Antička historiografija History-center

Kao specifična vrsta intelektualne ljudske djelatnosti, historiografija postoji oko 2.500
godina. Prve korake ka historiografiji učinili su narodi Starog istoka, a temelje su joj
postavili Stari Grci. Ona je nastala kao vrsta literature i prešla veoma specifičan put do
egzaktne nauke. Vremenom se razvijala neravnomjerno i protivrječno. Njen položaj i
karakter je uvijek bio u zavisnosti od političkih, ideoloških i drugih društvenih uticaja.
Na toj osnovi nastala je pragmatičnost historiografije. Nakon spajanja sa filozofijom
historije pojavio se među njima sukob koji je postajao sve izraženiji stvarnim razvojem
historiografije u pravcu historijske nauke. I pored svih složenosti u razvoju
historiografije, može se pratiti proces njenog narastanja od vrste literature do egzaktne
nauke.

Od pojave pisma u IV mileniju stare ere može se pratiti pojava historijske svijesti koja
rezultira potrebom da se značajni događaji zabilježe. Vremenom je pisana riječ bila sve
zastupljenija na prostorima Starog Istoka, Grčke i Rima. Antička historiografija se
zasniva na epu i mitu, a glavna karakteristika joj je da historiografija sama po sebi nije u
centru pažnje.

U Staroj Grčkoj historiografija se javila kao vrsta literature sa zadatkom da da literarni

prikaz značajnih događaja iz prošlosti. Pri tome se oslanjala na neposredno saznanje i
narodno predanje. Razlikovala se od epova i mitova težnjom za objektivnim
prikazivanjem događaja, ali nije pružala potrebno objašnjenje događaja. Prvi grčki
historičari bili su logografi (grč. logos – pisano kazivanje, nasuprot epos – usmeno
kazivanje), a pojavili se se na obalam Male Azije, gdje i legendarni epovi Ilijada i Odiseja.
Na osnovu predanja i mitova nastojali su da rekonstruišu historiju grčkih plemena,
gradova, genealogiju pojedinih aristokratskih rodova i slično, a sve uz uljepšavanja kako
bi svoje djelo učinili što zanimljivijim za čitaoce. Najpoznatiji starogrčki pisci su: Hekatej
iz Mileta, Herodot iz Halikarnasa, Tukidid, Ksenofont, Platon, Aristotel, Polibije, Diodor
sa Sicilije, Gnej Pompej Trog, Plutarh i dr.

Pod uticajem grčke razvila se i rimska historiografija. Prva djela napisali su Stari Grci. U
doba punog razvoja rimskog građanskog društva u rimskoj historiografiji vladao je
poučno-pragmatični pravac, mada je rimska historiografija u pogledu kritike izvora i
objašnjenja historijskog zbivanja teško dostizala stepen grčke historiografije. Rimski
piscu su grčka djela koristili kao obrazac za pisanje vlastitih. Veoma važnu ulogu u

http://history-center.xyz/
Antička historiografija History-center

historiografiji Starog Rima imao je kult predaka, koji je bio važan u rimskoj tradiciji.
Zbog toga je historija kod Rimljana imala izraženu dozu autoriteta po pitanju ljudskih
vrlina. Prvo djelo rimske historiografije napisano je tridesetih godina III stoljeća stare
ere, a jedan od glavnih izvora koje su rimski pisci koristili bili su fasti, tj. spiskovi imena
najviših rimskih zvaničnika – magistrata, poredani po godinama. Najpoznatiji rimski
pisci su Kvitn Fabije Piktor, Marko Porcije Katon, Polibije, Gaj Salustije Krisp, Marko
Tulije Ciceron, Gaj Julije Cezar, Tit Livije, Kornelije Tacit, Anej Flor, Aul Gelije, Josip
Flavije, Gaj Svetonije Trankvil, Amijan Marcelin i dr.

Narodi Starog Istoka izgradili su najstarije civilizacijske i kulturne vrijednosti koje su

bitno uticale na ukupan civilizacijski razvoj. To se posebno odnosi na drevne narode sa
prostora Egipta, Palestine, Sirije i Mezopotamije. Ipak, o njihovim pisanim djelima se
nešto manje zna. U poznate historijske tekstove spadaju natpisi vladara posvećenih
vojnim pohodima, zatim vladarske autobiografije i hronike. Sačuvani su također i
značajni dokumentarni spomenici kao što su zakonici, akti, ugovori, izvještaji itd.
Također, dragocjen pisani spomenik ovog doba predstavlja i Biblija. Među značajnije
pisce sa staroistočnih prostora spadaju egipatski sveštenik Maneto i babilonski
sveštenik Berosos, te grčki pisci koji su pisali o narodima Starog Istoka – Ktesije,
Herodot, Diodor, Strabon i dr.

http://history-center.xyz/