DOST

k ita b e v i
 içindekiler
YAPITI.\KI
VE
HAYATI

Kitab ın
Kullanım ı

Bu sanat kitapları dizisinde

sanatçıların hayatı ve
yapıtları yaşadıkları
dönemin kültürel, sosyal
ve siyasal çerçevesi içinde
ele alınmıştır Sayfaların 1600-1606 Ekler
kenarındaki renkli bantlar
8 İspanyol 26 Zorlu bir çet re 60 8 San Ltıigi dei 102 Bir Akdeniz başkenti: ] 34 Yer Dizini
kitaptaki bilgilere
yönetimindeki Milano 28 Papa \ . SiM.ııs’un Fraııeesi'niıı siparişi Napoli 138 İsim Dizini
ulaşmanızı kolaylaştırmak
10 Karakter sahihi katkıları Gonıarelli Şapeli, Caravagğio'nun
için üç gruba ayrılmıştır. 62 104
bir adam 30 Maniyeriznı'in karmaşık bir hikâye Napoli'ye
Sarılar sanatçının hayatı ve
12 Gerçeğin resmi son gtinleri Aziz Matla ilk gelişi
64
BONEM

yapıtlarına, maviler
ve Lombardiya 32 Kertenkelenin Aziz Matta'ya Rosaria Madbnnası
yaşadığı dönemin kültürel 66 106
geleneği Isırdığı Oğlan Çağrı Yedi İnayet
ve tarihi koşullarına, 108
14 . öğrenciler ve 34 ■ Nalııralizm 68 17. yözyılın
pembeler ise başyapıtları­
sanatın efsanevi 36 Roına'da devasa
YAŞADIĞI

nın incelenmesine sohlâmıda allar 110 Şövalyeleriıı onuru.

ustaları sarıaı yapıtları paftoenluğıı Malta
ayrılmıştır. Her sayfada
16 Lavtacı 38 Müşteriler, koleksiyon- 70 Davalar, başarılar yo Şöhret. I.ııtuklantna ve
açıklayıcı resimlerle birlikte 1 12
18 lombardiya lı ctıiar ye âlimler reddedilmeler
belli bıı konu ele alınmış, Vallella’dan kaçış
sanatçılar Konunla 40. Fahişeler, oğlanlar. Rubens Roına'da Vaftlzcî'nin Başının
yine resimlerle hazırlanan 72 114
20 Caravagglo'nıın çingeneler ve Vurulması
dizin bölümünde kitapla 74 . Gerasl Şapeli için
etkilendiği ressamlar çalgıcılar resim dizisi Sicilya dönemi
adı geçen önemli kişiler ve 116
22 Mısır Yolunda 42 Meyve Sepetli Aziz Patılııs Cııravaggio’mın
sanatçının yapıtlarının 76 118
Dinlenme Oğlan Cenova'ya bir gezi güney İtalya resmi
bulunduğu yerler 78
4-1 Natürmortun
hakkında ayrıntılı bilgiler 80 i:: Edep üzerine bir larlışma üzerindeki etkisi
kökenleri Madonna 1(acılarla Kaybolan ve yok edilen
verilmiştir 82 120
46 Karaltını 84 L Koleksiyonculuğun yapıtlar, anlaşılmayan ve
Fe$ei'îco Borronıeo gelişmesi beklenmedik gelişmeler
48 Meyve Sepeti 86 Ruh hallerinin 122 Napoli'ye döıtiiş
50 Başarı, repl İkalar, incelenmesi Golfaıh'ın Başıyla
124
kopyalar ve Aziz Jeroıııe Davud
88
varyasyonlar 1)0 ■ Yeni tarikatlar Eıtıilialı ressamların
126
f>2 Anriibtıle Carroeri 92 Çarmıhtan zaferi
ve Farnese Galerisi lndirlllş dilime yaklaşırken
128
54 İlk höyük dinsel
BAŞYAPITLARI

94 ■ İlk 'Caravaggisto’lar kıyıda çektiği

resimler açılar
56 Hotoferrıes'iıı Başını 96 Sert bir karakterin ÖldfıkLen sonra: Avrupa
130
Kcseıı Yııclit sanatının örneği
sorunları S
■ S 2. Ottavıo Leonı, Eımnaııs'ı.a Yemek
98
Caravaggio'rıun Portresi,
1650'den önce,
Biblioteca Marucelliana,
Floransa,

5
Caravaggio. fflte/M Kıım;ırnl;ır. delay. 15944»R Watlsvwi'h Vtoiw iim . I hi I Idl'd
 IV'dN0(1 10 Kİ VSV A
D O N K VI

■ Ispanyr:1 prensesinin

Ispanyol yönetimindeki doğumunu kutlamak

üzere Milano Katedra-

Milano li’nin meydanına

Y A Ş A J J lC l

sütunları ve tiyatrosuy­
la eksiksiz bir şekilde
inşa edilen Etna Dağı
makinesi 16. yüzyılın
halk kutlamalarını
yansıtır.

G Iriravaggio’nun gençlik yılları Mila­

no'da geçer. Milano. Hahsburg hanedanından V. Karl'ın. Krali­
çesen Sforza'dan habersiz, şehri ve dükalığı işgal ettiği I f)35'ten
beri bir Ispanyol yerleşimidir. Bu bağımsız bölge Lııı şekilde dere­
beyliğe bağlanır. Ispanyollnr özerkliğin tehlikeli bir başkaldırıya
dönüşme olasılığını azaltmak için yönelimi kontrolleri altında tın­
maya özen gösterir. Milanoluları ve Lnmbardlyalıları hükümete
kabul ederler. Bunun yanı sıra birçok Milanolu, hükümdardan
sonra en güçlü yargı organı olan Senato'ya üyedir. Öle yandan
da sınırlı bir elit kesimin hükümete fiilen katılımı sağlanır, boyle­
re kısa bir sürede eski soylu aileler ile ticaret zenginlerinden olu­
şan asilzade sınıfı güçlenir. Saygınlığın düelloyla kazanıldığı ve
gösterişin ön planda olduğu aristokratik bir ideoloji hüküm sür­
■ Sofonisba Anguıssola, ■ Tizıano, A lfonso
meye başlar. Yüzyılın sonunda Milano, toplumsal ve politik dene­ (atfediimlştir), II. d ’Avalos'un Konuşması.
yimine rağmen ekonomik bir bunalım içindedir. Çoğu sanat ve ti­ Peiipe'nın Portresi, Museo del Prado,
caret sendikalarına üye olan lıalk Kilisenin. özellikle de başra­ Museo del Prado, Madrid Vasto ve
hipler Carlo ve Federico Borroıneo'nurı koruyum otoritesinden Madrid. Felipe, V. Kari Pescara markisi olan
■ Tizıano. A f tarafından Milano dükü d'Avalos. V. Karl'ın
medet umar. Karşı-Refonn'un parlak günlerinde bıı iki din adamı
Üzerinde V. Karl'ın ilan edilmiş. 1554'te Milano'ya atadığı, ilk
faaliyetlerini sürdürmek için Milano’yu seçer ve şehri örgütlen­ Ingiltere kraliçesi Mary validir (1538-46). Ancak
Portresi, 1548, Museo
del Prado, Madrid. me. sosyal düzeni kurma ve dinsel özgürlüğü ifade etme açıların­ ile evlenince kral zayıf bir idareci olarak
İmparator Milano'yu, dan önemli bir. merkeze dönüştürürler. olmuştur hatırlanır.
toplumsal istikrarı
sağlamak amacıyla
düzenlenen "Yeni
Anayasa"yı duyurma
vesilesiyle 1541'de
ziyaret etmiştir

■ Ispanyollar o ■ Porta Romana,

zamanlar Pofta Giovia oymabaskı, 1820,
olarak bilinen Milano Raccolta Bertarelli,
kalesini 1537'de Milano. Kemer,
dairesel, 17. yüzyılın 15 98‘de III. Felıpe ile
ilk yarısında İse hilâl evlenmeden önce
şeklindeki surlarla AvusturyalI Margaret
güçlendirmiştir tarafından
yaptırılmıştır i

^ ıı n 'n ıı ıım ın n ^
'1'lllV’l'iVIIİtltl
8
 1 5 7 1 - 1 5 9 2 1 5 7 1 - 1 5 9 2

11 Al ATI \ !•; Y MM Tl. \ K I

Y Af İTİ. ARI

■ Giovarinı
Karakter sahibi D E
L E

P IT
V I T E

T O R I
Baglione’nm Ressamla­
rın, Heykeltıraşların ve

bir adam S C V L T O R I
ET AR C H ITETTI.
M im arların Hayatları
adlı kitabının giriş
sayfası. Romalı ressam
HAYATI YK

Dal Pomificato di Gregorio X I I I . bu yapıtını "en seçkin

del t j 7 i İn fino a tempi di Papa
Vrbano Octauonei »S*!*. ve saygıdeğer prens"
olan Kardinal Girolamo
sc r I T T E
Colonna'ya adamıştır.
GJO. B s tG H O N F . K O A J s iV U Yapıt "giornate"lere
E DEDICATE yani çalışma günlerine
■ Kanatlarını açmış
]\^ lc ii( îla tıg e lo Merîsi hakfcıııdaki en A ir E m in e n r iin m o .c K c a cr s tK İİlIiro o P r in cr -
bölünmüştür.
kartalın altında bir
oskı bilgiler yetersiz ve oldukça tutarsızdır, ancak doğum tarihi- demet mısır tutan el. G I R O L A M O Bunlardan dördüncüsü.
ııin 29 Eylii) (adını aldığı Başmelek Mikail'in yortu giinü) olduğu orta sınıl bir aile olan CARD . COLONNA.
Michelangelo
Caravaggio'nun
kesindir. Gene de doğum verinin ailesinin asıl kasabası. Bergaıııo Mensilerin değil,
ailenin hamisi de olan hayatını içerir. Farklı bu
iline bağlı Caravaggio mu, yoksa babası Pmııo'ınııı 1563 ile 1576 sanatçı imajı taşıyan
Caravaggio kasabası
arasında yaşadığı Milano ıııu okluğu bilinmemekledir. Fernıo bü- markisinin armasıdır t.N r o m a , Merisi'yle pek anlaşa-
,viik bir olasılıkla Praııcesco I. Sforza'nın güçleııifcye başladığı sı­ N tlh J te m frru A'stnJn, F ri, M D C X L H masa da Bagllone,
rada başkentle bulunmaklaydı. Sforza, Caravaggio markisi, aynı onun dehasını kabul
C o u l ı c t ı u ı d t 'S a j K l i a » .
etmiştir
zamanda da Fermo'nun işvereni ve hamisidir. Fermo. kısa süre­
de markinin 'kfıhya'sı (sanatçılıktan mimarlığa kadar çeşitli işle­
■ Anonim,
ri kapsayan bir görev) olur. Çocukluğu Milano'da geçen Miclıeları- Caravaggio'nun
gelo beş yaşındayken 1576'daki salgından kurtulmak amacıyla Portresi, gravür,
ailesiyle birlikte Caravaggio'ya taşınır. Btıııa rağmen baba ile iıüı- ■ Caravaggio, Işhak'ın Raceolta Bertarelli,
Kurban Edilişi, gravür, Milano. Ottavio
yOkbaba hastalıktan kurtulamaz. Günümüze kalan belgeler sa­
detay, y. 1597, Galleria Leoni'nin bir çizimine
natçının annesi Lucia Aralori'nin aileyi bir arada tutmak (Cara- degli Uffizi, Floransa. dayanan bu gravürde,
vaggio’nun biri üvey iki kız. iki de erkek kardeşi vardır) ve evi çe­ İlk yapıtlarını ressam hakkında
virmek konusunda yaşadığı zorluklara işaret etmektedir. Bunla­ muhtemelen bilinen özellikleri en
rın yanında aııııe. kocasının ailesiyle de anlaşmazlıklar yaşar. 1590'larda yapan sadık biçimde temsil
Caravaggio, çığlık atan edilmiştir. Ciddi ve asık
Tüm bu sorunlar 1583’tc Caravaggio markisinin ölümüyle İyice
Ishak'ı betimlediği bu suratlı ifade, çok genç
artar: bundan sonra markilik. Costanza Golonna tarafından yöne­ resmiyle yaratıcı yaşlardan beri sözünü
tilecektir. Asil Golonna ailesi Mictıelangcki'nuiı Koma'tla bulun­ gücünün İlk örneğim sakınmayan sanatçının
duğu dönemin soııuııa kadar Merisi ailesini himayesine alır. vermiştir etkileyici karakterini
yansıtır.

► « C H E L A E

M E ÎIIĞ I.
. Da

11
 1 5 7 1 - 1 5 9 2

11.) I Cl V § V A
1 \ Ş A DI if 1 00 MIÏ M

■ Tızıano, A veroldi

Gerçeğin resmi ve Poliptıği'rtden Cebrail

ayrıntısı, y. t 6 * 5-

Lombardiya geleneği Nazaro e Cpıstrvtıııses

Brescıa. Koyu bir
zemin üzerinde

»İNO'Ö
betimlenmiş melek
figürünün üzerindeki
muhteşem ışık
oyunlan. 16. yüzyılın
Brescıalı ressamlarının
sık sık başvuracağı bir
■ Vincenzo Foppa.
jV ^ m ıiy e r is t resim tekniğinin yapay özelliktir ■ Leonardo da Vinci,
№ rn i Mucizesi, detay.
anlatımı Ki. yüzyılda İtalya'nın dört bir yanını etkisi altına alır. Cappella Portmari,
Kayalıkların Bakiresi,
Yalnızca Lnmbardiya'da Maniverizm'in. daha önceki yüzyıllar- 1483-85, Musée du
Milano. A ziz Pelrus'urı
Louvre, Paris. Bu yapıt
dan beri belirgin olan ve bölgesel özelliklere dayanan iradeci, be­ Ö yküleri ( 1468)
bir süre Milano'daki
timlemeni bir hiçimi gelişir. Sanatçılar sadeliği tercih edip natura- Lombardiya geleneği­
San Francesco Grande
nin en cesflı ve vurucu
list-ik ayrıntıları vurgulayarak tarzlarından lav iz vermemeye gay • kilisesine asılmıştır.
değerlerini yansıtır:
rel ederler. Geleneğe uygun bir şekilde kendilerini "gerçekliğin Doğal gözlem, güçlü
Caravaggio'nun burada
Leonardo'nun doğal
resmi "ne adarlar. 15. yüzyıldan beri birçok sanatçı yaşantıya da­ biçimler, canlı figürler
unsurları çalışmasını
yalı betimlemelere yönelmiştir. Bunlardan \ incen/o Foppa. ışık ve gerçekçi bir arka
plan. inceleme fırsatı bulmuş
ve gölgenin değişen etkisinin algısıyla ilgilenir. Bu açıdan dalıa olması muhtemeldir.
etkileyici olan Leoııardo da \ inci ise alışılmadık bir tarz geliştir­
miş ve çoğunlukla bilimsel incelemeye dayanan bir gerçeklik ifa­ ■ Romanino, İşçilerin
desine ulaşmıştır. Ki. yüzyılda bu değişiklikler, özellikle Venedik Ücreti, 1532, Castello
kültürüyle yakın ilişkilerde bulunan bölgenin doğu kesimindeki del Buon Consiglıo,
Trento. Freskteki
geleneksel sanal akımlarımı karşı bir duruşu esinleyerek yeni bir
sahnelerin canlılığı,
sembolik kimlik yaratırlar.
betimlemeçi halk
kültürünün yemden
keşlinden kaynaklanır.
Kuzey resminden izler
taşıyan freskin ifadesi
güçlü ve gerçekçidir.

■ Moretto da Brescıa, Moretto'nun doğal

Ravellı A lta r Panosu, anlatıma bağlılığı,
y 1540, Pınacoteca belirgin bir yakınlık
Tosio Martınengo. hissi ve dinsel bir konu­
Brescia. Roma ifade yu anlatan resmine
geleneğinde biçimler gerçeklik kazandırmış­
anıtsal olsa da karak- tır; bu açıdan yapıl
terlerlerde sadelik Caravaggio'nun
ööze çarpar. öncüsü sayılabilir.

13
 1 5 7 1 - 1592

Öğrenciler ve
sanatın efsanevi
ustaları

I 3 e l k ı babasının işleklerine duyduğu ■ Anonim, Ustanın

saygıdan, belki de sadece resim yapma tutkusu nedeniyle IS ya­ A tölyesindeki
Öğrenciler, y. 1682,
şındaki Merisi 1584‘te Milano'ya döner. “Tiziano'nuıı öğrencisi"
gravür, Raccolta
imzasını kullanmaktan hoşlanan ustası Sininim Pelmanp. Iıiiy ilk Bretarellı, Milano
bir ihtimalle öğrenimini Venedik'te gürmüş olan Bergamotu bir 6 Nisan 1584'te
sanatçıdır. Çağdaşı bamazzo, Petrrzano'y ıı fresklerinin “ cazibesi Caravaggio, Peterzano
ile bir sözleşme
ve zarafeti" dolayısıyla takdir eder: hu izler genç (laravaggio'mın
imzalar Buna göre
çalışmalarında da görülebilir. Peterzano, Caınpi kardeşler gibi dört yıl boyunca
başlangıçta l.ombardiya geleneğinin doğal deneyciliğine ilgi gös­ Peter2ano ile birlikte,
terir gibi görünmüş öte yandan Maniycrisl ustaların boıııaz- ■ Simone Peterzano, onun çırağı olarak
zo'ııun İncelenir sinde övgüyle bahsettiği arabesk biçimler ve İki Sartyr ile Venüs ve yaşayacaktır. Bu
Cupido, y. 1573, sayede Caravaggio
renk kontrası lam la öne çıkarı işlerim incelemiştir. Bunun da öte­
Corslnl Koleksiyonu. bağımsız ürünler
sinde. özellikle allar panolarında seı l ve siissiiz Milano farzına verebilen bir ressam
New York. Bu tablo
iyice yaklaşmıştır. Bu özellikler, ilk ustasının resim teknikleriyle belirgin Venedik olarak gelişir.
birlikte, genç Caravaggio'nun ilk Roma çalışmaları olan Kerten­ etkisinin görülmesi
kelenin Isırdığı Oğlan ile Hasla Harçlına'te de görülebilir. Pakal açısından önem taşır.

bu resimlerin bile gelenekten uzaklığı belirgindir. Bu tarihlerde Erkek nülerin

renklendirilmesi ■ Tıziano, Dikenlerle
Rönesans'ın en ateşli dönemi sona ermiş, onun yerini-Giovanııi Caravaggio'nun Taçlandırılan Isa,
Lomazzo'nıın 1584'te yayımladığı Resim Sanal! C m im İncele- sonradan öğrendiği bıı 1542-44, Musée du
meşinde çok güzel bir şekilde özetlediği Maııiyerizıu almıştır. tekniktir. Louvre, Paris Orijinal
olarak Santa Mana
delle Grazie kilisesinde
bulunan Santa Corona
şapeli için yapılan bu
resim Caravaggio'nun
Milano'daki çıraklığı
boyunca incelediği
pek çok başyapıttan
biridir.

Ш Garegnaııo Binası,
gravür, y.1820,
Raccolta Breîarelli,
Milano. Simöne
Peterzano, Milano'da
aldığı son önemli sipariş
üzerine 1578'i izleyen
yıllar içinde binanın
kilisesi ile papazlar
bölümünü süsleyen
freskleri yapmıştır.

15
 1 5 7 1 - 1 5 9 2 1 5 7 1 - 1 5 92

BAŞYAPITLARI
B AŞY \ PİTİ. A RI

■ Caravaggio,

Lavtacı Gençlerin Konseri,

detay, y, 1595- 96 ,
1396'da \ ineenzo (liıısliııinni it,'iıı yapılmış <ılaıı v<> Metropolitan Sanat
Petersburg Ermİtai'da bulunan tablo Caravag- Müzesi, New York.
gİo'nüıı gençlik dönemine ail en çarpıcı örnekler­ Roma'dakı ilk
hamilerinden biri olan
den biridir. Müziğe yaptığı vurguyla uyumun bir
ve bir süre yanında
sembolü olarak değerlendirilebilir.
yaşadığı Kardinal
Francesco Maria det
Monte için yaptığı bu
ilk tabloda, müzik
temasım kullanarak
gençleri şarkı söyleyip
çalgı çalarken
betimlemiştir.
Tablonun merkezinde
lavta çalan bir oğlan
bulunur. Vincenzo
Giustiniani'yı aynı
konuyu seçmeye iten
belki de bu çalışmadır.

■ Uyum, Ceşare ■ Caravaggio. Mısır

Ripa'nın Ikonoloji Yolunda Dinlenme,
metninden (Roma, detay, Galleria Dona
1603). On beş telli ikili Pamphılı, Roma
bir çalgı çalan bu Müzik, zarif bir lirizmin
kadın, başındaki yedi fıâkim olduğu bir
taşlı tacı ve üzerindeki başka gençlik
yedi renkli elbisesiyle çalışmasında karşımıza
gezegenlerin platonik çıkar. Keman çalan
boyuttaki mükemmel melek ve notalar,
uyumunu temsil eder. çalışmanın bütünü
içinde önem taşır.

■ Caravaggio ikinci
bir Lavtacıyı (1596-97.
Özel Koleksiyon, New
York) Kardinal del
Monte için yapmıştır
Bu çalışmanın ilk
versiyonundaki
unsurların (çiçekler,
meyveler ve müzik ■ Sıradışı bir natürmort
enstrümanları) yerine olarak betimlenen
ressam bu sefer enstrümanlar, marki
sadece enstrümanları Glustiniani için yapılmış
kullanarak uyumun olan M uzaffer
simgesi olan doğa ile GjpHJû'da (bugün
sanatın oluşturduğu Saatliche Museen,
tezattan yararlanmıştır Berlin'dedir) görülebilir.
Meyvelerin yerim bir _
epinet almıştır.

16 17
 1 5 7 1 1 5 9 2 1 5 7 1 - 1 5 9 2
E ı ı 'l
V \ ŞAD U ;I DÖN 10M

YAŞA Dİ Öl 1)0 \ KM
iia-roiAYffc ■ Pellegrino Tibalriı,

Lombardiyalı Çobanların Tapınması,

1549, Galleria

sanatçılar Roma’da Borghese, Roma. Bu.

Tibaldi’nin Roma
dönemi çalışmalarının
en belirginlerinden
biridir. Ressamın,
özellikle bir figürler
topluluğu ile kompozis­
yon oluşturma konusun­

S 'anatçıliirın Lombarıliya'nın kasaba

ve köylerinden Koma ya akın etmeleri 15. yüzyıla rastlar. Bu dö­
da. Michelangelo öğre­
tilerini iyi özümsediği
çok açıktır Burada Son
nemde Roma, yarımadanın kültür merkezi olarak geçmişinde hiç Yargı'ran etkileri
olmadığı kadar büyük bir önem kazanmıştır. Şehrin göriinnmiınfı hissedilmektedir.
zenginleştirmek üzere yola çıkmış yetenekli ressam, heykeltıraş,
mimar ve zanaatkarlar burada rahat bir çalışına ortamı bulur ve
el üstünde tutulurlar. Büyük bir hevesle çalışarak \ erimli bir top­
luluk oluşturur ve kendilerini kiliselerin, hastanelerin ve sarayla­
rın yapım ve dekorasyonuna adarlar. Tarzları yeni Barok döne­
mini haber vermekledir. Kimi bir papanın hayırseverliği sayesin­
de zengin olma umuduyla, genellikle de koıııa'yu gider. \ . Sıx-
tııs'ıın övgülerini kazanan ■'homlmrdiya lavrı'yla DomenicoFon­
larla. bunlardan biridir. Daha çok Maniyerizm'e yakın olan bu
ressamlar yaklaşımlarında pek yenilikçi olmasalar da biiyük tıs­ ■ Mâderna'nın ■ De translations Pietro Meydanı'na serer. Yenileme
la Mirlıelangolo'nıııı çalışmalarından beslenmiş, öte yandan be­ tamamladığı San Piotro Obekicı Vatkanı Neron meydanından projesinde adı geçen
lirgin yeıvl özelliklerini korumuşlardır. Roına'ya gelen Lombardi- bazilikasının ön cephesi suscepta quae, p ro u t alınan obeliskin mimarlardan biri de
(1607-12) ab eodem deseriptia dikilmesi Roma'nın o Lombardiyalı
\ ahların çok azı şehirde kalır; çoğunluk kısa bir öğrenim dönemi
Michelangelo'nun tarzıy­ fuıt, exibetur, gravür. tarihle İçinde bulundu­ Domenico Fontana'dır
geçirir ya da hu geziy i sanatsal olgunluğa ulaşma fırsatı olarak la uyum içindedir ve yem ğu yemden yapılanma
1586. Raccoita
değerlendirir. - 8arok formlara açıktır Bertarelli, Milano. San çılgınlığım gözler önüne

■ Pomarancio. Çarmıh­
tan Indiriliş, detay,
y.1585, Santa Maria in
Aracoelı. Roma. Belki de
Roma'ya dek ulaşan
Toscana etkileri burada
görülebilir. Fresklerinin
■ Vallicella'dakı Santa bu güzel örneğinde
Maria kilisesi. Maıteo Lombardiyalı ressam
Bartolini tarafından Pomarancio, Toscana
1576'da başlanan kırlarını anımsatan
kiliseyi Yaşlı Martino renkleri ustaca
Longhi tamamlamıştır kullanmıştır.

18 19
 1 5 7 1 - 1 5 9 2 1 5 7 1 - 1 5 9 2
Il A \ ATI \ K 1 A,PITLARI

Caravaggio’nun
■ Caravaggio.
Ludovisi Duvar Resmi,
y. 1597-98. Bu çalışma,

etkilendiği ressamlar sanatçının tek duvar

resmidir. Çıraklık
çalışmalarını sürdüren
Caravaggio’dan her
türlü resim tekniğine
hâkim olması
bekleniyordu. Buradaki
alttan görülen figürle­
I I ayalı v<; yapıl lan hakkındaki soru rin enine vurgulanmış
işaretlerinin çoğu, sanatçının eğil imi ve etkilendiği kimilik ve olay­ ■ Giovanni Girolarno bedenlerinde
larla ilişkilidir. Saden* tekniğini anla.şlınııası ya da geliştirmesi Savoldo, Bir Gencin Mantegna etkisi
açısından değil, arayışını doğaya ve ışığa yöneltmesi, belli kay­ Portresi, y.1524. oldukça belirgindir.
Musée du Louvre,
naklara ve konulara yönlendirmesi bakımından Caravaggio'mııı
Paris. Burada, özellikle
gerçek öğretmeni kimdir? Hakkında pek az şey bilinen İni yıllar altın renkli kumaş ile
içerisinde, sanatçının doğa gözlemi konusunda belli bir zevk sahi­ giysinin kıvnmlarındaki
hi olduğuna ve daha önceden Lombardiya geleneğinde görülen renklerde görülen ışık
ve gölge kontrastının
çözümlemeleri uyguladığına kesin gözüyle bakılmaktadır. Eğiti­
(chiarascuro) ustaca
minin temelini Rönesans resmi 'oluşturur: bunlardan özellikle can­ kullanılması resme
lı ve gerçekçi betimlemeleriyle göze çarpan Fnppa'nın çalışmala­ üçüncü bir boyut
rı. perspektif ustası Mantegna'nın yapıtla­ kazandırmıştır,
rı. Giulio Romano'mııı freskleri ile Campi
kardeşlerin Maniyerizm'i belirgindir. Ca- ■ Raffaello, Aziz
Petrus'un Yükselişi,
ravaggio'mın eğitim almak amacıyla Mila­
detay. 1514, Musei
no'nun ve yaşadığı çevrenin dışına, hatta Vatıcanl, Stanza dı
Venedik'e seyahat el mis olması da ihtimal Ejiodoro. Bu,
dahilindedir. Moroni. Moretlo ye Savoldo Caravaggio'nun
Savoldo ve Campı
gibi renkleri Venedik etkisi taşıyan ve ya­
Karaeşıeraen ogrennıçı
lınları Giorgio.ne, Lotto ve Tiziaım'yıı andı­ ışık ve ışık-gölge
ran Brescialı sanatçılar sayesinde Venedik kontrastı açısından bır-
resmini de laıııchğKİüşüm'İlmekiedir. başyapıttır. Caravaggio ve Brescialı
ressamlar
Brescialı ressî ve özellikle
çsı lei ı de leleııınesine
ağırlık veren fin Caravaggio
için büyilk önen ıakt.adır. Sa-
voldn İçsel ışığ ııleme,sinde,
karanlık arayışl a (Isa'nın Do-
gumu'mla da dtiğü gibi:
1140. Pinacoıec in Marilrıeıı-
■ Giulio Romarıo, Aşk go. Brescia) ve arın yanında
ile Psyke'nin Evliliği.
yapay ışığı kııll sıııda ulağa-
1527-31, PalazzoTe,
mısın bir şiirse ıkalanıışiır.
Mantova Romano
yeniliklerinde Bu özeliikleriy öldo. Gara-
Mantegna'nın pers­ vaggio tarzı ışık ,ıııııııım ıı İI 11-
pektif anlayışından citsü sayılır.
yararlanmıştır.

21
 1 5 7 1 - 1 5 9 2 1 5 7 1 - 1 5 9 2

■ Bakire figürünün

lavuidv.tSva
Mısır Yolunda Dinlenme arkasında uzanan kır
manzarası, Venedik
kökenli dinsel resimler­
Ruııuı l)oıi;ı Pamplıili Galerisi'ndc bulunan de görülen versiyonla
1599 tarihli l'tı tabloda ressamın Şarkıların benzerlik gösterir.
Şarkısı’ndaıı esinlendiği düşünülür. \ziz Yu­ Böylesı bir manzaraya
suf'un elinde luttugu unlular l'ransız-Flaırıan Caravaggio yapıllannda
kökenlidir ve Incil'den ayetler içerir. pek rastlanmaz

■ Meryem, Şarkılann
Şarkısı’rıda bahsedilen
gelinin duruşuna
uygun olarak
betımlenmıstır: Kızıl
saçları Kurtarıcı’nın
kanım İma eder.
"Lülelerinin rengi,
asaletin renginde”
mısrasını hatırlatır.
Derin uykudayken
bebek Isa'yı kucaklıyor
olması ise, "Uyuyorum
fakat kalbim uyanık"
mısrasını çağrıştırır.

■ Meleğin ayağının ■ Caravaggio'nun ilk

sağında yer alan Eski doğa incelemeleri olan
Ahit, Mısır'daki kölelik bitkiler ve çalılıkla vaat
yıllannı simgeleyen edilmiş toprakları
çorak toprakla temsil simgeleyen Yese'nin
edilmiştir. ağacına bir gönderme
yapılmış olabilir
1 5 9 2 - 1 6 0 0 Rom a sokakları
H AV ATI \ E V APITLAKI 1 5 9 2- 1 6 0 0 1592-1 600

Zorlu bir çevre

■ Santa Marıa della
Consolazione kilisesi.
Roma Arpino'yla
çalıştığı dönem
öncesinde ya da tam
bu sırada Caravaggio,
bir hastalık veya kaza ■ Taddeo 2uccari,
nedeniyle Consolazione Selene ile Nymphaiarın
hastanesine yatar. Dansı. 1553, Villa
Mancini'nin verdiği Giulia, Roma. Zuccari

E
bilgilere göre Arpino burada oıjileri ve
ailesi ressamın nerede mitolojik sahnelen
morzano’nıın yanımla gfiçlnjygl çıraklık olduğunu bile Raffaello tarzı bir
yılları sırasında doğuda Lombardiya ya da Venedik i ziyarel e lli­ araştırmamış bu yüzden klasızm ile betimlemiş
ği düşünülen Caravaggio, dalın sonra Roma’ya gider. Roma'ya ,,-V- de ilişkileri sona ancak tabloya, artık
gittiği löiKVdnn iliharcn belgelerden izlenebilmekledir. Maniye- ermiştir geride kalan bir
■ Bir biiiınadamı ve dünyanın verdiği
rizm'in etkisini kaybetmeye başladığı bu yıllarda Rorna'da, res­
Galileo'nun arkadaşı uzaklık hissini
samların hâlâ RaffaelR) ve Miehelânğelö'ytı örnek aldıkları bir sa­ katmıştır.
olan kardinal del
nat çevresi hâkimdir. Atmosfer. Milano'da olduğundan çok dalın Monte, aynı zamanda
farklıdır: Katolik kilisesi ve kültür çevreleri Karşı-Refornı ilkeleri­ müzik âşığı, kültürlü
ni' pek bağlı değildir (bnnıbardiyn'da lanı lersi geçerlidir). sanal bir insandır. Sanatçıya
hayatı dalıa çok hümanist düşüncelerle yoğrulmuş bilgin ve sa­ perspektif anlayışını,
gölge kullanımını ve
natçıların etrafında toplanmıştır. Bu sırada Caravaggio Roına'mn
doğa olaylarına
önde gelen ressamı. 16. yüzyıl usıalarmın geleneğine göre "mo­ açıklama getirmeyi
dern” sayılabilecek bir teknik ustası, son derece zeki ve kültürlü, öğretmiştir
ticari sezgileri olan Cavalieıe d'Arpino İle tanıştırılır. Arpino’riuıı
■ Michetangelo.
okulunda Floris Claszoon van Dijk ve "Kadife" Jan Bruegel gibi Mezelere/ Tabyası,
değişik köken ve yeteneklere sahip ressamlar vardır. Caravaggio y. 1508. Cappella
burada klasik modellerle çalışır, metafor ve alegoriyi öğrenir ve Sıslina, Roma. Miche-
langelo'nun Sistina
•^Şino’nun l.eşv ikiyle Flaııdre kökenli örneklerle yarışmak üzere
Şapeli için yaptığı
bir natürmort yapar. Caravaggio. bu heves uyandırmayan çalış­ fresklerde
mayla. Lombardiya deneyimini Roma ve Flaman geleneğiy le bir Maniyerizm’in yolunu-
araya getirerek gelecekteki siparişlerin ilk adımını atmış olur. açan biçimsel gelişmeler
görülebilir.

26 27
 1592 - 1600

Y-\ ŞADI fil DONEM

IVSIM,Kl ILlKIvSv V

Papa V. Sixtns’un
katkıları

■ Piazza Navona, ■ Sixtus V. Perettı,

l ^ . ı ı ı n . 1. V. Sıxi us un |Ki[>;ılı£ı Kırcısında 17 yüzyıl 3ğaç oyma,
Israel Silvestre'nın
şehrin eski politik önemini yeniden kazanmasını isleyen papanın oymabaskısı, 1776,
Raccolta Bertarelli,
görüşleri doğrultusunda kapsamlı yeniden yapını çalışmalarına Milano: Papa V
Raccolta Bertarelli,
Pıus'un desteklediği
tanık olur. Isşkıyalık ve korsanlığa karşı yürütülen kampanyala­ Milano Piazza
Peretti. o tarihlerde
Navona, Papa
rın papanın etkisi ulundaki şehre düzeni ve huzuru getirmesinin Roma’nın içinde
Peretti'mn görev süresi
anlından haşlatılan ekonomik program, kentleşme sürerinin yo­ biterken etkileyici bir
bulunduğu sıkıntıya bir
lunu açar. Şehrin güzelleşip modern lıir görünüm kazanması bü­ çözüm getiremediği
Barok meydana
için XIII. Gregorius'u
yük ölçüde Domenieo Fonluna sayesinde; gerçekleşir: mimar, ori­ dönüştürülür.
eleştirerek şimşekleri
jinal dokuyu boz madan Sislina Volu'mın temellerini atar; Sanla üzerine çeker. Ancak
Maria Maggiore'den San Giovanni in Lateraııo'ya Sanla Croce İn ■ Sama Mana
Farnese, Medici ve
Maggiore Bazilikası,
Gerusalemme’ye ve San Lorenzo ya uzanan sokakları açar. Ihı sı­ d'Este gibi etkili kardi­
Roma Domenieo
rada Viminale. Rs<|iıiline ve l’inrio Tepesi yeniden planlanır. Ro­ nallerin çabalarına
Fontana antik bir vaiz
rağmen Gregorius'un ■ Santa Maria Maggiore
ma kalıntıları tahrip edilerek binaların yapımında malzeme ola­ kürsüsünü merkezi bir
ölümünden sonra mimarisinin eklektik
rak kullanılır ve antik obeliskler meydanları süslemek amacıyla, plana sahip yeni SS
papa seçilir ve 1585 ile tarzını kullanan Fontana,
Sacramento Şapeli ne
alımlı çeşmelerle zenginleştirilerek restore edilir, kentlisi de bir 1590 arasında görev San Giovanni in
getirerek kilisenin
sanat âşığı olan papa, yapıtların ahlaki anlamını vurgulamaları yapar. Laıerano'da Kutsal
içindeki Presepe Şape­
Merdivenleri, loggia delle
ve tarihi tapınakları yüceltmeleri için saımiçılurm benzerlik gös­ lini yapar Fontana
Benedızioni ile Laterano
teren lıir anlatım yaratmalarını ister. Bunun sonııeûhda YVSiv ayrıca papanın onuru­
Sarayı'nı yapmıştır.
tusTın papalığı boyunca ortak bir sanal dili kullanılır. na Sıstma Şapeli'nı de
inşa etmiştir

29
28
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 1 6 0 0

Raffaello ve Michelange- sorı derece iradeci bir tarzda bi­

Maniyerizm’in lo örnekleri çim ve rengin mükemmel bir sen­
tezini yakalamayı başarmış ve
son günleri Rönesans sanatında büyük ölçııde klasi/.ıne bağlı kalmıştır. Bu usta­
gelişen Maniyei’i/.ın'm Roıııa'dakl ların arkasından gelenler, bıı İki
ilk izleri Miclıelangclu ile kalfael- karşıt yaklaşımı kaynaştırmayı
lo'nıın sun döneni ) apıllarıiKİa bilmiş ve Maııiycrizm dönemini
ağırlıklı olarak görülür. Mielıelan- uzatarak kinsizin ile aııli-klasizrıı
gelo'nıınkller belirgin bir aııii-kla- okulları arasındaki karşıtlığa bir

■ Federıco Zucearı,
Kırbaçlama, y 1573,
M, Laniyerizni'ih iiçilncö ve son donemi
Michclaııgelo'nuıı dekoratif resim dizilerine .dayanır; bıı özellikle­
sik larza işaret ederken Rafüıelln soıt vermişlerdir. •

Oratorio del re oı»mılukln Perin del Vaga ile çalışmış olan \gresli. Marop Fi­
Gonfalone freskten. no ve Sciolantegibi ressamların yapıllarında rastlamak mümkün-
Roma. Zuccari, Perin
dfır. Resim sanatı bıı dönemde sadece belli başlı dinsel konuların
del Vaga yapıtlarının
sunduğu potansiyelleri anlatılmasına adanmış gibidir: dili, yapı ve ifade bakımından ka­
geliştirerek yüzyılın tı kurallara bağlıdır ve masallarla mitleri betimleyen dekoratif bir
sonunda kök salmaya çizgiye sahiptir. Sanatçılar görsel birlik olarak kendini gösteren
başlayan Manlye-
bir terminoloji yaralimşlü’: bu. ressamların ve müşterilerin gör­
rizm'in ortak ifade
mekten biiylik keyif aldığı geç Roma Maniyerizmi'nin önemli bir
biçimlerine ulaşmıştır.
özelliğidir. Fakat, ilk del'a bir Italyan akımının önüne geçen Fla­
■ Maniyerizm'iıı
man sanatı, bıı dil üzerinde önemli bir etki yaral ıı Flaman şana-
Roma'dakı belli başlı
11 Maniyerizm'ln kısıl lı hay al güciinü özgünlüğe ve yaratıcılıga yö­ örnekleri arasında
neltmeye çalışmış, bıımın sonucunda bıı eğilim uluslararası bir Cecchino Salviati'nin
boyut kazanmıştır. Palazzo Sacchetti'de
bulunan freskleri
(1553-54) sayılabilir
Zarif ve incelikli
kompozisyonlarla
betimlediği Incil ve
kahramanlık
sahneleriyle ressam,
alışılmadık bir ustalık
sergilemiştir.

• Raffaellino da
Reggio, Santı Ouatııo
Coronali kilisesindeki
■ Cesare Nebbıa,
freskleri. Roma,
Roma, Oratorio del
y ’ 573. Döneminin en
Crociflsso'nun deko­
yetenekli ressamların­
rasyon çalışmalarında
dan biri olan sanatçıyla
kültürel iklimin değişti­
Roma Manıyerızmı
ği bellidir Karşı-
resmen sona erer
Reform'un ideallerine
Hemen ardından da
doğal, hatta duygusal
yaklaşım ve tarz
bir şekilde
açısından yepyeni
yaklaşılmaktadır.
ufuklar açılır.

30
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 - 1 6 0 0

t öv я
■ Caravaggio gericin çeşitlendirmiş, bu
BA.ŞYAT IT' LARI

Kertenkelenin Isırdığı Oğlan yüzündeki üst üste

gelmiş fırça darbelerini
sayede çocuğun
kaşlarını çalmasını
1Г)9П tarihli hu tablo sanatçının Monşen-

IH V IIIJA
olduğu gibi mükemmel bir
vör Pandolfo Pucci'nin hinıayesifidcyken bırakmıştır. Böylece başarıyla vurgulamıştır.
"satış için" yaptığı çalışmaların ilkidir. tonları ustalıkla
karıştırmış ve
Beş duyunun, mevsimlerin ya da duygula­
rın bir alegorisi olarak yorumlanabilir.

■ Orrßun duruşu ve yansıtır. Resimlerine sık

çıplaklığı ile saçların sık efemine gençlen
arasına, kulağın arkası­ konu etmesi,
na iliştirilmiş çiçek, sanatçının erkek
Caravaggio'nun içinde fahişelerle zaman
bulunmaya çok alıştığı geçirdiğim
gündelik çevreyi düşündürtmektedir

■ Bernardino
Gampi’nirt öğrencisi
olan ressam Soionisba
Anguıssola'nm bu
karakalem çalışmasın­
da (Musei e Gallerie di
Capodimonte. Napoli),
■ Kertenkelenin dönüşeceğine dair
lombardiya ikonografi
ısırığından dolayı elin ahlakı bir ders ya da
gençliğin kısa geleneğinin izleri
birden geri çekilmesi,
sürdüğüne ve ölümün görülür.
son derece gerçekçi
bir ivedilikle betimlen- herhangi bir anda
mıştır Resim farklı gelivereceğine ilişkin bir
yorumlara açıktır; aşk uyarı olabilir
yarası, zevkin acıya

32
IM V I I I d VA a \ I.J.VA V II 1592 - 1 600 1592-1600
i

Naturalizm
■ Razıları bu resmin
;>
vanitas (aynanın
yanında kurukafa) >
—9
alegorisini temsil
ettiğim düşünmüştür. __ ,

Gravür aslında
Caravaggio'nun kay­
bolmuş bir çalışmasına
—I
dayanılarak yapılmış,
ressamın aynadaki
kendi portresidir. Bu
J L /u ğ a l olanı oldııgıı silil resmetmek... ■ Girolamo Sciolante, dönemde aynalar
Köşe Frizi, 1549-50, genellikle naturalist bir
ıum tekniklerin on mükemmelidir... işio Canıvaggio - ve'diğerle­
Palazzo Comıınale dı etki yaratmak için
ri böyle resmediyorlar." Sanatçının müşterisi ve hayranı V'tncen- kullanılırdı.
Monteroîondo Roma
7/a Ciııstiııiani l(525’te böyle yazar. Nal unılizm'e duyulan ilginin Maniyerizmı'nın son
■ Annibale Carracci,
ilk kıpırtıları 1085 ile 1588 arasımla Bologna'dakl Cananı aka­ evresinde pum'nin (çıplak
Fasulye Yiyen A dam .
demisinden gelir. Bu Maniyerizm'in son evresidir. Sanal, edebi­ çocuk tasvirleri) yapay
y.1584, Galleria
biçimlerinden daha
yat ve bilimle ilgili her türlü harekeli kabul etmeye hazır bir çev­ Colonna. Roma. Sıradışı
gerçekçi ifadelere geçişte
rede gelişen bu akımın amacı resim sanatını, kuzey Lombardiya bu ünlü imge gerçek
zorluklar yaşanmıştır.
hayattan alınmıştır.
Naluralizmi'yle yeniden yorumlayarak yapaylıktan ve İtalyan
Neo-klasik geleneğinden ıızaklaşlırmaktır. Ressam 16. yüzyıl us­
talarının üslup ve renklerini \ urgulamak için gerçek olanın ötesi­
ne geçmelidir, çünkü sanatın tamamlayıcısı olarak doğa, duygu­
ları ifade etmenin en iyi ararıdır. \kım ayrıca, İtalya'ya Campi
kardeşlerin tanıştırdığı. Flaman okulunun figürlerle natürmort
geleneğinin yeniden canlanmasıdır. Caravaggio ilk Roma çalış­
malarımın Lombardiya ve Roma deneyiminin sentezine ulaşmış,
fakat Garraci'i ressamlarından farklı olarak dolaysız ve hayatın
İçinden bir resim tekniğini tercih etmiştir.

• Paolo Porpora,
■ Caravaggio'nun Kristal Vazoda
Küçük Hasta Bacchus'ü Çiçekler, y.1650,
(detay, Galleria Museı e Gallerie dı
Borghese, Roma) Capodinıonte, Napoli.
naturalizme iyi bir örnek Barok öncesi güzel bir
teşkil eder natürmort

34
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 - 1 6 0 0

YAŞ AD 101 LMİ NE VI

■ V. Paulus'un
YAŞADIftl I M i M M

Roma'da devasa isteğiyle. San Pietro

bazilikasını çevreleyen

sanal yapıtları binalar uzunlamasına

yayılan bir tek yapıya
dönüştürülmüştür

■ Santa Mana dı
loreto al foro Traiano,
Roma. Jacopo del Duca
tarafından yapılan bu
PJLtıi).
tıpa V. S İ.m u k 'ijii ölümü. görev başına
sekizgen kule, geçmesiyle alevlenen sanatsal yapılanmayı sekteye uğratmaz.
Manıyerızm'in baskın
Sanatçıların ilgi otlağı olması bakımından Röuıa. tarihinin en ve­
etkisini yansıtır.
rimli dönemini yaşamaktadır: bu kültürel üstünlük 17. yüzyıl bo­
yunca da devam etler. 16. yüzyılın son on yılında gerçekleşen
önemli sanatsal olaylardan biri hiç kuşkusuz kardinal Domenieo
Pinelli'rıiıı sipariş verdiği ve Sislimi projesinde atlı geçen sanatçı­
ların 1593'l.e tamamladığı. Sanla Maritı Maggiore'niıı nefine ya­
pılan dekoratif resim dizisidir. Şehrin en görkemli saraylarından
birinde bir resim dizisinin açılmasıyla sansasyon yaratan Mim­
imle Carracei ise sanal sahnesinin yeni bir karakteridir. Ressamı
Rorna'ya çağıran kişi ödetirde karnese olmuştur. Annibale. ilk
çalışmasında ve lıemeıı ardından da galeri dekorasyonlarıyla
1595'lcıı itibaren, kinsizinin dilinden ve konularından beslenen
■ Tızıano, Bakkha'lar.
resimsel canlandırmacılığin temellerini atar. Roma'da daha son­
Andrialar, y. 1518-19,
ra resim alanındaki aynı derecede önemli bir başka gelişme de. Ivluseo del Pradö,
Altonsa d'Esle'rıiıı çalışması, için Tiziano'nun yaptığı iiç knnvas- Madrid. Tiziano’nun
lır. I5ıı arada mimar Domenieo Pontona. VIII. Clemens'in görevine Alfonso d ’Este için
yaptığı resimler papalar
son verip yerine Delltı l’ortn'yı ataması üzerine şehirden ayrılır.
şehrine ulaşır.
A phrodire'ye Sunu},
Bakkha'lar A ndrialar ile
Oionysoi ve Ariadne
tabloları, 17 yüzyılın ilk
yansında resim sanatını
büyük ölçüde
etkileyecektir

B Giovan Battısta
Falda, Chiesa d i Santa
Susanna, gravür, 1665-
90 Bu kilise Roma'nın
ilk Barok örneğidir.
Carlo Maderno, San
Pıetro'daki çalışmalarına
haşlamadan önce Santa
Susanna’daki işlerinde
güçlü ve serbest tarzıyla
dikkat çekmiştir. Ön
№phe 1603’te
tamamlanmıştır

36 37
 1592-1600 15 9 2 - 1600
i\ M\ mı l yi dv ö v A

loıavSvA
Müşteriler, koleksiyoncular
ve âlimler

i'VMRoa
r V J e ııç Caravaggio. seçkin vs kültürlü
bir çevreye girer. Çalışmaları başlangıçla dar bir entelektüeller
kil leşine yöneliktir; sözleşme yaptığı filozoflar arasında Giordamı
■ fvlaffeo Barberini, Brııntı ile Roma Üııiversil.esuıde dersler veren Meo-F'lalonçu
Gaspar Grıspolıt'in
Praneeseo Palrizi gibi kişilikler bulunmaktadır. Filozofların bu il­
gravüründe görülen
gisini Oratoryonler'ııı önciisü ve kuzey kökenli nalııralisl resmin
portresi, 17 yüzyıl,
Raccolta Sertarelli, hayranı olan kardinal Borromeo da paylaşır. Fakat Neo-I’lal,on­
■ Ressam Prosperino
Milano. Çok yakında cular Trerıto konsili'nin ilkelerini ön planda tıılmak zorunda ol­
papa olacak VIII delle Groltesche'nin
dukları için bir müşteri grubu olarak çok geçmeden dağılır, yine kardeşi olan Aurelıo
Urbanus (1623-44).
de Caravaggio üzerinde önemli bir eiki bırakırlar. Caravaggio bu Orsı'nin şiirlerinde
oval bir çerçeve
içerisinde, etrafında
yıllar içerisinde \rpino vasıtasıyla satmak üzere resimler yaptır (Carmina, 16),
ve l’erugialı çılgın akademisyenlerle sözleşme imzalar. Bu akade­ Caravaggıo'nun M aria
Musalarla betimlen-
M agdalena ve
miştir. Gravür papanın misyenler kelime oyunları ve melaforlarla dolu, ince bir kilin in
müzik ve edebiyata Kertenkelenin Isırdığı
hâkini olduğu şiir okulunun (iyeleridir: gerçeklikle ahlakı kaynaş­ Oğlan gibi ilk
olan aşkının alegorik
bir anlatımıdır
tırmaya çalışan Giamballista Mariııo'rıun şiirleri okulun en tipik çalışmalarından
örnekleri savılır. Roma'nm politik eğilim­ bazılarında rastlanan
duygusallığın izleri
leri de bıı sanatsal çerçeveye göre yorum­
görülebilir.
lanabilir: bir yanda modern kültüre daha
yakın” duran.frankofiller. diğer yandaysa Resimde şövaleye dönüş
karşı-Reform ilkelerine bağlı olan lüspa- 16. yüzyılın sonlarına doğru, re­
nofiiier bulunmaktadır. sim sanalının (lıttm dinsel hem de
din dışı) tarihi konuları işleyen bü­
■ Calileo Galileı, yük ölçekli freskler «şeklinde ta­
Beitıru'nin oymabaskı- nımlandığı Rmııa'da. şövale kulla­
5i, 18. yüzyıl Bir
nımı. özellikle yazarlar ve sanatse­
bilimadamı, filozof ve
verler arasında giderek yaygınlaş­
bilgin olan Galileo,
maya başlar, bıı teknik, kültürel
Romalı koleksiyoncula­
rın hayranlığını tanışmaların yapıldığı üniversite
kazanmıştır Onların ya da sliidyo gibi dar alanlarda
gözünde yeni bilgilerin uygulanabilmesi açısından kolek­
ana referans kaynağı siyoncuların yeni yönelimlerini
olan Galileo, insanın mükemmel bir şekilde tamamlar.
uyum sağlamak Bunun yanı sıra şövale resmini ta­
zorunda olduğu doğal
şımak. salmak va da bağışlamak
gerçeklikler üzerine
daha kolaydır. Şövale sayesinde ■ Piefrancesco Mola,
yaptığı incelemelerle
'7 . yüzyılda sahafa
birçok akım ortaya çıkacak, sanat­ Tabloyu İnceleyenler,
çıların uzmanlaşacağı pek çok tek­ karakalem ve
bilimsel yaklaşımı
mürekkep, Pierpont
derinden etkilemiştir. nik gelişecektir.
Morgan Kütüphanesi,
New York.

38 39
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 - 1 600

I MV '11 1d V A MA 1,1. V \\ II
II \Y VTI VE V \PITI. \KI

Fahişeler,
oğlanlar,
çingeneler ve
çalgıcılar
v 3 n a ]lm c ı yüzyılın son on yılında yapıl- ■ Hans Ulrich Franck,
ırıış olan resimlerden bazıları, loplıımıın ilaha önceleri pek konu Han. y 1648, gravür
Bu tip mekânlar
edilmemiş yönlerinde yoğunlaşır. Caravaggio resimlerini, insan­
naturalisl resim yap­
ları ve mekânları gözlemleyerek hayalın içinden, samimi bir şe­ mak ıçın yok idealdir.
kilde yapmıştır. Belleri, ressamın. Cavaliere d' Aıpino'nım hima­
yesine girmeden önce "Komaya ilk geldiğinde bir adresi ve plan­ ■ Caravaggio'nun
ları olmadan yaşadfgım yazar. Fakat Caravaggio'nıın resmini izinden ilk giden
ressamlardan biri
yapmaya haşladığı cinslen insanlarla arkadaş olma ihtimali çok
kumarbazları, çalgıcıları
yüksektir. Halk arasından insanlarla sıradan mekânlarda çalış­ ve çingeneleri konu
mak oıııııı için son derece doğaldır. Patronları için daracık sliid- eden Valentin de
yolarda resim ve kopya iireUtıeyc haşladığında hile sıradan olay ­ Boulogne olmuştur
ları ve günlük hayatın içinden gelen imgeleri göz ardı etmez. Bun­ Adından dolayı Hilebaz
Kumarcılar'ı, (y. 1623,
lara ilk tiir resimlerinde sıkça rastlanır. Fahişeler, çingeneler ve
Gemäldegalerie,
diğer sokak karakterleri gihı konular, ne klasik güzellik anlayışıy­ Dresden) uzun bir süre
la ne de dönemin gözde modelleriyle uyum içindedir. Son derece boyunca Caravag­
özgün olan hu konular ressamın çok iyi bildiği açıkça anlaşılan gio'nun yaptığı

acının, yorgunluğun ve gündelik çalışmanın izleridir. düşünülmüştür Caravaggio'ya atfedilen

eşcinsellik

Eleştirmenler Caravaggio'nun ya­

pıtlarımla sıkça rastlanan kadınsı
ve baştan çıkarıcı erkek figürleri­
ni, ressamın eşcinsel eğiliminin
bir yansıması olarak yorumlamış­
lardır. Gbiıçkriıı Konseri (Melro-
polilan Sanal Mii/esi. Me\t York)
de bunu düşündüren yapıtlardan
biridir. Tahlu, Garavaggln'yu ro­
mantik keşfin heyecanı içinde ''ka­
■ Fİ falına bakan çin­ ra yazgılı ressam" yakıştırmasıyla
gene imgesine (Museı
değerli 'ildiren lıayalgücünii hare­
Capitolini, Roma)
kele geçirmiştir. Fakat bu yorum
Roma'daki resimlerde
sıkça rastlanmaktaydı
büyük olasılıkla, yapıtları döne
miıı koşulları içinde Inrelememek-
Kiiı kaynaklanır. I’ek çok eleştir­
■ M ana Magdatena, men ressamın davranışlarını ya­
1594-96. Galleria
ratın bir dehanın sonucu olarak
Borghese. Roma Bura­
görmeyi tercih etmişi ir.
da da işçi sınıfından bir
yüz görülmektedir.

40 41
BAŞYAPI TI , \ K I

kSV îl
■ Genç ağlanın yüzü,
Meyve Sepetli Oğlan özellikle Gençlerin
Konseri (Metropolitan

IMVIJ.I.IV
QÖm'imüMli* Roma. Borghese Galorisi'ndc bu­ Sanat Müzesi. New
lunan 1593-91 iarihli tablo aslında Cavaliere York) ve Kertenkelenin
d'Arpino'ya ailtir. Resmin konusu hem oğlan Isırdığı Oğlan gibi bu
döneme ait diğer
flgörü hem de doğadır fakat lal alma duyusu­
çalışmalarda görülen
nun alegorisi olarak da yorumlanabilir.
modeli anımsatır.
Ayrıca Caravaggio'nun
erken döneminin bir
ürünü olan aynaya
bakarak yaptığı bir
tablo ya da gerçek bir
otoportre olduğu da
ilen sürülmektedir.

■ Küçük Hasta ruh halini yansıtıyor

fiaccbus'te (detay, olma ihtimali de
y. 1591, Gallerıa yüksektir. Örneğin bu,
Borghese, Roma) sanatçıların en iyi
alışılmadık bir yapıtlarını ruhsal acılar
otoportre yaklaşımı içinde kıvranırken
görülmektedrr. Yeşil ya verdiği türünden
da mavimsi renklerle düşünceleri
verilen solgun ifade, doğrulayan ''şiirsel'’
hastalığı ima eder çılgınlık da olabilir­
gibidir, ancak özel bir

■ Sacc/ıus'ten dir ön çalışması olarak

(Galleria degli Uffizi, değerlendirilebilir
Floransa) alınmış bu Ü2üm salkımının sepet­
natürmort detayı ten masanın üzerine
Meyve Seperh taşması, sıradışı bir ger­
Oğlan'öan kısa bir çeklik yansıması olarak
sûre önce yapılmışt ı , yeni bir mekân-figür
bu yüzden daha sonra ilişkisi yaratmakladır.
yapılan ünlü sepetin

■ Caravaggıo’yu
hayatın ince ve gizli
anlamlarını aramak
üzere harekete geçiren
bu konu, kurumaya
başlamış yaprakları ve
sulu meyvelenyle
gösterişle çürümenin
bir araya geldiği bir
natürmort şeklinde
ortaya çıkmıştır

42
 Natürmortun

51 V I J.Y t Y H
\K YAPITLARI

kökenleri

ISVlilcIYt
HAV A T I

O n a İ tm c ı yüzyıl luılyası'ııda hakim

olan hümanist düşünce, gerek dinsel gerekse din tlısı resimlerde
doğal unsurların kullanımının giderek yaygınlaşması şeklinde
kendini gösterir. Bu eğilim özellikle sanatçıların doğal ayrıntıları
resmetmekte ustalık kazandığı Idandıv'ln estetik, ticari ya da po­
litik nedenlerden dolayı ilgisi bulunan ressamlarda belirgin ola­ ■ Giovanni da Udine.
rak görülmektedir. Tek başına natürmort olarak nitelendirilebile­ Çiçeklerle Süsleme.
y. 1519, Villa Farnesia,
cek bir ı.ek tablo yapmasına rağmen Caravaggio. resimlerimle na­
Roma. “Groteskler"
türmort unsurlarını kullanmaya başlar ve bu özellik çok geçme­ olarak bilmen dekoras­
den yapıtlarının temel özelliği haline gelir. Bu dönemde akade­ yon ressamlarının işleri,
misyenler bu tarzı, hatta özellikle İdamen eğilimini ve Giovanni geç 16. yüzyıl
da i dine gibi fresk ustalarının işlerini “ bayağı doğa" olarak ka­ Kalyası' nın önemli
akımlarından bindir. Bu
bul etmektedirler. Caravaggio. Aıpino ile çalışırken bu .akima kav­
tarz, naturalizme
ına,yu haşlar. Arpino ise gerçekliği analitik bir yaklaşımla, üç bu­ yakınlığı dolayısıyla
yul lıissi vererek resmedebilecek. Flaman örnekleriyle başabaş Caravaggio'yu
işler çıkaran bir çırak islemektedir. etkilemiştir.
■ Raffaello, Santa olmaktan çok soyul bir
Cecilia, detay. hava taşıyan yaklaşımını
y.1513. Pinacoteca gözler önüne serer.
■ .Caravaggio, Nazionale, Bologna. Müzik enstrümanlarının
Bacchus, detay, y. 1598, İkinci plana itilmiş de dağınık yerleştirilmesi,
Galleria degli Uffizi, olsa bıı natürmort, resim içinde resim
Floransa. Bu ressamın figüratif anlayışını vurgular
mükemmel natürmort
detayı bir figür resminin
içerisine yerleştirilmiştir
ve tablonun bütününde
önemli bir yere sahiptir.
Bu yaklaşım
Caravaggio'yu Lombar- ■ Colantonıo, Aziz ■ Baschenıs, M üzik
diya kökenlerine geri Jerome Çalışırken, Enstrümanlı
götürür; ressamın >445-50, detay, Ivlusei N atürm ort, y. 1650,
detaylara duyduğu iigi, e Gallerie di Accademia Carrara,
kuzey resminin tipik Capodimonte, Napoli Bergamo. Bu dönemde
özelliklerinden biridir. Ressam burada, azizin natürmort başlı başına
Bu resimde natürmort 'konografik niteliklerini bir akım olarak gelişir.
ikincil bir faktör değil; kompozisyonun geri Baschenıs daha çok,
aksine, tabloyu bütü­ kalan kısmından ayrı çarpıcı görüntü ve
nüyle değerlendirmek tutmuştur Bu bölüm, perspektif efektleri
için gereken anahtardır. detaylı kuzey resminin yakalamasına olanak
özelliklerim veren enstrümanları
sergilemektedir. betimlemiştir.

44 45
 1 5 9 2-1 6 00 1 5 9 2 - 1 6 00
■ Borromeo'nun

V -\Ş A0 1(i I IION K.VI

ıv a m »a

F E D E R I C I
Kardinal müzik, ahlak felsefesi,
politika, coğrafya ve
CARD.BORRONLEI
Federico Borromeo Incil'le ilgili kitapları
i o i ti v s \ v

arasında bir de ARCHIEPISC. MEDIOLAN1

Ambrosia Kütiiphane-
si'ne adadığı dinsel
D E
resimler incelemesi PICTURA SACRA
bulunur

A
/ b i z Knıfın amcası Kont Borromeo ile
Trento Konsili'nden rint isler. IüTO’ip Molano'ııım /te
sonra dinsel sanat piriıırîs rl Imnginlbus emrin adlı
Margherila Trivulzio’nun oğulları olan Pcderico. çocukluğundun
edebiyatı incelemesi yayinılaııır. Burada
lııı yana askerliğe özel bir llği duymakladır. Çok geçmeden bu
her resmısel figürasyonuıı kutsal
gençlik- hevesi, rahip olma işleği ve çabasının gölgesinde kalır. Trenin KonsiliTıln kuisal liriğeler kitaba ve doğruluğu kanıtlanmış
Pederi«. Pavin ÜniversliesPııe gitmeden önce dini alışkanlıkları­ üzerimle baskı kurmasından son­ kutsal hikayelere dayandırılması
nı kazanmıştır hile. Iö86’<la 22 yaşındayken Roma'yu gider ve ra. İlk Taşra Knıısill (In65ı süre- gerekliğinden bahsedilmektedir.
kariyerine V. ŞiMus’ıın hizmetkârı olarak başlar. Roma'da. Aziz sinen kardinal Kari Borromeo Fakal 1582'tleh scuıra Rologııu
Pilippt) Neri'nin okulunda dünyevi zevklerden uzak, soiıı bir eği­ (Aziz karlı kiliseden resmi onay al­ kardinali l’aloolıi, yasaklun v<•
tim alır ve çalışmalarını farklı dinsel öğretileri inceleyerek sürdü­ madan ya da oloıile yazarlardan Özel İzinleri kaldırarak sanalın,
rür. Pederim ertesi yıl kardinal ilan edilir, ancak Milano pisko­ habersiz din dışı konuların ırsrtıe- saygı duyulması gereken ve ken­
dilmesini yasaklar, piskoposlar di adına sevilmesi doğru olan bir.
posluğuna girişi 1595'U* gerçekleşir. Bu gecikmenin nedeni, böy-
dan da sanatçıları bilgilendirmele- yaralı olduğuna hükmeder.
lesi yüksek bil mevki sahibi olma konusundaki isteksizliğidir; ha­
yatla daha ciddi yükümlülüklerinin olduğuna inanmaktadır. Ça­
■ Federico Borromeo.
lışmaya son derece düşkündür ve biiyiik bir şevkle yerine getirdi­
(1564-1631), gravür.
ği toplumsal görevlerinin bilincindedir. Milano’ya yerleştikten Feuerieö, Milano
sonra Ir>60‘laıı löBl'teki ölümüne dek Milano başpiskoposu piskoposluğuna Azız
olan ve kendisi gibi dinde, eğitimde ve sosyal hayatta reformların Karl'dan sonra atanır ve
gerekliliğini gören kuzeni karl'ın etkinliklerini destekler. ItiOD'da aynı Kari gibi Ambrosia
kilisesinde reformlar
açılan Vmbrosiu Kütüphanesi, Doktorlar koleji iie Resim ve Hey­
yapar. Kendisine
kel Akademisinin fikir babası da yine, sanal ve kültürün koruyu­ çalışmaya adanmış-
cu azizi Pederim'dıır. sessiz bir hayatı uyguıi
gören Federico, bu
■ leonardo da Vinci, yüzden Milano kardinali
Bir M üzisyenin Portresi. ilan edildikten sonra
Pirçacoteca, görevine sekiz yıl
Ambrosiana, Milano. boyunca başlamamıştır
Resim, Heykel ve Fakat daha sonra
Mimarlık Akademisi için kendinden önceki
ek binanın yapılmasın­ meslektaşı ve kuzeni
dan dort yıl önce, Kari gibi ateşli bir
!609'da kurulan kütüp­ reformcu olmuştur
hanenin açılışında bir
araya getirilen büyük
ressamların yapıtları
arasında üç Leonardo
tablosu vardı. Günü­
müzde bunlardan sade­
ce Müzisyen'm gerçek­
ten ressama ait olduğu
düşünülmektedir

46 47
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 - 1 6 0 0

IMV'lll.lVtSV d
UAfjV \ PI T I . \ RI

Meyve sepeti
Bu Caravaggio'rmıı i t i nalürmoıtııtlıır. Milano.
I’inacöteca Aınbrosia’da bulunan 1597 tarihli
.tablonun kardinal Bommmo itirafından salın
alındığı ya da kardinal del Monte tarafından
kütüphaneye, bağışlandığı düşünülmektedir.

■ Arka plan, canlılığını alan güve yemiş etkisini

yitirmeye başlamış vurgulamış, kıvrıklıklara
kıvrık yaprakların somut bir duyum
üzerinde kendini vermiştir. Arkadan
gösterir Yapraklar yapılan aydınlatma ise,
arasındaki son derece parlak zemine bir
keskin bir şekilde derinlik hissi
belirtilmiş olan boşluk kazandırmıştır.

■ Dinamik bir ■ Kuru yapraklar,

araştırma sürecinin son doğanın çürüyebilece-
derece yenilikçi bir ğını ima eder Bazıları
örneği olarak sepetin için bu tablo Kilise'yı
dengeli duruşu, olağan yansıtır İnançlı, temiz
dışı bir doğallık ruhlu insanlar ve
sergiler. günahkârlar bir arada,

48 49
 1 5 9 2 - 1 6 0 0 1 5 9 2 1 6 0 0
H A 1 AT I VR YAPITLARI

Başarı, replikalar, ■ Ispanyol Vaftizci

HA) ATI VK ) A IMTLAk I

Yahya'nın (Toledo
Katedrali) Caravaggio'ya

kopyalar ve ait olmadığı düşünülmek­

tedir; çünkü bütünlüklü

varyasyonlar bir yapıya sahip olmasına

rağmen ressamın
kendine has canlılığından
uzak, büyük bir incelikle
betimlenmiştir.

vJaravaggio'nun gerçek modeller kulla­ ■ Caravaggio'nun sık

narak hayatın içinden resim yapma tekniği ressamın kendi tablo­ sık tekrarladığı
konuların başında
larının versiyonlarını yapma olasılığını bir süre için ihtimal dışı Vaftizci Yahya gelir,
bırakır. Fakal daha sonraları aynı konunun farklı versiyonlarına Bu versiyonun (Nelson
rastlanmıştır (Kertenkelenin Isırdığı Oğlan. Falcı ve Lavları). Ca­ Gallery-Atkıns Müzesi,
ravaggio'nun Kertenkelenin Isırdığı Oğlanı para kazanmak için Kansas City) 1590'ların
sonundan kalmış
yaptığını düşünen biyografi yazarı Mancini'nin iddialarına göre
olması muhtemeldir.
ressam, kopya ressamlığını yeni bir bakış açısıyla değerlendir­ Figürün tam
meye başlar. Muhtemelen parasal nedenlerle Garavaggio. müşte­ boyutlarda ele alınışı,
rilerinin siparişi üzerine kendi yapıtlarının replikalarını üretir. omzun duruşu ve ışık
kullanımı buna işaret
Ancak ikinci tablo hiçbir zaman orijinalinin aynısı olmaz; konu ve
eder
kompozisyonun aynı kalmasına rağmen arka plan ayrıntılarında
ya da natürmortlarda farklılıklar gözlenir. Caravaggio lıer zaman ■ Kertenkelenin
hazırlık niteliğinde eskizler yapmadan çalışmalarını sürdürmüş­ Isırdığı O ğlan'ın iki
versiyonunda (solda,
tür: hızlı ve keskin fırça darbeleri bir kopya ressamına pek uygun
National Gallery.
değildir. Yıllar sonra bir konuyu değişik bir şekilde yorumlayarak Londra; sağda,
yeniden ele almaya başlar. Varyasyonların kompozisyon, renk- Fondazione Longin,
kullanımı ve figürlere yansıyan ışık kalitesi açısından gösterdiği Floransa) az bir fark
farklılıklar oldukça belirgindir. ' 9örülür; en ba$ta '5'9'n
kullanımı farklıdır.

■ Vaftizci Yalıya,
y.1598, Museı
Capitolini, Roma
Caravaggio burada ıl(;
olgunluk dönemim
Michelangelo benzen
(Çifılaklar) bir duruş
resmederek göstermiş­
tir. Belki de bunu
Sıstina modeline bir
doğallık kazandırmak
için yapmıştır.

50 51
:m

Annibale Carracci

IV HM (MI lyiüVÖVA
d ö m

ve Farnese Galerisi
\ \î?AI)IGi

■ Gene Antonıo da

■ A nnibale Cartaca.
A, lccademiö ili Pitiııra değil Incamıııi-
nali'nin kurucusu olan Annibale Garracci 159.5'te ifade yeteneği­
Sangallo'nun Kardinal
Alessandro Farnese
için yaptığı ve
Michelangelo'nun
Carlö Cesare
Malvasia'nın Bolognalı nin sınırlarına çoktan ulaşmışı ir. Bologna artık ona dar gelmekle­ tamamladığı (1546)
Ressamların Hayatı dir. Binlere kardinal Odoardo Farnese’nin çağrısı iizeriııe. kardi­ Farnese Sarayı,
(1678) kitabı için nalin çalışma salonunu fresklerle süslemek için şehrini terk eder 16. yüzyıl Roma
gravür mimarisinin en önemli
ve Romn'ya gider. Roma nın sanal çevresi Annibale'niıı resim an­
anıtlarından biridir. Saf
layışı üzerinde büyük rol oynayacaktır. Şiirsel etki yaratma çaba­ klasik motifler,
ları yerini idealizmi yüceltme eğilimine bırakır: Raffaello ve \lir- 15. yüzyılın ölçü ve
lıelangelo sayesinde çok iyi tanıdığı klasik modelleri tüm ayrıntı­ denge anlayışıyla
kaynaştırılrnıştır
larıyla işleme yeteneği ile naturalizmi başarıyla harmanlayarak
bir senteze ulaşır. Çalışına salonunu iki yıl içindi1b itirir ve Ro-
ma’daki eıı büyük siparişi olan Karnese Sarayu ndaki galerinin
dekorasyonunu üstlenir. Resim dizisi başlangıçta kardinalin ■ Carraccı'nın orijinal
1592’de Flandrc'da babası Alessnııdro Farnese'nin başlattığı ça­ komposizyonu, yaldızlı
■ Annibale Carracci, lışmanın çizgisinde ilerler i'nkal yapım sürecinde dekorasyonun kornişler içerisine
Bacchus ve yapılmış, dokuz
tarzı, tanrıça ve dünyevi Venüs kavramlarının Neo-Blatoneu ba­
A rıadne'nin Zaferi resimden oluşan bir
kış açısıyla ele alındığı Yıın;m mitolojisine dayanan hikâyeler di­ dizi şeklindedir.
Roma'da Farnese Gale-
rısi'nin beşik tonozları­ zisine dönüşür. Bologna'daki sanata baskı uy gulay an Trenin kon- Tannlann haberosı
nın ana bölümünü sili'nin kurallarından uzaklaşan Garracci. hayal gücünün bağları­ Hermes dünyaya iner
kaplayan bu resim, nı çözer. klasik dünyayı yeniden keşfeder ve antik çağ etkilenim- ve Paris'e, tartışmayı
mükemmel bir yaratıcı­ başlatacak olan altın
leriııi büyük Rönesans ustaların yapıtlarına dayandırır.
lık ve zenginlik içerir. elmayı verir,

■ Annibale Carracci,
Selene ve Endymion
Klasik resme dönen
Carracci, en çok
Raffaello'dan etkilenir
ve bu resminde
A p h ro d ite ile Adonis
tarzını uygular.
Kardinal Bibbiena için
yapılan A phrodite ile
A donis' i kardinalin
gravürcüleri
Marcantonio Raimondi
ve Agostino Veneziano
yeniden yapmışlardır

52
53
 1 5 9 2 - 1 6 0 0

■ Caravaggio, A ziz

ilk büyük dinsel Francesço'nun

Kendinden Geçmesi,

resimler Wadsworth Atheneum,

Hartford, Connecticut.
1590'ların başından
kalma bu tablo, belki
de Caravaggıo'nun ilk
dinsel çalışmasıdır.
Konu Trento Konsi-

V JLüzyilın sonlarına doğru Caravaggıo

li'nden sonraya rastlar.
Aziz Francesco'nun bu
doğaüstü davranışı
dinsel konuları, o zamana dek görülmemiş yeni bir yaklaşımla Im ıtatio Chrıstı motifini
resmetmeye başlar. Bu kabloları doğal bir çevrenin yansıtıldığı yansıtır.

tür resimleri şeklinde değerlendirerek insan ile tanrı arasındaki

bağı kurmaya çalışır. Erken dönemini ardında bırakan Caravag­
gio gençken öğrendiği kurallardan kurtulur ve ışık kullanımında
yeııl yollar deneyerek tablonun bölünürle hâkim olan karşıtlıklar
yaratır. İlk dinsel tablolarını lıâlâ özel koleksiyoncular için yap­
makta. resmi çevrenin kabul etliği ikonografiden özellikle uzak S*
durmaktadır. \maot kilise doktrinlerine karşı gelmek değil. Incil'e
ve primitif Hıristiyan resminin imgecillğine yaklaşmaktır. Cara­
vaggio aslında. yüzyıl sonunda hâkim olan ikonografik akıma ilk ■ Caravaggio, Ishak'ın : Caravaggio'nun inancı, yoksulluğu ve temiz ideal­
• M S
Kurban Edilişi, y,1595, i dindarlığı leriyle (ine çıkan kilisenin etrafın­
bakışta görüldüğünden daha yakındır ancak onun il iri gü< ii. inan­
Confederaciön de da yoğunlaşır. Kardinal Borro-
ca duyduğu ilgidir. Kendinden geçme, meditasyon. din değiştirme Cajas de Ahorro, • Caravaggiu günümüzde, yaşadığı ıneo ile Oratoryacılarm birlikteliği
ve Incil'den alınmış, tanrının İnsanlık tarihindeki varlığını kanıt­ Madrid. Ishak'ın yerine
: dönemde olduğunun aksine Inaııç- Garavaggio'yu. Rönesans gösteri­
layan hikâyeler, böyle- bir ortamda ilk dinsel resimlerini yapma­ koçu getiren melek,
j sız biri olarak görülmemektedir. şine bir tepki olarak Kilıse'nın
İbrahim'e insancıl bir
ya başlayan Caravaggio'nun sıkça kullandığı konulardır. • Yetiştiği"çevrenin (ona sınıf alle- saflık, ağırbaşlılık, insancıllık gibi
şekilde yaklaşır
: sinde, biri amcası diğeri kardeşi değerlere geri dönmesini isteyen
j Olmak üzere iki rahip bulunmakta- korşı-Rrlonu'un yenilikçi koluna
i dır) ve Milano ile Roma'daki ya- doğru çeker.
■
: şanlılarının bir sonucu olarak

■ Caravaggıo,
Tövbekar A ziz
Francesco, Pinacoteca
Civica, Cremona
Kahverenginin kullanı­
mına ve konunun
duygusallığına dayanıla­
rak 1606 yazından
kaldığı düşünülen bu
tablo, haçla açık
tutulmuş kitap ve
kurukafa ayrıntıları
bakımından önem taşır

■ Caravaggio, M arta
ve M aria Magdalena,
y. 1597. Güzel Sanatlar
Enstitüsü, Detroit.

54 55
BAŞY \PITLARI 1592-1600

tfivtı
Holofernes’in Başını Kesen Yudit
19 5 1'do Milanö‘da düzenlenen bir sergide orta­

lavuidv
ya çıkan im tablo günümüzde Roma. Gailem
Nazionale di \rto Aniiea'da bulunmaktadır. 16.
yüzyılın sonlarından kalan resim muhtemelen
Garavagglo'nım lek Yıııliı tablosu değildir.

■ Caravaggıo'nun
cariye imgesinin kökeni,
Loınbardıya'nın
karikatür geleneğinde
ve leonaıdo'nun bazı
baş eskizlerinde
aranabilir. Çene ve
kaşlar bu çalışmanın
Leonardo'ya alt
olduğunu gösterir.

■ Kurbanın kafasını ayrılmaz bir parçasıdır

ellerine almaya hazır Merakla bakan yüz.
yaşlı cariye, ısrarcı sahnenin dramatik
bakışıyla Incil'den yanını vurgular.
alınmış bu hikâyenin

■ Ressam, Yudit'ın ■ Yudit'in yüzü

Holofernes'in-başını Caravaggıo'nun
acımasızca kesme yapıtlarında sıkça
konusunu büyiik bir görülür. Bunun kaynağı
soğukkanlılık ve olan model Fiilide
kontrolle ele almıştır Melandronı. Azize
Genç kadının yüzünden Caterina’da (solda,
okunan kararlılık ayrımı, Tlıyssen
kaşların çatıklığıyla Koleksiyonu, Madrid),
hafifletilmiş gibidir. Bu Phyllis'te (daha önce
ifade insanlığın, olayın Kaiser Friedrich-Miizesi.
dinsel önemini Berlin) ve M arta ve
görmezden gelen ya da Marıa M agdalena'da
anlamayan ruh halinin (Güzel Sanallar Enstitü­
■ Leonardo da Vinci,
bir ifadesi olarak sü, Detroit) Marta
Karikatür Çalışmaları,
görülebilir. figürü olarak birçok kez
Biblıoteca Ambrosıana,
poz vermiştir
Milano. Leonardo.
dişsiz adamın ağzını
incelemiştir

56 57
GıravHöjio. IMirc'niıı Olilıılü. detay. 1(505-6. Must'ı: dıı I.ouvre. Paris.

Bir caninin b aşyap ıtla rı

mm
E ■
m
y
L tiS m '
«
-i- ^ ;•'1*ÇÎ ' N ® R № ’tt */ - i «
■ '--. • iS-jf S-Vİi’ -.-TLt/'* ■ u
' m-• » *-Tt**xı w • *i.C^sA*r^
i. « V> i 9<M
\m tf* ' J r. .. §,■ J f l f l t A , j m ı T M

V S ': />

3 r,
İt-; - İ İ M '. h

• *
• , qw .
** iÜ
*
# fi.' ♦&• 4 <p

;«■ / iK* 'V â a C s l l ■■ •

 1 6 j0 0 16 0 6

HAV \TI \ IS U PITI. A Kİ

■ Caravaggio. Aziz anlatan bir öğretmenin
Il W \TI VIC V VPI TI . ARI

San Luigi dei M atta ve Melek,

detay, 1600, Contarelli
duruşuyla aynıdır.
Caravaggıo'nun konuyu

Francesi'nin siparişi Şapeli, San Luigı dei ikinci kez ele aldığı bu
Francesı, Roma. Aziz versiyon, hem Kilise'nın
Matta'ya okumayı hem de siparişi
öğreten meleğin verenlerin isteklerini
hareketi, öğrencisine karşıladığı için hiçbir
ortaçağın güzel itirazla karşılaşmamıştır
konuşma sanatını

Г
V Jaravaggio şansının ve San Pietro ka­
tedralinin atölye üyelerinden biri olan kardinal del Monie'niıı de
araya girmesiyle ilk önemli siparişini alır. San Lüigi'nin yönel iri­
len papaya ve al/ılyeye kiliselerinin dekorasyonunu bitirmeleri
için sürekli olarak işlekle bulunmakladırlar. Tonoz fresklerini o
larihle çoklan bilirmiş olan Cavalicrc d'Arpiııo'nıın sözleşmesini
yenilemek için girişilen çabaların boşa çıkmasından sonra
1398‘de yeni bir sanatçı arayışına girilir, 23 Temmuz
■ Jacob Cobaert,
1599'da (Caravaggio ile görüşme sağlanır ve 100 skııdiTik
Contarelli Şapell'nin
bir sözleşme imzalanır. İzleyen Mayıs ayında, şapel iba­ altarı için yapacağı
det İçin halka açılır Buraya daha fazla freskin düşünül­ Azız M a tta ve M elek
mediği açıktır (zaten yapının iskelesi de buna uygun değil­ heykeline 1593'ten
önce başlamış ama
dir); bu durumda dönemin Koma şapelleri için alışılmadık
heykelin melekli
bir tarz olan kaııvas üzerine resim yapmaktan başka çare kısmını Pompeo
yoktur. Caravaggio'dan islenen (Aziz Matta'ya Çağrı vc Ferrucci tamamlamış­
azizin şeiıiı edilmesini konu alan) iki tablo, sözleşmenin tır. Cobaert'ın sözleş­
biliş tarihinden iki ay sonra tamamlanır. Sözleşmeye göre mesi, Caravaggio'nun
yapacağı kanvas için
sipariş edilen tablolar bir yıl içinde sergilenecektir. Fakat
iptal edilmiştir
bu tip gecikmeler tabloların başarısını gölgelemez ve bir
buçuk yıl sonra Caravaggio’ya. Cobaerl'in yarım bıraktığı
heykelin yerine yerleştirilmek üzere allar panosu siparişi
verilir; bu. oldukça saygın bir görevdir,

■ Giovanni Battista
Falda'nin yaptığı ■ Caravaggio, Azİ7.
gravürde görülen San M atta ve Melek, 1602,
Luıgı dei Francesi daha önce Kaıser
kilisesi (Il nuovo teatro Friedrich-Müzesi, Berlin.
e le fabriche e d é d ifia Ressamın ilk yaptığı bu
d i Roma m oderna'dao versiyon, azizin çok
alınmıştır 1665-90) kaba bulunan bu
duruşu nedeniyle kabul
edilmemiştir. 1815’te
marki Giustınıani'nın
satın aldığı yapıt miras­
çıları tarafından Berlin
müzesine bağışlanmışsa
da II. Dünya Savaşı
sırasında yok olmuştur.

60 61
 16 0 0 - 1 6 0 6 1 6 0 0 1 6 0 6
YAŞADIĞI DÖN KM

YAŞADIĞI DON KM
Şehit mi idam mı?
Conta reli i Şapeli, Radyograflk incelemeler Caravag-

karmaşık bir hikâye giü'nun Contarelli Şapeli ıçitı yap­

tığı Vaİz Mfiiiıının Şehit Kdihımi
resminin; ilk İkisinden yola çıka­
rak yarattığı üçüncü bir versiyon
olduğunu onaya çıkarmıştır. Sem­
bolik bir Rönesans temsili, drama­
tik bir Barok sahneye dönüştürül­
r müştür Rötuşlar tablonun evrele­
V Jaravaggio yapıtlarının Contarelli Şu- ■ 14 yüzyıldan kalma rim ve son halinde ori[inal fikirler­
bir gravürde görülen,
peli'nüe sergilenmesine kadar geçen şiire ancak karmaşık olarak den eser kalmadığını gösterir.
Papa II. Gregorius'un
nitelendirilebilir. Mâtteo Contarelli 1565't.e. Roma'daki Fransız Sahne, din uğruna şehit edilmek­
kâtibi ve 1582'den
kilisesi olan San Luigl del Fraııcesi kilisesinin içinde bir şapel alır sonra kardinal olan
ten çok. vahşi bir cinayeti anlatır
ve Aziz Mallanın bayatını konu alan dekorasyonlarla donaiılma- M atteo Contarelli. gibidir. Giorılanö Bruno'ıuın katle­
dilmesinden doğan umut ve yüce­
sını taşarlar. Bıı görev Lombarrliyalı ressam Girolamo Mnzi-
lik tıissi verilmemiştir. Sanki bir
ano'ya verilse de sanatçı bıı işe hiç başlamaz. Kardinal Corıiarel-
cellat isyancıyı öldürmek üzeredir:
li. yirmi yıl sonra öldüğünde mirasının büyiik bir bölümünü deko­ ■ Girolamo Muziano, aziz, şehidin elini tutar ama onıı
rasyon işlerinin tamamlanması için kiliseye bırakır. Vasiyetin ye­ Lazarus’un Dirilişi,
kendine çekmez, izleyenler isi1şe­
y 1555, Museı
rine getirilmesinden sorumlu olan Virgilio Crescenzi altar pano­ hidi yalnız bırakarak kaçışmakta
Vaticani, Roma. Bu
sunu tamamlaması için heykeltıraş Cobaerl'i resmi olarak görev­ tabloyla ünlenmesinin
dırlar. Kutsal bir olay çatışan çı­
lendirir. Duvarların dekorasyonu ise daha sonra Cavaliere d'Ar- ardından Muziano. karların savasına dönüşmüşün
pino'ya yerilir. Tonozu 1z/z Maiuı'nın Etiyopya kralının kızını Oıvieto Katedrali'nde
C a rilm hrnm ı resmiyle süsleyerek 1503 Haziranında işini bili görevlendirilir. Tabloda
ressam, doğal ■ Caravaggio, A ziz
ren Arpino. başka bir sipariş için ayrılır. Bıı sırada mirastan aldı­
ayrıntılara ve dinsel M atta ve Melek, 1600,
ğı payın keyfini süren Crescenzi de dekorasyonu erteler. Bu du­ konuya yönelttiği San l.ııigı dei Francesl,
rum. kilise yöneticilerinin Crescenzi'yi mahkemeye verip olayla ilgiyle Venedik tarzına Roma Azız M a tta ve
ilişkisini kesmeye zorladığı 1598e dek sürer. ağırlık vermiştir M elek resminin
onaylanmış bu ikinci
versiyonu, Tanrı'nın
-gönderdiği melekten
ilham alan Incil yazarı
Matta'yı gösteıir.
Tablo 1602'de
Contarelli Sapeli'nde
sergilenmiştir.

62 63
 1 6 0 0 - 1 6 0 6
B \Ş1 API TL \KI
Aziz Matta’nın Şehit Edilmesi
V/.iy. Maiio'nın Şehit Vtlilmesi resmindeki canlı,
dramatik sahne San İmiği def Franeesi kilisesinde­
ki Coııiarelli Şapeli’nde I (300'de tamamlanarak
sergilenmeye haşinmişim. Bu iiıılü tablo Gatfavag-
gio'nun toplumsal boyuttaki ilk başarısıdır.
■ Tüylü şapka giymiş,
Giorgione tarzında
betimlenmiş gencin,
Caıavaggio'nun
arkadaşı Marıo Minnıtı
olduğu sanılmaktadır.
Yüzündeki anlaşılmaz,
düşünceli bakışla
yarattığı şiirsel gerçekçi­
lik del Montelerin
duygularını yansıtır
gibidir.
64
1 6 0 0 - 1 6 0 6
BAŞYAPITLARI
■ Şapelin dekorasyo­
nu için tuttuğu not
defterinde Contarelll,
kurban edilişin bir
sembolü olarak şehide
elini uzatmakta olan
bir melek figüründen
hiç bahsetmemiştir.
Meleğin buradaki
şıradışı varlığı aslında
Caravaggio'nun resim
dilinde çok özel bir
anlam taşır; meleği
taşıyan bulutların
geleksel ikonografisi
bozulmuş, çarpıtılmış­
tır; bu durumda bulut­
lar, meleği üstüden
atmak istermişçesine
olumsuz bir etki
bırakır.
■ Ön planda, gördük­ Carracci’nin deyişiyle,
lerinden ürkmüş çıplak kompozisyondaki boş
genç, özellikle Zuccaris alanları doldurmak
tarafından kullanılan amacıyla yararlanılan
Maniyerist geleneğin "kiralık figürlerden
açık bir yansımasıdır bindir.
Genç, Annibale
■ Kompozisyonun en kez kendini betimleyen
büyüleyici özelliklerin­ Caravaggio bu tabloda
den bırı, ressamın sakallı, üzgün ve endi­
kendi portresini kullan­ şeden bitap düşmüş;
mış olmasıdır. Küçük şehidin iç parçalayıo
Hasta Bacchus ve ölüm sahnesi karşısında
Gençlerin Konse- umutsuz bir seyirci
d'nden sonra üçüncü kılığında görülür.
BAŞYAPI TLAR I

Aziz Matta’ya Çağrı

İMA 1.1. UY VÖV-ÎI

■ Caravaggio' nun La
figürü için tasarladığı
vücut hareketi, çok
Bıı tablo. Han l,ııigj tlei Francesi kilisesindeki bilinen bir Rönesans
Contarclll Şapeli igiıı yapılan ikinci büyük arketıpıne dayanır:
kanyastır. Isa'nın, vergi ı,oj»layıcısı Malta’yı Michelangelo'nurı
çağırmasını konu alan resini Garavaggio'nun Sistina Şapelı'ne
yaptığı fresklerden
ardılları laraiıııdan sıkça taklit edilmiştir.
Yaradılış'ta görülen
Tanrı'nın, Adem'e
hayat veren el
harekeli.

■ Isa M alla'yı zaril bir

hareketle çağırmakta­
dır. Tabloya ikinci
versiyonda eklenen
Petrus'un başının
arkasından uzanan el.
kışının çok uzaklardan
seçildiğini düşündürür

■ Paralan saymakta
olan vergi memurları o
kadar gerçekçi bir şekil­
de betimlenmelerdir ki
kumarbaz olarak da ni­
telendirilirler Bu büyük
ölçüde Sartdran'ın
yanlış yorumuna daya­
nır; eleştirmene göre
Matta içki içip kumar
oynarken tavernada
Isa'ya yakalanmıştır.

■ Ressamın gençlik
dönemiyle ılişkilendırı- ■ Masaccio, A ziz
len arkadaşı ve modeli Pelrus'urı Hikâyeleri,
Minnitl burada da y. 1425-27, Cappela
Giorgione tarzında bir Branacci. Santa Marıa
kostüm ve ifadeye del Camiine, Floransa.
sahiptir. Ayrıca doğal Bu freskte bahsedilen
ayrıntıların vurgulanma­ Rönesans beden dilinin
sı için renk kullanımının ileri bir örneği
ön plana çıkarılmasıyla görülmektedir.
Venedik geleneği Caravaggio'nun bunu
sürdürülmüştür çok iyi bildiği ve
uygulamakta usta
olduğu çok açıktır.

66
 1 60 0 ^2 6 0 6 1 6 0 0 - 1 6 0 6

I 17. yüzyılın sonlarında

1
>

altar panoculuğu ■ C3rlo Francesco

Nuvolone, Sakatın
O

Mucizesi, y 1659, P
< —-
y> Basılıca dı San V/ıttore,
Milano. Arka plan
ı-=»
mimarisi ile iyileşen
sakatın Maniyerist ■ Guido Reni'nin
figüründe geçen konusu Incil'den alınan
O ı ıa llı n c ı yüzyılın tipik altar panooulu- yüzyılın kompozisyon Günahsızların
ğu. Incil karakterlerinin belirli bir alana Kutsal Konuşma sahne­ unsurları korunmuş K atledilm esi (1611,
sinde görülen hiyerarşiye uygun olarak (yani, tahttaki Bakire ve olsa da olay, 17. yüzyıl Pınacoteca Nazionale,
başlarında oldukça Bologna) tablosundaki
Çocıık Isa'nın, bazen bağışı yapan kişinin de bulunduğu azizler
popüler olan bir anlatım, dramatik
topluluğuyla çevrelenmiş bir şekilde) yerleştirildiği anıtsal ve ka­ konuyu yansıtır, bir gerçekçilik ile resmi
visli ahşap panolar biçimindedir. Bu tip altar panolarına Veneicı mucize açık bir şekilde saflığın rahatsız edici
ile Emilin Roınagna'nın her yerinde rastlanır, ama yüzyılın so­ betimlenmiştir. birlikteliğidir

nunda altar panoeıılıığunda yaşanan değişime katkı, yine bu iki

bölgeden gelmiştir. Ludovico Carracci'nin yaptığı BargelliııiAltar
Panosu' nda Tşiano'ntın yenilikçi Pesâh
Utar Panoşu'ndım etkiler görmek müm­
kündür: Carracci geleneksel olarak mer­
kezde duran Bakire yi sağ tarafta betimle­
miştir. Bu veııi yer düzeni, kompozisyonu
etkilediği gibi konunun sınırlarım aşması­
na da olanak verir; kutsal konuşmalar ye­
rini yavaş yavaş Karşı-Rcform'un belirle­
diği didaktik, ahlaki anlatımlara bırakır.
Azizlerle ilgili hikâyeler, mucizeler, dinsel
iegdriiler ve çoğunlukla duygusal karak­
terlerle betimlenen, konusunu Incil'den \;ı -
da azizler hakkında yazılmış kitaplardan
alan sahneler bit anlatımın eri belirgin
özellikleridir.

■ Tıaano'dan ■ Giovanrıi Baltisla

esinlenerek 1588'de Paggi, A ziz Slephanus’uı
resmettiği Bargellinı Taşlanması, 1604. Clııesri
A lrar Panosu'yla del Gesü, Cenova
Ludovico Carracci, Sanatçının en başarılı
yeni bir kompozisyo­ yapıtlarından biri olan bu
nun öncüsü olur. Buna tablo, yirmi yıl sonra
göre Bakire ve Çocuk Toscana’dakı sürgünden
Isa artık merkezde döndükten sonra
değil; sağda, tamamlanmıştır Bu
meleklerin simgelediği dönem, Cenovalı yeni
cennet ile diz çöken ressamlar neslinin
azizlerin arasında güçlendiği zamana
durmaktadırlar rastlar.

68 69
 1 6 0 0 - 1 6 0 6 1 6 0 0 - 1 6 0 6

I.IA AV H
■ Caravaggıo, Saki- ■ Caravaggio, Yılanlı

Davalar, başarılar ve re'nin Ö liim ü. 1605-

06. Musée du Louvre,
M adonna ya da
Palafrenıeri Madonnası.

reddedilmeler Paris. “ Madonna’nın

kişiliğinde fahışelerın-
1605, Galleria
Barghese, Roma. Aziz

IM VI.1.1d VA 3.4
den birini resmettiği" Petrus bazilikasında
ya da "terbiyesizce bulunan Palafrenierı
karnı şişmiş, üstelik için yaptığı resim bura­
bacakları görünen bir daki altarda bir aydan
Madonna yaptığı" ge­ kısa bir süre boyunca

Q
k J;ın Luifii dci Francesi için yaptığı re­
rekçesiyle Trasteve-
re'deki Santa Mana
sergilenir. Confraternita
di SanCAnna kilisesine
kilisesinin Karmelıtleri gönderilen resim,
simlerin sergilenmesi Caravaggio'ya ani bir şölırel sağlar: müş­ tabloyu reddeder ve Kardinal Borghese'ye
terilerinin sayısı arlar ve önemli siparişler alır. Kir önceki işiyle satışa çıkarırlar. 100 skudi'ye satılır.

şapel dekorasyonu kavramını çok belirgin bir şekilde değiştirmiş­

tir. Geleneksel fresk kullanımı yerini büyük kanvaslara bırakır:
kutsal kişilikler, yaşayan karakterler olarak temsil edilir ve trajik
bir sahnenin dinsel önemi. ışığın akıllıca kullanımı sayesinde ba­
şarıyla vurgulanır. Conlarelli işinin başarısı, ressamı, doğrudan
Monsenyftr Cerasi'nin son derece prestijli siparişinin hedefi ya­
par. \neak bu. tartışmalar, yanlış anlaşmalar ve olumsuz eleşti­
rilerle dolu bir çalışma olacaktır. Naturalizmdcn ayrılmayan bir
sanatçı için hayatın hiç de kolay olmadığı artık çok açıktır: müş­
terilerden bazıları yenilikleri kabul etmeye meyilli olsa da diğer­
imi dinsel kurallara aşırı bağlıdır. Yaşadığı zorlukların nedeni sa­
dece yapıtları değildir, ressamın öfkeli ve uçarı davranışları da
hayatın giderek karmaşık bir hal almasına yol açar. İş ve özel ya­
şamından arkadaşlarıyla kavga eder ve ağız dalaşına girer, bu
yüzden bazı tutanaklarda adı geçmeye başlar. 191)3 Ağııslo-
su'nnıı son günlerinden birinde Giovanııi Baglioni ile kavga eder
ve hapse atılır. Biıradan kurtulması ancak 25 Rylül’de Fransız el­
çisinin araya girip ressam adına söz vermesiyle mümkün olur.

■ Giovanni
Baglione’nin,
17. yüzyıldan kalına
anonim bir gravürde
■ Yandaki belge
görülen portresi
Baglione'nın, kendisine
Caravaggio'nun erken
küfür ve iftira dolu
döneminde biyografi
şiirler yoluyla hakaret
yazarlığını yapan
ettikleri gerekçesiyle,
Baglione, ressamı sert
mimar Önorio Longhı
bir şekilde eleştirir
ve ressamlar
Ancak bu tip öfke
Caravaggio. Orazio
patlamaları dışında
Gentileschi ve Filıppo
Caravaggio'ya
Trisegni aleyhine açtıö
yaklaşımı objektif
davaya aittir.
sayılabilir

C A V A C I B lt
70 ..t O V A N N I n ft C î l.i O S t
R Ö M AN O
D E L İ. I I A W T O 01 O H ltlS I ( )
À. • . Mt.T.Oüü. . ...
 1 6 0 0 1 6 0 6 1 6 0 0 -1606
Y AŞ ADIC. I DONK M

Roma'nın cazibesi ■ Peter Paul Rubens,

Rubens Roma’da Yıırl dışına seyahat etmek 15

Meleklerin Tapındığı
Vallicella Madonnası,
yüzyıldan İteri avaııganl sanatçı­ 1608, Chiesa di Santa
ların en uyut edici («elliği olmuş­ Marıa ın Vallicella.
tur. 17. yüzyılın başlarında İtalya Roma Rubens, alîar
lıâlü en ileri fikirlerin beşiğidir, panosunun ikinci
versiyonu için, yansı­
kültürel bakımdan Avrupa'daki
maların sonucunda
üstünlüğünü korıımaktadıı Anlik
ortaya çıkabilecek
kalıntıları görmek ve yeni sanat muhtem el sorunları

■ Peter Paul Rubens,

E.eler Paul Rubens "antik ve modern us­
akımlarına yakın olabilmek için
Roma'ya gitmek birçok sanatçının
önlem ek amacıyla,
kilisenin içinde
luların yapıtlarını incelemek ve onları Örnek alarak kendini geliş­ eğitiminde ilk adım sayılır: halta çalışmayı tercih
Çobanların Tapınması
tirmek için” 23 yaşındayken Anvers'l terk ederek İtalya'ya gelir. Itıı sanatçılardan bazıları şehre le- etmiştir.
(ya da Gece), 1608,
Venedik ve Cenova'da kısa bir süre kaldıktan sonra 1601 yazın­ melli yerleşmeyi tercih ederim'. Bu
Chiesa di San Filippo
Neri, Fermo. Bu da kardinal Montallo'nun çalışanı sıfatıyla -ressamı kardinale dönemde Avrupa sanalının gelece­
başarılı İtalya yapıtında ği. 1650’ye dek Hıristiyanlığın
öneren Mantova diiki) olmııştıır- Pumaya gelir. Roma’da Rali'a-
Rubens, Correggio ile başkenti olan Roma'da belirlene­
ello ile Mirhelnngelo'mın yapıtlarının yanı sıra Annibale Carrac-
16. yüzyıl Emılıanlarına cektir.
saygısını sunmaktadır. ci’nln çizimlerini inceleme fırsatı lııılur ve özellikle Carracci'niıı fi­
gür incelemelerinde ve günlük işleriyle meşgul olan insanları be­
lim Itırken gösterdiği tasarım ustalığından etkilenir. Raman res­
sam. Carracci deneyiminin ışığında Roma'nın hem eski lıeııı de
yeni yapıtlar açısından kendine verecek çok şeyi olduğunu görür:
hu yapıtları devamlı olarak çalışır ve “ Barok" biçimlerde yorum­
layarak kopya eder. Çalışmalarında. Venedik'te o dönemde çok
tutulan Tiziaııo tarzı renk kullanımı ve Caravaggio tarzı ışık ve
gölge kontrastım kullanır. Italyan kökenli bu etkilerin sentezi ko­
ma ve Cenova’da yaptığı başyapıtlarında ortaya çıkacaktır. Fa­
kat Rnbeııs'in. ilk koma seyahatinden beri bildiği Caravaggio ya­
pıtlarındaki figüratif kompozisyona karşı pek ilgisi yoktur. Ayrı­
ca hoınbardiyah ressam, resim yapmayı yaratıcı bir sıireç olarak
nitelendirmediği için.Rtîfeens onun yapıtlarını derinlemesine ince­
lemez. Fakat kuzeyli diğer ressamlar gibi Rııbens de Caravag-
gio'ııım dinsel resimlerindeki kuvvetli ahlatımdan etkilenmiştir
Müşterilerinin almaktan vazgeçtiği Baklre'ıtin Ölümü tablosunu
Mani,ova dükü için satın alınası, bunun bir kanıtıdır.

■ Peter Paul Rubens,

Azizler Gregorius.
Dom itilla, Maurice,
■ Rubens. İtalya'ya ilk Papias, Nereus ve
gelişinde 1601 yazın­ Achilleus, 1606,
dan 1602 baharına Saatlıche Museen,
kadar Roma'da kalır. Berlin. Rubens yetene­
160 5 'te başkente geri ğini Oratoryacılara
döndüğünde bir süre sergilemek için,
burada yaşayabilmek norm al bir modelin
için izin alır. boyutlarından çok
daha büyük bir eskiz
yapmıştır.

72 73
 louu-ıouö 1600-1606

II \Y \ T I
■ Caravaggio, Aziz
V A l ’ I TI . \ R I

Gerasi Şapeli ■7) Petrus un Çarmıha

Gerilişi, Chiesa dı
■7ı-
için resim dizisi Santa Mana del

\ t
Popolo, Roma.

'J-t
Geleneksel

1 VI'I TI. ARI

VK

ikonografiye uygun
A-..w.hr.
-j's olmasına rağmen
\T I

Caravaggio bu

c
H AA

sahneyi. Petrus'un
aravaggio'rıun Contarelll başarısın­ ■ 24 Eylül 1600'de manivela işlevi gören
Papa VII. Clemens'in ■ Santa M aria del
dan beş ay som a aldığı ilk önemli siparişi. Sanla Maria del Popo- bedeninden
haznedarı Monsenyör Popolo, Roma Cerasi.
lo'daki Gerasi Şapeli içiiı \xix Pelıvs’ıııı Şehit Ecliimosi ile \xix anlaşılabileceği gibi,
Tıberlo ile Caravaggio altann sol taralında
aşırı bir gerçekçilikle
Paıılııs'ıııı Hıristiyan Oluşu adlı kanvaslardır. Gerasi'niıı GOriso- arasında imzalanan. yer alan şapeli aile
resmetmıştır Ressam
lalion hastanesinin kardeşlik cemiyetine iiye olan mirasçıları res­ Santa M aria del mezarlığına dönüştür­
olayı, şehit ile çarmıha
mek üzere satın alır
sama. önceden kararlaştırdıkla! ı iicrelin 100 ökıtdi'sini keserler. Popolo'daki Çaresi gerenlerin figürleriyle
Şapel kanvaslannı Altar için Carracci'den
Sözleşmeye göre işler servi ağarından oyulacaktır ancak kanva- bir Göğe O kış tablosu
kısıtlamış ve boyutları
konu alan sözleşme. büyülm üştür.
sa yapılır. Bn karıt aslar ikinci versiyonlardır çünkü orijinalleri yapmasını İstemiştir
, kabul edilmemişi ir. Ölümünden önce Gerasi'niıı ya da mirasçıla­
rının ve hatta Caravoggio'ıuın isteğiyle resimleri Bologrıa tarzına
uyarlamak için değişikliklerin yapıli|i yapılmadığı açık değildir.
Daha soıııa aynı şapele Amilimle C arraafnin islenilen tarzdaki
işleri de yerleştirilir. Sözleşmeye göre Caravaggio resimleri "ex
sua irıventione eı ingenio" yapacak ancak "modelleri'' önceden
müşterinin onay ma sunacaktır, fakat günümüzde buna ilişkin hiç­
bir kanıl yoktur. Ressam şapelin mimarisinden yararlanarak lıa-
rekel eden izleyicinin bakış açısından görülen resimler yapar.

■ Michelangelo, Aziz Guido Reni, Aziz

Petrus'un Çarmıha
Gerilişi, y. 1545,
Pauline Şapeli, Roma
Tablo Caıavaggıo'yu
elerinden etkilem iştir.
Patrus ile Paulus'un
Karşılaşması, detay.
Pinacoteca dı Brera,
Milano. Burada
Caravaggio’nun etkisi
^Çikça görülebilir.

74
 1600-1606 1 6 0 0 - 1 6 0 6

■ Albrecht Dürer. İri

fiAijY \PITI. \k 'l

B\ŞVM M TLARI

Aziz Paulus’un Hıristiyan Oluşu A l. gravür, 1505.

Resim alanının nere­
Konuı. Santa Mana del Popokı kilisesinin deyse yansını ata
Cei'asi Şapeli için yapılmış olan bu tablo, ayırarak hayvanı alışıl­
boşluğun kullanımı ve görselliğinin çarpi- madık bir şekilde ele
alan Caravagoıo'nun
rılığıyia öne çıkar: kabul edilmeyen oriji­
ikonografi bakımından
nal versiyonundan çok farklıdır.
öncüsü bu örnektir

Günümüzde betim ler. Isa. Şam gerçekçi bir şekilde

fescalchi Koleksiyo- yolunda Paulus'a betimlenmesi olabi­
r'nda: bulunan bü görünm üş ve ışığıyla lir, çünkü bu durum­
versiyon, Hıristi- onu kör etm iştir da insan ile tanrı
nları katleden Tablonun kabul arasındaki karşıtlık
rsuslu Paulus'un edilmeyişinin nedeni reddedilmektedir
t .değiştirgesini lsa!nın son derece

■ Bu ayrıntıda Saul,
ışığın parlaklığı
yüzünden kör
olm uştur ama ona
görünen Isa
betim lenm em iştir
Hiçbir şey bilmeyen ve
görmeyen Saul
■ Atı sakinleştirmeye aklın, at ise günahın
imgesinde Caravaggio,
çalışan yaşlı seyisin sembolü olabilir Bu
Giordano Bruno'nun
bulunduğu arka plan, şekilde düşünüldüğün­
insanoğlunun Tanrı’yı
gündelik hayattan de iki figür cennete
kesinlikle göremeyece­
kopup gelmiş bir çıkmanın ışığı ile güna­
ğini iddia eden felsefe­
parçadır. Tablonun hın karanlığı arasında
sinden esinlenmiş
dindışı anlatımı, bu karşıtlık yaratarak
o labilir Ressamın
kutsal olayın olağanüs­ merhameti anlatır
tekniği, arka plandaki
tü doğasını vurgular
ışığın karanlıktan
Tabloyu daha derin bir
“ doğması “ na yol
şekilde yorumlamak da
açmaktadır.
mümkündür: seyis

76 77
 16 0 0 - 1 606 1 6 0 0 - 1 6 06
H AA ATI V R V A PI Tl, A R I

Genova’ya bir gezi

HAV ATI Vfi

■ 1528 ve 1576 ■ Caravaggio, fcce
anayasaları Cenova Homo, 1604-6, Galleria
eyaletinde İstikrarı di Palazzo Bianco,
sağlar. Tüm kamu Cenova. Monserıyör
işletmeleri, şehri Massimi aynı konuyu
Maniyerist tarzda Cigoli, Passignano ve

YAPI TLARI
dekore etm ek için Caravaggio olm ak üze
btrbırıyle yarışan re üç ressama sipariş
asillerin yönelim ine eder. Caravaggio’ ntın
geçer O tarihte hâlâ işinde iyi ile kötü
14. yüzyıl kalıbına karşıtlığından ve fiziksel
sıkışmış olan Cenova
N , j L , : r Pasqıı;ıl0[i,-'yi y a la m a s ıy la vahşetten ız yoktur;
çok geçmeden yeni ressam daha çok içsel
sonuçlanan bir kavganın ardından Çaravaggio Craıova'ya kaçar, görüntüsüne acıya ağırlık vermiştir.
burada bulunduğu süıu 6 Ağustos IROûTrıı başlayarak belgeleı- kavuşacaktır
lu kanıtlanmıştır. Ressam Cenova'da bir ay kadar kalır ve noterin
kendisini resmi olarak atfetmesiyle Roma'va döner. Cenova'da
Caravaggio’ya yardım edenler, ressamı daha sonraki bir tarihte
Palermo'da ağırlayacak olan Aseanio Sfoi’za ile Fîlippo Coloıı-
ııa'dır. Aseanio'nun yeğeni olan Gblonna. aynı zamanda Garavag-
gio markizidir. Cenova ziyareti sırasında Prens Mareaııtönio Do-
ria. Caravaggio'ya yakınlık gösterir ve 6.000 skutli karşılığında
Saırıpierdarena'daki malikânesinin kemerli nıkadını fresklerle
süslemesini ister. Kakar ressam, belki kısa bir süre sonra şehir­
den ayrılacağından ya da büyük olasılıkla hiç sevmediği fresk tek­
niğini kullanmak istemediğinden bu görevi kabul etmez (bu dav­
ranışından dolayı del Monte onu “aşın tulınf bir insan" olarak ni­
telendirir). Ancak ilerleyen tarihlerde Caravaggiö. Prens Do-
ria'ınn siparişi üzerine \xix Ursııla'nın Şt'hil Vtlilmcsfm (II5I0)
betimleyen bir kanvas yapar. Ancak Cai'avaggio'niın'Ceııova'da
kaldığı şiire o kadar kısadır ki yerel sanal akımlarını tanımak için
fırsat bulamaz. Oysa onun izinden giden ressamlar zamanlarının
çoğunu, kuzeyli sanatçıların çok sevilip sayıldığı Ligurya başken­
tinde geçirmektedirler.

■ Bronzino, Andrea B Luca Cambiaso,

D oria’nın Portresi, Isa'nın Doğumu,
detay. 1531, detay. 1550'den
Pınacoteca dı Brera, sonra, Pınacoteca dı
M ilano. Burada Brera, M ilano. 16.
denizler tanrısı olarak Vüzyılın sonlarında
betim lenen sanatsevet yaşamış olan Lıguryalı
Andrea Dorıa 1528'dc ressam Cambiaso, sert
Perm del Vaga'ya anıtsal hatları ve aşırı
Fassolo’dakı villasının işlevselliğiyle bilinir
dekorasyonunu sıpan takat bazen sezgileri.
etmiş; zenginlik ve Burada da görüldüğü
gücün bir göstergesi dibi kendinden sonraki
olarak koleksiyonculu­ ressamların geliştirece­
ğun yolunu açmıştır ği Sonuçlar yaratmıştır.

78 79
Y A Ş A I)10 1 RON KM

Edep üzerine bir

t\3N(.Hi lamvfcv t
tartışma

T
J-i’ento Koıısili sona ererken. on fazla tar­
tışma yaraları konulardan biri do dinsel sanalla edep konusu
olur. O dönemde yayımlanan incelemeler ve yorumların yanı sı­
ra. konsiliıı 3 ve I Aralık I 563 tarihinde yapılan 25. oturumunda
ortaya konulan temel fikir, resmin dinsel kurallara uygun, ağır­
■ Giovanni Battista
başlı Vi'asil bir yaklaşımla yapılması gerektiğidir. Ressamlardan, Crespı, Gül Bahçesinde­
sıradan halkın zihnini bulandıracak, basit bir hayat yaşayan din­ k i M adonna A lta r
darların saygınlığını altüst edecek uygunsuz imgelerden uzak Panosu, y. 1618,
durmaları islenir. Ressamların tek yapmaları gereken bu insan­ Pinacoteca di Brera,
M ilano. Göksel hiyerarşi
ları. muzaffer Kilise'niıı büyüklüğüne, insanoğlunun ötesine uza­
ayrıntılarda gizlidir.
mın. varoluşun dünyevi çilelerinden tesel­
■ Aziz Petrus'un
li bulduğu ilahi seviyesine yüceltmek ol­ ■ Carlo Buzzı, A ziz ■ Mısır'a Kaçış
Çarmıha Gerilişi'nde Carlo Hıristiyan D oktrini
malıdır. Kilise ilk başlarda bu amaç uğrun­ Yolunda M ola'dan
görülen kirli ayaklar O kulu’n u Kurarken. (Caravaggio Galleria
da katı ve uzlaşmaz bir tavır takınır. An­ edebe aykırı olusun 1604, M ilano Katedrali Doha Pamphıli. Roma)
cak buna rağmen, daha sonra Fllippocular değil, Borrom eo’ nun Carlo Borromeo dini ve alınan bu detaydaki
ve Oratoryaeılar gibi bazı tarikatlar ile Fe­ De pictura Sacra adlı inancı güçlendirm ek Azız Yusuf'un çıplak
incelemesine gore amacıyla dindarlar- için
derico Borrnmeo gibi din adamları, konse­ ayakları, mütevazıhgının
boyun eğişin gösterge­ okullar kurar.
yin ortaya koyduğu değişmez nitelikte.gö­ göstergesidir.
sidir Yeni A lıit'e göre
rülen ilkeleri kendi fikirlerini de ekleyerek ise, arınma ihtiyacını
değiştirip geliştirirler. temsil ediyor olabilir

■ M ilano'dan daha az ■ Caravagaıo'nun Yılanlı

tutucu olan Roma'da M adonna’sına a it bu
bazı resimlerde d e rişik­ ayrıntıda İsa, yılanı ezerken
lik yapılmaktadır. Pietro annesine yardım etm e kle ­
da Cortana, Michelan- dir. Gerçekçi bir şekilde
gelo'nun Sistına çıplaklığıyla masumiyeti
Şapelindeki çıplaklannı simgeleyen çocuk fazla
bu vesileyle giydirir insancıl olduğu İçin tablo
San Pıetro'dan kaldırılmıştır.

80
81
 1600-16 06
■ Caravaggio belirgindir. Lena'yı sık

HAŞV U ' I T L A K I
BAŞV \ P I T L A R I

Madonna Hacılarla Birlikte M adonna imgesine

ideal asaletini, pürüzsüz
sık model yapmasıyla
Pasqualone'nin
I.01Vİ» Madonnası olarak da bilinen bıı tablo ve zarif bir yüzle kıskançlık krizlerine
1004 ile 160(5 arasında Roma. Şani'Agostino vermiştir. Bakıre’ nın sokan Caravaggio,
İnanan ile kutsal Kilise kavganın ardından
kilisesinin Gavaletti Şapeli için yapılmıyor. Ye­
arasındaki basamak çareyi Cenova’ya
nilikçi bir ikonografiye sahip olan bu sahnede
rolu burada fazlasıyla kaçmakta bulur.
hacılar Madunna'nın ayağına kapanmıştır.

■ Işığın akıllıca
kullanımı Bakire ile
Çocuk’ un heykelsl
figürlerine insanlara
özgü bir canlılık havası
vermiştir Pürüzsüz cilt
ve ıpeksi kumaş, hacı­
ların kaba saba hatları
ve giysileriyle zıtlık
oluşturur. Işık etkisinin
tekdüzeliği Caravaggio
için alışılmadık bir
özelliktir

■ Diz çökm üş hacılara

utangaç bir şekilde
bakmakta olan,
A nne’nin kucagmdakı
Çocuk (Caravaggio her
ikisini de, nişe benzer
bir şekilde basamağın
üzerine yerleştirmiştir),
hem gerçekçidir hem
de anlaşılır bir ifadeye
sahiptir.

■ Yaşlı kadın etkileyici

bir İnsancıllıkla
betımlenmıştır. Ressam
,bu yüzü Kutsal Yıl'da
Roma'ya yaptığı hac
seferlerinden ve
Caravaggio köyünden
tanıyor olabilir
Baghone'ye göre yaşlı
kadının pejm ürde baş­
lığı, uygun bir resimde
bulunmaması gereken
imgelerden biridir

82 83
 1 6 0 0 - 1 6 0 6
I DÖN HM

Koleksiyonculu­
■ C-iuseppe Magnı, Halk

t
Meçlisi Duvarından

toınvsv
G örünüm , 17. yüzyılın

ğun gelişmesi ikinci yarısı, Galleria degli

Uffizi. Floransa. A ntik ve
V \Ş \ D I

m odern sanat koleksiyo­

h
mı \o
nunun b ir galeride
sergilenmesi, sahibinin
statü ve zenginliğinin
önem li bir göstergesidir.

r ^ o lr k s iy u n ü ll-
■ Gaspar Dughet,
lıık alışkanlığının oruıya çıkış sebepleri İle getirdiği zorunlulukla­
Rinaldo ve Arm idalı
rın yeni hir boyut kazanması i fi. ve 17. yüzyıllara rastlar. Hüma­ Manzara, Gallerla
nist küllûi'ün bir parçası olan özel koleksiyon salonları tdkişini Corsinı, Roma
kay lir •derken, lııı kavramın bir yandan oluşumunu engellediği bir Koleksiyonculuğun
gelişimi, 16. ve m
yandan da desteklediği galeriler ortaya çıkar. <>zel salonlar kii-
17 yüzyıllarda büyük ■
çiik işlevsel alanlardır ve 15. yiizyıl kültürünün belirgin bir özel­ başarıya ulaşan " tü r "
liği olarak kişinin içsel değerlendirme yapmasına, entelektüel ve resımcilığıyle etkileşim
estetik düşüncelere yoğunlaşmasına olanak verir. Galeriler; bn iç in d e d ii. Klasik ve
mekânların devamı ve mantıksal gelişimi niteliğindedir; ayrıca naturalistık ayrıntıların
kaynaştırıldığı "Arcadıa
daha geniş kapsamlı oluşları ve gelişmiş olanaklarıyla halkla ila­
manzarası” ise en
ha gerçekçi bir ilişki kurulmasını sağlar. Sahipleri ya da bağışla­ popüler tarzdır.
rı verenler için bir saygınlık göstergesi olan galeriler, sanal hâzi­
nelerinin ve aile başarılarının zev kli bir şekilde sergilenip korun­
duğu yerlerdir. Bütün İtalya'yı etkisi altına alan bn kavram en ■ Claude Lorrain, ■ Domenıchino,
Herrnes ve Argos. Mısır'a Kaçıştı
kalıcı ve görkemli uygulamasını. Ifi. yüzyılın sonlarında Barok
1645. detay, Galleria Manzara, 1621-23,
kültürünü sağlamlaştıran ve koruyan asil ve kraliyet malikânele­ Doria Pamphili, Roma. Musée du Louvre,
rinin saygınlığını anırdığı Koma'da yaşar. Koleksiyonculuk, sa­ Bu Fransız sanatçı Paris. Bolognah
nal tarihinin gelişimi ve yeni grafik tekniklerinin keşfedilmesi açı­ kuzey ve Bologna ressam, klasik güzelliği
kökenli özellikleri yansıtan gerçekdışı
sından temel gereklilikleri yerine getirmiştir. 17. yüzyılda tarih­
ustalıkla birleştirir. manzaralarıyla bilinir.
sel bakış açısına, analize ve yoruma dayanan yeni bir eleştiri ku­
ramının temelleri atılır. Sanat bilgisi artık yeni açılımlar getirir:
müşteri ve sanatçı imgesi de değişmiştir. "Mekanik" etiketini sır­
tından atmayı başaran sanatçı, toplumsal ve entelektüel anlam­
da giderek daha fazla öııenı kazanmakladır.

■ Annibale Carracci, B Aniello Falcone, Aniello Falcone tür

Mısır'a Kaçış, 1604. Ispanyol Şövalyelerinin resim dliğinde, özellikle
Gallena Borghese. Savası, 1635'ten parlaklık etkisi
Roma. Bu manzaralı sonra, Collezione yaratm akla
tabya, yüzyılın Catello, Napoli. Tür uzmanlaşmıştır Bu
sonlarında özel bir resimlerini toplayan tablodaki tarihi olay,
şapelden çok, bir koleksiyoncular, tarihi sadece bir kayıt degeı i
saraya uygun Savaş sahneleri için taşımaktadır
görülm ektedir. 9enış bir alan ayırırlar.

84
85
 1 6 0 0 - 160 6 1 6 0 0 - 1 6 06
\ E t \PITI. \ R 1

■ Falcı’dan (y 1594-95,

I N V ’ U.I.IV t :•! \ IJ.V \ V H

Rııh hallerinin Musei Capitolım, Roma)
alınmış bu ayrıntıda

incelenmesi görülen genç

çingenenin yüzündeki
bilmiş gülümseme,
hiçbir şeyden haberi
olmayan kurbanın
Il \ï v r i

arkadaşlığını kazanıp
onu tuzağa düşürmeye
hazırlanırken m erak ve

G i aravaggiö’nun resimlerinde gerçeği

■ Leonardo da Vinci.
Son Yemek, detay,
güven uyandırmaktadır

yansıtmak için verdiği uğraş, insanların duygularını anlama, 1495-98, Santa Maria ■ Caravaggio, Hilebaz
olayları okluğu gilıi resmetme; mükemmelliğe değil gerçekliğe delle Grazie yemekha­ Kumarcılar, y. 1594-95,
ulaşma ihtiyacından doğar. Fakat daha da önemlisi insanların nesi, M ilano. Vasa- W adsworth Atheneum ,
ri'nin verdiği bilgilere
rıılı halini, neredeyse psikolojik olarak nitelendirilebilecek dere­ H artford, Connecticut.
göre Leonardo, Bu resimde dolandırılan
cede inceleyip çözümleyerek ifade etme kaygısıdır. Hu derin eğili­ betim lediği insanların genç adam soğukkanlı­
mi. nalııraliznte duyduğu ilginin bir sonucudur ve hombardiya'da duygularını ifade lıkla oynayacağı kartı
geçirdiği gelişim döneminden kaynaklanır. Caravaggio İÜ. yüz* etmeye çalışan ilk seçerken usta kumarbaz,
yılda.Lombardiy a'da "gerçeklik" resmine karşı gelişen yoğun ilgi­ sanatçıdır. biraz ürkm üş olan suç
yi hemen içselleştirmiş, betimlenen insanların beynine gir­ ortağına bir sonraki
hamlenin işaretini
meye çalışan kendinden önceki yapıl lan aklından hiç çı­
vermektedir.
karmamıştır. heonardo gibi o da. insanların farklılıklarını
ve tuhaflıklarını yakalayabilmek için hareketleri ve ani
tepkileri incelemiş fakat lıııını Maniyeıt/ırı'i etkisi altına
alan tenkitçi yaklaşıma kapılmadan yapmıştır. En başın­
dan beri bu. Caravaggio sahnelerinin ve karakterlerinin
en belirleyici özelliği olmuştur. Sanatçının bu özelliğinin
alegorik ve sembolik anlamlarla karışması, daha sofistike
kiiltilr çevrelerine girmesinin bir sonucu olarak sonraki
dönemlerde gerçekleşecektir.

■ Caravaggıo'nun
Sakire'nin
Ö liım ü 'nden (1605-
06, Musée du Louvre.
Paris) alınmış bu
detayda görülen
sıradan b ir kadının
üzüntüsü, ressamın
büyük acılara karşı
insanların verdiği
tepkiyi iyi anladığına
dair bir örnektir.

86 87
 I M Y '1 X I «I \ \ f i V 8
BAŞYAPI TLARI

Aziz Jerome
Borghese Galerisi'nde bulunan Aziz Je­
rome. geç Roma dönemine a ittir. İ k o ­
nografi hem ressamın içinde bulunduğu
ruh durumunu hem de azizin Karşı-Re-
form açısından taşıdığı önemi yansıtır.

■ Azizin çıplak ele alınan hale (ki Jerome artık

kafasının göze buna Caravaggio'nun entelektüel bir
kolayca çarpacak kutsal betim lem elerin­ hümanist değil,
şekilde aydınlatılması, de pek rastlanmaz), ilhamını Tanıı’dan
aziz imgesinin çok belirgin olan arka alan bir adamdır.
önem im vurgular. planın önünde bu
Yenilikçi bir anlayışla derinlik yaratır. Aziz

■ M em ento morı ■ Azız kalemim

kavramıyla ilişkilendiri- mürekkebe batırm ak­
len ve geleneksel tadır El ile aynı düz­
ikonografi anlayışına lemde bulunan cansız
göre Aziz Jerome’ un kurukafa ve kitaplar,
sembolü olan kurukafa, kolun doğal olmayan
kitapların üzerindedir. hır şekilde uzatılması
Kitaplar ise derinlik yoluyla azizin yaşayan
yaratacak şekilde gerçekliğiyle bu bağ
düzenlenmiştir. Oluşturur.

88 89
 1 6 0 0 -1 6 0 6
Yeni tarikatlar
■ Kutsal Filippo Nen
ile Kutsal Ignatıus
Loyola'nın
Karşılanması. Peter
Paul Rubens ve Jean-
Baptiste Barbü'nin
gravürü. Özel
Koleksiyon, Roma.
■ Stefano della Bella,
Kutsanmış Ayin Alayı,
oymabaskı, 17. yüzyı­
lın ilk yarısı. Kilise, ayin
alaylarının düzenmesi-
ni destekler
1 6 0 0 -1 6 0 6
V§ VA
■ Carlo Dolci, Az/z
Filippo Neri, 1645.
Gallerıa deglı Uffızı,
10 Kİ
Floransa. Meri (1515-
167.2) alçakgönüllülü­
l\ MMÇl(l
ğe, disipline, çalışmaya
ve hepsinden önemlisi,
iyi huya dayanan din
kurallarını yazar
B. ’ irçok saygın kişiliğin girişimiyle ku­
rulan yeni tarikat, ve topluluklar l(>. yüzyılın İkinci yarısında ir-
mellerini sağlamlaştırır. Isa'nın Toplumu Tarikatı (Cizviıler), Lııl-
lıer'in haşlattığı Reforma karşı bir tepki olarak Iâ40'ta. Trenin
konsili'nin toplanmaya başlamasından önce kurulur. Tarikatın
kurucusu Loyolalı Aziz Ignnlius bir Ispanyol'dur; dinsel düşünee-
yi yenilemek ve inanca vurulan darbenin yaralarını sarmak için ■ Az/z Ignatıus Altarı,
ilk adım. KiliseYıi.n her zaman için dinsizlere karşı birliğini koru­ 'Chiesa del Gesü, Roma.
Azız Ignatıus di Loyola'nın
maya çalıştığı bu ülkede alılır. Ignatiııs kal ı kurallara bağlı bir ta­
mezarındaki altar Andrea
rikat kurar ve dünyevi zevklerden arınmanın bir son olmayıp, in­ Pozzo'nun tasarımıdır
sanın kendini geliştirmesinin bir yolu olarak algılandığı ayinler Paha biçilemez malzeme­
yazar, uygulamalar gel iı ir. Teolojik açıdan muhafazakârların ya­ lerle süslenen alların yapı­
mında, yüzden fazla
nındadır ve Karşı-Reform ruhuyla tamamen uyuşan, katı bir res­
sanatçı görev almıştır.
miliği savunur, zaten çabalarının bir kısmı da bu düzeni kurma­
ya yöneliktir. Trenin Konsili'nin ardından, dinsel gruplar kura­
rak kalası karışan dindarlar için durumu derhal anlaşılır hale ge­ ■ II Duchino, Az/z Carlo
tirme İhtiyacı, acil bir hal alır, boylere kendini hayırlı işlere ada­ K apuçn Manastırını ve
mış tarikatlar doğar. Aziz Filippo'Aeri l ö75'te üraioryaoılar tari­ ■Az/ze Ursula ile Azize
Anna Tarikatlarını Kurar­
katını kurar. Bu topluluk kendinden önceki sıradan din adamları­
ken, 1603, M ilano Kated­
nın oluşturduğu grupların (Tealinler. Somaschilcr ve Bnrııahiı rali, Carlo Borromeo yeni
ler) ilkelerini izlemekle beraber eğilim ve kültürün yaygınlaştırıl­ tarikatlara oldukça
ması bakımından Clzvillere daha yakındır. cöm ert davranmıştır.
■ Baciccia, Isa’nın Zaferi.
1676, Chiesa del
Gesû'nun tonozu, Roma.
Rengin ve ışık-gölge
kontrastının etkileyici
kullanımı, figürlerin
cennete "sürükleni-
şi"ndekı etkiyi vurgular
 1 6 0 0 - 1 6 0 6
■ Klopas'ın karısı
ISAS'! « P I T L A R I

Çarmıhtan Indiriliş M eryem 'in sessiz çığlık

atarmışçasına
dokunaklı hareketi,
Günümüzde Antikan Müzelerinde bulunan Çanıııh-
acının son derece
latı lııtliriliş. Ciıiesa Ntıova'nııı sağda bulunan ikinci
etkileyici bir ıfadesıdiı
şapelinin allan için 1002 ve 1604 arasında yapıl­
mışım. Kilise. Filippo Nuri'nin Üratoryacıları için
16. yüzyılın sonlarında yeniden inşa edilmiştir.

■ Bir başka etkileyici

hareket. Çarmıhtan
Indiriliş'ten birkaç yıl
önce yapılmış olan
Emmaus'ta Yemek
(1596, Ulusal Galeri,
Londra) adlı tabloya ait
bu ayrıntıda görülebi­
lir. Havarinin açılmış
kolları, sıradışı bir
derinlik etkisi yaratır

■ Isa'nın bedeninin
yatırıldığı taş, sıradışı
bir ustalığın ürünüdür.
Karmaşık bir mirnari
yapının ayağı şeklinde
algılanan taş dilimi,
izleyiciye resmin ana
konusundan daha
yakındır.

■ M aıitegna'ya ya da ■ Caravaggio,
okulundan bir ressama Emmaus'ta Yemek.
a it olan, Rönesans detay, y. 1596, Ulusal
dönem i bu 15. yüzyıl Galeri, Londra. Bu hare­
gravüründe de, acının ketli ayrıntı, izleyici ile
bir ifadesi olarak Maria tablodaki hareket ara­
M agdalena'nın kollan sında som ut bir yakınlı­
havaya kalkmıştır, ğın doğmasını sağlar

92
 1600-1606 1 6 0 0 -1 6 0 6

101 d V SV \
■ Giovanni Baglione, ■ Orazio Gentileschi,

Ilk ‘Caravaggisto’iar İlahı Aşk, Dünyevi Aşk.

1602. Galleria
Azizler Cecılia, Tiburtıus
ve Valerian, y 1605-07,
Nazionale di Arte Pinacoteca di Brera,
Antica. Roma. Bu M ilano. Geç Manıyerızm
tablo, ressamın dönem inin etkisindeki

IM.ÎIRtp
Caravaggio evresinde altar panosunda
çıkardığı en önemli Gentileschi, giysilere do-
yapıttır. 1603'te kay­ kunulabılirlik etkisi ver­

c
dedilen yasal işlemlere mek için Caravaggio'nun
göre hu yapıt, doğalcılığını kullanmış,
Jarav-aggio, yenilikçi teknik ve anla­ yeniliklerini bir rakibi ışık etkisini ise kapıda
tımları kullandığı resimlerinin başarıya ulaşmasından kıstı bu sahiplendiği için duran (igürün arkasındaki
süre som a kendi okulunu kurar. 'Caravaggisli' denilen uıkipçileı Caravaggıo'yu çok aydınlatma, ile
sinirlendirmiştir vurgulamıştır.
grubu oluşur ve ressamın sıkça bulunduğu yerlerde çalışmayı
başlarlar. Garavagğio'daıı yaşlı olan Bağllone ile Gentileschi, ilk
Caravaggislo'lardandır. Baglione, Santa Cerilia'da sürdürdüğü
çalışmaları sırasında Gnravaggio evresi olarak nitelendirilebilr
cek bir süreç geçirir ve Gesıi kilisesinin yan neti için yaptığı
Isa'nın Göğe Çıkışına ilişkin allar panosu siparişiyle biraz par;
■ Giulio Cesare
Proccacını, Azize
kazanır. Baglioııe, Garavaggio'dan ışık ve gölge kontrastını çarpı
Secohda ve Azize cı bir şekilde vererek aydınlığı yaratmayı öğrenmiştir. Çağdaşı
R ufina'nm Şehit olan Gentileschi biraz dalıa bağımsızdır; onun Garavaggio tarzı-
Edilmesi, y. 1615-20, na özgü teknikleri ve biçimleri kendi resmine uygulaması evreler
Pinacoteca di Brera,
halinde gerçekleşir, hu yiizderı yüzyılın ilk yansında yaptığı ir-
M ilano Trajedinin
derin boyutunu simlerde geç Maniyerist döılenıiıı izlerine rastlamtık mümkündür
yansıtmasa da bu Genlileschi'niıı bu etkiden kurtulması Caravaggio'ııuıı Roma’drm
resmin kompozisyonu kaçlığı döneme denk gelir, Öte yandan taklitçiler sadece Ro-
Caravaggıo'nun Aziz
ma'nııı sanat çevresinde ya da Caravaggıo'nun sıklıkla çalıştığı
M a tta 'h in Şehit
Edilmesi (1600, San
yerlerde değildir: aydınlatma ve gölgeleme gibi müthiş bir yenili
Luigi dei Francesi, ğin, değişik konu ve biçimler kullanılarak denenmesi İtalya'nın
Roma) adlı tablosunu her yerinde yayılmış, hatta yabandı sanatçıları da etkilemiştir.
hatırlatır.

■ Bartolom eo
Manfrecii, Cupido’nun
Cezalandırılması,
y. 1610-20, Chicago
Sanal Enstitüsü.
Caravaggisti yapıtları­
na gösterilen ılgının
azaldığı bir dönem de
lom b a rd iya tarzı, tür
resmi olmayan
sahnelerde bile kendir
gösterir. Burada,
Bartolom eo
M a nfred i'n in ele aldıÇ
yeni konulara büyük,
b ir ustalıkla
uyarlanmıştır

95
 H \Y \TI VE
m

■ Arız Ma t ta'ya ■ Dom enico d e ' Santis

Sert bir Çağrı'dan (1600, San tarafından Zagarolo

'u u v

Lulgi deı Francesı, Düku M arzıo Colonna,

karakterin Roma) alınmış bu

detayda kibar giyimli
"Colum nesium
Procerum ” , 1675,
t

Roma. Caravaggio,
sorunları
genç adamın arkasın­

YAPITI.ARI
m

dan bir kılıç sarkar. 17. Colonna ailesiyle eskiye

\ ıj,v

yüzyıl Roması’ nda dayanan ilişkisi sayesin­

suçluların silahlı dolaş­ de Roma’dan kaçtığı
ıv H

malarına karşı önlem zaman Palestrina,

■ Jacques C ollot, Bir

c
olması amacıyla birçok Paliano ya da
Düello Sahnesi.
erkek tutuklanm a Zagarolo'da sığınacak
Caravaggio pek çok
Jaravaggio'ııun sert mizacı, yasal ka­ riskini göze alarak kılıç bir yer bulur.
düello yapmış ve sonunna
yıtların da ortaya çıkardığı gibi lıir efsaneden ibaret değildir. taşımaktadır. Mayıs
birim öldürm üştür. Yara,ı.
1600 Mayısının sonundan itibaren adı Roma Derlet Mahkeme- 1605’te Caravaggio
nın İyileşmesinden sor -
yasadışı silah bulun­
si'nin kayıtlarında geçmeye başlar ve arabuluculuk yaptığı Lek 1605'te karıştığı duellovu
durmak nedeniyle
dava hariç kavga çıkarına, hakaret etme, toplumun huzurunu boz­ başlattığını kabul etmiştir
tutuklanır.
ma. yaralama, yasadışı silah bulundurma ve benzeri (bir tabak
enginara ağız dolusu küfür savurmak gibi) şiddet olaylarıyla anı­
lır. İlk biyografilerine bakılacak olursa komaya gelişi bile bir ce­
zadan ya da saldırıdan kaçmak nedeniyledir. Fakat. Caravaggio
hırçın, kavgacı mizacını en çok Knma'da gözler önüne serer: tar­
tışmalara. davalara, hapis cezalarına ve kaçtığına ilişkin tutanak­
lar bııııtı kanıtlar. Fakal hiçbir zaman kabul et mediği bu hataları­
nın yaptırımlarından, unun daha iyi olacağına dair söz veren pal-
ronları sayesinde kurtulur. Gene de şansı yaver gitmez ve
1606’da hay .ıl ının en ciddi kavgasını yapar: Caınpo Marzio'daki
bir kavga ya da diiello sırasında rakibi Ranuccio Tomassino da
Terni yi başından, ölümcül derecede yaralar. Kavganın sebebi.
1.000 skıııli tutacında bahse girilen bir top oyununda ortaya alı­
lan hile iddialarıdır. Sııçtı kanıtlanan Caravaggio. hakkında veri­
len hapis cezasından kaçar. Artık ölene dek Roına'daıı uzakla bir
siırgün hayatı yaşayacaktır.

■ A ziz Paulus'ıın ■ A ziz M a tta ’nın Senit

Hıristiyan Oluşu'ndan
(y.1601, Santa Maria
del Popolo, Roma)
alınmış bu detayda
Saul’ un kılıcı, katliam ­
cının geçmişini hatırla
tan zararsız bir silah
g ibi algılanır.
Edilmesi'ne (San Luıgi
deı Francesi, Roma) ait
bu detayda silahları
yakından tanıdığı
anlaşılan Caravaggio,
Azız M a tta ’yı öldüren
kılıcı büyük bir ustalıkla
betim lem iştir

96
HAŞY VPİTİ.ARI

Emmaus’ta Yemek

UAŞV \PITI. \ k l
■ Incil’deki hikâyede
ikincil karakterlerden
yaşlı hizmetçi kadının
Millano. Pinacoteca di Bıera'da bulunan liıım a- yüzü etkileyici
ııs'Ui Yemek tablosunun İni versiyonunu Cara- derecede ifade
vaggio. Roma'dan kaçtığı ilk aylar içinde tamam­ yüklüdür ve düşünceli
lamıştır. Işığın kullanımı ve Rlgilrleıiih yerleştiril­ halı belli bir amaca
mesi. otğunluk döneminin ılpik Özellikleridir. hizmet eder. Isa’nın
hareketinin anlamını
kavrayan kadın, bir
zamanlar bildiği ama
şimdi unutulan, çok
gerilerde kalmış bir
şeyi üzüntüyle hatırlar
gibidir.

■ M adonna deı
Palafrenier? den
(Galleria Borghese,
Roma) alınmış bı.ı
detay, Roma
dönem inde görülen
betim lem e tarzını
yansıtır Fakat ışık
■ Isa’nın havarilerine kullanımı yeni resme
kim o lduğunu açıkla­ daha etkileyici bir
mak için kutsama vurgu kazandırmıştır
hareketiyle kalkmış olan
eli, sanki söze başlaya­
cağına işaret eder
Aslında kitaba göre ■ 8u natürm ort,
C aravaggio’nun
kutsama, ekm eğin bö­
lünmesinden Öncedir yaptığı son örnektir ve
arna burada, bu yüce temel unsurlarına
İndirgenerek kolayca
hareketin süresi uzatıl­
mak istenmiş gibidir, algılanması sağlanmış­
ekm ek bölünm üş olm a­ tır Salata, şarap ve
sına rağmen kulsama ekm ekle donatılmış
hareketi devam masa, hem Komün-
etm ektedir. yo n ’u çağrıştırır hem
de hanların sade
m ekânlarını yansıtır.

■ Caravaggio,
Cmmaus'ia Yemek,
/1 6 9 6 , Ulusal Galeri,
l-ondra. On yıl önce
yapılmış olan bu tablo
abanılı şaşkınlık ifade­
leri, baskın naturalist
yaklaşımı, masanın
üzerindeki yemekleri
ve sakalsız betim lenen
Isa'nın antik ikonogra­
fisi gibi açılardan daha
zengin, daha çeşitlidir

98
Caravaggio. Gnllath'ın liaşı?l:ı Püvtıd. Galleria Umuhı-sc. Korna

1606-1610
yolculuk ve acı bir son
Çetin bir hayat: Uzun bir
Bir Akdeniz
■ 270 .00 0 kişilik

IVdMKI I pKÎ VâVA

■ A ngiölu Kral I.
nüfusuyla Avrupa'nın Charles'ın yaptırdığı
en kalabalık şehirlerin­ fvlaschıo Angıoıno.

başkenti: Napoli den birinde yaşayan

Napolililer, Ispanyollar-
1509-37 arasında
m odern Ispanyol ku le ­
dan nefret etm iş fakat leriyle güçlendirilm iştir.
etkili valiler edinebil­ V. Kari, Tunus
mek amacıyla İspan­ seferinden dönüşünde,
yolları koymamışlardır. 1535’ ten itibaren bu­
Bu yüzden pek çok rada yaşamış ve kale
kuşatmaya rağmen 154 7'de Engizisyon
l ) : Ispanyol başkenti ninni sıkılım şehir, krala sadık karşıtı isyancıların
kalmıştır. saldırısına uğramıştır
1503'c katlfii' koruyan Napoli 17. yüzyılın başlarında kanıtı, özel,
sivil vıt dinsel bina projeleri sayesinde görünümünü ve ötıeıııirıi
yenilemeye başlar. ToleÖoiu boıı Pedro'nuıı genel valiliğinden
sonra. vaLaııdaşlık hakları ve kültür açısından o larilıe dek pek
önemli bir rol üstlenmemiş olan İm anıik Akdeniz başkenti, üret­
ken fikirlere ve yeni arayışlara açık, dinamik bir şehir Haline ge­
lir. Tüm güçleri elinde bulunduran krala bağlı merkezi hükiimel.
aristokratik sınıfları bu kente eckmev i başarır: hatta krallık hâzi­
nesinin odağında bulunması nedeniyle meslek sahipleri ve tüc­
carlar da buraya yerleşirler. (İte yandan Napoli her türlü kilise
örgütlenmesine karşı hoşgörülü, yeni hkirlerin ve bilimsel deney­
lerin geliştirilmesine olanak veren bir şehirdir, kişisel prestij ve
toplumsal gıırıır nedeniyle hüyiik miktardaki paralar ibadet ve
eğlence mekânlarının kurulması, genişletilmesi ve modernleştiril­ ■ Şehri te h d it eden ■ O norio Palumbo ve
mesi için harcanır ve höylece. kent, bir sanat merkezi batine gelir. sorunlardan bin de Dıdier Barra,
korsan saldırıları N apoli’nin Kurtulması
Biçimi ve yaklaşımı ne olursa olsım bu gelişmeler, kültürel ve bi­
olm uştur. için Kutsal Ü çlüyle
limsel değerlerin toplumun gözünde yükseldiğini ile kanıtlar. Görüsen A ziz
Januarius, detay,
y. 1652, Arcıcofraternı-
ta della Trınitâ del
■ 1607 yılının
Pellegrinı, Napoli
başlarında kıtlık
Şehrin bu görünüm ü,
■ Genel Vali Juan başgösterir, genel vali
A lfo n so Pim entel de C aravaggio'nun bura­
meyveleri vergiye
da kaldığı dönem in
Herrera, Domenico A. bağlar ve ekmeği
birkaç yıl sonrasıdır
Parrıno'nurt gtavürü, küçültür fakat sadece,
1692, "Teatro Eroico". halkın gücünün
Napoli Parlamentonun yetmeyeceği pahalı
Kontrolüne rağmen yiyecekleri stoklamakta
Ispanyol genel valisinin başarılı olur.
otoritesi m utlaktır
 1 6 0 6 - 1 6 1 0 i 6 0 6 ^ J 6 1 o^

HAY ATI VE YAPITI,ARI

■ Caravaggio. Kırbaçlan­
II \YATI V10 Y U TI'I,A K I

Caravaggio’nun ma, 1607, Musei e Gallerie

di Capodim onte, Napoli.

Napoli’ye ilk gelişi 8urada muhafızların sert

batlarıyla Kurtancı'nın
bedenindeki kutsallık bir
karşıtlık yaratır.

■ Giovanni Battista Lama.

Isa'nın Mezara Konması,
y. 1580. Azizler Severirıo ve
c ,Jaravaggio. Eylül 1606'dan önce Na­ Sossıo, Napoli. 16. yüzyılda,
güney resminde görülen
poli'ye gelir. Burada. Emmaus'ta Yemek tablosunu salın alan 01-
"ba ğ lılık" konusu, kasvetli
tavio Costa sayesinde etkili bir şekilde çalışma fırsal ı bulur. Baş­ renklerle ifade edilen bir
kentle yakın ilişki içinde ulan ve 1601 'de Kraliyet Valisi olan Mar- gerçekçilik başlatmıştır.
zio Golonna'nın da sanatçıya yardım ettiği sanılmaktadır. Cara­
vaggio, Napoli'de kaldığı dokuz ya da on ay boyunca, diğer belge­
lerin yanı sıra Sı Eligio ve St Spirilo bankalarının tutanakların­
dan da anlaşılabildigi gibi kendini çalışmaya vermiştir. Ressam­
la ilk ilişki kuran Nicolo Eacblovic olur; bu tanışına. Caravag-
gio'nun Napoli'de aldığı ilk özci sipariş olan Rosaria Madonna-
.s/nın (Kunsthistorisches Museum. Viyana) ilk adımlarını atmış
olabilir. Tablo hem tarzı hem de modellerin seçilişi bakımından
Napoli havası taşımaktadır. Caravaggio. daha sonra Pio Monte
de Misericsordia’nırt yöneticileri için İnayetin Madonnasf m yapar;
Aralık'ta tamamlanan tabloyu Kırbaçlanma izler. Daha sonra Da-
vud, yine Kulaçlanma ve muhtemelen Ay,iz \ndreas'ııı Çarmıha
Gerilişi № birlikte Salcıma gelir. Genel vali I 610'da Aziz Amire-
as'lı tabloyu Ispanya'ya götürür. Caravaggio Napoli'de çok fazla
kalmaz, fakat bu dönem ressam için o kadar verimli olmuştur ki,
yaptığı resimler yerel sanatı önemli derecede etkiler ve i 7. yüzyı­
lın daha modern resim Larzına yönelmesine önayak olur.

■ Battistello ■ Battistello Caracciolo,

Caracciolo, Saloms, M ısır’a Kaçış, y 1617,
y. 1617, Galleria deglı Museı e Gailene dı
Ufflzi, Floransa. Ö n d f Capodirııonıe, Napoli.
0 gelen Napolılı sanatçı Caravaggio Napoli'ye
lardan Caracciolo’nun geldikten sonra
bu trajik sahnesinde Caracciolo, daha akade­
ne b ir drama hissi mik bir dil geliştirir. Bu
verilmiş ne de duygu anlayış ışık kullanımında,
ya da ruh hali hacimlerin keskin
betim lenm iştır. Tablo, ifadesinde ve dokunaklı
biçim lerin hoş bir sahneleri betim lem ekten
şekilde ele alınmasın­ kaçınmasında
dan ibarettir. görülebilir.

104
 16 06-1 6 1 o 16 0 6 - 16 1o
BAŞY APİTİ. \R I

BAŞI
■ Kompozisyonun olarak sahnenin
Rosaria Madonnası geom etrik merkezim
Çocuk oluşturur. Orıu
merkezi haline
gelecektir. Altar

\ BIT LA k'l
Viyamı Kunstlıisiorischea M ıısnım ’da kucaklamış olan Anne, panosu geleneğine
bulunan bu kompozisyon. Cai'fivaggio’nım Azız D om ingo de sadık kalmasına
Napoli'de yaptığı ilk tablolardandır. 1606- Guzm ân'a bir şeyler rağmen Caravaggıo,
söyler ve tü m gözlerin ilgiyi sembolik önem
07 tarihli yapılın Mğraio Colorma’nııı sipa-
kendine çevrilmesini taşıyan farklı ayrıntılara
ritji olduğu sanılmaktadır.
bekler, böylece yöneltm iştir
N ezaketin kaynağı

■ M adorına'yı işaret
eden Azız Şehit Petrus,
kutsal ölüm ünün
işareti olan başındaki
yarayı göstererek
doğrudan izleyiciye
bakar. Aziz, Karşı-
R eiorm 'un tutarsız
koşulları altında özel
bir önem kazanmıştır,
çünkü kendisi bir
engizisyoncudur ve
Kutsal Engizısyon'un
koruyucusu olarak
düşünülm ektedir.

■ Caravaggio;
etkileyici bir şekilde
yayılan ve bütünü
sarmalayan ışık kullanı­
mıyla karakterlerine
heykelsi bir özellik
kazandırmıştır. Bir
bütün olarak ko m po ­
■ Resimde, izleyiciye zisyon, mütevazı insan
küstah bit bakış gerçekliği ile ideal
fırlatan bağış sahibinin tanrısallık arasındaki
kim liği kesin olarak karşıtlığı vurgular
bilinm emekle birlikte,
bazı iddialara göre
yapıtın siparişini veren
Ragusalı tüccar Nicolö
Radulovic'tlr

■ Her bin farklı

duyguları ifade eden
birçok elin etkileyici bir
şekilde betimlenmesi,
resmin büyük bir
bölüm ünü kaplar ve
kutsal yükseliş
hareketini anımsatıl

107
 1606-1610 1 6 0 6 -1 6 1 0

y V ' 111 d v a s' V a

B A Ş Y A P I T I , \RI

■ "A k ro b a tik " melek­

Yedi İnayet ler tanrısal varlığın bir

işareti olarak girdap
Kardeşlik cemiyeıi kilisesinin yüksek alla­ yaratır Melekler Bakire
rı igiıı Pio Monte della Misericordia yöne­ ve Ç ocuk'u taşımanın
yanı sıra onların kom ­
ticilerinin siparişi ettiği tablo I606'da ta­
pozisyonda kapladığı
mamlanmış ve Caravağğio'ya 470 duka
yeri sınırlama görevim
gibi cömert bir kazanç sağlamıştır.
de üstlenirler, böylece
izleyicinin dikkatim
yedi inayete yöneltir.
Önceki bir versiyonda
Caravaggio bu gruba
daha az yer ayırmıştır.
Işık ise dinam ik bir
denge, hareketli bir
uyum yaratır.

■ Valerius Maximus
bölüm ünden alınan
hikâyede hapse atılan
yaşlı Sımon, kızı Pero
tarafından emzırılır
Burada "m ahkûm ları
ziyaret etm ek" ve
"açları doyurm ak "la n
bahsedilir, bu da.
“ cantas rom ana ”
denilen geleneksel
im genin bir başka
ifadesidir.

■ Diğer bir inayet olan

"ölüleri g öm m e k",
ölünün bir ışık
dem etiyle aydınlatılan
ayaklarıyla temsil edilir.
Caravaggio b ir kez
daha, birden fazla ıŞık
kaynağından yararlanır.
Yapay ışık, figürlerin
■ Susuzlara su vermek: karanlıklan
Leh çölünde Samson, kurtulmasını sağlar.
Tanrı'nın bahşettiği
suyu kana kana içmiştir.

108 109
 1 6 0 6 - 1^6J o 1606-1610

Y AŞADIĞI DÖN KM
Şövalyelerin
onuru, Malta

rV Jaravaggjo ItiOT dc Malta ya ild iğ in ­

JU? fe»/.

■ Francesco Bertelli,
de ada. yetmiş yılı aşkın bir süreden heri Ilospitalier Tarikaıı t, Malta. 'Teatro delle
rafından yönetilmektedir. A. Kartın Malla adalarını Sicilya kralı çıttâ d'ltalıa con figure
intagliate m rame'den.
gına bağlı, ama kendi İçinde bağımsız feodal bir bölge sıfatıyla
■ Caravaggio, M altalı 1629. OsmanlIlara ve
daimi olarak tarikata bahşettiği I öBO'dan itibaren Malla. Osman ' korsanlara karşı koyan
Bir Şövalyenin Portresi
(m uhtem elen A lo f de lılarln savaşıp, korsan saldırılarını püskürterek tarihinin en par | Malta, 1530'da.
W ignacourt), 1608, lak günlerini yaşar. Bouilloıılıı (’.eoflrey'in 11. yüzyılın sonların Hospitalier Tarikatı na
Galleria Palatina, da. Birinci İlaçlı Seferi sırasında kurduğu tarikat Kutsal Mezar ı *| verilmiştir
Floransa Ressamın
koruyan tek şövaly e topluluğudur: diğerleri o tarihe dek varlığını
teknik ustalığı,
giysideki ipek haçın
sürdürememiştir. Tarikat 1 I. yüzyıla gelindiğinde bile kıyıları
betimlenmesinden de Akdeniz ■sınırlarını kontrolleri altına alan OsmanlIlardan ve kor­ ■ Caravaggio,
Zırhı ve Uşağıyla A lo f
anlaşılabilir Bu, büyük sanlardan tek başına korumakladır. Örgülün çekirdek yapısı yüz­
bir olasılıkla ressamın de W ignacourt'un
yıllar boyunca değişmeden kalabilmiştir: topluluğun başı havalı Portresi, y. 1608,
M alta'daki son
boyunca bu mevkide kalan ve kararları, temsil edilen sekiz ulus­ Musée du Louvre,
yapıtıdır
tan seçilmiş "nüfuzlu şahişlar"ııı oluştur­ ' Paris Şövalyenin
duğu bir danışma kurulu ile birlikle alan [ , uşağıyla birlikle
betim lenm iş olması o
Bfıyiik üsıa'dır. Üyelerin her biri asil ve
dönem için aykırıdır.
bekârdır: inançlarını savunmak için lıazu • fa ka t W ignacourt
olduklarını bağlılık, dayanışma ve hayır­ hizmetkârının yanında
severlilik andını içerek ilan ederler. Olmasından hoşnuttur

ir ~
■ Abraham Louis
Rodolphe Ducros,
Valletta'nın Kuşbakışı
Manzarası, suluboya,
Musée Cantonal des
Beaux-Arls, Lozan

111
 1 6 0 6 - 1 6 1 0 1 6 0 6 -1 6 1 0

HAYATI
Şöhret, tutuklanma ve
Valletta’dan kaçış

VE
]|L ' .

{118 S i

1 - M' I TI , ARI
i L
M ■"

c laravaggio. lıem şövalye olmak, hem

de Valleita'daki tarikata bağlı kiliselerin dekorasyon işini üstlen­
■ Anonim , San
Giovanni Katedrali,
■ Caravaggio, D ikenli
Taç, detay, 1602-03,
y. 1640, Güzel Sarratlaı Cassa dı Risparmio e
mek için Temmuz 1607'de Malta'ya gider. Otlavio Costa'nın ar­
Ulusal Müzesi, Deposıtı, Prato. Kelep­
kadaşı Pra' Ippolito Malaspina'mn ressama yardım ettiği sanıl­ Valletta. Maltalı mimar çelenmiş el, ressamın
maktadır. Bu sırada sanatçı, Costa'nın siparişi üzerine İtalyan Gerolamo Cassar gerçek hayatta başına
şapeli için Aziz Jerome tablosunu yapar. Caravaggio. 4 Tem- tarafından 1573'te gelenleri anımsatır.
haşlanıp 1577’de
muz'da şövalye ilan edildiğinde VaflizcT.Din Başının Vurulması'm
tam am lanan Katedral.
yapmaya hasırlanmaktadır: hu yüzden imzasının önüne kardeş 1798'e kadar ■ Caravaggio, Azız
anlamına gelen "İra" ekini yazar. Tablolarının arasında bu şekil­ Hospılalıer Tarikatı'na Jerome Yazarken,
de imzalanmış tek örnek budur. Asil kam taşımayan Caravag- bağlı manastır kilisesi detay, 1607, San
yio'ya şövalye sıfatının verilme nedeni sanat yeteneğinin "zarafe­ olarak kullanılmıştır Giovanni Katedrali
Müzesi, Valletta.
ti" olur. Uyııymı Cııpido (Ga\\ma del Uffizl, Floransa), büyük ihti­
M uhtem elen ilk Malta
malle yapıldığı tarihten beri kayıp olan bir diğer Aziz Jerome ile çalışmasıdır. Formlar
günümüzde Naııry’de bulunan Meryem'e Müjde Malta döneminin ışıkla belirlenmiş gibidir.
ürünleridir. Fakat, bir kavgadan ya da Roma'ria adam öldürmek
suçundan smırdışı edildiğinin Malta'ya bildirilmesinden sonra
hakkında tutuklanma kararı çıkar. Bunlar bir şövalye için kabul
edilemez lekelerdir. Caravaggio Sanf Aııgelo hapishanesinden de
kaçar. Kkim'de Siracusa'da bir mola vererek Sicilya'nın yolunu
tutar. I Aralıkla tarikattan ihraç edilir: “ tamquarri membrum ■ M edina Manzarası.
Tepenin üzerindeki
putridum et föetidııın."
konum uyla Medina,
adanın şövalyelere
verilmesinden önce
başkent olm uştur.
Daha sonra da
başrahibin ikametgâhı
olarak kullanılmıştır.

113
 i 6 06 ^ 16 1 o

1 \ ŞAD İĞİ
■ Bu tıp arka plan
1 AŞA DIG I DUNK \l

Vaftizci’nin Başının Vurulması unsurlarına fazla yer

vermeyen Caravaggio,
1608 ta rih li tablo Çaravaggio'nun bu m im ari unsurla
Mıılla’da yaptığı mı biiyûk resimdir. derinlik yaratarak

DÖN KM
De Wignacouri'tin siparişi üzerine figür-arka plan ilişkisini
başarıyla kurmuştur.
Valletta'daki San Giovanni kaledra-
Bu açıdan bakıldığında
li'ııin şapeli için yapılmıştır.
kemerin eğim inin
resimdeki figürlerin
kompozisyonunda
yinelendiği bellidir

■ Yaşlı hizmetkâr, ■ Sahneyi oluşturan ■ Caravaggio, olayı

Brera'da bulunan karakterler, üstün bir parmaklıkların
Emmaus'ta Yemek gibi gücün isteği doğrultu ardından izleyen iki
daha eski tarihli sunda gelişen bir muhafızı betimlerken
yapıtlardaki tiplemeleri oyunun edilgen Vaftrzci'nın başının
hatırlatır Fakat burada, oyuncuları gibidir. kesilme sahnesinin
kaçınılmaz olanı Vaftızcl ise ölmüş geleneksel temsillerine
kabullenm e olarak olmasına karşın canlı sadık kalmıştır. İki
anlaşılan eşsiz bir bir insanın ifadesine adamın başını
üzüntü betim i vardır. sahiptir; Isa'nın aydınlatıp birinin de
çarmıha gerileceğinın kolunu yalayan ışık, bu
habercisi olarak karakterleri dn plana
kurban edildiğinin çıkarmak için
bilincindedir. kullanılmış gibidir

114 115
 1 6 0 6 -1 6 1 0 16 0 6-16 1o
IMV'111 dVA a A IJAM II

Sicilya dönemi
■ Caravaggio ■ Caravaggio, Anin

tav'ktMVA a.\ l i V A v ı ı
Lanarus’un Dirilişi'nı Francesco ve A ziz
(Mtıseı Regıonaie, Laurentius He Isa'nın
Messina) Messinalı din Doğumu, 1609,
adamları için 1609'da Collegio di San Lorenzo
yapar Resim, tam olay şapeli, Palermo. Bu
anını betim ler. resim olgunluk
dönem inin bir ürünüdür

J \.o m a '(l;)k ı Ilk yıllarından berl Cara-

vaggio’nun dostu olan Mario Minniti Siracusa'da yaşamakladır.
Miniıİti. Caravaggio'yn Sonato’ya n-ıkdim eder ayrıca ressamın,
azize-ye adanmış} kilise için Azize Lucia'nm Gömülmesi siparişini
almasını sağlar. Burada kaldığı kısa süre içinde Caravaggio arke­
olog Miralıella'yla tanışır. Mirabella I(i 13’leyayımlanan bir kilo­
lunda ressama zalim Dionysus'ıın hücresini gezdirdiğinden lıalı-
sedecektır. Ertesi yıl Caravaggio Messina’yagider. Burada kaldı­
ğı sekiz ay içinde ürettiği dört ya da beş yapıtın ancak ikisi günü­
müze kalmıştır. Bunlardan ılkı, Cenovaiı zengin bir tüccar olan
Giovanni Battista de lazzari'ııin, İ laçlı Askerleri kilisesinin içinde
yer alan ailesine adanmış şapel için verdiği sipa­
riştir. Caravaggio hu sırada mükemmel bir
referans olarak Malta şövalyesi unvanını
taşımaktadır. Böylece ikinci siparişini de
Senaio'dan alır; bu Kapuçin kilisesine
yapılacak Çobanların Tapınması tablo­
sudur. Tablo daha sonra "Isa'nın yok­
sulluk içinde doğumu" akımını başla­
tacaktır. Bu işin sonunda eline yakla­
şık 1.000 skııdi geçer.- Caravaggio da­
ha sonra Palermo'ya gider ve orada
Aziz Francesco te Aziz Lauıvntius ile
İsa'nın üoğurnu tablosunu yapar. Tarih
1609 Ağustosunu göstermektedir.

■ Caravaggio' nun
SicilyalI arkadaşı Marıo
M in n iti'n in portresi,
M em orie dei Pittori
Messinesi' den,
C. Grosso Cacopardo,
1821, Messina L
■ Caravaggio, Azme Caravaggio, daha önce
■ W llleim Janszoon Lucia'nın Gömülmesi, denediği fikirleri
Blaeu'ya ait Sicilya 1608, Chiesa di Santa tekrarlar. Ayrıca ınsarı
haritası (1635). Lucia, Siracusa. figürünün büyüklüğü­
C aravaggio'nun Sicilya Bakire'nin Ölüm ü nü indirgem ek için
yapıtlarında bir kaçağın tablosundan da mimarı unsurlardan da
kaygısı hissedilir. görüleceği gibi ustalıkla yararlanır.

116
 1 6 0 6 -1 6 1 0 1 6 0 6 -1 6 1 0

YAŞADIĞI
■ Massimo Stanzioııe
\ \şAi )i c;ı d O n k m

Caravaggio’nıı n Bakkha'lar Tarafından

Dövülen Orpheus.

güney İtalya resmi 1635, Banca

Manusardı & C „

DOM-:M
M ilano. Stanzıone,

üzerindeki etkisi desenindeki ve

natürm ortlarındaki
m ükem m elliği Emilia
resmine borçludur

G., in ney hülya. Caravaggio tarzı resinin

canlandığı cn verimli ortam olur: ressamın getirdiği yenilikler ye­
re,! kültürle birleşir ve ortaya uyumlu sonuçlar çıkar: biniti /.en­
■ Çobanların
ginleştiren bir özellik de. Bologna kökenli ressamların yapıkların­
M eryem 'e Müjdesi dan kaynaklanan klasik a k ı m l a r d a . Resim sanalının dalıa çok ku­
Üstadı, Koku, y. 1630, zey \\ rııpa ve Ispanya geleneklerine dayandığı, zengin bir Röne­
Collezione De Vito, sans mirasına sahip Napoli'de Caravaggio’nun naturalizm anla­
Napoli Sanatçının,
yışı kısa sürede yerleşir: bu etkiyi Carrneeinlo, Stanzioııe ve Ca-
duyulardan birini
sem bolik olarak labrialı Mania Preti gibi ressamlarda görmek mümkündür. Aynı
betimlemesinde anda Sicilya'da ise Caravaggio tarzı mantık çerçevesinde gelişti­
Rıbera'nın etkisi sezilir rilmekte. Anionello da Mossina'dan Polkloro da Caravaggio',va
Naturalist anlatım,
kadar Flaman etkisiyle ilişkileııdirilıriiŞ SicilyalI öncülerinin ya­
resme günlük bir
gerçeklik havası
pıklarına dayanan yeni bir ifade tarzı yaygınlaşır. Bununla bera­
kazandırmıştır. ber, sanatçıların ve müşterilerin aksini iddia etmelerine rağmen
Caravaggio arkasında, olgunluk döneminin ustalığını ve aynı do­
nemin Roıııa resmiyle karşılaştırıldığında trajik anlatım açısın­
dan yeniliklerini kavrayamamış ardıllarını bırakmıştır. Messinalı
sanatçı Rodrıgııez gibi çoğu-, Caravaggioaııııı olgunluk yapıtların­ ■ M a tlia Pretı, Aziz
daki ışık kullanımım yapay bir şekilde yinelemekten öteye gide­ Sebastianus, y.1657,
Musei e Gailene dı
memiştir.
C apodim onte, Napoli.
C aravaggio'nun önce
Roma'da sonra da
N apoli'de bıraktığı
yapıtlarını inceleyen
Preti her şeyden önce
biçimleri belirleyen
ışığın önem ini ve Barok
canlılığı yaratan açılı
hareketi vurgulamıştır

■ Pietro Novellı,
Bakire’nin Düğünü,
■ Alonso Rodriguez, 1647, San M atteo,
A ziz Tomasso’dan Palermo. Burada bir
Şüphe Edilmesi. ağıt halini alan figürleri
Museo Nazıonale, birbirinden ayıran
Messina. Rodriguez, ışıklandırma,
C aravaggio'nun Caravaggio'nun Sicilya
ardıllarından biridir. yapıtlarından alınmıştır

118 11S
 1 6 0 6 - 1 6 1 0 1 6 0 6 -1 6 1 0

làV 'U ldV Y MA IXV YVH

■ Caravaggio, Dikenli ■ Caravaggio, Davud, iniştir; Caravaggio'nun

Kaybolan ve yok edilen

YAPITLARI

Taç, 1602-03, Cassa di Museo del Prado, elinden çıkmış bir

Risparmio e Oepositi. M adrid. Literatürde adı kopya mı yoksa

yapıtlar, beklenmedik Prato. Kaynaklarda

bahsedilmeyip bir
kopya olarak nitelendi­
geçmeyen Davud,
karmaşık ikonografisi
bakımından günüm üz­
ardıllarının orijinal
yapıtı mı belli değildir

gelişmeler
VK

rilen ve ilk olarak de de çözüm lenem e-

1951'de sergilenen bu
HAYATI

tabloyu Caravaggio'ya
atfeden kişi Longhi'dir

f1
V jlaravaggio nıııı iinü ölümünden sonra
1974'te restore edilen
tablonun, Vatikan
M üzeleri'ndekı anıtsal
IR30'a dok yayılmaya devam eder. 18. yüzyılın kayıtsızlığını ise Mezardan Çıkarılma ile
aynı zamanda. San
IH. yüzyılda sanatçının yeniden keşfedilmesi izler. Beğeninin sü­
Luıgı det Francesı e
rekli değişmesi sanatçı lıakkındaki kararsızlığın yaygınlaşması­ Santa M aria del
na sebep olmuştur, bu yüzden belgeler ve biyografiler tutarlı ve Popolo kilisesi için
kesin değildir. Günümüzde özgünlüğünden emin olunan belli ya­ yapıldığı sanılmaktadır.
pıtların yanı sıra, Caravaggio'ya ait olduğu şüphe uyandıran bir
dizi tablo da bulunmaktadır. En çok soru işareti yaratanlar ise li­
teratürde adı geçmeyen ama Garavaggio'va duyulan ilginin can­
lanması sonucunda gün ışığına çıkan ve gerek teknik açıdan, ge­
rekse ikoııografik açıdan tipik Carşvaggio özellikleri taşıyan re­ ■ Caravaggio, Isa'nın restorasyondan sonra
Yakalanması, 1602-03, Caravaggio'ya ait
simlerdir. Bunların dışında bir de orijinallerin kopyaları ile kay­
İrlanda Ulusal Galerisi. olduğu açıklık
naklarda bahsedilen ya da sadece kopyaları yoluyla varlığı bili­ Dublin. Bu tablonun kazanmıştır. Ayrıca bırı
nen ama bir şekilde yok olmuş yapıtlar bulunmaktadır, konunla Gerard van H onthorts’a Odessa'da bulunan
■ Caravaggio,
Gailerirı Nazionale'de sergilenen Naıtisstıs ile yakın geçmişte res­ ait olduğu sanılıyordu, başka kopyaları da
S ütundaki Isa, Musée vardır.
tore edilen Isa'nın Yakalanması da bunlar arasındadır. ama 19 9 3 'le yapılan
des Beaux-Arts,
Rouen. Tablo Mattıa
Preti'ye a it olduğu
düşünülerek müze için
satın alınmıştır. Yapıtın
Caravaggio'ya ait
olduğunu kanıtlayacak
herhangi bir verinin
olmamasına rağmen
kullanılan teknik bunu
gösterm ekledir. Resim
için, fırçanın sapıyla
kanvas üzerinde
bırakılan h afif izler
dışında herhangi bir
ön çalışma
yapılmamıştır.
 1 6 0 6 - 1 6 1 0

II \y ATI \ t: A \ P I T L A R I
■ Caravaggio, Vaftizcı
Yahya Kaynağın
Başında. Bonello
Koleksiyonu, Valletta:
Bu, C aravaggio'nun
1 6 t0 'd a Roma'ya
dönerken yelkenlisine
aldığı resim olabilir.

■ Caravaggio, Azize
c Urşula'nın Şehit Edilme­
V J a ra v a g g io 'n ıın si. 1610, Musei e
24 Ağustos IbOÜ'du Napoli’de bulunduğu Gallerie di Capodı-
m önte, Napoli Olayın
kesindir. Sicilya, cezası hafifletilen Cara-
son anını kaydeden
vaggio İçin Roma'ya dönerken uygun bir tabloda sahne temel
duraktır. Ressam bundan sonra normal ayrıntılara
lıayaia dönmeye çalışmıştır: ancak Sicil­ indirgenm iştir
ya'da geçirdiği lııı kısa süreye ilişkin bel­
gelere göre bilincini ve umudunu yitirmiştir. M(işieıisi olan Nico- ■ Caravaggio, V aftize
Yahya. 1609-10,
lö di (llaeoiiioonu. "aklım kaybetmiş biri" olarak anlatır: Suşinno
Galleria Borghese,
ise ressamı “ahmak ve deli", "aklından zoru olan "bir kavgacı" ve Roma Ressam burada,
"akıl hastası" şeklinde tanımlar. Napoli'de bulunması y ine bir şid­ erken dönem konu-
det olayıy la gündeme gelir: bu. Cerriglio hanının girişinde uğradı­ lanndan g e n ; erkek
ğı bir saldırıdır. İlk önce ressamın öldürüldüğü. y;ı da en azından nüye yönelm iştir

yaralandığı sanılır. Baglionc ve Bellorl'niıı iddialarına göre saldı­

rıyı düzenleyenCaravaggio'ııım Malıulı "düşmaın"dır. Söylentile­ ■ Caravaggio
(atfedılm iştir). D/ş
re rağmen Napoli ziyareti, ressamın üretken olduğu bir süreçtir,
Çeken Adamlar,
tiıı dönemin ilk ve en önemli yapıtları 180b depreminde kaybo­ 1609-10, Galleria
lur. Aralarında. Napoli'de yerleşik l.ombardiyalılar kilfsesi içlıı Palatina, Floransa
sipariş edilen, Isa'nın muhafızların arasından sıyrılarak mezarın­ Caravaggıo'ya ait
olduğu kesin değilse
dan y ükseldiği etkileyici bir Yükseliş resmi de dahil, i'ıç tablo var­
de tabloda, tür
dır. Bir başka prestijli sipariş olan Yme I 'rsııla'mn Şehit Edilme­ resmine dönüş gibi
s i ııi ise Caravaggio, 27 Mayıs K ilO ’da Napoli'den Cenöva'va gi­ ressama bas özellikler
derken yanına almaz. g örülür
 1606-1610 1606- 16 1o
■ Resmin ikonografisi
D O NE M

Goliath'ın Başıyla Davud son derece kişiseldir:

Davud burada ne ^
Galleria Boi’ghese’de bulunah Caravaggio'nun son baş- m uzaffer bir kahraman
ne de Isa'nın kutsal —
YAŞADIĞI

yapılı 1600-10 tarihlidir. Ressamın bu tabloyu, affını

kişileştirmesidir. Yüzün­
talep etmesinden sonra kardinal Borghese'ye gönderdi­
deki hüzün dolu ifade. J
ği sanılmaktadır: bu ayrıca genç Davud'un canavarı öl­ resmin trajik yönünü
dürdüğünü betimleyen tablolarının da sonuncusudur. vurgular; yendiği devin
başı b ir acıma duygusu
yaratmıştır. .Kurban ise
dünyevi gücün boş. işe
yaramayan bir değer
old u ğ un u anlatır
gibidir.

■ Caravaggio'nun bir
başka ünlü kendi portresi
(Aziz M a tta 'n ın Şehit
Edilmesi, 1600. San lu ig i
dei Francesi, Roma) ile
karşılaştırıldığında
ressamın yüzünün, kafası
■ Belloni'ye göre, kesilen G oliath'a
karanlıkta kanlar benzediği görülür.
akıtan Goliath'ın başı,
ressamın kabaca
yapılmış bir portresi
şeklinde, Napoli'ye
gelmesinden kısa bir
sûre sonra uğradığı
saldırıyla ilişkili olarak
değerlendirilebilir.
Kurbanın vahşi
bakışlarında bir yaşam
parıltısı var gibidir

■ Caravaggio'nun
yapıtlarında sıkça
karşılaşılan kılıç bu
tabloda/sanki silah
kullanmaktan
yorulmuş ya da
sıkılmış gibi yalın bir
şekilde betimlenmiştır

124 125
 1 6 0 6 -1 6 1 0 1 6 0 6 -1 6 1 0

■ Carlo Cesare

ı cmı vâvA
n O:\K\I

Emilialı Malvasia tarafından

Francesco A lbani'nin

ressamların zaferi Portresi, Wte d e ' Pittori

'ı \,Ş ' \ Dl f ; i

bolognesi, 1678.
Emilialı ressamlar bir

wuMuo
aksilik çıkarmadan
resmi bitirm eyi müşte­
rilerine garanti
ederlerdi.

A ■ Carlo Cesare Malvasi

jL in ı ıib a le Car-
tarafından Cnıido Reni'nin
racci'nin Karnese (Jalı-ı isi için yaptığı de­ Portresi, Vite de' Pirtori
korasyon ıııı başarıya ulaşmasından son­ bolognesi. 1678, Reni,
ra Emilialı birçok ressam Rnmn'yn akın Roma'da yaşayan en
özgün Bolognalı
eder ve yeni yüzyılın ilk yirmi yılı boyunca
ressamlardan biriydi.
villaların, kiliselerin ve sarayların deko­
rasyon İşlerini tekellerine alır. Doğadaki ■ Guercino; Şafak,
1621. Casıno Ludovısı,
biçimleri taklit ederek değil mükemmelliği
Roma. Reni'nin Palazzo
ve asuleli yücelterek ide,alize edilmiş bil Borghese'dekı yapıtına
tarzda resim yaparlar. Carracci kuzenlerin ■ karşılık olarak resm ettiği
vanı sıra Albaııi. Reni. Doınetıichino ve Guercı- Şafak'ta Guercino'nun
Barok tanrıçası oldukça
no'dan oluşan grup bir okul kurur. İlkeler, işlem­
insancıldır
ler ve yöntemler konusunda kesin kararlara varıl­
dıktan sonra, bu anlayışla resim siparişleri vermeleri
için müşterileri yüreklendirirler. Emilin ressamlarının
yaymaya çalıştığı sanat, çile dolu zamanların zor koşulların­
dan uzak, sahnenin kolay anlaşılması kaygısını taşıyan, propa­
gandacı ve göze güzel görünen cinstendir: aynı fikirlerr-paylaşaıı
■ Francesco
bir müşteri lopltılııgıı da bu akımın başarısına katkıda bulunur.
Albani. Venüs'ün
Yeni bir beğeninin yeşerdiğine işaret etlen bu akım, görsel hazzı Saçının Taranması,
gündeme getirmek ve kendisini Katolik kilisesinin resmi dili ilan y. V622, Galleria
etmek niyetindedir: bu da Caravaggio tarzının sonunun geldiğine Borghese, Roma. Bu
lirik manzara resminde
işaret, eder.
pek çok klasik alegori
görülebilir

■ G uido Reni.
Türbanlı Kız. deıay.
Azız Andreas'ın Şehit
Edilmesi, 1608, San
G ragorio al Celio,
Roma. Reni, ilk Roma
resimlerinde temelleri
16. yüzyıla dayanan,
ölçülü ve kolay
anlaşılır bir tarz
uygular Raffaello'dan
etkilenen ressam,
antik güzelliğe ve
Şiirselliğe vurgunduı
 1 6 0 6 - 1 6 1 0 1 6 0 6 -1 6 1 0
Y A P I T I , ARI

Ölüme yaklaşırken

II YY AT I Y Pi Y A P I T L A R I
■ Caravaggio. Suluna ■ Caravaggio, Azız
Bağlanm a Isa. detay, M a tta 'n ın Şehit
y. 1607, Musée des Edilmesi, detay, 1600,

kıyıda çektiği acılar Beaux-Arts, Rouen.

Isa'nın yüzü hayatının
San Luıgı deı Francesı,
Roma. Bu sahnenin en
bu acı dolu anında özgün unsurlanndan
H A Ï AT I VE

kimseden yardım bırı. cinayet karsısında

beklem ediğini anlatır korkudan çığlık atan
ama yine de kurban çocuktur Korkudan
edileceğini bilm ekten donakalmış çocuk,

G
kaynaklanan bir keder kurtuluşunun olm adı­
duyuyor gibidir. ğını hemen anlamıştır.
iaravaggio. Temmuz I ü 1O un başla­
rında Napoli'den denize açılarak Kornaya doğru yola çıkar. Yanı­
na aldığı eşyalarının arasında Vaftizdi Yalıya resminin (muhteme­
len Borghese'deki ya da Vinrenzo BontSllo'nıııı Malla'dnki koleksi­ ■ Caravaggio,
yonundaki) de bulunduğu diişüniilmekt.<'dir. Kardinal Ferdinando Çarmıhtan Indiriliş,
1602-03, detay, Museı
Goıızaga'nın araya girmesi (ve Kardinal Seipioııe BorglıeseYıln
Vaticani, Roma. Bu
papa mahkemesindeki etkisi) sayesinde Papa V. Paıılııs'ıan altlı­ kusıal sahnede Isa'nın
ğı resmi af bildirgesi henüz Caravaggio'ya ulaşmamıştır bıı yüz­ bedeni, renk ve ışık
den doğrudan Papalık Devlelleri'nin kıyılarına çıkmak çok da akıl­ kullanımıyla
kom pozisyonun en
lıca olmayacaktır, bunun yerine Napoli'Krallığı'na bağlı Monte
çarpıcı elemanı haline
Argentario'daki Toscaııa garnizonuna ulaşmanın daha güvenli gelm iştir. Bu, ölüm ün
olacağını düşünür. Ancak Caravaggio, kıyıya çıkar çıkmaz tutuk­ verdiği terk edilmişlik
lanır. Bellori'ye göre tutuklamada bir yanlışlık yapılmıştır ve Is­ hissini hafifletm eden
panyol askerler ressamı derhal serbest bırakırlar. Ancak bundan tablodaki hareket
İzlenimi veren
sonra olaylar kaderin elindedir. Serbest bırakılan fakat öfke ve
atm osferik yapıyı
endişeye kapılan ressam Roma'ya kadar gideceği yelkenlinin eş­ vurgular.
ı
yalarıyla birlikle yola çıktığını öğrenir, ama hunin umudunu yit it­
miştir. Bazı kaynaklara göre ölümcül bir ateşe lıılıilur; bazıları ■ Versilia Kıyısı.
Napoli'deki saldırıda aldığı yaraların ressamı burada ölüme sü­ "Teknesini bulamayan
rüklediğini. bazılarıysa Garavaggio'mm öldürüldüğünü iddia Caravaggio öfkeye ■ Caravaggio,
ederler. Ölüm nedeni ne olursa olsıııı kesinleşen tek şey. sanatçı­ kapılır ve güneşin Bakire'nin Ölümü,
yakıcı ışınlarının altında detay, y. 1600, Musée
nın Port' Ereole'de karaya çıkı­
sahilde umutsuzca du Louvre, Pans.
şından birkaç gün yürümeye başlar... En Bastırılmaya çalışılan
sonra öldüğü ve sonunda uzanabileceği ağlama dürtüsü, bir
18 Temmuz 1610 bir yere ulaşır; ateşler havarinin ölüm
içindedir. Birkaç gün karşısında duyduğu
tarihinde aynı yere
sonra, yaşadığı gibi acıyı ifade eder
gömüldüğüdür. sefalet içinde ö lü r."
Baglione,

128
t»
 t 606-1 6 1 0

Öldükten sonra:
DÖNEM

I pCf VÖVA
Avrupa sanatının
YAŞADIĞI

örneği

IMäKklÜ
c ».iravnggjo.
saygınlığını yitirmeyen ölümsüz
■ Georges de La bir kişiliktir. Yeteneği bazı kesimle­
Tour, M arangoz Aziz ri rahatsız ederken Avrupa'daki
Yusuf, y. 1640, Musée
birçok «İnatçıyı etkilemiştir. Örneğin Ispanyol ressamlardan, ça­ ■ Gérard von
du Louvre, Paris.
Sahneyi lışmalarını Napoli'de sürdüren II Spagnolelto. Caravaggio ile hiç Honthorst. M u tlu
tanışmamış olmasına rağmen oııım renk tercihlerini ve fiziksel Toplantı, y. 1617,
Caravaggıo'nun
Galleria degli Uf tizi,
naturalistik anlayışıyla ifade tarzını benimsemiştir. Büyük usta Velazquez'tie bunları ken­
yorumlam ak isteyen Floransa. Honlhorst,
tli resmine uyarlar. Kuzey Avrupa’daki ressamlar ise çoğu zaman hem yapay ışık
ressam, gerçeklik
görüşünü resmi bir
Caravaggio'nun doğalcılık arayışındaki bakış açısını kaybetmiş kullanımı (ışık, iki gizli

çerçevede sunar. ve onu ayrıntılara sığınmadan izlemeyi başaramamışlardır, öte kaynaktan yayılmakta­
dır) hem de bir tü r
yandan sanat tarihçileri hiçbir zaman Caravaggio'nun yapıl lanın
sahnesini betim lem eyi
yorumlamaktan, yeniden keşfetmekten ve kaynak göstermekten tercih etmesi bakım ın­
vazgeçmemişlerdir: olumlu ya da olumsuz, Caravaggio hep bir dan Caravaggio tarzını
başvuru kaynağı olmuştur. Caravaggio',ya duyuları ilginin yansıtmakta başarılı
zayıfladığı bir yüzyılın ardından 1f). yüzyıl, güçlü bir canlanmaya olm uştur

tanık olur. Bunu. Caravağgtö'nıın Vatikan'da bulunan Çarmıhtan

Indirilişresminin bir kopyasını yapan ve M e d ım 'm Salf mia Ca-
ravaggjo'ya özgü ışık kulanımımıı izlerini taşıyan Gfricaııiı gibi
sanatçılardan ve yaptıkları kopyalardan görmek mümkündür.

■ Jusepe Ribera, ■ Théodore Géricault,

"II S pagnoletto", M etiusa'nın Salı,
Davud Go lia th 'ın y. 1818-19, detay.
Başıyla, y 1630, Özel Musée du Louvre,
Koleksiyon, M adrid Paris. Caravaggio'ya
Gölgenin doğrudan ve özgü ışıklandırma,
sert bir şekilde çarpıcı bir şekilde
verilmesiyle aydınlanan aydınlatılmış figürleriy­
figürler, karanlık arka le G éricault'nun
plandan dram atik dram atik tablosunda
■ Velâzquez,
çizgilerle öne çıkar. görülebilir,
Hephaistos'un Demirci
Ocağı, 1630, Museo
del Prado, M adrid
Bu tabloda
Caravaggio'nun etkisi,
resmin günlük hayat­
tan alınmış arka
planında ve erkek
bedenlerinin ışık-gölge
kontrastıyla vurgulan­
masında görülür.

130 131
Caravaggio; I'yUyan Cupitlo. ifiitfi. Galleria Palatina. Fincansa.
 ■ Caravaggio ve
1)1/,IN

DİZİN
diğerlen, Meyvelei ve
Vazolardaki Çiçekler.
1593, Wadsworth
Müzesi, Hartford,
Connecticut. ■ Caravaggio,
Çobanların Tapınması,
1609, Museo
Regionale, Messina.

Not Berlin. Staatliche Mııseeıı. I.iiiuiiii, i lusal Galeri.

Muzaffer Cııpıılik s, 17. Bmmaus'ta Yemek. s, 93.98.
Hu bölümde Caravaggio'nun
Geııoya. Galleria di Pala/./» Madrid. I'liyssen koleksiyonu.
yapıtlarının sergilendiği verleriıı
Biaııco, İskenderiyeli Azize Gateıiıuı.
b ir listesi verilmiştir. 4yn/
licce lloıno, s. 79. s. 57.
in im t/o korunan binlen Tuzla
yapıt, krtmıiluiik olarak
Grenimin. Pinaroleea Gi»lea. Madrid. Mııseo del Pı-ado.
sıralanmıştır. I)ın ini. s. 121.
Tih-bekâr Aziz Francesco,
s. 55.
Madrid. Cmıledereracifııı de
D etroit. G ii/el Sanatlar Cajas de Vlıorro.
Elmansa. Galleria degli I IIi/i P iş Çeken Ailnmlnr. s. 122:
Enstitüsü. Islıak ut kurban liililme.il.
Ishnk’ııl Ktırtınn Edilmesi s II). Hyttymt Cupido. < 132-33.
Mana ve Mıırirı M antinim i, s. 57 s. 54.
Hacrinin, s. 13,
Hartford, Connecticut.
Dııldin. İrlanda Ulusal Messina. Mııseo Regionale.
Elmansa. Galleria Palatina. Wadsttorlli \ l hcm-inn
Galerisi. kazanışım Dirilişi, s, 117
Hlr Malın Şövalyesinin Ponıvsı. Hilebaz kumarcılar. s. (i-7 .1(7
Isa'nın Yakalanmanı, s. 121
s. 110: Aziz ErnnivsciTmin kendimleii
Milano, Pinacolcca
Ccçmesl, s 55.
Amlırosiaııa.
1/eı vepepen, s, 48-49
Kansas Cilv. Nelson Galerisi
VI kins M il/C -i,
Milano. I’ inacoleea di Brera.
Yuflizçi I n/g a. s. 50. Napoli. Gliiesa del Pin Monle
Emmausla Yemek, s. 98-99.
della Yliserlcoi'dia.
Yeclilnn.m. ş, 10809.

Napoli. Musci e Gallcrie di

Gapodiinonle.
kırbaçlanma, s. 105:
Azize Trsuia'nm Şehit. Edilmesi.
s. 123.

Ne« York. Gorsini

Koleksiyonu.
İk i Batyr ile Venös ve Cupido.
s. 14.

■ Caravaggio,
M uzaffer Cupido,
1598-99, Staatliche
Museen, Berlin ■ Caravaggio,
■ Caravaggio, İskenderiyeli Azize
Medusa'run Başı, Caterina. 1595-96,
y 1596-98. Galleria Thyssen Koleksiyonu.
degli Uffizi, Floransa. Madrid.
 YER D İZ İN İ YER D İZ İN İ

■ Caravaggio. V a ftitü o
Yahya. 1604-05, Ц
Galleria Mazıonale di z
Arte Antica, Roma.

■ Viyana,
■ Pietro Miotte, Napoli
Kıınsthistorisches
Manzarası, liman
Museum.
ayrıntısı, gravür, 1648.

•töz Malta'nııı Ştılıll1JStllhnwl. Meyve Aipel.liOğlan. s 12- İH:

s. 64-65.97. 125. 129: .■iziz Jemıne. s. 88-89;
\ m M anaya Çağrı, s. 00-07.97. GttHâİİi'm Başıyla Davııd
S . J0 0 - 0 1 ;

Koma. Clılesa di iıifli/ı'l Yalıya, s 122

Леи t oi l, ti/e l Koleksiyon
1,a na n . s. 10.
\ e u York, Metropolitan Sanat
Müzesi.
Genişlerin Konseri ya da Hıizik
Konseri, s. 17. 43.
Palermo. Collegia di Sait
1,0reıı/o Oratory ası.
iziz Kranıvseıı 1v İziz Uıııreııijun
ile Isa'nın Doğumu, s. I 17.
Paris. Mıısfie du İmin re.
Zırhı ve Uşağıyla M u hle
Hiğiıaeoıırl’tıtıPortresi.s. I l l ;
Bakire'ııih Olilmü), s. 58-59.00.
129.
Petersburg, l-lrıııitnj.
lavtacı. s. 18.
Pralo. (a s s a di Risparndo e
Deposit 1.
Dikenli Taç, s 113,120.
Koma.
Ciıiesa di San l.uigi del
rraneesi.
İziz Ш и в VK Melek, s. 63:
Saııt' Vgoslino,
1Madonna İla n la rla ISirlikıe ya da
horeli) Mallanılası, s. 82-83
Roıııa. Clılesa dİ Sanla Maria
del Popolo.
töz Petrtıs'ıiH Çarmıha Gerilmesi.
s 7-1-75,80:
Isiy. Bntılus'uıı HıristiyanOluşu.
s. 70-77.
Roma. Galleria Borglıesc.
Küçük İllisin llııeelıııs.
s. 34. 43:
Maria Magdalena, s. 40:
Roma. Galleria Doria Konen. Musre des Ite a ııv A rls . Valetta. Vincenzo Donelin
Paınplıili, Koleksiyonu.
ıM ım dakı Isa. s. I2 0 ,129;
Mısır Yolııınla Dinlenme. Ynür/.n Yalıya Kaynağın Başımla.
s. 1 7 .2 2 - 2 :1 .
Syrarnsa. Chlesa dİ Sanla s. 123.
l.ııeia al Sepoiçro.
Koıııa. Galleria Nationale (II .tö zeU ıria'ııııı Gömülmesi. > 117. \ is ana. Kunst historisches
Vrtc Vntiea. Mu seııııı.
HhlnfUnıt'Sİn Başını Kesen hıılil. Valetta. Vzlz. Yulianna Rnsnrle Mailinin,'ısı. s. 106-07.
S.S6-İİ7. Katedrali Müzesi.
t ö z Jerome ) azarken, s. 113:
Koma. Musei Capltollııi. .Yafllzcl’n ln Başınııı Kesilmesi.
K ıla . s. 21-20;
s. 114-15.
M m Yalıya, s. â I
Koma. Musri Valirani.
Çarmıhı:,m Im llriliş.
s 92-03. 128.

Ш Fılıppo Vitıarı,
M essina'nm Kuşbakışı
Manzarası, 17. yüzyıl,
■ Roma, Palazzı
önceden Gailene
Vaticanı.
Gaspatrırıi, Roma

136 137
 İSİM D İZ İN İ İSİM D İZ İN İ
vmcı

DİZİN
■ "Kadife" Bruegel,
İşitme, 1617. Museo
de! Prado, Madrid.

■ Orazio Gentıleschı,
Çocuk Isa'yı Taşıyan
A ziz Christopher.
y. 1615, Staatliche
Museen, Berlin.

Not Vralori. I ııı iıı. Accademla degli Ineammlnall'yl

Ihı bölümde Caravaggio İle
bağlamım olan saııaışılar
entelekt ikiler. ıııılllikaeılur ve
işadamları ile. Caravaggio'nvn
çağdaşı olan uya aynı yerlerde
etkinlikte Inıltınan ressamlar,
heykeltıraşlar ve mimarlar,
alfabetik bı'r sıraya gore
listelen/niştir.
Oaravaggio’nun annesi. Kocasının
fllDmüııdeıı sonra geniş ailesini lek
başına ayakla lutabllnılşi İr. s ııı
Hilelinin1. İlini amil
(Roma 1573-y. 164-1), ressam,
sanal larilıçisl ve Roma'dnyken
sanal tarihçisi. Caravnggin’ya
Caravagglo'nıın rakilıl Ayrıca
geniş yer ayırdığı \ ite de lıiUnri.
Caravagglo'nıın hayalını ila
saılbın e ,m in ta n moderni (1672)
kapsayan Le vile del pltlori.
adlı eseri yazmıştır, s. 122, 12«.
senlim i et arehltetıiadh
biyografininyanarıdır.s. I I , 70.
Hnrruıııen. Carin
95. 122. 12«.
(Arnııa 1538-Mllaıaı 1584).
Milano'nun 1560'Uırı itıharen
Basclıeuis. Kvarislo
başpiskoposu. \\rica Karşı
(Rergnmo 1617-77). ressam
Reformun önde gülen
Nal iirnınrl laı ıııılıı Caravugglo'dmı
islmlerindeııdir. s. fi. -16, <17.
büyük Ölçüde etkilenmiştir. s. iri.
Borroıııc». Kcdcıicu
Belim i, (ilnvaıı l’lctro
(Milano 1361- 163D. sanat
(Roma 1613-96). antika uzmanı ve
kııleksiyonaısıı. bilgin ve 1595'toıı
iiilınren Vlılaııo haşıılskoposıı
Kurduğu birçok onslİlli arasında
Bilılioieea Aınhrosıana da
Imhıııınakladır. Carnvaggio'mın
ilin anlayışını etkilemiştir, s. 8. 16.
•17.48.55.80.
Brucgel. kaşlı .laıı.
"Kadife" Brurgel olarak ila bilinir
(Britksel 1568-Anvers 1625),
ressam. Yaşlı Peter'ln ikinci oğlu
Bitmek tükenmek bilmeyen yenilik
arayışını ve eanlı anlatımını
babasından almıştır kuma da
Cavoliore d’Arpino'y la çalışmıştır,
s. 26.
Brııııo. Ciordann
(Nola 1548-Roma 1600). filozof ve
yazar. Roıntı engizisyon
mahkemesi tarafından sapkın ilan
edilerek yakılınışlır. Kişiliği ve
belki de nlüın şekli Caravııggio
dahil birçok çağdaşının hayal
görüşünü ve sanat anlayışını
etkilemişiır. s. 38.63. 77
Caraecinln. (iiovaıınl Hanisin.
II Hattlslello olarak bilinir (Napoli
I5 7 0 -1637). ressam. İler ıkısı de
ayıtı anda Napoli’de bulunmadan
öner (1606) bile Caravaggio'dan
etkilenmiştir, s. 104. 105.
kurmuşlardır, bu ailenin en ıınlti
üyesi Annibale'dir.
A llllihale
(Bolugua 1500-Roma 16ı mı.
ressam ve gravür sanatçısı
Karnese Sarayı'nı dekore etmek
üzere Rnma'ya çağrılmıştır
NaluraliSl eglliıu gösteren
sahneleri ve zarif manzaralarıyla
tanınmışı ır. Yapıtlarından biri
Santa Marfa del Popolo'da Ccı asi
Şapcli'ndc bulunmaktadır, s. 35.
36; 53.71, fil. 126.
Coloııııa. Oostaııza.
Krancesco I. Sforza'mn karısı.
('.avallere d '\rplun.
Kocasının ülüıııü üzerine markız,
asıl adı Olııseppe Gesıırl ( \rplnn
ıılnııış ve Carnvaggio ile ailesini
1568-Roma 1640), düneıumın ciı
himayesi altına almıştır, s. 10.
fınlu ressamlarından. 1592 ve
16 18 yılları nrasmda Roma.
Coloııııa. Mar/.io.
Napoli ve Krascali'de etkileyici ve
Oıravaggıo'mııı arkadaşı ve
görkemli dekorasyon çalışmaları
koruyucusu. Napoli'ye geldiğinde
yapmışlır. t ..ıravaggin eğilimini
kalacak yer ve İş bulması İçin
oıııın atölyesinde almış, ancak
Caravaggıo'ya yardım el iniştir,
dalıa sonra Saıı l.ıııgi dei Kranccsi
s. 104, 106.
kilisesindeki Oınlarefli Şapelinin
dekorasyonu İçin kendisine rakip
Ilel Monte.
olımışl ur. s. 2 8 .3 8 ,4 0 , 11.60.
kardinal. San Pietro Katedrali nin
62.

Carracrl.
16 ve 17 yıizyılm (iıdii ressamlar
vegravür sanatçıları ailesi. Kesme
yeni bir gerçeklik anlayışı
kazandırmak isleyen lııı sanatçılar
Nnlıırnle olarak da bilinen
■ Evarısto Baschems,
Masa. Dünya ve M üzik ■ Giovanni Battista
Enstrümanları, y 1650, Caracciolo, II.
Gailene dell'Accademıa, Battistello olarak bilinir,
Venedik. M eryem 'in Doğumu.
17 yüzyılın başlan. ■ Annibale Carracci,
Oratorio dei Nobilı della Ö lulsa. y. 1590,
Corrıpagnıa di Gesû. Staatsgalerıe, Stuttgart,
Napoli

13 8 139
 İSİM D İZ İN İ
I) İZİN
atölye yöneticilerinden. S;ın l.uigl
del Kraııcesi kilisesinin ıleknrasyo-
nıııııı yapınası ıçııı Carovtrggıo'ya
sipariş vermiştir. s. illi. 78.
İlmin. Mıınaıılııııiıı.
Genin alı pı eııs. Ceııuvo'yü
geldiğinde Cnravaggip'nım
Sanıpierdarcnn'daki malikânesinin
arkadlarını fresklerle süslemesini
işlemişi 1808). fakat ressam bıı
lekllfl kabul eımemişıir. s. 78.
■ Georges de La Touı,
Laternacı, y. 1630-36,
Musée des Beaux-Arts,
Nantes
140
İSİM D İZ İN İ
■ Alessandro
Bonvicino, II. Moretto
olarak bilinir, Vaftızcı
Yahya ile Kutsal Aile,
1535-40. Museo Poldi ■ Gıovan Battista
Pezzoli, Milano. Moroni. Bir Gencin
Portresi, 1550'den
önce, Pinacoteca
Nazıonale. Siena.
le lip e . II.. İtalya'ya yaptığı gezi sırasında bu
(1527-ÜHı. \ Karl ın ilk "plıı. Is­ ustalarla birlikli-çalıştığı
panya. Napoli, Sicilya ve l’orıckız liılştinOlıın-kteılir. s. 130.
kralı, aynı /amamla Milano tlı'rkü
18. yfızy ılıln yıkan itin savaşların heoııardo ila \ im i
ilan, kainlik ıırlodokslslnln gallhl (Vinci. Floransa 14fı2-Amhoisr
olarak çıkmıştır. s. 1.1. 1.519). ressam, lıeykellıraş. mü­
hendis ve yazar. Bilimi, sanalsa!
I'oııluııu. Dümenim çabanın bir lamnmlay ıcısı olarak
(Melltle lfı43-Napoli 1607). mimar. görmüştür. Milano'daki San
\ SKtııs'nn papalığı sırasında Kmııı'csro Grandi' kilisesinde
Romanın ııımlcrnleşıİrilmesi iyin lmlıınaıı kın,ılıkların Kakiresi
bir proje geliştirmiş ve bıı projeyi lalıloşıınıın Garavaggıo'yıı
MaıılyerLsi lerirı yapıtlannı Mantoya 1540). ressam ve uılımır.
uygulamıştır, s. 18. IW .28.29.3li. derinden ı-l kilöıligi lalımın
incelemişi İr. Kemli yapıl iarıuuı RafTaelloiıııu arkadaşı. Manto-
çoğumla da ışık önemli bir rol edllmektı-ıllr. s 12. 13.46. illi
l oppa. \ incen/.o va'dakf Pnlazzo Te'yl yaıunış ye 'kâlıyn sı olmuştur, s 10,
oynamıştır, s. 131. fresklerle dekore etmiştir. Burada
(Bıesn.ı y.l-127-y.iniöl. ressam. Maııfıı-ıli. liarloloım-o
Sfnrzalanıı çok takdir elliği Foppa perspektif açısından getırdlfij (Ostiarıo. Gıeıııona y 1587-Komu Moı-etto. Vlrssuııdrıı
Ginvanııi da t ıliııe. yenilikler Ve figürlerin fıçüllrü
l’avla, Genma. Savuna. Milano ve 10201. ressam. Garavaggıo'ıııın lionvlclııo. II Ilı esi ia oturak da
asıl adı Naııni tikline 1487-Roma İKiyulım verilmesini gerektiren
liresfla'da çalışmalarını özgün larzııım ıfım Çvmpn'ya bilinir (P.rcscia I I98 v. 1554).
1504). dekorasyon ressamı. anlatımıyla 16. ylizyıl Lomhartliya
sürdürmüştür. Işığın ayrını ılı bir yay ılındsıııa öncülük etmiştir, "hımıhartlıya okulu" ressamı.
RalTaello’nun öğrencisi. resmini etkilemiştir, s. 20
şekilde incelenmesiyle zenginleşen s. 94 Genç Garavaggio'ya esin Vermiştir,
Çalışmalarım Roıııa (Izıgge
resimlerinde Venedik ve s. 13.20.
l ininine). Floransa ve Venedik'te GluKtlıılani. \ iıın-ıızıı.
l.ombardlya kültürünün ızleıiııe Maıllı-gna. Vııdrı-a
sürdüren Glovamıi: ''grotesk" marki. Guravaggio'nmı Koma daki
rastlanır, s. 12. 2ıı. (Isııla ili Camını. Padov.ı 1431 Moroni. Giovaıı B allisla
resmin ustalarındandır. IJk ınûşterilerımleıı biridir, s. 16. Maıııova 1506). ressam yegraviir (.Mbino, Brrgamo y. 1520-Bergamo
Garavaggıo bıı leslmlerdcdoğanın 17.61.
(leıılileselıi. Oıa/.iıı sanatçısı. Dramatik açıdan çarpıcı
ılıkkaılı bir şekilde ifade
(Pisa l563İ,oııdra 1639). ressam, yapıtlarıyla çağdaşlarını etkilemiş,
edilmesinden etkilenmiştir, s. 11. Iloııtlıarst. t■<-!.!III (i.ı-rril I
Caravaggio'nnn arkadaşı ve ardılı. kendinden sonraki nesillere figür­
Gerçekliği, ışık ötekilerinin cesur tan. İtalya'da Gher.nılo deile \o iti lerin duruşları, yaradığı plastik ve
Giıılio Komamı. olarak bilinir (Utreelıl 15HO-I65B).
re yalın kanırası Itırıyla kromatik eıkller bakımından
asıl adı GİUİİ0 l.lppi IRom.ı 1499- Felemenk. Caravaggio'nnn natura
yorumlamışı ır. s. 94-üli. öncülük clınişıir. s 20.
lızmindeu, karanlık şalinden res­
Gcricaıılt. I lıeoıloee metmesinden, kutsal betimlemele­ Mı-Iaııılrımi. Fiilide.
(Roııen 1791-Pnris 1821). Fransız rinden etkilenmiştir, s. 131. Caravaggio'nnn modeli. Ressamın
ressam, gravür sanatçısı ve ünlü kadın karakterlerinin hır
heykeltıraş. İtalya'ya 18 Ki-17 l a Tınır, Georges ılı- kısmı İçin esin vı-rınlştir, s. 57
yılları orasında yaptığı seyahat (Vlc-sttriSı-llle I r.D3-l,ııiK'vill.-
sırasında ışık kullanımının 1652). Fransız ressam. Sanatsal Merisi. I rıııın
ııslalaruıdaıı Gltıllo Roınnııo. olgunlaşma sürecinde Garavaggıo
(?■ 1376). mimar. Garavaggio'nıın
Garavaggıo. Mielıelnııgelo ve ile 17. yüzyıl nalıırallzımnlıı diğer
babası. Francesco l, Sforza'mn
I ftılenicrlmlnı elklleııınlştlr:
■ Andrea Mantegna,
M elek Korosu İle ■ 5ımone Peterzano,
M eryem ve Çocuk Isa, Isa'nın Mezara
1485, Pınacoteca dı Konması, 1584, Chiesa
Brera, Milano. dı San Fedele, Milano
141
 İSİM DİZİNİ İSİM D İZ İN İ
■ Gıovan Gerolamo
M'/m

DİZİN
Savoldo, Ermiş
A n th o niu s ile Ermiş
Paulus, y. 1520, Gallerie
■ Raffaellino da dell'Accademia,
Reggıo. Yusuf ve Venedik. ■ Massimo Stanzıone, ■ Tıziano Vecellio.
Melek, y. 1557, San Azize A gnes Hapiste, Kendi Portresi, 1562,
Silvestro al Quirinale, y. 1630, Palazzo Staatliche Museen,
Roma. Vecchio, Floransa. Berlin.

kilisesinin dekorasyonuyla Caravaggln'mın lıahasmın işvereni

görevlendirilmişi ir. s. 62 ve koruyucusu, s. 10.

Nebbia. Cesare \ . Sivlııs.

1578). Lombardlvalı ressam.
Çalışmalarım mı çok Bergama,'rla
silrdûrrtıüşiür. Tıztaım'mıu
Venedik kökenli resmine yakınlık
gösteren,yapıtlarının, gelişim dö-
nemimin Caravnggio'yıı etkilediği
kesin alarak bilinmekledir. s 20.
Muziano, 11i m la ııııı
l:\quafredda. Breseia 1528-Roıno
1592). randam ve gravür sanatım
Başlangıçla Rcııııanlııo İle
Mnrellıı'nıııı flna'ilılk nlllgı
l.ombardiya okıılıı ve Venedik
resmiyle İlgilenmiş fakat Konin'ya
geldikten sonra Mlrhnlangoto'nun
Manlyei'izıııl'nıleıı etkilenmiştir
Koıııa’daykeıı. Caravaggıo’daıı
önce. San Luîgl del Franftosi
(Orvleuı 1534-161 I). ressam.
(»Irolnmo Mıızıaıın'nıın öğren«».
Roıııa’rla biiyiik dekoratif resimler
yapınışUi Bir Maııiyerisl; olarak
karşı-Reform'un ideallerini biraz
şövalyelerTaıikulı'nııı ressamı
duygusal bir şekilde yorumlamış­
olmuş ve anıtsal dekoratif resim
tır. Federıaı Borromeo itirafından
dizileri ve birçok kanvas-
honıbardıyaya çağrılan Neblvia en
üretmişi İr. s 118. 119. 120.
çok konusunu azizlerden alan
resim anlayışının yaygınlaşması
Radülbvie. Nieolö.
açısından önemli bir rol
Ragıısa .tüccarı. Büyük bir
oynamıştır, s. 30.
olasılıkla Caravaggih'nıın 1606'dıı
Rotıııı'ya geldiğimle ilk müşterisi
I’elerzım o. Slmoııe
olımışlıır. ş. 101. 106.
(Bergaıııo, I ü?3-96 arasında faal),
ressam. Eğitimini buyıık olasılıkla
RalTacIlino da Regglo.
Venedik'le alınış ulan Peleı zaııo.
asıl adı Raffaellino Mutta
Oıravaggıtfmm I584'ı.nn itibaren
(Codcmoııdo. Reggıo Emilin 1550-
öğretmenliğini yapmıştır,
Ronıa 1578)..Maııiyerisl ressam.
s. 14.15.
Çalışmalarını 16. yüzyılın
sonlarında Roma'dn sürdüren
l’reti. Maltla.
Zıırearı'nin arkadaşı, s. 31.
Gavailçre Çalabıese olarak da
BHInir (İsyerna, llnlaıızaro iti 18-
Reni, (lııido
Valeua 1699). ressam
(BolOgna 1575-1642). Vceııdcnıiu
Caravaggıo'dan oldukça etkilenen
del Carraeci İle bağlantılı ressam.
1’reiı. ı,-alışın,'ilanın Roma. Napoli
Çalışmalarında Rafinelin İle
ve Mndenn'da sürdürmüştür.
(laravaggıo'yu örnek almıştır,
1061'de Malla’ya yerleşerek
s. 69.75. 12027.
Rııbeııs. Beter Baul
(Siegeıı. VVesıfaleıı 1577-Anvens
1640). Flaman ressam. 1600 ile
1608 yılları arasında İtalya'da
bulunmuştur. Bıı seyahatinin
ardından verdiği yapıllaı. özellikle
ışık etkileri ile ışık-gölge
kontrastının kullanılın bakımından
tarnvagglo «kileri taşır, s. 72. 73
Salviall. derclıimı.
Fraııt'escn de'Knssı. (Ek ıransa
lâlll-Ruma 1563). ünde gelen
Maııiyerisl ressam. 16. yüzyılın
ortalarında Roma'da faallyei
göstermiş, daim sonra Floransa.
Ifilövanni de l dine ile birlikte)
Venedik. Mantoya, Verona ve
1’nnnn'dn çalışmaya devam
etmiştir, s. 31
Savoldo. (lluvnıı (İcrohııııo
(Btescia y. 1480-V enedik y lâiiO).
ressam. Glorgionc ve Tiziano'daıı
etkilenen ressam Ijımbardlya
ojcul.unuıı önemli üyelerindendir.
Çaravaggio’nun hgurlerıııı kısmen
aydınlatarak bir ışık gölge
kontrastı oluşturma anlayışının
lentol ilhanı kaynağı olduğu
düşünülmekledir, s 20. 21.
Sforza. I. Ira m eseo .
Caravagglo markisi f? 1583),
asıl adı Felire Berelll
(Groltammare 1520-Roıııa 1590).
1385'ten itibaren papa. Adı önemli
ekonomik reformlar ve Roma'dtıkl
unlu knnııı hınalarımn yapımı ve
rekonstrükslyomı ile anılmakladır,
s. 28.29. 36. 46.
Slaıı/.ioııe. Massimo
(Urla dİ Molla. Caserla 1585-
Napoli 1656). ressam. Caravagglo
gerçekçiliğimi) takipçisi. 17. yüzyı­
lın Napoli resmine yeııı hır soluk
getirmiştir, s 118. 1 19.
Tiz.iaııo. \ ecellio
(Pit'Ve di Cilddrr 141)07 Venedik
1576). 16. yüzyılın Venedikli
ııştidarındnn. bumhardlyalı
yüzden ilk Carovnssisln'lnrdan
ressamlarla Caravuggın üzerindeki
sayılır. Tür resmine eşillm
etkisi büyük olmuştur, s. 13. 15.
göstermiş ve Roma'mn kamı
edildiği, alkoliklerin, çingenelerin,
Valcıılİli ya da Jan de
lioıılogrıc. kumarbazların ve askerlerin
A . Moses olarak da bilinir doldurduğu dünyevi sahneler
(Coıdloıfmıiers 1594-Runtâ 1632). betimlemiştir.s. 40.
Fransız ressam. Ronıa'ıln Bartoln-
Igııaeoıırt. Vdull de,
m ı» Manfredi'nln öğrencisi.
I lospltailer Tnrlkntı'mıi İJüyük "
Miiııfredl sayesinde tanıdığı
Isltısı. Caravagglo. Maltıı'da
(Irıravagglo'dan etkilenmiştir bil
bulunduğu sürede portresini
yapmıştır, ay rica ressama
Valleıta'daki Aziz Yalıya
Şövalyeleri kilisesinin şapeline
yerleştirilmek üzere \atUz<fııin
Haşinin Vurulması adlı tabloyu
sipariş etmiştir, s. 110, 1) 1. 114.

■ Peter Paul Rubens,

M a rki Giovanrıi Carlo ■ Valentin de
D oria'nın A t Üzerinde Boulogne. Vaftizci
Portresi, y. 1606, Museı Yahya, y. 1628-30.
Gailene di Santa Maria in Via,
Capodimonte, Napoli. Carnerirıp.

142 143
 O rtaç ağ d an 20. yüzyıla Yayınlanan Eserler
k ad ar ortaya çıkan tüm 1 M ichelangelo

sanat ak ım ların ın en 2 Cézanne

Önemli u staların a ad an an 3 Rembrandt

bu dizide lıem o d ö n e m e 4 Van Gogh

hem d e sanat ta rih in in 5 Picasso

d âh ileri sayılan bu büyük 6 Matisse

sanatçıların y ap ıtların a 7 Kandinsky

d air b irço k bilgi, b elg e ve 8 Renoir

resim su n u lm ak tad ır. 9 Goya

Okıımavı kolaylaştıran 10 Gauguin

renkli b a n tla r sayesinde 11 Bosch

şanat ta rih in in bu 12 Caravaggio

tan ın m ış eserleri farklı

b ir yoldan

DOST çö zü m len m ek ted ir.

Imtlyııy.üıhitıl Erdal Akalın

kı.raı HûordlKHnriı \li ktırabayram
KtlilOr Elsim Demir
Hilgımıynr S iyin Ш Ш Ы ш е Sonsal Güven

( i r i m i Oüge (')zlıck

1SI1N !)75-298‘0(i;|-1

Ш HdtöHeei Stolann Htvrainrl ve Stefann Zuffi

Metin KosaOlni'Rİ

Cttrncl kayıınklıır
Uluda Arşivi. Milano

Görsel materyali ıt'iniıı rtııınmlzo yardımcı nlaıı ııııteu

ve iıHoğrof arşivlerim- tuşekkdr cılcı r/
Kaynak lıclirtilıııcycıı görsel materyalin yayım haklan
yayıncılara allllr.

Ln ШЬПЫегп n lıtn ıv s.r.l., Milano'nun kııtkılıınyln

ЬащШтфг.
' I9IKI. Lcoııarıln Arlı- s.r.l Milano
Hlt'iııoıııl Hdltorı Associati

' Dosi kiLaİH'V 1Yayınları

karanfil Sokak Э8М. Kızılay OtifiâO. Ankara

Tüm yayın hakları saklıdır.

Sn kılan l'llnnönd s.p.n. (anıtından Mart 2002

larıntnacı мштаНаио. Venedik'le 2000 adcı basılmışın'.