‫کاربرد فناوری نانو در‬

‫تصفيهآب‬

‫مجموعه گزارش‌هاي‬
‫رصد فناوري نانـو‬
‫‪1391‬‬
 ‫کاربرد فناوری نانو در‬
‫تصفیهآب‬

‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫‪1391‬‬
 ‫عنوان‪ :‬فناوری نانو در تصفیه آب‬
‫ترجمه و ويرايش‪ :‬علي عباسي‬
‫به سفارش‪ :‬ستاد ویژه توسعه فناوری نانو‬
‫طراحی‪ :‬شرکت توسعه فناوری مهرویژن‬
‫تاریخ انتشار‪1391 :‬‬
‫نشانی‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان ستارخان‪ ،‬خیابان شهید حبیب اهلل‪ ،‬بلوار شهید متولیان‪ ،‬پالک ‪9‬‬
‫صندوق پستی‪14565-344 :‬‬
‫تلفن‪021-61002251-4 :‬‬
‫دورنگار‪021-61002222:‬‬
‫آدرس سایت‪www.nano.ir :‬‬
‫پست الکترونیکی‪tolid@nano.ir :‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫صفحه‬ ‫فهرست‬ ‫عنوان‬

‫بخش ‪ 1‬مقدمه ‪9....................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1‬مقدمه ‪10................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 1‬هدف از انتشار گزارش‪10...........................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 1‬دالیل تهیه این گزارش‪10..........................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 1‬مخاطبان این گزارش‪10.............................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 4 1‬قلمرو گزارش‪10.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 5 1‬منابع اطالعاتی‪11.......................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 6 1‬اعتبار گزارش‪11.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 7 1‬گزارش‌های مرتبط‪11.................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 8 1‬خدمات آنالین ‪11............................................................................................................................................................................. BCC‬‬
‫ ‪ 9 1‬سلب مسئولیت‪11......................................................................................................................................................................................‬‬
‫بخش ‪ 2.‬خالصه اجرایی ‪13....................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2‬خالصه اجرایی‪14..................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫بخش ‪ 3‬کلیات‪17..................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 3‬کلیات ‪18...............................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 3‬چالش آب در قرن ‪ 21‬میالدی‪18..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 1 3‬کیفیت آب‪18................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 1 1 3‬عوامل بیماری‌زا‪19............................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 1 1 3‬آرسنیک‪19.......................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 1 1 3‬محصوالت جانبی ضدعفونی‌کننده‌ها‪20..........................................................................................................................‬‬

‫‪1‬‬ ‫ ‪EDC 4 1 1 3‬ها‪20.........................................................................................................................................................................‬‬

‫ ` ‪ 2 1 3‬ک ّمیت آب ‪21...............................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 1 2 1 3‬نمک زدایی‪22..................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 2 1 3‬استفاده مجدد‪22.............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2 3‬آب آشامیدنی‪22...........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 3 3‬فاضالب صنعتی‪23....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 3 3‬فلزات سنگین‪24.........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 3 3‬ترکیبات آلی‪24............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 3 3‬فاضالب‌های روغنی‪25.................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 4 3‬آب فرایندی‪25.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 4 3‬آب دیگ بخار‪25..........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 4 3‬آب خنک‌کننده‪25.......................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 4 3‬آب صنعت نیمه‌رسانا ‪26..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 4 3‬آب مورد نیاز در صنایع دارویی‪26..............................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 5 4 3‬آب برای تولید مواد شیمیایی و فراوری نفت و گاز‪27...............................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 6 4 3‬تولید غذا و نوشیدنی‪27..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 7 4 3‬پساب‌های رادیواکتیو‪27..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 5 3‬رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی‪28...........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 5 3‬نقاط مهم جهان که نیاز به تصفیه آب‌های زیرزمینی دارند ‪28.................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 5 3‬روش‌های معمول تصفیه ‪29.........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 5 3‬روش‌های جدید رفع آلودگی آب‪30...........................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 6 3‬فناوری نانو‪30...........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 6 3‬نانو ساختارها‪31............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 1 6 3‬ویژگی‌های نانومواد‪31......................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 7 3‬فناوری نانو و آب‪32..................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 7 3‬مزایای استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب ‪32........................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 7 3‬خطرات بالقوه استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‪33............................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 7 3‬عدم تطابق ادعاها با واقعیت‌های فناوری نانو؟‪33.....................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪ 4 7 3‬قوانین مربوط به نانومواد‪34.........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬

‫بخش ‪ .4‬محصوالت غشایی‪35..............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 4‬محصوالت غشایی‪36............................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 4‬عناصر غشایی اسمز معکوس‪36..............................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 4‬نانوفیلتراسیون‪37...................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 4‬اولترافیلتراسیون‪37................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 4 4‬مقایسه فرایندهای غشایی‪38................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 5 4‬پیشرفت‌های فناورانه در محصوالت غشایی نانومقیاس ‪39...................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 5 4‬غشاهای نانوکامپوزیتی آلی‪/‬معدنی‪39.......................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 5 4‬غشاهای نانولوله‌ای کربنی‪40.......................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 5 4‬غشاهای نانولوله‌ای نیترید بور ‪40................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 5 4‬غشاهای حاوی آکوآپورین ‪41......................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 6 4‬حجم بازار محصوالت غشایی نانوساختار در تصفیه آب و میزان رشد آن‪42.......................................................................................‬‬
‫‪ 1 6 4‬تصفیه آب آشامیدنی‪43..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 1 6 4‬اسمز معکوس‪43..............................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 1 6 4‬نانوفیلتراسیون ‪44...........................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 1 6 4‬اولترافیلتراسیون‪44........................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 4 1 6 4‬فرایند پیش‌تصفیه برای نمک‌زدایی با اسمز معکوس‪45...............................................................................................‬‬
‫ ‪ 5 1 6 4‬آالینده‌های نوظهور ‪46....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2 6 4‬تصفیه فاضالب‪46........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 2 6 4‬تصفیه فاضالب‌های شهری‪46.........................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 2 6 4‬تصفیه فاضالب‌های صنعتی‪47........................................................................................................................................‬‬
‫‪ 3 6 4‬تصفیه آب فرایندی‪48.................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪2‬‬
‫ ‪ 1 3 6 4‬تصفیه آب مورد نیاز نیروگاه‌ها و دیگ‌های بخار صنعتی ‪48.........................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 3 6 4‬تصفیه آب در صنعت نیمه‌رساناها‪ ،‬بازیافت‪49...............................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 3 6 4‬آب ‪49.......................................................................................................................................................Compendial‬‬
‫‪ 4 6 4‬رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی‪50...............................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫بخش ‪ 5‬فیلترهای نانوالیافی بی‌بافت‪51...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 5‬فیلترهای نانوالیافی بی‌بافت‪52............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 5‬تصفیه آب آشامیدنی‪52..........................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 2 5‬تصفیه فاضالب‪52.....................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 5‬نانوالیاف ‪53...............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 3 5‬شبکه‌های نانوالیافی دوجزئی‪53.................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 3 5‬نانوالیاف معدنی‪53.......................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 2 3 5‬کاربرد در تصفیه آب‪54...................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 4 5‬بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن‪54...............................................................................................‬‬
‫بخش ‪ 6‬نانولوله‌های کربنی‪57..............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 6‬نانولوله‌های کربنی‪58...........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 6‬کاربردهای تصفیه آب‪58..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 1 6‬فیلترهای ساخته شده از نانولوله‌های کربنی تک‌دیواره‪58.......................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 1 6‬مخزن حاوی الکترودهای نانولوله‌ای کربنی منظم ‪59................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 1 6‬فیلترهای نقطه مصرف ساخته شده از جوهر نانولوله‌ای کربنی‪59...........................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 2 6‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن‪59.........................................................................................................‬‬
‫بخش ‪ 7‬نانوذرات‪61...............................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 7‬نانوذرات‪62...........................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 7‬نانورس‪62..................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 2 1 7‬نانوذرات رس تغییریافته با ترکیبات آلی (اُرگانوکلی)‪62..........................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 2 1 7‬نانوکامپوزیت پلیمر‪-‬رس‪63............................................................................................................................................‬‬
‫‪ 3 1 7‬نانورس سنتزی‪63........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫زئولیت‌های نانوبلوری‪63..........................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬

‫‪ 1 2‬کاربرد در تصفیه آب‪64...............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫پلیمرهای زیستی تنظیم‌پذیر‪64.............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ ‪7‬‬
‫‪ 1 3‬کاربرد در تصفیه آب‪64...............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫درخت‌سان‌ها‪65........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪4‬‬ ‫ ‪7‬‬
‫‪ 1 4‬کاربرد در تصفیه آب‪65...............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫تک‌الیه‌های خودآرا روی بستر مزوحفره‌ای )‪65.................................................................................................................. (SAMMS‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ ‪7‬‬
‫نانوذرات تک‌آنزیمی (‪SEN‬ها) ‪66...........................................................................................................................................................‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ ‪7‬‬
‫‪ 1 6‬کاربرد در تصفیه آب‪66...............................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫نانوذرات آهن‪67.......................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪7‬‬ ‫ ‪7‬‬
‫‪ 1 7‬نانوذرات اکسید آهن مغناطیسی (نانوزنگ آهن)‪76.................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 7‬نانوذرات دوفلزی‪68.....................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫‪ 1 2 7‬نانوذرات آهن‪/‬پاالدیوم‪68....................................................................................................................................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 2 2 7 7‬نانوذرات طال‪/‬پاالدیوم‪68.................................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 3 2 7 7‬نانوذرات دوفلزی دیگر‪68...............................................................................................................................................‬‬
‫ ‪ 8 7‬نانوذرات فلزی غیرآهنی‪68.....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 8 7‬نانوذرات آلومینا‪68......................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 8 7‬نانوذرات منیزیم و اکسید منیزیم‪69..........................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 8 7‬نانوذرات نقره‪69...........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 8 7‬نانوذرات اکسید روی‪69..............................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 9 7‬کاتالیزورهای نوری (فتوکاتالیزورهای) نانومقیاس‪69.............................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 9 7‬کاربرد در تصفیه آب‪70................................................................................................................................................................‬‬
‫‪3‬‬ ‫ ‪ 10 7‬نانواسفنج‌ها‪70...........................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‬

‫‪ 1 10 7‬کاربرد در تصفیه آب‪70................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬

‫ ‪ 11 7‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و میزان رشد آن‪71..........................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 11 7‬نانورس‌ها‪71..................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 11 7‬نانوذرات فتوکاتالیستی ‪71...........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 11 7‬نانوذرات مبتنی بر آهن ‪72..........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 11 7‬نانوذرات دیگر‪73........................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫بخش ‪ 8‬بازار مناطق مختلف جهان‪75.................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 8‬بازار مناطق مختلف جهان‪76...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 1 8‬آمریکای شمالی‪80...................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 1 8‬آمریکا‪80......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 1 8‬کانادا‪81.........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 1 8‬مکزیک‪81.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 2 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در آمریکای شمالی و میزان رشد آن ‪82.......................................................‬‬
‫‪ 1 2 8‬روندهای اقتصادی‪82...................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 2 8‬فعالیت نانوفناورانه‪83.................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 2 8‬نیاز به آب‪83...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 2 8‬تصفیه آب‪84................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 3 8‬اروپا‪84......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 4 3 8‬فرانسه‪84.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 5 3 8‬آلمان‪85........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 6 3 8‬ایتالیا‪85........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 7 3 8‬اسپانیا‪86......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 8 3 8‬انگلیس‪86....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 9 3 8‬روسیه‪87.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 10 3 8‬ترکیه ‪87......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 11 3 8‬اوکراین‪87...................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در اروپا و میزان رشد آن‪88..........................................................................‬‬ ‫ ‪4 8‬‬
‫‪ 1 4‬روندهای اقتصادی‪88..................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 4‬فعالیت‌های نانوفناورانه‪88..........................................................................................................................................................‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 4‬نیاز به آب‪88...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 4‬تصفیه آب‪88...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 5 8‬آسیا‪-‬اقیانوسیه‪89...................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 5 8‬استرالیا‪89....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 5 8‬چین‪89.........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 5 8‬هند ‪90...........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 5 8‬اندونزی‪91.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 5 5 8‬ژاپن‪91...........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 6 5 8‬مالزی ‪92.......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 7 5 8‬سنگاپور‪92...................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 8 5 8‬کره جنوبی‪92...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 9 5 8‬تایوان‪92.......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 10 5 8‬فیلیپین‪93....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 11 5 8‬تایلند‪93.......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 12 5 8‬ویتنام‪93.......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 6 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در منطقه آسیا‪-‬اقیانوسیه و میزان رشد آن‪93............................................‬‬
‫‪ 1 6 8‬روندهای اقتصادی‪93...................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 6 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‪94...........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 6 8‬نیاز به آب‪94................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 4 6 8‬تصفیه آب‪94................................................................................................................................................................................‬‬
‫ ‬
‫ ‬
‫‪4‬‬
‫ ‪ 7 8‬خاورمیانه و آفریقا‪95...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 7 8‬الجزایر ‪95.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 7 8‬مصر‪96..........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 7 8‬ایران‪97.........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 7 8‬اردن‪97.........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 5 7 8‬مراکش‪97.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 6 7 8‬پاکستان‪98...................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 7 7 8‬عربستان سعودی‪98....................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 8 7 8‬تونس‪99........................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 9 7 8‬نیجریه ‪99.....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 10 7 8‬آفریقای جنوبی‪100.......................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 11 7 8‬زیمبابوه‪101....................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 8 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در خاورمیانه و آفریقا و میزان رشد آن‪101....................................................‬‬
‫‪ 1 8 8‬روندهای اقتصادی‪101...................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 8 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‪102..........................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 8 8‬نیاز به آب‪102...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 8 8‬تصفیه آب‪103...............................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 9 8‬آمریکای التین‪/‬منطقه کارائیب‪104..........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 1 9 8‬آرژانتین‪104..................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 9 8‬برزیل‪104.......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 2 9 8‬شیلی‪105......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 3 9 8‬کلمبیا‪105......................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 4 9 8‬کشورهای دیگر آمریکای التین‪106............................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫‪ 5 9 8‬منطقه کارائیب ‪106.......................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
‫ ‪ 10 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در آمریکای التین و کارائیب و میزان رشد آن‪107.......................................‬‬
‫‪ 1 10 8‬روندهای اقتصادی‪107..................................................................................................................................................................‬‬ ‫ ‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

107..........................................................................................................................................................‫ فعالیت‌های نانوفناورانه‬2 10 8

107...............................................................................................................................................................................‫ نیاز به آب‬3 10 8
108...............................................................................................................................................................................‫ تصفیه آب‬4 10 8
109......................................................................................................................................................................................................‫ تحلیل پتنت‬9. ‫بخش‬
110.....................................................................................................................................................................................................‫ تحلیل پتنت‬9
113...................................................................................................................................................................‫ ساختار صنعت و معرفی شرکت‌ها‬10 ‫بخش‬
114.................................................................................................................................................................‫ ساختار صنعت و معرفی شرکت‌ها‬10
114............................................................................................................................................................................‫ مشخصات شرکت‌ها‬1 10
114................................................................................................................................................................................................... ABS MATERIALS -1
115..............................................................................................................................................................................................Altair Technologies -2
115.............................................................................................................................................................................................American Elements -3
115......................................................................................................................................................................................................Argonide Corp -4
116..................................................................................................................................................................................................... ASAHI KASEI -5
117................................................................................................................................................................... ATECH INNOVATIONS GMBH -6
117...........................................................................................................................................Berghof Filtrations und anlagentechnik gmbh -7
117......................................................................................................................................................................................................Cantel medical -8
118................................................................................................................................................................................................................. ceramem -9
119........................................................................................................................................................................................Clariant nano-zeolites -10
119................................................................................................................................................................................................................. .Cnanoz -11
120.............................................................................................................................................................. Crystal clear technologies inc. (cct) -12
120..............................................................................................................................................................................daicen membrane systems -13
121............................................................................................................................................................................................. Dais analytic corp. -14
5 121........................................................................................................................................................ Dendritic nanotechnologies, inc. (dnt) -15
122......................................................................................................................................................................................................donaldson co. -16
122.........................................................................................................................................................................................Dow water solutions -17
123..........................................................................................................................................................................................ECO ceramics B. V. -18
123........................................................................................................................................................................................................ Emembrane -19
124......................................................................................................................................................................................espin technologies inc. -20
124................................................................................................................................................................................................ Eureka fores ltd. -21
125...........................................................................................................................................................................gea westfalia separator, inc. -22
125............................................................................................................................................................................................................ GE water -23
126.............................................................................................................................................................................................. H2O technologies -24
126..............................................................................................................................................................headwaters technology innovation -25
126......................................................................................................................................................................... hollingsworth & vose (h&v) -26
127...............................................................................................................................................................................hydranautics/nitto denko -27
128.......................................................................................................................................................... Hyflux ceparation technologies b. V. -28
129.....................................................................................................................................................................................infilco degremont, inc. -29
129....................................................................................................................................................................................................inframat corp. -30
130................................................................................................................................................................................................................INGE ag -31
131...............................................................................................................................................................................................itn nanovation ag -32
131................................................................................................................................................................................................................. i nopor -33
131........................................................................................................................................................................................................itt industries -34
132..................................................................................................................................................................... Jiangsu jiuwu hi-tech co. , ltd. -35
132................................................................................................................................................................................ koch membrane systems -36
133................................................................................................................................................................................................. kx technologies -37
134...................................................................................................................................................................................... melstream industries -38
134.......................................................................................................................................................................................Membrana-charlotte -39
134..........................................................................................................................................................membrane products corp. (mempro) -40
135............................................................................................................................................... membrane separation products (memsep) -41
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

135.....................................................................................................................................................................................microdyn-nadir gmbh -42

136.................................................................................................................................................................metamateria technologies (mmt) -43
136.................................................................................................................................................................................................millenniumpore -44
136...............................................................................................................................................................................................................nanoasis -45
137...............................................................................................................................................................................................................nano-cat -46
137............................................................................................................................................................................................Nanochem pty ltd. -47
138................................................................................................................................................................................................... NanoH2O, inc. -48
138.................................................................................................................................................................................................Nanoscale corp. -49
139...................................................................................................................................................................................................nanospecialties -50
139................................................................................................................. nanostructured & amorphous materials, inc. (nanoamor) -51
139................................................................................................................................................................................................................nanotek -52
140....................................................................................................................................................................................new logic international -53
140............................................................................................................................................................................................................ Norit n. V. -54
141........................................................................................................................................................................................................ Novacentrix -55
141..................................................................................................................................................................................................................... oasys -56
142............................................................................................................................................................................................. ONMATERIALS -57
142............................................................................................................................................................................................................ Pall corp. -58
143..........................................................................................................................................................................................pars environmental -59
143...........................................................................................................................................................................................................Permionics -60
144......................................................................................................................................................................... planet resource recovery inc. -61
144................................................................................................................................................................................................................polyflon -62
145.................................................................................................................................................................................................... polymem s. A. -63
145........................................................................................................................................................................................................porifera inc. -64 6
145.................................................................................................................................................................................................................porenix -65
146..............................................................................................................................................................................prime water international -66
146..................................................................................................................................................................................................................... q-flo -67
147........................................................................................................................................................................................quantumsphere, inc. -68
147........................................................................................................................................................................................... rochem uf-systeme -69
148...........................................................................................................................................................................................................sa envitech -70
148.............................................................................................................................................................................................samms adsorbents -71
149............................................................................................................................................................................... saudi nanotechnology co. -72
149..........................................................................................................................................................................................seldon technologies -73
149...........................................................................................................................................................................................................shayonano -74
150........................................................................................................................................................................................................... siemens ag -75
150.................................................................................................................... sinomem technology. , ltd. /suntar membrane technology -76
151.................................................................................................................................................................................................................... sirem -77
151................................................................................................................................................................................................................. s pintek -78
152..................................................................................................................................................................................stonybrook purification -79
152............................................................................................................................................... tianjin motimo membrane technology, ltd. -80
153...........................................................................................................................................................................................................toda kogyo -81
153.................................................................................................................................................................................................toray industries -82
154..................................................................................................................................................................................................toyobo co. , ltd. -83
154.........................................................................................................................................................................................................trisep corp. -84
155.............................................................................................................................................................................................. vina filter co, ltd. -85
155.................................................................................................................................................................... waterstyle holdings, inc. (wsh) -85
156...........................................................................................................................................................................................woongjin chemical -87
156...............................................................................................................................................................yuasa membrane systems co. , ltd -88
157.................................................................................................................................................................... zeox performance minerals, llc -89
159........................................................................................................................................................................................................................... ‫ه‬. ‫ضمیم‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫صفحه‬ ‫فهرست شکل‌ها‬

‫بازار جهانی محصوالت مورد استفاده فناوری نانو در تصفیه آب تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪15.....................................................................................‬‬
‫شکل‪ .1‬حجم بازار محصوالت غشایی نانومقیاس در تصفیه آب و میزان رشد آن به تفکیک کاربرد‪( 2000-2015 ،‬میلیون دالر) ‪43...........................‬‬
‫شکل ‪ :2‬حجم بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر ‪55....................................‬‬
‫شکل ‪ :3‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪( 2015‬میلیون دالر)‪60.....................................................................‬‬
‫شکل ‪ :4‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر‪47.................................................................................. ،‬‬
‫شکل ‪ :5‬سرمایه‌گذاری دولت‌ها روی تحقیقات فناوری نانو در سال ‪76.........................................................................................................................2009‬‬
‫شکل ‪ :6‬سهم بازار محصوالت نهایی توانمند شده با فناوری نانو به تفکیک صنعت (درصد)‪77.....................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :7‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو و رشد آن به تفکیک منطقه جغرافیایی‪ ،2010-2015 ،‬میلیون دالر ‪79....................‬‬
‫شکل ‪ :8‬سهم هر یک از مناطق جغرافیایی جهان از بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در سال ‪ ،2010‬درصد ‪80................................‬‬
‫شکل ‪ :9‬تعداد اختراعات ثبت شده در زمینه کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب در بازه زمانی ‪ 4‬آگوست ‪ 2005‬تا ‪ 3‬آگوست ‪ 2010‬به تفکیک شرکت‪112..................‬‬

‫صفحه‬ ‫فهرست جدول‌ها‬

‫بازار جهانی محصوالت مورد استفاده فناوری نانو در تصفیه آب تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪15.....................................................................................‬‬
‫جدول ‪ :1‬عوامل بیماری‌زای موجود در آب‪19......................................................................................................................................................................‬‬
‫جدول‪ .2‬ترکیبات مختلف موجود در پساب‌های صنعتی به تفکیک صنعت‪23................................................................................................................‬‬
‫جدول‪ .3‬نقاط مهم جهان در زمینه آلودگی آب ‪29............................................................................................................................................................‬‬
‫جدول‪ .4‬هزینه پاک‌سازی مناطق آلوده آمریکا به تفکیک برنامه و موقعیت‪29..............................................................................................................‬‬
‫جدول‪ .5‬کاربردهای بالقوه فناوری نانو در تصفیه آب ‪32...................................................................................................................................................‬‬
‫جدول ‪ :6‬تولیدکنندگان تجاری محصوالت غشایی اسمز معکوس و نانوفیلتراسیون‪37................................................................................................‬‬

‫‪7‬‬ ‫جدول‪ .7‬تولیدکنندگان اصلی محصوالت غشایی اولترافیلتراسیونی تجاری‪38.............................................................................................................‬‬

‫جدول‪ .8‬مقایسه پارامترهای فرایندهای غشایی‪38..........................................................................................................................................................‬‬
‫جدول‪ .9‬حجم بازار محصوالت غشایی نانومقیاس در تصفیه آب و میزان رشد آن به تفکیک کاربرد تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر) ‪42........................‬‬
‫جدول‪ .10‬حجم بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪54...................................................‬‬
‫جدول ‪ :11‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪60.......................................................................‬‬
‫جدول ‪ :12‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و رشد آن تا سال ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر ‪73..................................................................................‬‬
‫جدول ‪ :13‬سرمایه‌گذاری دولت‌ها روی تحقیقات فناوری نانو در سال ‪( 2009‬میلیون دالر)‪76.......................................................................................‬‬
‫جدول ‪ :14‬سهم بازار محصوالت نهایی توانمند شده با فناوری نانو به تفکیک صنعت (درصد) ‪77.................................................................................‬‬
‫جدول ‪ :15‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو و رشد آن تا سال ‪ 2015‬به تفکیک مناطق جغرافیایی بر حسب میلیون دالر‪79...........‬‬
‫جدول ‪ :16‬سهم هر یک از مناطق جغرافیایی جهان از بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در سال ‪ ،2010‬درصد‪80...............................‬‬
‫جدول ‪ :17‬تعداد اختراعات ثبت شده در زمینه کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب در بازه زمانی ‪ 4‬آگوست ‪ 2005‬تا ‪ 3‬آگوست ‪ 2010‬به تفکیک شرکت‪111................‬‬
‫جدول ‪ :18‬پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‪160...............................................................................................................2010 ،‬‬
‫جدول ‪ :19‬پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‪162..............................................................................................................2009 ،‬‬
‫جدول ‪ :23‬پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‪166..............................................................................................................2005،‬‬
‫پیش‌گفتار‬
‫تکمی��ل فرایند تجاری‌س��ازی فن��اوری نانو‪،‬‬
‫نیازمند شناس��ایی فناوری‌های موجود و کسب‬
‫آگاه��ی از فرصت‌های آینده‌اس��ت‪ .‬از این رو‬
‫یکی از اقدامات کارگروه صنعت و بازار س��تاد‬
‫ویژه توسعه فناوری نانو‪ ،‬رصد فناوری و بازار در‬
‫این حوزه است تا ضمن افزایش آگاهی و دانش‬
‫فع��االن این عرصه نس��بت ب��ه آخرین وضعیت‬
‫فن��اوری نان��و در جه��ان‪ ،‬فرصت‌ه��ای جدید‬
‫شناسایی و به صنایع عالقمند معرفی گردند‪.‬‬
‫دس��ته‌بندی اطالع��ات ارائه‌ش��ده ش��امل‬
‫معرف��ی فناوری‌ه��ای کاربردی‪ ،‬ب��ازار جهانی‬
‫و س��رمایه‌گذاری‌های فعل��ی و پیش‌بین��ی‬
‫ش��ده می‌باش��د که از مناب��ع اطالعات��ی موثق‬
‫نظیرگزارش‌های مؤسسات معتبر‪ ،‬پتنت‌های ثبت‬
‫شده و مطالعات میدانی گردآوری می‌شوند‪.‬‬
‫باتوجه به رشد سریع فناوری نانو‪ ،‬رصد فناوری‬
‫و بازار نانو باید به طور مستمر صورت گیرد لذا‬
‫ممکن است نسخه پیش‌رو دارای نقایصی باشد‪،‬‬
‫بنابراین از نظرات و پیشنهادهای فنی و محتوایی‬
‫خوانندگان محترم استقبال می‌گردد‪.‬‬
‫ای��ن گ��زارش منب��ع اطالعاتی مناس��بی برای‬
‫ش��رکت‌ها‪ ،‬مؤسس��ات و افراد فع��ال در حوزه‬
‫کس��ب و کار فن��اوری نان��و و نی��ز مدی��ران و‬
‫کارشناس��ان صنعتی عالقمند به اس��تفاده از این‬
‫فناوری می‌باشد‪.‬‬
‫بخش ‪1‬‬
‫مقدمه‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫مقدمه‬ ‫‪1‬‬

‫‪ 1 1‬هدف از انتشار گزارش‬

‫شرکت ‪BCC Research‬تحلیل دقیق از بازار محصوالت مبتنی بر فناوری نانو که در تصفیه آب به کار می‌روند‪ ،‬تهیه کرده‬
‫اس��ت‪ .‬این فناوری‌ها ش��امل غشاهای مورد استفاده در اُس��مز معکوس‪ ،‬نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراس��یون‪ ،‬و فیلترهای ساخته‬
‫ش��ده از نانوالیاف‪ ،‬نانولوله‌های کربنی و نانوذرات است‪ .‬این محصوالت می‌توانند در خالص‌سازی آب آشامیدنی‪ ،‬تولید آب‬
‫فرایندی و تصفیه فاضالب مورد استفاده قرار بگیرند‪.‬‬
‫پیش‌ران‌ه��ای فن��ی و بازار در ارزیابی ارزش فناوری‌های معرفی ش��ده و پیش‌بینی روند و نرخ رش��د آن‌ها مورد توجه قرار‬
‫گرفته‌اند‪ .‬این نتایج با اطالعات آماری موجود در زمینه بازارها‪ ،‬کاربردها‪ ،‬س��اختار و پویایی صنعت و به همراه پیش��رفت‌های‬
‫فنی توضیح داده شده‌اند‪.‬‬

‫‪ 2 1‬دالیل تهیه این گزارش‬

‫این گزارش برای افرادی تهیه ش��ده اس��ت که به تحلیل دقیق صنعت نوظهور تصفیه آب که بر محصوالت نانوفناورانه مبتنی‬
‫هس��تند‪ ،‬نیاز دارند‪ .‬در این گزارش پیش��رفت‌های عمده بررسی ش��ده و روندهای مهم پیش‌بینی شده‌اند؛ همچنین بخش‌های‬
‫مختلف بازار به صورت ک ّمی مورد مطالعه قرار گرفته و شرکت‌های فعال در این حوزه معرفی شده‌اند‪.‬‬
‫ب��ه دلی��ل تنوع باالی صنعت تصفیه آب و طبیع��ت پراکنده بودن آن‪ ،‬یافتن مطالعاتی که چنین اطالعات وس��یعی را از منابع‬
‫دوردس��ت فراهم نموده و در یک گزارش واحد ارائه کرده باش��د‪ ،‬بسیار دشوار است‪ .‬این واقعیت که بسیاری از شرکت‌های‬
‫فعال در این حوزه نوظهور ش��رکت‌های تازه تأسیس و یا مشتق شده از شرکت‌های دیگر هستند‪ ،‬جمع‌آوری این اطالعات را‬
‫دشوارتر ساخته است‪ .‬این گزارش شامل مجموعه‌ای بی‌نظیر از اطالعات‪ ،‬تحلیل‌ها‪ ،‬پیش‌بینی‌ها و نتیجه‌گیری‌هاست که یافتن‬ ‫‪10‬‬
‫آن‌ها در جایی دیگر بسیار دشوار و یا غیرممکن است‪.‬‬

‫‪ 3 1‬مخاطبان این گزارش‬

‫گزارش جامع اطالعات دقیق و خاصی را برای کسانی که عالقه‌مند به سرمایه‌گذاری‪ ،‬خرید شرکت و یا توسعه فعالیت‬ ‫ِ‬ ‫این‬
‫خود به حوزه تصفیه آب هس��تند‪ ،‬فراهم می‌آورد؛ وجود این اطالعات برای اتخاذ تصمیم‌های هوش��مندانه ضروری اس��ت‪.‬‬
‫ارزش این گزارش برای بازاریاب‌های ارش��د‪ ،‬س��رمایه‌گذاران خطرپذیر‪ ،‬برنامه‌ریزهای اجرایی‪ ،‬مدیران تحقیقاتی‪ ،‬مسئوالن‬
‫دولت��ی و تهیه‌کنندگان مواد اولیه برای صنایع که می‌خواهند وضعیت فعلی و پیش‌بینی‌ش��ده بازار را دریابند‪ ،‬روش��ن اس��ت‪.‬‬
‫همچنی��ن این گزارش برای کس��انی که عالقه‌مند به درک چگونگی برهمکنش قوانین‪ ،‬فش��ار ب��ازار و فناوری در این حوزه‬
‫هستند‪ ،‬مفید خواهد بود‪.‬‬

‫‪ 4 1‬قلمرو گزارش‬
‫در ای��ن گزارش ب��ازار جهانی محصوالت مبتنی بر فناوری نانو که در تصفیه آب ب��ه کار می‌روند‪ ،‬به تفکیک نوع فناوری‪،‬‬
‫کاربرد و ناحیه جغرافیایی مورد ارزیابی قرار گرفته است‪ .‬فناوری‌های مورد مطالعه عبارتند از غشاهای مورد استفاده در اُسمز‬
‫معکوس‪ ،‬نانوفیلتراس��یون و اولترافیلتراسیون؛ فیلترهای ساخته ش��ده از نانوالیاف‪ ،‬نانولوله‌های کربنی و نانوذرات‪ .‬کاربردهای‬
‫تحلیل ش��ده ش��امل تصفیه آب آشامیدنی در مناطق ش��هریو مسکونی‪ ،‬تصفیه فاضالب‌های ش��هری و محلی‪ ،‬و رفع آلودگی‬
‫آب‌های زیرزمینی اس��ت‪.‬آمریکای ش��مالی (آمریکا‪ ،‬مکزیک و کانادا)‪ ،‬اروپا‪ ،‬آسیای جنوب ش��رق‪ ،‬خاورمیانه و آفریقا‪ ،‬و‬
‫آمریکای التین و مناطق کارائیب مناطق جغرافیایی مورد مطالعه را شامل می‌شوند‪.‬‬
‫ارزش بازار بر حس��ب دالر آمریکا بیان ش��ده اس��ت‪ .‬پیش‌بینی‌ها بر اس��اس دالر ثابت آمریکا بوده و نرخ‌های رشد ترکیبی‬
‫هس��تند‪ .‬برای فعالیت‌ها و ارزش بازار پیش‌بینی ‪ 5‬س��اله ارائه ش��ده اس��ت‪ .‬همچنین در این مطالعه س��اختار صنعت‪ ،‬روندهای‬
‫فناورانه‪ ،‬مالحظات اقتصادی‪ ،‬تحقیق و توسعه‪ ،‬قوانین دولتی‪ ،‬مشخصات شرکت‌ها و فناوری‌های رقیب گنجانده شده است‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 5 1‬منابع اطالعاتی‬
‫در تهی��ه این گزارش از تحقیقات آنالین‪ ،‬فایل‌های )‪ ،SEC (U. S. Securities and Exchange Commission‬گزارش��ات‬
‫س��الیانه‪ ،‬بروشورهای شرکت‌ها‪ ،‬اختراعات ثبت شده‪ ،‬مجالت کس��ب و کاری‪ ،‬فنی و صنعتی‪ ،‬اسناد کنفرانس‌ها‪ ،‬و مصاحبه‬
‫با مدیران صنایع به عنوان منابع اطالعاتی اس��تفاده ش��ده اس��ت‪ .‬همچنین اطالعات آماری و برخی اطالعات دیگر از وزارت‬
‫بازرگانی آمریکا‪ ،‬انجمن فناوری غش��ایی آمریکا‪ ،‬انجمن بین‌الملل��ی نمک‌زدایی‪ ،‬انجمن فعالیت‌های مربوط به آب آمریکا‪،‬‬
‫فدراس��یون تحقیقاتی محیط زیس��ت آبی‪ ،‬بنیاد ‪ ،WaterReuse‬موسسه منابع آبی‪ ،‬شبکه ‪ MBR‬و مؤسسات دانشگاهی مختلف‬
‫به دست آمده است‪.‬‬

‫‪ 6 1‬اعتبار گزارش‬
‫در ‪ 14‬س��ال گذش��ته س��وزان هافمن بیش از ‪ 30‬گزارش تحقیقات بازار در زمینه فناوری غش��اها‪ ،‬تصفیه آب و فاضالب و‬
‫فناوری‌های جداس��ازی مورد اس��تفاده در تولید غذا و نوشیدنی‪ ،‬پزشکی و زیس��ت‌فناوری برای ‪ BCC Research‬تهیه کرده‬
‫است‪.‬‬

‫‪ 7 1‬گزارش‌های مرتبط‬
‫‪• CHM044C Ozone Generation: Technologies, Markets and Players‬‬
‫‪• AVM043C Nonwoven Filter Media: Technologies and Global Markets‬‬
‫‪• MST052B Seawater and Brackish Water Desalination‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪• ENV008A Growing Markets for Water and Wastewater Technologies‬‬
‫‪• MST049C Major Reverse Osmosis System Components for Water Treatment: The Global Market‬‬

‫‪ 8 1‬خدمات آنالین ‪BCC‬‬

‫شرکت ‪ BCC‬خدمات جمع‌آوری اطالعات آنالین نیز ارائه می‌دهد‪.‬‬

‫آدرس اینترنتی ‪BCC: www. bccresearch. com‬‬
‫از طریق این وب‌گاه شما می‌توانید‪:‬‬
‫ •کاتالوگ کامل ‪ BCC‬در زمینه گزارشات مربوط به تحقیقات بازار را مشاهده کرده و به صورت آنالین سفارش دهید‪.‬‬
‫ •در هر یک از چندین خبرنامه صنعتی ‪ BCC‬عضو شوید‪.‬‬
‫ •از گزارشات و خبرنامه‌های منتشر شده جدید آگاهی یابید‪.‬‬
‫ •در کنفرانس معروف ‪ BCC‬ثبت نام کنید‪.‬‬
‫ •در مورد هر یک از محصوالت ‪ BCC‬درخواست اطالعات اضافی نمایید‪.‬‬
‫ •از تخفیف‌های خاص بهره‌مند شوید‪.‬‬

‫‪ 9 1‬سلب مسئولیت‬
‫تالش شده است تا اطالعات ارائه شده در این گزارش در زمان انتشار آن تا حد امکان مطمئن و حرفه‌ای باشد‪ .‬این گزارش‬
‫حاوی توصیه‌های مدیریتی‪ ،‬قانونی یا مالی نبوده و نباید به عنوان راهنمای سیاست‌گذاری شرکتی‪ ،‬دستورالعمل آزمایشگاهی‬
‫ی��ا تأیید یک محصول مورد اس��تفاده قرار بگیرد‪ ،‬زیرا این اطالعات از نوع اطالعات تئوریک و وابس��ته به اندیش��ه هس��تند‪.‬‬
‫نویسندگان این گزارش هیچ مسئولیتی در زمینه ضرر یا خسارت ناشی از اتکا به اطالعات این گزارش یا استفاده از آن ندارند‪.‬‬
‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪12‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪2‬‬
‫خالصه اجرایی‬

‫‪13‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫خالصه اجرایی‬ ‫‪2‬‬

‫بازار محصوالت نانوساختار مورد استفاده در تصفیه آب در سال ‪ 2010‬حدود ‪ 1/4‬میلیارد دالر بوده و تخمین زده شده است‬
‫که در ‪ 5‬س��ال بعدی‪ ،‬از نرخ رش��د ترکیبی سالیانه (‪ 9/7 )CAGR‬درصدی برخوردار باشد‪ .‬بسیاری از محصوالتی که در حال‬
‫حاضر در بازار وجود دارند‪ ،‬محصوالت ش��ناخته ش��ده تصفیه آب‪ ،‬غشاهای اسمز معکوس‪ ،‬نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون‬
‫هس��تند ک��ه می‌توان آن‌ها را به عن��وان محصوالت مبتنی بر فناوری نانو تقس��یم‌بندی کرد‪ .‬بخ��ش باقی‌مانده‪ ،‬محصوالت در‬
‫حال ظهور هس��تند که بسیاری از آن‌ها در مرحله پیش‌تجاری‌س��ازی قرار دارند‪ .‬از جمله این محصوالت می‌توان به فیلترهای‬
‫نانوالیافی‪ ،‬نانولوله‌های کربنی و انواع مختلفی از نانوذرات اشاره کرد‪.‬‬
‫انتظار می‌رود که با توس��عه بیش��تر فناوری نانو‪ ،‬کارایی روش‌ه��ای مختلف تصفیه و فیلتراس��یون آب و فاضالب‪ ،‬همچون‬
‫خالص‌سازی‪ ،‬نمک‌زدایی‪ ،‬ضدعفونی کردن و پاالیش بهبود یابد‪ .‬همچنین انتظار بر این است که استفاده از محصوالت مبتنی‬
‫بر فناوری نانو هزینه تصفیه آب را کاهش دهد؛ به‌عالوه پیش‌بینی می‌شود که استفاده از این فناوری عملکردهای جدیدی به‬
‫مواد موجود بیافزاید‪ .‬با درک بهتر شیمی سطحی نانو ساختارها‪ ،‬امکان کنترل واکنش‌ها با استفاده از نانومواد به منظور کاهش‬
‫تولید ضایعات نیز به وجود خواهد آمد‪.‬‬
‫در حال حاضر کش��ورهای پیشرفته‌ای همچون آمریکا‪ ،‬آلمان و ژاپن محل اصلی توسعه فناوری نانو به شمار می‌روند‪ .‬با این‬
‫حال پژوهش��گران اقتصادهای نوظهور نیز در کنار محققان کشورهای توس��عه‌یافته در زمینه تحقیق و توسعه فناوری نانو فعال‬
‫هستند‪ .‬همکاری‌های بین‌المللی زیادی در این حوزه شکل گرفته و دانشگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مختلف با اهداف مشترک‬
‫را از تمام جهان با یکدیگر متحد نموده است‪.‬‬
‫در زمینه کاربرد نیز بازار فناوری‌های نانو محدود به کش��ورهای ثروتمند نبوده و می‌توانند برای مصرف‌کنندگان و همچنین‬
‫محیط زیس��ت کشورهای نوظهور بس��یار مفید باشند‪ .‬کشورهای در حال توسعه می‌توانند با بهره‌گیری از فناوری نانو در زمینه‬
‫تصفی��ه آب جهش بزرگی در این زمینه داش��ته و با حرکت به س��مت فناوری‌های پیش��رفته‪ ،‬اس��تفاده از فناوری‌های قدیمی‬ ‫‪14‬‬
‫نامرغوب‪ ،‬ناکارآمد‪ ،‬گران و آالینده را کنار بگذارند‪.‬‬
‫اصلی‌تری��ن کاری که فن��اوری نانو می‌تواند در زمینه رفع مش��کالت آب انجام دهد‪ ،‬حل مش��کالت فنی مربوط به حذف‬
‫آالینده‌هایی همچون باکتری‌ها‪ ،‬ویروس‌ها‪ ،‬فلزات سنگین و نمک است‪ .‬در نمایی بزرگ‌تر‪ ،‬از آنجایی که فراهم نمودن آب‬
‫تمیز برای سالمت فیزیکی و اقتصادی کشورها ضروری است‪ ،‬توسعه فناوری نانو می‌تواند با امنیت ملی گره بخورد‪ .‬از همین‬
‫منظر کمبود این منبع حیاتی می‌تواند به منازعات بین‌المللی منجر شود‪.‬‬
‫به احتمال زیاد تجاری‌س��ازی بسیاری از فناوری‌هایی که در زمان تهیه این گزارش در حال توسعه هستند‪ ،‬فراتر از دورنمای‬
‫این گزارش انجام خواهد ش��د‪ .‬بس��یاری از محصوالت هنوز در مقیاس آزمایشگاهی بوده و برای رسیدن به سطح صنعتی باید‬
‫مقیاس تولید آن‌ها افزایش یابد؛ اصلی‌ترین مش��کل برای این محصوالت کاهش هزینه تولید اس��ت‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬مبنای توس��عه‬
‫تمامی فناوری‌های پیش��نهاد شده برای استفاده در تصفیه آب و فاضالب‪ ،‬ابزارها و فرایندهای موجود هستند‪ .‬بنابراین پیشرفت‬
‫صنعتی در این حوزه تکاملی خواهد بود و نه انقالبی‪.‬‬
‫ع�لاوه بر نیاز به کاهش هزینه محصوالت مبتنی بر فناوری نانو از طری��ق تولید انبوه‪ ،‬فناوری‌های نانو باید بر چالش پذیرفته‬
‫شدن توسط مردم و صنعت نیز غلبه کنند‪ .‬برای نشان دادن اطمینان‌پذیری بسیاری از این محصوالت و فرایندهای نوظهور باید‬
‫بررسی‌های بیشتری صورت پذیرد‪ .‬پس از تجاری‌شدن نیز صنایع برای به‌روز رسانی تجهیزات خود به سرمایه‌گذاری بیشتر‪ ،‬و‬
‫برای آموزش نیروی انسانی جهت کار با سامانه‌های جدید‪ ،‬به هزینه عملیاتی نیاز خواهند داشت‪.‬‬
‫برخی موانع بالقوه نیز در مس��یر به‌کارگیری فناوری نانو در تصفیه آب وجود دارند‪ .‬ارزیابی خطر نانوذرات و نانومواد دیگر‬
‫برای توس��عه پیوس��ته فناوری نانو ضروری است‪ .‬ایمنی نانومواد جدید باید قبل از وارد شدن به بازار و فروش در مقیاس وسیع‬
‫ثابت شود‪ .‬هر چقدر هم محصوالت مبتنی بر فناوری نانو نویدبخش باشند‪ ،‬تا زمانی که واحدهای اقتصادی مستقر از پذیرش‬
‫آن‌ها سر باز زنند‪ ،‬منافع استفاده از آن‌ها به واقعیت نخواهد پیوست‪.‬‬
‫جدول و ش��کل زیر تخمین بازار س��ال‌های ‪ 2005 ،2000‬و ‪ 2010‬را نشان داده و نرخ رش��د ترکیبی سالیانه را تا سال ‪2015‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫نمایش می‌دهند‪.‬‬

‫بازار جهانی محصوالت مورد استفاده فناوری نانو در تصفیه آب تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)(منبع‪)BBC Research :‬‬
‫‪CAGR%‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪2015-2010‬‬
‫‪9/2‬‬ ‫‪2110‬‬ ‫‪1356‬‬ ‫‪1216‬‬ ‫‪863‬‬ ‫‪626‬‬ ‫محصوالت جاافتاده‬
‫‪20/0‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0‬‬ ‫محصوالت در حال ظهور‬
‫‪9/7‬‬ ‫‪2222‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1253‬‬ ‫‪883‬‬ ‫‪626‬‬ ‫جمع‬

‫‪15‬‬

‫بازار جهانی محصوالت مورد استفاده فناوری نانو در تصفیه آب تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪( ،‬منبع‪)BBC Research :‬‬
‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪16‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪3‬‬
‫کلیات‬

‫‪17‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫کلیات‬ ‫‪3‬‬

‫آب شیرین و قابل شرب برای مصرف انسان تنها ‪ 3‬درصد از کل آب‌های روی کره زمین را تشکیل می‌دهد‪ 97 .‬درصد بقیه‬
‫درون دریاها بوده‪ ،‬در یخ‌های قطبی مس��دود ش��ده‪ ،‬در یخچال‌ها قرار داشته‪ ،‬به صورت برف بوده و یا درون اتمسفر یا خاک‬
‫پخش شده است‪.‬‬

‫‪ 1 3‬چالش آب در قرن ‪ 21‬میالدی‬

‫در میان صاحب‌نظران توافق رو به رش��دی وجود دارد که جمعیت جهان با بحران آب روبه‌رو اس��ت‪ .‬در گزارش وضعیت‬
‫آینده پروژه میلنیوم س��ازمان ملل آمده اس��ت که بیش از ‪ 700‬میلیون نفر در سراس��ر جهان از کمبود آب رنج می‌برند و اگر‬
‫کاری در این زمینه صورت نگیرد‪ ،‬این مقدار تا س��ال ‪ 2025‬به ‪ 3‬میلیارد نفر افزایش پیدا خواهد کرد‪ .‬تخمین زده می‌ش��ود که‬
‫مصرف آب در جهان هر ‪ 20‬س��ال دو برابر می‌ش��ود؛ با این حال افزایش میزان تولید آب به اندازه‌ای نیس��ت که این افزایش‬
‫تقاضا را پاسخ دهد‪.‬‬
‫بنا بر گزارش سازمان ملل حداقل ‪ 1/1‬میلیارد نفر در دنیا از دسترسی به آب سالم محروم بوده و ‪ 2/6‬میلیارد نفر نیز از سیستم‬
‫ابتدایی جمع‌آوری و تصفیه فاضالب استفاده نمی‌کنند‪ .‬بیش از نیمی از بیمارانی که در کل دنیا در بیمارستان‌ها بستری هستند‪،‬‬
‫از بیماری‌هایی همچون ماالریا‪ ،‬وبا‪ ،‬شیس��توزومیازیس و مالخما رنج می‌برند که از طریق آب منتقل می‌شوند‪ .‬روزانه هزاران‬
‫کودک در اثر ابتال به بیماری‌های مرتبط با آب از بین می‌روند‪ .‬در برخی مناطق جهان وجود مواد س��می همچون آرسنیک و‬
‫فلوئور در آب‌های زیرزمینی یک تهدید فزاینده به شمار می‌رود‪.‬‬
‫در کنار مش��کل کمبود آب این واقعیت قرار دارد که حدود ‪ 70‬درصد از آب دنیا توس��ط کش��اورزی مصرف می‌شود‪ ،‬در‬
‫حالی که آبیاری ضعیف و مدیریت نامناس��ب دامداری مقادیر بس��یاری زیادی از این منبع با ارزش را از بین می‌برند‪ .‬به عنوان‬
‫مثال برای تولید هر پوند (‪ 454‬گرم) نانیا برنج حدود یک تن آب مصرف می‌شود‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫س��اخت و تولید صنعتی نیز آب بس��یاری زیادی هدر می‌دهند‪ .‬برای تولید هر بش��که نفت خام بیش از ‪ 8‬تن آب الزم است‪.‬‬
‫همچنین برای ساخت یک خودرو بیش از ‪ 177‬تن‪ ،‬یک تن فوالد حدود ‪ 282‬تن و یک نیمه‌رسانا بیش از ‪ 13‬تن آب مصرف‬
‫می‌شود‪.‬‬
‫در سرتاس��ر جهان دسترس��ی تعداد بس��یار زیادی از مردم فقیر به آب تمیز در حال تبدیل ش��دن به موضوعی بحرانی‌تر از‬
‫دسترسی آن‌ها به بهداشت‪ ،‬آموزش یا حتی غذا است‪ .‬مردم فقیر به آب به عنوان ورودی تولید (کشاورزی یا ساخت)‪ ،‬ابزاری‬
‫برای زنده ماندن‪ ،‬حفظ سالمت و آسایش فیزیکی و اطمینان از یکپارچگی اکوسیستم (برای جنگلداری‪ ،‬ماهیگیری‪ ،‬چراندن‬
‫احش��ام) تکیه دارند‪ .‬کمبود آب س�لامت اقتصادی تعداد بسیار زیادی از مردم جهان و به‌خصوص فقیرترها را تهدید می‌کند‪.‬‬
‫اطمینان از دسترس��ی جوامع فقیر به آب تمیز و سیس��تم بهداشتی جمع‌آوری فاضالب‪ ،‬همان‌گونه که در اهداف توسعه هزاره‬
‫سازمان ملل (‪ )MDGs‬اعالم شده است‪ ،‬معادل با اطمینان یافتن از دسترسی مردم فقیر به نیازهای اولیه است‪.‬‬
‫از آنجای��ی ک��ه وجود آب برای بقا ضروری اس��ت‪ ،‬کمبود این ماده حیاتی آس��ایش و برابری اجتماع��ی را از بین می‌برد‪.‬‬
‫به‌خصوص در کش��ورهای در حال توسعه‪ ،‬ارزش‌ها و رسوم اجتماعی قدیمی و جاافتاده به دلیل تغییرات فناورانه سریع از قبل‬
‫تحت فشار قرار گرفته‌اند‪ .‬نابرابری‌های حاصل از این تغییر می‌تواند بافت اجتماعی جوامع را از بین برده و تنازع بر روی منابع‬
‫کمیاب آبی را بدتر سازد‪.‬‬
‫برای تمام انواع روش‌های تصفیه آب سه عامل اصلی روی بازار تأثیر دارند‪ :‬کیفیت آب‪ ،‬مقدار آب‪ ،‬فرسوده شدن یا فقدان‬
‫زیرساخت‌های آبی‪.‬‬

‫‪ 1 1 3‬کیفیت آب‬
‫در آمریکا قانون آب آش��امیدنی س��الم (‪ )SDWA‬تالش می‌کند تا استانداردهای حاکم بر منابع آبی را تعیین کند‪ .‬بر اساس‬
‫این قانون مقدار مجازی برای رادیونوکلئیدها‪ ،‬مواد شیمیایی‪ ،‬تک‌یاخته‌ای‌ها‪ ،‬کلی‌فرم‌ها‪ ،‬ویروس‌ها و مواد ذره‌ای تعیین شده‬
‫اس��ت‪ .‬قوانین ملی اولیه آب آشامیدنی‪ 1‬اس��تانداردهای قانونی قابل اجرایی هستند که روی سامانه‌های آب آشامیدنی عمومی‬

‫‪1. The National Primary Drinking Water Regulations‬‬

 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫اعمال می‌شوند‪.‬‬
‫قوانین ملی ثانویه آب آش��امیدنی راهبردهای غیراجباری برای تنظیم آالینده‌هایی هستند که می‌توانند اثرات آرایشی داشته‬
‫‪2‬‬

‫باش��ند؛ از جمله این اثرات می‌توان به تغییر رنگ پوس��ت یا دندان و یا اثرات ذائقه‌ای همچون طعم‪ ،‬بو یا رنگ آب آشامیدنی‬
‫اشاره کرد‪.‬سازمان حفاظت محیط زیست (‪ )EPA‬اجرای استانداردهای ثانویه را برای سامانه‌های آب پیشنهاد می‌کند‪ ،‬اما این‬
‫پیشنهاد اجباری نیست‪ .‬ایالت‌های مختلف می‌توانند این راهبردها را به صورت قوانین اجباری دربیاورند‪.‬‬
‫اروپا نیز قوانین مش��ابهی برای حفظ س�لامت آب آش��امیدنی دارد‪ .‬وزارت محیط زیس��ت ژاپن حد مجاز آالینده‌های آب‬
‫آش��امیدنی را برای آن کش��ور تعیین کرده اس��ت‪ .‬کانادا‪ ،‬اس��ترالیا و کش��ورهای دیگر نیز قوانین مش��ابهی دارند‪ .‬برای بیشتر‬
‫کش��ورهای دیگر سازمان بهداشت جهانی (‪ )WHO‬بیش��ترین مقادیر مجاز آالینده‌های میکروبی و ‪ 128‬ماده شیمیایی مضر را‬
‫مش��خص نموده اس��ت‪ .‬هدف از ارائه این رهنمون‌ها استفاده از آن‌ها توسط مس��ئولین دولتی هر کشور به عنوان پایه‌ای برای‬
‫توسعه استانداردها و قوانین مربوط به آب آشامیدنی درون بستر زیست‌محیطی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی آن کشور است‪.‬‬
‫برخی کش��ورها از حد پیش��نهاد شده توس��ط ‪ WHO‬فراتر رفته و استانداردها و قوانین س��خت‌گیرانه‌تری برای آالینده‌های‬
‫میکروب��ی‪ ،‬ش��یمیایی و رادیولوژیکی و ویژگی‌های ذائقه‌ای همچون بو‪ ،‬طعم و ش��فافیت آب وض��ع کرده‌اند‪ .‬با این حال از‬
‫آنجایی که تنها ‪ 50‬درصد از مردم جهانی به آب لوله‌کش��ی درون منازل خود دسترس��ی دارند و باقی مردم از چاه یا رودخانه‬
‫آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند‪ ،‬در بیشتر مناطق جهان استانداردهای قابل اجرا برای آب وجود ندارد‪.‬‬

‫‪ 1 1 1 3‬عوامل بیماری‌زا‬
‫عوام��ل بیماری‌زا میکروب‌هایی هس��تند که موجب ایجاد بیماری می‌ش��وند‪ .‬چند نوع باکتری‪ ،‬وی��روس‪ ،‬تک‌یاخته‌ای و یا‬
‫اُرگانیس��م‌های دیگر ج��زء عوامل بیماری‌زا به ش��مار می‌روند‪ .‬برخی از ای��ن عوامل در اثر نفوذ فض��والت حاصل از تخلیه‬
‫‪19‬‬ ‫فاضالب‪ ،‬نشت تانک توالت و یا جاری شدن آب آلوده از مرکز پرورش دام و طیور در درون آب یافت می‌شوند‪.‬‬
‫در جدول شماره ‪ 1‬فهرستی از میکروب‌های بیماری‌زای معمول که توسط آب منتقل می‌شوند‪ ،‬آورده شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ :1‬عوامل بیماری‌زای موجود در آب (منبع‪)BCC Research :‬‬

‫‪Coliforms‬‬
‫‪Cryptosporidium‬‬
‫‪Giardia lamblia‬‬
‫تک‌یاخته‌ای‌ها‬
‫ویروس‌ها‬
‫‪Oocysts‬‬

‫‪ 2 1 1 3‬آرسنیک‬
‫ارتباط وجود آرس��نیک در آب آش��امیدنی با سرطان پوست در انسان از سال ‪ 1898‬شناخته شده است‪ .‬مطالعاتی که در دهه‬
‫‪ 1960‬و ‪ 1970‬انجام شدند‪ ،‬وابستگی این اثر را به میزان حضور آرسنیک نشان دادند و حتی یکی از تحقیقاتی ‪ EPA‬آرسنیک‬
‫را به عنوان یکی از عناصر غذایی ضروری پیش��نهاد داده اس��ت‪ .‬اصالحاتی که تا سال ‪ 1986‬در ‪ SDWA‬انجام شد‪ EPA ،‬را به‬
‫س��مت تعیین حداکثر مقدار مجاز آرسنیک‪ ،‬رادون‪ ،‬سولفات‌ها و محصوالت جانبی مواد ضدعفونی‌کننده در آب آشامیدنی‬
‫رهنمون س��اخت‪ .‬اصالحات انجام ش��ده در سال ‪ 1996‬ش��امل یک فرجه قانونی برای قوانین مربوط به آرسنیک بوده و بدین‬
‫ترتیب سازمان حفاظت محیط زیست را موظف به بازبینی قوانین مربوط به آرسنیک تا اول ژانویه ‪ 2000‬و انتشار نسخه نهایی‬
‫آن تا اول ژانویه ‪ 2001‬می‌نمود‪.‬‬
‫اول ژانوی��ه ‪ EPA 2001‬اس��تاندارد جدید ‪ 10‬میکروگرم بر لیتر یا ‪ 10ppb‬را برای آرس��نیک در آب آش��امیدنی پذیرفته و‬
‫جایگزین اس��تاندارد قبلی ‪ 50ppb‬نمود‪ .‬س��امانه‌های مربوط به آب آش��امیدنی موظف ش��دند تا ‪ 23‬ژانوی��ه ‪ 2006‬خود را با‬
‫‪2. The National Secondary Drinking Water Regulations‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪4‬‬
‫ای��ن قان��ون جدید وفق دهند‪ .‬ای��ن قانون در مورد تمام س��امانه‌های آب اجتماعی‪ 3‬و س��امانه‌های آب غیراجتماعی غیرگذرا‬
‫الزم‌االجراست‪.‬‬
‫در دستورالعمل آب آشامیدنی اتحادیه اروپا میزان مجاز غلظت آرسنیک زیر ‪ 10ppb‬تعیین شده است‪ .‬در بیشتر کشورهای‬
‫دیگر دنیا مقدار مجاز ‪ 10ppb‬که توس��ط س��ازمان بهداشت جهانی پیشنهاد شده است‪ ،‬به عنوان حد قانونی به رسمیت شناخته‬
‫شده است‪ .‬از جمله این کشورها می‌توان به ژاپن‪ ،‬اردن‪ ،‬الئوس؛ مغولستان‪ ،‬نامیبیا و سوریه اشاره کرد‪ .‬برخی کشورهای دیگر‬
‫از جمله بحرین‪،‬بولیوی‪ ،‬چین‪ ،‬مصر‪ ،‬اندونزی‪ ،‬عمان‪ ،‬فیلیپین‪ ،‬عربس��تان سعودی‪ ،‬سری‌النکا‪ ،‬ویتنام و زیمبابوه هنوز هم مقدار‬
‫قدیمی ‪ 50ppb‬را که توسط سازمان بهداشت جهانی اعالم شده بود‪ ،‬اجرا می‌کنند‪ .‬سخت‌گیرانه‌ترین استانداردی که در حال‬
‫حاضر برای مقدار مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی اجرا می‌شود‪ ،‬مربوط به استرالیا با استاندارد ‪ 7ppb‬است‪.‬‬

‫‪ 3 1 1 3‬محصوالت جانبی ضدعفونی‌کننده‌ها‬

‫محص��والت جانبی ضدعفونی‌کننده‌ها (‪ )DBPs‬زمانی ش��کل می‌گیرند که مواد ضدعفونی کننده مورد اس��تفاده در تصفیه‬
‫آب‪ ،‬به‌خص��وص گاز کل��ر‪ ،‬با برمید و یا مواد آلی طبیعی همچون گیاهان در ح��ال تجزیه که در منبع آبی وجود دارند‪ ،‬وارد‬
‫واکنش می‌شوند‪.‬‬
‫ضدعفونی‌کننده‌های مختلف انواع و مقادیر متفاوتی از محصوالت جانبی را تولید می‌کنند که برخی از آن‌ها می‌توانند برای‬
‫سالمتی مضر باشند‪ .‬قوانین خاصی برای تری‌هالو متان‌ها (‪ ،)THMs‬هالو استیک اسیدها (‪ ،)HAA5‬برومات‌ها و کلریت وضع‬
‫شده‌اند‪ .‬تری‌هالو متان‌ها و هالو استیک اسیدها عمدتاً محصول جانبی ضدعفونی‌کننده کلر هستند‪.‬‬
‫تری‌هالو متان‌ها‬
‫واکنش کلر با مواد آلی و معدنی طبیعی در آب منجر به تولید تری‌هالو متان‌ها می‌شود؛ تری‌هالو متان‌ها گروهی متشکل از‬
‫چهار ماده ش��یمیایی کلروفرم‪ ،‬برومو دی‌کلرو متان‪ ،‬دی‌برومو کلرو متان و بروموفرم اس��ت‪ .‬در آمریکا حداکثر غلظت مجاز‬ ‫‪20‬‬
‫تری‌هالو متان‌ها در آب آشامیدنی ‪ 80ppb‬است‪ .‬از دهه ‪ 1970‬میالدی نگرانی فزاینده‌ای در زمینه حضور تری‌هالو متان‌ها در‬
‫آب آش��امیدنی وجود داش��ته است‪ .‬باور بر این اس��ت که این ترکیبات می‌توانند مشکالت کبدی‪ ،‬کلیوی یا سیستم عصبی به‬
‫وجود آورده و خطر ابتال به سرطان را افزایش دهند‪.‬‬
‫هالو استیک اسیدها‬
‫هالو اس��تیک اسیدها گروهی از ترکیبات شیمیایی هس��تند که همراه با محصوالت جانبی دیگر ضدعفونی‌کننده‌ها و همانند‬
‫تری‌هال��و متان‌ه��ا از واکنش کلر یا ضدعفونی‌کننده‌های دیگ��ر با مواد آلی یا معدنی طبیعی در آب ب��ه وجود می‌آیند‪ .‬هالو‬
‫اس��تیک اسیدهای شناخته شده که با نام ‪ HAA5‬شناخته می‌ش��وند‪ ،‬عبارتند از مونوکلرواستیک اسید‪ ،‬دی‌کلرو استیک اسید‪،‬‬
‫تری‌کلرو اس��تیک اسید‪ ،‬مونوبرومو اس��تیک اسید و دیگر برومواستیک اسید‪ .‬قوانین ‪ EPA‬حد مجاز ‪ HAA5‬را ‪ 60ppb‬تعیین‬
‫کرده است‪.‬‬

‫‪EDC 4 1 1 3‬ها‬
‫آالینده‌های نوظهور که به نام آالینده‌های نگران‌کننده یا میکروآالینده‌ها نیز نامیده می‌شوند‪ ،‬به هر نوع ماده شیمیایی طبیعی‬
‫یا سنتزی یا هر نوع میکرواُرگانیسمی اطالق می‌شود که به طور معمول در طبیعت مورد بررسی قرار نمی‌گیرد‪ ،‬اما این قابلیت‬
‫را دارد که وارد محیط زیست شده و اثرات شناخته شده یا مشکوک نامطلوبی بر اکولوژی یا سالمت انسان‌ها داشته باشد‪.‬‬
‫مواد ش��یمیایی جدید نه تنها ش��امل آن‌هایی هس��تند که به صورت فعاالنه تولید ش��ده یا در بازار محلی مورد اس��تفاده قرار‬
‫می‌گیرند‪ ،‬بلکه محصوالت جانبی یک فرایند تولید یا ساخت‪ ،‬محصول جانبی یک احتراق‪ ،‬یا متابولیت (محصول تجزیه‌ای)‬
‫یک ترکیب مادر را نیز در بر می‌گیرند‪ .‬ویژگی بس��یاری از آالینده‌های جدید عبارت اس��ت از‪ :‬حضور در مقادیر بس��یار کم‬
‫از منابع مختلف‪ ،‬ورود به محیط زیس��ت آبی از منابع نقطه‌ای و غیرنقطه‌ای‪ ،‬فقدان یا کمی داده‌های تس��ت زیس��تی استاندارد‪،‬‬
‫اطالعات ناکافی در زمینه سرنوش��ت این آالینده‌ها و جابه‌جایی آن‌هادر محیط زیست و فقدان روش‌های شیمیایی تأیید شده‬

‫‪ :Community water system .3‬سامانه‌ای که آب مورد نیاز ‪ 25‬نفر یا بیشتر را در محل زندگی آنها در تمام طول یک سال تأمین می‌کند‪( .‬مترجم)‬
‫‪ :Non-Transient Non-Community Water System .4‬سامانه‌ای که آب مورد نیاز گروه مشخصی از افراد را در طول مدت بیش از ‪ 6‬ماه و کمتر از‬
‫یک سال تأمین می‌کند‪( .‬مترجم)‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫توسط دولت‌ها برای شناساییآن‌ها‪.‬‬

‫آالینده‌های��ی که نگرانی زیادی ایجاد کرده‌اند‪ ،‬محصوالت دارویی و بهداش��ت ف��ردی (‪ ،)PPCPs‬آلکیل فنول‌ها و آلکیل‬
‫فنول اتوکس��یالت‌ها‪ ،‬هورمون‌ها و اس��تروئیدهای ناش��ی از تغذیه دام و طیور‪ ،‬ترکیبات مقاومی که در محیط زیس��تی تجمع‬
‫می‌کنند و دی‌فنیل اترهای پلی‌برومه و ناخالصی‌های مرتبط با آن‌ها هستند‪ .‬بسیاری از این آالینده‌ها جزء ترکیبات ایجادکننده‬
‫اختالل در غدد درون‌ریز (‪EDC‬ها) به ش��مار می‌روند‪ .‬به این دس��ته از مواد ترکیبات فعال هورمونی یا ترکیبات تنظیم‌کننده‬
‫غدد درون‌ریز نیز گفته می‌ش��ود‪ .‬این ترکیبات خارجی در درون بدن ش��بیه هورمون‌ها عمل ک��رده و عملکرد فیزیولوژیکی‬
‫هورمون‌های درونی را به هم می‌ریزند‪ .‬مطالعات انجام ش��ده اثر منفی ‪EDC‬ها را بر عملکرد زیس��تی حیوانات نشان داده است‬
‫که این امر موجب ایجاد نگرانی در زمینه اثر مشابه این مواد در غلظت‌های کم روی بدن انسان شده است‪.‬‬
‫در اولی��ن مطالعه‌ای که در آمریکا روی آالینده‌های نوظهور (‪EC‬ها) انجام ش��د‪ ،‬غلظت‌های پایینی از این آالینده‌ها در ‪80‬‬
‫درصد از ‪ 139‬جریان آبی مورد مطالعه مشاهده شد‪ .‬این ترکیبات حتی پس از تصفیه آب رودخانه‪ ،‬نهر و سفره‌های زیرزمینی‬
‫در مرکز تصفیه آبی که برای حذف این آالینده‌ها طراحی نش��ده بود‪ ،‬تش��خیص داده شدند‪ .‬در حال حاضر برای ‪ 85‬ترکیب‬
‫از ‪ 95‬ترکیبی که در این مطالعه بررس��ی ش��دند‪ ،‬استانداردی برای آب آشامیدنی وجود ندارد‪ .‬انتظار می‌رود که این ترکیبات‬
‫پیش��ران بعدی حرکت به س��مت استانداردهای س��خت‌گیرانه‌تر برای تصفیه آب باش��ند که این امر فرصت‌های بزرگی برای‬
‫محصوالت مبتنی بر فناوری نانو فراهم می‌آورد‪.‬‬

‫کمیت آب‬
‫‪ّ 2 1 3‬‬
‫کاهش مقدار منابع آبی تمیز مش��کل اصلی در این زمینه به ش��مار می‌رود‪ .‬با وجودی که دو س��وم س��طح کره زمین از آب‬
‫پوشیده شده است‪ ،‬اما تنها ‪ 3‬درصد از این آب برای مصرف انسان مناسب است (شوری پایین) و از این ‪ 3‬درصد‪ ،‬دو سوم آن‬
‫‪21‬‬ ‫در یخ‌های قطبی و یخچال‌ها محبوس شده است‪ .‬بنابراین تنها ‪ 1‬درصد از کل آب موجود در کره زمین آماده استفاده توسط‬
‫‪ 6‬میلیارد جمعیت ساکن در آن است و انتظار می‌رود در ‪ 50‬تا ‪ 90‬سال آینده این جمعیت دو برابر شود‪.‬‬
‫این حقایق به تنهایی بر جدی بودن مشکل آب تمیز تأکید داشته و وضعیت بحرانی اثر دومینوی حاصل را تصدیق می‌کنند‪.‬‬
‫با افزایش انفجاری جمعیت کره زمین‪ ،‬آب مورد نیاز نه تنها برای مصارف خانگی‪ ،‬بلکه برای مصارف کش��اورزی و صنعتی‬
‫نیز افزایش می‌یابد‪ .‬از س��وی دیگر با افزایش جمعیت‪ ،‬به دلیل توس��عه بی‌رحمانه و گاهاً بی‌مالحظه‪ ،‬محیط طبیعی و در نتیجه‬
‫کیفیت منابع آبی به سرعت کاهش می‌یابد‪.‬‬
‫تخریب منابع آبی به هزاران ش��کل مختلف صورت می‌گیرد‪ ،‬از اثر مس��تقیم مواد شیمیایی و آالینده‌های غذایی گرفته تا اثر‬
‫غیرمستقیم استفاده نامناسب از زمین و آب‪ .‬به عنوان مثال توانایی اکوسیستم در پاالیش موثر منابع طبیعی آب در اثر فرسایش‬
‫خاک و کاهش زمین‌های مرطوب کم می‌ش��ود‪ .‬هنوز هم در بس��یاری از نقاط دنیا منابع آبی به صورت سیس��تماتیک توسط‬
‫ِ‬
‫فاضالب تصفیه نشده و ورود کنترل‌نشده آب‌های کشاورزی به آن آلوده می‌شوند‪.‬‬
‫اس��تفاده از منابع آب زیرزمینی به جای تکیه بر باران و آب‌های س��طحی مش��کل را پیچیده‌تر کرده اس��ت؛ در اثر این تغییر‬
‫اس��تفاده‪ ،‬مخازن آب زیرزمینی که به کندی پر می‌شوند‪ ،‬خالی شده‪ ،‬رودخانه‌ها و دریاچه‌ها از منبع آبی خود محروم مانده و‬
‫آب شور به سمت این مخازن آبی حرکت می‌کند تا جای آب پمپ‌شده به بیرون را بگیرد‪.‬‬
‫بن��ا ب��ر داده‌های بانک جهان��ی‪ ،‬بیش از ‪ 1‬میلیارد نفر در کش��ورهای با درآمد پایین و متوس��ط و ح��دود ‪ 50‬میلیون نفر در‬
‫کش��ورهای با درآمد باال از دسترس��ی به آب سالم برای نوشیدن‪ ،‬بهداش��ت فردی و مصارف خانگی محروم هستند‪ .‬این افراد‬
‫حدود ‪ 25‬درصد از جمعیت ‪ 5/9‬میلیارد نفری کره زمین را تش��کیل می‌دهند‪ .‬س��االنه بیش از ‪ 900‬میلیون نفر از این افراد از‬
‫بیماری‌های مرتبط با آب رنج برده و بیش از ‪ 2‬میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند‪.‬‬
‫بانک جهانی همچنین گزارش داده اس��ت که تا س��ال ‪ 2025‬بیش از ‪ 1/4‬میلیارد نفر در ‪ 48‬کش��ور جهان از اثرات نامطلوب‬
‫ناشی از کمبود آب متأثر خواهند گشت که بیشتر این افراد در کشورهای کمتر توسعه‌یافته قرار دارند‪ .‬در سال ‪ 2035‬حدود ‪3‬‬
‫میلیارد نفر در کشورهایی زندگی خواهند کرد که تحت فشار ناشی از کمبود آب قرار دارند‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬بسیاری از کشورهایی‬
‫که منابع آب محدودی دارند (همچون کش��ورهایی که در امتداد رودخانه‌های فرات‪ ،‬اردن و نیل واقع ش��ده‌اند)‪ ،‬برای تأمین‬
‫آب به منابع مشترک تکیه دارند که این امر می‌تواند موجب ایجاد تنش و درگیری‌های اجتماعی شود‪.‬‬
‫با این حال کمبود فعلی یا قریب‌الوقوع آب فقط محدود به کش��ورهای در حال توس��عه نیست‪ .‬اروپا و آمریکا از این مشکل‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫مبرا نیس��تند‪ .‬ظرفیت تجدید آب‌های زیرزمینی و س��طحی محدود اس��ت‪ ،‬در حالی که فش��ار ناش��ی از کشاورزی‪ ،‬صنعت و‬ ‫ّ‬
‫مصرف‌کنن��دگان خانگی بر ک ّمیت منابع آبی تأثیر می‌گذارد‪ .‬میزان تقاضا برای آب از عوامل کلیدی همچون تغییر جمعیت‪،‬‬
‫پراکندگی جمعیت و چگالی آن نیز تأثیر می‌پذیرد‪.‬‬
‫در بسیاری از مناطق آمریکا‪ ،‬همانند بسیاری از نقاط جهان‪ ،‬مشکل کیفیت و ک ّمیت آب یک نگرانی دائمی به شمار می‌رود‪.‬‬
‫تمام مناطق جمعیتی درون ایاالت متحده به آب مطمئن دسترسی ندارند و این مشکلی است که تنها بدون دخالت هم‌افزایانه‌ی‬
‫فناوری‪ ،‬اجرا و قانون‌گذاری تشدید می‌شود‪.‬‬
‫راه‌حل‌های زیادی برای حل مشکل کمبود آب در دنیا پیشنهاد شده است‪ .‬برخی از این روش‌ها از فناوری پایینی برخوردار‬
‫بوده و برخی دیگر به فناوری‌های پیشرفته نیاز دارند‪ .‬در بسیاری از نقاط دنیا تمیز کردن منابع آبی محلی‪ ،‬بهبود کارایی توزیع‬
‫آب‪ ،‬یا استفاده از انتقال آب برای حل مشکل کافی است‪ .‬با این حال برخی مناطق دیگر به تجهیزات پیشرفته برای تصفیه آب‬
‫و فاضالب‪ ،‬یا نمک زدایی از آب شور نیاز دارند‪.‬‬

‫‪ 1 2 1 3‬نمک زدایی‬
‫در فرایندهای نمک زدایی آب ش��ور به دو بخشتقس��یم می‌شود؛ یکی از این بخش‌ها دارای غلظت پایینی از نمک است که‬
‫برای تولید آب استفاده می‌شود و غلظت نمک در بخش دوم باالتر از غلظت نمک در آب شور اولیه است‪ .‬فرایندهای نمک‬
‫زدایی به دو بخش کلی تقس��یم می‌ش��وند‪ :‬روش‌های غشایی و روش‌های حرارتی‪ .‬برای نمک‌زدایی حدود ‪ 95‬درصد از آبی‬
‫که در کل دنیا فراوری می‌شود‪ ،‬از این روش‌ها بهره می‌گیرند‪.‬‬

‫‪ 2 2 1 3‬استفاده مجدد‬
‫انتظار می‌رود مقدار ثابت آب موجود روی کره زمین موجب افزایش تصفیه و استفاده مجدد از فاضالب‌های مختلف شود‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫ای��ن فراین��د بازیابی را می‌توان در یک کارخانه تولیدی و از طریق بس��تن چرخه آب و حذف آالینده‌ها انجام داده و یا اینکه‬
‫این کار را در مقیاس بس��یار بزرگ‌تر به انجام رساند‪ .‬س��نگاپور کشوری است که درصد بسیار باالیی از فاضالب‌های شهری‬
‫خود را مورد اس��تفاده مجدد قرار می‌دهد؛ در برخی کش��ورها همچون ژاپن‪ ،‬استفاده کنندگان صنعتی آب بخش عمده‌ای از‬
‫آب فرایندی خود را تصفیه کرده و دوباره استفاده می‌کنند‪ .‬تنها حدود ‪ 10‬درصد از صنایع آمریکا از استفاده مجدد آب بهره‬
‫می‌برند‪.‬‬
‫برخی از کاربردهای آب بازیابی شده عبارت است از آبیاری فضای سبز و زمین‌های گلف‪ ،‬آبیاری محصوالت کشاورزی‪،‬‬
‫پر کردن مجدد س��فره‌های آب زیرزمینی‪ ،‬اس��تفاده به عنوان خنک‌کننده یا آب فرایندی در نیروگاه‌ها یا صنایع دیگر‪ ،‬سیفون‬
‫دست‌ش��ویی‪ ،‬ایجاد یا نگهداری زمین‌های مرطوب‪ ،‬مکمل آب آش��امیدنی‪ ،‬و شستشوی خودرو یا انجام شستشوهای دیگر‪ .‬با‬
‫وجودی که می‌توان آب را تا حد آش��امیدن یا حتی با کیفیت باالتر تصفیه کرد‪ ،‬در بسیاری از کاربردهاپذیرش عمومی برای‬
‫استفاده مجدد از آب تصفیه شده پایین است‪.‬‬

‫‪ 2 3‬آب آشامیدنی‬
‫آب باید اس��تانداردهای کیفی خاصی داش��ته باش��د تا برای مصرف انسان بی‌خطر باش��د‪ .‬دولت‌های مختلف استانداردهای‬
‫مختلفی برای کیفیت آب تعیین کرده‌اند‪ .‬این اس��تانداردها در نقاط مختلف دنیا متفاوت بوده و در برخی مناطق ممکن اس��ت‬
‫اص ً‬
‫ال رعایت نشوند‪.‬‬
‫در فرایند خالص‌س��ازی آب ترکیبات ش��یمیایی و مواد نامطلوب و آلودگی‌های زیس��تی از آب جدا می‌شوند‪ .‬تصفیه آب‬
‫می‌توان��د غلظت م��واد ذره‌ای همچون ذرات معلق‪ ،‬انگل‌ه��ا‪ ،‬باکتری‌ها‪ ،‬خزه‌ها‪ ،‬ویروس‌ها‪،‬قارچ‌ها و ان��واع مختلفی از مواد‬
‫محلول و ذره‌ای را که ممکن است در اثر برخورد قطرات باران با سطوح مختلف وارد آب شده باشند‪ ،‬کاهش دهد‪.‬‬
‫اس��تانداردهای مربوط به کیفیت آب آشامیدنی به طور معمول توسط دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی تعیین می‌شوند‪ .‬این‬
‫استانداردها کمترین و بیشترین غلظت مجاز آالینده‌ها را در آب مصرفی نهایی مشخص می‌کنند‪.‬‬
‫منابع اصلی آب آشامیدنی آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی انشقاق یافته از دریاچه‌ها‪ ،‬رودخانه‌ها یا مخازن آبی هستند‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫همچنین به لطف وجود فرایندهای نمک‌زدایی مختلف‪ ،‬از آب دریا نیز در برخی موارد می‌توان به عنوان منبع آب آشامیدنی‬
‫بهره برد‪.‬‬
‫در تصفیه آب آش��امیدنی ابتدا آب اولیه توس��ط فیلترهای غربالی مورد پیش‌تصفیه قرار می‌گیرد تا مواد زائد بزرگ از آب‬
‫جدا ش��وند‪ .‬پس از آن ته‌نش��ینی مقدماتی صورت می‌گیرد تا کربنات کلس��یم به صورت ماده جامد رسوب نماید‪ .‬در برخی‬
‫مراکز تصفیه آب پیش‌کلرزنی نیز صورت می‌گیرد تا رشد اُرگانیسم‌های آالینده به کمترین مقدار خود برسد‪ .‬البته در بسیاری‬
‫از مراکز دنیا به دلیل نگرانی‌های مربوط به استفاده از کلر این فرایند دیگر صورت نمی‌پذیرد‪.‬‬
‫مرحله بعدی تصفیه آب‪ ،‬تنظیم ‪ pH‬و شفاف‌س��ازی آب با بهره‌گیری از فرایند لخته‌س��ازی و اس��تفاده از عوامل ش��یمیایی‬
‫همچون هیدروکس��ید آهن‪ ،‬هیدروکسید آلومینیوم یا پلیمرهاست‪ .‬ممکن اس��ت آبی که از فرایند لخته‌سازی خارج می‌شود‪،‬‬
‫برای ایجاد ش��فافیت بیش��تر به مخازن رسوب‌دهی فرستاده شود‪ .‬پس از جدا شدن بیش��تر لخته‌های تشکیل شده‪ ،‬آب در یک‬
‫مرحله نهایی فیلتر می‌ش��ود (به طور معمول با اس��تفاده از فیلترهای ماس��ه‌ای) تا ذرات معلق باقی‌مانده جدا ش��وند‪ .‬فیلتراسیون‬
‫غشایی‪ ،‬ضدعفونی کردن با استفاده از تابش‌های ماورای بنفش‪ ،‬استفاده از اُزُن یا مواد شیمیایی مبتنی بر کلر مراحل تصفیه‌ای‬
‫دیگری هستند که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬

‫‪ 3 3‬فاضالب صنعتی‬
‫در کش��ورهای پیشرفته نیمی از آب توسط صنعت مصرف می‌شود‪ .‬آب به عنوان ماده اولیه‪ ،‬برای گرم کردن و سرد کردن‪،‬‬
‫انتقال و شستن محصوالت و عمدتاً برای حمل ضایعات به محلی دور از مراکز تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد‪.‬‬
‫تولید صنعتی منجر به تولید انواع مختلفی از پس��اب‌ها می‌ش��ود که بس��ته به نوع صنعت مربوطه‪ ،‬دارای ویژگی‌ها و س��طوح‬
‫متفاوتی از آالینده‌ها هس��تند؛ تصفیه این فاضالب‌ها می‌تواند بس��یار دشوار و یا هزینه‌بر باشد‪ .‬مشکل دیگر اینکه جریان‪ ،‬دما و‬
‫‪23‬‬ ‫ترکیب پساب‌های صنعتی می‌تواند به صورت روزانه و ساعتی تغییر کند‪.‬‬
‫ضایعات صنعتی مایع با توجه به ویژگی‌های زیر برای دفع تقسیم‌بندی می‌شوند‪:‬‬
‫ •اکسیژن مورد نیاز زیستی (‪)BOD‬؛‬
‫ •اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (‪)COD‬؛‬
‫ •کل کربن آلی (‪)TOC‬؛‬
‫ •روغن و گریس آزاد (‪)FOG‬؛‬
‫ •غلظت ترکیبات آلی خاص همچون بنزن‪ ،‬تولوئن‪ ،‬اتیل بنزن‪ ،‬گزیلن‪ ،‬سوخت دیزل‪ ،‬بنزین و بی‌فنول‌های پلی‌کلره؛‬
‫این مواد ذکر شده ممکن است به شکل مایع‪ ،‬ماده آبکی یا گل و الی بوده و به بیش از یک نوع فرایند تصفیه‌ای نیاز داشته‬
‫باشند‪.‬‬
‫در جدول شماره ‪ 2‬آالینده‌هایی که ممکن است در فاضالب‌های صنعتی مختلف حضور داشته باشند‪ ،‬آورده شده است‪.‬‬

‫جدول‪ .2‬ترکیبات مختلف موجود در پساب‌های صنعتی به تفکیک صنعت(منبع‪)BCC Research :‬‬
‫ترکیبات موجود در پساب‬ ‫صنعت‬
‫فلزات‪ ،‬گلیکول‌ها‪ ،‬روغن‌ها و گریس‌ها‪ ،‬رنگ‪ ،‬حالل‌های آلی‬ ‫خودروسازی‬
‫فلزات سنگین‪ ،‬اسیدها‬ ‫فلزات پایه‬
‫‪ ،BOD‬شوینده‌ها‬ ‫لبنیات‬
‫تریتیوم‪ ،‬ترکیبات کلردار‬ ‫تولید انرژی الکتریکی‬
‫اسیدها‪ ،‬فلزات سنگین‪ ،‬حالل‌های آلی‬ ‫ساخت قطعات الکترونیکی‬
‫اسیدها‪ ،‬فلزات سنگین‪ ،‬سیانید‬ ‫آبکاری‬
‫‪ ،BOD‬شوینده‌ها‪ ،‬نمک‌ها‪ ،‬بازهای قوی‬ ‫فراوری غذا و نوشیدنی‬
‫بازهای قوی‪ ،‬جامدات بی‌اثر (غیرفعال)‪ ،‬اسیدهای قوی همچون هیدروکلریک اسید‬ ‫ساخت شیشه‬
‫روغن‌ها‪ ،‬گریس‌ها‪ ،‬فلزات سنگین‬ ‫ساخت تجهیزات سنگین‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫جدول‪ .2‬ترکیبات مختلف موجود در پساب‌های صنعتی به تفکیک صنعت(منبع‪)BCC Research :‬‬
‫ترکیبات موجود در پساب‬ ‫صنعت‬
‫فلزات سنگین‪ ،‬نمک‌ها‪ ،BOD ،‬جامدات بی‌اثر‬ ‫چرم‌سازی (دباغی چرم)‬
‫‪BOD‬‬ ‫تولید گوشت و مرغ‬
‫مواد آلی سمی‪ ،‬آنتی‌بیوتیکها‪ ،‬رادیوایزوتوپ‌ها‪ ،‬عوامل بیماری‌زا‪ ،BOD ،‬عوامل زیست‌فعال‬ ‫ابزارهای پزشکی‬
‫اسیدها‪ ،‬جامدات بی‌اثر‪ ،‬گل و الی سنگ گچ‪ ،‬آهن‪ ،‬فلزات سنگین‬ ‫معدن‌کاری (زغال سنگ)‬
‫فلزات سنگین‪ ،‬اسیدها‪ ،‬سیانید‪ ،‬جیوه‪ ،‬جامدات بی‌اثر‬ ‫معدن‌کاری (فلزات)‬
‫حشره‌کش‌ها‪ ،‬دیوکسین‪ ،‬ترکیبات آلی سمی‬ ‫تولید حشره‌کش‬
‫نفت‪ ،‬ترکیبات آلی سمی‬ ‫پتروشیمی‬
‫نفت‪ ،‬حالل‌های آلی‪ ،‬آب شور‬ ‫پاالیشگاه‬
‫آنتی‌بیوتیک‌ها‪ ،‬عوامل زیست‌فعال‪ ،‬مواد آلی سمی‪BOD ،‬‬ ‫داروسازی‬
‫بازهای قوی‪ ،BOD ،‬دیوکسین‌ها‪ ،‬ترکیبات کلردار‪ ،‬جامدات بی‌اثر‬ ‫تولید کاغذ و پالپ‬
‫هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای‪ ،‬ترکیبات آلی سمی دیگر‬ ‫فوالدسازی‬
‫مواد رنگرزی‪ ،BOD ،‬شوینده‌ها‪ ،‬جامدات بی‌اثر‬ ‫صنعت نساجی‬
‫مواد آلی سمی‪ ،‬فلزات سنگین‪ ،‬رادیوایزوتوپ‌ها‬ ‫تولید تسلیحات‬

‫پساب‌های حاوی فلزات سنگین‪ ،‬ترکیبات آلی همچون روغن‌ها و گریس‌ها‪ ،‬و ضایعات کشاورزی و زیست‌محیطی بیشترین‬
‫نیاز را به تصفیه شدن دارند‪ .‬مقادیر بسیار باالیی از آرسنیک‪ ،‬سلنیوم‪ ،‬نقره‪ ،‬طال و منیزیم در اثر فرایند معدن کاری تولید می‌شود‪.‬‬
‫عملیات حفاظت از چوب و صنعت نیمه‌رساناها آرسنیک ایجاد می‌کند‪ .‬در تولید باتری غلظت‌های بسیار باالیی از مس‪ ،‬سرب‬ ‫‪24‬‬
‫و باریوم به وجود می‌آید‪ .‬فرایندهای عمومی س��اخت موجب تولید روغن‌ها‪ ،‬مواد شیمیایی آلی‪ ،‬سیلیکون‪ ،‬کروم‪ ،‬منگنز و قلع‬
‫می‌شود‪.‬‬

‫‪ 1 3 3‬فلزات سنگین‬
‫بهتر است که از همان اول فلزات سنگین آزاد نشوند‪ .‬این فلزات تجزیه نشده و در لجن‌های آلی که باید در مراکز دفن زباله‬
‫رها شوند‪ ،‬جمع می‌شوند‪.‬زمانی که این فلزات رها شوند‪ ،‬تصفیه آن‌ها بسیار دشوارتر از ممانعت از رها شدن آن‌ها خواهد بود‪.‬‬
‫حذف موثر فلزات سمی سنگین از پساب‌های صنعتی و بازیافت دوباره آن‌ها یک چالش بزرگ به شمار می‌رود‪ .‬شرکت‌های‬
‫فعال در زمینه تصفیه فاضالب‌های صنعتی در رفع این معضل بسیار ُکند عمل کرده‌اند‪ .‬جدا کردن این فلزات از پساب‌ها هنوز‬
‫هم متکی به روش‌های قدیمی همچون رسوب‌دهی و استفاده از لجن فعال است‪.‬‬

‫‪ 2 3 3‬ترکیبات آلی‬
‫ترکیبات آلی در فاضالب صنایع مختلفی همچون داروسازی‪ ،‬فراوری غذا و نوشیدنی و چرم‌سازی و همچنین در مراکز دفن‬
‫زباله‪ ،‬و ضایعات ناش��ی از ‪CAFO‬ها (عملیات دام‌پروری محدود) و تجهیزات پزشکی یافت می‌شوند‪ .‬ترکیبات آلی سمی نیز‬
‫در پساب مراکز ساخت تسلیحات‪ ،‬تولید دارو و تولید حشره‌کش‌ها وجود دارند‪.‬‬
‫ترکیبات آلی میکروآالینده که برخی از آن‌ها‪EDC‬ها هستند‪ ،‬در برخی از منابع آبی در آمریکا و اروپا مشاهده شده‌اند‪ .‬این‬
‫ترکیب��ات آالین��ده به صورت عمده در اثر نفوذ فاضالب به منابع آبی‪ ،‬نش��ت از مراکز دفن زباله و آب برون‌ریز دام‌پروری‌ها‬
‫حاصل می‌شوند‪.‬‬
‫ً‬
‫از آنجایی که ‪EDC‬ها روی موجودات آبزی تأثیر داشته و احتماال در اثر آلوده کردن آب آشامیدنی سالمت انسان را تهدید‬
‫می‌کنند‪ ،‬تحقیقات زیادی در زمینه تش��خیص و دفع این آالینده‌ها در حال انجام اس��ت‪ .‬بسیاری از متخصصان بر این باورند که‬
‫بهبود روش‌های تصفیه فاضالب در قلب این مش��کل قرار دارد‪ ،‬زیرا اگر این آالینده‌ها از پس��اب‌ها حذف شوند‪ ،‬دیگر شانسی‬
‫برای ورود به آب آشامیدنی نخواهند داشت‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 3 3 3‬فاضالب‌های روغنی‬
‫روزانه میلیاردها گالن فاضالب روغنی توسط تولیدکنندگان صنعتی مختلف و منابع دیگری همچون آب حاصل از مخازن‬
‫نفتی‪ ،‬فاضالب سطحی پس از بارندگی که از پارکینگ‌ها جاری می‌شود‪،‬آب تغذیه‌کننده دیگ بخار‪ ،‬آب ته کشتی‌ها‪ ،‬پساب‬
‫خشک‌شویی‌های صنعتی و نشت از مراکز دفن زباله تولید می‌شود‪.‬‬
‫روغن و گریس آزاد (‪ )FOG‬به طور معمول روغنی است که به سرعت به سطح آمده و اندازه ذرات آن حدود ‪ 150‬میکرون‬
‫اس��ت‪ .‬اندازه ذرات روغنی که به صورت مکانیکی به حالت امولس��یون درآمده اس��ت‪ ،‬بین ‪ 20‬تا ‪ 150‬میکرون است‪ .‬روغن‬
‫حل‌ش��ده که دیگر به شکل ذره‌ای نیست‪ ،‬ش��امل بنزن‪ ،‬فنول‌ها‪ ،‬تولوئن‪ ،‬گزیلن و ترکیبات مرتبطی است که تنها با استفاده از‬
‫کربن فعال‪ ،‬تقطیر یا غشاها از آب جدا می‌شوند‪.‬‬

‫‪ 4 3‬آب فرایندی‬
‫صنایعی که بیشترین نیاز را به تصفیه فاضالب دارند عبارتند از نیروگاه‌ها‪ ،‬صنعت نیمه‌رساناها و داروسازی‌ها؛ صنایع کوچک‬
‫دیگر در بخش تولید مواد شیمیایی و فراوری نفت و گاز قرار دارند‪ .‬در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تولید ترموالکتریک‬
‫برق بیش��ترین حجم مص��رف آب را به خود اختصاص می‌دهد‪ .‬در آمریکا نزدیک ‪ 40‬درص��د از کل آب مصرفی مربوط به‬
‫نیروگاه‌های تولید برق است‪.‬‬
‫آب خون حیاتی یک نیروگاه به ش��مار می‌رود‪ .‬مقادیر بس��یار زیادی از آب برای تولید بخار و همچنین مصارف تمیزکاری‬
‫در این مراکز مصرف می‌ش��ود‪ .‬تنها در آمریکا تولیدکنندگان برق ترموالکتریک و ش��رکت‌هایی که برق مورد نیاز خود را با‬
‫استفاده از دیگ‌های بخار صنعتی تولید می‌کنند‪ ،‬ساالنه بیش از ‪ 70‬تریلیون گالن آب مصرف می‌نمایند (هر گالن آمریکایی‬
‫معادل ‪ 3/785‬لیتر است)‪ .‬برای استفاده موثر از آب در یک نیروگاه‪ ،‬باید تصفیه خاص مورد نیاز هر واحد انجام گیرد؛ کیفیت‬
‫‪25‬‬ ‫منب��ع آب‪ ،‬ن��وع دیگ بخار‪ ،‬نیازمندی تخلی��ه )‪ (discharge requirement‬و اس��تفاده یا عدم اس��تفاده از آب بازیافتی درون‬
‫نیروگاه‪ ،‬نوع تصفیه مورد نیاز هر واحد را تحت تأثیر قرار می‌دهد‪.‬‬

‫‪ 1 4 3‬آب دیگ بخار‬

‫از آنجایی که دیگ‌های مورد اس��تفاده در تولید بخار در دما و فش��ار باال کار می‌کنند‪ ،‬آب وارد شده به این دیگ‌ها باید تا‬
‫کیفیت بسیار باالیی تصفیه شود‪ .‬مواد معدنی همچون سیلیکا و ترکیبات مبتنی بر سیلیکا و یون‌های سختی آب همچون کلسیم‬
‫و منیزیم می‌توانند موجب جرم‌گرفتگی دیگ شده و کارایی واحد را کاهش دهند‪.‬‬
‫دیگ‌های بخار به صورت منظم تمیز می‌ش��وند تا ناخالصی‌های جمع ش��ده از درون آن‌ها پاک شوند (فلزاتی همچون مس‪،‬‬
‫آه��ن‪ ،‬نیکل‪ ،‬روی‪ ،‬منیزیم و کروم و افزودنی‌های ش��یمیایی)؛ بدین ترتیب از ج��رم گرفتگی دیگ بخار و خوردگی اجزای‬
‫ژنراتور جلوگیری می‌ش��ود‪ .‬تصفیه این نوع از پس��اب که به نام ‪ boiler blowdown‬نامیده می‌ش��ود‪ ،‬دشوار بوده و در برخی‬
‫موارد در بخش پساب‌های مضر قرار می‌گیرد‪.‬‬
‫در نقاطی که هزینه آب باالس��ت‪ ،‬شاید صنایع بخواهند از پساب حاصل از شستشوی شیمیایی دیگ‌های بخار به عنوان آب‬
‫جبرانی در برج‌های خنک‌کننده‪ ،‬در س��اینده خاکس��تر بادی )‪ ،(fly-ash scrubber‬یا در سامانه گوگردزدایی از گاز دودکش‬
‫استفاده نمایند‪ .‬بسته به ترکیب شیمیایی این پساب شاید بازیافت فلزات از آن نیز از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد‪.‬‬

‫‪ 2 4 3‬آب خنک‌کننده‬
‫در نیروگاه‌های برق حرارتی آب به بخار با فش��ار باال تبدیل می‌ش��ود تا توربین‌ها را چرخانده و برق تولید ش��ود‪ .‬سپس بخار‬
‫خارج شده از توربین سرد می‌شود تا دوباره تبدیل به آب شده‪ ،‬حرارت داده شده و توربین‌ها را به گردش درآورد‪ .‬فرایند میعان‬
‫نیاز به سامانه خنک‌کننده آبی مجزایی دارد؛ این سامانه به طور معمول از تعداد زیادی لوله‌های یک اینچی تشکیل می‌شود که‬
‫حرارت بخار را جذب می‌کنند‪ .‬آب خنک‌کننده با اس��تفاده از یکی از دو فرایند چرخه بسته یا سامانه عبوری منفرد هزاران بار‬
‫از لوله‌هایی که در آن‌ها آب و بخار جریان دارند‪ ،‬عبور داده می‌شود‪.‬‬
‫آب خنک‌کننده در معرض چهار نوع آلودگی قرار دارد‪ :‬رس��وبات و فلس‌های معدنی‪ ،‬خوردگی‪ ،‬کثیف ش��دن و رش��د‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫میکرواُرگانیس��م‌ها‪ .‬با کاهش حجم آب خنک‌کننده در اثر تبخیر یا راندگی (خروج آب تبخیر نش��ده همراه با بخار آب از‬
‫سیس��تم خنک‌کننده)‪ ،‬غلظت مواد ش��یمیایی و محصوالت جانبی آن‌ها افزایش می‌یابد‪ .‬از آنجایی که غلظت مواد شیمیایی و‬
‫آالینده‌ها باید در س��طح مش��خصی نگه داشته شود‪ ،‬به صورت دوره‌ای آب سامانه خنک‌کننده خالی شده و آب تازه جبرانی‬
‫جایگزین آب خالی‌شده می‌شود‪ .‬می‌توان چند کار مختلف در مورد آب خالی شده انجام داد‪:‬‬
‫ •تخلیه به محیط پس از انجام تصفیه‌های ضروری؛‬
‫ •ارسال به تصفیه‌خانه آب محلی؛‬
‫ •تصفیه در محل نیروگاه با استفاده از تصفیه‌خانه خود مرکز؛‬
‫با این حال نیروگاه‌ها می‌توانند با کاهش آب خروجی از سامانه خنک‌کننده و در نتیجه کم شدن آب جبرانی مورد نیاز‪ ،‬از‬
‫هزینه‌های تحمیل‌شده توسط تصفیه‌خانه‌ها برای تصفیه پساب‌های حاوی مواد آلی دوری کرده و از افزایش بیش از حد هزینه‬
‫عملکرد برج خنک‌کننده ممانعت نمایند‪.‬‬

‫‪ 3 4 3‬آب صنعت نیمه‌رسانا‬

‫آب بس��یار خالص دیونیزه بیشترین حجم از یک ماده شیمیایی است که با تراشه‌های نیمه‌رسانا تماس می‌یابد‪ .‬یک کارخانه‬
‫متوسط تولید ویفر روزانه بین ‪ 2‬تا ‪ 4‬میلیون گالن آب بسیار خالص مصرف می‌کند که حدودا ً معادل آب مصرفی یک شهر با‬
‫جمعیت‪ 40‬تا ‪ 50‬هزار نفر است‪ .‬آب دیونیزه مورد استفاده در تولید مدارات مجتمع باید با استانداردهای بسیار سختی مطابقت‬
‫داشته و از ذرات زیرمیکرونی‪ ،‬باکتری‌ها‪ ،‬سیلیکای کلوئیدی‪ ،‬کل کربن آلی(‪ ،)TOC5‬اجزای باکتریایی‪ ،‬مواد افزایش دهنده‬
‫دما و یون‌های فلزی عاری باشد‪.‬‬
‫در یک س��امانه تصفیه آب با خلوص بس��یار باال برای نیمه‌رس��اناها‪ ،‬آب خام وارد یک سامانه پیش‌تصفیه می‌شود که ذرات‬
‫معلق را حذف می‌کند‪ .‬سپس در یک سامانه اسمز معکوس مواد آلی و یون‌ها از آب جدا می‌شوند‪ .‬آب خارج شده از سامانه‬ ‫‪26‬‬
‫اُس��مز معکوس جمع‌آوری ش��ده‪ ،‬ا ُ ُزن‌دهی شده‪ ،‬و در معرض تابش ماورای بنفش قرار می‌گیرد تا استریلیزه شده و کل کربن‬
‫آلی باقی‌مانده حذف ش��ود‪ .‬در مرحله بعدی مواد یونی باقی‌مانده توس��ط یک مبادله‌گر یونی بستر مختلط (‪ )mixed-bed‬رفع‬
‫شده و آب خارج شده از این بستر وارد سامانه اُسمز معکوس دوم می‌شود‪ .‬سپس آب وارد دومین سامانه ماورای بنفش شده‪،‬‬
‫س��پس تحت فیلتراس��یون مطلق‪ 6‬قرار گرفته و در نهایت از یک مرحله اولترافیلتراسیون عبور داده می‌شود‪ .‬در این مرحله آب‬
‫تولید شده از طریق یک سامانه گردشی به نقاط مختلف مورد استفاده فرستاده می‌شود‪.‬‬
‫چندین س��ال پیش صنعت نیمه‌رس��انا اهداف زیس��ت‌محیطی بسیار س��ختی وضع کرد که از آن جمله می‌توان به کاهش ‪60‬‬
‫درصدی آب مورد اس��تفاده اش��اره کرد‪ .‬امروزه حدود ‪ 70‬درصد از آب مصرف ش��ده توسط این صنعت یا تصفیه شده و در‬
‫همانجا مورد اس��تفاده مجدد قرار می‌گیرد و یا اینکه آلودگی‌های آن رفع ش��ده و در کاربردهای دیگر مصرف می‌ش��ود‪20 .‬‬
‫درصد از این آب تصفیه‌ش��ده در تجهی��زات تولیدی همچون برج‌های خنک‌کننده و مبدل‌ه��ای حرارتی به کار می‌رود؛ ‪10‬‬
‫درصد دیگر نیز در فرایندهای ثانویه‌ای همچون آبیاری فضای سبز و سیفون دست‌شویی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد‪.‬‬

‫‪ 4 4 3‬آب مورد نیاز در صنایع دارویی‬

‫در صنایع دارویی وجود آب تمیز و ‪ compendial‬جهت اطمینان از تولید محصوالت س��الم و اس��تریل ضروری است‪ .‬آب‬
‫‪ compendial‬به هر نوع آبی گفته می‌ش��ود که در مرحله نهایی اس��تعمال دارو به کار می‌رود که از آن جمله می‌توان به آب‬
‫اس��تریل خالص‪ ،‬آب استریل برای تزریق‪ ،‬آب استریل باکتریواستاتیک (کندکننده یا بازدارنده رشد باکتری‌ها) برای تزریق‪،‬‬
‫آب استریل برای شستشو (زخم‪ ،‬لباس‌های جراحی‪ )... ،‬و آب استریل برای تنفس اشاره کرد‪.‬‬
‫تولیدکنندگان محصوالت دارویی باید بتوانند خود را با قوانین س��خت دولتی مبنی بر حذف کافی آالینده‌ها از آب ش��هری‬
‫جهت استفاده از آن در محصوالت دارویی مطابقت دهند‪ .‬در آمریکا ‪ USP7‬استانداردهای آب برای صنایع دارویی را که توسط‬
‫سازمان غذا و داروی آمریکا (‪ )FDA‬تنظیم شده است‪ ،‬تأیید کرده است‪.‬‬

‫‪5. Total Organic Carbon‬‬

‫‪6. Absolute filtration‬‬
‫‪7. United States Pharmacopeia‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 5 4 3‬آب برای تولید مواد شیمیایی و فراوری نفت و گاز‬

‫در تولید مواد شیمیایی خلوص مواد اولیه از اهمیت بسیار باالیی برخوردار است‪ .‬آبی که برای رقیق‌سازی محصوالت بسیار‬
‫خالص به کار می‌رود‪ ،‬باید کیفیت بس��یار باالیی داش��ته باشد‪ .‬همانند کس��ب و کارهای تولیدی دیگر‪ ،‬در اینجا نیز آب بسیار‬
‫خالص که توسط یون‌زدایی و فیلتراسیون غشایی تولید شده است‪،‬مورد استفاده قرار می‌گیرد‪.‬‬
‫در فراوری نفت و گاز نیز از غش��اها برای فیلتر کردن آب مورد اس��تفاده در دیگ‌های بخار و فرایندهای مختلف بهره برده‬
‫می‌شود‪.‬به‌عالوه‪ ،‬در سکوهای دریایی می‌توان از غشاها برای کاهش میزان گوگرد بهره برد‪.‬حذف گوگرد از آب دریا که در‬
‫تزریق به چاه‌های نفت دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد‪ ،‬از جرم‌گرفتگی قطعات سکوهای استخراج نفت و گاز جلوگیری‬
‫کرده‪ ،‬جلوی از دست رفتن ذخیره مخازن را گرفته و میزان تولید را در باالترین سطح نگه‌می‌دارد‪.‬‬
‫در اکتشاف نفت و گاز‪ ،‬میزان باالی کل مواد جامد محلول (‪ )TDS‬در آب تولید شده بدین معناست که برای استفاده مجدد‬
‫از این آب در کاربردهایی که مفیدتر هس��تند‪ ،‬نمک‌زدایی از آن ضروری اس��ت‪« .‬آب تولید شده» که به طور معمول ترکیبی‬
‫از آب سازنده و آب تزریق شده است‪ ،‬آب آلوده شوری است که همراه با نفت و گاز به سطح زمین آورده می‌شود‪ .‬برای به‬
‫دست آوردن بیشترین مقدار استخراج نفت‪ ،‬غالباً آب به مخازن نفتی تزریق می‌شود تا نفت را با فشار به سطح زمین براند‪ .‬در‬
‫نهایت هم آب س��ازنده و هم آب تزریق ش��ده با نفت و گاز استخراج می‌شوند و با کاهش ذخیره مخازن نفتی‪ ،‬میزان این آب‬
‫در نفت تولیدشده افزایش می‌یابد‪.‬‬
‫این آب آلوده بزرگ‌ترین حجم جریان پس��اب تولید ش��ده در تولید نفت و گاز را تش��کیل می‌دهد و مدیریت آن می‌تواند‬
‫هزینه‌بر باش��د‪ .‬آب تولید ش��ده عالوه بر حجم بس��یار باال‪ ،‬به دلیل دارا بودن ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص که بسته به‬
‫موقعیت جغرافیایی میدان نفتی‪ ،‬ساختار زمین‌شناختی و نوع محصول هیدروکربنی تولیدشده می‌تواند تا حد بسیار زیادی تغییر‬
‫کند‪ ،‬یک جریان پسابی بسیار دشوار به شمار می‌رود‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫‪ 6 4 3‬تولید غذا و نوشیدنی‬
‫دانشمندان هشدار داده‌اند که اگر صنعت مواد غذایی تالش بیشتری جهت کاهش مصرف آب و در عین حال افزایش تولید‬
‫مواد غذایی انجام ندهد‪ ،‬با بحران جهانی در زمینه کمبود آب‪ ،‬تخریب روبه رش��د محیط زیس��ت و جمعیت باالی مردمی که‬
‫دچار سوء تغذیه هستند‪ ،‬مواجه خواهد شد‪ .‬آب عالوه بر استفاده به عنوان ماده اولیه در صنایع غذایی و نوشیدنی‪ ،‬در شستشو‪،‬‬
‫حمل مواد خام‪ ،‬پخت و پز و خنک‌س��ازی نیز به کار می‌رود‪ .‬آب بس��یار زیادی در طول فرایند تولید غذا به بخار تبدیل شده‬
‫و بخش عمده دیگری نیز به عنوان پس��اب دور ریخته می‌شود‪ .‬با اس��تفاده از روش‌های امروزی برای تولید غذای عادی یک‬
‫نفر در روز حدود ‪ 865‬گالن آب مصرف می‌ش��ود که در مقایس��ه با ‪ 13‬گالن آب مورد نیاز برای مصارف خانه‌داری بس��یار‬
‫باالس��ت‪ .‬با تغییر رژیم غذایی مردم ثروتمند دنیا از پروتئین گیاهی به پروتئین حیوانی‪ ،‬آب بیشتری برای فراوری مواد غذایی‬
‫مورد نیاز خواهد بود‪.‬‬
‫اس��تفاده مجدد از آب فرصت بسیار خوبی برای افزایش بهره‌وری مصرف آب است و غشاها می‌توانند فناوری بسیار مهمی‬
‫در این زمینه به شمار روند‪ .‬با حذف نمک و ترکیبات آلی از آب استفاده شده در فراوری غذا‪ ،‬می‌توان آن را از یک پساب‬
‫غیرقابل اس��تفاده به یک محصول قابل استفاده با کیفیت باال تبدیل کرد‪ .‬مطابق استانداردهای صنعت غذایی‪ ،‬آب تصفیه شده‬
‫برای استفاده مجدد در این صنعت حداقل باید کیفیت آب آشامیدنی را دارا باشد‪ .‬برای برخی کاربردها همچون آب جبرانی‬
‫مورد استفاده در دیگ‌های بخار یا شستشو با آب گرم قوانین سخت‌گیرانه‌تری وجود دارند‪.‬‬

‫‪ 7 4 3‬پساب‌های رادیواکتیو‬
‫وزارت ان��رژی آمریکا (‪ )DOE‬پس��اب‌های رادیواکتیو را با توجه به س��طح رادیواکتیویته آن‌ها طبقه‌بندی می‌کند‪ .‬پس��اب‬
‫مختلط به پسابی گفته می‌شود که به طور همزمان حاوی مواد رادیواکتیو و مواد مضر است‪ .‬مدیریت بخش رادیواکتیو پساب‌ها‬
‫بر عهده وزارت انرژی آمریکا و تحت کنترل قوانین انرژی اتمی است؛ بخش مضر و پرخطر پساب‌ها نیز تحت نظارت قانون‬
‫حفظ و بازیابی منابع مدیریت می‌ش��ود‪ .‬به طور معمول پس��اب‌های مختلط برای دور ریخته ش��دن به سه بخش پساب مختلط‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫سطح پایین‪ ،‬پساب مختلط سطح باال و پساب مختلط فرااورانیومی (دارای عدد اتمی باالتر از اورانیوم) طبقه‌بندی می‌شوند‪.‬‬
‫پس��اب‌های س��طح پایین در طول فراوری سنگ معدن اورانیوم و در تحقیقات آزمایشگاهی تولید می‌شوند‪ .‬پساب سطح باال‬
‫نیز حاوی س��وخت هسته‌ای مصرف‌ش��ده به اضافه مایعات خورنده‌ای است که پس از بازفراوری سوخت مصرف شده جهت‬
‫ِ‬
‫مخلوط حاوی‬ ‫اس��تخراج اورانیوم و اورانیوم غنی‌شده در پساب باقی می‌مانند‪ .‬پساب فرااورانیومی یا سطح متوسط یک بخش‬
‫فلزاتی اس��ت که به آسانی در بخش‌های دیگر قرار نمی‌گیرند‪ .‬قطعات راکتور‪ ،‬رزین‌ها و تجهیزات و مایعات آلوده دیگر در‬
‫این بخش قرار می‌گیرند‪.‬‬
‫یک��ی از روش‌های موثر حذف آلودگی‌های رادیواکتیوی همچون پلوتونیوم ‪ 239‬که تابش آلفا نش��ر می‌کند‪ ،‬لخته‌س��ازی‬
‫و س��پس اولترافیلتراس��یون با استفاده از غش��اهای معدنی است‪ .‬پس��اب رادیواکتیو غلیظ دوغابی تش��کیل می‌دهد که قبل از‬
‫ذخیره طوالنی‌مدت‪ ،‬برای کپس��وله کردن مناسب اس��ت‪ .‬همچنین می‌توان از اولترافیلتراسیون مایسلی برای جداسازی فلزاتی‬
‫همچ��ون توریوم‪ ،‬اورانیوم‪ ،‬روتنیوم و عناصر باالت��ر از اورانیوم (عدد اتمی باالتر) از محلول‌های آبی حاوی غلظت‌های باالی‬
‫نمک اس��تفاده کرد‪ .‬ترکیبات آلی اضافه ش��ده به محلول با این فلزات مایس��ل‌هایی تش��کیل می‌دهند که ان��دازه آن‌ها برای‬
‫اولترافیلتراسیون مناسب است‪.‬‬

‫‪ 5 3‬رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی‬

‫آب‌های زیرزمینی یکی از منابع مهم آب آش��امیدنی در جهان به ش��مار می‌روند‪ .‬در آمریکا حداقل آب آشامیدنی نیمی از‬
‫مردم با بهره‌گیری از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌ش��ود‪ .‬همچنین در آبیاری محصوالت کش��اورزی و در صنعت س��اخت نیز‬
‫از این آب اس��تفاده می‌ش��ود‪ .‬بیشتر آب‌های زیرزمینی تمیز هس��تند‪ ،‬اما می‌توانند در اثر فعالیت انسان آلوده شوند‪ .‬تمام انواع‬
‫آالینده‌های فیزیکی‪ ،‬مواد شیمیایی معدنی و آلی‪ ،‬باکتری‌ها و مواد رادیواکتیو در آب‌های زیرزمینی یافت می‌شوند‪.‬‬
‫روش‌های رفع آلودگی مختلفی برای جداس��ازی آالینده‌های آب زیرزمینی و تبدیل آن به آب س��الم برای اس��تفاده وجود‬ ‫‪28‬‬
‫دارد‪ .‬ملزومات قانونی خاصی برای این فرایندهای تصفیه وجود دارند‪ .‬در جاهایی که اس��تانداردهای قانونی وجود نداش��ته و‬
‫یا اینکه اس��تانداردهای موجود اجباری نبوده و فقط توصیه‌ای هستند‪ ،‬می‌توان استانداردهای رفع آلودگی را بر مبنای ارزیابی‬
‫سالمت انسان و خطرات اکولوژیکی تعیین کرد‪.‬‬
‫چندی��ن روش برای رفع آلودگ��ی خاک و یا آب‌های زیرزمینی وجود دارد‪ .‬با این حال تمام این روش‌ها نیاز به کار زیادی‬
‫داشته‪ ،‬از کارایی بسیار پایینی برخوردار بوده و هزینه اجرایی بسیار باالیی الزم دارند‪.‬‬
‫بس��یاری از نقاط جهان با مشکل جدی تمیز کردن خاک و آب آلوده دست به گریبانند‪ .‬تاکنون بسیاری از تالش‌های انجام‬
‫شده در زمینه جدا کردن آالینده‌ها ناموفق بوده است‪ .‬با افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر برای زمین‪ ،‬نیاز مبرمی به پاک‌سازی‬
‫خ��اک و آب‌های زیرزمین��ی در این نقاط وجود دارد‪ .‬فناوری نانو روش‌های جدیدی ارائه کرده اس��ت که می‌توانند در این‬
‫زمینه نویدبخش باشند‪.‬‬
‫برخی از روش‌های مبتنی بر فناوری نانو برای تصفیه آب‌های زیرزمینی تجاری ش��ده و برخی دیگر به س��مت بررس��ی‌های‬
‫میدانی پیش می‌روند‪ .‬موفقیت نهایی این فناوری‌ها به درک بهتر اثرات بالقوه این روش‌ها بر سالمتی انسان وابسته است‪.‬‬

‫‪ 1 5 3‬نقاط مهم جهان که نیاز به تصفیه آب‌های زیرزمینی دارند‬

‫بنا بر گزارش ‪ BCC Research‬با عنوان «فناوری نانو در کاربردهای زیست‌محیطی‪ :‬بازار جهانی»‪ ،‬چندین نقطه از آلوده‌ترین‬
‫نقاط جهان نیاز ضروری به تصفیه آب‌های زیرزمینی دارند‪ .‬در این گزارش اش��اره ش��ده اس��ت که ارزیابی دقیق این نقاط و‬
‫اجرای گام به گام روش‌های مبتنی بر فناوری نانو می‌تواند یکی از راهبردهای تصفیه آب در این نقاط باشد‪ .‬این فناوری‌های‬
‫جدید باید برای هر نقطه و با توجه به اکوسیستم منطقه‌ای آنجا مناسب‌سازی شوند‪.‬‬
‫بن��ا ب��ر گفته س��ازمان حفاظ��ت محیط زیس��ت آمری��کا‪ ،‬پاک‌س��ازی ‪ 230‬ت��ا ‪ 350‬ه��زار مرکز آل��وده در آمری��کا بین‬
‫س��ال‌های ‪ 2004‬ت��ا ‪ 2033‬از ‪ 175‬ت��ا ‪ 250‬میلی��ارد دالر هزین��ه دربر خواهد بود‪ .‬جدول ش��ماره ‪ 4‬تخمین س��ازمان حفاظت‬
‫محی��ط زیس��ت آمری��کا از تع��داد مناط��ق آلوده و هزین��ه پاک‌س��ازی آن‌ها تح��ت برنامه‌ه��ای مختلف را نش��ان می‌دهد‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫جدول‪ .3‬نقاط مهم جهان در زمینه آلودگی آب(منبع‪)BCC Research, Blacksmith Institute :‬‬
‫منبع آلودگی‬ ‫نام منطقه‬
‫مواد شیمیایی و محصوالت جانبی حاصل از تولید سالح‌های شیمیایی در زمین جنگ سرد که شامل‬
‫سارین‪ ،‬گاز ‪ ،VX‬لویسیت (اثر سمیت آن ناشی از وجود تری‌اکسید آرسنیک است)‪ ،‬ییپریت (گاز‬ ‫‪ ،Dzerzinsk‬روسیه‬
‫خردل)‪ ،‬پروسیک اسید‪ ،‬فسژن‪ ،‬دیوکسین‌ها‪ ،‬سرب و ترکیبات آلی مقاوم دیگر؛‬
‫اینجا قلب صنعت زغال‌سنگ بزرگ و روبه رشد چین است و در آن خاکستر بادی‪ ،‬مونوکسید کربن‪،‬‬
‫‪ ،Linfen‬ایالت ‪،Shanxi‬‬
‫اکسیدهای نیتروژن‪ ،PM-10 ،PM-2. 5 ،‬دی‌اکسید گوگرد‪ ،‬ترکیبات آلی فرار‪ ،‬آرسنیک و سرب‬
‫چین‬
‫تولید می‌شود‪.‬‬
‫سرب‪ ،‬کادمیوم‪ ،‬مس و روی ناشی از فرایندهای گداخت و معدن‌کاری از تپه‌های تفاله و خاک‬
‫اطراف به آب‌های زیرزمینی نفوذ کرده و غلظت سرب در این منطقه تا ‪ 2400‬میلی‌گرم بر کیلوگرم‬ ‫‪ ،Kabwe‬زامبیا‬
‫می‌رسد‪.‬‬
‫اورانیوم‪ ،‬پلوتونیوم‪ ،‬ید رادیواکتیو‪ ،‬سزیم ‪ ،137‬استرانسیوم و عناصر رادیواکتیو دیگر‪ .‬در ‪ 26‬آوریل‬
‫‪ ،1986‬زمانی که آزمایش نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل واقع در ‪ 62‬مایلی شمال کی ِف در حال انجام بود‪،‬‬
‫چرنوبیل‪ ،‬اوکراین‬
‫بدترین فاجعه اتمی دنیا به وقوع پیوست و هسته راکتور ذوب شد‪ .‬تا به امروز شعاع ‪ 19‬مایلی اطراف‬
‫نیروگاه قابل سکونت باقی مانده است‪.‬‬
‫پساب‌های دباغی حاوی کروم شش ظرفیتی و مواد رنگی نیتروژن‌دار‪ .‬در طول دو دهه فعالیت این‬
‫مرکز‪ ،‬حدود ‪ 1500‬هزار تن ضایعات جامد در یک منطقه روباز کنار کارخانه جمع شده و آالینده‌های‬ ‫‪ ،Ranipet‬هند‬
‫آن به آب‌های زیرزمینی راه یافته‌اند‪.‬‬
‫پس‌ماندهای رادیواکتیو معدن اورانیوم‪ ،‬فلزات سنگین‪ ،‬و سیانیدها‪ 23 .‬مرکز جمع‌آوری زباله‌های‬
‫پس‌ماند و ‪ 13‬مرکز جمع‌آوری زباله‌های سنگی در ‪ Mailuu-Suu‬که کارخانه تولید اورانیوم‬

‫‪29‬‬ ‫شوروی سابق در آن قرار داشت‪ ،‬پراکنده شده‌اند‪ .‬از سال ‪ 1946‬تا ‪ 1968‬در این مرکز بیش از ‪10‬‬
‫هزار تن سنگ معدن اورانیوم تولید و فراوری شده است‪ .‬در حال حاضر ‪ 1/96‬میلیون متر مکعب از‬
‫‪،Mailuu-Suu‬‬
‫قرقیزستان‬
‫زباله‌های معدن رادیواکتیو در این مکان انباشته شده و حیات را در کل دره ‪ Ferghana‬که یکی از‬
‫حاصلخیزترین و پرجمعیت‌ترین مناطق آسیای مرکزی به شمار می‌رود‪ ،‬تهدید می‌کند‪.‬‬

‫جدول‪ .4‬هزینه پاک‌سازی مناطق آلوده آمریکا به تفکیک برنامه و موقعیت (منبع‪)EPA :‬‬
‫هزینه پاک‌سازی‬
‫تعداد نقاط آلوده (تخمینی)‬ ‫نام برنامه‬
‫(میلیارد دالر)‬
‫‪24-50‬‬ ‫‪686-946‬‬ ‫‪National Priorities List‬‬
‫‪Resource Conservation and Recovery Act,‬‬
‫‪31-58‬‬ ‫‪3800‬‬
‫‪Corrective Action‬‬
‫‪Resource Conservation and Recovery Act,‬‬
‫‪12-19‬‬ ‫‪95000-155000‬‬
‫‪Underground Storage Tanks‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪6400‬‬ ‫‪Department of Defense‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪Department of Energy‬‬
‫‪15-22‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪Civilian agencies‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪150000‬‬ ‫‪States and private‬‬
‫‪174-253‬‬ ‫‪235000-355000‬‬ ‫جمع کلی‬
‫‪209‬‬ ‫‪294000‬‬ ‫مقدار میانگین‬

‫‪ 2 5 3‬روش‌های معمول تصفیه‬

‫روش معم��ول تصفی��ه آب‌های زیرزمینی به نام «پمپ و تصفیه» معروف اس��ت‪ .‬در این فرایند آب آلوده توس��ط یک پمپ‬
‫ش��ناور یا پمپ خأل از زمین بیرون کش��یده شده و از یک س��ری مخازن حاوی جاذب عبور داده می‌ش��ود‪ .‬برای مناطقی که‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫حاوی آالینده‌های نفتی هستند‪ ،‬به طور معمول از جاذب کربن فعال گرانولی استفاده می‌شود‪ .‬همچنین ممکن است از عوامل‬
‫ش��یمیایی همچون لخته‌سازها و سپس فیلتراسیون ماسه‌ای استفاده شود‪ .‬فرایند هوادهی یا زدایش توسط هوا‪ 8‬برای پاک‌سازی‬
‫فراری همچون ‪( BTEX‬بنزن‪ ،‬تولوئن‪ ،‬اتیل بنزن و گزیلن‌ها) که در بنزین یافت می‌شوند‪ ،‬موثر است‪.‬‬ ‫آالینده‌های ّ‬
‫می‌توان از راکتورهای زیس��تی برای تمیز کردن آب‌های آلوده حاوی ‪ BTEX‬و مواد زیس��ت‌تخریب‌پذیر دیگری همچون‬
‫‪( MTBE‬متیل بوتیل اتر نوع س��وم) و بس��یاری از هیدروکربن‌ها تا حد غیرقابل تشخیص اس��تفاده کرد‪ .‬برای این آالینده‌ها با‬
‫بهره‌گیری از راکتورهای بستر سیال امکان دسترسی به غلظت‌های بسیار پایینی که حتی فراتر از استانداردهای موجود هستند‪،‬‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫بس��ته به نوع خاک و ساختار زمین‌شناختی منطقه‪ ،‬روش «پمپ و تصفیه» می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش سریع غلظت‬
‫آالینده‌ها به ش��مار رود‪ .‬با این حال با توجه با فرایندهای جذب و واجذبی که در خاک روی می‌دهند‪ ،‬رس��یدن به غلظت‌های‬
‫پایینی که مطابق با استانداردهای تصفیه آب باشند‪ ،‬بسیار دشوار است‪.‬‬

‫‪ 3 5 3‬روش‌های جدید رفع آلودگی آب‬

‫یکی از روش‌های معمول برای پاک‌سازی بسیاری از آالینده‌های آب زیرزمینی‪ ،‬اکسیداسیون در محل است‪ .‬در این روش‬
‫اکس��یدکننده‌های شیمیایی قوی همچون پروکسید هیدروژن‪ ،‬گاز ازن‪ ،‬پرمنگنات پتاسیم‪ ،‬یا پرسولفات‌ها به درون آب تزریق‬
‫می‌شوند‪ .‬همچنین می‌توان از گاز اکسیژن یا هوای معمولی نیز به عنوان اکسیدکننده‌های مالیم‌تر استفاده کرد‪ .‬یکی از معایب‬
‫این روش تضعیف باکتری‌های موجود در خاک اس��ت که برای فعالیت طبیعی خود ممکن اس��ت نیاز به محیط قلیایی داش��ته‬
‫باش��ند‪ .‬همچنین بسته به وضعیت زمین‌شناختی آب‌های زیرزمینی‪ ،‬تزریق گاز به این آب‌ها می‌تواند انتشار آالینده‌ها را تسریع‬
‫نماید‪.‬‬
‫از اص�لاح زیس��تی و اصالح گیاهی نی��ز می‌توان برای تصفی��ه آب‌های زیرزمینی اس��تفاده کرد‪ .‬در اصالح زیس��تی از‬
‫‪10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪30‬‬
‫میکرواُرگانیسم‌های طبیعی یا کشت‌شده برای تجزیه آالینده‌های موجود در آب استخراج‌شده استفاده می‌شود‪ .‬در این روش‬
‫به طور معمول آب آلوده در یک مس��یر بس��ته جریان می‌یابد تا امکان افزایش رش��د باکتری‌ها فراهم شود‪ .‬اصالح گیاهی به‬
‫توانایی طبیعی برخی گیاهان که اَبَرانباشتگر‪ 11‬نامیده می‌شوند‪ ،‬در ذخیره زیستی‪ ،‬تجزیه یا تبدیل آالینده‌های موجود در آب‪،‬‬
‫خاک یا هوا اطالق می‌شود‪.‬‬
‫اس��تخراج دوفازی از یک س��امانه استخراج بخا ِر خاک مبتنی بر خأل باال برای استخراج بخارات آلوده و بخش محدودی از‬
‫آب زیرزمینی آلوده تش��کیل می‌ش��ود‪ .‬این روش کارایی پایینی دارد‪ ،‬زیرا انرژی مورد نیاز برای ایجاد خأل‪ ،‬بیش��تر از انرژی‬
‫مصرف‌شده توسط پمپ شناور است‪.‬‬
‫اصالح میس��لیومی‪( 12‬توده به‌هم بافته مولد قارچ و باکتری) نوعی اصالح زیستی است که در آن از قارچ‌ها برای پاک‌سازی‬
‫محیط آلوده و برگرداندن آن به وضعیت سالم‌تر استفاده می‌شود‪ .‬کلید این روش شناسایی یک قارچ خاص برای هدف‌گیری‬
‫یک آالینده خاص اس��ت‪ .‬به عنوان مثال از حصیرهای مویی آغش��ته به قارچ خوراکی برای تمیز کردن موفقیت‌آمیز لکه‌های‬
‫نفتی استفاده شده است‪ .‬فیلتراسیون میسلیومی فرایند مشابهی است که در آن حصیرهای میسلیومی برای فیلتر کردن پساب‌های‬
‫سمی و میکرواُرگانیسم‌ها از آب آلوده به کار می‌روند‪.‬‬

‫‪ 6 3‬فناوری نانو‬
‫بر خالف فناوری‌های دیگر که به طور معمول از یک حوزه مش��خص علمی حاصل می‌ش��وند‪ ،‬فناوری نانو محدوده وسیعی‬
‫از عل��وم را دربر می‌گیرد‪ .‬این اصطالح مقیاس��ی را که یک فناوری در آن عمل می‌کند‪ ،‬نش��ان می‌دهد‪ .‬فناوری نانو مطالعه‪،‬‬
‫طراحی‪ ،‬ایجاد‪ ،‬س��نتز‪ ،‬دس��ت‌کاری و کاربرد مواد‪ ،‬ابزارها و سامانه‌های عملکردی از طریق کنترل ماده در مقیاس نانومتری یا‬
‫به عبارت دیگر‪ ،‬بین ‪ 1‬تا ‪ 100‬نانومتر اس��ت‪ .‬ساختارهای بزرگ‌تر از این مقیاس میکرومتری بوده و ساختارهای کوچک‌تر از‬
‫‪8. Air stripping‬‬
‫‪9. Bioremediation‬‬
‫‪10. Phytoremediation‬‬
‫‪11. Hyperaccumulators‬‬
‫‪12. Mycoremediation‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫آن به عنوان مقیاس اتمی طبقه‌بندی می‌شوند‪.‬‬

‫دو راه��کار اصل��ی در فناوری نانو مورد اس��تفاده قرار می‌گیرند‪ .‬در راهکار پایین به باال م��واد و ابزارها از قطعات مولکولی‬
‫س��اخته می‌ش��وند؛ این کار از طریق آرایش شیمیایی این مولکول‌ها و بر مبنای اصول تشخیص مولکولی صورت می‌گیرد‪ .‬در‬
‫راهکار باال به پایین اشیای نانومقیاس بدون اینکه کنترلی در مقیاس اتمی وجود داشته باشد‪ ،‬از مواد بزرگ‌تر ساخته می‌شوند‪.‬‬

‫‪ 1 6 3‬نانو ساختارها‬
‫نانوم��واد به عن��وان موادی تعریف می‌ش��وند که حاوی قطعات س��اختاری با حداقل ی��ک بع ِد زیر ‪ 100‬نانومتری هس��تند‪.‬‬
‫س��اختارهای اصلی نانو عبارتند از نانوذرات یا نانوبلورها‪ ،‬نانوالیه‌ها و نانولوله‌ها‪ .‬چگونگی تش��کیل این نانو ساختارها و نحوه‬
‫آرای��ش اتم��ی و مولکولی آن‌ها ب��ا یکدیگر فرق دارد‪ .‬نانو س��اختارها به طور معمول با بهره‌گی��ری از پیوندهای هیدروژنی‪،‬‬
‫نیروهای دوقطبی‪ ،‬برهم‌کنش‌های آبدوس��تی یا آبگریزی‪ ،‬نیروی جاذبه و نیروهای دیگر خودآرایی کرده و به شکل الیه‌های‬
‫بسیار منظم درمی‌آیند‪.‬‬
‫از نظر ابعادی نانو ساختارها را می‌توان به دسته‌های زیر طبقه‌بندی کرد‪:‬‬
‫ •صفر بعدی (‪ :)0D‬نانوذرات کروی؛‬
‫ •یک‌بعدی (‪ :)1D‬نانومیله‌ها‪ ،‬نانوسیم‌ها و نانولوله‌ها؛‬
‫ •دوبعدی (‪ :)2D‬نانوفلس‌ها‪ ،‬نانودیسک‌ها و نانوفیلم‌ها؛‬
‫ •سه‌بعدی (‪ :)3D‬مواد نانوساختار تو ‌ده‌ای که از دانه‌ها یا ذرات حفره‌ای نانومقیاس تشکیل شده‌اند‪.‬‬

‫‪ 1 1 6 3‬ویژگی‌های نانومواد‬
‫‪31‬‬ ‫با کاهش اندازه مواد‪ ،‬ویژگی‌های فیزیکی جدیدی بروز می‌کنند‪ .‬به عنوان مثال مواد تیره ش��فاف ش��ده (مس)‪ ،‬مواد پایدار‬
‫ب��ه مواد قابل اش��تعال تبدیل گردیده (آلومینیوم) و مواد نامحلول حل می‌ش��وند (طال)‪ .‬ماده‌ای ک��ه در مقیاس معمولی از نظر‬
‫شیمیایی غیرفعال است‪ ،‬می‌تواند در مقیاس نانو به یک کاتالیزور تبدیل شود‪ .‬بسیاری از عجایب فناوری نانو از این پدیده‌های‬
‫کوانتومی و سطحی نشأت می‌گیرند‪.‬‬
‫در حال حاضر برخی از اش��کال فناوری نانو مورد اس��تفاده قرار دارند‪ .‬صنعت نیمه‌رس��اناها موفق‌ترین و گران‌ترین صنعتی‬
‫اس��ت که از فناوری نانو بهره می‌برد‪ .‬مدارات مجتمع امروزی از قطعات و اش��کال ساختاری تشکیل می‌شوند که در محدوده‬
‫‪ 30‬نانومتر و حتی کمتر قرار دارند (‪ 1000‬برابر کوچک‌تر از سلول‌های زیستی معمول)‪.‬‬
‫به دلیل فعالیت منحصر به فرد بسیاری از این نانومواد در زمینه تصفیه آالینده‌های سرسخت‪ ،‬تحقیقات زیادی برای استفاده از‬
‫آن‌ها در تصفیه آب در حال انجام است‪ .‬فناوری نانو در آینده می‌تواند نقش بسیار مهمی در تصفیه آب و فاضالب ایفا کند‪.‬‬
‫در حال حاضر برخی از محصوالت مبتنی بر مهندسی نانومقیاس به شکل گسترده‌ای موجود بوده و بازار قابل توجهی دارند‪.‬‬
‫بررس��ی‌های زیادی روی نانومواد جدید در حال انجام اس��ت تا کارایی آن‌ها در کاربردهای مربوط به تصفیه آب مشخص‬
‫ش��ود؛ از جمله ای��ن کاربردها می‌توان به حذف آالینده‌های��ی همچون مقادیر اندک فلزات س��نگین و ترکیبات آلی از آب‬
‫آش��امیدنی و پس��اب‌ها‪ ،‬بهبود غش��اهای موجود برای افزایش س��رعت جریان و انتخاب‌گری‪ ،‬و تولید نانوسطوحی که دارای‬
‫مساحت سطحی باالیی برای واکنش‌های شیمیایی هستند‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬
‫در حال حاضر برخی از فناوری‌های زیس��ت‌محیطی از فناوری نانو بهره می‌برند‪ .‬چندین محصول غش��ایی تصفیه آب که در‬
‫بازار وجود دارند‪ ،‬با اس��تفاده از فناوری نانو س��اخته شده‌اند‪ .‬در سال ‪ 1965‬اولین اس��تفاده تجاری از غشاهای اسمز معکوس‬
‫(‪ )RO‬که در دهه ‪ 1930‬ساخته شده در دهه ‪ 1960‬به بلوغ رسیدند‪ ،‬در یک تصفیه‌خانه آب آغاز شد‪ .‬پس از آن تجاری‌سازی‬
‫اولترافیلتراس��یون (‪ )UF‬و نانوفیلتراس��یون (‪ )NF‬در دهه ‪ 1970‬اتفاق افتاد‪ .‬بسته به اینکه اندازه حفرات غشای مورد استفاده در‬
‫محدوده غشای اسمز معکوس‪ ،‬اولترافیلتراسیون یا نانوفیلتراسیون قرار داشته باشد‪ ،‬از این محصوالت برای حذف انواع مختلفی‬
‫از جامدات نامحلول معلق‪ ،‬میکروب‌ها‪ ،‬مواد معدنی و نمک‌ها از جریانات آب و فاضالب استفاده می‌شود‪.‬‬
‫توانای��ی وارد کردن م��واد نانومقیاس در کامپوزیت‌ها امکان تولید مواد جدید با ویژگی‌ه��ای بهبودیافته را فراهم می‌نماید؛‬
‫می‌توان ویژگی‌های این مواد جدید را برای کاربردهای خاصی همچون س��امانه‌های فیلتراس��یون تنظیم کرد‪ .‬این س��امانه‌های‬
‫جدی��د مبتن��ی بر فناوری نانو دارای طول عمر طوالنی‌ت��ر‪ ،‬هزینه کلی پایین‌تر‪ ،‬نیاز کمتر به تعویض‪ ،‬و اثرات زیس��ت‌محیطی‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ضعیف‌تری هس��تند‪ .‬همچنین اس��تفاده از فناوری نانو می‌تواند منجر به تولید محصوالت کوچک‌تر و س��بک‌تر گردیده و در‬
‫نتیجه مصرف انرژی سیستم کاهش یابد‪.‬‬
‫همچنین مواد نانوس��اختار نقش بس��یار مهم و روزافزونی در رفع آلودگی فاضالب‌ها ایفا می‌کنند؛ از به‌کارگیری نانوذرات‬
‫دی‌اکس��ید تیتانیوم در اکس��ید کردن آالینده‌های آلی گرفته تا اس��تفاده از جاذب‌های نانومقیاس در حذف فلزات س��نگین‪،‬‬
‫کاربردهایی هستند که امکان ایفای این نقش را برای فناوری نانو فراهم می‌کنند‪ .‬از آنجایی که می‌توان مواد نانوساختار را به‬
‫نحوی تنظیم کرد که به صورت اختصاصی با یون‌های خاصی برهمکنش داشته باشند‪ ،‬در نتیجه در حذف آالینده‌های مختلف‬
‫از فاضالب عملکرد بهتر و هزینه کمتری نسبت به فرایندهای معمول دارند‪.‬‬

‫‪ 7 3‬فناوری نانو و آب‬

‫فناوری نانو در سه حوزه مرتبط با آب نویدبخش است‪:‬‬
‫ •حسگری و تشخیص؛‬
‫ •تصفیه و رفع آلودگی؛‬
‫ • جلوگیری از ایجاد آلودگی؛‬
‫جدول شماره ‪ 5‬کاربردهای بالقوه فناوری نانو در تصفیه آب را نشان می‌دهد‪.‬‬

‫جدول‪ .5‬کاربردهای بالقوه فناوری نانو در تصفیه آب (منبع‪)BCC Research :‬‬

‫تولید آب تمیز‪ ،‬سالم و عاری از آالینده‌هایی که با روش‌های معمول تصفیه نمی‌توانند از آب جدا شوند‬
‫تولید آب تمیز و سالم با هزینه کمتر‬
‫افزایش امکان بهره‌گیری از آب‌های غیرقابل استفاده از طریق نمک‌زدایی و بازیافت‬
‫‪32‬‬
‫حفظ اجزای مغذی ضروری در آب‬
‫تصفیه فاضالب و رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی آلوده‬
‫ارائه روشی قابل اجرا و مقرون به صرفه برای نمک زدایی از آب دریا و آب‌های لب‌شور‬
‫خالص‌سازی آب فرایندی‬
‫تصفیه آب مناطق مسکونی‬

‫اصلی‌تری��ن کاری که این فناوری جدید می‌توان��د در زمینه تصفیه و رفع آلودگی آب‌های آلوده انجام دهد‪ ،‬حل چالش‌های‬
‫فنی مرتبط با آالینده‌های آب (باکتری‌ها‪ ،‬ویروس‌ها‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬جیوه‪ ،‬حشره‌کش‌ها و نمک) است‪.‬‬

‫‪ 1 7 3‬مزایای استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫بس��یاری از محققان بر این باورند که فناوری نانو روش‌ه��ای مؤثرتر‪ ،‬کاراتر‪ ،‬قوی‌تر و مقرون به صرفه‌تری برای تصفیه آب‬
‫ارائه خواهد کرد‪ .‬طرفداران این نظر معتقدند که استفاده از نانومواد امکان اجرای فرایندهای ساخت و تولید با آلودگی کمتر‬
‫نسبت به روش‌های معمول را فراهم آورده و نیاز کمتری به کار‪ ،‬سرمایه‪ ،‬زمین و انرژی خواهد داشت‪.‬‬
‫به عنوان مثال فناوری‌های نانو می‌توانند نیاز صنایع مختلف به مقادیر انبوه آب فرایندی را کاهش داده و بهره‌وری بخش‌های‬
‫مختلف‪ ،‬از س��اخت و تولید گرفته تا معدن‌کاری را افزایش دهند‪ .‬همچنین انتظار می‌رود محصوالت تصفیه آب توانمند شده‬
‫با فناوری نانو بتوانند راه‌حل مناسبی برای حوادث بزرگ آلودگی آب و پاک‌سازی نقاط بسیار آلوده موجود ارائه دهند‪.‬‬
‫به‌عالوه‪ ،‬این فناوری نوظهور می‌تواند ابزاری برای کش��ورهای در حال توس��عه باش��د تا از فناوری‌ه��ای ناپایدار قدیمی به‬
‫روش‌های بهتر روی آورند‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 2 7 3‬خطرات بالقوه استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫هن��وز اث��رات قرار گرفتن در معرض نانومواد‪ ،‬از جابه‌جایی آن‌ها در مراکز تصفیه آب گرفته تا نوش��یدن آن‌ها همراه با آب‬
‫تصفیه ش��ده مش��خص نیس��ت‪ .‬اما این نگرانی وجود دارد که اندازه کوچک و فعالیت باالی این مواد سمیت آن‌ها را افزایش‬
‫دهد‪.‬‬
‫اندازه کوچک آن‌ها همچنین به معنای دش��واری نگهداری آن‌ها و آس��انی نفوذ این مواد به درون طبیعت اس��ت‪ .‬در حال‬
‫حاضر دانشمندان در حال بررسی اثرات بالقوه سالمتی و زیست‌محیطی استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب هستند‪ .‬همچنین‬
‫تحقیقاتی در زمینه تأثیرات اخالقی‪ ،‬قانونی و اجتماعی این فناوری در حال انجام است‪ .‬به طور معمول‪ ،‬به دلیل ظرفیت علمی‬
‫پایین کشورهای در حال توسعه این نگرانی وجود دارد که پذیرش هرگونه قانون‌گذاری در زمینه خطرات کشف‌شده استفاده‬
‫از فناوری نانو در قوانین این کشورها با تأخیر انجام شود‪.‬‬

‫‪ 3 7 3‬عدم تطابق ادعاها با واقعیت‌های فناوری نانو؟‬

‫در س��ال ‪ 2009‬دو ائتالف بین‌المللی از س��ازمان‌های غیردولتی (‪NGO‬ها) به نام‌های اداره مس��ائل زیس��ت‌محیطی اروپا‪ 13‬و‬
‫کارگروه ش��بکه بین‌المللی فناوری نانو برای حذف ترکیبات آلی مقاوم (‪POP‬ها‪ )14‬گزارش��ی منتشر کردند که در آن ادعای‬
‫صنعت مبنی بر منافع زیست‌محیطی بالقوه مورد انتظار از محصوالت نانوفناورانه به چالش کشیده شده است‪.‬‬
‫در این گزارش با عنوان «محیط زیست و فناوری نانو‪ :‬عدم تطابق میان ادعا و واقعیت‪ »15‬آمده است‪« :‬هرگونه کاهش اثرات‬
‫زیس��ت‌محیطی یا کاهش ظاهری نشانه‌های فعالیت انسان روی محیط زیست که با استفاده از فناوری نانو به دست آمده باشد‪،‬‬
‫باید با احتیاط ارزیابی شود‪ ،‬زیرا هزینه‌های زیست‌محیطی تولید نانومواد (همچون افزایش مصرف آب و انرژی) و هزینه‌های‬
‫زیس��ت محیطی وسیع‌تر دیگر می‌توانند بیشتر از منافع زیست‌محیطیِ حاصل باشند‪ .‬این اثرات منفی فناوری نانو به ندرت ذکر‬
‫‪33‬‬ ‫می‌ش��وند‪ ،‬در حالی که منافع ادعا شده به طور معمول مورد بزرگ نمایی قرار گرفته‪ ،‬بررسی نشده و در بیشتر موارد سال‌ها تا‬
‫استفاده عملی فاصله دارند»‪ .‬نکات اصلی این گزارش در زیر آورده شده است‪:‬‬
‫ •ادعا‪ :‬فناوری نانو محصوالت تمیزتری تولید خواهد کرد‪.‬‬
‫ •واقعیت‪ :‬عالوه بر نیاز به آب و انرژی بس��یار زیاد برای تولید نانومواد‪ ،‬ترکیبات ش��یمیایی مورد اس��تفاده در تولید این مواد و‬
‫همچنین بسیاری از انواع خود نانومواد نیز سمی هستند‪ .‬تحلیل چرخه زیستی مناسبی روی مفهوم ترویج‌شده‌ی «ایمنی در‬
‫طراحی» انجام نش��ده‪ ،‬یا اینکه این مفهوم با اس��تفاده از روش‌های ارزیابی ریس��ک مختص فناوری نانو مورد اعتبارسنجی‬
‫قرار نگرفته است‪.‬‬
‫ •ادعا‪ :‬فناوری نانو از طریق افزایش کارایی تولید و بهبود ذخیره‌سازی‪ ،‬تولید و حفظ در انرژی‪ ،‬مصرف آن را کاهش خواهد‬
‫داد‪.‬‬
‫ •واقعیت‪ :‬تولید نانومواد و ابزارهای نانوساختار به انرژی بسیار زیادی نیاز دارند‪ .‬ارزیابی‌های اولیه چرخه عمر‪ ،‬این ادعا را که‬
‫فناوری نانو موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود‪ ،‬زیر سؤال برده است‪.‬‬
‫ •ادعا‪ :‬اس��تفاده از فناوری نانو منافع زیس��ت‌محیطی دیگری همچون اصالح و پایش محیط زیست‪ ،‬فیلتراسیون آب و کاهش‬
‫آلودگی‌های کشاورزی را در پی خواهد داشت‪.‬‬
‫ •واقعیت‪ :‬هیچ ارزیابی بوم‌سم‌شناسی (‪ )ecotoxicological‬کاملی روی هیچ یک از نانومواد موجود انجام نشده است و نتایج‬
‫علمی نش��ان‌دهنده نگرانی‌های بالقوه س�لامتی و زیست‌محیطی جدی این مواد اس��ت‪ .‬قبل از استفاده وسیع از نانومواد در‬
‫تصفیه فاضالب و کاربردهای دیگر و در نتیجه رهایش گسترده این مواد در محیط زیست‪ ،‬باید تحقیقات و مدلسازی‌های‬
‫بوم‌سم‌شناسی بیشتری انجام شود‪.‬‬
‫در این گزارش نظر سازمان‌های غیردولتی با یک مثال مشخص در زمینه تصفیه آب بیان شده است‪ .‬نویسندگان این گزارش‬
‫می‌گویند بدون در نظر گرفتن مس��ائل مربوط به س��میت استفاده از نانومواد بر روی س�لامتی انسان‪ ،‬این خطر وجود دارد که‬
‫تصفیه آب که شامل فرایندهای موثر و مرتبط با جامعه انسانی است‪ ،‬به نفع روش‌های کنترل‌شده توسط شرکت‌ها و اختراعات‬

‫‪13. European Environmental Bureau‬‬

‫‪14. International POPs Elimination Network Nanotechnology Working Group‬‬
‫‪15. Nanotechnology and the Environment: A Mismatch between Claims and Reality‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ثبت‌ش��ده توسط آن‌ها تغییر جهت دهد‪ .‬اس��تفاده از این فناوری‌ها می‌تواند دستیابی ش��رکت‌های انتفاعی خصوصی همچون‬
‫جن��رال الکتری��ک‪ Dow ،‬و زیمنس به بازار حیاتی خدم��ات مربوط به آب را افزایش دهد‪ .‬در حال حاضر این ش��رکت‌ها و‬
‫ش��رکت‌های دیگر سهم چند میلیارد دالری در بازار آب داشته و سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‬
‫نانو در تصفیه آب انجام داده‌اند‪.‬‬
‫این گزارش ادامه می‌دهد که طرفداران اس��تفاده از فناوری نان��و در تصفیه آب ادعا می‌کنند این فرایندهای جدید ارزان‌تر‪،‬‬
‫ب��ادوام ت��ر و کاراتر از روش‌های فعلی خواهند بود‪ .‬با وجودی که این مواد جدید بر فناوری مبتنی هس��تند‪ ،‬اما عملکرد آن‌ها‬
‫ش��بیه عملکرد روش‌های معمولی اس��ت‪ .‬عالوه بر وجود نگرانی‌های مربوط به ایمنی این مواد‪ ،‬تولید آن‌ها نیاز به قابلیت‌های‬
‫فناورانه پیچیده‌ای دارد که در حال حاضر تنها در تأسیس��ات خاص موجود هستند؛ بیشتر این مراکز در کشورهای توسعه‌یافته‬
‫واقع ش��ده‌اند‪ .‬نویس��ندگان گزارش می‌افزایند‪« :‬این امر اتکای جوامع به خرید آب از ش��رکت‌های تصفیه دوردست را حفظ‬
‫کرده و نیاز آن‌ها به کمک‌های فناورانه باقی خواهد ماند»‪.‬‬
‫در این گزارش به یک پروژه پایلوت در بنگالدش اش��اره ش��ده است که در آن با اس��تفاده از پارچه‌های کهنه لباس ساری‬
‫(لباس زنان هندو که به دور خود می‌پیچند) باکتری وبا با موفقیت از آب‌های محلی حذف شده است‪ .‬با وجودی که نانوتصفیه‬
‫آب می‌تواند به نحو مؤثرتری نمک و مواد دیگر را از آب حذف نماید‪ ،‬این امر کنترل فناوری تصفیه آب را دور از دس��تان‬
‫جوامع محلی نگه خواهد داشت‪.‬‬
‫بنا بر این گزارش‪،‬مسئله مهم‌تر دیگر این است که فناوری نانو هیچ نقشی در اصالح عوامل اقتصادی و سیاسی که در گزارش‬
‫جهانی توسعه آب سازمان ملل به عنوان دالیل اصلی فقدان دسترسی به آب در سراسر جهان به آن‌ها اشاره شده است‪ ،‬ندارد‪.‬‬

‫‪ 4 7 3‬قوانین مربوط به نانومواد‬

‫یکی از نگرانی‌ها در زمینه توسعه فناوری نانو این است که آیا می‌توان از قوانین فدرال برای ارزیابی خطر استفاده از نانومواد‬ ‫‪34‬‬
‫بهره برد و یا اینکه قوانین جدیدی برای این کار الزم است‪.‬‬
‫س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت آمریکا (‪ )EPA‬مش��خص کرده است که مواد نانومقیاس��ی که از هویت شیمیایی جدیدی‬
‫برخوردارند‪ ،‬از قبل توس��ط دس��تورالعمل‌های موجود پوش��ش داده ش��ده و توس��ط قوانین اعالم پیش از بازاریابی‪ 16‬کنترل‬
‫می‌ش��وند‪ .‬این سازمان همچنین برای برنامه نظارت بر مواد نانومقیاس (‪ )NMSP17‬خود به صورت رسمی از تولیدکنندگان در‬
‫خواست اطالعات کرده است‪.‬‬
‫با وجودی که اجرای ‪ NMSP‬اختیاری اس��ت‪ ،‬هدف از طراحی آن ایج��اد یک پایه علمی محکم‌تر برای قانون‌گذاری‌های‬
‫بع��دی از طریق تش��ویق تولیدکنندگان به ارائه داده‌های مربوط به س�لامتی و ایمنی نانومواد (از جمله بررس��ی‌های مدیریت‬
‫ریسک) است‪.‬‬
‫س��ازمان بهداشت کانادا و س��ازمان محیط زیست این کشور موظف به جمع‌آوری اطالعات پایه در زمینه نانوموادی شده‌اند‬
‫که تجاری شده و یا به زودی تجاری خواهند شد تا بدین ترتیب دولت کانادا بتواند ریسک‌های بالقوه استفاده از این مواد را‬
‫ارزیابی کرده و آن‌ها را حل کند‪.‬‬
‫کمیس��یون اروپا (‪ )EC‬بیان کرده اس��ت که ریس��ک‌های اصلی نانومواد توس��ط چارچوب‌های قانونی موجود پوشش داده‬
‫شده‌اند‪ ،‬با این حال هیچ تمهید خاصی برای نانومواد وجود ندارد‪ .‬در حال حاضر نانومواد باید خود را با قانون ثبت‪ ،‬ارزیابی و‬
‫ارائه مجوز برای مواد ش��یمیایی (‪ )REACH18‬مطابقت دهند‪ .‬کمیسیون اروپا یک کارگروه خاص برای بررسی نحوه برخورد‬
‫ب��ا نانومواد تحت قان��ون ‪ REACH‬تعیین کرده اس��ت‪ .‬انگلیس نیز یک برنام��ه گزارش‌دهی اختیاری برای م��واد نانومقیاس‬
‫مهندسی‌شده دارد‪.‬‬

‫‪16. Pre-marketing notification‬‬
‫‪17. Nanoscale Materials Stewardship Program‬‬
‫‪18. Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪4‬‬
‫محصوالت غشایی‬

‫‪35‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫محصوالت غشایی‬ ‫‪4‬‬

‫در حال حاضر از غش��اهای نیمه‌تراوا که حاوی حفرات نانومقیاس هس��تند‪ ،‬در بس��یاری از کاربردهای مربوط به تصفیه آب‬
‫اس��تفاده می‌ش��ود‪ .‬به طور کلی غشاها ورقه‌های باریک یا فیلم‌های سطحی طبیعی یا سنتزی هستند که حاوی حفراتی در خود‬
‫هس��تند؛ مولکول‌های کوچک می‌توانند از این حفرات عبور کنند‪ ،‬اما مولکول‌های بزرگ در یک س��مت غش��ا نگه داش��ته‬
‫می‌ش��وند‪ .‬غشاهای ساخته ش��ده از مواد مختلف (عمدتاً پلیمرهای سنتزی) می‌توانند ذرات را تا محدوده اندازه‌های مولکولی‬
‫یا یونی فیلتر کنند‪.‬‬
‫مواد ش��یمیاییِ جدا ش��ده از بین نرفته بلکه تغلیظ می‌شوند‪ .‬غش��اها به این دلیل نیمه‌تراوا نامیده می‌شوند که برخی از ذرات‬
‫می‌توانند از آن‌ها عبور کنند‪ ،‬در حالی که ذرات دیگر این امکان را ندارند‪ .‬به طور معمول یون‌های کوچک‪ ،‬آب‪ ،‬حالل‌ها‪،‬‬
‫گازها و مولکول‌های بس��یار کوچک دیگر می‌توانند از غش��اها رد ش��وند‪ ،‬در حالی که یون‌های دیگر و ماکرومولکول‌هایی‬
‫همچون پروتئین‌ها و کلوئیدها نگه داشته می‌شوند‪.‬‬
‫محصوالت غشایی حاوی حفرات نانومقیاس بسته به اندازه حفرات خود در سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند‪:‬‬
‫ •عناصر غشایی اسمز معکوس (‪)RO‬؛‬
‫ •عناصر غشایی نانوفیلتراسیونی (‪)NF‬؛‬
‫ •عناصر غشایی اولترافیلتراسیونی (‪.)UF‬‬

‫‪ 1 4‬عناصر غشایی اسمز معکوس‬

‫به طور کلی اس��مز معکوس به عبور آب از یک غش��ای نیمه‌تراوا تحت فش��ار باال و از طریق مکانیس��م انتشار محلول گفته‬
‫می‌ش��ود‪ .‬یون‌ها‪ ،‬ویروس‌ها‪ ،‬باکتری‌ها‪ ،‬ترکیبات آلی و کیس��ت‌ها از روی سطح غش��ا پس زده شده و نمی‌توانند از آن عبور‬
‫نمایند‪ .‬هرچه فشار باالتر باشد‪ ،‬نیروی پیشران در سرتاسر غشا باالتر خواهد بود‪ .‬به طور معمول مولکول‌هایی با وزن مولکولی‬
‫‪36‬‬
‫باالتر از حدود ‪ 150‬تا ‪ 250‬دالتون از س��طح غش��ا پس زده می‌شوند‪ .‬هرچه اندازه ذره و بار آن بیشتر باشد‪ ،‬احتمال عبور آن از‬
‫غشا کمتر است‪.‬‬
‫بخش اصلی س��امانه اس��مز معکوس‪ ،‬یک غش��ای نیمه‌تراوا یا یک «فیلتر مولکولی» اس��ت که بیش از ‪ 99‬درصد از ذرات‬
‫نامحل��ول را ح��ذف می‌کند‪ .‬با وجودی که می‌توان از پلیمرها و مواد مختلفی برای تولید غش��اهای اس��مز معکوس بهره برد‪،‬‬
‫این فناوری پیش��رفت کرده و در حال حاضر از غش��اهای کامپوزیتی فیلم نازک استفاده می‌شود؛ این غشاها به طور معمول از‬
‫یک پلی‌آمید (‪ ،PA‬نایلون) س��اخته می‌شوند که روی یک بستر پلی‌س��ولفونی یا مخلوط استات سلولز پلیمریزه شده است‪ .‬با‬
‫وجودی که س��اختارهای مختلفی برای غشاهای اسمز معکوس ش��ناخته شده است‪ ،‬پیشرفته‌ترین آن‌ها که در بازار امروزی به‬
‫کار می‌رود‪ ،‬عناصر مارپیچی هس��تند که در آن‌ها ورقه‌های غشایی مسطح به شکل مارپیچ‌هایی دور یک استوانه تراوا پیچیده‬
‫شده‌اند‪ .‬این عناصر غشایی مارپیچی درون یک محفظه فشار قرار داده می‌شوند‪.‬‬
‫غشاهای اسمز معکوس در دو مدل «میزان دفع استاندارد» یا «میزان دفع باال» برای آب دریا و آب لب‌شور وجود دارند‪ .‬نرخ‬
‫پس‌زدگی به درصدی از ذرات نامحلول که از غش��ا عبور نکرده و از س��طح آن دفع می‌ش��وند‪ ،‬اطالق می‌شود‪ .‬به عنوان مثال‬
‫یک غش��ا با نرخ پس‌زدگی ‪ 99‬درصد (معموالً بر مبنای س��دیم) تنها به ‪ 1‬درصد از ذرات نامحلول در آب اجازه عبور از خود‬
‫را می‌دهد‪.‬‬
‫برای اس��تفاده از اس��مز معکوس در خالص‌سازی آب باید فشار اس��مزی آب افزایش یابد (به طور معمول تا دو برابر)‪ .‬یک‬
‫س��امانه معمول برای ایجاد فشار اس��مزی ‪ 376psi‬باید در فشار ‪ 800psi‬کار کند‪ .‬دمای آب اولیه‪ ،‬کل ذرات نامحلول (‪)TDS‬‬
‫در آن‪ ،‬سن غشا و میزان گرفتگی آن بر فشار مورد نیاز برای انجام اسمز معکوس تأثیر می‌گذارند‪.‬‬
‫بس��یاری از س��امانه‌های اسمز معکوس برای کار با آب خام در دمای ‪ 25‬درجه س��انتی‌گراد طراحی می‌شوند‪ ،‬اما با تغییر در‬
‫طراحی این س��امانه‌ها می‌توان امکان کار در دماهای باالتر و پایین‌تر را نیز ایجاد کرد‪ .‬با افزایش دما میزان عبور آب و نمک‬
‫از غشا افزایش یافته و فشار کمتری برای کار نیاز است‪ .‬در دماهای پایین‌تر عبور نمک کمتر شده و فشار کار افزایش می‌یابد‪.‬‬
‫در این حالت اگر فشار افزایش نیابد‪ ،‬میزان تولید آب تصفیه‌شده کم می‌شود‪.‬‬
‫بس��یاری از فرایندهای اس��مز معکوس در حالتی که به نامجریان متقاطع )‪ (crossflow‬معروف اس��ت‪ ،‬کار می‌کنند‪ .‬در این‬
‫حالت میزان گرفتگی و کثیف ش��دن غش��ا کم می‌شود‪ ،‬اما برای تمیز کردن غشا در فاصله‌های زمانی مشخص همچنان نیاز به‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫شستشوی برگشتی و استفاده از برخی مواد شوینده وجود دارد‪ .‬گرفتگی و کثیفی غشا اجتناب‌ناپذیر است‪ ،‬اما با انجام طراحی‬
‫مناس��ب سیستم می‌توان مقدار آن را کاهش داد‪ .‬با عبور مقداری از سیال از غشا‪ ،‬سیال باقی‌مانده به سمت پایین‌دست حرکت‬
‫کرده و اجزای دفع شده را نیز با خود حمل می‌کند تا سطح غشا تمیز باقی بماند‪ .‬در فرایند اسمز طبیعی‪،‬آب از سمت خالص‌تر‬
‫غشا به سمتی که ناخالصی بیشتری وجود دارد‪ ،‬حرکت می‌کند تا غلظت ناخالصی‌ها را در آنجا کاهش دهد؛در اسمز معکوس‬
‫این فرایند باید برعکس شود‪ .‬معمول‌ترین نیرویی که برای عبور معکوس سیال از غشا استفاده می‌شود (هل دادن سیال به سمت‬
‫خالص‌تر)‪ ،‬فشار ایجاد شده توسط یک پمپ است‪.‬‬

‫‪ 2 4‬نانوفیلتراسیون‬
‫غش��اهای نانوفیلتراس��یونی اولین بار برای حذف تری‌هالومتان‌ها از آب آشامیدنی تولید ش��دند‪ .‬با استفاده از اسمز معکوس‬
‫نمی‌توان تری‌هالومتان‌ها را که در اثر واکنش میان هیومیک اسید با کلر در طول فرایند ضدعفونی کردن آب تولید می‌شوند‪،‬‬
‫حذف کرد‪ .‬محققان برای حل این مشکل روی غشاهای اسمز معکوس «آزاد‪ »1‬شروع به تحقیق نموده و غشاهایی تولید کردند‬
‫که اجازه عبور نمک‪ ،‬آب و مولکول‌های آلی با وزن مولکولی پایین‌تر از ‪ 200‬را می‌داد‪.‬‬
‫از آنجایی که وزن مولکولی ‪ 200‬معادل با یک مولکول بزرگ با اندازه یک نانومتر است‪ ،‬این غشاهای جدید به نام غشاهای‬
‫نانوفیلتراس��یونی معروف ش��دند‪ .‬سامانه‌های نانوفیلتراسیونی در فشار نس��بتاً پایین میان ‪ 75psi‬و ‪ 150psi‬کار کرده و نیاز بسیار‬
‫کمی به آماده‌سازی پیش از تصفیه دارند‪ .‬اولین مرکز نانوفیلتراسیون در سال ‪ 1977‬در فلوریدا آغاز به کار کرد‪ .‬تا سال ‪1996‬‬
‫ظرفیت تولید آب توسط مراکز نانوفیلتراسیون در آمریکا به ‪ 227‬هزار متر مکعب آب در روز رسید که تمام آن‌ها در فلوریدا‬
‫واقع شده بودند‪ .‬در سال ‪ 2007‬روزانه حدود ‪ 1400000‬متر مکعب آب توسط این روش در آمریکا تولید می‌شد‪.‬‬
‫از غشاهای نانوفیلتراسیونی برای «نرم‌سازی» آب استفاده می‌شود که در آن سختی آب کم شده و موادآلی‪ ،‬رنگ‪ ،‬باکتری‌ها‬
‫‪37‬‬ ‫و ناخالصی‌های دیگر از آب خام جدا می‌شوند‪ .‬نرم‌سازی فرایندی است که در آن نیاز باالیی به نمک زدایی وجود نداشته و‬
‫حتی ممکن اس��ت این کار مطلوب نباشد‪ .‬با وجودی که برای نمک‌زدایی و تصفیه آب دریا و آب‌های لب‌شور که جامدات‬
‫نامحلول زیادی در خود دارند‪ ،‬باید از فرایند اس��مز معکوس اس��تفاده شود‪ ،‬بس��یاری از منابع آبی نیازی به نمک‌زدایی کامل‬
‫ندارند‪ .‬در فرایند نانوفیلتراسیون بخشی از مواد معدنی از آب جدا شده و بین ‪ 10‬تا ‪ 90‬درصد نمک‌های نامحلول از آب حذف‬
‫می‌ش��وند‪ ،‬در حالی که در اس��مز معکوس تا ‪ 99/5‬این مواد فیلتر می‌ش��وند‪ .‬سطح پایین سختی کلسیم که در آب تصفیه شده‬
‫توس��ط نانوفیلتراس��یون باقی می‌ماند‪ ،‬طعم خوب و ش��یرینی به آب می‌دهد‪ .‬از نانوفیلتراسیون در حذف آرسنیک نیز می‌توان‬
‫بهره برد‪.‬‬

‫جدول ‪ :6‬تولیدکنندگان تجاری محصوالت غشایی اسمز معکوس و نانوفیلتراسیون (منبع‪)BCC Research :‬‬
‫کشور‬ ‫نام شرکت‬
‫آمریکا‬ ‫‪FilmTec‬‬
‫آمریکا‬ ‫‪Koch Membrane Systems‬‬
‫آمریکا‪/‬ژاپن‬ ‫‪Hydranautics‬‬
‫ژاپن‬ ‫‪Toray Industries‬‬
‫آمریکا‬ ‫‪General Electric‬‬
‫ژاپن‬ ‫‪Toyobo‬‬

‫‪ 3 4‬اولترافیلتراسیون‬
‫در اولترافیلتراس��یون از یک غش��ای نیمه‌تراوا برای فیلتر کردن یک محلول که حاوی برخی عناصر مطلوب و برخی عناصر‬
‫نامطلوب است‪ ،‬استفاده می‌شود‪ .‬در بسیاری از موارد از اختالف فشار به عنوان نیروی پیشران آب از درون غشا استفاده می‌شود‬
‫(فش��ار مثبت یا خأل)‪.‬در این فرایند به طور معمول از فش��ارهای مابین ‪ 30psi‬تا ‪ 150psi‬اس��تفاده می‌ش��ود‪ ،‬اما در برخی موارد‬
‫فشارهای باالی ‪ 360psi‬تا ‪ 430psi‬نیز به کار می‌روند‪ .‬اولترافیلتراسیون تا حدی به بار ذرات جداشونده بستگی دارد‪ ،‬اما تمرکز‬
‫‪1. Loose Reverse Osmosis‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫اصلی این فرایند بر اندازه ذرات است‪.‬‬

‫غشاهای اولترافیلتراسیونی با دارا بودن حفرات ‪ 1‬تا ‪ 100‬نانومتری می‌توانند اجزای با وزن مولکولی ‪ 300‬تا ‪ 100000‬دالتون را‬
‫از آب جدا نمایند‪ .‬این غشاها به طور معمول همانند غشاهای اسمز معکوس و نانوفیلتراسیونی به جای اینکه با اندازه ذرات جدا‬
‫شده توسط آن‌هابر حسب میکرون توصیف شوند‪ ،‬توسط فاکتور جدایش وزن مولکولی (‪ )MWCO2‬اسمی معرفی می‌شوند‪.‬‬
‫در گذش��ته تعیین مش��خصات غشاهای اولترافیلتراسیونی توس��ط نفوذپذیری پروتئین‌ها و پلی اتیلن گلیکول‌ها تعیین می‌شد و‬
‫تقسیم‌بندی این مولکول‌ها بر اساس وزن مولکولی آن‌ها صورت می‌گرفت؛ به همین دلیل توصیف این غشاها همچنان بر پایه‬
‫این رس��م قدیمی و بر اس��اس ‪ MWCO‬انجام می‌شود‪ .‬با وجودی که مشخص شده است پروتئین‌ها تنها توسط وزن مولکولی‬
‫خود توصیف نمی‌شوند‪ ،‬این اصطالح هنوز هم استفاده می‌شود‪.‬‬
‫نمک‌ها و اجزای دارای وزن مولکولی پایین از غش��ای اولترافیلتراس��یونی عبور کرده و جامدات معلق بزرگ‌تر در س��مت‬
‫جریان ورودی (خوراک)باقی مانده و تغلیظ می‌ش��وند‪ .‬از غش��اهای اولترافیلتراس��یونی می‌توان برای جداسازی مولکول‌های‬
‫زیس��تی‪ ،‬شکرها‪ ،‬تانین‌ها‪ ،‬لیگنین‌ها‪ ،‬برخی مواد رنگی‪ ،‬رنگدانه‌های رنگ و جوهر‪ ،‬پشم شیشه‪ ،‬ویروس‌ها‪ ،‬باکتری‌ها‪ ،‬عناصر‬
‫قابل اش��تعال‪ ،‬اندوتوکسین‌ها‪ ،‬پلیمرها و ذرات کلوئیدی اس��تفاده کرد‪ .‬با این حال این غشاها نمی‌توانند یون‌ها را از آب جدا‬
‫کنند‪.‬‬
‫اندازه و ش��کل مولکول‌ها‪ ،‬جنس و س��اختار غش��ا و حضور مواد دیگر در آب جزء عواملی هستند که نوع اجزای جدا شده‬
‫توسط این غشاها را تعیین می‌کنند‪ .‬پارامترهای عملکردی سامانه غشایی همچون فشار میان‌غشایی‪ ،‬دما و ‪ pH‬نیز مهم هستند‪.‬‬

‫جدول‪ .7‬تولیدکنندگان اصلی محصوالت غشایی اولترافیلتراسیونی تجاری (منبع‪)BCC Research :‬‬
‫موقعیت جغرافیایی‬ ‫شرکت‬
‫توکیو‪ ،‬ژاپن‬
‫‪ ،Trevose‬پنسیلوانیا‬
‫‪Asahi Kasaei‬‬
‫‪GE Waters‬‬
‫‪38‬‬
‫‪ ،Wilmington‬ماساچوست‬ ‫‪Koch Membrane Systems‬‬
‫‪ ،Shiga‬ژاپن‪ /‬سن دیگو‪ ،‬کالیفرنیا‬ ‫‪Nitto Denko/Hydranautics‬‬
‫هلند‬ ‫‪Norit Membrane Technology‬‬
‫‪ ،East Hills‬نیویورک‬ ‫‪.Pall Corp‬‬
‫‪ ،Wuppertal‬آلمان‬ ‫‪Membrane‬‬
‫‪ ،Erlangen‬آلمان‬ ‫‪Siemens‬‬
‫پاریس‪ ،‬فرانسه‬ ‫‪SUEZ Environment‬‬
‫‪ ،Goleta‬کالیفرنیا‬ ‫‪Triesep‬‬

‫‪ 4 4‬مقایسه فرایندهای غشایی‬

‫از آنجایی که اندازه حفرات غش��اهای اولترافیلتراسیونی کمی بزرگ‌تر از حفرات غشاهای نانوفیلتراسیونی و اسمز معکوس‬
‫اس��ت‪ ،‬نس��بت به این دو روش کمی ارزان‌تر بوده‪ ،‬به عناصر غشایی کمتری نیاز داشته‪ ،‬در فشار پایین‌تری کار کرده و انرژی‬
‫کمت��ری مصرف می‌کند‪ .‬هزینه‌های اصلی این روش با هزینه‌های دو روش دیگر حدودا ً برابر اس��ت‪ ،‬زیرا لوله‌کش��ی‪ ،‬پمپاژ‪،‬‬
‫چارچوب‌ها و کنترل‌های مربوط به تصفیه مقدار مشخصی از جریان ورودی در تمام فرایندها تقریباً یکسان است‪.‬‬
‫در جدول زیر این سه فرایند از منظر اندازه حفرات‪ MWCO ،‬و فشار عملیاتی با یکدیگر مقایسه شده‌اند‪.‬‬

‫جدول‪ .8‬مقایسه پارامترهای فرایندهای غشایی (منبع‪)BCC Research :‬‬

‫اسمز معکوس‬ ‫نانوفیلتراسیون‬ ‫اولترافیلتراسیون‬ ‫پارامتر‬
‫‪ 15‬تا ‪100‬‬ ‫‪ 10‬تا ‪40‬‬ ‫‪ 2‬تا ‪7‬‬ ‫فشار عملیاتی (بار)‬

‫‪ :Molecular Weight Cutoff .2‬وزن مولکولی (بر حسب دالتون) مربوط به مولکولی که ‪ 90‬درصد آن توسط غشا فیلتر می‌شود (مترجم)‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫جدول‪ .8‬مقایسه پارامترهای فرایندهای غشایی (منبع‪)BCC Research :‬‬

‫اسمز معکوس‬ ‫نانوفیلتراسیون‬ ‫اولترافیلتراسیون‬ ‫پارامتر‬
‫حدود ‪0/5‬‬ ‫‪ 0/65‬تا ‪5/0‬‬ ‫‪ 5/0‬تا ‪100/0‬‬ ‫اندازه حفرات (نانومتر)‬
‫کمتر از ‪500‬‬ ‫‪ 200‬تا ‪20000‬‬ ‫‪ 300‬تا ‪100000‬‬ ‫محدوده ‪MWCO‬‬
‫اندازه ذرات فیلتر شونده‬
‫کمتر از ‪0/001‬‬ ‫‪ 0/001‬تا ‪0/01‬‬ ‫‪ 0/005‬تا ‪0/1‬‬
‫(میکرون)‬
‫تنها اجازه عبور مولکول‌های‬ ‫یون‌ها‪ ،‬باکتری‌ها‪ ،‬مواد رنگی‪،‬‬ ‫روغن‌ها‪ ،‬باکتری‌ها‪،‬‬
‫اجزای فیلتر شونده‬
‫آب را می‌دهد‬ ‫پروتئین‌ها‬ ‫ماکرومولکول‌ها‬

‫‪ 5 4‬پیشرفت‌های فناورانه در محصوالت غشایی نانومقیاس‬

‫یکی از موانع ذاتی اس��تفاده از غش��اهای نانوحفره‌ای در فیلتراس��یون آب‪ ،‬کثیفی آن‌هاس��ت که موجب گرفتگی غش��ا و‬
‫ناکارآمدی آن می‌شود‪ .‬این امر به دلیل رسوب مواد آلی و معدنی‪ ،‬ذرات رس و سیلیکا و چسبیدن میکرواُرگانیسم‌ها به سطح‬
‫غشا و همچنین رشد فیلم‌های زیستی روی می‌دهد‪ .‬هزینه باالی انرژی نیز یکی دیگر از مشکالت برخی فرایندهای فیلتراسیون‬
‫غشایی به شمار می‌رود‪ ،‬زیرا به فشار باالیی برای پمپ کردن جریان ورودی یا خوراک نیاز دارند‪.‬‬
‫گروه‌های تحقیقاتی زیادی روی تولید مواد غشایی اسمز معکوس یا نانوفیلتراسیونی کار می‌کنند تا شاید بتوانند هزینه انرژی‬
‫را کاه��ش داده و مقدار کثیفی را به کمترین مقدار خود برس��انند‪ .‬از جمله این تحقیقات می‌ت��وان به تولید گروه جدیدی از‬
‫پلیمرها‪ ،‬افزودن ذرات افزایش دهنده جریان یا کاهش دهنده کثیفی به پلیمرهای موجود‪ ،‬تولید غش��اهای نانولوله‌ای کربنی و‬
‫ایجاد کانال‌های طبیعی آب یا آکوآپورین‌ها )‪ (aquaporins‬در غشاهای سنتزی اشاره کرد‪.‬‬

‫‪39‬‬ ‫‪ 1 5 4‬غشاهای نانوکامپوزیتی آلی‪/‬معدنی‬

‫یکی از راهبردهای بهبود عملکرد غشاها و کاهش هزینه‌های نمک‌زدایی از آب‪ ،‬افزودن مواد عملکردی (معموالً نانوذرات)‬
‫به یک بستر پلیمری است‪ .‬تحقیقاتی که در سازمان ملی پژوهش‌های علمی و صنعتی استرالیا (‪ )CSIRO‬و شرکت ‪NanoH2O‬‬
‫در حال انجام هستند‪ ،‬نمونه‌هایی از این کارهای پژوهشی به شمار می‌روند‪.‬‬
‫در ‪ CSIRO‬بخش��ی از فعالیت‌های خوشه تحقیقاتی «فناوری‌های غش��ایی پیشرفته برای تصفیه آب» روی تولید مواد غشایی‬
‫جدی��د تمرک��ز دارد؛ از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به تولید غش��اهای جدید برای اس��مز معکوس اش��اره کرد که می‌توانند‬
‫مصرف انرژی را تا ‪ 40‬درصد کاهش دهند‪ .‬هدف پروژه «غش��اهای چندکاره اسمز معکوس‪ »3‬تولید نسل جدیدی از غشاها با‬
‫افزودن مواد کارکردی جدید به غش��اهای پلیمری اس��ت تا بدین وسیله میزان دفع نمک و دبی جریان عبوری از غشا افزایش‬
‫یافته و میزان کثیف‌شدگی و گرفتگی غشا کاهش یابد‪ .‬این مواد کارکردی جدید با استفاده از زئولیت‌ها ساخته خواهند شد؛‬
‫زئولیت‌ها دس��ته‌ای از اکسیدهای بلوری هس��تند که به عنوان غربال‌های مولکولی تحقیقات زیادی روی آن‌ها صورت گرفته‬
‫اس��ت‪ ،‬زیرا می‌توانند مولکول‌ها را بر اس��اس ش��کل و اندازه آن‌ها از هم جدا کنند‪ .‬رهبری این تحقیق را دانش��گاه موناش بر‬
‫عهده دارد‪.‬‬
‫شرکت ‪ NanoH2O‬با بهره‌گیری از غشاهای نانوکامپوزیتی فیلم نازک (‪ )TFN‬جدید که در دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس‬
‫تولید شده‌اند‪ ،‬در حال تجاری‌سازی دسته جدیدی از غشاهای نانوکامپوزیتی آبگریز و با میزان کثیف‌شدگی پایین برای اسمز‬
‫معکوس است تا از آن‌ها در نمک‌زدایی از آب دریا و خالص‌سازی آب استفاده شود‪.‬در تولید این غشاها نانوذرات ابرآبگریز‬
‫با استفاده از فرایند جدیدی سنتز شده و سپس در یک فیلم نازک پلی‌آمیدی که روی یک بستر اولترافیلتراسیونی پلی‌سولفونی‬
‫قرار گرفته اس��ت‪ ،‬مورد استفاده قرار می‌گیرند‪ .‬پژوهشگران بر این باورند که بر خالف روش‌های دیگر تغییر سطحی غشاها‪،‬‬
‫می‌توان از فرایندهای تولید تجاری غشاها که در حال حاضر استفاده می‌شوند‪ ،‬برای اجرای این روش بهره برد‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬امکان‬
‫انتخاب یا تغییر ویژگی‌های نانوذرات مورد استفاده در این روش وجود دارد که این قابلیت می‌تواند به ایجاد خواص مختلفی‬
‫همچون واکنش‌پذیری ش��یمیایی‪ ،‬فعالیت ضدباکتریایی‪ ،‬و حرکت ارتعاش��ی روی سطوح غشاها منجر شود‪ .‬بررسی‌هایی که‬
‫روی غش��اهای نانوکامپوزیتی فیلم نازک صورت گرفته اس��ت نشان می‌دهد که این غشاها می‌توانند از طریق افزایش تراوایی‬

‫‪3. Multifunctional RO Membranes‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫و با مصرف انرژی کمتر نس��بت به غش��اهای اس��مزی موجود‪ ،‬آبی تولید کنند که کیفیت آن معادل یا بهتر از آب تولید شده‬
‫توسط این غشاهاست‪.‬‬

‫‪ 2 5 4‬غشاهای نانولوله‌ای کربنی‬

‫تحقیقاتی اخیر نش��ان می‌دهند که غشاهای نانولوله‌ای کربنی می‌توانند بس��یاری از آلودگی‌های آب همچون گل‌آلودگی‪،‬‬
‫روغن‌ه��ا‪ ،‬باکتری‌ه��ا‪ ،‬ویروس‌ها و ترکیبات آلی را حذف کنند‪ .‬با وجودی که اندازه حفرات این غش��اها نس��بت به حفرات‬
‫غش��اهای معمولی بس��یار کوچک‌تر اس��ت‪ ،‬اما نرخ جریان عبوری از آن‌ها می‌تواند برابر یا حتی بهتر از غش��اهای با حفرات‬
‫بزرگ‌تر باش��د‪ .‬انتظار می‌رود این ویژگی فرصت‌های زیادی برای استفاده از غشاهای نانولوله‌ای کربنی در زمینه نمک‌زدایی‬
‫از آب ایجاد نماید‪ ،‬زیرا تخمین بر این اس��ت که این غشاها می‌توانند نسبت به غشاهای معمولی اسمز معکوس مصرف انرژی‬
‫را تا ‪ 75‬درصد کاهش دهند‪.‬‬
‫در ای��ن حوزه تحقیقاتی در نقاط مختلف در حال انجام اس��ت‪ .‬بیش��تر کارهای اولیه در آزمایش��گاه مل��ی لورنس لیورمور‬
‫(‪ )LLNL‬صورت گرفته‌اند‪ .‬این آزمایشگاه همچنان درگیر توسعه نانولوله‌های کربنی است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2006‬محققان آزمایشگاه ملی لورسن لیورمور همراه با محققان دانشگاه کالیفرنیا در برکلی نشان دادند که سرعت‬
‫عبور آب از نانولوله‌های کربنی می‌تواند ‪ 100‬تا ‪ 10000‬برابر بیش��تر از چیزی باش��د که توس��ط مدل‌های کالسیک پیش‌بینی‬
‫شده بود‪ .‬نانولوله‌های کربنی اجزای مولکولی ساخته شده از اتم‌های کربن با آرایش خاص هستند که توخالی بوده و ‪ 50‬هزار‬
‫برابر از موی انسان نازک‌تر می‌باشند‪ .‬میلیاردها عدد از این لوله‌ها به عنوان حفرات یک غشا عمل می‌کنند‪ .‬سطح بسیار صاف‬
‫درون این س��اختارهای ریز امکان جریان سریع س��یاالت را فراهم کرده و اندازه کوچک حفرات آن‪ ،‬از عبور اجزای بزرگ‬
‫جلوگیری می‌کند‪.‬‬
‫غش��ای س��اخته ش��ده در ‪ LLNL‬از آرایه‌ای از نانولوله‌های عمودی دوجداره تشکیل می‌ش��ود که با استفاده از رسوب‌دهی‬ ‫‪40‬‬
‫شیمیایی بخار و با بهره‌گیری از کاتالیزورها روی یک تراشه سیلیکونی سنتز شده‌اند‪ .‬این محققان فضای خالی میان نانولوله‌ها‬
‫را با بستری از نیترید سیلیکون پر کرده و سپس از آسیاب یونی برای حذف ماده بستر اضافی بهره بردند؛ در نهایت از حکاکی‬
‫یونی برای باز کردن منفذ انتهایی نانولوله‌ها اس��تفاده کردند‪ .‬قطر حفرات ایجاد ش��ده آنقدر کوچک است که تنها ‪ 6‬مولکول‬
‫آب می‌تواند درون آن‌ها و درکنار هم جای بگیرند‪ .‬چگالی این حفرات حدود ‪ 2/5×1011‬بر سانتی‌متر مربع است‪.‬‬
‫محقق��ان در مرحل��ه بعدی امکان حذف یون‌هایی که نمک‌های معمولی را می‌س��ازند‪ ،‬با اس��تفاده از حفرات ‪ 1/6‬نانومتری‬
‫نانولوله‌ها را بررسی کردند‪ .‬آن‌ها دریافتند که به دلیل باری که در انتهای نانولوله‌ها وجود دارد‪ ،‬این یون‌ها پس زده می‌شوند‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬با وجودی که توانایی فیلتراسیون غشاهای نانولوله‌ای کربنی می‌تواند به میزان غشاهای معمولی با اندازه حفرات مشابه‬
‫باشد‪ ،‬تراوایی آن‌ها نسبت به این غشاها بسیار بیشتر بوده و در نتیجه می‌توانند نسبت به نسل فعلی غشاها کارایی بسیار باالتری‬
‫داش��ته باش��ند‪ .‬این محققان انتظار دارند زمانی که امکان تغییر مستقل قطر حفرات‪ ،‬بار و ماده پرکننده میان نانولوله‌ها به وجود‬
‫بیاید‪ ،‬بتوانند غشاهای بهتری تولید کنند‪.‬‬
‫جیس��ون ُهلت‪ ،‬نویس��نده اصلی مقاله مربوط به غش��اهای نانولوله‌ای که روی جلد مجله ‪ Science‬منتشر شده است‪ ،‬شرکت‬
‫‪ NanOasis‬را تأسیس نموده تا بتواند از این غشاها در تصفیه آب استفاده کند‪ Porifera.‬شرکت نوپای دیگری است که برای‬
‫تجاری‌سازی غشاهای ‪ LLNL‬در تصفیه مایعات و گازها بنیان گذاشته شده است‪.‬‬

‫‪ 3 5 4‬غشاهای نانولوله‌ای نیترید بور‬

‫گروهی از محققان دانشگاه ملی استرالیا یک غشای جدید طراحی کرده‌اند که در آن آرایه‌ای از لوله‌های نانومقیاس درون‬
‫بس��تری از یک غشای نیترید سیلیکونی قرار گرفته‌اند‪ .‬فشار کاری این غشا مشابه فشار کاری غشاهای موجود بوده و می‌تواند‬
‫با دارا بودن جریان آب معادل چهار برابر جریان آب غش��اهای موجود‪ ،‬نمک موجود در آبی با ش��وری دو برابر آب دریا را‬
‫صد در صد تصفیه کند‪.‬تحقیقاتی که تاکنون روی نحوه عبور آب از نانولوله‌ها صورت گرفته است‪ ،‬روی نانولوله‌های کربنی‬
‫تمرکز داش��ته‌اند‪ .‬این محققان استرالیایی امیدوارند نتایج قبلی خود را که با استفاده از نانولوله‌های کربنی به دست آمده‌اند‪ ،‬با‬
‫بهره‌گیری از اتم‌های بور و نیتروژن بهبود بخشند‪.‬‬
‫دانش��مندان دریافته‌اند که نانولوله‌های نیترید بور با قطر ‪ 0/345‬نانومتر می‌توانند در هر نانوثانیه تا ‪ 10/7‬مولکول آب از خود‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫عبور داده و در عین حال جلوی عبور تمام یون‌های نمک را بگیرند‪ .‬این سرعت قابل مقایسه با سرعت عبور آب از یک کانال‬
‫آب زیستی آکوآپورین است که در هر ثانیه ‪ 3‬مولکول آب از آن جریان می‌یابد‪.‬‬
‫یک نانولوله خالی نیترید بور در عرض ‪ 17‬پیکوثانیه (هر پیکوثانیه معادل ‪ 10-12‬ثانیه اس��ت) از آب پر می‌ش��ود‪ .‬میانگین باز‬
‫بودن این لوله‌ها حدود ‪ 0/9971‬تخمین زده شده است‪ ،‬در حالی که این مقدار برای یک نانولوله کربنی با قطر یکسان حدود‬
‫‪ 0/058‬است‪.‬‬
‫پس از پر ش��دن این نانولوله‌ها با آب‪ ،‬یک فش��ار باال به سیستم وارد می‌شود تا میزان جریان آب اندازه گرفته شود‪ .‬محققان‬
‫دریافتند که مولکول‌های آب به س��تون یک و به ش��کلی کام ً‬
‫ال هماهنگ از نانولوله‌ها عبور می‌کنند‪ .‬حتی با اعمال فش��ار باال‬
‫(تا ‪ 600‬مگاپاس��کال که بسیار باالتر از فشار عملیاتی استاندارد غشاهای نمک‌زدایی‪ ،‬یعنی ‪ 5/5‬مگاپاسکال است)نیز یون‌های‬
‫نمک با غلظت دو برابر غلظت نمک در آب دریا نتوانس��تند از این لوله‌ها عبور کنند و توس��ط آن‌ها پس زده ش��دند‪ .‬یکی از‬
‫مشکالت این نوع از طراحی‪ ،‬ماده بستر است‪ .‬نیترید سیلیکون از نظر نفوذپذیری مولکولی بسیار پایین برای کاربردهای تصفیه‬
‫آب مناسب است‪ ،‬اما این ماده به دلیل سرامیکی بودن مستعد ترک خوردگی و شکست است‪.‬‬

‫‪ 4 5 4‬غشاهای حاوی آکوآپورین‬

‫گروه‌های تحقیقاتی زیادی امیدوارند که بتوانند از کانال‌های طبیعی آب در تولید غش��اهای بیوس��نتزی برای نمک‌زدایی از‬
‫آب بهره ببرند‪ .‬موجودات زنده با ایجاد جریان آب از غشای سلول‌های خود‪ ،‬محتوای آب سلول‌های خود را تنظیم می‌کنند‪.‬‬
‫پروتئین‌های غشایی که آکوآپورین نامیده شده و به عنوان کانال‌های آب عمل می‌کنند‪ ،‬بسته به شرایط سلول اجازه عبور آب‬
‫را داده و یا جلوی آن را می‌گیرند (روش��ن و خاموش ش��دن عبور آب)‪ .‬در هر غشای سلولی هزاران آکوآپورین وجود دارد‪.‬‬
‫هر یک از این حفرات آنقدر کوچک هستند که در آ ِن واحد تنها یک مولکول می‌تواند از آن‌ها عبور کند‪ .‬با این حال سرعت‬
‫‪41‬‬ ‫انتقال آب در این حفرات بسیار باالست‪ ،‬زیرا در یک ثانیه چند میلیارد مولکول آب می‌توانند از آن‌ها رد شوند‪.‬‬
‫شرکت ‪ AQUAporin AS‬که در دانمارک واقع شده است‪ ،‬تنها یکی از گروه‌هایی است که در تالش برای ساخت غشاهای‬
‫حاوی آکوآپورین هس��تند‪ .‬آن‌ها بر این باورند که این محصول راه‌حل نهایی تصفیه آب بوده و هزینه انرژی را تا حد بس��یار‬
‫زیادی کاهش خواهد داد‪.‬به‌عالوه‪ ،‬غشای پرشده از آکوآپورین‌ها اولین غشایی خواهد بود که به صورت صد در صد انتخابی‬
‫فق��ط آب را از خ��ود عبور می‌دهد‪ .‬برای تولید این غش��اها‪ ،‬آکوآپورین‌ها به روش نوترکیبی تهیه ش��دند؛ در این روش ژن‬
‫آکوآپورین به یک اُرگانیسم زنده همانند باکتری وارد شده و سپس عنصر میزبان مولکول‌های آکوآپورین را تولید می‌کند‪.‬‬
‫محققان مرکز نانوفناوری استرالیا در ‪ CSIRO‬همچنین در حال کار روی غشاهای پلیمری فیلم نازک پر شده با آکوآپورین‌ها‬
‫برای تصفیه آب دریا هستند‪ .‬این محققان پیش‌بینی کرده‌اند که هر متر مربع از این غشای بیوسنتزی بتواند ‪ 69000‬گالن (بیش‬
‫از ‪ 260000‬لیتر) آب دریا را به آب شیرین تبدیل کند که بسیار فراتر از تمام روش‌های نمک‌زدایی فعلی است‪.‬‬
‫محققان دانش��گاه ایلینویز در آمریکا نوعی غشای تقلید شده از طبیعت ساخته‌اند که در آن از پروتئین کانال آب عملکردی‬
‫آکوآپورین ‪ Z‬در یک بس��تر کوپلیمری سه‌تایی از نوع ‪ A-B-A‬استفاده شده است‪ .‬دبی جریان آب از این غشاهای انتخابی و‬
‫بسیار تراوا که در حال حاضر به شکل کپسول‌های کوچک توخالی هستند‪ ،‬بسیار باالتر از غشاهای اسمز معکوس فعلی است‪.‬‬
‫این پژوهش��گران برای ساخت این غش��ا از پلیمری استفاده کردند که به شکل کره‌های توخالی خودآرایی می‌کند‪ .‬در حین‬
‫خودآرایی‪ ،‬پروتئین آکوآپورین ‪ Z‬که از باکتری اشرش��یا ُکلی اس��تخراج می‌ش��ود‪ ،‬به آن افزوده می‌ش��ود‪ .‬این پروتئین یک‬
‫حفره در دیواره غش��ا ایجاد می‌کند که تنها آب می‌تواند از آن عبور نماید؛ بدین ترتیب عبور آب از این حفره بس��یار سریع و‬
‫انتخابی است‪.‬‬
‫محققان با تغییر مقدار پروتئین آکوآپورین ‪ Z‬می‌توانند میزان تراوایی غشا را تنظیم کنند؛ این ویژگی می‌تواند در رسانش دارو‬
‫مورد اس��تفاده قرار بگیرد‪ .‬این غش��اها با دارا بودن تراوایی و انتخاب‌گری بسیار باال گزینه ایده‌آلی برای نمک‌زدایی از آب نیز‬
‫هس��تند‪ .‬بررسی‌ها نشان داده است که میزان تولید آب توسط این غشاهای پلیمری حاوی آکوآپورین ‪ Z‬بیش از ‪ 10‬برابر باالتر‬
‫از آب تولید ش��ده توسط غش��اهای پلیمری دیگر است‪ .‬در حال حاضر این غشاهای پلیمری تنها به شکل کپسول‌های کوچک‬
‫وجود دارند‪ ،‬بنابراین گام بعدی این گروه پژوهشی تبدیل این کپسول‌های کوچک به غشاهای بزرگ‌تر کاربردی است‪ .‬آن‌ها‬
‫در حال حاضر مشغول بهینه کردن غشا برای ایجاد باالترین تراوایی هستند‪.‬‬
‫دانش��مندان دانش��گاه فنی دانمارک نیز کار مش��ابهی انجام داده و یک نانوفیلتر مبتنی بر آکوآپورین برای تولید آب بس��یار‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫خالص (تنها متش��کل از مولکول آب) س��اخته‌اند‪ .‬این فیلتر غش��ایی جدید که تحت پروژه اروپایی ‪ MEMBAQ‬تولید ش��ده‬
‫است‪ ،‬از نانوساختارهای الکتریکی برای تولید ارزان آب خالص استفاده می‌کند‪ .‬در نهایت می‌توان از این فیلتر برای بازیافت‬
‫فاضالب استفاده کرد‪ ،‬اما هدف اصلی این پروژه تولید آب خالص برای تولید نیمه‌رساناهاست‪.‬‬
‫مشکل‌ترین بخش تولید این فیلتر ساخت یک غشا از پروتئین‌های لطیف و شکننده است‪ .‬محققان از یک توری ساخته شده از یک‬
‫فیلم تفلونی حفره‌ای برای حمایت از این پروتئین‌ها استفاده کرده‌اند‪ .‬اندازه حفرات این فیلم حدود ‪ 300‬میکرون بوده و توسط یک‬
‫لیزر خاص که از گاز دی‌اکسید کربن بهره می‌برد‪ ،‬در این فیلم ایجاد شده‌اند‪ .‬آن‌ها برای پایدارسازی بیشتر این فیلتر از یک الیه ثانویه‬
‫ساخته شده از هیدروژل حفره‌ای بهره برده‌اند‪ .‬تاکنون عملکرد این فیلتر تنها در مقیاس آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪ 6 4‬حجم بازار محصوالت غشایی نانوساختار در تصفیه آب و میزان رشد آن‬

‫از آنجایی که در حال حاضر محصوالت غش��ایی نانوساختار به طور وس��یعی در انواع مختلف کاربردهای مربوط به تصفیه‬
‫آب مورد اس��تفاده قرار می‌گیرند‪ ،‬الگوهای مصرفی جاافتاده و پیش‌ران‌های شناخته‌شده‌ای برای این محصوالت وجود دارند‬
‫که بخش‌های مختلف بازار را به پیش می‌برند‪ .‬آینده فناوری‌های غشایی به گزینه‌های در حال کاهش برای تأمین آب شیرین‪،‬‬
‫افزایش س��خت‌گیری قوانین مربوط به آب آش��امیدنی‪ ،‬نیاز به جایگزینی یا به روز رس��انی س��امانه‌های قدیمی تصفیه آب‪ ،‬و‬
‫کاهش پیوسته سرمایه و هزینه‌های عملیاتی وابسته است‪.‬‬
‫تولیدکنندگان غشا و سامانه‌های غشایی چندین محصول مختلف را ارائه کرده‌اند‪:‬‬
‫ •سامانه‌های مبتنی بر خأل؛‬
‫ •سامانه‌های غشایی شناور؛‬
‫ •عناصر کم‌فشار و بسیار کم‌فشار با مصرف بهینه انرژی؛‬
‫ •مدول‌های مقاوم در برابر کثیفی و کلر؛‬ ‫‪42‬‬
‫ •و طراحی‌هایی که در آن‌ها مساحت غشایی بیشتر در یک مدول واحد بزرگ‌تر قرار داده شده‌اند؛‬
‫افزایش حجم فروش س��امانه‌های غش��ایی هزین��ه آن‌ها را کاهش داده و در نتیجه قیمت آن‌ه��ا را با هزینه مراکز تصفیه آب‬
‫قدیمی قابل رقابت ساخته است‪.‬‬
‫طراحی نسل جدید غشاها به نحوی است که موجب افزایش استحکام‪ ،‬مقاومت در برابر کثیفی و اطمینان‌پذیری آن‌ها می‌شود؛‬
‫در حال حاضر سامانه‌های غشایی از هزینه عملکردی کمتری برخوردار بوده و نیاز به مراقبت کمتری از طرف کاربر دارند‪.‬‬
‫در اعداد تخمینی جدول زیر‪ ،‬حجم بازار بر اس��اس هزینه غش��اهای بسته‌بندی ش��ده به شکل یک مدول محاسبه شده است‪.‬‬
‫نمک‌زدایی در بخش آب آش��امیدنی طبقه‌بندی شده است‪ ،‬با این حال بیشترین ظرفیت نصب را آب مورد نیاز برای مصارف‬
‫شهری و صنعتی به خود اختصاص داده است‪.‬‬
‫جدول ‪ 9‬و شکل ‪ 1‬حجم بازار محصوالت غشایی نانومقیاس در تصفیه آب و میزان رشد آن را به تفکیک کاربرد نشان می‌دهند‪.‬‬
‫مبنای محاسبه حجم بازار و رشد آن‪ ،‬محصوالت غشایی معمول هستند (اسمز معکوس‪ ،‬نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون) که در‬
‫حال حاضر در بازار وجود دارند‪ .‬با این حال تجاری‌سازی غشاهای نسل بعدی که از نانولوله‌های کربنی یا نانوذرات بهره می‌برند‪،‬‬
‫احتماالً در آینده‌ای نه چندان دور روی خواهد داد‪ ،‬هر چند که این امربرای دوره زمانی مورد بررسی پیش‌بینی نشده است‪.‬‬

‫جدول‪ .9‬حجم بازار محصوالت غشایی نانومقیاس در تصفیه آب و میزان رشد آن به تفکیک کاربرد تا سال ‪( 2015‬میلیون‬
‫دالر)‪( ،‬منبع‪)BCC Research :‬‬
‫‪CAGR%1‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫کاربرد‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪10/5‬‬ ‫‪977‬‬ ‫‪594‬‬ ‫‪529‬‬ ‫‪359‬‬ ‫‪266‬‬ ‫آب آشامیدنی‬
‫‪8/8‬‬ ‫‪618‬‬ ‫‪406‬‬ ‫‪360‬‬ ‫‪263‬‬ ‫‪198‬‬ ‫آب فرایندی‬
‫‪7/9‬‬ ‫‪462‬‬ ‫‪316‬‬ ‫‪289‬‬ ‫‪215‬‬ ‫‪147‬‬ ‫پساب‬
‫‪5/8‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪15‬‬ ‫رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی‬
‫‪9/2‬‬ ‫‪2110‬‬ ‫‪1356‬‬ ‫‪1216‬‬ ‫‪863‬‬ ‫‪626‬‬ ‫مجموع‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫شکل‪ .1‬حجم بازار محصوالت غشایی نانومقیاس در تصفیه آب و میزان رشد آن به تفکیک کاربرد‪( 2000-2015 ،‬میلیون دالر)‪،‬‬
‫(منبع‪)BCC Research :‬‬
‫‪ 1 6 4‬تصفیه آب آشامیدنی‬
‫تخمین زده می‌شود که در سال ‪ ،2010‬بازار محصوالت غشایی نانومقیاس که در تصفیه آب آشامیدنی به کار رفته‌اند‪ ،‬حدود‬
‫‪ 594‬میلیون دالر بوده باشد‪ .‬بازار آب آشامیدنی نیز همانند بازار تمام غشاهای دیگر در طول رکود اقتصادی کوچک‌تر شد که‬
‫‪43‬‬ ‫این امر به دلیل کمبود بودجه شهرداری‌ها برای آغاز پروژه‌های جدید بود‪ .‬در حال حاضر انتظار می‌رود با تسهیل تأمین اعتبار و‬
‫به دلیل تأخیری که در تأسیس مراکز تصفیه آب ایجاد شده است‪ ،‬این بخش به دوران رشد خود بازگردد‪.‬‬
‫قوانین دولتی مربوط به آلودگی‌های آب آشامیدنی مهم‌ترین عنصر تأثیرگذار در پیش‌بینی رشد این بازار است‪ .‬در آمریکا‬
‫دس��تورالعمل مربوط به تهیه آب آش��امیدنی توس��ط قان��ون ‪ )1974( SDWA‬و قانون تصفیه آب‌های س��طحی (‪ )1989‬ارائه‬
‫می‌شود‪ .‬آگاهی مشتریان درباره کیفیت آب نیز در رشد استفاده از فرایندهای غشایی در تصفیه آب آشامیدنی نقش دارد‪ .‬از‬
‫نگرانی‌های اجتماعی معمول در زمینه آب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫ •شیوع بیماری‌های منتقل‌شونده توسط آب و مرگ ناشی از این بیماری‌ها؛‬
‫ •تحقیقاتی که آلودگی آب را به مشکالت سالمتی‪ ،‬نازایی و سقط جنین ربط می‌دهند؛‬
‫ •استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده‌ای که می‌توانند سرطان‌زا باشند‪.‬‬

‫‪ 1 1 6 4‬اسمز معکوس‬
‫فروش خوب عناصر اسمز معکوس برای نمک‌زدایی از آب‌های لب‌شور در تمام دنیا ادامه خواهد داشت‪ ،‬اما بیشترین رشد‬
‫برای مدول‌های اسمز معکوس در زمینه نمک‌زدایی از آب دریا پیش‌بینی می‌شود‪ .‬پیشرفت‌های فناورانه موجب کاهش هزینه‬
‫آب تولید ش��ده با روش اس��مز معکوس گردیده و در نتیجه رقابت‌پذیری آن را با روش‌های تصفیه‌ای معمول برای تولید آب‬
‫از رودخانه‌ها‪ ،‬دریاچه‌ها و س��فره‌های آب زیرزمینی افزایش داده اس��ت‪ .‬در چند سال گذشته سامانه‌های نمک‌زدایی مبتنی بر‬
‫غشاها‪ ،‬کوچک‌تر و بادوام‌تر شده و از نظر مصرف انرژی کاراتر شده‌اند‪.‬‬
‫غش��اهای جدید با فش��ار بسیار پایین‪ ،‬هزینه استفاده از اس��مز معکوس در نمک‌زدایی از آب لب‌شور را تا حد زیادی کاهش‬
‫داده‌اند‪ .‬در مراکز تصفیه آب دریا نیز مشکل مصرف باالی انرژی از طریق استفاده از ابزارهای بازیافت انرژی و همچنین استفاده‬
‫از منابع انرژی جایگزین تا حد زیادی رفع ش��ده اس��ت‪ .‬مصرف انرژی حدود دو سوم هزینه عملیاتی یک مرکز تصفیه آب را‬
‫تش��کیل می‌دهد‪ .‬انتظار می‌رود بهره‌گیری از مواد غش��ایی جدید (که در حال توسعه هستند) و همچنین امکان استفاده مجدد و‬
‫مفید از پساب غلیظ (آب حاوی غلظت باالی نمک که در سمت ورودی غشای اسمز معکوس جمع می‌شود) عمومیت استفاده‬
‫از اسمز معکوس را افزایش دهد‪.‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫تصفیه آب آشامیدنی در منازل مسکونی‬

‫در آمریکا و برخی کش��ورهای دیگر تصفیه آب خانگی با اس��تفاده از اس��مز معکوس معمول است‪ .‬سیستم‌های تصفیه آب‬
‫خانگی به دو شکل وجود دارند‪:‬‬
‫ •واحدهای نقطه استفاده یا‪ POU4‬که اغلب زیر سینک ظرف‌شویی نصب می‌شوند؛‬
‫ •واحدهای نقطه ورود یا ‪ POE5‬که در محل ورود آب به درون منزل نصب شده و تمام آب ورودی به خانه را تصفیه می‌کنند‪.‬‬
‫استفاده از این سیستم‌ها عمومیت کمتری دارد‪.‬‬
‫آمریکا اصلی‌ترین استفاده‌کننده از هر دو نوع سیستم در دنیا محسوب می‌شود‪.‬‬
‫از بازارهای بزرگ دیگر برای س��امانه‌های ‪ POU‬می‌توان به ژاپن‪ ،‬چین‪ ،‬کره جنوبی و هند اشاره کرد؛ در میان این کشورها‬
‫هند و چین از رش��د بس��یار زیادی برخوردارند‪ .‬در این کشورها کیفیت نامطمئن آب شهری موجب باز شدن بازار سامانه‌های‬
‫اس��مز معکوس خانگی برای قشر متوسط و باالی جامعه شده است‪ .‬تولیدکنندگان واحدهای اسمز معکوس ‪ POU‬می‌خواهند‬
‫در بازار اروپا نیز وارد ش��وند‪ ،‬اما این کار با چالش مواجه اس��ت‪ .‬در بسیاری از بخش‌های اروپای غربی آب شهری از کیفیت‬
‫بسیار باالیی برخوردار است‪ .‬در جنوب اروپا نیز مردم بنا بر عادت قدیمی از آب بطری استفاده می‌کنند‪ .‬اروپای غربی دومین‬
‫بازار بزرگ برای محصوالت ‪ POE‬به ش��مار می‌رود‪ ،‬اما انتظار نمی‌رود در آینده نزدیک این س��امانه‌ها بتوانند سهمی از بازار‬
‫اروپا یا آمریکا را به خود اختصاص دهند‪.‬‬

‫‪ 2 1 6 4‬نانوفیلتراسیون‬
‫بیش از نیمی از آب آش��امیدنی در دنیا که با اس��تفاده از نانوفیلتراسیون نمک‌زدایی می‌شوند‪ ،‬در آمریکا و عمدتاً در فلوریدا‬
‫تهیه می‌گردند‪ .‬رش��د جمعیت س��احلی در فلوریدا و در کل جهان به افزایش بازار استفاده از نانوفیلتراسیون در نمک‌زدایی از‬
‫آب لب‌ش��ور کمک می‌کند‪ .‬قوانین محکم‌تری که در زمینه محصوالت جانبی ضدعفونی‌کننده‌ها (‪DBP‬ها) وضع می‌شوند‪،‬‬ ‫‪44‬‬
‫عالقه‌مندی به استفاده از نانوفیلتراسیون در تصفیه منابع آبی سطحی را که دارای غلظت باالیی از مواد آلی‪ ،‬رنگ و بو هستند‪،‬‬
‫توسعه خواهد داد‪.‬‬
‫نانوفیلتراس��یون می‌تواند بس��ته به کیفیت آب و پارامترهای عملیاتی بیش از ‪ 90‬درصد م��واد آلی طبیعی (‪ )NOM‬را از آب‬
‫جدا کند‪ .‬با این حال کثیف ش��دن و س��رعت پایین جریان از مشکالت این کاربرد به ش��مار می‌رود‪ .‬برخی از تولیدکنندگان‬
‫محصوالت غشایی مدول‌ها و سامانه‌های خاصی برای حذف مواد آلی طبیعی تولید کرده‌اند‪ .‬تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که‬
‫استفاده از اُزُن به همراه نانوفیلتراسیون می‌تواند مشکل کثیفی و پایین بودن ذاتی سرعت جریان را حل کند‪.‬‬
‫نانوفیلتراسیون که از سال ‪ 1985‬از رشد بسیار کمی برخوردار بود‪ ،‬پس از سال ‪ 2000‬شروع به پیشرفت نمود‪ .‬انتظار می‌رود‬
‫این روش در مراکز نمک‌زدایی در مناطق خارج از آمریکا کاربرد رو به رشدی داشته باشد‪ .‬همچنین از این فرایند می‌توان در‬
‫تأسیس��ات نفت و گاز دریایی نیز بهره برد‪ .‬اخیرا ً برزیل سامانه‌های نانوفیلتراسیونی را در چندین تأسیسات دریایی نصب کرده‬
‫اس��ت‪ .‬گینه استوایی نیز یک مرکز نانوفیلتراسیون بزرگ روی دریا دارد‪ .‬در خاورمیانه نیز بازار سامانه‌های نانوفیلتراسیونی در‬
‫حال رشد است‪ ،‬زیرا از این روش به طور روزافزونی به عنوان پیش‌تصفیه در مراکز نمک‌زدایی حرارتی استفاده می‌شود‪.‬‬

‫‪ 3 1 6 4‬اولترافیلتراسیون‬
‫اولترافیلتراسیون به عنوان ابزار اولیه تصفیه آب آشامیدنی و همچنین به عنوان یک فرایند پیش‌تصفیه برای اسمز معکوس در‬
‫کاربردهای نمک‌زدایی استفاده می‌شود‪ .‬شیوع ‪ cryptosporidium6‬در آمریکا و کانادا در اواسط دهه ‪ 90‬میالدی باعث رشد‬
‫ناگهانی اس��تفاده از اولترافیلتراس��یون گردید‪ .‬پس از این حادثه قوانین س��خت‌گیرانه‌تری برای حذف عوامل بیماری‌زا از آب‬
‫آشامیدنی در طول فرایند تصفیه به تصویب رسید‪.‬‬
‫در آمری��کا یک س��ری قوانین مربوط به آب آش��امیدنی برای بهبود غیرفعال‌س��ازی یا حذف عوامل بیم��اری‌زای میکروبی‬
‫(مخصوص��اً ‪ )cryptosporidium‬و همچنین رفع خطرات مربوط به محصوالت جانبی مضر حاصل از ضدعفونی کردن وجود‬

‫‪4. Point of Use‬‬
‫‪5. Point of Entry‬‬
‫‪ .6‬یک انگل تک‌یاخته است که از طریق آب آلوده منتقل شده و می‌تواند باعث بروز بیماری‌های روده و معده در انسان شود (مترجم)‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫دارند‪ .‬این قوانین عبارتند از‪:‬‬

‫ •قانون تصفیه آب‌های سطحی مربوط به ‪( EPA‬سازمان حفاظت محیط زیست)؛‬
‫‪7‬‬

‫ •قانون بهبودیافته اول و دوم برای تصفیه آب‌های سطحی‪8‬؛‬

‫‪9‬‬
‫ •قانون مربوط به محصوالت جانبی ضدعفونی‌کننده‌هایا فرایند ضدعفونی کردن‬
‫اولترافیلتراسیون با ایجاد یک مانع فیزیکی از ورود میکروب‌ها به آب آشامیدنی نهایی جلوگیری می‌کند‪.‬‬
‫دلیل اصلی استفاده از اولترافیلتراسیون در تصفیه آب‌های شهری‪ ،‬قوانین سخت‌گیرانه‌ای است که به شکلی روزافزون روی‬
‫کیفیت آب‌های آش��امیدنی حاصل از منابع آب سطحی اعمال می‌شود‪ .‬محصوالت و فرایندهای جدید نیز بر افزایش استفاده‬
‫از اولترافیلتراسیون تأثیر می‌گذارند‪ .‬پیشرفت در تولید غشاهای مارپیچی و موئین و بهبود روش‌های عملیاتی که میزان کثیفی‬
‫غش��اها را کم کرده و دفعات تمیز کردن آن‌ها را کاهش داده‌اند‪ ،‬بر جذابیت اس��تفاده از روش اولترافیلتراس��یون افزوده‌اند؛‬
‫همچنین طراحی عناصر جدیدی که می‌توانند س��طوح غش��ایی بیش��تری را در یک مدول بزرگ جای دهند‪ ،‬در این امر موثر‬
‫بوده است‪.‬‬
‫حج��م تولید باالی غش��اها (برای تصفیه آب و کاربرده��ای دیگر) موجب کاهش قیمت مدول‌ه��ا گردیده و امکان رقابت‬
‫اولترافیلتراس��یون با روش‌های س��نتی تصفیه آب را فراهم نموده اس��ت‪ .‬با افزایش اس��تفاده از اولترافیلتراسیون و مخصوصاً با‬
‫کاهش هزینه تولید مدول‌های غش��ایی‪ ،‬تأس��یس مراکز بزرگ‌تر و بزرگ‌تر تصفیه اولترافیلتراسیونی به یک روند تبدیل شده‬
‫است‪.‬‬
‫هنوز هم اولترافیلتراس��یون قابلیت رش��د بس��یار باالیی دارد‪ ،‬به‌خصوص اگر کنترل ویروس در آینده نزدیک توسط قوانین‬
‫جهانی اجباری ش��ود‪ .‬ویروس‌ها را نمی‌توان با اس��تفاده از فرایند غشایی فشار پایین میکروفیلتراسیون (‪ )MF‬از آب جدا کرد‪.‬‬
‫س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت آمریکا در سال ‪ 2009‬سومین فهرس��ت آالینده‌های کاندیدا (‪ )CCL3‬را منتشر کرد‪CCL3 .‬‬

‫‪45‬‬ ‫فهرس��تی از آالینده‌هایی را منتشر می‌کند که در حال حاضر قانونی درباره آن‌ها وجود ندارد؛ این آالینده‌ها به صورت بالفعل‬
‫یا بالقوه در س��امانه‌های عمومی آب وجود داشته و ممکن است در آینده نیاز به وضع قوانین ملی مربوط به آب آشامیدنی در‬
‫مورد آن‌ها به وجود بیاید‪ .‬چندین نوع ویروس در این فهرست به چشم می‌خورند که از آن جمله می‌توان به آدنوویروس‌ها‪،10‬‬
‫کلسی ویروس‌ها‪ 11‬و هپاتیت ‪ A‬اشاره کرد‪.‬‬

‫‪ 4 1 6 4‬فرایند پیش‌تصفیه برای نمک‌زدایی با اسمز معکوس‬

‫یکی از کاربردهای روبه رش��د اولترافیلتراسیون‪ ،‬استفاده از آن به عنوان پیش‌فیلتر برای آبی است که قرار است توسط اسمز‬
‫معک��وس تصفی��ه یا نمک‌زدایی ش��ود‪ .‬کمبود جهانی آب یکی از بحران‌های قرن ‪ 21‬به ش��مار م��ی‌رود‪ .‬نمک‌زدایی از آب‬
‫لب‌ش��ور (مخلوط نمک و آب شیرین) و آب دریا با استفاده از اس��مز معکوس می‌تواند با هزینه‌ای پایین منبع آب آشامیدنی‬
‫جوامع مختلف را افزایش دهد‪ .‬با این حال این منابع آبی خام حاوی ذرات کلوئیدی‪ ،‬باکتری‌ها و آالینده‌های دیگری هستند‬
‫که می‌توانند موجب کثیفی و خراب ش��دن غش��اهای اسمز معکوس شوند‪ .‬هر چه آب ورودی به اسمز معکوس تمیزتر باشد‪،‬‬
‫طول عمر غشاها بیشتر خواهد بود‪.‬‬
‫در بس��یاری از نقاط جهان پیش��رفت‌های فناورانه موجب کاهش هزینه نمک‌زدایی با اس��تفاده از اس��مز معکوس گردیده و‬
‫رقابت‌پذیری این روش با فرایندهای تصفیه آب رودخانه‌ها‪ ،‬دریاچه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی را افزایش داده است‪ .‬مشکلی‬
‫که در زمینه نمک‌زدایی از آب دریا مطرح است‪ ،‬ناکارآمدی این فرایند از نظر مصرف انرژی است؛ با وجود ابزارهای بازیافت‬
‫انرژی و استفاده از منابع انرژی جایگزین‪ ،‬حدود دو سوم هزینه عملیاتی یک مرکز نمک‌زدایی مربوط به هزینه‌های انرژی است‪.‬‬
‫برنامه‌ریزی برای تأس��یس چندین مرکز نمک‌زدایی از آب دریا با استفاده از اسمز معکوس در سراسر دنیا در حال انجام است؛‬
‫در برخی از این مراکز از اولترافیلتراسیون به عنوان فرایند پیش‌تصفیه برای اسمز معکوس استفاده خواهد شد‪.‬‬
‫تاکن��ون از مدول‌های اولترافیلتراس��یونی بیش از مدول‌های میکروفیلتراس��یونی به عنوان پیش‌تصفیه فرایند اس��مز معکوس‬

‫‪7. Surface Water Treatment Rule‬‬

‫‪8. Enhanced Surface Water Treatment Rules 1 and 2‬‬
‫‪9. Disinfectant/Disinfection By-Products Rule‬‬
‫‪10. Adenovirus‬‬
‫‪11. Calicivirus‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫اس��تفاده ش��ده اس��ت‪ ،‬زیرا قابلیت حذف ذرات آلی معلق‪ ،‬گل و الی و عوامل بیماری‌زا با اس��تفاده از اولترافیلتراسیون بیشتر‬
‫از میکروفیلتراس��یون اس��ت‪ .‬اندازه ذرات گل و الیی ک��ه در آب دریا وجود دارد‪ ،‬تقریباً معادل اندازه حفرات یک غش��ای‬
‫میکروفیلتراسیونی است و این بدان معناست که این ذرات می‌توانند موجب گرفتگی برگشت‌ناپذیر این غشاها شوند‪.‬‬

‫‪ 5 1 6 4‬آالینده‌های نوظهور‬
‫کش��ف ‪EDC‬ها (مواد دارویی کمی��اب‪ ،‬هورمون‌ها و ترکیبات آلی دیگر) در آب‌های زیرزمینی و س��طحی یکی دیگر از‬
‫پیش‌ران‌های بسیار مهم استفاده از سامانه‌های پیشرفته تصفیه آب است‪ .‬در آینده نزدیک ممکن است قوانینی برای آالینده‌های‬
‫نوظهور و به‌خصوص‪EDC‬ها وضع ش��ود‪ .‬محققان آمریکای ش��مالی‪ ،‬اروپا و آسیا در حال بررسی این آالینده‌ها و لزوم وضع‬
‫اس��تانداردهایی برای آن‌ها هس��تند‪ .‬بس��یاری از این آالینده‌ها در فهرست ‪CCL3‬س��ازمان حفاظت محیط زیست آمریکا قرار‬
‫دارند‪ .‬به طور معمول نمی‌توان فقط از اولترافیلتراس��یون برای تصفیه بس��یاری از ‪EDC‬ها اس��تفاده کرد‪ ،‬اما این روش به همراه‬
‫اس��مز معکوس و یا روش‌های پیشرفته ضدعفونی کردن برای این کار مفید است‪ .‬در برخی موارد فناوری‌های غشایی موجود‬
‫نمی‌توانند به طور کامل ‪EDC‬های خاص‪ ،‬آفت‌کش‌ها و ترکیبات فعال دارویی را از آب جدا کنند؛ به همین دلیل تحقیقاتی‬
‫در زمینه استفاده از غشاهای نانوحفره‌ای برای حذف این آالینده‌ها در جریان است‪.‬‬

‫‪ 2 6 4‬تصفیه فاضالب‬
‫با وجودی که از فرایندهای غش��ایی به طور وس��یعی در تصفیه آب آشامیدنی اس��تفاده می‌شود‪ ،‬رشد بازار غشاها در تصفیه‬
‫فاضالب کندتر بوده اس��ت‪ .‬این کندی پذیرش بیش��تر از آنکه مربوط به توانایی پایین غش��اها باش��د‪ ،‬به دانش پایین کاربران‬
‫بالقوه این فناوری ربط دارد‪ .‬فرایندهای معمولی همچون زالل‌س��ازی‪ ،‬تقطیر و تبخیر روش‌های بس��یار جاافتاده‌ای هس��تند که‬
‫پیچیدگی کمتری نس��بت به جداس��ازی غشایی دارند‪ .‬با این حال هزینه این فرایندهای قدیمی در حال افزایش بوده و همچنان‬
‫‪46‬‬
‫آب تصفیه ش��ده امکان آزاد ش��دن در طبیعت یا استفاده مجدد را ندارد‪ .‬این مش��کالت به همراه پذیرش راکتورهای زیستی‬
‫غشایی پیش‌ران‌هایی هستند که بازار محصوالت غشایی را در این بخش به پیش می‌برند‪ .‬تخمین زده می‌شود بازار محصوالت‬
‫غش��ایی نانوس��اختار که در سال ‪ 2010‬در تصفیه فاضالب مورد استفاده قرار گرفته‌اند‪ ،‬حدود ‪ 316‬میلیون دالر بوده باشد‪ .‬این‬
‫بازار با نرخ رشد سالیانه ترکیبی (‪ 7/9 )CAGR‬درصد تا سال ‪ 2015‬به ‪ 462‬میلیون دالر خواهد رسید‪.‬‬
‫رشد بازار این بخش مدیون این واقعیت است که غشاها تنها فناوری تصفیه‌ای هستند که می‌توانند جامدات معلق و کلوئیدها‬
‫و مواد آلی و معدنی همچون فلزات س��نگین و میکروارگانیس��م‌ها را از آب جدا کنند‪ .‬به‌عالوه این فناوری چندکاره بوده و‬
‫اطمینان‌پذیری باالیی دارد‪ .‬آبی که با استفاده از فرایندهای غشایی تصفیه می‌شود‪ ،‬برای استفاده مجدد یا بازگشت به آب‌های‬
‫زیرزمینی مناسب است‪ .‬بسته به ویژگی‌های پساب می‌توان همراه با غشاها از فرایندهای پیشرفته دیگر و یا ترکیبی از غشاهای‬
‫مختلف برای تصفیه استفاده کرد‪ .‬بدون توجه به منشأ نیروهای پیش‌ران که می‌تواند مسائل زیست‌محیطی‪ ،‬مباحث اقتصادی و‬
‫یا الزامات قانونی باشد‪ ،‬استفاده از آب و بهره‌برداری مجدد از آن پیشران اصلی این حوزه به شمار می‌رود‪.‬‬

‫‪ 1 2 6 4‬تصفیه فاضالب‌های شهری‬

‫اس��تفاده از غش��اها در تصفیه فاضالب حدود ‪ 30‬س��ال پیش آغاز شد‪ ،‬اما تا همین اواخر رش��د آن بسیار کند بوده است‪ .‬در‬
‫زمینه تصفیه فاضالب‌های شهری غشاها ابتدا برای حذف نمک‌های نامحلول‪ ،‬ترکیبات آلی‪ ،‬فسفر‪ ،‬جامدات کلوئیدی و معلق‬
‫و عوامل بیماری‌زایی همچون باکتری‌ها‪ ،‬تک‌یاخته‌ای‌ها‪ ،‬و ویروس‌ها مورد اس��تفاده قرار گرفتند‪ .‬استفاده از غشاها در تصفیه‬
‫پس��اب دشوار است‪ ،‬زیرا به س��رعت دچار گرفتگی و کثیفی شده و برخی عوامل شیمیایی موجود در آب الیاف پلیمری غشا‬
‫را تجزیه می‌کنند‪ .‬تولید راکتورهای زیستی غشایی (‪MBR‬ها) که در آن با اضافه کردن میکروب‌ها از کثیفی و گرفتگی غشا‬
‫جلوگیری می‌شود‪ ،‬یک راه‌حلموثربه شمار می‌رود‪.‬‬
‫پیش‌ران‌های استفاده از محصوالت غشایی مبتنی بر فناوری نانو در نواحی شهری عبارتند از‪:‬‬
‫ •رشد جمعیت؛‬
‫ •تأسیس مراکز فیلتراسیون بزرگ‌تر؛‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •نیاز به تصفیه آب در مناطق دورافتاده؛‬

‫ •نصب سامانه‌هایی برای استفاده مجدد از پساب‪.‬‬
‫با افزایش جمعیت‪ ،‬جوامع جدیدی در نقاطی که فاقد مجرای فاضالب هستند‪ ،‬شکل گرفته و در نتیجه نیاز به تصفیه فاضالب‬
‫افزایش می‌یابد‪ .‬در آمریکا و نقاط دیگر جهان‪ ،‬افزایش جمعیت بسیار سریع‌تر از رشد زیرساخت‌های مربوط به تصفیه پساب‬
‫بوده و برای جبران این عقب‌ماندگی‪ ،‬استفاده از راکتورهای زیستی غشایی (‪MBR‬ها) رشد روزافزونی یافته است‪ .‬در مناطقی‬
‫که فضای محدودی برای تأس��یس تصفیه‌خانه‌های فاضالب وجود دارد‪ ،‬این س��امانه‌ها می‌توانند نیاز جوامعی را که با افزایش‬
‫روزافزون جریانات فاضالبی مواجه هستند‪ ،‬برطرف نمایند‪.‬‬
‫این س��امانه‌ها همچنین در نقاط دورافتاده‌ای که به تصفیه‌خانه‌های فاضالب ش��هری متصل نیستند‪ ،‬بسیار ارزشمند هستند‪ .‬در‬
‫جوامع نوظهور این مراکز پیش��رفته تصفیه آب این قابلیت را دارند که اس��تفاده از روش‌های تصفیه‌ای ناپایدار را غیرضروری‬
‫سازند‪.‬‬
‫توانایی سامانه‌های غشایی در تصفیه آب تا حدی که برای استفاده مجدد مناسب باشند‪ ،‬پیش‌ران دیگر رشد بازار این غشاها‬
‫به ش��مار می‌رود‪ ،‬مخصوصاً در جایی که به دلیل کمبود منابع آبی‪ ،‬هزینه تولید آب رو به افزایش اس��ت‪ .‬در نقاط خشک دنیا‬
‫که از کمبود آب رنج می‌برند‪ ،‬اس��تفاده مجدد از پساب تصفیه ش��ده می‌تواند یک گزینه جذاب و حتی ضروری برای حفظ‬
‫پایداری این جوامع باش��د‪ .‬زمانی که رش��د جمعیت نیز باال باشد‪ ،‬این مزایا اهمیت بسیاری پیدا می‌کنند‪ .‬استفاده مجدد از آب‬
‫در نواحی خشک با رشد جمعیت باال کمک می‌کند نیازهای آبی خود را رفع کرده‪ ،‬منابع آبی قابل آشامیدن را حفظ نموده‬
‫و هزین��ه دور ریخته ش��دن آب آلوده را کاهش دهند‪ .‬در برخی موارد می‌توان از پس��اب تصفیه ش��ده برای پر کردن مجدد‬
‫س��فره‌های آب زیرزمینی اس��تفاده کرده و بدین وسیله از نفوذ آب شور به سفره‌های س��احلی جلوگیری کرده‪ ،‬نشست زمین‬
‫را در نقاطی که به دلیل اس��تفاده بیش از حد از آب‌های زیرزمینی در حال فرورفتن هس��تند‪ ،‬کاهش داده و ذخیره و بازیابی‬

‫‪47‬‬ ‫آب‌های زیرزمینی را بهبود بخشید‪.‬‬

‫یک��ی از کاربردهای جدید غش��اها در تصفیه فاضالب‪ ،‬فیلتر کردن ‪EDC‬ها در تصفیه‌خانه‌های فاضالب ش��هری اس��ت‪ .‬به‬
‫احتمال زیاد تحقیقات جدید وجود آالینده‌های جدید و به‌خصوص ‪EDC‬ها در آب آشامیدنی را به مشکالت سالمتی انسان‬
‫ربط خواهند داد‪ .‬در پایین‌ترین سطح اثرات اکولوژیکی این آالینده‌ها ثابت خواهد شد‪.‬‬
‫چرخه آب آشامیدنی و فاضالب به شکلی یکپارچه به یکدیگر مربوط هستند‪ .‬مواد شیمیایی موجود در فاضالب‌های خانگی‬
‫می‌توانند پایداری و تحرک‌پذیری باالیی داشته و با خروج از تصفیه‌خانه‌های فاضالب شهری وارد فرایندهای زیست‌محیطی‬
‫ش��وند‪ .‬بدین ترتیب این ترکیبات خواهند توانس��ت به آب‌های س��طحی و زیرزمینی که منبع آب آشامیدنی یک جامعه دیگر‬
‫محسوب می‌شوند‪ ،‬نفوذ کنند‪.‬‬
‫در ‪ 5‬تا ‪ 10‬س��ال آینده قوانین جدیدی وضع خواهند شد‪ .‬زمانی که استاندارهای جدیدی به تصویب برسند‪ ،‬تصفیه‌خانه‌های‬
‫فاض�لاب اولی��ن خط دفاعی خواهند بود‪ .‬از آنجایی ک��ه ‪ 75‬تا ‪ 80‬درصد فاضالب‌های صنعتی نی��ز در مراکز عمومی تصفیه‬
‫می‌شوند‪ ،‬با وضع قوانین جدید‪ ،‬در مراکز تصفیه شهری از نظر تعداد و میزان آالینده‌هایی که باید فیلتر شوند‪ ،‬فرصت بزرگی‬
‫برای فرایندهای غشایی ایجاد خواهد شد‪.‬‬

‫‪ 2 2 6 4‬تصفیه فاضالب‌های صنعتی‬

‫از نظر تاریخی صنعت‪،‬فاضالب‌های خود را فقط تا حدی تصفیه کرده اس��ت که الزامات قانونی را برآورده س��اخته و پسابی‬
‫تولید ش��ود که از نظر قانونی قابل دورریز به طبیعت باش��د‪ .‬در حال حاضر تغییرات تدریجی از این راهبرد تصفیه فاضالب به‬
‫سمت تولید آالینده کمتر در جریان است‪ .‬نیاز صنعت به ایجاد تعادل میان اولویت‌های زیست محیطی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی‪،‬‬
‫پیش‌ران‌های قانونی سنتی را به چالش کشیده است‪ .‬روز به روز بر این باور افزوده می‌شود که روش‌های قدیمی همیشه به نفع‬
‫محیط زیست نبوده و از نظر کسب و کاری نیز مقرون به صرفه نیستند‪.‬‬
‫تولیدکنندگان فاضالب‌های صنعتی تحت فش��ار قرار دارند تا پس��اب‌های خود را با استانداردها منطبق ساخته و در عین حال‬
‫هزینه‌های خود را کاهش دهند‪ .‬ش��رکت‌ها نیز در تالش��ند تا هزینه‌های خود را از طریق بازیافت مواد اولیه و استفاده مجدد از‬
‫آب‪ ،‬و همچنین کاهش هزینه کلی کارخانه و مسئولیت‌های مالی مرتبط با تخلیه آب به محیط زیست کاهش دهند‪ .‬فرایندهای‬
‫غشایی به دلیل هزینه پایین‪ ،‬عملکرد خوب در محدوده دمایی و محیط شیمیایی عملیاتی‪ ،‬و انتخاب‌گری باالی آالینده‌ها روز‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫به روز برای اس��تفاده در تصفیه فاضالب‌های صنعتی جذابیت بیش��تری پیدا می‌کنند (پیش��نهاد سازمان حفاظت محیط زیست‬
‫آمریکا برای کنترل آالینده‌ها در بسیاری از صنایع‪ ،‬استفاده از سامانه‌های غشایی است)‪.‬‬
‫بازیافت مواد خام فرایندی از جمله آب‪ ،‬موضوع مهمی اس��ت که بر انطباق‌پذیری زیس��ت‌محیطی و مس��ائل اقتصادی تأثیر‬
‫بس��یار زیادی می‌گذارد‪ .‬استفاده از سامانه‌های غشایی معمول در بازیافت فلزات در صنعت آبکاری‪ ،‬پاک‌کننده‌های خورنده‬
‫در صنعت فراوری مواد غذایی و مواد آلی ارزشمند در صنعت فراوری شیمیایی با موفقیت همراه بوده است‪ .‬بازار بالقوه بسیار‬
‫بزرگی در زمینه تصفیه‌ی درجای آب تولیدشده در فرایند اکتشاف نفت و گاز وجود دارد‪ .‬پیشرفت‌های پیش‌بینی شده برای‬
‫فرایندهای غشایی که کاربرد این سامانه‌ها را به محیط‌های سخت‌تر گسترش خواهد داد‪ ،‬همراه با چالشی که در زمینه کاهش‬
‫تخلیه پس��اب به محیط زیس��ت و رساندن آن تا حد صفر وجود دارد‪ ،‬رشد بازار غش��اها را در دوره زمانی مورد بررسی حفظ‬
‫خواهد کرد‪.‬‬
‫همانند تصفیه فاضالب‌های شهری در اینجا نیز کاربرد ‪MBR‬ها در بسیاری از نقاط دنیا افزایش خواهد یافت‪ .‬در کاربردهای‬
‫صنعتی که استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای در مورد پساب تخلیه شده در طبیعت وجود دارد‪MBR ،‬ها می‌توانند آب با کیفیت‬
‫باالیی تولید نمایند‪ .‬این آب تصفیه ش��ده را می‌توان در طبیعت رها کرده‪ ،‬به تصفیه‌خانه عمومی آب ارس��ال نموده و یا درون‬
‫خود مرکز صنعتی برای استفاده مجدد بازیافت کرد‪.‬به‌خصوص بازیافت این آب درون خود مرکز می‌تواند برای صنایعی که‬
‫با کاربران شهری و کشاورزی و یا کاربرانی از صنایع مهم‌تر دیگر برای خرید آب شیرین رقابت دارند‪ ،‬بسیار به صرفه باشد‪.‬‬
‫این کاربران مختلف همچنین ممکن است در زمینه اخذ مجوز دورریز پساب به طبیعت نیز به رقابت بپردازند‪.‬‬
‫ش��رکت‌های فراوری مواد غذایی و نوشیدنی‪ ،‬تولیدکنندگان مواد دارویی و تولیدکنندگان ترکیبات شیمیایی جزء صنایعی‬
‫هستند که با موفقیت سامانه‌های ‪ MBR‬را برای خود نصب کرده‌اند‪ .‬پیش‌بینی می‌شود ‪MBR‬ها بیشترین کاربرد را در مراکزی‬
‫پیدا کنند که نیاز به آب با کیفیت باال برای بازیافت و اس��تفاده مجدد وجود دارد‪ .‬با س��خت‌تر ش��دن قوانین زیست‌محیطی و‬
‫افزایش هزینه و رقابت برای به دست آوردن آب‪ ،‬فروش این سامانه رشد خواهد یافت‪.‬‬ ‫‪48‬‬
‫‪ 3 6 4‬تصفیه آب فرایندی‬
‫ارزش بازار غش��اها در تصفیه آب فرایندی حدود ‪ 406‬میلیون دالر بوده و در ‪ 5‬س��ال آینده با نرخ رشد ترکیبی سالیانه ‪8/8‬‬
‫درصد افزایش خواهد یافت‪ .‬اصلی‌ترین عاملی که موجب رشد استفاده از غشاهای نانوساختار در تصفیه آب فرایندی خواهد‬
‫ش��د‪ ،‬خرید تجهیزات جدید توس��ط بخش‌های صنعتی مختلف است که به دلیل رکود اقتصادی به تعویق افتاده است‪ .‬به طور‬
‫کلی پیش‌ران‌های این بازار نیز مشابه پیش‌ران‌هایی هستند که بر بازار تصفیه آب و پساب تأثیر می‌گذارند‪:‬‬
‫ •مس��ائل زیس��ت‌محیطی‪ :‬مراکز قانون‌گذاری فش��ار مضاعفی بر صنایع وارد می‌کنند تا تخلیه فاضالب خود را کاهش دهند‪.‬‬
‫فرایندهای قانونی برای محافظت از آب‌های سطحی و زیرزمینی جهانی شده است‪.‬‬
‫ •مدیریت یکپارچه منابع آبی‪ :‬نیاز به حفظ منابع آبی موجود و ایجاد منابع جدید از طریق بازیافت و فناوری‌های دیگر؛‬
‫ •تصفیه آب به صورت برون‌س��پاری‪ :‬تمایل ش��رکت‌ها به تمرکز روی فعالیت اصلی خود؛ نیاز به کیفیت ثابت آب و خدمات‬
‫پایدار؛‬
‫ •خصوصی‌سازی و حذف کنترل دولت‪ :‬کاهش فشار بر بودجه عمومی؛ لزوم به‌روز رسانی زیرساخت‌های فرسوده؛ تمایل به‬
‫بهبود کارایی فرایند‪.‬‬
‫اس��تانداردهای س��خت‌گیرانه برای خلوص آب همراه با هزینه پایین سامانه‌های فیلتراسیون موجب رشد استفاده از غشاها در‬
‫تصفیه آب فرایندی می‌ش��ود‪ .‬این امر به‌خصوص در صنایعی که از آب فرایندی اس��تفاده ش��ده به شکل مجدد بهره می‌برند‪،‬‬
‫صادق است‪ .‬اغلب آب صنعتی بازیافتی که با بهره‌گیری از غشاها و از منابع درون‌خانگی تولید می‌شوند‪ ،‬بسیار ارزان‌تر از آبی‬
‫هس��تند که از منابع س��طحی تهیه می‌شود‪ .‬از آنجایی که صنایع با کاربران شهری دیگر روی به دست آوردن منابع آبی رقابت‬
‫دارند‪ ،‬استفاده از منابع آبی کم کیفیت برای نیازهای تولیدی مشتری بیشتری پیدا خواهد کرد‪.‬‬

‫‪ 1 3 6 4‬تصفیه آب مورد نیاز نیروگاه‌ها و دیگ‌های بخار صنعتی‬

‫نیروگاه‌های ترموالکتریک به جریان آبی پیوسته با کیفیت باال برای تغذیه دیگ‌های بخار و خنک کردن نیاز دارند که این‬
‫آب را می‌توان با اس��تفاده از فناوری غش��ایی تولید کرد‪ .‬غشاها در تولید بخش عمده‌ای از این آب نقش حیاتی پیدا کرده‌اند‪،‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫زیرا آب خوراک باید از منابعی حاصل ش��ود که حاوی آالینده‌های آلی و معدنی هستند‪ .‬استفاده مجدد از آب و عدم تخلیه‬
‫پساب به طبیعت نیز این بخش را تقویت می‌کنند‪.‬‬
‫اس��تفاده از غشاها و به‌خصوص محصوالت اسمز معکوس در تصفیه آب نیروگاه‌ها عمومیت یافته است‪ ،‬زیرا نیاز به استفاده‬
‫از مواد ش��یمیایی س��می نداش��ته و می‌توانند خروجی توربین‌های گازی را تقویت کنند‪ .‬گزارش شده است تزریق آب بسیار‬
‫خالص که توس��ط اس��مز معکوس تولید شده اس��ت‪ ،‬به یک توربین گازی می‌تواند خروجی توان آن را تا ‪ 12‬درصد افزایش‬
‫دهد‪ .‬مدول‌های غش��ایی که برای کاهش فش��ار عملیاتی‪ ،‬افزایش نرخ جریان‪ ،‬و کاهش کثیفی و گرفتگی طراحی ش��ده‌اند‪،‬‬
‫امکان تصفیه آب‌های سطحی و سایر منابع آبی توسط غشاهای اسمز معکوس را فراهم می‌آورند‪ ،‬امری که کمی بیش از یک‬
‫دهه قبل قابل تصور نبود‪.‬‬
‫به‌عالوه‪ ،‬در برخی موارد از اولترافیلتراس��یون به عنوان فرایند پیش تصفیه اس��مز معکوس اس��تفاده می‌ش��ود تا امکان کثیفی‬
‫و ایجاد گرفتگی توس��ط آب‌های کم‌کیفیت کاهش یابد‪ .‬این س��امانه‌ها می‌توانند تا حد زیادی نرخ جریان اسمز معکوس را‬
‫افزایش داده و با هزینه پایین‌تر و عناصر غشایی نصب شده کمتر‪ ،‬آب باکیفیت‌تری تولید کنند‪.‬‬

‫‪ 2 3 6 4‬تصفیه آب در صنعت نیمه‌رساناها‪ ،‬بازیافت‬

‫گس��ترش اس��تفاده از گوش��ی‌های تلفن همراه‪PDA ،‬ها‪ ،12‬نوت‌بوک‌ها‪ ،‬ابزارهای صوتی و تصویری قابل حمل و وس��ایل‬
‫الکترونیکی دیگری که نیاز به تولید نیمه‌رساناهای پیچیده و با ظرفیت باال دارند‪ ،‬پیش‌ران تصفیه آب در صنعت نیمه‌رساناها به‬
‫شمار می‌رود‪ .‬تولید تراشه‌های نیمه‌رسانا به آب و مواد شیمیایی بسیار خالص نیاز دارد تا ویفرهای حساس به آالینده‌ها آسیب‬
‫نبینند‪ .‬تهیه بخش عمده این آب با استفاده از غشاها صورت می‌گیرد‪ .‬استفاده از اسمز معکوس در تولید آب دیونیزه ضروری‬
‫است‪ ،‬در حالی که بهره‌گیری از اولترافیلتراسیون در مرحله نهایی به خوبی جاافتاده است‪.‬‬
‫‪49‬‬ ‫صنعت نیمه‌رساناها به شدت تحت تأثیر رکود جهانی قرار گرفت‪ .‬در سال ‪ 2010‬این صنعت جان تازه‌ای گرفت و پیش‌بینی‬
‫می‌ش��ود یک دوره رش��د دورقمی داش��ته باش��د‪ .‬احیای اقتصاد جهانی‪ ،‬تقاضای باال برای محصوالت تولیدی‪ ،‬ظرفیت تولید‬
‫محدود‪ ،‬سرمایه‌گذاری کم در گذشته‪ ،‬و افزایش میانگین قیمت فروش موجب بازگشت این صنعت به سوددهی خواهند شد‪.‬‬
‫انتظار می‌رود از اول سال ‪ 2011‬تولیدکنندگان شروع به افزایش ظرفیت تولید نمایند‪.‬‬
‫تولید آب دیونیزه بیش��ترین کاربرد فناوری غش��اها در صنعت نیمه‌رساناها را به خود اختصاص می‌دهد‪ .‬ویفرهای سیلیکونی‬
‫که قطعات نیمه‌رس��انا روی آن‌ها س��وار می‌ش��وند‪ ،‬به صورت شیمیایی حک ش��ده‪ ،‬تمیز گردیده و بارها و بارها با آب شسته‬
‫می‌ش��وند‪ .‬یک واحد بزرگ تولیدی قطعات نیمه‌رس��انا روزانه بیش از ‪ 26‬میلیون لیتر آب مص��رف می‌کند‪ .‬با کاهش اندازه‬
‫قطعات‪ ،‬تولید آب با کیفیت باالتر اهمیت بیش��تری پیدا کرده و فیلتراس��یون دقیق‌تر‪ ،‬مخصوصاً در کاربردهای نقطه مصرف‬
‫ضروری‌تر می‌شود‪.‬‬
‫انتظار می‌رود به حداقل رس��اندن مصرف آب و مواد ش��یمیایی یک هدف در حال رشد برای صنعت نیمه‌رساناها باشد‪ .‬یک‬
‫مرک��ز تولید ویفرهای نیمه‌رس��انا به طور معمول روزانه بین ‪ 7‬تا ‪ 11‬میلیون لیتر آب بس��یار خال��ص مصرف می‌کند؛ اگر چنین‬
‫مرکزی بتواند آب اس��تفاده ش��ده را تصفیه کرده و مجددا ً مصرف کند‪ ،‬صرفه‌جویی بس��یار زیادی در هزینه‌های خود خواهد‬
‫داشت‪.‬به‌کارگیری غشاها در صنعت نیمه‌رساناها می‌تواند عالوه بر کاهش شدید مصرف آب مزایای زیر را به همراه داشته باشد‪:‬‬
‫ •تولید آب با کیفیت بسیار باال بدون توجه به ویژگی‌های خوراک ورودی؛‬
‫ •بهبود عملکرد فرایندهای پایین‌دستی؛‬
‫ •کاهش استفاده از مواد شیمیایی؛‬
‫ •کاهش تولید و دفع پساب؛‬
‫ •به حداقل رساندن نیاز به دخالت کاربر (اُپراتور)‪.‬‬

‫‪ 3 3 6 4‬آب ‪Compendial‬‬

‫وجود آب بس��یار خالص ‪ Compendial‬در تولید محصوالت دارویی برای اطمینان از رس��انش س��الم و استریل محصوالت‬
‫ضروری است‪.‬تولیدکنندگان محصوالت دارویی باید خود را با قوانین سفت و سخت دولتی مبنی بر حذف آالینده‌ها از آب‬
‫‪12. Personal Digital Assistant‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آش��امیدنی ش��هری وفق دهند تا بتوانند به تولید محصوالت خود بپردازند‪ .‬فروش آب فرایندی مورد نیاز در تولید محصوالت‬
‫دارویی در دوره زمانی پیش‌بینی شده به توسعه ظرفیت تولید در مراکز صنعتی دارویی وابسته است‪.‬‬

‫‪ 4 6 4‬رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی‬

‫با وجودی که تاکنون در زمینه رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی از فرایندهای غش��ایی اس��تفاده زیادی نش��ده اس��ت‪ ،‬اما این‬
‫فناوری جایگاهی در این زمینه دارد‪ .‬در سرتاسر دنیا نقاطی هستند که به پاک‌سازی نیاز دارند؛ مراکز صنعتی قدیمی با آب و‬
‫خاک آلوده به‌خصوص در آمریکای ش��مالی و اروپا پراکنده ش��ده‌اند‪ .‬در برخی کشورها قوانینی برای این مراکز وجود دارد‬
‫و در برخی کش��ورهای دیگر قوانینی در حال وضع (و یا تقویت) هس��تند‪ 70 .‬درصد از آب شیرین دنیا توسط منابع زیرزمینی‬
‫آب تأمین می‌شود‪ ،‬بنابراین حفظ این منابع برای نسل‌های بعدی ضروری است‪.‬‬
‫نگرانی‌ه��ای فزاینده‌ای که در زمینه یافت ‪EDC‬ها در آب‌های زیرزمینی وجود دارد‪ ،‬می‌تواند به عنوان محرکی برای نصب‬
‫‪ MBR‬در رف��ع آلودگ��ی از این آب‌ها عمل کند‪ ،‬چرا که این س��امانه‌ها محیط مناس��بی برای تجزیه زیس��تی ‪EDC‬ها فراهم‬
‫می‌آورند‪ .‬در این زمینه ‪MBR‬های اولترافیلتراس��یونی نیز در برخی موارد مورد اس��تفاده قرار می‌گیرند؛ در چنین شرایطی اگر‬
‫آب بسیار خالص مورد نیاز باشد‪ ،‬در مرحله آخر از اسمز معکوس استفاده می‌شود‪.‬‬
‫زمانی که آب تصفیه ش��ده قرار نیست مورد استفاده مجدد قرار بگیرد‪ ،‬نانوفیلتراسیون به عنوان بهترین راه‌حل بالقوه پیشنهاد‬
‫ش��ده اس��ت‪ .‬مزیت نانوفیلتراسیون این است که می‌تواند یون‌های یک و دو ظرفیتی را از آب جدا کند و این قابلیت زمانی که‬
‫هدف از تصفیه جدا کردن سولفات آمونیوم باشد‪ ،‬بسیار مفید است‪ .‬این آالینده در بسیاری از نقاط صنعتی قدیمی در اروپای‬
‫شرقی به مقدار زیادی یافت می‌شود‪.‬‬
‫کاتالیزورهای مبتنی بر غش��اها نیز نشان داده‌اند که می‌توانند در حذف برخی آالینده‌ها همچون هیدروکربن‌های آلیفاتیک‬
‫و کلردار از آب‌های زیرزمینی مفید باش��ند‪ .‬ممکن است مواد کاتالیزوری نانومقیاس که روی غشاها سوار شده‌اند‪ ،‬بتوانند در‬ ‫‪50‬‬
‫برخی فرایندهای تصفیه به کار روند‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2010‬بازار جهانی غش��اهای نانومقیاس در رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی ‪ 40‬میلیون دالر بوده اس��ت و پیش‌بینی‬
‫می‌شود تا سال ‪ 2015‬از نرخ رشد ترکیبی سالیانه ‪ 5/8‬درصدی برخوردار باشد‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪5‬‬
‫فیلترهای نانوالیافی بی‌بافت‬

‫‪51‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫فیلترهای نانوالیافی بی‌بافت‬ ‫‪5‬‬

‫فیلترهای نانوالیافی س��اختارهای مس��طح حفره‌ای و انعطاف‌پذیری هس��تند که با پیوند دادن و یا در هم قفل کردن الیاف با‬
‫استفاده از روش‌های مکانیکی‪ ،‬شیمیایی‪ ،‬بهره‌گیری از حالل یا ترکیبی از تمام این‌ها تولید شده باشند‪ .‬مواد خام و فرایندهایی‬
‫ک��ه در تولید الیاف ب��ه کار می‌روند‪ ،‬ویژگی‌های فیزیکی و ش��یمیایی محص��ول نهایی را تعیین می‌کنند‪ .‬ای��ن ویژگی‌ها نیز‬
‫کاربردهای بالقوه تجاری الیاف را مشخص می‌نمایند‪.‬‬
‫س��اختارهای الیافی بی‌بافت به طور وسیعی در فیلتراس��یون آب مورد استفاده قرار می‌گیرند‪ .‬در مورد آب آشامیدنی تمرکز‬
‫استفاده از این فیلترها در کاهش آالینده‌های ذره‌ای است و در فیلتراسیون پساب‌ها هدف اصلی از به‌کار گیری این ساختارها‬
‫حفاظت از محیط زیس��ت در برابر آالینده‌های دورریز اس��ت‪ .‬پیش‌تصفیه منابع آب آشامیدنی یا فاضالب‪ ،‬به‌خصوص قبل از‬
‫انجام مراحل اصلی تصفیه‪ ،‬برای رسیدن به کارکرد موثر و کارایی باال در مراکز تصفیه آب بسیار حیاتی است‪ .‬از کاربردهای‬
‫جدید این الیاف می‌توان به پیش‌تصفیه آب دریا قبل از نمک‌زدایی اشاره کرد‪.‬‬
‫پلی‌پروپیلن اسپان باند‪ 1‬معمول‌ترین فیلتر الیافی است که تاکنون در فیلتراسیون آب مورد استفاده قرار گرفته است‪ .‬معمول‌ترین‬
‫ش��کل محصول که در تصفیه آب به کار رفته است‪ ،‬کارتریج است‪ .‬تولیدکنندگان فیلتر اغلب مساحت سطحی فیلتراسیون را‬
‫با تا زدن این صفحات الیافی درون یک کارتریج با یک قطر مشخص افزایش می‌دهند‪.‬‬
‫به طور کلی فشار عملیاتی استفاده از صفحات الیافی در کاربردهای مربوط به فیلتراسیون مایعات کمی باالتر است‪ .‬به همین‬
‫دلیل برای افزایش اس��تحکام این ابزارها از س��اختارهای داخلی حمایت‌کننده اس��تفاده می‌ش��ود‪ .‬در برخی موارد این ساختار‬
‫تقویتی زمان ساخت فیلتر الیافی درون خود فیلتر وارد می‌شود‪.‬‬

‫‪ 1 5‬تصفیه آب آشامیدنی‬
‫در آمریکای ش��مالی اس��تفاده از الیاف بی‌بافت در فیلتراس��یون‪ ،‬بخش مهمی از فرایند کلی تصفیه آب را ش��امل می‌ش��ود‪.‬‬
‫‪52‬‬
‫زالل‌سازی‪ ،‬ضدعفونی کردن‪ ،‬تنظیم ‪ ،pH‬حذف بو‪ ،‬و در برخی موارد جداسازی‌های مبتنی بر غشاها همچون اسمز معکوس‪،‬‬
‫نانوفیلتراسیون‪ ،‬اولترافیلتراسیون یا میکروفیلتراسیون مراحل دیگر تصفیه آب را تشکیل می‌دهند‪.‬‬
‫با عبور آب از س��اختار حفره‌ای صفحه الیافی‪ ،‬ذرات آالینده به شکل فزاینده‌ای روی فیلتر تاخورده جمع می‌شوند‪ .‬تشکیل‬
‫این کیک آالینده موجب افزایش کارایی فیلتراس��یون می‌ش��ود‪ .‬از الیاف بی‌بافت پلی‌پروپیلنی‪ ،‬پلی اس��تری یا حتی سلولزی‬
‫برای حذف ذرات معلق در محدوده ‪ 1‬تا ‪ 100‬میکرون استفاده می‌شود‪ .‬این فیلترهای الیافی با استفاده از فرایند وت لید‪ ،2‬ملت‬
‫بالون‪ 3‬یا اسپان باند تولید می‌شوند‪.‬‬
‫هر دو نوع کارتریج عمقی و کارتریج تاخورده که از الیاف بی‌بافت تهیه ش��ده‌اند‪ ،‬در مراکز تصفیه آب مورد اس��تفاده قرار‬
‫می‌گیرند‪ .‬این فیلترها در مسیر حرکت آب قرار داده شده و از نظر فیزیکی تقویت می‌شوند تا بتوانند در برابر فشار هیدرولیکی‬
‫باال مقاومت کنند‪ .‬در فیلترهای کارتریجی عمقی از کل حجم فیلتر برای به دام انداختن ذرات معلق آالینده استفاده می‌شود‪.‬‬
‫ای��ن فیلترهای یکبار مصرف به نحوی طراحی می‌ش��وند که دارای یک گرادیان چگال��ی بوده و در نتیجه ذرات با اندازه‌های‬
‫مختلف در نقاط متفاوت درون حجم فیلتر گیر می‌افتند‪.‬‬
‫کارتریج‌های تاخورده با مکانیسم فیلتراسیون سطحی کار می‌کنند‪ .‬در این نوع فیلتر‪ ،‬صفحات بی‌بافت الیافی تا زده می‌شوند‬
‫تا مس��احت سطحی فیلتر افزایش پیدا کند‪ .‬مزیت اس��تفاده از فیلترهای تاخورده امکان یکپارچه‌سازی آن‌ها با جداسازی‌های‬
‫پایین‌دستی غشایی است‪.‬‬

‫‪ 2 5‬تصفیه فاضالب‬
‫فیلترهای الیافی بی‌بافت به طور معمول برای جدا کردن ذرات جامد معلق از جریانات پس��ابی مورد اس��تفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬
‫همچنین می‌توان بسیاری از ترکیبات آلی و فلزات ذره‌ای را نیز با استفاده از این فیلترها از فاضالب جدا کرد‪.‬‬
‫به طور معمول از یک فیلتر وت‌لید به همراه یک بس��تر ملت بالون یا اس��پان باند برای اطمینان از کارایی باالی فیلتراس��یون‬
‫‪1. Spunbond‬‬
‫‪2. Wetlaid‬‬
‫‪3. Melt blown‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫اس��تفاده می‌ش��ود‪ .‬در تصفیه پس��اب‌های صنعتی ابتدا از چند فرایند فیلتراس��یون برای حذف ذرات معلق و آالینده‌های دیگر‬
‫اس��تفاده شده و سپس مرحله بعدی تصفیه (همچون بسترهای مبادله یونی) انجام می‌گیرد‪ .‬فیلترهای بی‌بافت در چندین مرحله‬
‫از فرایند کلی مدیریت فاضالب به عنوان روش فیلتراسیون اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬
‫فیلترهایی که در تصفیه پس��اب به کار می‌روند‪ ،‬باید مقاومت باالیی در حالت مرطوب داشته باشند‪ ،‬زیرا اغلب از پالس‌های‬
‫فش��اری برعکس برای زدودن کیک تش��کیل شده و تمیز کردن فیلتر استفاده می‌شود‪ .‬راحتی حذف کیک تشکیل شده نقش‬
‫مهمی در انتخاب نوع فیلتر ایفا می‌کند‪.‬‬

‫‪ 3 5‬نانوالیاف‬
‫ان��واع مختلف��ی از فیلترهای الیافی بی‌باف��ت را می‌توان در مقیاس نانو و ب��ا بهره‌گیری از نانوالیاف و م��واد دیگر تهیه کرد‪.‬‬
‫نانوالیاف به عنوان الیافی تعریف می‌ش��وند که دارای قطر کمتر از ‪ 1000‬نانومتر هستند‪ .‬می‌توان نانوالیاف تجاری موجود را با‬
‫روش‌های تولید وت‌لید ترکیب کرده و ویژگی‌های فیلتراسیونی فیلتر بی بافت را بهبود بخشید‪.‬‬
‫به طور کلی الیاف ریزتر ویژگی‌های فیلتراسیون بهتری دارند‪ ،‬زیرا مساحت سطحی بیشتری برای گرفتن ذرات آالینده ایجاد‬
‫می‌کنند‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬ورودی منافذ این الیاف کوچک‌تر اس��ت‪ .‬به طور معمول با اس��تفاده از فرایند ملت بالون می‌توان الیافی با‬
‫قطر ‪ 3‬تا ‪ 5‬میکرون تولید کرد‪ .‬چندین تولیدکننده الیاف در حال توسعه روش‌هایی برای تولید الیاف ملت بالون با قطر کمتر‬
‫از ‪ 1‬میکرون هستند‪ .‬بسیاری از تولیدکنندگان نیز فرایندهای ملت بالون جدیدی ابداع کرده‌اند که با استفاده از آن می‌توانند‬
‫شبکه‌های الیافی بسیاری ریز برای استفاده به عنوان محیط فیلتراسیونی بی بافت تولید کنند‪.‬‬
‫در سال ‪ 2004‬شرکت آلمانی ‪ Nanoval‬یک فرایند ملت بالون ثبت کرد که با استفاده از آن می‌توان قطر الیاف تولیدی را‬
‫تا حد بس��یار زیادی کاهش داد‪ .‬در این فرایند رش��ته‌های پلیمری دقیقاً در زیر نخ ریس‪ 4‬با یک جریان گازی برخورد کرده و‬
‫‪53‬‬ ‫این جریان با بهره‌گیری از فش��ار برشی رشته پلیمری را تا سطح جمع‌کننده الیاف می‌کشاند‪ .‬بر خالف روش‌های معمول ملت‬
‫بالون در این فرایند جدید هم پلیمر مذاب و هم جریان هوا به شکلی پایدار شتاب می‌گیرند‪ .‬به محض اینکه فشار داخلی رشته‬
‫پلیمری از فشار خارجی هوا بیشتر شود‪ ،‬رشته به صورت خود به خودی از هم پاشیده و باز می‌شود‪.‬‬
‫انفجار خودبه‌خودی رش��ته‌های پلیمری میکرومقیاس منجر به تولید چندین رشته نانومقیاس می‌گردد (تا ‪ 100‬رشته)‪ .‬محیط‬
‫فیلت��ری را می‌ت��وان هم از تعداد زیادی رش��ته به‌هم تابیده و هم از رش��ته‌های منفرد تولید کرد‪ .‬ب��ا بهره‌گیری از یک ردیف‬
‫چندتای��ی از نازل‌های نخ‌ریس امکان جمع‌آوری رش��ته‌های تولید ش��ده روی یک غلطک چرخ��ان در زیر نازل‌ها به وجود‬
‫می‌آید؛ در این حالت می‌توان از یک هواکش در پایین جمع‌کننده برای مکیدن جریان هوا به بیرون از سیستم استفاده کرد‪.‬‬

‫‪ 1 3 5‬شبکه‌های نانوالیافی دوجزئی‬

‫چندین ش��رکت روش‌های مختلفی برای تولید الیاف دوجزئی حاوی یک هس��ته و یک پوس��ته که از مواد متفاوتی س��اخته‬
‫ش��ده‌اند‪ ،‬ارائه کرده‌اند‪ .‬در این روش‌ه��ا اختالف نقطه ذوب دو ماده پلیمری امکان تولید محیط‌های فیلتراس��یونی در دماهای‬
‫پایین‌تر را با اس��تفاده از روش اس��پان باند ایجاد می‌کند‪ .‬مزیت دیگر این روش امکان کنترل آبدوس��تی یا آبگریزی فیلترها از‬
‫طریق تغییر ترکیب الیاف است‪.‬‬
‫شبکه‌های نانوالیافی را می‌توان از الیاف دوجزئی تهیه کرد‪ .‬شرکت ‪ Invista Technologies‬اختراعی را به ثبت رسانده است که در‬
‫آن روشی برای تهیه یک ماده بی‌بافت متشکل از یک هسته پلی‌اورتانی و یک پوسته پلی‌کربناتی شرح داده شده است‪ .‬این الیاف با‬
‫استفاده از الکتروریسندگی محلول دو پلیمر و با بهره‌گیری از نازل‌های هم‌مرکز تولید شده‌اند‪ .‬در الیاف تولید شده با این روش کارایی‬
‫فیلتراسیونی باالی پلی‌کربنات با ویژگی‌های مکانیکی خوب پلی‌اورتان (همچون االستیسیته) ترکیب شده است‪ .‬برای کاربردهای‬
‫فیلتراسیون این بستر نانوالیافی را می‌توان با ویژگی‌های مطلوبی همچون استحکام باال و تخلخل بهینه تولید کرد‪.‬‬

‫‪ 2 3 5‬نانوالیاف معدنی‬
‫نانوالیاف معدنی را که به نانوالیاف س��رامیکی نیز معروف هس��تند‪ ،‬می‌توان با روش الکتروریس��ندگی و با اس��تفاده از مواد‬

‫‪4. Spinneret‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫معدنی مختلف تولید کرد‪ .‬معروف‌ترین نانوالیاف معدنی از دی‌اکسید تیتانیوم (‪ ،)TiO2‬دی‌اکسید سیلیکون (‪ ،)SiO2‬دی‌اکسید‬
‫زیرکونیوم (‪ ،)ZrO2‬اکس��ید آلومینیوم (‪ ،)Al2O3‬تیتان��ات لیتیوم (‪ ،)Li4Ti5O12‬نیترید تیتانیوم (‪ )TiN‬یا پالتینیوم (‪ )Pt‬س��اخته‬
‫می‌ش��وند‪ .‬سنتز این نانوالیاف به طور معمول شامل دو مرحله است‪ .‬در مرحله اول‪ ،‬نانوالیاف پلیمری (آلی) با استفاده از روش‬
‫معمول الکتروریس��ندگی تولید می‌شوند‪ .‬س��پس الیاف پلیمری که از نمک‌های معدنی یا ترکیبات آلی فلزی ساخته شده‌اند‪،‬‬
‫حرارت داده شده و به نانوالیاف سرامیکی تبدیل می‌شوند‪.‬‬
‫فیلتر نانوالیافی س��رامیکی ش��رکت ‪ Argonide Corp.‬که به نام ‪ NanoCeram‬شناخته می‌ش��ود‪ ،‬می‌تواند بیش از ‪ 99‬درصد‬
‫باکتری‌ها و ویروس‌ها را با نرخ جریان ‪ 500‬تا ‪ 1000‬برابر بیشتر از سرعت جریان غشاهای اولتراحفره‌ای از آب جدا کند‪ .‬فیلتر‬
‫‪ NanoCeram‬از الیاف آلومینا با قطر ‪ 2‬نانومتر ساخته شده است که دارای بار مثبت بسیار باالیی هستند‪ .‬در این فیلتر جداسازی‬
‫اجزای مختلف به جای اندازه ذرات بر اساس بار آن‌ها صورت گیرد‪.‬‬
‫برای تولید این فیلتر ابتدا نانوالیاف آلومینا به الیاف بزرگ‌تر شیشه پیوند داده می‌شوند‪ .‬الیاف دیگری نیز به این مخلوط اضافه‬
‫شده و با استفاده از فرایند وت‌لید (ساخت کاغذ)‪ ،‬ماده بی بافت مورد نظر تهیه می‌شود‪.‬ظرفیت نگهداری ذرات ‪NanoCeram‬‬
‫حدود ‪ 574‬میلی‌گرم بر اینچ مربع است‪ .‬این ماده الیافی را می‌توان روی بسترهای مختلفی روکش داد‪ .‬به‌عالوه این فیلتر قابلیت‬
‫جذب فلزات سمی همچون کروم‪ ،‬آرسنیک و فلزات رادیواکتیو محلول یا کلوئیدی‪ ،‬و یا فلزات سنگین مانند روی‪ ،‬کادمیوم‪،‬‬
‫سرب‪ ،‬مس‪ ،‬طال و نقره را دارد‪.‬‬

‫‪ 1 2 3 5‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫از نانوالی��اف می‌توان در کاربردهای مختلف تصفی��ه آب بهر برد‪ .‬مزایای اصلی فیلترهای نانوالیافی در مقایس��ه با فیلترهای‬
‫معمول عبارتند از‪:‬‬
‫ •به فشار عملیاتی کمتری نیاز دارند؛‬ ‫‪54‬‬
‫ •از کارایی باالتری برخوردارند؛‬
‫ •مساحت سطحی بسیار زیادی دارند؛‬
‫ •به راحتی و با استفاده از شستشوی معکوس‪ 5‬تمیز می‌شوند‪.‬‬
‫همچنین فیلترهای س��اخته ش��ده از آلومینای نانوالیافی یا انواع دیگر نانوالیاف می‌توانند آالینده‌های دارای بار منفی همچون‬
‫ویروس‌ها‪ ،‬باکتری‌ها و کلوئیدهای آلی و معدنی را با سرعتی باالتر از سرعت فیلترهای معمول از آب حذف کنند‪.‬‬

‫‪ 4 5‬بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن‬

‫بازار ش��ایعات درباره تمام انواع نانومواد داغ اس��ت؛ نانوالیاف و نانوشبکه‌های بی‌بافت نیز از این قاعده مستثنی نیستند‪ .‬با این‬
‫حال بیش��تر شرکت‌هایی که درگیر اس��تفاده از نانومواد در محصوالت خود هستند‪ ،‬در طول دوره زمانی مورد بررسی در این‬
‫گزارش فروش کمی را ش��اهد خواهند بود‪ .‬بنا بر گفته متخصصان صنعتی‪ ،‬اغلب در مس��یر توس��عه این محصوالت نیازهای‬
‫عملکردی مشتری و یا کاربرد مربوطه مد نظر قرار نمی‌گیرد‪.‬‬
‫چند محصول موفق مبتنی بر نانوالیاف در حال حاضر موجود هس��تند‪ .‬تاکنون این محصوالت نانوالیافی برای فیلتراسیون هوا‬
‫طراحی شده‌اند‪ .‬تنها یک شرکت شناخته شده آمریکایی محصول تجاری نانوالیافی برای فیلتراسیون مایعات تولید کرده است‪.‬‬
‫حجم بازار این محصوالت که در جدول ‪ 10‬و شکل ‪ 2‬آورده شده است‪ ،‬مبتنی بر این فرض است که حداقل در چند کشور‬
‫دیگر شرکت‌هایی وجود دارند که محصوالت نانوالیافی تجاری تولید می‌کنند‪.‬‬

‫جدول‪ .10‬حجم بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪ ،‬منبع‪BCC Research :‬‬
‫‪CAGR%‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫محصول نانوفناورانه‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪14/9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫فیلتر نانوالیافی‬

‫‪5. Backflushing‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫شکل ‪ :2‬حجم بازار استفاده از فیلترهای نانوالیافی در تصفیه آب و میزان رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر‬
‫(منبع‪)BCC Research :‬‬

‫‪55‬‬
‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪56‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪6‬‬
‫نانولوله‌های کربنی‬

‫‪57‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫نانولوله‌های کربنی‬ ‫‪6‬‬

‫نانولوله‌های کربنی (‪CNT‬ها) که به نام باکی تیوب نیز ش��ناخته می‌ش��وند‪ ،‬آلوتروپ‌هایی از کربن هستند که دارای ساختار‬
‫استوانه‌ای می‌باشند‪ .‬این لوله‌های ریز یکی از اعضای خانواده فولرین به شمار رفته و به دو شکل نانولوله‌های کربنی تک‌دیواره‬
‫(‪ )SWNT‬یا نانولوله‌های کربنی چنددیواره (‪ )MWNT‬وجود دارند‪.‬‬
‫قطر بس��یاری از نانولوله‌های کربنی تک‌دیواره نزدیک ‪ 1‬نانومتر بوده و طول آن‌ها می‌تواند چند میلیون برابر بیش��تر باش��د‪.‬‬
‫س��اختار یک نانولوله کربنی تک‌دیواره ش��بیه یک الیه با ضخامت یک اتم از گرافیت یا همان صفحه گرافن اس��ت که پیچ‬
‫خورده و به ش��کل یک اس��توانه بی‌درز درآمده اس��ت‪.‬نانولوله‌های کربنی چنددیواره از چند لوله هم‌مرکز گرافیتی تش��کیل‬
‫می‌ش��وند‪ .‬دو مدل برای توصیف س��اختار نانولوله‌های کربنی چنددیواره وجود دارد‪ .‬در مدل «عروس��ک روسی‪ »1‬ورقه‌های‬
‫گرافیت به ش��کل اس��توانه‌های هم‌مرکز آرایش می‌یابند‪ .‬در مدل «کاغذ پوس��ت‪ »2‬یک ورقه منفرد گرافیتی به دور خود پیچ‬
‫خورده و به شکل یک طومار پوستی یا روزنامه پیچ‌خورده درمی‌آید‪.‬‬
‫نانولوله‌های کربنی از نظر اس��تحکام کشش��ی و مدول االستیک به ترتیب محکم‌ترین و سفت‌ترین موادی هستند که تاکنون‬
‫کش��ف ش��ده‌اند‪ .‬ویژگی‌های الکترونیکی این مواد نیز خارق‌العاده بوده و بسته به س��اختار خود می‌توانند به شکل یک فلز یا‬
‫یک نیمه‌رسانا عمل کنند‪.‬‬
‫محققان بر این باورند که نانولوله‌های کربنی در مقایسه با فناوری‌های دیگری که در تصفیه آب و فاضالب به کار می‌روند‪،‬‬
‫دارای مزایای زیادی هستند‪ .‬چون این مواد قابلیت استفاده مجدد را دارند‪ ،‬نسبت به غشاهای معمول که باید به صورت متناوب‬
‫جایگزین شوند‪ ،‬از کارایی بیشتری برخوردارند‪ .‬همچنین به دلیل آبگریز بودن طبیعی این مواد و انتخاب‌گری شیمیایی آن‌ها‪،‬‬
‫به انرژی کمتری برای کارنیاز دارند؛ الزم به ذکر است که نانولوله‌های کربنی را می‌توان عامل‌دار کرده و از آن‌ها به صورت‬
‫هدفمند برای حذف آالینده‌های مختلف بهره برد‪.‬‬
‫با وجود نویدبخش بودن این مواد در کاربردهای تجاری و صنعتی‪ ،‬مطالعاتی در زمینه بررسی اثر سمیت آن‌ها در حال انجام‬ ‫‪58‬‬
‫است که نشان می‌دهند هر یک از مزایای ذکر شده هزینه‌ای برای انسان و محیط زیست دارند‪.‬‬

‫‪ 1 6‬کاربردهای تصفیه آب‬

‫به نظر می‌رسد استفاده از نانولوله‌های کربنی در فیلتراسیون ساده مقرون به صرفه باشد‪ .‬شرکت‌ها و محققان زیادی با استفاده‬
‫از نانولوله‌ه��ای کربنی فیلترهایی برای تصفیه آب تولید کرده‌اند‪ .‬برخی از این فیلترها تجاری ش��ده و در حال حاضر در بازار‬
‫موجود هستند‪.‬‬
‫تحقیقات نش��ان می‌دهند که یک گرم از نانولوله‌های کربنی چنددی��واره را می‌توان در یک فوت مربع از فیلتر پخش کرد‪.‬‬
‫تولیدکنن��دگان فیلت��ر می‌توانند با خرید نانولوله‌های کربنی چنددیواره خالص در مقادیر ب��االی چند تنی هزینه این مواد را تا‬
‫‪ 0/35‬دالر بر گرم کاهش دهند‪.‬‬
‫برخی از تحقیقاتی که روی نانولوله‌های کربنی در حال انجام است‪ ،‬در زیر آورده شده است‪.‬‬

‫‪ 1 1 6‬فیلترهای ساخته شده از نانولوله‌های کربنی تک‌دیواره‬

‫محققان موسس��ه پلی‌تکنیک رنسالر‪ 3‬روشی ساده و مقرون به صرفه برای تولید فیلترهای بسیار ریز با استفاده از نانولوله‌های‬
‫کربنی تک دیواره ابداع کرده‌اند‪ .‬از آنجایی که قطر هر یک از این نانولوله‌ها حدود یک نانومتر اس��ت‪ ،‬می‌توان از این فیلتر‬
‫برای جدا کردن باکتری‌ها و ویروس‌هایی به کوچکی ‪ 25‬نانومتر (همچون ویروس فلج اطفال‪ )4‬از محیط آبی استفاده کرد‪.‬‬
‫این دانش��مندان فیلترهایی به طول ‪ 5‬س��انتی‌متر ساخته‌اند که به طور کامل از نانولوله‌های کربنی تشکیل شده است‪ .‬در ساخت‬
‫این فیلتر از گاز آرگون برای به جلو راندن یک محلول حاوی بنزن‪-‬فروسن استفاده می‌شود؛ این محلول از یک نازل به درون‬
‫یک لوله کوارتزی پاشیده شده و سپس تا ‪ 900‬درجه سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود‪.‬‬

‫‪1. Russian doll‬‬
‫‪2. Parchment‬‬
‫‪3. Rensselaer Polytechnic Institute‬‬
‫‪4. Polio Virus‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ابعاد حفرات نانولوله‌ها را می‌توان با تغییر اندازه نازل پاششی و نرخ جریان محلول کنترل کرد‪ .‬فیلتر ساخته شده را می‌توان با‬
‫استفاده از امواج ماورای صوت و یا حرارت تمیز کرد‪ ،‬زیرا نانولوله‌های کربنی از نظر ساختاری و حرارتی بسیار مقاوم هستند‪.‬‬
‫محققان بر این باورند که در ظرف ‪ 5‬سال یک فیلتر کاربردی تولید خواهند کرد‪.‬‬

‫‪ 2 1 6‬مخزن حاوی الکترودهای نانولوله‌ای کربنی منظم‬

‫محققان دانشگاه ایلینویز در ‪ Urbana-Champaign‬دریافته‌اند که آرایه‌ای از نانولوله‌های کربنی باردار و تغییریافته شیمیایی‬
‫می‌توانند مولکول‌ها آب را با سرعت بسیار باالیی از خود عبور دهند‪ .‬بسته به طراحی و پیکربندی اتمی نانولوله‌ها‪ ،‬مولکول‌های‬
‫آب می‌توانند با جهت‌گیری خاصی از آن‌ها عبور کنند؛ همچنین امکان رد کردن انتخابی یون‌ها یا پروتون‌ها به وجود می‌آید‪.‬‬
‫از آنجای��ی که می‌توان از فش��ار هیدروس��تاتیک برای مجبور ک��ردن مولکول‌های آب به عبور از ای��ن نانولوله‌ها و در عین‬
‫حال جلوگیری از عبور یون‌های س��دیم اس��تفاده کرد‪ ،‬این آرایه‌ها قابلیت اس��تفاده در فرایند نمک‌زدایی را دارند‪ .‬محققان‬
‫آژانس پروژه‌های تحقیقات دفاعی پیشرفته (‪ )DARPA5‬یک مخزن جریانی حاوی الکترودهای نانولوله‌ای کربنی را آزمایش‬
‫کرده‌اند‪ .‬آن‌ها بر این باورند که می‌توان از این ابزار در نمک‌زدایی از آب استفاده کرد‪.‬‬

‫‪ 3 1 6‬فیلترهای نقطه مصرف ساخته شده از جوهر نانولوله‌ای کربنی‬

‫یک فیلتر نقطه مصرف س��اده و ارزان که در دانش��گاه استنفورد تولید شده است‪ ،‬روش��ی برای حذف باکتری‌های آبی در‬
‫دنیای پیش��رفته ارائه می‌دهد‪ .‬این ابزار که با بهره‌گیری از نیروی جاذبه کار می‌کند و از یک قطعه پنبه‌ای آغشته شده با جوهر‬
‫نانومواد ساخته شده است‪ ،‬می‌تواند با استفاده از میدان الکتریکی میکروب‌ها را بکشد؛ مزیت این ابزار این است که برای کار‬
‫تنها به ‪ 20‬درصد از انرژی مورد نیاز توسط فیلترهای فشاری نیاز دارد‪ .‬این روش همچنین از روش‌های تصفیه شیمیایی نیز بهتر‬
‫‪59‬‬ ‫اس��ت‪ ،‬زیرا نیاز به آموزش و فراهم‌سازی پیوسته مواد ش��یمیایی ندارد‪ .‬روش‌های شیمیایی در نقاطی به کار می‌روند که یک‬
‫تصفیه‌خانه آب مرکزی وجود ندارد‪.‬‬
‫محققان برای س��اخت این فیلتر یک قطعه پنبه حالجی ش��ده را درون یک جوهر آبی حاوی نانولوله‌های کربنی فرو برده و‬
‫سپس آن را خشک کردند‪ .‬در مرحله بعد‪ ،‬این قطعه پنبه را درون یک محلول الکلی حاوی نانوسیم‌های نقره فرو برده و سپس‬
‫دوباره آن را خشک کردند‪ .‬نانولوله‌ها و نانوسیم‌های بلند و باریک درون الیاف پنبه گیر می‌افتند‪.‬‬
‫حفرات این فیلتر بزرگ بوده و امکان عبور آب با سرعت جریان باال (حدود ‪ 100‬هزار لیتر بر ساعت) را فراهم می‌آورد‪ .‬از‬
‫سوی دیگر پالس‌های الکتریکی اعمال شده به این فیلتر‪ ،‬باکتری‌ها را از طریق ایجاد حفراتی در دیواره سلولی آن‌ها غیر فعال‬
‫می‌کند‪ .‬ولتاژ اعمال شده را می‌توان با استفاده از باتری ماشین یا صفحات خورشیدی تأمین کرد‪ .‬در مقیاس آزمایشگاهی این‬
‫فیلتر توانست ‪ 98‬درصد از باکتری‌های یک محلول غلیظ از ‪ E. Coli‬را غیرفعال نماید‪.‬‬

‫‪ 2 6‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن‬

‫تخمین زده می‌شود در سال ‪ 2010‬حجم بازار محصوالت نانولوله‌ای کربنی مورد استفاده در تصفیه آب حدود ‪ 2‬میلیون دالر‬
‫باشد‪.‬استفاده از نانولوله‌های کربنی مزایای زیادی در تصفیه آب و فاضالب دارد‪ .‬این مواد نانوساختار بر خالف غشاها می‌توانند‬
‫به صورت مجدد مورد استفاده قرار بگیرند‪ .‬به دلیل طبیعت آبگریز نانولوله‌های کربنی و جریان تقریباً بدون اصطکاک آب از‬
‫درون آن‌ها‪ ،‬مصرف انرژی ابزارهای مبتنی بر این مواد کمتر از ابزارهای دیگر است و در نتیجه از نظر انرژی مقرون به صرفه‌تر‬
‫هستند‪ .‬به‌عالوه می‌توان انتخاب‌گری شیمیایی نانولوله‌های کربنی را از طریق عامل‌دار کردن افزایش داد تا بتوانند آالینده‌های‬
‫مختلفی همچون آرسنیک‪ ،‬فلوئور‪ ،‬فلزات سنگین و ترکیبات آلی سمی را هدف بگیرند‪.‬‬
‫هزینه و در دس��ترس بودن نانولوله‌ها کربنی اس��تفاده وس��یع و تجاری آن‌ها را در کوتاه‌مدت محدود می‌کند‪ .‬با وجودی که‬
‫این مواد قابلیت‌های بسیار زیادی در تصفیه آب آشامیدنی دارند‪ ،‬اما کاربرد آن‌ها در حال حاضر محدود است؛ دلیل این امر‬
‫دشواری ساخت آرایش‌های بسیار منظم از نانولوله‌هاست که در آن‌ها تمام لوله‌های منفرد به شکلی منظم کنار هم قرار گرفته‬
‫و جهت‌گیری یکسانی داشته باشند‪ .‬با استفاده از روش‌های موجود می‌توان صفحات حاوی نانولوله‌ها را تولید کرد که در آن‬

‫‪5. Defense Advanced Research Projects Agency‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫نانولوله‌ها به سمت‌های مختلفی قرار گرفته‌اند‪ .‬این نوع آرایش نانولوله‌ای از عبور آب از درون نانولوله‌ها جلوگیری می‌کند‪.‬‬
‫به‌عالوه‪ ،‬با وجود قابلیت‌های تجاری باالی این مواد‪ ،‬مطالعات سم‌شناس��ی زیادی درباره آن‌ها در جریان اس��ت که نش��ان‬
‫می‌دهند هر یک از مزایای آن‌ها می‌توانند مضراتی به همراه داشته باشند که مانع از استفاده وسیع از آن‌ها می‌شود‪ .‬خود کربن‬
‫ال در تصفیه آب استفاده شده است و یک ماده غیرسمی به شمار می‌رود‪ .‬اما اندازه‪ ،‬طول و شکل نانولوله‌های کربنی می‌تواند‬ ‫قب ً‬
‫موجب به دام افتادن آن‌ها درون بدن شود؛ الزم به ذکر است که شکل نانولوله‌های کربنی شبیه شکل آزبست یا پنبه نسوز است‪.‬‬
‫با وجود این موانع‪ ،‬در حال حاضر چند ابزار تصفیه آب تجاری کوچک که از نانولوله‌ها س��اخته ش��ده‌اند‪ ،‬در بازار وجود‬
‫دارند‪ .‬یکی از تولیدکنندگان این محصوالت نوعی فیلتر نانولوله‌ای س��اخته اس��ت که بدون توجه به مشکالتی که در آرایش‬
‫این لوله‌ها وجود دارد‪ ،‬ویژگی‌های مفید آن‌ها به بیش��ترین مقدار رس��یده اس��ت‪ .‬این فیلتر از ش��بکه‌ای از نانولوله‌های دارای‬
‫جهت‌گیری اتفاقی ساخته شده است که دور یک فیلتر کربن جامد پیچیده شده‌اند‪ .‬دهانه حفرات این فیلتر بزرگ‌تر از حفرات‬
‫نانولوله‌های کربنی بوده و در مقیاس میکرو هستند‪.‬‬
‫نانولوله‌های کربنی به دلیل مس��احت س��طحی بسیار باال و مقاومت شیمیایی و دمایی بسیار زیاد می‌توانند به عنوان جاذب در‬
‫تصفیه فاضالب نیز مورد اس��تفاده قرار بگیرند‪ .‬در آزمایش‌هایی که با استفاده از سرب‪ ،‬کادمیوم و ‪ 1‬و ‪-2‬دی‌کلروبنزن انجام‬
‫ش��ده‌اند‪ ،‬عملکردعالی نانولوله‌های کربنی نشان داده شده اس��ت‪ .‬همچنین نانولوله‌های کربنی توانسته‌اند سه برابر کربن فعال‬
‫دیوکسین‌ها را جذب نمایند‪.‬‬
‫جدول ‪ 11‬و شکل ‪ 3‬حجم بازار محصوالت نانولوله‌ای مورد استفاده در تصفیه آب و میزان رشد این بازار را در فاصله زمانی‬
‫‪ 2000‬تا ‪ 2015‬نش��ان می‌دهد‪ .‬انتظار می‌رود محصوالت تجاری موجود در دوره زمانی مورد مطالعه رش��د بسیار خوبی داشته‬
‫باشند؛ محصوالتی نیز که در حال توسعه هستند‪ ،‬در این بازه زمانی وارد بازار خواهند شد‪ .‬نرخ رشد ترکیبی سالیانه (‪)CAGR‬‬
‫این بازار ‪ 24/6‬درصد پیش‌بینی می‌شود؛ با این نرخ رشد بازار این محصوالت در سال ‪ 2015‬به ‪ 6‬میلیون دالر خواهد رسید‪.‬‬

‫جدول ‪ :11‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن تا سال ‪( 2015‬میلیون دالر)‪ ،‬منبع‪BCC :‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Research‬‬
‫‪%CAGR‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫محصول نانوفناورانه‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪24/6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫نانولوله‌های کربنی‬

‫شکل ‪ :3‬حجم بازار نانولوله‌های کربنی در تصفیه آب و میزان رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪( 2015‬میلیون دالر)‪ ،‬منبع‪BCC Research :‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪7‬‬
‫نانوذرات‬

‫‪61‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫نانوذرات‬ ‫‪7‬‬

‫چندی��ن نوع نانوماده را می‌ت��وان به نام نانوذره ش��ناخت‪ :‬نانورس‪ ،‬زئولیت‌ه��ای نانوبلوری‪ ،‬پلیمرهای زیس��تی تنظیم‌پذیر‪،‬‬
‫درخت‌س��ان‌ها‪ ،SAMMS ،‬کاتالیزوره��ای ن��وری نانومقیاس‪ ،‬نان��وذرات تک‌آنزیمی‪ ،‬ذرات آهن ب��ا ظرفیت صفر و ذرات‬
‫دوفلزی‪ .‬برخی از این مواد را می‌توان بر حسب اندازه به ذره و پودر تقسیم‌بندی کرد؛ در این گزارش اصطالح نانوذره به هر‬
‫دو ماده اطالق می‌شود‪.‬‬
‫نانوذرات دی‌اکس��ید تیتانیوم و اکس��یدهای آهن در حال حاضر در بازار وجود داشته و در بسیاری از محصوالت مصرفی از‬
‫جمله افزودنی‌های غذایی‪ ،‬رنگ‌ها‪ ،‬و محصوالت آرایش��ی بهداشتی به کار می‌روند‪ .‬نسل جدید نانوذرات مهندسی‌شده هنوز‬
‫در مرحله توسعه قرار دارد‪.‬‬

‫‪ 1 7‬نانورس‬
‫نان��ورس که به طور طبیعی در بخش رس��ی خاک یافت می‌ش��ود‪ ،‬به نانوذرات الیه‌ای س��یلیکات با س��اختار خاص اطالق‬
‫می‌ش��ود که دارای مورفولوژی صفحه‌ای هس��تند‪ .‬این صفحات کوچک به استثنای ضخامتشان که در حدود ‪ 1‬نانومتر است‪،‬‬
‫دارای ابعاد زیرمیکرونی هس��تند‪ .‬نانوذرات رس بس��ته به ترکیب ش��یمیایی و مورفولوژی به چند دسته از جمله آتاپولگیت‪،1‬‬
‫مونت‌موریلونیت‪ ،2‬بنتونیت‪( 3‬شکل سدیمی مونت‌موریلونیت)‪ ،‬کائولینیت‪ ،4‬هکتوریت‪ 5‬و هالویسیت‪ 6‬تقسیم می‌شوند‪.‬‬
‫مس��احت هر ی��ک از صفحات کوچ��ک حدود چندص��د نانومتر مرب��ع و ضخامت آن‌ها یک نانومتر اس��ت‪ .‬این س��امانه‬
‫میکروس��کوپی دارای حفراتی در محدوده چند نانومتر بوده و تنها چند الیه مولکولی از آب می‌تواند به صورت فش��رده میان‬
‫این س��طوح صفحه‌ای قرار گیرد‪ .‬مونت‌موریلونیت که یکی از اجزای بنتونیت محس��وب می‌ش��ود‪ ،‬یک نانوذره رسی بازی و‬
‫بسیار فعال است که مورفولوژی شبیه کورن فلکس دارد‪ .‬بنتونیت سدیمی می‌تواند چند برابر وزن خشک خود آب را جذب‬
‫نماید و بنابراین می‌توان در جذب درجای آالینده‌های آب‌های زیرزمینی و خاک مفید واقع شود‪.‬‬
‫‪62‬‬
‫چالش‌هایی که در زمینه استفاده از نانورس در رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی وجود دارد عبارتند از‪:‬‬
‫ • استقرار فرایندهای مناسب برای تزریق و بازیابی این ذرات؛‬
‫ •ایجاد جاذب‌های ش��یمیایی مختص آالینده‌های مورد نظر روی س��طح نانوذرات رس (ش��اید بتوان از طریق کپسوله کردن‬
‫نانوذرات رس درون پلیمرهای تخریب‌پذیری که به عنوان جذب‌کننده آالینده عمل می‌کنند‪ ،‬به این هدف دست یافت)؛‬
‫ •جداسازی آالینده‌ها از نانورس پس از جذب آالینده‌ها و بازیابی نانوذرات؛‬
‫ •امکان استفاده مجدد از نانوذرات رس؛‬
‫ •امکان تثبیت فیزیکی آالینده‌ها به صورت درجا و به دلیل افزایش اندازه نانوذرات رس پس از انجام فرایند جذب‪.‬‬

‫‪ 2 1 7‬نانوذرات رس تغییریافته با ترکیبات آلی ( ُارگانوکلی)‬

‫رس تغییر یافته با ترکیبات آلی یا همان اُرگانوکلی‌ها که با وارد کردن کاتیون‌های آمونیوم چهارتایی میان الیه‌های صفحات‬
‫رس ش��کل می‌گیرند‪ ،‬مدت‌های مدیدی اس��ت که به عن��وان تغییردهنده‌های رئولوژی‪ ،‬افزودنی رنگ‌ه��ا‪ ،‬جوهرها و لوازم‬
‫آرایشی بهداشتی‪ ،‬و به عنوان سامانه‌های رسانشی در رهایش کنترل‌شده داروها به کار می‌روند‪ .‬در سال‌های اخیر از این ماده‬
‫به ش��کل وسیعی در تولید نانوکامپوزیت‌های رس‪-‬پلیمر اس��تفاده شده است؛ این نانوکامپوزیت‌ها مواد هیبریدی آلی‪-‬معدنی‬
‫با ویژگی‌های مکانیکی‪ ،‬حرارتی‪ ،‬و انس��دادی (در برابر گاز) بس��یار عالی به شمار می‌روند‪ .‬انتظار می‌رود این مواد در کنترل‬
‫آلودگی و تصفیه آب مفید واقع شوند‪.‬‬
‫تغیی��ر نانوذرات رس با ترکیبات آلی در س��طح مولکولی امکان جذب محدوده وس��یعی از آالینده‌های آلی را از آب‌های‬
‫س��طحی و زیرزمینی فراهم می‌آورد‪ .‬در این مواد یون‌های فلزی روی تمام س��طوح درونی ساختار بلوری رس با یون‌های آلی‬
‫‪1. Attapulgite‬‬
‫‪2. Montmorillonite‬‬
‫‪3. Bentonite‬‬
‫‪4. Kaolinite‬‬
‫‪5. Hectorite‬‬
‫‪6. Halloysite‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بزرگ‌تر (همچون یون‌های آلکیل آمونیوم و مواد فعال س��طحی دیگر) جایگزین ش��ده‌اند‪ .‬ای��ن تغییر موجب ایجاد تمایل به‬
‫ترکیبات آلی در نانوذرات معدنی رس شده و جاذبه قوی میان این ذرات و مولکول‌های آلی به وجود می‌آید‪.‬‬

‫‪ 1 2 1 7‬نانوکامپوزیت پلیمر‪-‬رس‬
‫محققان آزمایش��گاه ملی آرگ��ون یک روش مقرون به صرفه ب��رای تولید نانوکامپوزیت‌های پلیم��ر‪-‬رس (‪PCN‬ها) ابداع‬
‫کرده‌اند که با اس��تفاده از آن می‌توان تقریباً هر نوع پلیمر تجاری غیرقطبی همچون پلی‌اولفین‌ها‪ ،‬االس��تومرها‪ ،‬و یونومرها را‬
‫به کامپوزیت تبدیل کرد‪ .‬این کامپوزیت‌های خودفعال‌ش��ونده به منظور کنترل ویژگی‌های مکانیکی و جریانی پلیمرها تولید‬
‫ش��ده‌اند‪ .‬چون این نانوکامپوزیت‌ها نیازی به استفاده از کوپلیمرها یا عوامل پخش‌کننده گران ندارند‪ ،‬در نتیجه با وجود هزینه‬
‫پایین عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند‪.‬‬
‫با اس��تفاده از فناوری آرگون ذرات رس با مقیاس نانومتری تولید می‌ش��وند که هنگام اضافه ش��دن به یک بستر پلیمری‪ ،‬به‬
‫ط��ور کامل در آن پخش می‌گردند‪ .‬افزودن رس ب��ه یک پلیمر می‌تواند بدون آنکه موجب کاهش زیاد در مقاومت ضربه‌ای‬
‫یا افزایش محس��وس در چگالی پلیمر شود‪ ،‬پایداری حرارتی‪ ،‬سفتی‪ ،‬استحکام و ویژگی انسدادی آن در برابر گازها را بهبود‬
‫بخشد‪ .‬همچنین ارگانوکلی‌های تولید شده در آزمایشگاه ملی آرگون موجب بهبود عملکرد فراوان در بسیاری از کاربردهای‬
‫تصفیه‌ای می‌شود‪ .‬از جمله این کاربردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫ •حذف روغن‪ ،‬گریس‪ ،‬فلزات سنگین و بی‌فنیل‌های پلی‌کلره؛‬
‫ •حذف ترکیبات آلی همچون هیومیک اسید و فولویک اسید؛‬
‫ •زدودن ترکیبات آروماتیک چندهسته‌ای و چندحلقه‌ای؛‬
‫ •حذف ترکیبات آلی آبگریز و کلردار که به مقدار بسیار کمی در آب حل می‌شوند؛‬
‫‪63‬‬ ‫ •حذف رادیونوکلئوتیدهایی همچون پرتکنتات‪( 7‬تکنتات ‪ )VII‬از آب‪.‬‬

‫‪ 3 1 7‬نانورس سنتزی‬
‫محققان سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی استرالیا (‪ )CSIRO‬نوعی نانورس سنتزی ارزان (هیدروتالسیت) تولید کرده‌اند‪.‬‬
‫این محققان نشان داده‌اند که هیدروتالسیت می‌تواند آرسنیک را از آب آشامیدنی حذف نماید‪ .‬این نانورس سنتزی را می‌توان‬
‫به صورت کیس��ه‌ای (ش��بیه چای کیس��ه‌ای) به مدت ‪ 15‬دقیقه درون آب غوطه‌ور س��اخته و س��پس آب را مصرف کرد‪ .‬این‬
‫محصول برای جوامع کم‌درآمد بس��یار مناسب است‪ .‬کیسه‌های کوچک مصرف شده را می‌توان دوباره به مسئولین هر منطقه‬
‫فروخت تا مورد بازیافت قرار گرفته و از رهایش آرسنیک تغلیظ شده در طبیعت جلوگیری شود‪.‬‬

‫‪ 2 7‬زئولیت‌های نانوبلوری‬
‫زئولیت‌ها گروه وسیعی از مواد بلوری حفره‌ای (طبیعی یا سنتزی) هستند که به طور معمول از سیلیکون‪ ،‬آلومینیوم و اکسیژن‬
‫تش��کیل می‌شوند‪ .‬این س��اختار حفره‌ای می‌تواند کاتیون‌های مختلفی همچون ‪ Ca2+ ،K+ ،Na+‬و ‪ Mg2+‬را در خود جای دهد‪.‬‬
‫این یون‌های به ش��کلی ضعیف به س��اختار حفره پیوند یافته‌اند و می‌توانند با هر یون دیگری در محلول جایگزین ش��وند‪ .‬از‬
‫ویژگی‌های زئولیت‌ها می‌توان به ظرفیت باالی مبادله یون‪ ،‬مس��احت س��طحی ویژه زیاد و پایداری باالی هیدروترمال اش��اره‬
‫کرد‪ .‬به دلیل همین ویژگی‌ها به طور معمول از زئولیت‌ها به عنوان جاذب‌های تجاری اس��تفاده می‌ش��ود‪ .‬همچنین این مواد به‬
‫طور گسترده‌ای به عنوان کاتالیزور در فرایندهای پتروشیمیایی به کار می‌روند‪.‬‬
‫با اس��تفاده از روش‌های معمول تولید‪ ،‬زئولیت‌هایی در مقیاس ‪ 1000‬تا ‪ 10000‬نانومتر تولید می‌ش��وند‪ .‬با این حال از آنجایی‬
‫که اندازه حفرات این ساختارها در ابعاد مولکولی (بین ‪ 0/4‬تا ‪ 1‬نانومتر) است‪ ،‬زئولیت‌ها به عنوان نانوماده طبقه‌بندی می‌شوند‪.‬‬
‫اخیرا ً محققان ش��روع به س��نتز زئولیت‌های نانوبل��وری نموده‌اند تا کاربرده��ای جدید این مواد را مورد بررس��ی قرار دهند‪.‬‬
‫زئولیت‌های نانوبلوری از بلورهای یکنواخت و مش��خص با ابعاد زیر ‪ 100‬نانومتر تش��کیل ش��ده‌اند‪ .‬این ذرات نانومقیاس در‬
‫مقایسه با زئولیت‌ها معمول دارای مساحت سطحی خارجی بیشتر و مسیرهای انتشار کوتاه‌تری بوده و ظرفیت جذبی آن‌ها ‪50‬‬

‫‪7. Pertechnetate‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫درصد بیش��تر اس��ت‪ .‬می‌توان زئولیت‌های نانوساختار را به ش��کل فیلم‌های نازک یا نانوساختارهای دیگری همچون غشاهای‬
‫جداسازی درآورد‪.‬‬

‫‪ 1 2 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫زئولیت‌ه��ای معمولی توانایی حذف آالینده‌های کاتیونی آب همچون آمونیوم و فلزات س��نگین و مواد ش��یمیایی همچون‬
‫سریم ‪ 137‬و استرانسیوم ‪ 90‬را دارا هستند؛ این دو عنصر آالینده‌های رادیواکتیوی هستند که در پساب نیروگاه‌های هسته‌ای و‬
‫آب‌های زیرزمینی آلوده یافت می‌ش��وند‪ .‬زئولیت‌ها همچنین می‌توانند ‪ MTBE‬را از آب جدا نمایند‪ ،‬یک افزودنی بنزین که‬
‫به عنوان یک آالینده در س��طح وس��یعی پخش شده است‪ .‬به‌عالوه تحقیقاتی روی زئولیت‌های تغییر یافته با مواد فعال سطحی‬
‫صورت گرفته است تا از آن‌ها به عنوان عامل تصفیه در حذف پرکلرواتیلن (‪ ،)PCE‬کرومات و ‪ BTEX‬از آب‌های زیرزمینی‬
‫استفاده شود‪.‬‬
‫در ح��ال حاضر زئولیت‌ه��ای نانوبلوری برای این کاربرد در مرحله تحقیقات قرار دارند و هیچ فرایند اصالحی خاصی برای‬
‫آب‌های زیرزمینی با استفاده از این مواد پیشنهاد نشده است‪.‬‬
‫حذف رنگ‌ها و آالینده‌های آلی سومین کاربرد اصلی زئولیت‌های معمولی است‪ .‬با این حال از آنجایی که بیشتر رنگ‌های‬
‫آلی به صورت توده‌ای هستند‪ ،‬حذف آن‌ها با استفاده از زئولیت‌ها ُکند یا ناقص بوده و برای تکمیل فرایند نیاز به مقادیر اضافی‬
‫زئولیت وجود دارد‪ .‬در حذف رنگ‌ها و آالینده‌های آلی‪ ،‬عملکرد زئولیت‌های نانومقیاس میان‌ساختار‪ 8‬به دلیل اندازه حفرات‬
‫و مساحت سطحی بیشتر‪ ،‬بهتر از زئولیت‌های معمولی است‪.‬‬

‫‪ 3 7‬پلیمرهای زیستی تنظیم‌پذیر‬

‫‪64‬‬
‫‪9‬‬

‫پلیمرهای زیس��تی تنظیم‌پذیر پلیمرهای پروتئینی مصنوعی یا س��نتزی هس��تند که در س��طح مولکولی دارای سازمان‌دهی و‬
‫کنترل‌پذیری جدیدی هس��تند‪ .‬محققان با استفاده از مهندسی ژنتیک و روش‌های نوترکیبی ‪ DNA‬می‌توانند پلیمرهای زیستی‬
‫نانومقیاس جدیدی تولید کنند‪ .‬این کار از طریق ایجاد یک بس��تر ژنتیکی س��نتزی که توالی‪ ،‬اندازه‪ ،‬ترکیب و عملکرد پلیمر‬
‫زیستی را تعیین می‌کند‪ ،‬انجام می‌گیرد‪.‬‬
‫پلی‌پپتیدهای االستین‌مانند (‪ )ELP‬نوعی از پلیمرهای زیستی با ویژگی‌های منحصر به فرد هستند که کاندیدای مناسبی برای‬
‫س��نتز پلیمرهای زیس��تی تنظیم‌پذیر به شمار می‌روند‪ELP .‬ها که از پنتاپپتید تکراری ساخته می‌شوند‪ ،‬با افزایش دما دچار یک‬
‫انتقال فاز برگش��ت‌پذیر ش��ده و از شکل محلول در آب یا محلول پلیمری به حالت توده‌ای یا متراکم در می‌آیند‪ .‬با تغییر طول‬
‫زنجیره پپتیدی و توالی آن می‌توان دمای انتقال فاز را کنترل کرد‪ .‬همچنین ‪ ،pH‬قدرت یونی‪ ،‬فش��ار و تغییرات کوواالنسی بر‬
‫این دما تأثیر می‌گذارند‪.‬‬
‫می‌توان ‪ ELP‬را از طریق بیان بیش از حد در باکتری اشرشیا ُکلی به دست آورد‪ .‬سپس با بهره‌گیری از ویژگی دمایی این‬
‫‪10‬‬

‫پلیمر‪ ELP ،‬خالص‌س��ازی می‌ش��ود‪ .‬این ویژگی حساسیت به دما آن را به گزینه مناس��بی برای تولید پلیمرهای زیستی تبدیل‬
‫می‌کند‪ ELP .‬را می‌توان از طریق آمیختن آن با پپتیدها یا پروتئین‌های دیگر عامل‌دار نمود؛ در این حالت همچنان حساس��یت‬
‫این پلیمر به دما حفظ می‌شود‪.‬‬

‫‪ 1 3 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫پلیمرهای زیستی تنظیم‌پذیر که به فلزات سنگین متصل می‌شوند‪ ،‬در مقیاس آزمایشگاهی سنتز شده‌اند؛ این ویژگی آن‌ها را‬
‫به گزینه‌های مناسبی برای حذف فلزات سنگین از فاضالب (و خاک) تبدیل می‌کند‪ .‬با امتزاج ‪ ELP‬با پروتئین‌های هدف‌گیر‬
‫می‌توان پلیمرهای زیس��تی مختلفی تولید کرد که قابلیت اتصال اختصاصی به فلزاتی همچون جیوه‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬سرب و فلزات‬
‫دیگر را دارند‪ .‬تاکنون پلیمرهای زیستی تنظیم پذیری که به کادمیوم و جیوه پیوند می‌یابند‪ ،‬ساخته شده‌اند‪.‬‬

‫‪8. Mesostructured‬‬
‫‪9. Tunable biopolymers‬‬
‫‪10. Overexpression‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 4 7‬درخت‌سان‌ها‬
‫درخت‌سان‌ها دسته جدیدی از پلیمرهای سه‌بعدی بسیار شاخه‌ای و کروی هستند که تحت مجموعه پلیمرهای درخت‌سانی‬
‫قرار می‌گیرند‪ .‬این مولکول‌ها از س��ه بخش تش��کیل می‌شوند که به صورت کواالنس��ی به یکدیگر پیوند یافته‌اند‪ :‬یک هسته‪،‬‬
‫سلول‌های شاخه داخلی‪ ،‬سلول‌های شاخه انتهایی‪.‬‬
‫روش‌های س��نتزی امکان کنترل ساختار و ترکیب درخت‌سان‌ها را ایجاد می‌کنند‪ .‬پارامترهایی همچون اندازه‪ ،‬شکل‪ ،‬شیمی‬
‫سطحی یا داخلی‪ ،‬انعطاف‌پذیری و توپولوژی نوع درخت‌سان را تعیین می‌کنند‪ .‬اندازه درخت‌سان‌ها از ‪ 2‬تا ‪ 20‬نانومتر است‪.‬‬
‫این مولکول‌ها به طور معمول به ش��کل مخروط‪ ،‬کره یا دیسک هستند‪ .‬به تغییر شیمی سطحی و درون می‌توان این مولکول‌ها‬
‫را عامل‌دار کرد تا بتوانند در حالل مناسب حل شده و به مولکول‌های هدف متصل شوند‪.‬‬

‫‪ 1 4 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫درخت‌سان‌ها کاربردهای بالقوه زیادی در حوزه تصفیه آب و به‌خصوص تصفیه آب‌های آلوده دارند‪ .‬درخت‌سان‌های پلی‬
‫«آمیدو آمین»یا ‪ PAMAM‬عوامل ش�لاته‌کننده خوبی برای یون‌های فلزی به شمار می‌روند‪ .‬اصطالح ‪PAMAM‬به سلول‌های‬
‫شاخه درونی بازمی‌گردد که شامل گروه‌های عاملی نیتروژن و آمید بوده و به صورت تکراری پیوند یافته‌اند‪ .‬درخت‌سان‌های‬
‫این گروه می‌توانند هسته و گروه‌های عاملی انتهایی متنوعی داشته باشند‪.‬‬
‫محققان برای سنتز درخت‌سان‌هایی که می‌توانند فلزات را از آب حذف کنند‪ ،‬از یک هسته اتیلن دی‌آمینی (‪ )EDA‬استفاده‬
‫کرده‌ان��د‪ .‬توانایی انتخاب گروه‌های عاملی مختلف بر کارایی این درخت‌س��ان‌ها به عنوان عامل ش�لاته‌کننده فلزات افزوده‬
‫اس��ت‪ .‬پژوهشگران گروه‌های انتهایی س��طحی از نوع آمین نوع اول‪ ،‬سوکسینامیک اسید‪ ،‬گلیسیدول‪ ،‬هیدروکسیل و استامید‬
‫را مطالعه کرده‌اند‪.‬‬
‫‪65‬‬ ‫درخت‌س��ان‌های ‪ PAMAM‬برای اس��تفاده در تصفیه پس��اب و خاک آلوده به یون‌های فلزات واسطه (همچون مس) تولید‬
‫شده‌اند‪ .‬اولترافیلتراسیون بهبودیافته با درخت‌س��ان‌ها (‪ )DEUF11‬نوعی اولترافیلتراسیون بهبودیافته با پلیمر (‪ 12)PEU‬محسوب‬
‫می‌شود؛اولترافیلتراس��یون بهبودیافته با پلیمر نوعی روش تصفیه‌ای جدید برای حذف یون‌های فلزی از جریانات پسابی است‪.‬‬
‫اس��اس کار این دو روش یکسان اس��ت‪ :‬اتصال یون‌های فلزی به پلیمرها یا درخت‌س��ان‌ها و سپس حذف آالینده‌ها از طریق‬
‫فیلتراسیون غشایی‪ .‬پس از فیلتراسیون می‌توان فلزات را از پلیمرها یا درخت‌سان‌ها جدا کرد و مجددا ً از آن‌ها استفاده نمود‪.‬‬

‫‪ 5 7‬تک‌الیه‌های خودآرا روی بستر مزوحفره‌ای (‪)SAMMS‬‬

‫‪ SAMMS‬که در آزمایش��گاه ملی پاس��یفیک نورث‌وسترن تولید شده‌اند‪ ،‬نانومواد بس��یار عامل‌دار با مساحت سطحی بسیار‬
‫زیاد‪ ،‬سینتیک سریع‪ ،‬ظرفیت بارگذاری باال و انتخاب‌گری بی‌نظیر هستند‪ .‬انتظار می‌رود این ویژگی‌ها ‪ SAMMS‬را به گزینه‬
‫ارزشمندی در رفع آلودگی آب‌های آلوده‪ ،‬تصفیه آب‪ ،‬کاتالیزور‪ ،‬حسگری و رهایش کنترل‌شده تبدیل سازد‪.‬‬
‫این نانوماده خاص با اتصال یک تک‌الیه مولکولی به یک بس��تر س��رامیکی میان‌حفره‌ای س��اخته می‌ش��ود‪ .‬اندازه بزرگ‌تر‬
‫حف��رات ماده میان‌حف��ره‌ای (بین ‪ 2‬تا ‪ 50‬نانومتر) امکان اتص��ال تک‌الیه مولکولی و همچنین دسترس��ی به نقاط پیوند درون‬
‫حفرات را فراهم می‌آورد‪ .‬مساحت سطحی بسیار باالی این مواد (حدود ‪ 1000‬متر مربع بر گرم) نیز به معنی چگالی باالی نقاط‬
‫پیوندی است‪ .‬هم تک‌الیه رویی و هم بستر میان‌حفره‌ای را می‌توان به نحوی تنظیم کرد که مناسب کاربردهای خاص باشند‪.‬‬
‫به عنوان مثال گروه‌های عاملی در انتهای آزاد تک‌الیه را می‌توان به نوعی طراحی کرد که به صورت انتخابی به مولکول‌های‬
‫مورد نظر پیوند یابند؛ از س��وی دیگر اندازه حفره‪ ،‬طول تک‌الیه و چگالی را می‌توان به ش��کلی تنظیم کرد که موجب ایجاد‬
‫ویژگی‌های انتشاری و سینتیکی خاص در ماده شوند‪.‬‬
‫تیول‪ SAMMS-‬توسعه‌یافته‌ترین نوع این نانوماده محسوب می‌شود که به طور اختصاصی برای حذف جیوه از محیط‌های آبی‬
‫و غیرآبی تولید شده است‪ .‬این ماده می‌تواند به شکل‌های کاتیونی‪ ،‬آلی‪ ،‬فلزی و کمپلکسی جیوه پیوند یابد‪.‬همچنین نشان داده‬
‫شده است که تیول‪ SAMMS-‬به پیوند با فلزات سنگین «نرم» دیگری همچون سرب‪ ،‬کادمیوم‪ ،‬طال‪ ،‬نقره و مس تمایل دارد‪.‬‬
‫آنی��ون‪ SAMMS-‬از کمپلکس‌ه��ای فلزی کاتیونی بهره می‌برد که روی س��یلیکای میان‌حفره‌ای تثبیت ش��ده‌اند؛ این ماده‬
‫‪11. Dendrimer-Enhanced Ultrafiltration‬‬
‫‪12. Polymer-Enhanced Ultrafiltration‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫می‌تواند به آنیون‌های سمی همچون کرومات‪ ،‬آرسنات و پرتکنتات پیوند یابد‪.‬‬

‫‪SAMMS‬های ش�لاته‌کننده مختلفی برای حذف یون‌های فلزی تولید ش��ده‌اند‪ .‬در این مواد با بهره‌گیری از همان روش��ی‬
‫که برای تهیه تیول‪ SAMMS-‬اس��تفاده شده است‪ ،‬گروه‌های عاملی روی س��طح ماده میان‌حفره‌ای متصل می‌شوند‪ .‬از جمله‬
‫این گروه‌های عاملی می‌توان به اتیلن دی‌آمین (‪ ،)EDA‬اتیلن دی‌آمین تری‌اس��تیک اس��ید‪ 1 ،‬و ‪-10‬فنانترولین و هیدروکسی‬
‫پیریدینونات (‪ )HOPO‬اش��اره کرد‪ .‬گروه ش�لاته کننده با توجه به مولکول هدف انتخاب می‌شود؛ به عنوان مثال ‪ EDA‬برای‬
‫حذف مس و ‪ HOPO‬برای حذف آکتینیدها مناسب هستند‪.‬‬

‫‪ 6 7‬نانوذرات تک‌آنزیمی (‪SEN‬ها)‬

‫نانوذرات تک‌آنزیمی برای اولین بار در س��ال ‪ 2003‬برای غلبه بر مشکالت مربوط به شکل‌های معمولی آنزیم در ‪PNNL13‬‬
‫ایجاد ش��دند‪ .‬آنزیم‌های زیس��ت به دلیل اختصاصی بودن و کارایی هدفمند می‌توانند قابلیت‌های بس��یار زیادی در تبدیل‌های‬
‫شیمیایی‪ ،‬حسگری زیستی و اصالح زیستی داشته باشند‪ .‬اما پایداری کم و طول عمر کوتاه آن‌ها از استفاده مقرون به صرفه از‬
‫این ساختارها در کاربردهای ذکر شده جلوگیری می‌کند‪ .‬تبدیل آنزیم‌های آزاد به نانوذرات حاوی آنزیم می‌تواند به فعالیت‬
‫کاتالیستی با پایداری بسیار باالتر منجر شود‪.‬‬
‫نان��وذرات تک‌آنزیمی به عنوان آنزیم‌های «زره‌پوش» نیز ش��ناخته می‌ش��وند که در آن‌ها مولک��ول آنزیم درون یک قفس‬
‫محافظ از جنس سیلیکات به ضخامت چند نانومتر حفاظت می‌شود‪ .‬این قفس محافظ به سطح آنزیم متصل شده و بیشت ِر آن را‬
‫می‌پوشاند؛ با این حال بخش فعال آنزیم از نظر شیمیایی در دسترس بوده و در نتیجه عملکرد آنزیم حفظ می‌شود‪.‬‬
‫سنتز نانوذرات تک‌آنزیمی با تغییر کوواالنسی سطح آنزیم و ایجاد گروه‌های وینیل روی آن آغاز می‌شود؛ بدین ترتیب آنزیم‬
‫می‌تواند در یک حالل غیرقطبی آبگریز حل ش��ود‪ .‬در مرحله دوم‪ ،‬مونومرهای سیالن حاوی گروه‌های وینیل و تری متوکسی‬
‫س��یالن با آنزیم تغییر یافته مخلوط می‌شوند‪ .‬پلیمریزاس��یون گروه‌های وینیل موجب ایجاد یک پلیمر خطی می‌شود که حاوی‬ ‫‪66‬‬
‫گروه‌های آزاد تری متوکس��ی س��یالن متصل شده به سطح آنزیم هستند‪ .‬مرحله نهایی که موجب ایجاد پوسته سیلیکاتی دارای‬
‫پیوندهای عرضی می‌شود‪ ،‬نیاز به هیدرولیز گروه‌های تری متوکسی سیالن و سپس انجام واکنش تراکمی روی سیالنول‌ها دارد‪.‬‬

‫‪ 1 6 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫نانوذرات تک‌آنزیمی در حوزه پاالیش آب‌های زیرزمینی چندین مزیت نس��بت به روش سنتی اصالح میکروبی دارند‪ .‬این‬
‫ذرات می‌توانند در تصفیه ترکیبات مقاوم‪ 14‬به کار رفته و در برابر شرایط سختی همچون ‪ pH‬بسیار باال یا پایین‪ ،‬غلظت باالی‬
‫آینده‪ ،‬ش��وری زیاد و دمای بس��یار باال یا پایین مقاومت نمایند‪.‬به‌عالوه‪ ،‬آنزیم‌ها نیاز به سازگاری با مواد غذایی یا جرم زیستی‬
‫ندارند‪ .‬همچنین با اس��تفاده از نانوذرات تک‌آنزیمی حدواسط‌ها و محصوالت جانبی متابولیکی و محدودیت‌های انتقال جرم‬
‫که حاصل از نقل و انتقاالت سلولی است‪ ،‬حذف می‌شوند‪.‬‬
‫ن��وع آنزیم به کار رفته به آالینده هدف بس��تگی دارد‪ .‬پراکس��یدازها‪ ،‬پلی فنول اکس��یدازها‪ ،‬دهالوژنازه��ا و هیدروالزهای‬
‫اُرگانوفسفر از آنزیم‌های مفید در این زمینه به شمار می‌روند‪ .‬وجود آنزیم‌های متنوع امکان حذف آالینده‌های متفاوتی همچون‬
‫فنول‌ها‪ ،‬پلی‌آروماتیک‌ها‪ ،‬مواد رنگی‪ ،‬ترکیبات کلردار‪ ،‬آفت‌کش‌های اُرگانوفسفاتی‪ ،‬عامل‌ها اعصاب و همچنین مواد منفجره‬
‫را فراهم می‌آورد‪ .‬بیشتر تحقیقات انجام شده در زمینه نانوذرات تک‌آنزیمی روی کیموتریپسین‪ 15‬متمرکز بوده‌اند‪ ،‬با این حال‬
‫محقق��ان بر این باورند که این فناوری قابل انتقال ب��ه آنزیم‌های دیگر بوده و در نتیجه می‌توان اصالح آنزیمی را به یک فرایند‬
‫مقرون به صرفه تبدیل کرد‪.‬‬
‫همچنین ممکن است نانوذرات تک‌آنزیمی بتوانند در تجزیه فیلم‌های زیستی نیز مفید باشند؛ این فیلم‌ها در برخی از روش‌های‬
‫تصفیه آب همچون اس��مز معکوس و نانوفیلتراس��یون مش��کالتی ایجاد می‌کنند‪ .‬آنزیم‌های به کار رفته در این کاربرد بس��یار‬
‫انتخابگر بوده و پایداری بستر پلی‌ساکاریدی برون‌سلولی (‪ )EPS16‬را برهم می‌زنند‪.‬‬

‫‪13. Pacific Northwestern National Laboratory‬‬

‫‪14. Recalcitrant Compounds‬‬
‫‪15. Chymotrypsin‬‬
‫‪16. Extra-cellular polysaccharide‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 7 7‬نانوذرات آهن‬
‫نش��ان داده ش��ده اس��ت که آهن نانومقیاس با ظرفیت صفر (‪ )NZVI‬یا نانوذرات آهن فلزی می‌توانند در رفع آلودگی‬
‫آب‌های زیرزمینی و خاک‌های آلوده مفید باش��ند‪ .‬این ذرات به دلیل دارا بودن مس��احت سطحی زیاد بسیار فعال هستند‪.‬‬
‫در حضور اکس��یژن و آب این نانوذرات اکس��ید شده و به یون‌های آزاد آهن تبدیل می‌شوند‪ .‬نانوذرات آهن صفرظرفیتی‬
‫به طور گس��ترده‌ای در کاربردهای پزش��کی و آزمایش��گاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند‪ .‬اس��تفاده از آهن نانومقیاس در‬
‫تصفی��ه درجای آب‌های زیرزمینی و حذف ‪VOC‬های کلردار‪ ،‬ترکیبات آروماتیک هالوژنه‪ ،‬علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها‪،‬‬
‫‪PCB‬ها‪ ،‬کرومات‪ ،‬پرکلرات و آرسنیک به طور روزافزونی مورد توجه محققان قرار دارد‪ .‬نه تنها اندازه کوچک نانوذرات‬
‫بر عملکرد و طول عمر آن‌ها تأثیر می‌گذارد‪ ،‬بلکه ترکیب و ش��کل این ذرات نیز اثر مهمی روی عملکرد اصالحی آن‌ها‬
‫دارند‪.‬‬
‫اس��تفاده از آهن نانومقیاس در فرایندهای تصفیه مزایایی نس��بت به آهن میکرومقیاس دارد‪ .‬ب��ه طور معمول نانوذرات آهن‬
‫به ش��کل دوغاب درآمده و به درون زمین پمپ می‌ش��ود‪ .‬در آنجا این ذرات به بیرون تراوش کرده و یک مانع تراوا تش��کیل‬
‫می‌دهند که مواد شیمیایی سمی را از آب‌های زیرزمینی حذف می‌کند‪ .‬نانوذرات آهن را می‌توان تقریباً به هر عمق و ساختار‬
‫زمین‌شناس��ی پمپ کرد‪ .‬این ذرات به دلیل دارا بودن مس��احت س��طحی زیاد‪ ،‬قابلیت ترکیب ب��ا کاتالیزورهای فلزی نجیب‬
‫(مثل پاالدیوم‪ ،‬پالتین‪ ،‬رودیوم‪ ،‬ایریدیوم) و امکان انجام واکنش‌های اکسیداس��یونی قوی‪ ،‬گزینه جذابی برای تصفیه موثر و‬
‫اقتصادی آب به شمار می‌روند‪.‬‬
‫نانوذرات آهن به کمک نیروی جاذبه به درون زمین نفوذ کرده و به دلیل ویژگی‌های الکتروستاتیکی مبتنی بر‪ pH‬و نیروهای‬
‫واندروالسی به سمت ذرات دیگر جذب می‌شوند‪ .‬آهن می‌تواند با مواد معدنی نامحلول در آب همچون نیترات‌ها‪ ،‬بی‌کربنات‌ها‬
‫و سولفات‌ها و همچنین با اجزای آلی آب واکنش داده و آن‌ها را احیا کند‪ .‬اکسیدهای آهن حاوی پوسته مگنتیتی با سولفور‬
‫‪67‬‬ ‫ب��اال می‌توانن��د تتراکلرید کربن را به خوب��ی تجزیه کرده آن را به اج��زای بی‌ضرر تبدیل نمایند‪ .‬تغییر مورفولوژی س��طحی‬
‫تک‌تک نانوذرات می‌تواند موجب افزایش واکنش‌پذیری آن‌ها از طریق افزایش بیشتر مساحت سطحی گردد‪.‬‬
‫ویژگی دیگر نانوذرات آهن این اس��ت که عالوه بر واکنش کاتالیس��تی اولیه و س��ریع که به صورت درجا انجام می‌ش��ود‪،‬‬
‫می‌توانند تا ‪ 8‬هفته فعالیت کاتالیستی خود را حفظ کنند‪ .‬بررسی‌های نشان داده‌اند که این نانوذرات می‌توانند تا حدود ‪ 20‬متر‬
‫همراه با آب‌های زیرزمینی جابه‌جا شوند‪ .‬سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا در حال بررسی استفاده از این ماده در چندین‬
‫نقطه پاک‌سازی مختلف است‪.‬‬
‫قیمت هر کیلوگرم نانوذره آهن بین ‪ 50‬تا ‪ 100‬دالر متغیر اس��ت؛ پیشرفت‌های حاصل در زمینه روش‌های تولیدی هزینه این‬
‫نانوذرات را به سرعت کاهش می‌دهد‪ .‬برای استفاده عملی از این نانوذرات در رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی به چندین ت ُن‬
‫از این ماده نیاز خواهد بود‪.‬‬

‫‪ 1 7 7‬نانوذرات اکسید آهن مغناطیسی (نانوزنگ آهن)‬

‫نانوذرات اکس��ید آهن مغناطیسی که به نام نانوزنگ نیز شناخته می‌شود‪ ،‬می‌تواند در حذف آرسنیک از آب‌های آشامیدنی‬
‫مورد اس��تفاده قرار بگیرد‪ .‬س��پس می‌توان با اس��تفاده از یک آهن‌ربای تجاری این ذرات را به راحتی از آب جدا کرد‪ .‬این‬
‫نانوذرات دارای مس��احت س��طحی بسیار باالیی هستند که موجب می‌شود بتوانند نس��بت به آهن توده‌ای ‪ 100‬برابر آرسنیک‬
‫بیشتری جذب کنند‪.‬‬
‫بنا بر گفته محققان دانشگاه رایس که روی نانوذرات مگنتیت (‪ )Fe3O4‬کار می‌کنند‪ 200 ،‬تا ‪ 500‬میلی‌گرم از این نانوذرات‬
‫برای تصفیه ‪ 1‬لیتر آب کافی خواهد بود‪ .‬این پژوهش��گران با اس��تفاده از زنگ آهن و اسیدهای چرب (روغن زیتون یا روغن‬
‫نارگیل) یک فرایند تولیدی برای نانوذرات مگنتیت ارائه داده‌اند که می‌تواند روی یک اجاق غذاپزی اجرا ش��ود‪ .‬این فرایند‬
‫هزینه تولید را تا حد زیادی کاهش داده و نانوزنگ آهن را به محصول پایداری برای جوامع در حال توسعه تبدیل می‌سازد‪.‬‬
‫در فرایند اس��تفاده از نانوزنگ برای حذف آرس��نیک به آهن‌رباه��ای الکتریکی بزرگ نیازی نیس��ت‪ ،‬اما در برخی موارد‬
‫بهره‌گیری از مگنت‌های دس��تی کارایی بس��یار خوبی داش��ته اس��ت‪ .‬محققان بر این باورند که دلیل ای��ن امر برهمکنش‌های‬
‫مغناطیسی میان خود نانوذرات است‪.‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪ 2 7 7‬نانوذرات دوفلزی‬
‫تحقیقات نش��ان داده اس��ت که از نانوذرات دوفلزی همچون آهن‪/‬پاالدیوم‪ ،‬آهن‪/‬نقره یا روی‪/‬پاالدیوم می‌توان در حذف‬
‫آالینده‌های مختلفی مانند بی‌فنیل‌های پلی‌کلره (‪PCB‬ها)‪ ،‬آفت‌کش‌های آرگانوکلره و حالل‌های آلی هالوژن‌دار از آب‌های‬
‫زیرزمینی بهره برد‪ .‬اس��تفاده از ذرات دوفلزی نانومقیاس محص��والت جانبی نامطلوبی را که حاصل فرایندهای معمول تصفیه‬
‫آب است‪ ،‬حذف می‌کند‪.‬‬

‫‪ 1 2 7 7‬نانوذرات آهن‪/‬پاالدیوم‬
‫نان��وذرات دوفل��زی آهن‪/‬پاالدیوم به دلیل دارا بودن اندازه کوچک (‪ 1‬تا ‪ 100‬نانومتر)‪ ،‬مس��احت س��طحی باال (حدود ‪35‬‬
‫مترمربع بر گرم) و فعالیت کاتالیزوری می‌توانند در تصفیه آب مفید باشند‪ .‬این ذرات در بررسی‌های انجام شده عملکرد بسیار‬
‫خوبی در حذف آالینده‌های آلی کلردار از خود نش��ان داده و کارایی آن‌ها تا ‪ 429‬برابر بیش��تر از کارایی ذرات آهن تجاری‬
‫بود‪ .‬نانوذرات آهن‪/‬پاالدیوم می‌توانند بدون تولید هیچ‌گونه حدواس��ط س��می‪ ،‬آب را به طور کامل کلرزدایی کنند؛ همچنین‬
‫عملکرد این ذرات طوالنی‌مدت و پایدار است‪ .‬نانوذرات ‪ Pd/Fe‬جزء موفق‌ترین نانوذرات دوفلزی آهن به شمار می‌روند که‬
‫در رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفته‌اند‪.‬‬

‫‪ 2 2 7 7‬نانوذرات طال‪/‬پاالدیوم‬
‫نشان داده شده است که نانوذرات طالی پوشیده شده با اتم‌های پاالدیوم می‌توانند به طرز موثری تری‌کلرواتن را از آب‌های‬
‫زیرزمین��ی حذف کنند (‪ 220‬برابر بهتر از پاالدیوم خال��ص)؛ تری‌کلرواتن معمول‌ترین آالینده آب‌های زیرزمینی در آمریکا‬
‫به ش��مار می‌رود‪ .‬کاتالیزور پاالدیوم می‌تواند تری‌کلرواتن را به خوبی به اتان (غیرسمی) تجزیه کند‪ .‬در مقابل کاتالیزورهای‬ ‫‪68‬‬
‫دیگری همچون آهن می‌توانند محصوالت جانبی س��می مانند وینیل کلراید ایجاد کنند‪ .‬چالش��ی که در اس��تفاده از این مواد‬
‫وجود دارد‪ ،‬یافتن بهترین روش تماس آب آلوده با کاتالیزور فلزی اس��ت‪ .‬به طور معمول آب آلوده از س��فره آب زیرزمینیبه‬
‫بیرون پمپ شده‪ ،‬با کاتالیزور واکنش داده و دوباره به درون زمین بازگردانده می‌شود‪.‬‬

‫‪ 3 2 7 7‬نانوذرات دوفلزی دیگر‬

‫محقق��ان دانش��گاه ‪ Lehigh‬روی فرایندی کار می‌کنند که می‌تواند در روز ‪ 500‬تا ‪ 1000‬گ��رم نانوذره دوفلزی تولید کند‪.‬‬
‫عالوه بر نانوذرات دوفلزی که در باال توضیح داده ش��دند‪ ،‬می‌توان از نانوذرات آهن‪/‬نقره‪ ،‬آهن‪/‬نیکل‪ ،‬آهن‪ .‬کبالت و آهن‪/‬‬
‫مس نام برد‪ .‬نشان داده شده است که نانوذرات دوفلزی می‌توانند پرکلرات را به طور کامل به کلراید تجزیه کنند‪ .‬سرعت این‬
‫ال در ‪ 75‬درجه سانتی‌گراد حدود ‪ 1/5‬میلی‌گرم بر هر گرم آهن)‪.‬‬‫واکنش به دما وابسته است (مث ً‬

‫‪ 8 7‬نانوذرات فلزی غیرآهنی‬

‫آلومینا‪ ،‬منیزیم‪ ،‬نقره و فلزات غیرآهنی دیگر نیز می‌توانند در تصفیه آب مورد استفاده قرار بگیرند‪.‬‬

‫‪ 1 8 7‬نانوذرات آلومینا‬
‫در حال حاضر از آلومینای فعال ش��ده که شکل دانه‌ای (گرانولی) اکس��ید آلومینیوم است‪ ،‬در حذف آرسنیک و فلوئور از‬
‫آب استفاده می‌شود‪ .‬در حال حاضر مطالعاتی در زمینه استفاده از نانوذرات آلومینا به عنوان جاذب آرسنیک و فلزات سنگین‬
‫دیگری همچون سرب از آب آلوده در جریان است‪.‬‬
‫غش��اهای ساخته ش��ده از نانوذرات آلومینا انتخاب‌گری باالیی برای برخی از رنگ‌های س��نتزی همچون ‪،Direct Red 81‬‬
‫‪ Direct Blue 71‬و ‪ Direct Yellow 71‬از خ��ود نش��ان می‌دهن��د‪ .‬با وارد کردن ناخالصی‌های آه��ن‪ ،‬منگنز و النتانیوم به این‬
‫نانوذرات می‌توان انتخاب‌گری و سرعت جریان این غشاها را افزایش داد‪.‬‬
‫با بهره‌گیری از نانوذرات طال و نقره در حالت محلول و یا رس��وب‌داده ش��ده روی آلومین��ای فعال می‌توان آفت‌کش‌هایی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫همچون کلرپیریفوس‪ 17‬و ماالتیون‪ 18‬را از آب حذف کرد‪ .‬حذف کامل زمانی اتفاق می‌افتد که آب آلوده از روی نانوذرات‬
‫قرار گرفته روی آلومینا عبور داده شود‪.‬‬

‫‪ 2 8 7‬نانوذرات منیزیم و اکسید منیزیم‬

‫نانوذرات‪ ،‬نانونقاط یا نانوپودر اکسید منیزیم (منیزیا) ذرات یاقوتی با اندازه ‪ 5‬تا ‪ 10‬نانومتر و با مساحت سطحی ‪ 25‬تا ‪ 50‬متر‬
‫مربع بر گرم هستند‪ .‬نانوذرات‪ ،‬نانونقاط یا نانوپودر منیزیم نیز ذرات سیاه با اندازه ‪ 20‬تا ‪ 60‬نانومتر و مساحت سطحی ‪ 30‬تا ‪70‬‬
‫متر مربع بر گرم هس��تند‪ .‬هر دوی این ذرات پادزیس��ت‌های موثری علیه باکتری‌های ‪ Gram-positive‬و ‪ Gram-negative‬به‬
‫شمار می‌روند (باکتری‌هایی همچون اشرشیا کلی‪ ،‬باسیلوس مگاتریوم‪ ،19‬و هاگ‌های باکتریایی همچون باسیلوس سابتیلوس‪.)20‬‬

‫‪ 3 8 7‬نانوذرات نقره‬
‫قطر نانوذرات نقره به طور معمول بین ‪ 1‬تا ‪ 40‬نانومتر و مساحت سطحی میانگین آن‌ها حدود ‪ 1‬متر مربع بر گرم است‪ .‬با وجودی که این ذرات‬
‫«نقره» نامیده می‌شوند‪ ،‬اما به دلیل نسبت باالی سطح به حجم این ذرات‪ ،‬حاوی درصد باالیی اکسید نقره هستند‪ .‬روش‌های سنتزی مختلفی برای‬
‫ساختن این ذرات وجود دارد‪ .‬این روش‌ها در سه دسته کلی رسوب‌دهی فیزیکی بخار‪ ،‬جایگذاری یونی‪ 21‬و شیمی تر طبقه‌بندی می‌شوند‪.‬‬
‫نان��وذرات نقره به عنوان پرکننده رس��انا و همچنین در نانوس��یم‌ها و کاربردهای کاتالیزوری خاص ب��ه کار می‌روند‪ .‬چون‬
‫ای��ن ذرات دارای ویژگ��ی ضدمیکروب��ی‪ ،‬آنتی‌بیوتیکی و ضدقارچی هس��تند‪ ،‬می‌توانند در روکش‌ه��ا‪ ،‬نانوالیاف‪ ،‬بانداژها‪،‬‬
‫پالس��تیک‌ها‪ ،‬صابون‌ها و پارچه‌ها وارد شده و در کش��تن ویروس‌های خاص و همچنین در پارچه‌های خودتمیزشونده مورد‬
‫اس��تفاده قرار بگیرند‪ .‬این ذرات همچنین پادزیس��ت‌های فعالی علیه باکتری‌های‪ Gram-positive‬و ‪ Gram-negative‬به شمار‬

‫‪69‬‬ ‫می‌روند (باکتری‌هایی همچون اشرشیا کلی‪ ،‬استافیلوکوکوس آریوس‪ ،22‬کلبسیال نیومونیا‪ 23‬و سودوموناس آروگینوسا‪.)24‬‬
‫نق��ره و ترکیبات نقره به عنوان عامل ضدباکتری برای حذف کلیفرم‪ 25‬از پس��اب ب��ه کار رفته‌اند‪ .‬در برخی از فیلترهای آب‬
‫خانگی از نقره فلزی به همراه کربن فعال برای جلوگیری از رش��د باکتری‌ها درون کارتریج فیلتر اس��تفاده می‌شود‪ .‬نانوذرات‬
‫نقره همچنین می‌توانند ترکیبات آلی هالوژن‌دار و سمی همچون آفت‌کش‌ها را به محصوالت آلی غیرسمی تجزیه کنند‪.‬‬

‫‪ 4 8 7‬نانوذرات اکسید روی‬

‫با وجودی که اکسید روی توده‌ای نمی‌تواند آرسنیک را از آب جدا کند‪ ،‬نانوذرات اکسید روی این توانایی را دارند‪ .‬از این‬
‫ذرات همچنین در تخریب س��ولفید هیدروژن در گل‌های حفاری مبتنی بر آب اس��تفاده شده است‪ .‬به‌عالوه این ذرات دارای‬
‫ویژگی ضدمیکروبی خوبی هس��تند‪ .‬با این حال اکسید روی به عنوان یک ماده بسیار سمی برای ارگانیسم‌های آبی طبقه‌بندی‬
‫شده و در برخی نقاط دنیا یک ماده مضر برای محیط زیست به شمار می‌رود‪.‬‬

‫‪ 9 7‬کاتالیزورهای نوری (فتوکاتالیزورهای) نانومقیاس‬

‫اکس��ید تیتانیوم که با نام تیتانیا نیز شناخته می‌شود‪ ،‬اکس��ید طبیعی تیتانیوم به شمار رفته و دارای فرمول شیمیایی ‪ TiO2‬است‪.‬‬
‫یکی از تفاوت‌های اصلی نانوتیتانیا با تیتانیای معمولی مس��احت سطحی بسیار باالی آن است‪ .‬این مساحت سطحی بسیار زیاد‬
‫موجب ایجاد قابلیت‌های باالیی در زمینه فعالیت کاتالیزوری و جذب نور ماورای بنفش با طول موج‌های مش��خص می‌ش��ود‪.‬‬

‫‪17. Chlorpyrifos‬‬
‫‪18. Malathion‬‬
‫‪19. Bacillus megaterium‬‬
‫‪20. Bacillus subtillus‬‬
‫‪21. Ion implantation‬‬
‫‪22. Staphylococcus aureus‬‬
‫‪23. Klebsiella pneumoniae‬‬
‫‪24. Pseudomonas aeruginosa‬‬
‫‪ :Coliform .25‬نوعی باکتری روده‌ای با نام کامل ‪( coliform bacillus‬مترجم)‪.‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫این ویژگی‌ها منجر به تولید نانوذرات تیتانیا با کاربردهای وسیعی از جمله در تصفیه آب گردیده است‪.‬‬
‫نانوذرات تجاری دی‌اکس��ید تیتانیوم می‌توانند در اندازه‪ ،‬مس��احت س��طحی‪ ،‬خلوص‪ ،‬ویژگی‌های س��طحی‪ ،‬شکل بلوری‪،‬‬
‫فعالیت ش��یمیایی و ویژگی‌های دیگر از هم متفاوت باشند‪ .‬این نانوذرات به شکل آناتاز‪ 26‬خالص‪ ،‬روتیل‪ 27‬خالص و مخلوطی‬
‫از هر دو در بازار موجود هس��تند‪ .‬به طور کلی فعالیت کاتالیزوری آنات��از قوی‌تر از فعالیت کاتالیزوری روتیل خالص بوده و‬
‫فعالیت مخلوط آناتاز و روتیل مابین این دو قرار می‌گیرد‪ .‬تغییرات س��طحی می‌تواند فعالیت نانو دی‌اکس��ید تیتانیوم (از جمله‬
‫فعالیت نوری) را تغییر دهد‪ .‬عوامل خارجی نیز در واکنش‌پذیری نوری این نانوذرات دخیل هستند‪.‬‬

‫‪ 1 9 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫هر دو نوع ‪ TiO2‬معمولی و نانومقیاس در حذف آرسنیک از آب مورد مطالعه قرار گرفته‌اند‪ .‬در بسیاری از این بررسی‌ها از‬
‫فعالیت فتوکاتالیستی دی‌اکسید تیتانیوم در تبدیل )‪ As (III‬به )‪ As (V‬استفاده شده است؛ جداسازی )‪ As (V‬از آب راحت‌تر‬
‫از جداسازی )‪ As (III‬صورت می‌گیرد‪ .‬هیچ از این دو نوع دی‌اکسید تیتانیوم (معمولی و نانومقیاس) در مراکز بزرگ تصفیه‬
‫آب آش��امیدنی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند‪ ،‬بلکه از هر دوی آن‌ها در بررسی‌های پایلوت استفاده شده است‪ .‬همچنین ‪TiO2‬‬
‫می‌تواند از طریق اکسیداسیون فتوکاتالیستی آالینده‌های آلی را در پساب‌ها تجزیه کند‪.‬‬
‫تجزیه فتوکاتالیس��تی بر مبنای تش��کیل رادیکال‌های قدرتمند هیدروکس��یل‪ ،‬آنیون‌های قوی رادیکالی سوپراکسید )‪ (-O2‬و‬
‫رادیکال‌های پرقدرت هیدروپراکس��یل )‪ (OOH‬صورت می‌گیرد؛ این رادیکال‌ها به عنوان عوامل اکسنده بر آالینده‌های آلی‬
‫که روی سطح نانوذرات یا نزدیک آن‌ها قرار دارند‪ ،‬تأثیر می‌گذارند‪.‬‬

‫‪ 10 7‬نانواسفنج‌ها‬
‫در سال ‪ 1997‬محققان آزمایشگاه ملی لوس آالموس نانواسفنج‌های قابل استفاده مجددی تولید کردند؛ نانواسفنج یک ماده‬
‫‪70‬‬
‫پلیمری است که دارای حفرات نانومقیاس بوده و می‌تواند آالینده‌های آلی آب را جذب کرده و به دام اندازد‪ .‬بنا بر گزارش‬
‫ای��ن محقق��ان‪ ،‬پیوند میان آالینده‌های آلی و ماده پلیمری ‪ 100‬هزار برابر قوی‌تر از پیوند میان این آالینده‌ها و زغال فعال بوده‬
‫و این فرایند ‪ 100‬درصد برگشت‌پذیر است‪.‬‬
‫این ماده از واحدهای س��اختمانی پلیمری به نام دکسترین ساخته می‌شود که قفس‌های استوانه‌ای شکلی برای به دام انداختن‬
‫ترکیبات آلی ایجاد می‌کند‪ .‬این قفس مولکولی هم دارای بخش‌های آبدوس��ت اس��ت که ب��ه آب تمایل دارند و هم دارای‬
‫بخش‌های آبگریز اس��ت که آب را دفع می‌کنند‪ .‬این ویژگی امکان اس��تفاده از آن درون آب و در عین حال جذب ترکیبات‬
‫آلی را فراهم می‌کند‪.‬‬
‫بخش‌های آبگریز ترجیح می‌دهند به جای آب به ترکیبات آلی پیوند یابند‪ .‬آب در حقیقت آالینده آلی را به س��مت قفس‬
‫پلیمری پیش می‌راند‪ .‬برای جداکردن ترکیبات آلی به دام‌افتاده‪ ،‬قفس پلیمری اشباع شده با اتانول شسته می‌شود‪.‬‬
‫تولید نانواسفنج‌ها نسبتاً ارزان بوده و بسیار شبیه محصول تجاری سیکلودکسترین‌ها در نشاسته هستند‪ .‬بهره تبدیل این واکنش‬
‫‪ 100‬درصد بوده و تمام سیکلودکس��ترین‌های نشاس��ته به ص��ورت کامل به این محصول پلیمری تبدیل می‌ش��وند‪ .‬به احتمال‬
‫زی��اد تولید تجاری این ماده قیمت آن را تا زیر قیمت کربن فع��ال یا زئولیت‌ها کاهش خواهد داد‪ .‬پلیمرها بر خالف کربن یا‬
‫زئولیت‌ها در هوا نیز فعالیت خود را حفظ می‌کنند‪ ،‬زیرا رطوبت را جذب نمی‌نمایند‪ .‬این مواد همچنین نیازی به فعال‌س��ازی‬
‫نداشته و بالفاصله می‌توان آن‌ها را درون آب آلوده قرار داده و فرایند تصفیه را انجام داد‪.‬‬
‫این ماده پلیمری ش��فاف اس��ت‪ ،‬اما زمانی که به آالینده‌های آلی پیوند می‌یابد‪ ،‬تغییر رن��گ می‌دهد؛ این ویژگی اُپتیکی به‬
‫کاربر امکان می‌دهد زمان تقریبی اشباع پلیمر و نیاز به تعویض یا بازیافت آن را به راحتی تشخیص دهد‪.‬‬

‫‪ 1 10 7‬کاربرد در تصفیه آب‬

‫محققان پروژه نانواسفنج اروپا امیدوارند که غشای هیبریدی پیشرفته برای فیلتراسیون آب تولید کنند‪ .‬این فرایند بر پلیمرهای‬

‫‪26. anatase‬‬
‫‪27. rutile‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫نانواسفنجی جدید با قابلیت کپسوله‌سازی باال مبتنی است‪ .‬این مواد نانواسفنجی درون حفرات الیاف پلیمری یا سرامیکی توخالی‬
‫پر شده و در سامانه‌های فیلتراسیون آزمایشگاهی یا پایلوت خاص مورد استفاده قرار خواهند گرفت‪ .‬هدف از این پروژه تولید‬
‫یک س��امانه فیلتراسیونی است که بتواند آالینده‌های آلی را از آب‌های آلوده تا غلظت‌های بسیار پایین حذف کند‪ .‬از آنجایی‬
‫که فراوری پلیمرهای اسفنجی با انعطاف‌پذیری بسیار باالیی همراه است‪ ،‬شاید بتوان این فناوری را از یک بازار خاص به یک‬
‫فناوری غشایی جدید توسعه داد‪.‬‬

‫‪ 11 7‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و میزان رشد آن‬

‫تنها برخی از نانوذراتی که در باال بحث ش��دند‪ ،‬در مرحله تجاری قرار دارند‪ .‬نانورس‌ها‪ ،‬نانوذرات فتوکاتالیستی‪ ،‬نانوذرات‬
‫مبتنی بر آهن و در مقیاس پایین‌تر‪ SAMMS ،‬جزء موادی محس��وب می‌ش��وند که محصوالت مبتنی بر آن‌ها در بازار موجود‬
‫هستند‪.‬‬

‫‪ 1 11 7‬نانورس‌ها‬
‫ب��ازار کل��ی نانورس‌ها و کامپوزیت‌های نانورس��ی در س��ال ‪ 2010‬حدود ‪ 200‬میلی��ون دالر بود‪ .‬بازار اصل��ی این مواد در‬
‫بازدارنده‌های آتش و بس��ته‌بندی‌های انس��دادی است؛ این ذرات همچنین در خودروسازی‪ ،‬س��اخت مواد آرایشی بهداشتی‪،‬‬
‫تولید محصوالت پزشکی و زیست‌پزشکی‪ ،‬و تولید رنگ‌ها‪ ،‬رنگ‌دانه‌ها و ترکیبات رنگی به کار می‌روند‪ .‬حجم بازار جهانی‬
‫نانورس‌های مورد استفاده در تصفیه آب در سال ‪ 2010‬حدود ‪ 16‬میلیون دالر تخمین زده می‌شود‪.‬‬
‫نانورس‌ها هم در تصفیه آب و هم در رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی آلوده مفید هستند‪ .‬اندازه نانومقیاس یا نانوساختار مواد‬

‫‪71‬‬ ‫رسی مزیت‌هایی در این کاربردها ایجاد می‌کند‪ .‬نسبت باالی سطح به حجم این مواد واکنش‌پذیری نانوذرات با آالینده‌ها را‬
‫افزایش می‌دهد‪ .‬چون بسیاری از اتم‌های این ماده روی سطح نانوذرات یا نزدیک آن قرار دارند‪ ،‬بسیاری از گروه‌های آن در‬
‫معرض آالینده‌ها قرار داشته و این ذرات از بار سطحی باالیی برخوردارند‪ .‬این ویژگی‌ها واکنش نانوذرات رس با مولکول‌ها‬
‫و یون‌ها هدف را با استفاده از چندین مکانیسم افزایش می‌دهند‪ :‬تبادل یون‪ ،‬جذب سطحی‪ ،‬واکنش مبادله لیگاند‪ ،‬و ترسیب‪.‬‬
‫همچنین می‌توان از نانورس طبیعی و تغییریافته در حذف کودهای نیتروژن دار و فس��فردار از آب اس��تفاده کرد‪ ،‬مشکلی که‬
‫در بس��یاری از نقاط جهان وجود دارد‪ .‬بررسی‌ها نشان داده‌اند که نانورس در حذف فسفر بسیار خوب عمل می‌کند‪ .‬به‌عالوه‪،‬‬
‫این ذرات ارزان بوده و یک تصفیه عاری از مواد شیمیایی را امکان‌پذیر می‌سازند‪ .‬تجمع نیترات‌ها و فسفات‌ها در سامانه‌های‬
‫آب آش��امیدنی (از طریق فاضالب یا آب‌های کش��اورزی حاوی کود) می‌تواند منجر به پدیده انباشت آب‪ 28‬یا افزایش بسیار‬
‫زیاد فیتوپالنکتون‌ها در منابع آبی ش��ود‪« .‬شکوفایی» فیتوپالنکتون‌ها منجر به کمبود اکسیژن در آب شده و جمعیت ماهی‌ها و‬
‫حیوانات آبزی دیگر را به شدت کاهش می‌دهد‪.‬‬
‫انباش��ت آب اولین بار در دهه ‪ 1960‬به عنوان یک مش��کل در اروپا و آمریکای شمالی شناسایی شد‪ .‬از آن زمان به بعد این‬
‫پدیده گس��ترش بس��یار زیادی یافته اس��ت‪ .‬مطالعات نشان می‌دهند در آس��یا ‪ ،54‬در اروپا ‪ 53‬درصد‪ ،‬در آمریکای شمالی ‪48‬‬
‫درصد‪ ،‬در آمریکای جنوبی ‪ 41‬درصد و در آفریقا ‪ 28‬درصد دریاچه‌ها دچار این پدیده هستند‪.‬‬
‫در نقاط کمتر توس��عه‌یافته دنیا که دارای منابع طبیعی رس هستند‪ ،‬عالقه خاصی به نانورس و کامپوزیت‌های نانورسی وجود‬
‫خواهد داشت‪.‬‬

‫‪ 2 11 7‬نانوذرات فتوکاتالیستی‬
‫مطالعه بر روی نانوذرات فتوکاتالیس��تی فراوان‪ ،‬ارزان و با س��میت پایین ‪ TiO2‬و ‪ ZnO‬ادامه دارد تا قابلیت آن‌ها در حذف‬
‫آالینده‌های آلی از محیط‌های مختلف بررسی شود‪ .‬به طور خاص نشان داده شده است که نانوذرات ‪ ZnO‬می‌توانند به عنوان‬
‫یک فتوکاتالیزور فنول‌های کلردار را به خوبی تصفیه کنند‪ .‬محققان در تالش��ند تا با تغییر س��طح این نانوذرات با مواد رنگی‬
‫آلی و معدنی پاسخ نوری این ذرات را از نور ماورای بنفش به نور مرئی گسترش دهند‪ .‬از آنجایی که نور ماورای بنفش تنها ‪5‬‬
‫درصد از طیف نوری را تشکیل می‌دهد‪ ،‬این کار می‌تواند کارایی نانوذرات ‪ ZnO‬را به عنوان فتوکاتالیزور در رفع آالینده‌های‬

‫‪28. eutrophication‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫زیست‌محیطی افزایش دهد‪.‬‬

‫ب��ه احتمال زیاد یکی از اولین کاربردهای نانو ‪ TiO2‬در حذف آرس��نیک از آب‌های آش��امیدنی خواهد بود‪ .‬بررس��ی‌های‬
‫آزمایش��گاهی نشان داده‌اند که تبدیل فتوکاتالیس��تی آرسنیت به آرسنات با استفاده از نانوذرات دی اکسید تیتانیوم با موفقیت‬
‫همراه است؛ الزم به ذکر است که به دلیل پایین‌تر بودن حاللیت آرسنات در شرایط معمول آب‌های آشامیدنی‪ ،‬جداسازی آن‬
‫از آب آس��ان‌تر از جداسازی آرسنیت انجام می‌شود‪ .‬با این حال هیچ از این دو نوع دی‌اکسید تیتانیوم (معمولی و نانومقیاس)‬
‫در مراکز بزرگ تصفیه آب آش��امیدنی مورد اس��تفاده قرار نگرفته‌اند؛ تاکنون این مواد در مراکز پایلوت تصفیه آب به کار‬
‫رفته‌اند که نشان می‌دهد تجاری‌سازی آن‌ها خیلی دور نیست‪.‬‬
‫از نان��وذرات همچنی��ن می‌توان در تولید پادزیس��ت‌های عاری از کلر بهره ب��رد‪ .‬نانوذراتی که می‌توانن��د در تصفیه آب به‬
‫عنوان عوامل ضدمیکروبی عمل کنند عبارتند از نانوذرات فلزی و اکس��ید فلزی (مخصوصاً نقره) و کاتالیزورهای ‪ TiO2‬برای‬
‫ضدعفونی‌سازی فتوکاتالیستی‪.‬‬
‫پی��ش ران این بازار نی��از به حذف عوامل بیماری‌زای آبی به‌خصوص در جوامع در حال توس��عه اس��ت‪ .‬حرکت جهانی به‬
‫س��مت شهرنش��ینی بدون وجود زیرس��اخت‌های الزم برای تولید آب آشامیدنی س��الم و همچنین ظهور آالینده‌های جدید و‬
‫میکروب‌های بیماری‌زای مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها این مس��ئله را تش��دید می‌کند‪ .‬با این حال شیوع بیماری‌های آبی در جوامع‬
‫توسعه‌یافته نشان می‌دهد انتقال عوامل بیماری‌زا از طریق آب آشامیدنی همچنین یک مشکل بزرگ است‪.‬‬
‫از نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم همچنین می‌توان در ضدعفونی کردن آب و یا رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی و فاضالب‌های‬
‫حاوی آالینده‌های آلی و معدنی بهره برد‪ .‬نانوذرات تغییریافته ‪ TiO2‬توجه محققان را در زمینه خالص‌سازی پساب جلب کرده‌اند‪.‬‬
‫اگر این ذرات به مرحله تجاری‌سازی برسند‪ ،‬می‌توانند با بهره‌گیری از تجهیزات موجود و با کمترین دشواری و بار مالی در مراکز‬
‫تصفیه فاضالب مورد استفاده قرار بگیرند‪ .‬همچنین از این نانوذرات می‌توان در تصفیه برخی فاضالب‌های صنعتی نیز بهره برد‪ .‬از‬
‫حوزه‌های صنعتی نویدبخش می‌توان به رنگرزی منسوجات‪ ،‬پاالیشگاه‌ها‪ ،‬معادن و چرم‌سازی‌ها اشاره کرد‪.‬‬
‫به‌ع�لاوه‪ ،‬مطالعاتی روی نانوذرات دی‌اکس��ید تیتانیوم عام��ل‌دار برای حذف آنیون‌های رادیواکتی��و پرتکنتات از آب‌های‬
‫‪72‬‬
‫زیرزمینی انجام ش��ده اس��ت‪ .‬تغییر این ذرات با فلزاتی نجیبی چون طال فعالیت فتوکاتالیستی آن‌ها را افزایش می‌دهد‪ .‬به دلیل‬
‫نیاز به مقادیر پایین طال در این نانوذرات‪ ،‬استفاده از آن‌ها در مقیاس وسیع مقرون به صرفه است‪.‬‬
‫برای سال ‪ 2010‬حجم تولید نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم و ارزش بازار آن به ترتیب ‪ 5000‬تن و ‪ 140‬میلیون دالر تخمین زده‬
‫شده است (تولید کلی دی‌اکسید تیتانیوم بیش از ‪ 4/5‬میلیون تن بوده و ارزش بازار آن حدود ‪ 9‬میلیارد دالر است)‪ .‬حدود ‪65‬‬
‫درصد از این مقدار در کرم‌های ضدآفتاب و مواد آرایش��ی به کار رفته و بیش��ترین مقدار ‪ 35‬درصد باقی‌مانده در کاربردهای‬
‫صنعتی همچون پالستیک‌ها‪ ،‬کاتالیزورها و سرامیک‌ها به کار رفته است‪.‬‬

‫‪ 3 11 7‬نانوذرات مبتنی بر آهن‬

‫بازار نانوذرات مبتنی بر آهن در س��ال ‪ 2010‬حدود ‪ 18‬میلیون دالر بوده و با نرخ رش��د ترکیبی سالیانه ‪ 19/6‬درصد در حال‬
‫افزایش اس��ت‪ .‬در بررسی‌های آزمایشگاهی و میدانی نشان داده شده است که ذرات فلزی نانومقیاس و به‌خصوص نانوذرات‬
‫مبتنی بر آهن از قابلیت کاهندگی خوبی برای بسیاری از آالینده‌ها برخوردارند‪ .‬این ذرات در حذف هیدروکربن‌های مختلف‬
‫و بسیاری از آالینده‌های مقاوم دیگر از جمله آنیون‌هایی مثل پرکلرات‪ ،‬نیترات و دی‌کرومات‪ ،‬فلزات سنگین و رادیونوکلیدها‬
‫مفید هس��تند‪ .‬هزینه پایین‪ ،‬راحتی اس��تفاده و ظرفیت حذف آالینده‌ها بدون استفاده از مواد شیمیایی از دیگر جذابیت‌های این‬
‫نانوذرات به شمار می‌رود‪.‬‬
‫انتظار می‌رود رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی اصلی‌ترین کاربرد بسیاری از نانوذراتی باشد که در مرحله توسعه قرار دارند‪.‬‬
‫تخمین زده می‌شود پاک‌سازی آب‌های زیرزمینی آلوده تنها در آمریکا در ‪ 30‬سال آینده حدود ‪ 750‬میلیارد دالر هزینه داشته‬
‫باش��د‪ .‬پیش بینی می‌شود اس��تفاده از نانوذرات آهن به همراه ‪ 0/1‬درصد از کاتالیزور پاالدیوم حداقل ‪ 100‬میلیارد دالر از این‬
‫هزینه را کاهش دهد‪.‬‬
‫نان��وذرات مبتن��ی بر آهن می‌توانن��د در تصفیه آب‌ه��ای زیرزمینی آلوده به حالل‌های س��رطان‌زا ک��ه از صنایع مختلف و‬
‫خشک‌ش��ویی‌ها به این منابع آبی نش��ت می‌کنند‪ ،‬به کار روند؛ این ذرات حالل‌های س��رطان‌زا را ب��ه ترکیبات هیدروکربنی‬
‫غیرس��می و کلریدها تبدیل می‌کنند‪ .‬همچنین می‌توان از این نانوذرات حداقل در تجزیه جزئی اجزای زباله‌های هسته‌ای بهره‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫برد‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬در تصفیه درجای منابع آبی نیز این ذرات انعطاف‌پذیری بسیار باالیی از خود نشان می‌دهند‪ .‬می‌توان از آن‌ها در‬
‫راکتورهای دوغابی در خارج از منابع آبی اس��تفاده کرده و یا اینکه این نانوذرات را به یک بس��تر جامد مثل کربن یا یک غشا‬
‫متصل نموده و تصفیه آب یا فاضالب را بهبود بخشید‪.‬‬
‫در تمام دنیا منابع آبی زیرزمینی که نیاز به تصفیه دارند‪ ،‬یافت می‌شوند‪ .‬یکی از منابع آلودگی که اخیرا ً شناسایی شده است‪،‬‬
‫مایع��ات حاوی ‪EDC‬ها هس��تند که از مراکز دفن زباله به منابع نفوذ نش��ت می‌کنند‪ .‬این مایعات حاوی ترکیباتی هس��تند که‬
‫تصفیه آن‌ها با روش‌های معمول بسیار دشوار است‪ .‬تحقیقات نشان داده است که استفاده از نانوذرات آهن‪ ،‬نانوفتوکاتالیزورها‬
‫و نان��وذرات پلیمری در تصفیه این آب‌های آلوده نویدبخش اس��ت‪ .‬روش‌های تصفیه‌ای مبتن��ی بر نانوذرات مختلف به دلیل‬
‫مصرف انرژی پایین و نشر کم ‪ CO2‬راهکارهای تصفیه‌ای پایداری به شمار می‌روند‪.‬‬
‫‪SAMMS‬‬
‫تخمین زده می‌ش��ود بازار مواد ‪ SAMMS‬در س��ال ‪ 2010‬حدود ‪ 1‬میلیون دالر بوده و با نرخ رشد ترکیبی سالیانه ‪ 32‬درصد‬
‫در حال افزایش باشد‪ .‬اولین محصول تجاری مبتنی بر ‪ SAMMS‬که برای حذف جیوه از آب تولید شده است‪ ،‬از سال ‪2008‬‬
‫در بازار موجود اس��ت‪ .‬بازار هدف اولیه برای این نانوماده تصفیه خروجی دودکش نیروگاه‌های زغال سنگی‪ ،‬صنایع فراوری‬
‫و مراکز شهری بود‪ .‬پس از مدت کوتاهی تصفیه آب آشامیدنی نیز جزء کاربردهای این ماده قرار گرفت‪.‬‬
‫جیوه یکی از ش��ایع‌ترین آالینده‌های آب در سراس��ر جهان به ش��مار می‌رود‪ .‬در ‪ 50‬سال گذش��ته مقدار جیوه در آب‌های‬
‫مختلف چنان افزایش یافته اس��ت که امروزه شاهد وجود غلظت باالیی از این فلز در ماهی‌ها هستیم‪ .‬در آمریکا از ‪SAMMS‬‬
‫برای حذف جیوه از آب چاه استفاده شده است و کاربرد این ماده در حذف جیوه از زباله‌های اتمی در حال بررسی است‪.‬‬
‫در بسیاری از کشورها استانداردی برای غلظت جیوه در آب وجود دارد‪ .‬در آمریکا روش‌های دفع جیوه محدود شده است و‬
‫با اجرای قانون فدرال جدید که صادرات جیوه به کشورهای دیگر را از اول ژانویه ‪ 2013‬ممنوع می‌کند‪ ،‬محدودتر خواهد شد‪.‬‬

‫‪73‬‬ ‫ژاپن‪ ،‬فیلیپین و بخش‌هایی از هند نقاطی هستند که در اثر فعالیت صنایع و یا معدن‌کاری‪ ،‬غلظت باالیی از جیوه وارد آب‌های‬
‫زیرزمینی شده‌اند‪ SAMMS .‬می‌تواند غلظت جیوه در آب را تا زیر ‪ 5ppm‬کاهش دهد‪.‬‬
‫چندین نس��خه دیگر از ‪ SAMMS‬در مرحله توس��عه قرار دارند‪ .‬احتمال اینکه برخی از این مواد جدید در طول دوره زمانی‬
‫مورد بررس��ی در این گزارش تجاری شوند‪ ،‬وجود دارد‪ .‬یون‌های سرب‪ ،‬کروم‪ ،‬کادمیوم و آکتینید آالینده‌های هدفی هستند‬
‫که می‌توانند با اس��تفاده از محصوالت جدید ‪ SAMMS‬جداسازی ش��وند‪.‬به‌خصوص انتظار می‌رود ترکیبات ‪ SAMMS‬که‬
‫می‌توانند به آرسنیک پیوند یابند‪ ،‬بسیار مفید باشند‪ ،‬زیرا به صورت طبیعی حجم بسیار باالیی از این آالینده در برخی کشورها‬
‫وج��ود دارد‪ .‬به عنوان مثال در بنگالدش ده‌ها هزار نف��ر از ‪ arsenicosis‬مزمن می‌میرند‪ ،‬زیرا هیچ منبع آبی دیگری در اختیار‬
‫ندارند‪.‬‬

‫‪ 4 11 7‬نانوذرات دیگر‬
‫نانوذرات دیگری غیر از آن‌هایی که توضیح داده شدند‪ ،‬در مرحله توسعه قرار دارند و بنابراین هنوز هیچ بازاری برای آن‌ها‬
‫وجود ندارد‪ .‬با این فرض که فروش تجاری برخی از این نانومواد تا پایان دوره مورد بررسی آغاز خواهد شد‪ ،‬ارزش ترکیبی‬
‫‪ 2‬میلیون دالر برای آن‌ها پیش‌بینی می‌شود‪.‬‬
‫همانند پیشرفت‌های دیگر فناوری نانو‪ ،‬این احتمال وجود دارد که برخی از نانوذرات مهندسی‌شده به طبیعت راه یابند‪ .‬در حال‬
‫حاضر فاکتورهای ریس��ک این مواد برای انسان و محیط زیست شناخته‌شده نیستند‪ .‬به باور برخی محققان احتیاط این است که‬
‫قبل از استفاده وسیع از این مواد در تصفیه آب‪ ،‬در زمینه سمیت آن‌ها به نتایجی دست یابیم‪.‬‬

‫جدول ‪ :12‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و رشد آن تا سال ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر‪(،‬منبع‪)BCC Research :‬‬
‫)( ‪CAGR‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫محصول نانوفناورانه‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪19/6‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ذرات آهن و مبتنی بر آهن‬
‫‪14/9‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪0‬‬ ‫نانورس‬
‫‪36/1‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ذرات فتوکاتالیستی‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫جدول ‪ :12‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و رشد آن تا سال ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر‪(،‬منبع‪)BCC Research :‬‬
‫)( ‪CAGR‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫محصول نانوفناورانه‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪32/0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪SAMMS‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫نانوذرات دیگر‬
‫‪20/4‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0‬‬ ‫مجموع‬

‫‪74‬‬

‫شکل ‪ :4‬حجم بازار نانوذرات در تصفیه آب و رشد آن از ‪ 2000‬تا ‪ 2015‬بر حسب میلیون دالر‪( ،‬منبع‪)BCC Research :‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪8‬‬
‫بازار مناطق مختلف جهان‬

‫‪75‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫بازار مناطق مختلف جهان‬ ‫‪8‬‬

‫آمریکا بر اس��اس سرمایه‌گذاری روی تحقیقات‪ ،‬تعداد کلی مقاالت چاپ ش��ده در مجالت عملی معتبر و مهم‪ ،‬اختراعات‬
‫درخواس��ت شده و ثبت شده‪ ،‬سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی توسعه شرکت‌های جدید و موجود که روی فناوری نانو‬
‫کار می‌کنن��د‪ ،‬و میزان فروش محصوالت مبتنی بر فناوری نانو‪ ،‬رهبر جهانی تحقیق و توس��عه و تجاری‌س��ازی این فناوری به‬
‫ش��مار م��ی‌رود‪ .‬با این حال رقبای دیگری همچ��ون چین‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬آلمان و ژاپن به پیش��رفت‌های بزرگی در این حوزه‌ها‬
‫دست یافته‌اند‪.‬‬
‫تخمین ش��ده می‌ش��ود که س��رمایه‌گذاری دولتی در زمینه فناوری نانو در س��ال ‪ 2009‬حدود ‪ 9/8‬میلیون دالر بوده باشد؛ این‬
‫مقدار با نرخ رش��د ترکیبی س��الیانه ‪ 10‬تا ‪ 15‬درصد تا س��ال ‪ 2015‬افزایش خواهد یافت‪ .‬در مقایس��ه با سال‌های اخیر که میزان‬
‫سرمایه‌گذاری با نرخ باالتری افزایش یافت‪ ،‬کاهش سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده تغییر راهبرد صنعت از تحقیقات خالص به سمت‬
‫تولید محصوالت تجاری اس��ت‪ .‬برای بس��یاری از تحقیقاتی که توسط دولت‌ها پش��تیبانی مالی می‌شوند‪ ،‬این تغییر ابزاری برای‬
‫بهبود رفاه ملی و تسریع توسعه اقتصادی به شمار می‌رود‪.‬‬
‫در سال ‪ 2004‬آمریکا‪ ،‬اروپا و ژاپن حدود ‪ 85‬درصد از هزینه تحقیق و توسعه فناوری نانو در دنیا را به خود اختصاص دادند‪.‬‬
‫در زمان تهیه این گزارش این مقدار به کمتر از ‪ 60‬درصد کاهش یافته اس��ت‪ .‬تحقیق و توس��عه فناوری نانو از منظر جغرافیایی‬
‫نیز تغییر یافته است‪ .‬آمریکا که زمانی جایگاه اول سرمایه‌گذاری جهانی را در اختیار داشت‪ ،‬به رده سوم پس از اروپا و روسیه‬
‫سقوط کرده است‪.‬‬
‫جدول ‪ 13‬و شکل ‪ 5‬سرمایه‌گذاری جهانی روی تحقیق و توسعه فناوری نانو توسط کشورهای مختلف را در سال ‪ 2009‬نشان‬
‫می‌دهند‪.‬‬

‫جدول ‪ :13‬سرمایه‌گذاری دولت‌ها روی تحقیقات فناوری نانو در سال ‪( 2009‬میلیون دالر)‪ ،‬منبع‪BCC Research :‬‬ ‫‪76‬‬
‫سهم (درصد)‬ ‫مقدار تخمینی (میلیون دالر)‬ ‫کشور‬
‫‪27‬‬ ‫‪2646‬‬ ‫اتحادیه اروپا‬
‫‪23‬‬ ‫‪2254‬‬ ‫روسیه‬
‫‪19‬‬ ‫‪1862‬‬ ‫آمریکا‬
‫‪12‬‬ ‫‪1176‬‬ ‫ژاپن‬
‫‪10‬‬ ‫‪980‬‬ ‫چین‬
‫‪4‬‬ ‫‪392‬‬ ‫کره جنوبی‬
‫‪1‬‬ ‫‪98‬‬ ‫تایوان‬
‫‪4‬‬ ‫‪392‬‬ ‫سایر نقاط جهان‬
‫‪100‬‬ ‫‪9800‬‬ ‫مجموع‬

‫شکل ‪ :5‬سرمایه‌گذاری دولت‌ها روی تحقیقات فناوری نانو در سال ‪( 2009‬منبع‪)BCC Research :‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫با وجود رکود جهانی‪ ،‬س��رمایه‌گذاری روی حوزه فناوری نانو از س��ال ‪ 2008‬تا ‪ 2009‬افزایش داش��ته است (حدود ‪ 1‬درصد)‪.‬‬
‫دولت‌ها بودجه خود برای فناوری نانو را افزایش داده و یا ثابت نگه داشتند و شرکت‌های خصوصی سرمایه‌گذاری خود را در‬
‫طول س��ال ‪ 2009‬تغییر ندادند‪ .‬کل سرمایه‌گذاری انجام شده در این سال (شامل سرمایه‌گذاری دولتی‪ ،‬خصوصی و خطرپذیر)‬
‫حدود ‪ 18‬میلیارد دالر بود‪ .‬در سال ‪ 2009‬آمریکا با ‪ 6/4‬میلیارد دالر بیشترین سرمایه‌گذاری را در این زمینه انجام داده است‪ .‬با‬
‫این حال ژاپن‪ ،‬آلمان و کره جنوبی در زمینه تجاری‌سازی محصوالت مبتنی بر فناوری نانو از آمریکا پیش گرفته‌اند‪.‬‬
‫از سال ‪ 2007‬سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه شرکتی برای اولین بار از سرمایه‌گذاری دولتی بیشتر شده و همچنان این برتری‬
‫ادامه دارد‪ .‬با وجودی که رکود جهانی اقتصاد تأثیر زیادی روی س��رمایه‌گذاری بر فناوری نانو نداش��ته اس��ت‪ ،‬اما باعث تغییر‬
‫نگرش کس��ب و کاری ش��رکت‌های جاافتاده در این حوزه شده اس��ت‪ .‬کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان در طول دوره‬
‫رکود موجب از هم پاشیدن مدل کسب و کاری این شرکت‌ها شده و آن‌ها را وادار به پذیرش نانوفناوری‌های جدید به جای‬
‫چسبیدن به شرایط موجود کرده است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2009‬فروش محصوالت نهایی مبتنی بر فناوری نانو حدود ‪ 224‬میلیارد دالر بود‪ .‬ارزش قطعات نانوفناورانه که در‬
‫این محصوالت به کار رفته‌اند‪ 29 ،‬میلیارد دالر تخمین زده می‌شود که ‪ 38‬درصد آن به شرکت‌های آمریکایی مربوط است‪.‬‬
‫سهم هر یک از بخش‌های صنعتی از بازار این محصوالت توانمند شده با فناوری نانو به قرار زیر بود‪:‬‬
‫ •صنعت مواد و ساخت که از قطعات نانوفناورانه‌ای همچون روکش‌ها‪ ،‬کامپوزیت‌ها‪ ،‬و قطعات الکترونیکی بهره‌مند شده‌اند‪:‬‬
‫‪ 55‬درصد؛‬
‫ •الکترونیک و فناوری اطالعات‪ 32 :‬درصد؛‬
‫ •بهداشت و علوم زیستی و مخصوصاً سامانه‌های دارورسانی‪ 12 :‬درصد؛‬
‫ •بخش انرژی و محیط زیست (فیلترها و باتری‌های توانمند شده با فناوری نانو)‪ 1 :‬درصد‬

‫‪77‬‬ ‫جدول ‪ 14‬و شکل ‪ 6‬سهم بازار محصوالت نهایی توانمند شده با فناوری نانو را به تفکیک صنعت نشان می‌دهد‪.‬‬

‫جدول ‪ :14‬سهم بازار محصوالت نهایی توانمند شده با فناوری نانو به تفکیک صنعت (درصد)‪( ،‬منبع‪)BCC Research :‬‬
‫درصد‬ ‫بخش صنعتی‬
‫‪55‬‬ ‫مواد و ساخت‬
‫‪32‬‬ ‫الکترونیک و فناوری اطالعات‬
‫‪12‬‬ ‫بهداشت و علوم زیستی‬
‫‪1‬‬ ‫انرژی و محیط زیست‬
‫‪100‬‬ ‫مجموع‬

‫شکل ‪ :6‬سهم بازار محصوالت نهایی توانمند شده با فناوری نانو به تفکیک صنعت (درصد)‪( ،‬منبع‪)BCC Research :‬‬

‫در س��ال ‪ 2010‬موسس��ه ‪ LUX Research‬مقاله‌ای منتشر کرده و در آن رتبه کش��ورها را در فناوری نانو تعیین کرد‪ .‬در این‬
‫مقاله آمده است که «سطوح مختلف حمایت دولتی‪ ،‬عالقه شرکت‌ها و قدرت اقتصادی موجب تسریع و یا ممانعت از توسعه‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫و تجاری‌س��ازی فناوری نانو می‌ش��ود»‪ .‬پس از بیان این نکته نویس��نده با اس��تفاده از میزان فعالیت در ح��وزه فناوری نانو که‬
‫نش��ان‌دهنده مقدار مطلق توسعه فناوری نانو است‪ ،‬و قدرت توسعه فناوری که نشانگر شجاعت تجاری‌سازی فناوری است‪ ،‬به‬
‫بررسی و رده‌بندی کشورهای مختلف پرداخته است‪.‬‬
‫میزان فعالیت در حوزه فناوری نانو با اس��تفاده از هش��ت ش��اخص مربوط به فناوری نانو محاسبه شده و بر اساس یک مبنای‬
‫مطلق با یکدیگر مقایسه شدند‪ ،‬به این معنا که کشورهای کوچک‌تر در رده پایین‌تری قرار گرفتند‪ .‬این هشت شاخص عبارت‬
‫بودند از نوآوری‌ها‪ ،‬مراکز‪ ،‬سرمایه‌گذاری دولتی‪ ،‬سرمایه‌گذاری بخش خصوصی‪ ،‬سرمایه خطرپذیر‪ ،‬انتشارات‪ ،‬اختراعات‪ ،‬و‬
‫شرکت‌های فعال‪ .‬قدرت توسعه فناوری که به معنای توانایی یک کشور در ایجاد رشد اقتصادی با بهره‌گیری از نوآوری‌های‬
‫فناورانه است‪ ،‬با استفاده از ‪ 6‬شاخص تعیین شد‪ :‬ساخت با استفاده از فناوری‌های باال یا فناوری‌های باال‪-‬متوسط‪ ،‬هزینه تحقیق‬
‫و توسعه‪ ،‬سرمایه فکری (مالکیت فکری)‪ ،‬نیروی پیشران علم و فناوری‪ ،‬مهاجرت دانش‪ ،‬و زیر ساخت‌ها‪.‬‬
‫کشورها با بهره‌گیری از این چارچوب در ‪ 4‬گروه قرار گرفتند‪:‬‬
‫ •کش��ورهای «غالب»‪ :‬این کش��ورها ه��م از فعالیت باال در ح��وزه فناوری نانو‪ ،‬و هم از قدرت توس��عه فن��اوری خوبی برای‬
‫تجاری‌سازی این فناوری برخوردارند؛‬
‫ •کش��ورهای «برج عاج‪ :»1‬دارای فعالیت باالیی در حوزه فناوری نانو هستند‪ ،‬اما احتمال اینکه بتوانند با استفاده از این فناوری‬
‫به توسعه اقتصادی دست یابند پایین است‪ ،‬زیرا قدرت توسعه فناوری پایینی دارند‪.‬‬
‫ •کشورهای طاقچه‌ای‪ :2‬این کشورها از قدرت توسعه فناوری باالیی برخوردارند‪ ،‬اما توانایی حمایت از فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫را در س��طح بین‌المللی که بسیار رقابتی اس��ت‪ ،‬دارا نیستند‪ .‬شاید این کشورها روی توانایی‌های خود در حوزه‌های خاص‬
‫متمرکز شوند‪.‬‬
‫ •کش��ورهای لیگ دس��ته دو‪ :3‬این کش��ورها نه فعالیت باالیی در حوزه فناوری نانو دارند و نه از قدرت توسعه فناوری خوبی‬
‫برخوردارند‪ .‬چنین کشورهایی جایی در توسعه و تجاری‌سازی جهانی فناوری نانو ندارند‪.‬‬
‫بنا بر گفته موسسه ‪ Lux Research‬آمریکا در سال ‪ 2009‬از مرز کشورهای برج عاج رد شد‪ .‬این کشور در زمینه فعالیت‌های‬
‫‪78‬‬
‫مرتبط با فناوری نانو در دنیا پیش��رو اس��ت‪ ،‬اما قدرت توسعه فناوری آن در حد پایین‌تر از متوسط قرار دارد‪ .‬تعداد افرادی که‬
‫در آمریکا در زمینه علم و فناوری دارای تحصیالت دانشگاهی هستند‪ ،‬کم است و این امر در بلندمدت قدرت توسعه فناوری‬
‫این کش��ور را بیش از پیش ضعیف خواهد کرد‪ .‬س��رانه افراد تحصیل‌کرده دانشگاهی در آمریکا کمتر از نصف این مقدار در‬
‫تایوان‪ ،‬کره جنوبی و سنگاپور و کمتر از یک سوم سرانه روسیه است‪.‬‬
‫سطح فعالیت‌های مرتبط با فناوری نانو در ژاپن کمتر از آمریکا است‪ ،‬اما این کشور توانسته است از همین فعالیت کمتر سود‬
‫بیشتری ببرد‪ ،‬زیرا ژاپن از نظر قدرت توسعه فناوری در بین بهترین کشورهای دنیا قرار دارد‪ .‬وابستگی ژاپن به توسعه اقتصادی‬
‫با بهره‌گیری از نوآوری‌های فناورانه بس��یار زیاد اس��ت؛ صنعت ساخت این کشور حدود ‪ 20‬درصد از تولید ناخالص ملی‪ 4‬آن‬
‫را تشکیل می‌دهد که نشان‌دهنده موقعیت خوب ژاپن برای تجاری‌سازی فناوری نانو است‪.‬‬
‫بن��ا بر این مقاله با وجودی که چین فاصله زیادی تا رس��یدن به کش��ورهای غالب دارد‪ ،‬ام��ا توانایی آن به عنوان یک قدرت‬
‫در حوزه فناوری نانو به س��رعت در حال افزایش اس��ت‪ .‬در بس��یاری از برنامه‌های ملی چین‪ ،‬تمرکز خاصی روی فناوری نانو‬
‫وجود دارد و س��رمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در این حوزه در حال افزایش اس��ت‪ .‬در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های‬
‫نانوفناوران��ه چینی به تولید نانومواد عمومی می‌پردازن��د؛ تحقیقات چینی فناوری‌های اختصاصی کمی که دارای حق مالکیت‬
‫فکری باشند‪ ،‬تولید کرده‌اند و محصوالت کمی نیز بر اساس این فناوری‌ها به بازار عرضه شده است‪.‬‬
‫اعضای اتحادیه اروپا از یک وضعیت ترکیبی برخوردارند‪ .‬آلمان یک کش��ور اس��ت‪ ،‬انگلیس جزء کش��ورهای برج عاج‬
‫طبقه‌بندی می‌ش��ود‪ ،‬و سوئد و سوئیس کشورهای طاقچه‌ای محسوب می‌شوند‪ .‬بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا هنوز جزء‬
‫کشورهای لیگ دسته دو به شمار می‌روند‪.‬‬
‫با وجود سرمایه‌گذاری دولتی زیاد در روسیه‪ ،‬این کشور نیز همچنان در لیگ دسته دو جای می‌گیرد‪ .‬از آنجایی که اقتصاد‬
‫روس��یه وابستگی بسیار زیادی به س��ود حاصل از فروش نفت دارد‪ ،‬به شکلی تاریخی نوآوری‌های مبتنی بر فناوری از اهمیت‬
‫باالیی برخوردار نیس��تند‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬با وجودی که روسیه از محققان و دانشمندان زیادی برخوردار است‪ ،‬اما استفاده موثری از‬
‫‪ :Ivory Tower .1‬محل دنج و آرام‪ ،‬گوشه خلوت (مترجم)‪.‬‬
‫‪2. Niche‬‬
‫‪3. Minor League‬‬
‫‪4. GDP‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫استعداد این افراد به عمل نمی‌آید‪ .‬بسیاری از افراد تحصیل‌کرده روسیه به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند‪.‬‬
‫عالوه بر عوامل فناورانه‌ای که در باال توضیح داده ش��دند‪ ،‬تغییر الگوی موفقیت اقتصادی نیز بر بازار فناوری نانو در س��طوح‬
‫صنعتی‪ ،‬شهری و مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارد‪ .‬با وجودی که آمریکای شمالی و اروپای غربی همچنان بیشترین سهم بازار را‬
‫به خود اختصاص می‌دهند‪ ،‬صنعتی شدن سریع و افزایش درآمد چین‪ ،‬هند و کشورهای آسیایی دیگر بازار جهانی را با سرعت‬
‫باالتری به پیش می‌راند‪ .‬بازارهای نوظهور در سایر نقاط جهان‪ ،‬اقتصاد رو به رشد برزیل‪ ،‬و کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه نیز‬
‫به رشد بازار کمک می‌کنند‪.‬‬
‫جدول ‪ 15‬و ‪ 16‬و ش��کل ‪ 7‬و ‪ 8‬حجم بازار فناوری نانو در تصفیه آب و میزان رش��د آن را به تفکیک مناطق جغرافیایی نشان‬
‫می‌دهد‪.‬‬

‫جدول ‪ :15‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو و رشد آن تا سال ‪ 2015‬به تفکیک مناطق جغرافیایی بر‬
‫حسب میلیون دالر (منبع‪)BCC Research :‬‬
‫‪CAGR%‬‬
‫‪2015‬‬ ‫‪2010‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫ناحیه‬
‫‪2010-2015‬‬
‫‪8/9‬‬ ‫‪730‬‬ ‫‪476‬‬ ‫‪436‬‬ ‫‪362‬‬ ‫‪280‬‬ ‫آمریکای شمالی‬

‫‪9/5‬‬ ‫‪352‬‬ ‫‪224‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪103‬‬ ‫اروپا‬

‫‪10/8‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪449‬‬ ‫‪402‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪144‬‬ ‫آسیا و اقیانوسیه‬

‫‪10/4‬‬ ‫‪275‬‬ ‫‪168‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪56‬‬ ‫خاورمیانه‪/‬آفریقا‬

‫‪79‬‬ ‫‪6/5‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪43‬‬ ‫آمریکای التین‪/‬منطقه کارائیب‬

‫‪9/7‬‬ ‫‪2222‬‬ ‫‪1401‬‬ ‫‪1253‬‬ ‫‪883‬‬ ‫‪626‬‬ ‫مجموع‬

‫شکل ‪ :7‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو و رشد آن به تفکیک منطقه جغرافیایی‪ ،2010-2015 ،‬میلیون دالر‬
‫(منبع‪)BCC Research :‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫جدول ‪ :16‬سهم هر یک از مناطق جغرافیایی جهان از بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در سال ‪،2010‬‬
‫درصد (منبع‪)BCC Research :‬‬
‫درصد‬ ‫ناحیه‬
‫‪34‬‬ ‫آمریکای شمالی‬
‫‪16‬‬ ‫اروپا‬
‫‪32‬‬ ‫آسیا و اقیانوسیه‬
‫‪12‬‬ ‫خاورمیانه‪/‬آفریقا‬
‫‪6‬‬ ‫آمریکای التین‪/‬منطقه کارائیب‬
‫‪100‬‬ ‫مجموع‬

‫‪80‬‬

‫شکل ‪ :8‬سهم هر یک از مناطق جغرافیایی جهان از بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در سال ‪ ،2010‬درصد‬
‫(منبع‪)BCC Research :‬‬

‫‪ 1 8‬آمریکای شمالی‬
‫‪ 1 1 8‬آمریکا‬
‫نوآوری ملی فناوری نانو (‪ )NNI‬یک برنامه دولتی اس��ت که فعالیت‌های تحقیق و توس��عه فدرال در زمینه علم‪ ،‬مهندس��ی‬
‫و فناوری نانو و تالش‌های مرتبط با یکدیگر در س��ازمان‌های مش��ارکت‌کننده را هماهنگ می‌کند‪ NNI .‬که در س��ال ‪2001‬‬
‫ب��ا بودج��ه اولیه ‪ 500‬میلیون دالر آغاز به کار کرد‪ ،‬طی ده س��ال بعدی ‪ 12‬میلیارد دالر به خود اختصاص داده اس��ت‪ .‬امروزه‬
‫‪ NNI‬یک نوآوری چند س��ازمانی ش��امل ‪ 25‬آژانس فدرال است که ‪ 15‬تای آن‌ها در سال مالی ‪ 2011‬بودجه تحقیق و توسعه‬
‫نانوفناوری اختصاصی خود را داش��تند‪ .‬این س��ازمان نقش��ی اساس��ی در قرار دادن آمریکا به عنوان پیش��رو تحقیق و توسعه و‬
‫تجاری‌سازی فناوری نانو در دنیا ایفا کرده است‪.‬‬
‫بر اس��اس گزارش س��ومین ارزیابی نوآوری ملی نانوفناوری که به رییس جمهور و کنگره ارائه شده است‪ ،‬آمریکا بر اساس‬
‫سرمایه‌گذاری روی تحقیق‪ ،‬تعداد کلی مقاالت چاپ شده در مهم‌ترین مجالت علمی دنیا‪ ،‬اختراعات درخواست شده و ثبت‬
‫شده‪ ،‬سرمایه‌گذاری بخش خصوصی روی شرکت‌های قدیمی یا تازه تأسیس که به توسعه فناوری نانو اشتغال دارند‪ ،‬و میزان‬
‫فروش محصوالت مبتنی بر فناوری نانو بی‌شک رهبر جهانی نانوفناوری به شمار می‌رود‪.‬‬
‫تمرکز اصلی ‪ NNI‬در زمان آغاز به کار در سال ‪ 2001‬متحول کردن توسعه میکروالکترونیک و فناوری‌های جدید ساخت‬
‫بود‪ ،‬حوزه‌ای که موفقیت چش��مگیری داشته اس��ت‪ .‬از آن زمان در حوزه‌هایی که ‪ 10‬سال پیش بسیار خام بوده و یا پیش‌بینی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫نمی‌ش��دند‪ ،‬فرصت‌های جدیدی ایجاد شده‌اند‪ .‬برخی از این فرصت‌ها که در درخواست بودجه سال ‪ 2011‬گنجانده شده‌اند‪،‬‬
‫می‌توانند تا ‪ 10‬س��ال بعد ‪ NNI‬را به پیش ببرند و مرکز تمرکز «نوآوری‌های ش��اخص‪ »5‬باشند‪ .‬از جمله این حوزه‌ها می‌توان به‬
‫موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫ • نانوپزشکی (به عنوان مثال تصویربرداری‪ ،‬تشخیص و درمان)؛‬
‫ •ذخیره‪ ،‬تولید و تبدیل انرژی؛‬
‫ •تشخیص آالینده‌های زیست‌محیطی و پاک‌سازیآن‌ها؛‬
‫ •نانوکامپوزیت‌های ساختاری و چندکاره؛‬
‫ •امینت ملی (مثل تشخیص و پایش عوامل شیمیایی و زیستی)؛‬
‫ •تولید محصوالت مبتنی بر فناوری نانو‬
‫تمرکز اصلی این کاربردها روی حوزه انرژی و محیط زیس��ت اس��ت‪ 29 .‬درصد از سرمایه‌گذاری‌های فدرال‪ 14 ،‬درصد از‬
‫سرمایه‌گذاری شرکت‌ها‪ 41 ،‬درصد از سرمایه‌گذاری خطرپذیر‪ 21 ،‬درصد از انتشارات و ‪ 59‬درصد از اختراعات فناوری نانو‬
‫به این حوزه‌ها مربوط است‪.‬‬

‫‪ 2 1 8‬کانادا‬
‫موسسه ملی نانوفناوری کانادا (‪ )NINT‬که در سال ‪ 2001‬تأسیس شده است‪ ،‬یک موسسه میان‌رشته‌ای است که به تحقیق در‬
‫زمینه فیزیک‪ ،‬ش��یمی‪ ،‬مهندسی‪ ،‬زیست‌شناس��ی‪ ،‬انفورماتیک و پزشکی اختصاص دارد‪ .‬این موسسه به عنوان مرکز مشارکت‬
‫میان انجمن ملی تحقیقات و دانشگاه آلبرتا عمل کرده و هزینه آن به صورت مشترک توسط دولت کانادا‪ ،‬دولت ایالتی آلبرتا‬
‫و خود دانشگاه تأمین می‌شود‪.‬‬
‫‪81‬‬ ‫تحقیقات ‪ NINT‬روی هشت حوزه پژوهشی میان رشته‌ای متمرکز است‪:‬‬
‫ •ابزارها و حسگرها؛‬
‫ •مواد مهندسی‌شده برای حوزه انرژی؛‬
‫ •مواد و شیمی سطوح تماس؛‬
‫ •ابزارهای مقیاس مولکولی؛‬
‫ •علوم زیستی نانومقیاس؛‬
‫ •‪NEELS/NE3LS6‬؛‬
‫ •آرایش ابرمولکولی نانومقیاس؛‬
‫ •میکروسکوپی الکترونی؛‬
‫ •تئوری و مدل‌سازی‪.‬‬

‫‪ 3 1 8‬مکزیک‬
‫با وجودی که بحث بر سر تأسیس نوآوری ملی نانوفناوری در این کشور از سال ‪ 2006‬وجود داشته است‪ ،‬اما تا سال ‪2010‬‬
‫هنوز چنین مرکزی وجود نداشت‪.‬‬
‫بسیاری از فعالیت‌های نانوفناورانه در این کشور شامل نانوعلم بنیادی است‪ .‬اولویت‌های این کشور عبارتند از‪:‬‬
‫ •نانومغناطیس؛‬
‫ •نانوکاتالیزورها؛‬
‫ •الکتروکاتالیز و جذب؛‬
‫ •نانوالکترونیک و اُپتوالکترونیک؛‬
‫ •زیست‌نانوفناوری؛‬
‫ •نانوبیومواد؛‬
‫‪5. Signature initiatives‬‬
‫‪6. Nano Ethical, Environmental, Economic, Legal, and Social Issues‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •روش‌های تعیین مشخصات مواد نانوساختار؛‬

‫ •سنتز و تعیین مشخصات مواد نانوساختار؛‬
‫ •کربن نانوساختار؛‬
‫ •نانومواد دیگر و نانوپلیمرها‪.‬‬
‫مؤسسات زیادی در مکزیک به تحقیق در حوزه فناوری نانو می‌پردازند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫ •موسسه علم و فناوری ‪Potosi‬؛‬
‫ •دانشگاه خودمختار ‪San Luis Potosi‬؛‬
‫ •دانشگاه پلی‌تکنیک ‪Aguascalientes‬؛‬
‫ •موسسه تحقیقات مواد‪.‬‬
‫عالوه بر این گروه‌های شرکت خانه‌سازی ‪ MECCANO de Mexico‬به دنبال استفاده از فناوری نانو در بازیافت آب است‪.‬‬
‫هدف این شرکت ساخت خانه‌های ارزان و پایدار است تا به نیازهای در حال رشد در مکزیک و کشورهای دیگر پاسخ داده‬
‫شود‪.‬‬
‫در مأموریت حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا در مکزیک که برای ایجاد نگرش��ی روش��ن از فعالیت‌های نانوفناورانه در مکزیک‬
‫انجام ش��ده اس��ت‪ ،‬محققان اروپایی دریافتند که با وجود تالش‌های محققان مکزیکی (عمدتاً از مؤسس��ات شمال مکزیک)‬
‫جامعه دانش��گاهی مکزیک از نیازهای صنعت بس��یار دور است‪ .‬ضعف دیگر جامعه نانوفناوری این کشور عدم یکپارچگی و‬
‫فقدان یک برنامه تحقیقاتی ملی است‪ .‬بسیاری از مؤسسات روی مشکالت مشابهی کار می‌کنند و ارتباطی با نقاط دیگر کشور‬
‫ندارند؛ برای حل این مشکل تأسیس یک شبکه ملی پیشنهاد شده است‪.‬‬
‫با این حال محققان این کش��ور روی بس��یاری از موضوعات م��ورد عالقه دنیا همچون انرژی‪ ،‬حس��گرها و تصفیه آب کار‬
‫می‌کنن��د‪ .‬صنایع و منازل مکزیک به فناوری‌های تصفیه آب نیاز دارند‪ .‬فناوری نانو می‌تواند با بهره‌گیری از نانومواد به عنوان‬
‫فیلترهای مولکولی آب را به شکلی ارزان و تمیز خالص‌سازی کند‪ .‬همچنین با استفاده از نانوغشاها یا نانوذرات می‌توان فلزات‬
‫‪82‬‬
‫س��نگین را حذف ک��رده و آب دریا را نمک‌زدایی نم��ود‪ .‬افزایش جمعیت مکزیک و نیاز به س��اخت منازل جدید پیش‌ران‬
‫دیگری برای استفاده از فیلترهای آب توانمند شده با فناوری نانو به شمار می‌رود‪.‬‬

‫‪ 2 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در آمریکای شمالی و میزان رشد آن‬
‫در آمریکای ش��مالی ایاالت متحده فعال‌ترین کش��ور در زمینه اس��تفاده از فناوری نانو در تصفیه آب بوده و تا ‪ 5‬سال آینده‬
‫(تا س��ال ‪ )2015‬همین وضعیت ادامه خواهد داش��ت‪.‬کانادا دارای منابع آب شیرین زیادی بوده و ساالنه تنها ‪ 2‬درصد از منابع‬
‫تجدیدپذیر خود را اس��تخراج می‌کند؛ بنابراین عالقه زیادی به این حوزه از خود نش��ان نمی‌دهد‪ .‬مکزیک نیازهایی دارد که‬
‫می‌توانند با بهره‌گیری از فناوری نانو رفع شوند؛ با این حال این کشور از فعالیت‌های تحقیق توسعه کم در زمینه فناوری نانو و‬
‫قدرت توسعه فناوری پایینی برای تجاری‌سازی چنین محصوالتی برخوردار است‪ .‬به همین دلیل بازار آمریکای شمالی عمدتاً‬
‫به پیشرفت‌های ایاالت متحده مربوط است‪.‬‬

‫‪ 1 2 8‬روندهای اقتصادی‬
‫در آمریکا تولید ناخالص ملی با نرخ پایین ‪ 2/2‬درصد در سال ‪ 2007‬ادامه داشت‪ .‬در اواسط سال ‪ 2008‬آمریکا و بیشتر نقاط‬
‫دنیا دچار رکود اقتصادی ش��ده و کاهش تولید ناخالص داخلی تقریباً تا انتهای سال ‪ 2009‬ادامه داشت‪ .‬در سال ‪ 2010‬آمریکا‬
‫رشد اقتصادی خود را بازیافته و ‪ GDP‬در یک مسیر افزایشی (‪ 2‬درصد یا باالتر) قرار داشته است‪ .‬بنا بر بسیاری از پیش‌بینی‌ها‬
‫در سال ‪ 2010‬نرخ رشد اقتصادی آمریکا بین ‪ 2‬تا ‪ 4‬درصد خواهد بود‪ .‬دفتر بودجه کنگره‪ 7‬آمریکا برای دوره زمانی ‪ 2011‬تا‬
‫‪ 2015‬نرخ رشد ‪ 5/7‬درصدی برای ‪ GDP‬پیش‌بینی کرده است‪.‬‬
‫در اواسط بحران مالی جهانی‪ ،‬بودجه مربوط به پروژه‌های زیرساخت شهری کاهش یافته و عدم قطعیت‌ها و محدودیت‌ها در‬
‫زمینه وام گرفتن‪ ،‬برنامه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را مختل کرد‪ .‬در سال ‪ 2010‬پیشرفت‌هایی ایجاد شد‪ ،‬اما تا زمان‬
‫تهیه این گزارش هنوز این مسائل به طور کامل رفع نشده‌اند‪ .‬میزان رشد اشتغال هنوز راکد است‪ .‬برخی از اقتصاددان‌ها نگران‬
‫‪7. Congressional Budget Office‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ایجاد یک رکود دیگر هس��تند‪( .‬الزم به ذکر اس��ت که در طول دوره بحران مالی جهان��ی‪ ،‬دالر آمریکا از وضعیت «پناهگاه‬
‫امن‪ »8‬خود منتفع شده است)‪.‬‬
‫با در نظر گرفتن این نکته که بودجه مربوط به زیرساخت‌ها در حال اجرایی شدن است و با فرض ایجاد بهترین شرایط‪ ،‬انتظار‬
‫می‌رود پروژه‌های ناتمام ش��هری به پیش بروند‪ .‬با پیش‌بینی اقتصادی خوش‌بینانه‌تر و در نتیجه کاهش اعتبار پیش‌بینی‪ ،‬انتظار‬
‫می‌رود اس��تفاده‌کنندگان نهایی صنعتی نیز س��رمایه‌گذاری زیادی در این حوزه انجام دهند‪ .‬با بازگشت به تولید ناخالص ملی‬
‫قوی‌تر و افزایش اشتغال‪ ،‬مصرف‌کنندگان نیز پول بیشتری خرج خواهند کرد‪.‬‬

‫‪ 2 2 8‬فعالیت نانوفناورانه‬
‫در گزارش سومین ارزیابی نوآوری ملی نانوفناوری به رییس جمهور و کنگره (مارس ‪ )2010‬آمده است که ‪ NNI‬که در ‪10‬‬
‫سال گذشته از طریق سازمان‌های فدرال موفق به جمع‌آوری حدود ‪ 12‬میلیارد دالر سرمایه برای توسعه نانوفناوری شده است‪،‬‬
‫«اثر ش��تاب‌دهنده و بسیار اساسی» در رشد صنعت نانوفناوری در آمریکا داشته است و باید ادامه یابد‪.‬به‌عالوه‪ ،‬آمریکا به دلیل‬
‫فعالیت‌های ‪ NNI‬و بر اساس پارامترهایی چون انتشارات و اختراعات در زمینه فناوری نانو در رده اول جهان قرار گرفته است‪.‬‬
‫با این حال در این گزارش همچنین بیان شده است که موقعی آمریکا را رقبایی چون چین‪ ،‬کره جنوبی و اتحادیه اروپا تهدید‬
‫می‌کنند‪ .‬برای مقابله با این تهدیدها و حفظ برتری آمریکا در زمینه فناوری نانو پیش��نهاد ش��ده اس��ت که تغییراتی در برنامه‌ها‬
‫و سیاس��ت‌گذاری‌های فدرال صورت گیرد‪ .‬در س��ال ‪ 2009‬ارزش محصوالت نهایی که از قطعات مبتنی بر فناوری نانو بهره‬
‫برده‌اند‪ 224 ،‬میلیارد دالر بود که از این مقدار ‪ 80‬میلیارد دالر به آمریکا اختصاص داشت‪ .‬با این حال سهم فروش آمریکا از‬
‫این محصوالت از سال ‪ 2007‬تا ‪ 2009‬از ‪ 39‬درصد به ‪ 35‬درصد کاهش یافته است‪.‬‬
‫چون آمریکا بر این باور است که فناوری نانو می‌تواند نقش مهمی در حل مشکالت جهانی داشته باشد‪ ،‬کاربردهای انرژی و‬
‫‪83‬‬ ‫محیط زیست رشد سریعی داشته‌اند‪ .‬بنا بر ارزیابی ‪ 29 ،NNI‬درصد از سرمایه‌گذاری‌های فدرال‪ 14 ،‬درصد از سرمایه‌گذاری‬
‫شرکت‌ها‪ 41 ،‬درصد از سرمایه‌گذاری خطرپذیر‪ 21 ،‬درصد از انتشارات و ‪ 59‬درصد از اختراعات فناوری نانو به این حوزه‌ها‬
‫مربوط است‪.‬‬

‫‪ 3 2 8‬نیاز به آب‬
‫در آمریکا جمع‌آوری اطالعات مربوط به مصرف ملی آب از سال ‪ 1950‬آغاز شده و با فواصل زمانی ‪ 5‬ساله توسط سازمان‬
‫بررسی‌های زمین‌شناختی آمریکا (‪ )USGS9‬انجام می‌شود‪ .‬بررسی‌های انجام شده در سال ‪ 2005‬نشان دادند که روزانه حدود‬
‫‪ 1550‬میلیارد لیتر آب استخراج می‌شود‪.‬‬
‫‪ 80‬درصد از این مقدار از منابع آبی سطحی و ‪ 20‬درصد از منابع آبی زیرزمینی برداشت می‌شود‪ .‬سامانه‌های بزرگ تهیه آب‬
‫بر منابع سطحی همچون رودخانه‌ها‪ ،‬دریاچه‌ها و مخازن آبی بزرگ تکیه دارند‪ ،‬در حالی که سامانه‌های کوچک‌تر آب را از‬
‫طریق پمپاژ از چاه‌هایی که به سفره‌های آب زیرزمینی متصل هستند‪ ،‬فراهم می‌آورند‪.‬‬
‫در برخی نقاط آمریکا زوال منابع آبی و افزایش هزینه تهیه آب آش��امیدنی موجب ایجاد مش��کل کمبود آب ش��ده اس��ت‪.‬‬
‫در این ش��رایط ممکن است اس��تفاده‌کنندگان صنعتی آب‪ ،‬مخصوصاً مراکزی همچون نیروگاه‌ها که به آب بسیار زیادی نیاز‬
‫دارند‪ ،‬با مصرف‌کنندگان این مایع حیاتی بر سر منابع آبی رقابت کنند‪ .‬این امر موجب شده است شرکت‌های بیشتری به دنبال‬
‫استفاده از روش‌های تصفیه آب برای بازیافت آب فرایندی یا فاضالب کارخانجات خود باشند‪ .‬همچنین تقاضا برای استفاده‬
‫از روش‌های تصفیه پس��اب ش��هری به منظور اس��تفاده‌های غیرآشامیدنی در کش��اورزی و باال بردن سطح آب‌های زیرزمینی‬
‫افزایش می‌یابد‪.‬‬
‫با وجودی که نیروگاه‌ها بیشترین استفاده صنعتی از آب خالص را به خود اختصاص داده‌اند‪ ،‬کارخانجات تولید نیمه‌رساناها‬
‫که در آن‌ها از آب بس��یار خالص برای شستش��وی ویفرهای نیمه‌رسانا استفاده می‌ش��ود‪ ،‬از نظر سخت‌گیری در استاندار آب‬
‫مصرف��ی در رتب��ه اول قرار دارند‪ .‬وجود روش‌های تصفیه آب مؤثرتر برای تولید آب بس��یار خال��ص می‌تواند موجب ایجاد‬
‫صرفه‌جویی در وقت و هزینه این صنعت ش��ود‪ .‬این احتمال وجود دارد که قوانین جدید مربوط به آب هم برای اس��تفاده‌های‬
‫‪8. Safe haven‬‬
‫‪9. U.S. Geological Survey‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ش��هری و هم در کاربردهای صنعتی در آینده نزدیک به اجرا درآیند؛ اجرای این قوانین با بهره‌گیری از محصوالت مبتنی بر‬
‫فناوری نانو امکان‌پذیر خواهد بود‪.‬‬

‫‪ 4 2 8‬تصفیه آب‬
‫در آمریکا منابع آبی س��نتی‌تر (یعنی ارزان‌تر) از قبل در حال استفاده هس��تند‪ ،‬بنابراین این کشور برای توسعه منابع آبی باید‬
‫روی گزینه‌ه��ای گران‌تر س��رمایه‌گذاری کند‪ .‬از میان تمام روش‌های تصفیه آب‪ ،‬نمک‌زدایی از یک منبع آبی ش��ور محلی‬
‫اغلب ارزان‌تر و زیست‌س��ازگارتر از روش‌های س��نتی همچون ساخت س��د‪ ،‬قنات‪ ،‬کانال‪ ،‬آبگیری منابع سطحی یا لوله‌کشی‬
‫در مس��افت‌های طوالنی اس��ت‪ .‬این شرایط موجب شده است که بازار آمریکا برای محصوالت مربوط به نمک‌زدایی یکی از‬
‫بازارهایی باش��د که با سرعت بسیار باالیی در حال رشد است‪ .‬تقریباً تمام مراکز نمک‌زدایی موجود و تمام مراکزی که برای‬
‫تأسیس آن‌ها در آینده برنامه‌ریزی شده است‪ ،‬بر اسمز معکوس مبتنی هستند‪.‬‬
‫دول��ت فدرال از ایده اس��تفاده از نمک‌زدایی برای توس��عه منابع آبی کش��ور حمایت می‌کند‪ .‬در ماه می س��ال ‪ 2010‬دفتر‬
‫احی��ای اراضی ای��االت متحده‪ 10‬اعالم کرد که یک کمک‌هزین��ه برای تحقیق و مطالعه آزمایش��گاهی‪ ،‬پروژه‌های پایلوت و‬
‫پروژه‌های امکان‌س��نجی در زمینه نمک‌زدایی و خالص‌س��ازی آب اختصاص داده اس��ت‪ .‬این دفتر از طریق «برنامه تحقیق و‬
‫توس��عه نمک‌زدایی و خالص‌س��ازی آب» با صنایع خصوصی‪ ،‬دانش��گاه‌ها‪ ،‬مراکز تصفیه آب و س��ازمان‌های دیگر همکاری‬
‫می‌کند تا محدوده وسیعی از نیازهای مربوط به نمک‌زدایی و خالص‌سازی آب را رفع نماید‪ .‬بخشی از این برنامه بهبود فرایند‬
‫اسمز معکوس با استفاده از نانوفناوری است‪.‬‬
‫ب��ه دلیل س��طح پایین فعالی��ت مکزیک در زمینه فن��اوری نانو و قابلیت‌های محدود توس��عه تجاری در این کش��ور احتمال‬
‫تجاری‌سازی محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو تا سال ‪ 2015‬وجود ندارد‪ .‬با این حال نیازهای آبی این کشور باعث‬
‫خواهد شد محصوالت نانوفناورانه مربوط به این نیازها را از خارج از کشور وارد کند‪.‬‬ ‫‪84‬‬
‫به عنوان مثال مکزیک می‌خواهد ظرفیت نمک‌زدایی از آب مورد استفاده در کاربردهای شهری‪ ،‬صنعتی و همچنین صنعت‬
‫گردش��گری را افزایش دهد‪ .‬در این کشور حداقل ش��ش مرکز بزرگ اسمز معکوس روی آب دریا در مرحله برنامه‌ریزی یا‬
‫ساخت قرار دارند‪ .‬عالوه بر این پروژه‌های شهری‪ ،‬مراکز نمک‌زدایی کوچکی برای هتل‌ها یا زمین‌های گلف ساخته خواهد‬
‫شد‪.‬‬

‫‪ 3 8‬اروپا‬
‫در سال ‪ 2005‬کمیسیون اروپا (‪ )EC‬برنامه اجرایی «نانوعلم و نانوفناوری‪ :‬برنامه اجرایی اروپا ‪ »2005-2009‬را پذیرفت‪ .‬این‬
‫سند بر اساس حوزه‌های اولویت‌دار تعریف‌شده در ابالغ سال ‪ 2004‬با عنوان «به سوی یک راهبرد اروپایی برای فناوری نانو»‬
‫یک سری اقدامات برای اجرای یک استراتژی ایمن‪ ،‬یکپارچه و مسئوالنه تعریف می‌کند‪.‬‬
‫حمایت مالی از تحقیقات فناوری نانو تحت برنامه چارچوبی اتحادیه اروپا از ‪ 1/9‬میلیارد دالر برای دوره چهارس��اله ‪2003‬‬
‫ت��ا ‪ 2006‬به ‪ 1/5‬میلیارد دالر برای دوره دو س��اله ‪ 2007‬و ‪ 2008‬افزایش یافته اس��ت‪.‬انتظار می‌رود ت��ا پایان برنامه چارچوبی‬
‫هفتم (‪ )FP7‬در س��ال ‪ 2013‬شاهد رشد بیشتری در این زمینه باشیم‪ .‬سرمایه‌گذاری کمیسیون اروپا توسط حمایت مالی عمده‬
‫دولت‌های عضو اتحادیه اروپا صورت پذیرفته است‪.‬‬

‫‪ 4 3 8‬فرانسه‬
‫فناوری نانو درفرانسه به صنعت میکروالکترونیک گره خورده است‪ .‬در این کشور سرمایه مورد نیاز برای تحقیق و توسعه این‬
‫فناوری از منابع مختلفی تأمین می‌شود‪ .‬آژانس ملی تحقیقاتی از برخی برنامه‌های نانوفناورانه همچون ‪ ،Pnano‬مواد و فرایندها‪،‬‬
‫و ‪ Health, Environment and Safety Work‬که به بررسی سمیت نانوذرات می‌پردازد‪ ،‬حمایت می‌کند‪.‬‬
‫برنامه ‪ France Nano2012‬که یک برنامه ارتباطی میان صنعت و تحقیقات به شمار می‌رود‪ ،‬در حال توسعه فناوری‌هایی‬
‫برای تولید نسل بعدی مدارات مجتمع است‪ .‬این پروژه ‪ 2/7‬میلیارد دالری توسط ‪ STMicroelectronics‬هدایت شده و ‪615‬‬

‫‪10. U.S. Bureau of Reclamation‬‬

 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫میلیون دالر از کمک‌های دولتی بهره‌مند شده است‪.‬‬

‫دولت فرانس��ه برنامه‌ای پیشنهاد داده است که اگر تصویب ش��ود برای اولین بار در اروپا شاهد وجود قوانین مشخصی برای‬
‫تولی��د‪ ،‬واردات ی��ا بازاریابی م��واد نانوذره‌ای خواهیم بود‪ .‬اگر این قانون پذیرفته ش��ود‪ ،‬چالش‌های زیادی برای ش��رکت‌ها‪،‬‬
‫قانون‌گذاران و دولت فرانس��ه ایجاد خواهد کرد‪ .‬این امر همچنین ممکن اس��ت انطباق‌پذیری قوانین فرانس��ه با قوانین اتحادیه‬
‫اروپا را زیر سؤال ببرد‪.‬‬

‫‪ 5 3 8‬آلمان‬
‫آلمان دارای بیش از ‪ 350‬ش��رکت اس��ت که بیش از ‪ 30‬درصد فعالیت کس��ب و کاری آن‌ها بر فناوری نانو مبتنی اس��ت‪.‬‬
‫همچنین حدود ‪ 380‬شرکت نیز در این کشور وجود دارند که فناوری نانو بخش کوچکی از فعالیت‌های آن‌ها را تشکیل داده‬
‫و یک فعالیت جانبی برای آن‌ها محسوب می‌شود‪ .‬تخمین زده می‌شود در سال ‪ 2010‬سرمایه‌گذاری خصوصی در این کشور‬
‫روی فناوری نانو حدود ‪ 600‬میلیون دالر بوده باشد‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2006‬دول��ت فدرال آلمان برنامه ن��وآوری نانو را آغاز کرد که برنامه اجرای��ی ‪ 2010‬برای بهبود وضعیت تحقق‬
‫‪11‬‬

‫اقتصادی فناوری نانو در آلمان محس��وب می‌ش��د‪ .‬هدف این برنامه ایجاد یک ش��بکه بهبودیافته میان علم‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬آموزش و‬
‫مردم و انگیزش بیش��تر برای گردهم‌آوری منابع بود‪ .‬دولت آلمان از ابتدای اجرای این برنامه تا س��ال ‪ 2009‬حدود ‪ 20‬میلیارد‬
‫دالر روی تحقیق و توسعه فناوری نانو سرمایه‌گذاری کرده است‪.‬‬
‫بخش مهندس��ی محیط زیس��ت آلمان یکی از فعال‌ترین بخش‌های صنعتی این کش��ور به شمار می‌رود‪ .‬بنا بر تحقیقی که در‬
‫س��ال ‪ 2006‬توسط وزارت فدرال محیط زیست‪ 12‬انجام شد‪ 1/8 ،‬میلیون نفر در زمینه حفاظت از محیط زیست کار می‌کردند‪.‬‬
‫این وزارتخانه پیش‌بینی کرده است که بازار فناوری‌های زیست‌محیطی در زمینه کارایی انرژی‪ ،‬مدیریت پایدار آب‪ ،‬حمل و‬
‫‪85‬‬ ‫نقل پایدار‪ ،‬تولید انرژی‪ ،‬کارایی مواد و مواد خام و بازیافت ضایعات تا سال ‪ 2020‬بیش از دو برابر افزایش یافته و به ‪ 3‬تریلیون‬
‫دالر برس��د‪ .‬آلمان در زمینه فناوری‌های زیست‌محیطی یکی از کش��ورهای پیشرو در دنیا به شمار می‌رود‪ .‬سهم این کشور از‬
‫بازار جهانی فناوری‌های زیست‌محیطی بیش از سهم آمریکاست‪.‬‬
‫انتظار می‌رود فناوری نانو در بسیاری از بخش‌های زیست‌محیطی یک پیش‌ران قطعی برای توسعه فناوری‌های خالقانه و کارا‬
‫باشد‪ .‬حذف آالینده‌های آب‪ ،‬خاک و هوا از طریق فیلتراسیون و پاک‌سازی کاتالیستی‪ ،‬فناوری‌های حسگری برای تشخیص‬
‫آالینده‌ها‪ ،‬حفاظت از محیط زیس��ت به ش��کل یکپارچه با بخش تولید و با کمترین میزان دورریز مواد و اتالف انرژی‪ ،‬و ارائه‬
‫روندهای موثر برای تبدیل‪ ،‬ذخیره‌سازی‪ ،‬پخش و به‌کارگیری انرژی از حوزه‌های کاربردی مورد انتظار به شمار می‌روند‪.‬‬

‫‪ 6 3 8‬ایتالیا‬
‫در ایتالیا هیچ نوآوری ملی برای فناوری نانو تعریف نشده است‪ .‬با این حال تقریباً تمام دانشگاه‌ها و گروه‌های تحقیقات ملی‬
‫که دارای برنامه‌های مربوط به فناوری هستند‪ ،‬در زمینه تحقیق و توسعه فناوری نانو فعال می‌باشند‪.‬‬
‫در ایتالیا پنج مرکز تعالی نانوفناوری وجود دارد‪ .‬در س��ال ‪ 2009‬دولت این کشور حدود ‪ 80‬میلیون دالر در زمینه تحقیقات‬
‫مرب��وط ب��ه فناوری نانو هزینه کرده اس��ت که از ای��ن مقدار ‪ 54‬میلیون دالر ب��ه ناحیه ‪ Veneto‬اختصاص یافته اس��ت‪ .‬مبالغی‬
‫ک��ه در این ناحیه پخش ش��ده‌اند‪ ،‬صرف حمایت از بی��ش از ‪ 10‬برنامه صنعتی ملی از جمله در حوزه‌های س�لامت‪ ،‬خودرو‪،‬‬
‫زیست‌پزشکی‪ ،‬مواد پیشرفته‪ ،‬سامانه‌های ارتباطی‪ ،‬ایمنی غذایی‪ ،‬و حمل و نقل شده است‪ .‬دولت منطقه‌ای ‪ Veneto‬نیز در طی‬
‫‪ 5‬سال ‪ 75‬تا ‪ 82‬میلیون یورو در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کند‪.‬‬
‫بس��یاری از شرکت‌های معروف از جمله فیات‪ Olivetti ،ENI ،STMicoelectronics ،Pirelli ،‬و گروه ‪ Finmeccanica‬در‬
‫زمینه فناوری نانو فعال هس��تند‪ .‬به طور معمول فعالیت‌های تحقیق و توس��عه این شرکت‌ها به کسب و کار اصلی آن‌ها مربوط‬
‫اس��ت‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬ش��رکت‌های کوچک زیادی نیز وجود دارند که در حوزه‌های کاربردی مختلفی از جمله مواد‪ ،‬حس��گرها و‬

‫‪11. Nano-Initiative‬‬
‫‪12. Federal Environment Ministry‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ابزارها‪ ،‬عملیات سطحی‪ ،‬تجهیزات‪ ،‬و سامانه‌های بهداشتی و پزشکی به کار مشغولند‪.‬‬
‫وزارت تحقیق��ات ایتالیا از طریق مرک��ز بین‌المللی فیزیک تئوریک (‪ )ICTP13‬از برنامه‌ه��ای نانوفناورانه در آفریقا حمایت‬
‫می‌کند‪ ICTP.‬با ش��بکه پان آفریقایی ‪ NanoAfnet‬که محققان حوزه نانوفناوری را از ‪ 29‬کش��ور آفریقایی گرد هم می‌آورد‪،‬‬
‫در ارتباط است‪.‬‬
‫‪ ICTP‬در حال ایجاد یک نوآوری در الجزیره‪ ،‬مراکش و تونس اس��ت تا تکنس��ین‌ها را در زمینه اس��تفاده از ابزارهای مبتنی‬
‫ب��ر فناوری نان��و آموزش داده و به محققان در زمین��ه برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی که هدف آن‌ها س��نتز‪ ،‬تعیین‬
‫مش��خصات و مدل‌سازی مواد نانوس��اختار است‪ ،‬کمک کند‪ .‬هدف این پروژه تسهیل اس��تفاده از فناوری نانو در حوزه‌هایی‬
‫همچون انرژی و خالص‌سازی آب است‪.‬‬

‫‪ 7 3 8‬اسپانیا‬
‫در اس��پانیا س��رمایه‌گذاری روی فن��اوری نانو در س��ال ‪ 2002‬و زمانی آغاز ش��د که دول��ت این کش��ور فناوری‌های نانو‪،‬‬
‫میکروالکترونیک و توس��عه یکپارچه م��واد را جزء یکی از ‪ 11‬برنامه تحقیقات راهبردی خود ق��رار داد‪ .‬این برنامه تحقیقاتی‬
‫موارد زیر را پوشش می‌دهد‪:‬‬
‫ •یک لیزر اشعه ایکس پالسی چندکاره و بسیار روشن؛‬
‫ •تحقیقات پایه در زمینه فیزیک ذرات؛‬
‫ •آشکارگرهای ‪ ATLAS14‬و ‪.CMS15‬‬
‫در س��ال ‪ 2009‬اس��پانیا و پرتغال یک مرکز تحقیقاتی مشترک در زمینه فناوری نانو در ش��مال لیسبون و نزدیک مرز اسپانیا‬
‫افتتاح کردند‪ .‬این مرکز در زمینه نانوپزشکی‪ ،‬پایش‌های زیست‌محیطی‪ ،‬نانوالکترونیک‪ ،‬و نانودستکاری مولکولی کار خواهد‬
‫کرد‪ .‬در اسپانیا و در حوزه نانوفناوری‪ ،‬این اولین مرکز با وضعیت یک سازمان بین‌المللی به شمار می‌رود‪.‬‬ ‫‪86‬‬
‫انتظار می‌رود حوزه تصفیه آب در اسپانیا از تحقیقات فناوری نانو در این کشور بهره‌مند شود‪ .‬منابع آبی اسپانیا در حال تمام‬
‫ش��دن است و توس��عه ک ّمی آب آشامیدنی یکی از اولویت‌های زیست‌محیطی این کش��ور به شمار می‌رود‪ .‬این کشور دارای‬
‫باالترین ظرفیت نمک‌زدایی در اروپاس��ت که عمدتاً بر اسمز معکوس متکی اس��ت‪ .‬اسپانیا همچنین بزرگ‌ترین صادرکننده‬
‫فناوری نمک زدایی با پروژه‌های تکمیل‌شده در دنیا به حساب می‌آید‪.‬‬

‫‪ 8 3 8‬انگلیس‬
‫انگلیس از نظر تعداد کس��ب و کارهای نانوفناورانه فعال‪ ،‬پس از آمریکا و آلمان در رده س��وم قرار داش��ته و از نظر تعداد‬
‫اختراعات ثبت شده در حوزه این فناوری‪ ،‬پس از آمریکا‪ ،‬ژاپن و آلمان رده چهارم را به خود اختصاص داده است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2009‬دول��ت انگلی��س اعالم کرد در نظر دارد یک راهب��رد ملی برای فناوری نانو تعیین کن��د‪ .‬یک گروه رهبری‬
‫نانوفناوری‪ 16‬تش��کیل ش��د تا این نوآوری را هدایت نماید‪ .‬حمای��ت دولتی از این برنامه از طریق فراخوان مس��ابقه بزرگ از‬
‫ط��رف هیئت راهبردهای تحقیقات��ی (‪ )TSB17‬و انجمن‌های تحقیقات‪18‬صورت می‌گیردتا از توس��عه کاربرهای خالقانه برای‬
‫فناوری‌های نانو حمایت کند‪.‬‬
‫در اکتب��ر س��ال ‪« 2009‬راهبرد فناوری‌ه��ای نانومقیاس ‪ TSB‬از ‪ 2009‬ت��ا ‪ »2012‬آغاز به کار کرد؛ ه��دف این کار تعیین‬
‫‪19‬‬

‫چارچوب‌هایی برای تحقیقات کاربردی در آینده است‪ .‬حوزه‌های کاربردی شامل موارد زیر هستند‪:‬‬
‫ •مبارزه با عفونت از طریق شناسایی؛‬
‫ •پزشکی احیاگر؛‬

‫‪13. International Center for Theoretical Physics‬‬

‫‪14. A Totoidal LHC ApparatuS‬‬
‫‪15. Compound Muon Solenoid‬‬
‫‪16. Nanotechnologies Leadership Group‬‬
‫‪17. Technology Strategy Board‬‬
‫‪18. Research Councils‬‬
‫‪19. TSB Nanoscale Technologies Strategy 2009-2012‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •رسانش هدفمند عوامل درمانی و تشخیص پزشکی؛‬

‫ •انرژی خورشیدی؛‬
‫ •گرفتن کربن (گاز دی اکسید کربن) و به کار گیری آن‬
‫کاربردهای زیست‌محیطی در حوزه تمرکز این برنامه قرار ندارند‪.‬‬

‫‪ 9 3 8‬روسیه‬
‫س��هم روسیه از انتش��ارات مربوط به فناوری نانو پایین است‪ ،‬اما در بخش محیط زیست و غذاهای کشاورزی از میانگین دنیا‬
‫بسیار باالتر است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2007‬موسس��ه نانوفناوری‌های روس��یه (‪ )RUSNANO‬بر اس��اس قانون فدرال تأسیس ش��د‪ .‬این موسسه مسئول‬
‫‪20‬‬

‫پیش��رفت‌های نانوفناورانه محرک‪ ،‬ایجاد یک زیرس��اخت‪ ،‬و اجرای پروژه‌های صنعتی از طریق سرمایه‌گذاری مشترک روی‬
‫پروژه‌هایی است که قابلیت‌های تجاری یا اجتماعی باالیی دارند‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2010‬ش��بکه نانوفناوری روس��یه (‪ )RNN21‬در این کشور آغاز به کار کرد‪ .‬هدف این ش��بکه افزایش حجم تولید‬
‫محصوالت نانویی و ایجاد یک نقطه برای ورود شرکت‌های روسی به بازار جهانی است‪.‬‬
‫تمرکز اصلی روسیه روی حوزه‌های نانوفناورانه زیر است‪:‬‬
‫ •نانوالکترونیک؛‬
‫ •نانومهندسی؛‬
‫ •نانومواد کارکردی برای بخش انرژی و هوافضا؛‬
‫ •استفاده از فناوری نانو در ایجاد امنیت‪.‬‬
‫‪87‬‬ ‫در حوزه نانوموادی که می‌توانند در تصفیه آب به کار روند‪ ،‬این کشور روی ساخت غشاها و سامانه‌های کاتالیستی کار می‌کند‪.‬‬

‫‪ 10 3 8‬ترکیه‬
‫در سال ‪ 2008‬ترکیه از نظر تعداد انتشارات در حوزه فناوری نانو در رتبه ‪ 24‬دنیا قرار داشت‪ .‬با وجودی که رتبه این کشور‬
‫از بس��یاری از کش��ورهای عضو اتحادیه اروپا باالتر است‪ ،‬اما از نظر تعداد سرانه انتش��ارات پایین‌تر از کشورهای این اتحادیه‬
‫قرار دارد‪.‬‬
‫فعال‌ترین مؤسسات ترکیه در حوزه فناوری نانو عبارتند از‪:‬‬
‫ •دانشگاه فنی خاورمیانه؛‬
‫ •دانشگاه ‪Hecettepe‬؛‬
‫ •دانشگاه فنی استانبول؛‬
‫ •دانشگاه ‪Bilkent‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Gazi‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Ege‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Dokuz Eylul‬؛‬
‫ •موسسه فناوری ‪Gebze‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪.Ondokuz Mayis‬‬
‫بیشترین تعداد انتشارات این کشور مربوط به حوزه‌های امنیت‪ ،‬غذاهای کشاورزی‪ ،‬ترکیبات شیمیایی و مواد و محیط زیست است‪.‬‬

‫‪ 11 3 8‬اوکراین‬
‫همانند روسیه اوکراین نیز تعداد انتشارات نانوفناورانه پایینی دارد‪ ،‬اما در حوزه غذاهای کشاورزی و محیط زیست باالتر از‬

‫‪20. Russian Corporation of Nanotechnologies‬‬

‫‪21. Russian Nanotechnology Network‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫میانگین جهانی قرار دارد‪.‬‬

‫در س��ال ‪ 2009‬دولت اوکراین یک برنامه نانوفناوری ملی برای دوره زمانی ‪ 2010‬تا ‪ 2014‬تعریف کرد‪ .‬قرار اس��ت بودجه‬
‫کلی این برنامه حدود ‪ 224‬میلیون دالر باش��د‪ .‬برنامه ملی نانوفناوری از هش��ت حوزه تحقیقاتی تش��کیل ش��ده و شامل توسعه‬
‫زیرساخت‌های نانوصنعتی است‪.‬‬

‫‪ 4 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در اروپا و میزان رشد آن‬
‫‪ 1 4 8‬روندهای اقتصادی‬
‫با وجود افزایش قیمت نفت و کاهش رشد اقتصادی آمریکا‪ ،‬اقتصاد اروپا در سال‌های ‪ 2006‬و ‪ 2007‬بهتر از حد انتظار ظاهر‬
‫شده و تولید ناخالص داخلی (‪ )GDP‬آن بین ‪ 2/6‬تا ‪ 3‬درصد بود‪ .‬در اواسط ‪ 2008‬و زمان بحران جهانی اقتصاد‪ ،‬تصویر اقتصاد‬
‫اروپا به کلی دچار تغییر ش��د‪ .‬این رکود باعث ورشکس��تگی تعدادی از بانک‌های اروپایی‪ ،‬پایین آمدن ش��اخص س��هام‌های‬
‫مختلف‪ ،‬و کاهش بس��یار زیاد ارزش بازار کاالها و دارایی‌ها ش��د‪ .‬انتظار می‌رود پس از یک کاهش ‪ 4/2‬درصدی در ناحیه‬
‫یورو در س��ال ‪ ،2010‬بیشتر کشورهای اروپایی به رش��د تولید ناخالص داخلی ادامه دهند‪ .‬با این حال رشد کشورهای آلمان‪،‬‬
‫فرانس��ه‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬هلند‪ ،‬س��وئد و انگلیس کم بوده (زیر ‪ 1/5‬درصد) و عمدتاً بر برنامه‌های تش��ویقی با اثرات میرا متکی هستند‪.‬‬
‫بیش��تر کشورهای اروپای شرقی رشد بهتری نسبت به کش��ورهای حوزه یورو داشته و در میان آن‌ها لهستان از قوی‌ترین رشد‬
‫برخوردار خواهد بود‪.‬‬
‫چالش مالی پرتغال‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬ایرلند‪ ،‬یونان و اس��پانیا که به نام ‪ PPIGS‬معروف اس��ت‪ ،‬همچنین یک معضل اس��ت‪ ،‬اما به نظر‬
‫نمی‌رس��د این کشورها دیگر تأثیر زیادی بر بازارهای اتحادیه اروپا یا کل جهان داشته باشند‪ .‬اخیرا ً وضعیت بخش تولید اروپا‬
‫نیز نویدبخش نشان می‌دهد‪.‬‬
‫‪88‬‬
‫‪ 2 4 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫موقعیت کشورهای اروپایی در زمینه فعالیت‌های مرتبط با فناوری نانو بسیار متنوع است‪ .‬آلمان از منظر توسعه علم و فناوری‬
‫جزء کش��ورهای غالب به ش��مار می‌رود‪ .‬انگلیس همانند آمریکا از فعالیت‌های تحقیق و توسعه خوبی برخوردار است‪ ،‬اما در‬
‫زمینه معرفی محصوالت جدید به بازار عقب اس��ت‪ .‬س��وئد و س��وئیس در برخی بازارهای خاص (بازارهای طاقچه‌ای) قوی‬
‫هستند؛ کشورهای دیگر اتحادیه اروپا در «لیگ دسته دو» جای می‌گیرند‪ .‬اطالعات بیشتر در زمینه فعالیت‌های اعضای اتحادیه‬
‫اروپا را می‌توان در بخش معرفی شرکت‌ها پیدا کرد‪.‬‬

‫‪ 3 4 8‬نیاز به آب‬
‫اروپ��ا به ط��ور کلی دارای زیرس��اخت‌ها و برنامه‌های مدیریت آب بس��یار خوب��ی در زمینه مصرف آب ب��وده و برخی از‬
‫بزرگ‌تری��ن و معروف‌تری��ن تولیدکنندگان تجهیزات تصفیه آب را در خود جای داده اس��ت‪ .‬با آن که بس��یاری از اعضای‬
‫اتحادیه اروپا از نظر کیفیت آب و داش��تن برنامه‌هایی برای مدیریت آن از بس��یاری از کشورهای نوظهور جلوتر می‌باشند‪ ،‬اما‬
‫بدون مشکل نیز نیستند‪.‬‬
‫نیازهای آبی این ناحیه بسیار شبیه نیازهای آمریکاست‪:‬‬
‫ •تهیه آب کافی برای مصارف محلی و صنعتی؛‬
‫ •تصفیه فاضالب‌های شهری و مراکز تولیدی تا حد استاندارد؛‬
‫ •تولید آب بسیار خالص و با کیفیت بسیار باال برای بخش‌های صنعتی خاص؛‬
‫ •پاک‌سازی آب‌های زیرزمینی از آالینده‌ها‪.‬‬

‫‪ 4 4 8‬تصفیه آب‬
‫فناوری‌های مورد اس��تفاده برای تصفیه آب در اروپا ش��بیه فناوری‌های مورد استفاده در آمریکاست‪ .‬در حقیقت بسیاری از‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫فروشندگان جهانی تجهیزات پیشرفته تصفیه آب در اروپای غربی قرار دارند‪.‬‬

‫این ناحیه به پاک‌س��ازی آب برای کاربردهای محلی و فرایندهای صنعتی‪ ،‬و همچنین تصفیه فاضالب‌های ش��هری و صنعتی‬
‫نیاز دارد‪ .‬همچنین برخی منابع آب زیرزمینی نیز نیاز به رفع آلودگی دارند‪.‬‬
‫قس��مت‌هایی از اروپا از جمله اس��پانیا‪ ،‬یونان و بخش‌های خش��ک دیگر‪ ،‬تاریخ طوالنی نمک‌زدایی از آب دریا برای تهیه‬
‫آب مورد نیاز خود دارند‪ .‬هدف بسیاری از این مراکز نمک‌زدایی‪ ،‬تأمین آب مورد نیاز برای صنعت گردشگری است که به‬
‫آب بسیار زیادی نیاز دارد‪ .‬همانند آمریکا در اروپا نیز فاضالب‌های صنعتی که باید تصفیه شوند به صنایع زیر مربوط هستند‪:‬‬
‫ •تولید مواد دارویی؛‬
‫ •آب خوراک دیگ‌های بخار برای تمام کاربردهای صنعتی؛‬
‫ •تولید نیمه‌رساناها؛‬
‫ •تولید خودرو؛‬
‫ •تولید غذا و نوشیدنی‪.‬‬
‫در اروپا و به‌خصوص مناطق کم‌آب‪ ،‬استفاده مجدد از آب مناسب بوده و یا حتی ضروری است‪ .‬تمایل و توانایی کشورها برای‬
‫سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌های مورد نیاز در این ناحیه از جهان بسیار متفاوت بوده و از کشوری به کشور دیگر فرق می‌کند‪.‬‬

‫‪ 5 8‬آسیا‪-‬اقیانوسیه‬
‫ژاپ��ن‪ ،‬چین و زالند نو در س��ال ‪ 2001‬برنامه‌های مهمی در زمینه نانومواد آغاز کردند‪ .‬در س��ال ‪ 2002‬کره جنوبی‪ ،‬تایوان‪،‬‬
‫تایلند‪ ،‬اس��ترالیا‪ ،‬هنگ کنگ و ویتنام نوآوری ملی و منطقه‌ای را به اجرا گذاش��تند‪ .‬در سال ‪ 2006‬سنگاپور‪ ،‬مالزی و اندونزی‬
‫نیز برنامه نانوفناوری خود را آغاز کرده و در سال ‪ 2009‬نوآوری‌های ملی هماهنگی را به مرحله اجرا درآوردند‪.‬‬
‫‪89‬‬
‫‪ 1 5 8‬استرالیا‬
‫راهبرد ملی نانوفناوری (‪ )NNS22‬استرالیا در سال ‪ 2007‬اعالم شد‪ NNS.‬در ابتدا مبلغ ‪ 21/5‬میلیون دالر استرالیا برای نوآوری‬
‫در زمینه‌های س�لامت‪ ،‬ایمنی و محیط زیست‪ ،‬آگاهی و مش��ارکت عمومی‪ ،‬اندازه‌گیری‪ ،‬مشارکت بین‌المللی و فعالیت‌های‬
‫صنعتی برای چهار س��ال دریافت کرد‪ .‬دفتر نانوفناوری اس��ترالیا که در وزارت نوآوری‪ ،‬صنعت‪ ،‬علم و تحقیقات قرار دارد‪،‬‬
‫‪ NNS‬را اجرا می‌کند‪.‬‬
‫آب یکی از حوزه‌های تمرکز اصلی برنامه نانوفناوری استرالیاست‪ .‬در برخی مناطق استرالیا فقدان آب مانع اصلی در توسعه‬
‫شهرها و صنایع به شمار می‌رود‪ .‬در سال ‪ 2007‬یک مرکز نمک‌زدایی مبتنی بر اسمز معکوس با ظرفیت ‪ 144‬هزار متر مکعب‬
‫در روز در ‪ Kwinana‬در جنوب ‪ Perth‬به صورت کامل به بهره‌برداری رسید‪ .‬از آن زمان به بعد دو مرکز مشابه دیگر نیز آغاز‬
‫به کار کرده است‪.‬‬
‫سازمان ملی پژوهش‌های علمی و صنعتی استرالیا (‪ )CSIRO‬به عنوان بخشی از «خوشه تحقیقاتی فناوری‌های غشایی پیشرفته‬
‫برای تصفیه آب‪ »23‬پروژه در دس��ت اجرایی دارد که هدف آن تولید مواد غش��ایی جدید (از جمله مواد اسمز معکوس) برای‬
‫کاهش مصرف انرژی تا ‪ 40‬درصد اس��ت‪ .‬هدف این پروژه با عنوان «غش��اهای چندمنظوره اسمز معکوس» تولید نسل جدید‬
‫غش��اهای نانوکامپوزیتی از طری��ق وارد کردن مواد کارکردی جدید به غش��اهای پلیمری به منظور بهب��ود میزان دفع نمک‪،‬‬
‫سرعت جریان‪ ،‬و ویژگی ضدکثیفی در آن‌هاست‪ .‬این مواد کارکردی از زئولیت‌ها ساخته می‌شوند‪ .‬محققان مرکز نانوفناوری‬
‫‪ CSIRO‬همچنین در نظر دارند یک غشای پلیمری بسیار نازک تولید کنند که حاوی میلیاردها آکوآپورین بوده و در تصفیه‬
‫آب دریا به کار می‌رود‪.‬‬

‫‪ 2 5 8‬چین‬
‫دولت مرکزی چین در طول دهمین برنامه ‪ 5‬ساله خود (‪ 2001‬تا ‪ )2005‬حدود ‪ 300‬میلیون دالر روی فناوری و علم میکرو‬

‫‪22. National Nanotechnology Strategy‬‬

‫‪23. Advanced Membrane Technologies for Water Treatment Research Cluster‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫و نانو س��رمایه‌گذاری کرده است که در مقایس��ه با دهه ‪ 90‬ده برابر بیشتر است‪ .‬یازدهمین برنامه ‪ 5‬ساله چین (‪ 2006‬تا ‪)2011‬‬
‫در سال ‪ 2006‬آغاز به کار کرده و بودجه تحقیق و توسعه در آن تا ‪ 2‬درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است‪ .‬حوزه‌ها‬
‫اصلی تحقیقات نانوفناورانه در این برنامه عبارتند از‪:‬‬
‫ •فراوری نانو و ابزارهای نانو؛‬
‫ •نانومواد و نانو ساختارها؛‬
‫ •نانوپزشکی و نانوزیست‌شناسی؛‬
‫ •تعیین مشخصات نانو ساختارها؛‬
‫ •نانوابزارها و فناوری‌های یکپارچه‌سازی؛‬
‫ •تئوری و مدل‌سازی نانوسامانه‌ها؛‬
‫ •تقلید از سامانه‌های زیستی در مقیاس میکرو و نانو‪.‬‬
‫در چین حداقل ‪ 50‬دانش��گاه‪ 20 ،‬موسس��ه متعلق به آکادمی علوم چین و بیش از ‪ 100‬موسس��ه اقتصادی در زمینه تحقیق و‬
‫توسعه فناوری نانو فعال هستند‪.‬‬
‫بیش��ترین بخش مقاالت چین در زمینه فناوری نانو به آکادمی علوم چین مربوط اس��ت؛ دانشگاه ‪ Tsinghua‬و ‪ Zhejiang‬نیز‬
‫مشارکت خوبی در این زمینه دارند‪ .‬تحقیقات مشترک میان چین و کشورهای دیگر و به‌خصوص آمریکا در این مقاالت سهم‬
‫دارند‪ .‬همکاری چین با ژاپن‪ ،‬انگلیس و آلمان نیز بسیار معمول است‪.‬‬
‫تحقیقات نانوفناوری چین به طور معمول با پیشرفت‌های جهانی هماهنگ است‪ .‬در سال‌های اخیر این کشور به مراحل باالیی‬
‫از پیشرفت در حوزه‌هایی همچون نانومواد دست یافته است‪.‬‬
‫تصفیه آب با اس��تفاده از فناوری نانو یک بازار بزرگ و روبه رش��د در چین اس��ت‪ .‬امروزه تهیه آب آشامیدنی تمیز و سالم‬
‫برای مردم یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و توسعه‌ای رهبران چین به شمار می‌رود‪ .‬چین با دارا بودن ‪ 20‬درصد‬
‫جمعیت جهان‪ ،‬از نظر مجموع منابع آبی در رتبه ‪ 100‬دنیا قرار دارد‪ .‬آب آشامیدنی برای مصرف انسان تنها بخشی از نیازهای‬
‫‪90‬‬
‫آبی چین را تش��کیل می‌دهد‪ .‬دولت چین به عنوان جاده پیش��رفت و در مسیر چین برای به دست آوردن نقش جهانی مناسب‪،‬‬
‫صنعتی شدن کشور را شاهد است‪ .‬برای رسیدن به این هدف چین باید منابع آب صنعتی تمیز‪ ،‬پیوسته و مناسبی داشته باشد‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2005‬اداره کل امور دریایی‪ ،24‬کمیس��یون توس��عه و اصالحات ایالتی‪ ،25‬و وزارت دارایی‪26‬چین یک برنامه برای‬
‫استفاده از آب دریا آغاز کردند که شامل حمایت دولت مرکزی از نمک‌زدایی از آب می‌شد‪ .‬شاید بخشی از انگیزه اجرای‬
‫این برنامه ممنوعیت ایجاد چاه و استفاده از آب‌های زیرزمینی توسط نیروگاه‌ها در مناطق کم‌آب بود که در سال ‪ 2004‬اجرا‬
‫ش��د و از آن تاریخ به بعد به صنایع دیگر نیز بسط یافته است‪ .‬کمیسیون توسعه و اصالحات ایالتی چین استفاده از نمک‌زدایی‬
‫را تحت یازدهمین برنامه ‪ 5‬ساله چین (‪ 2006‬تا ‪ )2011‬سرعت بخشیده است‪.‬‬

‫‪ 3 5 8‬هند‬
‫در س��ال ‪ 2007‬هند آغاز یک نوآوری نانوفناورانه را با بودجه ‪ 250‬میلیون دالر برای ‪ 5‬س��ال اعالم کرد؛ این بودجه توس��ط‬
‫دولت فدرال تأمین ش��ده اس��ت‪ .‬این برنامه شامل تأسیس سه موسس��ه ملی علوم نانو (دو موسسه در بنگلور و یک موسسه در‬
‫بمبئی) بود‪.‬‬
‫بنا بر گفته ‪ NanoNet‬هند در س��ال ‪ 2009‬تعداد ‪ 3452‬مقاله مرتبط با فناوری نانو منتش��ر کرده است که در مقایسه با مقاالت‬
‫منتشر شده در سال قبل از آن ‪ 19‬درصد رشد نشان می‌دهد؛ البته این رشد در مقایسه با رشد ‪ 36‬درصدی از سال ‪ 2007‬تا ‪2008‬‬
‫بس��یار پایین‌تر است‪ .‬بس��یاری از این مقاالت در حوزه نانوذرات و نانوبلورها (نزدیک ‪ 50‬درصد)‪ ،‬نانولوله‌های کربنی (حدود‬
‫‪ 25‬درصد) و نانوکامپوزیت‌ها (حدود ‪ 25‬درصد) بوده است‪.‬‬
‫بیشتر این مقاالت توسط مؤسسات فناوری زیر منتشر شده‌اند‪:‬‬
‫ •موسسه علوم هند؛‬
‫ •مرکز تحقیقات اتمی ‪Bhabha‬؛‬
‫‪24. State Oceanic Administration‬‬
‫‪25. State Development and Reform Commission‬‬
‫‪26. Ministry of Finance‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •انجمن علوم زراعی هند؛‬

‫ •شورای آزمایشگاه‌های تحقیقات علمی و صنعتی؛‬
‫ •دانشگاه ‪Banaras Hindu‬؛‬
‫ •دانشگاه دهلی؛‬
‫ •مرکز تحقیقات علمی پیشرفته جواهر لعل نهرو‪.‬‬
‫مش��کل اصلی در هند تأمین آب مناس��ب برای مصارف ش��هری و صنعتی است‪ .‬این کش��ور ‪ 16‬درصد از جمعیت جهان را‬
‫در خود جای داده اس��ت‪ ،‬در حالی که تنها ‪ 2/5‬درصد از خش��کی‌ها و ‪ 4‬درصد از منابع آبی دنیا را در اختیار دارد‪ .‬با افزایش‬
‫تقاضا‪ ،‬منابع آبی محدود در این کشور به سرعت رو به اتمام است‪ .‬حمایت دولتی از نمک‌زدایی در هند بسیار باالست‪ .‬هدف‬
‫نهایی هند تأس��یس مراکز نمک‌زدایی از آب در تمام جزایر و نقاط س��احلی این کشور است‪ .‬پیش‌بینی می‌شود مصرف آب‬
‫نمک‌زدایی شده در هند ساالنه ‪ 15‬درصد افزایش یابد‪.‬‬

‫‪ 4 5 8‬اندونزی‬
‫در سال ‪ 2005‬اولین سمینار نانوفناوری در اندونزی برگزار شده که یک آماده‌سازی غیررسمی برای آغاز برنامه نوآوری این‬
‫کشور بود‪ .‬در سال ‪ 2009‬با کمک انجمن نانوفناوری اندونزی که نقشه راه فناوری نانو و پیشنهادات مربوط به این فناوری را‬
‫تهیه می‌کند‪ ،‬یک برنامه نانوفناوری دولتی آغاز ش��د‪ .‬در همان سال دولت اندونزی مبلغ ‪ 26‬میلیون دالر برای تحقیق و توسعه‬
‫فناوری نانو تا سال ‪ 2010‬اختصاص داد‪.‬‬
‫این بودجه برای بیش از ‪ 60‬پروژه تحقیقاتی نانوفناورانه که روی کاربردهای فناوری نانو در صنعت اختصاص دارند‪ ،‬هزینه‬
‫می‌ش��ود‪ .‬سرامیک‌ها‪ ،‬نس��اجی‪ ،‬صنایع غذایی‪ ،‬انرژی‪ ،‬ارتباطات و فناوری اطالعات بخش‌های صنعتی اصلی را در این کشور‬
‫‪91‬‬ ‫تش��کیل می‌دهند‪ .‬رش��د اقتصادی باال و شهری‌سازی در این کشور که در دو دهه اخیر تشدید شده است‪ ،‬فشار زیست‌محیطی‬
‫زیادی بر این کشور وارد کرده است‪.‬‬

‫‪ 5 5 8‬ژاپن‬
‫ژاپن اولین کش��ور دنیاس��ت که یک برنامه مهم در زمینه نانوفناوری به نام برنامه فناوری اتم‪ 27‬را در سال ‪ 1992‬آغاز کرد‪ .‬تا‬
‫سال ‪ 2003‬نوآوری ‪ 10‬ساله ‪ 250‬میلیون دالری این کشور بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری دولتی در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‬
‫نانو به شمار می‌رفت‪.‬‬
‫دولت ژاپن ابتدا تحت دومین نقشه بنیادی علم و فناوری (‪ 2001‬تا ‪ )2005‬یک سیاست‌گذاری نانوفناورانه برای خود انجام‬
‫‪28‬‬

‫داد‪ .‬این کش��ور در س��ومین نقش��ه بنیادی‪ ،‬فناوری نانو را به عنوان یکی از چهار اولویت تحقیقاتی خود انتخاب نمود‪ .‬در این‬
‫کشور سیزده وزارتخانه و تعداد زیادی موسسه تحقیقاتی در زمینه توسعه فناوری نانو فعال هستند‪.‬‬
‫انجمن توس��عه علمی ژاپن‪ 29‬و دانش��گاه‌های مختلف این کش��ور تحت حمایت وزارت آم��وزش‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬ورزش‪ ،‬علم و‬
‫فناوری در زمینه تحقیقات بنیادی این فناوری مش��غول به کار هس��تند‪ .‬از س��وی دیگر آژانس علم و فناوری ژاپن روی توسعه‬
‫کاربردهای صنعتی بلندمدت فناوری نانو تمرکز دارد‪ .‬موسس��ه ملی علوم مواد (‪ )NIMS‬و موسس��ه فناوری ‪ RIKEN‬نیز روی‬
‫فناوری‌های عمومی کار می‌کنند‪.‬‬
‫همچنین س��ازمان توسعه فناوری‌های صنعتی و انرژی‌ها نو و موسس��ه ملی علوم و فناوری‌های پیشرفته (تحت نظارت وزارت‬
‫اقتصاد‪ ،‬بازرگانی و صنایع) به تحقیق و توس��عه فناوری نانو می‌پردازند‪ .‬این گروه‌ها با سازمان خصوصی «نوآوری ایجاد کسب‬
‫و کار نانوفناوران��ه‪ »30‬هم��کاری می‌کنند تا بتوانند نانومواد و محصوالت مبتنی بر فناوری نانو را از طریق همکاری میان صنعت‪،‬‬
‫دانشگاه و دولت به مرحله تجاری‌سازی برسانند‪ .‬با وجود تعهد دولت مبنی بر حمایت از فناوری نانو‪ ،‬بودجه فدرال برای صنعت‬
‫از سال ‪ 2001‬تغییر کمی داشته است‪.‬‬

‫‪27. Atom Technology Program‬‬

‫‪28. Science and Technology Basic Plan‬‬
‫‪29. Japan Society for Promotion of Science‬‬
‫‪30. Nanotechnology Business Creation Initiative‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫در ژاپن از منظر نیاز به آب س��طح بارندگی بس��یار باالس��ت‪ .‬با این ح��ال به دلیل پراکندگی زمان��ی و مکانی بارندگی‌ها و‬
‫تفاوت‌های توپوگرافی مش��خص‪ ،‬این کش��ور به صورت مکرر کمبود آب را تجربه می‌کند‪ .‬خشکس��الی‌های ش��دید نیز این‬
‫وضعیت را تشدید می‌کند‪.‬‬
‫حجم آب تولید ش��ده با اس��تفاده از مراکز نمک‌زدایی نصب شده توس��ط ژاپن ‪ 1/3‬میلیارد متر مکعب در روز است که در‬
‫رده نهم دنیا قرار دارد‪ .‬این کش��ور دارای صنعت نمک‌زدایی پیش��رفته‌ای بوده و تخصص خود را به تمام دنیا صادر می‌کند‪.‬‬
‫تولیدکنندگان ژاپنی غش��اها (‪ Toray ،Nitto Denko‬و ‪ )Toyobo‬بازیگران اصلی بازار هستند‪ .‬ظرفیت نمک‌زدایی نصب شده‬
‫در این کش��ور برای تأمین نیازهای خود نزدیک ‪ 1350000‬متر مکعب اس��ت‪ .‬ژاپن اخیرا ً یک بودجه ‪ 33‬میلیون دالری برای‬
‫پروژه تحقیقاتی «س��امانه‌های آب ‪ »Mega-Ton‬اختصاص داده اس��ت که هدف از آن کاهش هزینه نصب مراکز نمک‌زدایی‬
‫بزرگ (با ظرفیت بیش از یک میلیون متر مکعب آب در روز) تا ‪ 50‬درصد است‪.‬‬

‫‪ 6 5 8‬مالزی‬
‫از سال ‪ 2002‬عالقه مالزی به فناوری نانو افزایش زیادی یافته است‪ .‬نوآوری ملی نانوفناوری در این کشور در سپتامبر ‪2006‬‬
‫و با بودجه ‪ 20‬میلیون رینگیت (حدود ‪ 60‬میلیون دالر) آغاز به کار کرد‪.‬‬
‫مالزی در حال ترویج ارتباط میان صنعت و دانش��گاه و همچنین تس��ریع فعالیت‌های نوآوری ملی و تجاری‌س��ازی اس��ت‪.‬‬
‫دانش��گاه علوم مالزی‪ ،‬دانشگاه فناوری مالزی‪ ،‬دانش��گاه ‪ Kebangsaan‬مالزی و دانشگاه ‪ Putra‬مالزی منبع بسیاری از مقاالت‬
‫منتشر شده در حوزه فناوری نانو هستند‪.‬‬
‫این کشور یک انجمن نانوفناوری‪ ،‬یک مرکز نوآوری‌های ملی و یک شبکه متشکل از مراکز تعالی نوآوری تأسیس کرده‬
‫است‪ .‬تأسیس انجمن نانوفناوری در سال ‪ 2007‬پیشنهاد شده و در سال ‪ 2009‬به صورت رسمی به ثبت رسید‪ .‬مسئولیت اصلی‬
‫این انجمن ایجاد اطمینان از هماهنگی میان فعالیت‌های خالقانه و کمک به پیشبرد تجاری‌سازی محصوالت جدید است‪.‬‬ ‫‪92‬‬
‫‪ 7 5 8‬سنگاپور‬
‫در س��نگاپور راهبرد فناوری نانو توسط هیئت توسعه اقتصادی و آژانس‌های سرمایه‌گذاری همچون آژانس علوم‪ ،‬فناوری و‬
‫تحقیقات (‪ )A*STAR‬و دانش��گاه‌ها هدایت می‌ش��ود‪ .‬در سال ‪ 2002‬دانشگاه ملی سنگاپور (‪ )NUS‬یک نوآوری نانوفناورانه‬
‫ب��ه نام نوآوری نانوعل��م و نانوفناوری ‪ NUS‬یا ‪ NUSNNI‬را آغ��از کرد‪ .‬این نوآوری به عنوان بس��تری برای هماهنگی میان‬
‫فعالیت‌های تحقیقاتی میان‌رشته‌ای و تعیین راهبردهای تحقیقاتی عمل می‌کند‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2005‬دانش��گاه فناوری نانیانگ (‪ )NTU‬نوآورینانوفناورانه خود به نام ‪ Nanocluster‬را آغاز کرد‪Nanocluster .‬‬
‫یک شبکه متشکل از دانشمندان و مراکز مختلف است که از نانوساخت‪ ،‬تعیین مشخصات نانو ساختارها و توسعه کاربردهای‬
‫نانوفناورانه حمایت می‌کند‪ A*STAR .‬در س��ال ‪ 2006‬یک برنامه پلیمر و الکترونیک مولکولی را راه‌اندازی کرد که ‪،NTU‬‬
‫‪ NUS‬و مؤسسات تحقیقاتی ‪ A*STAR‬را در بر می‌گرفت‪.‬‬
‫حوزه تمرکز س��نگاپور کاربردهای فناوری نانو در حوزه‌هایی همچون الکترونیک‪ ،‬زیست‌پزشکی‪ ،‬انرژی‌های پاک‪ ،‬محیط‬
‫زیست و آب است‪.‬‬

‫‪ 8 5 8‬کره جنوبی‬
‫کره جنوبی نوآوری ملی نانوفناوری خود را (‪ )KNNI‬در سال ‪ 2001‬آغاز کرد و برای پروژه‌های مربوط به این نوآوری مبلغ‬
‫‪ 2‬میلیارد دالر برای دوره زمانی ‪ 2001‬تا ‪ 2010‬اختصاص داد‪ .‬پس از اتمام فاز اول ‪ 2001( KNNI‬تا ‪ ،)2005‬دولت این کشور‬
‫فاز دوم این برنامه را آغاز کرد‪ .‬این فاز تا سال ‪ 2015‬ادامه خواهد داشت‪ .‬هدف کره جنوبی قرار گرفتن در میان سه کشور برتر‬
‫دنیا از نظر توانایی‌های فناوری نانو تا سال ‪ 2015‬است‪.‬‬

‫‪ 9 5 8‬تایوان‬
‫تای��وان فاز اول برنامه ملی نانوفناوری تایوان (‪ )NNP‬را در س��ال ‪ 2003‬و با بودجه کل��ی ‪ 550‬میلیون دالر (برای دوره زمانی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 6‬ساله) آغاز کرد‪ .‬فاز دوم این برنامه در سال ‪ 2009‬آغاز شد و با بودجه ‪ 685‬میلیون دالر تا سال ‪ 2014‬ادامه خواهد داشت‪.‬‬

‫‪ 10 5 8‬فیلیپین‬
‫فیلیپین یک نقش��ه راه ‪ 10‬ساله برای کاربردهای فناوری نانو در این کشور تدوین کرده است‪ .‬تمرکز اصلی این کشور روی‬
‫حوزه‌های فناوری اطالعات و ارتباطات‪ ،‬نیمه‌رس��اناها‪ ،‬انرژی‪ ،‬کش��اورزی و غذا‪ ،‬پزش��کی و محیط زیس��ت است‪ .‬در حوزه‬
‫کاربردهای زیست‌محیطی اس��تفاده از نانوالیاف در تصفیه آب‪ ،‬اصالح زیست‌محیطی‪ ،‬حسگرهای زیست‌محیطی و مواد سبز‬
‫در حوزه تمرکز قرار دارند‪.‬‬

‫‪ 11 5 8‬تایلند‬
‫در نقش��ه ملی فناوری تایلند‪ 31‬که در س��ال ‪ 2009‬تدوین شده است‪ ،‬آمده اس��ت که محصوالت مبتنی بر فناوری نانو باید ‪1‬‬
‫درصد تولید ناخالص داخلی را تا س��ال ‪2013‬تش��کیل دهند (حدود ‪ 3‬میلیارد دالر)‪ .‬بر اس��اس این نقش��ه دولت باید ساالنه ‪9‬‬
‫میلیون دالر روی این فناوری هزینه کند‪ .‬هدف دیگر این نقش��ه بهبود اس��تانداردهای سالمتی و زیست‌محیطی تایلند تا سطح‬
‫بین‌المللی از طریق اس��تفاده از فناوری نانو و رهبری اتحادیه کش��ورهای جنوب ش��رق آس��یا (‪ )ASEAN‬در زمینه آموزش و‬
‫تحقیق و توسعه فناوری نانو است‪.‬‬
‫بنا بر سومین کنفرانس نانوفناوری تایلند (دسامبر ‪ )2009‬این نقشه در زمینه نساجی‪ ،‬ترکیبات شیمیایی و بخش پزشکی موفق‬
‫بوده اس��ت‪ .‬پیشرفت‌هایی همچون س��اخت پیل‌های خورشیدی مبتنی بر فناوری نانو و بس��ته‌بندی‌های پالستیکی نانویی برای‬
‫بهبود کیفیت غذا در مرحله بعدی قرار دارند‪ .‬پس از موفقیت در فاز اول‪ ،‬تایلند در حال توس��عه راهبردهای نانوفناوری خود‬

‫‪93‬‬ ‫به حوزه انرژی و کشاورزی است‪.‬‬

‫مرکز ملی نانوفناوری (‪ )NANOTEC‬اصلی‌ترین مرکز تحقیقاتی نانوفناورانه در تایلند اس��ت‪ NANOTEC .‬هش��ت مرکز‬
‫تعالی با مؤسسات و دانشگاه‌های پیشرو تشکیل داده است تا همکاری‌های تحقیقاتی را گسترش دهد‪.‬‬

‫‪ 12 5 8‬ویتنام‬
‫تحقیقات نانوفناوری ویتنام روی فناوری نانومواد‪ ،‬نانومهندس��ی و نانوزیست‌فناوری تمرکز دارد‪ .‬مراکز تحقیقاتی اصلی در‬
‫این کشور عبارتند از‪:‬‬
‫ •آکادمی علوم و فناوری ویتنام (‪)VAST‬؛‬
‫ •دانشگاه ملی ویتنام؛‬
‫ •دانشگاه فناوری هانوی؛‬
‫ •دانشگاه علوم هانوی؛‬
‫تولید نانولوله‌های کربنی بخشی از دستاوردهای تحقیقاتی ویتنام در حوزه فناوری نانو به شمار می‌رود‪ .‬ناسا از این نانولوله‌ها‬
‫در ساخت محافظ‌های سفینه‌های فضایی‪ ،‬پالستیک‌های طبیعی و نانومواد پیل‌های سوختی بهره می‌برد‪ ،NEC .‬توشیبا‪ ،‬ال جی‪،‬‬
‫آی بی‌ام‪ ،‬موتوروال‪ ،‬فورد و جنرال موتور با موفقیت از این محصوالت استفاده کرده‌اند‪.‬‬

‫‪ 6 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در منطقه آسیا‪-‬اقیانوسیه و میزان رشد آن‬
‫‪ 1 6 8‬روندهای اقتصادی‬
‫پس از مش��کالت اقتصادی ش��دیدی که اوایل دهه ‪ 2000‬برای کش��ورهای این منطقه روی داد‪ ،‬اقتصاد کشورهای آسیایی‬
‫توسعه یافته از جمله ژاپن‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬فیلیپین و اندونزی در نیمه دوم این دهه به دوران رشد خود بازگشت‪ .‬در سال ‪ 2006‬و‬
‫‪ 2007‬رشد ساالنه ‪ GDP‬در ژاپن حدود ‪ 2/2‬درصد بود که توسط تقاضای شرکت‌های خصوصی محلی و سرمایه‌گذاری‌های‬
‫کس��ب و کاری آن‌ها به پیش رانده می‌ش��د‪ .‬در سال ‪ 2007‬رشد ‪ GDP‬کره جنوبی که س��ومین اقتصاد بزرگ آسیا محسوب‬
‫می‌شود‪ 4/6 ،‬درصد بود‪ ،‬در حالی که فیلیپین در همین سال چهارمین رشد بزرگ ‪ GDP‬در آسیا را که نزدیک ‪ 7‬درصد بود‪،‬‬
‫‪31. Thailand’s National Technology Master Plan‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫گزارش کرده است‪.‬‬

‫رش��د ‪ GDP‬برای «آسیای در حال توسعه» که شامل کشورهای چین‪ ،‬هنگ کنگ‪ ،‬هند‪ ،‬مالزی‪ ،‬سنگاپور و ویتنام است‪ ،‬در‬
‫سال ‪ 2006‬و ‪ 2007‬اوج گرفت‪ .‬این رشد برای چین ‪ 1/11‬درصد‪ ،‬برای هنگ کنگ ‪ 6/9‬درصد‪ ،‬برای هند ‪ 9/4‬درصد‪ ،‬برای‬
‫مالزی ‪ 5/9‬درصد‪ ،‬برای سنگاپور ‪ 7/9‬درصد و برای ویتنام ‪ 8/2‬درصد بود‪ .‬رشد استرالیا در این دوره زمانی ‪ 3/3‬درصد بود‪.‬‬
‫رکود جهانی که از سال ‪ 2008‬آغاز شد‪ ،‬کشورهای مختلف را با درجات متفاوتی تحت تأثیر قرار داد‪ .‬به طور کلی عملکرد‬
‫کش��ورهای آسیایی و کشورهای حوزه اقیانوس آرام بهتر از نقاط دیگر جهان بود‪ .‬بیشترین رشد اقتصادی در این ناحیه متعلق‬
‫به چین و هند بود‪ .‬بنا بر پیش‌بینی بانک جهانی ‪ GDP‬کش��ورهای ش��رق آسیا و حوزه اقیانوس آرام در سال ‪ 2010‬حدود ‪8/7‬‬
‫درصد خواهد بود که بیش��ترین مقدار به چین با ‪ 9/5‬درصد تعلق دارد‪ .‬به غیر از چین انتظار می‌رود رش��د ‪ GDP‬برای س��ایر‬
‫کشورهای در حال توسعه ‪ 5/8‬درصد باشد‪ .‬همچنین پیش‌بینی می‌شود میانگین رشد ‪ GDP‬برای سال‌های ‪ 2011‬و ‪ 2012‬حدود‬
‫‪ 7/8‬درصد باشد (‪ 8/4‬درصد برای چین و ‪ 5/5‬درصد برای سایر کشورها)‪.‬بنا بر پیش‌بینی بانک جهانی رشد هند در سال ‪2011‬‬
‫و ‪ 2012‬به ترتیب معادل ‪ 8/7‬و ‪ 8/2‬درصد خواهد بود‪.‬‬

‫‪ 2 6 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫همان‌گونه که در بررسی تک‌تک کشورها بیان شد‪ ،‬فعالیت‌های نانوفناورانه در این منطقه از کشوری به کشور دیگر متفاوت‬
‫است‪ .‬اما احتمال تجاری‌سازی محصوالت نانوفناورانه برای تصفیه آب در کشورهای ژاپن‪ ،‬چین‪ ،‬هند و استرالیا بیشتر از سایر‬
‫کشورهاست‪.‬‬

‫‪ 3 6 8‬نیاز به آب‬
‫منابع آبی در کشورهای آسیا‪-‬اقیانوسیه منعکس‌کننده کل محدوده کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه و اقتصادهای متنوع‬
‫‪94‬‬
‫آن‌هاست‪ .‬این گستردگی و تنوع شامل سامانه‌های مدیریت آب پیشرفته استرالیا و جمعیت عمدتاً ساحلی آن‪ ،‬بخش صنعتی و‬
‫پیشرفته ژاپن و مراکز جمعیتی فشرده در آن‪ ،‬و منابع آبی محدود چین و هند و مشکالت بسیار زیاد جمعیتی آن‌هااست‪.‬‬
‫سازمان ملل چین و هند را به عنوان کشورهایی که دارای کمبود آب مزمنی هستند‪ ،‬شناسایی کرده است‪ .‬مشکل آب در هر‬
‫دو کش��ور صنعتی شدن سریع آن‌ها در سال‌های اخیر را تهدید می‌کند؛ با افزایش جمعیت و کمبود آب هر دو کشور نیازمند‬
‫اجرای برنامه‌های وس��یع نمک‌زدایی از آب شور هستند‪ .‬در مقایس��ه با گزینه‌های دیگری همچون انتقال آب‪ ،‬اسمز معکوس‬
‫یک گزینه جذاب برای این کشورها به شمار می‌رود‪.‬‬
‫انتظار می‌رود فروش محصوالت تصفیه آب بس��یار خالص در ‪ 5‬س��ال آینده رش��د خوبی داش��ته باش��د‪ .‬چین از سال ‪2005‬‬
‫با س��رعت بس��یار باالیی (هش��تاد تا صد هزار مگاوات بر س��ال) در حال ساخت نیروگاه اس��ت‪ .‬هند می‌خواهد ظرفیت تولید‬
‫الکتریس��یته خود را از ‪ 131000‬مگاوات در س��ال ‪ 2006‬به ‪ 800‬تا ‪ 950‬هزار مگاوات در س��ال ‪ 2030‬برس��اند‪ .‬در سال ‪2006‬‬
‫مجموع مصرف انرژی در چین و هند معادل ‪ 19‬درصد مصرف جهانی بود‪ .‬تا س��ال ‪ 2030‬این س��هم ترکیبی افزایش یافته و به‬
‫‪ 28‬درصد خواهد رسید‪.‬‬
‫تایلند‪ ،‬اندونزی‪ ،‬تایوان‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬ویتنام‪ ،‬ژاپن‪ ،‬پاکس��تان و استرالیا کشورهای دیگر این منطقه هستند که در حال اجرای‬
‫پروژه‌های س��اخت نیروگاه می‌باشند‪ .‬صنایع شیمیایی روبه رشد این منطقه نیز برای تولید آب بسیار خالص به خرید تجهیزات‬
‫تصفیه آب روی خواهد آورد‪.‬‬
‫یکی دیگر از پیش‌ران‌های بس��یار قوی برای افزایش فروش محصوالت تصفیه آب در این منطقه‪ ،‬نیاز به تصفیه فاضالب‌های‬
‫صنعتی اس��ت‪ .‬اقتصادهای صنعتی نوظهور‪ ،‬جمعیت زیاد و کمبود آب و انرژی‪ ،‬منطقه آسیا‪-‬اقیانوس��یه را به بازار در حال رشد‬
‫بسیار مهمی برای فناوری‌های تصفیه فاضالب تبدیل کرده است‪ .‬انتظار می‌رود چین در زمینه خرید تجهیزات تصفیه فاضالب‬
‫در این منطقه پیشرو باشد‪ .‬خریداران اصلی این فناوری تولیدکنندگان محصوالت شیمیایی و پتروشیمیایی هستند‪.‬‬

‫‪ 4 6 8‬تصفیه آب‬
‫در حال حاضر چین س��االنه یک میلیون متر مکعب در روز به ظرفیت نمک‌زدایی خود اضافه می‌کند‪ .‬به دلیل جمعیت باالی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫این کش��ور و از آنجایی که بیش��ترین تعداد جمعیت و همچنین اقتصاد چین در نواحی س��احلی تمرکز دارند‪ ،‬استفاده از نمک‬
‫زدایی از آب دریا می‌تواند منبع آبی خوبی برای نواحی ساحلی و کم‌آب باشد‪ .‬انتظار می‌رود صنایع نیروگاهی چین و همچنین‬
‫صنایع شیمیایی و پتروشیمی بیشترین بهره را از این افزایش ظرفیت ببرند‪.‬‬
‫دولت هند حمایت بس��یار خوبی از فناوری‌های نمک‌زدایی به عمل می‌آورد و در تالش اس��ت در تمامی نواحی س��احلی‬
‫و همچنین جزایر خود مراکز نمک‌زدایی تأس��یس کند‪ .‬اس��ترالیا کش��ور دیگری در این ناحیه اس��ت که بازار پرسودی برای‬
‫فناوری‌های نمک‌زدایی از آب دریا به ش��مار می‌رود‪ .‬کمبود آب مانع اصلی توس��عه شهرها و صنایع در بخش غربی استرالیا‬
‫به شمار می‌رود‪.‬‬
‫تأس��یس مراکز تصفیه جدید در تایوان‪ ،‬فیلیپین و اندونزی نیز در حال انجام اس��ت‪ .‬ژاپن تصفیه‌خانه‌های کوچک و متوسط‬
‫خواهد ساخت تا آب شیرین مورد نیاز صنایع را تأمین کند‪ .‬سنگاپور نیز به سیاست خودکفایی در زمینه آب ادامه خواهد داد‬
‫که بخشی از آن توسط نمک‌زدایی تأمین می‌شود‪ .‬همچنین پیش‌بینی می‌شود بازارهای نوظهور برای فناوری‌های نمک‌زدایی‬
‫(شامل مالزی‪ ،‬کره جنوبی و هنگ کنگ) به ظرفیت نصب این فناوری بیافزایند‪.‬‬
‫صنعت نیمه‌رس��انا در طول ‪ 20‬سال گذشته به ش��دت افزایش و کاهش داشته است؛ این روند بسته به هر ناحیه متفاوت بوده‬
‫اس��ت‪.‬از س��ال ‪ 2008‬تا ‪ 2009‬فروش تجهیزات به صنعت نیمه‌رس��انای ژاپن ‪ 68‬درصد کاهش داش��ت‪ .‬در چین این کاهش‬
‫‪ 45‬درصد‪ ،‬در تایوان ‪ 19‬درصد و در کره جنوبی ‪ 40‬درصد بود‪ .‬س��ال ‪ 2010‬این صنعت به رش��د مثبت خود بازگش��ت‪ .‬در‬
‫ح��ال حاضر فروش تراش��ه‌ها در جهان در حال افزایش اس��ت و میزان هزینه‌کرد مصرف‌کنن��دگان آمریکایی روی ابزارهای‬
‫الکترونیکی (یکی از شاخص‌های اصلی بازار) بیش از حد انتظار افزایش یافته است‪.‬‬
‫احیای اقتصاد آمریکا و توس��عه اقتصاد آس��یا در موفقیت روبه رش��د این صنعت اهمیت زیادی دارد‪ .‬فروش تجهیزات تولید‬
‫تراش��ه در س��ال ‪ 2010‬به سطح قبل از رکود بازگشته و پیش‌بینی می‌شود در ‪ 5‬سال آینده (تا سال ‪ )2015‬از این سطح رد شود‪.‬‬

‫‪95‬‬ ‫چین‪ ،‬ژاپن‪ ،‬کره جنوبی و تایوان به ترتیب سریع‌ترین رشد را در این حوزه خواهند داشت‪ .‬انتظار می‌رود در طول همین دوره‬
‫زمانی بس��یاری از سازندگان آسیایی نیمه‌رساناها افزایش ظرفیت تولید خود را که به دلیل رکود اقتصادی به تعویق افتاده بود‪،‬‬
‫عملی نمایند‪.‬‬

‫‪ 7 8‬خاورمیانه و آفریقا‬
‫در این ناحیه کم‌آب عالقه زیادی به توس��عه فناوری نانو برای تصفیه آب وجود دارد‪ .‬برنامه‌های تحقیق و توس��عه الجزیره‪،‬‬
‫مصر‪ ،‬مراکش‪ ،‬تونس‪ ،‬آفریقایی جنوبی و اسرائیل در میان فعال‌ترین برنامه‌های این منطقه قرار دارند‪.‬‬

‫‪ 1 7 8‬الجزایر‬
‫فعالیت‌های نانوفناورانه الجزایر عمدتاً روی امنیت‪ ،‬غذاهای کش��اورزی‪ ،‬محیط زیس��ت و انرژی تمرکز دارند‪.‬مؤسساتی که‬
‫بیشترین انتشارات مربوط به فناوری نانو را به خود اختصاص داده‌اند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫؛‪• Université des Sciences et de la Technologie Houari Boumediene‬‬
‫؛‪• Université Mentouri Constantine‬‬
‫؛‪• Université Abderrahmane Mira‬‬
‫؛‪• Université Ferhat Abbas‬‬
‫؛‪• Université de Badji Mokhtar‬‬
‫‪• Université Djillali Liabes.‬‬
‫این کشور همکاری‌های باالیی با اتحادیه اروپا دارد‪ ،‬تا جایی که ‪ 60‬درصد از مقاالت مشترک این کشور با محققان اعضای‬
‫اتحادیه اروپا بوده است‪ .‬قوی‌ترین پیوند تحقیقاتی الجزایر با فرانسه است‪.‬‬
‫ش��بکه نور ‪ 21‬روی فناوری‌های میکرو و نانو‪ 32‬که توس��ط دولت حمایت می‌شود‪ ،‬رهبر پیشرفت‌های نانوفناورانه در الجزایر‬
‫است‪ .‬این گروه شبکه‌سازی و همکاری میان محققان الجزایری را افزایش داده و هزینه‌های مالی پروژه‌های تحقیقاتی را تأمین‬

‫‪32. Nour 21 Network on Micro and Nanotechnologies‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫می‌کند‪ .‬در دانشگاه محمد نیز یک مرکز ملی نانومواد و نانوفناوری قرار دارد‪.‬‬
‫منابع آبی الجزایر بس��یار کم و پایین‌تر از حد آس��تانه تعریف‌شده توس��ط بانک جهانی است؛ بنابراین انتظار می‌رود افزایش‬
‫منابع آبی یکی از حوزه‌های تمرکز تحقیق و توسعه فناوری نانو باشد‪ .‬پخش غیریکنواخت آب در سراسر کشور‪ ،‬ثابت نبودن‬
‫بارندگی‌های فصلی و سالیانه‪ ،‬آلودگی‪ ،‬مدیریت ضعیف منابع و هدر رفتن آب به دلیل وجود شبکه‌های توزیع قدیمی مشکل‬
‫کمبود آب را در الجزایر تشدید می‌کند‪.‬‬
‫این کش��ور برای س��بک کردن مشکل آب در دهه ‪ 60‬شروع به سرمایه‌گذاری روی فرایندهای نمک‌زدایی کرد‪ .‬بسیاری از‬
‫این پروژه‌ها برای حمایت از توس��عه صنعت نفت و گاز س��اخته شده‌اند‪ .‬دولت الجزایر برنامه بلندپروازانه‌ای برای نمک‌زدایی‬
‫تعریف کرده است‪.‬‬
‫اخیرا ً الجزایر چندین پروژه‌های تحقیقاتی مش��ترک با محققان ایرانی برای اس��تفاده از فناوری نانو در تصفیه آب آغاز کرده‬
‫است‪ .‬بسیاری از این تحقیقات به دلیل کمبود بودجه هنوز اجرایی نشده‌اند‪.‬‬

‫‪ 2 7 8‬مصر‬
‫در سال ‪ 2008‬مصر از نظر تعداد انتشارات مرتبط با فناوری نانو در رده ‪ 38‬دنیا قرار داشت‪ .‬فعالیت‌های تحقیقاتی این کشور‬
‫از سال ‪ 2004‬تا ‪ 2008‬به صورت پیوسته افزایش یافته و تعداد مقاالت آن در این مدت دو برابر شد‪ .‬ده موسسه اصلی مصر که‬
‫در این زمینه فعال هستند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •مرکز تحقیقات ملی؛‬
‫ •دانشگاه قاهره؛‬
‫ •دانشگاه عین شمس؛‬
‫ •‪CMRDI‬؛‬ ‫‪96‬‬
‫ •دانشگاه تانتا؛‬
‫ •دانشگاه ‪Assiut‬؛‬
‫ •دانشگاه االزهر؛‬
‫ •دانشگاه ‪Mansoura‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Benha‬؛‬
‫ •دانشگاه اسکندریه‪.‬‬
‫بیشترین تعداد مقاالت این کشور در زمینه فناوری نانو به حوزه‌های امنیت‪ ،‬غذاهای کشاورزی‪ ،‬ترکیبات شیمیایی و مواد‪ ،‬و‬
‫کاربردهای زیست‌محیطی اختصاص دارد‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2009‬مصر به صورت رس��می یک مرکز فناوری نانو راه‌اندازی کرد که پروژه مشترک میان آژانس توسعه صنعت‬
‫فناوری اطالعات (یک موسس��ه دولتی)‪ ،‬صندوق علم و فناوری (یک س��ازمان ایالتی) و ش��رکت آی‌بی‌ام بود‪ .‬این مرکز با‬
‫همکاری دانش��گاه نیل و دانش��گاه قاهره کار می‌کند‪ .‬محققان دانش��گاه قاهره در زمینه انرژی‌های جایگزین و نمک‌زدایی از‬
‫آب تخصص دارند‪.‬‬
‫این مرکز از س��ه گروه تشکیل شده است‪ :‬زیس��ت‌فناوری‪ ،‬مواد دارویی‪ ،‬مواد پیشرفته‪/‬انرژی‌های تجدیدپذیر‪ .‬گروه مواد و‬
‫انرژی خود به چهار گروه تحقیقاتی زیر تقسیم می‌شود‪:‬‬
‫ •گروه مواد پیشرفته و نانوفناوری؛‬
‫ •گروه انرژی‌های تجدیدپذیر؛‬
‫ •گروه تحقیقاتی فناوری لیزر؛‬
‫ •گروه نمک‌زدایی از آب‪.‬‬
‫هدف گروه مواد پیشرفته و نانوفناوری تولید مواد پیشرفته و نانویی با استفاده از منابع و مواد خام محلی است‪ .‬مأموریت این‬
‫گروه ش��امل تهیه مواد جدید یا نانویی است که دارای کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف مصر هستند‪ .‬برخی از حوزه‌های‬
‫تحقیقاتی خاص در این گروه عبارتند از‪:‬‬
‫ •سرامیک‌های پیشرفته و نانوسرامیک‌ها؛‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •پلیمرها و نانوکامپوزیت‌های پلیمری پیشرفته؛‬

‫ •الکتروشیمی مواد برای تولید الکترودهای مورد استفاده در تصفیه آب‪.‬‬
‫در این کشور رویدادهای مربوط به فناوری نانو به شکل منظم و روی موضوعات مختلف برگزار می‌شود‪ .‬در آوریل ‪2010‬‬
‫کنفرانسی در زمینه استفاده از فناوری نانو در حوزه آب برگزار شد‪.‬‬

‫‪ 3 7 8‬ایران‬
‫ای��ران در س��ال ‪ 2009‬از نظر تع��داد مقاالت مرتبط با فناوری نانو در رده ‪ 15‬دنیا قرار داش��ت‪ .‬بیش��تر این مقاالت در حوزه‬
‫نانوذرات‪ ،‬نانوکامپوزیت‌ها‪ ،‬نانوبلورها و نانولوله‌ها منتش��ر شده‌اند‪ .‬دانش��گاه تهران‪ ،‬دانشگاه شریف‪ ،‬دانشگاه تربیت مدرس‪،‬‬
‫دانش��گاه کاشان‪ ،‬دانشگاه آزاد اس�لامی‪ ،‬دانشگاه بوعلی‌س��ینا‪ ،‬دانش��گاه صنعتی اصفهان و مرکز تحقیقات مواد و انرژی در‬
‫دانشگاه صنعتی امیرکبیر فعال‌ترین مراکز ایران از نظر تولید مقاله بودند‪.‬‬
‫در ایران بیش از ‪ 40‬شرکت دارای محصوالت تجاری مبتنی بر فناوری نانو هستند‪ .‬یکی از این شرکت‌ها آوین پاالیش نیرو‬
‫است که در زمینه تجهیزات خالص‌سازی آب با استفاده از نانوفیلتراسیون کار می‌کند‪.‬‬
‫محققان ایرانی در چندین پروژه مش��ترک با محققان الجزایری در زمینه کاربردهای زیس��ت‌محیطی و مدیریت آب درگیر‬
‫هستند‪ .‬بخش عمده این تحقیقات هنوز اجرایی نشده‌اند که تا حدی به دلیل کمبود منابع مالی است‪ .‬اتحادیه اروپا خالص‌سازی‬
‫و ضدعفونی کردن آب را به عنوان حوزه همکاری‌های تحقیقاتی اولویت‌دار با محققان اروپایی در آینده پیشنهاد داده است‪.‬‬
‫از سال ‪ 2005‬خالص‌سازی آب جزء اولویت‌های نوآوری ملی ‪ 10‬ساله نانوفناوری ایران قرار داشته است‪ .‬با این حال تحلیل‬
‫اخیری که در ارزیابی این برنامه صورت گرفته اس��ت نشان می‌دهد بس��یاری از حوزه‌های علم و فناوری نانو‪ ،‬از جمله تصفیه‬
‫آب مورد غفلت قرار گرفته‌اند‪.‬‬
‫‪97‬‬
‫‪ 4 7 8‬اردن‬
‫با وجودی که تعداد مقاالت نانوفناورانه اردن بسیار پایین است‪ ،‬انتشارات این کشور در ‪ 5‬سال گذشته در زمینه این فناوری‬
‫از رشد پایداری برخوردار بوده است‪ .‬دانشگاه ‪ Hashemite‬و دانشگاه اردن منابع اصلی مقاالت این کشور به شمار می‌روند‪.‬‬
‫تحقیقات انجام ش��ده در دانشگاه ‪ Hashemite‬شامل حذف آالینده‌ها با استفاده از نانولوله‌ها و استفاده از پلیمرهای نشان‌دار‬
‫مولکولی در پیش‌تغلیظ انتخابی آالینده‌های آلی است‪ .‬استخراج فاز جامد آالینده‌های آلی و معدنی با استفاده از نانولوله‌های‬
‫کربنی چنددیواره و کربن فعال جزء تحقیقات انجام شده روی نانولوله‌های است‪ .‬تحقیقات دانشگاه اردن نیز روی کاربردهای‬
‫تصفیه آب فناوری نانو تمرکز دارد‪.‬‬
‫در فوریه ‪ 2010‬ش��ورای آموزش عالی اردن تأس��یس یک مرکز نانوفناوری در دانش��گاه علم و فناوری اردن ( ‪ )JUST‬را‬
‫‪33‬‬

‫تصویب کرد‪.‬مرکز نانوفناوری تنها مرکز از این نوع در اردن بوده و تعداد بس��یاری کمی از این‌گونه مراکز در کل خاورمیانه‬
‫وج��ود دارن��د‪ JUST.‬از منابع دولتی برای آغاز فعالیت‌ه��ای اولیه خود بهره برده و در حال ایج��اد یک همکاری راهبردی با‬
‫آی‌بی‌ام به عنوان یک شریک تجاری است‪.‬‬

‫‪ 5 7 8‬مراکش‬
‫مراکش در حال حاضر هیچ س��رمایه‌گذاری خاصی روی تحقیقات فناوری نانو ن��دارد‪ ،‬اما تعدادی پروژه تحقیقاتی در این‬
‫کشور در حال اجرا هستند‪ .‬مؤسسات مراکشی درگیر در فناوری نانو عبارتند از‪:‬‬
‫ •دانشگاه ‪Cadi Ayyad‬؛‬
‫ •دانشگاه ابن طفیل؛‬
‫ •دانشگاه ‪Chouaib Doukkali‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Hassan II Mohammedia‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Mohammed V‬؛‬

‫‪33. Jordan University of Science and Technology‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •دانشگاه ‪.Sidi Mohamed Ben Abdellah, Fez‬‬

‫حوزه تمرکز مقاالت این کشور روی امنیت‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬غذاهای کشاورزی‪ ،‬انرژی‪ ،‬ترکیبات شیمیایی و مواد است‪.‬‬
‫مراک��ش در ح��ال برداش��تن گام‌هایی برای بهبود حمایت از تحقیق و توس��عه اس��ت ک��ه از آن جمله می‌توان به تأس��یس‬
‫زیرس��اخت‌های جدید اش��اره کرد‪ .‬انجمن علوم‪ ،‬نوآوری و تحقیقات مراکش (‪ )MAScIR34‬موافقت‌نامه‌ای با آی‌بی‌ام برای‬
‫شناسایی فرصت‌های همکاری در زمینه زیست‌فناوری‪ ،‬نانوفناوری و میکروالکترونیک دارد‪ .‬این توافق منجر به ایجاد موسسه‬
‫نانوفناوری ‪ INANOTECH‬در سال ‪ 2009‬گردید‪ .‬حوزه تمرکز این موسسه روی نانومواد‪ ،‬زیست‌نانوفناوری و فتونیک است‪.‬‬
‫تصفیه فیزیکی و ش��یمیایی پس��اب‌ها و تحلیل اثر فلزات س��نگین روی زمین‌های کش��اورزی که با پساب آبیاری می‌شوند‪،‬‬
‫پروژه‌های خاصی هستند که درحوزه تصفیه آب انجام می‌شوند‪.‬‬

‫‪ 6 7 8‬پاکستان‬
‫این کشور از سال ‪ 2006‬تعداد مقاالت منتشر شده در زمینه فناوری نانو را چهار برابر کرده است‪ .‬بسیاری از این مقاالت در‬
‫حوزه س��نتز و تعیین مش��خصات نانولوله‌ها‪ ،‬نانوبلورها‪ ،‬نانوذرات‪ ،‬و نانوکامپوزیت‌هاست‪ .‬پزشکی و زیست‌فناوری حوزه‌های‬
‫کاربردی اصلی را در این کشور تشکیل می‌دهند‪.‬‬
‫سیاست‌گذاری فناوری نانو در پاکستان توسط کمیسیون ملی علم و فناوری نانو صورت می‌گیرد؛ توسعه صنعت و حمایت از‬
‫آن جزء اولویت‌های این کشور در زمینه فناوری نانو به شمار می‌رود‪ .‬شورای تحقیقات علمی و صنعتی پاکستان (‪)PCSIR35‬‬
‫در س��ال ‪ 2009‬یک مرکز فناوری نانو تأس��یس کرد‪ .‬این مراکز امکاناتی برای انجام تحقیقات مرتبط با نیازهای صنایع محلی‬
‫دارد‪.‬‬

‫‪ 7 7 8‬عربستان سعودی‬
‫‪98‬‬
‫مراکز اصلی که به تحقیق در زمینه فناوری نانو مشغول هستند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •شهرک علم و فناوری شاه عبدالعزیز (‪)KACST36‬؛‬
‫ •دانشگاه نفت و معدن شاه فهد؛‬
‫ •دانشگاه شاه عبدالعزیز؛‬
‫ •دانشگاه شاه سعود‪.‬‬
‫‪ KACST‬هزین��ه برخی پروژه‌ها را که روی حوزه‌هایی همچون نانوذرات س��یلیکونی‪ ،‬نانولوله‌های کربنی‪ ،‬نانوروکش‌های‬
‫کاتالیستی و مواد کامپوزیتی دیگر متمرکز هستند‪ ،‬تأمین کرده است‪.‬‬
‫کاربردهای این تحقیقات به صورت مکرر با نیازهای صنعتی و اقتصادی این کشور هماهنگ می‌شود؛ از جمله این کاربردها‬
‫می‌توان به بهبود اس��تخراج سوخت‌های فسیلی‪ ،‬کاتالیزورها و غشاها‪ ،‬و انرژی و محیط زیست اشاره کرد‪ .‬شرکت‌های محلی‬
‫همچ��ون ‪ Saudi ARAMCO‬و ‪ .Saudi Basic Industries Corp‬نی��ز از طری��ق اجرای بیش از ‪ 20‬پ��روژه روی فناوری نانو‬
‫س��رمایه‌گذاری کرده‌اند‪ .‬با وجودی که هدف این تحقیقات فناوری‌های اس��تخراج سوخت‌های فسیلی است‪ ،‬برخی از آن‌ها‬
‫الدر زمینه تصفیه آب دارند‪.‬‬ ‫کاربردهای وسیعی مث ً‬
‫مرکز ملی نانوفناوری )‪ (NNC‬که توسط ‪ KACST‬اداره می‌شود‪ ،‬مرکز اصلی نانوفناوری عربستان به شمار می‌رود‪ .‬دیدگاه‬
‫نقش��ه راهبردی نانوفناوری بر این اس��ت که زیرس��اخت‌های نانوفناوری به نحوی در کل کشور گس��ترده شوند که امکانات‬
‫تخصصی در تمام عربستان در دسترس باشد‪.‬‬
‫یک��ی از اهداف کلیدی برنامه ملی نانوفناوری اطمینان از تمرکز فعالیت‌های تحقیقاتی بر توس��عه اقتصاد داخلی اس��ت‪ .‬این‬
‫برنامه تحقیقاتی برای رسیدن به این هدف با بخش‌های صنعتی زیر در ارتباط است‪:‬‬
‫ •نفت و گاز؛‬
‫ •سامانه‌های دفاعی و امنیتی؛‬

‫‪34. Moroccan Association for Science, Innovation and research‬‬

‫‪35. Pakistan Council of Scientific and Industrial Research‬‬
‫‪36. King Abdulaziz City for Science and Technology‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •پتروشیمی؛‬
‫ •زیرساخت‌های ارتباطی؛‬
‫ •ساخت و ساز‪ ،‬معدن‌کاری و مواد؛‬
‫ •آب؛‬
‫ •سالمت؛‬
‫ •حمل و نقل‪.‬‬
‫زیربخش‌های فنی خاص در بخش آب عبارتند از توس��عه نمک‌زدایی‪ ،‬مقاومت در برابر خوردگی‪ ،‬نانوابزارهای پایش��ی‪ ،‬و‬
‫انرژی‌های تجدیدپذیر همچون پیل‌های خورشیدی‪.‬‬
‫ش��رکت عربس��تانی ‪ .Saline Water Conversion Corp‬یا ‪ SWCC‬که در تملک دولت بوده و بیشترین آب مورد نیاز برای‬
‫مصارف ش��هری را در عربستان تأمین می‌کند‪ ،‬پروژه تحقیقاتی مش��ترکی با مرکز بازیافت آب ژاپن‪37‬دارد‪ .‬تمرکز این پروژه‬
‫روی ادغام فناوری نانو در فرایندهای نمک‌زدایی فعلی مبتنی بر تقطیر است‪ .‬این پروژه در مرکز تحقیقات آب شور ‪SWCC‬‬
‫در شهر ُجبیل آغاز شد؛ فناوری مورد نظر برای تصفیه و بازیافت آب در این مرکز توسعه خواهد یافت‪.‬‬
‫‪ KACST‬اوایل س��ال ‪ 2010‬یک نوآوری انرژی خورش��یدی نانوفناورانه برای تولید آب نمک‌زدایی ش��ده و الکتریسیته با‬
‫هزین��ه‌ای کمتر از روش‌های فعلی (‪ 40‬درصد ارزان‌تر) آغاز ک��رد‪ .‬انتظار می‌رود این پروژه مصرف نفت و گاز برای فعالیت‬
‫مراکز نمک زدایی این کشور را کاهش دهد‪ .‬در حال حاضر این مراکز روزانه حدود ‪ 1/5‬میلیون بشکه سوخت فسیلی مصرف‬
‫می‌کنند‪ .‬عربستان سعودی بیش از ‪ 18‬درصد آب نمک‌زدایی شده دنیا را تولید می‌کند‪.‬‬
‫این کشور در نظر دارد صادرات انرژی خورشیدی خود را در آینده به اندازه صادرات نفت افزایش دهد‪ .‬این نوآوری جدید‬
‫توسط وزارت‌خانه‌های دارایی‪ ،‬آب و الکتریسیته‪ ،‬و تجارت و صنعت و شرکت ‪ SWCC‬اداره می‌شود‪.‬‬

‫‪99‬‬ ‫‪ 8 7 8‬تونس‬
‫تالش‌های تونس در زمینه فناوری نانو در مراکز زیر انجام می‌شوند‪:‬‬
‫ •دانشگاه ‪Monastir‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Tunis El Manar‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Sfax‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪.Carthage‬‬
‫بیش��ترین تعداد این مقاالت به حوزه امنیت‪ ،‬غذاهای کش��اورزی‪ ،‬ترکیبات ش��یمیایی و مواد‪ ،‬انرژی و محیط زیست مربوط‬
‫می‌ش��وند‪ .‬تونس در زمینه نانوفناوری همکاری تحقیقاتی قوی با فرانس��ه دارد‪ .‬در س��ال ‪ 2010‬تونس اولین پروژه نانوفناوری‬
‫این کش��ور را در ناحیه مغرب در ش��مال آفریقا آغاز کرد‪ .‬هدف این پروژه که اولین پروژه انجمن نانوفناوری زیست‌محیطی‬
‫تونس‪ 38‬نیز محس��وب می‌شود‪ ،‬پایش و خالص‌س��ازی آب‌های رودخانه ‪ Medjerda‬است که طوالنی‌ترین رودخانه تونس به‬
‫شمار می‌رود‪ .‬بودجه این پروژه حدود ‪ 580‬هزار دالر است که بخشی از آن توسط بلژیک تأمین می‌شود‪.‬‬
‫انجمن نانوفناوری زیس��ت‌محیطی تونس در ماه دس��امبر س��ال ‪ 2008‬تأس��یس ش��د‪ .‬یک س��ال طول کش��ید تا این سازمان‬
‫سیاست‌گذاران تونس را از اهمیت فناوری نانو و به‌خصوص کاربرد آن در تهیه آب آشامیدنی و کشاورزی آگاه سازد‪.‬‬

‫‪ 9 7 8‬نیجریه‬
‫پس از آفریقای جنوبی‪ ،‬نیجریه دومین کشور فعال در زمینه فناوری نانو در منطقه جنوب صحرای آفریقا محسوب می‌شود‪.‬‬
‫نیجریه این موقعیت را در دهه گذش��ته حفظ کرده است‪ .‬در سال‌های اخیر دانشگاه ‪ Ibadan‬و دانشگاه ‪Obafemi Awolowo‬‬
‫بیش��ترین تعداد مقاالت مرتبط با فناوری نانو را تولید کرده‌اند‪ .‬نیجریه یک نوآوری ملی فناوری نانو دارد که توس��ط دولت‬

‫‪37. Japan Water Recycling Center‬‬

‫‪38. Tunisian Association for Environmental Nanotechnology‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫حمایت می‌شود؛ این کشور به صورت فعاالنه در چندین شبکه منطقه‌ای و بین‌المللی عضویت دارد‪.‬‬
‫حوزه‌های تمرکز نیجریه در زمینه فناوری نانو عبارتند از‪:‬‬
‫ •نانوپزشکی؛‬
‫ •تولید انرژی؛‬
‫ •الکترونیک؛‬
‫ •استفاده از مواد نانوحفره‌ای و به‌خصوص نانورس در فیلتراسیون آب‪.‬‬
‫همچنین در زمینه پایش آالینده‌های آب نیز کارهایی در این کشور انجام می‌شود‪.‬‬
‫آژانس ملی زیرساخت‌های علمی و مهندسی (‪ )NASENI39‬فناوری نانو را یک فناوری نوظهور کلیدی به شمار می‌آورد که‬
‫نیجریه در آن تخصص کافی ندارد و بنابراین تحقیق و توس��عه در زمینه این فناوری را جزء اولویت‌های خود قرار داده اس��ت‪.‬‬
‫‪ NASENI‬در حال تأسیس یک مرکز ملی فناوری نانو و مواد پیشرفته است‪.‬‬
‫در کارگاهی که توسط ‪ NASENI‬در سال ‪ 2006‬برگزار شد‪ ،‬تولید فیلترهای حفره‌ای برای خالص‌سازی آب و اکسیدان‌های‬
‫زیستی یکی از چهار حوزه مرتبط با نیازهای کشور شناسایی گردید‪.‬‬
‫به عنوان مثال از تحقیقاتی که در این کش��ور انجام می‌شود‪ ،‬گروهی از پژوهشگران دانشگاه کشاورزی ‪ Abeokuta‬در حال‬
‫تولید یک فیلتر آب نانوحفره‌ای با استفاده از رس و خاکستر پوسته برنج هستند‪ .‬این فیلتر برای انجام بررسی در جوامع محلی‬
‫توزیع شد‪ .‬پس از شش ماه استفاده از این نانوفیلتر‪ ،‬بهبود فراوان در سالمت مردم ساکن در این مناطق مشاهده گردید‪.‬‬

‫‪ 10 7 8‬آفریقای جنوبی‬
‫آفریق��ای جنوبی از طریق راهبرد ملی نانوفناوری‪ 40‬خود که در س��ال ‪ 2006‬آغاز ش��د‪ ،‬قابلیت‌های مهمی در عرصه فناوری‬
‫نانو به دست آورده است؛ در دو شورای علمی این کشور مراکز فناوری نانو تأسیس شده‌اند که تمرکز اصلی تحقیقات آن‌ها‬ ‫‪100‬‬
‫روی حل مشکالت داخلی است‪.‬‬
‫وزارت علوم و فناوری آفریقای جنوبی آژانس دولتی مسئول سیاست گذاری علم‪ ،‬فناوری و نوآوری در این کشور محسوب‬
‫می‌ش��ود‪ .‬توسعه فناوری نانو توسط این آژانس از طریق واحد «حوزه‌های تحقیقاتی نوظهور» انجام می‌گیرد‪ .‬پیشرفت‌های این‬
‫حوزه توسط راهبرد ملی نانوفناوری که در سال ‪ 2006‬آغاز شده است‪ ،‬هدایت می‌شود‪.‬‬
‫آفریق��ای جن��وب باالترین تعداد مقاالت فناوری نانو را در منطقه جنوب صحرای آفریقا داراس��ت‪ .‬مقاالت این کش��ور در‬
‫حوزه امنیت (‪ 26‬درصد)‪ ،‬غذاهای کشاورزی (‪ 20‬درصد) و کاربردهای زیست‌محیطی (‪ 13‬درصد) تمرکز دارند که در تمام‬
‫اینحوزه‌ها توجه خاصی به مبحث آب معطوف شده است‪ .‬سازمان‌های اصلی که این مقاالت را تولید کرده‌اند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •دانشگاه ‪WitWatersrand‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Kwazulu Natal‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Pretoria‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Stellenbosch‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Western Cape‬؛‬
‫ •دانشگاه ژوهانسبورگ؛‬
‫ •دانشگاه ‪Rhodes‬؛‬
‫ •انجمن تحقیقات علمی و صنعتی (‪)CSIR‬؛‬
‫ •مرکز تحقیقات مواد معدنی آفریقای جنوبی‪.Mintek ،‬‬
‫مرکز نانو برای آفریقا‪ 41‬که در آزمایش��گاه‌های ‪ iThemba‬برای علوم مبتنی بر شتاب‌دهنده‌ها در آفریقای جنوبی قرار دارد‪،‬‬
‫ی��ک مرکز تحقیقاتی بین‌المللی اس��ت ک��ه تمرکز زیادی روی ح��وزه آب و فناوری نانو دارد‪ .‬برنام��ه ‪ IBSA‬یک همکاری‬
‫بین‌المللی مهم دیگر است‪ .‬این پروژه وزارت‌خانه‌های علوم و فناوری کشورهای هند‪ ،‬برزیل‪ ،‬و آفریقای جنوبی را به هم پیوند‬
‫می‌دهد تا روی حوزه‌های زیر فعالیت‌های تحقیق و توسعه انجام دهند‪:‬‬
‫‪39. The National Agency for Science and Engineering Infrastructure‬‬
‫‪40. National Nanotechnology Strategy‬‬
‫‪41. Nanoventer for Africa‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ •نانوفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون؛‬
‫ •تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو برای مناطق روستایی و دورافتاده؛‬
‫ •تولید نانوموادی همچون نانوژل‌های کربنی‪ ،‬نانولوله‌ها و نانوالیاف‪.‬‬
‫برخی از پروژه‌های تحقیقاتی آفریقای جنوبی در حوزه آب در زیر آمده‌اند‪.‬‬
‫ •محققان دانشگاه نورث‌وست در ‪ Mafikeng‬روی تصفیه آب چاه با استفاده از نانوغشاها‪ ،‬نانوفیلتراسیون و اسمز معکوس کار‬
‫می‌کنند تا بتوانند آب آش��امیدنی تولید نمایند‪ .‬این محققان روی توس��عه فناوری‌هایی تمرکز دارند که نیاز به الکتریسیته‬
‫ندارن��د؛ آن‌ها همچنی��ن می‌خواهند از روش‌ه��ای تصفیه آب مبتنی بر مواد محلی اس��تفاده نماین��د؛ فعالیت دیگر آن‌ها‬
‫آموزش‌های مربوط به کیفیت آب در مناطق روستایی است‪.‬‬
‫ •اولین مرکز بزرگ تصفیه آب در آفریقای جنوبی که از غشاهای تولید داخل بهره می‌برد‪ ،‬برای شرکت ‪ Overberg Water‬ساخته‬
‫شده است‪ .‬این غشاهای اولترافیلتراسیونی توسط شرکت ‪ Ikusasa Water‬و تحت لیسانس ‪Water Research Commission‬‬
‫تولید می‌شوند‪.‬‬
‫ •ش��رکت ‪ Johannesburg Water‬و دانش��گاه ژوهانس��بورگ در حال تولی��د نانومواد کربنی جدی��د (و تغییر آن‌ها به نحوی‬
‫ک��ه به عنوان پایه‌ای برای ترکیبات ش��یمیایی دیگری همچون کاتالیزورها عمل کنند) بوده و برای خالص‌س��ازی آب از‬
‫نانواسفنج‌ها بهره می‌برند‪.‬‬
‫ •یک گروه تحقیقاتی در دانش��گاه ‪ Stellenbosch‬در حال توس��عه کاربردهای فناوری نانو در تصفیه آب بوده و هدف آن‌ها‬
‫حل مشکالت مربوط به کیفیت آب همچون فاضالب‌های شهری و صنعتی‪ ،‬رسوبات اسیدی اتمسفری‪ ،‬آلودگی آب‌های‬
‫زیرزمین‪ ،‬ترکیبات شیمیایی کشاورزی‪ ،‬الی‌گرفتگی بیش از اندازه‪ ،‬آالینده‌های فلزی ناشی از معدن‌کاری و آالینده‌های‬
‫رادیواکتیو است‪.‬‬

‫‪101‬‬ ‫‪ 11 7 8‬زیمبابوه‬
‫وزارت توس��عه علوم و فناوری‪ 42‬زیمبابوه روی برنامه‌ای برای استفاده از فناوری نانو تقریباً در تمام عرصه‌های اقتصادی کار‬
‫می‌کند‪ .‬یکی از حوزه‌های تمرکز اصلی این برنامه یافتن راه‌حلی برای مشکل آب در این کشور است‪.‬‬
‫موسس��ه توسعه آب و بهداشت زیمبابوه یکی از نه س��ازمان فعال در پروژه ‪( SODIS‬نمک‌زدایی از آب با استفاده از انرژی‬
‫خورشیدی) است‪ SODIS.‬یک پروژه تحقیقاتی است که هزینه آن توسط اتحادیه اروپا تأمین شده است و هدف آن استفاده‬
‫از انرژی خورشیدی برای یافتن یک روش ضدعفونی علیه بیماری‌های اسهالی مختلفی است که از طریق آب منتقل می‌شوند‪.‬‬
‫از نتایج این پروژه می‌توان در خالص‌سازی آب برای مصارف خانگی یا در موارد اضطراری پس از بالیایی طبیعی یا مصنوعی‬
‫بهره برد‪.‬‬
‫اصلی‌ترین کاری که در این روش انجام می‌ش��ود‪ ،‬پر کردن یک بطری ش��فاف (ترجیحاً شیش��ه ی��ا ‪ )PTFE‬از آب و قرار‬
‫دادن آن در معرض نور مس��تقیم خورش��ید اس��ت‪ .‬این کار بس��یاری از عوامل بیماری‌زای آب را غیرفعال کرده و آن را برای‬
‫نوشیدن مناسب می‌سازد‪ .‬محققان این پروژه دریافتند که فتوکاتالیزورهای حاوی نانوذرات می‌توانند از طریق افزایش سرعت‬
‫ضدعفون��ی در راکتوره��ای ‪ SODIS‬کارایی این فرایند را افزایش دهن��د‪ .‬تثبیت این نانوذرات کاتالی��زروی می‌تواند امکان‬
‫استفاده مجدد از آن‌ها را فراهم کرده و خطر انتشار آن‌ها و قرار گرفتن انسان در معرض این نانومواد را کاهش دهد‪.‬‬

‫‪ 8 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در خاورمیانه و آفریقا و میزان رشد آن‬
‫‪ 1 8 8‬روندهای اقتصادی‬
‫اقتصاد کشورهای خاورمیانه همچنان تا حد زیادی به نوسانات بازار نفت وابسته است‪ .‬پس از یک دوره قیمت پایین نفت از‬
‫س��ال ‪ 1990‬تا ‪( 2002‬میانگین کمتر از ‪ 25‬دالر برای هر بش��که)‪ ،‬سازمان کشورهای صادرکننده نفت (‪ )OPEC‬شاهد افزایش‬
‫قیمت میانگین این ماده (قیمت س��بد حاوی میانگین هفت نوع نفت خام) از ‪ 28‬دالر در س��ال ‪ 2003‬تا ‪ 95‬دالر در سال ‪2009‬‬
‫بود‪ .‬بس��یاری از متخصصان بر این باورند که مخصوصاً با توجه به صنعتی ش��دن کشورهای آسیایی‪ ،‬دوره نفت ارزان قیمت به‬

‫‪42. Ministry of Science and Technology Development‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫پایان رسیده است‪.‬‬

‫به لطف افزایش قیمت نفت‪ ،‬نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای خاورمیانه برای سال‌های ‪ 2006‬و ‪ 2007‬از ‪ 4‬تا بیش‬
‫از ‪ 12‬درصد متغیر بود‪ .‬به دلیل بحران جهانی اقتصاد در سال‌های ‪ 2008‬و ‪ 2009‬و در نتیجه کاهش قیمت نفت‪ ،‬میانگین رشد‬
‫اقتص��ادی این منطقه نیز کاهش یافته و به ترتیب ‪ 5/8‬و ‪ 3/9‬درصد بود‪ .‬با افزایش قیمت جهانی نفت تا میانگین باالی ‪ 80‬دالر‬
‫برای هر بشکه‪ ،‬رشد اقتصادی این کشورها نیز ادامه خواهد یافت‪.‬‬
‫یکی از مش��کالت بلندمدت کشورهای خاورمیانه‪ ،‬افزایش س��ریع جمعیت آن‌هاست؛ این کشورها باید مراقب تأثیرات این‬
‫رش��د جمعیتی بر اقتصاد‪ ،‬زیرساخت‌های سیاس��ی و توانایی ارائه خدمات به آن‌ها باشند‪ .‬کاهش ممتد منابع آبی در مواجهه با‬
‫افزایش جمعیت نیز مشکل جدی دیگری است که تقریباً تمام کشورهای خاورمیانه با آن درگیر هستند‪.‬‬
‫بخش جنوبی صحرای آفریقا فقیرترین نقطه دنیا به ش��مار می‌رود؛ بخشی از این فقر به دلیل کمبود منابع طبیعی در این منطقه‬
‫است‪ ،‬اما قسمت عمده آن ناشی از آشفتگی‌های سیاسی‪ ،‬فساد و مدیریت بد دولتی‪ ،‬و بی‌نظمی‌های اداری است‪ .‬ماالریا نیز یک‬
‫مانع مزمن در راه رشد اقتصادی این منطقه است و با ایجاد هزینه‌های زمانی و درمانی‪ ،‬رشد این منطقه را دچار کندی می‌کند‪.‬‬
‫کش��ورهای این منطقه به استثنای آفریقای جنوبی از رش��د جمعیتی باالیی برخوردارند‪ .‬بنا بر پیش‌بینی سازمان ملل جمعیت‬
‫این منطقه از ‪ 800‬میلیون در س��ال ‪ 2007‬به ‪ 1/5‬میلیارد در س��ال ‪ 2050‬خواهد رسید‪ .‬نرخ سوء تغذیه‪ ،‬مرگ و میر کودکان و‬
‫ابتال به بیماری ایدز باالتر‪ ،‬و طول عمر متوسط مردم پایین‌تر از معیارهای جهانی است‪.‬‬
‫مدت‌های طوالنی است که سامانه‌های تصفیه آب کشورهای جنوبی صحرای آفریقا از فشار بیش از حد ناشی از رشد سریع‬
‫مناطق شهری رنج می‌برند‪ .‬حکومت‌های ضعیف‪ ،‬فساد‪ ،‬مدیریت بد منابع‪ ،‬سرمایه‌گذاری بلندمدت ضعیف‪ ،‬و فقدان تحقیقات‬
‫زیست‌محیطی و زیرساخت‌های شهری تنها این مشکل را تشدید می‌کنند‪ .‬در مواردی قطع منابع آبی یا آلودگی آن در مناطق‬
‫شهری یا روستایی موجب بروز درگیری‌های داخلی یا برون‌مرزی شده است‪ .‬بخشی از بحران دارفور ناشی از درگیری بر سر‬
‫منابع آبی بوده است‪.‬‬
‫اخیرا ً تولید نفت در برخی مناطق موجب ایجاد «نقاط ثروت» شده و برخی کشورها در تولید ناخالص داخلی از همسایه‌های‬
‫‪102‬‬
‫خود پیشی گرفته‌اند‪ .‬در سال ‪ 2008‬از ‪ 10‬کشور برتر در دنیا در زمینه رشد اقتصادی سه کشور از منطقه آفریقا بوده‌اند‪ :‬آنگوال‬
‫(‪ 13/2‬درصد)‪ ،‬اتیوپی (‪ 11/2‬درصد) و رواندا (‪ 11/6‬درصد)‪ .‬در سال ‪ 2009‬رشد تولید ناخالص داخلی آنگوال و اتیوپی منفی‬
‫شد‪ ،‬اما رواندا موفق شد نرخ ‪ GDP‬خود را باالی ‪ 5/5‬درصد نگه دارد‪.‬‬
‫به طور کلی رشد اقتصادی آفریقا بدون توجه به بحران مالی جهان در حدود ‪ 6‬درصد باقی مانده است‪ .‬چشم‌انداز اقتصادی‬
‫این منطقه در کوتاه‌مدت مثبت ارزیابی شده است‪.‬‬

‫‪ 2 8 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫همان‌گونه که در بررسی تک‌تک کشورها توضیح داده شد‪ ،‬فعالیت‌های نانوفناورانه در این منطقه از کشوری به کشور دیگر‬
‫بسیار متفاوت است‪ ،‬اما به صورت کلی کشورهای منطقه خاورمیانه و آفریقا از نظر تحقیق و توسعه فناوری نانو و تجاری‌سازی‬
‫محصوالت مبتنی بر این فناوری در رده پایین قرار دارند‪.‬‬
‫ش��بکه نانوعلم آفریقا (‪ )NANOafNet‬یک نوآوری درون‌قاره‌ای اس��ت که در س��ال ‪ 2005‬تأسیس شده است و هدف آن‬
‫توسعه نانوفناوری‌های مقرون به صرفه و با اجرای آسان در راستای نیازهای آفریقاست‪.‬‬
‫کش��ورهای الجزایر‪ ،‬مراکش‪ ،‬تونس‪ ،‬مصر‪ ،‬س��نگال‪ ،‬گینه‪ ،‬گینه بیس��ائو‪ ،‬س��احل عاج‪ ،‬بورکینافاس��و‪ ،‬کنگو‪ ،‬غنا‪ ،‬نیجریه‪،‬‬
‫جمهوری آفریقای مرکزی‪ ،‬کامرون‪ ،‬بنین‪ DRC ،‬کنگو‪ ،‬س��ودان‪ ،‬اتیوپی‪ ،‬اوگاندا‪ ،‬کنیا‪ ،‬رواندا‪ ،‬تانزانیا‪ ،‬موزامبیک‪ ،‬ماالوی‪،‬‬
‫زامبیا‪ ،‬نامیبیا‪ ،‬بتسوانا‪ ،‬لسوتو‪ ،‬سوازیلند و آفریقای جنوبی در این سازمان دارای عضو یا نماینده هستند‪ .‬چندین پروژه مشترک‬
‫با صنعت یا کشورهای دیگر در حال اجراست‪.‬‬
‫برخی کش��ورها پروژه‌های نانوفناورانه مختص آب دارند‪ .‬برای بسیاری از کش��ورهای این منطقه تجاری‌سازی محصوالت‬
‫تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو تنها از طریق همکاری با کشورهای پیشرفته امکان‌پذیر است‪.‬‬

‫‪ 3 8 8‬نیاز به آب‬
‫منطقه خاورمیانه و آفریقا خانه کشورهای بسیار ثروتمندی است که بزرگ‌ترین تأسیسات نمک‌زدایی از آب را در خود جای‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫داده‌اند؛ از س��وی دیگر کش��ورهایی در این منطقه قرار دارند که اقتصاد بسیار ضعیفی داش��ته و نیاز بسیار زیادی به آب دارند‪.‬‬
‫در بیش��تر نقاط بخش جنوبی صحرای آفریقا این نیازها بس��یار پایه‌ای است (مثل دسترسی به آب سالم)‪ .‬این واقعیت که کمبود‬
‫آب در خاورمیانه خش��ک و کم‌باران وجود دارد‪ ،‬پذیرفته شده اس��ت‪ .‬در این منطقه به‌خصوص کشورهای عضو اُپک دارای‬
‫پیشرفته‌ترین و گران‌ترین زیرساخت‌های تصفیه آب هستند‪.‬‬
‫ق��اره آفریق��ا به طور کلی ‪ 85‬درصد از منابع آبی خود را صرف کاربردهای کش��اورزی می‌کن��د‪ ،‬اما این عدد از نقطه‌ای به‬
‫نقطه دیگر متفاوت اس��ت‪ .‬نقاط خشک ش��مالی که در آن کشاورزی نقش عمده‌ای در تأمین غذای مردم منطقه ایفا می‌کند‪،‬‬
‫باالترین درصد اس��تفاده از منابع آبی برای اهداف کش��اورزی را به خود اختصاص می‌دهند‪ .‬آفریقای مرکزی و منطقه خلیج‬
‫گینه که نقاط مرطوبی به شمار می‌روند‪ ،‬پایین‌ترین درصد برداشت از منابع آبی برای کاربردهای کشاورزی را دارا هستند‪.‬‬
‫میزان برداش��ت کش��ورهای لیبی‪ ،‬مصر و موریتانی از منابع آبی بیش از آن چیزی اس��ت که در این کشورها تولید می‌شود‪.‬‬
‫نیجر‪ ،‬س��ومالی‪ ،‬اریتره‪ ،‬چاد‪ ،‬نامیبیا و بوتس��وانا منابع آبی تجدیدپذیر کمی دارند‪ ،‬اما این کشورها از انتقال آب بهره می‌برند‪.‬‬
‫نرخ اس��تفاده از آب‌های داخلی در س��ودان‪ ،‬آفریقای جنوبی و سوازیلند باالس��ت‪ ،‬اما این کشورها دارای آب ورودی بسیار‬
‫زیادی هس��تند‪ .‬در کش��ورهای کم‌آب تونس‪ ،‬مصر و مراکش‪ ،‬حجم باالیی از پساب تصفیه شده و دوباره مورد استفاده قرار‬
‫می‌گیرد؛ در کیپ ورد‪ ،‬مصر‪ ،‬لیبی‪ ،‬موریتانی و آفریقای جنوبی از آب نمک‌زدایی شده به طور وسیعی بهره‌برداری می‌شود‪.‬‬

‫‪ 4 8 8‬تصفیه آب‬
‫انتظار می‌رود نمک‌زدایی از آب ش��ور و احیای آب و اس��تفاده مجدد از آن پیش‌ران‌های اصلی اس��تفاده از فناوری نانو در‬
‫تصفیه آب در خاورمیانه و آفریقا باش��د‪ .‬عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارای صنعت تصفیه آب جاافتاده‬
‫و پیشرفته‌ای هستند و چندین سال است از فناوری‌های نمک‌زدایی برای تولید آب استفاده می‌کنند‪ .‬در حال حاضر حدود ‪50‬‬
‫‪103‬‬ ‫درصد از ظرفیت نمک‌زدایی جهان در منطقه خاورمیانه قرار دارد (با استفاده از تمام فناوری‌ها)‪.‬‬
‫پیش‌بینی می‌ش��ود در ‪ 5‬سال آینده عربستان س��عودی‪ ،‬امارات متحده عربی‪ ،‬الجزایر و اسرائیل بزرگ‌ترین مشتریان فناوری‬
‫اسمز معکوس در این منطقه باشند‪ .‬هر یک از این کشورها در ‪ 5‬سال آینده می‌خواهند ظرفیت تولید آب توسط اسمز معکوس‬
‫را دو برابر نمایند‪ .‬پیش‌ران‌های این بازار نیاز به آب نمک‌زدایی شده برای رفع نیازهای آبی در مواجهه با خشکسالی‪ ،‬افزایش‬
‫جمعیت‪ ،‬افزایش فعالیت‌های صنعتی (عمدتاً در نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها) و گردشگری هستند‪.‬‬
‫در چند س��ال گذشته کشورهای حاشیه خلیج فارس سرمایه‌گذاری بس��یار زیادی روی زیرساخت‌هایی همچون پروژه‌های‬
‫بزرگ نیروگاهی و مراکز تصفیه آب انجام داده‌اند‪ .‬با افزایش قیمت نفت ایجاد ظرفیت‌های نمک‌زدایی جدید و به‌روز رسانی‬
‫ظرفیت‌های قدیمی در این کش��ورها با سرعت باالیی افزایش می‌یابد‪ .‬کاهش قیمت نفت در اثر بحران جهانی موجب کاهش‬
‫س��رمایه‌گذاری و درنتیجه کاهش پروژه‌های مربوط به تصفیه آب و فاضالب گردید‪ .‬در س��ال ‪ 2010‬این وضعیت رو به بهبود‬
‫نهاد‪ ،‬البته این بهبود از کش��وری به کش��ور دیگر متفاوت بود‪ .‬با وجودی که دولت‌های این منطقه مصمم به افزایش تولید آب‬
‫نمک‌زدایی شده هستند‪ ،‬درآمد نفتی‪ ،‬تنوع اقتصادی‪ ،‬و توانایی بهبود اوضاع پس از بحران جهانی اقتصاد نقش مهمی در این‬
‫زمینه بازی می‌کند‪.‬‬
‫چندین کش��ور در منطقه خاورمیانه تصفیه فاضالب‌های ش��هری را جزء اولویت‌های خود ق��رار داده‌اند تا بتوانند خود را با‬
‫اهداف توس��عه هزاره سازمان ملل‪ 43‬وفق دهند‪ .‬در مواردی می‌توان این نیازها را با بهره‌گیری از ‪MBR‬ها (راکتورهای زیستی‬
‫غشایی) و ترکیب اسمز معکوس با آب مورد استفاده مجدد در آبیاری رفع کرد‪ .‬استفاده مجدد از آب در کشورهای خشک‬
‫خاورمیانه در حال افزایش است؛ هدف بسیاری از این کشورها رسیدن به نرخ ‪ 50‬تا ‪ 70‬درصدی استفاده مجدد از پساب است‪.‬‬
‫اس��تفاده مجدد از آب در کش��ورهای دارای آب و هوای معتدلی همچون اسرائیل و تونس نیز در حال افزایش است‪ .‬امارات‬
‫متحده عربی اخیرا ً برای کاربردهای گردش��گری مراکز تصفیه فاضالب پیش��رفته‌ای تأس��یس کرده اس��ت (مبتنی بر ‪.)MBR‬‬
‫پیش‌بینی می‌شود ترکیب ‪ MBR‬با اسمز معکوس در آینده عمومیت بیشتری پیدا کند‪.‬‬
‫در نواحی کم‌آب فاضالب تصفیه شده یک دارایی ارزشمند به شمار می‌رود‪ .‬این آب‌های احیاشده می‌توانند در کاربردهای‬
‫مختلف��ی همچون آبیاری‪ ،‬ایجاد فضای س��بز‪ ،‬پرکردن منابع زیرزمینی آب‪ ،‬فرایندهای صنعتی و اهداف غیرآش��امیدنی دیگر‬
‫مورد استفاده قرار بگیرند‪ .‬در نواحی نفت‌خیز آفریقا و خاورمیانه‪ ،‬می‌توان از ‪MBR‬ها برای کاهش هزینه تولید آب فرایندی‬

‫‪43. U.N. Millenium Development Goals‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫از طریق بازیافت آب تولیدش��ده در اکتش��اف نفت بهره برد‪ .‬تخمین زده می‌شود دورریز آب حاصل از اکتشاف نفت حدود‬
‫‪ 10‬درصد از هزینه تولید نفت خام را تشکیل می‌دهد‪ .‬اگر منافع استفاده مجدد از آب تولیدشده در اکتشاف نفت بر هزینه‌های‬
‫تصفیه آن غالب ش��ود‪ ،‬صنعت نفت و گاز به جای آنکه مصرف‌کننده آب باش��د‪ ،‬می‌تواند به عنوان تولیدکننده آب ش��یرین‬
‫مطرح شود‪.‬‬
‫در آفریقا نیز فرصت‌های زیادی برای حل برخی مش��کالت جدی آب همچون تصفیه آب آش��امیدنی در مناطق روستایی با‬
‫اس��تفاده از فناوری نانو در مقیاس کوچک و ساده وجود دارد‪ .‬در حال حاضر برخی از محصوالت ارزان تصفیه آب مبتنی بر‬
‫فناوری نانو که در منازل اس��تفاده می‌ش��وند‪ ،‬در بازار وجود دارند و برخی دیگر نیز در مرحله نزدیک به تجاری‌سازی هستند‪.‬‬
‫برخی از این فناوری‌ها همچون نانواسفنج‌ها در همین منطقه در حال توسعه می‌باشند‪.‬‬

‫‪ 9 8‬آمریکای التین‪/‬منطقه کارائیب‬

‫آرژانتین‪ ،‬برزیل‪ ،‬شیلی‪ ،‬کلمبیا‪ ،‬کاستاریکا‪ ،‬اکوادور‪ ،‬السالوادور‪ ،‬پرو‪ ،‬اروگوئه و ونزوئال کشورهای منطقه آمریکای التین‬
‫هستند که دارای نوآوری ملی یا مؤسسات‪ ،‬سازمان‌ها و محققان درگیر در حوزه فناوری نانو می‌باشند‪.‬‬
‫تولید غذاهای کشاورزی‪ ،‬خالص‌سازی آب و کاربردهای زیست‌محیطی‪ ،‬استفاده از نانوپزشکی در درمان بیماری‌های مناطق‬
‫استوایی و افزایش ارزش منابع طبیعی منطقه (معادن و تنوع زیستی) جزء اولویت‌های کاربردی این کشورها به شمار می‌روند‪.‬‬
‫بس��یاری از کش��ورهای آمریکای التین که به تحقیق در زمینه علوم نانو می‌پردازند‪ ،‬از کمبود منابع انس��انی و زیرساخت‌های‬
‫تحقیقاتی رنج می‌برند‪.‬‬
‫برزیل بیش از نیمی از مقاالت مرتبط با فناوری نانو را در این منطقه تولید می‌کند و پس از آن کش��ورهای آرژانتین‪ ،‬ش��یلی‪،‬‬
‫کلمبیا و ونزوئال قرار می‌گیرند‪ .‬امنیت موضوع اصلی تحقیقات نانوفناورانه در این منطقه است و پس از آن ترکیبات شیمیایی‬
‫و مواد‪ ،‬و کاربردهای زیست‌محیطی (حدود ‪ 12‬درصد) قرار می‌گیرند‪.‬‬ ‫‪104‬‬
‫‪ 1 9 8‬آرژانتین‬
‫پس از برزیل آرژانتین فعال‌ترین برنامه ملی نانوفناوری را در این منطقه دارد‪ .‬بیش��ترین مقاالت این کش��ور توسط مراکز زیر‬
‫تولید می‌شوند‪:‬‬
‫ •دانشگاه بوینس آیرس؛‬
‫ •دانشگاه ملی ‪La Plata‬؛‬
‫ •کمیسیون ملی تحقیقات علمی و فناوری؛‬
‫ •کمیسیون ملی انرژی اتمی؛‬
‫ •دانشگاه ملی کوردوبا؛‬
‫ •دانشگاه ملی ‪Mar del Plata‬؛‬
‫ •دانشگاه ملی جنوب؛‬
‫ •دانشگاه ملی ‪Rosario‬؛‬
‫ •دانشگاه ملی ‪.Rio Cuarto‬‬
‫در ‪ 10‬س��ال گذش��ته امنیت حوزه اصل��ی تحقیقات نانوفناورانه بوده و پس از آن ترکیبات ش��یمیایی و م��واد و کاربردهای‬
‫زیست‌محیطی جای گرفته‌اند‪.‬‬
‫در سال ‪ 2006‬شرکت آرژانتینی ‪ Nanpotek‬بر اساس واکنش ‪ Fenton‬یک فرایند کاتالیزروری احیای آب به نام ‪nanoCatox‬‬
‫ارائه کرد‪.‬‬

‫‪ 2 9 8‬برزیل‬
‫برزیل پیش��رو تحقیقات نانوفناورانه در این منطقه به ش��مار رفته و اولین کش��وری اس��ت که دارای برنامه ملی برای حمایت‬
‫از توس��عه این فناوری است‪ .‬این کشور در سال ‪ 2001‬توس��عه هماهنگ فناوری نانو را آغاز کرده و از طریق «سرمایه‌گذاری‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫حوزه‌ای» چهار موسسه تحقیقاتی برای انجام تحقیق و توسعه فناوری نانو تأسیس نموده است‪ .‬این چهار شبکه عبارتند از‪:‬‬
‫ •مواد نانوساختار؛‬
‫ •نانوزیست‌فناوری؛‬
‫ •نانوفناوری‌ها و سطوح تماس مولکولی؛‬
‫ •نانوابزارهای نیمه‌رسانا‪.‬‬
‫این کش��ور از طریق ش��بکه ‪( IBSA‬هند‪ ،‬برزیل و آفریقای جنوبی) در اس��تفاده از فناوری نانو در تصفیه آب درگیر است؛‬
‫‪ IBSA‬برنامه‌ای اس��ت که محققان س��ه کشور را گرد هم جمع می‌کند‪ .‬این برنامه سه حوزه زیر را به عنوان حوزه‌های اولویت‬
‫دار شناسایی کرده است‪:‬‬
‫ •غشاهای نانوفیلتراسیونی و اولترافیلتراسیونی؛‬
‫ •سامانه‌های تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو برای مناطق دورافتاده و روستایی؛‬
‫ •نانوژل‌ها‪ ،‬نانولوله‌ها و نانوالیاف کربنی‪.‬‬
‫ش��رکت تحقیقات کش��اورزی برزی��ل‪ ،Embarpa ،‬در حال تولید یک س��امانه هاضمه زیس��تی مبتنی بر فن��اوری نانو برای‬
‫پاک‌سازی آب کشاورزی و آماده‌سازی آن برای استفاده به عنوان آب آشامیدنی است‪ .‬این شرکت همچنین روی استفاده از‬
‫نانوذرات مغناطیسی در تصفیه آب‌های حاوی آفت‌کش‌ها کار می‌کند‪.‬‬

‫‪ 2 9 8‬شیلی‬
‫در آمریکای التین پس از برزیل و آرژانتین شیلی سومین برنامه فعال در زمینه نانوفناوری را داراست‪ .‬در این کشور چندین‬
‫گروه تحقیقاتی روی فناوری نانو کار می‌کنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫‪105‬‬ ‫ •موسسه تحقیق و بررسی مواد در دانشگاه شیلی؛‬
‫ •دانشکده مهندسی مواد در دانشگاه شیلی؛‬
‫ •مرکز تحقیقات پیشرفته میان‌رشته‌ای در دانشگاه شیلی؛‬
‫ •دانشگاه صنعتی ‪Federico Santa Maria‬؛‬
‫ •دانشگاه فیزیک دانشگاه کاتولیک؛‬
‫ •و برنامه‌های بین‌المللی مختلف‪.‬‬
‫بس��یاری از فعالیت‌های پژوهشی ش��یلی روی علوم بنیادی در حوزه نانوشیمی و نانوفیزیک‪ ،‬نانوزیست‌فناوری و نانومهندسی‬
‫تمرکز دارند‪.‬‬
‫در سال ‪ 2010‬موسسه زیست‌شناسی مولکولی و اکولوژی کاربردی فرانهوفر اولین مرکز تحقیقاتی خود در آمریکای التین‬
‫را در ش��یلی تأسیس کرد‪ .‬دانش��گاه کاتولیک ‪ ،Valparasio‬دانشگاه ‪ Talca‬و موسسه تحقیقاتی خصوصی ‪Fundación Chile‬‬
‫همکاران ش��یلیایی این مرکز جدید برای س��امانه‌های زیس��ت‌فناورانه را تش��کیل می‌دهند‪ .‬هدف از تحقیقات انجام ش��ده در‬
‫دانشگاه ‪ Talca‬یافتن راه‌حل‌های نانوفناورانه برای خالص‌سازی پساب است‪.‬‬

‫‪ 3 9 8‬کلمبیا‬
‫در س��ال ‪ 2004‬وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و نوآوری کلمبیا (‪ )Colciencias‬هشت حوزه راهبردی را برای افزایش بهره‌وری و‬
‫رقابت‌پذیری اقتصادی این کش��ور انتخاب کرد که مواد پیشرفته و فناوری نانو یکی از این حوزه‌ها بود‪ .‬در سال ‪ 2005‬انجمن‬
‫ملی علوم و فناوری نانو زیر نظر موسسه مهندسی برق و الکترونیک کلمبیا تأسیس شد‪.‬‬
‫بسیاری از تحقیقات نانوفناورانه این کشور در حوزه علوم بنیادی و در زمینه نانومواد‪ ،‬نانوپزشکی‪ ،‬زیست‌نانوفناوری‪ ،‬مسائل‬
‫مدیریتی و سازمانی‪ ،‬اخالق زیستی‪ ،‬آموزش و تجهیزات صورت می‌گیرد‪.‬‬
‫در سال ‪ 2006‬شبکه تحقیق و توسعه علوم و فناوری نانو‪ 44‬تأسیس شد که تمرکز آن روی حوزه‌های زیر بود‪:‬‬
‫ •خودآرایی‪ ،‬کپی‌برداری و کنترل نانومقیاس؛‬
‫ •سرطان و نانوفناوری؛‬
‫‪44. Research and Development Net in Nanotechnanoscience‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •نانوالکترونیک و الکترونیک مولکولی؛‬

‫ •نانوفتونیک‪ ،‬اسپینترونیک و نانومواد؛‬
‫ •نانوعلم و نانوفناوری محاسباتی؛‬
‫ •محاسبات کوانتومی و مولکولی؛‬
‫ •نانورباتیک؛‬
‫ •زیست‌نانوفناوری؛‬
‫ •اثرات اخالقی و اجتماعی علوم و فناوری نانو‪.‬‬

‫‪ 4 9 8‬کشورهای دیگر آمریکای التین‬

‫در س��ال ‪ 2004‬کاس��تاریکا آزمایشگاه ملی نانوفناوری‪ ،‬میکروحسگرها و مواد پیش��رفته (‪ )Lanotec‬را افتتاح کرد‪ .‬در زمان‬
‫افتتاح این مرکز در آمریکای التین هیچ مرکز تخصصی دیگری در زمینه فناوری نانو وجود نداشت‪ .‬تمرکز اصلی ‪Lanotec‬‬
‫روی علوم مربوط به مواد پیشرفته به‌خصوصبرای صنایع با فناوری باالست‪.‬‬
‫بیشتر فعالیت‌های تحقیقاتی در پرو و اروگوئه روی نانوعلم بنیادی و به‌خصوص نانومواد متمرکز است‪ .‬پژوهش‌های ونزوئال‬
‫نیز در س��طح تحقیقات بنیادی بوده و روی کاتالیزورها‪ ،‬نانوپزش��کی‪ ،‬نانومغناطیس‪ ،‬نانوم��واد‪ ،Nanoenergetics45 ،‬تئوری و‬
‫مدل‌سازی تمرکز دارد‪ .‬اکوادور در تالش است فناوری نانو را به یک حوزه کلیدی برای سرمایه‌گذاری تبدیل سازد‪ .‬در سال‬
‫‪ 2010‬این کشور اولین کنفرانس بین‌المللی فناوری نانو را برگزار کرد‪.‬‬

‫‪ 5 9 8‬منطقه کارائیب‬
‫تنها چند کش��ور حوزه کارائیب دارای برنامه ملی فناوری نانو هس��تند؛ این کش��ورها عبارتند از ترینیداد و توباگو‪ ،‬کوبا و‬
‫‪106‬‬
‫جامائیکا‪ .‬کوبا بیش��ترین فعالیت نانوفناورانه را در این منطقه داش��ته و از بیشترین تعداد مقاالت مرتبط با فناوری نانو برخوردار‬
‫است‪.‬‬
‫کوبا‬
‫در س��ال‌های اخیر دانش��گاه هاوانا بیش��ترین تعداد مقاالت نانوعلم و نانوفناوری را در این کش��ور تولید کرده است‪ .‬مراکز‬
‫دیگری که در این حوزه دارای مقاله هستند‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •دانشگاه ‪Central de Las Villas‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪West Indies‬؛‬
‫ •موسسه ‪Cibernética‬؛‬
‫ •‪Matemática y Física‬؛‬
‫ •موسسه فناوری و علوم کاربردی پیشرفته‪46‬؛‬
‫ •دانشگاه ‪Matanzas‬؛‬
‫بس��یاری از مقاالت این کشور روی حوزه‌های انرژی‪ ،‬سالمت‪ ،‬پزشکی و زیست‌فناوری‪ ،‬و امنیت تمرکز دارند‪ 8/2 .‬درصد‬
‫از این مقاالت نیز روی بحث‌های زیست‌محیطی متمرکز هستند‪.‬‬
‫از سال ‪ 2008‬به بعد هیچ نوآوری عمده‌ای در منطقه کارائیب وجود نداشته است‪ .‬هیچ ساختاری برای فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫وجود نداش��ته و هیچ یک از کش��ورهای این منطقه دارای برنامه مختص نانوفناوری نیستند‪ .‬کوبا نقشه‌هایی برای تأسیس یک‬
‫مرکز تحقیقاتی اختصاصی برای فناوری نانو دارد‪ .‬این کش��ور در س��ال ‪ 2009‬میزبان یک رویداد بین‌المللی به نام «کنفرانس‬
‫بین‌المللی علوم مواد در عصر نانو» بود که توسط موسسه تحقیقات و مهندسی مواد در دانشگاه هاوانا سازمان‌دهی شده بود‪.‬‬
‫کوبا چند همکاری نانوفناورانه با کش��ورهای اس��پانیایی زبان دیگری همچون برزیل و مکزیک دارد‪ .‬چند حرکت در سطح‬
‫مل��ی نیز برای ایجاد همکاری با کش��ورهای دیگر انجام ش��ده اس��ت‪ .‬اخیرا ً کوب��ا و آفریقای جنوبی تواف��ق کردند که روی‬
‫زیس��ت‌فناوری‪ ،‬تغیی��رات آب و هوای��ی‪ ،‬انرژی‌های تجدیدپذیر‪ ،‬و فن��اوری نانو با یکدیگر همکاری نماین��د‪ .‬کوبا همچنین‬
‫‪ :Energetics .45‬شاخه‌ای از علم مکانیک که روی نیرو و تحوالت آن بحث می‌کند (مترجم)‪.‬‬
‫‪46. Instituto Superior de Tecnologias y Ciencias Aplicadas‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫تفاهم‌نامه همکاری با چین در زمینه زیس��ت‌فناوری را تمدید کرده اس��ت؛ این دو کشور در نظر دارند در زمینه فناوری نانو با‬
‫یکدیگر کار کنند‪.‬‬
‫کشورهای دیگر حوزه کارائیب‬
‫فعالیت‌های نانوفناورانه جامائیکا توسط چند پژوهشگر مستقل انجام می‌شود‪ .‬بیشتر این تحقیقات روی پزشکی و کاتالیزورها‬
‫تمرکز دارند‪ .‬تحقیقات نانوفناورانه ترینیداد و توباگو نیز که توسط چند پژوهشگر مستقل صورت می‌گیرد‪ ،‬روی کاربردهای‬
‫پیل سوختی متمرکز هستند‪ ،‬اما در زمینه استفاده از فناوری نانو در خالص‌سازی آب نیز عالقه‌مندی‌هایی وجود دارد‪.‬‬

‫‪ 10 8‬حجم بازار محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو در آمریکای التین و کارائیب و میزان رشد آن‬
‫‪ 1 10 8‬روندهای اقتصادی‬
‫تولید ناخالص داخلی کشورهای آمریکای التین و کارائیب از سال ‪ 2002‬به مدت ‪ 5‬سال متوالی رشد داشته و در سال ‪2006‬‬
‫به ‪ 5/5‬درصد رس��ید‪ .‬در س��ال ‪ 2007‬این مقدار با کمی نزول به ‪ 5‬درصد کاهش یافت‪ .‬در سال ‪ 2008‬به دلیل کاهش تقاضای‬
‫کش��ورهای صنعتی و ضعیف شدن دالر ‪ GDP‬این منطقه کاهش بیش��تری را شاهد بود‪ .‬تا سال ‪ 2009‬این کشورها به صورت‬
‫کامل رکود جهانی را حس کردند‪.‬‬
‫آرژانتین‪ ،‬برزیل‪ ،‬ش��یلی‪ ،‬کلمبیا و ونزوئال بزرگ‌ترین بازار محصوالت تصفیه آب را در این منطقه تش��کیل می‌دهند؛ نرخ‬
‫تولید ناخالص داخلی این کش��ورها در س��ال ‪ 2009‬به ترتیب ‪ -2/8‬درصد‪ -0/2 ،‬درصد‪ -1/7 ،‬درصد‪ 0/1 ،‬درصد‪ ،‬و ‪-3/3‬‬
‫درصد بود‪ .‬اقتصاد این کش��ورها در س��ال ‪ 2010‬به رشد مثبت خود بازگش��ت و پیش‌بینی می‌شود به روند افزایشی خود ادامه‬
‫دهد‪.‬بنا بر گفته صندوق بین‌المللی پول‪ ،‬رش��د اقتصادی قوی‌ترین کش��ورهای این منطقه همچون برزیل و آرژانتین در س��ال‬
‫‪ 2010‬حدود ‪ 7‬درصد بوده و در سال ‪ 2011‬نیز همین عدد یا باالتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪107‬‬ ‫پیش‌بینی می‌ش��ود رش��د اقتصادی این منطقه به صورت کلی در سال ‪ 2011‬حدود ‪ 4‬درصد باشد‪ .‬بهبود اقتصادی کشورهای‬
‫حوزه کارائیب آغاز ش��ده است و انتظار می‌رود رش��د اقتصادی این منطقه در سال ‪ 2011‬به ‪ 3/7‬درصد برسد‪ .‬پیش‌بینی رشد‬
‫اقتصادی آمریکای مرکزی در همین سال بین ‪ 3‬تا ‪ 4‬درصد است‪.‬‬

‫‪ 2 10 8‬فعالیت‌های نانوفناورانه‬
‫بس��یاری از کش��ورهای آمریکای التین انتظار دارند افزایش توس��عه فناوری نانو رقابت‌پذیری آن‌ه��ا را افزایش داده و این‬
‫کشورها را در غلبه بر مشکالت ناشی از اقتصادهای ُکند یاری رساند‪ .‬بیشتر این کشورها برای یکپارچه‌سازی صنایع داخلی یا‬
‫تحقیقات فناوری نانو دارای نوآوری‌هایی هستند تا بتوانند از این طریق رقابت‌پذیری جهانی خود را بهبود بخشند‪.‬‬
‫پس از آغاز به کار برنامه نانوفناوری آمریکا‪ ،‬بس��یاری از کش��ورهای آمریکای التین نیز برنامه‌های نوآوری خود را افتتاح‬
‫کردن��د‪ .‬با این حال بر خالف نقش��ه‌های منطقه‌ای دیگر‪ ،‬اغلب ای��ن برنامه‌ها نمی‌توانند اث��رات اجتماعی‪-‬اقتصادی ممکن و‬
‫ریس��ک‌های س�لامتی و زیس��ت‌محیطی فناوری‌های جدید را مد نظر قرار دهند‪ .‬بدون وجود سیاست‌های مشخص در زمینه‬
‫اثرات بالقوه منفی فناوری نانو‪ ،‬احتمال توسعه بدون محدودیت این فناوری باالست‪.‬‬

‫‪ 3 10 8‬نیاز به آب‬
‫بس��یاری از کش��ورهای آمریکای التین و منطقه کارائیب دارای منابع آبی فراوانی هستند‪ .‬این منطقه که حدود ‪ 15‬درصد از‬
‫خش��کی‌های جهان را ش��امل می‌شود‪ 30 ،‬درصد از بارندگی‌های کل دنیا را دریافت کرده و ‪ 33‬درصد منابع آبی دنیا را تولید‬
‫می‌کن��د‪ .‬از آنجای��ی که تنها ‪ 10‬درصد از جمعیت دنیا در این مناطق زندگی می‌کنند‪ ،‬س��رانه مناب��ع آبی برای هر نفر در این‬
‫کشورها بسیار باالتر از میانگین جهانی است که معادل ‪ 7/4‬میلیون گالن (‪ 28‬میلیون لیتر) به ازای هر نفر در سال است‪.‬‬
‫بنا بر گفته برنامه زیست‌محیطی سازمان ملل‪ ،47‬آبگیر خلیج مکزیک‪ ،‬آبگیر آتالنتیک جنوبی و ‪ La Plata‬حدود ‪ 40‬درصد‬
‫از جمعیت این منطقه را در خود جای داده‌اند‪ ،‬در حالی که تنها ‪ 10‬درصد از منابع آبی را در اختیار دارند‪ .‬در این نقاط همچنین‬
‫مناطق صنعتی قرار دارند و برخی از صنایعی که نیاز بسیار زیادی به آب دارند‪ ،‬در اینجا واقع شده‌اند‪.‬‬

‫‪47. United Nations Environment Program‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪ 4 10 8‬تصفیه آب‬
‫در آمریکای التین و حوزه کارائیب نمک زدایی با اس��تفاده از اسمز معکوس بازار روبه‌رشدی به شمار می‌رود‪ .‬پیشران این‬
‫بازار در حوزه کارائیب صنعت گردش��گری مربوط به جزایر کارائیب‪ ،‬و در آمریکای التین‪ ،‬هم گردشگری و هم نیاز صنایع‬
‫دیگر است‪.‬‬
‫پیش��رفت‌های صورت گرفته در پرو و ش��یلی نش��ان‌دهنده نوع پروژه‌های نمک‌زدایی هس��تند که در آمریکای التین اجرا‬
‫می‌ش��وند‪.‬هر دو کش��ور برای حمایت از رشد اقتصادی روی پروژه‌های نمک‌زدایی س��رمایه‌گذاری می‌کنند‪ .‬سرمایه‌گذاری‬
‫اصلی ش��یلی روی اس��تخراج معادن متمرکز است‪ ،‬اما روی بخش کش��اورزی و مصارف خانگی نیز فعال است‪ .‬پرو نیز روی‬
‫صنعت‪ ،‬کشاورزی و مصارف خانگی سرمایه‌گذاری کرده است‪.‬‬
‫تا ده پانزده سال پیش دولت‌های آمریکای التین هیچ اولویتی برای سرمایه گذاری در حوزه مدیریت آب و حفاظ از محیط‬
‫زیست نداشتند‪ .‬در حال حاضر پروژه‌های زیادی در حال اجرا هستند تا رشد این کشورها را تسریع کرده و آن‌ها را در رسیدن‬
‫به اهداف توسعه هزاره یاری نمایند‪.‬‬
‫در منطقه ‪ Antofagasta‬در ش��یلی نزدیک ‪ 10‬پروژه نمک زدایی در مراحل مختلف اجرا قرار دارند‪،Minera Escondida .‬‬
‫‪ Antofagasta Minerals ،Southern Copper‬و عملیات‌های معدن کاری دیگری در حال ساخت مراکز نمک‌زدایی هستند‪.‬‬
‫کاهش منابع آب فرایندی در بس��یاری از معادن‪ ،‬تولید مواد معدنی جدید در آمریکای التین و نقاط دیگر جهان را دش��وارتر‬
‫ساخته است‪.‬‬
‫دولت پرو نمک‌زدایی از آب دریا را به عنوان یک هدف ملی تعیین کرده اس��ت‪ .‬نمک‌زدایی از آب دریا هدف نهایی این‬
‫کشور است‪ ،‬زیرا اجرای این فرایند ارزان‌تر از انتقال آب از رود آند یا از جنگل‌های استوایی آمازون به سواحل پرو است که‬
‫بیشتر مردم این کشور در آن زندگی می‌کنند‪.‬‬
‫شاید ایجاد مراکز نمک‌زدایی از آب دریا راه‌حل خوبی برای مشکل کمبود آب در هندوراس و کشورهای فقیرتر دیگر در‬ ‫‪108‬‬
‫این ناحیه باشد‪ ،‬اما هزینه عملیاتی باال تعداد مراکز تأسیس‌شده جدید را محدود خواهد کرد‪.‬‬
‫همچنین کش��ورهای این منطقه از محص��والت نانوفناورانه جدید برای کاربردهای محلی (مس��کونی و جوامع کوچک) و‬
‫حذف آالینده‌هایی همچون فلزات س��نگین از پس��اب‌های صنعتی و آب‌های آلوده زیرزمینی و سطحی بهره‌مند خواهند شد‪.‬‬
‫وجود آلودگی‌های صنعتی‪ ،‬کش��اورزی ضعیف و پوش��ش ناکافی بهداش��ت‪ ،‬مش��کالت خاص برخی کشورهای این منطقه‬
‫محسوب می‌شوند‪ .‬با این حال انتظار نمی‌رود محصوالت نانوفناورانه زیادی در بازه زمانی مورد بررسی به شکلی وسیع در این‬
‫منطقه مورد اس��تفاده قرار بگیرند‪ .‬حتی اگر این محصوالت در دسترس باشند‪ ،‬در این ناحیه به طور کلی سرمایه‌گذاری کافی‬
‫روی آب و بهداشت انجام نمی‌شود‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪9‬‬
‫تحلیل پتنت‬

‫‪109‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫تحلیل پتنت‬ ‫‪9‬‬

‫با جس��تجوی دفتر ثبت اختراعات و عالئم تجاری آمریکا‪ 1‬در بازه زمانی ‪ 5‬س��اله میان ‪ 4‬آگوست ‪ 2005‬تا ‪ 3‬آگوست ‪2010‬‬
‫و با بهره‌گیری از عبارت جس��تجوی ‪ nanotechnology‬و ‪ ،water‬نمونه‌ای از اختراعات ثبت شده در زمینه استفاده از فناوری‬
‫نانو در تصفیه آب گردآوری شد‪ .‬با استفاده از این عبارت جستجو ‪ 99‬اختراع به دست آمد که بر اساس نام شرکت یا مخترع‬
‫(اگر نام هیچ شرکتی به عنوان صاحب امتیاز اختراع آورده نشده بود) طبقه‌بندی شدند‪.‬‬
‫در طول دوره زمانی مورد بررس��ی ش��رکت ‪ .Nanosys Inc‬بیش��ترین تعداد اختراعات را به خود اختصاص داد (‪ 6‬اختراع)‪.‬‬
‫این ش��رکت که در ‪ Palo Alto‬واقع ش��ده است‪ ،‬با اس��تفاده از فناوری نانو مواد جدید با ویژگی‌های خاص تولید می‌کند‪ .‬در‬
‫اختراعات ‪ Nanosys‬بس��ترهایی توصیف شده‌اند که با اس��تفاده از نانوالیاف مساحت سطحی آن‌ها بهبود یافته است؛ همچنین‬
‫س��اختارهای حاوی این بسترها معرفی شده‌اند‪ .‬حوزه تمرکز این شرکت خازن‌های جدید است‪ .‬با این حال در این اختراعات‬
‫ذکر شده است که از این مواد می‌توان در کاربردهای دیگر همچون تصفیه آب‪ ،‬نمک‌زدایی و جداسازی‌های خاص بهره برد‪.‬‬
‫دومین ش��رکت از نظر تعداد اختراعات ثبت ش��ده در زمینه فناوری نانو و آب‪ PUR Water ،‬بود (‪ 5‬اختراع)‪ .‬اختراعات این‬
‫ش��رکت نانومواد مختلفی را که برای اس��تفاده در فیلترهای آب طراحی ش��ده‌اند‪ ،‬پوشش می‌دهد‪ .‬این اختراعات شامل موارد‬
‫زیر هستند‪:‬‬
‫ •ذرات کربن فعال با رشته‌های نانوالیافی؛‬
‫ •فیلترهای آب حاوی مخلوطی از ذرات کربنی میکروحفره‌ای و میان‌حفره‌ای؛‬
‫ •نانوذرات کربنی پوشیده شده با نقره و فیلترهای حاوی این ذرات؛‬
‫ •نانوذرات کربنی پوشیده شده با پلیمر کاتیونی و فیلترهای حاوی این ذرات‪.‬‬
‫هر یک از س��ه ش��رکت ‪ Covalent Partners ،Proctro & Gamble‬و ‪ Sasol Technologies‬با دارا بودن چهار اختراع‪ ،‬به‬
‫صورت مشترک مقام سوم را کسب کرده‌اند‪ .‬در اختراعات شرکت ‪ Proctro & Gamble‬فیلترهای ساخته شده از ذرات کربن‬ ‫‪110‬‬
‫فعال و ذرات کربنی پوشیده شده (کامل یا جزئی) با پلیمرهای کاتیونی توصیف شده است‪.‬‬
‫اختراعات ش��رکت ‪ Covalent Partners‬مجموعه‌ای از نانوفیلم‌های حاوی اجزای پلیمری را پوش��ش داده‌اند که می‌توانند‬
‫نس��بت به ویروس‌ها و اجزای زیستی بزرگ‌تر نفوذناپذیر باشند‪ .‬از این فیلم‌ها می‌توان در ساخت غشاهایی بهره برد که نسبت‬
‫به اجزای مولکولی مختلف تراوایی انتخابی دارند‪.‬‬
‫شرکت ‪ Sasol‬در اختراعات خود در این پنج سال روش‌های خالص‌سازی پساب شکل‌گرفته در طول فرایند فیشر تروپش را‬
‫‪2‬‬

‫شرح داده است‪ .‬این روش‌ها می‌توانند شامل یک مرحله نانوفیلتراسیون برای حذف ذرات نامحلول باشند؛ این ذرات از مرحله‬
‫اول تصفیه‪ ،‬یعنی از مواد ش��یمیایی مورد اس��تفاده در کنترل ‪ pH‬یا از اضافه کردن مواد مغذی نشأت می‌گیرند‪ .‬این شرکت در‬
‫اختراعات خود بیان کرده است که پساب تصفیه شده با این فرایندهای چندمرحله آنقدر از کیفیت باالیی برخوردار است که‬
‫می‌توان از آن به عنوان آب آشامیدنی بهره برد‪.‬‬
‫موسس��ه فناوری کالیفرنیا و موسسه فناوری استیونز هر یک س��ه اختراع در این بازه زمانی ثبت کرده‌اند‪ 12 .‬موسسه و مرکز‬
‫دیگر نیز هریک ‪ 2‬اختراع در این مدت‌زمان به ثبت رسانده‌اند‪ 46 .‬شرکت یا مخترع نیز دارای یک اختراع هستند‪.‬‬
‫جدول ‪ 17‬و شکل ‪ 9‬تعداد و سهم هر یک از شرکت‌ها‪ ،‬مؤسسات یا مخترعان را از اختراعات ثبت شده نشان می‌دهند‪ .‬فهرست‬
‫کاملی از این اختراعات شامل تاریخ‪ ،‬شماره اختراع‪ ،‬صاحب‌امتیاز یا مخترع و عنوان اختراع در ضمیمه این گزارش آورده شده است‪.‬‬

‫‪1. U.S. Patent and Trademark Office‬‬

‫‪2. Fischer-Tropsch‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

3 ‫ تا‬2005 ‫ آگوست‬4 ‫ تعداد اختراعات ثبت شده در زمینه کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب در بازه زمانی‬:17 ‫جدول‬
)BCC Research :‫ به تفکیک شرکت (منبع‬2010 ‫آگوست‬
‫تعداد اختراعات‬ ‫مخترع‬/‫صاحب‌امتیاز‬
6 Nanosys, Inc.
5 PUR Water Purification Products, Inc.
4 The Procter & Gamble Co.
4 Covalent Partners, LLC
4 Sasol Technology (Pty) Ltd. (South Africa)
3 California Institute of Technology
3 Trustees of Stevens Institute of Technology
2 Akzo Nobel N. V. (Arnhem, Netherlands)
2 Crystal Clear Technologies, Inc.
2 Eastern Michigan University
2 Environmentalcare Ltd. (Hong Kong)
2 Georgia Tech Research Corp.

111 2
2
Industrial Technology Research Institute (Taiwan)
King Technology Inc.
2 Poseidon Resources IP LLC
2 Alexander F. Kolikov Routberg et. al.
2 The Hong Kong University of Science & Technology (Hong Kong)
2 U. S. EPA (Washington, DC)
2 William Marsh Rice University
46 ‫دارندگان تک اختراع‬
99 ‫مجموع‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪112‬‬

‫شکل ‪ :9‬تعداد اختراعات ثبت شده در زمینه کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب در بازه زمانی ‪ 4‬آگوست ‪ 2005‬تا ‪ 3‬آگوست ‪2010‬‬
‫به تفکیک شرکت (منبع‪)BCC Research :‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫بخش ‪10‬‬
‫ساختار صنعت و معرفی شرکت‌ها‬

‫‪113‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ساختار صنعت و معرفی شرکت‌ها‬ ‫‪10‬‬

‫انسان هزاران سال است که به صورت ناخواسته از فناوری نانو در کاربردهای صنعتی مختلفی همچون ساخت فوالد و جوش‬
‫دادن پالس��تیک بهره می‌برد‪ .‬این فرایندها بر ساختارهای اتمی با اندازه‌های نانومتری تکیه داشته و تفاوت آن با علوم شیمیایی‬
‫در استفاده از ویژگی‌های مولکول‌های منفرد در شیمی است‪.‬‬
‫تصفیه آب با اس��تفاده از فناوری نانو هنوز یک صنعت را تش��کیل نمی‌دهد‪ .‬انواع مختلفی از ش��رکت‌ها از مجموعه‌های عظیم‬
‫چندملیتی با ارزش میلیاردها دالر گرفته تا شرکت‌های نوپایی که هنوز به سوددهی نرسیده‌اند‪ ،‬در توسعه فناوری نانو دخیل هستند‪.‬‬
‫تولیدکنندگان غش��اها و ش��رکت‌های شیمیایی خاص در زمینه تصفیه آب با اس��تفاده از فناوری نانو فعال هستند‪ .‬بسیاری از‬
‫تولیدکنندگان غش��اها که دارای محصوالت تجاری مبتنی بر فناوری نانو هس��تند‪ ،‬زیرمجموعه شرکت‌های بزرگ چندملیتی‬
‫همچ��ون ‪ ،Dow Chemicals‬زیمنس‪ ،‬جنرال الکتری��ک‪ Toyobo ،Nitto Denko ،Koch Industries ،Toray Industreis ،‬و‬
‫‪ Woongjin Chemical‬به ش��مار می‌روند‪ .‬بسیاری از این ش��رکت‌ها از دهه ‪ 1960‬و بسیار قبل از آنکه اصطالح «فناوری نانو»‬
‫رایج شود‪ ،‬به تولید محصوالت تجاری فیلتراسیونی اشتغال داشته‌اند‪.‬‬
‫گروه��ی از ش��رکت‌های تولیدکننده مواد ش��یمیایی نیز سال‌هاس��ت که محص��والت مبتنی بر فناوری نان��و تولید می‌کنند‪.‬‬
‫ش��رکت‌های ش��یمیایی بزرگی همچون ‪ Degussa‬و ‪ BASF‬که ممکن اس��ت محصوالتی در مقیاس نانو داش��ته باشند‪ ،‬اما به‬
‫صورت تخصصی در زمینه تصفیه آب محصولی تولید نمی‌کنند‪ ،‬در این گزارش گنجانده نشده‌اند‪.‬‬
‫اغلب تولیدکنندگان فیلترهای بی‌بافت که روی فناوری نانو به تحقیق و توس��عه مش��غولند‪ ،‬بخشی از یک تولیدکننده بزرگ‬
‫م��واد بی‌بافت هس��تند‪ .‬با این حال تولیدکنن��دگان کوچک و خاصی نیز وج��ود دارند که دارای تخص��ص منحصر به فرد و‬
‫محصوالت ویژه‌ای در این حوزه هستند‪.‬‬
‫بس��یاری از ش��رکت‌های فعال در این بخش تولیدکنندگان نانومواد هس��تند ک��ه محصوالت مبتنی بر فن��اوری نانو را برای‬
‫کاربرده��ای نهایی مختلفی تجاری‌س��ازی می‌کنند‪ .‬برخی از این ش��رکت‌ها روی یک نانوماده خ��اص همچون نانولوله‌های‬ ‫‪114‬‬
‫کربنی‪ ،‬زئولیت‌های نانوساختار‪ ،‬پلیمرهای درخت‌سانی‪ ،‬نانوذرات آهن و یا مواد دیگر تمرکز دارند‪.‬‬
‫در فهرس��ت زیر برخی از ش��رکت‌هایی که در تولید محصوالت تصفیه آب مبتنی بر فناوری نانو فعال هس��تند‪ ،‬توضیح داده‬
‫شده‌اند‪ .‬این فهرست به هیچ وجه کامل نیست‪.‬‬

‫‪ 1 10‬مشخصات شرکت‌ها‬
‫شرکت‌های فعال در زمینه تصفیه آب با استفاده از فناوری نانو به ترتیب حروف الفبا مرتب شده‌اند‪.‬‬
‫‪ABS MATERIALS -1‬‬
‫ش��رکت ‪ ABS‬در سال ‪ 2008‬برای تجاری‌سازی نانومواد تولیدشده توسط پروفس��ور پل ادمسیتون در دانشگاه ووستر برای‬
‫استفاده در تصفیه آب و پاکسازی‌های زیست‌محیطی تأسیس شد‪.‬‬
‫جاذب نانوشیشه‌ای تولیدشده توسط پروفسور ادمیستون که ‪ Osorb‬نامیده می‌شود‪ ،‬می‌تواند انواع مختلفی از مواد آلی خشک‪،‬‬
‫نامحلول یا فاز بخار را از آب گرفته و تا ‪ 8‬برابر اندازه اولیه خود متورم ش��ود‪ Osorb .‬را می‌توان بیش از ‪ 100‬بار بازیافت کرده‬
‫و دوباره استفاده نمود‪ .‬آالینده‌های جذب‌شده از طریق عملیات حرارتی مالیم و یا شسته‌شدن با آب از جاذب جدا می‌شوند‪.‬‬
‫پاالیش درجا و خارج از محل اولیه و تصفیه آب‌های ناشی از بارندگی کاربردهای هدف این ماده هستند‪ ABS .‬آماده است‬
‫با انعقاد قرارداد با مراکز مختلف‪ Osorb ،‬را برای کاربردهای نهایی خاص تغییر دهد‪ .‬این ش��رکت سه کمک‌هزینه تحقیقاتی‬
‫از بنیاد ملی علوم دریافت کرده اس��ت که آخرین آن‌ها برای کمک به ‪ ABS‬در اس��تفاده از ‪ Osorb‬در رفع پراکندگی نفتی‬
‫خلیج مکزیک (شرکت بریتیش پترولیوم ‪ )BP‬بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ABSMATERIALS‬‬
‫‪770SpruceStreet‬‬
‫‪Wooster,OH44691‬‬
‫‪Tel:330/234-7999‬‬
‫‪Website:www. absmaterials. com‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪Altair Technologies -2‬‬

‫این ش��رکت در سال ‪ 1973‬و با نام ‪ Diversified Mines Ltd.‬تأسیس شد‪ Diversified Mines .‬در سال‌های پس از تأسیس‬
‫بارها دچار تغییر نام و تغییر حوزه فعالیت شده و در نهایت در سال ‪ 2002‬به ‪ Altair Technologies‬تبدیل شد‪ .‬در حال حاضر‬
‫‪ Altair Technologies‬یکی از شرکت‌های پیشران در تولید سرامیک‌های نانوساختار ارزان (توخالی یا حفره‌ای)‪ ،‬با کیفیت و‬
‫ال کنترل شده همچون اکسیدهای فلزی‪ ،‬تیتانات‌های فلزی و بلورهای هیبریدی است‪ .‬ابعاد نانوذرات تولیدی این شرکت‬ ‫کام ً‬
‫از ‪ 2‬تا ‪ 2000‬نانومتر متغیر اس��ت‪ .‬این ش��رکت دارای ی��ک مرکز تولیدی ‪ 9‬هزار متر مربع��ی در ‪ Reno‬در نوادا و یک مرکز‬
‫تولیدی ‪ 6‬هزار و پانصد متر مربعی در ‪ Anderson‬ایندیانا است و می‌تواند ‪ 100‬تن از این نانومواد خاص را تولید کند‪.‬‬
‫نانوفناوری این شرکت بر تولید مواد جدید در چهار بازار کلیدی زیر تمرکز دارد‪:‬‬
‫ •سامانه‌های انرژی و نیرو؛‬
‫ •علوم زیستی؛‬
‫ •مواد عملکردی؛‬
‫ •نانومواد و رنگدانه‌های سفید برای رفع آلودگی از آب و هوا‪.‬‬
‫ش��رکت ‪Altair‬از طریق‪ AlSher Titania‬یک سرمایه‌گذاری خطرپذیر مشترک با شرکت ‪ Sherwin-Williams‬انجام داده‬
‫اس��ت تا به تولید نانومواد و رنگدانه‌های س��فید برای رفع آالینده‌های محیطی از آب و هوا بپردازد‪ .‬این ش��رکت برای تصفیه‬
‫آب محصول ‪ NanoCheck‬را تولید کرده اس��ت؛ ‪ NanoCheck‬محصولی اس��ت که به فس��فات پیوند یافته و از رشد خزه در‬
‫استخرهای شنا و حوضچه‌های پرورش آبزیان جلوگیری می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ALTAIR NANOTECHNOLOGIES‬‬

‫‪115‬‬ ‫‪204 Edison Way‬‬

‫‪Reno, NV 89502‬‬
‫‪Tel: 775/856-2500‬‬
‫‪Fax: 775/856-1619‬‬
‫‪Website: www. altairnano. com‬‬
‫‪American Elements -3‬‬
‫ش��رکت ‪ American Elements‬یکی از تولیدکنندگان پیش��گام مواد پیشرفته و مهندسی‌ش��ده برای صنایع مختلفی همچون‬
‫انرژی‪ ،‬الکترونیک‪ ،‬هوافضا‪،‬دفاعی‪ ،‬خودروس��ازی‪ ،‬اُپتیک‪،‬داروس��ازی‪ ،‬و محصوالت آرایشی به شمار می‌رود‪ .‬این شرکت‬
‫بیش از ‪ 3000‬نوع عنصر فلزی‪ ،‬ترکیبات فلزی‪ ،‬محصوالت سرامیکی و بلوری و فرموالسیون‌های سفارشی برای مشتری تولید‬
‫می‌کند‪.‬‬
‫نانولوله‌ه��ای کربن��ی‪ ،‬نانوبلورهای نیکل‪ ،‬نان��وذرات طال‪ ،‬نقره‪ ،‬منیزیم‪ ،‬آهن‪ ،‬اکس��ید روی و نانوذرات عامل‌دار س��طحی‬
‫محصوالت تولیدی این شرکت هستند که می‌توانند در تصفیه آب به کار روند‪ .‬مراکز تولیدی این شرکت در آمریکا و چین‬
‫واقع شده‌اند و دفاتر آن در آمریکا‪ ،‬اروپا‪ ،‬استرالیا و برزیل قرار دارند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪AMERICAN ELEMENTS‬‬
‫‪U. S. Corporate Headquarters‬‬
‫‪1093 Broxton Ave. Suite 2000‬‬
‫‪Los Angeles, CA 90024‬‬
‫‪Tel: 310/208-0551‬‬
‫‪Fax: 310/208-0351‬‬
‫‪Website: www. americanelements. com‬‬
‫‪Argonide Corp. -4‬‬
‫شرکت ‪ Argonide‬که در سال ‪ 1994‬تأسیس شده است‪ ،‬یک تولیدکننده محصوالت نانومقیاس پیشرفته مربوط به فیلتراسیون‬
‫آب اس��ت که فعالیت‌های تحقیقاتی بس��یار زیادی دارد‪ .‬این ش��رکت اولترافیلترها‪ ،‬نانوفلزات و پودرهای نانواکسیدی تولید‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫می‌کن��د‪ .‬فیلتر آب ‪ NanoCeram‬که دارای بار الکتریکی مثبت اس��ت‪ ،‬از نانوالیاف آلومین��ا با قطر ‪ 2‬نانومتر و طول چند صد‬
‫نانومتر ساخته می‌شود‪ .‬در این فیلتر‪ ،‬نانوالیاف آلومینا همراه با یک پیونددهنده آلی روی الیاف شیشه پخش شده و یک فیلتر‬
‫بی‌بافت با اندازه حفرات ‪ 2‬میکرومتر تولید می‌شود‪ .‬همچنین کارتریج‌های ‪ NanoCeram‬که از ترکیبی از محیط فیلتراسیونی‬
‫‪ Argonide‬و کربن فعال پودری بهره می‌برد‪ ،‬تولید شده است‪.‬‬
‫گزارش ش��ده اس��ت که ظرفیت نگهداری ذرات این فیلترهای کارتریجی ‪ 20‬برابر کارتریج‌های معمول است‪ .‬بنا بر ادعای‬
‫این شرکت‪ ،‬عملکرد نانوفیلتر تولیدی آن‌ها در حذف ذرات میکرونی تا چند نانومتری بهتر از عملکرد میکروشیشه‪ ،‬فیلترهای‬
‫دمش مذاب (‪ ،)Meltblown‬یا فیلترهای غشایی است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2006‬ش��رکت ‪ Argonide‬با شرکت هلندی ‪ Ahlstrom‬به یک توافق برای واگذاری امتیاز فناوری دست یافت؛ بر‬
‫اساس این توافق‪ Ahlstrom ،‬که در زمینه مواد الیافی با عملکرد باال تخصص دارد‪ ،‬می‌تواند مواد فیلتراسیونی‪Argonide‬‬
‫را به شکل رولی و با نام تجاری ‪ Disruptor‬تولید کرده و به فروش برساند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ARGONIDE CORP.‬‬
‫‪291 Power Ct.‬‬
‫‪Sanford, FL 32771‬‬
‫‪Tel: 407/322-2500‬‬
‫‪Fax: 407/322-1144‬‬
‫‪Website: www. argonide. com‬‬
‫‪ASAHI KASEI -5‬‬
‫شرکت ‪ Asahi Kasei Corp.‬یک شرکت هلدینگ ‪ 15/4‬میلیارد دالری است که در سال ‪ 2009‬تأسیس شده و دارای هفت‬
‫واحد عملیاتی مرکزی است‪:‬‬
‫‪116‬‬
‫ •الیاف؛‬
‫ •ترکیبات شیمیایی؛‬
‫ •محصوالت مصرفی؛‬
‫ •محصوالت مربوط به خانه‌سازی؛‬
‫ •ساخت و ساز؛‬
‫ •الکترونیک؛‬
‫ •بهداشت‪.‬‬
‫این ش��رکت از طریق واحد ‪ Asahi Chemicals‬غشاهای میکروفیلتراس��یونی و اولترافیلتراسیونی صنعتی ‪ Microza‬را تولید‬
‫کرده و سامانه‌هایی برای تصفیه‪ ،‬جداسازی و خالص‌سازی آب در خودروسازی‪ ،‬الکترونیک‪ ،‬داروسازی و عرصه‌های دیگر‬
‫تولی��د و فراوری تهیه می‌کند‪ .‬واحد ‪ Planova‬در این ش��رکت ک��ه یکی از زیربخش‌های ‪ Asahi Kasei Pharma‬به ش��مار‬
‫می‌رود‪ ،‬به تولید فیلترهای غشایی برای حذف ویروس‌ها در طول فرایند تولید داروهای زیست‌فناورانه اشتغال دارد‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 1992‬ش��رکت ‪ Pall Corp.‬به یک توافق با واحد غشاهای صنعتی ‪ Asahi Chemicals‬دست یافت که بر اساس آن‬
‫ش��رکت ‪ Asahi‬غش��اهای اولترافیلتراسیونی ‪ Microza‬را که از الیاف توخالی ‪ PVDF‬ساخته ش��ده‌اند‪ ،‬برای تولید سامانه‌های‬
‫فیلتراس��یون آب در اختیار شرکت ‪ Pall‬قرار می‌دهد‪ .‬در سال ‪ 2010‬ش��رکت ‪ Asahi Kasei Cehmicals‬یک مدول غشایی‬
‫شناور با جریان باال به نام ‪ Microza UHS-620A‬را وارد بازار کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ASAHI KASEI‬‬
‫‪Microza Division‬‬
‫‪Hibiya-Mitsui Bldg. 1-2‬‬
‫‪Yuraku-Cho 1-Chome, Chiyoda-Ku‬‬
‫‪Tokyo 100-8440, Japan‬‬
‫‪Tel: 81 3 3507 2682‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪Fax: 81 3 3508 1474‬‬

‫‪Website: www. asahi-kasei. co. jp/asahi/en/index. html‬‬

‫‪ATECH INNOVATIONS GMBH -6‬‬

‫این ش��رکت غش��اهای س��رامیکی برای میکروفیلترها و اولترافیلترهای جریان متقاطع (‪ )crossflow‬را توس��عه داده و تولید‬
‫می‌کند‪ Atech .‬که در س��ال ‪ 1989‬تأس��یس شده اس��ت‪ ،‬ابتدا فعالیت کس��ب و کاری خود را در آلمان به عنوان توزیع‌کننده‬
‫غش��اهای س��رامیکی تولیدشده توسط یک شرکت دیگر و فروش مراکز فیلتراسیونی غش��ایی آغاز کرد‪ .‬این شرکت در سال‬
‫‪ 1991‬تولید غشاهای سرامیکی خود را آغاز کرده و در سال ‪ 1993‬فروش مراکز فیلتراسیونی را متوقف کرد‪ Atech .‬غشاهای‬
‫تولیدی خود را با طراحی‌های مختلفی ارائه می‌دهد‪ .‬محصوالت استاندارد این شرکت شامل غشاهای آلومینیومی تک کانالی‪،‬‬
‫‪ 7‬کانالی‪ 19 ،‬کانالی و ‪ 37‬کانالی با قطر کانال بین ‪ 2‬تا ‪ 16‬میلی‌متر است‪ .‬در صورت وجود تقاضا و بر اساس نیاز مشتری این‬
‫شرکت می‌تواند طراحی‌های هندسی مختلفی تولید کند‪.‬‬
‫‪ 75‬درصد از س��هام ش��رکت ‪ ARAN Holding GmbH‬که در ‪ Bad Schwartau‬واقع شده است‪ ،‬در اختیار شرکت ‪Atech‬‬
‫بوده و ‪ 25‬درصد باقیمانده نیز به دکتر جیووانی کاتانیا‪ ،‬مدیر عامل هر دو شرکت تعلق دارد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ATECH INNOVATIONS GMBH‬‬
‫‪Am Wiesenbusch 26‬‬
‫‪Gladbeck D-45966, Germany‬‬
‫‪Tel: 49 204 39334 0‬‬
‫‪Fax: 49 204 39434 34‬‬
‫‪117‬‬ ‫‪Website: www. atech-innovations. com/index. php?id=2&L=1‬‬

‫‪Berghof Filtrations und anlagentechnik gmbh -7‬‬

‫شرکت ‪ Berghof‬از سال ‪ 1970‬به توسعه و تولید غشاهای اولترافیلتراسیونی و میکروفیلتراسیونی لوله‌ای‪ ،‬مدول‌های غشایی‪،‬‬
‫و تصفیه‌خانه‌های کامل برای تصفیه آب‪ ،‬فاضالب و آب فرایندی اشتغال داشته است‪.‬‬
‫غشاهای ‪ HyMem‬این شرکت از ‪ PES‬یا ‪ PVDF‬ساخته شده و درون مدول‌های ‪ HyperFlux‬قرار داده می‌شوند‪ .‬بزرگ‌ترین‬
‫لوله‌های غش��ایی ‪ Berghof‬به قطر ‪ 11/5‬میلی‌متر از پلی‌اس��تایرن‪ ،‬پلی اترسولفون و ‪ PVDF‬ساخته شده و به شکل مدول‌های‬
‫‪ HyPerm AE‬موجود هستند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪BERGHOFFILTRATIONSUNDANLAGENTECHNIKGMBH‬‬
‫‪Harretstrasse1‬‬
‫‪D-72800Eningen,Germany‬‬
‫‪Tel:4971218940‬‬
‫‪Fax:4971218942‬‬
‫‪Website:www. berghof-gruppe. de/index_en. html‬‬
‫‪ManagingDirector:EricWildeboer‬‬

‫‪Cantel medical -8‬‬

‫ش��رکت ‪ Cantel Medical‬یکی از پیش��گامان ارائه محصوالت و خدمات مربوط به پیش��گیری و کنترل عفونت محس��وب‬
‫می‌شود‪ .‬از جمله این محصوالت و خدمات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬
‫ •سامانه‌های فراوری مجدد ابزارهای پزشکی؛‬
‫ •استریل‌کننده‌ها؛‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •ضدعفونی‌کننده‌های ابزارهای دیالیز و اندوسکوپی کلیوی؛‬

‫ •ضدعفونی‌کننده‌های تجهیزات پزشکی تشخیصی (تصویربرداری) و درمانی؛‬
‫ •غشاهای الیافی توخالی برای کاربردهای پزشکی و غیرپزشکی؛‬
‫ •تجهیزات و خدمات تصفیه آب برای کاربردهای پزشکی‪ ،‬دارویی و غیره‪.‬‬
‫‪ Cantel Medical‬از طریق شرکت تابعه ‪ MarCor Purification‬در ‪ Skippack‬پنسیلوانیا به توسعه‪ ،‬تولید و فروش ابزارهای‬
‫پزشکی و محصوالت تصفیه آب می‌پردازد‪ MarCor .‬از چهار شرکت زیر تشکیل شده است‪:‬‬
‫ •‪Minntech Filtration Technologies Group‬‬
‫ •‪MarCor Services‬‬
‫ •‪Biolab Equipment‬‬
‫ •‪Fluid Solutions‬‬
‫ش��رکت ‪ MarCor‬مدول‌ه��ا و کنتاکتوره��ای غش��ایی میکروفیلتراس��یونی و اولترافیلتراس��یونی برای صنای��ع دارویی‪،‬‬
‫‪1‬‬

‫زیس��ت‌فناوری‪ ،‬تحقیقات و بازارهای صنعتی دیگر فراهم می‌آورد؛ به عالوه این ش��رکت به طراحی و تولید تجهیزات تصفیه‬
‫آب‪ ،‬مدیریت پروژه‪ ،‬نصب و نگهداری‪ ،‬یون‌زدایی‪ ،‬و ترکیب سامانه‌های مختلف اشتغال دارد‪.‬‬
‫محصوالت غش��ایی این ش��رکت تحت نام تجاری ‪ FiberFlo‬به بازار ارائه می‌شوند‪ .‬کارتریج‌های ‪ FiberFlo‬ساخته شده از‬
‫الیاف پلی استایرنی توخالی با اندازه حفرات ‪ 0/5‬میکرون‪ 0/1 ،‬میکرون‪ 0/2 ،‬میکرون و ‪ 0/45‬میکرون در بازار موجود هستند‪.‬‬
‫همچنین کپس��ول‌های ‪ FiberFlo‬س��اخته ش��ده از الیاف پلی‌پروپیلنی توخالی با اندازه حفرات ‪ 0/03‬میکرون و کپس��ول‌های‬
‫‪ FiberFlo‬ساخته شده از الیاف پلی‌استایرنی توخالی با اندازه حفرات ‪ 0/5‬میکرون‪ 0/1 ،‬میکرون‪ 0/2 ،‬میکرون و ‪ 0/45‬میکرون‬
‫نیز در دس��ترس هستند‪ .‬به عالوه‪ ،‬صفحات تاخورده نایلونی ‪ FiberFlo FPNN‬با اندازه حفرات ‪ 0/03‬میکرون‪ 0/1 ،‬میکرون‪،‬‬
‫‪ 0/2‬میکرون‪ 0/45 ،‬میکرون‪ 0/65 ،‬میکرون‪ ،‬یا ‪ 1‬میکرون به بازار ارائه شده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪118‬‬
‫‪CANTELMEDICAL‬‬
‫‪150CloveRd.‬‬
‫‪LittleFalls,NJ07424‬‬
‫‪Tel:973/890-7220‬‬
‫‪Fax:973/471-0054‬‬
‫‪Website:www. cantelmedical. com‬‬
‫‪AndrewA.Krakauer,President‬‬

‫‪MarCorPurification‬‬
‫‪4450TownshipLineRd.‬‬
‫‪Skippack,PA19474-1429‬‬
‫‪Tel:484/991-0220‬‬
‫‪Fax:484/991-0230‬‬
‫‪Website:www. marcorpurification. com‬‬
‫‪CurtisD.Weitnauer,PresidentandCEO‬‬

‫‪ceramem -9‬‬
‫ش��رکت ‪ CeraMem‬در سال ‪ 1986‬برای تجاری‌سازی غشاهای س��رامیکی و مدول‌های غشایی جریان متقاطع تأسیس شد‪.‬‬
‫فناوری این ش��رکت روی مونولیت‌های سرامیکی اکسترودی با مساحت س��طحی باال به عنوان پایه‌ای برای غشاهای مختلف‬
‫(به خصوص غش��اهای معدنی) تمرکز دارد‪ .‬این ش��رکت غش��اهای س��رامیکی برای اولترافیلتراس��یون و میکروفیلتراسیون‪ ،‬و‬

‫‪1. Contactor‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫محصوالتی برای تبخیر تراوشی‪ 2‬و کاربردهای دیگر تولید می‌کند‪.‬‬

‫عناصر مونولیتی کندویی ‪ CeraMem‬موجب ایجاد مس��احت س��طحی غشایی باال در یک مدول با حجم کوچک می‌شوند‪.‬‬
‫این غش��اها حاوی صدها مس��یر عبور با قطر ‪ 5‬میلی‌متر یا بزرگ‌تر در یک س��مت هس��تند که می‌توانند با غشاهای سرامیکی‬
‫اولترافیلترس��یونی (یا میکروفیلتراسیونی) روکش داده شوند‪ .‬این مدول دارای مسیرهای جریان تراواست که از مرکز مونولیت‬
‫به سمت محیط بیرونی کشیده شده و امکان افزایش اندازه مونولیت تا بیش از ‪ 200‬میلی‌متر را برای برخی از طراحی‌ها ایجاد‬
‫می‌کند‪ .‬چگالی بسته‌بندی این مدول‌ها می‌تواند معادل یا بیشتر از چگالی بسته‌بندی مدول‌های پلیمری باشد‪ .‬چون هزینه تولید‬
‫این مدول‌ها را می‌توان در مساحت بسیار بزرگی پخش کرد‪ ،‬قیمت واحد سطح مدول‌های غشایی سرامیکی می‌تواند به قیمت‬
‫غشاهای پلیمری نزدیک شود‪.‬‬
‫‪ HPD‬که یکی از شرکت‌های ‪ Veolia Water Solutions & Technologies‬محسوب می‌شود‪ ،‬در آوریل ‪ 2008‬محصوالت‬
‫خود را گسترش داده و محصوالت غشایی ‪ CeraMem‬را شامل شد‪ .‬درآمد شرکت ‪ CeraMem‬در سال ‪ 2009‬حدود ‪ 2‬میلیون‬
‫دالر بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪CERAMEM‬‬
‫‪12ClematisAve.‬‬
‫‪Waltham,MA02453‬‬
‫‪Tel:781/899-4495‬‬
‫‪Fax:781/899-6478‬‬
‫‪Website:www. ceramem. com‬‬
‫‪Clariant nano-zeolites -10‬‬
‫‪119‬‬ ‫‪ Clariant‬بر تولید زئولیت‌های حفره‌ای تمرکز داشته و محصوالت خود برای کاربردهای مختلف را با نام تجاری ‪Lucidot‬‬
‫روانه بازار می‌کند‪ .‬این محصوالت می‌توانند در س��امانه‌های حس��گری زیست‌شیمیایی‪ ،‬غربال‌های مولکولی مورد استفاده در‬
‫جذب انتخابی‪ ،‬مبادله‌گرهای یونی و کاتالیزورها به کار روند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪CLARIANTNANO-ZEOLITES‬‬
‫‪GroupTechnologyService‬‬
‫‪NewBusinessDevelopment‬‬
‫‪IndustrialParkHoechst‬‬
‫‪BuildingC653‬‬
‫‪65926Frankfurt‬‬
‫‪Germany‬‬
‫‪Tel:496930513791‬‬
‫‪Fax:496930587140‬‬
‫‪Website:www. nano. zeolite. clariant. com‬‬
‫‪Cnanoz -11‬‬
‫شرکت ‪ CNanoz‬به تولید سامانه‌های تصفیه آب با استفاده از نانولوله‌های کربنی می‌پردازد‪ .‬محصول اصلی این شرکت که‬
‫‪ NanoPure‬نامیده می‌شود‪ ،‬گل‌آلودگی‪ ،‬عوامل بیماری‌زا و مواد سمی همچون سرب‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬و کادمیوم را با یک فرایند‬
‫‪ 3‬مرحله‌ای مبتنی بر نانوفیلترهای کربنی از آب جدا می‌کند‪.‬‬
‫حجم تصفیه آب این س��امانه را می‌توان از ‪ 300‬لیتر در روز تا ‪ 100‬هزار لیتر در روز تغییر داد؛ همچنین این س��امانه برای کار‬
‫نیاز به برق یا هیچ انرژی دیگری ندارد‪ .‬نانوفیلترهای ‪ CNanoz‬را می‌توان به نحوی تنظیم کرد که با س��طح آالینده‌ها در نقطه‬
‫مورد نظر تناسب داشته باشد‪.‬‬
‫ُ‬
‫تحقیقات فعلی این ش��رکت روی تولید و به‌کارگیری نانونقاط و نانوکره‌های کربنی در س��امانه‌های فیلتراسیون آب تمرکز‬
‫‪2. Pervaporation‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫دارد‪ CNanoz .‬با موسسه فناوری هند‪ 3‬در زمینه توسعه راه‌حل‌های نانوفناورانه برای تصفیه آب همکاری می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪CNANOZ‬‬
‫‪2DavisDrive‬‬
‫‪ResearchTrianglePark,NC27709-3169‬‬
‫‪Tel:919/354-1071‬‬
‫‪Fax:919/990-8561‬‬
‫‪Website:www. cnanoz. com‬‬
‫‪Crystal clear technologies inc. (cct) -12‬‬
‫هدف شرکت ‪ Crystal Clear Technologies‬که در سال ‪ 2004‬تأسیس شده است‪ ،‬تجاری‌سازی یک فیلتر آب نانوفناورانه‬
‫ارزان اس��ت‪ ،‬به نحوی که اکثر مردم دنیا بتوانند از عهده خرید آن برآیند‪ .‬ماده نانومقیاس ‪ CCT‬که در دانش��گاه ا ُ ِرگون تولید‬
‫ش��ده و در تصفیه آب به کار می‌رود‪ ،‬از مولکول‌های آلی (لیگاندهای دوعاملی) ساخته شده است که به صورت کوواالنسی‬
‫به یک بستر معدنی با مساحت سطحی باال پیوند یافته و این سطح را قادر به حذف غلظت‌های باالیی از فلزات سنگین همچون‬
‫سرب و آرسنیک از آب می‌کند؛ نام این ماده ‪ NMX‬است‪.‬‬
‫بنا بر گفته شرکت این لیگاندها باعث می‌شوند میزان جذب فلزات سنگین توسط این فیلتر ‪ 8‬برابر بیشتر از فیلترهای رقیب باشد‪.‬‬
‫در فناوری این شرکت که منتظر ثبت اختراع است‪ ،‬فیلترهای ‪ NMX‬از کار افتاده را می‌توان دوباره شارژ کرده و الیه‌های بعدی‬
‫فلزات سنگین را دوباره روی همان بستر پیوند داد‪ .‬در این فرایند هیچ جریان پسابی تولید نشده و هیچ آبی تلف نمی‌شود‪.‬‬
‫هدف ش��رکت ‪ CCT‬فروش فیلترهای آب خانگی نقطه مصرف(‪4)POU‬و نقطه ورود(‪ 5)POE‬اس��ت‪ .‬این شرکت در تالش‬
‫است قابلیت حذف آالینده‌های آلی همچون نیترات‌ها و ‪ MTBE6‬را به فیلتر خود بیافزاید‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪120‬‬
‫)‪CRYSTALCLEARTECHNOLOGIES,INC.(CCT‬‬
‫‪570KenwoodDr.‬‬
‫‪MenloPark,CA94025‬‬
‫‪Tel:650/323-4059‬‬
‫‪Website:www. simplyclearwater. com‬‬
‫‪PresidentandCOO:LisaFarmen‬‬
‫‪daicen membrane systems -13‬‬
‫ش��رکت مادر ‪ Daicen‬با نام ‪Daicel Chemical Industries‬در س��ال ‪ 1919‬فعالیت خود را به عنوان تولیدکننده س��لولوید با‬
‫استفاده از نیترات سلولز آغاز کرد‪ .‬در حال حاضر بخش‌های مختلف شرکت ‪ Daicel‬عالوه بر محصوالت سلولزی‪ ،‬ترکیبات‬
‫شیمیایی آلی‪ ،‬پالستیک‌ها و فیلم‌ها‪ ،‬و ابزارهای آتش‌بازی نیز تولید می‌کنند‪.‬‬
‫بخش غشایی جدید شرکت ‪ Daicel‬با نام ‪ Daicel Ltd.‬در سال ‪ 1975‬شروع به تولید غشاهای اسمز معکوس و اولترافیلتراسیونی‬
‫‪ MOLSEP‬نمود‪ .‬در سال ‪ 1994‬شرکت ‪ Daicen Membrane Systems‬تأسیس شد و در سال ‪ 1995‬شروع به تولید غشاهای‬
‫اولترافیلتراسیونی ‪ Molpure‬با استفاده از الیاف توخالی نمود‪ Molpure .‬در سال ‪ 1997‬مجوز استفاده در تصفیه آب آشامیدنی‬
‫را دریافت کرد‪.‬‬
‫محصوالت مربوط به تصفیه و بازیافت آب ‪ Daicen‬با اس��تفاده از س��ه ماده غش��ایی اس��تات س��لولز‪ ،‬پلی اترسولفون و پلی‬
‫آکریلونیتریل تولید می‌شوند‪ .‬این محصوالت شامل مدول‌های اولترافیلتراسیونی ساخته شده از الیاف توخالی استات سلولز به‬
‫نام‌های ‪ FW50‬و ‪ FN20‬برای تصفیه آب‪ ،‬و مدول‌های لوله‌ای ساخته شده از پلی آکریلونیتریل‪ ،‬پلی‌اولفین‪ ،‬پلی‌استایرن و پلی‬
‫اترسولفون برای تصفیه فاضالب و آب فرایندهای صنعتی است‪.‬‬
‫ش��رکت ‪ Daicen‬همچنین مدول‌های اولترافیلتراسیونی مارپیچی تولیدشده توسط شرکت ‪ Microdyn-Nadir‬را برای تصفیه‬
‫‪3. Indian Institute of Technology‬‬
‫‪4. Point of use‬‬
‫‪5. Point of entry‬‬
‫‪6. Methyl tert-butyl ether‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫فاضالب‪ ،‬جداس��ازی روغن از آب‪ ،‬و کاربردهای متنوع دیگر در حوزه صنایع غذایی‪ ،‬کاربردهای پزش��کی‪ ،‬داروس��ازی و‬
‫صنایع شیمیایی به فروش می‌رساند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪DAICENMEMBRANESYSTEMS‬‬
‫‪ShijukuEstateBuilding‬‬
‫‪5F34-15Shinjuku1-Chome‬‬
‫‪Shinjuku-ku160-0022,‬‬
‫‪Japan‬‬
‫‪Tel:+81-3-3354-5081‬‬
‫‪Fax:+81-3-3354-5080‬‬
‫‪Website:daicen. co. jp/english/index. html‬‬
‫‪Dais analytic corp. -14‬‬
‫ش��رکت ‪ Dais Analytic‬که در سال ‪ 1999‬تأسیس شده اس��ت‪ ،‬در زمینه مواد و فرایندهای نانوفناورانه پلیمری فعال بوده و‬
‫محصوالت آن در بازار انرژی و آب به کار می‌روند‪ Dais Analytic .‬در زمینه تصفیه آب سامانه ‪ NanoClear‬را تولید می‌کند‬
‫که یک واحد مبتنی بر غش��اهای هوشمند این شرکت به ش��مار می‌رود‪ .‬در گزارش‌های منتشر شده توسط مراجع دیگر نشان‬
‫داده ش��ده اس��ت که محصوالت این شرکت می‌توانند آب آلوده را تا حد اس��تانداردهای اعالم شده سازمان حفاظت محیط‬
‫زیست آمریکا (‪ )EPA‬در ژانویه ‪ 2010‬برای پساب و فاضالب (بخش در میلیارد‪ )ppb ،‬تصفیه کنند‪.‬‬
‫طبق اظهارات این شرکت‪ ،‬استفاده از ‪ NanoClear‬نسبت به روش تقطیر یا اسمز معکوس دارای مزایای زیر است‪:‬‬
‫ •نیاز به سرمایه ثابت کمتر؛‬
‫‪121‬‬ ‫ •امکان استفاده مجدد از انرژی حرارتی آزاد شده حین انجام فیلتراسیون؛‬
‫ •توانایی تولید آب تمیز بدون نیاز به انجام عملیات شیمیایی قبل و بعد از تصفیه؛‬
‫ •حساسیت پایین یا عدم حساسیت غشا به آب حاوی غلظت باالی نمک؛‬
‫ •توانایی استفاده از منابع گرمایی مختلف برای اجرای فرایند و کاهش استفاده از انرژی «جدید»‪.‬‬
‫این ش��رکت در حال نصب یک س��امانه ‪ NanoClear‬به عنوان بخش��ی از تصفیه‌خانه فاضالب بدون دورریز در شمال چین‬
‫اس��ت‪ .‬انتظار می‌رود این تصفیه‌خانه اواس��ط سال ‪ 2011‬راه‌اندازی ش��ود‪ .‬این تصفیه‌خانه در صورت رسیدن به ظرفیت کامل‬
‫عملیاتی می‌تواند حدود ‪ 64000‬لیتر فاضالب را در هر روز به آب آشامیدنی تبدیل کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪DAISANALYTICCORP.‬‬
‫‪11552ProsperousDr.‬‬
‫‪Odessa,FL33556‬‬
‫‪Tel:727/375-8484‬‬
‫‪Fax:727/375-8485‬‬
‫‪Website:www. daisanalytic. com‬‬
‫‪Dendritic nanotechnologies, inc. (dnt) -15‬‬
‫ش��رکت ‪ DNT‬پلیمرهای درخت‌سانی پیشرفته را تولید کرده و برای استفاده در کاربردهای مختلف صنعتی‪ ،‬آرایشی‪ ،‬علوم‬
‫زیستی و به‌خصوص بخش‌های شیمیایی همچون چسب‌ها‪ ،‬روان‌کننده‌ها‪ ،‬افزودنی‌های قابل پخت با نور ماورای بنفش و تصفیه‬
‫آب به فروش می‌رساند‪ .‬تمرکز اصلی کسب و کار این شرکت روی کاربردهای دارویی و علوم زیستی است‪.‬‬
‫درخت‌س��ان‌های این شرکت با نام تجاری ‪ Priostar‬برای کاربردهای تصفیه آب ارائه می‌شوند‪ DNT .‬شرکت‌های مختلف‬
‫را تشویق به ارزیابی این درخت‌سان‌ها می‌کند که تحت امتیاز تحقیقاتی محدود‪ 7‬قابل فروش هستند‪.‬‬

‫‪7. Limited research license‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫)‪DENDRITICNANOTECHNOLOGIES,INC.(DNT‬‬
‫‪2625DenisonDr.‬‬
‫‪MountPleasant,MI48858‬‬
‫‪Tel:989/774-2456‬‬
‫‪Fax:989/774-2322‬‬
‫‪Website:www. dnanotech. com‬‬
‫‪donaldson co. -16‬‬
‫ش��رکت ‪ Donaldson Co.‬که در سال ‪ 1915‬تأسیس ش��ده است‪ ،‬تولیدکننده جهانی سامانه‌های فیلتراسیون و قطعات یدکی‬
‫آن‌هاس��ت‪ .‬این ش��رکت به مش��تریان خود در بازارهای صنعتی و بازارهای مربوط به موتور از جمله جمع‌آوری گرد و غبار‪،‬‬
‫تولید برق‪ ،‬فیلتراس��یون‌های خاص‪ ،‬پاالیش هوای فشرده‪ ،‬تجهیزات کنار جاده‌ای‪ ،‬کمپرسورهای صنعتی‪ ،‬کامیون‌های سنگین‬
‫و خودروهای سبک خدمات ارائه می‌دهد‪.‬‬
‫‪ Donaldson‬در س��ال ‪ 1994‬شرکت ‪ Tetratec‬و فناوری غشاهای ‪ Tetratex PTFE‬این شرکت را خریداری کرد‪ .‬صفحات‬
‫الیه‌ای ‪ Tetratec‬و ‪ Tetratex‬در میکروفیلترها‪ ،‬ابزارهای پزشکی‪ ،‬پیل‌های سوختی‪ ،‬لباس‌های ضدآب‪ ،‬کنترل آلودگی هوا‪ ،‬و‬
‫هواگیری آبگریز‪/‬چربی‌گریز به کار می‌روند‪ .‬در سال ‪ 2002‬شرکت ‪ Donaldson‬خرید شرکت ‪Ultrafilter Internationl‬‬
‫‪ AG‬را به پایان رس��اند‪ .‬دفتر مرکزی این ش��رکت در آلمان قرار داشته و به طراحی و تولید اجزا‪ ،‬قطعات یدکی‪ ،‬و سیستم‌های‬
‫کامل برای تصفیه هوای فش��رده‪ ،‬گازها و س��یاالت می‌پردازد‪ .‬از محصوالت این ش��رکت می‌توان به غشای پلی اترسولفونی‬
‫‪ ،Ultrasulfonem‬غشای ‪ Ultraflomem‬ساخته شده از ‪ PTFE‬و غشای پلی‌پروپیلنی‪ Ultrapolymem‬اشاره کرد‪.‬‬
‫فروش شرکت ‪ Donaldson‬در سال ‪ 2009‬حدود ‪ 1/9‬میلیارد دالر بود‪ .‬از این مقدار ‪ 156‬میلیون دالر به فروش محصوالت‬
‫دارای کاربرد خاص (ش��امل صفحات و غش��اهای ورقه‌ای) مربوط می‌شد‪ .‬در همین سال فروش واحد فیلتراسیون صنعتی این‬
‫‪122‬‬
‫شرکت (شامل شرکت ‪ 504 )Ultrafilter‬میلیون دالر بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪DONALDSONCO.‬‬
‫‪1400W.94thSt.‬‬
‫‪Minneapolis,MN55431‬‬
‫‪Tel:952/887-3131‬‬
‫‪Fax:952/887-3005‬‬
‫‪CEO:WilliamCook‬‬
‫‪Website:www. donaldson. com‬‬
‫‪Dow water solutions -17‬‬
‫‪ Dow Water Solutions‬یک��ی از واحده��ای تج��اری ش��رکت ‪ Dow Chemical Co.‬محس��وب می‌ش��ود‪ .‬این گروه که‬
‫در س��ال ‪ 2006‬ش��کل گرفته اس��ت‪ ،‬دارای عالئم تجاری و فناوری‌هایی برای پیش��برد علوم مربوط به نمک‌زدایی‪ ،‬پاالیش‬
‫آب‪ ،‬حذف آالینده‌ها‪ ،‬و بازیافت آب اس��ت‪ .‬ش��رکت‪ Dow Water Solutions‬چندین واحد کس��ب و کاری شرکت ‪Dow‬‬
‫‪ Chemical‬از جمل��ه غش��اهای ‪ FilmTec‬و رزین مبادله یون ‪ ،Dowex‬س��ه فن��اوری اولترافیلتراس��یونی‪ EDI ،‬و راکتورهای‬
‫زیس��تی غش��ایی را با یکدیگر متحد کرده است‪ .‬فناوری راکتورهای زیستی غشایی از طریق خرید شرکت ‪Zhejiang Omex‬‬
‫‪ Environmental Engineering Co. , Ltd.‬در اختی��ار ‪ Dow Water Solutions‬قرار گرفته اس��ت‪ .‬خرید ‪Zhejiang Omex‬‬
‫‪ Environmental Engineering‬موجب ش��ده است ش��رکت ‪ Dow Chemical‬یک واحد کامل تولید سامانه‌های آب را در‬
‫چین در اختیار داشته باشد‪.‬‬
‫‪ FilmTec‬که تولیدکننده غشاهای فیلم نازک کامپوزیتی پلی‌آمیدی ‪ FT30‬به شکل مارپیچی است‪ ،‬از سال ‪ 1985‬به صورت‬
‫کامل در اختیار ‪ Dow Chemical‬قرار دارد‪ .‬از آن زمان به بعد ‪ FilmTec‬به تقویت سری ‪ FT‬ادامه داده و در حال حاضر یک‬
‫خط کامل از محصوالت ش��امل غش��اهای نانوفیلتراسیونی و اس��مز معکوس برای نمک‌زدایی از آب لب‌شور و عناصر اسمز‬
‫معکوس برای نمک‌زدایی از آب دریا تولید می‌کند‪ .‬اولین سری از کامپوزیت‌های فیلم نازک مارپیچی مقاوم در برابر کثیفی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫(‪ )FR‬در سال ‪ 1996‬وارد بازار شد‪ .‬شرکت ‪ Dow‬یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان غشا در دنیا به شمار می‌رود‪.‬‬
‫این ش��رکت همچنین یک جاذب نانوذره‌ای متش��کل از اکس��ید تیتانیوم با نام ‪ Adsorbia As 500‬تولی��د می‌کند‪ .‬این فیلتر‬
‫دانه‌ای غیرقابل احیا برای حذف آرسنیک‪ ،‬سرب و فلزات سنگین دیگر طراحی شده است‪ .‬از این فیلتر می‌توان در کاربردهای‬
‫مختلف مربوط به تولید آب آشامیدنی استفاده کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪TheDowChemicalCo.‬‬
‫‪P.O.Box1206‬‬
‫‪Midland,MI48642-1206‬‬
‫‪Tel:800/447-4369‬‬
‫‪Fax:989/832-1465‬‬
‫‪Website:www. dow. com/liquidseps/index. htm‬‬
‫‪ECO ceramics B. V. -18‬‬
‫‪ ECO Ceramics‬که در سال ‪ 1996‬تأسیس شده است‪ ،‬یک شرکت توسعه و تولید محصوالت مرتبط با محلول‌ها با استفاده‬
‫از سرامیک‌های حفره‌ای است‪ .‬این شرکت مدول‌های غشایی و سامانه‌های فیلتراسیون استاندارد تولید می‌کند‪ ECO .‬می‌تواند‬
‫با توجه به نیاز و تقاضای مشتری‪ ،‬قطعات و سامانه‌های سفارشی مربوط به کاربردهای جدید را ارائه دهد‪.‬‬
‫‪ ECO Ceramics‬غش��اهای اولترافیلتراسیونی سرامیکی لوله‌ای با نام ‪ Velterop‬با اندازه حفرات ‪ ،24 ،32 ،48‬و ‪ 12‬نانومتر را‬
‫می‌سازد‪ .‬این لوله‌های غشایی درون محفظه‌ای از جنس ‪ PVC‬یا فوالد ضدزنگ قرار می‌گیرند‪ .‬مدول‌های آماده استفاده در‬
‫اندازه‌های مختلفی ارائه شده و مساحت فیلتراسیونی هر مدول تا ‪ 4‬متر مربع می‌رسد‪ .‬سامانه‌های ‪ Sephi-matic‬این شرکت‬

‫‪123‬‬ ‫بر اساس اصول جریان متقاطع کار می‌کنند‪ .‬تمام این سامانه‌ها مجهز به عناصر سرامیکی لوله‌ای تک‌حفره‌ای اولترافیلتراسیونی‬
‫یا میکروفیلتراس��یونی هستند‪ .‬سامانه فیلتراس��یون جریان متقاطع ‪ Sephi-matic‬این شرکت با استفاده از غشاهای سرامیکی‬
‫لوله‌ای آن س��اخته می‌ش��وند‪ .‬ش��رکت ‪ ECO‬مدول‌های تک‌کانالی با اندازه حفرات میکروفیلتراس��یونی ‪ 0/5‬میکرون‪0/2 ،‬‬
‫میکرون‪ ،‬و ‪ 0/1‬میکرون تولید می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ECOCERAMICSB.V.‬‬
‫‪P.O.Box1128‬‬
‫‪1940ECBeverwijk,‬‬
‫‪TheNetherlands‬‬
‫‪Tel:310251229212‬‬
‫‪Fax:310251229615‬‬
‫‪Website:www. ecoceramics. nl‬‬
‫‪Emembrane -19‬‬
‫ش��رکت ‪ Emembrane‬غش��اهای بُرس��ی پلیمری عامل‌دار برای خالص‌س��ازی پروتئین‌ها تولید می‌کند‪ .‬اولین محصول این‬
‫ش��رکت یک غشای میکروحفره‌ای حاوی شاخه‌های جانبی گرافت‌شده خواهد بود که هم بر اساس اندازه و هم با استفاده از‬
‫مکانیس��م جذب سطحی فرایند جداسازی را انجام می‌دهد‪ .‬این برس‌های پلیمری که در خالص‌سازی پروتئین به کار رفته‌اند‪،‬‬
‫می‌توانند مراحل فیلتراسیون و کروماتوگرافی را با یکدیگر ترکیب کرده و در زمان و هزینه صرفه‌جویی ایجاد کنند‪.‬‬
‫این ش��رکت در حال تولید و تجاری‌س��ازی ابزاره��ای هیبرید آنالیزی و صنعت��ی برای جداس��ازی پروتئین‌ها و پایش‌های‬
‫زیس��ت‌محیطی است‪ .‬از مزایای این محصوالت می‌توان به افزایش س��رعت کار و کاهش زمان رسیدن داروهای پروتئینی به‬
‫بازار‪ ،‬و کاهش زمان پیش‌تغلیظ فلزات س��نگین اش��اره کرد که این ویژگی‌ها میلیون‌ها دالر از هزینه سازمان‌های تحقیقاتی و‬
‫شرکت‌ها کم می‌کند‪ .‬مشتریان مستقیم شرکت ‪ Emembrane‬سازمان‌های تحقیقاتی بوده و شرکت‌های بزرگ ابزارسازی به‬
‫عنوان شرکای بالقوه برای توسعه این شرکت محسوب می‌شوند‪.‬‬
‫حوزه تمرکز اصلی این شرکت استفاده از این فناوری در کاربردهای علوم زیستی است‪ .‬با این حال ‪ Emembrane‬برنامه‌هایی‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫برای تولید محصوالت تصفیه آب در آینده دارد‪.‬‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪EMEMBRANE‬‬
‫‪4 Richmond Sq. , Suite 500‬‬
‫‪Providence, RI 02906‬‬
‫‪Tel: 401/861-9770‬‬
‫‪Fax: 401/861-9777‬‬
‫‪Website: www. eMembrane. com‬‬
‫‪President and CEO: William Lee‬‬
‫‪espin technologies inc. -20‬‬
‫‪ ESpin Technologies‬یک ش��رکت با فناوری باالس��ت که در زمینه تولید نانوالیاف پلیمری تخصص دارد‪ .‬قطر نانوالیاف‬
‫تولیدی این شرکت بین ‪ 20‬تا ‪ 200‬نانومتر متغیر بوده‪ ،‬نسبت سطح به وزن بسیار باالیی داشته‪ ،‬و می‌توانند به شکل غشاهایی با‬
‫تخلخل بسیار باال درآیند‪ .‬این الیاف کاربردهای وسیعی در بخش‌های صنعتی موجود و نوظهور دارند که از آن جمله می‌توان‬
‫به فیلتراسیون‪ ،‬هوافضا‪ ،‬کامپوزیت‌های ساختاری‪ ،‬بهداشت‪ ،‬ذخیره انرژی و محصوالت آرایشی اشاره کرد‪.‬‬
‫ش��رکت ‪ ESpin‬غش��اها‪ ،‬پرزها و ساختارهای نانوالیافی س��ه‌بعدی بی‌بافت و ویژه‌ای تولید می‌کند که از پلیمرهای آلی نظیر‬
‫نایلون‪ ،‬پلی‌اس��تر‪ ،‬پلی‌آرامید و آکریلیک‌ها س��اخته شده‌اند‪ .‬در تولید این الیاف همچنین می‌توان از پلیمرهای زیستی همچون‬
‫کالژن و پروتئین‌های مختلف بهره برد‪ .‬محصوالت فیلتراس��یونی‪ ،‬پارچه‌های انسدادی و ابزارهای زیست‌پزشکی مثال‌هایی از‬
‫کاربرد این محصوالت هس��تند‪ ESpin .‬با استفاده از نانوالیاف بی‌بافت فیلترهای هوای بسیار کارا با نام تجاری ‪ Exceed‬تولید‬

‫نانوالیاف تولیدی این ش��رکت به دلیل مساحت سطحی بس��یار باال برای فیلتراسیون آب ایده‌آل هستند‪ .‬افزودن ذرات کربن‬
‫می‌کند‪.‬‬ ‫‪124‬‬
‫فعال به این الیاف موجب ایجاد ویژگی جذب مواد فعال دارویی در آن‌ها می‌شود؛ این مواد به طور معمول در آب‌های سطحی‬
‫یافت می‌شوند‪.‬‬
‫فروش این شرکت در سال ‪ 2009‬حدود ‪ 1‬میلیون دالر بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ESPINTECHNOLOGIESINC.‬‬
‫‪7151DiscoveryDrive‬‬
‫‪Chattanooga,TN37416‬‬
‫‪Tel:423/267-6266‬‬
‫‪Fax:423/267-6265‬‬
‫‪Website:www. espintechnologies. com‬‬
‫‪Eureka fores ltd. -21‬‬
‫‪ Eureka Forbes‬که بخش��ی از گروه ‪ Shapoorji Pallonji‬در هند اس��ت‪ ،‬یک ش��رکت تولیدکننده محصوالت مصرفی به‬
‫شمار می‌رود‪ Eureka .‬اولین شرکتی است که فیلترهای آب خانگی (‪ )the Aquaguard‬و جاروبرقی را در دهه ‪ 1980‬به بازار‬
‫هند معرفی کرد‪ .‬این شرکت در حال حاضر در بیش از ‪ 60‬شهر فعال بوده و بیش از ‪ 6000‬کارمند دارد‪.‬‬
‫‪ Eureka Forbes‬ش��رکت پیشگام فروش مستقیم در هند است‪ .‬این ش��رکت با دارا بودن ‪ 5000‬نیروی قوی فروش مستقیم‪،‬‬
‫بزرگ‌ترین س��ازمان این نوع فروش در آس��یا به شمار می‌رود‪ .‬این روش آنقدر کارا بوده است که کلمه ‪ Aquaguard‬در هند‬
‫مترادف فیلتر آب است‪.‬‬
‫در سال ‪ 2007‬این شرکت یک فیلتر خانگی حاوی نانوذرات فلزی برای حذف بقایای آفت‌کش‌ها از آب به بازار ارائه کرد‪.‬‬
‫این محصول در موسس��ه فناوری هند توس��عه یافته است؛ محققان این موسس��ه دریافتند نانوذرات طال و نقره سوار شده روی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫آلومینا می‌توانند به صورت کامل اندوس��ولفان‪ ،8‬ماالتیون‪ 9‬و کلرپیریفوس‪( 10‬سه آفت‌کش که با غلظت‌های باال در منابع آبی‬
‫هند یافت می‌ش��وند) را از آب حذف کنند‪ .‬اس��تفاده از کارتریج نانونقره ‪ 15‬درصد به قیمت فیلتر آب استاندارد این شرکت‬
‫می‌افزاید‪ .‬یک واحد تصفیه آب استاندارد این شرکت که از یک محفظه ترسیب همراه با فیلترهای کربن فعال و تابش ماورای‬
‫بنفش تشکیل می‌شود‪ ،‬حدود ‪ 200‬دالر قیمت دارد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪EUREKA FORBES LTD.‬‬
‫‪B1/B2, 701, 7th Floor‬‬
‫‪Marathon-NextGen, Marathon Innova‬‬
‫‪Off Ganpatrao Kadam Marg, Lower Parel,‬‬
‫‪Mumbai 400013, India‬‬
‫‪Tel: 39883333‬‬
‫‪Website: www. eurekaforbes. com‬‬
‫‪gea westfalia separator, inc. -22‬‬
‫محصول اصلی این شرکت که در سال ‪ 1893‬تأسیس شده است‪ ،‬جداکننده‌های گریز از مرکز (سانتریفیوژی) و دکانتورهاست‪.‬‬
‫با خرید ش��رکت آلمانی ‪ MembraFlow Group‬در س��ال ‪ ،2005‬محصوالت این شرکت گسترش یافته و فناوری فیلتراسیون‬
‫با اس��تفاده از غشاهای سرامیکی را شامل شد‪ .‬این ش��رکت در حال حاضر به توسعه‪ ،‬تولید و نصب غشاهای سرامیکی لوله‌ای‬
‫میکروفیلترسیونی و اولترافیلتراسیونی و همچنین سامانه‌های کامل فیلتراسیونی اشتغال دارد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪125‬‬ ‫‪GEAWESTFALIASEPARATOR,INC.‬‬
‫‪100FairwayCourt‬‬
‫‪Northvale,NJ07647‬‬
‫‪Tel:201/767-3900‬‬
‫‪Fax:201/767-3416‬‬
‫‪Website:www. wsus. com‬‬
‫‪GE water -23‬‬
‫در سال ‪ 1999‬شرکت ‪ GE Power‬شروع به خرید شرکت‌های فعال در زمینه تصفیه صنعتی آب و فاضالب نمود‪:‬‬
‫ •‪ Glegg Water Systems‬در سال ‪1999‬؛‬
‫ •خدمات تصفیه آب ‪ BetzDearborn‬در سال ‪2002‬؛‬
‫ •تولیدکننده غشاها و سامانه‌های غشایی ‪ Osmonics, Inc.‬در سال ‪( 2003‬این خرید اندازه بخش تصفیه آب جنرال الکتریک‬
‫را تا ‪ 3‬برابر افزایش داد)‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2003‬مجموعه این ش��رکت‌ها به نام ‪ GE Water and Process Technologies‬ش��ناخته شد‪ GE Water .‬مجموعه‬
‫هلدینگ خود را با خرید ‪ Ionics‬در سال ‪ 2005‬و ‪ Zenon Environemtnal‬در سال ‪ 2006‬تقویت کرد‪.‬‬
‫‪ GE Water‬یکی از تولیدکنندگان برتر غشاهای اسمز معکوس و تجهیزات تصفیه آب و فاضالب است‪ .‬از نظر ظرفیت آب‬
‫نمک‌زدایی شده با استفاده از تأسیسات نصب شده توسط این شرکت‪ GE Water ،‬بین پنج شرکت اول دنیا قرار دارد‪.‬‬
‫این شرکت در سال ‪ 2005‬همکاری‌های قبلی خود با ‪ Pall Corp.‬را گسترش داد؛ این دو شرکت فناوری‌های غشایی خود را‬
‫با یکدیگر ترکیب نمودند تا کاربردها و بازارهای جدیدی از جمله نمک‌زدایی‪ ،‬استفاده مجدد از آب‪ ،‬و تصفیه آب شهری را‬
‫پوشش دهند‪ .‬این همکاری با توجه به قرارداد سال ‪ 2004‬بین این دو شرکت انجام می‌شود که بر اساس آن سامانه‌ها و خدمات‬
‫اسمز معکوس و نانوفیلتراسیون ‪ GE‬با فناوری‌های میکروفیلتراسیون و اولترافیلتراسیون ‪ Pall‬ترکیب می‌شود‪.‬‬
‫درآمد ‪ GE Water‬در س��ال ‪ 2009‬حدود ‪ 2/1‬میلیارد دالر برآورد می‌ش��ود‪ .‬دفتر مرکزی این شرکت در ‪ Trevose‬پنسیلوانیا‬

‫‪8. Endosulfan‬‬
‫‪9. Malathion‬‬
‫‪10. Chlorpyrifos‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫قرار داشته و در بلژیک‪ ،‬چین و برزیل شعبه دارد‪.‬‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪GEWATER‬‬
‫‪GeneralElectricCo.‬‬
‫‪4636SomertonRd.‬‬
‫‪Trevose,PA19053-6783‬‬
‫‪Tel:215/355-3300‬‬
‫‪Fax:215/953-5524‬‬
‫‪Website:www. gewater. com‬‬
‫‪PresidentandCEO,GEWater:HeinerMarkhoff‬‬
‫‪H2O technologies -24‬‬
‫‪ H2O Technologies‬یک ش��رکت خصوصی است که با س��رمایه‌گذاری خطرپذیر اداره می‌شود و فعالیت اصلی آن تولید‬
‫غش��اهای نانولوله‌ای کربنی برای نمک‌زدایی با اس��تفاده از اسمز معکوس است‪ .‬بنا بر گفته این شرکت‪ ،‬قطر حفرات غشاهای‬
‫تولید آن‌ها ‪ 6‬نانومتر بوده و جریان سیال از این غشاها ‪ 10‬هزار تا ‪ 100‬هزار برابر سریع‌تر از غشاهای معمولی است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪H2OTECHNOLOGIES‬‬
‫‪Level37Taipei101Tower‬‬
‫‪7XinyiRoad,Section5‬‬
‫‪Taipei,110‬‬
‫‪Taiwan‬‬
‫‪126‬‬
‫‪Tel:886266021452‬‬
‫‪Fax:886266021452‬‬
‫‪Website:www. h20technologies. com‬‬
‫‪headwaters technology innovation -25‬‬
‫شرکت ‪ HTI‬یک فناوری کاتالیزوری قوی ابداع کرده است که امکان تولید مستقیم پراکسید هیدروژن (‪ )H2O2‬از هیدروژن‬
‫و اکس��یژن را ایجاد می‌کند‪ NxCat .‬یک کاتالیزور پاالدیوم‪-‬پالتین اس��ت که ش��رایط نامطلوب واکنش‪ ،‬ترکیبات شیمیایی‬
‫مضر‪ ،‬و محصوالت جانبی نامطلوب حاصل از فرایندهای موجود را حذف می‌کند‪ .‬همچنین این کاتالیزور بهره واکنش تولید‬
‫‪ H2O2‬را افزایش داده و در مصرف انرژی و هزینه صرفه‌جویی می‌کند‪.‬‬
‫ال کنترل‌شده هستند‪ .‬این کار از طریق بسترهای مولکولی این شرکت‬ ‫کاتالیزورهای ‪ NxCat‬دارای مورفولوژی سطحی کام ً‬
‫که ساختار بلوری‪ ،‬اندازه‪ ،‬ترکیب‪ ،‬پراکندگی و پایداری ذرات را کنترل می‌کنند‪ ،‬امکان‌پذیر شده است‪ .‬این کاتالیزور دارای‬
‫ساختارهای ‪ 4‬نانومتری است که امکان تولید ایمن و سریع پراکسید هیدروژن را با استفاده از گاز هیدروژن با غلظت کمتر از‬
‫‪ 4‬درصد در هوا (زیر محدوده غلظتی اشتعال هیدروژن) به وجود می‌آورد‪.‬‬
‫‪ HTI‬با همکاری ش��رکت ‪( Degussa AG‬یکی از تولیدکنندگان اصلی ‪ )H2O2‬کارایی فناوری ‪ NxCat‬را با موفقیت اثبات‬
‫کرده اس��ت‪ .‬آن‌ها در س��ال ‪ 2006‬ساخت یک مرکز پایلوت را به پایان رس��اندند تا با استفاده از آن اطالعات مورد نیاز برای‬
‫تجاری‌سازی این فناوری را به دست بیاورند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪HEADWATERSTECHNOLOGYINNOVATION‬‬
‫‪1501NewYorkAvenue‬‬
‫‪Lawrenceville,NJ08648‬‬
‫‪Tel:609/394-3102‬‬
‫‪Fax:609/394-1278‬‬
‫‪Website:www. htigrp. com‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪hollingsworth & vose (h&v) -26‬‬

‫‪ H&V‬در سال ‪ 1843‬تأسیس شده است و بیش از ‪ 150‬سال است که کاغذها و منسوجات بی‌بافت ویژه‪ ،‬صنعتی و فنی تولید‬
‫می‌کند‪ .‬محصوالت این ش��رکت در کاربردهایی همچون فیلتراس��یون موتور‪ ،‬فیلترهای ه��وا و مایع با کارایی باال‪ ،‬جداکننده‬
‫باتری‌ها‪ ،‬مواد مورد استفاده در ساخت واشر‪ ،‬و منسوجات بی‌بافت اختصاصی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند‪ .‬تخصص‬
‫و قابلیت‌های فنی این شرکت شامل فناوری‌های ‪ ،dry laid ،wet laid‬دمش مذاب و کامپوزیت‌هاست‪.‬‬
‫محصول ‪ Nanoweb‬این ش��رکت که در س��ال ‪ 2008‬وارد بازار ش��د‪ ،‬یک ماده میکروحفره‌ای است که می‌توان توزیع قطر‬
‫الی��اف و ضخام��ت الیه‌های آن را برای کاربردهای مختلف تغییر داد‪ .‬اندازه معمولی الی��اف این ماده بین ‪ 300‬تا ‪ 500‬نانومتر‬
‫اس��ت‪ ،‬ام��ا می‌توان آن را تا ‪ 1‬میکرومت��ر افزایش داد‪ .‬ضخامت الیه نانوالیافی نیز بین ‪ 15‬تا ‪ 30‬میکرون متغیر اس��ت‪ .‬همچنین‬
‫می‌توان یک الیه دوم از جنس پلیمر اولیه و یا یک پلیمر دیگر روی الیه اول نش��اند‪ .‬از این ماده می‌توان به عنوان روکش��ی‬
‫برای پایه‌های بی‌بافت همچون شیشه‪ ،‬سلولز یا الیاف سنتزی بهره برده و یا به عنوان یک بستر تنها از آن استفاده کرد‪ .‬در حالت‬
‫دوم‪ Nanoweb ،‬ضخامتی بین ‪ 100‬تا ‪ 200‬میکرون دارد‪.‬‬
‫کاربردهای بالقوه ‪ Nanoweb‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •فیلتراسیون هوا؛‬
‫ •استفاده به عنوان الیه فعال در عایق‌سازی؛‬
‫ •پارچه‌های ضدآب تنفس‌پذیر؛‬
‫ •ذخیره انرژی؛‬
‫ •فیلتراسیون مایعات‪.‬‬
‫در کاربردهای مربوط به تصفیه آب از ‪ Nanoweb‬می‌توان به عنوان محصول فیلتراس��یونی برای پیش‌تصفیه اس��مز معکوس‬
‫استفاده کرد‪.‬‬
‫‪127‬‬ ‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫)‪HOLLINGSWORTH&VOSE(H&V‬‬
‫‪112WashingtonSt.‬‬
‫‪EastWalpole,MA02032‬‬
‫‪Tel:508/850-2000‬‬
‫‪Fax:508/668-3557‬‬
‫‪Website:www. hollingsworth-vose. com‬‬
‫‪hydranautics/nitto denko -27‬‬
‫شرکت ‪ Hydranautics‬در سال ‪ 1963‬با هدف تولید محصوالت اسمز معکوس برای کاربردهای جداسازی در آب آشامیدنی‪،‬‬
‫آب خ��وراک دیگ‌های بخار‪ ،‬آب مورد اس��تفاده در فرایندهای صنعتی‪ ،‬تصفیه فاض�لاب‪ ،‬نمک‌زدایی از آب دریا‪ ،‬آب مورد‬
‫اس��تفاده در شستشوی قطعات الکترونیکی‪ ،‬آبیاری کش��اورزی‪ ،‬و تولید محصوالت دارویی تأسیس شد‪ .‬در سال ‪ 1987‬شرکت‬
‫ژاپنی ‪ Nitto Denko‬که محصوالت غشایی تولید می‌کند و سهم باالیی از بازار ژاپن را در اختیار دارد‪ ،‬شرکت ‪Hydranautics‬‬
‫را در اختیار گرفت‪ .‬پس از آن شرکت ‪ Hydranautics‬همچنان دفاتر فروش خود را در آمریکا‪ ،‬اروپا و آسیا حفظ نمود‪ .‬این‬
‫شرکت اولین تولیدکننده غشاها بود که موفق به دریافت گواهینامه سیستم مدیریت کیفیت ‪ 9001 ISO‬گردید‪.‬‬
‫در ماه می ‪ 2007‬شرکت ‪ Nitto Denko‬و شرکت ‪ Mitsubishi Rayan Co. , Ltd.‬در زمینه تأسیس یک شرکت مشترک با نام‬
‫‪ Kathyd Technology‬برای انجام تحقیق و توسعه روی غشاهای مورد استفاده در تصفیه آب به توافق رسیدند؛ این کار اولین گام‬
‫شرکت سرمایه‌گذاری مشترک‪،‬‬‫ِ‬ ‫در مسیر تقویت کسب و کار مشترک در زمینه تصفیه آب میان دو شرکت به شمار می‌رود‪ .‬این‬
‫به فعالیت‌های توسعه‌ای در زمینه نمک‌زدایی از آب دریا و بازیافت و استفاده مجدد از فاضالب خواهد پرداخت‪.‬‬
‫شرکت ‪ Hydranautics‬غشاهای اسمز معکوس و نانوفیلتراسیونی و سامانه‌های غشایی تولید می‌کند‪ .‬مدول‌های اسمز معکوس‬
‫این شرکت با نام‌های ‪ CPA ،LFC ،ESPA‬و ‪ SWC‬فروخته می‌شوند‪ .‬محصوالت سری ‪ ESPA11‬از عناصر غشایی اسمز معکوس‬
‫پلی‌آمیدی تش��کیل می‌ش��وند که دارای بهره‌وری و صرفه‌جویی انرژی زیادی بوده و از قابلی��ت دفع نمک باالیی برخوردارند‪.‬‬

‫‪11. Energy saving polyamide‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫مدول‌های پلی‌آمیدی اس��مز معکوس ‪LFC12‬ویژگی‌های بار س��طحی خنثی و آبگریزی را با یکدیگر ترکیب کرده و با کاهش‬
‫می��زان کثیفی غش��ا‪ ،‬کارایی آن را از طریق بازیابی عملکرد اس��می پس از تمیز کردن افزایش می‌دهن��د‪ .‬مدول‌های ‪ CPA13‬این‬
‫شرکت نیز که برای نمک‌زدایی از آب لب‌شور طراحی شده‌اند‪ ،‬دارای قابلیت باالی دفع نمک همراه با نرخ باالی جریان تراوایی‬
‫هستند‪ .‬بنا بر گفته این شرکت‪ ،‬مدول‌های اسمز معکوس ‪ SWC14‬باالترین سطح دفع نمک را در این صنعت دارا هستند‪.‬‬
‫‪ ESNA15‬یک عنصر نانوفیلتراس��یونی بسیار کاراست که میزان دفع آهن و سختی آب بسیار باالیی داشته و مقدار دفع نمک‬
‫توسط آن ‪ 50‬تا ‪ 90‬درصد است‪ .‬غشاهای نانوفیلتراسیونی ‪ HYDRACoRe‬این شرکت برای تصفیه آب آشامیدنی که حاوی‬
‫مواد رنگی زیادی بوده و نیاز باالیی به حذف نمک‌های محلول در آب ندارد‪ ،‬پیشنهاد شده است؛ از این غشا همچنین می‌توان‬
‫در تصفیه پساب‌های صنعتی‪ ،‬به خصوص جریانات پسابی رنگی استفاده کرد‪.‬‬
‫ش��رکت ‪ Hydranautics‬کل س��امانه تصفیه آب را تولی��د نمی‌کند‪ ،‬بلکه محصوالت خود را ب��ه تولیدکنندگان لوازم اولیه‬
‫می‌فروشد‪ .‬فروش شرکت ‪ Nitto Denko‬در سال ‪ 2009‬حدود ‪ 6/6‬میلیارد دالر بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪HYDRANAUTICS/NITTODENKO‬‬
‫‪401JonesRd.‬‬
‫‪Oceanside,CA92058‬‬
‫‪Tel:619/536-2500‬‬
‫‪Fax:619/536-2578‬‬
‫‪Website:www. membranes. com‬‬
‫‪PresidentandCOO:BrettAndrews‬‬
‫‪Hyflux ceparation technologies b. V. -28‬‬
‫در سال ‪ 2006‬این شرکت ‪ 51‬درصد از سهام ‪ CAPAration BV‬را به دست آورد و در سال ‪ 2009‬باقی سهام آن را نیز خریداری‬
‫‪128‬‬
‫کرد‪ .‬به عنوان بخشی از قرارداد میان این دو شرکت‪ Hyflux ،‬امتیاز انحصاری تولید غشاهای الیاف سرامیکی توخالی و فروش آن‬
‫در سراس��ر دنیا به جز اروپا را از ‪ CAPAration‬دریافت کرد‪ .‬در این غش��اها و مدول‌ها‪ ،‬فناوری غشاهای الیاف پلیمری با فناوری‬
‫غش��اهای سرامیکی بادوام ترکیب شده است‪ .‬شرکت ‪ CEPAration‬همراه با ‪ Hyflux‬در حال تولید غشاهای سرامیکی جدید و‬
‫توسعه کاربردهای آن‌هاست‪ .‬این شرکت مدول‌های غشایی مختلفی با نام تجاری ‪ Inocep‬تولید می‌کند که اندازه حفرات آن‌ها‬
‫در محدوده غشاهای اولترافیلتراسیونی‪ ،‬میکروفیلتراسیونی و نانوفیلتراسیونی است‪ .‬این محصوالت در شرایط سخت فیلتراسیونی و‬
‫در صنایع مختلفی از جمله صنایع شیمیایی‪ ،‬نفت‪ ،‬آب و فاضالب‪ ،‬و صنایع غذایی و نوشیدنی به کار می‌روند‪.‬‬
‫محصوالت لوله‌ای اولترافیلتراس��یونی و میکروفیلتراسیونی ‪ FerroCep‬از فوالد ضدزنگ با یک الیه زینترشده از دی‌اکسید‬
‫تیتانیوم ساخته می‌شوند‪ .‬گزارش شده است که این محصوالت در برابر دما و فشار باال‪ ،‬حالل‌های غلیظ یا شرایط سخت ‪pH‬‬
‫مقاوم بوده و نسبت به بسیاری از غشاهای سرامیکی یا پلیمری موجود طول عمر بسیار باالتری دارند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪HYFLUXCEPARATIONTECHNOLOGIESB. V.‬‬
‫‪HyfluxLtd.‬‬
‫‪P.O.Box172‬‬
‫‪5700DAHelmond,‬‬
‫‪TheNetherlands‬‬
‫‪Tel:31492565330‬‬
‫‪Fax:31492590010‬‬
‫‪Website:www. hyfluxembranes. com‬‬

‫‪12. Low fouling composite‬‬

‫‪13. Composite polyamide‬‬
‫‪14. Seawater composite‬‬
‫‪15. Energy saving NF‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪infilco degremont, inc. -29‬‬

‫ش��رکت ‪ Infilco Degremont‬متحد آمریکایی ش��رکت پیشرو مهندس��ی آب ‪ SUEZ Environment‬بوده و محصوالت و‬
‫فرایندهای مربوط به تصفیه آب و فاضالب را ارائه می‌دهد‪ .‬زمانی که ش��رکت ‪ Degremont, S. A.‬در س��ال ‪ 1974‬ش��رکت‬
‫‪ Infilco‬را خریداری کرد‪ ،‬این شرکت به وجود آمد‪.‬‬
‫شرکت ‪ Infilco‬در سال ‪ 1894‬با نام ‪ International Filter Company‬در شیکاگو (ایلینویز) تأسیس شد و در نهایت به یک‬
‫تولیدکننده کامل تجهیزات تصفیه آب و فاضالب تبدیل گردید‪ Degremont, S. A. .‬که در پاریس قرار داشت‪ ،‬کار خود را‬
‫با تمرکز بر کاربردهای تصفیه آب صنعتی در اروپا آغاز کرد‪.‬‬
‫‪ Infilco Degremont‬در ریچموند ویرجینیا قرار داشته و در بسیاری از شهرهای آمریکا دارای دفتر نمایندگی یا دفتر فروش‬
‫است‪.‬‬
‫ش��اخه ‪ Aquasource‬این شرکت در س��ال ‪ 1996‬و با هدف بازاریابی فناوری غش��اهای اولترافیلتراسیونی در صنعت آب و‬
‫فاضالب آغاز به کار کرد‪ .‬غش��ای اولترافیلتراسیونی الیاف توخالی ‪ Aquasource‬با قطر حفرات ‪ 0/01‬میکرون در دهه ‪1980‬‬
‫و توس��ط شرکت ‪ SUEZ‬برای تصفیه آب آشامیدنی تولید شده اس��ت‪ Aquasource .‬بیش از ‪ 100‬تصفیه‌خانه نصب شده در‬
‫سراسر جهان دارد که به تصفیه آب‌های زیرزمینی و سطحی می‌پردازند‪.‬‬
‫در آمریکا تصفیه‌خانه‌های آب آشامیدنی زیر از غشاهای ‪ Aquasource‬استفاده می‌کنند‪:‬‬
‫ •تصفیه‌خانه ‪ San Felipe‬با ظرفیت ‪ 60‬میلیون لیتر در روز در ‪ ،Del Rio‬تگزاس؛‬
‫ •تصفیه‌خانه ‪ Southside‬با ظرفیت ‪ 11‬میلیون لیتر در روز در جرج‌تاون‪ ،‬تگزاس؛‬
‫ •تصفیه‌خانه ‪ Bexar Metropolitan‬با ظرفیت ‪ 34‬میلیون لیتر در روز در سن‌آنتونیو‪ ،‬تگزاس؛‬
‫ •تصفیه‌خانه ‪ Oden Bay Water Association‬با ظرفیت حدود ‪ 4‬میلیون لیتر در روز در ‪ ،Southpoint‬آیداهو؛‬
‫ش��رکت ‪Inflico‬اخیرا ً یک مدول غش��ایی اولترافیلتراس��یونی ساخته شده از الیاف توخالی و آبدوس��ت پلی‌سولفون به بازار‬
‫‪129‬‬ ‫ارائه کرده اس��ت‪ .‬اندازه حفرات ای��ن محصول ‪ 0/02‬میکرون بوده و برای تصفیه آب‌های س��طحی و آب فرایندی‪ ،‬بازیافت‬
‫فاضالب‌های شهری و صنعتی‪ ،‬و پیش‌تصفیه اسمز معکوس طراحی شده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪INFILCODEGREMONT,INC.‬‬
‫‪P.O.Box71390‬‬
‫‪8007DiscoveryDrive‬‬
‫‪Richmond,VA23255‬‬
‫‪Tel:804/756-7600‬‬
‫‪Fax:804/756-7643‬‬
‫‪Website:www. degremont-technologies. com‬‬
‫‪CEO:MarcHauchecorne‬‬
‫‪President:YvesM.Moyne‬‬
‫‪inframat corp. -30‬‬
‫ش��رکت ‪ Inframat‬در س��ال ‪ 1996‬ب��رای تولی��د مواد نانوس��اختار و با هدف بهب��ود عملکرد و افزایش ط��ول عمر قطعات‬
‫روکش‌دهی‌ش��ده‌ی مورد اس��تفاده در زیرس��اخت‌ها تأسیس شد‪ .‬تا به حال هزینه این ش��رکت از طریق قراردادهای تحقیق و‬
‫توسعه دولتی و فعالیت‌های مشترک شرکتی تأمین شده است‪ .‬نانوفناوری‌های ثبت‌شده ‪( Inframat‬ثبت اختراع) بر روش‌های‬
‫کم‌هزینه ش��یمی تَر برای س��نتز نانومواد در مقادیر باال و تولید پودرهای نانوساختار استوار است که به عنوان خوراک اسپری‬
‫حرارتی نانوروکش‌ها استفاده می‌شود‪.‬‬
‫نانوروکش‌های اس��پری حرارتی‪ ،‬نانوکامپوزیت‌های مغناطیسی‪ ،‬ابزارهای زیستی قابل کاشت‪ ،‬و کاربردهای زیست‌محیطی‬
‫همچ��ون روکش‌های بدون کروم (جایگزین��ی کروم با ماده دیگر در روکش‌ها) و کاتالیزورهای نانوالیافی محصوالت اصلی‬
‫این شرکت به شمار می‌روند‪.‬‬
‫ش��رکت ‪ Inframat‬گروه��ی از مواد نانوالیاف��ی خاص از جنس ‪ MnO2‬تولید می‌کند که ش��بیه النه پرنده ب��وده و از الیاف‬
‫به‌هم‌تنیده س��اخته می‌شوند‪ .‬قطر هر یک از این «النه‌ها» که با استفاده از روش کم‌هزینه مبتنی بر شیمی تولید می‌شوند‪ ،‬حدود‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪ 10‬میلی‌متر بوده و از مجموعه پیچیده‌ای از الیاف نانوساختار منفرد تشکیل می‌شوند‪ .‬درون ساختار منحصربه‌فرد این نانوالیاف‬
‫«تونل‌های شبکه‌ای» مربعی برای انتشار اجزای متحرک وجود دارد؛ نواقص شبکه‌ای بزرگ (نانوتونل‌ها) در طول رشد الیاف‬
‫تشکیل شده و جابه‌جایی‌های دوقطبی حاشیه‌ای به شکل عمود بر سطح استوانه‌ای الیاف مشاهده می‌شوند‪ .‬این ساختارها برای‬
‫فعالیت‌های کاتالیزوری بس��یار مهم هستند‪ ،‬زیرا نواقص ش��بکه‌ای نقاط فعال برای واکنش را شکل داده و مسیری برای انتشار‬
‫اجزای متحرک ایجاد می‌کنند‪.‬‬
‫شرکت ‪ Inframat‬برای استفاده از این فناوری در رفع آرسنیک از آب آشامیدنی با وزارت دفاع آمریکا همکاری می‌کند؛‬
‫در این کار فرایند اکسیداسیونی حاصل از دی‌اکسید منگنز نانوالیافی با یک فرایند جذبی حاصل از هیدروکسید آهن دانه‌ای‬
‫ترکیب می‌شود‪ .‬این کار در سال ‪ 2001‬به صورت یک اختراع به ثبت رسیده است (شماره ثبت اختراع در تایوان‪.)139071 :‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪INFRAMATCORP.‬‬
‫‪151ProgressDr.‬‬
‫‪Manchester,CT06042‬‬
‫‪Tel:860/432-3155‬‬
‫‪Fax:860/432-3722‬‬
‫‪Website:www. inframat. com‬‬
‫‪INGE ag -31‬‬
‫ش��رکت ‪ Inge AG‬یک فناوری اولترافیلتراس��یونی برای تصفیه آب آش��امیدنی‪ ،‬صنعتی و فاضالب ابداع کرده است‪ .‬این‬
‫شرکت آلمانی عنصر اولترافیلترسیونی ‪ Multiborne‬را تولید کرده است؛ این عنصر یک مدول متشکل از الیاف توخالی است‬
‫که در برابر شکس��ت مقاوم بوده و درون هر رش��ته الیافی هفت لوله موئین ‪ 0/9‬میلی‌متری قرار دارد‪ .‬هر یک از این لوله‌های‬
‫موئین از الیه غش��ایی فعال و بسیار نازکی تش��کیل شده است‪ ،‬در حالی که تراوایی ساختار فومی میان این لوله‌ها‪ 1000 ،‬برابر‬
‫‪130‬‬
‫بیشتر از سطح فیلتراسیون است‪.‬‬
‫ای��ن نوع معماری موجب ایجاد انتش��ار یکنواختی در ط��ول مقطع عرضی الیاف می‌ش��ود‪ Multiborne .‬عالوه بر دارا بودن‬
‫استحکام مکانیکی باال‪ ،‬مقاومت زیادی در برابر مواد شیمیایی شوینده همچون اسیدها‪ ،‬بازها و عوامل اکسنده دارد‪ .‬با استفاده‬
‫از این غشاهای اولترافیلتراسیونی ‪Multiborne‬چندین مرکز پیش‌تصفیه اسمز معکوس نصب شده‌اند‪ .‬این مدول‌ها با نام تجاری‬
‫‪ Dizzer‬فروخته می‌شوند‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2005‬ش��رکت ‪ Seven Trent Services‬موافقت‌نامه‌ای با شعبه آمریکایی شرکت )‪Inge (Inge Americans, Inc.‬‬
‫برای فروش فناوری غش��اهای الیافی توخالی ‪ Multiborne‬در آمریکا و س��ایر کش��ورها امضا کرد‪ Seven Trent .‬از غشاهای‬
‫اولترافیلترس��یونی ‪ Inge‬در س��امانه‌های اولترافیلتراس��یونی خود اس��تفاده خواهد کرد‪ .‬محصوالت ‪ Multiborne‬در تولید آب‬
‫آش��امیدنی با خلوص باال و تصفیه آب‌های فرایندی و پس��اب صنایع مختلفی همچون صنایع غذایی و نوش��یدنی‪ ،‬داروسازی‪،‬‬
‫تولید برق و بخش‌های تولیدی دیگر قابل استفاده است‪.‬‬
‫ش��اخه سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکت ‪ Siemens AG‬از سال ‪ 2004‬در شرکت ‪ Inge‬سرمایه‌گذاری کرده است‪ .‬همکاران‬
‫زیمن��س در ای��ن س��رمایه‌گذاری خطرپذی��ر عبارتن��د از ‪SAM Sustainability Private Equity Fund، LP، Sustainable‬‬
‫‪ Performance Group N. V.RWE Venture Capital Funds GmbH‬و ‪.Taprogge Watertech GmbH‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪INGEAG‬‬
‫‪Flurstrasse17‬‬
‫‪D-86926Greifenberg,Germany‬‬
‫‪Tel:49-8192-997-700‬‬
‫‪Fax:49-8192-997-999‬‬
‫‪Website:www. inge. ag‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪itn nanovation ag -32‬‬

‫‪ ItN Nanovation‬نانوذرات و محصوالت حاوی این ذرات همچون روکش‌ها‪ ،‬کاتالیزورها‪ ،‬و سامانه‌های فیلتراسیونی تولید‬
‫می‌کند‪ .‬این ش��رکت فناوری کنترل اندازه تک‌تک ذرات به منظور ایجاد ویژگی‌های مورد نظر و جلوگیری از توده‌ای شدن‬
‫آن‌ها را در اختیار دارد‪.‬‬
‫شرکت ‪ ItN‬عناصر لوله‌ای ‪ 7‬تا ‪ 19‬کانالی و غشاهای سرامیکی مسطح را با نام تجاری ‪ Nanopore‬تولید کرده و سامانه‌های‬
‫کامل فیلتراسیونی را ارائه می‌دهد‪ .‬این شرکت عالوه بر محصوالت لوله‌ای‪ ،‬عناصر فیلتراسیونی مسطح و چندکانالی با مساحت‬
‫سطحی بهینه را نیز تولید می‌نماید‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ITNNANOVATIONAG‬‬
‫‪UntertürkheimerStraße25‬‬
‫‪66117Saarbrücken‬‬
‫‪Germany‬‬
‫‪Tel:49-0-681-50-01-460‬‬
‫‪Fax:49-0-681-50-01-499‬‬
‫‪Website:http://itn-nanovation. com/main. asp?page=home&lng=en‬‬
‫‪CEO:LutzBungeroth‬‬
‫‪inopor -33‬‬
‫‪ Inopor‬ارائه‌دهنده پایه‌های س��رامیکی‪ ،‬غش��اهای فیلتراس��یونی‪ ،‬و آزمایش‌ها و خدمات مرتبط است‪ .‬این شرکت غشاهای‬
‫سرامیکی برای اولترافیلتراسیون )‪ (TiO2, SiO2, ZrO2‬و نانوفیلتراسیون تولید می‌کند‪.‬‬
‫‪131‬‬ ‫عناصر غش��ایی نانوفیلتراس��یونی این ش��رکت تحت نام تجاری ‪ Inopor Nano‬فروخته می‌ش��وند‪ .‬این عناصر در دو نوع‬
‫فرموالسیون موجود هستند‪:‬‬
‫ •‪ SiO2‬با میانگین قطر حفرات ‪ 1‬نانومتر (‪ MWCO16‬معادل ‪ 600‬دالتون)؛‬
‫ •‪ TiO2‬با میانگین قطر حفرات ‪ 1‬نانومتر (‪ MWCO‬معادل ‪ 750‬دالتون) و ‪ 0/9‬نانومتر (‪ MWCO‬معادل ‪ 450‬دالتون)‪.‬‬
‫ •عناصر اولترافیلتراسیونی نیز با نام تجاری ‪ Inopor Ultra‬در دو نوع زیر ارائه می‌شوند‪:‬‬
‫ •‪ TiO2‬با میانگین قطر حفرات ‪ 5‬و ‪ 30‬نانومتر؛‬
‫ •‪ ZrO2‬با میانگین قطر حفرات ‪ 3‬نانومتر‪.‬‬
‫این غش��اها در پیکربندی‌های مختلف تک‌کانالی (با قطر خارجی ‪ 10‬یا ‪ 20‬میلی‌متر) یا چندکانالی (با قطر خارجی ‪ 25‬یا ‪41‬‬
‫میلی‌متر) تولید می‌شوند‪ .‬تعداد کانال‌های غشاهای چندکانالی می‌توانند تا ‪ 19‬عدد افزایش یابد‪ .‬طول این غشاهای لوله‌ای نیز‬
‫به ‪ 120‬سانتی‌متر می‌رسد‪.‬‬
‫غشاهای شرکت ‪ Inopor‬به خصوص برای استفاده در دماهای باال مناسب هستند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪INOPOR‬‬
‫‪Industriestrasse1‬‬
‫‪D-98669Veilsdorf‬‬
‫‪Germany‬‬
‫‪Tel:049(0)3685-685257‬‬
‫‪Fax:049(0)3685-685230‬‬
‫‪Website:www. inopor. com‬‬
‫‪itt industries -34‬‬
‫‪ ITT Industries‬ی��ک ش��رکت آمریکایی اس��ت که به تولی��د و ارائه خدمات مرب��وط به قطعات الکترونیک��ی‪ ،‬ابزارهای‬
‫الکترونیکی و خدمات دفاعی‪ ،‬کنترل حرکت و جریان‪ ،‬و فناوری سیاالت می‌پردازد‪ .‬فروش این شرکت در سال ‪ 2009‬معادل‬
‫‪16. Molecular Weight Cut Off‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪ 10/9‬میلیارد دالر بود‪ .‬در همین س��ال فروش بخش فناوری س��یاالت ‪ ITT‬که شامل تمام کس��ب و کارهای مربوط به آب و‬
‫فاضالب این ش��رکت می‌ش��د‪ 3/4 ،‬میلیارد دالر گزارش شده است‪ .‬این ش��رکت بیش از نیمی از درآمد خود را از خارج از‬
‫آمریکای شمالی کسب می‌کند‪.‬‬
‫‪ ITT‬در س��ال ‪ 2004‬با خرید ‪ PCI Membranes‬از ‪ Thames Water‬تولید غش��اها را نیز به کس��ب و کارهای متنوع و زیاد‬
‫خ��ود افزود‪ .‬محص��والت ‪ PCI Membrane‬مکمل پمپ‌ها‪ ،‬مخلوط‌کننده‌ها (میکس��رها)‪ ،‬تجهیزات هوادهی‪ ،‬و س��امانه‌های‬
‫فراوری فاضالب ‪ ITT‬هس��تند‪ .‬همچنین در ‪ ITT‬از فناوری و تخصص ‪ PCI‬در تولید راکتورهای زیستی غشایی و محصوالت‬
‫فیلتراسیونی فاضالب ثانویه استفاده می‌شود‪.‬‬
‫غش��اهای ‪ PCI‬از طریق ‪ 5‬واحد کسب و کاری عمل کرده و فناوری‌ها و محصوالت فیلتراسیونی برای جداسازی‌های مورد‬
‫نیاز در مایعات فرایندهای صنعتی و آب‌های شهری فراهم می‌آورد‪ .‬این واحدها عالوه بر خود ‪ PCI‬عبارتند از‪:‬‬
‫ •‪ ،PCI Leopold‬تصفیه آب؛‬
‫ •‪ ،PCI-Memtech‬جداسازی مایعات؛‬
‫ •‪ ،PCI-Products‬غشاها و محفظه‌های غشایی؛‬
‫ •‪ ،Stella-Meta‬سامانه‌های فیلتراسیونی اسمز معکوس برای کاربردهای نظامی‪.‬‬
‫‪ PCI‬در انگلیس‪ ،‬فرانسه و آمریکا دفتر داشته و در بیش از ‪ 30‬کشور توسط عامل‌های فروش و پخش‌کننده‌های محصوالت‬
‫نمایندگی می‌ش��ود‪ ITT .‬در سال ‪ 2004‬یک عالمت تجاری با نام ‪ Aquarious‬برای یکپارچه کردن کسب و کارهای مربوط‬
‫به تصفیه آب خود ارائه کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ITTINDUSTRIES‬‬
‫‪4WestRedOakLn.‬‬
‫‪WhitePlains,NY10604‬‬
‫‪132‬‬
‫‪Tel:914/641-2000‬‬
‫‪Fax:914/696-2950‬‬
‫‪Website:www. ittind. com‬‬
‫‪Jiangsu jiuwu hi-tech co. , ltd. -35‬‬
‫ش��رکت ‪ Jiangsu Jiuwu Hi-Tech‬در س��ال ‪ 1997‬با حمایت مرکز ملی علوم و فناوری چین برای تولید غشاهای سرامیکی‬
‫لوله‌ای تأس��یس شد‪ .‬این ش��رکت بیش از ‪ 100‬کارمند داش��ته و یک مرکز تولیدی ‪ 6000‬متر مربعی با گواهینامه ‪ISO 9001‬‬
‫دارد‪ .‬محصوالت غش��ایی این ش��رکت در محدوده میکروفیلتراس��یون‪ ،‬اولترافیلترسیون و نانوفیلتراس��یون بوده و می‌توانند در‬
‫کاربردهایی همچون تولید محصوالت دارویی‪ ،‬فراوری غذاها و نوشیدنی‌ها و تصفیه فاضالب مورد استفاده قرار بگیرند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪JIANGSUJIUWUHI-TECHCO. ,LTD.‬‬
‫‪No.20,Xinke3rdRd.‬‬
‫‪NanjingHi-TechZone‬‬
‫‪Jiangsu210061,China‬‬
‫‪Tel:862558849045‬‬
‫‪Fax:862558749295‬‬
‫‪Website:http://www. jiuwu. com/en/index. aspx‬‬
‫‪koch membrane systems -36‬‬
‫‪ Koch Membrane‬در س��ال ‪ 1963‬ب��ه عن��وان یک ش��رکت خصوصی ب��ا نام ‪ ABCOR‬و توس��ط س��رمایه‌گذاری اولیه‬
‫‪ Koch Industries, Inc.‬تأسیس شد‪ .‬هدف از تأسیس این شرکت توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های جداسازی و خالص‌سازی‬
‫ناش��ی از تحقیقات انجام ش��ده در ‪ MIT‬بود‪ .‬در سال ‪ 1970‬این شرکت غش��اهای نیمه‌تراوا را به سبد محصوالت خود اضافه‬
‫کرد و این محصوالت چنان موفق بودند که س��ایر فناوری‌های جداس��ازی به فراموشی س��پرده شدند‪ .‬در سال ‪ 1977‬شرکت‬
‫‪ Koch Industries‬تمام سهامی را که در اختیار نداشت‪ ،‬خریداری کرد و ‪ ABCOR‬را به یکی از زیرمجموعه‌های خود تبدیل‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫کرد‪ .‬نام این شرکت در سال ‪ 1981‬به ‪ Koch Membrane Systems, Inc.‬تغییر داده شد‪.‬‬
‫‪ Koch Membrane Systems‬غش��اها و تجهیزات خود را به مشتریانی که در زمینه آب آشامیدنی شهری‪ ،‬فاضالب‌های صنعتی‪،‬‬
‫تولید آب‌میوه‪ ،‬لبنیات‪ ،‬پالپ و کاغذ‪ ،‬خودروسازی‪ ،‬صنایع دارویی و زیست‌فناوری‪ ،‬شیرین‌کننده‌ها و بازارهای دیگر فعالیت می‌کنند‪،‬‬
‫می‌فروشد‪ .‬مراکز تولیدی شرکت ‪ Koch‬در ویلمینگتون (ماساچوست) و سن‌دیگو (کالیفرنیا) واقع شده و در تمام دنیا دفاتر فروش‬
‫دارد‪ Koch .‬در س��ال ‪ 1991‬ش��رکت ‪Romicon, Inc‬؛ ودر سال ‪ 1998‬شرکت ‪ Fluid Systems Corp.‬را در اختیار گرفت؛ این دو‬
‫شرکت دارای محصوالت و فناوری‌های مشابه هم بودند‪ .‬این شرکت اواسط دهه ‪ 1960‬اختراع مربوط به اولین عنصر فیلتراسیونی‬
‫مارپیچی خود را به ثبت رسانده و در اواسط دهه ‪ 1970‬اولین غشای کامپوزیتی فیلم نازک خود را به بازار عرضه کرد‪ .‬در حال حاضر‬
‫ال خصوصی است‪ .‬فروش ساالنه این شرکت بین ‪ 150‬تا ‪ 200‬میلیون دالر برآورد می‌شود‪.‬‬ ‫‪ Koch‬یک شرکت کام ً‬
‫‪ Koch‬سامانه‌ها و عناصر اسمز معکوس را برای تصفیه آب دریا و آب لب‌شور به فروش می‌رساند‪ .‬در سال ‪ 2002‬این شرکت‬
‫بزرگ‌ترین عنصر اسمز معکوس مارپیچی دنیا را که مگامگنوم‪ 17‬شرکت ‪ Fluid Systems‬بود‪ ،‬وارد بازار کرد‪ .‬مگامگنوم یک‬
‫مدول ‪ 17‬در ‪ 60‬اینچی با مس��احت سطحی غش��ایی بیش از ‪ 220‬متر مربع است که برای نمک‌زدایی از آب دریا و آب لب‌شور‬
‫طراحی ش��ده اس��ت‪ .‬این عنصر فیلتراس��یونی موجب کاهش ‪ 15‬درصدی در اندازه و کاهش بیش از ‪ 20‬درصدی در میزان کار‬
‫مورد نیاز برای فیلتراسیون می‌شود‪ .‬عناصر مارپیچی نانوفیلتراسیونی ‪ TFC-S‬این شرکت برای کاهش سختی آب به کار می‌روند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪KOCHMEMBRANESYSTEMS‬‬
‫‪850MainSt.‬‬
‫‪Wilmington,MA01887-3388‬‬
‫‪Tel:978/694-7000‬‬

‫‪133‬‬ ‫‪Fax:978-657-5208‬‬
‫‪Website:www. kochmembrane. com/‬‬
‫‪President:DavidKoch‬‬
‫‪kx technologies -37‬‬
‫‪ KX Industries‬در سال ‪ 1989‬به عنوان مرکزی برای همکاری محدود میان ‪Exxon Chemical Corp‬؛ و‪ KT Corp.‬تأسیس‬
‫شد‪ Marmon Water LLC .‬در سال ‪ 2007‬دارایی‌های ‪ KX Industries‬را خریداری کرده و با نام ‪ KX Technologies‬فعالیت‬
‫آن را ادامه داد‪.‬‬
‫شرکت‌های ‪ Marmon Water‬در سه گروه به فعالیت می‌پردازند‪:‬‬
‫ •گروه مسکونی که شامل ‪ EcoWater Systems‬در آمریکا و شرکای تجاری آن در چین‪ ،‬سنگاپور‪ ،‬اروپا و کاناداست؛‬
‫ •گروه فناوری‌های جداس��ازی ک��ه ش��امل ‪ Graver Technologies ،KX Technologies‬و چندین ح��ق امتیاز و توافق‌نامه‬
‫سرمایه‌گذاری با شرکت‌هایی همچون ‪ HyFlux‬می‌شود؛‬
‫ •گ��روه صنعتی ک��ه ش��امل ‪ Ecosyne MRM ،Graver Water Systems ،Ecodyne Ltd.Ecodyne Water Treatment‬و‬
‫‪ Ecodyne UET‬و ‪ Amarillo Gear Company‬می‌شود‪.‬‬
‫شرکت‌های ‪ Marmon Water‬اعضای ‪ The Marmon Group‬هستند که یک گروه بین‌المللی متشکل از بیش از ‪ 125‬واحد‬
‫تجاری اس��ت که به صورت مس��تقل و در بخش‌های کس��ب و کاری مختلف به فعالیت مشغولند‪ .‬مجموع درآمد اعضای این‬
‫گروه بالغ بر ‪ 7‬میلیارد دالر بوده و بیش از ‪ 21500‬نفر کارمند دارند‪.‬‬
‫‪ KX Industries‬در س��ال ‪ 1989‬توس��ط ‪ Evan Koslow‬و ب��ا همکاری یکی از زیرمجموعه‌ه��ای ‪Exxon Chemical Co.‬‬
‫تأسیس شد تا فناوری‌های ثبت‌شده توسط ‪( Koslow‬مخصوصاً محصوالت ‪ )carbon black‬را در فیلتراسیون آب به کار برد‪.‬‬
‫این شرکت بعدها مواد دیگری همچون مواد نانوالیافی را برای کاربردهای تصفیه آب تولید کرد‪.‬‬
‫‪ KX‬در س��ال ‪ 2005‬تولید یک فیلتر نانوالیاف کربنی را که با نیروی جاذبه کار می‌کرد‪ ،‬اعالم نمود‪ .‬بنا بر ادعای ‪،Marmon‬‬
‫شرکت ‪ KX‬در زمینه فناوری فیلترهای نانوالیافی و بازار مربوط به آن‌ها در دنیا پیشرو است‪.‬‬

‫‪17. MegaMagnum‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪KXTECHNOLOGIES‬‬
‫‪55RailroadAvenue‬‬
‫‪WestHaven,CT06516‬‬
‫‪Tel:203/799-9000‬‬
‫‪Fax:203/799-7000‬‬
‫‪Website:www. kxtech. com‬‬
‫‪melstream industries -38‬‬
‫ش��رکت ‪ Melstream Industries‬مواد مبتنی بر فناوری نانو برای صنعت تصفیه آب تولید می‌کند‪ .‬اولین محصول موفق این‬
‫ش��رکت ‪ RS-S‬نام دارد که یک س��طح نانویی با اتم‌های منظم داشته و از ایجاد جرم و خوردگی جلوگیری می‌کند‪ .‬محصول‬
‫نانوماده‌ای دوم این شرکت ‪ RS-1‬است که آهن را تا سطح ‪ 35ppm‬از آب حذف می‌کند‪.‬‬
‫این شرکت در حال بررسی محصوالت خود برای حذف چندین آالینده دیگر از آب است‪ .‬عالوه بر حذف آالینده‌ها‪ ،‬چند‬
‫تست موفق در زمینه نمک‌زدایی از آب توسط این شرکت به اتمام رسیده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪MELSTREAMINDUSTRIES‬‬
‫‪24600S.TamiamiTrail,‬‬
‫‪Units212-323‬‬
‫‪BonitaSprings,FL34134‬‬
‫‪Tel:239/494-6961‬‬
‫‪Fax:239/494-6960‬‬
‫‪134‬‬
‫‪Website:www. melstream. com‬‬
‫‪Membrana-charlotte-39‬‬
‫‪ Polypore‬که بخشی از شرکت آلمانی ‪ Pincus Warburg‬است‪ ،‬از سه شرکت تشکیل شده است‪Membrana ،Daramic :‬‬
‫و ‪ Celgrad.‬ش��رکت ‪ Membrana‬فیلترهای غش��ایی برای کاربردهای پزشکی و جداسازی‌های صنعتی در زمینه نیمه‌رساناها‪،‬‬
‫تولید برق‪ ،‬صنایع دارویی‪ ،‬و محصوالت غذایی و نوش��یدنی تولید می‌کند‪ .‬مدول‌های ‪ LiquiFlux‬این ش��رکت از غش��اهای‬
‫الیافی توخالی یا موئین ساخته شده و برای اولترافیلتراسیون جریان متقاطع یا انتهابسته‪ 18‬مناسب هستند‪.‬‬
‫مدول‌های اولترافیلتراس��یونی ‪ LiquiFlux‬همچنین برای فیلتراس��یون آب‌های س��طحی‪ ،‬آب لب‌شور‪ ،‬آب‌های آشامیدنی و‬
‫شهری‪ ،‬آب فرایندی و آب خوراک سامانه‌های نمک‌زدایی اسمز معکوس طراحی شده‌اند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪MEMBRANA-CHARLOTTE‬‬
‫‪PolyporeInc.‬‬
‫‪3800SouthLakesDr.‬‬
‫‪Charlotte,NC28273‬‬
‫‪Tel:704/587-8888‬‬
‫‪Fax:704/587-8585‬‬
‫‪Website:www. membrana. com‬‬
‫‪membrane products corp. (mempro) -40‬‬
‫ش��رکت خصوصی ‪ MemPro‬محصوالت فیلتراسیون غش��ایی سرامیکی برای مشتریان صنعتی تولید می‌کند‪ .‬این شرکت در‬
‫س��ال ‪ 1991‬با در اختیار گرفتن شرکت محصوالت غشایی سابق جنرال الکتریک تأسیس شد‪ .‬محصوالت میکروفیلتراسیونی‪،‬‬
‫اولترافیلتراس��یونی و نانوفیلتراس��یونی برای خالص‌س��ازی آب و فیلتراس��یون گاز در دمای ب��اال‪ ،‬و کاتالیزورها و محصوالت‬
‫نانوالیافی برای کاهش هزینه فرایندهای ش��یمیایی جزء محصوالت و فناوری‌های این ش��رکت به شمار می‌روند‪ .‬دفتر مرکزی‬
‫‪18. Dead-end‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫این شرکت در ‪ Copper Mountain‬در کلرادو‪ ،‬مرکز حل مشکالت مربوط به محصوالت آن در ‪( Broomfield‬دنور) و مرکز‬
‫توسعه و تولید آن در ‪( Arkon‬اوهایو) واقع شده است‪.‬‬
‫محصول اصلی این ش��رکت غشاهای لوله‌ای سرامیکی زینترشده ‪ Attaxx‬اس��ت‪ .‬فیلترهای مایع ‪Attaxx‬تحت قرارداد مرکز‬
‫فنی سرامیک اروپا تولید می‌شوند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫)‪MEMBRANEPRODUCTSCORP.(MEMPRO‬‬
‫‪P. O. Box3806‬‬
‫‪CopperMountain,CO80443‬‬
‫‪Tel:330/867-2222‬‬
‫‪Fax:330/867-2230‬‬
‫‪Website:www. mempro. com‬‬
‫‪PresidentandCE:JohnFinley‬‬
‫‪membrane separation products (memsep) -41‬‬
‫شرکت ‪ MemSep‬که تولیدکننده سامانه‌ها و غشاهای اولترافیلتراسیونی محسوب می‌شود‪ ،‬در چین‪ ،‬تایوان‪ ،‬اروپا و آمریکا‬
‫دفتر دارد‪ .‬این شرکت مدول‌های اولترافیلتراسیونی الیاف توخالی ‪ PVDF‬با نام تجاری ‪ DuraFlux‬برای تصفیه آب و فاضالب‪،‬‬
‫و عناصر اولترافیلتراسیونی مارپیچی از جنس‪ PVDF‬برای کاربردهای مربوط به رنگ‌آمیزی الکتروپوششی تولید می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫)‪MEMBRANESEPARATIONPRODUCTS(MEMSEP‬‬

‫‪135‬‬ ‫‪BLKA3-A4,DaKangRd828‬‬
‫‪BaoShanDistrict,Shanghai,‬‬
‫‪ChinaPC00443‬‬
‫‪Tel:862156479758‬‬
‫‪Fax:862156038890‬‬
‫‪Website:www. mstmembrane. com‬‬
‫‪microdyn-nadir gmbh -42‬‬
‫گ��روه ‪ Microdyn-Nadir‬از ‪ Nadir Filtration ،Microdyn Modulbau‬و ش��اخه آمریکای��ی ‪Microdyn Technologies‬‬
‫تش��کیل شده اس��ت‪ Microdyn Modulbau .‬در سال ‪ 1990‬از بخش غشاهای فنی ‪ Enka-Membrana/Akzo AG‬منشعب شد‪.‬‬
‫‪Nadir Filtration‬بر مبنای تحقیقات غش��ایی اولترافیلتراس��یونی در ‪ Hoechst AG‬و ‪ Celanese‬تأس��یس شد‪ .‬در دسامبر ‪،2002‬‬
‫‪ GEP I Beteilingungs- Holding AG‬در وین ‪ Nadir‬را در اختیار گرفت؛ با ادغامی که در سال ‪ 2003‬با ‪Microdyn Modulbau‬‬
‫انجام شد‪ ،‬گروه جداسازی پیشرفته‪ 19‬شکل گرفت‪ .‬حال این شرکت تحت نام ‪ Microdyn-Nadir GmbH‬فعالیت می‌کند‪.‬‬
‫این ش��رکت غشاهای میکروفیلتراسیونی‪ ،‬اولترافیلتراسیونی و نانوفیلتراسیونی برای تصفیه آب فرایندی و فاضالب تولید می‌کند‪.‬‬
‫کارخانه و دفتر مرکزی این شرکت در ‪ Weisbaden‬آلمان قرار دارد‪ Microdyn .‬دفاتر خود در هلند‪ ،‬فرانسه‪ ،‬انگلیس‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬برزیل‬
‫و آمریکا را حفظ کرده و سرمایه‌گذاری مشترک خود با ‪ Sinomem‬در چین )‪ (Microdyn-Nadir China‬را نگه داشته است‪.‬‬
‫محصوالت اولترافیلتراسیونی این شرکت عبارتند از‪:‬‬
‫غشاهای ساخته شده از ‪ ،PVDF‬پلی‌استایرن و پلی اترسولفون ‪Nadir‬؛‬
‫ •مارپیچ‌های اولترافیلتراسیونی با نام تجاری ‪ Spira-Cel‬برای رنگ‌آمیزی الکتروپوششی؛‬
‫ •تصفیه فاضالب؛‬
‫ •جداسازی آب و روغن و کاربردهای جداسازی در صنایع غذایی‪ ،‬دارویی‪ ،‬پزشکی و شیمیایی؛‬
‫ • مدول‌های لوله‌ای با نام تجاری ‪Ultradyn‬؛‬
‫ •مدول‌های الیاف توخالی ‪ Molpure‬و ‪Molsep‬؛‬
‫ •مدول‌های جریان متقاطع موئین و لوله‌ای با نام تجاری ‪Microdyn‬؛‬
‫‪19. Advanced separation group‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •مدول‌های لوله‌ای یک اینچی با نام تجاری ‪Maxidyn‬؛‬

‫ •کاست‌های (کارتریج‌های) ‪ Optisep‬که از طریق همکاری با شرکت آمریکایی ‪ NCSRT, Inc.‬تولید شده‌اند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪MICRODYN-NADIRGMBH‬‬
‫‪KalleeAlbertIndustriepark‬‬
‫‪Rheingaustrasse190-196‬‬
‫‪D-65203Wiesbaden,Germany‬‬
‫‪Tel:4906119626001‬‬
‫‪Fax:4906119629237‬‬
‫‪Website:www. microdyn-nadir. de/cms/index. php?lang=en‬‬
‫‪ManagingDirector:WilhelmR.Tschol‬‬
‫‪metamateria technologies (mmt) -43‬‬
‫‪ MMT‬ک��ه یکی از زیرمجموعه‌های ‪ NanoDynamics‬اس��ت‪ ،‬مواد و به خصوص نانوم��واد با عملکرد باال برای کاربردهای‬
‫زیست‌محیطی‪ ،‬انرژی و توسعه زیرساخت‌ها تولید می‌کند‪ .‬کلوئیدهای نانوذره‌ای‪ ،‬افزودنی‌های توانمند شده با فناوری نانو برای‬
‫سیمان‪ ،‬قطعات سرامیکی پیچیده‪ ،‬و مواد تمیزکننده محیط زیست از جمله محصوالت تجاری این شرکت هستند‪.‬‬
‫‪ MetaMateria‬نانوذرات مختلفی با اندازه کمتر از ‪ 10‬نانومتر تا ‪ 100‬نانومتر تولید می‌کند‪ .‬این ذرات به شکل کلوئید یا سوسپانسیون‬
‫برای استفاده در باتری‌ها‪ ،‬پیل‌های فتوولتائیک‪ ،‬ابزارهای ترموالکتریکی‪ ،‬غشاها و خالص‌سازی آب و گاز ارائه می‌شوند‪.‬‬
‫این شرکت در سال ‪ 2006‬شرکت ‪ Porous Ceramics Shapes‬را در اختیار گرفته و از طریق این خرید مالکیت‌های فکری این‬
‫شرکت و خط محصوالت ‪ Cell-Pore‬آن را به دست آورد‪ .‬فناوری اختصاصی ‪ Cell-Pore‬امکان تولید محصوالت سرامیکی سبک‬
‫با تخلخل قابل کنترل را ایجاد می‌کند که می‌توانند در فیلتراسیون آب و کاربردهای مربوط به رفع آلودگی به کار روند‪ .‬این فناوری‬
‫‪136‬‬
‫سرامیکی در زمینه رفع زیستی آلودگی‌ها با استفاده از فناوری نانو‪ ،‬جذب شیمیایی و فرایندهای فیلتراسیون نویدبخش است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫)‪METAMATERIATECHNOLOGIES(MMT‬‬
‫‪1275KinnearRoad‬‬
‫‪Columbus,OH43212‬‬
‫‪Tel: 614/340-1690‬‬
‫‪Fax:614/487-3704‬‬
‫‪Website:www. metamateria. com‬‬
‫‪millenniumpore -44‬‬
‫‪ Millenniumpore‬مدول‌های اولترافیلتراسیونی و میکروفیلتراسیونی ساخته شده از الیاف توخالی پلی‌سولفون و یک راکتور‬
‫زیستی غشایی )‪ (MBR‬شناور مبتنی بر غشاهای ساخته شده از الیاف توخالی بزرگ تولید می‌کند‪ .‬تولید غشاهای این شرکت با‬
‫استفاده از یک روش اختصاصی انجام می‌شود که امکان ساخت الیاف توخالی تا قطر ‪ 25‬میلی‌متر را ایجاد می‌نماید‪ .‬برخالف‬
‫غش��اهای لوله‌ای معمول‪ ،‬در این روش غش��اها روی حامل‌ها یا پایه‌ها قرار داده نمی‌شوند‪ ،‬بلکه از یک بستر یکپارچه و پیوسته‬
‫پلی‌س��ولفونی با ساختار غیرمتقارن برخوردارند‪ .‬این غشاها با اس��تفاده از روش‌های شیمیایی اصالح شده‪ ،‬و سطوح آبدوست‪،‬‬
‫مقاوم در برابر کثیفی و با انرژی پایین تولید می‌شوند که حتی در فشار پایین‪ ،‬تراوایی باالیی دارند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪MILLENNIUMPORE‬‬
‫‪Unit9‬‬
‫‪GloverNetworkCenter‬‬
‫‪SpireRd.‬‬
‫‪WashingtonNE373ES,UK‬‬
‫‪Tel:4401914179900‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪nanoasis -45‬‬
‫‪ NanOasis‬یک ش��رکت خصوصی است که با سرمایه خطرپذیر اداره ش��ده و به تولید غشاهای اسمز معکوس ساخته شده‬
‫از نانولوله‌های کربنی برای نمک‌زدایی و کاربردهای خالص‌س��ازی دیگر می‌پردازد‪ .‬این ش��رکت توس��ط دو تن از محققان‬
‫آزمایش��گاه ملی لورنس لیورمور )‪ (LLNL‬به نام‌های جیس��ون هلت و تیموتی راتو تأس��یس شده است؛ نانولوله‌های کربنی با‬
‫سرعت انتقال باال اولین بار در ‪ LLNL‬کشف شدند‪.‬‬
‫غش��اهای این ش��رکت از یک فیلم پلیمری نازک و چگال ساخته می‌ش��وند که حاوی حفرات نانولوله‌ای کربنی روی یک‬
‫پایه بس��یار متخلخل هس��تند‪ .‬به دلیل ساختار داخلی خاص نانولوله‌های کربنی‪ ،‬انتقال آب از این لوله‌ها نسبت به حفرات دیگر‬
‫با سرعت بسیار باالیی انجام می‌شود‪ .‬حفرات این نانولوله‌ها آنقدر کوچک هستند که جلوی عبور یون‌های نمکی را گرفته و‬
‫تنها به مولکول‌های آب اجازه عبور می‌دهند‪ .‬جداسازی بر اساس اندازه بسیار کوچک و سرعت باالی انتقال آب ویژگی‌هایی‬
‫برای غشاهای اسمز معکوس به شمار می‌روند که محققان مدت‌های زیادی به دنبال آن‌ها بوده‌اند‪.‬‬
‫این ش��رکت در س��ال ‪ 2009‬تأسیس شد و ‪ X/Seed Capital Management‬یکی از س��رمایه‌گذاران آن بود‪ .‬در همین سال‬
‫ش��رکت ‪ NanOasis‬برن��ده کمک‌هزینه تحقیقات��ی ‪ 2‬میلیون دالری وزارت ان��رژی آمریکا از طریق برنام��ه ‪ ARPA-E‬این‬
‫وزارتخانه شد‪ .‬این کمک‌هزینه صرف توسعه غشاهای اسمز معکوس نانولوله‌ای این شرکت خواهد شد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANOASIS‬‬
‫‪4677MeadeSt. ,Suite210‬‬
‫‪Richmond,CA94804‬‬
‫‪Tel:510/215-0186‬‬

‫‪137‬‬ ‫‪Fax:510/215-0188‬‬
‫‪Website:www. nanoasisinc. com‬‬
‫‪President:ChristopherKennedy‬‬
‫‪nano-cat -46‬‬
‫‪ Nano-Cat‬در سال ‪ 2006‬به عنوان یک شرکت مشتق از دانشگاه ‪ L’Auila‬تأسیس شد‪ .‬این شرکت عمدتاً یک سازمان تحقیق و‬
‫توسعه به شمار می‌رود که برای مشتریان صنعتی در بخش‌های انرژی‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬پزشکی و علوم زیستی‪ ،‬محیط زیست‪ ،‬دفاع‪ ،‬امنیت‪،‬‬
‫و هوافضا نانومواد سفارشی تولید می‌کند‪ Nano-Cat .‬می‌تواند بر اساس تقاضای مشتری روکش‌های نانوساختار هیبریدی آلی‪-‬معدنی‪،‬‬
‫پلیمرهای رسانا‪ ،‬یا پلیمرهای حاوی نانو ُکره‌های سرامیکی تولید کند که ویژگی‌های ساختاری و مکانیکی فوق‌العاده‌ای دارند‪.‬‬
‫‪ Nano-Cat‬همچنی��ن برخی محصوالت آماده برای حفاظت از فلزات‪ ،‬آلیاژها‪ ،‬پالس��تیک‌ها‪ ،‬س��رامیک‌ها و آب به فروش‬
‫می‌رساند‪ .‬نانوذرات و نانو ُکره‌های ‪ CeO2 ،ZnO ،SiO2 ،TiO2‬و ‪ Al2O3‬این شرکت آماده فروش هستند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANO-CAT‬‬
‫‪ViaVetoio10Coppito‬‬
‫‪67100,L’Aquila‬‬
‫‪Italy‬‬
‫‪Tel:390862433037‬‬
‫‪Fax:390862433033‬‬
‫‪Website:www. nanocat. it‬‬
‫‪Nanochem pty ltd. -47‬‬
‫تخصص ‪ NanoChem‬در زمینه ارائه راه‌حل‌های فناورانه برای بازیافت اجزای آمونیاکی از آب‌های آلوده است‪ .‬این شرکت با‬
‫استفاده از زئولیت‌های نانوساختار پتنت‌شده یک فرایند مبتنی بر حذف فیزیکی ابداع کرده و آن را به مرحله تجاری رسانده است‪.‬‬
‫ای��ن م��اده به صورت اختصاصی یون‌های آمونیوم را از فاضالب مورد فیلتر گرفته و آن را با یون‌های س��دیم مبادله می‌کند‪.‬‬
‫در طول فرایند فیلتراسیون‪ ،‬یون‌های آمونیوم توسط ماده مبادله‌کننده یونی از آب آلوده جذب شده و به همان مقدار یون‌های‬
‫س��دیم به درون آب آزاد می‌ش��ود‪ .‬پس از اش��باع زئولیت با یون‌های آمونیوم‪ ،‬به راحتی می‌توان با اس��تفاده از محلول غلیظ‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫هیدروکسید سدیم آن را دوباره احیا کرد‪ .‬در این فرایند محلول غلیظ آمونیوم تولید می‌شود که می‌توان آن را در کاربردهای‬
‫جریان پایین‌دستی استفاده کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANOCHEMPTYLTD.‬‬
‫‪ExecutiveOffice‬‬
‫‪Level2,52PhillipStreet‬‬
‫‪SydneyNSW2000‬‬
‫‪Australia‬‬
‫‪Tel:(61)29247-1150‬‬
‫‪Fax:(61)29241-6331‬‬
‫‪NanoH2O, inc. -48‬‬
‫ش��رکت ‪ NanoH2O‬که در س��ال ‪ 2005‬آغاز به کار کرده اس��ت‪ ،‬بر اس��اس تحقیقات انجام شده در دانش��گاه کالیفرنیا در‬
‫لوس‌آنجلس )‪ (UCLA‬به تولید نس��ل جدیدی از غشاهای پیش��رفته می‌پردازد‪ .‬این غشاهای فیلم نازک کامپوزیتی )‪ (TFN‬با‬
‫وارد کردن نانوذرات ابرآبدوست در فیلم‌های نازک پلی‌آمیدی روی یک پایه اولترافیلتراسیونی پلی‌سولفونی ساخته می‌شوند؛‬
‫این نانوذرات با استفاده از یک فرایند سنتزی جدید تولید می‌شوند‪.‬‬
‫باور بر این است که بر خالف سایر روش‌های اصالح سطوح غشایی‪ ،‬می‌توان این روش را در فرایندهای تجاری موجود برای‬
‫تولید غشا ادغام کرد‪ .‬به عالوه‪ ،‬می‌توان ویژگی‌های نانوذرات را انتخاب کرده ویا تغییر داد که این امر امکان ایجاد ویژگی‌های‬
‫متنوعی همچون واکنش‌پذیری شیمیایی‪ ،‬فعالیت ضدمیکروبی و حرکات ارتعاشی را در سطح غشا به وجود می‌آورد‪.‬‬
‫تمرکز اصلی ‪ NanoH2O‬بر س��نتز مواد جدید برای نمک‌زدایی و اس��تفاده مجدد از آب است‪ .‬این شرکت ابتدا محصوالت‬
‫اسمز معکوس را وارد بازار خواهد کرد‪ ،‬اما پیش‌بینی می‌شود در آینده مجموعه‌ای از محصوالت نانوفیلتراسیونی را نیز به بازار‬
‫‪138‬‬
‫ارائه کند‪ NanoH2O .‬و ‪ Veolia Water Solutions and Technologies‬در س��ال ‪ 2009‬یک قرارداد همکاری ‪ 5‬س��اله برای‬
‫اس��تفاده از فرصت‌های موجود در زمینه محصوالت غش��ایی جدید برای نمک‌زدایی از آب با استفاده از اسمز معکوس امضا‬
‫کردند‪ .‬بر اس��اس این قرارداد شرکت ‪ NanoH2O‬عناصر نانوکامپوزیتی خود با قطر ‪ 8‬اینچ را برای پروژه‌های ‪( SWRO‬اسمز‬
‫معکوس آب دریا) در اختیار ‪ Veolia‬قرار خواهد داد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANOH2O,INC.‬‬
‫‪750LairportSt.‬‬
‫‪ElSegundo,CA90245-5006‬‬
‫‪Tel:424/218-4000‬‬
‫‪Fax:424/218-4001‬‬
‫‪Website:www. nanoh2o. net‬‬
‫‪FounderandCEO:JeffGreen‬‬
‫‪Nanoscale corp. -49‬‬
‫‪ NanoScale‬مجموع��ه‌ای از پودره��ای اکس��ید فلزی با ن��ام تج��اری ‪ NanoActive‬را تولید می‌کند‪ .‬این پودرها با یک روش س��نتز‬
‫اختصاصی ساخته می‌شوند که برای افزایش سرعت جذب‪ ،‬افزایش واکنش‌پذیری شیمیایی‪ ،‬و حفظ ایمنی مواد معدنی ابداع شده است‪.‬‬
‫با استفاده از روش‌های اختصاصی این شرکت می‌توان مواد پیشرفته با ابعاد بلوری کوچک (‪ 2‬تا ‪ 10‬نانومتر) تولید کرد که این ذرات کنار‬
‫یکدیگر به شکل توده‌ای جمع شده و میکروذرات بسیار متخلخل با اندازه ‪ 2‬تا ‪ 10‬میکرون تولید می‌کنند‪ .‬این تخلخل باال امکان استفاده‬
‫از کل ذره را در واکنش ایجاد می‌کند‪ .‬در طول برهمکنش میان عامل مورد نظر و ماده ‪ ،NanoActive‬یک فرایند تجزیه‌ای دومرحله‌ای‬
‫روی می‌دهد‪ .‬ابتدا عامل مورد نظر روی سطح نانوماده به صورت فیزیکی جذب شده و سپس تجزیه شیمیایی آن اتفاق می‌افتد‪ .‬این مکانیسم‬
‫دومرحله‌ای کارایی ‪ NanoActive‬را از طریق کاهش وابستگی مرحله تجزیه شدن آالینده به سرعت واکنش شیمیایی افزایش می‌دهد‪.‬‬
‫از ‪ NanoActive‬می‌توان در تخریب مواد س��می همچون آالینده‌های هوا و آب‪ ،‬مواد شیمیایی مضر‪ ،‬اُرگانیسم‌های زیستی‪،‬‬
‫و جنگ‌افزارهای شیمیایی بهره برد‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪NANOSCALECORP.‬‬
‫‪1310ResearchParkDr.‬‬
‫‪Manhattan,KS66502‬‬
‫‪Tel:785/537-0179‬‬
‫‪Fax:785/537-0226‬‬
‫‪Website:www. nanoscalecorp. com‬‬
‫‪nanospecialties -50‬‬
‫ش��رکت تولیدکننده مواد ش��یمیایی تصفیه آب ‪ Nalco‬و شرکت توس��عه نانوفناوری ‪ Keystone Nano‬در سال ‪ 2007‬یک‬
‫ش��رکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مشترک با نام ‪ NanoSpecialties‬تأس��یس کردند‪ .‬هدف از تأسیس این شرکت استفاده از‬
‫فعالیت‌های تحقیق و توسعه فناوری نانو در بهبود فرایندهای تصفیه‌ای مختلف ‪ Nalco‬بود‪.‬‬
‫‪ Keystone Nano‬امتیاز اس��تفاده از دو اختراع ثبت ش��ده توسط دانشگاه ایالتی پن را که به تولید ذرات ‪ NanoJackets‬مربوط‬
‫اس��ت‪ ،‬در اختیار دارد‪ NanoJackets .‬ذراتی با قطر حدود ‪ 40‬نانومتر هس��تند که می‌توانند به شکلی قابل‌تنظیم حاوی ترکیبات‬
‫ش��یمیایی خاص باشند‪ .‬این سامانه رسانشی کوچک‪ ،‬موثر و ایمن امکان رسانش تدریجی عوامل تصفیه آب‪ ،‬هدف‌گیری دقیق‬
‫تصفیه در مقیاس مولکولی و ایجاد عوامل تصفیه‌ای پایدارتر را درون یک بسته مهندسی‌شده نانومقیاس فراهم می‌آورد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANOSPECIALTIES‬‬
‫‪158RoundhillRd.‬‬

‫‪139‬‬ ‫‪Boalsburg,PA‬‬
‫)‪Tel:814/2374657(KeystoneNano‬‬
‫‪nanostructured & amorphous materials, inc. (nanoamor) -51‬‬
‫شرکت ‪ NanoAmor‬در ماه سپتامبر ‪ 2001‬در لوس‌آالموس نیومکزیکو تأسیس شد‪ .‬این شرکت در تمام جنبه‌های کسب و‬
‫کاری نانومواد درگیر است‪ :‬تولید‪ ،‬تحقیق و توسعه‪ ،‬فراوری‪ ،‬تأمین و فروش مواد و سوسپانسیون‌های نانوساختار‪.‬‬
‫نانوذرات کروی یا ش��به‌کروی‪ ،‬نانولوله‌ها‪ ،‬نانوسیم‌ها‪ ،‬نانوش��اخک‌ها‪ ،‬نانومیله‌ها‪ ،‬نانودیسک‌ها‪ ،‬و نانوفلس‌ها در شکل‌های‬
‫مختلف ُدپ‌ش��ده‪ ،‬آلیاژی‪ ،‬تغییریافته س��طحی و پخش‌ش��ده در یک سیال از محصوالت این ش��رکت به شمار می‌روند‪ .‬این‬
‫شرکت از مواد زیر در تولیدات خود استفاده می‌کند‪:‬‬
‫ •فلزات عنصری‪ ،‬کربن‪ ،‬گرافیت‪ ،‬الماس‪ ،‬سیلیکون‪ ،‬بور و ژرمانیوم؛‬
‫ •نانولوله‌های کربنی تک‌دیواره‪ ،‬دودیواره و چنددیواره؛‬
‫ •ترکیباتی همچون کربیدها‪ ،‬نیتریدها‪ ،‬بوریدها‪ ،‬سولفیدها‪ ،‬فسفیدها و فلوئوریدها؛‬
‫ •اکسیدهای تک‌فلزی و چندفلزی‪ ،‬اکسیدهای فلزات خاکی کمیاب‪ ،‬اکسیدهای ُدپ‌شده و اکسیدهای تغییریافته سطحی؛‬
‫ •عوامل پاک‌کننده؛‬
‫ •مواد مغناطیسی همچون کبالت‪ ،‬نیکل‪ ،‬آهن و اکسیدهای آن‌ها؛‬
‫ •فریسیت؛‬
‫ •مواد پخش شده در سیال؛‬
‫ •محصوالت سفارشی‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫)‪NANOSTRUCTURED&AMORPHOUSMATERIALS,INC.(NANOAMOR‬‬
‫‪16840ClayRoad,Suite#113‬‬
‫‪Houston,TX77084‬‬
‫‪Tel:281/858-6571,‬‬
‫‪Fax:281/858-6507‬‬
‫‪Website:www. nanoamor. com‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪nanotek -52‬‬
‫شرکت ‪ Nanotek‬که در سال ‪ 2006‬تأسیس شده است‪ ،‬یک فرایند تصفیه‌ای نانوکاتالیزوری ابداع کرده است‪NanoCatox .‬‬
‫بر واکنش ‪ Fenton‬مبتنی بوده و از کاتالیزور آهن نانوفلزی بهره می‌برد‪ .‬کارایی این روش در تصفیه پساب‌های پالپ سلولزی‪،‬‬
‫صنایع غذایی‪ ،‬صنایع نفتی و پتروشیمی و بخش‌های صنعتی دیگر به اثبات رسیده است‪.‬‬
‫این شرکت در حال توسعه استفاده از فرایند ابداعی خود در نقاط آلوده است‪ .‬قب ً‬
‫ال استفاده از این روش در حذف بی‌فنیل‌های‬
‫پلی‌کلره تأیید ش��ده اس��ت؛ ‪ Nanotek‬انتظار دارد این روش در حذف هیدروکربن‌های دیگر از خاک و آب مفید باشد‪ .‬این‬
‫ش��رکت همچنین امیدوار است روش��ی برای به دام انداختن انتخابی فلزات سنگینی همچون س��رب با غلظت‌های بسیار پایین‬
‫(کمتر از ‪ )1ppb‬ارائه دهد‪ .‬انتظار می‌رود قوانین محلی مربوط به معدن‌کاری به توسعه این کاربرد کمک کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NANOTEK‬‬
‫‪RoqueSaenzPeña308,Piso7°‬‬
‫‪B1642DAHSanIsidro,BuenosAires‬‬
‫‪Argentina‬‬
‫‪Tel:54114743-5566‬‬
‫‪Website:www. nanoteksa. com‬‬
‫‪new logic international -53‬‬
‫ش��رکت ‪ New Logic International‬در س��ال ‪ 1989‬تأسیس ش��ده و تولیدکننده ‪( VSEP‬فراوری بهبودیافته توسط برش‬
‫‪20‬‬

‫ارتعاش��ی) به شمار می‌رود‪ VSEP .‬یک سامانه غش��ایی مقاوم در برابر کثیفی با حجم خروجی و نیروی برشی باالست که در‬
‫تصفیه آب و فاضالب‪ ،‬فراوری شیمیایی و کاربردهای خالص‌سازی به کار می‌رود‪ .‬این شرکت بیش از ‪ 200‬نوع غشا از جمله‬
‫غشاهای اولترافیلتراسیونی‪ ،‬نانوفیلتراسیونی‪ ،‬میکروفیلتراسیونی‪ ،‬اسمز معکوس و غربال‌های درشت ارائه می‌دهد تا این سامانه‌ها‬
‫‪140‬‬
‫را با استفاده در شرایط شدید مربوط به ‪ pH‬یا دماهای باال وفق دهد‪.‬‬
‫فناوری ‪ VSEP‬در تصفیه و بازیافت آب و فاضالب‪ ،‬صنایع شیمیایی‪ ،‬تولید برق‪ ،‬صنایع مربوط به پالپ و کاغذ‪ ،‬خشک‌شویی‬
‫صنعتی‪ ،‬خودروسازی‪ ،‬تولید و فراوری نفت‪ ،‬تولید رنگ و رنگدانه‪ ،‬و صنایع الکترونیکی به کار می‌رود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NEWLOGICINTERNATIONAL‬‬
‫‪1155ParkAve.‬‬
‫‪Emeryville,CA94608‬‬
‫‪Tel:510/655-7305‬‬
‫‪Fax:510/655-7307‬‬
‫‪Website:www. vsep. com‬‬
‫‪COO:GregJohnson‬‬
‫‪Norit n. V. -54‬‬
‫این شرکت در سال ‪ 1918‬تأسیس شده و محصوالت مصرفی و قطعات سامانه‌های مورد استفادهدر خالص‌سازی سیاالت را‬
‫تولید می‌کند‪ .‬این شرکت در زمینه آب‪ ،‬نوشیدنی‌ها‪ ،‬غذا‪ ،‬لبنیات‪ ،‬دارو‪ ،‬ترکیبات شیمیایی‪ ،‬گاز‪/‬هوا‪ ،‬معدن‌کاری‪ ،‬کاتالیزورها‪،‬‬
‫ش��یرین‌کننده‌ها‪ ،‬و صنایع پاالیشی فعال است‪ .‬کربن فعال‪ ،‬غشاها‪ ،‬و شیرهای ضدعفونی شده و بهداشتی جزء محصوالت این‬
‫شرکت به شمار می‌روند‪ .‬در سال ‪ 2007‬شرکت ‪ Norit‬توسط شرکت سهامی خاص ‪ Doughty Hanson‬خریداری شد‪.‬‬
‫فناوری اولترافیلتراس��یونی ‪ Norit‬بر عناصر اولترافیلتراسیونی موئین شبه انتهابسته مبتنی است‪ .‬اولترافیلتر الیاف موئین ‪،XIGA‬‬
‫اولترافیلتر موئین ‪ ،Aquaflex‬عنصر اولترافیلتراسیونی موئین ‪ Seaguard‬برای پیش‌تصفیه نمک‌زدایی با اسمز معکوس‪ ،‬نانوفیلتر‬
‫موئین‪ ،‬و راکتورهای زیس��تی غش��ایی این ش��رکت با نام تجاری ‪ CrossFlow‬و ‪ Airlift‬از جمله محصوالت ارائه شده توسط‬
‫‪ Norit‬محسوب می‌شوند‪.‬‬
‫‪ X-Flow‬که شرکت زیرمجموعه ‪ Norit‬محسوب می‌شود‪ ،‬سبد بزرگی از محصوالت غشایی موئین برای اولترافیلتراسیون و‬
‫‪20. Vibratory Shear Enhanced Processing‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫عناصر غش��ایی لوله‌ای برای میکروفیلتراسیون‪ ،‬نانوفیلتراسیون و اسمز معکوس دارد‪ .‬این شرکت غشاها و مدول‌های استاندارد‬
‫متنوعی برای فرایندهای تصفیه و خالص‌سازی در صنایع مختلف تولید می‌کند‪.‬‬
‫‪ Norit Membrane Technology‬که یکی دیگر از ش��رکت‌های زیرمجموعه ‪ Norit‬است‪ ،‬از محصوالت غشایی ‪X-Flow‬‬
‫استفاده کرده و روی فناوری اولترافیلتراسیونی جریان متقاطع و انتهابسته متمرکز است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2007‬شرکت ‪ I. Kruger Inc.‬که یکی از ش��رکت‌های ‪ Veolia Water Solutions and Technologies‬محسوب‬
‫می‌شود‪ ،‬شروع به همکاری با شرکت ‪ Norit‬در زمینه ارائه محصوالت اولترافیلتراسیونی به بازار آمریکا و کانادا نمود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NORITN. V.‬‬
‫‪Marssteden50‬‬
‫‪7547TCEnschede,‬‬
‫‪TheNetherlands‬‬
‫‪Tel:31534287350‬‬
‫‪Fax:31534287351‬‬
‫‪Website:www. xflow. nl‬‬
‫‪Novacentrix -55‬‬
‫ش��رکت ‪ NovaCentrix‬در س��ال ‪ 1999‬به عنوان تولیدکننده اصلی نانوذرات مهندسی‌ش��ده دقیق با کارایی باال و با نام اولیه‬
‫‪ Nanotechnologies Inc.‬پا به عرصه وجود نهاد‪ .‬این شرکت پودرهای فلزی و اکسید فلزی را به شکل نانوذرات خالص‪ ،‬جدا‬
‫از هم‪ ،‬کروی و با بلورینگی باال به فروش می‌رساند‪ .‬تمرکز اصلی ‪ NovaCentrix‬روی بازار انرژی خورشیدی و الکترونیک‬

‫‪141‬‬ ‫قابل‌چاپ است‪ .‬همچنین نانوذرات نقره این شرکت به عنوان ماده ضدباکتری طبیعی در تصفیه آب به کار می‌رود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪NOVACENTRIX‬‬
‫‪200-BParkerDr‬‬
‫‪Suite580‬‬
‫‪Austin,TX78728‬‬
‫‪Tel:512/491-9500‬‬
‫‪Fax:512/491-0002‬‬
‫‪Website:www. novacentrix. com‬‬
‫‪oasys -56‬‬
‫‪ Oasys‬یا ‪ Osmotic Application Systems‬برای تجاری‌س��ازی اسمز پیشرو (‪ )FO‬از دانشگاه ‪ Yale‬مشتق شد‪ FO .‬یک‬
‫‪21‬‬

‫فرایند غش��ایی است که در آن به جای استفاده از فشار هیدرولیک یا تبخیر حرارتی‪ ،‬از فشار اسمزی برای نمک‌زدایی از آب‬
‫لب‌شور یا آب دریا استفاده می‌شود‪.‬‬
‫این فرایند که به نام اس��مز مهندسی‌ش��ده (‪ )EO‬نیز شناخته می‌شود‪ ،‬نسبت به اسمز معکوس و روش نمک‌زدایی حرارتی با‬
‫‪22‬‬

‫هزینه پایین‌تر و انرژی کمتری انجام شده و میزان آب تولیدی توسط آن بیشتر است (آب شور دورریز کمتر)‪ .‬به عالوه‪FO ،‬‬
‫با بهره‌گیری از حرارت تلف‌شده و انرژی حرارتی کم‌کیفیت اجرا می‌شود‪.‬‬
‫‪ Oasis‬تخمین زده اس��ت در صورت افزایش مقیاس روش ‪ FO‬و رسیدن به سطح تولید تجاری‪ ،‬تولید هر متر مکعب از آب‬
‫با اس��تفاده از این روش ‪ 0/37‬تا ‪ 0/44‬دالر هزینه خواهد داش��ت‪ .‬این شرکت نوپا برای آزمایش این فناوری یک مرکز تولید‬
‫پایلوت با ظرفیت ‪ 1‬متر مکعب آب در روز ایجاد کرده است‪ Oasis .‬در حال جمع‌آوری سرمایه خطرپذیر برای تأسیس یک‬
‫مرکز بزرگ‌تر با ظرفیت ‪ 1000‬تا ‪ 10000‬متر مکعب در روز است؛ البته این مقدار تولید همچنین بسیار پایین‌تر از مقیاس بیشتر‬
‫مراکز نمک‌زدایی تجاری در دنیاست‪.‬‬

‫‪21. Forward Osmosis‬‬
‫‪22. Engineered Osmosis‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪OASYS‬‬
‫‪222ThirdSt. ,Suite1320‬‬
‫‪Cambridge,MA02142‬‬
‫‪Tel:617/401-8747‬‬
‫‪Website:www. oasyswater. com‬‬
‫‪CEO:AaronMandell‬‬
‫‪ONMATERIALS -57‬‬
‫ش��رکت ‪ OnMaterials‬در س��ال ‪ 2000‬به منظور س��نتز و فراوری مواد مهندسی‌شده تأسیس ش��د‪ .‬این شرکت محصوالت‬
‫نانومقی��اس ‪( ZVI‬آه��ن صفرظرفیتی) خود را برای رفع «درج��ای‪ »23‬آلودگی‌ها به فروش می‌رس��اند‪ .‬این محصوالت دارای‬
‫ترکیبات و واکنش‌پذیری‌های مختلفی هس��تند‪ .‬بس��یاری از فلزات و آلیاژهای فلزی را می‌توان با این فناوری تولید کرد که از‬
‫آن جمله می‌توان به ترکیبات بسیار فعال‌تر از آهن اشاره کرد‪.‬‬
‫‪Z-Loy‬محصولی اس��ت که به صورت سوسپانس��یون غیرآبی غلیظ بس��ته‌بندی می‌ش��ود‪ .‬حالل اتیلن‌گلیکولی مورد استفاده‬
‫ال با آب مخلوط ش��ده و زیست‌س��ازگار اس��ت و به حفظ س��طح تماس فلز صفرظرفیتی کمک می‌کند‪.‬‬ ‫در این محصول کام ً‬
‫محصوالت دیگر ساخته‌ش��ده از آهن صفرظرفیتی نانومقیاس در آب حمل و نگهداری می‌ش��وند؛ ‪ Z-Loy‬تا قبل از تزریق به‬
‫زیر س��طح (آب‌های زیرزمینی) با آب تماس پیدا نمی‌کند‪ .‬این محصول کارایی باالیی در حذف بسیاری از هیدروکربن‌های‬
‫هالوژن‌دار فاز محلول همچون ‪ 1,1,1-TCA، CT، CF، PCE‬و ‪( TCE‬حل‌ش��ده و یا به ش��کل ف��از متراکم آزاد) و ترکیبات‬
‫کروم شش‌ظرفیتی از آب دارد‪.‬‬

‫‪ONMATERIALS‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪142‬‬
‫‪1291PacificOaksPlace,Suite121‬‬
‫‪Escondido,CA92029‬‬
‫‪Tel:760/747-7969‬‬
‫‪Website:www. z-loy. com‬‬
‫‪Pall corp. -58‬‬
‫ش��رکت ‪ Pall‬که در س��ال ‪ 1946‬تأسیس شد‪ ،‬غشاها‪ ،‬فیلترهای ریز و تجهیزات مرتبط را در چهار بخش به فروش می‌رساند‪:‬‬
‫داروهای زیس��ت‌فناوری‪ ،24‬پزش��کی‪ ،‬بخش هوانوردی‪ ،‬و فراوری س��یاالت‪ .‬این ش��رکت انواع مختلفی از غشاهای پلیمری‪،‬‬
‫فیلترهای عمقی‪ ،‬و فیلترهای فلزی زینتر شده را برای کاربردهای جامدات‪ ،‬مایعات و گازها ارائه می‌دهد‪ .‬شرکت ‪ Pall‬دارای‬
‫مراک��ز تولی��دی در آمریکا‪ ،‬پورتوریکو‪ ،‬انگلیس‪ ،‬ایرلند‪ ،‬آلمان‪ ،‬ژاپن‪ ،‬هند و چین اس��ت که همگ��ی آن‌ها دارای گواهینامه‬
‫مدیریت کیفیت ‪ ISO 9001‬هستند‪.‬‬
‫‪ Pall‬در ‪ 10‬سال گذشته شرکت‌های زیر را در اختیار گرفته است‪:‬‬
‫ •‪ Filtration Technology Corp.‬تولیدکننده غشاها و کاست‌های (کارتریج‌های) اولترافیلتراسیونی؛‬
‫ •‪ :Rochem‬تولیدکننده مدول ‪ Disc Tube‬و محصوالت دیگر اولترافیلتراسیونی‪ ،‬نانوفیلتراسیونی و اسمز معکوس برای تصفیه‬
‫فاضالب؛‬
‫ •‪ :Gelman Sciences‬تولیدکننده غشاهای مورد استفاده در علوم زیستی و پزشکی‪.‬‬
‫ش��رکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر مش��ترک ‪ Pall‬با نام ‪ PCC Enterprises‬برای تولید س��رامیک‌ها و غشاهای معدنی دیگر‬
‫پایه‌گذاری ش��د‪ .‬در س��ال ‪ 2002‬ش��رکت ‪ Pall‬گروه فیلتراس��یون و جداس��ازی‪ )FSG( 25‬متعلق به ‪USFilter Division of‬‬
‫‪ Vivendi (Veolia) Environment‬را خری��داری کرد‪ FSG .‬که ترکیبی از ‪ 5‬ش��رکت ب��ود‪ ،‬قابلیت‌های جدیدی را در زمینه‬
‫فناوری غشاهای سرامیکی و بسیاری از محصوالت مکمل دیگر به ‪ Pall‬اضافه کرد‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 1992‬ش��رکت ‪ Pall‬به توافقی با بخش غش��اهای صنعتی شرکت ‪ Asahi Chemical‬دس��ت یافت که بر اساس آن‬
‫‪23. In situ‬‬
‫‪24. biopharmaceuticals‬‬
‫‪25. Filtration and Separation Group‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ش��رکت ‪ Asahi‬باید غشاهای اولترافیلتراس��یونی متشکل از الیاف توخالی پلی‌آکریلونیتریل با نام تجاری ‪ Microza‬و غشاهای‬
‫میکروفیلتراسیونی ساخته شده از ‪ PVDF‬را برای استفاده در سامانه‌های آب ‪ Pall‬در اختیار این شرکت قرار دهد‪.‬‬
‫محصوالت زیست‌فناوری ‪ Pall‬از ابزارهای کوچک آزمایشگاهی تا سامانه خودکار بزرگ و دستگاه‌های تست آب را شامل می‌شود‪.‬‬
‫محصوالت میکروفیلتراسیونی این شرکت شامل ابزارهای غشایی سانتریفیوژی (گریز از مرکز)‪ ،‬فیلترهای سرنگی‪ ،Acrodisc‬کاست‌ها و‬
‫سامانه‌های کاشت سلولی ‪ ،Supor TFF‬مدول‌ها و سامانه‌های ‪ TFF‬سرامیکی ‪ ،Membralox‬سامانه‌های فراوری زیستی یک‌بارمصرف‪،‬‬
‫کپسول‌های فیلتری ‪ Kleenpack TFF‬و مدول‌های غشایی الیاف توخالی ‪ Microza‬است‪ .‬شرکت ‪ Pall‬همچنین یک سامانه و مدول‬
‫غشایی ارتعاشی برای فراوری محلول‌های دارای مقادیر زیادی ماده جامد تولید کرده است که در تولید داروهای پروتئینی به کار می‌رود‪.‬‬
‫فروش ش��رکت ‪ Pall‬در س��ال ‪ 2009‬معادل ‪ 2/3‬میلیارد دالر بود‪ .‬بخش محصوالت زیس��ت‌فناوری ‪ 24‬درصد این فروش را‬
‫تش��کیل می‌داد (‪ 551‬میلیون دالر)؛ بخش‌های انرژی‪ ،‬آب و فناوری‌های فرایندی نیز ‪ 38‬درصد این درآمد را شامل می‌شدند‬
‫(‪ 888‬میلیون دالر)‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PALLCORP.‬‬
‫‪25HarborParkDr.‬‬
‫‪PortWashington,NY‬‬
‫‪Tel:516/484-5400‬‬
‫‪Fax:516/484-5228‬‬
‫‪Website:www. pall. com‬‬
‫‪CEO:EricKrasnoff‬‬
‫‪pars environmental -59‬‬
‫‪143‬‬ ‫شرکت ‪ PARS Environmental‬که به اختصار ‪ PARS‬نامیده می‌شود‪ ،‬در سال ‪ 1984‬تأسیس شد و یک شرکت مشاوره‌ای‬
‫زیس��ت‌محیطی با خدمات کامل محس��وب می‌شود‪ .‬این ش��رکت در زمینه مطالعات رفع آلودگی‪ ،‬ارزیابی ریسک‪ ،‬بهداشت‬
‫صنعتی‪ ،‬و طراحی‪ ،‬ساخت و نگهداری سامانه‌های تصفیه آب تبحر دارد‪.‬‬
‫‪ PARS‬به عنوان بخش��ی از خدمات مربوط به رفع آلودگی‪ NanoFe ،‬را ارائه می‌دهد که یک فناوری پاک‌س��ازی خاک و‬
‫آب‌های زیرزمینی اس��ت‪ NanoFe .‬از نانوذرات زیرمیکرونی (کوچک‌تر از یک میکرومتر) آهن صفرظرفیتی س��اخته ش��ده‬
‫است که می‌تواند آالینده‌های مقاوم را به صورت درجا و خارج از محل از بین ببرد‪ .‬این فرایند بر واکنش‌های اکسیداسیون‪-‬‬
‫احیا استوار است که در آن آالینده‌ها به عنوان پذیرنده الکترون عمل می‌کنند‪ NanoFe .‬را می‌توان با استفاده از نیروی جاذبه‬
‫یا فشار به درون زمین تزریق کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PARSENVIRONMENTAL‬‬
‫‪6ASouthGoldDr.‬‬
‫‪Robbinsville,NJ08691‬‬

‫‪Tel:609/890-7277‬‬
‫‪Fax:609/890-9116‬‬
‫‪Website:www. parsenviro. com‬‬
‫‪Permionics -60‬‬
‫‪ Permionics‬اولین شرکت تولیدکننده غشا در هند است‪ .‬این شرکت در سال ‪ 1980‬غشاهای اسمز معکوس استات سلولزی‬
‫را تجاری نمود و در حال حاضر ‪ 11‬نوع غش��ای مختلف تولید می‌کند‪ .‬این ش��رکت می‌تواند بس��ته به نیاز مش��تری غش��اها و‬
‫سامانه‌های سفارشی برای کاربردهای خاصطراحی کند‪.‬‬
‫غش��اهای صنعتی اولترافیلتراس��یونی ‪ Permionics‬س��ری ‪ HF‬از عناصر پلی اترسولفونی آبدوست هس��تند که برای استفاده‬
‫در پیش‌تصفیه فاضالب و آب‌های س��طحی‪ ،‬تغلیظ پروتئین‪ ،‬و تقس��یم‌بندی آب پنیر طراحی ش��ده‌اند‪ .‬به عالوه این ش��رکت‬
‫مجموعه‌ای از فیلترهای آب خانگی مبتنی بر غش��اهای اولترافیلتراس��یونی با نام‌های تجاری ‪ Ultraflo ،Pureflo‬و ‪ Hiflo‬تولید‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫کرده و به فروش می‌رساند‪ .‬در این سامانه‌ها از اولترافیلترها برای تصفیه ‪ 6‬تا ‪ 80‬لیتر آب در ساعت استفاده می‌شود‪.‬‬
‫این ش��رکت بیش از ‪ 1200‬س��امانه غش��ایی را در هند و کشورهای دیگر نصب کرده است‪ .‬س��امانه‌های اسمز معکوس این‬
‫شرکت با نام ‪ Perma‬به تایلند‪ ،‬پاکستان‪ ،‬اندونزی و آرژانتین صادر شده‌اند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PERMIONICS‬‬
‫‪E-2,5/11,B. I. D. C.Ind.Estate‬‬
‫‪Gorwa,Vadodara-390016‬‬
‫‪Gujarat,India‬‬
‫‪Tel:+91-265-381563‬‬
‫‪Fax:+91-265-381512‬‬
‫‪Website:www. permionics. com‬‬
‫‪planet resource recovery inc. -61‬‬
‫این ش��رکت که در سال ‪ 2005‬تأس��یس شده است‪ ،‬به توس��عه‪ ،‬تولید و فروش محصوالت‪ ،‬فرایندها و فناوری‌های مبتنی بر‬
‫س��یلیکون و سیلوکسان می‌پردازد‪ .‬تولید نفت و گاز‪ ،‬استخراج معادن فلزات پایه و گرانبها‪ ،‬رفع آلودگی زیست‌محیطی ناشی‬
‫از فلزات سنگین‪ ،‬و کاهش یا حذف خوردگی فلزات‪ ،‬بازارهای هدف این شرکت به شمار می‌روند‪.‬‬
‫‪ Planet Resource Recovery‬خط��ی از ترکیب��ات اختصاص ب��ا نام تجاری ‪ PetroLuxux‬تولی��د می‌کند‪ .‬زا‪PetroLuxux‬‬
‫فن��اوری نانو برای تس��هیل ایج��اد پیوند با فلزات و هیدروکربن‌ه��ا از مواد مختلف موجود در محیط‌های س��اختگی و طبیعی‬
‫مختلف��ی همچون آب و خاک به��ره می‌برد‪ .‬ویژگی‌های منحصر به فرد این محصوالت از توانایی آن‌ها در زمینه تأثیرگذاری‬
‫بر تبادل یونی میان مواد‪ ،‬حذف اکس��یژن‪ ،‬افزایش ترشوندگی‪ ،‬و کاهش کشش سطحی میان سطوح مختلف نشأت می‌گیرد‪.‬‬
‫این محصوالت زیست‌تخریب‌پذیر بوده و انتشار آن‌ها در محیط زیست ایجاد سمیت نمی‌کند‪.‬‬
‫‪144‬‬
‫تاکنون ‪ 14‬محصول ‪ PetroLuxux‬تولید شده است‪ .‬هر یک از این محصوالت دارای فرموالسیون مجزایی بوده‪ ،‬ویژگی‌های‬
‫مشخصی داشته و می‌توانند به صورت انتخابی مواد و فلزات را از خاک و یا آب حذف کرده و بازیابی نمایند‪.‬‬
‫‪ PetroLuxux CS-400‬هیدروکربن‌ه��ا‪ ،‬فل��زات س��نگین و آالینده‌ه��ای دیگ��ر را از خ��اک و آب اس��تخراج می‌کن��د‪.‬‬
‫‪ PetroLuxux WC-100‬در حذف س��ولفات باریم‪ ،‬اکسید آهن‪ ،‬سولفید آهن‪ ،‬سولفات کلسیم‪ ،‬و کربنات کلسیم موثر است‪.‬‬
‫این شرکت به تولید محصوالت بیشتر برای حذف آالینده‌ها از فاضالب ادامه می‌دهد‪ .‬مطالعات فعلی آن‌ها روی حذف فلزات‬
‫سنگینی همچون کروم‪ ،‬تیتانیوم‪ ،‬آرسنیک‪ ،‬جیوه‪ ،‬سدیم‪ ،‬و کلریدها تمرکز دارد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PLANETRESOURCERECOVERYINC.‬‬
‫‪10101SWFreeway‬‬
‫‪Suite300‬‬
‫‪Houston,TX77074‬‬
‫‪Tel:281/996-5315‬‬
‫‪Fax:281/605-5456‬‬
‫‪Website:www. planetresource. net‬‬
‫‪polyflon -62‬‬
‫‪ Polyflon‬زیرمجموعه ش��رکت ‪ Crane Co.‬به ش��مار می‌رود که بیش از ‪ 25‬س��ال در زمینه ابزارهای الکترونیکی تجاری‪،‬‬
‫نظامی و پزشکی فعالیت کرده است‪ .‬این شرکت ورقه‌ها و صفحات فرکانس رادیویی‪/‬امواج میکرو‪ ،‬خازن‌ها و قطعات خاص‬
‫را تولید می‌کند‪ .‬همچنین یک محصول نانومقیاس آهن صفرظرفیتی به نام ‪ Polymetallix‬دارد‪.‬‬
‫ای��ن ذرات آه��ن به نحوی طراحی می‌ش��وند که به صورت مس��تقیم به درون خ��اک یا آب‌های زیرزمینی تزریق ش��ده و‬
‫ترکیبات آلی فرار‪ ،‬ترکیبات آروماتیک هالوژن‌دار‪ ،‬بی‌فنیل‌های پلی‌کلره(‪PCB‬ها)‪ ،‬علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌های هالوژن‌دار‪،‬‬
‫پرکلرات‌ها و فلزاتی همچون کروم ش��ش ظرفیتی و آرس��نیک را حذف نمایند‪ .‬شرکت ‪ Nanitech LLC‬که در فلوریدا قرار‬
‫دارد‪ ،‬تنها توزیع‌کننده ‪ Polymetallix‬در آمریکا به شمار می‌رود‪.‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪POLYFLON‬‬
‫‪OneWillardRd.‬‬
‫‪Norwalk,CT,06851‬‬
‫‪Tel:203/840-7555‬‬
‫‪Fax:203/840-7565‬‬
‫‪Website:www. polymetallix. com‬‬
‫‪polymem s. A. -63‬‬
‫جان مایکل اس��پنون و فرانک س��ائوکس در سال ‪ 1997‬شرکت ‪ Polymem‬را تأسیس کردند تا به تولید غشاها و سامانه‌های‬
‫غش��ایی فیلتراسیون مایع بپردازند‪ .‬این شرکت از طریق همکاری با ش��رکت‌های فرانسوی و شرکت‌های خارجی فناوری‌های‬
‫مربوط به تصفیه آب و س��یاالت دیگر را به خصوص در زمینه بهداش��ت و محیط زیست توسعه داده است‪ .‬درآمد ساالنه این‬
‫شرکت کمتر از ‪ 1‬میلیون دالر تخمین زده می‌شود‪.‬‬
‫‪ Polymem‬مدول‌های غشایی میکروفیلتراسیونی و اولترافیلتراسیونی ساخته شده از الیاف توخالی پلی‌سولفون را برای استفاده‬
‫در نمک‌زدایی از آب دریا‪ ،‬و تصفیه آب فرایندی و فاضالب تولید کرده و به فروش می‌رساند‪ .‬این شرکت همچنین مدول‌های‬
‫اس��مز معکوس و نانوفیلتراس��یونی‪ ،‬واحدهای پایلوت و س��امانه‌های تصفیه آب بسته‌بندی ش��ده را می‌فروشد‪ Polymem .‬با‬
‫اس��تفاده از غش��اهای اولترافیلتراس��یونی خود یک فرایند ‪( MBR‬راکتور زیس��تی غش��ایی) با نام ‪ Immem‬ابداع کرده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪POLYMEMS. A.‬‬

‫‪145‬‬ ‫‪ImpassedePalayré‬‬
‫‪31100Toulouse‬‬
‫‪France‬‬
‫‪Tel:33-561-31-78-78‬‬
‫‪Fax:33-561-31-78-70‬‬
‫‪Website:www. polymem. fr/‬‬
‫‪porifera inc. -64‬‬
‫‪ Porifera‬در سال ‪ 2008‬با هدف تولید غشاهایی با تراوایی‪ ،‬دوام و انتخاب‌گری بسیار باال برای کاربردهای جداسازی در آب و گاز‬
‫تأسیس شد‪ .‬امتیاز فناوری این شرکت به صورت انحصاری از آزمایشگاه ملی لورنس برکلی به دست آمده است‪ .‬اُلگیکا باکاجین‪،‬‬
‫مدیر ارشد فناوری این شرکت قب ً‬
‫ال در این آزمایشگاه در یک پروژه مربوط به نانولوله‌های کربنی به عنوان دانشمند ارشد کار می‌کرد‪.‬‬
‫‪ Proferia‬توانست در سال ‪ 2009‬مبلغ ‪ 5‬میلیون دالر برای انجام تحقیق و توسعه بیشتر جذب کند (جمع‌آوری بودجه سری ‪.)A‬‬
‫تمرکز اصلی ‪ Proferia‬روی نمک‌زدایی از آب است‪ .‬این شرکت مبلغ ‪ 3/3‬میلیون دالر از آژانس پروژه‌های تحقیقات دفاعی‬
‫پیش��رفته (‪ )DARPA‬برای تولید یک س��امانه نمک‌زدایی کوچک‪ ،‬قابل حمل و خودتمیزشونده برای ارتش که می‌تواند در‬
‫جبهه نبرد به کار رود‪ ،‬دریافت کرده است‪.‬‬
‫تحقیقاتی که اخیرا ً انجام شده است‪ ،‬قابلیت‌های این غشاها در جذب و فرونشانی کربن را نشان داده‌اند‪ Proferia .‬و دانشگاه‬
‫کالیفرنی��ا یک کمک‌هزینه ‪ 2‬س��اله یک میلیون دالری از ط��رف ‪ DARPA‬دریافت کرده‌اند تا روش��ی برای جذب کربن با‬
‫استفاده از غشاهای نانولوله‌ای توسعه دهند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PORIFERAINC.‬‬
‫‪3507BreakwaterAve‬‬
‫‪Hayward,CA94545‬‬
‫‪Tel:510/695-2777‬‬
‫‪Website:www. poriferanano. com‬‬
‫‪CEO:JohnColombo‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪porenix -65‬‬
‫‪ Porenix‬یک ش��رکت نانوفناورانه است که به تولید محصوالت غشایی خاص با عملکرد باال اشتغال دارد‪ .‬بنا بر گزارش‌ها‪،‬‬
‫این ش��رکت یک فرایند نانوساخت ارزان و کارا ابداع کرده اس��ت که امکان ایجاد میلیاردها نانوحفره در یک غشای نازک‬
‫نیترید یا اکس��ید س��یلیکونی را ایجاد می‌کند‪ .‬بنا بر گفته ‪ ،Porenix‬این غش��اها فیلتراسیون‪ ،‬جداسازی و خالص‌سازی سریع و‬
‫دقیق مولکول‌های زیستی‪ ،‬ترکیبات دارویی‪ ،‬آالینده‌های آب و جداسازی‌های مورد نیاز در صنایع دیگر را امکان‌پذیر ساخته‬
‫و می‌توانند در حذف میکرواُرگانیسم‌ها و اجزای دیگر از غذا و نوشیدنی به کار روند‪.‬‬
‫نانوفیلترهای ‪ Porenix‬از مقاومت پایین در برابر جریان‪ ،‬وانتخاب‌گری و پایداری حرارتی و شیمیایی باالیی برخوردارند‪ .‬این‬
‫شرکت برای تولید محصوالت خاص به دنبال یافتن شرکای تجاری از میان تولیدکنندگان محصوالت فیلتری‪ ،‬توزیع‌کنندگان‬
‫و مصرف‌کنندگان نهایی است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PORENIX‬‬
‫‪Chalmers Innovation/Stena Center‬‬
‫‪Holtermansgatan 1 D‬‬
‫‪412 92 Göteborg‬‬
‫‪Sweden‬‬
‫‪Tel: +46 (0) 31 772 81 00‬‬
‫‪Fax +46 (0) 31 772 80 91‬‬
‫‪Website: www. porenix. com‬‬
‫‪prime water international -66‬‬
‫ش��رکت ‪ Prime Water International‬یا ‪ 15 ،PWI‬سال اس��ت که به تولید غشاها می‌پردازد؛ محصوالت اولیه این شرکت‬
‫‪146‬‬
‫روی کاربردهای پزش��کی متمرکز بوده‌اند‪ .‬این ش��رکت با همکاری موسسه تحقیقات فناورانه فلمیش‪ )VITO( 26‬از تخصص‬
‫خود در تولید نسل جدیدی از غشاهای کم‌فشار برای فیلتر آب نقطه مصرف (‪ )POU‬استفاده کرده است‪.‬‬
‫‪ PWI‬غش��اها و کارتریج‌های غش��ایی میکروفیلتراس��یونی و اولترافیلتراس��یونی موئین تولید می‌کند‪ .‬این ش��رکت خطی از‬
‫کارتریج‌های میکروفیلتراس��یونی و اولترافیلتراس��یونی را با نام تجاری ‪ Ster-O-Tap‬به فروش می‌رس��اند؛ ‪ PWI‬همچنین برای‬
‫تولیدکنندگان لوازم اولیه (‪ )OEM‬مدول‌ها و غشاهای مورد نیاز را طراحی و تولید می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪PRIMEWATERINTERNATIONAL‬‬
‫‪VestergaardFrandsen‬‬
‫‪Maatheide1540‬‬
‫‪3920Lommel,Belgium‬‬
‫‪Tel:31-53-5363646‬‬
‫‪Fax:31-53-5363342‬‬
‫‪Website:www. primewater. com‬‬
‫‪PresidentandCEO-VestergaardFrandsen:MikkelVestergaardFrandsen‬‬
‫‪q-flo -67‬‬
‫شرکت ‪ Q-Flo‬اواسط سال ‪ 2004‬برای تجاری‌سازی یافته‌های تحقیقاتی دانشگاه کمبریج در زمینه مواد پیشرفته توانمند شده‬
‫با فناوری نانو‪ ،‬به خصوص در حوزه نانولوله‌های کربنی و کاربرد آن‌ها از این دانشگاه مشتق شد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪Q-FLO‬‬
‫‪St.John’sInnovationCentre‬‬
‫‪CowleyRoad‬‬

‫‪26. Flemish institute for Technological Research‬‬

 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪Cambridge,CB40WS‬‬
‫‪U. K.‬‬
‫‪Tel:4401223420252‬‬
‫‪Website:www. q-flo. com‬‬
‫‪quantumsphere, inc. -68‬‬
‫ش��رکت ‪ QuantumSphere‬که در سال ‪ 2002‬تأسیس شده است‪ ،‬به توس��عه و تولید نانوکاتالیزورها و راه‌حل‌های یکپارچه‬
‫کاتالیزوری برای اس��تفاده در حوزه انرژی‌های پاک و ذخیره انرژی (مانند کاهش نش��ر آالینده‌ها‪ ،‬تولید ترکیبات ش��یمیایی‪،‬‬
‫باتری‌ها و پیل‌های سوختی) می‌پردازد‪.‬‬
‫این شرکت در سال ‪ 2009‬درخواست ثبت اختراع مربوط به یک فرایند نمک‌زدایی با استفاده از اسمز پیشرو (‪ )FO‬را به دفتر‬
‫ثبت اختراعات و عالئم تجاری آمریکا ارائه داد‪ QuantumSphere .‬برای نش��ان دادن کارایی این فرایند یک سیس��تم نمونه با‬
‫ظرفیت تولید چند لیتر آب در روز س��اخته اس��ت و در نظر دارد با همکاری شرکای خود مقیاس این فرایند را افزایش داده و‬
‫از آن در تأمین آب آشامیدنی شهری در مقیاس وسیع استفاده کند‪ .‬از این روش اختصاصی همچنین می‌توان در خالص‌سازی‬
‫آب لب‌شور و آب‌های آلوده بهره برد‪.‬‬
‫‪ QuantumSphere‬به صورت متوالی س��امانه‌های بزرگ‌تر و بزرگ‌تری ایجاد خواهد کرد؛ این ش��رکت در نظر دارد ابتدا‬
‫یک سامانه نمک‌زدایی با ظرفیت ‪ 3800‬لیتر در روز و سپس یک سامانه بزرگ‌تر با ظرفیت ‪ 38000‬لیتر در روز تولید کند؛ از‬
‫سامانه ‪ 38000‬لیتری می‌توان برای تأمین آب یک هتل یا یک اقامتگاه در کنار دریا استفاده کرد‪ .‬این شرکت امیدوار است در‬
‫چند س��ال آینده بتواند یک تصفیه‌خانه با ظرفیت ‪ 3875000‬لیتر در روز تأسیس کند که برای تأمین آب یک منطقه کوچک‬
‫شهری کافی خواهد بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪147‬‬ ‫‪QUANTUMSPHERE,INC.‬‬
‫‪2905TechCenterDrive‬‬
‫‪SantaAna,CA92705‬‬
‫‪Tel:714/545-6266‬‬
‫‪Fax:714/545-6265‬‬
‫‪Website:www. qsinano. com‬‬
‫‪rochem uf-systeme -69‬‬
‫گروه ‪ Rochem‬در س��ال ‪ 1973‬برای ارائه خدمات به مش��تریان در زمینه ترکیبات شیمیایی و نگهداری دریایی در تمام بنادر‬
‫اصلی جهان تأسیس شد‪ .‬در سال ‪ 1982‬این شرکت اسمز معکوس را از طریق مدول ‪ G4‬به سبد محصوالت خود اضافه کرد‪.‬‬
‫‪ Rochem‬در سال ‪ 1986‬فناوری مدول لوله‌ای صفحه‌ای‪ )DT( 27‬را ارائه کرد؛ ‪ DT‬یک ساختار مدولی منحصر به فرد است که‬
‫از یک پیکربندی جریان متقاطع با کانال باز و آب خوراک متالطم تش��کیل شده است و از کثیف شدن مدول غشایی توسط‬
‫جامدات معلق جلوگیری می‌کند‪ .‬در سال ‪ 1998‬شرکت ‪ Pall Corp.‬حق فروش برخی محصوالت خاص ‪ Rochmen‬همچون‬
‫فناوری ‪ DT‬را به دس��ت آورد‪ .‬در همان س��ال گروه ‪ Rochem‬ش��رکت ‪ Rochem UF Syteme GmbH‬را برای گس��ترش و‬
‫فروش راکتورهای زیستی غشایی اولترافیلتراسیونی ‪ Biofilt‬تأسیس کرد‪.‬‬
‫این ش��رکت با استفاده از غش��اهای مس��طح تجاری موجود یک مدول بهبودیافته طراحی کرده است که دارای یک کانال‬
‫جریان خوراک باز است‪ .‬این مدول غشایی که ‪ Rochem FM‬نامیده می‌شود‪ ،‬برای بسیاری از غشاها از میکروفیلترها گرفته تا‬
‫اسمز معکوس مناسب است‪ .‬برای ایجاد عملکرد بهینه و بسته به نوع کاربرد‪ ،‬کانال خوراک و نوع غشا را می‌توان تغییر داد‪.‬‬
‫ش��عبه ‪ Rochem‬در آمریکا که با نام ‪ Sepro Separation Solutions‬شناخته می‌شود‪ ،‬غشاهای صفحه‌ای‪ ،‬مدول‌های غشایی‬
‫مارپیچی و تجهیزات مرتبط با آن‌ها را تولید می‌کند‪ .‬این ش��رکت بیش از ‪ 30‬نوع غش��ای اختصاصی ارائه می‌دهد؛ همچنین‬
‫امکان انتخاب ماده پشتی غشا برای کاربردهای جریان اصلی یا جداسازی‌های خاص وجود دارد‪ .‬محصوالت اولترافیلتراسیونی‬
‫این شرکت عبارتند از‪:‬‬
‫ •‪ 6‬نوع غشای پلی‌آکریلونیتریلی (‪)PAN‬؛‬

‫‪27. Disc Tube Module Technology‬‬

 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ •‪ 5‬نوع غشای ‪PVDF‬؛‬

‫ •‪ 5‬نوع غشای پلی اترسولفونی؛‬
‫ •دو نوع غشای پلی‌استایرنی‪.‬‬
‫عناصر غش��ایی مارپیچی اس��تاندارد و سفارشی این ش��رکت برای کاربردهای موجود و جدید طراحی شده‌اند‪ .‬این شرکت‬
‫س��امانه‌های الکتروروکش‌دهی اولترافیلتراس��یونی فوالدضدزنگ برای بازار خودرو‪ ،‬لوازم خانگ��ی و کاربردهای صنعتی‪ ،‬و‬
‫محفظه‌های ‪ PVC‬و فوالد ضدزنگ برای عناصر مارپیچی تولید می‌کند‪.‬‬
‫در سال ‪ 2008‬شرکت ژاپنی ‪ Sojitz Corp.‬پنجاه درصد از سهام ‪ Sepro‬را خریداری کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪ROCHEMUF-SYSTEME‬‬
‫‪Seegelkenkehre4‬‬
‫‪21107Hamburg,Germany‬‬
‫‪Tel:49-0-40-374952-20‬‬
‫‪Fax:49-0-40-374952-55‬‬
‫‪Website:www. rochem. de‬‬

‫‪SeproSeparationSolutions‬‬
‫‪4115AvenidadelaPlata‬‬
‫‪Oceanside,CA92056‬‬
‫‪Tel:760/630-9643‬‬
‫‪Fax:760/630-9118‬‬
‫‪148‬‬
‫‪Website:www. sepromembranes. com‬‬
‫‪sa envitech -70‬‬
‫ش��رکت ‪ SA Envitech‬در زمینه تحقیق‪ ،‬توس��عه و فروش فناوری‌ها و مواد جدید برای تصفی��ه آب‪ ،‬رفع آلودگی از نقاط‬
‫آلوده‪ ،‬خالص‌س��ازی آب‪ ،‬و انرژی‌های جایگزین فعالیت می‌کند‪ .‬این ش��رکت روی توس��عه و تولید مواد نانوس��اختار برای‬
‫بخش‌های محیط زیست و انرژی کار کرده و اختراعات بین‌المللی زیادی در این حوزه‌ها در اختیار دارد‪.‬‬
‫‪ SA Envitech‬ی��ک فراین��د فیلتراس��یونی ب��ا ن��ام ‪ EWAT‬اب��داع ک��رده اس��ت ک��ه می‌توان��د در رف��ع ان��واع‬
‫مختلف��ی از آالینده‌ه��ا از فاض�لاب م��ورد اس��تفاده ق��رار بگی��رد‪ EWAT .‬از چندی��ن مرحل��ه تش��کیل می‌ش��ود‪:‬‬

‫ •یک فرایند انعقاد الکتریکی؛‬

‫ •فیلتراسیون با استفاده از ‪( RECAM‬جاذب اختصاصی کربنی نانوساختار این شرکت)؛‬
‫ •یک فرایند فتوکاتالیزوری با استفاده از دی‌اکسید تیتانیوم و ‪.RECAM‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SAENVITECH‬‬
‫‪ViaRoma,114‬‬
‫)‪20040CavenagodiBrianza(MI‬‬
‫‪Italy‬‬
‫‪Tel:390295338029‬‬
‫‪Fax:390294195074‬‬
‫‪Website:www. sa-envitech. com‬‬
‫‪samms adsorbents -71‬‬
‫بخش ‪ SAMMS Adsorbents‬ش��رکت ‪ Steward Advanced Materials, Inc.‬در ماه فوریه ‪ 2006‬برای توس��عه بیش��تر و‬
‫تجاری‌س��ازی جاذب‌های ‪ SAMMS‬جهت اس��تفاده در کاربردهای زیست‌محیطی و صنایع ش��یمیایی تأسیس شد‪ .‬امتیاز این‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫فناوری از ‪ Battelle‬و آزمایشگاه ملی پاسیفیک نورث‌وسترن گرفته شده است‪.‬‬

‫گروه ‪ Steward‬بیش از ‪ 30‬س��ال اس��ت که به تولید پودرهای مغناطیس��ی پیشرفته مشغول اس��ت‪ .‬این شرکت در نظر دارد با‬
‫ترکی��ب کردن تخصص پودری ‪ Steward‬با فناوری ‪ SAMMS‬جاذب‌های خالقانه و جدیدی برای حذف فلزات س��نگین از‬
‫پساب‌ها و فرایندهای صنعتی تولید کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SAMMSADSORBENTS‬‬
‫‪1245E.38thSt.‬‬
‫‪Chattanooga,TN37407‬‬
‫‪Tel:423/468-1823‬‬
‫‪Website:www. SAMMSadsorbents. com‬‬
‫‪saudi nanotechnology co. -72‬‬
‫‪ Saudi Nanotechnology‬اولین ش��رکت در عربس��تان اس��ت که در این زمینه تخصص دارد‪ .‬هدف این شرکت استفاده از‬
‫فن��اوری نان��و در کاربردهای مربوط به آب اس��ت که دلیل آن هزینه باالی نمک‌زدایی از آب دریا در عربس��تان س��عودی و‬
‫خاورمیانه است‪.‬‬
‫دفتر مرکزی این ش��رکت در جده خواهد بود و چندین دفتر در نقاط مختلف عربس��تان دایر خواهد کرد‪ .‬رئیس این شرکت‬
‫شاهزاده بدر بن سعود است‪.‬‬

‫‪seldon technologies -73‬‬

‫‪149‬‬ ‫فناوری اصلی شرکت ‪ Seldon‬یک ماده بی‌بافت نانوساختار به نام ‪ Nanomesh‬است که با استفاده از یک فرایند مقیاس‌پذیر‬
‫نواری تولید می‌ش��ود‪ .‬این محصول فیلتراس��یونی بر نانولوله‌های کربنی اس��توار بوده و به عنوان یک ماده جاذب عمل می‌کند‬
‫که آالینده‌ها را روی س��طح خود جذب می‌نماید‪ Nanomesh .‬اس��اس محصوالت ایمن و تست‌شده ‪ Seldon‬در سه کاربرد‬
‫فیلتراسیون سیال زیر را تشکیل می‌دهد‪ :‬تصفیه آب‌های زیرزمینی‪ ،‬سوخت‪ ،‬و هوا‪.‬‬
‫محص��ول ‪ Seldon WaterBox‬از م��اده نانولوله کربنی بی‌بافت و منحصر به فرد این ش��رکت برای جذب آلودگی آب‌های‬
‫زیرزمینی اس��تفاده می‌کند‪ .‬این س��امانه بدون نیاز به حرارت‪ ،‬نور ماورای بنفش‪ ،‬ترکیبات ش��یمیایی‪ ،‬یا الکتریسیته می‌تواند به‬
‫س��رعت باکتری‌ها‪ ،‬ویروس‌ها‪ ،‬کیس��ت‌ها‪ ،‬هاگ‌ها و آالینده‌های دیگر را تا حد اس��تانداردهای تعریف‌ش��ده توسط سازمان‬
‫حفاظت محیط زیست آمریکا از آب جدا کند‪.‬‬
‫‪ WaterBox‬یک سامانه آماده استفاده است که بسته به کیفیت آب اولیه می‌تواند با استفاده از فیلترهای ‪ Nanomesh‬در روز ‪ 2650‬لیتر‬
‫آب پاکیزه تولید کند‪ .‬این واحد شامل ‪ 10‬پیش‌فیلتر قابل تعویض است تا طول عمر کارتریج فیلتر ‪ Nanomesh‬افزایش یابد‪.‬‬
‫بررسی‌های مس��تقل انجام شده توسط مرکز مساعدت فناوری تصفیه آب‪ 28‬دانش��گاه ‪( New Hampshire‬مورد تأیید سازمان‬
‫حفاظت محیط زیس��ت آمریکا) نش��ان داده اس��ت که فیلتر قرار گرفته درون ‪ WaterBox‬می‌تواند بی��ش از ‪ 99/99999‬درصد‬
‫باکتری‌ها و ‪ 99/99‬درصد آلودگی‌های ویروسی را از آب تست عمومی ‪ NSF P231‬با تیرگی و مجموع کربن آلیپایین فیلتر کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SELDONTECHNOLOGIES‬‬
‫‪P. O. Box710‬‬
‫‪Windsor,VT05089‬‬
‫‪Tel:802/674-2444‬‬
‫‪Fax:802/674-2544‬‬
‫‪Website:www. seldontechnologies. com‬‬
‫‪shayonano -74‬‬
‫تخصص ‪ ShayoNano‬در زمینه تحقیق‪ ،‬توسعه و تجاری‌سازی محصوالت و فناوری‌های نانوماده‌ای با استفاده از فناوری سنتز‬
‫امواج میکرویی (میکروویو) این ش��رکت اس��ت که به صورت اختراع به ثبت رس��یده است‪ .‬بنا بر گفته این شرکت‪ ،‬این روش‬
‫‪28. Water Treatment Technology Assistance Center‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫س��نتزی امکان تولید ارزان محصوالت باکیفیت را برای ‪ ShayoNano‬ایجاد می‌کند‪ .‬این شرکت برای کاربردهای تصفیه آب‬
‫یک نانورس سنتزی با ویژگی‌های جذبی خوب به نام ‪ Indonite‬تولید می‌کند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SHAYONANO‬‬
‫‪24BoonLayWay,Tradehub21,#01-67‬‬
‫‪Singapore609969.‬‬
‫‪Tel:6567954950‬‬
‫‪Fax:6567957562‬‬
‫‪Website:www. shayonano. com‬‬
‫‪siemens ag -75‬‬
‫زیمنس یک شرکت جهانی با محصوالت بسیار متنوع است که بیش از ‪ 150‬سال پیش تأسیس شده و فعالیت اصلی آن روی‬
‫الکترونیک و مهندسی برق است‪ .‬گروه‌های کسب و کاری زیمنس عبارتند از‪:‬‬
‫ •اطالعات و ارتباطات؛‬
‫ •اتوماسیون و کنترل؛‬
‫ •تولید برق؛‬
‫ •حمل و نقل؛‬
‫ •پزشکی؛‬
‫ •روشنایی‪.‬‬
‫این شرکت در بیش از ‪ 190‬کشور فعالیت دارد‪ .‬در سال ‪ 2009‬فروش زیمنس ‪ 104‬میلیارد دالر گزارش شده است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2004‬گروه فناوری‌های آب زیمنس ش��رکت ‪ USFilters‬را خریداری کرد‪ .‬این ش��رکت یکی از ارائه‌دهندگان پیشرو‬
‫‪150‬‬
‫تجهیزات و خدمات تصفیه آب و فاضالب برای واحدهای شهری و صنعتی و مؤسسات مختلف در آمریکای شمالی به شمار می‌رود‪.‬‬
‫‪ Memcor‬که یک واحد خالص‌سازی آب با حجم باالست‪ ،‬جزئی از این خرید بود‪ .‬محصوالت ‪ Memcor‬شامل میکروفیلتراسیون‬
‫پیوسته (‪ CMF ،)CMF‬شناور‪ ،‬و سامانه‌های راکتور زیستی غشایی مبتنی بر غشاهای میکروفیلتراسیونی شناور است‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2006‬زیمنس محصول ‪ Memcor UF‬را به بازار عرضه کرد‪ .‬این ش��رکت با اس��تفاده از مدول‌های الیاف توخالی‬
‫‪ Memcor‬س��امانه‌های اولترافیلترس��یونی ش��ناور و تحت‌فش��ار برای تصفی��ه آب آش��امیدنی تولید می‌کند‪ .‬ای��ن واحدها به‬
‫صورت قطعات یا س��امانه‌های بسته‌بندی‌ش��ده ارائه می‌ش��وند‪ .‬در س��امانه ‪ Silverback‬زیمنس از فناوری غشاهای سرامیکی‬
‫میکروفیلتراسیونی یا اولترافیلتراسیونی جریان متقاطع برای خالص‌سازی آب آلوده وان‌های شستشوی آبی استفاده می‌شود‪.‬‬
‫شرکت زیمنس در سال ‪ 2007‬قراردادی با شرکت ‪ Inge AG‬مبنی بر فروش مدول‌های الیاف توخالی اولترافیلتراسیونی ‪ Inge‬با نام تجاری‬
‫‪ Multibore‬در آمریکا‪ ،‬استرالیا‪ ،‬نیوزیلند‪ ،‬و انگلیس امضا کرد‪ .‬مدول‌های این شرکت در تصفیه آب آشامیدنی‪ ،‬آب صنعتی و فاضالب به‬
‫کار می‌روند‪ .‬گروه سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکت زیمنس یکی از ‪ 6‬شرکتی است که روی ‪ Inge‬سرمایه‌گذاری کرده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SIEMENSAG‬‬
‫‪Wittelsbacherplatz2‬‬
‫‪D-80333Munich,Germany‬‬
‫‪Tel:498963600‬‬
‫‪Website:www. siemens. com‬‬
‫‪CEO:PeterLöscher‬‬
‫‪PresidentandCEO-SiemensWaterTechnologies:CharlesGordon‬‬

‫‪sinomem technology. , ltd. /suntar membrane technology -76‬‬

‫شرکت ‪ Sinomem/Suntar‬عناصر غشایی اولترافیلتراسیونی پلی‌آمیدی مسطح و سامانه‌های فیلتراسیونی پیشرفته (با استفاده از‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫این عناصر) تولید می‌کند‪ .‬این ش��رکت همچنین تعدادی فرایند غش��ایی اختصاصی برای استفاده در داروسازی‪ ،‬صنایع غذایی‪،‬‬
‫صنایع شیمیایی و مواد رنگی‪ ،‬و تصفیه آب و فاضالب ارائه می‌دهد‪.‬‬
‫در سال ‪ 2005‬شرکت ‪ ItN Nanovation‬یک تمایل‌نامه همکاری با شرکت ‪ Suntar‬برای تشکیل یک شرکت سرمایه‌گذاری‬
‫خطرپذیر با هدف تولید و توزیع عناصر غش��ایی س��رامیکی لوله‌ای میکروفیلتراس��یونی و اولترافیلتراس��یونی امضا کرد‪ .‬شرکت‬
‫‪ 50/1 ItN Nanovation‬درصد س��هام ش��رکت توزیعی و ‪ 49/9‬درصد سهام شرکت تولیدی را در اختیار دارد‪ .‬همچنین در سال‬
‫‪ 2005‬شرکت ‪ Sinomem‬پنجاه درصد از سهام شرکت آلمانی تولید کننده غشا‪ Microdyn-Nadir GmbH ،‬را خریداری کرد‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SINOMEMTECHNOLOGY. ,LTD. /SUNTARMEMBRANETECHNOLOGY‬‬
‫‪10AngMoKioSt.65‬‬
‫‪#06-10Techpoint569059‬‬
‫‪Singapore‬‬
‫‪Tel:65-64816966‬‬
‫‪Fax:65-64816066‬‬
‫‪Website:www. sinomem. com‬‬
‫‪sirem -77‬‬
‫شرکت ‪ SiREM‬در سال ‪ 2001‬تأسیس شده و به ارائه خدمات و محصوالت مربوط به تصفیه آب‌های زیرزمینی می‌پردازد‪.‬‬
‫تمرکز این ش��رکت روی حالل‌های کلردار‪ ،‬پرکلرات‪ ،‬و ترکیبات ش��یمیایی مقاوم دیگر اس��ت‪ .‬محصوالت و خدمات این‬
‫شرکت عبارتند از‪:‬‬
‫ •رفع زیستی آلودگی‌ها؛‬
‫‪151‬‬ ‫ •آهن صفرظرفیتی نانومقیاس و مطالعات مربوط به قابلیت استفاده از روش اکسیداسیون شیمیایی در تصفیه؛‬
‫ •عیارهای ژنتیک مولکولی برای باکتری‌های تجزیه‌کننده ترکیبات کلردار؛‬
‫ •کشت‌های زیست‌فزونی‪29‬؛‬
‫ •محصوالت و فرایندهای مربوط به اکسیداسیون شیمیایی درجا‪.‬‬
‫‪ SiREM‬مطالعاتی در زمینه امکان اس��تفاده از نانوآهن در پاک‌سازی چندین نقطه آلوده فدرال و شخصی انجام داده است‪.‬‬
‫مطالع��ات این ش��رکت روی نانوآهن کارایی ای��ن نانوماده را در رفع بس��یاری از آلودگی‌های آب‌ه��ای زیرزمینی از جمله‬
‫تری‌کل��رو اتان و دی‌کلرو اتان‪ ،‬تتراکلرید کربن و کلروفرم‪ -1،1،1 ،‬تری‌کلرواتان‪ ،‬تری‌کلروفلوئورو متان‪ ،‬اتیلن دی‌برومید‪،‬‬
‫نیترات‪-n ،‬نیتروزو دی‌متیل آمین (‪ )NDMA‬و تری‌کلرو پروپان ثابت کرده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SIREM‬‬
‫‪130ResearchLane,Suite2‬‬
‫‪Guelph,Ontario‬‬
‫‪Canada,N1G5G3‬‬
‫‪Tel:519/822-2265‬‬
‫‪Fax:519/822-3151‬‬
‫‪Website:www. siremlab. com‬‬
‫‪spintek -78‬‬
‫شرکت ‪ SpinTek‬سامانه‌های سانتریفیوژی و فیلتراسیونی (ثبت اختراع شده) برای تصفیه فاضالب و بازیافت یا حذف جامدات‬
‫معلق تولید کرده و به فروش می‌رس��اند‪ .‬ش��رکت ‪ Dresser Industries‬فناوری غشایی چرخشی این شرکت را که اصلی‌ترین‬
‫فناوری آن است‪ ،‬با هزینه‌ای بالغ بر ‪ 4‬میلیون دالر توسعه داده است‪.‬‬
‫‪ SpinTek‬غشاها و سامانه‌های چرخشی اسمز معکوس‪ ،‬اولترافیلتراسیونی و میکروفیلتراسیونی را به فروش می‌رساند‪ .‬محصوالت‬
‫ضدکثیفی این شرکت برای سیاالت غلیظ حاوی موادی همچون کائولن‪ ،‬التکس‪ ،‬کربنات کلسیم‪ ،‬مخمر‪ ،‬رسوبات رادیواکتیو‪،‬‬

‫‪29. bioaugmentation‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ال برای فیلتراسیون نامناسب تشخیص داده می‌شدند‪.‬‬ ‫و فاضالب‌های روغنی طراحی شده است؛ این سیاالت قب ً‬
‫در محصوالت چرخشی ‪ ،SpinTek‬غشاها به دو طرف یک صفحه پیوند داده شده و تعداد زیادی از این صفحات روی یک‬
‫میله توخالی سوار می‌شوند‪ .‬سپس این غشاها با سرعت حدود ‪ 18‬متر بر ثانیه می‌چرخند‪.‬‬
‫این ش��رکت همچنین یک سری عناصر غش��ایی ثابت نیز ارائه می‌کند که از آن جمله می‌توان به ساختارهای لوله‌ای‪ ،‬الیاف‬
‫توخالی و مارپیچی آن اش��اره کرد‪ .‬مدول‌های غش��ایی اولترافیلتراس��یونی ‪ Sparkle‬که از الی��اف توخالی و برای تصفیه آب‬
‫آشامیدنی ساخته شده‌اند‪ ،‬به عنوان بخشی از تصفیه‌کننده‌های مسکونی ‪ SparkleFilter‬به فروش می‌رسند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪SPINTEK‬‬
‫‪10851PortalDr.‬‬
‫‪LosAlamitos,CA90720‬‬
‫‪Tel:714/236-9190‬‬
‫‪Fax:714/236-9196‬‬
‫‪Website:www. spintek. com‬‬
‫‪President:WilliamGreene‬‬
‫‪stonybrook purification -79‬‬
‫هدف ش��رکت ‪ Stonybrook‬کاهش هزینه تولید آب پاکیزه از طریق اس��تفاده از یک بس��تر غشایی جدید است که موجب‬
‫افزایش جریان و کیفیت آب می‌ش��ود‪ .‬با اس��تفاده از این فناوری یکی از موانع اصلی تصفیه آب که سرعت پایین فیلتراسیون‬
‫غشایی است‪ ،‬رفع می‌شود‪ .‬فناوری ثبت شده این شرکت (اختراع ثبت شده) نتیجه سال‌ها تالش پروفسور بن چو‪ ،‬استاد برجسته‬
‫شیمی‪ ،‬و بن هسیائو‪ ،‬رئیس دانشکده شیمی دانشگاه استونی بروک در نیویورک است‪ .‬پروفسور چو و پروفسورهسیائو شرکت‬
‫‪ Stonybrook Purification‬را در سال ‪ 2007‬تأسیس کرده و سرمایه اولیه آن را تأمین کردند‪.‬‬
‫‪152‬‬
‫بنا بر گفته این شرکت‪ ،‬غشاهای معمولی چندین مشکل اساسی در طراحی دارند‪ .‬الیه پایه که استحکام ساختاری الیه نازک‬
‫اس��مز معکوس ی��ا نانوفیلتر را تأمین می‌کند‪ ،‬تخلخ��ل را تا حد ‪ 20‬یا ‪ 30‬درصد کاه��ش داده و ضخامت را افزایش می‌دهد‪.‬‬
‫ش��رکت ‪ Stonybrook‬پایه‌های معمولی را با یک چارچوب نانوالیافی س��فت که دارای تخلخل ‪ 80‬تا ‪ 90‬درصدی اس��ت‪،‬‬
‫جایگزین کرده اس��ت‪ .‬این ش��رکت همچنین الیه‌های نانوفیلتراسیون‪/‬اس��مز معکوس نازک‌تر‪ ،‬محکم‌تر و با جریان باالتری‬
‫لا جدید با چارچوب نانوالیافی ادغام کرده اس��ت؛ در ای��ن روش جدید از فناوری‌های‬‫تولی��د کرده و آن را به روش��ی کام� ً‬
‫پلیمریزاسیون‪ ،‬روکش‌دهی‪ ،‬و ایجاد چارچوب الیافی که همگی به صورت اختراع به ثبت رسیده‌اند‪ ،‬استفاده شده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪STONYBROOKPURIFICATION‬‬
‫‪86OldFieldRd.‬‬
‫‪Setauket,NY11733-1646‬‬
‫‪Tel:631/632-7793‬‬
‫‪Website:www. stonybrookpure. com‬‬
‫‪President:BenjaminHsiao‬‬
‫‪tianjin motimo membrane technology, ltd. -80‬‬
‫ش��رکت ‪ MOTIMO‬ادعا می‌کند بزرگ‌ترین تولید کننده غشاهای الیاف توخالی در جمهوری خلق چین بوده و تجهیزات‬
‫و روش‌های تولیدی پتنت ش��ده برای محصوالت غش��ایی را در اختیار دارد‪ MOTIMO .‬در س��ال ‪ 2003‬در منطقه توس��عه‬
‫اقتصادی تیانجین به عنوان یک ش��رکت خطرپذیر مشترک میان ش��رکت ‪Tianjin Motian Membrane Engineering and‬‬
‫‪Technology Co. , Ltd‬؛ وش��رکت ‪ Lam Environmental‬تأس��یس ش��د تا با اس��تفاده از فناوری‌های غشایی به توسعه فعال‬
‫روش‌های تصفیه و جداسازی آب بپردازد‪.‬‬
‫بنا بر گزارش‌ها کارخانه این شرکت با ظرفیت تولید ‪ 3‬میلیون متر مربع در سال بزرگ‌ترین مرکز تولید غشاهای الیاف توخالی‬
‫در چین است‪ .‬در این کارخانه بیش از ‪ 100‬دانشمند‪ ،‬تکنسین‪ ،‬عوامل تولید‪ ،‬و متخصصان مدیریتی به کار مشغول هستند‪.‬‬
‫‪ MOTIMO‬عمدت��اً ب��ا اس��تفاده از الی��اف توخال��ی ‪ PVDF‬مجموعه کامل��ی از مدول‌های غش��ایی میکروفیلتراس��یونی و‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫اولترافیلتراسیونی را تولید می‌کند‪ .‬این غشاهای ساخته شده از الیاف توخالی ‪ PVDF‬با نام تجاری ‪ Flat Plat‬فروخته شده و در‬
‫کاربردهای مربوط به غشاهای غوطه‌ور (همانند ‪MBR‬ها) به کار می‌روند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪TIANJINMOTIMOMEMBRANETECHNOLOGY,LTD.‬‬
‫‪11thSt. ,No.60‬‬
‫‪EconomicDevelopmentZone‬‬
‫‪Tianjin‬‬
‫‪China300457‬‬
‫‪Tel:86-022-66230233‬‬
‫‪Fax:86-022-66230131‬‬
‫‪E-mail:sales@motimo. com‬‬
‫‪Website:www. motimo. com. cn/en/‬‬
‫‪LiXinMin,GeneralManager‬‬
‫‪toda kogyo -81‬‬
‫این ش��رکت به ش��کلی فعاالنه به توسعه کاربردهای جدید برای اکسید آهن می‌پردازد‪Toda Kogyo .‬بنگاال (ماده رنگزا)‪،‬‬
‫‪30‬‬

‫مواد فریتی‪ ،‬مواد ذخیره مغناطیس��ی‪ ،‬مواد الکتروفتوگرافیکی‪ ،‬و مواد کارکردی و زیست‌محیطی تولید می‌کند‪ .‬همچنین برای‬
‫رفع آلودگی آب‌های زیرزمینی محصولی انحصاری با نام ‪(RNIP‬ذرات آهن نانومقیاس واکنش‌پذیر‪ )31‬ارائه داده است‪.‬‬
‫‪ RNIP‬از یک هسته آهنی و یک پوسته مغناطیسی (‪ )Fe3O4‬تشکیل می‌شود‪ .‬این محصول به شکل یک دوغاب آبکی برای‬

‫‪153‬‬ ‫تصفیه سفره‌های آب زیرزمینی ارائه می‌شود‪.‬‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪TODAKOGYO‬‬
‫‪1-4Meijishinkai‬‬
‫‪Otake,Hiroshima739-0652‬‬
‫‪Japan‬‬
‫‪Tel:81-827-57-0055‬‬
‫‪Fax:81-827-57-0066‬‬
‫‪Website:www. todakogyo. co. jp‬‬
‫‪toray industries -82‬‬
‫گروه ‪ Toray‬که یکی از تولیدکنندگان برتر مواد س��نتزی اس��ت‪ ،‬یک شرکت بزرگ چندمحصولی است که در ‪ 18‬کشور‬
‫دارای شرکت‌های زیرمجموعه و همکاران تجاری است‪ Toray Industries, Inc. .‬که در سال ‪ 1926‬تأسیس شده است‪ ،‬ابتدا‬
‫در زمینه تولید الیاف و منسوجات صنعتی فعال بود‪ .‬این شرکت توانایی خود در زمینه ریسیدن الیاف را به تولید غشاهای الیافی‬
‫توخالی تبدیل کرد و در سال ‪ 1978‬یک غشای اسمز معکوس را روانه بازار نمود‪.‬‬
‫این شرکت سه دفتر مرکزی در دنیا دارد‪:‬‬
‫ •‪ Toray Industries‬در ژاپن؛‬
‫ •‪ Toray Membrane‬اروپا در ‪ Munchenstein‬سوئیس؛‬
‫ •‪ Toray Membrane‬آمریکا در ‪ Poway‬کالیفرنیا‪.‬‬
‫کسب و کار غشایی شرکت ‪ Toray‬روی مدول‌های اسمز معکوس تمرکز دارد‪ .‬عناصر اسمز معکوس مارپیچی این شرکت‬
‫با نام ‪ Romembra‬به ش��کل غشاهای کامپوزیتی متشکل از پلی‌آمید دارای پیوندهای عرضی (سری ‪ )SU‬و یا غشاهای استات‬
‫سلولز غیرمتقارن (سری ‪ )SC‬برای نمک‌زدایی از آب دریا و آب لب‌شور به کار می‌روند‪ .‬شرکت ‪ Toray‬همچنین محصوالت‬
‫نانوفیلتراسیونی تولید می‌کند (سری ‪.)UTC‬‬

‫‪30. Bengala‬‬
‫‪31. Reactive Nanoscale iron particles‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪TORAYINDUSTRIES‬‬
‫‪MembraneProductsDept.‬‬
‫‪HeadOffice‬‬
‫‪TorayBuilding‬‬
‫‪8-1,Mihama1-chome,Urayasu,Chiba279-8555‬‬
‫‪Japan‬‬
‫‪Tel:81-47-350-6030‬‬
‫‪Fax:81-47-350-6066‬‬
‫‪Website:www. toray. com‬‬
‫‪CEO-TorayIndustries:ToshiakiNishiike‬‬
‫‪toyobo co. , ltd. -83‬‬
‫‪ Toyobo‬ابتدا در سال ‪ 1882‬به عنوان یک شرکت نساجی شروع به کار کرد و سپس کسب و کار خود را به الیاف سنتزی‪،‬‬
‫پالستیک‌ها و محصوالت مربوط به علوم زیستی تغییر داد‪ .‬در ‪ 6‬سال اخیر این شرکت دوباره روی محصوالت نساجی تمرکز‬
‫یافته و در عین حال کس��ب و کارهای اختصاصی و بس��یار رقابت‌پذیر خود‪ ،‬یعنی پالستیک‌های کارکردی‪ ،‬الیاف با کارایی‬
‫باال‪ ،‬و غشاهای مورد استفاده در نمک‌زدایی از آب دریا را توسعه داده است‪.‬‬
‫‪ Toyobo‬یکی از معدود تولیدکنندگان مدول‌های غش��ایی اس��مز معکوس متشکل از الیاف توخالی سلولز است که هنوز به‬
‫تولید این محصول ادامه می‌دهد‪ .‬بر خالف کامپوزیت‌های فیلم نازک‪ ،‬تحمل تری‌اس��تات س��لولز (‪ )CTA‬در برابر کلر بسیار‬
‫باال بوده و در نتیجه سامانه‌های حاوی ‪ CTA‬می‌توانند از کلر به عنوان ماده ضدعفونی‌کننده استفاده کنند‪.‬‬
‫‪ Toyobo‬ادعا کرده اس��ت که در س��ال‌های اخیر یک عنصر اس��مز معکوس الیاف توخالی پیش��رفته تولید کرده اس��ت که‬
‫‪154‬‬
‫نفوذپذیری باالتری در برابر آب داشته و می‌تواند فشارهای بیشتری را تحمل کند‪ .‬این مدول پیشرفته در تصفیه‌خانه ‪Fukuoka‬‬
‫که با ظرفیت تولید ‪ 52995‬مترمکعب آب در روز بزرگ‌ترین تصفیه‌خانه آب دریا در ژاپن محس��وب می‌ش��ود‪ ،‬نصب شده و‬
‫به شکلی گسترده در عربستان سعودی و خاورمیانه به کار می‌رود‪.‬‬
‫در سال ‪ 2009‬فروش این شرکت ‪ 4‬میلیارد دالر گزارش شده است‪ .‬فروش مدول‌های اسمز معکوس بخشی از کسب و کار‬
‫علوم زیستی ‪ Toyobo‬را تشکیل می‌دهد که در سال ‪ 2009‬معادل ‪ 362‬میلیون دالر بوده است‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪TOYOBOCO. ,LTD.‬‬
‫‪2-8,DojimaHama2-chome‬‬
‫‪Kita-ku,Osaka530-8230‬‬
‫‪Japan‬‬
‫‪Tel:81-6-6348-3191‬‬
‫‪Fax:81-6-6348-3206‬‬
‫‪Website:www. toyobo. co. jp/e/index. htm‬‬

‫‪trisep corp. -84‬‬

‫‪ TriSep Corp.‬خط کاملی از محصوالت غشایی اسمز معکوس و نانوفیلتراسیونی مارپیچی را تولید می‌کند‪ .‬این شرکت در‬
‫سال ‪ 1991‬کل کسب و کار تولید غشاهای مارپیچی شرکت ‪ DuPont‬و غشاهای کامپوزیتی پتنت‌شده ‪ 20-X‬پلی‌آمید‪-‬اوره‬
‫آن را خریداری کرد؛ غشاهای کامپوزیتی ‪ X-20‬مقاومت زیادی در برابر کثیفی داشته و از نرخ باالی دفع سیلیکا برخوردارند‪.‬‬
‫توسعه و تجاری‌سازی کامپوزیت فیلم نازک ‪ X-20‬توسط شرکت ‪ TriSep‬تکمیل شده و در حال حاضر این ماده قلب اصلی‬
‫محصوالت ‪ TriSep‬را شکل می‌دهد‪.‬‬
‫در سال ‪ 2004‬این شرکت یک غشای مارپیچی اولترافیلتراسیونی کامپوزیتی با نام ‪ SpiraSep‬برای فیلتراسیون آب آشامیدنی‬
‫و آب فرایندی وارد بازار کرد؛ این محصول را می‌توان با استفاده از جریان معکوس سیال تمیز کرد‪ .‬این غشای پلی اترسولفونی‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫در مقایس��ه با غش��اهای الیاف توخالی مقرون‌به‌صرفه‌تر و مطمئن‌تر بوده و مش��کالت مربوط به الیه‌الیه شدن و یا خراب شدن‬
‫الیه چسبندگی در آن حل شده است؛ این مشکالت به طور معمول زمانی روی می‌دهند که فشار آب فیلتر شده از فشار آب‬
‫خوراک باالتر باشد‪ .‬این شرکت از یک پارچه پایه با پرداخت سطحی مناسب همراه با یک قالب‌گیری غشایی جدید استفاده‬
‫کرده و چس��بندگی غش��ا را افزایش داده اس��ت‪ .‬در مقایسه با محصوالت الیاف توخالی قابل شستش��و با جریان برگشتی‪ ،‬این‬
‫غشاهای مارپیچی جدید دچار مشکل شکست الیاف در غلظت‌های باالی جامد نشده و هزینه کمتری نیز دارند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪TRISEPCORP.‬‬
‫‪93S.LaPateraLn.‬‬
‫‪Goleta,CA93117‬‬
‫‪Tel:805/964-8003‬‬
‫‪Fax:805/964-1235‬‬
‫‪Website:www. trisep. com‬‬
‫‪vina filter co, ltd. -85‬‬
‫‪ Vina Filter‬که در پارک ملی صنایع زیس��ت‌محیطی ‪ Suzhou‬قرار دارد‪ ،‬یک ش��رکت چینی اس��ت که روی تولید مواد و‬
‫کاربردهای فیلتراسیونی جدید برای تصفیه آب و فاضالب و خالص‌سازی گاز کار می‌کند‪ .‬این شرکت ادعا کرده است که در‬
‫زمینه طراحی غشاها و سامانه‌ها در چین پیشرو است‪ Vina Filter .‬غشاهای الیاف توخالی میکروفیلتراسیونی و اولترافیلتراسیونی‪،‬‬
‫غشاها و کاست‌های صفحه‌ای مسطح برای تصفیه فاضالب‪ ،‬عناصر لوله‌ای ساخته شده از ‪ PVDF‬و پلی اترسولفون‪ ،‬و فیلترها و‬
‫سامانه‌های مورد استفاده در تصفیه آب برای مصارف تجاری یا مسکونی را تولید کرده و صادر می‌کند‪.‬‬

‫‪155‬‬ ‫‪VINAFILTERCO,LTD.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪JinZhuangStreet,‬‬
‫‪SuzhouNewDistrictNo.60‬‬
‫‪China‬‬
‫‪Tel:+8651268312970‬‬
‫‪Fax:+8651269202214‬‬
‫‪Website:www. vinafil. com‬‬
‫‪waterstyle holdings, inc. (wsh) -86‬‬
‫ماه دسامبر ‪ 2008‬میان ‪ WSH‬و دانشگاه کالیفرنیا در لوس‌آنجلس (‪ )UCLA‬قرارداد واگذاری امتیاز مالکیت فکری مربوط‬
‫به سامانه‌های پیشرفته آب‪ ،‬خدمات و فناوری‌های نمک‌زدایی‪ ،‬بازیافت و استفاده مجدد از آب و پایداری منابع آبی امضا شد‪.‬‬
‫بر اس��اس این واگذاری‪ WSH ،‬امتیاز انحصاری و جهانی این فناوری‌ها را که در مرکز تحقیقات فناوری آب ‪ UCLA‬توسعه‬
‫یافته بودند‪ ،‬به دست آورد‪.‬‬
‫این قرارداد شامل فناوری‌های زیر بود‪:‬‬
‫ •غشاهای نانوساختار برای نمک‌زدایی نانوفیلتراسیونی و اسمز معکوس؛‬
‫ •فرایندهای نمک‌زدایی از آب با میزان بازیافت باال؛‬
‫ •پایشگرهای فرایند غشایی؛‬
‫ •روش‌های بهینه‌سازی فرایند؛‬
‫ •سامانه‌های آب هوشمند‪.‬‬
‫این فناوری‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که یک راهکار چندابزاری برای بهبود فراوری آب با استفاده از غشاها فراهم نمایند‪.‬‬
‫خود این غشاها با استفاده از یک فرایند جدید برای نانوساختاری کردن سطوح ساخته می‌شوند؛ این فرایند امکان ایجاد یک‬
‫الیه بُرس��ی پلیمری با چگالی و یکنواختی باال را فراهم می‌آورد‪ .‬بدین ترتیب تمایل غش��ا به جرم‌های معدنی کاهش یافته و‬
‫مقاومت آن در برابر کثیفی افزایش می‌یابد‪ .‬این روش امکان تنظیم ویژگی‌های غشا برای کاربردهای دشوار مربوط به تصفیه‬
‫آب را ایجاد می‌کند‪.‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫)‪WATERSTYLEHOLDINGS,INC.(WSH‬‬
‫‪10960WilshireBoulevard,Suite950‬‬
‫‪LosAngeles,CA90024‬‬
‫‪Tel:310/268-9494‬‬
‫‪Fax:310/268-9191‬‬
‫‪Website:http://h2ostyle. us/waterstyle/indexp. html‬‬
‫‪woongjin chemical -87‬‬
‫ال با نام ‪ Saehan Industries‬شناخته می‌شد‪ ،‬در سال ‪ 1972‬به عنوان تولیدکننده الیاف‬‫شرکت ‪ Woongjin Chemical‬که قب ً‬
‫و با س��رمایه اولیه و فناوری ش��رکت ‪ Cheil Synthetic Fiber, Inc.‬تأس��یس ش��د‪ Cheil Synthetic Fiber .‬یکی از شرکای‬
‫تجاری سامس��ونگ اس��ت‪ Saehan .‬در سال ‪ 1996‬از گروه سامسونگ جدا شده و غش��اهای اسمز معکوس خود را به عنوان‬
‫اولین غشاهای اسمز معکوس در کره تولید کرد‪.‬‬
‫این شرکت دارای دو زیرمجموعه کسب و کاری الیاف و محیط زیست است‪ .‬بخش الیاف چهار گروه از محصوالت زیر را‬
‫تولید می‌کند‪ :‬رشته‌های پلی‌استری‪ ،‬الیاف پنبه‌ای پلی‌استری‪ ،‬منسوجات بافت‌دار و کارکردی (همچون منسوجات ساخته شده‬
‫از الیاف س��نتزی‪ ،‬الیاف طبیعی و الیاف مخلوط) و محصوالت تراش��ه‌ای‪ .‬بخش محیط زیس��ت نیز فیلترهایی همچون غشاهای‬
‫اس��مز معکوس و نانوفیلتراسیونی‪ ،‬ورقه‌های پالستیکی‪ ،‬و صفحات ‪( PET‬پلی اتیلن‌ترفتاالت) مقاوم در برابر ترکیبات شیمیایی‬
‫را به بازار ارائه می‌کند‪.‬‬
‫‪ Woongjin‬از طریق واحد ‪ CSM‬به تولید غش��اهای اس��مز معکوس برای نمک‌زدایی از آب دریا‪ ،‬غشاهای اسمز معکوس‬
‫‪32‬‬

‫برای کاربردهای مس��کونی‪ ،‬تجاری و صنعتی‪ ،‬غش��اهای اسمز معکوس مقاوم در برابر کثیفی‪ ،‬و غشاهای میکروفیلتراسیونی و‬
‫اولترافیلتراسیونی برای کاربردهای صنعتی مختلف می‌پردازد‪.‬‬
‫‪156‬‬
‫این ش��رکت در س��ال ‪ 2008‬اولین مدول غشایی اس��مز معکوس مقاوم در برابر کلر را تولید کرد‪ .‬بنا بر ادعای ‪،Woongjin‬‬
‫مقاومت این محصول در برابر کلر ‪ 6‬برابر بیشتر از مقاومت محصوالت رقیب است‪.‬‬
‫فروش ‪ Woongjin‬در سال ‪ 2009‬حدود ‪ 700‬میلیون دالر بود‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪WOONGJINCHEMICAL‬‬
‫‪ASPOBldg.254-8‬‬
‫‪Gongdeok-dong,Mapo-gu,‬‬
‫‪Seoul,Korea‬‬
‫‪Tel:82-2-3279-7000‬‬
‫‪Fax:82-2-3279-7062‬‬
‫‪Website:www. csmfilter. com‬‬
‫‪CEO:GwangEopPark‬‬
‫‪yuasa membrane systems co. , ltd -88‬‬
‫گروه ژاپنی ‪ Yuasa‬در س��ال ‪ 1666‬تأس��یس شد‪ .‬این ش��رکت در زمینه ابزارهای ماشینی‪ ،‬ماشین‌آالت صنعتی‪ ،‬تهویه مطبوع‪،‬‬
‫تجهیزات خانه‌س��ازی و لوازم س��اختمانی فعال اس��ت‪ .‬سامانه‌های سیالی‪ ،‬ماش��ین‌آالت ساخت و س��از و مواد غذایی از دیگر‬
‫محصوالت این ش��رکت به شمار می‌روند‪ Yuasa .‬با اس��تفاده از تخصص خود در زمینه جداکننده باتری‌های لیتیومی به توسعه‬
‫فناوری‌های غشایی برای فیلتراسیون دقیق پرداخته است‪ .‬شرکت ‪ Yuasa Membrane Systems‬در سال ‪ 2002‬تأسیس شد‪.‬‬
‫این ش��رکت یک غش��ای صفحه‌ای مس��طح میکروحفره‌ای به نام ‪ Yumicron‬تولید کرده است که می‌تواند در زمینه فراوری‬
‫مواد غذایی‪ ،‬الکترونیک‪ ،‬پزش��کی‪ ،‬داروس��ازی‪ ،‬انرژی و صنایع دیگر به کار رود‪ .‬این غش��ا با ضخامت ‪ 0/1‬تا ‪ 0/2‬میلی‌متر از‬
‫اندازه حفرات یکنواخت بین ‪ 0/2‬تا ‪ 2/5‬میکرون‪ ،‬اس��تحکام مکانیکی باال‪ ،‬و مقاومت شیمیایی و حرارتی زیاد برخوردار است‪.‬‬
‫فیلترهای کارتریجی ‪ Yumicron‬از غشاهای تاخورده ‪ Yumicron‬با ‪ 5‬غشای انتخابی مختلف با اندازه حفرات اسمی ‪،0/4 ،0/2‬‬
‫‪32. Customer Satisfaction Membrane‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫‪ 0/9 ،0/6‬و ‪ 2/5‬میکرون ساخته می‌شوند‪ .‬غشاهای اولترافیلتراسیونی و میکروفیلتراسیونی الیاف توخالی پلی‌استایرنی ‪ Yuasa‬به‬
‫شکل کارتریج با نام تجاری ‪ Hollowstar‬و به شکل مدول‌های شناور با نام تجاری ‪ Yumiclean‬فروخته می‌شوند‪.‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬
‫‪YUASAMEMBRANESYSTEMSCO. ,LTD.‬‬
‫‪YuasaOmoriBldg.‬‬
‫‪4-8-1Omori-kitaOhta-ku‬‬
‫‪143-0016Tokyo,Japan‬‬
‫‪Tel:81354717310‬‬
‫‪Fax:8135477320‬‬
‫‪Website:www. ymst. co. jp/us/‬‬
‫‪President:KengoNagai‬‬
‫‪zeox performance minerals, llc -89‬‬
‫شرکت ‪ Zeox‬محصوالت پیشرفته‌ای برای استفاده در مواد سیمانی‪ ،‬تصفیه آب و هوا‪ ،‬و کاربردهای کاتالیزوری تولید می‌کند‪.‬‬
‫این شرکت دارای تجهیزاتی برای فراوری سنگ معدن غیرفلزی تجاری همچون زئولیت‌های بسیار خالص یا ‪diatomaceous‬‬
‫‪ earth‬است‪ .‬در سال ‪ 2007‬این شرکت کنترل ‪ Nano Clays LLC‬را که در حال حاضر به نام ‪Zeox Performance Materials‬‬
‫شناخته می‌شود‪ ،‬در دست گرفت‪ Performance Materials .‬دارای فناوری اختصاصی و ثبت شده در زمینه نانوکامپوزیت‌های‬
‫رس‪/‬پلیمر‪ ،‬نانوکامپوزیت‌های نانولوله کربنی‪/‬پلیمر‪ ،‬مواد فعال س��طحی‪ ،‬و فراوری حالت جامد اس��ت‪ .‬فیلتراس��یون آب و هوا‬
‫حوزه‌های هدف برای تجاری‌سازی محصوالت جدید این شرکت به شمار می‌روند‪.‬‬

‫‪157‬‬ ‫‪ZEOXPERFORMANCEMINERALS,LLC‬‬
‫آدرس و مشخصات تماسی‪:‬‬

‫‪P. O. Box509‬‬
‫‪Tucson,AZ85652‬‬
‫‪Tel:520/744-6667‬‬
‫‪Fax:520/744-7770‬‬
‫‪Website:www.zeoxpm.com‬‬
‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫‪158‬‬
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

‫ضمیمه‬

‫‪159‬‬
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

‫ضمیمه‬
.‫ آورده شده است‬2010 ‫ تا‬2005 ‫در جدول‌های زیر پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب بین سال‌های‬

2010 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:18 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Macrocyclic modules comprising linked cyclic ‫ آگوست‬3
Covalent Partners,
LLC (Hayward, CA)
synthon units for use in the formation of selec- 7,767,810 2010
tively permeable membranes

Eastern Michigan Uni- Nanoporous and microporous solvogels and ‫ جوالی‬20

versity (Ypsilanti, MI) nanolatexes by microemulsion polymerization
7,759,401 2010

Eastern Michigan Uni- Nanoporous and microporous solvogels and ‫ جوالی‬20

versity (Ypsilanti, MI) nanolatexes by microemulsion polymerization
7,759,401 2010

Lignocellulose-based anion-adsorbing medium

AG Bio Tech, LLC (LAM) and process for making and using same ‫ جوالی‬20
(Tallahassee, FL) for the selective removal of phosphate and arse-
7,758,756 2010
nic anionic contaminants from aqueous solutions
California Institute of
Technology (Pasadena, Water treatment by dendrimer-enhanced filtration
CA)
7,758,755
‫ جوالی‬20
2010 160
California Institute of ‫ جوالی‬20
Technology (Pasadena, Water treatment by dendrimer-enhanced filtration 7,758,755 2010
CA)
Sutherland; George
Treatment of aqueous compositions containing
(Fredericton, New 7,750,066 2010 ‫ جوالی‬6
contaminants
Brunswick, Canada)
The Procter & Gamble
Methods of treating water 7,749,394 2010 ‫ جوالی‬6
Co. (Cincinnati, OH)
Poseidon Resources
IP LLC (Huntington Desalination system 7,749,386 2010 ‫ جوالی‬6
Beach, CA)
Siemens Water
Technologies Corp. Method and apparatus for desalination 7,744,760 2010 ‫ ژوئن‬29
(Warrendale, PA)
The Procter & Gamble
Methods for treating water 7,740,766 2010 ‫ ژوئن‬22
Co. (Cincinnati, OH)
The Procter & Gamble
Methods for treating water 7,740,765 2010 ‫ ژوئن‬22
Co. (Cincinnati, OH)
Mirae Industrial Sys-
Treatment apparatus for excrement of rest room 7,730,558 2010 ‫ ژوئن‬8
tems Co. , Ltd. (Korea)
William Marsh Rice Fibers comprised of epitaxially grown single-
University (Houston, wall carbon nanotubes, and a method for added 7,727,504 2010 ‫ ژوئن‬1
TX) catalyst and continuous growth at the tip
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

2010 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:18 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

PURETI, Inc. (New
York, NY) Process for producing metal peroxide films 7,727,500 2010 ‫ ژوئن‬1

Sorbwater Technology Method for removal of materials from a liquid

AS (Bergen, Norway) 7,727,404 2010 ‫ ژوئن‬1
stream
Industrial Technolo-
gyResearch Institute Nano photocatalytic sol and application thereof 7,713,912 2010 ‫ می‬11
(Hsinchu, Taiwan)

Crystal Clear Tech-

nologies, Inc. (Menlo Water purifier with UV and adsorbent 7,713,496 2010 ‫ می‬11
Park, CA)

PUR Water Purifica- Water filter materials and water filters contain-
tion Products, Inc. ing a mixture of microporous and mesoporous 7,712,613 2010 ‫ می‬11
(Cincinnati, OH) carbon particles
The United States of
America as repre- Process using compact embedded electron in-
sented by the U. S. En- duced ozonation and activation of nanostructured
7,691,342 2010 ‫ آوریل‬6
161 vironmental Protection titanium dioxide photocatalyst for photocatalytic
Agency (Washington, oxidation
DC)

Akzo Nobel N. V.
(Arnhem, NL) Aqueous composition 7,691,234 2010 ‫ آوریل‬6

The University of
Manchester (Manches- Microporous polymer material 7,690,514 2010 ‫ آوریل‬6
ter, GB)

Industrial Technolo-
gyResearch Institute Nanostructured zinc oxide photocatalyst for vis-
(Hsinchu County, 7,666,385 2010 ‫ فوریه‬23
ible light and manufacturing method of the same
Taiwan)

Council of Scientific
and Industrial Re- Process for preparing silver deposited carbon
search (New Delhi, 7,662,741 2010 ‫ فوریه‬16
covered alumina catalyst
India)

Perry Equipment Corp.

(Mineral Wells, TX) Canister for treatment of contaminated fluids 7,662,291 2010 ‫ فوریه‬16

Inframat Corp.
(Farmington, CT)The Water treatment compositions and methods of
University of Houston 7,655,148 2010 ‫ فوریه‬2
making and using
(Houston, TX)
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

2009 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:19 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

In situ remediation of inorganic con-
Auburn University
taminants using stabilized zero-valent iron 7,635,236 2009 ‫ دسامبر‬22
(Auburn, AL)
nanoparticles
Lawrence Livermore
Smart membranes for nitrate removal, water
National Security, LLC 7,632,406 2009 ‫ دسامبر‬15
purification, and selective ion transportation
(Livermore, CA)
The Hong Kong
University of Science Synthesis of modified maghemite and jacob-
7,622,423 2009 ‫ نوامبر‬24
& Technology (Hong site nanoparticles
Kong, China)
Georgia Tech Research Methods of fabricating nanoscale-to-mi-
7,615,206 2009 ‫ نوامبر‬10
Corp. (Atlanta, GA) croscale structures
PUR Water Purification Water filter materials, water filters and kits
Products Inc. (Cincin- containing silver coated particles and pro- 7,614,508 2009 ‫ نوامبر‬10
nati, OH) cesses for using the same
PUR Water Purification Water filter materials, water filters and kits
Products Inc. (Cincin- containing particles coated with cationic 7,614,507 2009 ‫ نوامبر‬10
nati, OH) polymer and processes for using the same
PUR Water Purification
Products Inc. (Cincin-
Water filter materials and water filters and
7,614,506 2009 ‫ نوامبر‬10
162
processes for using the same
nati, OH)
Lehigh University
Method for treating contaminated water 7,611,637 2009 ‫ نوامبر‬3
(Bethlehem, PA)

Covalent Partners, LLC Nanofilm compositions with polymeric

7,595,368 2009 ‫ سپتامبر‬29
(Hayward, CA) components
Massachusetts Institute
Mesostructured zeolitic materials, and meth-
of Technology (Cam- 7,589,041 2009 ‫ سپتامبر‬15
ods of making and using the same
bridge, MA)
Nanosys, Inc. (Palo Nanofiber surfaces for use in enhanced sur-
7,579,077 2009 ‫ آگوست‬25
Alto, CA) face area applications
Board of Trustees of
Michigan State Univer- Ceramic membrane water filtration 7,578,939 2009 ‫ آگوست‬25
sity (East Lansing, MI)
Covalent Partners, LLC Amphiphilic molecular modules and con-
7,563,890 2009 ‫ جوالی‬21
(Hayward, CA) structs based thereon
Porous substrates, articles, systems and com-
Nanosys, Inc. (Palo
positions comprising nanofibers and methods 7,553,371 2009 ‫ ژوئن‬30
Alto, CA)
of their use and production
Bauer Energy Design, Systems and methods for disinfecting and
Inc. (Baden, ON, sterilizing by applying steam vapor contain- 7,547,413 2009 ‫ ژوئن‬16
Canada) ing low zeta potential mineral crystals
PUR Water Purification Water filter incorporating activated carbon
Products, Inc. (Cincin- particles with surface-grown carbon nano- 7,537,695 2009 ‫ می‬26
nati, OH) filaments
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

2009 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:19 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Environmental sanitizer and odor remover
Longmark Industries, for purification of foods, surfaces, air and
L. L. C. (Green Bay, water with disposable ozone generation 7,524,466 2009 ‫ آوریل‬28
WI) electrode, pressure/flow adaptable venturi
injector and aqueous phase filter device
The Board of Trustees
of the University of Il- Nanoparticles containing titanium oxide 7,521,394 2009 ‫ آوریل‬21
linois (Urbana, IL)
KWG Technology
Dendrimer fluid purification agent and article 7,507,335 2009 ‫ مارس‬24
(Hopkins, MN)
The Trustees of Stevens Methods of preparing a surface-activated
Institute of Technology titanium oxide product and of using same in 7,497,952 2009 ‫ مارس‬3
(Hoboken, NJ) water treatment processes
Crystal Clear Technolo-
gies, Inc. (Menlo Park, Adsorbent with multiple layers 7,491,669 2009 ‫ فوریه‬17
CA)
UT-Battelle, LLC (Oak
Water nano-filtration device 7,484,626 2009 ‫ فوریه‬3
Ridge, TN)
The Trustees of Stevens Methods of preparing a surface-activated
163 Institute of Technology titanium oxide product and of using same in
(Hoboken, NJ) water treatment processes
7,473,369 2009 ‫ ژانویه‬6

Nohren, Jr. ; John E.

Water treatment system 7,473,362 2009 ‫ ژانویه‬6
(St. Petersburg, FL)

2008 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:20 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

California Institute of Technol- Water treatment by dendrimer enhanced
7,470,369 2008 ‫ دسامبر‬30
ogy (Pasadena, CA) filtration
Porous UV-emitting semiconductor on
Sumitomo Electric Industries, porous substrate as sterilizing filter made
7,468,529 2008 ‫ دسامبر‬23
Ltd. (Osaka, Japan) by filtering suspended semiconductor
particles
Nanosys, Inc (Palo Alto, CA) Nanofiber surface based capacitors 7,466,533 2008 ‫ دسامبر‬16
Staschik; Udo (Winnipeg, Portable apparatus for in-transport treat-
7,459,077 2008 ‫ دسامبر‬2
Manitoba, Canada) ment of waste
Covalent Partners, LLC (Hay-
Nanofilm and membrane compositions 7,432,371 2008 ‫ اکتبر‬7
ward, CA)
Vortex-enhanced reverse osmosis filtra-
KKJ, Inc (Valley Center, CA) 7,425,265 2008 ‫ سپتامبر‬16
tion device and methods
Seldon Technologies, LLC Nanomesh article and method of using
7,419,601 2008 ‫ سپتامبر‬2
(Windsor, VT) the same for purifying fluids
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

2008 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:20 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Routberg; Alexander F.
(Huntsville, AL), Kolikov;
Victor Andreevich (St. Peters-
burg, Russia), Grigorevich; Water decontamination apparatus and
7,413,667 2008 ‫ آگوست‬19
Rutberg Philip (St. Petersburg, method
Russia), Nikolaevich; Bzatsev
Alexandz (St. Petersburg,
Russia)
Method and installation for the produc-
OTV SA (France) 7,404,898 2008 ‫ جوالی‬29
tion of lime water from deionized water
Thorpe; George W Internal UV treatment of potable water
7,396,459 2008 ‫ جوالی‬8
(Bellingham,WA) systems
Argonide Corp. (Sanford, FL) Drinking water filtration device 7,390,343 2008 ‫ ژوئن‬24
Routberg; Alexander F.
(Huntsville, AL), Kolikov;
Victor Andreevich (St. Peters-
burg, Russia), Grigorevich; Water decontamination apparatus and
7,374,693 2008 ‫ می‬20
Rutberg Philip (St. Petersburg, method
Russia), Nikolaevich; Bzatsev
Alexandz (St. Petersburg, 164
Russia)
Georgia Tech Research Corp. Large scale patterned growth of aligned
7,351,607 2008 ‫ آوریل‬1
(Atlanta, GA) one-dimensional nanostructures
W. A. Cleary Corp. (Somerset, Composition for treating groundwater
7,338,678 2008 ‫ مارس‬4
NJ) contamination
Method for removing contaminants from
U. S. EPA (Washington, DC) water using ruthenium based contaminant 7,335,307 2008 ‫ فوریه‬26
sorbents and oxidizers
Chung Shan Institute of Sci-
Photocatalytic fluorescent lamp provided
ence and Technology (Tao 7,327,087 2008 ‫ فوریه‬5
with an anatase TiO. sub. 2 coating film
Yuan, Taiwan)
The Procter & Gamble Co. Filters having improved permeability and
7,316,323 2008 ‫ ژانویه‬8
(Cincinnati, OH) virus removal capabilities

2007 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:21 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Lignocellulose-based anion-adsorbing
medium (LAM) and process for making
H2O Technologies, LLC
and using same for the selective removal 7,311,842 2007 ‫ دسامبر‬25
(Valdosta, GA)
of phosphate and arsenic anionic contami-
nants from aqueous solutions

MIOX Corp. (Albuquer- Filtration membrane and method of

7,311,831 2007 ‫ دسامبر‬25
que, NM) making same
 ‫ستاد ويژه توسعه فناوري نانو‬

2007 ،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:21 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Nano-Proprietary, Inc.
Photocatalytic process 7,300,634 2007 ‫ نوامبر‬27
(Austin, TX)
Baker Hughes Inc. (Hous-
Methods for removing metals from water 7,297,278 2007 ‫ نوامبر‬20
ton, TX)
Nanosys, Inc. (Palo Alto,
Nanofiber surface based capacitors 7,295,419 2007 ‫ نوامبر‬13
CA)

Selecto, Inc. (Suwanee, Transition metal oxide-aluminosilicate

7,288,498 2007 ‫ اکتبر‬30
GA) purification media

Eastman Kodak Co. Materials and method for making splayed

7,273,899 2007 ‫ سپتامبر‬25
(Rochester, NY) layered materials
King Technology (Hop-
Dendrimer fluid purification method 7,264,739 2007 ‫ سپتامبر‬4
kins, MN)
The Hong Kong Poly-
Method for making single-phase anatase
technic University (Hung 7,255,847 2007 ‫ آگوست‬14
titanium oxide
Hom, Hong Kong)
McMaster University (On- Asymmetric gel-filled microporous mem-
7,247,370 2007 ‫ جوالی‬24
165 tario, Canada)
Huang; Chuan-Chi (Taipei,
branes

Taiwan), Chan; Kuo-

Water cleaner as immersed in water tank 7,241,386 2007 ‫ جوالی‬10
Yuan (Chang-Hua Hsien,
Taiwan)
MT Technologies, Inc.
Biomimetic membranes 7,208,089 2007 ‫ آوریل‬24
(River Edge, NJ)
Akzo Nobel N. V. (Arn-
Aqueous composition 7,189,776 2007 ‫ مارس‬13
hem, Netherlands)
The Clorox Co. (Oakland, Multiple-component binder systems for
7,169,466 2007 ‫ ژانویه‬30
CA) porous compositeblocks
Sasol Technology (Pty)
Method of purifying Fischer-Tropsch
Ltd. (Johannesburg, South 7,166,219 2007 ‫ ژانویه‬23
derived water
Africa)

Andritz AG (Graz, Austria) Filter 7,163,622 2007 ‫ ژانویه‬16

2006،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:22 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Sasol Technology (Pty)
Method of purifying Fischer-Tropsch derived
Ltd. (Johannesburg, South 7,153,393 2006 ‫ دسامبر‬26
water
Africa)

Sasol Technology (Pty)

Method of purifying Fischer-Tropsch derived
Ltd. (Johannesburg, South 7,150,831 2006 ‫ دسامبر‬19
water
Africa)
 ‫مجموعه گزارش‌هاي رصد فناوري نانو‬

‫کاربرد فناوری نانو در تصفیه آب‬

2006،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:22 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Sasol Technology (Pty)
Method of purifying Fischer-Tropsch derived
Ltd (Johannesburg, South 7,147,775 2006 ‫ دسامبر‬12
water
Africa)
Headwaters Nanokinetix, Process for direct catalytic hydrogen peroxide
7,144,565 2006 ‫ دسامبر‬5
Inc. (Lawrenceville, NJ) production
Wisconsin Alumni
Method and apparatus for producing colloidal
Research Foundation 7,128,816 2006 ‫ اکتبر‬31
nanoparticles in a dense medium plasma
(Madison, WI)
Nanosys, Inc. (Palo Alto,
Nanofiber surface based capacitors 7,116,546 2006 ‫ اکتبر‬3
CA)
Chung Yuan Christian ‫ آگوست‬22
Chitosan membrane containing nano-inorganic
University (Chung-Li, 7,094,372
particles and the method for forming the same 2006
Taiwan)
Asahi Kasei Kabushiki Hollow thread film cartridge, hollow thread film ‫ آگوست‬1
7,083,726
Kaisha (Osaka, Japan) module using the cartridge, and tank type filter 2006
Nanosys, Inc. (Palo Alto,
Nanofiber surface based capacitors 7,057,881 2006 ‫ ژوئن‬6
CA)
King Technology Inc.
(Hopkins, MN)
Dendrimer fluid purification system and method 7,048,864 2006 ‫ می‬23 166
2005،‫ پتنت‌های مربوط به استفاده از فناوری نانو در تصفیه آب‬:23 ‫جدول‬

‫مخترع‬/‫صاحب امتیاز‬ ‫عنوان‬ ‫شماره پتنت‬ ‫تاریخ ثبت‬

Poseidon Resources Corp. (Stam-
Desalination system 6,946,081 2005 ‫ سپتامبر‬20
ford, CT)
Misty Li-Ming Chang (City of Nano diatomite and zeolite ceramic
6,942,714 2005 ‫ سپتامبر‬13
Industry, CA) crystal powder
Chemical control over ceramic
William Marsh Rice University
porosity using carboxylate-alumox- 6,936,306 2005 ‫ آگوست‬30
(Houston, TX)
anes
Environmentalcare Ltd. (Hong Fluid purification and disinfection
6,932,947 2005 ‫ آگوست‬23
Kong) device
Environmentalcare Ltd. (Hong Fluid purification and disinfection
6,932,947 2005 ‫ آگوست‬23
Kong, HK) device
Methods of preparing a surface-ac-
Trustees of Stevens Institute of tivated titanium oxide product and
6,919,029 2005 ‫ جوالی‬19
Technology (Hoboken, NJ) of using same in water treatment
processes