Professional Documents
Culture Documents
2016 10:00
CM
MY
CY
CMY
OTEL & ARAÇ KiRALAMA & AKARYAKIT & ALIŞVERiŞ & EĞLENCE
SAĞLIK & SiGORTA & TURiZM & SHOP&MILES
milesandsmiles.com | (0212) 444 0 849
ATLAS SAYI 282 / EYLÜL 2016 l YABAN BAKIŞLAR l K ARADENİZ ZİRVELERİ l MERCAN ŞÖLENİ l ÇÖLÜ AŞMAK l EK: DOĞADA TATİL - 75 K AMP ALANI
AYLIK COĞRAFYA VE KEŞİF DERGİSİ AZERBAYCAN
PETROL
İÇİNDEKİLER
VE
AŞK DİYARI
Sayı: 282 - EyLÜL 2016 Fiyatı: 10.00 tL (KKTC FiyaTı 12.50 TL) NO: 2016 / 09
KEŞİŞLER ÜLKESİ
SAYI: 282 - EYLÜL 2016 POZANTI-ADANA
TOROSLAR'IN
KAPISI
Yayıncı
Doğan Burda
Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
İcra Kurulu Başkanı
Mehmet Y. Yılmaz
Yayın Direktörü
Murat Köksal
Yayın Danışmanı
Mehmet Yaşin
Fotoğraf Kurulu
Yasin Akgül, Sinan Anadol, Ali Murat Atay, Servet Dilber, Şebnem Eraş, Umut Kaçar,
Selim Kaya, İzzet Keribar, Ali Ethem Keskin, Zafer Kızılkaya, Ufuk Sarışen, FOTOYORUM AZERBAYCAN
Tolga Sezgin, Cüneyt Oğuztüzün, Hakan Öge, Gökhan Tan, Kerem Yücel
Yazı Kurulu
Füsun Arman, Rüstem Aslan (Arkeoloji), Hasan Demirbüker, Cenk Durmuşkâhya (Botanik), Ayna ve İmge 8 Petrol ve Aşk Diyarı 64
Yard. Doç. Dr. Yıldırım Güngör (Jeoloji), Nedim Gürsel, Doç. Dr. Necmi Karul,
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Tülay Zihli Özgür, Ayşegül Parlayan, Selcen Pirge, Melih Şabanoğlu,
Efsanevi aşk öyküsü Leyla ile Mecnun’un
Kansu Şarman, Prof. Dr. Feza Tansuğ (Antropoloji),
Mehmet Sait Taşkıran, Prof. Dr. Faik Yaltırık
PANORAMA
doğduğu topraklar; dünyanın en küçük
Teknik Servis
Sorumlu ve Sayfa Yapım: Bahadır Erşık Atlas Şairlerin Ülkesinde 12 kitaplarının toplandığı müzeler, her
Katkıda Bulunanlar
sokağında sanatın soluduğu kentler...
Mehmet Ö. Alkan, Eren Aytuğ, Sedef Seçkin Büyük, Alkım Doğan, Sebati Karakurt,
Pamir Kızıltuğ, Gürsel Köksal, Serkan Ocak, Mustafa Seven, Elif Ece Yiğit ATLAS RAPORU
Marka Müdürü: Nihal Ayan
Ankara Temsilcisi: Erdal İpekeşen
Son “Yeşil” Fırsat 18 KUYUCAK - ISPARTA
Lavantanın Serüveni 78
0 312 207 00 71 - 95
atlas@doganburda.com www.atlasdergisi.com
Yönetim GEZGİNCE
Genel Yayın Koordinatörü: Yeşim Denizel
Buram buram kokusuyla, rengiyle, yağı ve
Projeler Direktörü (Tüzel Kişi Temsilcisi): Ferit Özkaşıkçı
Satış Direktörü: Orhan Taşkın
Finans Direktörü: Didem Kurucu
Sekiz Lezzet 26 suyuyla kozmetikten deterjana kadar pek
Üretim Direktörü: Servet Kavasoğlu
Kurumsal İletişim Müdürü: Seren Urun Benim şehirlerim çok alanda kullanılan bir bitki lavanta...
Barselona Tarzı 28
Reklam
Grup Başkanı: Koray Bilici
Başkan Yardımcısı: Neslihan Can
FREIBURG
Satış Koordinatörü: Suzan Özen, Ebru Elçi
Satış Müdürü: Hatice Tarhan, Ayşin Sarıkaya, Altuğ Selçuk
Teknik Müdür: Nusret Kırımlıoğlu
Tel: 0 212 336 53 60 - 3 hat Faks: 0 212 336 53 90
YERYÜZÜ PORTRELERİ Almanya’nın Yeşil Kenti 90
Rezervasyon: Tel: 0 212 336 53 00 - 57 - 59 - Faks: 0 212 336 53 92 - 93
Ankara Reklam Bölge Temsilcisi: Sezinur Balıkçıoğlu Tel: 0 312 207 00 72 - 73
Yüzlerin Sözleri 30 Geçmişte eyalet başkentliği de yapan bu
Hedef Sayfalar: Tel: 0 212 336 53 70 - Faks: 0 212 336 53 91
Bölgeler Reklam Satış Sorumlusu: Dilek Ünlü Tel: 0 212 336 53 72
görkemli merkez günümüzde doğa
Uluslararası Reklam Satış Temsilcilerimiz
ÇEVREN korumanın önde gelen adreslerinden ve
Almanya: Vanessa von Minckwitz
Tel: +49 89 92 50 3532, vanessa.vonminckwitz.denz@burda.com
Michael Neuwirth
Tel: +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com
Düşünen Bitkiler 32 “yeşil kent” olarak da biliniyor.
Avusturya: Christina Bresler
Tel: +43 1 230 60 3050, Christina.Bresler@burda.com
İsviçre: Goran Vukota TEKNOLOJİ REHBERİ POZANTI - ADANA
Toroslar’ın Kapısında 98
Tel: +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com
Fransa/Lüksemburg: Marion Badolle-Feick
Tel: +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com
İtalya: Mariolina Siclari
Doğada Mobil Kalın 34
Tel: +39 02 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda-vsg.it
Yaylaları, akarsuları, dağları ve
İngiltere/İrlanda: Jeannine Soeldner
Tel: +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com KIZILCAHAMAM KEŞİF TURU
ABD/Kanada/Meksika: Salvatore Zammuto kanyonlarıyla Adana’nın en sarp kesitini
Tel: +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com
Yönetim Yeri
Ankara’nın Bahçesi 40 oluşturan ve doğaseverleri kendine çeken
Trump Towers, Kule 2, Kat: 21-24, 34387, Şişli, İstanbul
Tel: 0 212 410 35 66 Faks: 0 212 410 35 64
Ankara Ticaret Odası (ATO) ve Atlas, 20-21 ilçe, barındırdığı birçok tesisle de uzun yol
Baskı
Vatan Ofset Yayıncılık ve Matbaacılık A.Ş. Ağustos tarihlerinde Kızılcahamam’da özel sürücülerinin serüvenlerine tanıklık ediyor.
Sanayi Mahallesi 1650. Sokak No: 2 Doğan Medya Tesisleri
Esenyurt/İSTANBUL Tel: 0 212 622 19 00
Dağıtım: Yaysat A.Ş.
bir keşif turu düzenledi.
0 212 622 22 22
Yayın Türü: Yerel, Süreli, Aylık
AYNAROZ YARIMADASI
üyesidir ek
© Atlas dergisi, Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
tarafından T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır.
Atlas dergisinin isim ve yayın hakkı Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve
Keşişler Ülkesi 46 Doğaya Yürüyüş
Pazarlama A.Ş’ye aittir. Dergide yayımlanan yazı, fotoğraf,
Ege’nin mavi sularına bir parmak gibi
70 Rota
harita, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır.
İzinsiz, kaynak gösterilerek dahi alıntı yapılamaz.
DB Okur Hizmetleri Hattı: 0 212 478 0 300
okurhizmetleri@doganburda.com uzanan ve bin yıldır kadınların girmesi yasak
DB Abone Hizmetleri Hattı: 0 212 478 0 300
Faks: 0 212 410 35 12-13
abone@doganburda.com - www.doganburda.com
olan muhteşem bir yarımada.
Pazar hariç her gün saat 9.00 - 22.00 arasında hizmet verilmektedir.
Yürüyen İnsan
“Yürüyen insan uzun yaşar” derdi O yüzden yürümeye devam etmeli. Ayrıca yasaklanacak kadar tehlikeli
anneannem. En son 95 yaşında ziyaretine Adımlarımız hızlandıkça düğüm bir spor olduğunu biliyor muydunuz
gidebilmiştim. Görme yetisini kaybedeli gevşeyecek, sorunları hesap kitapla değil, yürümenin? Amerika ve Avrupa’da
30 seneyi geçmişti; duyma yetisi de iyiden yaratıcılıkla çözebilmenin yolu açılacaktır uzun yürüme yarışmaları, büyük
iyiye kötüleşmişti. Yalnız yaşıyordu. Ama önümüzde (yine aynı bilim insanlarına izleyici kitleleri çekiyor, sporcuları
elinde değneği, omzunda engelini belirten göre). Aristo’dan Beethoven’a, Einstein’dan kahramanlaştıran hikâyeleri gazeteleri
rozetiyle adımları da, zekâsı ve espri Yaşar Kemal’e, sadece bilgi dağarcığımızı kaplıyordu yüz sene öncesine kadar. Altı
yeteneği gibi hâlâ dinç ve hızlıydı. genişletmekle kalmayan, düşünme gün süren yarışmalar gitgide uykusuz
Yürüyen insan yalnızdır. Doğada, sistematiğimizde de devrimler yapanların kalma gösterilerine dönüştükçe kimin
herkesten uzakta da olsa, şehrin yürümeyi yüceltmesi tesadüf olmasa en uzun süre ayakta kalabileceğine dair
göbeğinde iş çıkışı telaşında da, öyledir. gerek. “Tüm büyük fikirler yürürken bahisler oynanıyor, sporcular patır patır
Ve en özgür halindedir! İç düşünülmüştür” diye özetlemiştir dökülüyordu. Sonunda New York’lu
dünyasından ibarettir o anda. Hızla Nietzsche. vaizlerin baskısı üzerine getirilen
yürürken bir anda yavaşlarsa mesela, Dolayısıyla yürümenin politik bir yasaklama kararı halen yürürlükte!
hesap yapmaya başladığını anlarsınız. faaliyet de olabileceğine şaşırmamalı. Kısacası, kendisi için ve safça yürüyen
Kafasının karışıklığı ayaklarına dolanır Dünya tarihini etkileyecek bir “Büyük insan güzel yaşar. Bu ay verdiğimiz
sanki. Otursa daha iyi olacağında Yürüyüş” de olsa, sanatsal bir performans “Yürüyüş Rotaları” ekinin rehberliğinde
hemfikirdir bilim insanları. Hafızanın olarak Kanal İstanbul Hattı boyunca “İki veya başına buyruk, zihnimizin bizi alıp
derinliklerine dalmak, sayıların veya Deniz Arası”nı bağlayacak bir parkur götürdüğü yere; dinç ve hızlı adımlarla...
anıların hesabını yapmak masa başı çizmek de (Atlas İstanbul 2013) olsa
ve sandalye isteyen bir faaliyettir. Ve yürümek, bir düşünceyi iletmenin en yalın
özgürlükle uyumlu değildir. halidir. Dolayısıyla yolu sık sık kesilir.
Composite
NETWORK_DERGI_yatay_ikili_erkek_kaban_erkek_22,5x29,7.pdf 1 19/08/16 16:55
NETWORK_DERGI_yatay_ikili_erkek_kaban_erkek_22,5x29,7.pdf 2 19/08/16 16:55
FOTOYORUM TEVFİK TAŞ
FOTOYORUM · ATLAS 9
FOTOYORUM
RENKLERİN
DEVİNİMİ
Yum gözlerini ve yitir kendini…
Bunu da diyor olmasın bir
ucu Denizli’nin diğer ucu
Afyonkarahisar’ın sınırlarında
olan Acıgöl’ün ince dalgaları?
Gölün tuz havzalarının birinde,
yaz sıcaklarında bu rengin
oluşumunu, bilim insanları,
artemia salina planktonu, yani
bir mikroorganizmanın yarattığını
söylüyorlar. O bir canlı... Oysa
renkler insana, bir tomurcuğun
görünmez gözeneklerinin o tuzlu
suda devinimini düşündürüyor. Bu
güvez ve pembe devinime Domuz
Tepe (solda) ile Efeklisivrisi’nin
izdüşümü eşlik ediyor. Bir de
bulutun danteli değiyor, köpüğün
danteline. Bazen görünümün
kapısında gezinir sözcükler,
binlerce anlam için; ve insan
yineler içinden: Yum gözlerini ve
yitir kendini...
FotoĞRAF: TURGUT TARHAN
AZERBAYCAN
SEBATİ KARAKURT
Doğan Burda Dergi CEO’su Mehmet Y. Yılmaz, Azerbaycan’ın ikinci büyük
kenti Gence’de, büyük şair Nizami Gencevi için yapılan anıtmezarda.
KİTAP
Bu el
kazan kitabın
d
Bu elkita olara masınd a; düny
bıy amız
hem de on la hem sahillerde yaşamk bulaca aki en ö
RMATÖ
Ayrıca, sah ld uğu iz dino stik sü
ATÖCFA
en
rünge iz akre soru-cev
AMATÖR
M
da kullan göz ekt o
R
iği sın
R
lem mater ıl an ağ r, çi
ız . lojik dev ıç dişli
AM
FOSİLBİL
A
de öğrene acağınız
AM
yalinizi ft
ceksiniz. yöntemi kap açlar,
ATÖR
Ö
e do lanları
AMATÖ
cak
n sınız…
YERB
T
len amatö ve ak
larla. Ba
YCEİNRİN ATÖ
a, r bir fos
dinozor rekteri. Sonr
R DİN
ız
İN ilbilimci
İLİM OSİLBİLİM
İN
İLİM
ın
A YACINDİNI O
ışt ka
rda tan gi film n
ELKİTAB
Çok kü u,
tik filml
N O R B
M Z
ğınız old
I
N EL
R
oyunca nlar ve fantas
A ĞRAF EBLIKİTAELKİTE B
I - Deni
LİM
KİTA
yo
animas ı… çok
CİNİN
en
BİLİ
an da
hakkın itabımız… Bu
BI
kahram
Prof. Dr. Nurdan İnan’ın 8-12 yaşındaki çocuk-
A
ratıklar
B
z Kabu
elk
- Dü
I
ELKİTA
AM
man efs a ce
Bu koca iğiniz sorular an sonra öğren nozorbilimci”
ecekler ler
MCİ
LKİT İN
ATÖ
nyam
TA
kları
ett nd r Di
N
BI
R
rak bu tö
me e plairr, sayesinde şturmuş “Ama
ız ve
CO
ve Fosi
CO
İ
iz va il olu
ĞR
n le
AFY
ABI
ık e sü sa ğla
K
Deniz Ka
lleri
klar eler
EL
u Fosilleri
ININ
e ş Dün
abı için d şturu vreye abilir
BI
lk it e ç yam
e ız olu ç a ız ve
Bu kların larda ığınız arını
milyonlarca yılda oluşmuş coğrafi unsurları tanıya-
u
çoc on yıl yaşad
y
ıy
,
mil arak nyan irsin
tan i bir d olab
ü il
apıl
ın k iz .
ISB
N 978
Yaşa
m
Coğ
ISBN 978-60
NU
5-9856-31-7
¨ 10
İNAN
RDAN
¨ 10
rdayian İNAN
İNAN
odtuyayinci
Nuodtuy Nurdan İNA
canlıların geçmişini soru-cevap tarzında anlatıyor.
lik.com.tr
ncilik
.com.
tr N
AN
an İN
Nurd Nurd
Amatör Fosilbilimcinin Elkitabı’nda doğada yapı- an İN
NU
AN
RD
tr
cilik.com.
AN
odtuyayin
İNAN
-0
05-9856-30
ISBN 978-6
yor. İnan’ın bu dört kitabı, çocukların yaşadıkları dünya tör sertifika” yer alıyor.
SEBATİ KARAKURT
AppStore : http://apple.co/1K5rNra
Google Play : http://bit.ly/1G9i6kp
Twitter : https://twitter.com/getir_istanbul
Facebook : https://www.facebook.com/getir.istanbul
www.getir.com
ÇANAKKALE
RUNFIRE CAPPADOCIA
RUNFIRE CAPPADOCIA
Çavuşin, Ürgüp ve Göreme vadi-
lerinden tekrar Uçhisar’a ulaştı.
Ayrıntılı bilgi ve sonuçlar için:
www.runfirecappadocia.com
Düzeltme FESTİVAL
CM
MY
CY
CMY
K
ATLAS RAPORU
ASKERİ ALANLAR
A
skeri alanların imara
açılması konusu yeni
değil, 2007’de başladı. Bu
alanların büyük kısmı şehir
merkezlerinde kaldığından
çok değerliler. Bir zamanlar
askeriyenin arazisinde bugün
“1453 Maslak” projesinin
gökdelenleri yükseliyor. Has-
dal’daki arazinin yüzde 60’ı
yapılaştı. İstanbul Zekeriya-
köy’deki 506 dönüm ormanlık
alansa 1959’da “milli güven-
lik” amacıyla metrekaresi üç
dolardan köylülerden alınarak
kamulaştırılmıştı. Füze ram-
pası yapılması planlanıyordu.
SELİM ONAT
CM
MY
CY
CMY
K
ATLAS RAPORU
İSTANBUL
Kabataş Transfer Merkezi projesi, İstanbul trafiğinde önemli yeri olan bu alanın yeniden düzenlenmesini amaçlıyor. Ama iskeleyi kullanan
İstanbullular yaklaşık iki yıl sürecek inşaat sırasında başka ulaşım seçenekleri bulmak zorunda.
T
am adı “Türkiye Var- önemlisi ise ÇED kararı, bu da
lık Fonu Kurulması ve bir idare kararıdır. Bu kanunun
Bazı Kanun ve Kanun 75. maddesi tüm bu izinleri
Hükmünde Kararnamelerde aradan kaldırıyor. Doğrudan
Değişiklik Yapılmasına Dair bakanlar kurulu karar vere-
Kanun Tasarısı” olan, kısaca biliyor. Bu, idari prosedürleri
“torba yasa” olarak adlandırı- aradan kaldıran bir madde.
lan düzenleme komisyonlarda Tüm bu idari izinler verilirken
görüşüldükten sonra TBMM idarenin uzmanları gerekirse
gündemine geldi. Bu tasa- yerinde incelemelerde bulunu-
rı genel kurulda onaylandı. yor, raporlar hazırlıyordu. Tek
Kanun metninde Türkiye’de bir personelin imzası ile olmu-
önemli çevre sorunlarına yol yordu. Yani bir idari denetim
açabilecek bir madde bulunu- mekanizması da işliyordu. Biz
yor. Yeni yatırımlar için idare- de gerek gördüğümüzde yar-
nin (belediye, bakanlık, valilik, gısal denetim yolunu kulla-
kaymakamlık, il çevre müdür- nıp dava açmaktaydık. Artık
lüğü...) vermesi gereken izinler, bakanlar kurulu tek bir kararı
istenirse bakanlar kurulu tara- ile tüm bu izinleri ortadan kal-
fından verilebilecek. Bu madde dırabileceğinden, hem idari
Türkiye’de geri dönüşü olma- denetim mekanizması hem de
yan sonuçlara neden olabilir. yargısal denetim mekanizması
Kanunun ve ilgili mad- devreden çıkabilecek.”
desinin ne anlama geldiğini Bundan sonra bakanlar
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
Kanun taslağı Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra Artvin Erenler
Türkiye’de uzun yıllardır çev- kurulunun kararına karşı dava HES gibi doğayı etkileyen projelerde, bakanlar kurulunun kararıyla
re konusunda hukuki müca- açmaları gerektiğini belirten ilgili diğer kurumların izinlerine gerek kalmayacak.
dele veren Avukat Yakup Okumuşoğlu şöyle devam etti:
Okumuşoğlu ile konuştuk. “Bakanlar kuruluna karşı
Bunun bir kanunlar üstü açılan davalarda, yasal düzen- belirten Okumuşoğlu, söz- DSİ’nin tesis edeceği işlemler,
düzenleme olduğunu belirten lemeler ve hukuk tekniği bakı- lerini şöyle tamamladı: “Bu imar izinleri, ruhsatları, lisans-
Okumuşoğlu, şunları söyledi: mından dava konusu edilen yasadan önce de süreçlerde lar, tesciller gibi idari işlem-
“Bugüne kadar idarenin projenin esasına girememe ris- hukuksuzluklar yaşıyorduk. ler devre dışı kalıyor. Örneğin
yaptığı işlemlere karşı davalar ki var. Çünkü yapılan düzenle- ÇED ile ilgili kararların ipta- bir HES, meraya yapılacaksa
açıyorduk. Örneğin bir HES meler ile doğa koruma huku- li, yargı süreçlerine müdahale mera komisyonundan geç-
projesi yapılacaksa belediye, il kundan yararlanacak mekaniz- edilebiliyordu ama hukuki ola- mesi gerekiyordu. Bu yasa
özel idaresi ruhsat verir, ona malar önemli ölçüde kısıtlan- rak her zaman itiraz hakkımız bunu ve tahsis alma zorun-
karşı dava açardık. Orman mış durumda. İdari denetim vardı. Dava konusu edilebilen luluğunu ortadan kaldırıyor.
İdaresi başka izinler verirdi. imkânı da yapılan düzenleme bu idari işlemler şimdi dava Orman, mera, toprak cinsi ve
Mera alanları, imar, gürül- ile aradan çıkmış vaziyette.” edilemeyecek. Mera, orman, ekolojik değerine bakılmaksı-
tü, toz, atık su gibi konular- Doğanın hukuki koru- toprak, su ürünleri ile ilgi- zın alınacak kararların telafisi
da çeşitli izinler verilirdi. En madan yoksun bırakıldığını li kanunlar, Çevre Kanunu, olmayacak.”l
Bu bir ilandır.
SEKİZ LEZZET
Türkiye mutfak kültürü, deniz kıyılarından yaylalara uzanan yemek türleri ve malzeme çeşitliliği
saymakla bitmez. Mehmet Yaşin, bu olağanüstü kültürden çok küçük bir kesit sunuyor.
B
u yazıda sekiz farklı yer- Izgara edilmiş salam, sosis, çeke hazırlanan hamurdan Taşköprü kuyu kebabı da çok
leşimden sekiz lezzet seç- sucuk ve domates, yine ızga- birçok çeşit pide yapılıyor meşhur. Yaz başında, yani
tim. Bu seçimi yaparken rada kızartılmış iki ekmek ama “Bozdoğan yuvarlığı” koyunların kuzulama zama-
çok zorlandım. Bana kalsa dilimi arasına konarak yapılan denen pidenin lezzeti bam- nında, kuyuya sarkıtılan kuzu
bu rakam daha da fazla olur- sandviç yiyenlerin damakları- başka. Onu yiyebilmek için etinden yapılan bu kebabı
du, ama ayrılan yer bu kadar nı şenlendiriyor. gelenler hafta sonları ilçeyi yemeğe doyum olmaz.
olduğu için bu kadarla yetin- dolduruyor.
mek zorunda kaldım. SELÇUK: KÖFTENİN SALİHLİ: KÖZÜN
DOĞRU ADRESİ KORKUTELİ: ÜSTÜNDEKİ LEZZET
URLA: GÜVECİN EN Selçuk, dünyanın en büyük DONDURMANIN Herkes Manisa’nın ilçesi
LEZZETLİSİ açık hava müzelerinden biri- YANMIŞI Salihli’yi kiraz diyarı olarak
İzmir’in bu şirin ilçesi, dir. Her şey bir yana Ephesos Antalya’nın yükseklerdeki bilir. Doğrudur bu, Türkiye’nin
doğa ve tarihin kucaklaştığı antik kenti bu ilçenin sınır- bu ilçesi, antik dönemden beri en lezzetli kirazı burada yeti-
bir yer. Geçmişi İÖ 4000’lere ları içinde. Onun için her yıl önemli yerleşimlerden biri. şir. Aslında bu ilçe sade-
kadar uzanıyor. Ayrıca 1963 binlerce turist bu ilçeye akın Nüfusu Türkmen kökenliler- ce yiyecekleriyle ünlü değil.
Nobel Edebiyat Ödülü’nü ediyor. Eski çağlarda birçok den oluştuğu için mutfak et Dünyada ilk paranın basıldı-
kazanan şair Yorgo Seferis’in filozof yetiştiren Selçuk’un ağırlıklı. Antalyalıların boğu- ğı yer buradaki Sardeis kenti.
doğum yeri. Pazar günle- zeytinyağı ile yapılan yemek- cu sıcaktan kaçıp sığındıkla- Ayrıca çevredeki “Bin Tepeler”
ri kurulan pazar yerinde her leri, ot kavurmaları da çok rı yayla havasını koruyan bu denen Anadolu piramitleri
türlü otu, sebzeyi bulmak meşhurdur. Ot yemekleri- diyar, Türkiye’nin kültür man- Türkiye’nin en ilginç arkeolo-
mümkün. nin yanı sıra çöp şiş ve köfte tarı yetiştirme merkezi. jik merkezlerinden biri.
Çoğu kişi Urla’nın baş konusunda da oldukça iddialı. Bu ilçenin “yanık dondur- Tüm bunların yanı sıra
yemeğinin balık olduğunu Burada yiyeceğiniz zeytinyağ- ma” denen dondurmasının odun köftesi, yiyenlerin
zanneder. Bu kısmen doğru- lı mezelerin, çöp şişin, ızgara tadı dillere destan. Sütün altı damağını şaşırtıyor. Meşe ağa-
dur. Aslında Urla mutfağı- etlerin, özelikle de köftelerin bir miktar tutturularak yapı- cının közünde pişirilen bu
nın kral yemeği güveçtir. Bu tadı damağınızda uzun süre lan dondurmayı yerken insa- şiş köfteleri yemek için köf-
yemeği yemek için bir zaman- kalacak. nın burnuna duman kokuları te severler akın akın buraya
lar İzmirliler buraya akın geliyor. geliyorlar.
ederdi. BOZDOĞAN: DAMAK
ÇATLATAN PİDELER TAŞKÖPRÜ: KUYU İNEGÖL: KÖFTENİN
ÇEŞME: İKİ DİLİM Aydın’ın bu yeşil ilçesinin KEBABININ KRALI BAŞKENTİ
ARASINDAKİ ZİYAFET adını Çukurova’dan göç edip Kastamonu’nun bu tarihi Bursa’nın bu büyük ilçe-
Ege kıyısındaki bu sınır ilçe gelen ve Avşar boyuna men- ilçesi, Türklerin Anadolu’daki si, bölgenin en büyük sanayi
son yıllarda tatilcilerin göz- sup olan Bozdoğan aşiretinden en eski yerleşim yerlerin- merkezlerinden de biri. Bir
desi. Her yaz ilçe Türkiye’nin aldığı pek çok yerde yinele- den biri. Burada yetiştirilen anlamda mobilyacılığın baş-
dört bir yanından gelenlerle niyor. İlçe halkının “Madran sarımsağın tadı tüm dünyanın kenti. Kent büyüklüğündeki
dolup taşıyor. Kimi kaynak- Baba Dağı” dediği Madran malumu. Salı günleri kurulan bu ilçenin diğer bir özelliği de
lar kuruluşunu İÖ 7. yüzyıla Dağı’ndan gelen su burada sarımsak pazarı ilçeye gelen- çok lezzetli köfteleri. Kentin
kadar uzandığını vurguluyor. yaşayanların övünç kayna- lerin en çok uğradıkları yer- girişindeki köfte heykeli, bu
Balık yemek isteyenler soluğu ğı. Yaz aylarında yere kazılan lerinden biri. Ayrıca hasat ilçenin köfteyi ne kadar sev-
buradaki Dalyanköy’de alıyor. çukurlarda pişen tandır da mevsimi yapılan Sarımsak diğinin bir ifadesi. İnegöl’de
Çeşme mutfağının bir önemli lezzetlerinden biri. Festivali’nde ilçe bir şenlik köfteciler yan yana dizilmiş.
başka başyapıtı ise “kumru” Oklava kullanılmadan yerine dönüyor. Hepsi de birbirinden lezzetli
adı verilen çok özel sandviç. mermerin üstünde çeke Sarımsağının yanı sıra köfteler pişiriyor l
CM
MY
CY
CMY
K
BENİM ŞEHİRLERİM
Barselona ne anlama geliyor sizin için? Gaudi’nin tasarlayıp inşa ettiği bir bina
Barselona’yı farklı bakış açılarıyla de- yer alıyor. Bunlar hepsi oradaki yaşantıyı
ğerlendirmek mümkün. Barselona’yı sa- benim için güzelleştiren detaylar. Katalan
nat ve estetik yönüyle, Akdeniz mutfağıy- mimar Anton Gaudi’nin Casa Milla ve La
la, baskın Katalan kültürüyle, şehre im- Casa Batlo adındaki eserleri de şehrin mi-
zalarını atan farklı sanatçılar ve onların mari açıdan görülmeye değer güzel bina-
bıraktığı eserlerle birlikte değerlendirmek larından bence.
gerek. Bu kadar çok güzelliği, yani gas- La Boqueria adında çok büyük, zengin
tronomi, sanat, mimari ve özel bir kültü- çeşitli bir balık pazarı bulunuyor ve oraya
rü anlatmak gerçekten kolay değil. Üstelik güney yarımküreden de, kuzey yarımkü-
bu şehir Avrupalı özelliklerini taşımasına reden de çeşitli ürünler geliyor. La Boqu-
rağmen kendi kültürünü de çok iyi koru- eria’da hızlı servis yapan, atıştırmalık su-
yabilmiş bir yer. Ticari anlamda da Gü- nan yerler var, bunlardan bir tanesi El Pi-
ney Amerika’ya açılan, alışveriş bakımın- notxo inanılmaz popüler. Kral bile oraya
dan son derece canlı bir lokasyon. Güney gittiğinde bir taburenin üzerinde oturup
Amerika’dan çok fazla sayıda turist çeken atıştırmalık yiyebilmek için 20-25 dakika
bir şehir. bekliyor.
sediyorum. O günün koşullarında ürettiği bölgedeki dar sokaklarda şöyle bir dolaş-
eserler gerçekten hayret verici. tığınız zaman çok farklı sürprizlerle kar-
şılaşabilirsiniz. Küçük tasarım mağazala- Park Güell, ünlü mimar Antoni Gaudi’nin imzasını
taşıyor (en üstte.) La Rambla, Barselona’nın en
Akşam yemeği için nereleri tavsiye edersiniz? rından, tasarımcıların mağazalarından eşi güzel ve hareketli caddesi (üstte.)
Barselona’da restoranlarda gece servisi benzeri olmayan güzel giysiler, aksesuarlar
10-11 gibi başlıyor. Bizde ise o saatlerde alabilirsiniz. Kendinizi özel hissettirebi-
bitiyor. Farklı bir sohbet, yaşama kültür- lecek, “bu tam bana göre” diyebileceğiniz
leri var. Deniz mahsulleri ve onların pi- ürünler bulabilirsiniz. Sanata ve tasarıma
TURGUT TARHAN
şirilme tarzları konusunda büyük bir çe- çok önem verilen bir yer. Biz de Tween
şitlilik sunan bir şehir. Martinez’in terası- olarak kendimizi bir tasarım markası ola-
nı ısrarla tavsiye ediyorum. Marina’da ise rak konumluyoruz ve oradaki mağazamız-
El Merendero de la Mari adında çok iyi dan dünyaca ünlü futbolcuların da Anto-
bir restoran var. Barselona’da 20-30 ka- nio Bandreas gibi oyuncuların da alışveriş
dar çok iyi, şık ve lüks deniz mahsulleri yaptığı oluyor l
ATLAS 29
YERYÜZÜ PORTRELERİ MUSTAFA SEVEN
YÜZLERİN SÖZLERİ
Bir başka denize bakan bir denize mi bakıyoruz. Biri Ruanda’da, Virunga Dağları
civarında yaşayan ve soyu tükenmekte olan gümüş sırtlı dağ gorilleriyle, turist
kafileleri arasında aracılık ederek geçimini sağlayan bir köylü (üstte, solda); diğeri,
Filipinler Davao’da, Apo Dağı yakınlarındaki muz plantasyonunda çalışan bir işçi
(üstte, sağda)... İki ayrı coğrafyadaki bu yüzlerdeki anlamları sabır, bilgi, anlamak,
birikim ve saygı gibi yine emek isteyen zamanların yarattığını anlamamız umuduyla
işleyen objektif, bize kendi yüzümüze düşünmeyi de ilham etmez mi?
YAZI: TEVFİK TAŞ
DÜŞÜNEN BİTKİLER
Bilim insanları, bitkilerin değişik olaylara farklı
tepkiler verdiğini deneyimliyor ve saptıyor.
Bitkiler sayıyor, öğreniyor, hatırlıyor, dahası risk
değerlendirmesi yapabiliyorlar. Bütün mesele
beyinsel işlev gerektiren bu işleri onların nasıl
yaptıkları...
İ
ngiltere’nin Oxford Üniversi- yılında Behavioral Ecology’de
tesi ve İsrail’in Tel-Hai Üni- yayımlanan araştırması da bit-
versitesi’nden bilim insan- kilerin uzun süreli hafızaları
larının oluşturduğu bir araş- olduğunu göstermiş, çok ses
tırma ekibi bezelye bitkileriyle getirmişti. Gagliano, bitkile-
yaptıkları deneylerde, bitkile- rin yeni davranışlar öğrenip
rin risk analizi yapabildiklerini hatırlayabileceğini göstermek
gösterdi. Yetiştirdikleri bezel- için küstümotu denen Mimosa
yelerin köklerini ayırıp iki ayrı pudica türü bitkilere doğa-
saksıya diken araştırmacılar, da hiç karşılaşmayacakları bir
ilk aşamada daha çok besleyici deneyim yaşattı: Tekrar tekrar
madde içeren saksıda daha çok düşürülmek...
köklendiklerini belirlediler. Ana vatanı Brezilya olan
Bir saksıdaki besleyici miktarı küstümotunun özelliği doku-
deney süresi olan üç ay içinde nulduğunda sanki küsmüş
değişken, diğerindeki ise hep gibi minik yapraklarını içeri
Yelena Yemchuk
Müzik vazgeçilmez bir tutku, tıpkı seyahat etmek gibi… Ancak yolculuk ederken hareket halinde olmaktan dolayı kaliteli müzik dinlemek
zaman zaman problem olabiliyor. Sennheiser’ın tam da bu ihtiyaç için birçok kulaklığı mevcut. Bu kulaklıklar hafif, sağlam ve rahat kullanıma
sahip… Ortam gürültüsünü önleme özelliği sayesinde saf bir müzik dinleme deneyimi sunuyor.
P
arkura uygun ayakkabı, Daha unutulmaz, geriye incelik ve hafiflik gibi Samsung GALAXY tarafında
mevsim şartlarına göre daha fazla keyif ve anı dinamikler ön planda. su geçirmeyen seçeneklerin
seçilmiş kıyafetler, bırakan yolculuklar için Ek olarak dayanıklılıktan karşımıza çıktığını
sırt çantasındaki olmazsa hassasiyetle yaklaşmak bahsedildiğinde ekranın görebiliyoruz; ancak yine
olmazlar ve dahası… gereken konulardan biri de çizilmeye karşı olan kaplaması darbe ve toza karşı direnç
Ekipman konusu asla hafife teknoloji… akla geliyor ancak bizim istiyorsak ek koruyucu kasa
alınmamalı, özellikle bazı Türkiye pazarı dayanıklı burada aradığımız darbelere, seçeneklerinden faydalanmak
küçük detayları atlamak akıllı telefon konusunda suya, toza karşı da güven şart. Bu anlamda ciddi kaliteli
yolculukları tamamen pek de şanslı değil. Genelde veren modeller. Marka olarak aksesuar seçenekleri rahatlıkla
işkenceye dönüştürebilir. her marka için şıklık, özellikle Sony XPERIA ve bulunabiliyor.
Bilgisayar
Hafif ya da Sağlam
Doğal şartlara uygun ve en sağlam
taşınabilir bilgisayar deyince akla
Panasonic’in efsanevi Toughbook
serisi geliyor. Serinin CF-54 modeli
2.1 kilogramlık bir ağırlığa ve 2000 TL
seviyesinde fiyata sahip. İhtiyacınıza
göre bu modeli bir kenara yazabilirsiniz,
ancak bizim asıl olarak değinmek
istediğimiz gerçekten “kuş gibi hafif”
olan ve şarjı uzun süre giden taşınabilir
bilgisayar seçenekleri. Bu alanda
önerilerimizden biri HP’nin EliteBook
Folio 1020 modeli. Magnezyum alaşımlı
bir kasaya sahip olan bilgisayarın
ağırlığı 1.2 kilogram seviyesinde ve
konfigürasyona göre 3500 TL’den
başlayarak tercih edilebiliyor. Tek
şarjla dokuz saat kullanım sağlayan
modellerden biri de Toshiba’nın
inceliği ve hafifliği ile meşhur Portege
serisindeki R30 modeli. Fiyat ise 6000
TL’nin biraz daha üzerinde. Bir başka
öneri olarak da Lenovo ThinkPad X260
ve Apple MacBook Air’e bakabilirsiniz.
AKSİYON KAMERALARI
Her Anı Kaydet
Aksiyon kamerası dendiğinde akla gelen ilk marka GoPro. En
iyi modeli olan Hero 4 Black Edition 4K çözünürlükte ve 30 fps
kare hızı ile video kaydedebiliyor; ayrıca yüksek fps videolar da
yakalanabiliyor. GoPro en iyi seçeneklerden biri. 4K çözünürlükte
Sony’nin de başarılı çözümlere imza attığını söylemek gerek,
ancak yine 1400-1500 TL bandında fiyatlar görüyoruz.
HARİCİ BELLEK
Yolculuğunu
Sakla
Fotoğraf ve video çeken
tipik bir kullanıcının başlıca
ihtiyaçlarından birisi harici
depolama çözümleri.
Bu anlamda kablosuz
sürücüler mevcut ve fotoğraf
makinenizdeki SD kartın
doğrudan yedeğini alabiliyorlar.
WD My Passport Wireless,
Seagate Wireless Plus, LaCie
Fuel gibi TB’lık depolama
alanı sunan ürünleri Türkiye’de
bulabilirsiniz.
1 TB modeller için genelde
fiyatlar 700 TL seviyesinde
geziniyor. Bir diğer
önemli aksesuar da USB
bağlantısından batarya şarjı
sağlayan ürünler olmalı. LaCie Fuel
MOBİL YAZICILAR
Çantadaki Stüdyo
Mobil yazıcılar çantanızın içerisinde
taşıyabileceğiniz büyüklüklere sahip ve bir dakikaya
yakın bir sürede 10 x 15 santimetre büyüklüğünde
stüdyo kalitesinde baskı alabiliyorlar. Bluetooth
üzerinden veya bellek kartı ile fotoğraf girdisi
yapılabiliyor. Yazıcıların üzerindeki ekranlardan
ayarlama sonrasında baskı alınabiliyor. Maliyeti ise
200 TL ile 650 TL arasında değişiyor. Bu noktadaki
tavsiyemiz hem görüntü kalitesi, hem de sarf
malzemesinin bulunabilirliği ile 300 TL fiyatlı Canon
SELPHY CP910 olacaktır. Kenarlıksız şekilde 10 x
15 fotoğraf basabilen yazıcıda 325 TL düzeyinde
NB-CP2L pil paketi ile kablosuz bir kullanım
gerçekleşebiliyor; normal şartlarda ise çalışması
için priz zorunluluğu var. Bir diğer başarılı seçenek
ise Polaroid markasına ait. Firmanın ZIP isimli mobil
yazıcısı 570 TL fiyat etiketine sahip. Boyut olarak
ürün neredeyse gömlek cebine sığabilecek değerler
sunuyor ve bu alanda sınıfının iddialısı.
Rengârenk seçenekleriyle
her zevkten kişiye hitap
eden UE BOOM 2, suya
Ultimate (IPX 7), çamura, darbelere
ve 15 metre yükseklikten
Ears
düşmeye dayanıklı tasarlanan
Boom 2 yapısıyla her yerde üstün
ses performansı sunuyor.
Su şişesi boyutundaki
tasarımıyla bisikletinizin
suluk bölümünde taşıyabilir
veya çantanıza takabilirsiniz.
Böylece hayatınıza her an
müzik katabilirsiniz. Red Dot,
IF Design gibi prestijli tasarım
yarışmalardan ödülle dönen UE
BOOM 2, sürekli gelişen mobil
uygulamasıyla da kendisini
yenilemeye devam ediyor.
BU BİR REKLAMDIR
TABLET
Detaylı Doğa
Eğer çektiğiniz fotoğraf ve videoları boş
zamanlarınızda detaylı olarak incelemek
hoşunuza gidiyorsa, ekran çözünürlüğü
yüksek bir tablet edinmek istemeniz
doğal. Bu noktada özellikle Apple’ın
2732 x 2048 piksel çözünürlük sunan
12.9 inç ekranlı iPad Pro modeli öne
çıkıyor; 3000 TL’lik fiyata sahip olan bu
ürün yerine Samsung’un klavyeli ve 2160
x 1440 piksel çözünürlük sunan Galaxy
Tab Pro S modeli de hoşunuza gidebilir.
Bu model de 1895 TL fiyata sahip.
Fiyat ve fayda oranı yüksek olan tablet
seçenekleri ise 2048 x 1536 piksel
seviyesinde ortaya çıkıyor. Bu noktada
7.9 inç ekranlı Apple iPad Mini’ye
yönelebilir, 8.0 inç ekranlı Samsung
Galaxy Tab 2 seçebilir veya 9.7 inç
ekranlı Apple iPad Air’e göz atabilirsiniz.
ŞARJ CİHAZLARI
Pilin Bitmesin
Fotoğraf makinesi aksesuarları arasında
USB bağlantılı şarj cihazları oldukça
önemli. Yedek bataryanızın bile yeterli
gelmeyeceği anlarda bu tip bir çözüme
yönelebilirsiniz. Diğer birçok cihaz da
(taşınabilir bilgisayar hariç) doğrudan
USB arabirimi üzerinden şarj oluyor;
bunu düşünerek yolculuklar sırasında
yanınızda bulundurmanız gereken bazı şarj
seçeneklerini ve olması gereken özelliklerini
ele almak fayda sağlayacaktır. Özellikle
araçla seyahatler sırasında kullanacağınız
çakmak girişli USB şarj aletlerinde mutlaka
birden fazla çıkış olmasına özen gösterin.
Yaklaşık 30-50 TL arasında kaliteli
adaptör seçenekleri mevcut. Taşınabilir pil
konusunda da karşınıza yüzlerce seçenek
çıkacaktır. Tavsiyemiz en azından 10000
mAh seviyesinde bir ürün.
CM
MY
CY
CMY
K
KIZILCAHAMAM KEŞİF TURU
Ankara’nın Bahçesi
K
alabalık gazeteci grubu tam karşıların- taşlaşmış. Türkiye’nin en eski fosil ağacı olan bu
daki taşlaşmış, iki buçuk metre yüksekli- doğal anıt Soğuksu Milli Parkı içindeki Kuzcapı-
ğinde ve iki metre çapındaki ağaca bakı- nar mevkiinde bulunuyor ve jeoparkın en önemli
yor. Bu, günümüzden yaklaşık 18 milyon jeositlerinden biri. Ağacın bulunduğu 40 dönüm-
yıl önce burada bulunan ormana ait bir lük alan tel örgülerle çevrili, ağacın bulunduğu
karaçam ağacının fosili. Yüzlerce derece yere 500 metrelik bir yürüyüş yoluyla ulaşılıyor.
sıcaklığa sahip volkanik akıntının hızla Basın mensupları Kızılcahamam-Çamlıdere Je-
akarak ormanı kaplamasıyla ağaçların bir kısmı oparkı’nı da gün boyunca ayrıntılı olarak tanıma
yanmış; bir kısmının ise akıntının altında kala- olanağı buldu. Orta miyosen (15-18 milyon yıl
rak oksijenle teması kesilmiş. Bu koşullar zaman- önce) döneminde bölgede oluşan jeolojik oluşum-
la ağaçların fosilleşmeye başlamasına neden ol- ları inceledi, aynı zamanda yeryuvarı tarihinin bir
muş. Ağaçlardaki organik malzemelerle taş yapı- dönemi hakkında bilgi aldı.
cı minerallerin bünyesinde bulunan silis elementi Burada bulunma nedenimiz Ankara Ti-
yer değiştirmeye başlamış ve ağaçlar yavaş yavaş caret Odası (ATO) ile ortak düzenlediğimiz
SEBATİ KARAKURT
“Kızılcahamam’ı Keşfediyoruz” etkinliği. Aslın- sürprizlerinden biri de Suzuki firmasının Atlas’a Kızılcahamam turunda
da etkinliği bir ay önce yapmayı planlamıştık sağladığı Yeni Vitara arazi araçlarıydı. Gazeteci katılımcılara eşlik eden
manzaralardan biri de
ama tüm yurdumuzu derinden etkileyen kan- arkadaşlarımız bu araçlarla, Kızılcahamam’ı bir Eğrekkaya Baraj Gölü’ydü.
lı darbe girişimi nedeniyle geziyi ancak 20-21 uçtan diğerine kadar boydan boya dolaşarak il-
Ağustos 2016 tarihinde gerçekleştirebildik. İlk çenin doğal ve kültürel değerlerini tek tek keşfet-
planlarımızda etkinliğe çok sayıda okurumuz da mek olanağı buldu.
katılacaktı ve milli park içinde kamp kurularak İki gün süren etkinliğimiz Soğuksu Milli Parkı
artık Atlas’ın gelenekselleşen okur buluşmaların- içindeki piknik alanında öğle yemeği ile başladı.
dan biri daha hayata geçirilecekti. Ancak OHAL ATO Başkanı Salih Bezci, Doğan Burda Dergi
koşulları nedeniyle okurlarımızla yapacağımız CEO’su Mehmet Y. Yılmaz, , Atlas Yayın Direk-
bu buluşmayı da maalesef iptal etmek zorunda törü Murat Köksal’ın ev sahipliğindeki etkinlikte,
kaldık. Bu yüzden özel keşif gezimizi ağırlıkla Kızılcahamam Kaymakamı Mehmet Yıldız, Kı-
İstanbul ve Ankara’dan katılan yaklaşık 40 ga- zılcahamam Belediye Başkanı Muhittin Güney,
zeteci arkadaşımızla gerçekleştirdik. Gezimizin Hürriyet Ankara Temsilcisi Deniz Zeyrek ve
Abacı peribacaları,
Kızılcahamam’ın dikkat
Y. GÜNGÖR
çekici doğa değerlerinden
(sağda.)
ve Çamlıdere Kaymakamlıkları, Kızılcahamam nesli tehlike altında olan kara akbabaların önemli
Belediyesi ve Jeolojik Mirası Koruma Derneği ta- yaşam alanlarından biri, jeopark alanı içindeki
rafından yapılmış. Şu anda belediye jeopark için Soğuksu Milli Parkı. Keşif turumuza “yolda kara
projeler geliştirmeyi sürdürüyor. akbaba görebiliriz” umuduyla devam ediyoruz;
Kızılcahamam, Soğuksu Milli Parkı’yla da ünlü. ancak biraz nazlılar, uçarken bile göremiyoruz.
Türkiye’nin en eski milli parklarından biri olan Ormanı çevreleyen yoldan güzel bir manza-
Soğuksu, Ankaralılara özellikle hafta sonları nefes ra eşliğinde inerek ikinci hedefimiz Mahkeme
alma imkânı veriyor. Kızılcahamam ilçesi volka- Ağacin Köyü’ne varıyoruz. İlçe merkezine 18 ki-
nik bir arazi üzerine kurulmuş. Genç bir tektoniğe lometre uzaklıktaki Mahkeme Ağacin, jeoloji ve
de sahip olduğu için önemli sıcak su kaynaklarına insan ilişkisinin en iyi gözlendiği yerlerden biri.
sahip. İlçeye en çok turisti de bu kaplıcalar çeki- Buraya ilk yerleşen insanlar kolay oyulabilen tüf
yor. İlçenin pazarıysa köylerden gelen doğal ürün- kayasında derin mağaralar yapmış. Daha sonraki
lerin bulunabileceği cazip bir adres. dönemlerde bu mağaralar tapınak olarak da kul-
lanılmış. Burası Kapadokya’dan daha batıdaki en
Kızılcahamam’ın Peribacaları büyük yeraltı şehirlerinden biri. Bu mağaraların
Sonraki durağımıza ulaşmak üzere muhteşem Frigler, Galatlar ve erken Bizans dönemlerinde
manzaralarla çevrili yayla yollarına düşüyoruz. kullanıldığına dair işaretler var. Köyün son ya-
Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı’nın en önem- şanan darbe girişiminde ise acı bir hatırası var.
li varlıklarından biri de kara akbaba. Türkiye’de Kanlı darbe gecesi, demokrasi nöbetine katılmak
Y. GÜNGÖR
TURGUT TARHAN
Etkinliğe katılan Kızılcahamam Belediye Başkanı Muhittin Güney (sağdan ikinci) Soğuksu Milli
Parkı’ndaki yemekte ATO Başkanı ve Atlas ekibiyle birlikte.
KEŞİŞLER ÜLKESİ
Ege’nin mavi sularına bir parmak gibi uzanan ve bin yıldır kadınların girmesi
yasak olan muhteşem bir yarımada. Vadilere, yamaçlara serpiştirilmiş görkemli
20 manastır… Yunanistan’da, özerk bir yönetime sahip Aynaroz’un gizemli
kapıları Mehmet Ö. Alkan’a açıldı ve binlerce Osmanlı belgesinden, kutsal
emanetler, ikonalar ve eşyalardan oluşan sırları Atlas’ın sayfalarına taşındı.
YAZI VE FOTOĞRAFLAR: MEHMET Ö. ALKAN
Aynaroz Yarımadası’nda, denizden 20 metre yukarıdaki Grigoriou Manastırı 1400’lerin sonunda Sinalı Agios
Grigorios ve tilmizleri tarafından kuruldu. 1500’de de Eflak Kralı Stephan’ın yardımlarını görmüş. 1761 yangını
ardından da Macriani adlı İstanbul Fenerli beyler (Fanariot) ailesinden gelen Eflak beylerinden biri yardım etmiş.
Archondariki adı verilen ve fotoğrafta ahşap balkonlarıyla dikkat çeken misafirhanesi ziyaretçiler için müthiş bir
manzara sunuyor. Kütüphanesinde 297 yazma ve altı bin civarı basma kitap bulunuyor.
AYNAROZ · ATLAS 47
Bir Manastırda
17 Ülke
Vatopediou Aynaroz’da
(Athos) kurulan ikinci
manastır. Birkaç defa
yanmış ve talan edilmiş.
Manastıra en büyük zararı
14. yüzyıl başında Katolik
Hıristiyanlar vermiş. Katalan
saldırısı ve talanı sırasında
manastırın diakosu ve 10
keşiş çok ağır işkenceler
sonucunda öldürülmüş.
Katalanlar birkaç yıl önce,
yüzyıllar önce atalarının
yaptıkları işkenceler ve
manastırda yaptıkları talan
ve yağma hadisenin bir
tür özrü olarak manastırın
onarım ve restorasyonunu
üstlenmiş durumdalar.
Fotoğrafta görülen inşaat
faaliyetinin nedeni bu.
Vatopediou aynı zamanda
Aynaroz’un en kalabalık
manastırı konumunda. Bir
müddet öncesine kadar
çoğu Kıbrıs’tan gelme 50
peder yaşarken şimdiki
sayı 1200 civarında. Suriye
başta olmak üzere birçoğu
Ortadoğu’dan gelmiş
durumda; 17 değişik
ülkeden din adamı var.
Rus Manastırı Agiou Osmanlı fermanını, binlerce Osmanlı belgesini ve koleksiyonların bulunduğu kutsal müzelerini
Panteleimonos 12. görmek benim için bir ayrıcalık oldu. Zira bir tarih- baştan aşağı gezdirdiler ve üstelik fotoğraf çekme
yüzyılda kurulmuş. Soğan
kubbeleriyle hemen dikkat
çi için en heyecan verici anlardan biri hiç şüphesiz ayrıcalığına da sahip oldum.
çekiyor. Dünyanın ikinci daha önce kimsenin kullanmadığı veya çok az kişi-
en ağır ve en geniş çanı nin kullandığı belgeleri görme anıdır. 1000 YILDA bir DOĞUM
bu manastırda. Ağırlığı
Gerçekten de muhtemelen daha önce Türki- Yunanlıların Athos dediği Aynaroz Selanik’e
yaklaşık 13 ton, çevresi
8.71, çapı da 2.71 metre. ye’den hiç kimsenin görmediği, Osmanlı belgeleri- yakın Halkidiki Yarımadası’nın güneyinde, denize
Onu çalabilmek için iki nin de içinde olduğu arşivleri görme şansına sahip doğru çatal şeklindeki üç uzantının en doğusundaki
keşiş gerekiyor. En zengin olmuştum. Üstelik her manastırın sahip olduğu, yarımada.
kitaplıklardan biri de yine
bu manastırda.
özenle saklanan ve çok değer verilen kutsal ema- Aynaroz, Yunanistan’da çok özel bir bölge olma-
netlerini de gösterdiler. Son olarak manastırların sı ve “avato” adı verilen bir kural nedeniyle binlerce
kuruluşundan itibaren kendilerinde olan değerli kişinin yaşamasına rağmen dünyada 1000 yıl içinde
ikonalar, kutular, eşyalar, yazmalar, minyatürler yalnızca bir kez doğum olayının kayda geçtiği bir
AYNAROZ · ATLAS 51
dört hafta manastırlarda yaşaması ve bunu Un
Mois Chez Les Hommes (Erkeklerin Yanında Bir
Ay) ismiyle 1929’da kitap olarak yayınlaması dünya
basınında olay olduğu gibi kitap da en çok satanlar
arasına girmiştir.
Mesela 1930 Avrupa Güzellik Kraliçesi ve dün-
ya ikinci güzeli Yunanlı (Aliki) Mel Diplaraku’nun
erkek kıyafetleri içinde Aynaroz manastırlarına
Aynaroz’daki en eski saat girmesi de bütün dünyada özel haber olur. Sonra-
Vatopediou Manastırı’nda. dan anlaşılır ki denizde yüzen güzellik kraliçesini
Yarımadadaki saat sistemi,
gören bir papaz ona âşık olmuş ve papaz kıyafe-
Osmanlı döneminde
kullanılan ve alaturka tinde manastıra girmesini sağlamıştır. Aynaroz’a
/ ezani saat olarak kadınların gizlice girmesi veya girme girişimleriyle
adlandırdığımız, ama ilgili haberler eksik olmaz. Hatta 1960’ların başında
aslında Bizans saat
sistemidir. Buna göre
kadınları gizlice adaya sokmak için yasadışı bir şe-
akşam güneş battığında beke dahi kurulur. Hacı Hrisantos adlı bir motor-
saat 12.00 kabul ediliyor cunun liderliğinde kurulan şebeke, büyük paralar
ve yeni bir gün başlıyor.
karşılığında erkek kılığına girmiş beş Amerikalı ka-
Mesela pazar günü,
cumartesi akşamı gün dını Aynaroz’un en ücra noktası olan Karulia’dan
batımıyla başlamış oluyor. yarımadaya sokmaya teşebbüs ederken yakalanır.
Avato kuralına Bizans imparatorları ve Osman- okunuşundan geliyor: “Agion” kutsal demek,
lı sultanlarının gösterdikleri saygıyı modern Yu- “Oros” ise dağ, dolayısıyla Aynaroz “Kutsal Dağ”
nanistan’ın imanlı Ortodoksları da gösteriyorlar. anlamına geliyor. Osmanlıda da bu isme uygun
Ancak son yıllarda hem Yunanistan içinden, hem “Cebel-i Mukaddes” yani “Mukaddes / Kutsal
de Avrupa Birliği’nden bu yasağa itiraz eden kadın- Dağ” ismi kullanılmıştı. Athos’un Yunanlılar için
ların sesleri yükseliyor. Aslında girmesi yasak den- hem mitolojik hem de dini bir anlamı var. Athos
mesine rağmen birçok yerde dişi kediye ve kedi yalnızca Yunanistan için değil, aynı zamanda tüm
yavrusuna rastladım. Sorduğumda Peder Matthe- dünya için de milli, dini, tarihi ve sanatsal açıdan
os gülerek onlar “domestik” bir sorun yok” dedi. önemli ve özellikli bir yer. Athos, Yunan mitoloji-
“Manastırlar ve Keşişler Diyarı”, “bir kadına sindeki devlerden biri. Dini efsaneye göre ise, The-
ait olup da kadınların yaşayamadığı yer”, “Bakire otokos, yani Tanrı’nın annesi olan Hz. Meryem,
Meryem Bahçesi”, “Cebel-i Mukaddes” gibi isim- yanında Havari Yuhanna olduğu halde Lazaros’u
lerle de anılan Aynaroz, Yunanca iki kelimenin ziyaret etmek üzere gemiyle Kıbrıs’a giderken,
AYNAROZ · ATLAS 53
diamonitirion adlı vize belgenizi aldıktan sonra Duvarlarındaki resimler çok etkileyici. Kilisenin
saat 9.45’te kalkan ilk feribotla Dafne Limanı’na etrafında Türkçe konak sözcüğünden geçme “kona-
gidebilirsiniz. Yol boyunca başta göz kamaştırıcı kia” adı verilen 19 misafirhane bulunuyor. Bunlar
manastırlar olmak birçok dini yapıyı yakından manastırların temsilcilerinin evleri ve buraya gel-
görme şansınız var. diklerinde kalmak için kullanıyorlar.
Dafne Limanı’nda yolcuları karşılayan resmi Mukaddes Cemaat binasının hemen önündeki
görevlilere “serdaris” diyorlar. Tahmin edebilece- diğer yapı bir kule. Kule de yine özel bir yapı, çünkü
ğiniz üzere Türkçe “serdar” kelimesinden geliyor. kütüphane olarak kullanılıyor. Bilgiye göre 80 bin
Aynı şekilde Osmanlı döneminde adayı koruyan- civarında el yazması sayfaya sahip. Agios Oros’un
lara da serdaris veya seimenides yani “seymen” de- ilk yazılı dokumanı olarak bilinen “Tragos” adlı
niyor. Dafne Limanı’nda bizim feribotu karşılayan keçi derisine yazılı belge de burada.
ve ayaküstü sohbet ettiğim “serdaris”in adı Hristos
idi. İstanbul’a beş altı defa gelmiş ve İstanbul’a ÖZERK YÖNETİM ve KALE SİSTEMİ
hayran. Resmi adı “Agios Orous” Özerk Manastır Dev-
Dafne, Athos’a ayak basılan yer ve bir tatil köyü leti olan Athos, dini olarak doğrudan İstanbul Ekü-
kadar hareketli bir liman, yiyecek içecek satan bir menik Fener Rum Patrikhanesi’ne, siyasi olarak ise
kafe, hediyelik eşya dükkânları var. Feribotun Daf- Yunanistan’a bağlı. 2011 sayımına göre yaklaşık
ne’ye varış saatine uygun olarak adanın başkenti 1800 din adamı yaşıyor ve hepsi Yunanistan vatan-
Kariyes’e saat 12.00’de biri eski, biri daha yeni daşı olmak zorunda. Athos’un tamamı manastırlara
iki otobüs aynı anda kalkıyor. Ancak feribottan ait. Günümüzde 20 manastır var ve sayısı asla deği-
inince otobüslere bin- şemez. Manastırların 17’si Yunan, biri Rus, biri Sırp
mek için biraz acele et- ve biri Bulgar manastırı.
manastırlar menizde yarar var. Bazı
rehber kitaplarda size
Athos bu 20 manastırdan gelen bir yıllığına se-
çilip her yıl başında değiştirilen 20 temsilciden olu-
“mukaddes meclis” Dafne’den Kariyes’e eş- şan bir “Mukaddes Meclis” tarafından yönetiliyor.
K
yönetiyorlar.
ariyes, Athos’un yönetim merke- Manastırların hepsi bir kale olarak inşa edilmiş
zi, bir başka deyişle başkenti. Kariyes durumda ayrıca içlerinde en az bir kule var. Ma-
ismi Arapça kökenli ve Osmanlıcada nastır duvarları devasa kale duvarları. 20. yüzyıl-
köy anlamına gelen “karye” kelimesini dan önce özellikle denizden gelen korsan, eşkıya
çağrıştırıyor. Burası kahve ve bira içip ve göçebe kabile baskınları nedeniyle manastırlar
karnınızı doyurabileceğiniz kafelerin olduğu, ilaç, birbirleriyle kuleler aracılığı bir iletişim sistemi
şarap ve tespih gibi her türlü ürünü satın alabile- kurmuşlar ve birbirlerine tehlikenin geldiğini haber
ceğiniz yan yana dükkanlarıyla küçük bir turistik verirlermiş. Ancak herhangi bir şekilde korsanlarla
köy havasında. Postanesi ve bankasıyla Dafne Li- veya göçebe saldırganlarla baş edemeyeceklerini
manı’ndan sonra Athos’un en canlı mekânı. anlayınca, maddi ve ruhani mukaddes emanetleri-
Kariyes’te Athos’un 20 manastırının temsilci- ni ve değerli her şeyi kuleye taşıyarak saklarlarmış.
lerinin buluştuğu Mukaddes Cemaat binası var ve Yağmacılar alacaklarını alıp manastırı terk edinceye
binaya çıkan merdivenlerin solundaki çeşme Yu- kadar dışarı çıkmazlarmış. Kulenin içine, dışarıdan
nanca kitabeli ve yapım yılı Osmanlı rakamlarıyla ulaşmak mümkün değil, dolayısıyla günlerce kule
1203 olarak verilmiş. içinde kalabilecek yiyecek ve içecek stokları oluyor-
Binanın ön tarafında, Pratato Kilisesi var. muş. Yağmacılar gidince dışarı çıkıp yakılıp yıkılanı
AYNAROZ · ATLAS 55
yeniden inşa edip hayata devam etmişler. keşişin adı da buradan mülhem “monahos”. As-
Aslında her manastır, eski Yunandaki site-dev- lında üç dini rütbe var. Diyakon: peder/papaz yar-
letleri gibi adeta bir “manastır devlet” şeklinde dımcısı; peder ve piskopos/metropolit. Patrik de
düşünülmüş. Özerkliğe çok değer veriyorlar. Gü- aslında metropolittir ve “eşitler arasında birinci”
nümüzde bütün manastırlar “senobitik” adı verilen olarak tanımlanır.
ortak komünal bir yaşam üzerine kurulu. Kazanç-
ları ortak, kendilerine ait malları, maaşları, mülk- MANASTIRLARIN SIRLARI
leri yok. İhtiyaçları manastırdan karşılanıyor. Keşiş Benim ilk durağım Vatopediou Manastırı’ydı.
olmak için yaklaşık 18 yaşında manastıra giriliyor Ortaçağdan kalma bir feodal kaleyi andıran bu
ve keşiş adaylarına “dokimos” deniyor. Keşişler muazzam manastırın kapısında görevli olan keşiş-
için İngilizce monk sözcüğü kullanılır ki Yunanca lere “portaris” yani kapıcı deniyor. Kâğıtları kont-
“monos”tan gelir. Yalnız, ıssız, tek demek. Zaten rol edip kendi listelerinde ismi olup olmadığına
AYNAROZ · ATLAS 57
Koutloumousiou
(Kutulmusoglu) Manastırı,
988 yılından önce yapıldığı
düşünüldüğünden Aynaroz’un
da en eski yapılarından
biri olarak kabul ediliyor.
Bazı kaynaklarda “Türk
Manastırı” olarak da
geçiyor. Buna göre 1263’te
Anadolu’da Selçuklular
döneminde Kutulmuş (veya
Kutlumuş) ailesinden gelen
II. İzzeddin’in oğlu Süleyman
Bey’in, 40 yaşından sonra,
Ortodoks annesi Anna’nın
etkisiyle Ortodoksluğu kabul
edip Konstantin adını aldığı
ve gelip bu manastırı kurduğu
belirtiliyor (solda, üstte.)
Avato kuralı gereği Aynaroz’a
dişi hayvan girmesi de yasak.
Bu nedenle taşımacılıkta
yük hayvanı olarak katırlar
kullanıyor. Ancak motorlu
araçların daha yaygın
olduğunu belirtmek gerek
(solda, altta.)
söylüyor. “Biz bir nevi yaşayan ölüleriz” diye cevap bağlı. Ellerindeki Osmanlıca belgeler tahminimden
veriyor. Hem de bir tür eşitlik. Pederler arasındaki çok fazla. Kütüphanesi de çok zengin. Odalarda gaz
hiyerarşiyi yok ediyor. Vatopediou Manastırı’ndan lambası ve kibrit bulunuyor. Çok uzun zamandır,
sonra ikinci durağım, Vatopediou ile neredeyse gaz lambası yakmamıştım. Fitilini de içine kaçırınca
zıt bir karaktere sahip, dini turizm faaliyetinden tam bir şenlik oldu. Kilisedeki ayinlerin bir düze-
uzak küçük ve son derece mütevazı bir manastır ni ve işbölümü var. Kimin ilahi okuyacağı, kimin
olan Stavronikita Manastırı’ydı. Adanın en küçük hangi mumları yakacağı, kimin kutsal kitabı veya
fakat en ilgi çekici manastırlarından biri. Burada ikonaları veya kutsal emanetleri taşıyacağı önceden
sessiz, mütevazı ve telaşsız bir manastır hayatıyla belli. Ayinler ilahilerle başlıyor. Kiliseye giren her
karşılaşmak etkileyiciydi. Yalnızca 25 peder / keşişi kişi kutsal ikonaları öperek ve altara selam vererek
var. Benimle birlikte altı misafiri vardı. Kilisenin yerine geçiyor. Ayin öncesi altardan çıkarılan kutsal
duvar resimleri 1546’da Giritli Teofanis ve oğlu emanetler de cemaate sergileniyor ve ziyaretçiler
Simeon’a ait ve çok meşhur. Bu küçük manastırın saygılarını göstermek üzere öpüyorlar. Ziyaretçi
su sistemi kendine özgü. Adeta Roma Aquaduct sayısının çok olduğu günlerde keşişlerden biri elin-
ve İstanbul’daki Valens Kemerleri’nin küçük bir deki temizleyiciyi ikonanın önündeki cama sıkarak
örneği. Daha uzun ve büyük olanı Simonopetra düzenli olarak temizliyor. Misafirler yanlarında
Manastırı’nda var. getirdikleri özel eşyalarını kutsal emanetlere sürüp
Giriş kulübesindeki fiş dışında elektrik yok. O bir tür tılsım sahibi oluyorlar. Manastırda keşişlerin
da jeneratörle çalışıyor. Arşivi de aynı jeneratöre her konuda öncelikleri var. Bu Dafne’den otobüse
AYNAROZ · ATLAS 59
kat olarak adlandırdıkları en üst balkonda “Greek
Kahve” dedikleri Türk kahvesinin keyfinin tadına
doyum olmadı. Oldukça bilgili ve saygın bir keşiş
olan Peder Kosmas ile uzun uzun sohbet ettik.
Kendisi Selanik’te Türkçe öğrenmiş, ama uzun sü-
redir konuşmadığı için İngilizce konuşmayı tercih
etti. Doktora da yapmış. Bana hem kütüphaneyi,
hem arşivi, hem de kutsal müzeyi gezdirdi.
Yemeklere “trapeza” deniyor. “Trapezi”den ge-
liyor “yemek yenen yer, donanmış yemek masası”
demek. Sabah ve akşam ayinlerinden sonra günde
iki defa yemek yeniyor.
Keşişler ve konuklar trapezaya, “kopanos” adı
verilen ve yemekhanenin önünde asılı duran kalın
ve uzun bir kalasa tahta tokmakla vurularak davet
ediliyor. Yemekhanenin kapısı duayla açılıyor.
Önce keşişler giriyor, sonra misafirler. Yemekler
herkes yerine oturduktan sonra bir zil işaretiyle
başlıyor ve sessizlik içinde yeniyor, konuşmak
âdetten değil. Yemek esnasında duyulan yegâne
ses, vaiz kürsüsüne çıkan bir keşişin yemek bo-
Dionysiou Manastırı’ndaki yunca İncil’den okuduğu parçalar, ki buna “anag-
kutsal emanetlerinden biri nostis” adı veriliyor. Böylece hem bedenin, hem
Aziz Niphon’a ait kemikler.
de ruhun doyması amaçlanıyor. Balık dışında et
ve özellikle domuz eti yenmiyor. Yemekleri keşiş-
ler hazırlanıyor, servis ediyor ve bulaşıkları yıkı-
yorlar. Özel günlerin menüsü de özel oluyor. Di-
ğer günler vejetaryen yemeği gibi. Örneğin ilk gün
söğüş domates, biber ve mantarlı makarna vardı.
İkinci gün hayatımda ilk kez sabah yemeğinde
kızarmış balık yedim ve harikaydı. Yanında şarap
vardı. Ayrıca şehriye makarnası ve yanında şeftali
verdiler. Yemek ardından ölülerin ruhu için “koli-
va” adı verilen irmik helvası ikram ettiler.
Dionysiou Manastırı benim dördüncü dura-
ğımdı. Mikra Agia Anna adlı küçük feribottan in-
dikten sonra uzun, dik ve yorucu bir yoldan ulaş-
tım. Tıpkı Simonopetra Manastırı gibi -onun ka-
dar yukarıda değilse de- bu manastır da denizden
80 metre yüksekte kayaların üzerinde inşa edilmiş
durumda. Manastırın dört yanı balkonlarla çevrili.
Arkadan çok güzel bir yar var ve dağ yükseliyor,
rüzgârı da eksik olmuyor. Keşişler kendi araların-
Altın bir kol muhafazası içinde Ortodoksluğa yakışmıyor, bir ibadethane gibi değil, da bu dağa “Aeropotamos” yani “rüzgâr ırmağı”
yer alan Vaftizci Yahya’nın sağ daha çok Bizans imparatorlarının siyasi bir güç gös- diyorlar.
el kemiği yalnız Dionysiou
Manastırı’nın değil Aynaroz’un
terisi” diye eleştiriyor. Pederlerin çoğu yaşlı ve 35 civarında keşiş var.
da en değerli ve en önemli Simonapetra Manastırı denizden 230 metre Benim rastladığım iki özel günden biri Vaftizci
kutsal emanetlerinden. yukarıda kayalıkların üzerine kurulmuş devasa bir Yahya günüydü. Yıllar önce ailesi Trabzon’dan göç
Dikkatli bakıldığında altın
kale görünümünde. Katholikos’u diğerlerine göre etmiş ve Türkçe bilen Drama Episkoposu Petros
dirseğin sağına doğru haç
şeklindeki bir metal muhafaza daha yeni, 1891 yangınından sonra yapılmış olma- ile burada tanışıp sohbet ettik. Kütüphanesi zen-
görülüyor. Aslında çok değerli lı zira kapısının üstünde 1893 tarihi var. Manastı- gin manastırlardan biri. Bazı eski yazma kitapların
taşlarla süslenmiş bu metal rın denize doğru olan tarafını teraslamışlar tarım içindeki minyatürler paha biçilmez; özellikle bir
haç, İsa’nın çarmıha gerildiği
hacın bir parçasını saklayan yapıyorlar. Ürünler manastıra aşağıdan bir asan- yazma kitap içindeki Marcus minyatürü. Meryem
bir kutu (üstte.) sör vasıtasıyla ulaştırılıyor. Keşişlerin dokuzuncu Ana ikonası ve küçük mozaiklerden yapılmış İsa
HARŞİT · ATLAS 63
AZERBAYCAN
Petrol ve
Aşk Diyarı
AZERBAYCAN · ATLAS 65
O
n beş yıl aradan sonra, Bakü kent merke- yazmıştım: “Aliyev’in Azerbaycan için çizdiği viz-
zine doğru otoyolda, bir otomobilin için- yonu dinlerken kendimi Türkiye Cumhuriyeti’nin
de giderken, bir an için uçağın yanlışlıkla ilk yıllarında, Çankaya sofralarındaki sohbetlerden
Dubai’ye indiğini düşündüm. birine tanıklık ediyormuş gibi hissettim.
Dev binalar, harika bir otoyol, uzaklardaki “Aliyev, Azerbaycan’ın bağımsızlığının, Rus kül-
inşaat vinçlerinin ışıkları ve yüksek levhalarla türünün izlerinin tamamen silinmesiyle mümkün
perdelenmiş inşaat alanlarının çokluğuydu bu ya- olduğuna inanıyor. Bizdeki harf devriminin bir
nılsamayı yaratan şey. benzerinin tam ortasındayız. Tıpkı Çankaya’nın ilk
Azerbaycan’a 15 yıl önce rahmetli “prezident” sakini gibi, o da üç ay içinde Kiril alfabesinin yerini
Haydar Aliyev’in davetiyle gitmiş ve döndüğüm- Latin grafikasının alabileceğine inanmış ve bunu
de, o yıllarda çalıştığım Milliyet gazetesine şunu başarmış da. Aliyev’i, Azerbaycan’da sevmeyenlerin
de olduğuna hiç kuşku yok. Ama eminim günlük Haydar Aliyev’in adını taşıyan bir kültür merkezi.
politik tartışmaların unutulup sadece yapılan işle- Bina uzaktan bir salyangozu andırıyor sanki.
rin hatırlanacağı bir yarım yüzyıl sonra bir büyük Dikey hiçbir açıya sahip olmayan bir bina bu.
dönüşümün mimarı olarak anılacak.” Sanki Hazar Denizi’nin dalgalarını dondurmuş-
Yanılmışım, büyük dönüşümün gerçekleşmesi lar, büyütmüşler ve getirip bu parkın içine oturt-
için 50 yıl beklemek gerekmiyormuş. muşlar gibi bir görüntü!
O vizyonun 15 yıl içinde nasıl bir dönüşüm ge- Bu çok ilginç binanın içinde Azerbaycan tarihi
çirdiğini görmek, gerçekten etkileyiciydi. ile ilgili müzeler, Haydar Aliyev Müzesi, sergi alan-
Kentin merkezinde Zaha Hadid’in bir eseri ları, bir de konser salonu bulunuyor. Kültür Mer-
yükseliyor: Geniş bir bahçenin içine oturtulmuş bu kezi’ni süsleyen heykeller de zaten kendi başlarına
muazzam bina, modern Azerbaycan’ın yaratıcısı bir sergi değeri taşıyor. Bugünkü modern Bakü’yü
AZERBAYCAN · ATLAS 67
yaratan vizyonun, diğer Azerbaycan kentlerinde- heykeli, hemen karşısındaki Şairler Evi’ne bakıyor;
ki sonuçları ile ilgili bir fikrim yok elbette. Ancak Azerbaycan’ın kendi içinden çıkmış şairlere, ya-
şunu söylemeliyim ki benim gördüğüm Gence zarlara duyduğu saygının bir nişanesi olarak inşa
kenti, Bakü’de yapılan her hangi bir kompleksin edilmiş bir tür Pantheon bu bina.
bütçesiyle toptan yenilenebilir. Azerbaycanlıların, biz de dahil diğer Türki ül-
Öyle devasa bir bütçe ile yepyeni bir kent yara- kelerinde pek rastlamadığımız bir özellikleridir bu.
tılmış. Antik Bakü, dünyanın bilinen en eski tek Sokaklarda yürürken, bazı binaların üzerinde
tanrılı dini Zerdüştlüğün merkezi olmuş bir kent. heykeller ya da bir büst görürsünüz. Bunlar, vak-
Kentin bazı yerlerinde milattan önce 3 bin ile bi- tiyle o binada yaşamış bir yazara, müzisyene, şaire,
ninci yıllar arasına tarihlenen arkeolojik buluntular ressama duyulan saygının ifadesidir.
da var ancak kentin hangi tarihte kurulduğu tam Sayısız müzede, Azerbaycan tarihinin, kültür ve
olarak bilinemiyor. Bakü’de satın aldığım Chingiz sanatının örneklerini izleyebilirsiniz.
Qajar’ın Old Baku (Eski Bakü) kitabı, kentin kuru- Dünyanın en büyük “küçük kitaplar müzesi” de
luşunu milattan önce 6. yüzyıla dayandırıyor, onu bu kentte yer alıyor ve o müzede her biri gerçekten
da belirtmiş olayım. sanat eseri olan içindeki yazıları mikroskopla bile
Bugünkü Bakü’de, “İçeri Şehir” olarak anılan zor okuyabileceğiniz kitapları görebilirsiniz.
eski şehirde dolaşırsanız göreceğiniz kalıntılar daha İçeri Şehir’den dışarıya, modern Bakü’ye çıktı-
çok Roma dönemine tarihleniyor. ğınızda da sizi bekleyen tipik bir Avrupa kentidir.
Sasasanilerin, Şirvan şahlarının yönetiminde Kafkaslar’ın bu en büyük kenti, geniş bulvarlar,
uzun yıllar yaşadıktan sonra 8. yüzyıldaki Arap isti- parklar, parkları süsleyen heykeller ile bir batı Av-
lası ile birlikte İslam ile tanışmış, o günden bu güne rupa kenti duygusu veriyor insana. Bu da yetmemiş
de nüfusun önemli bölümü İslam dinine mensup. gibi kentin Hazar Denizi kıyısındaki bir bölgesi
Bakü’nün sokaklarında gezinirken neredeyse kentsel dönüşüme tabi tutulmuş. Henüz inşaat
her köşe başında karşınıza bir heykel çıkacak. tamamıyla bitmiş değil ama Bakü’de olduğunuzu
Azerbaycan’ın en büyük şairi Firdevsi’nin dev bilmezseniz, kendinizi Paris’te zannedebilirsiniz.
AZERBAYCAN · ATLAS 69
ALEVLİ CAM
KULELER
Kentin simgesi haline
gelmiş dev cam kuleler,
geceleri ışık tasarımlarıyla
seyredenlerde alev
almış duygusu yaratıyor.
Kuleler yüzyıllardır
kentin gelir kaynağı
olan petrole saygının da
göstergesi durumunda
(sağda.) Bakü’nün büyük
caddelerinden biri olan
Targovi, aynı zamanda
kentin gece hayatının
odak noktası. Akşam
saatlerinde ışıklarını
yakan meydan, sabahın
ilk ışıklarına kadar
hareketliliğini sürdürüyor
(karşı sayfada, üstte.)
GENCE VE NİZAMİ
Bakü’den bindiğimiz uçak geniş bir ovaya ya-
yılmış evlerin üzerinden Gence’ye doğru süzül-
meye başladığında bu kadar heyecanlanacağımı
hiç tahmin etmiyordum. Heyecanımın nedeni
AZERBAYCAN · ATLAS 71
EN BÜYÜK
MEYDAN
Targovi Meydanı, kentin en
merkezi noktası sayılıyor.
Meydan ve bağlantılandığı
yollar, kültürel odaklar,
eğlence mekânları
ve alışveriş alanlarını
kapsıyor.
se’yi hangi kentte yazdığıdır. bir öykü. Özellikle Arap coğrafyasında değişik
İslamın egemen olduğu doğu coğrafyasında versiyonları nesiller boyunca anlatılmış, ama Ni-
çok sayıda büyük şair yaşamıştır ama Firdevsi’yi zami’ye kadar kimse bu öyküyü yazıya dökmemiş.
bir kenara koyarsak hiçbiri gösterişli ve aşırı süs- Aslına bakarsanız bu konuda Nizami’nin de
lü doğu şiirinin parlayan yıldızı olmayı Nizami başlangıçta çok hevesli olduğu söylenemez. Çün-
kadar hak etmez. kü Nizami, derin bir keder ve acıyla yoğrulmuş
Düşünün ki bizim büyük şairimiz Fuzuli, Ni- bu öyküyü yazmanın zor olduğunu düşünmekte-
zami’yi üstat, kendisini onun öğrencisi olarak dir. Nizami, edebiyatın insanın yaşamını keder ve
tanımlamıştı. Fuzuli’nin bu tutumu elbette teva- ümitsizliğe boğacak bir sanat olmadığına inanır.
zu ile de açıklanabilir ki böyle bir açıklamaya da Edebiyatın, insanı manen yükselten ve güçlü kılan
itiraz etmek kolay değildir, ama ne yapalım söz neşenin ifadesi için bir araç olduğunu düşünür.
ağızdan çıkmış bir kere! Bir Azerbaycanlı olarak Azerbaycan Türkçesine
Nizami Gencevi’nin en çok taklit edilen ve dün- karşı derin bir muhabbeti olmasına karşın eserini
yada en çok tanınan eseri Leyla ve Mecnun’dur. Farsça yazmıştır. Bu şiiri yazmasını isteyen döne-
Leyla ve Mecnun’un öyküsü dilden dile anlatılan min muktediri Şirvanşah’a karşı anadilini cesurca
AZERBAYCAN · ATLAS 75
önerir. Zulüm alçaklık ise, buna ses çıkarmamak da zemin seviyesinin üstünde.
rezil bir tutumdur. Kadınlara yönelik zulme daha o İçeri girdiğinizde beş köşede, beş vitray sizi kar-
tarihte dikkat çeker, karşı çıkar. Bu nedenle Leyla’yı şılıyor. Güneşin vitraylarda yarattığı ışık oyunları-
betimlerken sadece güzelliğinden söz etmez. Güç- na gözünüz alıştığında zemin seviyesinde mozoleyi
lü, iradeli, sözünde duran ve ideal bir kadın tipi de görüyorsunuz. Binanın çevresinde, Nizami’nin de-
yaratır. ğişik eserlerini tasvir eden dev heykellerle süslü bir
Bu muazzam eserin kimi beyitlerini aklımdan park var. Bir de yirmi metre yüksekliğinde heykeli
tekrarlarken, Nizami’nin Gence’deki mezarını zi- ile bu tablo tamamlanıyor.
yaret ettim. Bakımlı bir parkın içinde yer alan kabrin tam
Beş büyük eserden oluşan Hamse’sinden ilham karşısında Nizami Müzesi’ni de ziyaret edebilirsiniz.
alınarak yapılmış, beşgen bir kule bu. Bu müzede Nizami’nin eserlerini tasvir eden değişik
Kuleye, her biri beşer basamaktan oluşan beş minyatürleri, Nizami kitaplarının ilk baskılarını,
merdivenden çıkarak giriyorsunuz. Giriş kapısı tarihi Gence halılarını görmeniz mümkün. Ama ne
yazık ki müze ile ilgili bir katalog yok, gördüğünüz Kimyasal yemler ve gübrelerle bozulmamış et,
her şeyi hafızanızda saklamanız gerekiyor. Azerbay- sebzeler ve yakındaki göllerde, derelerde yakalanmış
can, petrol gelirleriyle artık zengin ve güçlü bir ülke. balıklar zengin bir mutfağın temelini oluşturuyor.
Devlet bütçesinden küçük bir harcamayla kabri ve Gence yakınlarındaki Göy Göl de görülmesi ge-
müzeyi ziyaret edecek olanlara satılabilecek bir kitap reken bir başka doğal güzellik. Kepez yerleşim biri-
hazırlayıp, bastırmak sorun olmasa gerek. minin sınırları içinde aslında bir göller bölgesi var.
Gence’ye kadar gidenler için görülmesi gereken Ama bu göllerin en güzelinin Göy Göl olduğunu
tek şey elbette Nizami’nin kabri değil. söylemeliyim ki adı gökyüzünün göldeki yansıma-
Gerçi ben o kabri görmek için Gence’ye gitmiş- sından geliyor ve Gence’nin içme suyu ihtiyacı da bu
tim ama gitmişken parklar ve heykellerle güzelleş- gölden sağlanıyor. Göller bölgesini gezip, Gence’ye
tirilmiş bu kentin tadını çıkarmanızı öneririm. Bir dönüş yoluna girdiğinizde, dağdan inerken şırıl şırıl
kere burada yiyeceğiniz etin ve sebzelerin tadını, akan derelerin kenarına kurulmuş harika lokanta-
artık bizim ülkemizde bulabilmek çok zor. larda mola vermenizi de öneririm l
AZERBAYCAN · ATLAS 77
KUYUCAK - ISPARTA
Lavantanın
Serüveni
Hanım. Lavantayı evde kullanıp kullanmadığını bakımının, ara sürümlerinin ve ara çapalarının
soruyorum. “Yastık yaptım bir tane, döndükçe çok iyi yapılması gerekiyor. Yabani otlar sararsa
kokusu geliyor, kafam dağılıyor.” bitki kuruyabiliyor. Bahçeler şu anda üç metreye
Kuyucak’a 11 kilometre uzaklıktaki ilçe mer- üç metre veya üç metreye bir buçuk metre aralık-
kezi Keçiborlu’dan gelen Fadime Acarlar da “altı larla kuruluyor. Sulama suyu olmadığından bitki
yaşından beri gül topluyorum, 10 yıldır da lavanta hava sirkülasyonunu sağlayamazsa verimden dü-
tarlasında çalışıyorum” diyor. Tarlalarda çalışma- şüp çok erken yaşta ömrünü dolduruyor.
ya dışardan mevsimlik tarım işçilerinin de geldi-
ğini söylüyor. Bu yıl sıcaklardan dolayı lavanta LAVANTANIN HİKÂYESİ
hasadının erken başladığını söylüyor. “Buralarda Köyün kaderini değiştiren lavantanın bu coğ-
lavantayla saçını yıkayanlar, güveler gelmesin rafyadaki hikâyesini merak ediyorum. Kuyucak’ın
diye lavanta keseleri yapanlar oluyor. Kokusu hiç lavanta serüveni nasıl başlamış? Bunu öğrenmek
geçmez, uzun zaman kesede kalır” diyor. için lavantayı bizzat buraya getirenlerden birini,
Kuyucak Köyü’nde çiftçinin bitkiden kazandığı kadar, kimi zaman Lavantanın dökme çiçek olarak üretimi de ya-
yaklaşık 40 yıl önce daha fazlasını lavanta balından kazandığını söy- pılıyor. Bahçeden kesilen çiçekler brandalar üze-
üretimine başlanan
lavanta temmuz ayında
lüyor. “Bu bölgede gündönümü denilen 20 ha- rine serilip kurutuluyor. Bu çiçekler nikâh şekeri
çiçekleniyor ve ardından zirandan sonra hiçbir çiçek kalmaz. Lavanta ise ve lavanta keseleri için kullanılıyor. Henüz ma-
hasadına başlanıyor. haziranın 20’sinden sonra çiçeklenmeye başlar, kinalaşmış bir sistem olmadığından elle kurut-
Çiçekli zamanında arıcılık
temmuzun 20’sine kadar da bu çiçeklenme devam ma yapılıyor. Güneşte kurutulan lavanta, koku
yapanlar lavanta balı da
elde ediyor. eder. Yıla göre değişse de ortalama 20 temmuz -20 ve rengini kaybettiği için değeri düşüyor. Göl-
ağustos arasında arı muazzam bal yapar.” gede kurutulduğunda ise birtakım hastalıklarda
Bu sözler, neden arıların etrafımızdaki lavan- kullanılabildiği söyleniyor. Ramazan Bey’e göre
ta çalılıklarının üzerine üşüşmüş olduklarını da lavanta işinin en zor kısmı elle ovup temizleme
açıklıyor. işlemi. Lavanta demetleri dövüldükten sonra
E
fsaneye göre Freiburg’a dışarıdan ge-
lenler yürürken yanlışlıkla kent içinde-
ki kanalcıklara düşüp ayaklarını ısla-
tırlarsa, buradan biriyle evlenirlermiş.
Almanya’nın önceki Federal Şansölyesi
Gerhard Schröder’in de başına gelenler-
le efsane yeniden güncelleşmiş durum-
GÜRSEL KÖKSAL
ALMANYA · ATLAS 91
FWTM / RAACH
Katedralin yer aldığı Münster Meydanı’nda iş günlerinde, Kara Orman ve Ren Vadisi’nden (yılda ortalama 1800 saat) bölgelerinden biri ol-
gelen ürünlerin de satıldığı pazar kuruluyor. En canlı pazar cumartesi günleri (üstte). Kent duğu için ülkenin en sıcak kenti olarak da ünlü.
surlarının, büyük kilisenin ve üniversitenin kurucusu dört dükü anmak için 1807’de yapılan
Berthold Anıtı, İkinci Dünya Savaşı’nda tahrip oldu; ardından yeniden yapıldı (altta.)
“Kara Orman’ın başkenti” unvanını taşıyan kent,
kısa süre de olsa siyasi başkent sıfatı taşımış. Dö-
nemin imparatoru, 1498’de İmparatorluk Mecli-
si’ni burada toplamış, 1945-52 arasında da eyalet
başkenti olmuş. İkinci Dünya Savaşı’ndan son-
ra federal cumhuriyet olarak kurulan Federal
Almanya’nın Baden Eyaleti’nin merkezi olmuş
ama daha sonra bu bölgedeki eyaletlerin Baden
Württemberg adıyla birleşmesiyle bu konumunu
yitirmiş.
Osmanlı ordusu
Orta Avrupa steplerinde
• İstanbul gecelerini
MacarLAR
ŞENLENDİRİRDİ
• KADINLARIN AYAK
BASAMADIĞI ADA
Aynaroz’un kısa
tarihi
Osmanlı’nın
Ege Adaları
Rodos, Sakız, Midilli,
İstanköy, Sisam, Sömbeki
i le r d e !
Bay
FWTM / SCHOENEN
fağı ise mükemmel. Freiburg turuna 1284 metre
yükseklikteki Schauinsland ziyareti de eklene-
bilir. Her gün 9-18.00 arasında çalışan teleferik-
le çıkılabilen zirvedeki kuleden kentin, Kara Or-
Freiburg kent merkezi 800 yılı aşkın süredir kanallarla serinliyor. Yarısı yer altında olmak
üzere toplam 15 kilometreyi bulan kanallar geçmişte su ihtiyacını karşılıyordu. Şimdilerde man’ın, İsviçre Alpleri’nin manzarası seyredebilir
ise kentin en güzel süsü. ve Freiburg’a bir kez daha hayran olabilirsiniz l
En yeni tekneler
yelken yarışları ve EYLÜL
Türkiye’nin en kapsamlı SAYISI
tekne alım-satım rehberi
YATMARKET
bayilerde
ile birlikte
TOROSLAR’IN KAPISINDA
İç Anadolu’yu Çukurova’ya bağlayan Gülek Boğazı’nın kuzey ucunda yer alan
Pozantı, Toroslar’nın kapısı konumunda. Yaylaları, akarsuları, dağları ve kanyonlarıyla
Adana’nın en sarp kesitini oluşturan ve doğaseverleri kendine çeken ilçe, barındırdığı
birçok tesisle de uzun yol sürücülerinin serüvenlerine tanıklık ediyor.
Yazı: Tevfik Taş / Fotoğraflar: Eren Aytuğ
P
ozantı tren istasyonunda indiğim-
de, yağmurun altında bekleyen di-
ğer trenler bana, Pablo Neruda’nın
bir dizesini anımsattı: “Yağmurun
altında kalmış bir trenden daha
hüzünlü ne var ki!” Çakıt Vadi-
si’nin kente bakan tarafından öte-
ki yana, yani Belemedik tarafına
geçince, yağmurdan ötürü koşuş-
turan piknikçiler, kendi kendime
ve sesli güldürdü beni… Ancak kent merkezinden
Belemedik’e geçiş “acemi gezginler” için pek de ko-
lay değil. Şöyle ki: Anayoldan buraya bağlanan bir
ara yola girmek gerekiyor, ancak herhangi bir ta-
bela, işaret olmadığı için yolu bulmak için döne-
nip duruyoruz. Sonra rastlantıyla yolu bulduk ve
on dakika sonra kahkalara neden olan yazıyı gör-
dük: “Belemedik.” Yol arkadaşım Eren, “dışarıdan
gelenler bulunmasınlar diye yolu saklamışlar” de-
yince gülüşmeler yeniden başladı.
Bir yere ilk gidenin duygularını taşıyorum, tıp-
kı İtalio Calvino’nun dediği gibi: “Krallık sarayı-
nın, kışlanın, değirmenin, tiyatronun ve çarşının
nasıl olacağını” merak ediyorm. Ansiklopediler,
“Adana iline bağlı ilçe” diye başlıyor.
Oysa ben, Adana’nın batısına doğru hiç de kü-
çümsenmeyecek sertliklerle yükselip alçalan o toy
topraklarına, başını alıp gidercesine biteviye ve do-
lambaçla uzayan yollarına bakıp hayallerin eksil-
diği zamanlarda, insanın oturup hayalin varlığını
hissedeceği bu diyara şöyle dedim: Anadolu’dan,
gelirsen Pozantı seni Akdeniz’e, kıyılara, ufkun öte-
lerine taşır. Kapının diğer tarafından, Akdeniz’den kamyoncuların durduğu yerleri tercih edin.” Ne-
gelirsen, dağlara, yaylalara, ormanlara, keskin kan- denini sorduğumda ise aldığım yanıt çoğunlukla
yonlara dala çıka, yüksele alçala Anadolu’nun he- şöyle oluyordu: “Çünkü onlar ayrı şirketlerde çalış-
men her yerine buradan erişebilirsin. salar bile, kamyoncular bir ekip gibidir. Kendi ara-
Pozantı ilçe merkezini hem görünüm bakımın- larında bu tür yerlerin bilgisini paylaşıyorlar; kötü
dan belirleyen; hem de ekonomik ve sosyal ilişkiler olan yeri hızla terk ediyorlar. Hatta onların terk et-
bakımından baskın gelen bu yol ağı oluyor. Top- tiği lokanta uzun yaşamıyor.”
lam bir kilometrelik bir alanda onlarca konaklama Yağmurlu bir Pozantı akşamında, sırılsıklam gir-
tesisi, otel, TIR parkı, oto tamir atölyeleri, lokan- diğim lokantanın birinde Fevzi Mertol ve Kadri
ta var. Yolculukla ilgili olan çok insan duymuştur: Boyacı’yla aynı masaya oturduk. Fevzi, Çanakka-
“Özel araçla uzun yola gidiyorsanız, yemek için le’den mermer yüklemiş Hatay’a gidiyor; Kadri’nin
yor. Çakıt Çayı’nın ilk doğduğu yerlere Ulukışla’ya Benim Pozantı’ya geldiğim gün, ilçenin belediye
doğru bakıyorum. Bu yükseklik yetmiyor. Yollarda başkanı da Uzak Asya’ya gitmek için uçağa binmeye
asılı kalıyor bakışım. Oralardaki adı Porsuk Çayı. hazırlanıyordu; o yola çıkış kahvesini, ben merhaba
Alihoca civarında Killik Deresi’ni alıyor. Fakat Por- kahvemi yudumlarken konuştuk. İlçesi onun gözün-
suk Çayı’nı besleyen asıl kol, Kırgeçit Deresi olu- de dünyanın merkezi; her taşın, akarsuyun, vadinin,
yor. Daha aşağılarda çayı sürekli diri tutan bir kay- yaylanın izlerini, hatırasını saatlerce anlatsa doymaz
nak olan Şekerpınarı’nın gür akışıyla buluşuyor. gibi konuşuyor. Bir belediye başkanın kendi yöresi-
Artık adı Çakıt Çayı’dır. Aşağıda milyonlarca yılda ni böylesine iyi bilmesi, usanç duymadan başkalarına
kendi oyduğu Kapıkaya Konyonu’nu serinleterek anlatmayı, diğer işlerinden öne alması, ister istemez
gidip Seyhan Baraj Gölü’ne dökülüyor. Ben bütün dinleyeni kapsıyor…Bizimle ilgilenme görevini İs-
bu yolları, serüveni uç uça bağlamaya çabalarken mail Canatan aldı ve Pozantı’da nerede başımız sıkış-
uzaklaştıkça uzaklaşıyor akşamın alacasıyla karışa- tıysa yardımımıza yetişti.
rak Çakıt Vadisi. Şafağın içinden geçip Asmacık Tepe’sine (ki
olarak adlandırıyor ve bazı yazılı kaynaklarda da sonra yalancı kekik, kekik, yavşan, mantuan, yaba- Tahtacılar ormanlarda
böyle geçiyor; ancak burada yerel rehberlerden ni sarımsak, yabani çay, yaban pancarı, salep, yaba- seyreltme, odunluk
alanların saptanması
yardım alacak olanların, buradaki adlandırmayı ni nane ve çiğdem diye devam ederek onlarca bit- da içinde olmak üzere,
bilmelerinde de yarar var. ki saydı. En son kantoron bitkisine geldi dayandı. pek çok iş yapıyor. Alpu
Bizim tarihi yerleşimlerimizin adlarınin bir kıs- Musa konuşurken, ben yeniden anımsadım. Lok- Mahallesi’nden de
ulaşılabilen ormanlık
mı, bazen gülünç olurcasına değiştirildi. Pozantı man Hekim söylencelerinin en çok bilineni de Çu-
alanda çalışan ekibin
da değişimler geçirdi.. Tarihi boyunca çeşitli ege- kurova’da geçeni değil miydi? Yaşar Kemal’in İnce başı Muharrem Kesen,
menlikler birbirine çok yakın, isimler verdi: Pon- Memed’indeki şifacı yaşlı kadının mucizeleri de “biz önce eğitim alıyoruz,
dadis, Bezendum, Badandun, Podandos veya eklenince, Musa’yı ve buradaki bitkilere merak sa- sonra çalışma sahasına
giriyoruz” diyor.
Pendosis, El Bedendum. Pozantı adı hem geçmiş- lanları daha iyi anlamaya başladım!
le barışık, hem de insanın aklına hayal coğrafya- Musa, “burada az bilinen bir manastır var” di-
larını getirircesine şiirli olma halini korumuş… yor. Ömerli’yi geçiyoruz bir sırtı aşınca araba yolu
Bir süre önce bir sel dalgasının kenara çekilmeye bitiyor. Yürüyoruz. Bu bir kaya yapısı, üzerinde
İlçedeki dinlenme tesisleri demek için anlattım Bektaşi’yi. Zira halk hâlâ edebisini Yazıcak’ta bulduk. Köylüler toplanmış,
uzun yol sürücülerine köy diyor. İşte oralara gittim, kahvelerinde soh- caminin etrafını düzenliyor, bahçesine istinat
yalnızca yiyecek hizmeti
vermiyor. Lokantaların
bete daldım, yarenlik ettim. Bunlar arasında ör- duvarı yapıyor. Taşlardan konuşuyoruz. Ben ta-
banyo, iletişim gibi neğin Pozantı halk mimarisinin örneklerini ba- şın küçüğüne bazı yerlerde “hıbar ya da kibar”
hizmetleri de var (altta.) rındıranlardan biri Dağdibi’dir. Ramazan Günal dendiğini söylüyorum. Muhtarla imam aynı
diyor ki: “Biz eskiden Karaisalı’ya bağlıydık. Kö- anda: “Biz helik derik (deriz).” Yazıcık 1800’lü
yün adı da Solaklı’ydı. Yani şu sırtın ardındaki yıllarda kurulmuş, biz kalkıp tarih dinlemek
köyden (Solaklı) bölünüp geldik.” Ama sohbetin için Mehmet Yansıt’ın evine gidiyoruz. Köyün
en yaşlısı, doksan bir. Ama olağanüstü bir ezber
ve bellek var karşımızda. Manzume tarzıyla bü-
tün geçmişi, askerlik arkadaşlarını sayıp dökü-
yor, öteki dünyaya ilişkin bir dörtlüğü hepimizi
kahkahaya boğdu:
“O tarafta para para etmezmiş.
Bütün dünya senin olsa yetmezmiş.
Hesap vermekle de hesap bitmezmiş.
Kesenin hayrını gören görmedim.”
Hamza Kurtul’la havaalanına giderken, aklıma
Alpuluların oynadığı söylenen saklambaç geldi.
Köylüler saklanmak için bazen başka bir köye gidip
beş altı gün çıkmazlarmış. Siz o oyundaki ebenin
halini düşünün lütfen. İlk bakışta Pozantı küçük
görünüyor, ama insan içine girince o saklambaç
oyunundaki ebe gibi oluyor… Neylersiniz ki biz yol
ırgatları biliriz ki gitmek de güzel emektir l
D O Ğ AYA Y Ü R Ü Y Ü Ş - 70 R O TA
DOĞAYA YÜRÜYÜŞ
ROTA ROTA
Yayıncı
Doğan Burda
Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş.
Yayın Direktörü
Murat Köksal
Yayın Yönetmeni (Sorumlu)
Sinan Çakmak
Yazı İşleri Müdürü
Hüseyin Keçe
Yazı İşleri Müdür Yardımcısı
Mustafa Türker Erşen
Tasarım
Bahadır Erşık
Tüzel Kişi Temsilcisi 1
Ferit Özkaşıkçı
Hazırlayan
Yıldırım Güngör
Yönetim Yeri
Trump Towers Kule 2, Kat 21
34387 Şişli - İstanbul
Tel: 0212 410 35 66 - Faks: 0212 410 35 64
Baskı ve Cilt
Vatan Ofset Yayıncılık ve Matbaacılık A.Ş.
Sanayi Mahallesi 1650. Sokak No: 2
Doğan Medya Tesisleri
Esenyurt / İSTANBUL
Tel: 0 212 622 19 00
Dağıtım
Yaysat A.Ş.
Tel: 0212 622 22 22
içindekiler
Yaylalar Köyü-Kındevul Aşıtı / Yusufeli, Artvin..................................... 136
Barhal-Karagöl / Yusufeli, Artvin............................................................... 138
Pişkankara Yaylası-Libler Gölü / Yusufeli, Artvin.................................. 140
Özgüven Köyü-Ciro Şelalesi / Yusufeli, Artvin....................................... 142
Beyazsu Yaylası-Yıldızlı Göl / Borçka, Artvin.......................................... 144
Maçahel-Maral Şelalesi / Artvin................................................................ 146 3
Narman Kanyonu / Erzurum...................................................................... 148
Süphan Dağı / Bitlis...................................................................................... 150
Tatvan-Por Köyü Rotası / Bitlis.................................................................. 152
Nemrut Kalderası / Bitlis............................................................................. 154
Anavarza / Kozan, Adana............................................................................ 158
Uçan Parkurları / Antalya........................................................................... 160
Karia Patikası / Milas, Muğla..................................................................... 162
Bafa Gölü Yürüyüşleri / Aydın-Muğla...................................................... 164
Taşyaran Vadisi / Uşak................................................................................. 168
Kula Volkanik Jeoparkı / Kula, Manisa.................................................... 174
Karagöl / Karşıyaka, İzmir........................................................................... 178
Ephesos-Kuşini Antik Taşocağı Rotası / Selçuk, İzmir......................... 180
Gökçeada / Çanakkale................................................................................. 184
Kaz Dağları Parkurları / Çanakkale-Balıkesir......................................... 186
Cehennem Şelaleleri / Kırklareli................................................................ 188
Uludağ / Bursa............................................................................................... 190
DOĞASEVERLERE ÖNERİLER
1. Doğa yürüyüşleri veya nı gerektirir.
kampçılık yapmak için mut- 6. Paylaşımcı olun. Arkada-
laka eğitim alın. Eğitimsiz şınıza vereceğiniz bir parça
doğaya açılmak kazaya da- çikolata büyük dostlukların
vettir. başlamasına neden olabilir.
2. Hiçbir etkinliği tek başı- Zaten doğaya gitmek, kamp
nıza gerçekleştirmeyin. En yapmanın temelinde de bu
küçük bir ayak burkulması olmalıdır: Paylaşmayı öğren-
bile insanın günlerce vahşi mek.
doğada tek başına kalmasına 7. Doğayla yarışmayın. Bu
neden olabilir. Bu yüzden bir konu hep yanlış anlaşılmış-
yerleşim yerinin yakınlarına tır. Doğaseverlere, dağcılara
gidiyor olsanız bile mutlaka doğayla mücadele eden in-
grup halinde hareket edin. sanlar gözüyle bakılır. Oysa
3. Bilmediğiniz bir bölgeye hiçbir insan doğayla müca-
rehbersiz gitmeyin. Grupta dele edemez. Unutmayın
4
bölgeyi bilen bir veya birkaç doğayla değil kendi dayan-
kişinin bulunması iyi olur. ma gücümüzle, sınırlarımız-
4. Plan ve program yap- la mücadele ediyoruz.
madan harekete geçmeyin. 8. Çantanızda kötü hava ko-
Yolculuğun zamanı, süresi, şulları için giyecek taşıyın.
rotaları, malzemelerin uy- Hangi mevsim olursa olsun
gunluğu ve yeterliliği, gidi- doğaya çıkarken çantanızda
lecek bölgenin özelliklerinin her zaman bir yağmurluk
araştırılması gibi konuları olsun.
kesinleştirin. 9. Malzeme almak için acele
5. Daha önce doğaya gitme- etmeyin. Katalogdan malze-
diğiniz insanlarla çok ciddi me seçmek yerine bilen biri-
faaliyetler yapmayın. Doğa- ne danışın.
da her faaliyet katılanların 10. Meteorolojik bilgiler ol-
tam bir uyum içinde olması- madan kampa gitmeyin.
SÜPHAN DAĞI / HAKAN ÖGE
11. Gideceğiniz bölgenin yoldur” kuralını bozarsanız,
haritasını elde etmeye ça- kaybolma olasılığınız yük-
5
lışın. Tek başına harita işe selir.
yaramaz. Pusula da gerekli. 14. Etkinliğiniz sırasında
Pusula veya harita kullan- doğaya zarar vermeyin.
mayı biliyorsanız doğada Önünüze çıkan sık ağaçlık
kolay kolay kaybolmazsınız. veya çalılıktan dalları kıra-
12. Gideceğiniz bölgenin rak geçit açmak yerine bu
jeolojik, coğrafik ve biyolo- bölgenin etrafından dolaşın.
jik özellikleri hakkında bilgi Yürürken görebileceğiniz
toplayın ve bu bilgileri etkin- tavşan, tilki gibi vahşi hay-
liğiniz süresince kullanmaya vanları rahatsız etmeyin.
çalışın. 15. Eğer kamp kuracaksanız
13. Doğada kesinlikle kes- kamp yerinizi başkalarının
tirme gördüğünüz yerler- da yararlanabileceği şekilde
den gitmeye çalışmayın. “En düzenleyin.
kestirme yol en iyi bildiğim 16. Kamp yerini seçerken
NEMRUT DAĞI, BİTLİS / TURGUT TARHAN
DOĞASEVERLERE ÖNERİLER
YILDIRIM GÜNGÖR
Sakarya’nın Sapanca ilçe- kaynağı barındırıyor.
si sınırları içinde bulunan Yayla, Sapanca merkeze
8
Soğucak Yaylası, her mev- 12 kilometre uzaklıkta. Bu
sim muhteşem güzellikler mesafeyi yürüyerek de gi-
sunuyor. Sapanca’nın yük- debilirsiniz ama ilk kilomet-
sek kesimlerinde dağları reler yürümek için sıkıcı.
süsleyen ormanın içinde Bunun yerine yaylaya kadar
saklanmış bir cennet ade- araçla giderek kamp kurup
ta. Yöredeki tüm yaylalarda yayla civarında yürüyüşler
olduğu gibi burada da artık yapabilirsiniz. Rotaya İstan-
eskisi kadar yaylacılık yapıl- buldere yolunda ilerlerken
mıyor. Ancak yayla evleri sağa giden Soğucak Yaylası
betona henüz yenik düş- tabelasını görünce girecek-
memiş. Soğucak’ın içinde siniz. Yol üzerinde çok sayı-
bulunduğu ormanlık alan, da arıcı ve kovan göreceksi-
yaz aylarında bile gürül gü- niz. Yayla yolunda ilerlerken
rül akan sayısız dere ve su sola dönen ilk yola girin
Sapanca, Sakarya
11
KEREM YÜCEL
13
YILDIRIM GÜNGÖR
15
YILDIRIM GÜNGÖR
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
17
ların arasından da bir patika kayalar çıkacak karşınıza.
açılmış, ama bence su ke- Bu etabın sonunda da yine
narı daha güvenli. Bu nok- bir şelale ve önünde büyük
tayı geçenleri büyük ve hoş bir gölet çıkacak karşınıza.
bir sürpriz bekliyor: Birkaç Soldaki ağaçları kullanarak
metre yükseklikten dökülen yukarı çıkın. Bundan sonra
ve derin bir de dökülme çu- vadide kayaların yerini top-
kuru olan bir şelale. Eskiden rak almaya başlar. Moladan
burada yüzerdik ama çevre- sonra dönerken de yine çok
deki bahçelerden gelen ilaç- keyif alacaksınız. Eğer fazla
lar suda yüzmeyi olanaksız bir kaya tecrübeniz yoksa
kılıyor artık. Şelalenin üze- bu geçişi bir turizm şirketi
rindeki düzlükten yürüme- ile yapmakta fayda var. Bu
ye başlayın. Kısa bir süre yürüyüş en fazla üç saatini-
sonra sol yamaçta tabakalı zi alır.
BALLIKAYALAR KANYONU
18
Gebze, Kocaeli
19
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
YILDIRIM GÜNGÖR
MENEKŞE YAYLASI
YILDIRIM GÜNGÖR
yükselirseniz yola çıktıktan bir orman yolunu kestiği
21
45 dakika sonra ilk parkuru yerden itibaren yolu terk
bitirmiş olursunuz. Parku- ederek aşağı doğru inen
run bitimindeki kayalıklar- geniş patikaya girin. Beş
da iyice dinlenin, sıvı alın dakika sonra, ortasından
ve tekrar yola çıkın. Çok tertemiz bir derenin aktığı
kısa bir süre sonra bir or- biz düzlüğe varacaksınız.
man yolu çıkacak karşını- Derenin temiz olması sizi
za. Bu yoldan sağa dönün şaşırtmasın. İnsan olma-
ve yürümeye başlayın. Yol yan her yerde dereler temiz
inişli çıkışlı olarak sizi or- akar. Burada iyice dinlenip
man içinde yaklaşık bir saat yemeğinizi yedikten sonra
yürütecek. Eğer yaz başıysa tekrar yola çıkın. Düzlüğün
ormangülleri, sonbaharsa sonundaki yokuş yarım saat
pastel renkler eşlik edecek sonra sizi Menekşe Yayla-
yürüyüşünüze. Yolun başka sı’na götürecek.
MENEKŞE YAYLASI
22
Yuvacık, Kocaeli
23
YILDIRIM GÜNGÖR
YEDİGÖLLER
Bolu ili sınırları için- kalacaksınız. Toprak olma-
de kalan Yedigöller’e hem sına rağmen iyi bir yol. Hele
Bolu’nun içinden hem de mevsim sonbaharsa her bir
Mengen tarafından ulaş- virajı döndüğünüzde renk-
mak mümkün. Ben Bolu ten renge bürünen bir do-
rotasını tercih ediyorum. ğaya karşılaşacaksınız. Yol
Bolu Ankara yönünde E-5 yaklaşık 1.5 saat sürüyor.
karayolu üzerinde Yedigöl- Burada iki yürüyüş rotası
ler tabelasını izlediğinizde önereceğim. Göllerin etra-
kısa süre sonra evler geride fındaki patikaları dolaşarak
kalacak ve doğayla baş başa tüm göllere ulaşmak. Bu
24
YILDIRIM GÜNGÖR
Bolu
biraz dinlendikten
sonra yaylanın
içinden geçerek
ormana doğru
inen yola girin. En
fazla bir saat son-
ra Bolubaşı Yay-
lası’ndasınız. Bu
yayla Sakarca’ya
göre daha küçük
ve bazı evler ne
yazık ki bakımsız-
lıktan yıkılmaya
yüz tutmuş. Sade-
ce iki ev beton ve
yaylaya hiç mi hiç
27
yakışmamış. Yay-
lanın ortasındaki
çeşmenin suyu
çok soğuk ve çok
YILDIRIM GÜNGÖR
lezzetli. Termos-
larınızı bu lezzetli
su ile doldurarak
yaylada biraz daha maçta, düzlükteyse hayvan-
oyalanıp keşfinizin son eta- lar otluyor. Evler geleneksel
bı olan Sinekli Yaylası’na mimariye uygun yapılmış ve
yönelin. Bir saatten kısa bir hiç beton bina yok. Üç yay-
süre içinde yaylaya vara- la içinde yaylacılığın yoğun
caksınız. Yayla tam yamaca olarak yapıldığı tek yayla
kurulmuş. Diğer yaylalara burası. Sinekli Yaylası’ndan
oranla daha planlı. Evler ya- Abant dört kilometre.
TURGUT TARHAN
SOĞUKSU MİLLİ PARKI
28
Kızılcahamam ilçe mer- karaçam, sarıçam, köknar,
kezinin kuzeybatısında ka- gürgen. Bunların yanı sıra
lan 1195 hektarlık bölüm yabani çilek, ahlat, yabani
1959 yılında Soğuksu Milli fındık, titrek kavak ve bazı
Parkı ilan edildi. Milli park, meşe türlerine de rastlanı-
iki ana vadiye açılan pek yor. Milli parkta yabando-
çok dere ve vadiler arasında muzu, boz ayı, tilki, çakal ve
uzanan düzlüklere sahip. kurt gibi memeli hayvanlar
Bölgenin jeolojik yapısı ve da bulunuyor. Burada ayrıca
genç tektoniği nedeniyle bu 160 civarında kuş türü gö-
civarda pek çok sıcak ve so- rülüyor; bunların en önem-
ğuk su kaynağı bulunuyor. lisi dünya çapında koruma
Sıcak su kaynakları kaplıca altına alınan kara akbaba.
olarak değerlendiriliyor. Soğuksu Milli Parkı’nı
Parkta hâkim ağaç türleri özel yapan iki şeyden biri
KIZILCAHAMAM, ANKARA
YILDIRIM GÜNGÖR
29
kara akbabaysa diğeri 2.35 parkuru bulunuyor. Çok
metre çap ve 2.8 metre fazla cazibesi yok ama kara
yüksekliğe sahip fosilleşmiş akbaba gözlemi ve Kuzca-
ağaç. Günümüzden yakla- pınar’daki fosilleşmiş ağaç
şık 18-15 milyon yıl önce yürüyüşünüzü cazip hale
burada bulunan ormanların getirebilir. Rotanın yarısı
bir kısmı, meydana gelen yokuş. Burada yürüyüş veya
volkanik etkinlik soncunda kamp yapmak için önceden
sıcak volkanik malzemenin Milli Parklar’dan izin almayı
altına kalmış. Zaman için- unutmayın.
de organik malzemeler silis
elementle yer değiştirmiş
ve ağaçlar taşlaşmış. Milli
park içinde uzunluğu 16
kilometre olan bir yürüyüş
NALLIHAN
Sadece ormanda, bir ke- gidecekler Bolu-Aladağ-Se-
narında veya yeşillikler için- ben-Beypazarı yolunu,
de bir yaylada değil, hiçbir Ankara’dan gidecekler ise
bitkinin yetişmediği farklı Beypazarı-Çayırhan güzer-
bir coğrafyada da olağanüs- gâhını kullanabilirler. Yürü-
tü bir gün geçirebilirsiniz. yüşe başlayacağınız nokta
Ankara’nın Nallıhan ilçesi ise Çayırhan- Nallıhan ara-
sınırları içinde kalan Sarıyar sında bulunan Davutoğlan
Barajı civarındaki erozyon Köprüsü’nün biraz ilerisi.
bölgesinin en yüksek tepesi Köprünün karşısındaki böl-
olan Kıztepe ve etekleri çok ge ilginç bir jeomorfolojik
farklı bir yürüyüş rotası içe- yapıya sahip. Buradaki ya-
riyor. maçlardan yürüyerek Kız-
Nallıhan’a İstanbul’dan tepe’nin eteklerine kadar
gidebilirsiniz. Yürüyüşe
başlamadan yanınıza su
30
almayı unutmayın. Rota
üzerinde su bulmanız
olanaksız. Bölgenin en
önemli yanı, su ve rüzgâr
etkisiyle ortaya çıkan yer
şekilleri ve bunların bü-
ründüğü renkler. Dünya
ölçeğinde bile böyle bir
oluşum çok ender. Doğa
burada dans ediyor san-
ki. Yüksek bir noktada
durarak dikkatinizi yer
YILDIRIM GÜNGÖR
şekillerine verdiğinizde
hareket ettiklerini sa-
nabilirsiniz. Çizgiler o
ANKARA
YILDIRIM GÜNGÖR
31
kadar ritmik ki böylesini gibi gözükse de kaslarınız
ancak topografik haritalar- zorlanacak. Bu nedenle bu
da görmek mümkün. Eroz- sırtlarda hızlı yürümeye
yonun etkisiyle topografya çalışmayın, çok çabuk yoru-
üzerinde meydana gelen yer lursunuz. Bu sırt boyunca
şekilleri olağanüstü. Kızte- yapacağınız yürüyüş iki üç
pe’ye baktığınızda ise zirve- saat arasında değişecek. Bir
sine doğru her türlü rengin yere ulaşmaktan çok, farklı
katman katman gözlendiği, yer şekilleri arama yürüyü-
eteklerinde ise bu renklerin şü olacak.
harmanlandığı bir manzara Yürüyüşünüz sırasında
gözleniyor. Yürürken ayak- sağanak yağmur yağarsa he-
larınızın çok az da olsa ze- men geri dönün. Killi top-
mine gömülmesi rahat bir rak kısa süre içinde tam bir
yürüyüş yapmanızı sağlar balçık haline geliyor.
NALLIHAN
32
ANKARA
TURGUT TARHAN
33
ERFELEK ŞELALELERİ
Bir doğa harikasının rast- düşüneceksiniz. Şela-
lantıyla bulunmasıyla ülke- lelerin tümünü gez-
mizin en güzel vadilerinden mek için bir rehber
biri de ortaya çıkmış oldu. almanızda fayda var.
Sinop’un Erfelek ilçesi sınır- Vadi boyunca yükse-
ları içinde kalan Erfelek Şe- lirken her basamakta
laleleri’ne giden yol oldukça bir şelale karşılayacak
bozuk. Bunun nedeni böl- sizi. Kimi küçük, kimi
gedeki yol inşaatları. Orma- ise oldukça görkemli.
nın içindeki bu gizli cennet- Ancak yükseldikçe
te otuzun üzerinde şelale parkur zorlaşmaya
var. Bunlardan dokuz tanesi başlayacak. Bazı şela-
diğerlerinde daha büyük. lelerin dibinde birik-
Sonbaharda yapacağınız miş olan yaprakların
bir yürüyüş pastel renklerin sunacağı müthiş gör-
ortaya çıkmasıyla büyülü sel şölenlere şimdi-
34
bir rotaya dönüşür. Orma- den hazır olun. Bazı
nın içindeki bir düzlükte ilk yerleri tırmanırken
şelale ve oluşturduğu gölet yardıma gereksinim
karşılayacak sizi. Rota da duyacaksınız. Kayalar ba-
tam buradan başlıyor. Yak- zen zor geçit veriyor, bazen
laşık üç dört kilometre son- de oldukça kaygan oluyor.
ra ise vadi tabanı düzleşiyor Bu yüzden yürüyüşünüzü
ve yolculuğumuz sona eri- olumsuz etkileyecek. Bu
yor. Şelalenin yanından sola nedenle “rehber alın” diyo-
doğru giden patika sizi bir rum zaten. Eğer rehberiniz
günlüğüne de olsa düşler varsa vadinin sonuna kadar
ülkesinde yolculuğa çıka- giderek suyun kaynağına da
racak. Geri döndüğünüzde ulaşabilirsiniz. Benim tav-
gördüğünüz şeylerin tümü- siyem büyük şelaleleri gör-
nün gerçek olup olmadığını dükten sonra okları izleye-
Erfelek, Sinop
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
35
YILDIRIM GÜNGÖR
37
39
TURGUT TARHAN
YILDIRIM GÜNGÖR
41
edildiğini göreceksiniz. rüyor. Yarım saat daha yü-
Yavaş yavaş yürümeye rürseniz kumulların tepe
devam edin. Hedefiniz kar- noktasına varacaksınız. Ge-
şıda gözüken kumul sırtları. riye döndüğünüzde bıraktı-
Eğim dikleştikçe ayakları- ğınız izlerin rüzgârın getir-
nız da kaymaya başlayacak diği kumlar tarafından kısa
ve yorulacaksınız. Bol bol sürede nasıl da hızla yok
dinlenmeye ve su içmeye edildiğini göreceksiniz. Do-
çalışın. Bir süre sonra bitki ğanın kendisine sunduğu
örtüsünün tamamen yok her türlü kaynağı vahşi bir
olduğu kumulların dibine şekilde tüketen ve dünyayı
varacaksınız. Rüzgârın ku- umarsız bir şekilde yaşan-
mullarda meydana getirdiği maz hale getiren bir canlı
kıvrımlar bu çöl ortamını türünün üyesi olarak ürper-
görsel bir şölene dönüştü- diğinizi hissedeceksiniz.
CELİL BOĞAZI
Konya’nın Cihanbeyli bacaları ülkemizdeki
ilçesinin Kuşca kasabası sı- diğer örneklerinden
nırları içinde yer alan Celil daha farklı şekillere
Boğazı barındırdığı doğal sahipler. Bir zaman-
anıtla ve muhteşem sonba- lar bu peribacaları
har renkleriyle büyülüyor. dinamitle patlatılarak
Bu bölge de Atlas’ın Tür- elde edilen kaya par-
kiye coğrafyasına hediyesi. çaları ev yapımında
Yürüyüşe Celil Boğazı’nın kullanılmış. Ama
girişindeki piknik alanından bir önceki belediye
başlayabilirsiniz. Bu alan- başkanı bu tahribatı
da bir zamanlar insanların önlemiş ve bölgeyi
barınak ve tapınak olarak koruma altına almış.
kullandığı insan yapımı bir- Onca tahribata rağ-
kaç mağara, insan-doğa iliş- men boğazın her kö-
kisinin güzel örneklerinden şesine yayılmış onlar-
42
biri. Bu barınaklardan biri ca peribacası zamana
biraz yüksekte kaldığı için meydan okumaya
merdivensiz çıkmak epey devam ediyor. Boğa-
zor. Yapı bir ana salon ve zın bir de efsanesi var; bu-
bu salona bağlanan birkaç rada obası bulunan bir ana
odadan oluşuyor. Piknik kızın öyküsü. Kız bir gün
alanından itibaren sırtla- başka obadan birine âşık ol-
ra çıkarak, sırtlar boyunca muş. Düğün dernek derken
yürüyüşler yapabilirsiniz. damat kızı alıp gitmek is-
Özellikle akşam saatlerin- temiş. Anasından ayrılmak
de ışık iyice yataylaşmışken istemeyen kız atın terkisin-
bölgenin jeolojik özelliğin- den atlayarak anasına doğ-
den kaynaklanan renklen- ru koşmaya başlamış. İkisi
meler daha belirgin olarak tam birbirlerine kavuşacak-
görülüyor. Boğazdaki peri- ken taş olup kalmışlar. Her
Cihanbeyli, Konya
YILDIRIM GÜNGÖR
43
44
Cihanbeyli, Konya
45
YILDIRIM GÜNGÖR
KAPADOKYA PARKURLARI
Dünyanın en önemli do- nin oluşumunun
ğal anıtlarının başında gelen her aşamasını
Kapadokya’da doğa yürü- görme şansının
yüşlerini çok farklı etaplarda bulunması. Yü-
gerçekleştirebilirsiniz. rüyüşler boyunca
Doğanın su ve rüzgâr yar- aşınmanın her
dımıyla şekillendirdiği vadi- aşamasını göz-
lerde yapılan birkaç saatlik lemek mümkün.
yürüyüşler Kapadokya’ya Bir peribacası
çok farklı bir gözle bakma- daha oluşumu-
nızı sağlayacak. Kapadokya, nun ilk aşamasın-
birçok uygarlığın egemen ol- dayken, hemen
duğu bir bölge. Hititlerden, yanındaki yok
Phryglerden, Perslerden iz- olma halindedir.
ler taşıyor. Eğer dikkatli ge-
Hıristiyanlığın ortaya çı- zerseniz belki bir
46
kışıyla bu dini benimseyen- kuvars minerali
lerin, Roma’nın şiddetinden veya bir agat bu-
kaçıp sığındığı bölge, o dö- labilirsiniz. Yü-
nemlerden itibaren kayalara rüyüş sırasındaki
oyulan kiliseleriyle, yeraltı görsel şölen de cabası.
şehirleriyle de ünlü. Eskiden Aslında balonla uçuş da
sadece açık hava müzeleri- yürüyüşe eklenecek bir et-
nin gezdirildiği bölgede artık kinlik olabilir. Sabah saat-
yürüyüşler de düzenleniyor. lerinde yapılacak bir saatlik
Bölgede hizmet veren tur balon uçuşu bölgeyi tüm
şirketleri doğa yürüyüşle- görkemiyle izlemek için bü-
ri için rotalar belirliyor. Bu yük bir şans sunuyor.
tür yürüyüşlerin avantajı, en Balon uçuşları aynı za-
görkemli yer şekillerinin bu- manda bölgenin oluşumu
lunduğu Kapadokya bölgesi- için büyük katkılarda bulun-
NEVŞEHİR
47
FATİH ÖZENBAŞ
48
NEVŞEHİR
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
49
ALADAĞLAR TRANS
Önemli bir kısmı Niğde ili Buyduran pına-
sınırları içinde kalan Aladağ- rında kısa bir mola
lar, eşsiz yürüyüş rotalarına vererek su gerek-
ve bir yandan yüksek zirve- siniminizi karşı-
lere, bir yandan kaya duvar- layın. Moladan
larına tırmanış güzergâhları- sonra yarım saat-
na sahip. Dağ aktivitelerinin lik bir yürüyüşle
tümünde dağcılık veya en aşılacak boyundan
azından kampçılık bilgisine sonra Yedigöller
gerek var çünkü yiyecekler platosu ve ürkü-
de dahil olmak üzere tüm tücü görüntüsüyle
malzemeler sırtta taşınıyor. Direktaş Zirvesi
Demirkazık Köyü’nden ka- karşılayacak sizi.
tır kiralamak da mümkün. Buradan bir saat-
Demirkazık Köyü’nden yola lik yürüyüşle Di-
çıktıktan bir saat kadar son- rektaş’ın dibindeki
50
ra Karayalak Boğazı’nın gi- göllerden birinde
rişine varacaksınız. Boğazın kamp kurabilir-
girişindeki kaya kütlesini siniz. İniş olduğu
döndünüz mü karşınıza bü- için daha hızlı ha-
yük bir çanak ve kaya duvar- reket etmeniz mümkün. Pa-
ları çıkacak. Buradan 3000 tika iniş için çok uygun.
metre civarında bir yüksek- Platodaki büyük göllerin
liğe sahip Çelik Buyduran sayısı yedi. Bu nedenle de
Aşıtı’na kadar olan etap epey Yedigöller olarak kalmış adı.
zorlu. Zorluğun nedeni ze- Burada bir iki gün kamp ku-
minin çarşakla kaplı olması. rarak gölleri dolaşabilirsiniz.
Yukarı doğru çıkarken bazen Yeterli zaman geçirdikten
adım atmakta bile zorlanabi- sonra kampınızı toplayarak
lirsiniz. Yaklaşık iki üç saat Hacer Boğazı’na doğru yola
süren çıkışın ardından Çelik çıkabilirsiniz. Dik eğimli ya-
Niğde-Kayseri
51
YILDIRIM GÜNGÖR
54
Levent Vadisi’ne girildi- ğil ama kayaların üzerindeki
ğinde tam karşıda birbirine otlar ve küçük çakıl taşları
50-60 metre uzaklıkta iki dikkatsiz yürüyüşçülere kü-
mağara görünür. Bu mağa- çük sürprizler hazırlayabilir.
raların arkasındaki Kara- Kayaların üzerindeki setler-
dağ’da ise üç adet tümülüs den yürünerek kısa sürede
bulunuyor. Bu mağaraların mağaranın ağzına geliniyor.
içine farklı dönemlere ait Soldaki mağaranın giri-
yaşam izleri bulunuyor. Yü- şinde 80 santimetre çapında
rüyüş, mağaraların bulun- ve yaklaşık iki metre derin-
duğu kayaların altında bu- liğinde insan eliyle yapılmış
lunan meyve bahçesinden bir sarnıç bulunuyor. Ma-
başlıyor. Bu etabın en güzel ğaraya girmek için birkaç
tarafı sincapların da size eş- metrelik tırmanış yapmak
lik etmesi. Eğim çok dik de- gerekiyor. Girişte bulunan
ÜMÜLÜSLERİ AKÇADAĞ, MALATYA
57
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
59
61
YILDIRIM GÜNGÖR
63
YILDIRIM GÜNGÖR
65
YILDIRIM GÜNGÖR
67
YILDIRIM GÜNGÖR
ANSIR MAĞARALARI
İçinde hem doğa, hem
kültür değerleri barındıran
orta zorlukta olağanüstü
bir rota. Ansır Mağaraları
yürüyüşü Buzluk Köyü’nün
Alocağı Mahallesi’nden
başlıyor. Mahalleyi geçer
geçmez sağ yamaçtaki be-
lirgin patika hemen dikkati
çekiyor. Bu rotanın uzun-
luğu yaklaşık 1150 metre.
Mahallenin karşısındaki ya-
maçtan geçen patika takip
edilerek düşük bir eğimle,
hiç yorulmadan yaklaşık 20
dakika içinde Buzluk (An-
68
sır) Mağaraları’nın dibinde-
ki mezarlığa kadar gidiliyor.
Yürüyüş boyunca herhangi
bir zorlukla karşılaşılmıyor.
Yamaç boyunca özellikle
ilkbahar aylarında yürü-
yüşe muhteşem bir renk olduğu için kısa olmasına
cümbüşü eşlik ediyor. Son- rağmen Alocağı patikasın-
bahardaysa yer yer pastel dan daha yorucu.
renkler görülüyor. Bu rota, Her iki rota da eski me-
Buzluk Köyü’nden başlayan zarlıkta birleşiyor. Buradan
başka bir rotayla mezarlık- itibaren yaklaşık 100 metre
ta birleşiyor. Buzluk Köyü kadar sola doğru yüksel-
ile mezarlık arası yaklaşık dikten sonra mağaralara
660 metre. Ancak eğim dik giden patikaya ulaşılıyor.
YAZIHAN, MALATYA
69
YILDIRIM GÜNGÖR
71
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
73
74
MALATYA-ADIYAMAN
75
YILDIRIM GÜNGÖR
AYVALI KANYONU
İlkbahar aylarında kan-
yonda çok su olduğu için
özellikle sonbaharda veya
yaz aylarında yürünmesi ge-
reken bir parkur. Parkurun
toplam uzunluğu sekiz kilo-
metre. Yaz aylarında o yılki
yağış miktarına göre ilk bir-
kaç kilometresi susuz olan
kanyonun geçişi daha ileride
neredeyse tamamen suyun
içinden yapılıyor. Araçla
kanyonun girişinde yer alan,
birkaç evin bulunduğu Şeref
Mahallesi’ne gidiliyor. Bu
mahalleden öteye zaten yol
76
yok, yürüyüşün başlangıç
noktası da burası. Buradan
hemen kanyona girilerek
aşağıya doğru iniliyor.
İlk üç kilometrenin eğimi
yürümek için çok uygun.
Sonbaharda dere iyice ku-
ruduğu için kurumaya yüz
tutmuş küçük göletlerdeki da aşağıya doğru inildik-
balıkların ve onları avlamak çe kayalıklar artmaya ve
için çamurun kenarında zemindeki çakıl taşları da
bekleyen yılanların yaşam büyümeye başlıyor. Yola
mücadelesi inanılmaz. İlk çıktıktan yaklaşık bir saat
etapta sadece kaygan bir sonra vadinin dirsek yap-
dereden ibaret olan rota- tığı yerdeki düzlükte mola
DARENDE, MALATYA
77
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
noktadan itibaren kısa bir arttığı için kayaları yaklaşık
süre kaya geçişleri yapılabil- bir metre tırmanarak köp-
78
se de sonrasında kayalardan rüye çıkıp karşıya geçmek
geçmek imkânsız hale ge- daha mantıklı. Bu nokta
liyor ve artık suyun içinde kanyonun artık en son kaya-
yürünmeye başlanıyor. Bu lık noktası. Buradan itibaren
etapta birkaç büyük mağa- kanyon aniden genişliyor.
ra ile yabani üzüm asmaları Bir mağaranın karstik yapısı,
var. Üzümler yenilebiliyor. Romalıların burayı hamam
Üzüm bağlarından sonra su olarak kullanmasına neden
iyice çoğalarak derinleşiyor olmuş. Mağaranın girişinde-
ve kısa süre sonra Gökgöl ki kayada bir de Roma yazıtı
denen son geçiş noktasına var. Burası aynı zamanda
varılıyor. Kanyonun duvarla- tapınak olarak da kullanıl-
rı burada birbirlerine bir bu- mış. Ayvalı beldesinin içinde
çuk metre kadar yaklaşıyor. Roma döneminden kalma
Dere çok daraldığı ve debisi bir çok eser de bulunuyor.
DARENDE, MALATYA
79
YILDIRIM GÜNGÖR
TAŞ KÖPRÜ-KUTANLI PERİBACALARI
Bu rota Arapgir’in olağa- yürünüyor. Büyük setin hi-
nüstü doğa ve kültür yürü- zasına kadar olan etapla se-
yüş güzergâhlarından biri. tin üzerine çıkmak için ya-
Arapgir-Divriği yolundan pılan yan geçişlerde zemin
ilerlerken Suceyin Köyü çok kötü. Küçük çakıllar ve
kavşağından girildikten se- yer yer kayganlaşan zemin
kiz kilometre sonra bir çeş- yürüyüşü zorlaştırıyor. Bu
meye varılıyor. Çeşmeden aşamadaki hedef, büyük se-
kısa bir süre sonra, henüz tin üzerindeki büyük kaya
köye varmadan mezarlığın bloklarının dibi olmalı.
dibinden sağa ayrılan yola Kayaların dibinden giden
girdikten altı kilometre son- patika, yer yer kayalara ası-
ra yol bir derede sona eri- lı olarak yapılmış farklı tip
yor. Yürüyüş buradan baş- kaya mezarlarından geçi-
lıyor. Gidiş dönüş toplam yor ve peribacalarına kadar
altı kilometre. Aracı bura- hiç yormadan götürüyor.
80
da bırakarak derenin akış Kayaların dibindeki patika
yönünün tersine 15 dakika ilerledikçe yamaçta daha iyi
yüründüğünde bölgedeki bir hale geliyor. Kısa sürede
tek Roma köprüsü olan Taş önce sırta sonra da sırtın ar-
Köprü’ye varılıyor. Taş Köp- kasındaki iki adet peribacası
rü oldukça iyi korunmuş. vadisine varılıyor. Sırttan
Köprüyü geçtikten sonra sonra da inerken dikkatli
dereye paralel olarak yakla- olunmalı. Çünkü iniş çok
şık bir kilometre kadar “S” kaygan. Patikanın geçtiği
çizerek yükselmek gereki- ilk vadide irili ufaklı birçok
yor. Taş Köprü’nün üzerin- peribacası bulunuyor. Pe-
deki kaya setinin hizasına ribacalarının aralarındaki
geldikten sonra sola doğru bazı boşluklar, yukarılardaki
kayarak setin üzerinden mağaralara çıkılmasını da
karşıda görünen sırta doğru sağlıyor. Burada yarım saat
ARAPGİR, MALATYA
YILDIRIM GÜNGÖR
81
82
ARAPGİR, MALATYA
83
YILDIRIM GÜNGÖR
ONAR KÖYÜ-ROMA MAĞARALARI
Onar Köyü, doğal güzel-
liklerinin yanı sıra kültürel
değerleriyle de öne çıkıyor.
Buradaki bir kilometrelik
kısa bir yürüyüşte Onar’da-
ki Roma mağaralarını ve
eski Roma harabelerini,
köyü kuran Türkmen Şey-
hi Hasan Onar’ın yaşadı-
ğı yeri, köyün kurulduğu
yıllarda yapılmış olan cem
evi ve içinde yer alan Oğuz
Boyu’na ait mezar taşlarını
görmek mümkün. Yürüyüş
köyün içinde başlıyor. Kö-
yün vadiye bakan tarafın-
84
daki evleri geçtikten kısa bir
süre sonra vadinin yama-
cındaki ilk kaya mezarına
giriliyor. Bu, mağara girişi
olan duvarlarında çeşitli
şekiller de olan bir mezar.
Yaklaşık 20 adet mağaradan
en büyük olanıysa ibadet
amaçlı olarak da kullanıl-
mış, depo olarak da. Bu sı- simlerinin bulunduğu kaya
radaki mağaraların en ilginç mezarı. Tesadüfen bulunan
olanı, içinde Helenistik veya bu resimler bölge turizmine
daha eski dönemlere ait olumlu etki yapabilir. Kaya
olduğu tahmin edilen, hiç mezarlarından sonra kö-
bozulmamış kök boya re- yün arka bahçelerine doğru
ARAPGİR, MALATYA
85
YILDIRIM GÜNGÖR
86
ARAPGİR, MALATYA
87
YILDIRIM GÜNGÖR
KAYAARASI KANYONU
Kayaarası Kanyonu, bu süreyi belirleyecek olan
Arapgir’in önemli yürüyüş en önemli etken. Kanyon
parkurlarının başında ge- geçişi yapmak istemeyenler
liyor. Kanyonun uzunluğu kanyonun çıkışındaki Ha-
yaklaşık 13 kilometre. Kaya vuzunsu mevkiinin yakını-
tırmanış tecrübesi olma- na kadar araçla gidip biraz
yanlarla yükseklik korkusu aşağıdaki anıt çınarların ol-
olanların kesinlikle dene- duğu bölgeye kadar küçük
memeleri gereken bir rota. yürüyüşler yapabilir.
Kanyonun bir tarafından Kanyon geçişi için yü-
girilip diğer tarafından çı- rüyüş Kozluk Çayı’nın
kılıyor. Her iki tarafta da kenarındaki mağara kafe-
birkaç kilometrelik doğa teryadan başlıyor. Rotaya
yürüyüşü yapılacak alanlar girmeden ayakkabıları çı-
bulunuyor. Meydan Köp- kararak çay geçiliyor. Daha
rüsü’nden yaklaşık iki kilo- sonra yaklaşık yarım saat
88
metre ötedeki bir çardağın kadar çayın alüvyon düzlü-
bulunduğu Kiraz Pınarı’na ğünde yürünüyor. İlk mola
kadar küçük doğa yürüyüş- yeri Kiraz Pınarı’nda din-
leri yapılabilir. Çardaktan lenmek için yapılan çardak.
sonra kanyonun kayalık ve Burada küçük bir pınar var.
tehlikeli kısmı başlıyor. Bu Burada kısa bir mola vere-
aşamadan sonra rotaya sa- rek dinlenmek gerekiyor.
dece kanyoning tecrübesi Çünkü bu noktadan itiba-
olanların girmesi gerekiyor. ren kanyon birden gerçek
Kanyonun geçiş süre- yüzünü gösterecek ve sert-
si de geçişi yapan gruba leşmeye başlayacak. Kiraz
bağlı. Kanyon yedi saatte Pınarı’nı geçer geçmez sol
de geçilebilir 15 saatte de. yamaçtaki kayalıklar rota-
Gruptakilerin teknik kaya nın giderek zorlaşacağının
becerileri ve kondisyonları işareti. Kayaların üzerinden
ARAPGİR, MALATYA
YILDIRIM GÜNGÖR
89
91
YILDIRIM GÜNGÖR
GÜNPINAR KANYONU
Günpınar Kanyonu, is- nın bulunduğu düzlüğe va-
mini kanyonun bitimin- rılıyor. Derenin suyu bura-
deki Günpınar Şelalesi’n- dan borularla alınarak bazı
den alıyor. Şelale, Darende yerleşimlerin su gereksini-
merkeze sekiz kilometre mi karşılanmış. Ancak buna
uzaklıkta. Yürüyüş Günpı- rağmen dere büyük bir güç-
nar Kanyonu’nun kayna- le akıyor. Buradan 100 met-
ğından başlıyor. Bir elma re kadar ileride dere yine
bahçesinin içinden geçile- geçilmez oluyor. Bu nedenle
rek kısa süre içinde kanyo- derenin kenarındaki traktör
nun başlangıcına ulaşılıyor. yolu takip edilerek dereden
Buradan, yani vadinin her uzaklaşılıyor ve üzerinde
iki tarafı kayalıkla çevrili büyük bir kaya bloğunun
noktasından itibaren 500 bulunduğu tepe aşılarak
metre kadar yüründükten tekrar vadiye iniliyor. Kaya
sonra Günpınar Şelalesi’ni bloklarının arasında, sanki
92
oluşturan derenin irili ufaklı geçit vermezmiş gibi gö-
kaynaklarına ulaşılıyor. Bir- rünen bir noktadan küçük
çok noktadan küçük gözeler bir iniş yapılarak çalıların
halinde çıkan sular, hızlı bir arasından tekrar vadiye ini-
şekilde derede birleşerek liyor. İlk dere geçişi burada
akıntının güçlenmesine ne- yapılıyor ama sadece yarım
den oluyor. Derenin artık metrelik bir geçiş bu. Birkaç
iyice güçlendiği noktada, metre aşağıda bembeyaz
özellikle ilkbaharda geçiş köpükler akıtarak akan de-
çok zor. Bu nedenle rota bu renin üzerinden küçük bir
noktanın sol yamacındaki adım atılarak rahatlıkla kar-
patikadan devam ediyor. şı kıyıya geçiliyor. Bu nokta-
Yaklaşık 20 dakikalık bir da tarihi bir patikanın, üze-
tırmanış ve inişten sonra rinden geçtiği eski bir duvar
tekrar derenin ana kaynağı- örgüsü bulunuyor.
DARENDE, MALATYA
Buradan 20-25
metre sonra tek-
rar karşıya geç-
mek gerekiyor.
Yıkılmış bir ağaç,
köprü gibi kul-
lanılarak karşıya
geçiliyor. Bura-
dan itibaren vadi
tüm güzelliğiyle
çıkıyor ortaya. İki
yanı kaya duvar-
larıyla çevrili kan-
yonun en güzel
yönü büyük bir
gürültüyle akan
93
su. Yol çok uzun
YILDIRIM GÜNGÖR
değil ve belirgin
bir patika var an-
cak su öyle güzel
akıyor ki her çavlanda mola uçurumdan Günpınar Şela-
verilebiliyor. Mola verilecek lesi akıyor. Manzara olağa-
bir nokta da vadinin çıkışı- nüstü ama buradan aşağıya
na yakın traverten mağara. geçiş yok. Soldaki patika
Birkaç küçük odası da olan takip edilerek yarım saatlik
mağara kanyonun görülme- bir tırmanış sonunda önce
si gereken önemli bir gü- bir düzlüğe, beş dakikalık
zelliği. Mağaradan itibaren yürüyüşle de yola varılıyor.
yaklaşık 10 dakika yürün- Bu etabın patikası artık
düğünde kanyon büyük bir ağaçlar altında kalarak yok
uçurumla sona eriyor. Bu olmaya yüz tutmuş.
YUKARI KAVRuN YAYLASI-KAÇKAR BUZULLARI
Kaçkar Dağları, Türki- çamurlu arazi geride kalacak
ye’nin en önemli buzullarını ve dağlara göre otoyol sayıla-
barındırıyor bünyesinde. Bu cak bir patikayı takip etmeye
buzullar dağın kuzeyindeki başlayacaksınız. Yukarıdan
Büyük ve Küçük buzullar ile gelen dere Kavran Deresi’dir
güneydeki Ergör Buzulu’dur. ve dağların çanağında yer
Eğer sis veya yağmur yok- alan Derebaşı Gölü’nün su-
sa Yukarı Kavran Yaylası’n- ları tarafından beslenmek-
dan buzulların bulunduğu tedir. Eğer siz dereyi takip
Öküz Çayırı’na yürümek üç ederseniz Derebaşı Gölü’ne
dört saatinizi alır. Yaylada varırsınız. Kavran Deresi’ne
kamp kurarak yapacağınız karışan en büyük dere Kaç-
günübirlik yürüyüşle buzul- kar buzullarından gelen Me-
lara kadar gidip dönebilirsi- zovit Deresi’dir. Yürürken
niz. Yaylada bir de pansiyon soldan gelen büyük bir dere
var. İsterseniz bu pansiyon- gördünüzde, artık yönünü-
94
da kalarak her gün başka bir zü değiştirme vakti gelmiş
rotayı da yürüyebilirsiniz. demektir. Dereyi geçmeden
Bu rotanın başlangıcı olan yavaş yavaş yükselmeye baş-
Yukarı Kavran Yaylası ço- layın. Çok değil 15-20 dakika
ğunlukla sislerle kaplıdır ve sonra öküzlerin yaylaya gel-
hafif hafif yağmur çiseler. mesini önlemek için yapılan
Siz yaylanın içindeki tahta duvarı göreceksiniz. Öküz-
köprüden geçerek patikayı ler bahar aylarında buraya
bulun ve kendinizi doğaya bırakılır ve sonbahara doğru
vurun. da alınır. Öküz Çayırı adı da
Hava ne kadar kapalı buradan gelir.
olursa olsun bu rotada kay- Kapı denilen bu duvarı
bolmanız çok zor. Yaylayı geçtikten sonra eğim gittik-
geçtikten 10-15 dakika sonra çe yumuşamaya başlayacak
Çamlıhemşin, Rize
YILDIRIM GÜNGÖR
95
96
Çamlıhemşin, Rize
97
TURGUT TARHAN
YUKARI KAVRUN YAYLASI-POKUT YAYLASI
Zorlu olduğu kadar muh- den oluşan granit
teşem bir doğayı barındıran taşlarla yapılan ev-
bir rota. Ancak geri dönüşü leriyle ilgi çekicidir.
zor olduğu için planlamayı Sasmistal Yaylası’n-
buna göre yapmakta fayda dan Ayder Yayla-
var. Daha birkaç yıl öncesi- sı’na geçiş olanağı
ne kadar yol sadece Pokut da vardır ama etap
Yaylası’na kadar gelmişti. oldukça yorucu, bi-
Ancak doğa, yaylalara hiz- raz da tehlikelidir.
meti sadece oralara yol gö- Tehlikenin sebebi
türmekle özdeşleştiren kıt yolun büyük kıs-
görüşlü yöneticiler tarafın- mının dik eğimli
dan son birkaç yılda hızla sık bir ormanın
katledildi buralar da. içinden geçmesi ve
Bu rotanın ilk etabı Yuka- kaybolma riskinin
rı Kavran-Sasmistal arası- artmasıdır. Patika
98
dır. Yukarı Kavran’dan yola bitip de sırta çık-
çıktıktan sonra en dikkat tığınızda aşağıdaki
edilecek şey patikanın kay- Sasmistal Yaylası’nı
bedilmemesidir. Patika kay- göreceksiniz. Yaklaşık 20
bedilirse 60-100 santimetre dakikalık bir inişten son-
yüksekliğindeki komar bit- ra yaylaya varacaksınız.
kilerinin, yani ormangülle- Bundan sonraki hedefiniz
rinin arasına düşülür ki bu Hazindak Yaylası. Yaylanın
durumda yürümek nere- karşısındaki yamaç üze-
deyse olanaksızlaşır. rinde yavaş bir tempoda
Üç bin metrenin üzerin- yükselerek bir iki saatlik
deki tepelerin arasındaki bir yürüyüş sonrasında Ha-
bir düzlükte kurulmuş olan zindak’a varacaksınız. Or-
Sasmistal Yaylası pembe manın kenarında bir sırta
renkli ortoklaz kristallerin- kurulmuş yayla bu bölgenin
Çamlıhemşin, Rize
101
YILDIRIM GÜNGÖR
103
YILDIRIM GÜNGÖR
111
YILDIRIM GÜNGÖR
115
olduğunu düşleyin.
YEDİGÖL KÖYÜ-MAL GÖLÜ-DELİ GÖL
Pidasor Yaylası’ndan ku- den en belirgin olanı Mal
zeye doğru giden patikaya Gölü’ne kadar sol yanınızda
girin. Patikanın iki girişi var. size eşlik eder. Eğer iki zirve
Biri yaylanın arkasındaki arasındaki aşıta doğru gi-
yamaçlardan, biri de yolun derseniz Deli Göl’e varırsı-
bittiği noktanın yakınından nız. Dere boyu bir saat civa-
akan derenin kenarından rında bir yürüyüşten sonra
başlar. Bu iki patika yuka- eğim biraz dikleşecek. Bu
rıdaki eski yaylada buluşur. eğimi çıktığınızda taşlarla
İlk etap biraz yorar. Çün- kaplı düzlüğe varacaksınız.
kü yürüyüşe yokuş çıkarak İleri doğru baktığınızda
başlayacaksınız. İlk etap yolunuzun üzerinde kaya-
kısadır, yarım saat civarında lardan ibaret küçük bir yük-
sürer. Yokuşun sonunda iyi- selti göreceksiniz. Mal Gölü
ce yıkılmış eski bir yaylaya buradan itibaren başlıyor.
varacaksınız. Bundan sonra Eğer dereyi değil de sağdan
116
eğim daha uygun hale ge- giden patikayı takip ederse-
lecek. Bu etaptan sonra ya- niz, önce aşağılardan gör-
pacağınız tek şey yukarıdan düğünüz kayalığın dibin-
gelen dereyi takip etmek deki küçük göle varırsınız.
olacak. Dere bulduğu her Bu göl ilkbaharda Mal Gö-
yolu kullandığı için burada lü’nün bir parçasıdır. Ancak
birkaç farklı noktadan geniş sonbaharda su azaldığı için
olarak akıyor. Dereyi takip gölden kopar. Mal Gölü
edin. Eğim çok yorucu de- bölgedeki büyük göllerden
ğil. Yürümek için oldukça biri. Suyu da diğer göllere
uygun. Yukarı çıkarken sa- oranla daha sıcak. Hayvan-
ğınızda ve solunuzda yük- larca kirletildiği için gölden
seklikleri 3 bin 400 metre su almak yerine civarında
civarında pek çok zirve akan derelerden almayı ter-
göreceksiniz. Bu zirveler- cih edin. Eğer yükünüz çok
İspir, Erzurum
119
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
120
İspir, Erzurum
121
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
BAŞYAYLA-ÇİÇEKLİ GÖL
Başyayla’da kamp kurula- Karadeniz Hemşin yayla ev-
rak bir gün kalınıp oradan leri karşılayacak sizi. İki yıl
da Çiçekli Göl’e yürüyüş öncesine kadar yaylada tek
düzenlenebilir. Başyayla sa- bir beton ev vardı. Umarım
kinleri doğaseverlere karşı hâlâ öyledir. Bu yaylanın
inanılmaz bir yakınlık gös- da betona yenik düşmesi
teriyorlar. Çamlıhemşin’den son kalenin kaybedileceği
sonra gireceğiniz Çat yolu anlamına geliyor çünkü.
bir buçuk iki saat sonra Sabah erken yayladan yola
Başyayla’ya getirir sizi. Yol çıkan vasat bir grup, eğer
biraz karışık. Bu nedenle hava da iyiyse aşıta kadar
yolda rastladığınız insanlara eğimi biraz dik olan bu ro-
sorarak zaman kaybını ön- tayı dört beş saatte geçe-
leyebilirsiniz. Yaylaya ulaş- bilir. Yayladan itibaren yaz
mak için özel aracınızla da aylarında su bulmak çok
gidebilir, Pazar’dan Çiçekli zor, bu nedenle yanınıza su
122
Yayla’ya giden minibüslere almayı unutmayın. Yaylanın
de binebilirsiniz. üzerinden akan küçük de-
Yaylanın hemen dibin- reyi geçince hafif eğimlerle
deki düzlük kamp kurmak yükselip yarım saat içinde
için ideal. Önce Çiçekli çimenlerle kaplı bir alana
Yayla’nın beton yığınlarıyla geleceksiniz. Yaylanın tüm
kaplanmış evlerini göre- hayvanları burada besleni-
ceksiniz. Ne yazık ki Elevit, yor. Yaklaşık bir saatlik bir
Tirovit ve Ayder gibi burası yürüyüşten sonra çayırlık
da tamamen betonlaşmış. bitecek ve kayalıkların ara-
Sakın moralinizi bozmayın. sındaki patikadan yüksele-
Başyayla’ya varınca da otan- rek kayalıklarla kaplı ikinci
tik özelliklerinden bir şey düzlüğe ulaşacaksınız. Ka-
kaybetmemiş tipik Doğu yalıklar bitecek ve önünüze
Çamlıhemşin, RİZE
YILDIRIM GÜNGÖR
123
YILDIRIM GÜNGÖR
Artvin’in Yusufeli ilçesi- den geçen patikayı takip et-
nin Yaylalar Köyü, Kaçkar tiğinde bir saat içinde Dübe
Dağı’nın güney yüzünün Yaylası’na varabilir. Dübe
124
lojistik merkezi. Buradan Yaylası’ndan sonra patika
Kaçkar Dağı civarındaki yavaş yavaş yükseliyor. Bir
birçok rotaya keyifli yürü- süre yamaca paralel giden
yüşler yapmak mümkün. patika, Dübedüzü’nden iti-
Köyde kalarak günübirlik baren biraz daha dikleşme-
yürüyüşler yapabilirsiniz. ye başlıyor ve parkurun en
Ayrıca buradan farklı rota- çiçekli bölgesinden geçiyor.
ları izleyerek Rize tarafına Rengârenk çiçeklerle süs-
geçmeniz çok kolay. Bu ro- lü bu bölgeyi geçince uzun
talardan biri Olgunlar-Dü- süredir çimenlerden devam
be Yayla-Naletleme Aşıtı- eden patika yavaş yavaş
Çeymakçur Gölleri rotası. kayalık zemine girmeye
Sabah erkenden Olgunlar başlıyor. Bu etap yer yer
Mahallesi’nden yola çıkan kar dilimleriyle kaplı. Aşıta
bir ekip, mahallenin üzerin- yaklaşınca eğim dikleşiyor
YUSUFELİ, ARTVİN
127
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
129
YILDIRIM GÜNGÖR
131
YILDIRIM GÜNGÖR
133
134
Artvin’in Yusufeli ilçesi- kaynayan Cov Pınarı’na ge-
nin Yaylalar Köyü’ne bağlı liniyor. “Cov” yöre dilinde
Körhamet Mahallesi’nden ahududu anlamına geliyor.
başlayan yürüyüşün ilk etabı Bu özelliği buradaki ayı nü-
yaklaşık 45 dakika sonra Sa- fusunun artmasına neden
telef Yaylası’nda sona eriyor. olmuş, bu dağlarda ayılar en
Yaylada kısa bir mola verdik- çok ahududu yiyor çünkü.
ten sonra yola devam ederek Cov Pınarı’nda dinlen-
Kındevul ile Bulut dereleri- dikten sonra Bulut Dağı’nın
nin birleştiği yerin birkaç yüz muhteşem görüntüsü eş-
metre yukarısından geçen liğinde yürümeye devam
rota takip ediliyor. Ortalama edin. Yaklaşık bir saat sonra
bir tempoda yaklaşık bir saat Bulut Zirvesi’nin sol yakası-
yüründüğü zaman özellikle na doğru tırmanmaya başla-
sonbahara doğru ahududu yacaksınız. Daha çok kaya-
YUSUFELİ, ARTVİN
YILDIRIM GÜNGÖR
135
lıklardan devam eden rota aşıtı geçerek Dübe Yaylası’na
yer yer çimenli zeminlerden doğru devam edin. İnerken
de geçiyor. Bulut’un Şeytan dikkat edeceğiniz tek şey
Gölü’ne doğru olan aşıtına sağa doğru giden patikayı
geldiğinizde aşağıda bir ça- takip etmek olacak. Bu ya-
nak içinde masmavi Şeytan maçtaki tek doğru patika bu.
Gölü’nü görürsünüz. Gölün Aksi halde eğimi dik olan
adı neden “Şeytan” kimse yamaçta saatlerce debelenip
bilmiyor. Ama göl inanıl- durmak mümkün. Dübe
maz güzel bir noktada. Belki Yaylası’na vardıktan hemen
de son ana kadar nazlanıp sonra yokuş aşağı inerek kısa
kendini göstermediği için sürede önce Olgunlar, sonra
bu isim verilmiş. Gölde za- da Yaylalar Köyü’ne ulaşacak
man geçirdikten sonra yavaş ve tam bir daire çizmiş ola-
yavaş geri dönüp karşıdaki caksınız.
YAYLALAR KÖYÜ-KINDEVUL AŞITI
Bulut Vadisi içinde giz-
lenmiş bir cennet. Taş evler
yüzyıllara meydan okuyor.
Bulut Dağları’nın eteklerin-
den koparak akan irili ufaklı
derelerin kenarında yapaca-
ğınız yolculuk sizi hiç dü-
şünemeyeceğiniz bir hayal
dünyasının içine atacak.
Dağların tepelerinde her an
patlayacakmış gibi duran
yağmur bulutları sayesin-
de ilginç doğa olaylarına
da şahit olacaksınız. Birkaç
saatlik bir yürüyüşten son-
ra Kındevul Aşıtı’na var-
136
dığınızda kuzeyinizde sisli,
bulutlu ve yağmurlu, güne-
yinizde ise günlük güneşlik
bir havaya eşlik edeceksiniz.
Yürüyüş için başlangıç si- araç çıkıyor ancak patikada
zin tercihinize kalmış. Yay- yürümek çok daha keyifli.
lalar Köyü’nün girişindeki Yavaş yavaş yükselirken Bu-
eski kemer köprünün he- lut Deresi’nin gürültüsüne,
men yanından yamaca doğ- Bulut Dağları’nın muhte-
ru giden patikaya vurdunuz şem görüntüsü karışıyor
mu, yarım ile bir saatlik bir ve manzara tamamlanıyor.
sürede Karamolla Mahal- Körahmet’ten sonra Satelef
lesi’ne varırsınız. Buradan Yaylası’na kadar yaklaşık bir
Körahmet Mahallesi de 20 saat dümdüz bir patikada
dakika. Körahmet’e kadar yürüyeceksiniz. Körahmet–
Yusufeli, Artvin
137
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
139
bulunduğu çanağa ulaşırsı-
nız ama göl hemen kendini
göstermez. Gölü çevreleyen
düzlükte beş dakika daha
yürümek gerekecek. Sonra
muhteşem görüntüsüyle
Karagöl çıkacak karşını-
za. Dönerken yaşadığınız
tüm zorlukları unutacak
ve beyninizin bir köşesine
doğadan muhteşem kareler
kaydedeceksiniz. Bu kareler
YILDIRIM GÜNGÖR
140
Yusufeli’nin Barhal Kö- ni kaybetmiş. Yaklaşık 500
yü’nden Yaylalar Köyü’ne metrelik yolu yürüyerek
doğru giderken, Barhal’dan yaylaya vardığınızda o gü-
altı kilometre sonra sağa zelim ahşap yayla evlerinin
doğru bir yol ayrılır. Bu yol bakımsızlıktan yıkıldığını
Altıparmak Dağları’nın her görecek ve kahrolacaksınız.
vadisinin farklı güzelliklere Yaylada son üç yıldır sadece
açıldığının en güzel kanıtı. tek bir ev aktif. Onların da
Yol buradaki birçok yerleşi- birkaç ineği var.
mi birbirine bağlıyor. Ancak Yayladan yolun karşısına
yoldan ayrılmadan devam geçerek yürüyüşe başlayın.
edildiğinde bir yaylada sona Bu rotanın ilk etabından
eriyor. Ancak artık yaylaya son etabına kadar oldukça
varmadan bitiyor, yıllardır yorucu etaplar var. Yaklaşık
kullanılmadığı için işlevi- üç saat süren bir yürüyüşten
YUSUFELİ, ARTVİN
YILDIRIM GÜNGÖR
141
sonra Libler Gölü’yle Al- renin birleştiği yerde sıkı bir
tıparmak tarafından gelen mola vererek bir şeyler yiyip
bir derenin birleştiği yerden enerji toplayın. Eğer buraya
yola çıkmanız yeterli. Bu ilk çok yorulmadan geldiyseniz
etabın eğimi biraz yorucu göle de çıkabilirsiniz de-
ama her adımda arka plan- mektir. Çünkü göle giden
daki yüksek zirveler kendi- bu sona etap en yorucusu.
ni daha çok gösterecek ve Gölden akan derenin kena-
yüksek dağ yürüyüşünde rındaki patika sizi ekibinizin
olduğunuzu daha iyi anla- durumuna göre iki üç sonra
yacaksınız. Zaten yüksel- gölün kenarına götürecek.
dikçe daha fazla yorulmaya Buradan Altıparmak Zirve-
başlayacaksınız. Yüksek bir si muhteşem gözüküyor.
dağda yürüdüğünüzün en
önemli işareti de bu. İki de-
ÖZGÜVEN KÖYÜ-CİRO ŞELALESİ
Bu da pek bilinen bir rota Çünkü yol boyunca üç farklı
değil. Altıparmak Dağla- türde olan böğürtlenleri ye-
rı’nın arasında kalmış saklı mekten yürüyemiyor insan.
bir güzellikler diyarı. Özgü- Yürüyüşe başladıktan bir
ven Köyü Yusufeli ilçesine buçuk iki saat sonra derenin
bağlı. kenarındaki orman kulübe-
Yusufeli Barhal arasında- sine varacaksınız. Kafanızı
ki Bıçakçılar yol ayrımın- derenin geldiği yöne doğ-
dan sağa dönülüyor. Araçla ru çevirerek yukarı bakın.
yaklaşık bir saatlik bir yol- Birkaç basamak halinde
culuktan sonra Altıparmak tam 165 metreden dökülen
Dağları’nın arasında sıkış- Ciro Şelalesi’ni göreceksi-
mış kalmış olan Özgüven niz. Derenin kenarındaki
Köyü’ne varacaksınız. Bu patikayı takip ederek yarım
yol epey virajlı ama bura- saat içinde şelalenin dibine
ların yollarıyla karşılaştırıl- kadar yaklaşabilirsiniz. Şe-
142
dığında çok iyi. Bazen biraz lalenin en güzel tarafı, di-
ürkütüyor o kadar. bindeki kayalıklar sayesin-
Köyden sonra yol devam de hiçbir zarar görmeden
ediyor ama çok kötü. Bura- altında durabilmeniz. Eğer
dan itibaren muhteşem do- hava sıcaksa girin altına. Su
ğanın tadını çıkarmak için biraz soğuk ama tüm yor-
yürümenizi öneririm. Çün- gunluğunuzu alacağından
kü köy adeta kayıp bir kent emin olabilirsiniz.
gibi dağların arasında kal- Yemeğinizi burada ye-
mış. Bu dağların arasında dikten sonra yavaş yavaş
yürümek çok keyifli oluyor. toparlanıp şelalenin üze-
Sis basınca ansızın farklı bir rinden arka tarafa doğru gi-
ortam beliriyor. Eğer mev- den patikaya girin. Uzaktan
sim sonbaharsa yürüyüşü- biraz ürkütücü gözükse de
nüz biraz uzun sürebilir. kayaların arasındaki patika
Yusufeli, Artvin
YILDIRIM GÜNGÖR
oldukça geniş ve güvenli. akan su menderesler çiziyor
Yukarı çıkınca aşağıdaki ve aşağıdaki şelaleyi oluştu-
143
tabloyla tamamen zıt bir ruyor. Bir zamanlar bu ça-
görüntüyle karşılaşacaksı- yırlıkta yüzlerce inek, bin-
nız. Aşağıda kayalıktan ge- lerce koyun otlarmış. Oysa
çilmezken burada neredey- şimdi ıssızlık hâkim ortama.
se kaya bulmak mümkün Bir zamanlar ot yetmezken
değil. Dümdüz bir çayırlıkta şimdi sadece yabankeçileri
besleniyor buralarda. Bura-
dan çok oyalanmadan geri
dönün. Özgüven’de birileri
ile sohbet de edebilirseniz
eğer, dinlediğiniz öyküler
burada yaşayanlarla daha
YILDIRIM GÜNGÖR
145
YILDIRIM GÜNGÖR
147
YILDIRIM GÜNGÖR
YILDIRIM GÜNGÖR
Narman Kanyonu veya kaplıyor. Peribacalarının ve
kırmızı periler diyarında vadinin en iyi gözlendiği
148
yapılacak bir yürüyüşün yer ise Yoldere Köyü civarı.
tehlikeli bir yanı yok, ama Buradaki peribacalarının
bir gün boyunca doğanın ne Kapadokya ve Afyon’daki
büyük bir sanatçı olduğunu peribacalarından farklı bir
izleyebileceksiniz. İlk kez oluşumu var. Aşınma sis-
2002 yılında Atlas dergisin- temleri aynı ama Narman
de tanıtılmasıyla gündeme volkanik değil, sedimanter.
gelen Narman Kanyonu her Narman’dan Pasinler’e doğ-
geçen gün biraz daha tanın- ru yola çıktığınızda birkaç
maya başlıyor. kilometre sonra toprağın
Narman–Pasinler yo- renginin değiştiğini göre-
lunun 11’inci kilometre- ceksiniz. Bu değişimden
sinden itibaren başlayan kısa bir süre sonra da yolun
kırmızı peribacaları tam 12 sağında peribacaları görün-
kilometrekarelik bir alanı meye başlayacak. Araçla va-
Erzurum
YILDIRIM GÜNGÖR
dinin girişindeki futbol sa- derseniz gidin yamaçlardaki
hasına kadar gidebilirsiniz. patikalar sizi kısa süre son-
149
Burada gereken hazırlıkları ra vadiye tepeden bakan ve
yaparak öncelikle sahanın muhteşem bir manzaraya
biraz ilerisindeki görkemli sahip olan bir noktaya ge-
iki peribacasını ziyaret edin. tirecek. Yükseklere çıktık-
Daha sonra vadi boyunca ça bastığınız yerlere dikkat
yürüyün. Karşınıza çıkacak etmenizi öneririm. Çünkü
her bir vadi sisteminin fark- aşınma sonucunda periba-
lı güzellikler barındırdığını calarından dökülen küçük
hayranlıkla izleyeceksiniz. çakıl taneleri sert zeminde
Her vadi sistemi bir iki saat- ciddi bir kayma riskini or-
lik yürüyüş rotaları barındı- taya çıkarıyor. Ters bir hare-
rıyor. Yürüyüş bir saat sonra ket kayarak zarar görmeni-
vadinin sonunda bitecek ve ze neden olabilir. Kanyonda
karşımıza iki vadi sistemi su yok, yanınıza fazladan su
çıkacak. Hangisinden gi- almayı unutmayın.
SÜPHAN DAĞI
Süphan Dağı, ülkemizin
ikinci büyük volkanı. Tüm
dağlar arasında ise üçüncü
en yüksek dağ. Bitlis ili sı-
nırları içinde olan ve etek-
lerinde Adilcevaz ilçesini
barındıran Süphan’ın yük-
sekliği 4 bin 54 metre. Bu
yüksekliğe rağmen bir ro-
tası oldukça kolay. Süphan
Dağı’nın 3 bin 700 metre-
sinde bulunan ilk kraterine
kadar elinizi bir kayaya bile
vurmadan çıkabilirsiniz.
Bunun için yapmanız ge-
reken bir grup oluşturup
150
sabah erkenden Adilcevaz
ilçesinin Kışkılı mezrasına
gitmek olacak. Konakla-
mak için Ahlat daha uygun.
Mezradan alacağınız küçük
bir rota tarifi ile yola çıkabi-
lirsiniz. Bu rotada kaybol-
manız olanaksız. İlk etap cek. Bu yürüyüş çok uzun
bir dere yatağını geçince değil ama rakım yüksek ol-
bitecek ve siz yaşamınızın duğu için süre kişiden kişiye
en keyifli yürüyüşünü yapa- değişebilir. Yolun yarısın-
caksınız. Ayaklarınız dağın dan itibaren Van Gölü’nü
püskürttüğü tüflere hafifçe kuşbakışı izleyebilirsiniz.
gömülecek ve sanki çimen- Yaklaşık üç saat sonra 3 bin
de yürüyorsunuz hissi vere- 700 metrede ilk krater ağ-
Bitlis
151
TURGUT TARHAN
155
TURGUT TARHAN
156
Bitlis
TURGUT TARHAN
157
Anavarza
Adana civarında ilkbahar
aylarında yapmanız gereken
en iyi doğa ve kültür etkin-
liklerinden biri, Anavarza
kayalıklarını ve aynı adı ta-
şıyan antik kenti ziyaret et-
mek. Kozan sınırları içinde
bulunan Dilekkaya Köyü’ne
varınca bir evin bahçesinde
bulunan mozaiklerin öy-
küsünü “Ev Müze”nin res-
mi bekçisi Hatun Dilci’den
dinleyin. Emekli olmuş ve
yerini oğlu Yaşar’a bırak-
mış ama öyküyü anlatmak-
YILDIRIM GÜNGÖR
159
160
Antalya ve civarı birkaç yü’nde bulunan Pednelissos
kitaba konu olacak kadar Restoran’da yemek yeme ve
fazla yürüyüş parkuru içe- buradaki bungalovlarda ko-
riyor. Bu yürüyüş parkurları naklama olanağı da var. Bu
arasında en dikkati çekenler yürüyüşler, doğal ve tarihsel
Uçan 1 ve Uçan 2 şelalele- değerlere bir yolculuk ola-
rinin civarındaki parkurlar. cak. Güzergâh boyunca bir-
Antalya’nın Serik ilçesine çok antik yerleşimi ziyaret
bağlı Kozan ve Akçapınar etme imkânına sahipsiniz.
köyleri arasında bulunan Bu parkurlar için en uygun
Uçan 1 ve Uçan 2 şelaleleri aylar bahar ayları. Yaz ayla-
ile Kozan Köyü yakınların- rında aşırı sıcaklar yüzün-
daki Pednelissos antik kenti den bu etapları yürümek
çok alternatifli yürüyüş par- çok kolay değil. Şelalenin
kurları içeriyor. Kozan Kö- suyu kış ve ilkbahar ayların-
Antalya
165
166
Aydın-Muğla
169
TURGUT TARHAN
171
TURGUT TARHAN
172
UŞAK
TURGUT TARHAN
173
Kula Volkanik Jeoparkı
Manisa’nın Kula ilçesi yukarı doğru giden
civarında volkanik faaliyet- patikayı hemen gö-
ler birkaç bin yıl öncesine rebilir. Patikanın
kadar devam etti. Antik dö- dibine ulaştıktan
nemlerin tarihçisi Strabon sonra zirveye çık-
bu coğrafyaya “Yanık Ülke mak orta karar bir
- Katakekaumene” ismini yürüyüşçü için 40
vermişti. dakikayı geçmez.
Bölgedeki volkanik etkin- Patika yer yer
lik, 60’ın üzerinde volkan kaysa da genelde
konisi oluşmasına yol açtı. rahat bir çıkış sağlı-
Bunların en önemlisi Divlit- yor. Yürüdükçe se-
tepe Konisi. Kula civarında ramik parçalarının
akmış lavlar o kadar taze artmasının nede-
gözükür ki alanın büyük nini zirveye çıkın-
bölümünün üzerinde top- ca anlayacaksınız.
174
rak oluşamadığı için bitki Burada iki odalı bir
bile yetişmemiştir. Kula yapı kalıntısının ol-
Volkanik Jeoparkı, UNES- duğu fark ediliyor.
CO onayından geçerek Kraterin kenarında
Türkiye’nin ilk uluslarara- bir zamanlar bir yapı bulu-
sı jeoparkı unvanını aldı. nuyormuş. Krater zamanla
Divlit Volkanı’nın tepesine dolduğu için volkanın zir-
yapacağınız küçük bir yol- vesi şimdi düz. Kraterden
culuk bu muhteşem coğ- aşağıya bakanlar daha dün
rafyayı kuşbakışı görmenizi akmış gibi duran lavları ve
sağlayacak. Kula Volkanik art arda sıralanan onlarca
Jeoparkı’nın otoparkının volkan konisini bir arada
karşısında bulunan Divlit görebilir. Kula volkanları-
Volkanı’na çıkmak zor gibi nın bir özelliği de püskür-
gözükse de dikkatli gözler dükten sonra çökelen tüfler
KULA, Manisa
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
175
176
KULA, Manisa
CÜNEYT OĞUZTÜZÜN
177
Karagöl
Türkiye’nin neredeyse
her bölgesinde bir karagöl
var. İzmir’deki Karagöl de
daha çok civarda yaşayan
doğaseverlerin ilgi göster-
diği bir cennet köşe. Yük-
sekliği 1076 metre olan
Yamanlar Dağı’nın etek-
lerindeki Karagöl, antik
dönemde Tantalos olarak
adlandırılıyordu. İzmir sa-
hilini bir hafta sonu için bile
olsa bırakın ve kendinizi
doğanın kollarına bırakın.
Baharda etrafı çiçeklerle
bezenen, kuş sesinin eksik
178
olmadığı Karagöl, İzmir ve şehri terk eder etmez asla
civarı için büyük bir şans. peşinizi bırakmayacak.
Oldukça geniş bir alana ya- Arabanızı bıraktıktan sonra
yılan gölün kenarında çadır gölün etrafında yürüyebilir,
kurmak için alanlar ayrıl- küçük keşifler gerçekleşti-
mış. Her mevsim muhte- rebilirsiniz. İsteyenler pik-
şem görüntülerin izlendiği nik de yapabilir, ayrıca bir
Karagöl’e Çanakkale yo- lokanta da bulunuyor. Sa-
lunda ilerlerken Örnekköy bah erken giderseniz hafta
tabelasına saptıktan 25 ki- sonları taze köy ekmeği ile
lometre sonra varacaksınız. güzel bir kahvaltı yapabi-
Virajlı bir yoldan sürekli tır- lirsiniz. Girişte araçlar ve
manacaksınız. Yükseldikçe yayalar için belli bir ücret
körfez ayaklarınızın altında alınıyor. Yine az bir ücret
kalacak. Bahar çiçekleri karşılığında çadır kurabilir.
Karşıyaka, İzmir
YILDIRIM GÜNGÖR
181
182
SELÇUK, İzmir
YILDIRIM GÜNGÖR
185
Derenin içinden aşağı doğ-
ru yürüyün. 20-25 dakika
sonra derenin denize ulaştı-
ğı Marmaros Koyu’na vara-
caksınız. Sahilin solundaki
kayalıklardan denize gire-
bilirsiniz. Bu kayalıklardaki
mağara bir zamanlar fokla-
ra ev sahipliği yapıyormuş.
MARMAROS ŞELALESİ / TURGUT TARHAN
GÖKHAN TAN
187
YILDIRIM GÜNGÖR
gidildikten sonra araçtan şelale yan yana dökülüyor.
189
inenler, orman içindeki yol- Şelaleyi karşıdan görmek
dan yürüyerek varıyor şela- için suya girip şelalenin
lelere. İlkbahar aylarında çi- önüne kadar yürümek la-
çekli kırlara yer yer yağmur zım. Doğadaki her güzellik
da eşlik ediyor. Yaklaşık ya- gibi o da nazlanıyor, göster-
rım saat süren yol, Kereviz- miyor kendini kolay kolay.
dere’de sona eriyor. Dere ilk- Yaz aylarında su izin veriyor
baharda oldukça ürkütücü ama ilkbaharda ıslanmadan
akıyor. Özellikle yağmurlu iki şelaleyi fotoğraflamak
havalarda kayalara basarken imkânsız. Bu şelalenin ile-
dikkat edilmesi gerek. risinde bir şelale daha var.
Şelale konuşmaları bastı- Ancak ilkbaharda bu şela-
racak kadar sesli akıyor ba- leye ulaşmak için ıslanmayı
har aylarında. Yaklaşık altı göze almak gerek. Bu şelale
metre yüksekliğe sahip iki tüm görkemiyle poz veriyor.
Uludağ
190
191
aniden soğuyabiliyor. Bu
nedenle sıkı giyinmekte fay-
da var.
Uludağ’ın az bilinen ama
oldukça güzel bir noktası
Köyü’ndeki 600 yıllık çınara daha var. Genellikle zirveye
uğramalı. Hava güzelse eğer çıkanların yukarıdan gör-
çayınızı içerek temiz hava- düğü bu nokta Uludağ’ın
nın tadını buradan itibaren kuzey çanağı. Yukarıdan
çıkarmaya başlayabilirsi- bakıldığında ulaşılamaz gibi
niz. Çınarın dört bir tarafa görünen bu alanda beş bu-
dağılan dalları, neredeyse zul gölü bulunuyor. İsimleri
bağımsız birer ağaç gibi du- Kilimli, Kara, Aynalı, Hey-
ruyor. Buranın tadını çıkar- beli ve Buzlu olan bu gölle-
dıktan sonra tekrar yola ko- rin bulunduğu buzul düzlü-
KARAGÖL, ULUDAĞ / TURGUT TARHAN
Uludağ Bursa
192
D O Ğ AYA Y Ü R Ü Y Ü Ş - 70 R O TA
DOĞAYA YÜRÜYÜŞ
ROTA ROTA