¡ÀÓ.¡≈.
‡Δ’≈’È ó «ÏÓ≈Δ È≈ÒØ∫ «¬Ò≈‹ ÷ÂÈ≈’
«¬‘ȃ «Áȃ «√‘ ӫ‘’Ó≈ I Ó‘ΔÈ∂ Á∂ Ϻ⁄∂ ÂØ∫
ÒÀ ’∂ AE √≈Ò Âº’ Á∂ Ϻ«⁄¡ª Á∂ ¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’∂ Ò≈
«‘≈ ˛Õ ’πfi ’π √Ú≈Ò ÷Û∂ ‘؉ È≈Ò ¡Â∂ «√‘ ӫ‘’Ó∂
’ØÒ ‹Ú≈Ï È≈ ‘؉ ’’∂ «√‘ ӫ‘’Ó∂ ÁΔ ‡Δ’≈’È
Óπ«‘øÓ √«ÒºÍ ’º„ ‘Δ ˛Õ Í≥‹≈Ï ”⁄ D ÂØ∫ F ‘Ϋ¡ª ”⁄
GE Òº÷ Ϻ«⁄¡ª Á∂ ‡Δ’≈’È ’È≈ √Δ Í «¬‘ ‡Δ⁄≈
«ÈÙ«⁄ √Ó∂∫ ”⁄ Í»≈ ‘πøÁ≈ Òº◊ È‘ƒ «‘≈Õ «¬√ Ò¬Δ
√’≈ ‘π‰ √’»Òª ˘ ‚Δ.¬Δ.˙. ≈‘ƒ ËÓ’≈ ’∂ ‡Δ’≈’È
A@@ ¯Δ√ÁΔ ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ ÁÏ≈¡ Í≈ ‘Δ ˛ ¡Â∂
Ï‘π Ê≈¬ƒ Ϻ«⁄¡ª Á∂ Ó≈«Í¡ª ÁΔ ¡√«‘ÓÂΔ Á∂ Ï≈Ú‹»Á
‡Δ’∂ ‹ÏÁ√ÂΔ Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ’πfi Ϻ⁄∂ Ó ¸º’∂ ‘È
¡Â∂ ’¬Δ ◊øÌΔ ‘È Â∂ ’¬Δ ¡Í≥◊ ‘Ø ¸º’∂ ‘ÈÕ ’Δ ˛
¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈, «¬√ Ï≈∂ ’Δ Í‘πø⁄ ÒÀ‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛
¡Â∂ «√‘ ӫ‘’Ó∂ ÁΔ¡ª ’Δ ÁÒΔÒª ‘È, ¡≈˙ Á∂÷Δ¬∂Õ
¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈ ’Δ ˛? ¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈ Ì≈Ú
ÓΔ‹Ò˜ ¡Â∂ »ÏÀÒ≈ (÷√≈ ¡Â∂ ‹ÓÈ ÷√≈) Ú≈«¬√
ÂØ∫ Ï⁄≈¡ Ò¬Δ ‡Δ’≈ ˛Õ ’Δ ‘È «¬‘ «ÏÓ≈Δ¡ª? ÷√≈
«¬º’ √Ë≈È «ÏÓ≈Δ ˛ ‹Ø «√‘ÂÓøÁ Ϻ⁄∂ Á≈ ’Ø¬Δ Èπ’√≈È
È‘ƒ ’ÁΔ, ¤Ø‡∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ÷√≈ ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ E-F
«ÁȪ Ï≈¡Á Ϻ⁄∂ «ÏȪ ÁÚ≈¬Δ ·Δ’ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂
ÓπÛ ’∂ «˜øÁ◊Δ Ì «¬√ «ÏÓ≈Δ ÂØ∫ ÍΔÛ ȑƒ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
ͺ¤ÓΔ Á∂Ùª «Úº⁄ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Óª-Ï≈Í «◊¡≈ÈÚ≈È ‘Ø
‘∂ ‘È, ¿π‘ ¡≈͉∂ Ϻ⁄∂ ˘ Ø’‰ ÁΔ Ï‹≈«¬ ÷√∂ ÂØ∫
ÍΔÛ ◊π¡ª„ Á∂ Ϻ⁄∂ È≈Ò ÷∂‚‰ Ò¬Δ Ì∂‹Á∂ ‘È Âª «’
¿π√˘ ÚΔ ÷√≈ ‘Ø ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¿πÓ Ì Á≈ ’øÓ «ÈÏÛ∂Õ
÷√≈ «√Î ’Ó˜Ø ¡Â∂ ’πÍØÙ‰ Á∂ «Ù’≈ Ϻ⁄∂
Ò¬Δ ‘Δ ◊øÌΔ »Í ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∂ Ϻ«⁄¡ª Ò¬Δ
«¬’ºÒ≈ ÷√≈ ‘Δ È‘ƒ, ‡º‡Δ¡ª-¿πÒ‡Δ¡ª ¡Â∂ «ÈÓ»ÈΔ¡≈
«¬√ ÂØ∫ ÚΔ ÷ÂÈ≈’ ˛Õ ͤÛ∂ ÓπÒ’ª Á∂ ’πÍØÙ‰ Á∂
«Ù’≈ Ϻ«⁄¡ª «Úº⁄ ÷√∂ ’≈È ‘؉ Ú≈ÒΔ¡ª ÓΩª
«Ú’«√ Á∂Ùª Á∂ «√‘ÂÓøÁ Ϻ«⁄¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ B@@-
D@@ ◊π‰≈ ÚºË ‘ÈÕ ÷√∂ È≈Ò ◊øÌΔ »Í «Úº⁄ «ÏÓ≈
‘؉ ¡Â∂ ÓΩ ‘؉ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ Á≈ «√ºË≈ √ÏøË Ïº⁄∂ Á∂
’πÍØÙ‰ ¡Â∂ «√‘ È≈Ò ˛Õ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Ϻ⁄∂ ÁΔ ÷π≈’
ÚËΔ¡≈ ‘πøÁΔ ˛ ¿πÚ∂∫-¿πÚ∂∫ ÷√∂ ÁΔ ◊øÌΔ Ù’Ò ÒÀ‰ ÁΔ
√øÌ≈ÚÈ≈ ÿ‡ ‹ªÁΔ ˛Õ AIÚƒ √ÁΔ ”⁄ ¡ÓΔ’≈ ¡Â∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«¬ø◊ÒÀ∫‚ «Úº⁄ ‘ Á»‹∂ √≈Ò ÷√∂ ÁΔ Ó‘ªÓ≈Δ ÎÀÒÁΔ
√Δ «‹√ ”⁄ B@ ÎΔ√ÁΔ Âº’ Ϻ⁄∂ «ÈÓ»ÈΔ¡≈ ¡Â∂ Á»√∂
Í«‰≈Óª È≈Ò Ó ‹ªÁ∂ √ÈÕ ¿πÁØ∫ ’πÍØÙ‰ ¡Â∂ ◊øÁ◊Δ
¡≈Ó ÚÂ≈≈ √ΔÕ B@Úƒ √ÁΔ Á∂ √º · «Ú¡ª º ’
Í‘πø⁄«Á¡ª «¬‘ Á A% ÂØ∫ ÚΔ ÿ‡ ◊¬Δ ‹Á«’ ÷√∂
Á≈ ‡Δ’≈ AIFH ”⁄ ¡≈«¬¡≈ Ô≈«È «’ «¬Ò≈‹ ¡≈¿π‰
ÂØ∫ Í«‘Òª «ÏÓ≈Δ ÷ÂÓ ‘؉ Ú≈Ò∂ Í≈√∂ √ΔÕ «¬√ Ò¬Δ
˜»Δ ⁄ø◊Δ ÷π≈’ ˛ È≈ «’ ‡Δ’∂ ”Â∂ ‡Δ’≈ Ò≈¬Δ ‹≈˙Õ
¡ÓΔ’≈ ÁΔ ¡≈Í‰Δ √ø√Ê≈ √Δ.‚Δ.√Δ. ¡Èπ√≈ ¡ÓΔ’≈
«Úº⁄ «Í¤Ò∂ AB √≈Òª «Úº⁄ ÷√∂ È≈Ò «¬º’ ÚΔ ÓΩÂ
È‘ƒ ‘Ø¬Δ ‹Á«’ ÷√∂ Á∂ ‡Δ’∂ È≈Ò IH ÓΩª ‘Ø ¸º’Δ¡ª
‘ÈÕ «¬√∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È ÷√∂ ÁΔ ‡Δ’∂ È≈Ò ¡Í≥◊Â≈ ‘؉
Á∂ FID ’∂√ ÚÀ’√ΔÈ ¡À‚Ú√ ¬ΔÚ‡√ «ÍØ«‡ø◊ «√√‡Ó
’ØÒ «ÍØ‡ ‘ج∂ ‘È ¡Â∂ ‘π‰ ‹ÁØ∫ Í≥‹≈Ï ”⁄ «¬√ ‡Δ’∂
Á∂ ’≈È Ïº⁄∂ Ó∂ ¡Â∂ ¡Í≥◊ ‘Ø ‘∂ ‘È Âª «√‘ ӫ‘’Ó∂
È∂ «¬√ ͺË º’ Ï∂ÙÓΔ Ë≈È ’ Ò¬Δ ˛ «’ ¿π‘ ’«‘
«‘≈ ˛ «’ «¬√ ‡Δ’∂ Á≈ ’Ø¬Δ ÁπÍÃÌ≈Ú ‘À ‘Δ È‘ƒÕ
√Ó≈«‹’ ‘’Δ’Âª È≈ÒØ∫ ‡πº‡ ’∂ ÍÛ∑Δ ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√
«ÏÓ≈Δ¡ª Á∂ √‘Δ ’≈Ȫ ˘ È‘ƒ ‹≈‰ √’ÁΔÕ √Ó≈‹
È≈Ò ‹πÛ∂ «¬º’ ‚≈’‡ √≈«‘Ï È∂ Áº«√¡≈ «’ √≈‚∂
√ΔÈΔ¡ ’«‘ ‘∂ ‘È «’ ‡Δ.ÏΔ. ÷ÂÓ È‘ƒ ‘Ø ‘Δ ˛Õ
‡Δ.ÏΔ. «‹√‡À∫‡ ‘Ø ◊¬Δ ˛ «¬√ÁΔ ÁÚ≈¬Δ Ù≈«¬Á Ï∂¡√
‘Ø ◊¬Δ ˛ ª ‚≈’‡ √≈«‘Ï È∂ «’‘≈ «’ ¡≈ͪ «¬‘
Á∂÷Δ¬∂ «’ ‡Δ.ÏΔ. ‘Ø «’‘Û∂ ÒØ’ª ˘ ‘Δ ˛Õ
‡Δ.ÏΔ. Á∂ «Ù’≈ ◊ΔÏ ÒØ’ ‘Ø ‘∂ ‘È «‹‘Ȫ
’ØÒ ⁄ø◊Δ ÷π≈’ È‘ƒ ˛ ‹Ø ‡Δ.ÏΔ. ‘؉ ”Â∂ ‡Δ.ÏΔ. ÁΔ
¡ÀÈΔ Â∂˜ ÁÚ≈¬Δ È‘ƒ ÷≈ √’Á≈Õ «¬√ ’’∂ ÁÚ≈¬Δ
Ï∂¡√ È‘ƒ ÏÒ«’ ◊ΔÏΔ ÚºË ¡√Á≈ ˛Õ «¬Ú∂∫ ÷√≈
Ò¬Δ ‡Δ’≈’‰ Óπ«‘øÓ ÁΔ È‘ƒ ⁄ø◊Δ ÷π≈’ «’Ú∂∫ ÒØ’ª
˘ «ÓÒ∂ «¬√ Ï≈∂ Óπ«‘øÓ ÁΔ ÒØÛ ˛Õ
¡◊ÒΔ «ÏÓ≈Δ ‹ÓÈ ÷√≈ (»ÏÀÒ≈) «‹√ Ò¬Δ
ÚΔ ¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈ ˛Õ «¬‘ ÚΔ «¬º’ Ï‘π √Ë≈È «ÏÓ≈Δ
˛ ‹Ø ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ Ï‘π ÒØ’ª ˘ ÍÂ≈ ‘Δ È‘ƒ Òº◊Á≈ ˛
¡Â∂ ’πfi «ÁȪ ”⁄ ‘Δ ÒØ’ ¡≈Í∂ ·Δ’ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘
¿πÁØ∫ ‘Δ ÷ÂÈ≈’ ˛ ‹ÁØ∫ ¿π‘ ◊ÌÚÂΔ ¡Ω ˘ ◊Ì
Ë≈È Á∂ Í«‘Ò∂ C Ó‘Δ«È¡ª ÁΩ≈È ‘Ø ‹≈Ú∂ ª Ϻ⁄∂
1 ‹»È-B@AH
«Úº⁄ ‹ÓªÁ» Èπ’√ ÍÀ‰ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ÚË ‹ªÁΔ ˛ «¬√
’’∂ «¬‘ ‡Δ’≈ ◊Ì Ë≈È ÂØ∫ Í«‘Òª ¡Ωª ˘ Òº◊‰≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ Í «√‘ ӫ‘’Ó≈ «¬‘ ‡Δ’≈ Óπø«‚¡ª Á∂
«’™ Ò≈ «‘≈? Ù≈«¬Á √’≈ Óπø«‚¡ª-’πÛΔ¡ª ˘ «¬√
Â∑ª Ï≈Ï √ÓfiÁΔ ‘ØÚ∂Õ «¬√∂ Â∑ª «¬‘ ÚΔ √Ú≈Ò ˛
«’ «¬‘ ‡Δ’≈ ¤Ø‡Δ¡ª Ϻ⁄Δ¡ª ˘ «’™ Ò≈«¬¡≈ ‹≈
«‘≈ ˛? «¬√ Ï≈∂ «¬‘ ÚΔ ˛ «’ ‡À√‡ ≈‘ƒ «¬‘ ÍÂ≈
Òº◊ √’Á≈ ˛ «’ «’Â∂ ‹ÓÈ »ÏÀÒ≈ ‹Ø ◊ÌÍÂΔ ÒÛ’Δ
˛, ¿π√˘ «’Â∂ Í«‘Òª ‘Ø Âª È‘ƒ ¸º«’¡≈ ‹∂’ ‘Ø ¸º’≈
‘ØÚ∂ ª «¬‘ ◊ÌÚÂΔ ÒÛ’Δ ˘ ÚΔ «¬√ ‡Δ’∂ ÁΔ ˜»Â
È‘ƒ ˛Õ
Í √’≈ ˘ ËπÈ √Ú≈ ˛ «’ ‘ Ϻ⁄∂ Á∂ ‡Δ’∂
Ò≈¿π‰∂ ‘Δ Ò≈¿π‰∂ ‘È ‹Ø «’ ’≈˘ÈΔ ÂΩ ”Â∂ ◊Ò ˛
‹Á«’ ’Ø¬Δ ÚΔ ÁÚ≈ ‡Δ’≈ ‹ª ¡Í∂ÙÈ Ò¬Δ «Ò÷ÂΔ
√«‘ÓÂΔ ÒÀ‰Δ ‹»Δ ˛Õ ‹∂’ Ï≈Ò◊ ‘ØÚ∂ ª ¿π√ÁΔ
¡≈Í‰Δ ÓȘ»Δ ¡Â∂ È≈Ï≈«Ò◊ ‘؉ ”Â∂ Óª-Ï≈Í ÁΔ
√«‘ÓÂΔ ’≈˘È‰ ˜»Δ ˛ Í √«‘ÓÂΔ «√Î ’≈◊‹Δ
’≈Ú≈¬Δ È‘ƒ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ √◊Ø∫ ‡Δ’≈ ‹ª ¡Í∂ÙÈ
Ï≈∂ Í»Δ ‹≈‰’≈Δ Á∂ ’∂ √«‘ÓÂΔ ÒÀ‰Δ ‹»Δ ˛Õ Ì≈Ú
‡Δ’∂ Á∂ ÍÃÌ≈Ú, ÁπÍÃÌ≈Ú, ÁØÚ∫∂ Áº√ ’∂, Í «√‘ ӫ‘’Ó∂
È∂ Ó≈«Í¡ª ˘ Áº«√¡≈ ‘Δ È‘ƒ «’ «¬√ ‡Δ’∂ È≈Ò ’πfi
Ϻ⁄∂ Ó ÚΔ √’Á∂ ‘È, ◊øÌΔ «ÏÓ≈ ÚΔ ‘Ø √’Á∂ ‘È,
‘√ÍÂ≈Ò Á≈÷Ò ’Ú≈¿π‰∂ ÍÀ √’Á∂ ‘ÈÕ «√Î Î≈«¬Á∂
‘Δ «◊‰≈¬∂ ◊¬∂ «’™«’ √’≈ È∂ ‡Δ’∂ Ú≈ÒΔ ’øÍÈΔ Á∂
ÓπÈ≈Î∂ Ï≈∂ √Ø⁄‰≈ È≈ «’ √≈‚∂ Ϻ«⁄¡ª Ï≈∂Õ «√‘Â
Ó«‘’Ó∂ Á∂ ¡«Ë’≈Δ¡ª ˘ ‹ÁØ∫ Íπº«¤¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’
Âπ√ƒ ¡ıÏ≈ª ”⁄ «Ï¡≈È Á∂ ‘∂ ‘Ø «’ «¬√ È≈Ò Ïº«⁄¡ª
ÁΔ¡ª ÓΩª ‘Ø ‘Δ¡ª ‘È, √≈˘ Í≥‹≈Ï Á∂ ¡ø’Û∂ Áº√Ø
«’√ «˜Ò∑∂ ”⁄ «’øÈΔ¡ª ÓΩª ‘Ø¬Δ¡ª ‘È? ª «√‘Â
Ó«‘’Ó∂ ’ØÒ ’Ø¬Δ ‹Ú≈Ï È‘ƒ, Á¡√Ò «¬√ «ÏÓ≈Δ
È≈Ò ’Ø¬Δ ÓΩ ȑƒ ‘Ø ‘Δ ˛Õ Í ‘ª «¬√Á∂ ‡Δ«’¡ª
È≈Ò ÓΩª ‹» ‘Ø ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «ÏÓ≈Δ È≈ÒØ∫ «¬Ò≈‹
ÚºË ÷ÂÈ≈’ ‘Ø ¸º’≈ ˛Õ
‘π‰ √Ú≈Ò ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛ «’ √’≈ «¬‘ ◊ºÒ «’™
È‘ƒ Áº√ÁΔ «’ «¬º’ √Ë≈È «ÏÓ≈Δ ‹Ø ÁØ ⁄≈ «ÁȪ ”⁄
¡≈Í∂ ·Δ’ ‘Ø ‹ªÁΔ ˛, «Î ¿π√ Ò¬Δ Í»∂ Ì≈ ”⁄ DB
’ØÛ Ïº«⁄¡ª Á∂ «¬‘ ‡Δ’≈ «’™ Ò≈¿π‰≈ ˛Õ √’≈
’ØÒ «¬º’Ø ‹Ú≈Ï «’ ‚ÏÒÔ».¡À⁄.˙. ’«‘øÁΔ ˛ Ô≈«È
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«’ «ÚÙÚ «√‘ √ø√Ê≈Õ ’Δ «ÚÙÚ «√‘ √ø√Ê≈ ˘
ÁπÈΔ¡ª Ì Á∂ ÒØ’ª ÁΔ «√‘ «Í¡≈Δ È‘ƒ ˛? ¿π√Á∂
Ï‘π ÎÀ√Ò∂ ’≈ÍØ∂‡ Á∂ «‘ºÂª Á∂ ¡Èπ√≈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
‚≈’‡Δ ÷Ø‹ª ¿πμÍ ’≈ÍØ∂‡ Á≈ ’Ï‹≈ ‘؉ ’’∂
«¬‘ Í∂Ù≈ ‘π‰ ÒØ’ «‘ºÂ ˘ ÍÉ≈«¬¡≈ È≈ ‘Ø ’∂ ÓπÈ≈«Î¡ª
Á≈ ◊πÒ≈Ó ‘Ø ¸º’≈ ˛Õ ¡ø’«Û¡ª Á≈ ÷Ò‹◊‰ ⁄≈’∂
Óª-Ï≈Í ˘ ‚≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «√‘Â
Ó≈«Í¡ª ˘ Ï∂‘ºÁ «Í¡≈Δ ‘πøÁΔ ˛Õ ‚∂ Ó≈Í∂ ¡≈͉∂ Ϻ⁄∂
˘ ̪Â-̪ Á∂ ‡Δ’∂ «ÏȪ «’√∂ «◊¡≈È ÂØ∫ ‘Δ Ò◊≈¬Δ
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‘π‰ ª «¬‘ ‡Δ’∂ B@ ÂØ∫ ¿πμÍ Òøÿ ¸º’∂ ‘ÈÕ
Ó≈«Í¡ª ˘ «’‘≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «’ «‹øÈ∂ ÚºË ‡Δ’∂ ˙ÈΔ ÚºË
«√‘ ‹Ø «’ ’Ø≈ fi»· ˛Õ «ÈÓ≈Â≈ ’øÍÈΔ¡ª ‚≈’‡ª
˘ Úº‚∂ Ò≈Ò⁄ Á∂ ’∂ Ë»ø¡ªË≈ ÍÃ⁄≈ ’Á∂ ‘È «’ fi»·
ÚΔ √º⁄ Òº◊‰ Òº◊ ‹ªÁ≈ ˛Õ
√≈∂ «ÈÔÓ-ÈÀ«Â’Â≈Úª ÍÀ√∂ ¡º◊∂ ÏΩ‰∂ ‘Ø ‹ªÁ∂
‘ÈÕ «¬‘ ÂºÊ √Ì ˘ ÍÂ≈ ˛ «’ ◊πÁ∂ º’ ’º„ ’∂ Ú∂⁄∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘Ø «‹‘≈ ‚≈’‡ ‘Δ «ÚÙÚ «√‘ √ø√Ê≈ ”⁄
‹ªÁ∂ ‘È, ¿π‘ «’√∂ ‘Ø ◊ë‘ ÂØ∫ È‘ƒ ¡≈™Á∂Õ
¡ÓΔ’≈ Á∂ √Ò≈ Ú≈Ò √‡Δ‡ «Úº⁄ ÍΔ‡ Úπº‚
¡Â∂ ‚∂«Ú‚ ø‚Ò Á≈ «¬º’ Ò∂÷ ¤«Í¡≈ ˛ «‹√Á≈ «√Ò∂÷
“√’≈Δ √≈«¬ø√ «’øÈΔ ÏπΔ ˛?” ¡Èπ√≈ ÈΔÂΔ¡ª
ω≈¿π‰ Ú∂Ò∂ √’≈ª ’πfi ÷Ø‹ª Á∂ ‘Ú≈Ò∂ Á∂ ’∂ ¡≈͉∂
ÎÀ√«Ò¡ª ˘ ·Δ’ Áº√ÁΔ¡ª ‘È «‹‘Ȫ «Úº⁄ Ï‘πÂ
√≈Δ¡ª ÷Ø‹ª ¿πμÍ Ï≈¡Á «Úº⁄ «’ø»-ÍÃø» ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
√‡ÀÈÎØ‚ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂ ÓÀ‚Δ√È Á∂ ÍÃØÎÀ√ ‹Ω‘È
ÒØ¡≈Δ«‚√ È∂ B@@E «Úº⁄ ‹ÁØ∫ ‹ÈÂ’ ÂΩ ”Â∂ «’‘≈
«’ ¡ºËΔ¡ª ÷Ø‹ª Á∂ «√º‡∂ Ï≈¡Á «Úº⁄ ◊Ò «È’ÒÁ∂
‘È Âª Ï‘π ‘ø◊≈Ó≈ ‘Ø«¬¡≈ Í Ï≈¡Á ”⁄ Ï‘πÂ
÷Ø‹’≈ª È∂ «¬√ ’ÊÈ ¿πμÍ ÓØ‘ Ò≈¬Δ ˛Õ ‘π‰ ‹Ø
‡Δ’≈’È ”Â∂ Ï‘π «‹¡≈Á≈ ‹Ø ÁπÈΔ¡ª Ì ”⁄ Ò≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ Ï≈∂ Ì≈ÂΔ «Ú«◊¡≈ÈΔ ÙªÂ˘ «ÓºÂ≈
È∂ ÁØ ¡ÓΔ’Δ «Ú«◊¡≈ÈΔ¡ª ¡ÀÓÈΔ √≈Ó√ºÒ ¡Â∂
√‡ΔÎÈΔ√ÀÎ ÁΔ ÷Ø‹ Á≈ «‹’ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ ÁπÈΔ¡ª
ÁΔ¡ª ÚÀ’√ΔÈ Ï‰≈¿π‰ Ú≈ÒΔ¡ª ⁄Ø‡Δ ÁΔ¡ª ’øÍÈΔ¡ª
«‹‘Ȫ «Úº⁄ Ó’ ÚΔ Ù≈«ÓÒ ˛, ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ÚÀ’√ΔȪ
”⁄ ◊Ò≈¬ΔÎØ√∂‡/≈¿»∫‚¡ºÍ Á≈ º ˛ ‹Ø ’∂ Ï‘π ‘Δ
÷ÂÈ≈’ ˜«‘ ˛Õ «¬‘ ‡Δ’∂ Ϻ⁄∂ Á∂ Òº◊‰ È≈Ò ‹ÁØ∫
«¬‘ ÍÃ؇ΔÈ ”⁄ ÿπÒ «◊¡≈ ¡Â∂ ‹∂’ «¬‘ ÍÃ؇ΔÈ «ÁÓ≈◊
2 ‹»È-B@AH
”⁄ ⁄Ò≈ «◊¡≈ ª Ϻ⁄∂ ¡≈«‡˜Ó Ú◊Δ «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈Δ
Á≈ «Ù’≈ ‘Ø √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿πÓ Ì Ò¬Δ ¡Íø◊Â≈ Á≈
√≈Í ÌØ◊‰◊∂Õ ’Δ «¬‘ ÷Ø‹ ¤Í‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹∂’ «ÚÙÚ
«√‘ √ø√Ê≈ «¬√˘ ˆÒ √≈«Ï ȑƒ ’ √’ÁΔ Âª
¿π‘ «¬‘ √≈Δ¡ª ÚÀ’√ΔÈ ”Â∂ Í≈ÏøÁΔ Ò≈Ú∂◊ΔÕ È‘ƒ
«ÏÒ’πÒ È‘ƒ Ò≈Ú∂◊ΔÕ «’™«’ «¬‘ √ø√Ê≈ ÓπÈ≈Î≈÷Ø
´‡∂«¡ª Á≈ ͺ÷ Í»◊
∂ ΔÕ ‹ÁØ∫ «Ú«◊¡≈ÈΔ «¬√ Â∑ª ÁΔ¡ª
⁄Δ‹ª √≈‘Ó‰∂ ÒÀ ¡≈™Á∂ ‘È Âª √’≈ «¬√ Â∑ª ÁΔ¡ª
«Ú«◊¡≈È’ ÷Ø‹ª È≈Ò ÈΔÂΔ¡ª È‘ƒ ÏÁÒÁΔ «’™«’
√’≈ª ÓπÈ≈Î≈ ’Ó≈¿π‰ Ú≈«Ò¡ª È≈Ò ÷ÛΔ¡ª ‘ÈÕ
«Î √’≈ª Á≈ ’Δ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂? «¬√ √Ú≈Ò ”Â∂ ¡≈ ’∂
«¬‘ Ó≈ÓÒ≈ Ó«‘‹ «√‘ Á≈ È‘ƒ «‘ ‹ªÁ≈, «¬‘
Ó≈ÓÒ≈ √ø√≈ Á∂ ´‡∂∂ √≈Ó≈‹Δ «√¡≈√Δ ÍÃÏøË È≈Ò
‹πÛ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ‹ºÁ‹Ø «‘Á ÚΔ ¥ªÂΔ’≈Δ
’≈‹ ‘Ø «ÈºÏÛÁ≈ ˛Õ
Í ’Δ ˜ÏÁ√ÂΔ ¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’∂ Ò≈¿π‰ Á≈
«ÚØË ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√ Á≈ «ÚØË ˛? «√‘ ӫ‘’Ó∂ ’ØÒ
’Ø¬Δ ‹Ú≈Ï È≈ ‘؉ ’’∂ ’«‘ «‘≈ ˛ «’ ‡Δ’≈’È È∂
’¬Δ «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈Δ¡ª Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ’ΔÂ≈ ˛ «¬√Á≈
«ÚØË ’È≈ ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√ Á≈ «ÚØË ’È≈ ˛Õ ‹Ø «’
√≈√ fi»· ‘ÀÕ «ÚØË ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√ Á≈ È‘ƒ «ÏȪ
Ú‹≈‘ ‡Δ’≈’È Á≈ ˛Õ ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√ È∂ ÓÈπº÷Â≈ ÁΔ
Ï‘π √∂Ú≈ ’ΔÂΔ ˛ Í ‘π‰ «¬‘ ’≈ÍØ∂‡ Á∂ ‘ºÊ ¡≈
¸º’Δ ˛ ¡Â∂ «ÏÓ≈Δ¡ª Á≈ ‘¿»¡≈ ÷Û≈ ’’∂ ÁÚ≈¬Δ¡ª
Á≈ ’≈ØÏ≈ ⁄Ò≈™ÁΔ ˛Õ ‡Δ’≈’È Â’√ø◊ ÂΔ’∂
È≈Ò ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ È≈ «’ «ÏȪ Ú‹≈‘ ‹ÈÂ’ Óπ«‘øÓ
⁄Ò≈ ’∂Õ Úº‚Δ ÍºË ”Â∂ ‡Δ’≈’È ¿πÁØ∫ ‘Δ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈
˛ ‹ÁØ∫ √Ó≈‹ ”⁄ ◊øÌΔ «ÏÓ≈Δ¡ª ÎÀÒΔ¡ª ‘؉ ‹ª ÎÀÒ
√’ÁΔ ‘ØÚ∂Õ ¿πÁØ∫ Úº‚Δ ÍºË ”Â∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª ÓΩª ‘Ø
√’ÁΔ¡ª ‘؉ ª ÁÚ≈¬Δ Á∂ Ì≈Ú∂∫ ’πfi ÁπÍÃÌ≈Ú ÚΔ
«’™ È≈ ‘؉ ¡Â∂ ’πfi ÒØ’ª ÁΔ ÓΩ ÚΔ ‘Ø √’ÁΔ ‘ØÚ∂ ª
ÚΔ Úº‚Δ ÍºË ”Â∂ ‡Δ’≈’È ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ «’™«’ Úº‚Δ
ͺË ”Â∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª ‹≈Ȫ Ï⁄≈¿π‰Δ¡ª ‘ÈÕ Í ‹ÁØ∫
«ÏÓ≈Δ ÷ÂÈ≈’ È≈ ‘ØÚ∂ ¿πÁØ∫ ‡Δ’≈’È «ÏÒ’πÒ È‘ƒ
‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ Á»√Δ ◊ºÒ ‡Δ’≈’È Á≈ ØÒ √‘≈«¬’
‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ È≈ «’ Óπº÷Õ «ÏÓ≈Δ¡ª ˘ ÷ÂÓ ’È
Ò¬Δ ⁄ø◊Δ ÷π≈’ Â∂ √≈¯ Ú≈Â≈Ú‰ ÁΔ ˜» ˛Õ Í
÷π≈’ ˘ ˜«‘ΔÒ∂ ’’∂ ¡Â∂ «Óº‡Δ, Í≈‰Δ ‘Ú≈ ˘ ÍÒΔÂ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’’∂ «Î ’‘Ø √Ì ’πfi ‡Δ«’¡ª È≈Ò ·Δ’ ’È Á≈
ÂΔ’≈ ‘Δ Â’√ø◊ ˛, «¬‘ È≈ ‘Δ ÓÈπº÷ ͺ÷Δ ˛ Â∂ È≈
‘Δ ’πÁ ͺ÷ΔÕ
ÓÀ‚Δ’Ò √≈«¬ø√ «¬‘ ÓøÈÁΔ ˛ «’ ’πÁ ÁΔ Ï÷ÙΔ
º«÷¡≈ ÍÉ≈ÒΔ («¬«Ó¿»È «√√‡Ó) Ï‘π ‘Δ √øÂπ«ÒÂ
„ø◊ È≈Ò ’øÓ ’ÁΔ ˛, «Ú«◊¡≈È’ ÷Ø‹ª È∂ «√ºË ’
«ÁºÂ≈ ˛ «’ ‡Δ’≈’È Á∂ Ï‘π «‹¡≈Á≈ ‡Δ’∂ Ò≈ ’∂
È’ÒΔ «¬Ó¿»«È‡Δ ÍÀÁ≈ ’È ÁΔ¡ª ’Ø«ÙÙª È≈Ò
’πÁÂΔ º«÷¡≈ ÍÉ≈ÒΔ Á≈ √øÂπÒÈ «Ú◊Û ‹ªÁ≈ ˛Õ
«‹√ È≈Ò «‹‘Ȫ «ÏÓ≈Δ¡ª ÁΔ Ø’Ê≈Ó Ò¬Δ ‡Δ’∂ È‘ƒ
‘È, ¿π‘ ÚºË ‘؉ Ò◊ÁΔ¡ª ‘È ‹ª ÚºË ◊øÌΔ »Í
¡÷«Â¡≈ ’È Ò◊ÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ ‡Δ«’¡ª
ÁΔ ÌÓ≈ ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ ‡Δ’≈’È «√Î ’πfi ’π
◊øÌΔ «ÏÓ≈Δ¡ª º’ √ΔÓ º÷‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
«¬‘Δ ◊ºÒ ıπÁ ¡ÓΔ’≈ ÁΔ √ø√Ê≈ ÈÀÙÈÒ ÚÀ’√ΔÈ
«¬ÈÎÓ∂ÙÈ √À∫‡ Á∂ ÍÃË≈È ÏÏ Òج∂ «ÎÙ È∂ ÷πÁ
Ï‘π √ͺه »Í «Úº⁄ ’‘Δ ˛ ““‡Δ«’¡ª È≈Ò «¬«Ó¿»«È‡Δ
¿π‘ È‘ƒ «ÓÒÁΔ ‹Ø ’πÁÂΔ «ÏÓ≈Δ È≈Ò «ÓÒÁΔ ˛,
‡Δ’∂ «√Î ¡≈‹Δ √πº«÷¡≈ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ”” Ï‘πÂΔ¡ª
«ÏÓ≈Δ¡ª «Úº⁄ ’πÁÂΔ «ÏÓ≈Δ Á≈ Òº◊‰≈ ÒøÓ∂ √Ó∂∫ ÁΔ
¡Â∂ Â’ÛΔ «¬«Ó¿» « È‡Δ Íà Á ≈È ’Á≈ ˛Õ «¬‘
«¬«Ó¿»«È‡Δ ‡Δ’∂ ÁΔ «ÁºÂΔ «¬«Ó¿»«È‡Δ ÂØ∫ «’Â∂ ÚËΔ¡≈
‘πøÁΔ ˛ «’™«’ «¬√ «Úº⁄ «√Î ¡À∫‡Δ Ï≈‚Δ‹ ‘Δ È‘ƒ
ωÁΔ¡ª √◊Ø∫ √Δ ÁΔ¡ª ’ثْ≈Úª ÁΔ «¬«Ó¿»«È‡Δ
ÚΔ Ï‰ ‹ªÁΔ ˛Õ ‡Δ’≈’È È≈Ò «√Î ¡À∫‡Δ Ï≈‚Δ‹
‘Δ Ï‰ÁΔ¡ª ‘ÈÕ
¿π‘ ’πfi √Ó∂∫ Ï≈¡Á ÿ‡ ‹ªÁΔ¡ª ‘ÈÕ √ÀμÒª
(’ثْ≈Úª) ÁΔ «¬«Ó¿»«È‡Δ Ï∂‘ºÁ ‹»Δ ‘πøÁΔ ˛Õ
«√‘ ӫ‘’Ó∂ È∂ «¬‘ ÚΔ ÁÒΔÒ «ÁºÂΔ ˛ «’ ÍØÒΔ˙
Ú◊Δ «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈Δ ÚΔ ÚÀ’√ΔÈ È≈Ò ‘Δ ÷ÂÓ
’ΔÂΔ ˛ «¬‘ ◊ºÒ ’≈ÎΔ ‘ºÁ º’ ·Δ’ ˛Õ Í ‘π‰ «¬ºÊ∂
ÚΔ Ï»øÁª ¡øÈ∂∑Ú≈‘ «Í¡≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ÍØÒΔ˙
ÁΔ ÚÀ’√ΔÈ ÁΔ¡ª E Ï»øÁª Ï‘π È∂ Ϻ⁄∂ ˘ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬Δ
Í ‘π‰ B@ ÂØ∫ BE Ï»øÁª º’ «Í¡≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘È,
«‹√ ’’∂ ‘π‰ ÍØÒΔ˙ Ï»øÁª ¿πÒ‡≈ «ÏÓ≈Δ¡ª Á≈ ’≈È
ω ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¬ø‚Δ¡È ‹ÈÒ ¡≈¯ ÓÀ‚Δ’Ò
¡À«Ê’√ ¡Èπ√≈ B@AA «Úº⁄ ÍØÒΔ˙ Ï»Á ø ª ’’∂ ¡«’¿»‡
ÎÒ≈«√‡ ÍÀ≈Ò≈¬Δ‹˜ (Accute Fllacid Paralysis) È≈Ó
3 ‹»È-B@AH
ÁΔ «ÏÓ≈Δ Á∂ DCG@@ ’∂√ Í»∂ Á∂Ù ”⁄ «ÍØ‡ ‘ج∂ ‘ÈÕ
«¬√ ’≈È ÚΔ ÍØÒΔ˙ Ï»øÁª ÁΔ Â’√ø◊ ÚÂØ∫ È≈
’È≈ ˛Õ ÍØÒΔ˙ Á≈ ’≈È ÚΔ ◊øÁ◊Δ ˛Õ ‹ÁØ∫ ÓÈπº÷ ÁΔ
Â≈‹≈ ÒÀ‡ΔÈ Ó»ø‘ º’ Í‘πø⁄ÁΔ ˛ ª ¿π‘ ÍØÒΔ˙ Á≈
’≈È Ï‰ÁΔ ˛Õ «‹‘Û∂ ÓπÒ’ª È∂ «¬‘Ȫ ‘≈Òª ˘
ÏÁÒ «ÁºÂ≈, ¿πÊ∂ ÍØÒΔ˙ «’‘Û∂ Ú∂«Ò¡ª Á≈ ÷ÂÓ ‘Ø
¸º’≈ ˛Õ
Í ÍÒ∂◊ Ú◊Δ «Ì¡≈È’ «ÏÓ≈Δ «‹√ È≈Ò Òº÷ª
ÒØ’ Ì≈ ”⁄ ÓÁ∂ ‘∂ ‘È, «ÏȪ «’√∂ ÁÚ≈¬Δ Á∂ ÷ÂÓ
‘جΔÕ ÍÒ∂◊ ⁄»«‘¡ª ÁΔ «ÏÓ≈Δ ˛Õ ⁄»«‘¡ª ˘ «Íº√» ÍÀ
‹ªÁ∂ √È, ‹Ø ¿π‘Ȫ Á≈ ı»È ̓Á∂ √È, ‹ÁØ∫ ⁄»‘∂ ÓÈ∂
Ùπ» ‘Ø ◊¬∂, ¿π‘Δ «Íº√» ÓÈπº÷ª ˘ ÍÀ ‹ªÁ∂ ¡Â∂ ÍÒ∂◊
ÓÈπº÷ª ”⁄ ÎÀÒ ‹ªÁΔÕ Í ‹ÁØ∫ ÂØ∫ ÓÈπº÷ª ¡Â∂ ⁄»«‘¡ª ”⁄
Á»Δ ÚËΔ ˛, ¿πÁØ∫ ‘Δ ÍÒ∂◊ ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬Δ È≈ «’ «’√∂
‡Δ’≈’È È≈ÒÕ
Í ÓπÈ≈¯≈ ¡Ë≈« ÍÃÏøË È∂ ‘ ⁄Δ‹ ˘ Ú√Â
ω≈ «ÁºÂ≈ ˛Õ «¬Ò≈‹ ÚΔ Ï‹≈Δ Ú√ ˛, Ó≈ÈÚÂ≈
’∂∫Á ”⁄ È‘ƒ ‘ΔÕ ÓπÈ≈Î≈ ‘Δ ÓπÈ≈Î≈ ‘≈’Óª Á≈ ¡‹ø‚≈
˛Õ Í «√‘ Ú≈Ò∂ Ó≈ÓÒ∂ ”Â∂ «¬‘Ȫ ÁΔ ´º‡ ”Â∂ √Ú≈Ò
¡Â∂ √øÿÙ Ùπ» ‘Ø ¸º’≈ ˛Õ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ «ÁȪ ”⁄ ‘Ø
√È√ÈΔ÷∂‹ ÂºÊ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿π‰◊∂ ‹ÁØ∫ «¬√ ”Â∂ «Ú⁄≈-
Ú‡ªÁ≈ «Âº÷≈ ‘ØÚ∂◊≈, «¬√∂ ’’∂ √’≈ «Ú⁄≈-
Ú‡ªÁ∂ ÂØ∫ ̺‹ ‘Δ ˛Õ ¡º‹ ͤÛ∂ ÓπÒ’ª Á∂ ÒØ’ª ˘
ÏπΔ Â∑ª ÈÍΔ«Û¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¡ºÂ ÁΔ ◊πÏ Â∂
Á»√∂ Í≈√∂ ’≈ÍØ∂‡ Á∂ ¡øÈ∑∂ ÓπÈ≈Î∂ ‘ÈÕ ’ØÛª-’ØÛª
◊ΔÏ ÒØ’ ´‡∂∂ «È˜≈Ó Ò¬Δ ÷Â≈ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂
¿π‘ ‹ÁØ∫ «¬‘ ÓøÈ ¸º’∂ ‘È «’ ¡≈Ï≈ÁΔ ÿ‡≈¿π‰≈ √≈‚≈
¬∂‹ø‚≈ ˛ ª √≈˘ «√‘ Ú≈Ò∂ ’≈ÍØ∂‡ Ó≈‚Ò ˘ ÚΔ
√Ófi ’∂ Ï∂ÍÁ ’È≈ ‘ØÚ∂◊≈ Â∂ «¬√ ”Â∂ ÚΔ ‹ºÁØ‹«‘Á
«Úº„‰Δ ‘ØÚ∂◊ΔÕ
√‘≈«¬Â≈
Ó≈√‡ Ò«‘ø Ï  Á≈√ Ìπ º ‡ ≈ (Áπ √ ªfi ’Òª,
‹ÒøË) ¡≈Í‰Δ ÍØÂΔ ÈΔ«Â’≈ Ìπº‡≈ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÈ
ÁΔ ÷πÙΔ ÓΩ’∂ A@@@ π. √‘≈«¬Â≈ Ì∂‹Á∂ ‘ÈÕ ¡Á≈≈
Í«Ú≈ ÁΔ¡ª ÷πÙΔ¡ª «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘πøÁ≈ ‘Ø«¬¡≈
√‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Â∂ ÍÃÓæπ÷
√’æÂ «’ «ÚÌ≈◊ ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ”⁄ «’ÂΔ¡ª
ÁΔ¡ª ’¬Δ Óø◊ª ÓøÈΔ¡ª
¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») Í≥‹≈Ï
Á∂ ÈπÓ≈«¬ø«Á¡ª ÁΔ BD Ó¬Δ ˘ ÓΔ«‡ø◊ √ÃΔ √ø‹∂ ’πÓ≈
ÍÃÓæπ÷ √’æÂ «’ «ÚÌ≈◊ Í≥‹≈Ï È≈Ò ‘جΔÕ «‹√ «Ú⁄
¿π√≈Δ ’≈«Ó¡ª ÁΔ¡ª Óø◊ª Ï≈∂ «Ú⁄≈ Ú‡ªÁ≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ «¬Î‡» Í≥‹≈Ï Á∂ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄
¡Â∂ √»Ï≈¬Δ √’æÂ ≈‹ «√øÿ ÓÒ؇ È∂ √ÃΔ √ø‹∂ ’πÓ≈
È≈Ò ¿π√ Óø◊ ÍæÂ ”Â∂ «√Ò«√Ò∂Ú≈ ◊æÒÏ≈ ’ΔÂΔÕ
‹Ø Óø◊ ÍæÂ D ¡ÍÃÀÒ ˘ «¬Î‡» ÚæÒØ∫ Í≥‹≈Ï ÍæË ÁΔ
«’ÂΔ¡ª ÁΔ ÀÒΔ ’’∂ ¡«Ë’≈Δ¡ª ˘ «ÁæÂ≈ √ΔÕ √ÃΔ
√ø‹∂ ’πÓ≈ È∂ ◊æÒÏ≈ ÁΩ≈È Óø«È¡≈ «’ «’ÂΔ¡ª Á∂
«‹øÈ∂ «‹√‡∂ÙÈ ¡Â∂ ÌÒ≈¬Δ √’ΔÓª Á∂ Î≈Ó ¡≈¯
Ò≈¬ΔÈ Á¯Âª «Ú⁄ ͬ∂ ‘È ¿π‘ C@ «ÁȪ Á∂ ¡øÁ
¡≈ÈÒ≈¬ΔÈ ’ «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂Õ «Ú¡≈‘ ÁΔ Ù◊È √’ΔÓ
ÁΔ ÍÃ≈ÍÂΔ Ò¬Δ A √ÂøÏ B@AG ÂØ∫ Ï≈¡Á «‹øÈ∂ ÚΔ
«’ÂΔ¡ª Á∂ «Ú¡≈‘ ‘ج∂ ‘È ¿π‘ ‘π‰ ÚΔ ¡ÍÒ≈¬Δ ’
√’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ Ò¬Δ ÓÀ«‹ √‡Δ«Î’∂‡ ˜»Δ ˛Õ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ «’ÂΔ ˘ Ó’≈È Ï‰≈¿π‰ Ò¬Δ «ÏÒ«‚ø◊
¡À∫‚ ¡Á ’≥√‡º’ÙÈ ÚÀμÒÎ∂¡ ÏØ‚ ‚∂„ Òæ÷ πͬ∂
ÁΔ ◊ª‡ Á∂Ú∂◊≈Õ ¡À’√Δ‚À∫‡ ’∂√ª Ï≈∂ √ÃΔ √ø‹∂ ’πÓ≈ È∂
«’‘≈ «’ «’ÂΔ¡ª Á∂ ¡À’√Δ‚À∫‡ «Ú⁄ Îæ‡Û ‘؉ ÁΔ
‘≈Ò «Ú⁄ √’≈Δ ‘√ÍÂ≈Òª «Ú⁄ «¬Ò≈‹ ”Â∂ ¡≈¿π‰
Ú≈Ò≈ √≈≈ ÷⁄≈ ÏØ‚ Á∂Ú∂◊≈ Í ÍÃ≈¬ΔÚ∂‡ ‘√ÍÂ≈Òª
«Ú⁄ ‘؉ Ú≈Ò≈ ÷⁄≈ ÏØ‚ È‘ƒ Á∂Ú◊ ∂ ≈Õ ¿πȪ∑ «’ÂΔ¡ª
Á∂ √’»Òª ’≈Ò‹ª «Ú⁄ ÍÛ∑ ‘∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ ÏØ‚ ÚæÒØ∫
«ÁæÂ∂ ‹ªÁ∂ Ú˜Δ¯∂ Á∂ ‘æÒ Ò¬Δ Áæ«√¡≈ «’ «¬È∑ª
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ Ú˜Δ«¯¡ª ˘ Ïæ«⁄¡ª Á∂ ¡≈Ë≈ ’≈‚
È≈Ò ‹ØÛ ’∂ Ú˜Δ¯≈ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ ÏÀ∫’ ÷≈«Â¡ª
«Ú⁄ «√æË≈ Ì∂«‹¡≈ ‹≈«¬¡≈ ’∂◊≈Õ ◊æÒÏ≈ ÁΩ≈È ‘Ø
Óø◊ª ˘ «Ú⁄≈ ¡ËΔÈ æ÷ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ¿π√≈Δ
«Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È ‘Ø Óø◊ª √ÏøËΔ «’ ÓøÂΔ
È≈Ò ◊æÒÏ≈ ’∂◊ΔÕ Óø◊ª Í»Δ¡ª È≈ ‘؉ ÁΔ √»Â
«Ú⁄ ‹Ê∂ÏøÁΔ √øÿÙ Á≈ ≈‘ ¡ı«Â¡≈ ’∂◊ΔÕ
4 ‹»È-B@AH
 ‹Ó≈ÂΔ ÍÀ∫ÂÛ∂ Á∂ Ȫ ”Â∂ ¡Í‰≈¬Δ ÿπÈ≈Ú≈ÁΔ Í‘πø⁄ «Â¡≈◊Ø
‹Ó≈ÂΔ ÍÀ∫ÂÛ∂ ÁΔ ÒºÎ≈‹Δ ¤º‚Ø - ‹Ó≈ÂΔ ÿØÒ Á≈ ÒÛ ÎÛØ
(ÒÛΔ ‹ØÛÈ Ò¬Δ Ó¬Δ-B@AH Á≈ ¡ø’ Á∂÷Ø)
ÏΔÂ∂ Á∂ ÓπÒª’‰ Ï≈∂
√πı-ÒΔ‘ Á∂ «√˪’≈ª È∂ Ï«‘√ ª ¤∂ÛΔ ’πºÒ
«‘øÁ «’√≈È √øÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ Ï≈∂, Í «¬‘Ȫ ˘
Òº«◊¡≈ «’ «¬ºÊ∂ «¬‘Ȫ ÁΔ Íπ‹ΔÙÈ Ï‘πÂΔ ·Ø√ È‘ƒ,
«¬√ ’’∂ «¬‘ ̻’≈Ò ”⁄Ø∫ ¡√Ò≈-Ï≈»Á Һ̉ Âπ
ͬ∂Õ ¡√ƒ «¬√ ̻’≈Ò Á∂ «Ú√Ê≈ ”⁄ ◊¬∂ «ÏȪ «¬‘Ȫ
˘ «¬‘ Á√≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈ √Δ «’ AIGD Á≈
‹∂.ÍΔ. ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈Ò≈ ¡øÁÒ Ø È ¡Â∂ ’πÒ
º «‘øÁ «’√≈È
√øÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ «Ú⁄’≈ ’πfi ÚΔ √ªfi≈ È‘ƒ ¡Â∂
«¬‘ ÁØÚ∂∫ «ÏÒ’πÒ ¡Òº◊ ¡Òº◊ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ «¬‘Ȫ
ÁΔ ÂπÒÈ≈ «’Ú∂∫ ÚΔ √‘Δ È‘ƒ ˛Õ √≈‚Δ¡ª «¬‘Ȫ ÁÒΔÒª
˘ ◊Ò √≈«Ï ’È ¡Â∂ «¬‘ Á√≈¿π‰ «’ ÁØÚª
«Úº⁄ Ïπ«È¡≈ÁΔ √ªfi ˛ ¡Â∂ ÁØÚ∂∫ ÂπÒÈ≈ÔØ◊ ‘È, «¬‘Ȫ
È∂ «¬√Á∂ ¿π Ò ‡ ‘Ø  «ÈÚ≈‰ª ¤Ø ∫ ‘«Á¡ª ’≈Ó∂ ‚
√º«Â¡≈È≈«¬‰ «√øÿ Á≈ «√Ú≈ ÎØÒ‰≈ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈
¡Â∂ ¡≈Í‰Δ «Ò÷ Á≈ ÂΔ‹≈ «‘º√≈ «¬√Á∂ Ò∂÷∂ Ò≈ «ÁºÂ≈Õ
«¬‘ Ï∂‘ºÁ λ‘Û «’√Ó Á≈ ≈‹ÈΔÂ’ ‘ؤ≈͉ ˛Õ √≈˘
È≈ ⁄≈‘πø«Á¡ª ÚΔ «¬√ «⁄º’Û «Úº⁄ ‹≈‰≈ ÍÀ‰≈ ˛ «’™«’
«¬√ «⁄º’Û¿π¤≈ÒΔ Á≈ ‹π¡≈Ï Á∂‰ Ò¬Δ «¬‘ ˜»Δ ˛Õ
Í «¬√ÂØ∫ Í«‘Òª «’ ¡√ƒ ’πfi Èπ’«Â¡ª ˘ Ò¬Δ¬∂Õ
«¬º’ ‘Ø Èπ’Â≈ ¿π·≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ªÕ AIGG «Úº⁄
’≈Ó∂‚ √º«Â¡≈È≈«¬‰ «√øÿ È∂ ‹ÒøË Á∂ ’øÍÈΔ Ï≈ˆ
«Úº⁄ ÀÒΔ ˘ √øÏØËÈ ’È ¡≈¿π‰≈ √ΔÕ «¬‘Ȫ È∂ Ó≈ÒÚ∂
ÂØ∫ ¡≈ ’∂ ‹ÒøË Ù«‘ ÁΔ¡ª ’ø˪ È≈¡«¡ª È≈Ò Ì
«Áº Â Δ¡ªÕ «‹‘Ȫ ”⁄Ø ∫ Ù≈«¬Á ¡‹∂ ÚΔ «’√∂ ÷» ø ‹ ∂
¡‰«Ó«‡¡≈ È≈¡≈ ‘Ø Ú ∂ Õ ¿π ‘ Ȫ È≈¡«¡ª
“√º«Â¡≈È≈«¬‰ ◊ºÁ≈ ‹πø‚ÒΔ” ¡Â∂ “√º«Â¡≈È≈«¬‰
Ì◊ΩÛΔ ‹πø‚ÒΔ” ˘ ÓπÁ≈Ï≈Á ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ «¬‘Ȫ Á∂
’«ø«Á¡ª È∂ «¬√∂ Â˜ ”Â∂ ‘ºÊ Í⁄∂ ÀÒΔ «Úº⁄ Úø‚‰
Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈Õ Í ‘ºÊÒΔ «Ò÷ «Úº⁄ «¬‘Ȫ È∂
“’≈Ó∂‚ √º«Â¡≈È≈«¬‰” ’«‘ ’∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈ ˛Õ √≈˘
È‘ƒ ÍÂ≈ «’ «¬‘Ȫ ¡≈Í≈-«ÚØËΔ Íπ‹ΔÙȪ «Úº⁄∫Ø «¬‘Ȫ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÁΔ ¡«Ë’≈ Íπ‹ΔÙÈ «’‘ÛΔ ˛? “◊ºÁ≈ ¡Â∂ Ì◊ΩÛ∂”
Ú≈ÒΔ ‹ª “’≈Ó∂‚” Ú≈ÒΔ? √≈ÊΔ √º«Â¡≈È≈«¬‰ ˘
’≈Ó∂‚ ’«‘’∂ √øÏØËÈ ’È Ú≈ÒΔ «Ò÷ «¬‘Ȫ ÁΔ
Â≈˜≈ «Ò÷ ˛, «¬√ ’’∂ ¡√ƒ ÓøÈ √’Á∂ ‘ª «’ √≈ÊΔ
√º«Â¡≈È≈«¬‰ «√øÿ ˘ ’≈Ó∂‚ Óøȉ Ú≈ÒΔ Íπ‹ΔÙÈ
‘Δ «¬‘Ȫ ÁΔ ¡«Ë’≈ Íπ‹ΔÙÈ ˛Õ «¬√Á≈ ¡Ê ˛
«’ «¬‘Ȫ È∂ ¡≈Í‰Δ Íπ‹ΔÙÈ ÏÁÒ Ò¬Δ ˛Õ «¬‘ È‘ƒ
«’ ’Ø¬Δ ¡≈Í‰Δ Íπ‹ΔÙÈ ÏÁÒ È‘ƒ √’Á≈Õ ‘∂’ ˘
¡≈Í‰Δ Íπ‹ΔÙÈ ÏÁÒ‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛Õ Í ‹∂’ ¿π‘
’«Ó¿»«È√‡ ˛ ª ¿π√˘ ¡≈Í‰Δ Í«‘ÒΔ ◊Ò Íπ‹ΔÙÈ
Ò¬Δ ÷πºÒ ’∂ ¡≈Í‰Δ ¡≈ÂÓ-¡≈ÒØ⁄È≈ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ
˛Õ «¬‘ «ÓºÂ ‹Ø ¡≈͉∂ BD ’À‡ ÷∂ ’«Ó¿»«È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ ‘؉ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’Á∂ ‘È, ˘ ⁄≈‘ΔÁ≈ √Δ
«’ AIGG «Úº⁄ ’ΔÂΔ ÿ‡Δ¡≈ «’√Ó ÁΔ «⁄º’Û ¿π¤≈ÒΔ
Ò¬Δ ÷πÒ ’∂ ¡≈Í‰Δ ¡≈ÂÓ-¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∂Õ Í È≈
«¬√ «Ò÷ «Úº⁄ ¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√∂ ‘Ø «Ò÷ «Úº⁄ «¬√
ÓπºÁ∂ ”Â∂ ¡≈ÂÓ ¡≈ÒØ⁄È≈ Ș ¡≈¬ΔÕ ¡«‹‘Δ ‘≈ÒÂ
«Úº⁄ «¬√˘ ˚º’ ’∂ ⁄º‡‰≈ ‘Δ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
‘π‰ ◊ºÒ ’Á∂ ‘ª AIGD «Úº⁄ ‹À ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰
ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈Ò∂ ¡ø Á Ø Ò È ÍÃ Â Δ ’«Ó¿» « È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ «Ëª ÚºÒØ∫ ¡Í‰≈¬Δ¡ª ◊¬Δ¡ª Úº÷-Úº÷
Í‘πø⁄ª ÁΔÕ ¡√ƒ √πı-ÒΔ‘ ÁΔ «Ò÷ Á∂ ‹π¡≈Ï «Úº⁄
«’Â∂ È‘ƒ «’‘≈ «’ «¬√ ¡øÁØÒÈ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’È ÁΔ
Í‘πø⁄ √‘Δ √ΔÕ «’™«’ «’√∂ ÚΔ √Ófi/Í‘πø⁄ ÁΔ √‘Δ ‹ª
◊Ò ‘؉ ÁΔ ’√Ω‡Δ ¿π√Á≈ ¡ÓÒ Â∂ ¿π√ «Úº⁄Ø∫ «È’Ò∂
ÈÂΔ‹∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ’√Ω‡Δ ”Â∂ Ò≈ ’∂ Á∂÷«Á¡ª ¡√ƒ
«’‘≈ √Δ «’ «¬√ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’È ¡Â∂ «¬√Á≈ ÏÁÒ
Í∂Ù ’È, «¬‘ ÁØÚ∂∫ √∂˪ ¡ÓÒ «Úº⁄ √¯Ò È‘ƒ ‘Ø¬Δ¡ªÕ
«¬√ ’’∂ «¬º’ √Ófi ˘ ◊Ò √≈«Ï ’È Ò¬Δ «¬øÈ≈
«’ºÒ∑ «’ºÒ∑ ’∂ ˜Ø Ò≈¿π‰ ¡Â∂ √«¯¡ª Á∂ √¯∂ ’≈Ò∂ ’È
ÁΔ ’Δ ÒØÛ √Δ? «¬‘Ȫ Á≈ Á≈¡Ú≈ ˛ «’ «¬‘Ȫ ÁΔ √∂Ë
√‘Δ √ΔÕ «¬‘Ȫ Á≈ «¬‘ Á≈¡Ú≈ ’Ø¬Δ ÈÚƒ ¡Â∂ «ÈÚ∂’ÒΔ
◊ºÒ È‘ƒÕ «’™«’ «¬Èª ¡Èπ√≈ ºÏ ¡Â∂ ≈‹∂ ÂØ∫ «ÏȪ
√πı-ÒΔ‘¬∂ ÚΔ ’ÁΔ ◊ÒÂΔ È‘ƒ ’Á∂ ¡Â∂ ’Á∂ ◊ÒÂ
5 ‹»È-B@AH
È‘ƒ ‘ج∂Õ ⁄≈‘∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ¡ÓÒ «¬‘Ȫ Á∂ «¬√ Á≈¡Ú∂
ÁΔ Ù≈‘ÁΔ È‘ƒ ÌÁ≈Õ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÍÃØÒ∂Â≈Δ ÁΔ √Ì
ÂØ∫ ÷Δ ≈‹ÈΔ«Â’ ‡π’ÛΔ ‘؉ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈«Ò¡ª
’ØÒ ÓπÒ’ Ì «Úº⁄ «’Â∂ ÚΔ È˜ ¡≈¿π‰ ÔØ◊ ÍÃØÒ∂Â≈Δ
ÁΔ ‹º Ê ∂ Ï ø Á Δ È‘ƒÕ «¬‘Ȫ Á≈ Ò◊Ì◊ √≈≈ ’ø Ó
Á«Ó¡≈ÈΔ ‹ª ¿πÍÒΔ¡ª ‹Ó≈ª ”⁄ ˛ ¿π‘ ÚΔ Í≥‹≈Ï
Á∂ ÍΩ‰∂ ¤∂ «˜«Ò∑¡ª «Úº⁄Õ Í “Ó‘ªÍπÙª” ˘ «¬‘Ȫ
Áπ«È¡≈ÚΔ ◊ºÒª È≈Ò ’Δ Î’ ÍÀ∫Á≈Õ ‹∂.ÍΔ. ¡øÁØÒÈ
Ï≈∂ «¬‘Ȫ Á∂ Á≈¡Ú∂ ÁΔ Íπ‰¤≈‰ Ï≈Á ”⁄ ’ª◊∂Õ Í
Ó√Ò∂ Á≈ º ª ˛ «’ ¡√ƒ ª ‹À ÍÃ’≈Ù Á∂ ¡øÁØÒÈ
Ï≈∂ «’√∂ Í‘πø⁄ ˘ ‹≈«¬˜ ·«‘≈«¬¡≈ ‘Δ È‘ƒÕ √≈‚Δ
ª ÁÒΔÒ «¬‘ √Δ ‹À ÍÃ’≈Ù ¡øÁØÒÈ ¡Â∂ ’πºÒ «‘øÁ
«’√≈È √øÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ Í»Δ Â∑ª ¡º‚-¡º‚ ‘È
¡Â∂ «¬‘Ȫ «Úº⁄ ’Ø¬Δ √ªfi È‘ƒÕ ¡√ƒ «¬‘ √≈∂ Ú÷∂Ú∂∫
¡≈Í‰Δ «Ò÷ ”⁄ «¬‘Ȫ «Ú⁄’≈Ò∂ Ú÷∂«Ú¡ª Á≈
«Ú√Ê≈ ”⁄ «˜’ ’ΔÂ≈ √ΔÕ √πı-ÒΔ‘Δ¡ª È∂ «¬‘Ȫ
˘ ºÁ È‘ƒ ’ΔÂ≈Õ √≈‚≈ Â’ √Δ «’ «¬‘Ȫ ÁØ «ÏÒ’πÒ
¡Òº◊-¡Òº◊ ÚÂ≈«¡ª ˘ Ó∂Ò‰≈ «’Ú∂∫ ÚΔ Áπº√Â
È‘ƒ ˛Õ Í «¬√ Ï≈∂ «¬‘Ȫ È∂ ’πºfi È‘ƒ «’‘≈ Ϻ√
¡≈Í‰Δ ‡∂Í ˜≈ ‘Ø «Ú√Ê≈ È≈Ò Ú‹≈ «ÁºÂΔ ˛Õ «¬‘
«ÏÒ’πÒ ¡Ê‘Δ‰ ’ÒÓ-ÿ√≈¬Δ ˛Õ
¡√ƒ ‹À ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈Ò∂ ¡øÁÒ Ø È
Ï≈∂ ¡≈Í‰Δ ≈«¬ √ͺه ’ª◊∂Õ ¡≈͉∂ Í«‘Ò∂ ‹π¡≈Ï
”⁄ ¡√ƒ «¬√ «Ú√Ê≈ ÁΔ ˜» ȑƒ √Δ √ÓfiΔ «’™«’
«¬‘ «¬«Â‘≈√ Á≈ «‘º√≈ ˛ ¡Â∂ «¬«Â‘≈√ Ï≈∂ ¤∂ÛΔ ’جΔ
ÚΔ Ï«‘√ «¬È’Ò≈ÏΔ «Ëª «Ú⁄’≈ Á»Δ¡ª ÚË≈¿π‰
Á≈ √≈ËÈ Ï‰ √’ÁΔ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ «¬√ÁΔ ’Ø¬Δ ‹»Â
È‘ƒ «’™«’ «¬‘ «’√∂ Ó√Ò∂ Á≈ ‘ºÒ È‘ƒÕ Í «’™«’
«¬‘ «ÓºÂ «¬√∂ ”Â∂ ¡≈͉≈ «’≈‚ Ú‹≈¿π‰ Ò¬Δ
Ï«‹ºÁ ‘È Âª √≈‚∂ Ò¬Δ ÚΔ ˜»Δ Ï‰ «◊¡≈ ˛ «’
¡√ƒ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ¡≈Í‰Δ Íπ‹ΔÙÈ √ͺه ’ÈΔ
⁄≈‘ª◊∂Õ ¿π√ Ú∂Ò∂ Á∂ ‘≈’Óª ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª «ÚπºË «¬‘
ÒØ’ª Á≈ ÷≈√ ’’∂ ÈΩ‹π¡≈Ȫ Á≈ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ «ÚØË
Á∂ Ȫ ”Â∂ Îπº«‡¡≈ ◊πº√≈ √ΔÕ «¬‘ «¬º’ ≈‹ÈΔ«Â’ ¡øÁØÒÈ
√Δ ‹Ø ‘≈’Ó-Í≈‡Δ Á∂ ¡≈◊»¡ª, ÷≈√ ’’∂ «¬√Á∂
«ÚË≈«¬’ª «ıÒ≈¯ √∂«Ë √Δ, ‹Ø ¿π‘Ȫ ˘ ¡√ÂΔÎ∂ Á∂‰
Ò¬Δ Ó‹Ï» ’Á≈ √ΔÕ ‹À ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰ «‹√ÁΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ϙπ◊Δ ÁΔ ‘≈’Ó-‹Ó≈ «√¡≈√ «Úº⁄ Ó≈ÈÂ≈ √Δ,
¿π√È∂ «¬√ ¡øÁÒ Ø È ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’ΔÂΔ √Δ ¡Â∂ ¿π‘ «¬√Á≈
¡≈◊» ω ’∂ ¿πμÌ«¡≈ ¡Â∂ ‘≈’Ó-‹Ó≈ª ÁΔ¡ª «ÚØËΔ
«Ë ÁΔ¡ª Í≈‡Δ¡ª ‹À ÍÃ’≈Ù ÁΔ ¤ºÂΔ ‘∂· «¬’º·Δ¡ª
‘Ø ◊¬Δ¡ªÕ «¬‘Ȫ Á≈ «¬º’Ø-«¬º’ ¿πÁ∂Ù ‘≈’Ó ’ª◊√
˘ ◊ºÁΔ™ Ò≈‘ ’∂ √ºÂ≈ ÍÃ≈Í ’ÈΔ √ΔÕ «¬√ ÍÃÂΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ¡ª «Ú⁄’≈ Úº÷∂ ÍÀ∫ÂÛ∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂
«‹‘Ȫ «Úº⁄ «¬º’ «¬√ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’’∂, «¬√ÁΔ
ÒΔ‚«ÙÍ «Úº⁄ ¡≈¿π‰ Â∂ «¬√ ˘ ÍÃÏøË «ÚπºË ¡øÁØÒÈ
ω≈¿π‰ Á≈ √Δ ¡Â∂ «¬º’ «¬√Á≈ ÏÁÒ Í∂Ù ’È Á≈
√ΔÕ
«‹ºÊ∫Ø Âº’ Í«‘Ò∂ ÍÀ∫ÂÛ∂ Á≈ √π¡≈Ò ˛, ‘≈’Ó ‹Ó≈ª
Á∂ ¡≈Í√Δ «ÚØ˪ ˘ Ú‰ ÁΔ Í‘πø⁄ ◊Ò ȑƒ √ΔÕ
Í «¬™ ’«Á¡ª ’πfi ͺ÷ª ˘ ¡‰◊Ω«Ò¡ª ’ΔÂ≈ «◊¡≈,
«‹‘Ȫ Á≈ ÈÂΔ‹≈ ◊ÒÂΔ¡ª «Úº⁄ «È’«Ò¡≈Õ ¿π‘
«’‘Û∂ Èπ’Â∂ √ÈÕ «¬‘ ·Δ’ √Δ «’ ‘≈’Ó-‹Ó≈ª
«¬º’Óπ·
º È‘ƒ √È ¡Â∂ ¿π‘Ȫ «Ú⁄’≈ ◊«‘Δ¡ª Úø‚Δ¡ª
√È Í ¿π‘ Í»È Â∂ ¡ø«ÂÓ ÂΩ ”Â∂ √ØÚΔ¡Â √≈Ó≈‹Δ
¡Â∂ ¡ÓΔ’Δ √≈Ó≈‹ Á∂ ◊πº‡ª «Úº⁄ Îπº‡ ¸º’Δ¡ª ‘È,
«¬‘ Áπ√º  ȑƒ √ΔÕ «¬√ È≈Ò ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∂ ¡øÁ»ÈΔ
«ÚØ˪ ˘ ÒØÛ ÂØ∫ ÚºË ÚË≈ ’∂ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ Á»√∂ «¬√
¡øÁØÒÈ ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ ‘«Ê¡≈¿π‰ ÁΔ Ë≈È≈ Ï≈‘Óπ÷Δ
‘’Δ’Âª ”Â∂ ¡Ë≈« ȑƒ √ΔÕ Ì≈ÂΔ ’«Ó¿»«È√‡
Í≈‡Δ (Ó≈’√Ú≈ÁΔ-ÒÀ«ÈÈÚ≈ÁΔ) «Úº⁄ ÷ºÏ∂ ’π≈‘∂ Á∂
‘≈ÚΔ ‘؉ ’’∂, «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ «È÷∂Û∂ ÁΔ ‘≈ÒÂ
«Úº⁄ √ΔÕ ÷ºÏ∂ ’π≈‘∂ «ÚπºË √øÿÙ ÁΩ≈È Í≈‡Δ «¬º’Óπº·
È≈ «‘ √’Δ ¡Â∂ «¬√˘ Îπº‡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ
«¬√È∂ Í≈‡Δ ÁΔ ¡√ÒΔ √ÓºÊ≈ ˘ ÏπΔ Â∑ª ÷Ø≈ Ò≈«¬¡≈
√ΔÕ «¬√ ’’∂ Ï≈‘Óπ÷Δ ÂΩ ”Â∂ Í≈‡Δ «¬√ ¡øÁØÒÈ
ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ÷Ø‘‰ ÁΔ √ÓºÊ≈ «Úº⁄ È‘ƒ √ΔÕ «¬√
¡øÂÓπ÷Δ Èª‘Ú≈⁄’Â≈ ˘ ÚΔ «Ë¡≈È «Úº⁄ È≈ º«÷¡≈
«◊¡≈Õ «¬√ÂØ∫ «ÏȪ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ √ø√Ê≈ ÁΔ ÍÃÌ≈Ú’≈Â≈
˘ ÚΔ È‘ƒ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘ √Ó«fi¡≈ «◊¡≈ «’ «¬‘
«ÚØË ¡Â∂ ¡øÁØÒÈ Á≈ «√º‡≈ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ »Í ”⁄ ÚΔ
Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ ‘≈’Ó-‹Ó≈ª Á≈ «¬‘ «ÚØË, Á∂Ù «Úº⁄
¡ÀÓ‹À∫√Δ Ò≈¿π‰, √ø«ÚË≈È ˘ Óπ¡ºÂÒ ’È, «ÚØËΔ
«Ë Á∂ ¡≈◊»¡ª ˘ ‹∂Ò∑ª «Úº⁄ √πº‡‰ ¡Â∂ ÍÃÀ√ ”Â∂ √À∫√«ÙÍ
6 ‹»È-B@AH
Ò≈¿π‰ «Úº⁄ «È’«Ò¡≈Õ ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÁΔ √«ÊÂΔ «Úº⁄
‘≈’Ó-‹Ó≈ª Á∂ ¡øÂ «ÚØË ˘ Á∂÷‰/Ú‰ ÁΔ Í‘π⁄ ø ”⁄ ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÁΔ √º‹- ∂ ͺ÷Δ Ëπ√
Áπº√ √≈«Ï ‘Ø¬Δ ¡Â∂ ¡ÀÓ‹À∫√Δ «ÚπºË √≈Δ¡ª
Ù’ÂΔ¡ª Á≈ √ªfi≈ √øÿÙ ¿π√≈È ÁΔ √ͺه √∂Ë
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬ΔÕ «¬√ÁΔ ◊πºÒΔ Ú‹Ø∫ ÓπÒ’ ÁΔ¡ª ⁄≈
’«Ó¿»«È√‡ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ √ªfiΔ ’Ó∂‡Δ
ωΔÕ «¬√ ’Ó∂‡Δ «Úº⁄ √≈ÊΔ √º«Â¡≈È≈«¬‰ «√øÿ ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ), √Δ.˙.√Δ,
√Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ), Ô».√Δ.√Δ.¡≈.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-
¡ÀÒ) √ØÈΔ ◊π‘≈ ¡Â∂ ¬∂’Â≈ ’Ó∂‡Δ Ù≈«ÓÒ √ÈÕ ‹Á«’
«¬√ «ÚØË ˘ È≈ √Ófi‰ ¡Â∂ ¡÷ΩÂΔ ÏÁÒ Í∂Ù ’È
Ú≈ÒΔ √Ófi √≈Δ ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÁΩ≈È Îø‚ √Ófi, «¬º’
◊À-√◊ÓΔ ÁΔ √Ófi √≈«Ï ‘جΔÕ
Í «¬√ ÁΩ «Úº⁄ ‘≈’Ó-‹Ó≈ª Á∂ «ÚØË ˘ ÚË≈
’∂ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «ÚØË Á∂ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ ‘ºÒ ÁΔ
√øÌ≈ÚÈ≈ ˘ «ÏÒ’πÒ ºÁ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ Í Ó≈⁄
AIGG «Úº⁄ «¬øÁ≈ ◊ªËΔ È∂ Í≈ÒΔÓÀ∫‡ ÁΔ¡ª ⁄؉ª Á≈
¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈Õ «¬‘Ȫ ⁄؉ª «Úº⁄ ’ª◊√ ˘ ’≈Δ
‘≈ Á≈ Ó»ø‘ Á∂÷‰≈ «Í¡≈Õ «¬øÁ≈ ◊ªËΔ ıπÁ ÚΔ ⁄؉
‘≈ ◊¬ΔÕ Í «¬√ È≈Ò ’≈Ó∂‚ ¡À√.¡ÀÈ. «√øÿ ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ ’Ó∂‡Δ È∂ ¡≈Í‰Δ «¬√ √Ófi Á≈ «‹√Á∂
’¬Δ ¡øÙ ◊Ò √≈«Ï ‘ج∂ √È, ¿π‘Ȫ ˘ Áπº√ ’È
ÁΔ Êª, Í«‘ÒΔ Í‘πø⁄ ÁΔ Óπº÷ Ëπº√ ¿π‘Δ ‹≈Δ º÷Δ ◊¬ΔÕ
Ì≈Ú∂∫ ’ª◊√ ◊ºÁΔ™ ÒºÊ ¸º’Δ √Δ, Í »√Δ Ò≈ÏΔ Á∂ Ȫ
”Â∂ Óπº÷ «ÈÙ≈È≈ ’ª◊√ ”Â∂ ‘Δ º«÷¡≈ «◊¡≈Õ «¬√∂ ”Â∂
⁄Ò«Á¡ª ’ø Ï Ø ‚ Δ¡≈ Â∂ ÚΔ¡ÂÈ≈Ó Á∂ ‘ÓÒ∂ ¡Â∂
¡Î◊≈«È√Â≈È ”Â∂ »√ Á∂ ‘ÓÒ∂ ˘ ÒÀ ’∂ «¬‘ Ë≈È≈
«Ò¡ªÁΔ ◊¬Δ «’ ÂΔ‹Δ √ø√≈ ‹ø◊ Ï»‘ª ”Â∂ ÷ÛΔ ˛,
‹ø◊ ¤∂ÛÈ Á≈ «˜øÓ∂Ú≈ »√Δ √Ó≈«‹’ √≈Ó≈‹ ˛,
«’™«’ «¬‘ √≈Ó≈‹Δ ´º‡ ÁΔ ÁΩÛ ”⁄ Ï≈¡Á ”⁄ Ù≈«ÓÒ
‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬√ ’’∂ ¿π√˘ Óø‚Δ¡ª Ò¬Δ √ø√≈ Óø‚Δ ÁΔ
ÓπÛ Úø‚ ÁΔ ÒØÛ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ «¬‘ ÓπÛ-Úø‚ ‘«Ê¡≈ª
È≈Ò ÊØÍ «‘≈ ˛Õ «¬√ ’’∂ ¿π‘ ‹ø◊ Á≈ Óπº÷ √Ø ˛Õ
«¬√ ’’∂ »√Δ √≈Ó≈‹ «ÚπºË ’ΩÓªÂΔ ÍºË ”Â∂
¡ÓΔ’Δ ËÛ∂ Á∂ √≈Ó≈‹Δ¡ª È≈Ò √ªfi≈ ÓØ⁄≈ ¡Â∂ Á∂Ù
«Úº⁄ »√ ͺ÷Δ Ù’ÂΔ¡ª (’ª◊√+√ØËÚ≈ÁΔ) «ÚπºË
¡ÓΔ’≈ ͺ÷Δ Ù’ÂΔ¡ª (Óπº÷ ÂΩ ”Â∂ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ)
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
È≈Ò √ªfi≈ ÓØ⁄≈ ω≈¿π‰ ÁΔ √∂Ë «Ò¡ªÁΔ ◊¬ΔÕ AIGG
º ‹Ó≈ÂΔ «Ì¡≈ÒΔ
ÁΔ Ò≈¬ΔÈ «Úº⁄ «Ú’√ ‘Ø ◊¬ΔÕ
Í «¬√ ’π≈‘∂ «ÚπË
º , Í≈‡Δ Á∂ ¡øÁ «Âº÷≈ √øÿÙ
Ùπ» ‘Ø «◊¡≈Õ AIGG Á∂ ¡÷Δ «Úº⁄ Í≈‡Δ Á≈ ’πºÒ «‘øÁ
ÍÒÀÈÓ ‘Ø«¬¡≈Õ «‹√ «Úº⁄ ¡ÀÓ‹À∫√Δ Á∂ Ï≈¡Á Á∂ √Ó∂∫
ÁΔ¡ª ◊ÒÂΔ¡ª ˘ Áπº√ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ º«÷¡≈
Á√«Â¡ª «ÚπºË ‘ºÒ∂ ˘ ·ºÒ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÍÒÀÈÓ
ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡øÂ Í≈‡Δ √øÿÙ ‘Ø «Âº÷≈ ‘Ø «◊¡≈Õ √º‹Δ
ÒΔ‘ ‹Ó≈ÂΔ «Ì¡≈ÒΔ ÚºÒ ˘ ‹≈ ‘Δ √Δ ¡Â∂ «¬√ «ÚπºË
√øÿÙ Ïπ«È¡≈ÁΔ ◊ÒÂΔ¡ª ˘ √πË≈È ÚºÒ ÚË «‘≈
√ΔÕ AIGH «Úº⁄ ’≈Ó∂‚ √º«Â¡≈È≈«¬‰ ÁΔ Êª ’≈Ó∂‚
√Δ.ÍΔ. À‚Δ ˘ Í≈‡Δ Á≈ ‹ÈÒ √’ºÂ ω≈«¬¡≈
«◊¡≈Õ AIGI «Úº⁄ «¬‘Ȫ ÁØ Ò≈¬ΔȪ Á∂ ÓºÂÌ∂Áª ˘
‘ºÒ ’È Ò¬Δ Í≈‡Δ ÁΔ «ÚÙ∂Ù ’ª◊√ ’È Á≈
«È‰≈ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ ’∂∫ÁΔ ’Ó∂‡Δ Á∂ Á√Â≈Ú∂‹ Á∂
Óπ’≈ÏÒ∂ √≈ÊΔ √.È «√øÿ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ Í≥‹ ’∂∫ÁΔ
’Ó∂‡Δ ÓÀ∫Ïª È∂ ¡≈͉≈ ÓπÂÏ≈ÁÒ Á√Â≈Ú∂‹ «ÁºÂ≈Õ
Í≈‡Δ Á∂ ¡øÁ Óπ„ÒΔ¡ª «¬’≈¬Δ¡ª º’ «¬‘Ȫ
Á√Â≈Ú∂˜ª ”Â∂ Ï«‘√ ‘جΔÕ Í≥‹≈Ï ÁΔ √Óπº⁄Δ Í≈‡Δ È∂
Í≥‹ª Á∂ Á√Â≈Ú∂‹ ˘ ºÁ ’’∂ ’∂∫ÁΔ ’Ó∂‡Δ Á∂ Á√Â≈Ú∂˜
˘ ‘Ó≈«¬Â «ÁºÂΔÕ Í ’ª◊√ ÂØ∫ ¡ÀÈ Í«‘Òª Í≈‡Δ
«Úº⁄ Îπº‡ ÍÀ ◊¬ΔÕ Í «¬√Á∂ Ï≈Ú‹»Á AIH@ «Úº⁄ Í≈‡Δ
ÁΔ «ÚÙ∂Ù ’ª◊√ ‘Ø¬Δ «‹√È∂ √º‹Δ Ò≈¬ΔÈ ˘ ºÁ ’
«ÁºÂ≈Õ «¬‘Δ È‘ƒ «’ ◊ÒÂΔ¡ª ÁΔ Ïπ«È¡≈ÁΔ ‹Û∑ «’
‘≈’Ó ‹Ó≈ª «Úº⁄ »√ ͺ÷Δ ¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ ͺ÷Δ Ò≈ÏΔ¡ª
ω ’∂ Îπº‡ ÍÀ ◊¬Δ ˛, ˘ Áπº√ ’«Á¡ª «’‘≈ «’
Ò≈ÏΔ Îπº‡ ‘’Δ’Â È‘ƒ, ‘≈’Ó ‹Ó≈ª «Úº⁄ ◊«‘Δ¡ª
Úø‚Δ¡ª ‘ÈÕ «¬‘Ȫ Á∂ Ë«Û¡ª «Úº⁄ «¬º’ ‹ª Á»√∂
√≈Ó≈‹ ÚºÒ Óπ’≈ÏÒÂÈ ÚË∂∂ fiπ’≈¡ ‘È Í «¬‘
√≈Ó≈‹Δ Ó‘ªÙ’ÂΔ¡ª ÁΔ¡ª Ò≈ÏΔ¡ª ‘È, ÍÃØ◊≈Ó
«Úº⁄ ÍÃË≈È «ÚØËÂ≈¬Δ ÏÁÒ «ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ ’ª◊√ Á∂
¡ø◊ ÚÒØ∫ AIHA «Úº⁄ ÏπÒ≈¬∂ ÍÒÀÈÓ «Úº⁄ Ì≈ÂΔ
«¬È’Ò≈Ï Á∂ ≈‘ Á≈ Á√Â≈Ú∂‹ Í≈√ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬‘Δ È‘ƒ AIFG ÂØ∫ AIH@ º’ Á∂ √Ó∂∫ Á∂ √øÿÙª Á∂
Ïπ«È¡≈ÁΔ √Ï’ ’º„∂ ◊¬∂Õ «¬‘Ȫ ÷ºÏΔ¡ª ¡Â∂ √º‹Δ¡ª
ÁØÚ∂∫ «’√Ó ÁΔ¡ª ◊ÒÂΔ¡ª ÁΔ¡ª ‹Û∑ª ÁΔ ÍÛÂ≈Ò
7 ‹»È-B@AH
’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬º’ Â∑ª È≈Ò AIH@ ÁΔ «ÚÙ∂Ù ’ª◊√
«¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ Á∂ √Î «Úº⁄ ÓΔÒ-ͺÊ Á≈ Á‹≈
º÷ÁΔ ˛Õ
’Ø¬Δ ÚΔ «¬È’Ò≈ÏΔ ’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ, ‹Ø
«¬È’Ò≈Ï ’È Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ˛, ¿π ‘ Ò≈˜ÓΔ
◊ÒÂΔ¡ª ÚΔ ’ÁΔ ˛ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ◊ÒÂΔ¡ª ÂØ∫ «√º÷ÁΔ
‘Ø¬Δ ¿π‘Ȫ ˘ Áπº√ ’ÁΔ ˛Õ ’≈Ó∂‚ ÒÀ«ÈÈ È∂ «’‘≈
√Δ «’ ’«Ó¿»«È√‡ Á»«‹¡ª È≈ÒØ∫ «¬√ ’’∂ Úº÷∂ È‘ƒ
‘πøÁ∂ «’ ¿π‘ ◊ÒÂΔ È‘ƒ ’Á∂, ¿π‘ ÚΔ Á»‹∂ ÒØ’ª Úª◊
‘Δ ◊ÒÂΔ¡ª ’Á∂ ‘ÈÕ ’«Ó¿»«È√‡ª ˘ Á»«‹¡ª È≈ÒØ∫
¿π ‘ Ȫ Á≈ ¡≈Í‰Δ¡ª ◊ÒÂΔ¡ª ÍÃ Â Δ Úº ¬ Δ¡≈
Ú÷«¡≈™Á≈ ˛ «’ «‹™ ‘Δ ¿π‘Ȫ ˘ ¡≈Í‰Δ ◊ÒÂΔ
Á≈ ¡«‘√≈√ ‘Ø ‹≈Ú∂, ¿π‘ ◊ÒÂΔ √ÚΔ’≈ ’Á∂ ‘È,
¿π√Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√Á∂ ’≈Ȫ ÁΔ
«ÈÙ≈ÈÁ∂‘Δ ’Á∂ ‘È, ¿π‘Ȫ ˘ Á» ’Á∂ ¡Â∂ ◊ÒÂΔ
˘ Áπº√ ’ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ Ì«Úº÷ «Úº⁄ ¿π‘Δ ◊ÒÂΔ È‘ƒ
’Á∂Õ «¬‘ ¡ÓÒ ÁØ √∂˪ «Ú⁄’≈ ÿØÒ Á∂ »Í «Úº⁄
⁄ÒÁ≈ ˛Õ ÁØ √∂˪ «Ú⁄’≈ √øÿÙ «’√∂ ÚΔ ’«Ó¿»«È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ Í≈‡Δ ÁΔ «‹øÁ-‹≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ Í ◊πºÍª
«Úº⁄ ¡«‹‘≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ ¿π‘ «¬º’ Óº· ÁΔ Â∑ª ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
Óº·-Óπ÷Δ «’ø» «‘ √÷ÙΔ¡Â ‘πøÁ≈ ˛Õ ¿π√Á∂ Ó»ø‘ ”⁄Ø∫
«È’«Ò¡≈ ÙÏÁ ¡ø«ÂÓ √º⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¿π‘ ’ÁΔ ’جΔ
◊ÒÂΔ È‘ƒ ’Á≈Õ ‹∂’ ’Ø¬Δ Ï‘π ¿πÿÛÚƒ ◊ÒÂΔ
Òº◊∂ ª Î’-Ù’ «‘ «◊¡≈ ’«‘ ’∂ √≈Á≈ ˛Õ «¬√Á∂
ÓÀ∫Ï Ì◊ «’√Ó Á∂ ÏøÁ∂ ‘È, ¡‹ΔÏ «’√Ó Á≈ Ó≈È«√’
’≈·≈͉ Ò¬Δ «ÎÁ∂ ‘ÈÕ «¬ºÊ∂ ‹≈ ª ÈÂÓ√Â’ ‘Ø«¬¡≈
‹ªÁ≈ ˛ ‹ª Ï≈‘ ‹≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÁØ Ò≈¬ΔȪ «Ú⁄’≈
¡øÂ Í≈‡Δ √øÿÙ ˙Í≈ √ø’ÒÍ ‘πøÁ≈ ˛Õ
Ï∂Ïπ«È¡≈Á Á≈¡Ú∂
¡√ƒ ‹À ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰ Á∂ ¡øÁØÒÈ Ï≈∂ «’‘≈ √Δ
«’ ÁØÚ∂∫ «’√Ó ÁΔ¡ª Í‘πø⁄ª, ‘Ó≈«¬Â ’È ¡Â∂
ÓπÂÏ≈ÁÒ ÏÁÒ Í∂Ù ’È ÁΔ¡ª, √¯Ò È‘ƒ ‘Ø √’Δ¡ªÕ
«¬‘ √¯ÒÂ≈ ’Δ ‘Ø‰Δ √Δ? ‘Ó≈«¬Â ’È Ú≈ÒΔ √∂Ë ÁΔ
√¯ÒÂ≈ «¬‘ ‘Ø‰Δ √Δ «’ «¬‘ «¬√ ¡øÁØÒÈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
‘«Ê¡≈ ’∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ ≈‘ ”Â∂ ÂØ ÒÀ∫Á∂Õ Í ¡«‹‘≈
È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ÈÂΔ‹≈ «¬‘Δ ˛ «’ «¬‘ Í‘πø⁄ √¯Ò È‘ƒ
‘Ø √’ΔÕ ÏÁÒ Í∂Ù ’È Ú≈ÒΔ √∂Ë ÁΔ √¯ÒÂ≈ ’Δ ‘؉Δ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Δ? «¬‘ √¯ÒÂ≈ ‘Ø‰Δ √Δ «’ «¬‘ ÒØ’ª ˘ «¬√ ¡øÁØÒÈ
ÂØ∫ «È÷∂Û ’∂, ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∂ Ó◊, «¬È’Ò≈Ï Á∂ ≈‘
”Â∂ ÂØ ÒÀ∫Á∂Õ Í ¡«‹‘≈ ÚΔ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ÈÂΔ‹≈ «¬‘Δ
˛ «’ «¬‘ √∂Ë ÚΔ √¯Ò È‘ƒ ‘جΔÕ «’™«’ «‹√ Â∑ª
’≈Ó∂‚ Ó≈˙ È∂ «’‘≈ «’ «√˪ Á∂ √‘Δ ‹ª ◊Ò ‘؉
ÁΔ Í÷ ¡ÓÒ «Úº ⁄ Ø ∫ ‘π ø Á Δ ˛Õ Í √π  ı-ÒΔ‘ Á∂
«√˪’≈ Ï«˜ºÁ ‘È «’ «¬‘Ȫ ÁΔ Í‘πø⁄ √‘Δ √ΔÕ
¡≈˙ Á∂÷Δ¬∂ «¬‘Ȫ Á∂ Á≈¡Ú∂ ÁΔ Ïπ«È¡≈Á ’Δ ˛?
«¬√ÁΔ ‘’Δ’Â ’Δ ˛? ¡≈͉∂ «¬√ Á≈¡Ú∂ ÁΔ ÍπÙ‡Δ
Ú‹Ø∫ «¬‘ È‘ƒ ’«‘øÁ∂, «’ «¬‘Ȫ ÚºÒØ∫ Í∂Ù ’ΔÂ≈ ÏÁÒ,
ÒØ’ª Ò¬Δ ÏÁÒ Ï‰ «◊¡≈Õ «¬‘ «√Î Á≈¡Ú∂ ÁΔ ÍπÙ‡Δ
Ú‹Ø∫ «¬º’ ‘Δ ◊ºÒ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ «¬‘Ȫ ÚºÒØ∫ ÿÛ∂ È≈¡∂
ÍÃ⁄ºÒ ‘Ø ◊¬∂Õ «¬‘Ø «‹‘Δ Ï⁄’≈È≈ ÁÒΔÒ √π‰ ’∂ «√Î
‘º«√¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬‘Ȫ È∂ «‹‘Ȫ È≈¡«¡ª Á≈
‘Ú≈Ò≈ «ÁºÂ≈ ˛, ¿π‘Ȫ È≈¡«¡ª Á≈ ¿π√ √Ó∂∫ ÁΔ
≈‹ÈΔ«Â’ √«ÊÂΔ È≈Ò ’Ø¬Δ Ò≈◊≈-Á∂◊≈ È‘ƒ ˛Õ
«¬‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ «¬º’ ÚΔ È≈¡≈ ¡«‹‘≈ È‘ƒ ˛ ‹Ø ‹À ÍÃ’≈Ù
¡øÁØÒÈ ”⁄ ’πºÁ∂ ÒØ’ª ˘ Óπ÷≈ÂÏ ‘ØÚ∂Õ «¬‘ √≈∂ ‹ÈÒ
È≈¡∂ ‘È ‹Ø «’√∂ ÚΔ √Ó∂∫, «’√∂ ÚΔ √«ÊÂΔ «Úº⁄ ¡Â∂
«’Â∂ ÚΔ Ò≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ¿π√ √Ó∂∫ ÁΔ «ÚÙ∂Ù
√«ÊÂΔ Ò¬Δ ÿÛ∂ È≈¡∂ ‘Δ È‘ƒ! √≈˘ È‘ƒ Òº◊Á≈ «’
ÍÃ≈Í∂◊ø‚≈ È≈¡∂ ¡Â∂ ¡ÀÀ’ÙÈ È≈¡«¡ª «Ú⁄Ò≈ ¯’
«¬‘Ȫ ˘ √≈˘ √Ófi≈¿π‰ ÁΔ ˜» ˛Õ ‹∂’ «¬‘Ȫ È∂
‹≈‰È≈ ‘ØÚ∂ ª «¬‘ ’≈Ó∂‚ √‡≈«ÒÈ ÂØ∫ ‹≈‰ √’Á∂
‘ÈÕ
™fi ª «¬‘Ȫ Á≈ «¬‘ Á≈¡Ú≈ «’ «¬‘ È≈¡∂
ÍÃ⁄º«Ò ‘ج∂, ÚΔ ÍÛÂ≈Ò ÁΔ Óø◊ ’Á≈ ˛Õ Í ¡√ƒ
«¬ºÊ∂ «¬√ ÍÛÂ≈Ò «Úº⁄ È≈ ÍÀ∫Á∂ ‘ج∂ «¬º’ ‘Ø Èπ’Â∂ ÚºÒ
«¬‘Ȫ Á≈ «Ë¡≈È Áπ¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ªÕ ¿π‘ ˛ «’ «’√∂
È≈¡∂ Á≈ ÍÃ⁄ºÒ ‘؉≈ ¿π√ÁΔ ’≈«Ú’ ÔØ◊Â≈ ˘ ª
Á√≈ √’Á≈ ˛, ¿π√Á∂ ≈‹ÈΔÂ’ ÂΩ ”Â∂ √‘Δ ‹ª ◊ÒÂ
‘؉ ÁΔ ◊Ú≈‘Δ È‘ƒ ÌÁ≈Õ ¿πÁ≈‘È Ú‹Ø∫ «¬º’ È≈¡≈
«¬È’Ò≈ÏΔ «Ëª Á∂ «¬’º·ª «Úº⁄ ¡≈Ó ‘Δ Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
√Δ, ‹Ø ’≈ÎΔ ÍÃ⁄º«Ò «‘≈, ¿π‘ √Δ, ““Áπº’Δ-«Âº’Δ ⁄º’
«Á¡ª◊∂, ËΩ‰ ”Â∂ ◊Ø‚≈ º÷ «Á¡ª◊∂”” √Ó≈‹ «Úº⁄ Áπº’Δ-
«Âº’Δ √Ì ÂØ∫ ÁºÏ∂ ’π⁄Ò∂ ÒØ’ª ˘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘Ȫ
ÁºÏ∂-’π⁄Ò∂ ÒØ’ª ÁΔ ËΩ‰ ”Â∂ ◊Ø‚≈ ’Ω‰ º÷Á∂ ‘È? ¿π‘
8 ‹»È-B@AH
‘È ‹≈Ï, ´‡∂  ∂ Õ ≈‹ÈΔÂ’ ÂΩ  ”Â∂ «¬‘ «¬º ’
«Í¤ª‘«÷º⁄» È≈¡≈ «¬È’Ò≈ÏΔ¡ª ÚºÒØ∫ Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
«‘≈Õ «¬‘ «’™ Ú≈Í«¡≈? «’™«’ Âπ√ƒ È≈¡∂ ÁΔ
’≈«Ú’Â≈ ˘ Óπº÷ ω≈ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ «¬™ ’«Á¡ª Âπ√ƒ
«¬√Á∂ ≈‹ÈΔÂ’ º Â∂ Ó‘ºÂÚ ˘ ÷ÂÓ ’ «ÁºÂ≈Õ
≈‹ÈΔÂ’ Ó‘ºÂÚ ˘ ¤π«‡¡≈¿π‰≈ ‹ª ÷ÂÓ ’È≈,
¡≈«Ê’Ú≈Á ÁΔ ÷≈√Δ¡Â ˛Õ «¬‘Δ ’πfi «¬‘ «√˪’≈
’ ‘∂ ‘ÈÕ ⁄≈‘ΔÁ≈ ª √Δ «’ ¡≈Í‰Δ «¬√ Í‘πø⁄ ˘
ÓπÛ «Ú⁄≈ ’∂ Áπº√ ’Á∂, Í ˛≈ÈΔ ˛ «’ «¬‘ ¿π√Â∂
Ó≈‰ Ó«‘√»√ ’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ «¬√˘ ¡≈Í‰Δ Í‘πø⁄ ÁΔ
Áπº√ÂΔ Á∂ √Ï»»Â Ú‹Ø∫ Í∂Ù ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«‹ºÊØ∫ º’ «¬‘Ȫ ÚºÒØ∫ ÏÁÒ Í∂Ù ’È Á≈ √π¡≈Ò
˛, ≈‹ÈΔÂ’ ÏÁÒ ≈‹ÈΔÂ’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª/Í≈‡Δ¡ª
’ÁΔ¡ª ‘È, ‹ÈÂ’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È‘ƒ ¡Â∂ ¿π‘ ÚΔ
‹Ó≈ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È‘ƒ ÏÒ«’ ÓºËÚ◊Δ «’Á≈
Ú≈ÒΔ¡ª ÂÏ’≈ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ªÕ «¬‘ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ¡≈͉Δ
‘Ø∫Á È‘ƒ Ï⁄≈ ’∂ º÷ √’Δ¡ª, «¬√Á∂ ’≈Ȫ ÁΔ ÍÛÂ≈Ò
’È≈ Âπ‘≈‚≈ Ó√Ò≈ ˛, √≈‚≈ È‘ƒÕ Í ÓºËÚ◊Δ
ÂÏ’≈ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ «√¡≈√Δ ÊÛ∂ Ú‹Ø∫ Ú‰ ÁΔ
’Ø«ÙÙ ÁΔ ¡øÂÓπ÷Â≈ «¬√Á≈ «¬º’ ’≈È ˜» ˛Õ ‹∂’
Âπ√ƒ Ï≈‘Óπ÷Δ È˜Δ¬∂ È≈Ò ÓπÒª’‰ ’Ø◊∂ ª «¬‘
Âπ‘≈‚Δ √Ófi «Úº⁄ ˜» ¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Í «¬‘ √≈ÊΔ
«¬√ «ÁÙ≈ ÚºÒ È‘ƒ ÂπÁ∂ «’™«’ ¡≈ÂÓ-«⁄øÂÈ ¡Â∂
¡≈ÂÓ-¡≈ÒØ⁄È≈ «¬‘Ȫ Á∂ √Ø⁄-ÍÃÏË ø Á≈ «‘º√≈ ‘Δ È‘ƒÕ
ÏÒ«’ «¬‘ Òº¤∂Á≈ Í ÎØ’Δ ÒºÎ≈‹Δ È≈Ò √Ì ’πfi Â∂
ÍÁ≈ Í≈¿π‰ Òº◊ ͬ∂Õ ¿π‘ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ «¬‘Ȫ
(«Ú«Á¡≈ÊΔ ÈΩ ‹ Ú≈È) ‹º Ê ∂ Ï ø Á Δ¡ª “ËÛº Ò ∂ Á ≈
’≈Ú≈¬Δ¡ª” È≈Ò “Í≥‹≈Ï ÁΔ «¯‹≈” ”⁄ «¬È’Ò≈ÏΔ
◊Û◊º‹ «¬‘Ȫ Á∂ √»»ıÓ ¡Â∂ √øÚ∂ÁÈÙΔÒ ’øȪ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ «’√∂ ˘ ÚΔ Í≥‹≈Ï ”⁄ È‘ƒ √π«‰¡≈Õ ÂºÊª È≈Ò
«¬√ Â∑ª «÷ÒÚ≈Û È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ Í≥‹≈Ï ”⁄ «’√∂
ÚΔ «¬È’Ò≈ÏΔ «Ë ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ”⁄ ’Ø¬Δ ¡«‹‘≈ ÿØÒ
È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ (AIFI-G@ ÁΔ¡ª ‘«Ê¡≈ÏøÁ ’≈Ú≈¬Δ¡ª
˘ ¤º‚ ’∂, «‹√Á≈ «¬‘ ÒØ’ «‘º√≈ È‘ƒ √È) «‹√È∂
Í≥‹≈Ï ÁΔ «¯‹≈ «Úº⁄ “«¬È’Ò≈ÏΔ ◊Û◊º‹” Í≈«¬¡≈
‘ØÚ∂Õ «¬√ Òº¤∂Á≈ ÒºÎ≈‹Δ ≈‘ƒ Âπ√ƒ «¬È’Ò≈ÏΔ √¯ª
˘ Ï‘πÂΔ Á∂ ◊πøÓ≈‘ È‘ƒ ’ √’Á∂Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡≈˙ ‘π‰ ˜≈ “«¬È’Ò≈ÏΔ ◊Û◊º‹” Ï≈∂ ’πfi
‹≈‰Δ¬∂Õ «¬‘ «Ò÷Á∂ ‘È «’ «¬‘Ȫ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂
¡ÀÓ‹À∫√Δ Á≈ “◊‹Úª ¡Â∂ ‚‡’∂” «ÚØË ’ΔÂ≈Õ √≈˘
«¬√ «ÚØË ÁΔ ◊‹ ª √π‰Δ È‘ƒ Í ‹∂’ Âπ√ƒ «¬√
Ï≈∂ ºʪ √≈«‘ ‹≈‰’≈Δ Á∂ «ÁøÁ∂ ª ¡√ƒ ÚΔ ÂºÊª ˘
⁄Àμ’ ’’∂ ¡≈Í‰Δ ‹≈‰’≈Δ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’ ÒÀ∫Á∂Õ «‹ºÊØ∫
º’ √≈‚Δ ‹≈‰’≈Δ ˛, ¿π√ ¡Èπ√≈ «Ïº’ «√øÿ
’øÓ∂¡≈‰≈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ¡ÀÓ‹À∫√Δ Á∂
«ÚØË Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ‘ΔÕ «¬‘Ȫ ÔÂȪ ÁΩ≈È «¬‘
√≈Δ ÒΔ‚«ÙÍ ÎÛΔ ◊¬Δ ¡Â∂ ¡ÀÓ‹À∫√Δ Á≈ √≈≈ √Óª
‹∂Ò∑ «Úº⁄ ‘ΔÕ «¬√È∂ Ì≈Δ ÂÙºÁÁ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ÚΔ
’ΔÂ≈Õ
Á»√≈ Ó√Ò≈ «ÍÃÊΔÍ≈Ò øË≈Ú≈ Á∂ ’ÂÒ Á≈ ˛Õ
øË≈Ú≈ ÓπÛ ¿π√Δ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á∂ Óπ„Ò∂ ¡≈◊»
√ÈÕ «¬√ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ «Úº⁄ Îπº‡ ÍÀ‰ ¿πÍø ¿π‘ «¬º’ ËÛ∂
Á∂ ‹ÈÒ √’ºÂ ω∂ ‘∂Õ ¡ÀÓ‹À∫√Δ Ï≈Á Á∂ √Ó∂∫ «Úº⁄
¿π‘ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á≈ «‘º√≈ È≈ ‘∂Õ «¬√∂ √Ó∂∫
ÁΩ≈È AIGI «Úº⁄ ◊πø‚≈ ‡ØÒ∂ ÚºÒØ∫ ¿π‘Ȫ Á≈ ’ÂÒ ’
«ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ È∂ øË≈Ú∂ Á∂
’≈ÂÒª ÁΔ «◊ÃÎÂ≈Δ Ò¬Δ √øÿÙ ¡≈ø«Ì¡≈Õ «¬√ ’ÂÒ
«ÚπºË «Ú«Á¡≈ÊΔ √¯ª «Úº⁄ Ø‘ √Δ Í «√¡≈√Δ
ÒΔ‚«ÙÍ È∂ «¬√ Ø‘ ˘ ’≈Ï» ’È Ò¬Δ ¡≈͉∂ √º‹∂
«’Á≈ ”Â∂ È’ÒΔ ÷ºÏ∂ Á≈ ÍÁ≈ Í≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈Õ
«¬√ Ò¬Δ «¬‘Ȫ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ ‚ª◊ª ÎÛ≈ ’∂
Óπ˜≈‘∂ ’≈¬∂Õ «¬√Á≈ ÊØÊ≈͉ √ͺه ‘Δ √Δ «’™«’
’≈ÂÒª ÁΔ «◊ÃÎÂ≈Δ ÁΔ Óø◊ ‘’»Ó ÂØ∫ √Δ ¡Â∂ ‘’»ÓÂ
È≈Ò ÒÛ≈¬Δ ‚ª◊ª È≈Ò È‘ƒ ÒÛΔ ‹≈ √’ÁΔÕ ‘ª «¬‘Ȫ
‚ª◊ Óπ˜≈‘«¡ª Á≈ √’≈ ˘ ‹Ï ’È Á≈ Ï‘≈È≈
‹» ÍÃÁ≈È ’ «ÁºÂ≈Õ ÁÓÈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈◊»¡ª √Ó∂Â
‚ª◊ª √πº‡ ’∂ ‚∂Ȫ ”⁄ ´’ ’∂ Ì‹«Á¡ª Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ
«◊≈Ú‡ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’ ‘Δ «¬√ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Ò¬Δ «¬√Á≈
Ú≈‡¨ √≈«Ï ‘Ø«¬¡≈Õ ’≈ÂÒª ˘ √˜≈ È≈ ‘جΔ, È≈
’Ø¬Δ ÓØÛÚƒ ’≈Ú≈¬Δ ‘جΔ, ÁÓÈ ¡º‚ ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√
È≈Ò «¬‘Ȫ ÁΔ¡ª √¯ª «Úº⁄ ÿØ «È≈Ù≈ ÎÀÒ ◊¬Δ
¡Â∂ ‡πº‡-̺‹ Á≈ ¡ÓÒ Ùπ» ‘Ø «◊¡≈Õ «¬‘Ø «‹‘Δ √Δ
“◊Û◊º‹” ¡Â∂ «¬‘Ø «‹‘Δ¡ª √È “ÂʺÒΔ¡ª”Õ
«¬√ √«ÊÂΔ «Úº⁄Ø∫ «È’Ò‰ Ò¬Δ «¬‘Ȫ È∂ AIGD
9 ‹»È-B@AH
ÁΔ ‹∂.ÍΔ. ¡øÁØÒÈ √Ó∂∫ ÁΔ ÀÒΔ ÁΔ Â‹ ”Â∂ «¬º’ Ú≈
«Î «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ÚºÒØ∫ ÓØ◊∂ ÀÒΔ
º÷ΔÕ «¬√∂ ÁΩ≈È Ïº√ª Á∂ «’≈¬∂ «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ’ª◊√
√’≈ È∂ ’ «ÁºÂ≈ √Δ ¡Â∂ «¬√Á≈ «ÚØË ‘Ø «‘≈ √ΔÕ
¡’≈ÒΔ ¡Â∂ √º‹»-÷ºÏ» «¬º’ √ªfi≈ Îø‡ ω≈ ’∂ «¬√Á≈
«ÚØË ’È Òº◊∂Õ «¬√ √Ó∂∫ ‘Δ «¬‘Ȫ ˘ «Ú«Á¡≈ÊΔ-
ÈΩ‹π¡≈È Îø‡ Â∂ √ªfi≈ ÊÛ≈ ω≈ ’∂ ÚË∂ Ϻ√ «’≈¬∂
«ÚπºË √øÿÙ Á≈ ÍÃ√Â≈Ú «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ Í «¬‘Ȫ È∂
«¬‘ ’«‘’∂ «’ “¡√ƒ √ø◊≈Ó ÀÒΔ ’ ‘∂ ‘ª” «¬√
ÍÃ√Â≈Ú ˘ ¡√ÚΔ’≈ ’ «ÁºÂ≈Õ ™fi «¬ºÊ∂ √π¡≈Ò ˛
«’ AIGD «Úº⁄ “√ø◊≈Ó ÀÒΔ” ‹∂.ÍΔ. Ó»ÚÓÀ∫‡ Á≈ “ÏÁÒ
Í∂Ù ’È” Ò¬Δ ’ΔÂΔ √Δ, Í ‘π‰ «¬‘ «’√Á≈ ÏÁÒ
Í∂Ù ’ ‘∂ √È? ÷À «¬√ √π¡≈Ò ˘ ¡√ƒ ‘≈Òƒ ¤º‚ ÒÀ∫Á∂
‘ªÕ «¬‘Ȫ Á∂ «¬√ ¡√ÚΔ’≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÈΩ‹Ú≈È
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ (Ó≈È-’≈‘Ó≈) ÚºÒ∫Ø ÚË∂ Ϻ√ «’≈¬∂
Á∂ «ÚØË «Úº⁄ Ϻ√ª ‹≈Ó ’È Á≈ √ºÁ≈ Á∂ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬√ √ºÁ∂ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «¬√∂ È≈Ó ÊºÒ∂ ’øÓ ’ÁΔ ÂΔ√Δ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ (¡‹≈«¬Ï) È∂ ÚΔ ’ «ÁºÂΔÕ √’≈ È∂ ‹π¡≈Ï
¡øÈ∑∂Ú≈‘ ÂÙºÁÁ ’’∂ «ÁºÂ≈Õ fiÏ≈Ò (¡ø«ÓÃÂ√) ¡Â∂
Á√»‘≈ (‘π«Ù¡≈Íπ) «Úº⁄ ÍπÒΔ√ È∂ ◊ØÒΔ ⁄Ò≈¬ΔÕ fiÏ≈Ò
«Úº⁄ «¬º’ «Ú¡’ÂΔ ÁΔ ÓΩ ‘Ø ◊¬ΔÕ ’¬Δ Ê≈Úª ”Â∂
Ò≈·Δ⁄≈‹ ‘Ø«¬¡≈Õ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ ’≈’πøÈ, ÷≈√
’’∂ Ó≈fi∂ «Úº⁄ «◊ÃÎÂ≈ ’ Ò¬∂ ◊¬∂Õ ÿØÒ Á∂ «¬√ Ú∂◊
«Úº⁄ «¬‘Ȫ ÁΔ √ø◊≈Ó ÀÒΔ πÛ ◊¬ΔÕ «Î «¬‘ √ªfi∂
√øÿÙ Ò¬Δ «Â¡≈ ‘ج∂Õ Í «¬‘Ȫ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉Δ
√ÚÀ-«√‹Δ √Óº«√¡≈ ¡≈ ÷ÛΔ ‘جΔÕ «’™«’ «¬‘ ’«‘øÁ∂
√È «’ ¡√ƒ Á»√Δ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ È‘ƒ ÓøÈÁ∂, “Îπº‡
Í≈¿» ◊πͺ ” ÓøÈÁ∂ √ÈÕ ‹∂’ ¿π‘ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª
‘Δ È‘ƒ ª ¿π‘Ȫ È≈Ò √ªfi≈ √øÿÙ «’Ú∂∫ ‘Ø √’Á≈?
«¬√ ¡≈Í»ø «ÁºÂΔ ◊ø„ ˘ ÷Ø‘Ò‰ Ò¬Δ «Î «¬‘Ȫ
ÓΩ’≈ÍÃ√ÂΔ ÁΔ ¡‹ΔÏ ’Ò≈Ï≈‹Δ Ò≈¬Δ «’ ‹∂’ ÈΩ‹π¡≈È
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª √ºÁ≈ Á∂‰ ª «Ú«Á¡≈ÊΔ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ Ù≈«ÓÒ ‘Ø √’ÁΔ ˛Õ «Î «¬º’ È≈‡’ ’«¡≈
«◊¡≈Õ «¬º’ ÿ Á∂ «¬º’ ’Ó∂ «Úº⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ ÈπÓ≈«¬øÁ∂ ÏÀ· ◊¬∂ ¡Â∂ Á»√∂ ’Ó∂ «Úº⁄
ÈΩ‹π¡≈È ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ ÈπÓ≈«¬øÁ∂ ÏÀ·∂Õ ¿π‘Ȫ È∂ √ªfiΔ
’Ó∂‡Δ ω≈¬Δ Â∂ È≈Ò Á∂ ’Ó∂ «Úº⁄Ø∫ «Ú«Á¡≈ÊΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÈπÓ≈«¬ø«Á¡ª ˘ ÏπÒ≈ «Ò¡≈ ¡Â∂ ¿π‘ ’Ó∂‡Δ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ
‘Ø ◊¬∂Õ «¬‘Ø «‹‘∂ È≈‡’ ÚΔ «¬‘ √Á≈ √‘Δ «√˪’≈
÷∂‚Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ
¡≈÷ «¬‘ ‘≈√Ø‘Δ‰Δ ’√ «’™ ’ΔÂΔ ◊¬Δ?
Ϻ√ «’≈«¬¡≈ ÿØÒ Á≈ Ú∂◊ «¬øÈ≈ √Δ «’ «¬‘Ȫ ÁΔ
ÒøÏΔ ÔØ‹È≈ Ú≈ÒΔ √ø◊≈Ó ÀÒΔ ¿π√ Ú∂◊ «Úº⁄ πÛ ◊¬Δ
√ΔÕ «¬√ ’’∂ √«ÊÂΔ ÁΔ Á≈Ï «¬øÈΔ √Δ «’ «¬‘Ȫ ’ØÒ
√øÿÙ ”⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ ÂØ∫ «ÏȪ ’Ø¬Δ √Â≈ È‘ƒ √ΔÕ
ÿØÒ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ «¬‘ ÿØÒ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’È Ú≈ÒΔ¡ª
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È≈Ò √ªfi∂ ÊÛ∂ «Úº⁄ Ò ’∂ ‘Δ ‘Ø √’ÁΔ √ΔÕ
Í ¿π√ Ò¬Δ «¬‘Ȫ ˘ Á»√Δ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ˘
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È≈ Óøȉ Ú≈ÒΔ √Ófi ÏÁÒ‰Δ ÍÀ‰Δ √ΔÕ Í
‹∂’ ¡≈Í‰Δ √Ófi ÏÁÒÁ∂ ‹ª ¿π√Á∂ ¿πÒ‡ ‹≈ ’∂ √ªfi∂
√øÿÙ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∂ ª «¬‘Ȫ ÚºÒØ∫ “√Á≈ √‘Δ” ÁΔ
√ÚÀ-«√‹Δ «ÓºÊ ‡πº‡ ’∂ ÷º÷ÛΔ¡ª-÷º÷ÛΔ¡ª ‘Ø ’∂ «Ï÷
‹≈‰Δ √ΔÕ «¬√ √ÚÀ-«ÚØË ”⁄Ø∫ «¬‘Ȫ Á∂ «¬‘ Ï≈˜Δ«◊Δ
Ú≈Ò∂ ’ÂºÚ «È’Ò∂Õ
«¬‘Ø «‹‘Δ¡ª √È «¬‘Ȫ ‹º Ê ∂ Ï ø Á Δ¡ª ÁΔ¡ª
“«¬È’Ò≈ÏΔ ◊Û◊º‹ª” ¡Â∂ “ÂʺÒΔ¡ª”Õ Í»∂ Ϻ√
«’≈«¬¡≈ ÿØÒ «Úº⁄ «¬‘Ȫ Á∂ ØÒ Ï≈∂ ⁄⁄≈ «Î
«’√∂ √Ó∂∫ Ò¬Δ ¤º‚ ‘∂ ‘ªÕ
™fi ¡√ƒ ¡≈͉∂ ‹π¡≈Ï «Úº⁄ «’Â∂ È‘ƒ «’‘≈ «’
«¬‘Ȫ ÁØ‘ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ‘Ø∫Á ‹À ÍÃ’≈Ù È≈«¬‰ Á∂
¡øÁØÒÈ ÂØ∫ ÎΩΔ Ï≈¡Á ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬ΔÕ Í «¬√Á∂ ÎΩΔ
Ï≈¡Á, ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÁΩ≈È ‘Δ «¬√ÁΔ «ÈÚ≈‰ Ùπ» ‘Ø ◊¬Δ
‹Ø ¡º√Δ«Ú¡ª ”⁄ ¡≈Í‰Δ ‘Ø∫Á ◊Ú≈ ÏÀ·ΔÕ
¿π‘Ȫ È∂ ¡≈Í‰Δ √∂Ë ÁΔ Ù≈‘ÁΔ Ú‹Ø∫ ¡≈͉∂
Ì≈ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È «Úº⁄ ÎÀ’ÙÈ Ú‹Ø∫ ’øÓ ’È
Á∂ ¡ÓÒ ˘ Ìπ◊Â≈«¬¡≈ ˛Õ ¡√ƒ ¡≈͉∂ Í«‘Ò∂ ‹π¡≈Ï
«Úº⁄ «Ú√Ê≈ ”⁄ Á√≈«¬¡≈ √Δ «’ «¬‘ ÁØÈØ ¡ÓÒ
ÂπÒÈ≈¿π‰ ÔØ◊ È‘ƒÕ È≈Ò ‘Δ ÎÀ’ÙÈ ’øÓ ÁΔ √¯ÒÂ≈
Á≈ «¬‘Ȫ Á≈ Á≈¡Ú≈ ¡√ƒ È‘ƒ √ÚΔ’≈Á∂Õ ¡√ƒ «Î
«¬‘Δ «’‘≈ ˛Õ ÍÃø» ‹∂’ «¬‘ ¡≈͉≈ «’≈‚ Ú‹≈¿π‰≈
‹≈Δ º÷‰◊∂ ª ¡√ƒ «¬√ÁΔ ÚΔ ÂÎ√ΔÒ ”⁄ ⁄⁄≈
’ª◊∂ ¡Â∂ «¬√Á≈ ÓπÒª’‰ ’ª◊∂Õ ‘≈Ò ÁΔ ÿÛΔ «¬√
’øÓ ˘ ÓπÒÂÚΔ ’Á∂ ‘ªÕ
¡ø ¡√ƒ «¬‘Ȫ «ÓºÂª ˘ √ͺه ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂
10 ‹»È-B@AH
‘ª «’ «‹√ ’Ò«Í Ë≈È≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Âπ√ƒ √≈‚∂ ”Â∂
«¬‘ ‘ÓÒ≈ ÏØ«Ò¡≈ ˛, ¿π√Á≈ ’Ø¬Δ ‘’Δ’Δ ¡Ë≈ È‘ƒÕ
¿π√ÁΔ ‘Ø∫Á Âπ‘≈‚Δ «÷¡≈Ò ¿π‚≈Δ ÂØ∫ Ï≈‘ «’Â∂ ˛
È‘ƒÕ «¬√ ’’∂ «¬√ «√¡≈√Δ ‘ÓÒ∂ È≈Ò Âπ√ƒ ‹Ø ’πfi
‘≈«√Ò ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘Ø, ¿π‘ ’ÁΔ ‘≈√Ò È‘ƒ ‘؉ Òº◊≈Õ
«¬√Á≈ «÷¡≈Ò Âπ√ƒ «‹øÈΔ ¤∂ÂΔ ‘Ø √’∂ ˙ÈΔ ¤∂ÂΔ «ÁÓ≈◊
«Úº⁄Ø∫ ’º„ «Á˙◊∂, ˙È≈ ‘Δ «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ Ò¬Δ ¡Â∂
Âπ‘≈‚∂ Ò¬Δ ÚΔ ·Δ’ ‘∂◊≈Õ ‹∂’ Âπ√ƒ √ÓfiÁ∂ ‘Ø «’
Âπ‘≈‚∂ ◊πfiº ∂ ÓÈ√»«Ï¡ª ¡Â∂ ÓÈØ-’Ò«Í ÓÈØ-’≈ÚÈ≈Úª
˘ È‘ƒ √ÓfiÁ∂ ª «¬‘ Âπ‘≈‚Δ Ï‘π ں‚Δ ˆÒÂΫ‘ÓΔ
˛ ¡Â∂ «‹øÈΔ ‹ÒÁΔ «¬√ «Úº⁄Ø∫ Ï≈‘ ¡≈ ‹≈˙, ˙È≈ ‘Δ
⁄ø◊≈ ˛Õ
Âπ‘≈˘ ’Δ Òº◊Á≈ Âπ‘≈‚∂ ◊πºfi∂ ÓÈ√»«Ï¡ª Á≈ ÍÂ≈
È‘ƒ? ‹ÁØ∫ ÁØÚª ≈‹ÈΔÂ’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª «Ú⁄’≈ √ªfi∂
ÿØÒ ÍÃÂΔ Í‘πø⁄ Ï≈∂ ’∂∫Á ͺË ”Â∂ ◊ºÒÏ≈ ⁄ºÒ ‘Δ
√ΔÕ ÁØÚª ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ «¬‘ ÂÀ¡ ’ ¸º’Δ √Δ «’ ÁØÚ∂∫
«Ëª ¡≈Í‰Δ √ªfi∂ ÿØÒ ÍÃÂΔ Í‘πø⁄ ˘, Á√Â≈Ú∂‹Δ »Í
«Úº⁄ ’ÒÓÏøË ’È◊Δ¡ª, «Î «¬‘Ȫ Á√Â≈Ú∂‹ª Á≈
Ú‡ªÁ≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√ ¡ÓÒ Á∂ √øÍ»È ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂
ÁØÚª «Ëª ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ «¬‘Ȫ Á√Â≈Ú∂‹ª Á∂ ¡Ë≈
”Â∂ Ï«‘√-«Ú⁄≈ ’È◊Δ¡ªÕ «¬™ ÁØÚ∂∫ «Ëª «Ú⁄’≈
√«‘ÓÂΔ ¡Â∂ ¡√«‘ÓÂΔ Ú≈Ò∂ Óπº«Á¡ª ÁΔ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘Δ
’ΔÂΔ ‹≈Ú∂◊ΔÕ ¿π√Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √ªfiΔ √◊ÓΔ ˘ ¡º◊∂
ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ‹ÁØ∫ «¬‘ ¡ÓÒ ⁄ºÒ «‘≈ √Δ Âª
√πı-ÒΔ‘Δ¡ª ÷πºÒ≈ «√¡≈√Δ ‘ÓÒ≈ ÏØÒ «ÁºÂ≈Õ «¬‘
Âπ‘≈˘ ‘≈˜Â «’™ ‘جΔ? «’™ Âπ√ƒ √ªfi∂ √øÿÙ Á∂
√π¡≈Ò ˘ ÁØ-«ËΔ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂ ≈‘ƒ √πÒfi≈¿π‰ Á≈
«¬ø‹≈ È‘ƒ ’ΔÂ≈? ¡À‚≈ Âπ‘≈‚∂ ”Â∂ «’‘Û≈ Í‘≈Û
«‚º◊ «‘≈ √Δ? √≈˘ ÍÂ≈ ˛ «’ «¬√ «Íº¤∂ Âπ‘≈‚∂ ◊πºfi∂
Áπ-ÓÈ√»Ï∂ «’‘Û∂ ‘ÈÕ ‘≈Ò ÁΔ ÿÛΔ ¡√ƒ «¬‘Ȫ
ÓÈ√»«Ï¡ª ˘ Ï∂ÍÁ È‘ƒ ’ª◊∂Õ Í ‹∂’ Âπ√ƒ «¬‘Δ
¡ÓÒ ‹≈Δ º÷Ø◊∂ ª ¿π‘Ȫ ˘ ÚΔ √¯ª √≈‘Ó‰∂
«Ò¡≈Úª◊∂Õ
«¬‘ Ï«‘√ È≈ ª «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ Á∂ «‘ºÂ «Úº⁄
˛ ¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√≈È Ò«‘ Á∂ «‘ºÂ «Úº⁄ ‘ÀÕ «¬√ Ï∂¡Ê
⁄ªÁÓ≈Δ È∂ «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ ÁΔ¡ª Úº ÷ -Úº ÷
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª «Úº⁄ √Ïø˪ Á∂ √πË≈ Á≈ ‹Ø ¡ÓÒ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Δ, ¿π√˘ «Í¤ÒÓØÛ≈ Á∂ «ÁºÂ≈ ˛Õ «¬‘ «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘
ÁΔ¡ª √¯ª ¡øÁ Ï∂ÒØÛΔ ÂÒ÷Δ ÍÀÁ≈ ’ «‘≈ ˛Õ «¬‘
¡≈Í√Δ √Ïø˪ «Úº⁄ Ï∂ÌØ√◊Δ ÍÀÁ≈ ’∂◊ΔÕ «¬‘ ÙÏÁΔ
◊ØÒ≈Ï≈Δ «¬È’Ò≈ÏΔ «’√≈È Ò«‘ ¡Â∂ ’«Ó¿»«È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ Ò¬Δ Èπ’√≈ÈÁ∂‘ ˛Õ «¬√ ’’∂ «¬√
√«Â™ Ï≈‹ ¡≈˙Õ
’≈Ó∂‚ Ìπ«Í≥Á Ó≈È ÁΔ Ï√Δ ÓΩ’∂
«√¡≈√Δ ’≈ÈÎø√
Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï Á∂ ¡≈◊» Ù‘ΔÁ
√≈ÊΔ Ìπ«Í≥Á Ó≈È ÁΔ Á»‹Δ Ï√Δ ÓΩ’∂ Ì≈ÂΔ
’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ (Ó≈’√Ú≈ÁΔ-ÒÀ«ÈÈÚ≈ÁΔ)
«È¿» ‚ÀÓØ’∂√Δ ÚºÒØ∫ CA Ó¬Δ ˘ ¿π‘Ȫ Á∂ «Í≥‚ º’Ûª
„≈‘ª «Ú÷∂ «√¡≈√Δ ’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ÁΔ
«Â¡≈Δ Ò¬Δ «¬Ò≈’∂ Á∂ «Í≥‚ª «Úº⁄ ÓΔ«‡ø◊ª ’ΔÂΔ¡ª
◊¬Δ¡ªÕ
«¬√ ÓΩ’∂ √øÏË
Ø È ’«Á¡ª Í≈‡Δ Á∂ «˜Ò∑≈ ¡≈◊»
’≈Ó∂‚ ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, ÁÒ‹Δ «√øÿ
¡À‚ÚØ’∂‡, ¡ÚÂ≈ «√øÿ Â≈Δ ¡Â∂ Ó«‘øÁ «√øÿ
÷ÀÛ È∂ «’‘≈ «’ ÓØÁΔ √’≈ Á∂Ù Á∂ ’πÁÂΔ √Ø«Ó¡ª
¡Â∂ ÒØ’ª ÁΔ «Ó‘È ْÂΔ ˘ Á∂√Δ ¡Â∂ «ÚÁ∂ÙΔ
’≈ÍØ∂‡ª ’ØÒ ´‡≈ ‘Δ ˛Õ «¬√ ´º‡ Á∂ «ÚπºË ÏØÒ‰
Ú≈«Ò¡ª ¿πμÂ∂ Ò≈·Δ¡ª ”Â∂ ◊ØÒΔ¡ª Ú∑≈¬Δ¡ª ‹≈
‘Δ¡ª ‘ÈÕ ËÓ ¡Â∂ ‹≈ Á∂ Ȫ¡ ¿πμÂ∂ ÒØ’ª ÁΔ
’Â≈ÏøÁΔ ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ ˛Õ ÍÀ‡ØÒ, ‚Δ˜Ò ¡Â∂
‘Ø Ú√ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ¡√Ó≈ÈΔ ⁄ÛΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª
‘ÈÕ ¿π‘Ȫ «’‘≈ «’ Ó˜Á»ª ¡Â∂ «’√≈Ȫ ˘ ‹Ó≈ÂΔ
√øÿÙ «Âº÷∂ ’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ
«¬√ ÓΩ ’ ∂ Í∂ ∫ ‚» Ó˜Á»  Ô» È Δ¡È Á∂ ¡≈◊»
’ÓÒ‹Δ √È≈Ú≈, ̺·≈ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈
ÍÃË≈È ◊π«Á¡≈Ò º’Û, «¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ Á∂
√»Ï≈ ÍÃË≈È ÏΔÏΔ ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈ È∂ ÚΔ «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’ΔÂ∂Õ ¡ÙØ’ ‹È≈◊Ò ¡Â∂ ÏÒÚΔ Óø◊»Ú≈Ò
È∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ◊Δ Í∂Ù ’ΔÂ∂Õ
11 ‹»È-B@AH
 «ÓÒ’∂ ÚΔ È‘ƒ «Ó«Ò¡≈ Á«Òª ˘ ˜ÓΔÈΔ ‘º’
«Í¤ÒΔ √ÁΔ Á∂ Ùπ» «Úº⁄ ¡’»Ï AIAG Á≈ ¿π‘
«ÁÈ ‹Á ÁπÈΔ¡≈ Ì Á∂ Ó˜Á»ª Á∂ «⁄‘∂ ”Â∂ È» √ΔÕ
¿π‘Ȫ ˘ ¡≈Í‰Δ Óπ’ÂΔ Á≈ ≈‘ ÒºÌ «◊¡≈ √ΔÕ ¿π‘Ȫ
ÁΔ¡ª ¡≈√ª Á≈ √»‹ Ò≈Ò «’Ȫ Á∂ È≈Ò ‘È∂∂ Á∂
ϺÁÒ ⁄ΔÁ≈ ⁄Û∑ «‘≈ √ΔÕ Á»√∂ Í≈√∂ ÁπÈΔ¡≈ Ì ÁΔ
≈‹ ’ÁΔ ´‡∂Δ ‹Ó≈ Á∂ ÓºÊ∂ ”Â∂ «Â¿πÛΔ¡ª √ÈÕ ¡ºË∂
«√ Áπ÷‰ Á≈ Ø◊ «‹Ú∂∫ ͺ’≈ ‘Δ Òº◊ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ »√Δ
«¬È’Ò≈Ï ÁΔ ÁπÈΔ¡≈ «Úº⁄ ⁄⁄≈ √ΔÕ ÊØÛ∂ √Ó∂∫ Ï≈¡Á
⁄ΔÈ «Úº⁄ ÚΔ Ó˜Á»ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ «’√≈Ȫ È∂
Â÷Â≈ ÍÒ‡ «ÁºÂ≈Õ «Î ’Δ √Δ, ÁπÈΔ¡≈ Á∂ Ò◊Ì◊
√≈∂ Á∂Ùª «Úº⁄ Ó˜Á»-«’√≈È √Û’ª ”Â∂ ¿πμÂ ¡≈¬∂Õ
ÁπÈΔ¡≈ Á∂ ÂΔ√∂ «‘º√∂ ”Â∂ Ó˜Á»ª È∂ ’Ï‹≈ ’ «Ò¡≈
√ΔÕ Ò≈Ò Î∂≈ ´‡∂Δ ‹Ó≈ ÁΔ «‘º’ ¿πμÍ fi»Ò «‘≈
√ΔÕ AIDG «Úº⁄ √ÓΔ ¡≈˜≈ÁΔ Á≈ ÌπÒ∂÷≈ ÒØ’ª Á∂ ÓȪ
”⁄Ø∫ ‹ÒÁΔ ‘Δ ¿πμÂ «◊¡≈Õ «¬º’ Í≈√∂ ◊π¡ª„ ⁄ΔÈ
«Úº⁄ √ºÂ≈ ÍÒ‡Δ ‘Ø ◊¬Δ Â∂ È≈Ò ‘Δ «ÂÒø◊≈È≈ «Úº⁄
Ó˜Á»ª-«’√≈Ȫ È∂ «¬º’ Úº‚∂ «‘º√∂ ”Â∂ ’Ï‹≈ ’ «Ò¡≈Õ
‹◊ΔÁ≈ª ÂØ∫ ˜ÓΔȪ ÷Ø‘ Ò¬Δ¡ªÕ B@@@ Á∂ Â’ΔÏÈ
‘«Ê¡≈ÏøÁ ÎΩ‹ ÁΔ ¿π√≈Δ ’ Ò¬ΔÕ Ì≈ÂΔ ‘≈’Óª ˘
«¬È’Ò≈Ï √πÍ«È¡ª «Úº⁄ ¡≈ ’∂ ‚≈¿π‰ Òº◊ «Í¡≈Õ
Ì≈ÂΔ ‘≈’Óª È∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ ‚Ø∫ «‹ºÊ∂ ¿πμ· ‘Δ¡ª
Ó˜Á»ª-«’√≈Ȫ ÁΔ¡ª Ò«‘ª ”Â∂ √÷ÂΔ ’ÈΔ Ùπ»
’ΔÂΔ Â∂ Á»√Δ Í≈√∂ «ÓÙ ¡≈«Ê’Â≈ Á∂ È≈¡∂ ‘∂·
√Ó≈‹Ú≈Á Á≈ È≈¡≈ Ò≈¿π‰ Á≈ „’Úø‹ ⁄ «Ò¡≈Õ
’πfi √Ó∂∫ Ò¬Δ Ú≈’¬Δ ÂÏÁΔÒΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ª Â∂ √«‘’≈Δ
√ø√Ê≈Úª ¿π√≈Δ¡ªÕ «‹√ «‘ Ș»Ò ˜ÓΔȪ ¿πμÍ
’ØÍ∂«‡Ú √π√≈«¬‡Δ¡ª ω≈ ’∂ «Í¤Û∂ Ú◊ ÷≈√ ’
Á«Òª ˘ Ș»Ò ˜ÓΔȪ ¡Ò≈‡ ’ΔÂΔ¡ª Â∂ «¬‘
«Á÷≈¿π‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ «’ ¡√ƒ ÚΔ ˜ÓΔȪ ÁΔ Úø‚
’ ‘∂ ‘ª Â∂ ¿π√ ¿πμÍ √ªfiΔ ÷∂ÂΔ Á≈ √«‘’≈Δ Ó≈‚Ò
¿π√≈ ‘∂ ‘ªÕ
Í«‘Ò≈ √Ú≈Ò «’ Ș»Ò ˜ÓΔÈ ’Δ ˛? ¿π‘ ˜ÓΔÈ
«‹‘ÛΔ¡ª «’√∂ Á∂ ÓÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á (Í«‘Òª «¬º’ ’≈˘È
√Δ «’ ‹∂’ «’√∂ Á≈ ’Ø¬Δ Ïº⁄≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ª ¿π√Á∂
ÓÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π‘ ˜ÓΔÈ √’≈Δ ‘Ø ‹ªÁΔ √Δ) ≈‹
√’≈ ˘ ⁄ÒΔ¡ª ◊¬Δ¡ª Â∂ √’≈ È∂ Í«‘Òª «’√∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¿πÁ∂Ù Ò¬Δ «ÈÔπ’ ȑƒ ’ΔÂΔ¡ªÕ «¬‘ ’∂∫Á √’≈
È∂ ÒÀ Ò¬Δ¡ª Â∂ Ș»Ò ÿث٠’ «ÁºÂΔ¡ªÕ «¬‘Ȫ
Ò¬Δ È˜»Ò ÒÀ∫‚√ (‡ª√Î) »Ò AIEF ω≈«¬¡≈ «‹√
«Úº⁄ Á«Òª ˘ √π√≈«¬‡Δ ω≈¿π‰ Ò¬Δ «’‘≈Õ √π√≈«¬‡Δ
Ò¬Δ «‘º√∂Á≈Δ Ò¬Δ B@@ πͬ∂ ÍÃÂΔ ¬∂’Û Á∂ «‘√≈Ï
È≈Ò ÎΔ√ º÷Δ ◊¬Δ, Íàø » ˜ÓΔÈ «ÂøÈ Â∑ª ÁΔ √ΔÕ Í«‘Ò≈
Í≈‰Δ Á∂ ÍÃÏøË Ú≈ÒΔ ˜ÓΔÈ, Á»√Δ «ÏÈ Í≈‰Δ Á∂ ÍÃÏøË
Ú≈ÒΔ ˜ÓΔÈ, ÂΔ√Δ Ïø‹ ˜ÓΔÈÕ «¬√∂ «‘√≈Ï È≈Ò
«‘º√∂Á≈Δ √ΔÕ ‹Ø Á«Ò «‘º√∂Á≈Δ «ÁøÁ≈ ¿π‘ «¬√Á≈
ÓÀ∫Ï ωÁ≈Õ ’πfi «Í≥‚ª «Úº⁄ Í«Ú≈ª È∂ «‘º√∂Á≈Δ
ω≈¬Δ ¡Â∂ ’πfi «Í≥‚ª «Úº⁄ √≈∂ Á«Òª È∂ πͬ∂ «ÁºÂ∂
Â∂ «‘º√Á
∂ ≈ ÊØÛ∂ ω∂ ÓÂÒÏ ’Ó∂‡Δ ÓÀ∫Ï ÊØÛ∂ ω∂Õ «¬√Á≈
ÓÀ∫Ï ¡≈͉∂ «’√∂ ÚΔ ÒÛ’∂ ˘ ¡º◊∂ Ú≈«√ ω≈ √’Á≈
√Δ ÍÃø» ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á «√Î Úº‚∂ ÒÛ’∂ Á≈ ¡«Ë’≈
«‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ˜ÓΔÈ √ªfiΔ ÷∂ÂΔ Ò¬Δ «ÁºÂΔ ◊¬Δ ‹Ø
’Ó∂‡Δ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘؉◊∂Õ «¬‘ √π√≈«¬‡Δ¡ª ÿº‡Ø-ÿº‡ I
¬∂’Û Âº’ ˜ÓΔÈ ¿πμÍ ‘Δ Ï‰ÁΔ¡ª √È ‹ª «¬√ÂØ∫
¿πμÍ «‹øÈΔ Ó‹Δ ˜ÓΔÈ ‘ØÚ∂Õ «‹‘Ȫ «Í≥‚ª «Úº⁄ AF
Ó¬Δ AIFD º’ √π√≈«¬‡Δ¡ª È‘ƒ Ï‰Δ¡ª ¿π‘ √’≈
È∂ Ș»Ò ˜ÓΔȪ «Èº‹Δ »Í «Úº⁄ ¡Ò≈‡ ’ «ÁºÂΔ¡ªÕ
«¬‘Ȫ ˜ÓΔȪ Ò¬Δ Ù «¬‘ √Δ «’ ¿π‘Ȫ Á«Òª
’ØÒ A@ ¬∂’Û ÂØ∫ ¿πμÍ ˜ÓΔÈ È‘ƒ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔÕ «¬‘
Ș»Ò ˜ÓΔÈ Ì≈ Á∂ Ï‘π √≈∂ «‘º«√¡ª «Úº⁄ ‘ÈÕ
Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ó≈ÒÚ∂ ¡øÁ «¬‘ ˜ÓΔȪ «‹¡≈Á≈ ‘È Í
Áπ¡≈Ï∂ «Úº⁄ ’Í»ÊÒ≈ Â∂ ‹ÒøË Á∂ ’πfi «Í≥‚ª «Úº⁄ ÚΔ
«¬‘ ˜ÓΔȪ ‘ÈÕ ‘π‰ «¬√ √Ó∂∫ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ DAH
√π√≈«¬‡Δ¡ª ‘È «‹‘Ȫ ’ØÒ ABGFC ¬∂’Û È˜»Ò ˜ÓΔÈ
˛Õ AIFD º’ AFDBC Í«Ú≈ «¬√ ¿πμÍ «ÈÌ √ΔÕ
«¬‘ √π√≈«¬‡Δ¡ª Ùπ» «Úº⁄ ’πfi √Óª ª ⁄ºÒΔ¡ª
Í ¿π‘ ÚΔ √≈Δ¡ª È‘ƒ ⁄ºÒΔ¡ªÕ «¬ºÊØ∫ º’ «’ ’¬Δ
√π√≈«¬‡Δ Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ˜ÓΔÈ «Úº⁄ ¿πμ⁄ ‹≈ÂΔ ÒØ’ª È∂
‹≈‰ ‘Δ È‘ƒ «ÁºÂ≈ Â∂ ¡≈Í ’Ï‹∂ ’ Ò¬∂Õ Ì≈Ú∂∫ Ïπ’≈
√Ó≈‹Ú≈Á Á≈ √Δ Í Á∂Ù Á∂ ⁄«ºÂ «Úº⁄ ’Ø¬Δ Ïπ«È¡≈ÁΔ
ÂÏÁΔÒΔ Âª È‘ƒ ¡≈¬ΔÕ «¬√ ’’∂ «¬‘ Ïπ’≈ ¤∂ÂΔ ‘Δ
‘‡ «◊¡≈ Â∂ ÓπÈ≈Î∂ ”Â∂ ¡Ë≈« ⁄ºÒÁ∂ ‘≈’Óª È∂ «¬‘Ȫ
√π√≈«¬‡Δ¡ª ÚºÒ ’Ø¬Δ «Ë¡≈È È‘ƒ «ÁºÂ≈Õ Á»√≈ Í«‘Ò»
12 ‹»È-B@AH
«¬‘ √Δ «’ «¬‘ √π√≈«¬‡Δ¡ª Óπº÷ »Í «Úº⁄ Á«Òª ÁΔ¡ª
√π√≈«¬‡Δ¡ª √È, «¬√ ’’∂ Ì≈ ¡øÁ ‹≈ ¡Ë≈«Â
Á‹≈ÏøÁΔ Úª◊»ø ‘Δ √’≈ «Úº⁄ «Ìº‡Δ¡ª ‘Δ ‘Δ¡ªÕ
«¬‘Ȫ È≈Ò ÓÂ∂¬Δ Óª È≈ÒØ∫ ÚΔ «‹¡≈Á≈ Ó≈Û≈ «ÚÚ‘≈
‘؉ Òº◊≈Õ «¬‘ √≈∂ ¤Ø‡∂ «’√≈È √È «‹‘Ȫ ’ØÒ
«Ú√«Ú¡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ A ‹ª ÁØ ¬∂’Û Âº’ ˜ÓΔÈ √ΔÕ «¬‘Ȫ
ÁΔ¡ª √Óº«√¡≈Úª ÚËÁΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ Í«‘ÒΔ «’ √’≈
ÁΔ «ÁÒ⁄√ÍΔ ÿ‡‰ ’≈È «¬‘Ȫ ÁΔ¡ª ⁄؉ª ¡≈«Á
Á≈ ’øÓ π’ «◊¡≈Õ ¡«Ë’≈Δ F Ó‘ΔÈ∂ Ï≈¡Á «Í≥‚
¡≈™Á≈ Â∂ ¡≈«‚‡ ÎΔ√ ÒÀ ’∂ ‹ªÁ≈Õ «¬‘Ȫ Á≈ «‘√≈Ï-
«’Â≈Ï ◊ÛÏÛ≈ «◊¡≈Õ «¬‘Ȫ Ò¬Δ ’Ø¬Δ «¬Ó≈ Á≈
ÍÃÏËø È‘ƒ ‹Á«’ ‹ÈÒ Ú◊ Ò¬Δ Ï‰Δ¡ª √π√≈«¬‡Δ¡ª
Ò¬Δ √≈Δ¡ª √‘»Òª «ÓÒΔ¡ªÕ «’‘≈ «◊¡≈ «’ Ș»Ò
√π√≈«¬‡Δ Á≈ ÓÀ∫Ï «ÏȪ «’√∂ ÎΔ√ Á∂ ‹ÈÒ Ú◊
Ò¬Δ √π√≈«¬‡Δ Á≈ ÓÀ∫Ï ω √’Á≈ ˛ ÍÃø» Í≥‹≈Ï «Úº⁄
¡«‹‘Δ «¬º’≈-Áπº’≈ ¿πÁ≈‘È Âª ‘Ø √’ÁΔ ˛ Í «’√∂
˘ «’Â∂ ’Ø¬Δ ÓÀ∫Ï È‘ƒ ω≈«¬¡≈Õ «¬‘Ȫ Á∂ ‘ºÁ ’˜∂
Ò¬Δ ’≈ÍΔ¡ª ª Ï‰Δ¡ª Í ‘ºÁ ’˜≈ «Ó«Ò¡≈ È‘ƒÕ
‹ÁØ∫ ‘π‰ ’ÀÍ‡È È∂ «’√≈Ȫ Á∂ ’˜∂ Óπ¡≈¯ ’ΔÂ∂ ‘È
ª «¬‘ Á«Ò ÚΔ ¡≈Í‰Δ¡ª ’≈ÍΔ¡ª ¸º’ ’∂ Ú≈-
Ú≈ Á∂÷ ÒÀ∫Á∂ ‘È Í ’Á∂ ’˜≈ ‘Δ È‘ƒ «Ó«Ò¡≈ ª
Óπ¡≈ÎΔ «’ºÊØ∫ ‘Ø‰Δ ˛Õ «¬‘Ȫ Ò¬Δ ’Ø¬Δ √øÁ ’∂∫Á È‘ƒ
‹Á«’ ˜» ¤Ø‡∂ «’√≈È ‘؉ ’’∂ «¬‘Ȫ ÁΔ Ï‰ÁΔ
˛Õ ‹ÈÒ Ú≈ÒΔ √π√≈«¬‡Δ Á∂ √øÁª Á∂ ª «¬‘Ȫ ˘ È∂Û∂
È‘ƒ Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈Õ «¬‘Ȫ ÁΔ √π√≈«¬‡Δ «Úº⁄ È≈ ÷≈Á,
È≈ √Í∂¡ Â∂ È≈ ’πfi ‘ØÕ «¬‘ Ú÷∂Úª ª ¡ÀÈ≈ «√÷
Á≈ ˛ «’ ‹ÁØ∫ ¿πμ⁄-‹≈ÂΔ «‹√‡≈ √«‘’≈Δ √π√≈«¬‡Δ
⁄ø‚Δ◊Û∑ ˘ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ Á≈ Ú¯Á
«Ó«Ò¡≈ ª ¿π‘ «¬‘Ȫ √π√≈«¬‡Δ¡ª ÁΔ ‘Ø∫Á ÂØ∫ ‘Δ
Óπº’ «◊¡≈Õ √π√≈«¬‡Δ ÁΔ¡ª Ï‘πÂΔ¡ª ˜ÓΔȪ ”Â∂ Í≈‰Δ
Á≈ ÍÃÏøË È‘ƒ ˛Õ ¿π‘ «Ï‹ÒΔ Óπ¡≈¯Δ Ú≈Ò∂ ◊π¡ª„Δ¡ª
Á∂ «‡¿»ÏÚÀμÒ ÂØ∫ Ó«‘ø◊∂ ÓπºÒ ”Â∂ Í≈‰Δ ÷ΔÁÁ∂ ‘È Âª
¯√Ò ÈÓ≈¬Δ ‹ªÁΔ ˛Õ «‹‘Ȫ È∂ Í≈‰Δ È≈ «ÓÒ‰ ÁΔ
Ó‹Ï»Δ Úº√ √ªfi∂ »Í «Úº⁄ ÂÀ¡ ’’∂ ˜ÓΔȪ ·∂’∂ ”Â∂
«ÁºÂΔ¡ª, ª ¿π‘Ȫ ¿πμ⁄-‹≈ÂΔ ËÈ≈„ª È∂ ˜ÓΔȪ Á≈
«¬º’ ÁØ √≈Ò ·∂’≈ Â≈«¡≈ Â∂ «Î ’Ï‹≈ ‘Δ ’ «Ò¡≈Õ
√π√≈«¬‡Δ √’≈ ÚºÒØ∫ È≈ ⁄Ò≈¿π‰ ’’∂ ’¬Δ Á«Òª
È∂ ˜ÓΔȪ Úø‚ Ò¬Δ¡ª ÍÃø» ¡ÀÈΔ ÊØÛΔ ˜ÓΔÈ ”Â∂ ÷∂ÂΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
È≈ ‘؉ ’’∂ ‹ª ÿ∂¨ Ó‹Ï»Δ¡ª ’’∂ «¬‘ ˜ÓΔȪ
Á≈ ¡≈͉≈ «‘º√≈ ◊«‘‰∂ Á∂ «ÁºÂ≈Õ «’™«’ «¬‘ Ș»Ò
ÒÀ∫‚ ¡À’‡ AIEF ÓπÂ≈Ï’ È≈ ª ÷ΔÁΔ ‹≈ √’ÁΔ ˛
Â∂ È≈ ‘Δ Ú∂⁄Δ ‹≈ √’ÁΔ ˛Õ «¬‘ Ó√Ò≈ B@AE «Úº⁄
ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò «Úº⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ ‹ÁØ∫ «Í≥‚ Á∂ ¡≈ÛÂΔ¬∂
È∂ «¬º’ Á«Ò ÁΔ «¬º’ «Ïºÿ≈ ˜ÓΔÈ Ï‘π ‘Δ ÊØÛ∂
πÍ¬Δ¡ª «Úº⁄ ¿π√ÂØ∫ ÒÀ Ò¬Δ ‹Á«’ ¿π√Á∂ Ï≈Ï Á≈
˜ÓΔÈ Á≈ ·∂’≈ √ΔÕ «¬√ √Ó∂∫ ¡ºË∂ ÂØ∫ ÚºË È˜»Ò ˜ÓΔȪ
¿πμÍ Í∂∫‚» ËÈ≈„ ⁄ΩËΔ¡ª Á≈ ’Ï‹≈ ˛Õ Ï‘π √≈∂
Á«Òª È∂ ’∂√ ’’∂ ’Ï‹≈ Ú≈ø‡ ÚΔ Ò¬∂ ÍÃø» ¿π‘
Ú≈ø‡ ÍπÒΔ√ Â∂ Ó≈Ò Ó«‘’Ó∂ Á∂ Á¯Âª ÁΔ¡ª ˻۪
⁄º‡ ‘∂ ‘ÈÕ Á«Ò ¡≈Í‰Δ «¬√ ˜ÓΔÈ ˘ «’√∂ ÚΔ „ø◊
È≈Ò Ú ȑƒ √’Á∂Õ ‹∂’ ’Ø¬Δ «¬√ ¿πμÍ ÿ Í≈¿π‰
ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛ ª Ø’ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ’≈˘È
«Ú⁄ È‘ƒÕ «¬√ ¿πμÍ ‚∂¡Δ Î≈Ó ¡≈«Á Ú◊À≈ Á≈
÷∂ÂΔ È≈Ò ‹π«Û¡≈ ’Ø¬Δ ’≈ØÏ≈ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ ¿π‘
«¬√ ¿πμÍ ’‹≈ Ú◊À≈ È‘ƒ ÒÀ √’Á∂Õ ¿π‘Ȫ Ò¬Δ
«¬‘ ˜ÓΔÈ ¿π‘Ȫ ÁΔ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ¿π‘Ȫ ÁΔ È‘ƒÕ
¿πÒ‡≈ Ș»Ò Á∂ ¿πÒ‡ ’≈˘Èª ’≈È ÿ Á≈ ’Ò∂Ù
Ï‰Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ Ș»Ò ÒÀ∫‚ (ÂÏ≈ÁÒ≈) ¡À’‡ AIEF
ÓπÂ≈«Ï’ «¬√Á≈ ÓÀ∫Ï «√Î «¬º’ ÒÛ’≈ ω √’Á≈Õ
«‹√Á∂ ÁØ ‹ª «¬√ÂØ∫ ÚºË ÒÛ’∂ ‘È, ¿π√Á∂ ÿ √≈Δ
¿πÓ Á≈ ’Ò∂Ù ÍÀ ‹ªÁ≈Õ «¬’ Óπø‚≈ ’«‘øÁ≈ Ó∂∂ È≈Ó
ÒÚ≈ Á»√≈ ’«‘øÁ≈ Ó∂∂ È≈Ó ÒÚ≈Õ Í∂∫‚» ËÈ≈„ ⁄ΩËΔ
Ș»Ò √π√≈«¬‡Δ Á∂ ÓÀ∫Ï Á∂ ÿ «¬√ È≈ ÷ÂÓ ‘؉ Ú≈Ò∂
fi◊Û∂ ’≈È Ú؇ª ͺ’Δ¡ª ’È Ò¬Δ ¡≈™Á∂ «‘øÁ∂
‘ÈÕ «¬º’ Á»√∂ Í≈√∂ ÷Û≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ Â∂ Á»√≈ Á»√∂ Í≈√∂
÷Û ‹ªÁ≈ Â∂ ¿π‘ ÿ «Úº⁄ ¡≈Í‰Δ¡ª ‹Ûª Ӌϻ ’
ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
Ș»Ò √π√≈«¬‡Δ¡ª Á≈ Ó√Ò≈ B@AD-AE «Úº⁄ ¿π√
Ú∂Ò∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ ‹Á √∂÷∂ «Í≥‚ «Úº⁄ ’Ï‹≈ Ú≈ø‡
Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÍÃ√≈ÙÈ È∂ Á«Òª ˘ ˜ÓΔÈ È‘ƒ ÒÀ ’∂
«ÁºÂΔÕ Á«Òª È∂ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ D@ «ÁÈ ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ÂØ∫
Ï≈¡Á «Î ’Ï‹≈ «Ò¡≈ Â∂ «¬√ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ ”Â∂ Í⁄≈
ÚΔ Á‹ ‘Ø «◊¡≈Õ «Î ’¬Δ «Í≥‚ª Á∂ Á«Òª È∂ «¬’º·∂
‘Ø ’∂ Ï‚πº÷ª ’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ Â∂ ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ
’Ó∂‡Δ Á≈ ¡≈ˆ≈˜ ’ΔÂ≈Õ «¬‘ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ÎÚΔ B@AE
ÂØ∫ √øÿÙ Á∂ ÓÀÁ≈È «Úº⁄ ˛Õ dd
13 ‹»È-B@AH
 ¡ø◊∂˜Δ ÁΔ √Á≈Δ ó Ó≈ Ì≈Ù≈ «’™ «Ú√≈Δ?
““Óª ÏØÒΔ ‹∂ ÌπºÒ ‹≈˙◊∂ ó ’º÷ª Úª◊»ø πÒ ‹≈˙◊∂””
’Δ «¬√ ◊ºÒ «Úº⁄ √º⁄Óπº⁄ ¡ÀÈ≈ Ú˜È ˛ «’ ¡√ƒ Íø‹≈ÏΔ
¤º‚ ’∂ Ú≈«’¡≈ ‘Δ ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈Úª◊∂Õ «Î «’™ ¡ø◊∂˜Δ
˘ Í«‘Ò Á∂ ‘∂ ‘ª ¡Â∂ «’™ Òº◊Á≈ ˛ «’ Âº’Δ «√Î
¡ø◊∂˜Δ ÏØÒ, ÍÛ∑-«Ò÷ ’∂ ‘Δ ’ΔÂΔ ‹≈ √’ÁΔ ˛Õ Í≥‹≈ÏΔ
ÍÛ∑ ’∂ ’Δ ‘≈«√Ò ‘ØÚ∂◊≈, «’™ ÍÛ∑Δ¬∂ Ú◊À≈-Ú◊À≈Õ
«¬‘ √Ú≈Ò ‹ÁØ∫ Ó≈Â≈ Ì≈Ù≈ Á≈ «˜’ «¤ÛÁ≈ ˛ ª
¿π·Á∂ ‘ÈÕ
¡√Ò «Úº⁄ Ó≈Â-Ì≈Ù≈ Á≈ Ó√Ò≈ ’Δ ˛? ’Δ «¬‘
√Ë≈È Ó√Ò≈ ˛ ‹ª √≈‚Δ «˜øÁ◊Δ Á≈ Ï‘π ں‚≈ Ó√Ò≈
˛Õ ¡Â∂ «¬‘ ÚΔ √Ófi‰≈ ˜»Δ «’ ¡ø◊∂˜Δ Á≈ ÁÏÁÏ≈
«’™? Â∂ ’Δ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ¡≈˙ «Ú⁄≈Δ¬∂ ó
Í≥‹≈Ï Á∂ Óπº÷ ÓøÂΔ ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ È∂
Ú؇ª Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ Óø◊Δ¡ª Â∂ √‘πø ¡ø◊∂˜Δ ”⁄ ¸º’ΔÕ ‹∂
¡ø◊∂˜Δ ¡ÀÈΔ ‹≈ÈÁ≈ Ì≈Ù≈ ˛ ª ’ÀÍ‡È Ú؇ª ÚΔ
¡ø◊∂˜Δ ”⁄ Óø◊ ÒÀ∫Á≈ Â∂ ÍÂ≈ Òº◊ ‹ªÁ≈Õ ◊ºÒ √ͺه
˛ «’ ‹ÁØ∫ «ÂøÈ ÏøÁ∂ «¬º’Ø Ì≈Ù≈ √ÓfiÁ∂ ‘؉ Â∂ ÁØ ÏøÁ∂
ÂΔ‹∂ È≈Ò ËØ÷≈ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È Âª ¿π‘ ¿π‘Δ Ì≈Ù≈
È‘ƒ ÏØÒ‰◊∂ ‹Ø ÂΔ‹∂ ˘ √Ófi ¡≈™ÁΔ ‘ØÚ∂Õ «¬√∂ Â∑ª
‘≈’Ó ÒØ’ª ÁΔ Ó≈ Ì≈Ù≈ ˘ ’Á∂ √’≈Δ Ì≈Ù≈ È‘ƒ
ω≈™Á∂, ‹ÁØ∫ º’ ÍÃÏøË ´‡∂≈ ‘ØÚ∂Õ «’™«’ ‘≈’Ó
√≈‚Δ ÏØÒΔ ÂØ∫ ‚Á∂ ‘È «’™«’ «¬‘ √≈‚Δ Â≈’ ‘πøÁΔ
˛Õ √’≈, π˜◊≈, ÚÍ≈ Â∂ √’≈ ÁΔ Ì≈Ù≈ ‘Ó∂Ù≈
Ó≈ Ì≈Ù≈ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ‹ÁØ∫ «¬√ Âª È‘ƒ ª
ÒØ’ª ˘ ÚΔ ¡≈Í‰Δ Ì≈Ù≈ ’Ó˜Ø Òº◊ÁΔ ˛Õ
ÓΩ‹»Á≈ √Ó∂∫ ¡ø◊∂˜Δ È∂ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ¡ª Á»√Δ¡ª
ÏØÒΔ¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ◊≈ÒÏ ÏØÒΔ Á≈ πÂÏ≈ ‘≈√Ò ’
«Ò¡≈ ˛Õ ¡ø◊∂˜Δ ‘Δ «Ú«◊¡≈È, Â’ÈΩÒ‹Δ, ÚÍ≈,
Âº’Δ «Ú’≈√ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª ÁΔ ‘Ø ÷∂Â ÁΔ Ì≈Ù≈
Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ”Â∂ ÚΔ ¡’√ «¬‘ Á≈¡Ú≈ ’ΔÂ≈
‹≈ «‘≈ ˛ «’ ÁπÈΔ¡ª Ï≈∂ «‹¡≈Á≈ ¡Â∂ ÈÚƒ ‹≈‰’≈Δ
ÍÃ≈Í ’È Ò¬Δ «¬º’ «Ú¡’ÂΔ ˘ ¡ø◊∂˜Δ Á≈ ‹≈‰»
‘؉≈ ˜»Δ ˛Õ ’Ø¬Δ ÚΔ Ì≈Ù≈ «¬√ ’’∂ ◊≈ÒÏ Ì≈Ù≈
È‘ƒ ωÁΔ «’™«’ ¿π‘ ÷»Ï√» ‹ª ¿π√ «Úº⁄ ÍÃ◊‡≈Ú∂
ÁΔ ÚºË ÔØ◊Â≈ ˛Õ È≈ ‘Δ ’Ø¬Δ Ì≈Ù≈ «¬√ ’’∂ ◊≈ÒÏ
Ì≈Ù≈ ωÁΔ ˛ «’ ¿π√ ˘ ÏØÒ‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ
«‹¡≈Á≈ ˛Õ È≈ ‘Δ «¬√ ’’∂ «’ ’Ø¬Δ Ì≈Ù≈ «’øÈΔ Íπ≈‰Δ
˛Õ Ó√ÒÈ ¡ø◊∂˜Δ Á≈ Í«‘Ò≈ ’ÚΔ ⁄Ω√ (ACDC-AD@@)
√Δ ¡Â∂ Í≥‹≈ÏΔ Á≈ Í«‘Ò≈ ’ÚΔ Ï≈Ï≈ ¯ΔÁ (AAGC-
ABFF) √ΔÕ Ô≈«È ⁄Ω√ Ï≈Ï≈ ÎΔÁ Á∂ ÍÛÍث¡ª ÂØ∫ ÚΔ
¤Ø‡≈ √ΔÕ √◊Ø∫ «¬º’ Ì≈Ù≈ «¬√ ’’∂ ◊≈ÒÏ Ì≈Ù≈ ωÁΔ
˛ «’™«’ ¿π√˘ ÏØÒ‰ Ú≈«Ò¡ª ’ØÒ Â≈’ (ÎΩ‹Δ,
¡≈«Ê’, «√¡≈√Δ, √º«Ì¡≈⁄≈’) ‘πøÁΔ ˛Õ
ÏÂ≈ÈΔ¡≈ √≈Ó≈‹ È∂ ¡≈͉∂ ¡ËΔÈ ¡≈™Á∂
«¬Ò≈«’¡ª «Úº ⁄ ¡«‹‘Δ¡ª «Úº « Á¡’ ÈΔÂΔ¡ª
ω≈¬Δ¡ª ‹Ø ¿π‘Ȫ Á∂ «‘ºÂ Í»ÁΔ¡ª √ÈÕ Ï√ÂΔ¡ª
«Úº⁄ «Úº«Á¡≈ Á≈ «¬º’ Ó’√Á Ï√ÂΔ¡ª Á∂ ÒØ’ª «Úº⁄
ÍÛ∑∂-«Ò÷∂ ÒØ’ª ÁΔ «¬º’ ¡«‹‘Δ ‹Ó≈ ÍÀÁ≈ ’È≈ √Δ
‹Ø Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ¡ª ¡Â∂ Ï√ÂΔ¡ª Á∂ ÒØ’ª «Ú⁄’≈
«Ú⁄Ø«Ò¡ª Á≈ ’øÓ ’ √’‰Õ √øÈ AHCE «Úº⁄ Ò≈‚
ÓÀ’≈Ò∂ ÍÏ«Ò’ «¬ÈÎ≈√‡º’⁄ Ï≈∂ ◊ÚÈ ‹ÈÒ
ÁΔ ’Ó∂‡Δ Á≈ ⁄∂¡ÓÀÈ √Δ, ¿π√ √Ó∂∫ «‘øÁØ√Â≈È «Úº⁄
¡ø◊∂˜Δ ˘ «Ú«Á¡’ Ó≈«Ë¡Ó Ú‹Ø∫ Ú‰ Á∂ ‘º’ «Úº⁄
«¬‘ ÁÒΔÒ «Áø«Á¡ª ¿π√ È∂ «’‘≈, ““¡≈͉∂ √ΔÓÂ

dd «¬√ √øÿÙ Á∂ ÁÏ≈¡ √Á’≈ ¡Â∂ ¡’≈ÒΔ √’≈ È∂ Ú؇ª Á∂ Ò≈‘∂ Ò¬Δ Á√øÏ B@AG
«Úº⁄ Ó≈Ò’≈È≈ ‘º’ Á≈ ÈØ‡Δ«Î’∂ÙÈ ‹≈Δ ’ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ ’ª◊√ È∂ ¡≈¿π‰ √≈ ‘Δ ÈØ‡Δ«Î’∂ÙÈ ºÁ ’ «ÁºÂ≈Õ
ÓÂÒÏ Ò «ÓÒ ’∂ ◊ºÒÏ≈ ‘Ø¬Δ «’™«’ «¬√ ¿πμÍ ¡’√ √»÷Ú≈È ÒØ’ª Á≈ ’Ï‹≈ ˛Õ
˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ Ò«Û¡≈ ‹≈ «‘≈ «¬‘ ÓπºÁ≈ ¡«‘Ó ˛ «’™«’ «‹ºÊ∂ «¬‘ ˜º¬Δ √øÿÙ ÁΔ
«‹øÁ‹≈È ¤Ø‡∂ «’√≈Ȫ Á≈ Ó√Ò≈ ˛ ¿πÊ∂ «¬‘ Ó√Ò≈ ‹≈ÂΔ «ÚÂ’∂ Á≈ ÚΔ Ó√Ò≈ ˛Õ «¬‘Ȫ Á«Ò «’√≈Ȫ ÁΔ
ÒÛ≈¬Δ «‹ºÊ∂ √’≈ È≈Ò Ï‰ÁΔ ˛ ¿πÊ∂ Í∂∫‚» ËÈ≈„ ⁄ΩËΔ¡ª È≈Ò ÚΔ Ï‰ÁΔ ˛Õ «¬‘Ȫ ÁØ‘ª «Úº⁄Ø∫ Í∂∫‚» ËÈ≈„
⁄ΩËΔ¡ª È≈Ò ’Ï‹∂ ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ÍÃÓπº÷ ˛Õ «¬√Á∂ È≈Ò ‘Δ «¬√ ÿØÒ ˘ ˜ÓΔÈΔ Úø‚ Á∂ √≈∂ ÿØÒ È≈Ò ‹ØÛÈ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈
˛ Â∂ √ºÂ≈ ÂÏÁΔÒΔ Á≈ ˜ÓΔÈΔ Úø‚ È≈Ò ’Δ √ÏøË ˛ «¬√ ÍÃÂΔ ⁄∂ÂøÈ ’È Á∂ ÚΔ √π«‘Á ÔÂÈ ’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 14 ‹»È-B@AH

Ú√Δ«Ò¡ª ’≈È Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ ÒØ’ª ˘ «√º«÷¡Â
’È≈ √≈‚∂ Ò¬Δ ÓπÙ«’Ò ˛Õ «¬√ √Ó∂∫ √≈˘ «¬º’ ¡«‹‘Δ
‹Ó≈ ÍÀÁ≈ ’È Á∂ ÔÂÈ ’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘È, ‹Ø √≈‚∂
¡Â∂ √≈‚∂ √≈ÙÈ ¡ËΔÈ ¡≈™Á∂ ’ØÛª ÒØ’ª «Ú⁄’≈
ÁπÌ≈ÙΔ¬∂ Á≈ ØÒ ¡Á≈ ’ √’∂Õ ¡«‹‘∂ ÒØ’ª ÁΔ ‹Ó≈Â
‹Ø ø◊ ¡Â∂ È√Ò Á∂ ¡Ë≈ ¿πμÂ∂ «‘øÁπ√Â≈ÈΔ ‘؉ Í
√π¡≈Áª ¡Â∂ ÈÀ«Â’ ’Áª ’ΔÓª ¡Â∂ ÏΩ«Ë’ ͺ÷Ø∫
¡ø◊∂˜ ‘؉Ք”
ÏÂ≈ÈΔ¡≈ ÁΔ¡ª ¡ÎΔ’Δ Ï√ÂΔ¡ª «Úº⁄ ÚΔ
‘≈Ò «‘øÁØ√Â≈È Ú◊∂ √ÈÕ ¡ÎΔ’≈ «¬√ «Úº«Á¡≈
ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª ω≈¿π‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ √Ø⁄ √Δ «’ «¬√
ÂØ∫ «ÏȪ ’Ø¬Δ ⁄≈≈ È‘ƒ ˛Õ ¿π‘Ȫ Á∂ ÓȪ «Úº⁄ ¡ÎΔ’Δ
√º«Ì¡≈⁄≈ ¡Â∂ «◊¡≈È Á≈ ’Ø¬Δ ¡≈Á È‘ƒ √ΔÕ √øÈ
AHGC «Úº⁄ ͺ¤ÓΔ ¡ÎΔ’≈ Á≈ «Ú«Á¡’ «¬ø√ÍÀ’‡
À’ÚÀ‚ ÓÀ‡’≈Î √ø‡ Ó«‘√»√ ’Á≈ √Δ «’, ““¡ÎΔ’Δ
ÒØ’ª Á≈ ¡≈͉≈ ’Ø¬Δ «¬«Â‘≈√ È‘ƒ ˛”” ¡Â∂ ¿π‘ √Ê≈È’
ÏØÒΔ¡ª «Úº⁄ «Úº«Á¡≈ Á∂‰ Á≈ √÷ «ÚØËΔ √ΔÕ
«¬√ Â∑ª ÏÂ≈ÈÚΔ √≈Ó≈‹ È∂ ¡ø◊∂˜Δ È≈ ÏØÒ‰
Ú≈Ò∂ «÷º«Â¡ª «Úº⁄ ¡ø◊∂˜Δ ˘ «¬º’ ◊ÒÏ∂ Ú≈ÒΔ ÏØÒΔ
Á∂ ÂΩ ”Â∂ √Ê≈«Í ’ΔÂ≈Õ Á»‹Δ √ø√≈ ‹ø◊ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÏÂ≈ÈΔ¡≈ ¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ È∂ ¡ø◊∂˜Δ È≈ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂
ÂΔ‹Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª «Úº⁄ ¡ø◊∂˜Δ Á≈ Í√≈ ’È
Ò¬Δ Ï‘π ÔÂÈ ’ΔÂ∂Õ ¿π‘Ȫ È∂ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬Δ
’ΔÂ≈ «’™«’ ¿π‘ √ÓfiÁ∂ √È «’ ¡ø◊∂˜Δ ÁΔ «√÷Ò≈¬Δ
¡≈͉∂ ¡≈Í «Úº⁄ ¿π‘Ȫ Ò¬Δ «¬º’ Úº‚≈ ÚÍ≈ ˛Õ «¬‘
ÂΔ‹Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª È≈Ò ¿π‘Ȫ Á∂ ÚÍ≈ «Úº⁄ Ú≈Ë≈
’È «Úº⁄ ÓºÁÁ◊≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ¿π‘Ȫ ÁΔ «ÚÁ∂Ù
ÈΔÂΔ Á∂ ¿πÁ∂Ù ÁΔ ÍÃÎπºÒÂ≈ Ò¬Δ √‘≈¬Δ ˛Õ
ÏÂ≈ÈΔ¡≈ Ò¬Δ «Ïë‡Ù ’Ω∫√Ò Èª ÁΔ ÈΔÓ √’≈Δ
√ø√Ê≈ ¡ø◊∂˜Δ Á∂ Í√≈ Ò¬Δ ’øÓ ’ ‘Δ ˛Õ «¬‘
√ø√Ê≈ AICD «Úº⁄ Ï≈‘Ò∂ Á∂Ùª «Úº⁄ ‹ÓÈΔ ¡Â∂
«¬‡ÒΔ Á∂ ÍÃ≈Í∂◊ø‚∂ Á≈ Óπ’≈ÏÒ≈ ’È Ò¬Δ ‘Ø∫Á «Úº⁄
¡≈¬Δ √ΔÕ AICD ÂØ∫ Ï≈¡Á «Ïë‡Ù ’Ω∫√Ò Á≈ Úº‚≈ Í√≈
‘Ø«¬¡≈ ˛Õ AICE «Úº⁄ «¬√Á≈ Ï‹‡ F@@@ ÍΩ∫‚ √Δ,
AIHI-I@ «Úº⁄ ÚË ’∂ CB ’ØÛ A@ Òº÷ ‘Ø «◊¡≈Õ √øÈ
AIIG-IH ÁΩ≈È ’Ω∫√Ò Á∂ A@I Á∂Ùª «Úº⁄ Á¯Â √ÈÕ
¿π√ √Ó∂∫ ÁΩ≈È «¬‘ ÁπÈΔ¡ª Ì «Úº⁄ AAH ‡Δ«⁄ø◊ √À∫‡
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡Â∂ B@I Ò≈«¬Ï∂Δ¡ª ⁄Ò≈ ‘Δ √ΔÕ ’Ω∫√Ò ÁΔ √≈Ò
B@@E-@F ÁΔ √≈Ò≈È≈ «ÍØ‡ ÓπÂ≈«Ï’ «¬‘ Ϻ‹‡ √≈Ò
ÁΩ≈È ’Ω∫√Ò ÚºÒØ∫ ÷⁄Δ ◊¬Δ ’πºÒ ’Ó E@ ’ØÛ ÍΩ∫‚ ÂØ∫
ÚºË √ΔÕ «¬√ «Úº⁄∫Ø ’Ω∫√Ò È∂ ¡ø◊∂˜Δ ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ ˘ ‘ºÒ≈Ù∂Δ
Á∂‰ Ò¬Δ AH.I ’ØÛ ÍΩ∫‚ ÷⁄ ’ΔÂ∂Õ
¡ø◊∂˜Δ ÁΔ Âº’Δ ¡Â∂ ÍÛ∑≈¬Δ ¡ÓΔ’≈ ÁΔ «ÚÁ∂Ù
ÈΔÂΔ Á≈ Á≈ «¬º’ Ó‘ºÂÚÍ»È «‘º√≈ ‘Δ ˛Õ «¬√ Ò¬Δ
’¬Δ √’≈Δ ¬∂‹ø√Δ¡ª ¡Â∂ «Èº‹Δ Î≈™‚∂ÙȪ ¡ø◊∂˜Δ
ÁΔ Âº’Δ Ò¬Δ ’øÓ ’ÁΔ¡ª/’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¬‘
¬∂‹ø√Δ¡ª ¡ø◊∂˜Δ ÁΔ Âº’Δ Ò¬Δ ’¬Δ ÷∂Âª «Úº⁄ ’øÓ
’ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ¿π‘ «’Â≈Ϫ Á≈È ’ÁΔ¡ª ‘È, «’Â≈Ϫ
«ÈÔ≈ ’È Ò¬Δ √Ï«√‚Δ¡ª «ÁøÁΔ¡ª ‘È, ÂΔ‹Δ
ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª «Úº⁄ Ò≈«¬Ï∂Δ √∂Ú≈Úª ÍÃÁ≈È ’ÁΔ¡ª
‘È ¡Â∂ ¿π‘Ȫ Á∂Ùª «Úº⁄ ÷ØÒ∂ √À∫‡ª ≈‘ƒ ¡ø◊∂˜Δ ÁΔ
ÍÛ∑≈¬Δ ’≈™ÁΔ¡ª ‘ÈÕ
ÁπÈΔ¡ª «Úº⁄ ¡ø◊∂˜Δ Á≈ ◊ÒÏ≈ ◊À-¡ø◊∂˜Δ
ÏØ Ò Á∂ «¬Ò≈«’¡ª «Úº ⁄ «‘ø Á ∂ ÒØ ’ ª Á∂ √Ó≈«‹’,
¡≈«Ê’, «√¡≈√Δ ¡Â∂ √º«Ì¡≈⁄≈’ ‹ΔÚÈ ¿πμÍ Úº‚≈
¡√ Í≈ «‘≈ ˛Õ «¬‘ ¿π‘Ȫ Á∂ «◊¡≈È ÍÀÁ≈ ’È
¡Â∂ «◊¡≈È ˘ √øÌ≈Ò‰ Á∂ „ø◊ª ˘ ÚΔ ÍÃÌ≈«Ú ’
‘Δ ˛Õ
√ø√≈ ͺË ¿πÍ ¡ø◊∂˜Δ Á∂ ◊ÒÏ∂ È∂ ͺ¤ÓΔ Á∂Ùª
¡Â∂ ÂΔ‹Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª Á∂ «Ú⁄’≈ «◊¡≈È ÁΔ Úø‚
Á∂ √ÏøË «Úº⁄ ¡√øÂπÒÈ ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘È
Ò¬Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ ÁØ «Â‘≈¬Δ «Ú«◊¡≈ÈΔ ¡ø◊∂˜Δ ÍÛ∑Á∂
‘ÈÕ ÈÂΔ‹∂ Ú‹Ø∫ Ï‘π«◊‰ÂΔ «Ú«◊¡≈È’ Í∂Í ¡ø◊∂˜Δ
«Úº⁄ «Ò÷∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ AIHA «Úº⁄ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ «¬º’ ¡«Ë¡ÀÈ
¡Èπ√≈ ‹ΔÚ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ HE ÎΔ√ÁΔ,
«⁄«’Â√≈ Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ GC ÎΔ√ÁΔ, «‘√≈Ï Á∂ ÷∂Â
«Úº⁄ FI ÎΔ√ÁΔ, √≈«¬‰ «Ú«◊¡≈È Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ FG
ÎΔ√ÁΔ Í∂Í ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ «Ò÷∂ ◊¬∂Õ ¡◊Ò∂ ‚∂„ Á‘≈’∂
«Úº⁄ «¬√ ¡√≈Ú∂∫͉ «Úº⁄ Úº‚≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈Õ √Ó≈‹
«Ú«◊¡≈È «Úº⁄ ‘≈Ò «¬√ÂØ∫ Úº÷∂ È‘ƒ ‘ÈÕ √ø√≈
Ì «Úº⁄ «¬ÒÀ’‡zØ«È’ ÂΔ’∂ È≈Ò √ªÌΔ ◊¬Δ ‹≈‰’≈Δ
«Úº⁄Ø∫ H@ ÎΔ√ÁΔ ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ˛Õ
«◊¡≈È ÁΔ Úø‚ «Ú⁄Ò∂ ¡√øÂπÒÈ ’≈È ÂΔ‹Δ
ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ù «◊¡≈È, Â’ÈΩÒ‹Δ, «√¡≈√Δ ¡Â∂
15 ‹»È-B@AH
¡≈«Ê’ «Ú⁄≈ª Ò¬Δ Íº¤ÓΔ Á∂Ùª ¿πμÍ «ÈÌ ω∂
‘ج∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ÚΔ ’Á∂ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ ’≈„ª ÁΔ ÒØÛ
ÍÀ∫ÁΔ ˛ ª ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ÍÛ∑∂ ‘ج∂ ÂΔ‹Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂
¡≈◊» ¡Â∂ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ò¬Δ Íº¤Ó ÚºÒ Á∂÷Á∂
‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Á≈ «ÙÂ≈ ͺ¤Ó Á∂ √È¡ÂΔ Á∂Ùª, ÂΔ‹Δ
ÁπÈΔ¡ª Á∂ ¡≈◊» ¡Â∂ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª Á≈ ˛Õ «ÚÁÚ≈È Á∂ÏΔ
Í√øÈ≈ ͇È≈«¬’ Á∂ ÙÏÁª «Úº⁄, ““«¬‘ ◊ºÒ Ô≈Á º÷‰
Ú≈ÒΔ ˛ «’ Â’ÈΩÒ‹Δ, «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ Í√Í
¡≈Á≈È-ÍÃÁ≈È ÂØ∫ ÍÀÁ≈ ‘πøÁΔ ˛ Í «Ú«◊¡≈È √Ó≈‹
È≈Ò «ÚÁ∂ÙΔ ÏØÒΔ ≈‘ƒ ¡Á≈È-ÍÃÁ≈È È‘ƒ ’ √’ÁΔÕ””
ÂΔ‹Δ ÁπÈΔ¡ª Á∂ Á∂Ùª ¡øÁ ¡ø◊∂˜Δ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂
ÒØ’ª ÁΔ «¬º’ Ú«ÙÙ‡ ‹Ó≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬Δ ˛Õ ¡≈Ó ÂΩ
¿πμÂ∂ ¡ø◊∂˜Δ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ˘ ⁄ø◊Δ¡ª ÈΩ’Δ¡ª
«ÓÒÁΔ¡ª ‘ÈÕ ¿π‘Ȫ ÁΔ Â≈’ Á∂ ◊«Ò¡≈«¡ª º’
Í‘πø⁄ ωÁΔ ˛ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ˘ √Ó≈‹ «Úº⁄ ¿πμ⁄≈ πÂÏ≈
«ÓÒÁ≈ ˛Õ ¡º‹ Ì≈ «Úº⁄ «Ú«◊¡≈È’ ÷Ø‹ Á∂ ÷∂Â
«Úº⁄ √Óπº⁄≈ √ø⁄≈ ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘∂ ‘≈ÒÂ
«◊¡≈È ¡Â∂ ‹≈‰’≈Δ Âº’ ¡≈Ó ÒØ’ª ÁΔ Í‘πø⁄ «Úº⁄
Ï‘π ں‚Δ π’≈Ú‡ ωÁ∂ ‘ÈÕ
«¬√ √Ó∂∫ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ¡ª ’¬Δ ÏØÒΔ¡ª Ó ‘Δ¡ª
‘ÈÕ «¬√ √ÏøË «Úº⁄ «¬º’ «ÚÁÚ≈È ÁΔ Ë≈È≈ ˛ «’
BAÚƒ √ÁΔ ÁΩ≈È ÁπÈΔ¡ª ÁΔ¡ª F ‘˜≈ ÏØÒΔ¡ª «Úº⁄Ø∫
H@ÎΔ√ÁΔ ÏØÒΔ¡ª Ó ‹≈‰◊Δ¡ªÕ «’√∂ ÚΔ ÏØÒΔ ÁΔ
ÓΩ «¬º’ ◊øÌΔ Áπ÷ªÂ ˛ «’™«’ ‹ÁØ∫ ’Ø¬Δ ÏØÒΔ ÓÁΔ
˛ ª ¿π‘ ÏØÒΔ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∂ «¬«Â‘≈√, «ÓºÊª,
Ú≈«¬Âª, √º«Ì¡≈⁄≈ ¡Â∂ ÁπÈΔ¡ª ˘ Á∂÷‰ Á∂ ȘΔ¬∂
ÁΔ ÓΩÂ ‘πøÁΔ ˛Õ
Ó≈ Ì≈Ù≈ «’™ ˜»Δ ˛?
Ó≈ Ì≈Ù≈ ”⁄ «√º«÷¡≈ ‘≈√Ò ’È Ú≈Ò∂ ÒØ’ª È∂
‘Ó∂Ù≈ ÚºË Âº’Δ ’ΔÂΔ ‘ÀÕ «¬‘ ◊ºÒ «Ú«◊¡≈È’ ÂΩ
”Â∂ «√ºË ‘Ø ‘Δ ˛Õ ⁄ΔÈ Â∂ ‹≈Í≈È «¬√ÁΔ ¿πÁ≈‘È
‘ÈÕ Ó≈Â-Ì≈Ù≈ ÁΔ ¡«‘ÓΔ¡Â «¬‘ ˛ «’ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂
’Ø¬Δ ⁄≈ √≈Ò ÁΔ ¿πÓ «Úº⁄ Ϻ⁄≈ √’»ÒΔ «√º«÷¡≈ «Úº⁄
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª Ù≈ÓÒ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√∂ √Ó∂∫ º’ ¿π‘ ¡≈͉Δ
Ó≈Â-Ì≈Ù≈ ÁΔ¡ª Óπº„ÒΔ¡ª «Ú¡≈’‰’ ωÂª ¡Â∂
’≈¯Δ ÙÏÁ≈ÚÒΔ ¡≈͉∂ «◊¡≈È Ìø‚≈ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ
’ ¸º’≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «√º«÷¡≈ Á∂ ¡≈øÌ Ò¬Δ «¬‘ «¬º’
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ï‘πÓπºÒ≈ ¡Â∂ ¡ÓπºÒ ¡≈Ë≈ ˛Õ «¬√ ¡≈Ë≈ ÚºÒ «Íº·
’’∂ ¡Â∂ Á»‹Δ Ì≈Ù≈ «Úº⁄ «√º«÷¡≈ ¡≈øÌ ’’∂ ⁄≈
√≈Òª Á≈ ’ΔÓÂΔ √Óª ¡Â∂ √ت ˘ ÷∂‘ ’È≈ «’√∂
Â∑ª ÁΔ «ÚÁÚÂ≈ ‹ª «√¡≈‰Í È‘ƒ ˛Õ ‘ Ì≈Ù≈ Á≈
«¬º’ √Ó≈«‹’ √º«Ì¡≈⁄≈’ ÍÃ√ø◊ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ Ì≈Ù≈¬Δ
«¬’≈¬Δ¡ª «¬√ ÍÃ√ø◊ «Úº⁄ ‘Δ ¡Ê ‘≈«√Ò ’ÁΔ¡ª
‘ÈÕ «’√∂ ¡«‹‘Δ Ì≈Ù≈ ≈‘ƒ «√º«÷¡≈ Á∂‰≈ «‹√Á≈
√Ó≈«‹’ ÍÃ√ø◊ «√«÷¡≈ÊΔ ˘ ‘≈«√Ò È‘ƒ ˛Õ
¡º‹ ⁄≈∂ Í≈√∂ «¬‘Δ Ë≈È≈ ˛ «’ «√º«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â
«Úº⁄ Ï‘π «◊≈Ú‡ ¡≈ ‘Δ ˛Õ Í ¡ø◊∂˜Δ Ó≈«Ë¡Ó
√’»Ò ¡Â∂ ¡ø◊∂˜Δ ÏØÒ‰ Ú≈«Ò¡ª «Úº⁄ ª ’≈ÎΔ Ú≈Ë≈
‘Ø «‘≈ ˛Õ «’Ë∂ √≈‚Δ «◊≈Ú‡ Á≈ ’≈È ¡ø◊∂˜Δ ª
È‘ƒ? «Î Ì≈ «Úº⁄ «Ú«◊¡≈È ÁΔ ¿π⁄∂Δ ÍÛ∑≈¬Δ Á≈
Ó≈«Ë¡≈Ó Âª ¡ø◊∂˜Δ ‘Δ «‘≈ ˛Õ ’Δ Ú‹∑≈ ˛ «’ ¡√ƒ
ÁπÈΔ¡ª Á∂ Ï≈Ï Á≈ ¿πμ⁄ Â’ÈΩÒ‹Δ Á≈ √Ó≈È «Â¡≈
È‘ƒ ’ √’∂? ⁄ΔÈ Â∂ ‹≈Í≈ÈΔ ¡≈Í‰Δ Ó≈ Ì≈Ù≈ «Úº⁄
‘Δ Â≈’ ω ◊¬∂Õ ¡ø◊∂˜Δ √ÓÊ’ª ’ØÒ ’Ø¬Δ ‹Ú≈Ï
È‘ƒ ˛Õ ¡◊ÒΔ ◊ºÒ ‹∂ Â’ÈΩÒ‹Δ Á∂ ¡ø◊∂˜Δ È≈Ò
√ÏøË ˘ Á∂÷Δ¬∂ ª ’Ø¬Δ ‚∂„ √Ω √≈Ò Í«‘Òª Ì≈ÂΔ
«¬√Í≈ Á∂ Ì∂Á ¡Â∂ „≈’∂ ÁΔ ÓÒÓÒ ˘ ÁπÈΔ¡ª Â√ÁΔ
√ΔÕ «⁄«’Â√≈ «Ú«◊¡≈È «Úº⁄ ÚΔ Ù≈«¬Á ‘Δ ¡≈͉≈
’Ø¬Δ √≈ÈΔ √ΔÕ «¬‘ √Ì ¡ø◊∂˜Δ ÂØ∫ «ÏȪ √øÌÚ √Δ Í
¡ø◊∂˜ª Â∂ ¡ø◊∂˜Δ È∂ ¡≈ ’∂ «¬‘Ȫ ⁄Δ˜ª Á≈ È≈Ù
’ΔÂ≈ ˛Õ
’∂ÚÒ «◊¡≈È «√‹‰≈ ‘Δ «√º«÷¡≈ Á≈ ‡Δ⁄≈ È‘ƒ
˛Õ «¬√Á≈ Í√≈ ÚΔ ˙È≈ ‘Δ Ó‘ºÂÚÍ»È ˛Õ ’Δ ¡√ƒ
¡ø◊∂˜Δ ˘ ¡≈͉≈ ÿ √øÌ≈Ò ’∂ Í≥‹≈ÏΔ ÒØ’ √Ó»‘
«Úº⁄ «◊¡≈È «Ú«◊¡≈È Á∂ Í√≈ Á∂ ÁÚ≈˜∂ ÏøÁ È‘ƒ
’ ‘∂? ’Δ Ï‘πÂ∂ ÒØ’ √Ó»‘ Á≈ «◊¡≈È-«Ú«◊¡≈È
ÁΔ Ë≈≈ ”⁄Ø∫ Ï≈‘ ‘Ø ‹≈‰≈ «¬√ÁΔ «√‹‰≈ ˘ ÚΔ ÷Ø≈
È‘ƒ Ò≈¬∂◊≈? «◊‰ÂΔ ”⁄Ø∫ ‘Δ ¡’√ ◊π‰ÚºÂ≈ ÍÀÁ≈
‘πøÁΔ ˛Õ «Ú’√ Á∂Ùª «Úº⁄ «◊¡≈È-«Ú«◊¡≈È Á∂ Ú≈Ë∂
˘ ª ¡≈ͪ Ú∂÷Á∂ ‘ª Í ¿πÊ∂ «¬√ Íë’«¡≈ «Úº⁄ Òº◊∂
‹È-√Ó»‘ ÁΔ «◊‰ÂΔ ‹≈‰È ÁΔ ’Ø«ÙÙ È‘ƒ ’Á∂Õ
ÏÂ≈ÈΔ¡≈ ÁΔ ¡≈Ï≈ÁΔ √≈‚∂ È≈ÒØ∫ ¡º·Úª «‘º√≈ ÚΔ
È‘ƒ ˛ Í ¿πÊ∂ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ¡ª √≈‚∂ «‹øÈΔ¡ª ‘Δ ‘ÈÕ
¡ø◊∂˜Δ ˘ ‘Δ «◊¡≈È-«Ú«◊¡≈È ÁΔ Ì≈Ù≈ ω≈ ’∂
16 ‹»È-B@AH
¡Â∂ Ï‘πÂ∂ ÒØ’ √Ó»‘ ˘ «¬√ Ë≈È≈ ÂØ∫ Úª«fi¡ª º÷’∂
¡√ƒ ¡≈Í‰Δ Ï‘πÓ ¡≈Ï≈ÁΔ ˘ «Î √º«Ì¡Â≈ Á∂ ’≈Ò
ÂØ∫ «Í¤ª‘ ÒÀ ’∂ ‹≈‰≈ ⁄≈‘øπÁ∂ ‘ª?
ÓÈπº÷ Á≈ «Ú’≈√ ’∂ÚÒ ‹≈‰’≈Δ È≈Ò ‘Δ √ÏøË
È‘ƒ º÷Á≈ √◊Ø∫ «¬‘ ‹≈‰’≈Δ Âª ¿π√Á∂ Ó≈ÈÚΔ ◊π‰ª
Á∂ «Ú’≈√ «Úº⁄ √‘≈¬Δ ‘؉ Ò¬Δ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ÓÈπº÷Δ
‹ΔÚ ˘ √Ó≈«‹’ ‹ΔÚ Ï‰≈¿π‰ «Úº⁄ ¡≈͉∂ √≈«‘Â,
«¬«Â‘≈√ ¡Â∂ √º«Ì¡≈⁄≈ Á≈ ¡º÷Ø∫ ÍØ÷∂ È≈ ’ΔÂ≈ ‹≈
√’‰ Ú≈Ò≈ ØÒ ˛Õ ¡≈͉∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ¡≈Í‰Δ Ó≈Â-
Ì≈Ù≈ ÁΔ «Ú’√ ‹≈‰’≈Δ ÂØ∫ Úª«fi¡ª ’’∂ ’Δ ¡√ƒ
¿π‘Ȫ ˘ √º«Ì¡≈⁄≈Δ’È Á∂ √ت ÂØ∫ «Ú«Ú¡ª È‘ƒ
’ ‘∂?
Ì≈Ù≈ «√Î «¬º’ √»⁄È≈ Á≈ Ó≈«Ë¡≈Ó ‘Δ È‘ƒ ˛Õ
«¬‘ ¡≈͉∂ È≈Ò «¬º’ Í»∂ Á≈ Í»≈ √ø’ÒÍ≈ÂÓ’ √ø√≈
ÒÀ ’∂ ¡≈™ÁΔ ˛Õ ¡≈Í‰Δ¡ª Ì≈Ù≈Úª ÂØ∫ Á» º÷ ’∂ ¡Â∂
¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ‚ØÏ ’∂ ’Δ ¡√ƒ √Ó≈«‹’ »Í «Úº⁄ ˙Í∂
È≈◊«’ ª È‘ƒ ÍÀÁ≈ ’ ‘∂Õ
Ó ‘Δ ˛ Ó∂Δ Ì≈Ù≈
ÙÏÁ-ÙÏÁ Ú≈’-Ú≈’
√’≈, Í«Ú≈, π˜◊≈ Â∂ ÚÍ≈ ÁΔ Ì≈Ù≈ ‘Ó∂Ù≈
Ó≈ Ì≈Ù≈ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛ ª ‘Δ ’Ø¬Δ ’ΩÓ Âº’Δ ’
√’ÁΔ ˛Õ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ¡ª G@@@ Ì≈Ù≈Úª «Úº⁄Ø∫ Í≥‹≈ÏΔ
A@Úƒ Úº‚Δ Ì≈Ù≈ ˛Õ Í Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ‘Δ Í≥‹≈ÏΔ ÁΔ
¡‰Á∂÷Δ ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ ˛Õ «√º«÷¡≈, ÍÃ√≈ÙÈ Â∂ «È¡ª
˘ Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ È≈ Á∂‰≈ «¬√ÁΔ Íú÷ ¿πÁ≈‘È ‘ÀÕ ‹∂’
«√º«÷¡≈ Ó≈ Ì≈Ù≈ «Úº⁄ ‘ØÚ∂ ª ¡√ƒ ’¬Δ ’≈ÏÒ
‚≈’‡, «¬ø‹ÈΔ¡, Ú’ΔÒ ÍÀÁ≈ ’ √’Á∂ ‘ª ‹Ø ÒØ’ª
È≈Ò ‹πÛ∂ ’∂√ª Â∂ ÒØ’ª Á≈ ÁÁ √ÓfiÁ∂ ‘Ø‰Õ ÓøÈ Ò˙
¡ÀÓ.ÏΔ.ÏΔ.¡À√. ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ ‘ØÚ∂ ª ’¬Δ
’≈ÏÒ ‚≈’‡ ω ‹≈‰◊∂, Í ‹∂ ’≈˘È ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ
Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ ‘ØÚ∂ (Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ ’≈˘È ÁΔ
ÍÛ∑≈¬Δ Ò¬Δ Í≥‹≈ÏΔ Ó≈«Ë¡≈Ó «Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í
«’Â≈Ϫ ‹Ø Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ ÓΩ‹Á
» ‘È, ¿π‘Ȫ ”⁄ ¡ÏΔ ¯≈√Δ
Á∂ ÙÏÁ «‹¡≈Á≈ ‘È) ª ’¬Δ ’≈ÏÒ Ú’ΔÒ Ï‰
‹≈‰◊∂Õ «¬√∂ Â∑ª ‹∂’ ¡Á≈Òª ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ Í≥‹≈ÏΔ
”⁄ ⁄ºÒ∂ ª ÒØ’ª ˘ ÍÂ≈ Òº◊ √’∂◊≈ «’ Ú’ΔÒ ¿π‘Ȫ
Ò¬Δ «’√ Â∑ª ÁΔ Ï«‘√ ’ «‘≈ ˛Õ ¡Á≈Òª Á∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÎÀ√Ò∂ ‹∂’ Í≥‹≈ÏΔ ”⁄ «Ò÷∂ ‹≈‰◊∂ ª ÒØ’ª ˘ ÍÂ≈
Òº◊∂◊≈ «’ ¡Á≈Ò È∂ «’√ Â∑ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈ ˛Õ
Í ‘≈’Óª ÁΔ ÓÈÙ≈ ÒØ’ª ˘ ‘È∂∂ ”⁄ º÷‰≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘È Ú‹Ø∫ Í≥‹≈Ï ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ´«Ë¡≈‰≈
ÁΔ √≈Δ ÍÛ∑≈¬Δ ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ‘πøÁΔ ˛Õ ¿πÊ∂ ÍÛ∑È Ú≈Ò≈
«¬º’ «Ú«Á¡≈ÊΔ ’‰’ ÁΔ ¯√Ò Á∂ ÈÁΔÈ (◊πºÒΔ ‚ø‚≈
Ú◊À≈) «’Ú∂∫ ÷ÂÓ ‘؉? «¬√Â∂ ÷Ø‹ ’ «‘≈ ˛Õ Í
¿π‘ ¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ ÍÛ∑Á≈ ‘؉ ’’∂ ÈÁΔÈ ÙÏÁ ÂØ∫
¡‰‹≈‰ ˛ Â∂ ¿π‘ ÈÁΔÈ Á≈ ¡ø◊∂˜Δ √Ó¡ÊΔ ÙÏÁ
“‘ÏΔ√≈¬Δ‚” ÚÂÁ≈ ˛Õ ’ºÒ∑ ˘ ‹ÁØ∫ ¿π‘ «Ú«Á¡≈ÊΔ
«’√≈Ȫ «Úº⁄ ‹≈Ú∂◊≈ ª ¿π√˘ ÈÁΔÈ ÙÏÁ √Ófi È‘ƒ
¡≈¿π‰≈ Â∂ «’√≈Ȫ ˘ ¿π√Á≈ ‘ÏΔ√≈¬Δ‚Õ Â∂ «¬√ Â∑ª
‹∂ ÷Ø‹ √¯Ò ÚΔ ‘πøÁΔ ˛ ª √Ó≈‹ Á∂ «’øÈΔ ’π ’øÓ
¡≈Ú∂◊Δ? ‹∂’ ¿π‘ √Ó≈‹ ÁΔ Ì≈Ù≈ «Úº⁄ È‘ƒÕ
Í≥‹≈ÏΔ È≈ ‘Δ √’≈ ÁΔ Ì≈Ù≈ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘Δ
π˜◊≈ ÁΔ Ì≈Ù≈, «‹√ ’’∂ Í≥‹≈ÏΔ ÍÛ∑È ”⁄ ÒØ’ª Á≈
πfi≈È ÿ‡‰≈ √πÌ≈«Ú’ ˛Õ AIIE ”⁄ D@% «Ú«Á¡≈ÊΔ
ABÚƒ ‹Ó≈ ”⁄ Í≥‹≈ÏΔ ⁄؉ڪ «ÚÙ≈ ÒÀ∫Á≈ √ΔÕ B@AG
”⁄ «¬‘ «◊‰ÂΔ ÿ‡ ’∂ BD% «‘ ◊¬ΔÕ «¬√∂ Â∑ª ‹Ø
«‘¿»ÓÀÈ‡Δ˜ ◊πºÍ ”⁄ ÚΔ AIIE ”⁄ DF% ÂØ∫ ÿ‡ ’∂
B@AG ”⁄ CE% ‘Δ Í≥‹≈ÏΔ ˘ ⁄؉ڪ «ÚÙ≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
«Í¤Ò∂ «¬º’ Á‘≈’∂ ”⁄ Í≥‹≈ÏΔ √≈«‘ ”⁄ ◊À‹»¬∂ÙÈ Â∂
ÍØ√‡ ◊À‹»¬∂ÙÈ ”⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡ºË∂ «‘ ◊¬∂ ‘ÈÕ
Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂ ’≈Ò‹ª ”⁄ B@@G ”⁄ ACGBE
«Ú«Á¡≈ÊΔ √È ‹Ø ¡º‹ ÿ‡ ’∂ ABE@@ «‘ ◊¬∂ ‘ÈÕ
Í≥‹≈ÏΔ ⁄؉Ú∂∫ «Ú«Ù¡ª ”⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ ¿πÁØ∫ ÿ‡ ‘∂
‘È ‹ÁØ∫ ’≈Ò‹ ÚË ‘∂ ‘ÈÕ Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂
’≈Ò‹ AA@ ÂØ∫ BGH ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ
Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ Á≈ Èπ’√≈È ¿π‘Ȫ ÒØ’ª È∂ ÚΔ ’ΔÂ≈
˛ «‹‘Ȫ È∂ «¬√˘ «√º÷ª ÁΔ Ì≈Ù≈ «’‘≈ ˛Õ Ì≈Ù≈ ‘Ó∂Ù≈
’ΩÓª ÁΔ ‘πÁ
ø Δ ˛ È≈ «’ ËÓ ÁΔÕ «‹Ú∂∫ ¿πÁ» ˘ Óπ√ÒÓ≈Ȫ
ÁΔ Ì≈Ù≈ «’‘≈ «◊¡≈ ‹Á«’ ¿πÁ» Ì≈ÂΔ Ì≈Ù≈ ˛ ¡Â∂
Ì≈ÂΔ ¿πÍ-Ó‘≈ÁΔÍ Á∂ Óπ√ÒÓ≈Ȫ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÁπÈΔ¡ª
”⁄ «’Â∂ ÚΔ Óπ√ÒÓ≈È ¿πÁ» È‘ƒ ÏØÒÁ∂Õ Í≥‹≈ÏΔ, Í≥‹≈ÏΔ
’ΩÓ ÁΔ Ì≈Ù≈ ˛Õ Í≥‹≈ÏΔ¡ª ÁΔ Í¤≈‰ ÏØÒΔ ’’∂ ‘ÀÕ
Ì≈Ù≈ ‘Δ ÓÈπº÷ ÁΔ √Ó≈«‹’ ‘Ø∫Á Á√≈™ÁΔ ˛Õ Í ¡º‹
ÚË ‘∂ ¡ø◊∂˜Δ √’»Òª ”⁄ Í≥‹≈ÏΔ ÏØÒ‰ ”Â∂ ‹πÓ≈È≈
17 ‹»È-B@AH
Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ï‘πÂ∂ ÒØ’ «¬√ «Úº⁄ ‘Δ Ù≈È √ÓfiÁ∂
‘È «’ √≈‚∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ √’»Ò ”⁄ ¡ø◊∂˜Δ ÏØÒ‰ Ò≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ˛Õ ÿª «Úº⁄ ¤Ø‡∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª
Ó≈Úª ‹Ø ıπÁ Ì≈Ú∂∫ ¡ø◊∂˜Δ È‘ƒ ‹≈‰ÁΔ¡ª Í Ϻ«⁄¡ª
˘ ÈØ‹, ˛μ‚, Îπº‡, ¡≈Ó ÍÛ≈¿π‰◊Δ¡ªÕ Ⱥ’, ‘ºÊ,
’øÈ, Ϫ‘, «√ ˘ È‘ƒ Áº√‰◊Δ¡ª Â∂ «¬‘ ◊ºÒ Á∂÷‰
˘ Ï‘π ¡≈Ó Òº◊ÁΔ ˛Õ Í «√º‡∂ ◊øÌΔ ‘؉◊∂Õ «‹Ú∂∫
Í«‘Òª «Ò«÷¡≈ ˛ «’ Ì≈Ù≈ ÓÈ Á≈ ÓÂÒÏ ¿π√ Ì≈Ù≈
ÏØ Ò ‰ Ú≈Ò∂ ÒØ ’ ª Á∂ «¬«Â‘≈√, «Óº Ê ª, Ú≈«¬Âª,
√º«Ì¡≈⁄≈ ¡Â∂ ÁπÈΔ¡ª Ú∂÷‰ ÁΔ È˜Δ¬∂ ÁΔ ÓΩ ‘πøÁΔ
˛Õ ‹ÁØ∫ Óª È∂ Ϻ⁄∂ ˘ «√ È‘ƒ ˛μ‚ Áº√‰≈ ˛ ª Ó≈Â
Ì≈Ù≈ È≈Ò «¬√ÂØ∫ ÚºË ’Δ Ëº’≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ‹ÁØ∫ ¡≈͉Δ
Ì≈Ù≈ ˘ Ó≈ Ì≈Ù≈ ’«‘øÁ∂ ‘ª Ì≈Ú Óª ÂØ∫ «ÓÒΔ ÏØÒΔÕ
‹∂’ Óª ˛μ‚ Áº√∂◊Δ, Ϻ⁄∂ Í≥‹≈ÏΔ ÂØ∫ ‘Δ È‘ƒ Í≥‹≈ÏΔ
Ú≈«¬Âª, √º«Ì¡≈⁄≈’ ÂØ∫ ÚΔ ‡πº‡‰◊∂Õ ˛μ‚ ÍÛ∑È È≈Ò
«√ ÁΔ‹∂ ’≈«È È≈ ’Δ‹À, Ï≈«‘ «‹Èª ÁΔ Í’ÛΔ¬∂ «√
ÁΔ‹À Ï≈«‘ È≈ ¤Ø‚Δ¬∂, Ú◊Δ¡ª Ó‘≈È Ú≈«¬Âª È≈
√Ófi‰◊∂ Â∂ È≈ ‘Δ ¡Í‰≈¿π‰◊∂Õ Âª ¸‰ΩÂΔ¡ª È≈Ò
‡º’ ÚΔ È‘ƒ ÒÀ √’‰◊∂Õ ‹ÁØ∫ «¬º’ Ϙπ◊ Ó≈Â≈ È≈Ò
◊ºÒ ’«Á¡ª √Δ√ ÙÏÁ Ú ’∂ ¿π√ÂØ∫ Íπº«¤¡≈ «’
Âπ‘≈‚∂ «ÁÓ≈◊ «Úº⁄ √Δ√ ÙÏÁ È≈Ò ’Δ ¡≈«¬¡≈ ª
‹Ú≈Ï √Δ “◊π» Â∂◊ Ï‘≈Á”Õ «‹‘Û≈ «’ ˛μ‚ È≈Ò
È‘ƒ ¡≈¿π‰≈Õ Ì«Úº÷ «√‹‰≈ Ò¬Δ «¬«Â‘≈√ Á≈
«◊¡≈È Ò≈˜ÓΔ ˛Õ «¬‘ ¡≈Í‰Δ Ó≈ Ì≈Ù≈ ≈‘ƒ ‘Δ
√øÌÚ ˛Õ Ì≈Ù≈ ÂØ∫ ‡πº‡ ’∂ ’Ø¬Δ √Ó≈‹ È≈ ª ¡≈͉≈
«◊¡≈È «√‹ √’Á≈ ˛ Â∂ È≈ ‘Δ Ì≈ÚÈ≈Úª ÍÃ◊‡ ’
√’Á≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «ÙÚ ÁΔ¡ª ı»Ï√» √Âª ó
̺·Δ Ú≈ÒΔ¬∂ ⁄øÏ∂ ÁΔ¬∂ ‚≈ÒΔ¬∂
ÈΔ ÍΔÛ∑ª Á≈ Í≈◊≈ ÌπøÈ Á∂Õ
«¬‘Ȫ √Âª ˘ ’Ø¬Δ ’«‘øÁ≈ ’‘≈™Á≈ «ÚÁÚ≈È
¡ø◊∂˜Δ «Úº⁄ «¬√∂ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ ¡ÈπÚ≈Á
È‘ƒ ’ √’Á≈Õ ¡º‹ Í≥‹≈Ï Ï‘π-ÍÂΔ √ø’‡ «Úº⁄
«ÿ«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬√ √ø’‡ ”⁄Ø∫ «È’Ò‰ Ò¬Δ Í≥‹≈ÏΔ
Ì≈Ù≈ Á≈ ÚΔ ¡«‘Ó ÔØ◊Á≈È ‘ØÚ∂◊≈Õ
Í ¡√ƒ ıπÁ ‘Δ Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ ˘ «ÂÒª‹ÒΔ Á∂ ‘∂
‘ªÕ Í≥‹≈ÏΔ ˘ «¬’ºÒΔ ¸‰ΩÂΔ ¡ø◊∂˜Δ ÂØ∫ ‘Δ È‘ƒ ‘π‰
ª ¡≈.¡À√.¡À√. ÚΔ «‘øÁΔ, «‘øÁ,» «‘øÁ√
Ø Â≈È Á≈ √ø’ÒÍ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÒÀ ’∂ ⁄ºÒ ‘Δ ˛ ¡Â∂ Úº÷-Úº÷ Ì≈Ù≈Úª ˘ «È¿πÂÙ≈«‘Â
’ ‘Δ ˛Õ «‘øÁΔ ˘ ≈Ù‡Δ Ì≈Ù≈ ’«‘ ’∂ Á»‹Δ¡ª
Ì≈Ù≈Úª ˘ Áπ’≈«¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ‹Á«’ Ì≈ÂΔ
√ø«ÚË≈È «‘øÁΔ, Í≥‹≈ÏΔ, ◊π‹≈ÂΔ, Ïø◊≈ÒΔ, ¿πÁ» ¡≈«Á
˘ «¬º’ √Ó≈È ÓøÈÁ≈ ˛Õ Í Ô».ÍΔ. ”⁄ ¡ÒΔ◊Û∑ ”⁄
Ï√Í≈ Á∂ «¬º’ È∂Â≈ ÓπÙºÎ ‘π√ÀÈ ”Â∂ ¿πÁ» ”⁄ √‘πø ¸º’‰
’’∂ ‘Δ Ë≈«Ó’ Ì≈ÚÈ≈Úª ÌÛ’≈¿π‰ Á≈ Í⁄≈ Á‹
’ «ÁºÂ≈ ˛Õ
Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ ÁØ «ÒºÍΔ¡ª ◊πÓπ÷Δ Â∂ Ù≈‘Óπ÷Δ ”⁄
«Ò÷Δ ‹ªÁΔ ˛Õ Ò«‘øÁ∂ Í≥‹≈Ï ”⁄ Ù≈‘Óπ÷Δ Â∂ ⁄Û∑Á∂ Í≥‹≈Ï
”⁄ ◊πÓπ÷Δ ”⁄Õ Í≥‹≈ÏΔ ˘ Á∂ÚÈ≈◊Δ «ÒºÍΔ ”⁄ «Ò÷‰
ÁΔ ÚΔ ◊ºÒ ‘πøÁΔ ‘Δ, ‘π‰ ÚΔ ‘πøÁΔ ˛Õ Á∂ÚÈ≈◊Δ «ÒºÍΔ
ÚΔ Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ Ò¬Δ ÿ≈Â’ ‘Δ ‘ØÚ∂◊ΔÕ Á∂ÚÈ≈◊Δ ”⁄
Ì»¡≈ ˘ Ï»¡≈ Â∂ ÿ ˘ ◊ ‘Δ Í«Û∑¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ‹Ø
Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ ˘ ÷≈‰ Á≈ ’øÓ ‘Δ ’∂◊ΔÕ ¡«‹‘∂ ÔÂȪ
Á≈ Ó»ø‘ ÂØÛ ‹Ú≈Ï Á∂‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
¡«‹‘Δ √«ÊÂΔ ”⁄ «‹ºÊ∂ «¬‘ ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¿π‰Δ
⁄≈‘ΔÁΔ ˛ «’ ¡Á≈Òª, ¿π⁄∂Δ ÍÛ∑≈¬Δ, ÍÃ√≈ÙÈ ÁΔ Ì≈Ù≈
Ó≈Â≈ Ì≈Ù≈ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ‹Ø ◊À Ì≈Ù≈ ”⁄ ’øÓ ’∂ Â∂
«¬√˘ ÎΩ‹Á≈Δ ◊πÈ≈‘ Óø«È¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ
√’»Òª ˘ «¬√ ÿ∂∂ ”⁄ «Ò¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ ‹Ø Ó≈ Ì≈Ù≈
ÏØÒ‰ ”Â∂ Í≈ÏøÁΔ Ò≈¿π‰Õ Ó≈ Ì≈Ù≈Úª Ò¬Δ ÒÛ«Á¡ª
Ó»ÒÚ≈ÁΔ Í‘πø⁄ ÚΔ È‘ƒ ¡Í‰≈¿π‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ «’ ¡√ƒ
¡ø◊∂˜Δ Á≈ Ï≈¬Δ’≈‡ ’Δ¬∂Õ ÈÂΔ‹∂ Ú‹Ø∫ ¡√ƒ ¡≈͉∂
¡≈Í ˘ «’√∂ Â∑ª ÚΔ Ï≈‘Δ √øÍ’ «◊¡≈È ¡Â∂ «Ú⁄≈
Ú‡ªÁ∂ ÂØ∫ ‡πº‡ ‹≈Úª◊∂Õ ¡ø◊∂˜Δ Á∂ ◊ÒÏ∂ ˘ ¸‰ΩÂΔ
Á∂‰ Á≈ ÓÂÒÏ √≈Δ¡ª √Ê≈È’ ÏØÒΔ¡ª ˘ Әϻ ’È≈
˛Õ Óπº’ÁΔ ◊ºÒ «¬‘ ÍÃÏøË È≈Ò ÚΔ ‹π«Û¡≈ ¡ÓÒ ˛Õ
´‡∂≈ ÍÃÏøË «Ó‘ÈÂ’Ùª ˘ ‘Ó∂Ù≈ ¿π‘Ȫ Á∂ «¬«Â‘≈√
«Úº⁄ √‘Δ ‹◊∑≈ «ÓÒ‰ ÂØ∫ Úªfi≈ º÷‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛ ª «’
ÚÂÓ≈È «Úº⁄ ÿØÒ ÁΔ Ò◊≈Â≈Â≈ ˛, ¿π√Á∂ Ò¬Δ ÍÃ∂È≈
√Ø È≈ ω √’∂Õ «¬√ Ò¬Δ ¿π‘Ȫ ˘ ¿π‘Ȫ ÁΔ Ó≈Â
Ì≈Ù≈ ÂØ∫ Úªfi≈ º«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡≈˙ «¬√ ´‡∂∂ ÍÃÏøË ˘
¿πÒ‡≈¬Δ¬∂ Â∂ Ï≈ÏΔ Ú≈Ò≈ ÍÃÏøË «√‹Δ¬∂ ‹Ø √Ì ’ΩÓª,
Ì≈Ù≈Úª ˘ Ï≈ÏΔ Á∂Ú∂Õ »√ ÁΔ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ ¥ªÂΔ «¬√
Ò¬Δ √≈‚≈ ≈‘ Á√≈Ú≈ ˛Õ «’™«’ »√Δ ¥ªÂΔ È∂ «¬‘
√Ì ’πfi ’’∂ «Á÷≈«¬¡≈ √ΔÕ
18 ‹»È-B@AH
........................... √ø ÿ Ù/√◊ÓΔ¡ª...........................
√«‘øÁ ¯«Â‘ «ÁÚ√ ÓΩ’∂ ◊πÁ≈√Íπ «Ú÷∂ «’√≈È ’≈ÈÎø√
«’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ¡Â∂ Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È
ÚºÒØ∫ √Ê≈È’ ’≈Ó∂‚ ≈Ó «√≥ÿ ÁºÂ ‘≈Ò, ◊∞Á≈√Íπ
«Ú÷∂ Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈ «√≥ÿ Ï‘≈Áπ ÁΔ √«‘≥Á Ϋ‘ «ÁÚ√ Â∂
«’√≈È ’≈ÈÎ≥√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ Ó≥⁄ √≥⁄≈Ò’ ÁΔ
Ì»«Ó’≈ Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈¬Δ ÓΔ ÍzË≈È √«ÂÏΔ «√≥ÿ
√πÒÂ≈ÈΔ È∂ ’ΔÂΔ ¡Â∂ ÍzË≈È◊Δ Ó≥‚Ò «Úº⁄ «’ÂΔ
«’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈¬Δ √’ºÂ Á≈Â≈ «√≥ÿ, «˜Ò∑≈
ÍzË≈È ÂÒØ’ «√≥ÿ Ï«‘≈ÓÍπ, Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂
«˜Ò∑≈ ÍzË≈È ≈‹’∞Ó≈ Í≥‚Ø Δ Ù≈«ÓÒ ‘جÕ∂ ’≈ÈÎ≥√ «Úº⁄
«’√≈Ȫ-Ó˜Á»ª È∂ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ ”⁄ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ
«’ÂΔ «’√≈È Ô∞ÈΔ¡È Áπ¡≈≈ ¡≈ÔØ«‹Â «’√≈ÈΔ
’≈ÈÎ≥√ Á∂ Óπº÷ ÏπÒ≈∂ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀμÒ) «È¿±
‚ÀÓØ’∂√Δ Á∂ ¡≈◊» ’≈Ó∂‚ ÁÙÈ ÷‡’Û È∂ «’‘≈ «’
¡º‹ ‘Δ Á∂ «ÁÈ AD Ó¬Δ AGA@ ˘ Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈ «√≥ÿ
Ï‘≈Áπ È∂ √«‘≥Á Á∂ ÈÚ≈Ï Ú˜Δ ÷≈È ˘ Ó≈«¡≈ ¡Â∂
Í≥‹≈Ï ÁΔ «Í≥‚ ͺË ÁΔ ≈‹ √ºÂ≈ ˘ ¡≈Ó «’√≈Ȫ
Ó˜Á»ª ˘ √Ω«Í¡≈Õ Ì≈ ¿∞Í Óπ◊Ò ‘∞’Ó≈È ‘’»ÓÂ
’ ‘∂ √È, Á∂Ù «Úº⁄ ¡≈Ó «’√≈Ȫ Ó˜Á»ª ÁΔ ‘≈ÒÂ
÷√Â≈ √Δ, ˜ÓΔȪ ¿∞μÍ ’Ϙ≈ ˜◊ΔÁ≈ª √ΔÕ «‹√ Á∂
«ÚØË «Úº⁄ Í≥‹≈Ï ÁΔ ËÂΔ ¿∞μÍ ÁºÏΔ-’∞⁄ÒΔ ‹Ó≈Â
ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ò¬Δ ÷≈Ò√≈ Í≥Ê ÁΔ √≈‹È≈ ’ΔÂΔ ◊¬Δ,
«‹√È∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ò∞º‡Δ∫ÁΔ ‹Ó≈ Á∂ ‘º’ «Úº⁄ È≈¡≈
«‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Â∂ ˜ÓΔÈΔ √øÿÙ È∂ ‡ª‚≈-Á√»‘≈ ”⁄ «ÁºÂΔ Á√Â’
Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂·
Í≥‹≈Ï Ì ”⁄ ÒØÛÚøÁ Ï∂ÿ∂ ¡Â∂ Ï∂˜ÓΔÈ∂ «’ÂΔ¡ª
Ò¬Δ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ Â∂ Ï∂˜ÓΔÈ∂ ÒØ’ª ˘ ˜ÓΔÈ ”⁄Ø∫
ωÁ≈ ‘º’ Áπ¡≈¿π‰ Ò¬Δ ⁄ºÒ ‘∂ √øÿÙ È∂ ‘π«Ù¡≈Íπ
«˜Ò∑∂ Á∂ ÏÒ≈’ ‡ª‚≈ ¡Â∂ Á√»‘≈ Á∂ «Í≥‚ª «Úº⁄ ÚΔ Á√Â’
«ÁºÂΔ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡≈ˆ≈˜ ÏÒ≈’ ‡ª‚≈ Á∂ «Í≥‚ √ºÁ≈ ÂØ∫
¡≈͉≈ ‘º’ ÒÀ‰ Ò¬Δ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª È∂ Ô»ÈΔ¡È Á∂
«‘√ΔÒ ÍÃË≈È √ÁΔ’ «Úº’Δ Ì»ÒÍπ, √’ºÂ È≈ÚÒ
«◊ºÒ ‡≈‘ÒΔ, ’πÒ«ÚøÁ ’Ω, ÏΔÏΔ ’Â≈Δ ¡≈«Á
¡≈◊»¡ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ÁΔ ‘؉
Ú≈ÒΔ ◊πÍ ÏØÒΔ Á≈ G Ó¬Δ ˘ ‚º‡ ’∂ «ÚØË ’’∂
’ΔÂ≈Õ Í≥⁄≈«¬Â ¡«Ë’≈Δ ˘ Ó˜Á»ª Á∂ «ÚØË √Á’≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ó≈«¡≈ √ΔÕ ◊∞» ◊Ø«Ï≥Á «√≥ÿ ‹Δ ÁΔ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈ «√≥ÿ Ï‘≈Áπ È∂ Í≥‹≈Ï Á∂ ¡≈Ó «’√≈Ȫ
Ó˜Á»ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’«Á¡ª ◊∞» ◊Ø«Ï≥Á «√≥ÿ ÁΔ
Ú≈«¬Â ˘ ¡º◊∂ ÂØ«¡≈ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï Á≈ Í«‘Ò≈ ˜ÓΔÈΔ
√≥ÿÙ ’È Ú≈Ò≈ ÔØË≈ Ï«‰¡≈ «‹√È∂ Îª√Δ√Δ
«¬È’Ò≈Ï ÂØ∫ Ò◊Ì◊ G@-H@ √≈Ò Í«‘Òª Ì≈ ÁΔ
˜ÓΔÈ ”Â∂ ˜ÓΔÈΔ «¬È’Ò≈Ï ÁΔ ◊ºÒ ’ΔÂΔÕ Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈
«√≥ÿ Ï‘≈Áπ È∂ ‹◊ΔÁ≈Δ ˘ ÷ÂÓ ’’∂ ¡≈Ó «’√≈Ȫ
¡Â∂ Óπ˜≈«¡ª ˘ ˜ÓΔȪ Á≈ ¡√Ò Ó≈Ò’ ω≈«¬¡≈Õ
¡º‹ ÚΔ Ì≈ «Úº⁄ ÍÀÁ≈ÚΔ √≈ËȪ ¿∞Í ’∞fi ’∞ Óπº·Δ
Ì ÒØ’ª Á≈ ’Ϙ≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ ÍÀÁ≈ÚΔ √≈ËȪ ÁΔ ’≈‰Δ
Úø‚ «ÁÈ-Ï-«ÁÈ ‘Ø Â∂˜ ‘∞≥ÁΔ ‹≈ ‘Δ ‘ÀÕ ¿∞∂‘Ȫ «’‘≈
«’ Ì≈ «Úº⁄ ¡º‹ Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈ «√≥ÿ Ï‘≈Áπ ÁΔ ÒΔ‘ ˘
¡º◊∂ ÂØÈ ÁΔ ÒØÛ ‘ÀÕ Ì≈ «Úº⁄ «¬º’ ˜º¬Δ «¬È’Ò≈Ï
Ò¬Δ √≥ÿÙ Ò¬Δ Ï≈Ï≈ Ï≥Á≈ «√≥ÿ Ï‘≈Áπ ÂØ∫ √∂Ë Ò∂‰
ÁΔ ÒØÛ ‘ÀÕ
«¬√ ÓΩ’∂ «’√≈ÈΔ ’≈ÈÎ≥√ ˘ «’ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈¬Δ √’ºÂ Á≈Â≈ «√≥ÿ È∂ ÚΔ √≥ÏØËÈ
’ΔÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ó≈√‡ Íz∂Ó Ò≈Ò ÷Ø‹∂Íπ, ⁄≥ȉ «√≥ÿ
ÁØª◊ˇ≈ È∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ◊Δ Í∂Ù ’ΔÂ∂Õ Í∂∫‚± Ó˜Á»
Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È ≈‹ ’∞Ó≈ Í≥‚ØΔ È∂ «’√≈ÈΔ
’≈ÈÎ≥√ «Úº⁄ ‘≈˜ ‘ج∂ √≈ÊΔ¡ª Á≈ Ë≥ÈÚ≈Á ’ΔÂ≈Õ
Ï∂ø◊ ÓπÛÈ≈ «Í¡≈Õ «¬√ ¿πÍø ÏÒ≈’ ‡ª‚≈ Á∂ «Í≥‚
√Ò∂ÓÍπ «Ú÷∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª ÚºÒØ∫ «‘≈«¬ÙΔ Í≈Ò‡ Á∂‰
Ò¬Δ ◊Ã≈Ó √Ì≈ Á≈ ¡‹Ò≈√ ÏπÒ≈¿π‰ Â∂ ˜ÓΔÈ Á≈ ‘º’
Á∂‰ Ò¬Δ ’ΔÂ∂ «ÚØË ’≈È Ú≈-Ú≈ «ÏȪ ÏØÒΔ ’ΔÂ∂
Í≥⁄≈«¬Â Á∂ Ó«‘’Ó∂ ˘ Ú≈Í√ Í‰≈ «Í¡≈Õ
«¬√∂ ÏÒ≈’ Á∂ «Í≥‚ ‡≈‘ÒΔ «Ú÷∂ Í∂∫‚» ËÈ≈„
⁄ΩËΔ¡ª, ¡Î√Ù≈‘Δ Â∂ ‘≈’Ó «Ëª Á∂ «√¡≈√ÂÁ≈Ȫ
È∂ ◊·‹ØÛ Ï‰≈ ’∂ AB Ó¬Δ ˘ Î‹Δ ÏØÒΔ ˘ ¡ø‹≈Ó Á∂‰
«ÚπºË Í∂∫‚» Ó˜Á»ª È∂ Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ”⁄ fiø‚≈ ◊º‚
«ÁºÂ≈Õ Ïπ÷Ò≈‘‡ «Úº⁄ ¡≈¬∂ Í∂∫‚» ⁄ΩËΔ¡ª È∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª
Á∂ √øÿÙ ˘ ¡√¯Ò ω≈¿π‰ Ò¬Δ ⁄Δ √≈«‹Ù «‘Â
’πfi ÒØ’ª ˘ ¿π’√≈ ’∂ Ô»ÈΔ¡È Á∂ «‘√ΔÒ √’ºÂ
19 ‹»È-B@AH
È≈ÚÒ «◊ºÒ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ïª ¿πμÍ ‹≈ÈÒ∂Ú≈ ‘ÓÒ≈
’Ú≈ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ Í∂∫‚» ⁄ΩËΔ¡ª «‹‘Ȫ ”⁄ ¡’≈ÒΔ-
’ª◊√ Í≈‡Δ Á∂ ⁄ΩËΔ¡ª Á∂ È≈Ò «’√≈È-Ó˜Á»
‹º Ê ∂ Ï ø Á Δ ’‘≈¿π ‰ Ú≈ÒΔ ‹º Ê ∂ Ï ø Á Δ Á∂ ¡≈◊» ¡ ª È∂
¡Î√Ù≈‘Δ Á∂ È≈Ò Â∂ ‘Ò’≈ ‡ª‚≈ Á∂ ¡ÀÓ.¡ÀÒ.¬∂. È≈Ò
«ÓÒ ’∂ È≈ÚÒ «◊ºÒ Â∂ ¿π√Á∂ Í«Ú≈ «ÚπºË ‘Δ ÿ ”⁄
Á≈÷Ò ‘Ø ’∂ √º‡ª Ó≈È ¡Â∂ ÌøÈÂØÛ ’È Á≈ fi»·≈
Óπ’ºÁÓ≈ Á‹ ’Ú≈ «ÁºÂ≈Õ «‹√Á∂ «ÚØË ”⁄ Ô»ÈΔ¡È
Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È Â√∂Ó ÍΔ‡ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· AF Ó¬Δ
˘ ¿πμ⁄-ͺËΔ Ú¯Á È∂ ‚Δ.√Δ. ¡Â∂ ¡À√.¡À√.ÍΔ. ˘
Óø◊ ͺÂ «ÁººÂ≈Õ «‹‘Ȫ ÍÛÂ≈Ò ’’∂ ’≈Ú≈¬Δ Â∂
«¬È√≈¯ Á≈ Ô’ΔÈ «ÁºÂ≈Õ «√¡≈√Δ ÁÏ≈¡ ‘∂· ‡ª‚≈
ÍπÒΔ√ È∂ È≈ÚÒ «◊ºÒ Â∂ «¬º’ ‘Ø ÈΩ‹Ú≈È ˘ AI Ó¬Δ
˘ «◊ÃÎÂ≈ ’’∂ ‹∂Ò∑ ‚º’ «ÁºÂ≈ ª «’ «Í≥‚ª ”⁄ ¿πμ·
‘∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª Á∂ √øÿÙ ˘ ¡√¯Ò ω≈¿π‰ Ò¬Δ
Ó˜Á» ÓȪ ”⁄ Á«‘Ù Í≈ ’∂ ÿª ”⁄Ø∫ Ï≈‘ «È’Ò‰
ÂØ∫ Ø«’¡≈ ‹≈ √’∂Õ
Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï, ¡øÏ‚ ∂ ’ ÎØ√ Í≥‹≈Ï,
Ì≈Ú≈Ë√ Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √ªfi∂ ÚÎÁ È∂
«◊ÃÎÂ≈ ¡≈◊» ÁΔ «‘≈¬Δ Â∂ ÍÒ≈‡ª Â∂ ˜ÓΔÈ Á≈ ‘º’
Á∂‰ Á∂ ÓπºÁ∂ ˘ ¡À√.¡À√.ÍΔ. ‘π«Ù¡≈Íπ È≈Ò ÓπÒ≈’≈Â
’’∂ ÍπÒΔ√ ÁΔ Ëº’∂Ù≈‘Δ ÁΔ «ÚØËÂ≈ ’ΔÂΔ ¡Â∂ BC
Ó¬Δ ˘ ÍÃ√≈ÙÈ Â∂ ‡ª‚≈ ÍπÒΔ√ «ıÒ≈¯ ‡ª‚≈ «Ú÷∂ ËÈ≈-
Óπ˜≈‘≈ ’È Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈Õ ÓΩ’∂ ”Â∂ È≈«¬Ï
«‘√ΔÒÁ≈ È∂ ÍÃ√≈ÙÈ Â∂ ÍπÒΔ√ ÂÎØ∫ B «ÁȪ Á∂
¡øÁ-¡øÁ ‹∂Ò∑ ‚º’∂ ¡≈◊» ˘ «‘≈¡ ’È Â∂ ˜ÓΔÈ
Â∂ ÍÒ≈‡ª Á∂ Ó√Ò∂ Á∂ ‘ºÒ Ò¬Δ ¡À√.‚Δ.¡ÀÓ. È≈Ò ÓΔ«‡ø◊
Á∂‰ Á≈ ÌØ√≈ «ÁºÂ≈Õ
«‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Ò¬Δ ÓØ◊∂ «˜Ò∑∂ ”⁄ √øÿÙ
«Íß‚ √Ó≈Ò√ «Úμ⁄ Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È ÚμÒØ∫
Ó˜Á±ª Á∂ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Ò¬Δ Íß⁄≈«¬Â ÂØ∫ Íß‹-Íß‹
ÓÒ∂ Á∂ ÍÒ≈‡ª Á∂ ÓÂ∂ ÍÚ≈¬∂ ◊¬∂, Á±√≈ Íß⁄≈«¬ÂΔ
˜ÓΔÈ ”⁄Ø∫ Ó˜Á±ª Á∂ ÂΔ‹∂ «‘μ√∂ ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔ ◊¬Δ
«‹√ ’≈È ’¬Δ Ú≈ ÏØÒΔ μÁ ‘جΔ! ¡÷Δ «Úμ⁄
Íß⁄≈«¬Â È∂ ‚ßÓΔ ÏØÒΔ ’ ’∂ ÂΔ‹∂ «‘μ√∂ ÁΔ ˜ÓΔÈ
«’√≈Ȫ 鱧 Á∂ «ÁμÂΔ «‹√Á≈ Í∂∫‚± Ó˜Á± È∂ «ÚØË ’Á∂
‘ج∂ Íß⁄≈«¬ÂΔ ◊z≈Ó √Ì≈ Á≈ «¬‹Ò≈√ Ï∞Ò≈¿∞‰ ÁΔ Ò¬Δ
«’‘≈ ‘À! «¬√ Ú’Â «˜Ò∑≈ √’μÂ Óß◊≈ «√ßÿ ÚÀØ’∂,
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
B «ÁȪ Ï≈¡Á «◊ïÂ≈ ¡≈◊» ”Â∂ «¬º’ ‘Ø
ÈΩ‹Ú≈È Á√»‘≈ ‹∂Ò∑ ÂØ∫ «‘≈¡ ‘Ø «◊¡≈ Í ¡‹∂ º’
ÍÒ≈‡ª Â∂ ˜ÓΔÈ Á∂ Ó√Ò∂ ˘ ‘ºÒ ’È ¡Â∂ fi»·≈ ’∂√
Ú≈Í√ ÒÀ‰ Ò¬Δ ’Ø¬Δ ¡ÓÒ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ √øÿÙ
‹≈Δ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª √øÿÙ ”⁄ Ù≈ÓÒ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Á√»‘≈
ÏÒ≈’ Á∂ «Í≥‚ ¡≈ÒÓÍπ Á∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª È∂ ¡≈͉≈ ‘º’
ÒÀ‰ Ò¬Δ Íø⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ”⁄ fiø‚≈ ◊º‚ «ÁºÂ≈Õ C@ Ó¬Δ
˘ «Í≥‚ «Úº⁄ Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
‘∂· ÌÚƒ ÀÒΔ ’’∂ √øÿÙ ˘ ¡º◊∂ ÚË≈¿π‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
‡ª‚≈-Á√»‘≈ Á∂ «‹‘Û∂ «Í≥‚ª ”⁄ Í∂∫‚» Ó˜Á»
Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· √øÿÙ ”⁄ È∂, ¿π‘Ȫ
«Í≥‚ª √Ó∂ ÍÃØÚÀÈÙÈ ◊Ω«Óø‡ ÁΔ BA@@@ ¬∂’Û ˜ÓΔÈ
Ï∂˜ÓΔÈ∂ Á«Ò «’ÂΔ¡ª ˘ ¡Ò≈‡ ‘Ø¬Δ √ΔÕ Ï∂¡≈Ï≈Á
’ΔÂΔ «¬‘ ˜ÓΔÈ Í∂∫‚» ËÈ≈„ ⁄ΩËΔ¡ª È∂ ¡Î√Ù≈‘Δ
Â∂ ‘≈’Ó «Ëª Á∂ «√¡≈√ÂÁ≈Ȫ È≈Ò «ÓÒ ’∂ «Úø◊∂-
‡∂„∂ „ø◊ È≈Ò ¡≈͉∂ ’Ï‹∂ «Úº⁄ ’ Ò¬ΔÕ «’√≈Ȫ-
Ó˜Á»ª Á∂ ‘º’ Ò¬Δ √øÿÙ ’È Á∂ Á≈¡Ú∂ ’È Ú≈ÒΔ
«¬º’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á∂ ¡≈◊» ÚΔ Á«Òª ˘ ¡Ò≈‡ ‘Ø¬Δ¡ª
˜ÓΔȪ ”Â∂ È‹≈«¬‹ ’Ï‹∂ ‹Ó≈¿π‰ ÂØ∫ «Íº¤∂ È‘ƒÕ Í∂∫‚»
Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· ‡ª‚≈-Á√»‘≈
”⁄ Í∂∫‚» ËÈ≈„ ⁄ΩËΔ¡ª, ¡Î√Ù≈‘Δ Â∂ ‘≈’Ó «Ëª Á∂
«√¡≈√ÂÁ≈Ȫ Á≈ ◊·‹ØÛ Í»Δ Â∑ª Ïπ÷Ò≈‘‡ «Úº⁄ ¡≈
«◊¡≈ ˛Õ ¡◊Ò∂ «ÁȪ ”⁄ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª Á≈ √øÿÙ ’Δ
ø◊ «Ú÷≈™Á≈ ˛ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ √Óª ‘Δ Áº√∂◊≈Õ
√øÿÙ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ô»ÈΔ¡È ÁΔ √Ê≈È’ ’Ó∂‡Δ
Á∂ È≈Ò-È≈Ò √»Ï≈ ÍÃË≈È Â√∂Ó ÍΔ‡, √»Ï≈ ¡≈◊» Ó«‘øÁ
«√øÿ ÷ÀÛ ¡Â∂ ’ÙÓΔ «√øÿ ÿπº◊ÙØ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
ÏÒ’≈ «√ßÿ √Ó≈Ò√, Ó∂‹ «√ßÿ √Ó≈Ò√, ¡‹ÀÏ
«√ßÿ √Ó≈Ò√ ¡Â∂ ≈‹«¬ßÁÍ≈Ò «√ßÿ ¡≈«Á ‘≈˜
√ÈÕ «¬√∂ Â∑ª «Íß‚ ÚÀØ’∂ «Úμ⁄ Ó˜Á±ª Á∂ «‘≈«¬ÙΔ
ÍÒ≈‡ª Ò¬Δ Íß⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ÁΔ ÏØÒΔ √Ó∂∫ ÍÒ≈‡ª Á≈
Íß⁄≈«¬Â ÂØ∫ ÓÂ≈ ÍÚ≈«¬¡≈ «◊¡≈, «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª
Íß⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ÁΔ ÁØ Ú≈Δ ÏØÒΔ μÁ ’Ú≈¬Δ ◊¬Δ
«’¿∞∫«’ ÍÒ≈‡ª Á∂ ÓÂ∂ Ò¬Δ Íß⁄≈«¬Â «Â¡≈ È‘Δ∫ √Δ!
Ï≈’Δ «‹ßÈ≈ «⁄ Íß⁄≈«¬Â Ó˜Á±ª 鱧 ÍÒ≈‡ ’μ‡ ’∂
È‘Δ∫ «ÁßÁΔ ¿∞Ȫ «⁄ √ßÿÙ ‹≈Δ ‘∂◊≈Õ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ
20 ‹»È-B@AH
ÏÒ≈’ Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ Á∂ ‘Ø «Íß‚ª «Úμ⁄ ÚΔ ’Ø«ÙÙ ‹≈Δ
‘ÀÕ Ó˜Á±ª ÁΔ ÂΔ‹∂ «‘μ√∂ ÁΔ ˜ÓΔÈ È±ß ÒÀ ’∂ ¡Â∂ Íß‹
ÓÒ∂ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª ÁΔ Óß◊ 鱧 ÒÀ ’∂, «¬√ Ú’Â
’πºÒ «‘øÁ «’√≈È √øÿÙ ’Ø¡≈‚ΔÈ∂ÙÈ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ √Ω∫Í∂ ◊¬∂ Óø◊ ͺÂ
’πºÒ «‘øÁ «’√≈È √øÿÙ ’Ø¡≈‚ΔÈ∂ÙÈ ’Ó∂‡Δ Á∂
’πºÒ «‘øÁ √ºÁ∂ «‘ «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È, ‹Ó‘»Δ
«’√≈È √Ì≈ Í≥‹≈Ï, Í≥‹≈Ï «’√≈È Ô»ÈΔ¡È, ’πºÒ «‘øÁ
«’√≈È √Ì≈, ÏΔ.’∂.Ô». (‚’Ω∫Á≈) ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «’√≈È √Ì≈
ÁΔ ÙÓ»ÒΔ¡Â È≈Ò ◊πÁ≈√Íπ, ¡ø«ÓÃÂ√, ´«Ë¡≈‰≈,
ÓØ◊≈, Í«‡¡≈Ò≈, √ø◊», √ø◊», Ï«·ø‚≈, ‹ÒøË,
’Í»ÊÒ≈, ÈÚªÙ«‘ √Ó∂ ’¬Δ ‘Ø «˜«Ò∑¡ª «Úº⁄
«’√≈Ȫ È∂ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ Á√Â÷ÂΔ Óπ«‘øÓ ’’∂ Ì∂ ‘ج∂
‘˜≈ª Î≈Ó Óø◊-ͺÂ Á∂ »Í ”⁄ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ
¡Â∂ ≈‹ √Ì≈ Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ Á∂ Ȫ √Ω∫Í∂ ◊¬∂Õ ◊πÁ≈√Íπ
«Ú÷∂ È«‘» Í≈’ ÂØ∫ Ø‘ ÌÍ» Óπ˜≈‘≈ ’’∂ ‚Δ.√Δ.
Á¯Â Íπº‹ ’∂ Óø◊ ͺÂ √Ω∫«Í¡≈ «◊¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ‘ج∂ «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈ ÓΔÂ
ÈΩ‹Ú≈È ÚΔ «√≥ÿ ˘ «‘≈¡ ’≈¿∞‰ ¡Â∂
‘·± Íπ«Ò√ ÁΔ¡ª ‘Ø «˜¡≈ÁÂΔ¡ª Á∂ «ıÒ≈¯ ËÈ≈
‘·± Ê≈‰∂ ÁΔ Íπ«Ò√ È∂ ÒØ’ª È≈Ò «˜¡≈ÁÂΔ¡ª
’È ÁΔ ¡ºÂ ⁄πº’Δ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ ÒØ’ª È≈Ò Ó≈-’∞‡≈¬Δ
’È, ˜ÓΔȪ ”Â∂ ’Ϙ≈ ’È Ú≈Ò∂ ËÈ≈„ª ˘ ÷πº«Ò¡ª
¤º‚ ‘Δ ¡Â∂ Ï∂Áث١ª Á∂ «ıÒ≈¯ fi»·∂ Í⁄∂ Á‹ ’’∂
‹∂ÒΔ∫ ‚º’ ‘Δ ‘ÀÕ
¡«‹‘≈ ‘Δ «¬º’ Ó≈ÓÒ≈ fiØÛª «Í≥‚ Á∂ ÚΔ «√≥ÿ
Á≈ ‘ÀÕ «Í≥‚ ÁΔ ËÈ≈„ Í≥‹≈‘ «’º«Ò¡ª ÂØ∫ ÚºË ÁΔ Ó≈Ò’
ÓÈÁΔÍ ’Ω È∂ Í«‘Òª ÚΔ «√≥ÿ ÁΔ ’∞º‡Ó≈ ’Ú≈¬ΔÕ
¡≈Í ’≈˘ÈΔ ’≈Ú≈¬Δ ÂØ∫ Ï⁄‰ Ò¬Δ ÚΔ «√≥ÿ ”Â∂ ‘Δ
CED Á≈ fi»·≈ Í⁄≈ Á‹ ’Ú≈ «ÁºÂ≈Õ «¬√ Ú’Â
ÚΔ «√≥ÿ ‹∂Ò∑ Á∂ «Úº⁄ Ï≥Á ‘ÀÕ «¬‘ Óπ’ºÁÓ≈ BA ‹ÈÚΔ
˘ Á‹ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ ‹Ê∂Ï≥ÁΔ¡ª ÁΔ Ó≥◊ ”Â∂ Íπ«Ò√
È∂ ’∂√ ÁΔ ‹ª⁄ Ù∞» ’ «ÁºÂΔ √ΔÕ Í «√¡≈√Δ ÁÏ≈¡
”⁄ ‘Δ ÚΔ «√≥ÿ ˘ «◊zÎÂ≈ ’’∂ ‹∂Ò∑ Ì∂‹ «ÁºÂ≈Õ ’∂√
fi»·≈ ‘À «¬√ ’’∂ ‘≈Ò∂ º’ ÚΔ «√≥ÿ È∂ ˜Ó≈È ȑΔ∫
’Ú≈¬Δ ‘ÀÕ B@AF «Úº⁄ «Í≥‚ fiØÛª Á∂ ¿±ËÓ «√≥ÿ ÁΔ
«’√∂ ◊ºÒ ’’∂ «Í≥‚ Á∂ √Í≥⁄ ◊∞Ó∂Ò «√≥ÿ È≈Ò Â±≥-
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«˜Ò∑≈ √’μÂ Óß◊≈ «√ßÿ ÚÀØ’∂, √∞÷Á∂Ú «√ßÿ ÚÀØ’∂,
√∞÷ÓßÁ «√ßÿ ÚÀØ’∂, ’∞ÒÁΔÍ «√ßÿ, ‘ÍzΔ «√ßÿ ¡≈«Á
‘≈˜ √ÈÕ
ÍÃË≈È √«ÂÏΔ «√øÿ √πÒÂ≈ÈΔ, «˜Ò∑≈ ÍÃË≈È ÂÒØ’ «√øÿ
Ï«‘≈ÓÍπ, Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ ÍÃË≈È ≈‹
’πÓ≈ Í≥‚ØΔ, ‹Ó‘»Δ «’√≈È √Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ¡≈◊» ’≈.
ÿÏΔ «√øÿ Í’ΔÚª, ¡‹Δ «√øÿ ·º’ √øË», ‹√ÏΔ
«√øÿ ’ºÂÚØ ≈Ò, ◊πÒ˜≈ «√øÿ Ï√ø’؇, ¡Ó‹Δ «√øÿ
√À‰Δ Â∂ ÏÒÏΔ «√øÿ øË≈Ú≈ ¡≈«Á «’√≈È ¡≈◊»¡ª È∂
√øÏË
Ø È ’«Á¡ª ’∂∫Á √’≈ ÂØ∫ Óø◊ ’ΔÂΔ «’ «’√≈Ȫ-
Ó˜Á»ª Á≈ √Óπº⁄≈ ’˜≈ Óπ¡≈¯ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂, ‚≈.
√Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ¡ª «√Î≈«Ùª ¡Èπ√≈ ÷∂ÂΔ
Ò≈◊ª Â∂ E@ÎΔ√ÁΔ ÓπÈ≈Î≈ ‹ØÛ ’∂ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á∂
Ì≈¡ «ÁºÂ∂ ‹≈‰, ÷∂ÂΔ Ò≈◊ª ÿ‡≈¬Δ¡ª ‹≈‰ ¡Â∂ ˜ÓΔÈ
‘ºÁÏøÁΔ ’≈˘È ˘ √÷ÂΔ È≈Ò Ò≈◊» ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ Â∂ Ú≈Ë»
˜ÓΔÈ Ï∂˜ÓΔÈ∂ Ó˜Á»ª-«’√≈Ȫ «Úº⁄ Úø‚Δ ‹≈Ú∂Õ
±≥, ÓÀ∫-ÓÀ∫ ‘Ø ◊¬Δ √ΔÕ Íπ«Ò√ È∂ ¿±ËÓ «√≥ÿ ÁΔ A@G,
AEA «Úº⁄ ˜Ó≈È ’ «ÁºÂΔÕ Í √Í≥⁄ ◊∞Ó∂Ò «√≥ÿ
Á∂ ’«‘‰ ”Â∂ Íπ«Ò√ È∂ ¿±ËÓ «√≥ÿ Á∂ «ıÒ≈¯ ÏΔ.‚Δ.ÍΔ.¿.
Á∂ fi»·∂ «Ï¡≈È ÁÚ≈ ’∂ √’≈Δ ’≥Ó «Úº⁄ «ÚÿÈ Í≈¿∞‰
Á≈ Í⁄≈ Á‹ ’ «ÁºÂ≈Õ Î»√∂ Ú≈Ò∂ Ó˜Á» ¡’√
Íπ≈‰≈ ‡À’‡ ÷ΔÁ ’∂ λ√∂ ÁΔ „Ø¡≈-„∞¡≈¬Δ Á≈ ’≥Ó
’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ˘ ÏÀ∫’ ‹ÒÁΔ ’˜≈ È‘Δ∫ «Á≥Á∂Õ «¬√
’’∂ ¡º‹ ÂØ∫ ÚΔ‘ √≈Ò Í«‘Òª «Í≥‚ Òº÷∂ Á∂ λ√∂ Ú≈Ò∂
Ó˜Á»ª È∂ √»Á÷Ø ‘ÌØÒ «√≥ÿ ÂØ∫ Íπ≈‰≈ ‡À’‡ ÷ΔÁ
«Ò¡≈Õ «¬‘ √»Á÷Ø Í«‘Òª ÚΔ Ó˜Á»ª ˘ «Ú¡≈˜ “Â∂
’˜ Á∂ «Á≥Á≈ √ΔÕ «¬√ ’’∂ ÍÀ√∂ Á∂ ‡À’‡ ÷ΔÁ‰
Òº«◊¡ª Ó˜Á»ª È∂ ‘ÒÎΔ¡≈ «Ï¡≈È È‘Δ∫ «Ò¡≈Õ
‡À’‡ ÁΔ ’≈ÍΔ ÚΔ ¡≈͉∂ È≈Ó È‘Δ∫ ’Ú≈¬ΔÕ ‘ÌØÒ
«√≥ÿ Á∂ √≈Ò∂ Á∂ Óπ≥‚∂ È∂ ÷πÁ «Ï¡≈È «ÁºÂ∂ √È «’ Ó˜Á»ª
È∂ ‡À’‡ ÍÀ√∂ Á∂ ’∂ ‘Δ ÷Δ«Á¡≈ √ΔÕ A@-AB √≈Ò
Ï≈¡Á «¬‘Ȫ Ó˜Á»ª È∂ ‡À’‡ ¡º◊∂ Ϻ√Δ¡ª Á∂ λ√∂
Ú≈Ò∂ Ó˜Á»ª ˘ ‘ÌØÒ «√≥ÿ Á∂ ≈‘Δ∫ Ú∂⁄ «ÁºÂ≈Õ ‘ÌØÒ
21 ‹»È-B@AH
«√≥ÿ ÁΔ ÓΩ ‘Ø ⁄πº’Δ ‘ÀÕ ‘∞‰ ‘ÌØÒ «√≥ÿ Á∂ ÚÒÀ ÂØ∫
¡≈¬∂ Óπ≥‚∂ È∂ «¬‘ ΩÒ≈ Í≈ «Ò¡≈ «’ ‡À’‡ ª ‘ÌØÒ
«√≥ÿ È∂ «’≈¬∂ ”Â∂ «ÁºÂ≈ √ΔÕ Íπ«Ò√ È∂ ◊ΔÏ Ó˜Á»ª
È≈Ò Ëº’≈ ’«Á¡ª Ó˜Á» ÓÒ’Δ «√≥ÿ, ‹∞«◊≥Á «√≥ÿ
”Â∂ DB@ Á≈ Í⁄≈ Á‹ ’’∂ ‡À’‡ Ê≈‰∂ Ò≈ «ÁºÂ≈Õ
«¬‘ Ó˜Á» «Ú⁄≈∂ Á-Á ÁΔ¡ª ·Ø’ª ÷≈‰ Ò¬Δ
Әϻ ‘ÈÕ «Í≥‚ √»ÒÍπ Á∂ ◊ΔÏ «’√≈È ◊∞Ó∂Ò «√≥ÿ
˘ ¿∞√Á≈ ÌÂΔ‹≈ ¡Â∂ √Í≥⁄ «’√∂ ’∂√ «Úº⁄ ◊Ú≈‘Δ
Á∂‰ Á∂ Ï‘≈È∂ È≈Ò ’⁄«‘Δ¡ª ÒÀ ◊¬∂Õ «’√≈È ‹Ø ¡ÈÍÛ∑
‘À, ¿∞√ ÁΔ ¡ÈÍÛ∑Â≈ Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿∞·≈ ’∂ ¿∞√Á∂ ÌÂΔ‹∂
¡Â∂ √Í≥⁄ È∂ «’√≈È ÁΔ ˜ÓΔÈ Á≈ «¬≥Â’≈Ò ¡≈͉∂
È≈Ó ’Ú≈ «Ò¡≈Õ B@AF «Úº⁄ ÌÂΔ‹∂ ¡Â∂ √Í≥⁄ Á∂
«ıÒ≈¯ DB@ Á≈ Í⁄≈ Á‹ ‘Ø ⁄πº’≈ ‘À Í ‘≈Ò∂ º’
Íπ«Ò√ ÁΔ «Ó‘Ï≈ÈΔ È≈Ò ÁØÚ∂∫ ¡≈˜≈Á ÿ∞≥Ó ‘∂ ‘ÈÕ
«Í≥‚ fiØÛª Á∂ ‚∂„ √Ø «’º«Ò¡ª Á∂ Ó≈Ò’ ˘ «Í≥‚ Á∂ ‘Δ
◊∞⁄È «√≥ÿ È∂ ¡≈Í‰Δ ÁØ «’ºÒ∂ ˜ÓΔÈ Ú∂⁄Δ √ΔÕ «¬√
ËÈ≈„ È∂ √≈∂ ÍÀ«√¡ª «Úº⁄Ø∫ ÚΔ‘ Òº÷ πͬ∂ ◊∞⁄È
«≥√≥ÿ ˘ ’«‘ «ÁºÂ≈ «’ “Î∂ Á∂ Á∂Úª◊≈” Í ¡‹∂ º’
ÚΔ‘ Òº÷ πͬ∂ È‘Δ∫ «ÁºÂ∂Õ ÈßÏÁ≈ √Ó∂ ◊Ú≈‘ ÚΔ
¡≈÷ ‘∂ ‘È «’ ◊∞⁄È «√≥ÿ Á≈ ÚΔ‘ Òº÷ πͬ∂ ËÈ≈„
È∂ È‘Δ∫ «ÁºÂ≈Õ Í Íπ«Ò√ Ê≈‰∂ Á÷≈√ «ÁºÂ∂ ˘ ⁄≈
Ó‘ΔÈ∂ ÏΔ ⁄πº’∂ ‘È, Íπ«Ò√ È∂ ’Ø¬Δ ’≈Ú≈¬Δ È‘Δ∫
’ΔÂΔÕ
«¬‘Ȫ Ó√«Ò¡ª √Ó∂ Íπ«Ò√ ÚºÒØ∫ ’ΔÂΔ¡ª ‹≈
‘Δ¡ª ‘Ø «˜¡≈ÁÂΔ¡ª Á∂ «ıÒ≈¯ «’ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È ¡Â∂ Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È È∂ «Í≥‚ª «Úº⁄
ÀÒΔ¡ª, ÓΔ«‡≥◊ª ’’∂ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ «’ BH Ó¬Δ ˘
‘·± Ê≈‰∂ Á∂ ¡º◊∂ ËÈ≈ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡ÀÒ≈È ÂØ∫
Ï≈¡Á ÷≈√ ’ ËÈ∂ Ú≈Ò∂ «ÁÈ √Ú∂∂ ‘Δ ’¬Δ Íπ«Ò√
Ó¬Δ «ÁÚ√ ÓΩ’∂ Ó˜Á»ª ˘ «¬È’Ò≈ÏΔ ØÒ «ÈÌ≈¿π‰ Á≈ √ºÁ≈
«¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜ («¬Î‡»)
ÚºÒØ∫ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ï‘π √≈Δ¡ª Ê≈Úª ”Â∂ Í«‘ÒΔ Ó¬Δ ˘
’ΩÓªÂΔ Ó˜Á» «ÁÚ√ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘Ȫ ÓΩ«’¡ª
¿πμÂ∂ √øÏØËÈ ’«Á¡ª «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ
«√øÿ ÚÛÀ⁄, √’ºÂ ≈‹ «√øÿ ÓÒ؇, √»Ï≈ ÓΔ ÍÃË≈È
Ó∂Ù ’πÓ≈ ≈‰≈ ¡Â∂ √»Ï≈ √‘≈«¬’ √’ºÂ ¡ÚÂ≈
«√øÿ Â≈Δ È∂ Ó˜Á» ‹Ó≈ ˘ «¬È’Ò≈ÏΔ ØÒ «ÈÌ≈¿π‰
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡«Ë’≈Δ¡ª È∂ ‹Ê∂Ï≥∫ÁΔ Á∂ ¡≈◊»¡ª ˘ ÎØÈ ’’∂ «’‘≈
«’ ËÈ≈ È≈ Ò◊≈¿∞ Ó√Ò∂ ‘ºÒ ’ Á∂Úª◊∂Õ ¡≈◊»¡ª È∂
«’‘≈ «’ ¡√Δ∫ «¬’º·∂ ª ‘؉≈ ‘Δ ‘؉≈ ‘À Â∞√Δ∫ ‹∂ ⁄≈‘∞≥È∂
‘Ø Âª ËÈ≈ Á∂‰ Á∂ Ú’Â ÂØ∫ Í«‘Òª-Í«‘Òª «ÚÙÚ≈Ù
«ÁÚ≈¿∞ Ó≈ÓÒ∂ ‘ºÒ ’È Á≈Õ ‘·± Ϻ√ √‡À∫‚ ÒØ’ «¬º’·∂
‘ج∂Õ ¿∞μÊ∂ ÁØ ÿ≥«‡¡ª ÂØ∫ ÚΔ ÚºË √Óª ËÈ≈ ⁄ÒÁ≈ «‘≈Õ
¡÷Δ ˘ ¡À√.¡À⁄.˙. ≈¬∂’؇ «ÚÙÚ≈Ù «ÁÚ≈¿∞‰
¡≈«¬¡≈, Í ÒØ’ ¡Û ◊¬∂ «’ Úº‚≈ ¡«Ë’≈Δ ¡≈Ú∂Õ
ª ‚Δ.¡À√.ÍΔ. ¡ÓÈÁΔÍ «√≥ÿ Ï≈Û ˘ ËÈ∂ «Úº⁄ ¡≈
’∂ Ó≈ÓÒ∂ ‘ºÒ ’È Á≈ «ÚÙÚ≈Ù «ÁÚ≈¿∞‰≈ «Í¡≈Õ «‹√
ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ’«‘ ’∂ ËÈ≈ ⁄πº’ «Ò¡≈ «◊¡≈ «’ ‹∂’
Íπ«Ò√ ̺‹Δ ª ¡◊Ò∂ «Âº÷∂ √≥ÿÙ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂◊≈Õ ¡◊Ò∂ «ÁÈ ¡À√.ÍΔ.‚Δ. È∂ Ó≈Ó«Ò¡ª ÁΔ ‹ª⁄
Ò¬Δ ÏπÒ≈«¬¡≈ Í √≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª ÂØ∫ ¡‰‹≈‰Â≈
Íz◊‡≈¬ΔÕ Íπ«Ò√ Á∂ «¬√ Úº¬Δ¬∂ ’’∂ ‹Ê∂Ï≥∫ÁΔ¡ª È∂
¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈ «’ ‘∞‰ ‹◊≈¿∞∫ Á∂ fiª√Δ ≈‰Δ Í≈’
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡À√.¡À√.ÍΔ. ÁÎÂ º’ Óπ˜‘≈≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
«¬√ ËÈ∂ «Úº⁄ ÍΔ.¡À√.Ô»., «Á‘≈ÂΔ Ó˜Á» √Ì≈, Í≥‹≈Ï
«’√≈È Ô»ÈΔ¡È È∂ Ù≈«ÓÒ ‘Ø ’∂ √≥ÿÙ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â
’ΔÂΔÕ ËÈ∂ ˘ «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È
ÂÒØ⁄È «√≥ÿ fiØÛª, «Ù≥Á «√≥ÿ fi≥«‚¡ª, ‹◊»Í «√≥ÿ
fiØÛª, «Ù≥Á «√≥ÿ, Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È
¡ÚÂ≈ «√≥ÿ Â≈Δ, ÓÁÈ «√≥ÿ, ◊∞⁄È «√≥ÿ ‡»√∂,
◊∞ÓΔ «√≥ÿ, ◊∞⁄È «√≥ÿ √≈Ï’≈ √Í≥⁄ ¡º⁄Ú≈Ò,
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ «ÚºÂ √’ºÂ ’Ó‹Δ ’؇’Í»≈,
π«Í≥Á «√≥ÿ (»ÍΔ) √»ÒÍπ, «ÈÓÒ «√≥ÿ, ’Ó «√≥ÿ,
«Á‘≈ÂΔ Ó˜Á» √Ì≈ Á∂ ÌØÒ≈ «√≥ÿ, Í≥‹≈Ï «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ Ò≈ÒΔ «√≥ÿ ’≈Ò√ª È∂ √≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ √‡∂‹
√’ºÂ ÁΔ Ì±«Ó’≈ √≈Ë» «√≥ÿ ¡º⁄Ú≈Ò È∂ «ÈÌ≈¬ΔÕ
Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈ ˛Õ ¿π‘Ȫ «’‘≈ «’ Ó˜Á» ‹Ó≈ ˘
«Âº÷∂ ‹Ó≈ÂΔ √øÿÙ ÒÛÈ ÁΔ ÒØÛ ˛Õ Ó¬Δ «ÁÚ√ Á∂
Ù‘ΔÁª Á≈ ’«‘‰≈ √Δ «’ √≈Ó≈‹Δ ÍÃÏøË ˘ „«‘-„∂Δ
’’∂ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ „ª⁄≈ ’≈«¬Ó ’’∂ ‘Δ Ó˜Á» ‹Ó≈Â
Á≈ ÌÒ≈ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ
ÈÚªÙ«‘ : «¬Î‡» ÚºÒØ∫ √Ê≈È’ Áπ√«‘≈ ÓÀÁ≈È
«Ú÷∂ Ó¬Δ «ÁÚ√ √ÏøËΔ ’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂
22 ‹»È-B@AH
«¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, ÍÃÀ√ √’ºÂ
‹√ÏΔ ÁΔÍ, ÁÒ‹Δ «√øÿ ¡À‚ÚØ’∂‡, ‘Δ ≈Ó
√»ÒÍπΔ, ◊π«Á¡≈Ò º’Û, ÏΔÏΔ ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈,
‘ÁΔÍ ÍÈ∂√, «ÈÓÒ «√øÿ ‹ø‚Δ, ’ÓÒ‹Δ √È≈Ú≈
¡Â∂ ÍÃÚΔÈ ’πÓ≈ «È≈Ò≈ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ Ï≈¡Á «Úº⁄
Ù«‘ «Úº⁄ ÍÃÁÙÈ ÚΔ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
ÓÒ؇ : «¬Î‡» ÚºÒØ∫ Ó¬Δ «ÁÚ√ ÓΩ’∂ ÓÒ؇ «Úº⁄
’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ¡Â∂ Ù«‘ «Úº⁄ „ØÒ Ó≈⁄ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ √’ºÂ ≈‹ «√øÿ ÓÒ؇,
¡ø◊∂˜ «√øÿ, ÌØÒ≈ «√øÿ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
Î≈«˜Ò’≈ : Ó¬Δ «ÁÚ√ ÓΩ’∂ «¬Î‡» ÚºÒØ∫ Î≈«˜Ò’≈
«Ú÷∂ ’≈ÈÎø√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈¬Δ
¡≈◊» ÌØÒ≈ «√øÿ È∂ √øÏØËÈ ’«Á¡ª ¡≈«÷¡≈ «’ Ó˜Á»
‹Ó≈ ˘ ¡≈Í‰Δ Â≈’ ͫ‘⁄≈‰«Á¡ª ‘Ø ¡º◊∂ Úˉ≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ
◊πÁ≈√Íπ : «¬Î‡» ÚºÒØ∫ ◊πÁ≈√Íπ «Ú÷∂ ÚΔ Ó¬Δ
«ÁÚ√ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Ó˜Á»ª Á∂ Ì≈Δ «¬’º· ˘
√øÏØËÈ ’«Á¡ª «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÓΔ ÍÃË≈È Ó∂Ù ’πÓ≈
≈‰≈ ¡Â∂ √»Ï≈ ¡≈◊» ‹π«◊øÁÍ≈Ò È∂ ¡≈«÷¡≈ «’ ¡º‹
Á∂Ù ¡øÁ Ó˜Á» Ò«‘ ˘ √ØËÚ≈ÁΔ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡Èª,
√πË≈Ú≈ÁΔ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡Èª ¡Â∂ ¡≈«Ê’Â≈Ú≈ÁΔ ‡∂‚
Ô»ÈΔ¡Èª ’ØÒØ∫ ¡√Ò ÷Â≈ ˛Õ Ó˜Á» ‹Ó≈ ˘ «¬‘Ȫ
¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈’È «ÚπºË Ø√ ÍÃÁÙÈ ¡Â∂ √ÀÓΔÈ≈
¡ÀÓ.¡≈. ‡Δ’≈’È «ıÒ≈¯ «‹ºÊ∂ Í»∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄
‹Ó‘»Δ Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¬Δ
◊¬Δ, ¿πÊ∂ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ ÚΔ √∂Ú≈Óπ’ ¡À√.¡ÀÓ.˙. ‚≈.
¡Ó «√øÿ ¡≈˜≈Á ÚºÒ∫Ø ¿π·≈¬∂ Â’Í»È √Ú≈Òª Á∂ ‹Ú≈Ï
Á∂‰ ÁΔ Ï‹≈«¬ ¿πÈ∑ª ¿πμÍ Í≈¬∂ Í⁄∂ «ıÒ≈¯ Ù«‘ ÁΔ¡ª
‹Ó‘»Δ Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ “«√‘ Â∂ «Ú⁄≈ª
ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ Ï⁄≈˙ ¡À’ÙÈ ’Ó∂‡Δ” ω≈ ’∂ «√ÚÒ √‹È
Á∂ Á¯Â ¡º◊∂ ËÈ≈ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ËÈ∂ ”⁄
Ì≈ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ¬∂’Â≈ (‚’Ω∫Á≈), ¬∂‡’, √Δ‡»,
‚ÀÓ’
Ø ∂«‡’ Ò≈«¬˜ ¡À√√ Ø Δ¬∂ÙÈ, «¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄,
ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈, Í≥‹≈Ï √‡»‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È, ‹Ó‘»Δ
¡«Ë’≈ √Ì≈, ‚Δ.¡À√.˙., ÁØËΔ ‚∂¡Δ Ô»ÈΔ¡È,
ÍΔ.‚ÏÒÔ».‚Δ. ÎΔÒ‚, ˜ÓΔÈ ÍÃ≈ÍÂΔ √øÿÙ ’Ó∂‡Δ ¡≈«Á
Á∂ ÈπÓ≈«¬ø«Á¡ª È∂ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ
ÏπÒ≈«¡ª È∂ ‚≈. ¡≈˜≈Á ”Â∂ Í≈¬∂ Í⁄∂ ˘ ºÁ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
πfi≈Ȫ «ÚπºË Ï∂«’’ ÒÛ≈¬Δ Á∂‰ ÁΔ ÒØÛ ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂
√ØÈ≈ Ó√Δ‘, λÒ≈ «√øÿ ¡≈«Á È∂ ÚΔ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
Í«‡¡≈Ò≈ : ◊À√ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») ÚºÒØ∫
Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ Ó¬Δ «ÁÚ√ ÓÈ≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂
ÙÃΔÈ≈Ê, √π«øÁ ÷≈Ò√≈ ¡Â∂ ’ÙÓΔ «√øÿ «ÏºÒ≈ È∂
√øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
È»Íπ Ï∂ÁΔ : ¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È
(«¬Î‡») ÚºÒØ∫ ’ΩÓªÂΔ Ó˜Á» «ÁÚ√ ÓΩ’∂ ’ΔÂΔ ’≈ÈÎø√
˘ «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ √‘≈«¬’ √’ºÂ ¡ÚÂ≈ «√øÿ Â≈Δ,
¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊»¡ª Â√∂Ó
‹º‡Íπ, ‘«ÓøÁ ‚»øÓ∂Ú≈Ò, Ó∂Ù È»Íπ ÷πÁ, ‰ÏΔ
øË≈Ú≈, ÁÙÈ «√øÿ Ϻ√Δ, ¡ÙØ’ ’πÓ≈, ’ÙÓΔ
‹‡Ú≈‘Û ¡Â∂ ÓÈ‹Δ ÈΩË∂ Ó≈‹≈ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
◊Û∑Ùø’ : «¬Î‡» ÚºÒØ∫ ◊Û∑Ùø’ «Ú÷∂ ’ΩÓªÂΔ
Ó˜Á» «Á‘≈Û∂ ÓΩ’∂ ’ΔÂΔ ’≈ÈÎø√ ˘ Ó«‘øÁ «√øÿ
÷ÀÛ, √Ø„Δ «√øÿ, Ó≈√‡ Óπ’∂Ù ¡Â∂ ’πÒ«ÚøÁ ⁄≈‘Ò
È∂ √øÏË
Ø È ’ΔÂ≈Õ Ï≈¡Á «Úº⁄ Ù«‘ ¡øÁ Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ
ÓØ«ø‚≈ : ¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È ÚºÒØ∫
ÓØ«ø‚≈ «Ú÷∂ Ô»ÈΔ¡È Á≈ fiø‚≈ Ò«‘≈ ’∂ Ó¬Δ «ÁÚ√ Á∂
Ù‘ΔÁª ˘ Ù˪‹ÒΔ Ì∂‡ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ «Í¡≈≈
«√øÿ Â∂ π«Í≥Á «√øÿ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
’Ú≈¿π‰ ÁΔ Óø◊ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬√ Óπ«‘øÓ ˘ ¿πÁØ∫ º’
Ø’‰ Ò¬Δ «’‘≈ ‹ÁØ∫ º’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ó≈«Í¡ª Á∂ Ùø’∂
Á» È‘ƒ ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂Õ
‡Δ’≈’È ÁΔ «¬√ Óπ«‘øÓ Á∂ √ÏøË ”⁄ ‘Δ Í≥‹≈Ï
√‡»‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È ÚºÒØ∫ Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Í«‡¡≈Ò≈
«Ú÷∂ √ÀÓΔÈ≈ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «‹√ «Úº⁄ ‚≈. ¡≈˜≈Á,
¬∂Ó‹ ‘√ÍÂ≈Ò «ÁºÒΔ ÂØ∫ ‚≈. ‘‹Δ «√øÿ ̺‡Δ ¡Â∂
‚≈. «Ú‹∂ ’πÓ≈, Ï≈Ï≈ ¯ΔÁ √ÍÀÙÒ ⁄≈«¬Ò‚ ’∂¡
√À∫‡ ÂØ∫ «ÍÃÂÍ≈Ò ÏπÒ≈«¡ª Ú‹Ø∫ Ù≈ÓÒ ‘ج∂Õ
÷√≈ ¡Â∂ ‹ÓÈ ÷√∂ Á∂ «¬√ ‡Δ’≈’È ˘ «‹√
Â∑ª Óπ«‘øÓ Ï‰≈ ’∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ √ÏøËΔ
¿πμ· ‘∂ √Ú≈Òª Á∂ Â’Í»È ‹Ú≈Ï Á∂‰ ÁΔ Ï‹≈«¬
ÍÁ∂ Í≈ ’∂ ÒØ’ª ÁΔ ¡≈Ú≈˜ ÏøÁ ’È Á∂ √’≈ Á∂ «¬√
Úº¬Δ¬∂ ÍÃÂΔ ÚΔ √Ú≈Ò ¿πμ·‰∂ Ò≈˜ÓΔ ‘ÈÕ ÷√∂ ¡Â∂
‹ÓÈ ÷√∂ Ï≈∂ ‹≈‰’≈Δ «Áø«Á¡ª ‚≈. ¡≈˜≈Á È∂
23 ‹»È-B@AH
Áº«√¡≈ «’ «¬√ «ÏÓ≈Δ È≈Ò «’Â∂ ÚΔ «’√∂ ÁΔ ÓΩ ‘؉
Á∂ ¡ø’Û∂ È‘ƒ «ÓÒÁ∂ Í «¬√ ÁÚ≈¬Δ È≈Ò «ÏÓ≈ ‘؉
Ú≈Ò∂ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ‘˜≈ª «Úº⁄ ˛ «‹√ ’’∂ «¬√
Óπ«‘øÓ ˘ Ø’‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
√’≈ ÁΔ¡ª ’≈ÍØ∂‡ ͺ÷Δ ÈΔÂΔ¡ª ’’∂ Á∂Ù
«Úº⁄ Ìπ÷
º ÓΔ, ◊ΔÏΔ, Ï∂˜
π ◊≈Δ Â∂ «ÏÓ≈Δ¡ª ÚË ‘Δ¡ª
‘È, ‹Ø «’ «¬‘Ȫ «ÏÓ≈Δ¡ª Ò¬Δ «‹øÓ∂Ú≈ ‘ÈÕ «‹√Á≈
‘ºÒ ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ √’≈ª ’≈ÍØ∂‡ ’øÍÈΔ¡ª ˘ «¬√
Â∑ª Á∂ ‡Δ’≈’È ≈‘ƒ ’ØÛª πͬ∂ ´‡≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
Í≥‹≈Ï ”⁄ ¡≈«¬¡≈ ‘≈ «¬È’Ò≈Ï ÚΔ ÚË ‘Δ¡ª
«ÏÓ≈Δ¡ª Á≈ «¬º’ Úº‚≈ ’≈È ˛Õ Ó≈ÒÚ∂ «÷ºÂ∂ Á∂ Ϻ«⁄¡ª
Á∂ «‹◊, ◊πÁ∂ ÷≈Ï ‘؉ ¡Â∂ Ú≈Ò √ÎÀÁ, ’À∫√,
¡≈«‡˜Ó Ú◊Δ¡ª «ÏÓ≈Δ¡ª Á≈ ’≈È ÚΔ ÷∂ÂΔ Á≈
‡Δ’≈’È «ıÒ≈¯ Ø√ ÍÃÁÙÈ
√’≈ ÚºÒØ∫ ‡Δ’≈’È Óπ«‘øÓ Â«‘ ‡Δ’∂ Ò≈¬∂
‹≈‰ ¿πÍø Ϻ«⁄¡ª Á∂ ◊øÌΔ «ÏÓ≈ ‘؉ ¡Â∂ ÓΩª ‘؉
«ıÒ≈¯ ÍΔ.¡À√.Ô». ¡Â∂ ‚≈. ¡Ó «√øÿ ¡≈˜≈Á ÚºÒØ∫
‡Δ’≈’È √ÏøËΔ √Ú≈Ò ¿π·≈¬∂ ◊¬∂Õ √Ú≈Òª Á∂ ‹Ú≈Ï
Á∂‰ ÂØ∫ ̺‹Δ √’≈ Áπ¡≈≈ ÒØ’ª ”Â∂ fi»·∂ Í⁄∂ Á‹
’È «ıÒ≈¯ ÓØ◊≈ «˜Ò∑∂ Á∂ «Í≥‚ ≈‹∂¡≈‰≈, ’؇Ò≈ «Ó‘
«√øÿ Ú≈Ò≈ ¡Â∂ √Ó≈Ò√ «Ú÷∂ √’≈ «ıÒ≈¯ ¡ÊΔ
Á«¡≈¬Δ Í≈‰Δ¡ª ˘ Á»«Ù ’È «ıÒ≈¯ ÈΩ‹Ú≈È √Ì≈ ÚºÒØ∫ ÍÃÁÙÈ
ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÚμÒØ∫ Á«¡≈Úª Á∂ Í≈‰Δ¡ª ȱß
Á±«Ù ’È Ú≈ÒΔ¡ª ÎÀ’‡Δ¡ª Á∂ Ó≈Ò’ª Â∂ «¬≈Á≈ ’ÂÒ
Á≈ Óπ’Á
º Ó≈ Á‹ ’È, ÎÀ’‡Δ¡ª Á≈ ◊ßÁ≈ Í≈‰Δ Á«¡≈Úª
«Úμ⁄ √∞쇉 «ıÒ≈¯ ⁄º’ ◊ªË≈ «√ßÿ Ú≈Ò≈ «Ú÷∂ ‹ΩÛΔ¡ª
È«‘ª ≈‹√Ê≈È ÎΔ‚ ¡Â∂ √«‘ßÁ ÎΔ‚ Á∂ ’ß„∂ Â∂ Ø√
ÍzÁÙÈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «Íß‚ ‹ß‚Ø’∂, ‚Ø‘’ «Ú÷∂ «Íß‚ª ÁΔ
√≈fiΔ¡ª Ê≈Úª ”Â∂ Ø√ ÀÒΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ «¬√ ÁΩ≈È
√ßÏØËÈ ’«Á¡ª ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √±Ï≈ ’Ó∂‡Δ ÓÀ∫Ï
Óß◊≈ ¡≈˜≈Á, «˜Ò∑≈ ¡≈◊± ‹◊‹Δ «√ßÿ, Ó‘≈Ù≈ √Ó≈ÿ È∂
«’‘≈ «’ Í«‘Òª ‘Δ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ √≈Ó≈‹Δ ˜«‘ΔÒ∂
÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò È∂ Íß‹≈Ï ÁΔ «Óμ‡Δ, ‘Ú≈, Í≈‰Δ 鱧 Á±«Ù ’
«ÁμÂ≈ ‘À «‹√ ’’∂ Íß‹≈Ï ”⁄ ’≈Ò≈ ÍΔÒΔ¡≈, ’À∫√, ‘≈¬Δ
ÏΔ. ÍΔ., Ù±◊, Ϫfi͉, ÓßÁÏ∞μËΔ Ú◊Δ¡ª «Ì¡≈È’
«ÏÓ≈Δ¡ª Úμ‚Δ ÍμË ”Â∂ ÎÀÒ ⁄º∞’Δ¡ª ‘È, ËÂΔ ‘∂·Ò≈
Í≈‰Δ ÍΔ‰ÔØ◊ È‘ƒ «‘≈Õ Íß‹≈Ï fiØÈ∂ ÁΔ ¯√Ò ’’∂ H@
ÎΔ√ÁΔ ËÂΔ ‘∂·Ò≈ Í≈‰Δ Ú ⁄∞μ«’¡≈ ‘À, ¿∞ÍØ∫ Á«¡≈Úª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«¬‘ √≈Ó≈‹Δ Ó≈‚Ò ‘Δ ˛Õ «‹√È∂ Í≥‹≈Ï Á≈ ‘Ú≈, Í≈‰Δ
¡Â∂ ËÂΔ ˘ Ô»∂ÈΔ¡Ó, ÒÀμ‚ ¡Â∂ ‘Ø Ó≈» ˜«‘ª È≈Ò
Á»«Ù ’ΔÂ≈ ˛Õ ÏπÒ≈«¡ª È∂ «’‘≈ «’ «¬º’ Í≈√∂ ÷∂ÂΔ ˘
Ï‘π’ΩÓΔ ’øÍÈΔ¡ª ÁΔ ◊πÒ≈Ó Ï‰≈ ’∂ Í≥‹≈Ï ˘ «ÏÓ≈Δ¡ª
Á∂ Ó»ø‘ «Úº⁄ ˺«’¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ Á»‹∂ Í≈√∂ «¬Ò≈‹ Á∂ È≈Ó
‘∂· √’≈Δ «¬Ò≈‹ ÷ÂÓ ’’∂ «Èº‹Δ ‘√ÍÂ≈Òª ‘Ú≈Ò∂
’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ‚≈’‡Δ ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ ˘ ÚΔ ¡≈Ó
ÒØ’ª ÁΔ Í‘πø⁄ ÂØ∫ Ï≈‘ ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
√ÀÓΔÈ≈ «Úº⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ù«‘
ÁΔ¡ª ‹Ó‘»Δ ¡Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª Á∂ ÈπÓ≈«¬ø«Á¡ª
È∂ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔ «‹È∑ª Á≈ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È
«‹øÁ «√øÿ È∂ Ú≈Â≈Ú‰ Ï⁄≈¿π‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò Á∂Ù
Á≈ ´‡∂≈ ÍÃÏøË ÏÁÒ‰ Á≈ √ºÁ≈ «ÁøÁ∂ ‘ج∂ ËøÈÚ≈Á ’ΔÂ≈Õ
λ’ ÍÃÁÙÈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ «˜Ò∑≈
ÍÃË≈È ÓØ‘È «√øÿ ¡ΩÒ÷, «˜Ò∑≈ √’ºÂ «ÏË Ò≈Ò
≈‹∂¡≈‰≈, «˜Ò∑≈ ¡≈◊»¡ª ‹◊ÚΔ ’Ω ÓØ◊≈, «‹øÁ
«√øÿ ≈‹∂¡≈‰≈, √π÷«ÚøÁ ’Ω ‚ØÒΔ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Í∂∫‚»
Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ Óø◊≈ «√øÿ ÚÀØ’∂, «¬øÁ‹Δ «√øÿ
√Ó≈Ò√ ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È ¡≈◊» «Ïº‡≈ ’؇Ò≈ Â∂ «‹øÁ
’Ω ’؇Ò≈ È∂ Úº÷-Úº÷ Ê≈Úª ”Â∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
Á∂ Í≈‰Δ¡ª 鱧 ÎÀ’‡Δ¡ª Á≈ ◊ßÁ≈ ’ÀÓΔ’Ò Ú≈Ò≈ Í≈‰Δ
¤μ‚ ’∂ Á±«Ù ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈Õ ¿∞Ȫ «’‘≈ «’ ÍΩ∫‡Δ ⁄μ„≈ ÁΔ
’ΔÛΔ ¡Î◊≈È≈ √«Ê ٱ◊ «ÓμÒ Á≈ ÙΔ≈ «Ï¡≈√ Á«¡≈
«Úμ⁄ √∞μ‡ ’∂ ’ØÛª ‹ΔÚ ‹ß±¡ª, Óμ¤Δ¡ª 鱧 Ó≈«¡≈ «◊¡≈Õ
«¬‘Δ Í≈‰Δ È«‘ª ≈‘ƒ Ú≈‡ Ï≈’√ «Úμ⁄ ‹≈ «‘≈, ÷∂ª
鱧 Òμ◊ «‘≈ ¡Â∂ ÍÙ± Íß¤Δ ÍΔ ‘∂ ‘ÈÕ
ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ ¡≈◊± ≈‹Á∂Ú «√ßÿ È∂ «’‘≈
«’ ÎÀ’‡Δ¡ª Á≈ ◊ßÁ≈ Í≈‰Δ Á«¡≈Úª «Úμ⁄ ÍÀ‰Ø∫ ÏßÁ
’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂, ÎÀ’‡Δ¡ª Á∂ ◊ßÁ∂ Í≈‰Δ 鱧 √Øˉ Ò¬Δ ‡Δ‡ÓÀ∫‡
ÍÒ≈‡ Ò◊≈¬∂ ‹≈‰ ¡Â∂ ¬Δ’Ø-ÎÀ∫‚ÒΔ √È¡ÂΔ’È ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÍÁΔÍ ’Ω, ¡ÓÈÁΔÍ «√ßÿ, ÏÒΩ «√ßÿ,
«ÌßÁ, ‰‹Δ «√ßÿ, ≈‹ÍΔ «√ßÿ, ȤμÂ «√ßÿ, ÓßÁ
«√ßÿ, ‘Í≈Ò «√ßÿ, ËÓÍ≈Ò ‚Ø‘’, ÓÒ’Δ ‚Ø‘’, È≈‹
«√ßÿ, ÁÙÈ «√ßÿ ‚Ø‘’, ◊∞ÍzΔ ‹ß‚Ø’∂, «ÁÒÏ≈◊ ‹ß‚Ø’∂,
‹√«ÚßÁ ‹ß‚Ø’∂ ¡≈«Á ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Úμ‚Δ «◊‰ÂΔ ”⁄ «Íß‚ª
Á∂ ÒØ’ ÓΩ‹±Á √ÈÕ
24 ‹»È-B@AH