M. S.

Morfologija grada
1. Po čemu se razlikuju aksijalni i mrežni sistem trgova?
• Aksijalni sistem trgova je sistem u kome se trgovi grupišu u odnosu na neki
aksijalni pravac
• Mrežni sistem trgova je sistem u kome se trgovi grupišu površinski po čitavoj
teritoriji grada
2. Sa koje strane trga oblika trapeza treba da bude postavljena fokusna tačka kako bi se
iniciralo približavanje prostora fokusa?
• Sa šire strane trapeza.
3. Sa stanovišta vizuelene precepcije ljudskog oka odnos između veličina otvorenog
prostora i veličine objekta koji ga okružuje poželjno je da bude?
• Između 1:2 i 1:3
4. Po pitanju forme navesti kako se mogu klasifikovati trgovi u posebnom odnosu sa
osnovnim geometirijskim oblikom?
• Trogovi kao delovi osnovnog geometrijskog oblika
• Trgovi kao kombinacija više geometrijskih oblika
5. Koja je osnovna razlika između posrednog i neposrednog određivanja veličine gradskog
trga?
• Pristup po kome se veličina trga određuje posredno, definisan je kroz njegovu
funkciju
• Pristup po kome se veličina trga određuje neposredno, definisan je pomoću
njegovih dimenzija
6. Po čemu su isti a po čemu se razlikuju trgovi dubinskog formata od trgova širokog
formata?
• Isti po tome što su jedan i drugi oblika pravougaonika
• Razlikuju se po tome što se kod trgova dubinskog fomrata dominantan objekat
nalazi sa kraće strane pravougaonika, dok se kod trgova širokog fomrata
dominantan objekat nalazi sa duže strane pravougaonika
7. Čime je definisano određivanje veličine gradskog trga pomoću relativnih dimenzija?
• Odnos između veličine otvorenog prostora i veličine objekta koji ga okružuju
8. Koja je ključna karakteristika trgova u našoj sredini u odnosu na opšti fenomen kružnih
trgova kada je u pitanju odnos trga i gradske matrice?
• Kružni trgovi u našoj sredini fokusne su tačke ortogonalnih matrica za razliku od
ukupnog fenomena gde se po pravilu kružni trgovi javljaju kao fokusne tačke
radijalnih matrica
9. Kako je definisana veličina glavnog gradskog trga, prema principu magdeburškog prava?
• Površina glavnog trga je jednaka 1/15 površine gradskog trga

1
 M. S.

10. Navesti dva postupka koji doprinose utisku smanjenja prostora gradskog trga?
• Postavljanje objekta u središte trga
• Denivelacija terena
11. Postupci koji doprinose utisku povećanja prostora trga?
• Postavljanje objekta sa šire strane trga koji je po svojim karakteristikama takav da mu
je širina veća nego visina
12. Koje su tri ključne grupe karakteristika relevantne za razumevanje fenomena otvorenih
javnih prostora?
• Morfološke
• Funkcionalne
• Kulturni indentitet
13. Navesti dva načina na osnovu kojih je moguće posmatrati položaj gradskog trga u okviru
izgrađenog prostora?
• U okviru celovite strukture
• U odnosu na neposredno okruženje
14. Navesti tri razlike organskih i planskih nastalih struktura?
• Organske – nepravilna forma, nastala na osnovu potreba, običaja, navika stanovnika
(dugotrajni proces razvoja)
• Planske – pravilna forma, planirane u jednom trenutku, relativno brza realizacija
15. Šta se podrazumeva pojom “ulični trg”?
• Krajnji slučaj izduženosti pravougaonog trga gde je dužina višestruko veća od širine,
nastao prerastanjem dela puta u široku gradsku ulicu koja po svojoj nameni ima
karakter gradskog trga
16. Optimalnim odnosom širina : dužina pravougaonog trga smatra se onaj koji je u
deformacijama između:
• 1:2 i 1:3
17. Zbog čega se trgovi kvadratnog oblika smatraju nepovoljnim za lociranje ispred značajnih
objekata?
• Zbog jednakosti sve četiri strane odnosno zbog nepostojanja strane koja je po
nečemu specifična
18. Koji je osnovni razlog za pozicioniranje gradskog trga na rubu gradskog prostora?
• Da se na reprezentativan način naglasi ulazak u gradski prostor (gradska kapija)
19. Povećanjem veličine trga:
• Ugrožava se poželjan odnos dužine prema širini

2
 M. S.

20. Navesti tri razloga zbog kojih nije povoljno postaviti objekat crkve u središte prostora
trga?
• Zbog same zgrade – jer njen efekat nije koncentrisan, već se ravnomerno
rasipa
• Za gradjenje – tada je potrebno sve fasade obložiti dekorativnim materijalom
(skupo)
• Za posmatrača – jer se objekat odjednom ne može videti sa svih strana, a
nemoguće je izvesti perspektivni efekat jer nema mesta za imicanja
21. Navesti tri poželja uslova za poziciju grada?
• Privilegovanost
• Protektivnost
• Konstitutivnost
22. Navesti tri razloga zbog kojih se gradovi lociraju uz vodenu površinu?
• Komunikacija
• Zaštitni razlozi
• Oblikovanje gradske strukture
23. U čemu se ogleda privlaćnost poluostrva za lociranje grada u psihološkom smislu?
• Sa jedne strane sadrži karakteristike povlašćenog, atraktivnog, isturenog položaja
• Sa druge strane postoji sigurnost i zaštićenost zbog veza sa kopunom
24. Navesti četiri grupe karakteristika koje utiču na celinu grada?
• Geografske
• Kulturne
• Ekonomske
• Političke
25. Navesti tri pristupa za sagledavanje veličine grada?
• Demografski
• Prostorno fizički
• Socioekonomski
26. Navesti pojam koji integriše demografski prostorno-fizički pristup sagledavanja veličine
grada
• Gustina
27. Daljinski pojam susedstva:
• Deo grada koji predstavlja fizički i funkcionalno zaokruženu celinu kojoj stanovnici
mogu da zadovolje osnovne potrebe

3
 M. S.

28. Navesti tri grupe karakteristika koje determinišu oblike grada

• Kvantitet i kvalitet izgrađenosti
• Komunikaciona mreža
• Pozicija javnih objekata i lokacija za stalne sadržaje
29. Navesti dva nedostatka linearnih gradskih struktura
• Prisustvo monotonih multiplikovanih jedinica
• Podeljenost teritorija u slučaju jakog saobraćajnog poteza
30. Navesti tri prednosti radijalne matrice u odnosu na druge tipove matrica
• Omogućava dobru saobraćajnu povezanost centra i periferije
• Povoljno za hijerahisko razdvajanje objekata i funkcija prema njihovom značaju
• Pogodno za širenje u svim pravcima
31. Navesti dva ravnopravna oslonca vlasti kod gradova-država
• Crkvena
• Svetovna (građanska)
32. U čemu je osnovna razlika između gradova-država i pomorskih sila kada su resursi za
razvoj gradova u pitanju?
• Grad-država: razvoj baziran na resursima lokalnih umetnika i lokalnih materijala
• Pomorske sile: razvoj baziran na kolonijanim resursima
33. Osnovni razlog za naziv “Idealni grad”?
• Pravilna geometrijska forma
34. Navesti tri osnovna funkcionalna elementa industrijskog grada?
• Indrustrijski kompleks (fabrika)
• Železnica
• Siromašna stambena četvrt
35. Koji je osnovni motiv “vrtnog grada”?
• Intergracija grada sa prirodom
36. Šta predstavlja period asimilacije kod lokalnih gradova?
• Prilagođavanje već postojećim (zatečenim) fizičkim strukturama
37. Koje su dve izvorne funkcije gradskog trga?
• Društveni centar
• Pijaca
38. Koje su dve osnovne karakteristike funkcija gradskog trga?
• Raznovrsnost
• Promenljivost
39. Koja je osnovna funkcija “gradske kapije”?
• Reprezentativno naznačavanje ulaska u grad

4
 M. S.

TRGOVI

I. Trg ortogonalne konstitucije sa privilegovanim elementima (Gornji Milanovac, Lešnica,

Raška)
II. Trg ortogonalne konstitucije bez privilegovanih i protektivnih elemenata (Bajina Bašta,
Loznica, Kraljevo, Kruševac, Valjevo, Požega)
III. Trg linearne konstitucije sa privilegovanim elementima (Arilje, Trstenik, Jagodina,
Kruševac)
IV. Trg linearne konstitucije sa privilegovanim i protektivnim elementima (Užice, Beograd)
V. Trg linearne konstitucije bez privilegovanih i protektivnih elemenata (Paraćin, Ćuprija,
Surdulica, Golubac)
VI. Trg radijalne konstitucije sa privilegovanim i protektivnim elementima (Zaječar, Negotin,
Niš, Smederevo, Veliko Gradište, Šabac)
VII. Trg radijalne konstitucije bez privilegovanim i protektivnim elementima (Čačak, Pirot,
Vranje, Kruševac, Kragujevac)

5
M. S.

6
M. S.