Texto Antiguo Roma

'
c/i/mnc /a//i ^îtuJ^ ^/uîii rm/ii/aû//L^ mr//rmm

'i/n) xWn^ c/J^mri/^J^ ,%.
nr/m////e^/j/i/r/iaA/^^ /^JS^^- f^hic ^/2^ ^J?i^2//r/2^ a/^
ma/^ //:}/aca:>//iâ).^ô>?2j^ a^//^?r^/ajcaj^^^n> /^>/V /Ulfi^
'd a/^c/^r/s^ c/ ncTiLi/

/p'//j/c/.'./^f^f> ^f^-^
( âpr/cl/^/^^^^^ J//w/ /fi/mn/a^/ /h//'/i^
j/u/cjc (oL^^/l/^l)
'>///2/i)j//r/j//i//L-
'/}
^^^^- r3>. /44 /4J^//i>. /^^- /Jf./J'<////. //^'

ia.J/^. /^/. /'M./'3l
^^^- ^^^-
J70. ;n jy4- /ys. //s. />f). /S3. /ss. /ss. /f^- {^^; ^^'^'-iJ^-
2fd\ Qc/)^
'2/,^.94>.
m 12^
2S2.
"^^/ ^^^- ^^^'
^S3. 2sJ2Sg. ^J^.

^•^•'^-
'^H'
^^-^ ^^^' ^^^-^^^
i^^S- '^/s. s/s-i/J^.
P/if
•^- -fy/ ^J^- ^/}>-
32/;. 322. 32S. 5 92322. '33/ 334-3 'a/. /€/

3/y.
/f^/za/i//////^
f)
£a.nyixjr.xvixxji.x%jvxxx.xxx\i.LJl.LmLX.
<
XlX.h^XTf.
miS S£C/J/2i'C^'f/^f '///////1.
U. S/. J^X (>/>
PfcJ J/zfp^j //y/i^

^
^/Uj, /. /5. /2. 2^' r/. !}/ S/?' ^ ^-
'7/^////^s %7/j/arvun)/7j^ ^.
jIumci
anci IjCJl^L 'âJ^ Jat/tyic/^^ ol/tficeiiL/ v/y2<^/7=
%i^//incyoi/
yjinh^ //^///la £ta^^?/:/!7 i^z£^ //LUi^^/^C^/^^>^Mfr///icj''//^n^

>
fj/is^m)J/////j J//^/c^j^/2^l J//f/-^n//i^ /744 '^ -
^. r/j/n) TJ/i^/As cmji£//3 ^ £rJr/f^/////^//

//jf/nct///^ (^2eî/.
' '
'. »-
ÎH L*- f "^ afni*
.llUlUiliUtaU.tlV* iL»iTU irlflj I
lf7»T||f*rf||jt r
r,J ^Wfil
V ^nA-î^^flbA^
HM >'W"V7{J
I
Vfr i
il I
tlfl MJjli^
f/
-.--*.
..^J".
n(
-"^x
l
^
-^--^
>x »<
f.f
s.miu«aiui^îhi îmr" <!
_, '* ^t
'^-
X^
COLVMNAE
-
^L^
'/A
"X
T \
slFABII
^ i'J.
LYNCEI^
MINV5 COGNITABVM RARIORVMQVE
:WOSTRO CCELO ORIENTXVM 5TIRPIVM
F
£Ka»FA.SIC
Quanonpauctt ahAntiquioTihus THfOPHRAi^To, ^•»W1 kîhi<(i
BrOJCORrDE.PlINrO, GALENO tf^>;^ Jescripr^, ; >:^:>:v?
',11"^-' '-'1 vratcr iffar etiam ^vroS<x<yîfSj cditas m .
rtfc
1.' *J
-_••'
" îxquirurtfur' ar d^clarânfur.
'
\:h
-V^. «"f r Vl:l

» rf
M -^- \
-.^:":.V
v:'-^- ^
'V--^-:^
DEAQ^TILlBVi^ ALUS^QVE rsrONNVLLI^ X'<
^^ -
-- ^ -
ANIiWALIBV^'
' ^ VI
L-^/-:::-^--
-_-'
h--'-- ,1-^- lihellus * : - • 'r-\- ".
i^,
r
1
.
" '
^ 4*»b<iki
Tj
i-'^j
^ _^ %
ri
B
^^âro/o' efCo/umna (D,

>\:
^mrjiajiilciitcr adytvum Jfiincatî
^ypis
^r
cpcpnrssa
Cum ^nîicc in Cî^^ "Zro/ummir foi
\
Mo. Bot. Garden, v-^
---* B q
1
r -
>'
-«* ^^
v^-'
\^:-\y.i^ --,v- '
' ..
"--<-::-'.- ^^
Jr
b.^ +_
SVP£R10RVM PEKMI SSV. \
V^ROM/t. M.DCX *-' - -

['-"-1.
X .-,
acot3Ufn,j\
P^-i- ""-«"- 7
*
» .-'
I ^MJ iHMrt iTlTl iit^BI 'i^
:: v--^. Ifrijlîjy^wj^pitr^jff^^ 'i_^l '

i t i
,
aATi /
rS pralo di sniffitnam iudicaui . Rom*

Faiiintinus Cims Romanus
«lie X o. OccoDf u , 6 .*.
. AntoniusTutius
Philofo{>hia,acMcdiein<e7ôliar.
Romanus,Mag.& Reuerendifs.
I^primafur. Fr. Gregorius Donatus
Apoft. Magiftn Socms .
£F.Hyacintlii Petrooii Romaai Sacri Pal-
6rd. PrcEd»
V*
i
"
4 \ I NV i
J
> . i ' * iV
î
$
i
*^
^ -*
^ 4
4 -
T -
\
fT
'V'
f
' ILLVSTRISS. ACEXCELLENTISS. D.'
MARTIO COLVMNAE
ZAGAROL. ET COLVMN. DVCI
t
aConfiJijsftatusj&c.
ARERI I Comitatus montes in J£.quicolis,intet'

eateros non modd tu<t ditionis Dux
lOunri/I. ac
,
ExceUtntiJIJed altenorum ettam omnium quos

vi
dertm.rariorum iiirpiumferaciffimos
effeblan} af
ferere pofmicopiures quidêaru d me
primum tUis
obferuata,defcrtpta aedeiineate nuncproponun-
,
tur.vtx eoru aiiqua parte iuflrata\ciim
etiamfciS
tn vUo adhuf obferuata^
rfirtumjiirpibu^, tibiq;
ctiamfumi ob tnjign
'fi
ifubdttostac me tui obfequentif
JimumfQUsMlarifronte excxpere^fo
inuiaos quidfm ac deirai^ôrescon/iriaamaxiUapermanfurosfcre
nondubttotua vtrtute,prudentia,ac dignitate perterntos.
Omnium
frofiiio dtfctphnarumgenere ornatiffimus esuMoralibus
verdatque
qtiodrrâgts Prtncipem ^trum decet atque
decoratyToiiettisy quino
antecenii^ûnd /« t^^.e beUoq\conftlium tuumlîs
non bianL tc de
¥^
tftry tu
ror}N us^yno meis eges elogys Maxime Heros.neque ipfe ad
'/* ioneus'yQmnes te cotuntcbarus es Regibusiin Vrbe ,
ifjimusxmaxima denique maximis conduntur. Mtu
ts exiguumfedprcven/a mea
in te voluntatis^ Sy ob^
de!p
Maxfti
exprecesfunaam^vt te tt*osqsmcolumesfalicesq{adfummosft
mosydiuqjatus interftspopuio ^lutriniM aie,^ meam
in tc cbji
mtsam ama.%pma xiii.Kai.AvrtiASio.
IBuJriJI.ac ExceUentiJI.D.Tu
Adimjfii
F&hiusCÎumna.
\
'
BENEVOLO LECTORr. r ,
S^
'
L
V AE tandem.candide Lcdor, inter mulcos aducr

fx forcunx cafus>agritudines, acquc animi pertur-
bationes,quibu& toco hoc deccnio folicici fuimus,
nacur? ob!cdamcco,atquc animi aliquado rcciiea-
dicauradatufuitobfcriiafle>nunc tibi qualiacuquc
finc communicare voluimus: nc quod in alccra Pla
tarum aliarum recentione a nobis tunc edica poUicici fuimus,mini^

me feruare voluifle vidercmur.Diofcoridis quidcm nouus ccmmen
tarius auc Epitome,qu£m perficere valde cuperemu8,domefticis ne^
gocijs anxijjadhucplerisq,' indigecobfcruacionibus ,accciam iUi$.
abfolucistyporum immodica deterrec impcnfa,latuitqiob id volu*
men hoc impreffumjconibus vacuum iam triennio.Has igitur int»
rimplatasederclicuit, quarumaliquasin Matefio monte Campo-
clarcnfiumBouianajdicecefisobfcruauimus, dum illius Cafiri arcc
fubditionc fratris noftri ampliorem rcddi curabamus; alias deindc,
in Apulia? Cirinoiano agro.Quamplurcs poftremo -£quicolorii mo-,
tibus & coliibuSjdu illic prarclariffimi Ducis Zagarola: M
a r t i t
Co L V MN A.E viccs gercrcmusjmperium exerceces,vt incolarum
%
finium rcgunioraaTlices dirimeremusjper fyliueftria montanaq; lo

ca iter aliquando agences reperimus,rariores , quidem omnes mi-
nus cogaitas,autdefcriptas. Nunquamhis vacare datum fuir,fuc-
eifiuis quibufdam tantum diebus pauca hxcanimaduertcntes noca-
uimus.Non paucas Anciquorum hiftorijs magisrcfpondcntcaplaii
tas hoc volumine proponimus,numer6 catundem excedences, quas
annis praeccrttis ^.^/TaCsto-xVûdefcripfimus haru plersEquemedico vfui
:
quotidiano fyrupis ancidocisq;imroi^ccri dcbent» non parui facieit

dasplancxjproquibus aliasfacie viribusqiah'enasaboflficinis vfur--
pari tanquam vcrasinnotefcec , non fine graui errorc,hominumq;
qiaximo detrimento.Quod cum nobis dcteftandom vidcrctur,!ccir
co alias in mcdium magis refpondentesaficirreconati fumusquoad
nuc fieri pro noftra cognicione potuir.Non enim cx ijs fumusi qu^
reliquisomnibusaduerfantibus vnica caQcura notulacx Amiquo*
rum hiftoria fua* plantae vix rcfpondcntc,ftatim legittma! plantx no
mine fummofaftu proferunt. Nonparum quidccn
illam infignicam
nobisadumvidctur,fi pluribusnocrs rcfpondentem plancam pro^
pofucrimus,quim antca cartcri recentiorcs legitimasfuasin c«Iu
«latas habere cradidcriac.Nec ilUs adeo audaaer vcras eflc cont^
\. demus»
rfemiis,f>oriusqu!dem magis rerponJentescacterfs,ab alijspropofi-
tis,fi pro illis.alias Recenriorcs aliquos exhjbuifle concigerit. Vti-.
riam Sc nobtsnoflrates montes aliquos^riodicimus Creram.Cypru»

vel Grxcix partes,3ur i£gypcum luftrari liceret,vt q\xx diu rcUquis :
ignoca faere,atque etiamnum non pauca noflro iudicio ignorantur

pcrquirere,ac inueftigare polTemus.PIurimalocis illis oriri tradun-
tur ab Antiquis,nobis atquc casteris ignota;quamuis non definc rc
centiorum aliqui,nihil ex illis ignorum fibi fore pucantesmos vero
adhtic p]efaq;ignorarefatemur,illaque vt nobis cognicaeflent zli*
quanAjnuHis laboribos parceremus.Noenim plantarum copiam,
acillarumdeleiSuaffeftamur.Qua propter vt veritati magis acce-
dere vidercmur hifce noftrts lucubrationibus,non pc>cuimus,non a-
liorum fencenti}sdereli<ftis,vel oppugnatis, nollram proferre opi-.
nionem,Antiquoru,nifallimur,aud:oricace quoadpotuimus copro
batam.Nec illam pertinaciter tueri audebimus, fi aliquando i no»:
bistvel ali;sfirmior,acque verior adinucnta fuerit.In hifce quideni
Veftigandis plancarum copia,aflidua obferuacio, nec no Anciquoru
lcftio maxime proficic;acque co magis hifce quis vcecur, meliorem
de hi js poceric iudicium proferre • Quid nos pocuimus qui nunqua
ancehac ab vrbe Neapoli abfences,nuUis luftratis montibus ^vro^x'
roj^v tunc cdidimus ?atque nunc vixanimuinteralias moleftiasad-
ducere potuimuSjquamuis pauca hêc loca pertranfiucrimus?Com-*
ponant de his volumina^qui ha?c maxime profitentursquique publi-
ca impenfa culcos atque exuberantes plancarum copia hortos ha-
6ent,quique Moecenacum auxilio fu!ciuntur:illis quidem comodi-:
tas praecipu3,nu!lac alia? funt cura?,his vacac,acque de his libere pof
func cogicare.Nos autem pro forcunae virium, acquc ingenij imbe-
dllitace haec etfi inelegantcr,minusq;accurate materno ftylo^^her
barijs pharmacopxisq;loqucntes)fideliccr tamcn quoad potuimus
defcriprimus,nihil fidum proponentes:atque t.^m notas,qudm ico-
ties veras tradidimusjillarumqi parces,vc func fli)res,frudus , acque
hliquando femina, maiore icone fingulis plancis addidimus,vc qui-
libec in dignofcendis plancis pirum verfatus illis tatum perfpeflfs»
FaciIlimeplancaillaadinuenire>atqucconferrepofffcFacemurqui-
dem nimis in iUaram nocis dcfcribendis prolixos fuiflc ; ne alijs.yc
nobis fxpe conrigicnimia Receciorum (cripcoru breuitace,aut etia
nocarum omiflione,figuris cantum adpofitis,nosremiccentium, ro
parum difficulcacisin illisindagandishibere, ac etiam numqux*
nam fincan nc in rcrum nacura cxDent ambigere,vel aliquando cat
liditacceffi<aa$,idcapucarc.Harum non pauca,dequibusalias plu-
ribus
L
ribus Dco dantc,!talo Diorcondi addidiffe auflorem Illum animad

uertimuSjGcrmanisanciquioribus illo , quibusdcefie vidcbantur
prxferendus vt ccnferecur/alijsque deinceps locum inuentionis pras
riperccScd quJm indignc picluris illls artificiose mutilis nos arque
reipfum decepcrit pudcc rcfcrre . Candidiorts quidcm in hac partc
Trafalpinosftccricogimur.Vcriorcsqjicones dod flimiscoru ccm
mentarijsappofuiffe chrifs.virosRcmbcrtum Dodcnarum , Lobcl-
lium,& aliosjcaterisqjanccferendum Carolum Clufium, quotum la
bore ac dcflrina magis ac magis Mcdicinje pars illa êtpfjuatJLrm ma
xime illuftrata videtur.Horum kftione,maximeq; dcCtifl;m!& CIu-
iij obferuationibus ncs hifce fiudijs profecifle fstemur.Sednon dc-
font alij.inter quos dcd.Gafpar Bauhinus,eiusqifratcr,quorum in-

duflria & labore Diofcoridxs volumen clarius elt redditum^& ex no
ilris Fcrdinandus Impcracus nemini pofthabedus,cuius in hifce re-
bus laboremacque peritiam non folum fui ipfius volumendodifs.
fed aliorumquoq, multoantccommencariacditaceftancur. Defcri
pfimus iccirco loca in quibus primum illas adinuenimus,gcrminan
di caulefcendi,atque perfcaionis modum ac tepus. Addidimus alia
quicdam ad priuacam illarum cognicionem oporcuna:& eciam fapo
rcs acque odores: vc ex illis quodammodo qualicaces
percipere pof-
flc Itudiofus.Virium nobis haud
Ijcuicprxfernm dc nuper inuentis
planrisfacercpericu!u,do<aioribusreliquimus, & Medicisquibus
daca eft i lege auaoriras. Vcinam Anciquorum Theophrafti
no in-
quam illius damnat^ memori;c,nec non Diofcoridis pvx-
Paracelfi
lcrtim genuinum habercmus cexcum,vcaliqua
nobis certiora cfsec
quibus maxime zdhxrcrc pcflemus,vc certiora quidam
in mcdium
adduceremusipkraque in il!o ctiam dcfidcrantur, de quibus fuis lo
cis aliquando leaorem fecimus cerciorem.Pauca
hic ieitur tam ex
j\nciquorum placitis colleaa,& reccnfica,quam
noftro lab ore nu-
a^
bj<5
_. ^_ „ a.i„„„,„ .„s aaaiccre pro viriDus conabirT!ur,c!u
cub..atiora.vtiljoraq;proponttmis, & lamropauces
rariousalias
fludiofis pateat
co
omnibusi Appendicis , vel Tomi fecundi ncniino
\
F A B I I MN AE N C El
Minus cognitarum plantarum
prima, & fecunda pars
Purpura; & aliorum aquatilium
obferuationes
Omniafime nHncfrmHmeditai
/
l
4>mfc*Ta
y
T OGR HV
LECTORI S
M Jlirpium refertum Volumen^
ftuiiofe
ofejloribus
niudji
ter variam Plantarum,aliarumq; rerum cogni^
tionem.cum Antiquorum biflorys maximo inge^
nio ac induflria collatarum ; reperies quidem in
io textuumAnt^quorumGracorum^tdmfenfuum^quamverborum
acutasâccuratasyatquefidas interpretationesznecnon iy modum quo
AuSior nojier in conferendis plantis vfusfuerit j quemfipojibac ve-
luti optimum tnvefiigandis
plantis modum, acmetbodum imitari
quifque conabitur jfaciiegenuinas Anttquorum plantas compara*
ht. Ndnfoliimenim Gracaverba quadam interpretatu difficilia^
snuefiigauit ,fed &grammaticas ohferuationes quandoque in me.
dio adduxit.vtveriorapropofuifse videretur . Stirpium^rerumque
aHarum hifiorias ita priuatim defcripfit , vt nibil pro illarum co^
gnitione deefse cenfiri queat : ac etiam vt minimum laboris in bis
adipifcendis Rudtofus perciperety icones ex viuisplantis , alpq\ re •
husfumma cumfide ucfolertia delineatas appofuit ; in quibus pri^
uatim i regione veluti Anatome rei\f!ortsfru£lus , eorumq; conce-
ftaculosyS' p^rtesfingulas internas atque externas yfemina,^ mi-»
nima qtiaq; addiditjVt exfolapiSiura facilis etiam iilius rei cogni-
tio redderetur.Et qtiidem necalius eademfaccre potuifset.nifi idem
AuBor hiflorias titeris mandarey idemq; icones deiineare^ acfculpe-
re non ignorafsetObiter quoque aliarum plurimarum iiirptum^
.
T^
babetur mentio^quibus proficere poteris huius operis ieiJione:atque

nonfolumproprp capitibus res defcriptasy verum etiam pieraqu^
fcitu digna repjries.â vero proprys capitibus defcribuntur.pra-
b aiijs hucusq-^defcri^
fuifse CQgnofces . Vate^
\
-^ - :^
A FRAN-
'"-
FRANCISCI MAVRI MAIDENSIS
Philofophi & M-ediciy Epigramma de Auflore,
b
M AN A M F A B r V s cunBando rejistuit rsm^

Et ver^ Maximusiile fuit
diSius ..
^NaturiS bic Fa s:t v s rimando refiituitres^ - ^

Dicitur ^vere celja Golv mn a
caput. î
Gloria. Romulidum certl immortalis.vterquet

^ Pranitetat iuuenii Fama.fubitque, polum.. \
'
iPAriClZKOr TOT OTEPPIPlOr £K KOlNiiNlAC lH20r
L
•:^
TLuy IJîiiyj r€^pi){.^s ^y^swgTa;' $ABlON#.

Q^Tiw vujj^Ka.r^£ii tpvffif £>M,'Tffa.y <7m^Hvov%
.iiAifOjTiôylof g;^Hj ^fitco rijatet<pipH^
GREGORIl CHIOMENTl CIRINOLANI

Epigramma ad AudlorenLj »
&
j floribusijl.
Sidereo accenfus tcrra
Natura abiirufas rite recludit opesi-
Tu tamen &
viresplantis,^ iura medendi
Atque ignotaviris nomina rejiituis.
llle quidemprefsas terraSol excitatherbasy
Fbabc nouusituquodfuccus,^ berbapoteft
\
.
M I N V S
OGNITARVM
V
V M,
S T I RP I
AC ETIAM RARIORVM
w
. £ JC * P A S I S
yABIO COLVMNA AVCTORE.
y" ,
<^ba$f2aleo aJbus Diofcoridis , iy de Txine Tbeopbrafii , Kelxim

Flinio.^ A
C P. /,
HAMALEONIS nomcn pTanta? colo^ K^mm.
rem in fohjs mutanti, eorundcm obferua-
tionc, Antiquiorestribuerunti eoquadru-^^/wj».
Chamafl
atque
ad differentiam appellantes . Vtri autem,
an ambobiis coloris mutatio in folijs eue-
niatjfuolocodicemus. Oinniinn notas i
~ - - diuerfis Scriptoribus traditas , foliorum
,
habitus, natutaj, atque loci admodum claras, parum in plantarum
illis refpondcntiumperquifitione,ac inuefligatione , difficultatis^
attuliffcneminemambigerecenfemus. Non tamenplantas ad-
huc propofitas ab alijs adeo veras effe putamus , vt etiam in illis
aliquid defiderari non pofllt * Cham^leonis albi quidcm planta^
communiterab omnibus Tarlinx nominerecepta , Ixinx Jpinie i
Theophralto, &Pliniorelat^ hiftorix potius quadrare,quam albo
DiofcoridisChamÊleoni videtur. Illius quidem ortus in monti-
bus tantum frigidis , necomnibus terris, vt Plinius ex Theophra-
fto rcfert atque gummi fiue Jacryma in frudus vertice
: -,
fummo
manat^ Mali cffigie, atque magnitudine : vt .-Equicolorum tnonti-'
frudum
A &in-
,»
abii Columna!
& incolarum didoj ac more mom'ti, plurfum capitumjfiucfru^ftufi
carnpfarn ilkm cfui aptam Scolymi cemulam partem ccmedimus,
rtanibus & ore vifco illo albo , liuc lacryma infectiSj fapore dulct;
rioningrato^ fed^graui, aromatico,odorecerebrumpctcnte: cuius ^
notxha; funtexTheophraflo excerptcc, veluri ;^b antiquiore ini-
Lii.^. r^.tiumducentes H* V^m J^ ipv$reu f^zy ^* To^.ctyS c>lô<pv7<KQv Jii^)v d^&Ji
. .
fhf
^Keti^SnKi} Latine :J^J^fV/KôyiJ^Cfion quidemmultis lo*

ii y^?-i;i(f} ,
fis ab radice êrofoliofa efi , ac e radice media ftmintfer acanus

.
exoritur veiut Malum } admodum occultatus afolifs /bicverd in

vertice producit lacrymam ori gratam cjr hac efi fpinea Ala/Ji- ,
ti^tr f.
^^^' ^^ Pliniovero He/xine^l^Cic enimlxine intcrprctatur, nec
j6, 'vtaliqui putantcorrupto textu , feddata opera ; nam alibi , de-#
'
LiA 21. c. Hclxineârietaria Iqqucns, ait Sednos qualis vera effet Helxine^
:
17* dîmus -priort hhro Atque ixi antecedenti nullam aliam habet
.
Hclxinem, nifi fupra rclatam a nobis ^-quarvt ex Hiftoria patet

ifu eft
^ fi , dbradicefcliofit^ ex quamsdia veluii
um fuafronde Huius vertex fummus
. i
Jtrf.
#'i7. Maftichc loquens, nifi eandem,fimilem omnino defcribit.i^^^/ wtf-
^ Jii^ qiioque gemina efi , quoniam in AjiiXi Graciaque , herba repe^
fîture radice folia emittens^ &
carduum ftynile malo yfeminisple-
num^ lacrymaqi erumpit incifa parte fumma, vt vix dignofci po/Z
Jt a Malitcfoe vera. De IxiniE natura , &;lacryma varijs locis
Uh.^,c,i. mcntionem fecit Theophrafius . Nam alibi de lacrymam fponte
fcren^tibus plantibus agens, ait ; jwu sV/ t«V ^>J.^hi T^f l'îimKAKûms,\
Et infpina Ixina appellata , ex.quihus Afa/iicbL^,:
«< Sv îÂrr/ji .
Tt paulo inferius , iyj*J^ IJ-Kfwy w j'fk Habet quidem lacbrymam .
&Ixia. SedhicGaza i%/,pro r^/k legifie videtur, nam folito- ,
tiKe r.5. morc, Qarduus pineay vertit hoc loco Etalibi, interacanaccu .
frudum gercntes plantas enumerat , oiV-û^.^.rîyu, x^y^suhiA,, Ono-

pyxus^J xiney Chamaleon . Et paulo infcrius, .'£ftatc florere ait
Teiralixyib-Ixine. Ex quibus Plinius fimilia.
-.ytTfeT|:4;^4!f)t5wr|iV».
in fiiatranfcripfit,qux nuncrepctere noneftopus. Kis
igitur
praterquam quod perbelle vulgatam Carlinam , album Diofcori-
dis Chama-kcnem a Doffioribus putatam paHente
, flore , longis
barbulis^vfiue radijs coronatam Aileris vulgaris xnodo, f xfnx
hi*
• '
fiorix
.
•
MinuscogriitTlirp.&rrarion 5
ifori^rrupra relatarrefpondereâpparet ; ex Theophraftoetianw
colligitur , ac eius tranfcriptore Plinio , diuerfam Ixinem; fiuo
Hclxinem , ab alboChamxleone ab ipfis habitam fuiflc: cum prae-
ter variam hiftoriam , varijs locisnarratam, tam breui verborum
ferie, de Ixine, & Cham.^lcone aânt • Confirmatur hoc , nain^^
pr^ter fupradida loca , in quibus fhcophraftus, de Ixino! &c Cha-
mxleone, veluti diuerlis infimul verba facit ; aliolocode Cham^-r ^
Icone vtroque agens , nullam de Ixiae mentionem habirtt , nec al-
bum , nec nigruni ChainaÎeonem , quos eadem oratione fcre per-
ftrinxit, Ixmen, aut Ixidm appellari, fed Acanrim^qvdhviÂ^m. >L/5.^.f.i3
nec lacrymam , aut vicum profcrre afferit Quapropter non ita-»
.
facile a{ferendum videtur, idem elTe Ixinen cum albo Chamjelco-

ne, vt alij pntant ex dodtoribus . His adde qua; idem Tiieophra-
ftusdealboChamarleoneinquit, illius natalis locihiftoriam tra- / '
'
d^nSi ^viTot Jî o]uajr<i^ TunA^^^X£Me-^€i pvôy, dcc. Oîtur autem itidem-
omnibus locis , elr hab^t folium, &c. De Ixine vero , fosTct/utV C to^--^^*"^
Afiâ'. Oritur quidem.noHz muHis locis . Et PIinius,r.'jr;i vifu, Qui-
bus verbis diucrfus , ac vulgaris , frcquentiorq; traditur Cham^-:
leonis albiortiis^, '^xinsvero rarior ,difficiIiorisq; confequutio-
nis , cum^non multis oriatur terris n^c in Chamxleone quicqua
:
de lacryma fiae giimmi !iabctur,cum xn Ixine,fpontanea tradatur

in fummo vertice frufhis . Ac vt diximus, veluti diuerfas plan-
^
tis, fed codcai modo confimili fru^ftu acanaceo pra;ditas, intcr a-

,liasacanaceas cnumcratdmul, ibi: a,^JTdyirotAUTcL'rdv]m,Tm,AKeip^^^ l^^
%imy ^êrum eiHfmrii omnium -.vduti.Acxrnd Leucacantba^

>
,;
Cb i/cbijs, C tecus, Poiyitcantba.dtra^lylis^ OôDyxos, fxiê,Chu
Qua:on-iniain Phniovidcrc licer, nec ftpetcmus R^^x/^^.ir.f,
.
)
ftatnio lo
3 Piiaij e/ufdem dcChamxleone vtroque
Pimij eiufdem vtroq hiftoria con'1-i,?.
derandi,'quam ex Theophral:o, aliisq; excepiffe fcimus ; in qu-u, ukiz.c.
'B^-
vterque ChamÎco prolixc defcribitur ; & albus , Ixia appellari ; *®'

quia^quibu/ciamlocisvifcum gigaat fub alis foliorum . Et niger >^
Ctiam, cuius mas & fjemina defcrtbitur, & vifcum etiam ferre,fed
Vlophonon appellari . An autcm iccirco idem fit Helxine ab ipfo
Plinio fupra relata, & Chamxleo vterque ; nam Vlophonon , Ixia
dicitur a Diofcoride &Nicandro . Ixia vero albus Cham^lco ax/A^.
Diofcoride, &
Plinio ipfo refertur etiam appellari , affirmare ne- hB. 5. /;:_,
^
quimus . Et quidem fi vt alij feccrunt, vcilenius ; nihfl varia no. T^k^riac».
inina, variam iiiftoriamj& varium loqueildi modum,in defcribeo,-
_.. ,
, ,
dis
< ^ Column^
dis rebus referre, atque Theophraftutn ac Pliiiium, Nicanc!rum52t
alios antiquiores, quid de illis fcriptis mandai-ent( quod afferere
^
nonaudemus) ignoraflTepenitus efletdicendum.. Inqua renon--i,
parumanimaduertcndanobis videntur, qua: fupraretulimus . Si
idem pxofe(ft6 eflet Helxine, Ixinejaut Ixia cum Chamasleone,_ap-^
pellatio controuerti debebat ; vt ficut Chamseleo , Ixia , traditur
appellari; quia vifcum fubalis foliorum ferat. Sic e conuerfo Hel-
xine, Ixine, fxue Ixia, ChamxJeon appellari, quia colorem folioru
mutare foleat . Quod ratione ac hiftorix neceflitate tradi debuif-
fct, vel fultem vno ex fupradiftis locis Nec relinquenda eft diffe-
.
rentia etiam illa loci , vel partis , in qua gummi manare traditur'
vtraque . Ixine quidcm in frudus vertice(vt obferuauimus)Cha-
mceleo vero inter alas foliorum . Sed non parum etiam mirari fu-
Lii-9,cA. Qazam, qui Thcophrafti r|u« alibi Carduus pinâ verterit. Ef
j^jj.
^libi dc lacrymam fponte ferentibus poftremo, Spina IxinA , ibi >

i-Uv^m T«V Vîm» immemor forfan j aut quia additum erat verbum-»
d%iA]i^ putans forte differre , nam alibi /|/w. tantum fcriptum in-^
llidim. uenitur : atque paulo inferius , ibi, Iîa. vertit CarJuuspinea
> ibi v
ûin^carduuspineay &c. in Grxco textu , tx^ SiS^tUfvov.yiîl^lcL.,
An autem hoc ratione fecerit, vel mendum fit in Grseco textu ne*
fcimus-.Theophraftum^quidem inter aculeatas,& acanaceas plan-
tas femper 71^1» plantam numerafle animaduertimus: <juare fpinani
effe haud erat illi dubitandum , vt vcrfionem kgentium impedt-
mento variaret . Sed ad Chamseleonis, & Ixinse , vel Ixise sequiuo-
. * cationemredeuntes, atqueillam opinionemfefl:antes,vtidemfit
Ixine, fiue Ixia^&Chamseleo . De quoChamaeleone aIbo,an nigro
fit intclHgcndum? Ex fupradidis quidem , quoad defcriptionem
plantarum, de albo Cham^leone videtur ; vtraque enim ab radi-

ce foliofa , humilis , in medio fruftum acanaceum gerit,& vifcum
fiue lacrymam fert ; ^d vario loco . Nec de nigro Chama:Ieone in-
telligi pofTe videtur , quamquam vifcum , fiuelacrymam profcrat
tii.ix.r. ctiamPIinij tantiim relatione; nam caulem geritaltum Plinij,^
18. Diofcoridis, atque Nicandri di<fto , atque flores in vmbejlam ; non
vnicum acanu Theophrafto atque Diofcoride ex radice prodeun-
tcm, affirmantibus. Sed Ixix nomen, non autem Ixin^nigro Cha-
mxleoni congruere videtur, nam Vlophonon , quod proprium ni-
gri Chamcelconis eft epithetum , idem cum Ixia cffe rcfcrtur , de^
Ixia vencno intelligentes ; non autcm Ixine humili planta Re- .
manetlacrymêqualitatis diiFerentia,iIlaorigrata,vel iucundi

- fapo-
- y^ V.
Minus cogn.fi:irp.& rar
laporlsjVt ait PliniuSjChamsereonis vcroalbi, quantum conijcere l^^^ ^.
'
licet,dulci &
graui odore;ficut de ilJius radice traditurêx.qua ma-
nat .vero veneni Ocimiodore,atque fapore :qusiliiscon-
Ixidc
cilianda relinquimus . Nunc autcm. videamus an Ixia , qua: inter
.vcnena enumeratur d Diofcoride, gumnii fit,vel lacryma albi Cha
^m^lconis, an vero quid diuerfum ? nam & albus Chama^leo Ixia_»
appellari tam d Diofcoridcj quam a Pliniorefertur, quia vifcunn ,
gummifuL alis foliorun>fl:iIlet Etnon paruavideturdifficul-
fiue .
tas ob coniunftam in Diofcoride, cum de venenis agit, traditio- LiS.6,im .*
^nem incffej ac etiam in Theophrafto,. cum rfe Acanaceisjquandam fr^fat.

Jnter Ixinenjxiam, & Chamxleonem' cognationem efle ; veluti ac
,de albo, & nigro Chamaeleone lcqui voluiflenty Ixinen,.vellxiam ,
pro alboChamaeleone inteliigentes i & Chama;leonem , pro nigro
Chamitleone accepiflc'. Sed contra hanc opinionem idemDiofco-
ridis,& Plinij textus aduerfari videtur ; nam &fi quia vifcum ferat
Chamêleo, Ixia iccirco appcllari tradant ; illud ita, ob fimilitudi-
nemfcilicet intelligendum, quia vifci modo lacrymam ferat,non_^
^
autcm quia cuni Jxia venenoidem eflet, quod haudtaeuiflent. Na
Chamserconis albiradix hominibus alexipharmacum eftcontra la
cas tineas, & in vinopota Theriace contra venenata,vt Diofcori-
des & Nicander tefl:antur . Atque non parua dofi vtnntur intro-
fumpta, qux fi venenata efl*et, non,nocere propter minimam quan
titatem minime dici poflct; nam AcctabuIipondere,diias fere vn-
ciassequantead latas ventris tineas nccandas,pellendasq; pra-/cri-
bitur,. tam.a Theophraflo,quim Diofcoride, & Plinio : & ad diffi-
cultatem- vrina?,& Serpentium iftus decoda,veI in vinopota radix
abfque menfura prasfcribitur a Diofcoride . Necideo putand ,m_j
quod guhami, fiue vifcum noceat , radix vero ex qua manat mini-
mc pofle i hoc enim miferorum eft refugfum , Ixia quidem vene-
num, non:vi-lcumfiuegummi^ fed radix eft Dio/coridi fethalis, vt
aperte liquet ex eius hifl:oria,in qua interradices noxias recenfct. jr/^.<j. ^.i
An autem ; quia iam fatis liquct albi ChamÎeonis non efle vi/cu,
iiecradicem , fit potius nigri Chamaeleonis , adiuuat Dioftoridis;
^'^•^'^-
textus in capite de Ixiajia quo Ixia Vlophonon appellari traditur>
licut etiam Vlophonon ait appellari niger Chamseleo Pliaius: nec
albt^m Chamrfeoncm vnquam Vlophonon appellatum aliquis hi-
ftorix mandauitr. Quareautem nigerChamsclea Vlophonondi-
Sus fuit, d Pliniodici videtur , quia iuuencas angina: raodo fl:ran-
gulct» SednQbishuiusEtymiratiodveritateabcirevidetur,non&
cmm
,
.
%.
abii Column^
^cnim a Gracis per didionem ovô^. luuenca^nec aliud aninial intcl-
ligi potcft, ftd ov/<Qi[,pro hoi. aliquando accipi traditur >ita vt toiui
tnoytifery Vlophonon interprctari poffit oSXjf, & c^/oj*. Mus amnfs»
iferyoccifo
rjicioymortem infe r
litpernkie occidenSioCf.o'p>my interpretetur quoci proprietas eft vC-

:
ncni Ac non folum forGin velut albus Chamceleominora anima-

.
lia, ficutoues,& canes, fed maiora ctiam niger Chamctleo, vt lu-

uencas, quafi maiore pernicie, atque vi in occidendo maiore ani-
mali fit opus Sed nos haud confcntire pofTumus , vt idem fit nec
.
albus, nec niger Chkmsleo,& Ixia vencnum dia:um,ea maximd ra

tii.6. in tione, quia in Diofcoridis textu de venenatis radicibus agente_>-,
fr^fM. Chama-!eonem,atque Ixiam enumeratas inuenimus vcluti radices
varias, fed veneno noxias fimiliter, his verbis ft(Zv Si.yji.iJ.wiKiav
:
^MvmVj Â4k,i7}.i!kpo;Jûs,dyAfiy.oy,TcfiiKa.v>iipi}ixip!iv omoi KoKyiiiov KaKoteJV^

fU To iv yiK-xjJi y!viSriu . Hadicum verd, Chamteleon, Acomtum, Tha-
^.^'^°''"^' ^'^'^' ^S^^rie""^ nigrum, Efbemerum, quem aliqui
-^l'
Qolcbicon dicunt quia in Colcho oriatur Ex quibus diuerfas cflc
, .
radices colligitur, fed venenaras ; nec fi idem eflet cum

albo Cha-
mileone, aut congener nigro, aut idem niger, feorfim defcriptum
clfet, fed poft , aut ante verbum Cham.Tlcon
pofuiflet hoc modo
Chamaleon, Ixia, Aconitum, vel Ixia, Chamakon Aconitum,
&c.,
Sed & ex fupra relato textu miramur etiam illos

, qui volunt Ixia
effevifcum, fiue lacrymam Cham£Eleonis,TtaitPIinius
, qus lôt
Gr^cis dicitur, & idem efic cum Ixia vcneno inter
venena d Dio-
• fconde relata ; cum apud Diofcoridem non lacryma,
aut vifcum ,
Ixia fit ; fed radix plant.-c Ixisedicia;,aut
Vlophonon, nobis ienota-
& hoc hrmatur , nam Diofcorides fupra ftatim de liquoribus vcr^
ba tecit , nec Ixiam enumerauit, vt de Thapfice
Ifquore fecit . Cu^
lus etiam radictm iterum intcr radiccs
enum.erauit , nec Chamx-
leonem ; quare non erit albus Chamdeo,qui Ixia
appellaiur,quia
vifcum ferat, Ixia hic rclata, cum non fit liquor,
fed radix At ra"- .
dix Chama:lcoms albi non nocet hcminibus ,
.
fed Theriace eft coni
tra vcnenata . Nec etiam niger erit Chamslco
, nam abunde fiiif-
Ict m mitio relationis radicum, Chamsleoncm
pr^ponere alijs &
quinto demde loco Ixiam repetcre, qua: ficut
niger Cham;Eleo,Ylo
phonon apperiari etiam traditur . Adde quo<I Ci
, Ixia radix venei
nata idem efletcum Chair^leone , ficutide
Ephemero,quod Coli
«hicura appellatur , ad differentiam EDhemeriîr^ri.c ri^. „.^„
't ^
nati
-^
1
Minus cogn.rtiVp.^ rk.

nari , ad cautelam prxfcrlpfit, ita He Ixla, qu^ ab alijs Clumarlcon
appc!laretur,quia Ixiam fiue vifcum profcrretâppofuifTe hiftoria;
a€ doannx mcdicinalis oportunitate debebatjqnod fecitin Agari- Lf^
6.
r
co,quodnigrumdamnatinprxfatione &in vltimocapitc de ijs,
qu^ ad fanitatis recuperanda? caufa intro exhibenrur, iterum cum
Veratro,Thapfia,EIaterio & alijs enumcrat,vt pcriculum flrangu--
lationis euitetur.Sed pro fubfidio hnrc addantur • Vt idcm
ccnfea-
tur Ixia Vlophonon difta, &
niger ChamÎeo, h:Ec affcrtur ratio ,
Etfi a piofcoride Cham^leonprxponatur in prêfationealijsve-
poft
inseledne
veneno figna,& remedia pricfcribuntur; quare vcrbumillud, Cba-
ITL-y
ChamcEleonis integrum caput deperditum : & ideo Ixia i Diofco-.
ride in fuo capite Vlophonon
appellari fuit notatum , ac fi nigcr
ChamiEleon fcriptum effetjcum antca incap. nigri Chamxleonis
,
VIophonon,&Ixia appellari animadaertifiet:ac etiam a Nicandro ^'^-^-
Vlophonon l^tiiv appellatur.Niger enim Cham^leo aim ex ero- '\ fit
^^^'^'''
dentibus,vt nocauit,non debet inrro fumi. Illius vfus aperte quide^^ '
i Nicandro damnatur^de Vtroq; ChamÎeone verba faciens.

In The-
Horum autem cntruUum omitte

Ca;ruleum appellauit nigrum Chama:leonem,a floribus,quos Dio-
lcoridcs Hyacintbinos dixit,verbo vd.MîôvTcL ; non abradicis
co-
lore fufco. At dato, quod ita fit , Vlophoni fiue Ixi^ radicis
vene-
nat^ fapor,vt d Diofcoride notatur,Ocinii faporem,& odorcm
re-
ferre debet;atque hoc figno nofcendum venenumra
Nicadro Oci-
mi tantum faporem:& ab vtroque, linguam inflammare , &c. Sed
Ocimi fapor acris quidem , & non dulcis,ac boni odorispcrcipi-
tur;Cham;rleoms albi radix, & vifcum dulci fapore a Diofcoride
,
& melleo traditur a Nicandro,& graui odore nigri vero Cham^-
:
leonis radix , non illius vifcum , [ de quo nihil Diofcorides & Ni-
candcr & Theophraftus,jnoxia,vt inflammario fequi poffit & finc ,
bdore,de quanulla fit mentic,quapropter cum defint Ocimi fapor

& odor,& gummi fiue vifcum , non erit niger Chamxleo , euam_*
quodexerodenribus&venenatisefle clareconftet. Seddenigro
Chamceleone Diofcoridem intellexifle dicimus, non verbo , Ixia
,
fed CbamaleQny<\\xod{n prxfatione omnibus radicibusprarpofuit*
Atque Ixiam alterius pIant;E fic vocatic radicem eflc , non vifcum
5
B noDis
—
* -1
10 Fabii iimn^ i
nobis vt Pharicum & Carpafutn fiicci venenata: quoque plantg iti">

cognltcejillamq; vt diuerfas ca^teras radices^fimul cum reliquis vc-
nenatis enumerauit . Hoc denique non afpernendum etiam argUr»;;
mencum pro conclufione addimus: Diofcoridem ideo quinto locO)
poft verbum^CA^Wieô/^^repofuiffe Ixiam 5 ne iuxta &: fimul Cba-'}
mdleon & /x/*-7pofit^,vtrumq; Chamasleonem intcllexiffe videre-
tur:Iccirco alias intermedias varias radices interpofuifle, vt nullii
dubium foret diuerfam a ChamaÎeonibus eflelxiamibi memora-
tam Nunc autem ad plantam redeamus albi Cham::Eleonis Dio-i
•
fcoridisj cuius notas prce cjeteris exaftius defcripfifle videtur , his;

UB,l,
rerblS* yÂUctKiov ^suxsVj lîciv tovtqv iKcUîa-ctvySîce. to" IV t/ot toVs/^ /|cV ivf,hy.rr<u^
» V
0V
ôpppoa^'!! i aa-Tifi Tpl^di iK^cfTrtmîya,^ . KoLpTroy Ji nviK^ êLpeLô^^n <nov • p\Âv iv.,
fAiy Tot^ ivyiloii yi&hopis 'srct^Hcty j iyJiTot?o'pHyotÎ^yoripAy Kivy.iiy S^jei ^dSovil.

CTApcijiy.il} lôv^cty , Âcvojfxov , yhvKây . ChamaUon albus Ixiam illu ,
ifc
ces ipjii xfticha fotitL^
Jlmdta aut Scolymo , afp
Jiioraq; nigro Cauhm
quidem non babet verum tcentrofpi-
. ,
nam Jimilem Echino marino,velCinara. FloresverdpurpurA'

fcentes velut capillos pappefcentes FruEium quidem Cnico ad'\ .
fimiUm %adicem infertilibus coUibus crajfam, in montanis verd

.
graciUorem,albam intus.aiiquantum aromaticam^graui odorejul^

cem . Hic animacfuertendum cenfemiis verbum illud iW-jr^rir^jW,
lubftantiuo concordare: fed nobis videtur improprie , nifi
t/i/;^*?
,
corruptus hic fittextusmon enimcapilli, cum tenues

iam fint , in
pappos iterum abire pofllmt , vt hic dicitur: ve/uti capf//i
pappe-
fcentes; potius quidem verifimile videtur , vt
Chama-leonis flores
jn pappos abeant & vcrbum ilhid
, 4«xax5r«j(/.sW,corrigatur ablato,
r. s)cir*T.^»(/eVa , neutrogencre, ^VJw verbo
refpondens; vt fenfus fit,
tufcripioflores pappefcentes vt capi//i , capillorum fcilicct
modo tenues &
dmifijpappofi vidcantur:& ita re ipfa in planta
obferuantur. Huic
defcriptioni magis accedere videtur planta illa
Cirinols frcquen-
tifsima fterihbus deuexis locis occidentalibus
editis, ac etiani_.
planis,purpurafcante flore capillari Cynarx armulo
j cuius effides
parum i vulgata Carlina, pro Chama;leone albo recepta
diflac .
craifa eft admodum
"mT- ba.»
Minuscogn.fl-irp.a^rar. ii
%Zyfti U9svf,vtDiofcondQS notat,ladefccns, aromaticcgraui pa-
rum odore,non iniucundo;ccrebrumpetente;dulci fapore, edulis;
qux cum extirpatur , non illa poteft adhiberi diligcntia, quin mi-
-'nus vel fibrula autaliquo modo non findaturi quaparte ftacim lac
tmittit in grumos ob vifcofitatemconcrefcens , etiamq; grumis
haerentibus inuenitur effofla circafummas radicularum foboles^-
cx qua fruticare obferuauimus , & in plantas plures diuidi vetu-*
^.ftatciin quibus fingula' capita orbiculata mali parui magnitudine,
-îinguHsfoliorum vmbilicis hcerentia inueniuhtur echinataj vt iti^
;Vulgata CarIina,flore pa]lente,& humoh^rentia.Huic vero ipino- ^'^•^•'•^3
fum caput Acanus , ( iic enim d Theophrafto hsec appellatur,
fiue
{pinofum caput Carduorum)in quo flos concipitur, minime, \t in
Vulgafi , i radiantibus foliolis illis ; veluti corona dilpofitis inter
caput , & folia magna circundatur,quibus caret nec floris vmbo
:
planus , atque depreflus co^fpicitur interpallentes barbulas illas

^/nagnas vndique radiantes , illumq; Chryfanthemi ritu coronan-^
tes;aceIatior,tumefces,rufFasminutasq.barbuIas fiuepotiusfqua- -
mas,occultans;atque pappofus Fofculi quidem ia quinque partes

.
finguli diuiduntur,tenucs admodum, vt capillares fere videantur;

non fecus ac in floribus Scolymi fiue Cynarx , quibus fimillimi ef-
•fIgie,coIore vero non ita cseruleum imitantes,fed potiuspurpura-
iêtesziccirco (Stt^^p rfix^^ ^'Ktft^-âuiW dicuntur.His marefcentibus:
candidum pappum emittuntjntcrna femina fingulis floribus fubfi-
'dentia,vt in Cynara,& Acanaceis;verum ob!onga-cinerea,fplendi-
vda,non vt Cnicl modo craffa ,.fed Cnici modo contenta & cffigie
*'rempus
luniomenfeapanumprofertjlulipdehifcerejncipiens fuaueruben-^
jtem canam lanuginem oftendit , qux deinde Augufto extuberans,
purpureo colore perficitur florefcentes:iterumq; Septembri perfe-
&:o canefcens pappo & euolantecum femine . Folia huic pedalia,
Vel maiora>magis prpfunde incifa,& fpinofiora Vulgari ; Scolymi
fiue Cinarae fimrliore diuifora colore albicantia vcluti canefcen-
;
tia,inferne hirfuta,quandoq; virentia: in eruptis Maio mcnfe ob-

reruauimus,vt diuerfa videretur planta.In vetuftioribus,& arefce-
tibus rubentia,vt in ca^teris plantis obferuatur. Quod autera plan-
ta hxcvt ex Plinio colligitur,rubentia,aut cxrulea,variaqvprofc-
l*at folia,nondum compertum habemus. At non albo Chamceleoni
Diofcorides hoc tribliiffeVidetur , cumin fine ChamÊleonis nigri
hiftorior nominis ctymon , atque foliorum variecatcm tradiderir»
j(icut ininitiociufdem nigri Chamacleonis hiftorix , eius foliaSc
"
B » ^
caukm >
^«'
12 Golumn^'
f
#
i
I
Minus cdgn.flirp.&Var. 13
-caule rubcrcerc dixit,& nos ita eflc cenfemus . Chamxlconis enim
.mgri vmbellata coma, in alijs candicans , ali;s ad cxrukum incli-
wans,alijs virefcensjquod Eryngio montano quoque eucnit,vt nos
in Apuli^ Cirinola vbi copiose vterq; oritur,reperitur, antequam
.
flores dehifccre incipiant & folia quoque rubefcentia, ficuti
: &
- caulem dodrantalem ad rummumjetiam rubercentem,in alijs can--
,dicanteni,autyirentemdata opera obferuauimus Obijccbatur .
•enim a Matthiolo caulem huic plantx non purpurafcere,atquc

jdeo pr3?ter ciEteras notas,vt illi videbatur , Diofcoridfs hiftori^
•
nbn rc/pondere At planta ab ipfo propofita, nec fupradiftas no-
.
tas , nec vmbellam , nec flores Hyacinthinos proferre certum efl:,

jiec in capeftribus maritimis ficcis cliuofis, qualis efl: Apulig Ciri-
' cola-.fed in frigidis admodum humentibusq; montibus oritur; & i
Vulgata Carlina parum abeft caule, vt plerique illam eandcm cffc
:cum humili non caulefcente cenfuerint & ad eadem vtuntur & :
-nos congenerem ilJiefle teftamur Ruftici armcntorii duces gum-

.
mi,quod in acano,& inter fpinofa foliola calycis manat, colligunt

cx hac in Apulia,,i&: exVulgari in montibus excelfis,frig'idis,illudqi
appc^lznuCeradi Cardo^quio. concretum vekiti Ceradurclcit, at-
..que vbi attrahendi opus fiteovtuntur- Vix cnim eftplantacui
fponte gummi hoc non hxreat,vmcum faltim grumuIu,quod Mac-
tidlo tam arduum fuit reperire , vt nunquam in Italia fe album_^ '
-ChamaÎeoncmgummimanantem vidifle fateatur ^^'Onfecus ax: j^^.^'- .
-vifcum dum recenseftadhirrct, 8c in fila protenditur ,colore can- *de2xsa/*

'<{ido,nam ex ladeo fucco concrej(cit5& deinJe coIle<Sum cxr^ mo-
do concrefcit, contreftatumq; inficitur nigrcfcitq;, Hanc plantam
ia Apulix Cirinola & vicinis locis obferuauimus , vbi niger fimul ^^^^t^J'^^
inuenitur ChamiÎeo verior, cceruleis floribus albis intus ftamini- cQjrait.Jtm
bus,vmbellam habens confcrtam & latam , i Dodifsinio Maranta /?//<, ^
primum obferuatus;qui locis cliuofis, iiccisy campeftribus mariti- ^-8.
' misq; vt Diofcorides notat oritur • Vulgarem vero Carlinam pa^
lentejcoronatoq, barbulis flore,[non quidem purpurafcentem no-
ftris regionibus,vt a Plantarum Audore Lugdun. refertur,qui for
^ fam re ipia non vidit , ) in Maisjto Campoclarenfium monte , &:
Rafcino ^quicolorumaalijs excelfis iugis,& Appenninis montibus
iipius obfcruauimus Nec verum efle animaduertimus Vulgarem
.
Carlin,Tm. vf nUi tr:iAiAernnr. r.nulc carere , fcd aliauando illuni_*
Qh?
anguftiorajvirentia ? maeisqi
fpinoia: V
'14. Fabii Golumn^ '^
'/Tpinorajfloremq; Mnoribus barbulis,illisq; candicantibuSivhibD*

boneihtus purpurorubentibus 5 quamuis antequam ex-
flofculis
'pandantur luteiconfpiciantur.Quod nifiquis anfmaduertatjplan*
-
tam obferuans ad perfedionem vfque , diuerfas iudicabit eafdem:
AHasquidemIuteovmboneparuo,alias purpurorubente colorc
confpiciens:in ipfa etiam plantahoc inueniens plura namq; ca-
:
pita profert^fingulis caulibus quos plures emittit,fingula proferes,

^quicolorum montibus in quibus copiose fruticabat obfcruaui-
mus , atque Capras huius caulefcentis plantê capita mandere yi-
\ dimus.Radixhuic nigra eratexefa > caulis pedalis rubefcens , tota
•planta vifcofo candido lafte manatdifrupta,vt in Vulgari humili,
concrefcitq; gummi modoôdore nihildifferens;quare ni fallimur,
deceptos illos putamus quieandem humilem Carlinam &cauk-
fcentem efle tradiderunt: gummi etiam in capitibus hserens inue-
nitur.Nos autem congenerem efle dicimus. Appinximus e regione
nbftriChamaeleonis immaturumEchinum demptis acanaceis fo-
liolis illum vallantibus, vt fquamofa interna foliola fiue barbul:^ ,
qu3c florem continent calycis vice Cinarse modo , ante oculos po-
hdremus.Addidimusetiamflores difliindos , fcminibus paruisin-
fidentes , ac etiam grumos aliquos gummi concretl circa radicem
excifam & dctruncatam ; vt omnia qudm facillime confiderari
'\
queant.Huius folia Naturae luxu crifpajatque denfa aliquando in-
ucninius Maio menfe CiriHoliE,prope Reguli Vineam deuexis cdi-
locis^qu^ ob humoris abundantiam,vt in alijs plantis eue-
tis illis
nire obferuauimus etiam , degenerant: &
apud nos ficca memoriac
caufa feruamus . Colore purpuroceruleis floribus etiam depiftum
vidimus album Chamseleoiiem in Antiquifsimo Herbario manu-
* fcripco Gr^cis literis maiufcuIis,alphabetico digefl:oordine,coIo-
ratis iconibus;quod Ncapoli in Sanfti loannis Carbonari^ nuncu-
pati ornatifsima librorumcopiaBibliothecaferuatur , mcmbra-
naceapaginaextruaoiquodnuperanno i ^05. Neapoli pr^tereun-
tesobferuauimus cuoluentes illud , quarehicreferre inftudiofcj-
rum gratiam libuit. Inuenimus quidcm & alia quardam noftris feti-
tenti;s,atque iconibus quodammodo congrucre,tam ante anobis
in Phytobafano editis,quim nunc hoc volumine defcriptis,
non fi-
^^ ^"^^^ "^^^^ iucunditate.Reftat nunc ad maiorem huius planCc
rÂ Et '
> vt Doaifsimorum Matthioli & Marantct contro-

/./. W^!*''^'^)?^^^^^?^^
Meth.cofH.^^^^^^^ dirimemusjnon parum de hac difccptaflfe inter fe videntur:
fmpi, w. qua: vero fuerit huius coof rouerfia: caufa paucis exponemus.Mat-
v>
;,
# ^
Minuscogn.ftirp.&rar. ij
MatthioH igitur albus Chamxko depiftus, cuiiis notas,vt folet ia
arduis cognitione plantis, omifit ; illa eadem planta eft,qua; vulgo
Carlina humilis dicitur , excelfioribus, frigidisqi montibus Nea-
politani Regni frequens, a quibus vtrinque flumina ortum ducunt
ad vtrumque mare Thyrrhenum atque Adriaticum decur-?
fcilicet,
rentia , tamquam i terrxcontinentis dorfo eIatiore,vtramque pla,
gam diuidentibus flore prêdita eft pallido , magnis barbulis fiuo
: .
*
foliolis oblongis, leuibus , nitidis /plendentibus , rigidis , obliquc.

radiorum ritu di/pofitis , vt in Chry fanthemi flore obferuatur^co-
ronato : vmbonem depreflum habente
minutis ac denfis flofculis
,
luteis conftrufto Eandem plantam exadius dcpinxere dodiffimi

.
viri Rembertus DodonsEus,LobeIIius,& Petrus Pena,itemq. Caro-

lus Clufius, additis tamen inter capitulum floris, fiue Acanum , &'
folia magna humi iacentia , plura intermedia foIioIa,tertia parte
breuiora,& anguftiora, minusq; incifa , quae Acanum fiue Capitu-
lum illorum pofitu vndique radiante coronare videntur; quamob-
remplanta hcec triplici radiorum ordine ornari videtur . Primo
foliorum maiorum, qu^humi Iparguntur. Secundo foliolorum,
Vt diximus, anguftiorum tenuium ac frequentiorum,qu« Acanum
circundant . Tertio denique barbularum floris, quic ex ipfo Acano
fiue Echinato capite calycis vicem, antequam flos hiaret,explen- ,
tc,oblique ac dense circum exert2Bconfpiciuntur,ex aculeatis ad-
modum illis calycis folijs elatis florem fepientibus , radiantis py-
xidis effigiempraEferentium . Quae veroa Marantadefcribitur,n6x./^.i.f.xo
cnim piSuris vfus eft, illa eadem videtur, quam nos defcripfimus, mahod.€o^
atque depinximus i foliolis illis medijs carens,atque barbwlas oc- g^J^^t^'
cultans, quibus maxime prarter floris colorem ab illa di/lat. Cau- -
ia vero quse Marantam Fuchfi; depidum Cham^leonem probarc
magis videtur impuliffe,quamquam illius etiam piduram arguati -
illam nos fuiflfe cenfemus i quia Matthioli , & Fuchfij depiduni_>

Chamxleonem album , eandem plantam exprimere voluifle cen*
fuit, quam idem Maranta ih Venufino agro trcquentem obfcrua- ^
rat putans forfitam aliam eiufdem fere effigiei flore lutefcente

:
•
non inueniri alibi . lUorum quidemvitium fuit notas omitterc:

plantx propofitsE, atque Diofcoridis hiftoria vtijqui purpureo flo-
re Chama:Ieonem efle defi:ribit, vc Venufina erat • [ Sed heu hu-
mana calamitas ea eft hominum verfutia, vt ne facile argui pof-
!
fent, eaqua: abipfis tamquam indagatoribus,commentatoribus,3c

cxpofitoribus> vt ita dicamus , neceflario ad rei deciarationemL-?^
' "
: :
.
. expri- .
/
.:
KL
Colu mn^
^
i6 ^
Fabii
frxprimi debcrcnt ; plerunque inuoIuunt,& occultant, An-i
filentfo
tiquorum verba fupponentes, atque hiftoriam, tanquam rei pro-
pofita: , aut depida; congruentem , aliorum verba & difta referen- '
tcs, propria dicenda vero omittentes.3 Id etiam vt breuibns alio-

rum verbis per qu jm Latine loqui videantur. Non enim cxeo-
rum fcriptis colligerepoterat priuatam plantx hiftoriam ac diffc-
rentiam,qui nuUam expreflerunt nifi Diofcorideam.Fuchfius qui-
dem plante formam ex Diofcoride tranfcriptam appofuft Mat-. .
thioius vcro pifturam tantiim , & vulgo notam Italis efle retulit
Quapropter illorum Chamxleones purpureis cfle floribus , vt 4
Diofcoride traditur , & ab ipfo in Venufina planta obferuatum_^-
crat , candemq; illos exprimere voluiflfe fibi perfuafum ; in ca pro-
nipit verba, vt Mattbioiopiaurse tantum obijccret erratum,quod
flons fcilicct acanuni fliatim fupra craflam radicem appofuerit hg-
rentem , atque Fuchfij magis probandam potius iconcm,quia non.
ftatim radfci , fed illfus adnatis clatum ab illa caput expreflerit
ia_.
difpofita hirere finxerit vt caulis fpcciem potius
, qu;)m radicu-
,
larum habcre videatur . Vcriorem vero iconem efse , vt ex crafsa
radice , ac veluti matre alix radicula: vel foboles
pullulent, qux'
Graccis ar*f*|2Ad,r»>*7* dicuntur , inquibus capitula
infideant intcr
foha, terr^ proxnna . Vera quidem bxc efl:
planc;r hiflorfa Nec .
limiha obiecifset, fiab illa diuerfas , illos depinxifse

animaducr-.
tifset . Atin qmbus deceptus fic Maranta
prxter fupradiftaexpli-
cabimus . Doftus quidcm vir, fubtili , acriq; ingenio
fuit , & in^
ihrpium obferuatione , rjsq; in examinandfs dflfgentfa
profefta
admirabilis , vt ex eius Methodi & Thcriaca:
voluminum kaionc
patet . L Vtinamq; plures Marants nunc
viuerent. 1 Pidura: ve-
ro dignorcend.T, ac dfftf nguendx nonadmodum
naturar dote orna-
tum ex fupradidis fufpicamur . Poterat quidem
ex illorum iconi-
bus & pi(auris fatis annnaduertere, ac putare
illorum Chamacleo-
nes inter _fe diuerfos efle, ac etiam ab
ea , quam ipfe Venufino a-
ô reperierat longe diftarc: atque non minus crrare illos
potuifltf
mere cogitare quidem

. Puchfij caulis, & floris effigie
Mattl ioH ;
iam_3
Bichfi^:quae in Venufi^ planta
, a. r^î^^^^^^Zcil
p oS^
SS nnrr"""'"
piaura nofccre
' ^«^^^^"^^'•^ "ôdo intimcfcente . H^c fi ex
non ignorafl-et , non ea, fcd qua:
nos diximus,pô-
i^
tulifse
»
Mn
1 iis cogn . (lirp. & rar. ly
tuliflc forfan opinamur . Verum non tantiim pidurx inobrcrua-
tione ac eorumdem depiftarum plantarum frigidis in montibus
,
orientiii ignoratione , fed potius quia Dodiflimos illos viros pur*

pureo flore^ iuxta Diofcoridis tcxtum plantam expreliiirc iirmif--*
fime opinaretur ; nonab hiftoriaaHenam. Atquialocuseftopor-
tunus,non tacebimus; non minus naturalium rerum indagatori
vt pcrfediorcuadere poflitjdifciplinaiûm fcientiarum,Iinguariiqi
varietatem efle conquirendamjquam ipfam pingendi ac delincan-
di rationem, vcl faltim illiusquandam agnitionem . Non enim_j:
merite conceptis rerum hiftorijs', acearum diffcrentijs, earurideni
idea veras effigies concipere poteftipidurx difciplina penitus ignx
rus ." Sicuti,nec piftura expreflas rcrum icones,illas idea ad natu-
ralem fuumindiuiduum aptare poteft ; necearum difFcrentias , Sc
minimas quafque partes confcrrc ac examinare . Quarc i!Ianu>.
nobis aflequi peritiam necefle videtur vt ex piftura, rem ipfani->
:
idea videre putet, ficuti e contra re ipfa confpeda , eandem qua-»

forma piftura exprinii debeat nofcere fatis calleat Sic enim Ma-
.
rantha?,atque Matthioli fupra enarratos lapfus profedo euitabit *

Haccnim decaufadodifflmi plcriquc Philo/bphi ac Medici Sim-
plicium medicamentorum cognitionem afpernerc videri malunt ,.
cum ad illa agnofcenda, atque examinanda natiirx defedu minus
idoncos femetipfos fcntiant, hac fupradida Idea carentes: qubd (i
fateri velint,veradixifle videbimur. Ha^cprofeftopotiflima igno- •
-"-
rationis huius Medicinê partis primariie connexar occafio,fummo

hominum damno,vt Medicorum quorundam proucniat fuperbia,
ac inuidia, qui ne ipfbs hac parte deficere videantur , iijam fper-
nunt velut ignobilcm Sed vnde Medici dicuntur,nifi ab ipfo me-»
.
«Jcndi aftu ? in quo ille medebitur Medicus,fi locis concingat phar

macopolis carentibus artem "cxerccre? an ne yerbis ? an fufficiet .
v
nofcere morbum ? Mcdici quidcni nomine cx fe jpfo priuari vidc-
bitur ; tunc enim re ipfa mcdicamenta nouiife oportcre fatebitur.
Scd hic tacendum Nunc autem Matthioli contexamus crrata_j %
.
Primum eft , quod planta illa proChamjelcone depifta , omiffis 4

Marantaobieclis,non habet foliola illa intermedia minora mir
nusq; incifa, vt fupra retulimus; qux alijs iconibus additx fucrut, ^
l
&c Doftifl'. Gafpar Bauhinusin fiia Synoninijs ornata Matthioli
operum editione , expunfta illa Matthioli , Tranfalpinorum ico^
ncm appofuit tanquam veriorem , animaduertcns forfan etiam,
quod iii f pitome Francofurtenfi longe pcfiimc effida erat fiippor
- i C fita.
>
i8 r-^Fabii Column^
fita . quod omiffis Acani floris notis, tanquam purpu?
"Scciincfuin,
reuixi floreni proferencem plantam pofteris imporuerit Tcrtium»
.
quod in Epiftola lib. 3 ad Marantam, piftorem fuum afferit ex vi-

.'
ua planta iconem defumpfifle , quam nos fcimuSj & reliqui qui il^
lam dclinearunt ex Tranfalpinisjfoliola illa intermedia viuis plan
tis liunquam deficere florentibusjxjuin minus cum Echino repe-
-""'-
juantur. Qm '^
"d autem plantam a Maranta defcriptam'in plures
diuifa,in quibus aliquan.do finguli Echini fingulis
:c
radicis adnatis infideant^ minime impugn?.re volueritjreftefecif^

fe abbitramurvnam""& in planta ab ipfo propofita etiam cuenit nS
rar6,ficutetiamah;fua:;Fuchfij planta depifta fitpr^fercnda p6-^
fteris iudicium relinquere :quodi*ed:i animifignumcft perfpicuu.
:
Fuchfij yero plantam pro albo ChamcTlconedepi<9:am , neminem

hxfitare quidem cenfemuSi'quin illam eandem efl*e cenfeat , qiiar
Carlina cauicm habens dicitur, abeodem Matthiolopro nigro
Chamxlcone depicla & propofita, n^cnoh pertinaciter afieuerata.
Non poffumus hic omittere, a Plantarum Lugdunen, Hiftoriê au-
ftoreexeadem Matthioli notarum omiffione florum Chamceleo^
JAis forfan cbgitafse;plahtam- illampurpureum
haberc fIorem',ia(f
ita in fua hiftoria addidifse 5 quod ni ita foret , auiditate flagra-
mur plantam fimileiwconfpeAam habqre qiiam qui ; habuerit,nos
certiores facere he dedignetur fummis precibus rogamus. Sed
rint . Vires i Diofcoride relatas addemus'. HacacetabuH menfura pok
fUy educit lumbricum iatum . Sumitur autem cum vino
dufierch&i
Qriganiiecoiio.^. Sed ijrhydroptcis commode datur dracbma pon^
dereium vino. Attenuat enim ipfos Et deco£ium \eius ad vrina
.
'
difficuhatembibitur.. Efi ^thsrtaca aduerfus venenatas hefiiat

pota cum vino . Occidit ^
canes &fues &
mures cum polenta fuh^
iîi.ii.c. aiia , aut aqua c!^ oleo diluta Plinius addit %adicem eius altqui
,
,
n. concifam ftruari iubent funicuHs pendentem^ decoquuntq; in cibo
contrafluxiones^quas Graci rheumatifmos vocant . Theophraftus
LiB,^.c.i^
quidem fimpliciter fluxum verbopou<additque: Etfibominem^
agrefcentemexperiri volueris an vtuere pofiit Jauandum ea ra-
dice triduo iubent , boc enim
fi tQlerauerity moriturum nequaquam
UB.x\ f.
^xiiiimant Ac etiam in fine omnium . Omnium autemgenerum
.
x%, earum radices fcorpionibus aduerfantur. Sed & magicum quidda

addemus ex eodem Plinio irridendum remedium, vt ne quis ab a-
hjs cerni poflit .
De Chamaflcone quadrupede vcrba faciens:Eius
^
Cba-
'
Minus cogn.ftirp & rar. i o

^namîeon vocatur, additoq; vngucnto inpaltiilos digein: cos
in ligneo vafe conditos^prjeftare ne cernatur abalijs.quii habeat.,.
Haec dc planta Chama;!eone Diofcoridis magjs noftro iudicio xc-;
fpondente protulifse nunc fatis vifum fuit melioraDeo dantc a-i.
:
liquando afturos confidentcs Non defuturos opinamur, qui pro-

.
lixitatemobijcient enarrationis noftrcE. Ac quia non Dodiori^

bus, Ccd minus peritis Itixc fcripfifse maluimus, quantiim ftirpium
indagatori arduum fit veriora perquirereêx hifce noftris incocin-j'
nis periodis excipere pofse putauimuS ; nec non & quantum can,
dorisoporteatalijs fcribentem habere.Addendu etiam ccnfuimus
alios putaffe Theophrafti albu Chamdconem differreab illo Dio-*^'^-^-''! '
fcoridis, quia perperam legatur non habere aculeos in foh';s , fed

quia Scolymo folijs fimiJe vtrunque idem fecit, & nigrum ^hoôv Lii,6 r
j.
albo ; potius cenfemus verba illa ScoJymo pofse magis quadrarc ,
cuiiis êcicsculta fine fpinis eft, & fylueftris fpinofa ; vel alio -Lt^.^.f.-f.
modo mcndum adefse , cum dicat Scolymi folia cum arefcunt no
:
"
amplius pungere Atquehoc ex PJinij textii etiam mendofo irre- Li^2i.f..

.
pfifse cenfemus cx quo cJare patet, Scolymi ex genere Carduorii ^^;

:
folia arefcentia minus pungcre , quod contra eft in alijs fpinofis ^'^^°-'*
plantis . Et fatiuum & Ij^lueftre , cuius duo genera facit inueniri ul^
^j^,^*'
tatinis Cardui nomine, Grircis Scolymi rcfcre , &confundcre viij.* *
detur. Chamceleonis vero folia afperiora cfsc albi , quamuis an- -
tca lib. 1 1 .cap. 1 6. in folijs non habet aculcos , fcriptum repcria-

tur . Hxc alij cogitent, & nos etiam alids longa vt oportct decla-
ratione conabimur perpendere , fi Deo Opt. placuerit Diifert 4 .
. nobis depidus Chama:leo albus , ab eo, qui Septentrionalium ap- '
pellatur exiguus, vt ex icone colligitur, foliorum fcifsura pro-

fundiore , atque c':cani magis fpinis, vulgari fimilibus, qiuc illi de-
funt, fquamis tantdm depidis . : *'-^
' - :
AtraflyHs Tbeoprafii , ^ Diofcoridis ^fanguineo fucco . Cap. II. ^^..^J^* '^
ATrafl:ylis difta fuit , quia huius caule mulieres pro colu vte- ô^^^» «
bantur, vt exDiofcoride liquet , Stâl-^^y.t^yj!:^v't<udvT\i-^>i^'^'*''''
*^'
rfAKTn, quo muUsres vtuntur pro colu S,7â.KT0i cnimfiifmy &c colus^
.
'
vertitur . Plinius vero ait;>quia pro colu vtebantur Atraftylis r/^.ii.r,

difta, eius verba hrec funt : y na mitior cB ^fimili caule^ tawen ri* 1 5-
gido Itaque
. & colu antiqua mulieres vtebantur ex iUis , quart^ '
quidarrj Atratylida tvcani. Sed quia ex Thcophrafto,non exDio-

C a ride
20 .f^Fabii Columna:
fcoridc Plialus excepiffc videcur, aliqiii Plinlum ipfumjatque Gi-
Eam illius exemplo deceptos fuiflfe pucant,Ruellium fequentes qui
rcrtit Fu/o.mn Coltu in Theophrafti quidem texcu non , dyji ir^d -
iif«. fed câ' X5ti iT^stwUti^hicji rm «tpp^^cuW iyjHvTt^ y<w<uKo!if Huamobrem ex
:
40 muliernrnprifedrum rionnuua colu vtebanti^r vcrtit Ga2:a Hi- .
nium imitacus- MarcelL Virg. vero iTfJitr^ vcrbu adfufoi vertit,&

CoIusrti/Iica.&cFufus agrefiis intcrpi:ttatur. Sedin^,
itTfciKrv>.is
Commentario pro fufo, & colu Atraftylidis caule vti poHe mulic-
rcs ait ; Cur autem Colum rufiicam , ^fufum agrejiem , ex herba
figura faifurn efi: qu£ glahro nudoq^ penitus caule /urgens ^^
I cum aruit infiexili duritie rigente a/tquanda cubita/i aitisudint^y
plerumque autem minor , nec niji in jummo folioja acuJeata, in ^
h_
maiore illa altitudine Colum , in minore fufos rufiicis foemtnis aJ
lamficium dedit Nos autem vocein Srpdimi^^ pro Coluiy ab Emble-
.
&
matum in Diofcorldcm fcriptore , interprcte verfam videntes ,
iicMarcellum Virgilium ancipitcm Grammaticosconfidcrantes ;
varic voccm aTf^t/.rof accipicntcs, Pollucem inucnimus,qui pro fu-

perna parte Mali fupra Antcnam accipic illam & in niuigijs pars :
Mali craffior & latioreft , atque faltem trocleas habet concin-

.1
illa
natas, ih quibus funiculi circum dependent, atque etiam ipfa An-
ccnnajVt deprimi , eleuariq; facilc pro oportunitatepofTit quare :
non pariim Coli cffigiem cirrofam lana, auc lino rcprc/entare vi-
detur magis>qu Im fufum, Sc fi pro fufo accipi etiam poteft alio !o-*
facjleq;adducimur Phmj auctoritate, qui vt iupra diximus,quia_j

colu vtebantur mulieres antiquae , Atradylis a quibufdam difta^
refert & quamuis non cxDiofcoride, fed Theophrafto cxcepit, 5:
.
verbum illud Colu in Gnvco <r^Khjutoti, non «tV^ctKTidegatur, nos au-

tem quia ad nominis Etymon facit,& nominis Atraftylidis ratio-^
ncm redderc videtur , verbum illud etiam o-s-Atom confiderandum
ccnfuimus , quod minus vfitatum videtur i & d linguac Grxcse ob-
feru2toribus corruptum putacum , vc nontnrAWo/;, fedirrffW lcgi
«
oporteac fed-crwioj^varie ctiam accipitur , vc tamyj^j, quam^
^
'
iumy & ftamen fignificet & a-ar>dwiOv y tam Sp/en qudm Empla--
,
,
j
inde aptc coUocari imponiq; poffit: in hac igitur verborum varia
i graueni_j
Auctorem Plinium, multarum linguarum interpretem,quibu us Au-
&ores,quorum ope fuam hiftoriam coir.pilauit , varie fuo idioma-
idi
1,
Minus cogn.fHrp.&rar. L
2
tc confcripferant volumina, fequendum, ac rctinendam intcrprc-
tationem cenfemus : in qua non minus verfionem ferbi, quam rci
hiftoriam attendendam. Nec vt alij Ruellium in hac partc fequcn-
dum curamuSj nam & plantx huius caulis abimo nudus , & propc
{ummum foliofiisacdiuifus jcapitatusqj Cnecimodo , vt illuni-^
Diofcorides defcripiit , colum potius , qudm fufum reprcfentarc^
vidctur retulitqi nobis Grxcus nationc litcratus, pro Colu acci-
;
pi vcrbum ff-Tr\bjjioy , quia Spleni hêrens Colus latcri figitur ad nen-

dum . Sed relidis his Etymi varietatibus, vt libcrum fit cuilibct ^
quam volucrit verfionem recipere . Aliud nominis Etymon d ne- ^^^^^j^

mine hucufquc animaduerfum , Plantse proprium in medium affc- ^^^^ynû
remus atque plantam hanc idco Atraftylidem dici quia non fe- ^ro^rium.
: ,
cus ac Colus capitata eft, ac villofa atque hoc , maxime prinia-j ;
faciea Cncco& Acorna, quibus fimilis efl:,difcerni ; vt infra dice-

mus in plahtar obfcruatione .'Hanc Diofcoridcs Cncco fimilem-j
facit his verbis : A^rpctKrv^Û atKdy^^ iîv ioi-xriit myô uctKpo^n^ctJi rn».^
£îiô^. Atra^tlisjpinaefijimilii Cneco longioraverdmultd fo^

lia babens infummo alarum: reliquum vero nudum afperum • quo
itiam mulieres vtuntur vice Co/i Habet quidem capita Injum^ . ^
mo Ipinofa ijiorem paUidum: radix tamen tenuis inutilis. Theo- ^
phraftus vero diligentiore obferuationc magis priuatas addidit
notas in fua hiftoria, quibus nos certiores de planta; identitate fa-
fti fumus i nec alioquin veram Atradylidem ftatuere potuiffemus. ,
Atradylidcm quidem non folum Cneco fimilem , fed eius fpeciem

fecit his verbis : tou ww>wy iÂ^ny : jJ^cV ytt^ dypict , U llf/.ip'^s . 7«? S^^dfpiA^ l,ih.6. a^.
iuo ^Sn . 70f/.iy tfpoirifxpipis c-ôl^fet ToJt}uipa>t nirhUij <£QviCdxi\07 ifoy , iAo ks^ a^Trhljji-
uthjuvit
^!v. &c. Cneciverd funt^quadam fytuejirisjalteravero vrba^

na* Sy/ueJIris verogenera duo alterum quidem admodumfimi/e .
vrbanoy reiiiore tamen caule iûamobrem colu quadam prijcarum .
tnu/ierum vtebantur. FruBumverdhabet nigrumtmaj{num &

amarum. Etinferius tl^pctxfjuhis Jt Ko^-nâi j lya HyymîpA Tirufv Uid»
: w .
Jj/loyc/)E£';^HToûMoi',oV/fitpflWfi(Vôp' ^ 7^ <rttp%i ^po7(îpoix^yoy . euiAjA^^^î '=^<"<'
TflV "xy^îv ' ô <5U fpovoy sV/w JtfitXfctf» tmV AKAêtv 7etv7m . «%« J^ tIuJ oqttiy $m9 »
Xflu <poyciIn . o\,i Si Keu TiKnOi rov Ketpûiy ^poi 70 îi o^cdfoy . ^?^ vero Atra^:
iiylis diciturf ^ bis candidior ^proprium babet eius fo/ium , vt a.
mlfum%
\
22 Fabii Column^
uulfum , ^ carni confrtcdtum * fanguineum reddat fuccum : qua^
propter cadem^ûe cruorem aliqui appeSantfpinam banc babei :
quidem odbrem grauem ^fumflum. Sero tamen perfcit fru'^

tit-^'C,i, £ium circa Autumnum, Et alibi de plantarum ruccisloquenSjfan
guineum luccum tnbuit Atractyudi , nis verms ; tok a' ^^^w^-
neus , t;/Ceutcria , 7^//?^ÂtraBylidi appellatiS . rv os autem-j

cenfc-
verbum illud KdtTj;p;> ignotum omnibus 5 y.iy]etvf\^ legendum
musj Centaurium magnum accipientes i cuius radix 'lubcfcentem
fuccum emittit . Quare non mirum fi in diuerfis illis nomencla-
turis Diofcoridis Androficmori etiam appellari tradatur . Quem
fuccum fanguineum recentiores cum noninueniflent in planta^
ab illis propofita , regionis varietati, atque tempori expefimentl
caufam tribuenint non enim quouis anni tcmpore5& quouis mo-
:
do , auulfo folio crucntum poffe fundcre fuccum putarunt , fed vel

affrifium , maceratum vel alijs modis, Quod forte non dixif^
.
fent, fi ita auide plantam hanc qii^fiflent ac obferualferir, vt

Vtnosfccimus hasdirimerc volcntes controuerfias , atque veri-
T^fcripth. tatem inquircntcs Huius plant^ radix, folia, atque capitula vi-
.
rcntia auulfa quouis anni tempore ab exortus initio & germina-

tione ad florum vfque produftionem (poflea quidem arefcit) fan-
g-uineum fuccum femper emittunt, in venulis fcruatum , nam iru*
carne aqueum vcl virentem habet , vt infra in Aloc dicemus , at-
quehoc Cirinolx Apulise oppido praeteritis annis obferuauimus
intenella etiam planta Februario menfe,ex autumnali femine-*
deciduo forfan orta ; cuius radix tcnuis atque parua erat, duro
* cortice , foris pullo , dulci fapore , graiii odore atque difrupta--j
:
ctiam circa corticcm venulas, fiue fibrillas cruenta flilla cmican-

.te oflendcbat, fed adluceum inclinantci nondum enim in ruborem
concodo colore Folia prima carnofa, humi ha-rentia^cxpanfa in
.
orbem, lata, oblonga, triuncialia,vel longiora.per ambitum acu-

lata, qux poftea lacinijs paulatim diffecantur Calcitrapx vulgaris
& aliorum Carduorum modo ; virentia, fcd alba hirfutie obfita- >
magisq; inferne hirfuta afpera , fed non pungentia dum in tcrra
,
iacent: atque difrupta^Sc ab radice luulfa fanguincum fuccum fun-

dunt, atque pluuia marcefcunt antequam caulis eriimpat In ve- .
\
tufliore vero planta, lignofa eftradix, atque folia dodrantem lon-

ga & maiora cum caulis crumpit Aprili menfe lauia, profunde
;
laciniofa inlobos diuifa , aculcata magis , duricra,atque pungei:'-
/
Minus cogn.dirp.S^ rar
«? i
,;
"^
'
24 *
' Fabii Column^ *
tia, bipcdalcmcaulem altcrnatim ambientia , qui rolidus rotun-

dusy hirfutus,crafliis,atque in fummo alis diuifus paucisjin quibus
minora habentur folia Cneci forma, & modo hxrcfltia intcr quar
;
lanofior, arancofa veluti ac longa lanugine dependente obfitus ef>,

(ficuti & ak) taiau gummofus, odoratus, graui aromatico odore
atque recifus ru^êntem fanguinis modo fuccum funditjcx fibris fi-
ue venulis circum corticem, ficut etiam capitula ex fummis virgis
cxcifa lunio menfc, antcquam florem cxplicent> ac etiam explica-
tis rccenterfloribusjin quorum etiam imaparte>vt in fummis vir-
gis oblonga , dependet lanugo, vt ex Colu folet ad nendum aptata:
ob cuius fimilitudinem Atra ftylis hsec dida fuit. Huius odor quo-
dammodo thurem imitatur, fed grauior,non tamen ingratus Ca- .
Ttmfus, pitula tria,aut quatuor fylaefl:ris planta profert lulio menfe,flores

luteos obfoletos , minutis foliolis,vtfCneci,& Chamseleonisa nor
bis depidi^coflruftos, paucos & inconcinnos edentia foliaq; tunc:
magis rigent, atque pungunt , & etiam capitula , nec fuccum am-
pliusfunduntaffridis venulis ,iquamquamin illis fanguineus co*
lor cernatur, ob humoris diminutioncm atque ficcitatem , atque_>
tunccircacorticemcapitulis rccifis vclutipundajubentia circu-
fcripta venulê \\\x con/piciuntur Singulis fioribus Cneci modo &
.
Acanaceorum , fingula femina fubfunt, minuta vero, nec pappum

hirfutum & plumofum vt in alijs , fed radiatum , velut flclla: ra-
dios latosin acuturp dcfinentes , fuluefcentcs, fpIendidos,ina*qua-
les femen vero quadratum rhomboides Cncci cemulum , ex albo
:
purpurafcens priitium, quare non mirum fi d Plinio candidum de-

Icribatur, ibi, Semen candidumi ^randi', smdrum Deinde fiauc-
.
fcens, atquc perfeftum nigrum, fplehîdum punftisveluti dcfcri-

ptum In capitulis vermiculi gignuntur , vt ctiam, prxter Dipfa-
.,
cum , in multis Acanaceis'obferuauimus • Caulis cum florere in-

cipit , iam denudatus ab imo incipiens, pauca tandcm circa capi-
tula folia relinquit , eaq; maxime pungei;tia , reliquus vero nudus
durus, atque cacumine hirfutus, vt Colus vicem de fc pra^beat , at-
que ^muletur , dependente veluti flamina , candicante illa oblon-
Uw. ga lanugine . Septcmbri menfe finitur. In agris incultis Cirinolae
frcquentiflima, atque etiam Campoclarenfiu collibus, alijsq; locis
montanis • Ex his igitur veram hanc efse Atradylidem t:m Dio-
fcoridis, qudm Theoprafti & Plinij afseri potefl,qui filueftris Cnc-
cijrimam fpeciem faciunt , cuius caulis nudus , & folia Ixuiora
Uii.
diifcrcntiam
tiorem
Minus cog'n.ffirp.& rar. 2y
lôrem notauic , qux abomnibus CarduiBenediSfi nomlM^Yct
Cardui SanHi cognofcitur cuius etiam capitula,antequam flores
:
pand[antur,& Borida Maio menfe recifa circa collum,Vanguincutn

paucum fuccum eodem modo habere obferuauimus , & araneofi^
;ine obdufta, ac ctiam in cseruleo Cnico dido , cuius capita^
non blum araneofa lanugine inter folia fepta conipiciuntur , kd
recifa fufccum luteum ex venis fundunt , quod etiam in Cynara rc-
lcda obferuari poteft fufco colorc , Atcjue de illius viribus , ncc ^*'w.
ftiam dubitandum,cum Alexipharmaca ctiam fit,vt congeneticu-
iu$ vircs i Diofcoride defcribuntur : Huius tolia
fic <;oma ,^ ^
fruSfus^tomifa pota cum pipere ^
vino^ iSiis a Scorpione opitu^
hntur îdam narrant i£io$ doloris exortes ejle , quamdiu ber"
.
ham tenuerint depojita vero dolere . Et Plinius : Nec de Cni<;OyJt~ î^- «

:
me Atrailylide verbojius dicipar ejfet , Aegyptia herbayni magnum ?*'

90ntra venenata animaliapraberet auxiiium . Item dducrfus fun-
£0S Conjlat d Scorpione percuJTosy quamdiu teneant eam berbanu^
.
mon fentire cruciatum Galenus vero, vim moderate calidam,at- tike.

.
qu
,fue Cnecus fyluefiris , ^
igiturampiius Matthioli verba contra Ruellium, & iuam noa^ m
rcperiendofanguincum fuccum in Carduo benedido, & Atradyli-
de diligentiam attendcndam cenfemus \ nec opinionem illam vt
îiferat Atraftylis i prima fylueftris Cneci fpecie , cum ex Plini;
Vcrfione , atque textu proxime relato,clare conftet; & ex ipfo Ga-
leno, Nec verfionem Gazse adeonos recipicndamputamus, vc
Plinio prxferamus , uam vt diximus , ytrumque verbum iTfoxjw,
^vitxtwjoif^CoiuintCTpYctVLri poteft, atque potius Gazz verfio vcr-
bi Fu/ks agrefiis debuiffet corrigi, nec alia ibi , quam propria ap-
pellationeinterpretari,nomen quidem eft propriumplantx Atra^
iiyiis eirp^ruKk, ibi in Theophrafti tqxtu,atque deriuatiuum ab
«VpctxTor^propter fimiiitudinem aut vfum j nec adieftiuum agrefis
appofitum yllo modo concipitur fub illa a/V particula Kos autem
.
plantarum imagincs nonapponimus mcndicatas,nonvifu, nec hi-

ftoria obferuatas j fed tam diligenter defcriptas, vt ex illius notis
quilibet piantam i nobis propofita inuenire poltit Matthioli igi-
.
tur icon appofita, quibus d vera differat collatione quifpiam fcirc

potcrit.Romac frcqucntem obferuauimus in fterilibus editis locis,
ac etiam prope Pontcm mQiiem appellatum fefquipedali caule •
L
ri
D Acar^
^
i6 .^.^ Fabii "Columna!

AearnaJbeophrafthJiUfAcornaPUnio. Gaf. III»
r
reccnfetjfpinofis
NTER Cneci fpecies Acarnam Thcophraftus
Cncco habet toto
^ foHjs prcEditam ob fimilitudinem quam cum
quia inter fpinofa$
habitu,vt ex Theophrafto excipitur , ac etiam
folijs enumeratur ab eodem,ac acanum proferentes:ibi , d».^ rAyjt
Li5.6.c]\\ modi bac omnium y vt Atarna, leucacantha , Calcbios,CnecuSi&c^^

Acarnse vero notae h^ fnntÛjS^^diKecpvA ^pîîî^ , Ss iizhSf tiTiiv » »ata
fimpUciter hquendo , ajpeiiu Cneco vr»

banoycolorem verdfuhruffum habet,^fuccofi
- ^
'
'Iorem,nonin florCjfed in totius plantê afpedu, velraaioris parti$^
inefre5& fequentibus Atraftylidis notis^quibus a Cneco vrbano,&
x^tAw^su
- ^
'
&c. Atra^ytis vcra appeilatay^ candidiorhts &c.can*

xoT ipd THray.
didior intelligit Theophraflus Cneci fpeciebus alijs & Acarna. Ex.
*
tik ii. quibus rlinius de aculeatis plantis agens diuerfo tameordine ait»
c U. iAcortia colore tantum ruffo difiinguitur, &- pinguiore fucco: Idem
ercttAtraSiylis quoque mfi candidior eJfetyS' nififangutneumfuccU^
funderH. &c. Ex quibus colligitur Acorna efle ex aculeigeris plSr.
tis & acanaceisâfpedu atque efligie Cneco, & Atraftylidi fimilc»
differre vero afpeftu coloris ruffi,atque fucco pingui turgere;quod
hon obferuatur in Cneco , fed in Atradylide tenui, ac fanguineo#.
His nocis refpondere videtur planta illa in Campoclarcnfium col-
l^fcri tio libus , & ^quicolorum fecus vias in incultis , quam iuxta & fimul
cum AtraiSyHdc fepius obferuauimus , nec pudet referre , decepti
non femcl ilHus cacumina,antequam florcret,dctruncantcs Atra-
iftylidem quasrentes &
fanguineum fiiccum , fed lafleum copiofum*
inueniebamus atque vifcofum fiue pingucm illius quidem. plantat :
habitusadeofimiJis videbatur,vt nifi fupradida nota fucrint,non

minusdecipi quispoterit floribus adhuc non exertis.NuUam qui-*
dem propriorem nos diflerentiam agnouimus , capitibusplantat
adhuc tenellis , illS,a Teophrafto & Flinio obferuata,coloris fciii-
cet ruffefcentis plantje atque caulis prasfertim Acprn^:in Atrafty-
lide vero albicantis vt Theophraflius notauit, & fupra diximus, 8c
, ac uioiconaesmniier w
araoeofam illam caulis

gua^
Mintrs cogn.il:irp.8< rar. 27
''S
\ <K^S^<tJiSi
v^f kMU^ r
^^^^^-^Vw^ t/r*#.
,
28 Minuscogn.ftirp.8^rar.
gummoram fiuc vifcidam atquc odoregraui.In Acorna vero leuoi
rem foUorumqirigcntiumafperitatem maiorcm obferuauimus
cauUsquc ruffum & ad rubcdiuem incliaantem colorem, atquc to-
crefcentem dulcifapore* Radice longa pedem luperante ,crallitic
digiti maiore pallente,odorata,Carlinx vulgaris modo, ctiamquc

ladefcentcjdulci. Caulisbipedalis folijs altcrnatim hasrcntibuS
Atraftylidi & Cneci modo & fimi1ibus,_durioribus veromagisque
pungentibus Iseuibusque , in fummo tria aut quatuor capitulavt
Atradylis, quseflorcm.Êftatisfinecmittunt luteum foliolis fiuc-»
barbulis circumambientibus Afteris,Anthemidis , vel potius vul*
Carlinxmodoafedcoloremagisfaturo.SemenAutumnopap
'
garis
pofiim vt in cdngeneribuSjfed paruum cinereumChamieleoni albo
fimile/edproportione minus: ramulum appinximus iuxta Atra-
ftylidem differentix notitia> cum integram plantam ad manus no
habeamusj&exfupradiais facile cognofci poflit.huius radix cftur
rM.
elixa deinde oleo frixa> neruo exempto quadragenx diebus i pau*
peribus Yaluenfibus»
^
f
Acarna Jiut: Acorna alUra Apula. Cap. I V^

w —
t^ttft* T & altera congcner,vt cenfemus, in Apuli^ Cirinola oppi-

ESdo a nobis primum obferuata,fruticofior , in agrorum margi*
nibus {ponte fruticansiradice pollice ampliore,bipedali fere ex al*
'
bo flauente , odorata > Chamxleonis albi modo aromatica, ladc#

dulci turgida . Inuenituretiaminilla, Cirinoljjobferuauimus»
menfe Februario velutgummi lacdenfumccr^modo fubfolijs»
tiiftTifth
j^Qj^ fecus ac in Chamjelconc albo d nobis defcripto. Folia ci fiint
^Cneci vel Atra<Sylidis,in terram expanfa,fed non kTrentiaîiurio-

rajlacuia acutisadmodum fpinis,qu3cHyeme regerminant c quo- :
rum vmbilico caules rufFefccntcs,aut rubentes parum,Ia6J:e turgi--

di, prodeunt cubitales , Vt in fuperiorc folijs hjerentibus alterna-
tim,iniummo verononvtinfupradifta & AtradyJidc, tria aut
quatuor capitula,fed veluti denfos corimbos in vmbella fcre nigri
Chamarleonis rariore , capitella fiintparuaEchinata acanacca-»
Anthemidis florem xequantia flofculis intus lutefcentibus , atquc
circum radiatibus barbulis lutco faturo admodum colore , quibus
ycrfeclis capitula etiam lutea vifiintur , & lemina ni fallimur, nott
cnkn ad maturitatem perfefta vidimus fed incipicntia rpappunu»
iuUêac
Minuscogn.ftirp&rar: 29
candidutn {ericeum tenuiflimum, Augufto floret,Septembri
'fcabenC'
lemina perficit . Huius caulis & cacumen toto anno durat ficcatus Temfns»
^
vt facile (it plantaniperquirentiinuenire,nam vmbcllata cacumi-
naillamdefignant. Sub quibus ab radice Autumno Fungiexeunc
laudatifiimijCirinoIanisgratiflimiâtque maximeexpetitii name
planta dicunt oriri Alexipharmaca,quam illic, Cardmcello^ vulgo
-^^*'*-
cenominant.Ex his igitur> plant^ illar qux nullam cum Cncco ha-
bentfimilitudinem , nec folijs nechabitu , nec fucco funt turgidx
pingiiijhaud cfie recipiendas facile iudicari poteft . De huius viri-
bus ab antiquis nihil adhuc proditum inucnimusi fcd vulgo alexi-
pharmac;^ cenfentur»
Acantbioides parua Apuia, Cap. V*
A CANTHII folia ,vt ex Plinioclare liquet,fimilia cflc debent

albo Chamseleoni^fed duplo vel maîs minora: Illius quidem
folia & fimilia & minora multo ctiam facit Plinius Spina alba , cu-
iusfoh'aminora,&anguftioraChama:Ieone albo defcribuntur i
Dioicorlde:Eandem Plinius ita defcripfit,fupra de Spina alba ver-
ba faciens his xcrhis,HuicJimi/is ifi fpina tlla^quam Graci Acan^ Likn^l
tbionvocanttminoribus multdfolijSf aculeatisferextrcmitates^ ^''***
araneofa hnugine obduSlisy qua colieSla etiam vefies quadam hom^
bycinis Jlmiles fiunt in Oriente : ipfi folia vel radices ad remedia
OpiRothoni bibuntur, Ita etiam in Diofcoridislegitur reftitpto
textu:deficiebantquidem verba illa,^ araneofa languincj quar ita
reftituta integrum fenfum efiicere videntur > fequentibus verbis»
qua colleSiafimulque compofita bombycifimilisfit f Hanc autcm a
fimilitudinc Acanthioidem appellauimus , atque paruam, a t^""i^x>Wm>*»>
tate & breuitatcaddidimusinon cnim parum ad illius notas accc- ^
dcre videtur • Foliafunt ei paruamultum refpeftuChamaleonis
a!bi,per ambitum aculeata,& fpinis horrida Atraftylidis vel Acor
nac modo , fiipcme, atque magis inferne arancofalanuginc obfita^
vt mulca excipi poflit,quse ita du(ftilis,ac tenuiffima eft, vt bomby-
cis vicem fupplere poiut fimul compofita , atque ita faciliime nei
potcft,& filotcnui,attcnaci,vt telaeffici poflit.Radicem habet te-
Ruem admodum refpeftu plant2c,paucis fibrillisdiuifam , parum-j
flauican]tem4ignofam,odoratam lapore amariufculo, ad fylueftris
Valerianac guftum fere acccdentem. Caulem rottmdum, dodranta-
lcm y albura , cadcmqi languine obfitum, folijs altcrnatim Acom»
9odo
'^ ^-^ \
jo Fabii Golumn^
modo ue{litum,& pcrficiente fc flore ab imo decidentibus>ruprx-*
medium dcnudatum Atradylidis ritu : in fummo vero & iuxta ca-
pitulum,quod vnicum gerere fokt^denfiora in rots modum ^xau--
lefcentis Carlinie semulatione , cui ctiam floris effigies fimilis ad-
inodum , verum minor admodum Acornce primo loco a nobis de-
fcriptx par,&: fimilis: barbulis enim lajuibuSjnitidisq; floris vmbo
imus capiJlaribus flofculis conftrudus circundatur,vt in Aftere^ >
Acorna,Chama;Icone vulgaripallidoflore:fed huic foliola ilta fiuc /
barbulx purpurorubentes funt , quem colorem in alijs non obfer-
-Tempuf. uauimusbarbulis.Iuliofloretj&Auguftoperficitur. Semen habet
^ ^ li 1
"^,
locis incultis,ficcis,editioribus, fterilibusq; Cirinola; frequentifli-
L$cur»
ma,via qu^ducit ad Vineam5^ry//4W7?W4J,di(Sam.Emittit aliquan-
do vnam,aut alteram propaginem circa caputjfed Impix diftct her
bx Plinij modo , fupra patrem eleuatam, in qua capitellum 8c flos,
omnia vero minora • Acanthij vero Galenus folia & radicem tc-
nuium partium eflcjac calidam vim inefle aflerit, vt etiam conuul-
fis auxilieturiquod ctiam Paulus-.f.gineta notat.Et nos hanc plan-
tulam ad fupradidas vires accedcre viribus cenfemus , vt ex guftu
4^ l '
radicisque iapore percepimus amaro,arQmatico cerebrum guftaiH
S4p$r^
tiroborante parum>etiam quodtim tenuis radicis tantillunuji.
manderemus •
t i •
* Carduus Jiellatus mltlor Apulus , Spsna JolBitsalis attera^.

s Cap. VI.
D IFFERT \\xc d vulgaribus plantis,quas r€ccntiores,quia ftcl-

inftaraculeos acani radiantes diffundcrent,& Solftitid flo-^
la;
rcrent,appellaruntCarduos ftelIatos,&Solftitiales fpinas; folioru

rotundioribus lobis atque carnofis,& acano minorc,nec ita rigido^
jêuf^l neclongisaculeisradiantibusarmato. Copiofain incultis Ciri-
j>rfcHptio nolse cliuofis,aridis,Marcio menfe:ex radice parua, pulla, dulci ac
SMpor. graui fapore & odore Calcitrapaj dida? , lignofaq; folia emittit in
:
orbem difpofita , parum e terra elata , femipedali longitudine aut

maiore,diuifuris icqualibus, raris, finuofis, Hieracij Apuli magno
capite modo>in rotundos & pares fere lobos quinos diuifa : alba, /,
atque breui hirfutie obfita,albicanti;f,molliaque.Ex quorum ccn-
trocaulis rotundus,angulofus, bipedalis , &
maior producitur fo-
K;5vcftitus, vtocrcatus videatur , vt in congencre Jxuifolio, Si
•^'
, Chonr
Minus cogti.
<.
Czê^MAJL^ '^^^'^^ ^^ Âj^ iA*.«fc-r'*
^ ^t^
K
32 Fabii Columna!
Chondrilla Galcni,d nobis iiifra propofitaâlbus, hirfurus , mulns
alis in fummo e folijs anguftis degeneribus prodcuncibus dmifus:
in quibus capitula parua copifa infunt echinata vt niger Chamx-
lco Maranthae breuibus aculcis , ipfisq; vtrinq; aculcatis pungcn-
tibusjfed non vt Vulgaris Stellaria dida & SoIftitialis.Flores lutcj
funt atque tenues non illis diifimiles>Maij fine prodeuntes apertis
Tempus, acancllis j & lunio femina perficientes 5 arque capita ctiam tuac
Kominis lutefccntia. Ab effieie atque fapore fimili nomen impofuimus •
SenecioCarduus . Cap* VIL w
T7OLIORVM primus cxortus vt mcliore deficicnte dcno-

fecit,
Ktfw*« c^
J* minationcjSeaecionis medium nomen haberet,&Cardui,cuiu|^
Ipccies planta ha?c videtuncardnum intelligimus hoc loco generij
vice omncm aculeatis folijs plantam,quam Gr^ci AWficcy dicunt,&
^
T>efmffi0 ix^9(py>îf^ E radice huius qua: paruajfibrisq; duris paucis diuifat
graciliiclrca caputrubefcente,graui Calcitrapx odore , foliae {c-
niinc,[]annalis quidem eftjjduo primum prodeunt rotunda, laruia 9
vnguis magnitudine , qua? feminis funt eruptio j fecunda vcro quac
planta^ fpeciem referre incipiunt , Senecionis modo in lobos paru
incifa funtjatquc infuper per extrema ferrata denfis, ac minutifli-
mis dentibus afpera:tertia vero magis incifafunt, &mai.ora, lon-
gioribuslacinijs,iIlisq; inlobos etiam incifis,atque ferratis Cam-
poclarenfis ChTyfanthemi fylueftris , vel Athanafie diftae modo,
quibus fimiliora funr,'minora vero , &:carnofa ,promincntc dor/b
lûijintus vero canaliculata & lanofa ; reliqua deinceps maiora^
femper hgrentâd caulis fere mediuTn vfque^ ac deinde decrefcen-
tia,minora,anguftiora,tenuioraq;alteTnatim cauli hgrentia,peda-
li aut bipedali,duro,ftnato,candicate,hirfuto,tenui: in cuius fum-
mo capitula profenintur tria, velquatuor, Sonchi xmula, laûia^,

fquamofa,purpurantibus acicbus,mollibus,non acanaceisjfioribus
Cardnoru modo capillaribus, piirpurafcetibus,inodoris, inmcdio
îlbicantibusftaminibus fcd &flofculi exteriores purpurei funt,
:
quorum terna,exquinis foliolisquibus conftant,exterius circum-

prominentia purpiireaqibinaverointerna albicantia obferuan-
tur.Hiscraflumfemcn admodum refpcftu plantse calycis fubeft,
cec fingulis flofculis,vt in ah'jS fcd duo,aut tria perficiuntur; vt ia
Iparduis comprefTaparum Iata,nigrefcentia,fed nitidaflauente hir-
fc.cie leoi ac tenui obduftaipappum vcro j[quod adhuc fingulare io
hac
,
Minus GOgn.ftirp &: rar. 5 j

Iiac planta putamus]breue,nigerriiTiuni ac fericcum quoeuolanc
,
perfeftargurai amaroMaio menfe penkitur i locis oritur incultis
editioribus Cirinola: prope fyluulam , Meâna , diftam , poft D. '^^'^P^f-
Rocchi ^dem,S: ^quicolorum collibus prope Cappuccinoium fyl- ^"^'^^' -
uulam & hortum. Huic fimilis videtur planta illa pro Choadrilla
rara a lobellio depida , quce fi eadem eft non nimis refte depiaa_,
fuit,nec ladefcit,aut quidpiam commune cum Chondrillis habere
putamus.Sed {{ conieftunE induyendum eflet non parfx Scfamoi-. s^fimoi'^ ,
^^'^'^''^^
d\ paru.-e quadrare videbitiir , nam 3 fimilitudine Sefamoides no-
men accepifleinquitPIinius,fed maius vtDiofcorides nctat, folio
mula.^
fdd
nifiquod magis profunde laciniata confpiciuntur :,Flores quadra-
re videntur^nam purpurei funt,medmm album habentes feminis :
color fulue^cens , & amtirituio:radix vero tenuis:in afperis & gla-

rcofis locus natalis , qux non ita in illis Ocymoidi ^mulis putatis
conferri queunt Quorum
nec folia lacinijs diuifa, nec flores me^
:
diocandidi,nec femina colore,aut fapore, & magnitudine re/pon-

dere videntur, Sicut n^c florcncc fcminis colore autamaritudme,
aut viribus rcfpondet planta illa,qudm exCichoriaceis re^îus pu-
am_j
appe!Iata,a\4atthiolopro Sefamoide parua propofita,de qua aliis
diximusin Papauere heracleo At nos non minus verioreni Sefa-
:
* 1 *
^ •
norL.
profert , & rtx^p5o>uM«6 ficut Sonchus & Strutium
, efl:, vt Theophr, , -? \ ^>
i^^^.e.f.j.
notat.
lacea /auis maxima Centaurioides Apula. Cap. VIII.

*
PARVM^ obuia Ii;2c , nec vnquam vno
loco Cirinola? or-
nifi h\
tam vidimusjinfofla quadam arginis vineardeprefllorif cuiufda
^ro^hyAcquamenay ( fic enim Vinea Reguli ibi dicitur dextror- "^
ium cum itur.Quam^d totiusplantx habituquodam, & natura la-

ce.-e vulgariputatj? fimili,atque
a foliorum Ijeuitate, magnitudine,
ic latitudine Cencaurio magno proxtmorum,Iaceam lûem , ma-
ximamCentauroidem addiiferentiamappellauimus • Radix hu-
niu profunde nixa petit,lignofa,dura,longa,corticofa vcluti Quer-
cus caudex,caput habens pilofum, neruulis vetuftorum foliorum
foris nigrefcens,& albicans intus . Folia qu^ primo erumpunt Ru-
E mici
?4 Fabii Columna:
?i®^ 4^ ?® s^^^s^Mi^sms®!?*
,
;•
;<#)®®®l»
^'f 'f"^^'^^"^'^'¥"^'^"^^'^ *^"*j^'^
Iji/wi CUvU^
Minuscogn.ftirp.S^rar. '
37
CLmaUamaW*'
S/v*
aDii
bii vôiumn^
rnicixmula^carnofajdura^lûia retufiora, niagna,!onga, latarqu»
deinde,in lobos paulacim diuifa erumpunt,Rhaphani modo , ma-
iora,latiora,Centaurio magno asmula & Limonij foliditatc . Cau-
lem habet tripedalem angulofum/olijs diuifura Ouercus,vel Cer-
ri modo h^rentibus alternatim.in fummo parum iTirfutum , ficuci
&fo!ia parte auerfa . Capita profett duoaut tria, crafia magno
Cenraurio paria , lace^ aut vulgaris Cyani fquamulis compada ,
aculea taA' per ambitum infefta lutefcentibus fpinulis,fed maiora
funt omnia internum vero quod dluteis fpinuli? fiue lacinijs fe-
:
pitur,virefceas confpicitur^gratum pculis opus reddens; ex quibus

flofculilutei capillares
Carduorunj^modo emicant, Spontaneum^
in his capitibus gummi ha.Tens rcpenmuSjflauum, fpkndidum ad-
^^^^ florens lunio Semina deindc peVficiunt candida deprcffa pur-
.
''^'"'
purante pj-ppo.Radiciyfapor & odor Calcitrapxingratus fuit •
'
^
lacea montana i-mnima tcmtifolia. Cap, I X^

>.
Lociff, AEQVICOLORVM montes herbidi hancnon defcriptam-»

Scptembri menfe floribus lureis onuftam fundunt prope-j»
D. Angeli dinitum ibi tempkim fupra villam Flaminianum dida,
,
^"^^ pno^cs non dcfunt planta^jcuius

Vefcnpio caulis & folia pufilla rcfpedu
capituli & florum;magnumquidem illud profert,congcnerum
etia
modo fquamulis compatftumâtque (lores maioris [ace.E pares au-
reocolorcquorum interrii clati atque rca:i,& exteriores circaca^
putprocumbentes. Caulis verotenuis angulofus, fcmipcdalis ad
fummum/duabusâlis fclioruminterceptus folia vcro triuncialia :
prope humum expanfa , in tenucs admodum lobos diuifa , ipfique

mfuper lobi etiam laciniati,carnofi, aucleati , Vcnr.iculari^ Dio-
fcondis dmiidiatum folium xmulantcs:kucs,fee tenuiores.Semen
profert deinde pappofum vt xongenerum. Radix circa
caput pilo-
fa^fibris diuifa craffiufcuHs,odore & fapore congererum.
An Hippo^ha Dhfeoridis . Cap. X.
h
EMO
N
nore
{(\u.qA notum nobis] veram Hippophaen adhuc fo
fit
reperifle fatetur, atque plantatnillam quam fupponuntd
diflare
ve-
demonftrabimus. Nec enim maritimis oritur,vel fo-
lijs olea; longis anguftioribus , fed latioribus ac rotundioribusj
nec ahjs nititur fignis, nifi qtiod purgacoriam vim obtinere dica-
tur.
,
iniiscogn.ilirp&rar. ^7
tur.Nosaliam p]antani,vt fertur,in fabulofis,maritimisq; nafcen-
tem,totoq; habituDiofcoridis delineationem referentem,ij/3emq;
purgatorijs viribus refpodcntem,interim proponemus . Nec aliud
dee{fe videtur ( quod adhuc ignoramus)nec aliquis adhuc obfcr-
,
uauit, an radiccfit fuccofa vtThapfia ,exquafuccum coih*gi vt ih

illa polIit.Rogamus enim incolasâut ftudiofos , vt fponte nafcen-
tis plancj; radicem feccnt Veris temporc pra:gnantem nosqi cer- ,
tiores illa obferuata facient,vt vel hanc omnino probare,vel reftl-

lere pofllmus. Uxc autem propter aliquam foliorum & habitus cu
Rhamnis fimilitudincm ,iniIlorum ordine primo fuppofita fuit,
c animaduerterunt nullam de fruftu racematim congefto irur
Diofcoridis Rhamnis mentionem eflfe , atquede vipurgatoria^.
quam in hac reccntiores, Acinos purgatrices huius corymbos ap-
ioiyJraL Kic^^ ^ €ii (lGri:vîci^r^<yiCHuemdMt;Mt^.^>^tw,fxtJ(^Qrspctx^f^^ K5«

< >» 'S' * ^ \ > #%f
î%pJi y o^îriôiAii-r) wj^Tsr^ Set^l-iA. H:ppopbae quopoHunt veftesynafcitur ut

maritimis^ i^JabuloJi:i locis. FrutexfucculofoiSîdenfusyVndique am •
plusyfoHa habens longa fimilta Okayangufliora.et tenuiora^^ iux*
ta illas fpin^s aridas, fubalbidas , angulofas^ ad tnuicem diftantei •
Flores corymbisHederaJimiles^velutboiriUtcohitrentes ad inuicewy
minores tamen,& molks,& ex albo ph.micei ex parte,%adix crajfa,
4j molliSifucco turgida.gufiu amaya.Fx qnafuccus eximiiur vt i ^ ,
Ih.ipjit EtVllnms, Hippopbies infabu/ofis maritimis na/citur, & .^

'
fpinis albis^hedera modo racemcfa eft^candidis exparte ruhetibus & ^^^-i^'

^* ^ **
acinis Radixfucco madet,qui aut per fe codttur aut paflillis farina
Erui. Quibusnotisquatu refpcdeat pJata dnobis^^ppofita.ab ah*js
Rhamnus primus putata,01eaftri Germanici appc!latio'ie,acAci-
norum purgantium, ex hifce liquebit . Non cnim nos illam adhuc
habercpotuimus , quim maxime videre cuperemus , vt de ea cer-
/
tioremreddcremus fententiam jiccirco aliorum defcriptionibus
vfi fumus,quibus in hanc deuenimus fententiam . Sic enim Petrus
Pena in Stirpiumaduerfarijs habet. Primus Rhamnus Ita/iie.Ga/^
iia ^ HoUanditJC maritimis pluribus in hcis , ramofus ah imofum^
mo tenusfratex > acukatHS ifurculis albidis ^folys anguftioribus^
multis
*
Fabii Column^
multistbarefjtlhus ChamaUte longhribus iuxta aias fruSiu denfo »
:
Têfcripio
âcematim aggeJloyAfparagi.aut Agrifoly Punore^fucco fiazto tur*
^^^^^
^/rfo At doftillimus Gafpar Bauhinus :n Synonimis fuis in Mat-
.
thiolum^floresaddidic herbaceos effe;atquc baccasracematim co-

hiTentes tenui &ruffefcente,vel ex luteo rutilante cute te£las;at-
que femenintus vnicum oblongumfplcndens,tunica foris nigra„#,
intus candida inuolutum.De radice nihil ait,Rhamnum facienSjVt
alii^quam obliquam & late fparfam depinxerunt, ncc aliam effigie
vidimus quamquam ab alijs depidam,niu illam eandem in Lobel-
lij obferuationibus propofitam , & ab illa exaratam quam videre
potcris: qui Rhamnum primum Diofcoridis nominat . Succum in

radice^de quo nihil aflercre nunc poflumus, fludiofi qui planrani_»
obferuare poflunt viuam relinquimus obreruandumjquem fi inue-
- .nerinc , nihil obftabit quin vera ilt Hippophaifs, quod nobis com-
Stymon. rnunicare non dedignentur.Huius Etymon
ex r^rTrsf, &â^d<r, vel ?o«,
uh 22. <l"od equorum falus , vel lux , autequis genita figniflcare vidtt^^,
CI2. vnde Plinius ait, Debent accon:modata e/set^ equorum naturet^ne"
que ex alia caufi nomen avccpifse. Poflct ctiam Equorum furorcm
fanarc^vnde etia H'//?/'owj«tf/5appcllacur,ex hTrofydc y-ctrtA. Sed quia
.
Diofcorides fulloniam /]M'nam cflc ait,atque ea vefles expoliri pof

fet Etymon alia raciooe deduci, vt U-^ro pro aducrbio accrefcentis,
&fic proyl^ £'Jde,mu/f^ny&: <p«W, pro /umine^nttore,zc fplendore,
ab effe(5lu,quia,illius fucco radicis,fpIendida,nitida,luminofaqjla-
nificia & veftes efficerentur , detergendi vi , atque amarore, acrl-
moniaq; .Quare forfan ex frutice contufo & radice in pilas conge-
.
fto,faponis vice vfos fuiffe prifcos verifimile,vt de Radicula, & de

tih.27. Hippophefto idem Plinius Hippopha/ium nafcitur injptnis^ eX
ait,
**\?' quibus /iuntpilaful/oma. &c.Vt deTithymalo apud Tegxam apudl
' * ''
Theophraftu legitur, optimum Hippophaes confici, Scd de his ni-
hil affirmare pofliimus.Rhamni vero ipeciem,illam elfe ccnfemus,
qux vulgo in maritimis Campanix & Apulix, Spina saiiadicxtuty
cui Halimus comparatur d Diofcoride , i Doftifs. Carolo Clufio,
Rhamnus alteraprioris fpcciei diftusjcuius folia carnofa albican-
tia,multa circa fpinas : flores habet fingulos aut binos oblongo tu-
btilocmicantes,atque in fex foliola dehifcentes ^ Hyacintho xm.u-
los,albicantes,purpurocxruleismaculisinfeaos . Odobri menfe
florentifruftum eduntrotundum paruumPifoparem,rcftopttiolo
infidentem,ex fpina,vel finuillius & caulis,Afphodelo fimil^mi fe-
minc intus copiofo minuto.Hoc frutice incol^ pro fepibus,ac etia
Halimo
\
.
inus cogn.uirp.5f rar. 39

Halimo Ytuntur > ficuti in agro Romano planta illa quam , aliqui
Paliurum cenfent,frudu pro pondc-
folliculi fpecie,aut rotulcesqua
dere in fufis muliercs addunt, aut potius compreffi pilei more an*
tiqua Fveligioforumjquam nos etiam tertiam Diofcoridis fpeclcm
Rhamni cenfemus cflecum Matthiolo; Sed hoc ab il]o diiTerimus>
nam ille Jegitjmcliorum codicum vt ait, fidc: in Gr^co tcxtu Dio-
fcoridis,vt CorniriuSjMarcelluSiVirgiliuSs&RuelliuSjKcff^^rof /Iâ*-
busjenuis velut foUsculofus.Jimilis Spbondylio Matthiolus vcr6,ex

Ruellio3& Marcello Virgilio j FruEium edit latum candtdum, te
,
tiuem yfoiliculari fpecie , verticillojimilemi quofcilicet vtuntur in

fujis mu//eresScd eorum pacc dixerimus>t^m Marc. VirgiliuSjqua
ipfe Matthiolus illum fequutus , noftro iudicio hallucinari viden*
tur,qui5^^r^;V/7/«W;Contendunt intcrpretari non autem Sphondy-
tlum herbam,qu:E ctiam ab aIiquibus,^'^^rf;V/7///rw, appellatur ; lcd
rotulam illam fufis pondus addens,qua muliercs in initio vtuntur>
Vt melius circumagatur adhuc ftamine nudus fufus ; atque dc hac
rotula verticillo appcllata , Diofcoridem intellexifle hoc loco ctxi^
fentjS: illi fimilem fccilfe Rhamni huius frudurii folliculi fpccio
Quam fententiam haud nos recipere pofTumuSjCnm potius Sphon- 'V
dylij fcminis ^qiôd acerofum, &Iatum efl: , fimilitudinem voIuifTe

- ^
defcribcrc Diofcoridcm cenfemusiac pra^terquam.-aôiJVAio», Sphon^

dyiio^non ^^^rcTuV^ têrticiUo !cgatur,&proprie;Tenuitatis quidcm
nota latitudini appofita,verbo illo,îôV, ac etiam ^yK.aM.uh^ ^folli'^
tularifpecie^ , vt in alijs , minime Verticillo fiue rotuLt fuforum-j
quadrare viderur, nam Verticillus fufo apponitur grauitatis cau-
fa,qui nifi craifus pr^ter laticudinem etiam fit , haud vfum prxbe-
.'>
bit. Fotius igitur Sphondyli; fcmini aptare poiTunnis , cui fimiles
Rhamni huiusfolliculares fruftus videntur>orbiculataeffigie mc-
dio carnofa ; nam & Sphondylij fcmtn latum , comprefTum eft , vt
Diofcorides ait,& acerofum fiuc furfurofum,vel paleare,ibi ^-îpf^
&c. Semen verb infummofimile Sefeliyduplexjatiusy^ candidius%

& magis acerofum &c. In capite vero proprio Peloponnenfis Sefe-
lis frudum
latioremalijs defcribit.Etincapite CreticiSefelis > fe-
men defcribiteffigie clypeoli rotundum ; fed comparatiofeminis
Sphodylij fafta Sefelis leminl verbo comparatino dyjJâSii-ifovy ace-^
ro7?«i.referri dcbet pofitiuo proximiori & fimiliori
quod Creticu
,
Sefeli>aut Peloponncnfe erit>fi crcticum nomine Tordylij quis po-

tius
,
4
40 Fabii ColumncE
tius acceperlt . Nec allqiio modo ad aliam
rpeclem extor-Scfelis
queripotefl:. Atque hancdubitationem eximemiis Gencianx fe*
miniscollitione,quodlatum,rotundum, cartilagineum, vel hirfu-
rofumjaut paleare,& compreflTum eft admodum > omnibus notum
quod Diofcorides ita defcripfitiK^ptroV JWyju ivv.Xk^^t ^xaTvV ^.'^•^pVj ,
ly^â^h^^TTî^rQyrh <Tpvh\m . Sem:^ autem hahens in Qatyethuu Lt •
tum leuem-acsrofum.accedens ad tllud Spbondyly Itaque verbum ,
iilud d-^^vf&hh acerofum.fur-furoru^ypa/eare,vcrtcndum ene, & fe-

nHnis etfigiem referre non cfl: dubitandum', ficut etiam in Cumino
altero verti nofiroiudicio debct, atquc fimili modo effe Spondylij
femen:cuiustresrpeciesobferuauimus>dequibus alias Deo dîntc
dicemus.Non negamusquidem quin Theophrafl:i Paliurus , quem
^^ft^^-c^ appellat , idem videatur frutex cum tertia Diofcoridis
LiB 4* r,4
'
Rhamni fpecie, idem enim Theophrafl:us Paliuro vulgari latum_j
fruftum tribuit,& alteroLocophagorum rotundum Cedri modOjEc
alibi de Aceris fpecicbus diflerens,air, Deflore autem nafci amnt
U .
'h^-^^fj^^^î^ haud valde oblonûf?2,^PaliurofimikmyVerumQblqngfO'^

rem afp^nant^Qîmt^glcm nedum in Acere ver3,fedCarpino,8:
mariTilije pu*atx,Theophrafl:i Phylirxfceminxfimilem videmus,
alatum fcilicet fruftum.fiue cartilagineum folliculum, A triplicis
Virer.
niodo & femine.Hippophac vircs has Diofcorides tribuit. Purgat
biliofaâquofai^ pituitofa deorfum^ fyncerus oboii pondere Eruf :
farina exceptus quatzcor oholorumpondere cum aaûa mulfa^ Sed S*

ipfifrutix vnA cum radicibus contunditur , eb' d:^tur tritus cu-
aqua mulfsefefquibemina»Exprimitur etiam ex radice , berba^ ^
fuccus y ve/ut €X Thapfii, Sed buius dracbma vna datur adpurga
Zii, 11,
tiones. Plinius , Radix fucco madet.qui autperfe conditur.aut pa^
r.ii.
ftillis farina Erui.Bilem detrahit oboio ponderis jfaluberrimicum
mulfa PauIus-^ginetaexDiofc. tranfcripfifsevidetur. Ex hi«
.
igitur,nifi ex hac excipi pofiit fuccus quia lignofa fit radix, & du-
ra , genuinam quis maritima loca perquirens inuenire facilius
poterit - . .
Aloe DiofcoridiS) & aliorumyatque iliius fuccum eliciendi experl-

mentum . Cap. XI.
ALoe planta difta, notiffima atque vulgatiffima omnibus fem-
per fuit, vt nemo iliam non aenouiffe videacur . Oui
Qu: tamen
vulgo
i
f
mme
Minuscogn.n-irp.S^lar. 41
frtinc, qui ab exteris affertur, Hepaticum, atquc Socoterum difiu «
in hoc noftro ca:Io ob Soli, cseliq; vanetateni, atque dcfeaumnou
emittere ore pleno dicunt . Quod auftoritate Diorcoridis conflr-'
mare Videntur^qui ait: yivarca îvnrn VvSl^ crAfJn; hi^dLâ.. i^ «? vj.-vl lîh.i.cM
• 'TxriTf^.tL KQulîreu p Jsrcu ^ -^ iv A'pd.,&i^ , x^ Acia. y^ gV ri<n ^dpÂKAmit^ ^^^^'
. , .
plurimay pinguisi ex qua ctiam fuccus afferiur . Nafcitur iru^^

tArabiay Âfiay ^
in quibufdam marttimis locis y velut AndrQ\\
mn idonea ad fuccum eliciendum Ac etiam Galeni: Alos berba,-
,
inquit, apudms non admodum nafcitury qtia verd in Syria magna^

prouenity aquafior ^
debiliGr efi ficcattamen dieo vt vulnera^-
:
,
glutinet . At in caltdioribus regionihusy qualis cR caua Syria ,

Arabia, multb melior efl &c. Hxc autem fi in Afia,Arabia, infij-
,
^
lis illis, & maritimis locis orientalibus magis temperatis,ac
tepi-
dioribus non funderet fuccum Aloe did:um,atquc cadem foret^nec
nobis emittere pofiecrcdendum efTet. Contrarium tamen cum^ ,
'
Tiderimus, incolarum infcitiiE tribucndura potius, quim Soli , cx-
liqj varictati, defcduive cenfemus . Quod videtur verius , nam-»
tcmpore Mefues cx Arabia afFerebatur , vt idem refert, & fi dete-
rius efTet, & forfan nec refte incolic exprimere fciebant, vel maio-
ris quc^flus gratia omnibus contufis impiifam.conficiebant Hu- .
ius plantce delineationem omittimus,cum a Diofcoridc defcrib^-

tur accurate, atquc vulgo fit hotiffima vt nec Artifex Neapoliv
:
aut fcemella fit, quin vnam faltem noahabeant Aloes plantam iir
fiftili, aut laqueari appenfam , herb;^ Noale^ fic noriiine
corrupto,
aut maioris Semperuiui ab effedu , nam & aere tantum viuit etia-
appenfa . Nec illius iconem addidimus, cum ad manus florida no
'
peruenerit, yt illius effigiem, flores,frudus, atqucfeminafingilla-
tfim , vtin alijs nofl-ra manu-delinearemus, ac ctiam defcribere-
mus. Succi cliciendi occafionem atque modum d nobis inuen--
tum , ac experientia comprobatum , nunc in medium afferemus ,
vt Alocn vulgocognitam > veram cffe teflificeturi.atque etiam cxr:
ea, Socotero illo vulgari Officinarum Aloe pra^rrantiorem fuccum
elici poffe noflro c^lo, magisq; refpondentem fuse hiflorise facio,
viribusque . Dum
vt cceteri dubitaremus 3n h:rc planta , quam
,
omnes Aloen facimus , fuccum emitteret, qui externo Aloes difto

medicamento, fiue concreto fuccofimilis concrefcerc poflct(quod
omnes noftrocaÎominime fieri pofle cenfuerunt, atqueaffirma-
)
F ci
.
\ 1
4? Fabii Column^
guft
ueniebatur omnibusingenij noftri viribus conati fumus hac de
:
re certiores nos reddere , vt noftram de ea in medium fententiam

4
afFerrepoffemus . Domiigitur noftr£e,cumpIuresadeflent huius

plantiE in ^dis fummo Soli , imbribusq; aperto loco, vt moris eft
Neapolitanis xdibus: extirpatis aliquibus folijs ac experimentum
tentantes , in mentem venit , idem nobis in verê Atra(%lidis ob-
feruatione accidifsejfanguineumq; iuccum non ex carne, fed venis
cxire : quapropter per obliquum folii venas inuenire aufi fumus ,
Sic abrupti rccenter ab radice folii fucci parum lutei ex fingulis
venarum oris exire aniniaduertimus , atque deinde fimul con-
ciirrere , guttasq; decidere vidimus non fine animi noftri gaudio
;
atque nouitate exultantes, alia atque alia data operJ folia c radi-
ce extirpauimus atque certiffimum,ex neruulis velttti filamentis,
:
fiue venis intra folij carnem per longum duftis , detentum lutcum
fuccum elici dcbere comperimus Suppofito deinde lato figulino
.
vafe vitriato multa fupra illudfic abradice ftatim auulfa falia ap-
pendimus, atque ex illis fpontaneum fuccum defcendere fineba-
mus,manibuspoftreni6etiam deorfum verfus comprimendo to^
imis
diebus
umius
[ftatimenim quodpaucum eft concrefeitlcum
commixto: idq; pluries in die feciraus, noduq; repofito vafe,con-
omnem
mus Color ex citriao , cum concrefcere incipit ruffefcit , atquc
concretus magis nigricat,& obfcure parum rubentem
acquirit co-
lorem concreti fanguinis raodo,vel potius Hepati
fimillimus,traf-
lucidus, kuis , odore graui aromatico, faporc
amaro admodum ,
mirum
atque illius vapore , vt ita dicamus , inficiatur aer , atque guttur
fncatus fuccus, qm probe fuerit arefaftus, ad

minimum vfque
.,^„. .^-
ra-
mentum facile reducitur & aqua infufa ftatim liquefeit, diiroluf-
:
tur, atque citnno euadit colore, eo

quo ante concretioncm modo
tait . His gaudens fruftulum
, [ binas enim conchas tunc plenas
habuimus] amicis pharmacopa:is oftendimus,
fi nofcerent, atque
vt cum Jllorum Succotnno , corrupte a
Soccotero compararent
iôd etiam prjEftare videbatur , coloremamc mKpntP Wpno^; n
r
I milia^
f
Minus cogn.ftirp & rar: 4j

miliorc, odorisgrauisaromaticivehementia, amarore, leuitate,
ac fubftantis tenuitate , fragilitate , ac faciliore diflblutione tirii
tritum,quamaqua madefa<aum Multisquidcm axnicis
digitis •
communicare tunc vifum fuit at nunc omnibus , quibus hxc iti^

,
tnanus peruenerint , vt quod nos fedulitate acquifiuimus , fine la-

borec^terihabeantcertiorespofthacde illius veritated nobis e-
do&i . Qui vcro copio/um fuccum elicere volucrit , turgefccnto «...
|>IantaVcrehocfaciat,non ^ftate,vtnos fecimus verum ni- , -rf'/»^
'
grioreuadet, nontên vtvnlaaris ferrenic . HpnnnVnc /iiAn <
effe
lolutione: non enxm aqua e
vini fpiritu edu(Sa,nifiprântij(Iima,
qu^ phkgmat^ careat diflbluitur , nec nifi mortario contufus, aut
molitus ;quodnos in condiendis animalibus,ftudij, ac memorijc,
obferuationisqi caufa retinendis experti fumus . Secus autem no-
la-.
«xcipiendo, temporc, atque ficcatido t non cnim ita niger,nec de-
fus, nec ponderofus , fed leuior, ruffior, fragilior, & aqua
fimplici
diluetur j facillimeq; manibus preffo in puluerem imprilpabilem_,
reddetur . ^ftiuo vero tempore, & pauco finguiis vafculis excc^
{
pto, tunc enim Soleconcoaior & fpiffior iiiccus, ftatim cerce
mo-
do concrefcet, quo poftca ex omnibus antcquam in totum
ficce-
fcat commixto glebam confice , habebisq; pellucidam nec nimis
faturo colore ; atque quo minus fucci in vafculis effundes pul-
,
-chrior euadet, quia ftatim concrefcit, eritq, prxftantiffimum co- '
ji
lore atque kuitatc . Hsec poft annum editionis Phytobafani noftri
obferuauimus . In medicinsc v&m experientia nouimus omnimo-
<JovaIere,intr6fumptum nobis ipfis pilulas purgandi occafionc
«xnoftro Aloe componere fecimus Extrinfecus vero vulneribus>
.
vlceribusq; eificacem effe alijs dono datum experimento aiTerue-

runt. Atqueficomnesnotas,atquedotesaDiofcoride traditas
habere comperies, qui ait Duphx fuccigenus efi.alterum areno^
:
fum% quod purijffimafex e£e videtur : a/terum iocinoris fptciem^

prêfert • Elige puram , non adulteratam , calcfihrum exortem^^ ^
^lendentem ^fubfiauam.friahilem^ iocinoris/peciempraferentem^

facili liquefcentem , amnritudinis intenfce %jproba contra nigra^
.
& qud agre frangitur . Adulterant ipfam gummi.quod deprahen-

gujluf & amaritudiHiy & odoris vehementia^ ^ auodnon^
JijTo/uitur ad minimum vfq
ifcent^ Mefue vero habet : -^/cf 5«f-
P z futri^
'
44. ,i.:.Fabii Golumn^ .
cutrinum njelius-^pft Perjicuin, deinde Arminiacumydetsrius ArA_

hicum . Frobatioyjitjcoloris citrini declinantis ad rubedinem^ itt^.
'quajlt claritas ,fapor ex dulci amarus ijii leue pondereyquanio le^
uius melius ijitfriabile: quanto ab bis cQnditiontbus abelljdeterius
cB 1 empore denigratur Auicenna
. vero : Aloes tfi faccus conge-
l.ih 2,tra' •
^? i.if X- latus inier rubedinem i^ citrinitatem exijlens^ &

eius ahud eji Suq
^^ .-s cutrinum^ aliud uArabicum^ âiiud Semegeniumi ^dixerunt
-
quidam.quodeius piantaeji Jicutplanta Enula •^fednoneftita-jm

Eiectio-, til^dquod melius efiy eji Succutrinum^ cuiusaqua ejijicui
aqua Crcci , &
cdor eiusfcut odor Mirrha, ^dsndidumfrangibi"
le^mundtim aGypfo. Et Arabicum eji^ninus eo in citrinitate 'i&
pQnderofitate^ d^ injplsndorey^vifcofum eius efi iliudjquoddurfw
fcit. Et Aifemegenium eji f(£tidi odoris coopeftumyparua citrinir^
tatis cuinon ejt fplendor
y Cumq; Aloes antiquatur Jit nigrior •
,
Hisnctis omnibus refpondetita exccptus , vt fupra oftendimus

cx Aloe fuccus, omhi extero prseferendus , nulloqi adukerio cor-
ruptus quod ctianain illo pellucido extero ex his inefle percipic-
;
tur noa enim nibefcit aliquando^ & vt maximc fit pellucidus gu-
:
mi adulteratur > quod in confricando digitis faflacollatione de-

prehendcrc quiuiue poterit , fi pro vfu aut deIeflatiX)ne fibi eo mo-
do, vt diximus, comparauerit non enim in illo quid arenofum^vt
:
lotione opusfit, reperieturi îcutide vulgari dicitur. Hic^nini

purus, ac veluti lacryma cenfendus Modumetiam eliciendi fuc-
.
ti"^.Z7.f.4 cu hunc tradidit Plinius,de eaagens his verbis: §luidam ^y cauiem^

ante maturitatem Jeminis incidunt fucci gratisit aijqui ^
foiia^»'
Inuenitur c^ per fe lacryma adharens . Ergo patnmentandum vbi
Jatajit , cenfent{vt iacryma non abforbeatur Fuere qui traderent
,
in ludaa fuper HieroJbiymam,metaUicam ilitus naturam ifed nui*

la magis tmproba eft , neqtse aiia nigrior eft , aut bumidicr . Erii
ergo optima pinguis ac nitida ruffi coioris .friahilis ac iocinoris
, ,
modo coaîa ,faciie iiquefcens Improbandantgra ^- dura^ areno-

:
fa quoque , qua (^guflu inteiiJgitur , Gpmmi aduiteratur

cia Aloen in Afia ad vulncra tantum glutinanda vti incol^s idcm
^
Aca- '
refert, mirifice quidem glutinarc aic folijs recentibus vel fucco ,.

quapropter in turbinibus cadorum eam ibi {eri vt maius Aizou •
Etnos famuli cuiufdam fratijis noftrimanus vola- cultelli acie ob-
liquefauciatx, itavtneruiomnes apparcrent albicantes recentis,
folij fruftrum cutc ab vna parte detrafto imponi , & parum fucci
iuffimus : necalia medicina vfus i paucispoft diebusâgglutinatam
'
*Xi*-!.j \ inucnit.
Minus cogn.flirp.S^Var. 4j
Jnuenit'- Herba admodum medicamentofa, arque vtilis
igitur eft
snter c^tera remedia nullam corpori noxam afferens, vt de ea te-
ftatur Diofcorides , & alij poft illum , apud quos breuitatis er^ô
Ledores remittimus Aloeautem didavidetur quia maritimis^^
.
^
^^^^^*
,
*
gaudet ctVoV maris vertitur & quia femper viret,numquam
qua {blia_^
, -
em ittens Semperuiui etiam nomcn eft adepta,appeilaturq; d Re- Komina^

centioribus marinum Semperaiuum . Amphibia planta eft, quia-»
interra fata & appenfa aere viuit . Differtabhac Americana il-
,
Aloes facie maxima arboris inftar cauleYcens tota natu^

la planta
ra,nec abillaftibcum hepaticum expedes . De qua recentiores
'
vido .
'' •
CeJinotbQS TheGphrafii . Cap. XIT.

r
Eanothos Carduiipecies a Theophrafto tantum obitcr me- t/f 4^.11

nioratur inter plantas, qnx radice per terram Graminis mo-
do repcnte, plura ftirftim germina,vel foboles cmittat, non quide
vt Graminis radice fit geniculis diftinfla, vel arundinofa Qua- ,
re exhisconijcienduman ex Carduorumgencreradixaliquaeiuf-
dem frt naturse , quippe qua^ nori minus ac Gramen per humum_,
rcptet, non geniculata ncc arundinorapluribuslocis exurgatpul-
lulans, plantasq; plures producat Prxterea an cx nominis '
Etymo .
aliquid notionis exciperepoflimus . Et quidem fi Gr^ci nominis

MrtmV dcriuationem perpendamus , nihil aliud exprimere noftra
"
fententia videbitur, nifi eandemfijpradia^ radicis naturamifcin-

dit quidem repens humum, nec ei refragari pofle videtur,quin il-
lam infnngens permeet vadique,vt obreruauimus,quare dôW^Kd- Hominis
^«, & <iû^, VQioi^huajL dtdum cenfemus quod eft diuido, fcindo, ir- etymojj.
i
rumpo>adigo nec aliquid amplius de ea vnquam legifTe memini-

•
mus .
Theophrafti verba funt jôVrti-w J^V>/Vw?AftgAVf33f. rt?Ay x^-
htiLueLhs.iv Huitijmodi vsro eji etiam îno—,
^yovetr&ihiH fiêtTdyjr^ .
CeanothoSy verUm non arundimfa nequegeniculata radix huius. ,
Huius naturcE Carduus eft ille agris , vineisq; infeftus , Romx ac nefcripi»
Zagarolx, ac vbique non nimis fpinofus , folijsprimum tenuibus.
oblongis o!ea:paribus , carnofis hirfut^"s mollibus , exigxu's ipinu-
lis circum afpera , deinde aiternatim per caulem maioribus fubfe-
quentibus , finuofis , maioribus aculeisarmatis , vt in caulis me- .
dio latiora lougiora omnibus harreatit, magisq; profunde finuofa ,'

& laciniata fint pratenfis Cardui didi , vel Senecionis ritu , lact-
^w^- - > * *,
ma-
4^ Fabii Column^
^^WA-(i3o(5#v Â-VHtA^-^J^ , £^
S^. ^. ^-3«^
Minuscogn.flirp.&rar. 47
tiiarumq; neruuli maioribus, longioribusqj /pinis rigeanr ; parum
quidem ob foliorum mollitiem pungentibus : decreicunt d medio
ad fummum iterum , virgellas aliquot poftremo emittentia , ia-.
quibus capitula infint fquamis compada, parua , capillaribus tc-
nuibus, moUibusqi ex albo purpurocseruleis floribus denfis villo-i'
la, iucunde olentibus ^-Eftate quibus marcefcentibus copiofuin_»
:
fuccrefcitpappum candicans oblongum admodumin auram cum

feminibus fubfidentibus euolans , illisq; tenuibus oblongis . Cau-
lis ex rotundo angulofus , hirfutus cubitalis purpura/cens Radix Safor»
.
candicans cdore ac fapore Stellarise vulgaris,aut lacea^ dida?,cor-

r
tice tenui obduda, medulla lignofa, fibris plurimis villofa, oblon-
ifc^
gis tenuibus obliquis ; ipfa veroparum reda defcendit , deinde in

ramos fe diuidit , atquc repens diuagatur, vL femel fata vix vnqua
cmori poflit j fi anni tempore dimittatur ^ totum implens locum •
Hanc aliqui Stoppone denominant, quia veluti ftuppa cano pappo
abundet , agrosq; impleat . Eiufinodi etiam naturê fpina illa eft
Drypis a Recentioribus putatai& ab Anguillara defcripta , quam
forte quis accipere pro Ceanotho fi maluerit non refragabimur,
donec illam obferuauerimus . An autem quam fupra deicripfimus
plantam, eadem fit quas Aftone dici d Patauinis afTerit Anguillara>
qui illam cx ijfdem locis habuerit^dijudicabit #
Folium Tbeopbrani , Diofcondisy Pliny , & aliorum^ •
A TI S crinitam foliorum huius plantae comam, atque canam

declarat Polij nomen Canum enim Tohiov Grxcis eft . De qua Btymonl
.
Plinius inqoit , Foliumj quidam Teutbrion vocant . Folia canis bo- Lii.xia.y
tninis fimilta Ex quibus verbis colligere Iicebit,Polij foli#i crini -
.
tum, hominisqi canum caput repr*Bfentare, quod eleganter expri-

merevidetur totius plantjeorbiculata coma. Diofcoridcs vero
non ad foliorum refpexit effigiem canamjfed floris capitello cani- /
tiem tribuit: quod & fi referri polTit illi, quia magis quidem in fo-
lijs canities exprimitur , atque diuifura , nedum colore [ qiKelibet
cnim incana planta alias Polium diceretur^ ab iilis dedudum (î-
namur cum Plinio nomen effe Poli; QuamEtymi vimfiPlinius^*^-^^-'-^
.
confideraffet, non hanc eandcm cum Tripolioab aliquibuscenfe- [^^^ ^^^

ri retuliffet 3 cum de
Tripolio loquutus efsetjhaec fubiungensr^^^.jVcS-
H^c berba eadem videtur quihujdam gua PQlium , de quajuo lo- 1,^.1 j.f.7
»,
4^ . Fabii Column^
codiximus. Necidem Cum Tnpolioalias coiifudifset n6mineJ"'i
notis ,ac viribus commixtis. Non.mirum igitur fiRecentiores
alij minime refpondentes plantas depinxere Diofcoridis forfaii ,
tantum notas profequuti Qui etfi plantce huius reliquas tradat

.
foliorum vero nullam iccirco vcrum Polium non mirum fi adhuc

:
incognitumcfse comperimus. At fiTheophrafi:i notas Polij fo-

iijs attributas, rehqua plantas figna, & naturam confiderafsentj ac
ê*nique poftremam Auicennse defcriptionem, & fi Arabis, Barba-
riq; Scriptoris , cuius nec fidam habemus interpretationem , haud
profedo aliquam ex viilgatis plantis reccpiflent, fed in aliam fcn-
tentiam incidifsent Nunc autem quid de Polio fcntiamus dccla-
.
rabimus Huiusplantx fignaexantiquorumplacitis colledahjec

.
erunt Quia Polium dicitur , folia cana debet habere , vt fupra.^

.
diximus ex nominis Etymo & quia fenefcentis hominis canis ca-

:
Plinio fimilia efse dicuntur, crinita folia, TfiyJûyKci fcilicet

pillis a
efse debent , atque candida , vt hominis caput canum reprêfenta-
re poffint \ effigicm,atquecoIorein refcrentia . Quod autem huius
planta; folia teretia j oblorga, tcnuia, carnofa fint i vt ex capill^r,
rium gcnere , vel vermiculatarum ccnferi poflint , vt Afparagi
Myachanthx, Vermicularix , Semperuiui Sparti lunci , & fimi- , ,
, quorum folia non in latitudincm,fed rotunditatem craflan-

-- lium
tur, Theophrafti vtimur audoritate, qui Polij folia inter ea qu^

,
carnofa, oblonga parum
teretia, vermiculataqj folia gerunt, de-.
,
Uh.LfM foliorum diuerfitate diflerens , enumerauit his verbis ^l^^tv,' Qap^ :
tkV a-iiTeti rii iv rols tuctrlois dyctQty^rd ydp Sv rav rdr^hv: »7 pajpcCvmj olTôv rpoôf
tTdLpKi^S^n 3 y^ ri rSy 'znjya.vim KAKauiv^Vi iy 'wKitrei yaip, jyu ovk iv ^poyyifho-im , to
cdLpKSS^f)ii^rSyââ^Svi4^l/i)pmyCcLpiiSJ\iro(pv}>.Dv?xî'
§)uaverd velui
pingt4ifolia(iUud ve/utpulposu babetfoliii\ficut CupreJIus, Myrica,
Melea. Exfruticti,CneorusySube. Herbariimverd^ Semperuiuu»
PoIiu.§luodquidem &
contra tineas^vejlihus interpojitum ejl vtile^
Nam Betarum » <^ 'Brafficarum aJio modo carnofa , ac etiam %U'
tularum in latitudinem quidem , non autem in rotunditatem iUui
,
,
carnofum Sed . ^
fruticum Myrica pulpofum folium habet , Ex
'
\
quibus clare conftat Polij folia ,carnofa, pinguia , vel pulpofa.^
-vitlS. oblonga Semperuiui aTheophrafiodefcripti,VermicuIari^ fcili-

pUnt.
*
cet modo , inter herba$ ; inter Arbores vero CupreiTi •& Myrica^ *
&:c.Addevt rempervireat,e3:eodem Theophrafto detemporej
»»
>
germi-.
:-1
.
Minuscogn.ftirp.&rar. 49 * ^
f«minatus herbarum loquens,qui ait,.^' ..•«p.m* iZ, to.\t^ .'uy tn^ uh. ,,
«*B*'»^ T8 'BiKmi, tjH 7i BAvoTf oW,
Kg^ ri tifUvrov £t Jempcruirentia ex «•
. '• »
buqu^tdamfunt, veiuti Polium Heliotropium «tr Adiantum^

,
,
Aadeprotinus.ex radice prodeuntia nunquam palrao
PIinio,Et frutex dodrantalis ex Diofcoride
altiora] ex r ^ .-^
. Cuius dclineatio il^c <. r.
# fTe/!o;- ectWcAiS-1/j.y. «,t;;i^ oiTnw ti^rom t» oV/^J-ûd dS^pcwtripoy ko.7«.

t«V /oJ^fw .
Po/fumfrutex efi paruus,a/iar,dodranta/is ,fruauîenus habet
i
tapitu/um tn fummo corymbi modo paruum,vt canum
capi//uni^ ,
praueo/ms cum quadamfuauitate.A/terumfruticoftus,non ita va-
itdtodoriSy& vtrtbus inefficacius.VVmms vero fic habet,
Duogene-
ra eius , campefire maius, Cyûefire quod minus eli ûidam ^'* * '•
, Teu^
tbrionvocant.Fo/iacanis hominis ftmi/ia,dradice protinus ^"
, nun-^'
quampa/mo aitiora. Effigie vero Thymi regerminantia Vcre , vel
Autumno potius folia magnitudine & pofitu reprefentantia: tunc
enim breuia & paria funt atque denfa,vt in Capitato vcro Thymo
/
Apuhar frequencifsimo fapius obferuauimus . Plinius Polii vires "*
rio '
j)erfequutus,cx Mufei & Hefiodi fcriptis fubiunxit:i//,«b->//rf '
eius
Tbymofimi/ia tradunt,nifi quod mo//iorafunt,& /anatiore canitie.
Prxter fupradifta adde, vt fit amarum, acre,odoratu,ad Abfy
nthij
rapore,& odore accedes,ita vt ex Abfynthioru gcnereputandS
fit,
quemadmodum ab Auicenna refertur , qui Polium Abfynthij fpe-
X
'Jfp
Sceha Romanum,appellari tradit,ficuti & Marinum.Atque
ita,vt ],o
idcmAuicenna pro Abfynthij penuria,cius loco Polium fubftituat i-'*- »• tr.
lbi,Loco etus .fAbfynthy,ponitUr,Po/ium,autSeeba
armenum &c. * '"f- ^"
Addc vt flores fint capitati , rotundi , fupra virgas niidas, rcdas '"'•
thyrfi fpecie , vt idem Auicehna refert in capite dc

^^f *
Polio his ver- z.v/T
bis , Et funt in to tbpfi,
nitatem
&
fiores pi/ofi , dec/iues ad dtri- tr.i.
vfque ad mtnfuram pa/mi; pitnumfemine ; Et eias ca-
,
put efificutfph^ra, in quofunt pi/i a/bigrauis odoris cum quadam

aromaticitate . His notis omtiibus nullamagis refp6ndere vide-
tur,qudm ea qux proAbrotooi foeminje fpecie,vel Seriphij ab Her-
barijs & recentioribus agnofcitur qua ratione non
ihuenimus:
;
nunc autem ni fallimur pro veriore Polio agnofcenda . Hsec oritur

„'^"''^'^
^ j
•
in montanis locis ficcis calidis,alba radicc longa fibris diuffli , ex

«jua numerofi exeunt furculi dodrantales quibus fruticat femper
Mo. Bot. Garden, G virens,
1893
yG ; pabii Columnse
.moils^
teretibus,breuibusadmodum,vermiculati.muimuSOT
difporms.ordine, fedillis impart-
nuioribus admodum , quatcrno
busnumero5(quadam,cumibli)sCupreffiillistributafimihtudine^
'
fed jucuii-
vt illam ChammTaîflum Piinij .ccnruerint.)grauiter,
dius olentibus vu
vt aPena,^ Lobcllio illam i vei
capitula copiofo reminereferta ;
cangenerem5eriphium Abfynthium efleilatuerit ,.i|ifirmis noltro

iudicio rationibus.FolioIa illa,fiuc lobuli yermiculati quadranta-
iiJbus pediccllis h^rentia^quatuor angulos coiiftituentia^nouella--»
Th.ymifoIia itermn Ver.caut AutumnQ jegerminantia5& furculis
lignofis hxrentia reprefentant^cuius folia perquam minutatunc
tcmporis eodem fere modo ramulos veftiunt cruciato, dcnse con-
geflajadep planta; i nobis defcriptcerimilia, vt'pi'^tcr,canitienuj;,
nuUi planca: verius a:quipararipoflr\nt>toto:i];ij-piuili genexeperqui^
fitOjqudm Thymo cap-itatOiquo.totaApuliain ftcrilibus locisfca^
,. tct. EtPlinius Mufxi&Heiiodi aufto.ritate^êfert,A^t fupradixiy
^
,.; iB^s.Atque ita fimilia fHnt.huiuunodviolia Tliyiilo veriori > vt ojj
iimilitudinem & affinitatem camillis>.vetiamriiim.abîfpanis Ca^
ftc;lla v^teî?,pri;iAd^§ X^y^^.U^^ caninum hec nuncupetur , .& v.er-
,. , .- naculaepntmT^^^^/^pi/^fr/îy/îjKqucmadmodumDodifs. .&
lingu^^. ,
Clari(s.Carolus,Clufius J{i fua hiIloria.refcrt,eiufdemq; plantx/ex

rlir?iiiu
Vdefcribit var!etate3.Huius.pianta^. orbiculataloliorum coma , an-
tequani flores emittat^humuip operit, &.orbiculatum caput atqac
*
canum reprefentare videtur lobulis illisjfiue incanis foliolis , :ho-
-
miuis canarefere'ntib.uS;Vt:Piinius aitiPolijqj nomcn.merentibus.*
A.t non minuSjVt Diofcoridcs ait,capit€llis p'aruis rotundis vinca-
na hirfutie obfitis > corym.bosimitantibus antequam in flores de-
bifcant, tuncenim cana.m vndique comamhabent> &'27eA/ctVT/3y';p^*i
.imitanturj quamuis vcrl)a illa non minusad.totum.frutice referri
debcant»quem in irîtio Mi%h appellauit vt iqfra dicemus.Non au-^
verfum^nec GrjEcelegcns3inMat.thioIum5eiusûee fe<5âtorcsinfiu:-

genSjitalicc ait: NecauiniaduertufitiUgrumpla^
deTher. ^co^y^^bo^ paruis pUts Tefertcs caus hQminisJImileSrivivujt 'JD.io/cQ^^
'
*V- p.'i^. ridss; at candidisJiQrJbus refertas fpicas vice.catîtîcrum--; do^canP

fjî^^/hs^bj/unt.corymbipilisreferli^^.d ipfe nonperpcndit, vcl po-^^
tins.tionpj^rcepit^vcrbum iUixdyyjnfoy parriumition adcapilluni,fcdt
..ad capitelium refcrri, in vulgatis Latinis commate diftinguitui:.
quod
,
Minuscogn.ftiVp^^ jr
qub^^ ipfe coniunxit fequentilMs.:' Vel non vidit Mdrcclli Virgilij
I^tmam ihterprctationem,qTu ne ambiguitatem inferret^poft, vcr
ha'yCdptfuJumparuumynon Aixit^velut canum capiilum , vt Gr$cc?
ad literam fonant;vcj*um AMn&ims,cano rjominis capilh fimile.lxt
Gtxco tcxtu verbS illud, parunm f,tKpo% adieaiuu efl verbi u^d?ôvi
nûtri genefis riec vllopaaioiadcapiHum canum 'rererrirotcft
:
•
Pofletquidem & melius ad fruticem ipfum Poiium whiov
& fic ad
,
fohaipfa, quos Plinio teftecanis hominisnmiliacfle debent
& ;
Diofcorides Mvn.iv -«/^«w appellauirfruticem ipfbm^cui
compara-
tip, wfô^fauTfix^ referrideberet,potius quam capitello. Ali^s qui-
^
ôrtextusq; minutus yel deprauatus. Grxce quidem^cWj-T^jvV*

df.
dicitiir fcemini fexusDiofcoridis igitur Grscct vcrBa hicinfere-

.
ltius,ne,.vt Quatramms fecit , noftro marte illa eitbrquere

videa-
uaa^!
teUu tnsumo corymbifiguraparuu.veluticanum capUlum
Vcrba ,
hkc,^)eluttcanucapitm\xm\\\xm fiabere fenfum videntur hoc

loco,
mfi ad verbum illud AsuKaV , a/(5>a/ , quamuis remotum
referantur;
«Juemadmodum & fequentia' , graut olens cum quadam fuauitate :
qux ad totum fruticem pertirtere videntur . Patet id ex iis
qus fe-
quunrur Alterumfruticofiusmntta validi odoris,
«
tfficactuy. Verba hsc, nort ita validi odoris,&

&
uiribus in-
viribus inâcius,
lam fans declarantde vniuerfo frutice Ioqui,non de capitulo; nec
Comparatio,;7p« tta va/idiodoris^rcfpondGrct
congru^ fupradiais,
fiih de toto etiam fupra verbis,^râf'
o/ens, &^c. intellexiffet : qui^ Temûs
bus etiam hcrreant ilh,.^,ro^dvTpv'y^. relata,
deelTe videtur . .^f!ate vero virgellas in
verbo M, quod ibi
fummo nudas prorcrr lon-
gas r^cftas tenues^thyrfi fpccieV [at quid
pro thyrfo debeat intcIlU
gt,diximus irt AhfniateOin quorumfurnmo
parua capituta finpula
finguhs virgel is infunt rotunda velut
cdrymbum, vt Diofcoridcs
fequirit,fingulari numero Ke?Â«, ; non
pruraivtin Vulgato: folio-
lisfiue fquamuhs compaaa , hirfuta
incana , corymbis Abfynthij
smula , verurri maidra : flores deinde hiantia oftcndunt
minutos
denros,capilIares,e^ albopalkntes vt in Auicerina
lepitur, vel lu--
tefcentes,aut ex panido albicantes^variant
quidem , & de his nihil
iJiolcondes tradidit,capitula tantum,nec
florefcentia dixir, fatis-
torlan ratu? exprefilfle pro planto;
cognitiohe.Singulis flofculis il-
Iis,non minus vt in Abfynthio Chami;mefd, & Carduis fii
«iina fubfvmt Autumnoparua, copiora,
amara, odorata, vt tota_,'
;
G 3 planta;
.,
T2 Fabii Cotumna:
planta; Abfyntblo gratiorem", Scfi parum erauem, odorcm reddit
Hyeme folia non pereunt,quapropter ex lemper frqndcntibus effe'
confl:at;Infeftantur vero a vermiculis quibufdam nigris,Yel potiu$=

.. pediculis humcntibus locis fata,vel Autumno, quod vitiu a Theo-
'^'phraftoetiamrecenfctur. Eft &
altera fpecics maior fruticoGor^.
maioribusfolijsluteavmboriein capitibusapparentc cumdehi-
fcunt,quam vuIg6,Herba di fanta Maria noftrates appeliat>niagis
, flore ex pal-
notaiEft & alterajnon itaincana>minutioribus folijs
lido candicantcjomnes ab Herbarijs pro fccmina Abrotono yfur-

patx.Huius etiam fpccies fex d loanrie Mutono culta;,atqiê ab ip-
fo Lobellio & Pena obferuatae ti^duntur j quarum folia aliquando
degenerare obferuafle>atque latiora , longioraqi fieri linariae auCi
Paflerinx did;t folijs fimiliai Sed horum aliqu^ canitiem culturcîi
. linquercatque viridiorem colorcm induere ob humoris copiam_,5?.
locum referunt>& vidimus,in tertia • Harum maior non ita validi
odoris fed fruticofior,& amarior,vt Diofcorides rcfert .Fruiico-^
Jius alterumgenuSiUOn ita vahdi odoriSi atque viribus inefficatiuSm
Auicenna vero zityMaius i/idsbilius, quod ttiam eft amarum 3 ^
in ipfo eft acuitas quadam.Et montanum tft minus. & ^
ealpdius'^
tfi Qalidumîn tcrtio^Jiccum infccundo. Maius calidum ^Jiccum
in fcundo . Galeuus vero wmquamde vno gcnere Polij loquens^
liiUPolium guftu amarum^ & n.oderati acre ycx tcrtio ordine fic^
cantium^ cb* fecundo compkto calefacientium^ Ob amarorem itaqj
»
veftibusinterponitur contra tineas vtdiximus ex Theophrafto ,
no fecus de Abfynthio refert Diofcoridcs & vulgaris eft vfusjquod
etiam Plinius ficuti de Saliunca refert fieri de Polio etiam.Recen-
^'^'î* tiores veromuliercularum cxperimcnto huiusfcminc quotidi€-/i
'^'
^ vtuntur ad lumbricos necandos,femijiis Sanfti difti vice . Atquc
tac de caufa Lobellius confirmare videturnonfine rationcAb-
rotonum fttminam putari , candidiorem lanatioremtî Seriphium
verumputat. Nos autem ijfdem viribus & eorum experimento.
«dodi, certiorcq; infijper delineatione relatacx antiquorumpla-
citisîlliq, magis refpondente propofita planta , ni fallimur, illius
atque reliquorum dc Abrotono & congencrCj Scriphio planta fir-
mieribus rationibus opinionemrefdkre nitemur.Mariniquidem
Abfynthij fiue Seriphi; effigiem non aiiam , qudm ipfius vulgaris
terreftris efie debere primum e nomine conftat , atque ab illo nar
tali tantiim loco variare , ex quo nomcn habuit ad diftcrcntiam-j
lcrrcftris.Akera v^ rt? rai:io fitjuam illud Diofcoridcs &fi terreftri
. , Abfyn-
'
Minus cogri.fHrp.&irar: ^y
Abfynthio non fecerit fimile cum eflet ; vtcertiorcm atque pto-
priorcm piancaf habitum atqueeffigiem exprimcret , qua prartei;
natakm locum dirferebat,ob illorum tcnuiorem diuifuram,Abror^
tono paruo fimile iêciti& in capitcdc Abrotonisjfcemine Abroco4
nifolia Seriphi6^cortlpafauit,tenui fcifiura Senphij,ibi AgTlo^^/iAV/K
iffîf ff-Bfi<piis . quamuiSiAbi-otonon |rb6refcere referaturab
fceminaj.
eodemDiofcoridej&nWotoncn mas farmpntofum & paruo femi-
ne AbfynchiJT, At quiaparuum Abrotonum ndn expreflitde qua
genere,& alicfei putent de mare eflc intelligendum , nos quidenuj
pai^s quain fcmme prsegnahti-
bus 5 qu quod pro mare accipitur admo-»
dum fint
fura confpiciur|turx& n^^L^jno AbfyntKio vulgari fimilia; fed ^^flo*
fefccntes vtrojque.planti^ etiam fimiles tenuiore foIiorUin fcifluri^
videntur , nam &
Abfynthii folia circa flores admodum etiam te*
nui fcifllira euadunt lignofiore caule. Nec aliam foliorum effigiem
v>
ih femtna efle i mare Abrotono diuerfam cenfemus,cum ab' Anti*

quioribus hoc minime clcfcribaturjfed magnitudine tantum forfari
quod loci varietatc pofletêuenire > &cultu ; vt (in Vulgari
difl:are
mare Abrotono obierua;iimus ; cuius ipecies efl: humilis tenuisqj^
farmeti, bipedal^ ^diumr^M,vt-€quicolorummontibus,vbi co
piose fponte frutrcat. liand^ni cultam in hortis Campoclari vidi-
mus hominis fere proceritatem adêquantem, craflb redoqi caulc
fruticofiore.Hancautcm lententiam adiuuarc videturjnulla viria
diuerfitas ab Antiquis-tnemofatajquod mirum nobis videtur^cum
alterum Campeftre, alterum veromontanum etiam d Plinio ficuti
PoIium,tradatur;Et R illius argumento yti volumus , nofl:ram fcn^
tenciam profedo probatam efle dicemus • lUe quidem fic dc Abro-
tono inquic îÂBrctonon dmrum traditurgenerum , Campeftre ac U
nwntanum.HocfoiminamîUud marem inteUigi vo/umiis.Sci} mon.
tanum Abrotonum Plinio f<EminaappcIIatur,&montanumAbro-
tonum illud eft quod vulgo pro mare accipitur Diofcorides verQ ,
Scriphium fimile folixx Abrqtono fceminje tradidit,erg6 fi monta-

num Abrotonum,eflet Abrotonum fcemina Diofcoridis, quod nos
Equicolis paruum,^ cultum pr^grade vidimus vtfiipra retuiimus,
&Seriphium folijs^cftfimik Abrotono fccmin.'c,proculdubibcon-
cIudeturAbfynthiummarinum fiue Seriphium , non aliud efle,/,^
<l»am quod vulgo pro Abfynthio accipitur,& vtuntur ; multifciflb^
oifo caudice incnot^tibiis &foopulis
Nâ-
«t
Fabii Gclumnse
H^
..
8rrar.
Neapoli 'frcquentiirimum
.
& afflatis locis vtRoriise rulnis omni»t

}j
,
bus innafcensjatquein ftcrilibus Apuh\T locis, vt ad fiepes vtantur
cum Halymo &.Rhamnd.hortorummarginibus Cirino.liJV.broto-
ni fpcciem.aUam viribusparem fruticofiorem ,.minorem, magis
>
.incanam,tenuioribus admodumfolijs odore acribus & fapore , e^-

dem foliorum diuifura cultam vidimus inhorto Collerii Romani
leluitarufli^cuiusnatalem locum ignorantes,non pofrum.us.an.ma-'
ji,vel ft^miiâe Abrbtond teddere ; maritimam propter incanunw
colorem mdior5m,efre_putam'us,ac propter.breuiratem mari accc-
derexenfemus: de-Fcrmitla Abrotono-qrfidhuni .ft^tuamus nihil
•.certi aj[fc:rercpoirumus,:fi non eft vulgatumrmas abrotonum mon-
ta.n.mi;ijaQftras,nifi Siculam Ipecie videamus:'.gu:imuis incfficacem

illam maritimam nlaximam fpeciem ad Artemifijeleptophyllie hi-
folijs erit!divtTO Abrotionorfrum Abrototiiim. fcriphij folijs eite , a

.Diofcoride dare tradatur.AddemusjGakni teftimbninfti squi ait:
.SeripkikmJimUe>eU.^^lfyuihi^,S:fpechy&fap^^^^ qu^ fimili-
tudofolidrumvermicularium.cum Ab/ynthib Pprofequitur ctiani
icZiuDiffert1;amm gufiu ûidem ^ÛQdmnJimHHsxvt iilud ad^
Jirjngit.&magis.caiefacit , atquecumfaifidine quitdam .amarum
-*^^^^
4/2JSei'exPIirii6.clariu$ apparet.qui deAbfynthijterrjeftrhgeneri-''^'^*
bus;fupra.loton5ifubiungits.marinum.Abfynthiumfiueferiphium^'*°' .
dcCcrihcns^ânguîusprioreiminusqy amarum His igitur Penx Lo-

bellijq; Seriphium putatum , atque vulgo putatum & receptum_,
- .Abrotonumfiaeminamlongms d veritate gibeffe conftat :, :§c. veriiis
Poliiim reprcEfentare:facie.viribasque:.Similes.quod3Jnijix.c.do vires
habcrecernunturiAbfynthium,Seriphium,Polium,&Abrotonum,.
iiifiLcalidius eftet Abrotonum , & quod.notat Jheophraftus ,:&;ab
.aHjs-diffcrt ,acriadmodum6dore,prxter faporem, qua.etiarhra-
.tiorie,ne.c^'uIgare Abrotonum.fcemina, potcrdt Abrotonum cen-
ftri.Polij vires ex Diofcoridc funt, DecoUum ipforum potum comr
tnorjis d bîiifs mnenatisauxiliaripoteJlJIydropicisî}' morbo re^
giQ.Spienicirautemcum aêiodnducit iy.capilisJoforetxu&Jloma'
: cho incGnimodiimêJi.Ducit,quoqucaIuum h^m^^fitm ^tin^fi^ •
venenatas befiiasfugat^.ldemmpoftumvul-
ftratiiTfiî^ fuffitnm .
ueraglutirtat.Q^x^^xms^^ro . :PviiUm guftu amarum^ S' nQoderatd

âcrsieJfedkityVtfitextertioordinefccantiumy ir ex fecundo.caii-.jîl,.^^
facimtlHmxumpUtQ.V\ir{m^y^ro^rm^x,t^^^ . \
\
\'
,
.^
.1 r> E&biilfGolamnas J^
io rctulit , ToUo Mufeus ^He/todmperungi iuhent dlgnathnii

gratia ighriaq\ auidospQlium tra£i,%rr.colere : Polium contrafer*
fentesfuhfiernitur^velportatur. Mediciinvino decoquunt recens
vtlaridumillinuntqi velfplenicis propinant ex aceto. Morbo regi9
in vinoEt bydropicis incipientibus in vino decofium* Vulneribui
quoquefe illiniunt.Secundas mu/ierumpartusq: emortuos repellih
Jtem doloriscorporis Vêficas inaniu Epipboris illinitur.Nec magis

alia berbaconuenitmedicamento^qiiodAlexipbarmaconvocant^ ^
Stomacho tamen inutile ejfc Caputq^ eo impleri
: ^
abortumfieri
poto.a/iquinegant.Adreligionem adduntivhi inuentumftt iproti-'
nus ad aiiigandum contra oculorumfujfufones , cauendumq\ nt^
terram attingat Huius drachmas quatuor quinta fimpliciuparti-
.
tio Thseriacac immircere demonflrat , ficuti in Mithridatiotertiaij

feptem addere cernitur .Ex his dcniqufi aliorum plantaspro Polio
vfurpatas minime refpondere ncc facie , aut viribus cuique cogni-
tum erit:Sicuti totd caelo abeffe videntur propofitx ab illOjqui do
plantis acTheriaca fuo nomine euangelizare putat ; (quipodiC-
fimum Matthiolumindoftum ^pf ciUic aplus eft,cum nec ipfepoft
illum Grammaticos fcfredignus videatur, non dicimus Diofcori-
dem ( Npnne Matthiolum hoc loco erraffe vt & quilibet poteft
, ,
"
(& nos etiam hic forfan)dicere fatis erat>Cuiufque dodiflimi etia,
cum homo fit,facilis eft lapfiis"; non ideo non dodiffimus ) illius.
Polia reprobans , multo atque diuerfas plantas ipfo

inefficaces >
proponens,atque tam diligenter in quibus nafcerentur loca defcri

bensjacfiPharmacopsEiftatim omnes pro illis legendis cquuni->
fternere properarenc . In quibus reijciendis non eft amplius com-
morandum fatis enim exfiipradiftisrefponfum videtur . Sedalia
.
demonftrabimus grauiora. Matthioliigitur putatum primum Po-

lium ille pro tertia Origani Diofcoridis fpecie fupponitmigrum-j
'
pro albo proxfmo,vt fa^pe iterat, fuo fratri confcientix reatu offc-
rens.Nequc animaduertit veriores notas non perpendi(fe,* quibus
poterat verum Oriânum ftatuere.Et primo non confiderauit Age
rati fimilitudinem aDiofcoride traditam cum Origano , non effo
foliorum,fed totius plantx habitus:caulis ncmpc tenuis , foliorum
rariorum,non autcm iigurar illorum: & vmbcll^ prajfertim denfio-
ris cffigiei^quemadmodum &Plinius rcfert . Qui maxime fimilem
Origano eflb ait , differre vero colore aurco florum,diutius colorc
feruantium,cx quo nomen acccpit . Atque Origanum tertium fa-
cit,& f)Uieftrem putat Diofcoridis , cur non potius Onitidem^ >
Ncc
r
n
Ncc animadueirtit fuam opinionem i Diofcorrde noo comproba-
barijOrigani textum fimulconferendo:iji quo apertc-dicitur, Syl-
ucftre Origanum non Ageratijfed Origani folia habere . Ergo ve- -v
rum cfl:,vt diximus,non in folijs, vcl foliorum incifuris, vt ille pu-

tauit,fed in.toto PlantSE habitu eife fimilitudinem,acin corymbo-
fapraffertimvmbella. Sedquamfimilitudincmoftcndat florunu»
quibus comparcntur illi Diftamni cretici , vt idem refert de Di"
&
âmno loqucns ? Vulgaris agriorigani florcs capita fimiliima^
Qi!
tram ij
quare dc illis haflcnus At quia de Origano locuti fumus , alias
.
ctiamciufdem Quatramij Origani putatas fpecies, & pro vcriori^

bus projpofitas occafioncm nz&i , vt vtiliores qudm ilJc proximcj
lioflro nmus,hoc loco reijciendas efle cenfemus- Atque pro omni^
bfus Origani illius Ipcciebus communc contrariumq; fithoc axio-
ma,cx quo vires pcndent • PJinius cui magis credendum hoc loco
putamus de bortenfibus & condimcntarijs loquens ait, a Grêcis
appellari, Tbymbram vcrdquaJitCunsla»Hacapudnosbabetvo-
tabulum âltudySatureia dida in condimentario genere Seritur .
_ i
menfi Februario Qrigano itmula . Nufquam vtrunque additur^

fuipptjimiiis effeSius . Sed&verfus
. Bt Satureia tbymi referens tbymbraq\faporem.
£t Diofcorides ThymbramThymi vires habere aflerit. Ergo ex hi S
Origani fapor , &
vires Thymo , Satureia: & Thymbrse pares effc
êbent . Galenus vorofylueftri Origano efficaciorem vim tribuit.
Polium igitur Matthioli quod primo loco fl:atuit,non poteft nequc
folijs , nequc viribus tertio &
Sylucflri Diofcoridis Origanorc-
lpondere,vt ex odorc & saporc colligi potcft,guftata planta , qux
amara eft admodum guftu,odorc medicato,cibo inepta, immo in- ^
[labilis &: abhorrenda.Quoad vero aliasOrigani fpecies,notan-

videnturrDiofcoridcm mmus Centaurium Hyperico aut Ori- ,
gano fimilem herbam fccifle quorum folia Rutar, vel Serpilli funt
:
Diofcpridis iudicio.Sed Plinius minoris Centauri; folia anguftio-

ra facit,&: longiora Origani folijs,quod non egctdeclaratione,veI
^,-^ ^-
Cxtorfione:Ergo Origanum habetfolium rotundius & latius Cen- c.6.
taurio minore.Et ex Diofcoride dicerepoffumuSjOriganum fimi-
lc effc Agerato ,Hyperico, Ccntaurio minori effigic, atquc folia-#
nondifnmilia haberc Hyffopojvel fimilia Serpyllo hortefiifed Ser-
pyllum hortcnfc , vel in mpntium Syluis natum , quem nofcimus
H omncs.
»
* ^
•J
abii
omncsjfolijs cfl: iii f uo vigorc rotundis circinnatis . Vel Tragorw
gam,quocIeftOrigano,veIfyIueftriSerpylIofImiIe,cuiusfoliaex
Jocorum bonitate latiora funt Origano > & Serpyllo lylueftri , cui
Tfaf^t^
^ erat fimilis,vt Diofcorides aperte notat Sed Quatramius SerpyU .
lum hoc fylueftre putans ^ygin efle Serpyllum didum , non fylue-
ftre fpontaneum quod colitur,Rut£e folia illi tribuitjfed dato quod
fJt, Rtitx folia Diofcorides fimilia quandoque facit Polygono ma-»
ri, cuius folia maiora & latiora funt etiam ; aliquando Nepetse te-
nuifoli^jfed^Nepeta tenuifolia>noneftanguftifolia cum fimilis fic
Sampfuco jcuius folia circinnata effe Diofcorides tradit . Rutas
autem folia quandoque latiora etiam anni temperie funt , fua na^'
)
iris latifolia , nec ita funt angufta vt Qua-
:cundum iuum Onganum . Quare Ongani
magnitudo a Diofcoride tacetur, non ita-*
funtangufta &parua vt Thymi anguftifolij & Sylueftris SerpilU
-^ygis putati a Quatramio/ed maiora, rotundiora, vt faltim Vul-
gari Serpyllo , quem rofcimus omnes in collibus fpontaneum_>
aequiparentur & funt rotunda vt Diofcorides cenfet in capite dc
:
Serpyllo Sed ex Plinio maiora , atque rotundiora eruntjVt dixi-

.
mus,minore Centaurio:cuius vcrba necdeclaratione aut extorfio-

ne indigent , fed clara atque aperta funt , vt hulla-remanere poiTit
l^^.ij.
dubitationis fcrupulus ait enim: ^
a/teru Cenfaurium cognomi-^
ne hpton>,minutis folijs.quod a/iqui Libadium vocantt quoniam Ji*
cundumfontesnafciturÔriganoJimi/eyangufiioribus^ /ongiori^ &
busjo/ijs,angu/ofo cau/e^pa/mum a/tofiûticanti, flore LychnidiSf
tskjo, ^^^^^^ ^^"^' &/uperuacua jfucco efficax Hoc Centaurium nqjiri

» .
*.I7. fe/terravocant ^proptsr amaritudinem fummam Plantam hanc *
Qu; fimi-
le uriganum toto h3bitu elie debet , latiohbus vero folijs atquc
breuioribus.& At Omild^ y A/terum exi/ioribus moiiibusq; Sam-
pfuco non difjtmi/eyquod aiiqui Prafion vocare ma/unt. Quas notas
proculdubio nulli Origano d Quatramio propofito conucnirc
quifque ac idem iudicabit Habitu vero & vmbella Hyperico&
.
Centaurio minori prima Origani fpecies Onitis &

fimilis erit :
Sylueftre Origanum Agerati vero vmbella habebunt conteftura.

conti
quia Diofcorides illius femen corymbis confertisfimile defcribit,
vtinAgerati vmbella confpicitur. Sylueftre veroAriethimodo
Qu
is Qu2
a
* -^
1- _
tramio
.
Minuscogn:in:irp:&rar. 5-^
framlo propofitas,anguftifolias , & tenuesjquifque non Imperitus
iudicabit.De HyfTopo illius fpicato etiam quia locus videtur , ad^
^totoccelo difterrc dDiofcoridis notis . Diofcoridis enim Ori-
ganum folium habet Hyflbpo fimile, vmbellam vero non rotuada,
fcd veluti diuifamjEt de Chryfocome loquens,ait , Comamhabeni.
$arymbofam HyJIopo fimilem ÊtAt Oniti, Onitss Origanum candi^
dtus eftfolijSyHyffopo magisjimtlis , d^ femen habet velut coniun-
ôscorymbos . Ex quibus Hyfibpum habere debet folia Origant-
^triu(que,vmbellam vero non diuifam,vt Origanum primum,Hy-
gericum , & Ccatauriumminus, fed coniundam vt Onitis & Agc^^
ratum corymborum modo,vt etiam coma Chryfbcom.^, cui eft Ci^. _ ^
milis Hyflopi coma ex Diofcoride . At foliorum candor Hyffopi y

cui Onitis candidiora foliacatteris Origanis afllmilatDiofcori-
des,quomodo tacetur, perijtne? Mx notje cum ab HyfTopo Quatra-,
Bij fpicato abfint,minus illi adhaerendum erit . Atque hzc illi per-
pendenda erant. Potius igitur vulgatas Origani plantas recipicn^
das cenfemus,atquc aliorum Hyffopum , donec melior de his ka-^
tcntiaproferatur.Hisigiturcognitis,fatis liquetvetum PoIium_*
bucufque omnibus incognitum fuifTe , reijciendas etiam efTe plan-
tas ab alijs receptas tanquam facie viribusqi omnino ab hiftoria
alienas,quarum repetito omittitur brcuitatis caufa
4 _
Hyjfopum Diofcoridis ^ Antiûorum Cap. XI l^.
ED nunc videamus qusena ab Antiquioribus notx Hyffopo fint

adfcriptx,vt noftram de Hyllopo aduerfus Quatramij poftremi
recenforis,& rcliquoru fentcntiam proferamusiverioremq; planta
quoad fieri poterit nunc ftatuamus. Hyflbpum Graece varoW Ai&xxKomem
pro ^tJt»^ quia fupcr vultus ^^y^ôn ;
videtur,quafi ôuim ;:j;d£/c^w S^Ây effun-.
datur, Ansi TK va>. uV« , quod eft perfundo & if\ a-Tof , afpeSluSyVultus%
facies. Nam & antiquitus ad expiatlonem peccatorum vfos fuiffc
Hyffopi afperfione,teftari videtur illud Numeri cap. ip.nu. 17.&C.
annuere illud Dauidis carmen, Afperges me domine Hyflbpo,&c.
quamuis pro Domini noftri palfioneeiusq; fanguiniseffufionet
ibi accipiatur Hyffopumjquod declarare vidctur D.Paplus Apoft,
adHebraros,c.4. &infradicemus. Atque hac deriuatfone Hyfo-
pum didum,pcr fimplicem, s,fcribi deberet Hyjbpumydcut in qui-
bufdam Plinij codicibus impreffis legitur antiquioribus.IUius me-
dicus vfus,& notio apud Antiquos adeo vulgaris crat, vttanquam
H . » vul-
N
'
Co .
/ FabirCblumila!
vulsatiflimaf plants filentio illias effigies habitusque fint |)r^«f-
mim.Nos autem pro viribus.quoad poteriftius,tari;s tocis difiun-

ftas lidtas coIiigemus,vt ex
magis rcfporidentem, donec Cik-^^
illis
cium videnmus,proponamUs.Ec quidem exDiofcoridcquem ma-

quodHyfibpi folia debeantreferrequodam-
Pis fequimur,vidctur
Heracleocici , idem enim Diofcondes
de He-^
modo folia Origani
Lii.J. racleotico Origano agens,ait j^JAw eV'W« "^'^T^.\^°'SJ'5
^"^^
candicantia,atque magis qadm Onitis, nam de Oniti idc Diofcor.-
ait; ma habttcandidtora,r»agisqiJimilia Hyfsopo. Coma quidem,

debet,ex eodem Diofcor. cojligitur,quo*
qtiam Hyffopum habere
in vmbellam conferta i idem enim Diofcorides r
iit effigie roturida
Heracleotici feferentium Hyffopi fo-
isofita fimilitudlne foliorum
lia & fic maiore propofitajexcipiendo ea, qus diffimihtudineliuy
Origani vmbella. effigiem & Hyffopum ne ex
inferebant inter , ;
maiore fequeretuf minor propofitio , & fimilitudo tacite ilUta^ r

non rotundam Hylfopum ha-
fubditi ^ mbellam verb
rot<t effigie,yl
bet,intelligendo ex confequentia ; fed in p/urespartes diuiraT». Ec

fecuftda Origani fpcciesjqux fimilior eft Hyffopo,-
hoc magis,quia
• '
femen habet veluti denfos corymbos : & congcner tertia fpecies
'
fylaeftrior femen profert in Vmbellant : atqiic ita confimili ferc
modo vmbcllatam comam omnes habere videntur . Quodque fiS

verius,atque ex neceflaria confequentia dcbeat prsfupponi :
Ori-
eani fpccies omiles comam invmbellam,7el denfos corymbos,aut
^'^'**
diuifos parum haberc probatur . Idem erim Diofcoridcs
de Agc-
Ageratum plafitam cffe dcnfam fimplicem atqufi
fato loquens ait;
admodum
ganum intelligens.At Ageratum quod nofcimus omnes,& pro vc-'
ncc cffigie aliqua_»
in folijs,ncque pofitu
fo habetut,nullam habct
fimilitudinem cum aliqua plahta cx Origanis verioribus , atqu^
finguls conferantur fingillatim At fi-'
teceptis; Origani partes fi .
hibltu toto confpefto , quodammodo refponderc viden-

feiira fiiie
Diofcot-ides.-Qiiia tenui cau!iculo,raris folijs,denfis
tur,vt ccnfuit
cffigiantibus primo afpeau rcfpondere vide-
corymbisvmbellam
fpccies tam denfam habere con-
tut:& tamcn ex Origanis nulla
dôA
Diorcondem-j
genentribuifreêx Polycnemonis capite aperte
Ori&ano tanquam
t6lligituf,vbiDiofcorides data foliorum fimilitudirle Polycnemo-
v^^r f^.^ Ormnno^ quamuis gcnicuiatumcaulcm PulegiofimilcmJ
'^ • V „ habere
Mjnuscogn.fl:irp.&rar. 6i
habcre quisadhu^ Origario camz fimilem putaret»
tfadiclilTetjrie
addidit ; vmbellam non habere , fed illius vice in fummo paruos
coryriibos.Quare hunc Diofcoridis loquendi modum nondifFerrc
J_communi
— ! .n.-.-- ,-€/* «•^î 1- %• • ,-/• \ ^ f%-
qvkxnon adfit,verum exCipi debeat.Hoc autem confirmari videtuf

Ck eodem Diofcoride , qui comam HyfTopi confertam corymbis
prxfupponit apef tiflimexdum Chryfocomae comam corymbis pra:-
aitamjHyfTapo fimilem fecic,de ea loqixcnsycomam babet corymba^
feamjimiltm Hyfsopo.Qm)d vero vt Onitis fit denfior , vel m vm-
bellam laxiorjvtfylueftris Origani,aut in rotam vt pra^fupponitur
cxOrigario Heracleoticdparum refert: clare liquec profcdo cx
Diofcoride,vt iam retuIimus,Hyflbpi coma, & Chryfocomxxqui-
parari corymbofa effigie. Nunc autem corymbofaiti alianl placant
tiotiorem oflendemus , vt corymborum notior fit intelligentia at-
que cognitio.Et ne Chry/bcom^ quis in dubium vertat,eiufdem-_r
Diofcoridis Onitis comam denfis corymbis refertaminmedid
adducimus,quam Doftiores iam noueruncatque delinearunt.Qrii
vero minime viderinccorymbos illos Agrioriganofimiles cenfeat
denfiore quidem compage,at ncft ita frcquentes. Sed vt vno verbo
loquamur, corymbos hoc loco intelligi capitula illa dicimus glo-
bulis oblongisfimilia,denfis foliolisf atquc vtriculis compofita, in
quibils floresivt in Thymi coma obferuatur,capitaci epitheto vuU
go infigriiti: vcl cilpitulis Pfyllij fimiles, fi cni Thymi capitula fint
idhuc incognita Sed & Thymi capicula fimiiia func illis Stsccha*
.
dis,quamuis huius maiora, acque oblongiorl confpiciantur Dc-* :
^taechade verba facicnS Diofcorides, comaril illius Thymi fimilem

mtrm
chade
3iit Iongiora,& amariufcula: videturquc cundemlo-
folia huic efTe
quendimodum de OfiganoHcracleoticoloquens feruare voluif-
fe a vt ecianl.in Polycnemone veluti regula quadam,vt fupra nota-
ilimus data quidem in folijs fimilicudine cum Hyfsopo , vmbelljc
:
diifiniilitudinem,c conuerfb notauit. Quid autem hoc loco cxttvi

ftrepant,& congefserinccoma: incerprecacioncm extorquendo, r^
lidis alijs,hac tantum refponfione,congefta omnia ab ipfis,vt aiuc
itiblimi iudicio perpenfajqudm facillime corruent,obtusa hac no-
fira mente proIata.Diofboridesita Chryfocom^ fpeciem dclinea-
uit » Comam babct corymbaceam Hy/sopo Jimikm . Sedquani_>
. darius potcrat exprimcre , Chrjfocomx comam cfle corym>
bis
^
i^
62 Fabii Column^
rimilis?VerumGramma>-
loquamur.Adieaiuum verbum,'corymbaceam, eftqualitas
tice illis
fimilitudo referturad comamHyflopi.
fubRantiui verbi,ra»^^,qua
Quomodo igitur fimilitudo cenfen poteft de ftibftantmi effigie, &
noH fimulde adiediuo iUam declarante?Sed hic haaenus.Adduci-
indefcnbenda plantarum coma,
mus infup°r eiufdem Diofcoridis
au<ftoritatem;qua in plantis,nihil aliud pro co-
loquendi ftylum,ac
caulem babet tenuewy debtlem Fcentculo

cedano ait Peucedanum
:
verdjiatimpropehumumfoliofam, atque dcnfamy

îth fimilem : Comam
Nonne ineruditusquihbet, caulem vndique
aique florem luteum .
atque floridum intellexifle comam dicet^ ? At

ramofum, foliorum
dilucidius , Atraftylidis delineatione perfeaa, fohorum fcihcct
capitulorum,floris,atque radicis,addidit:Cow4;7^ r,men,A
fement^
caulis,
IW- foltaeUam invinopota&ic Quidhoclocoahudintelle
cum-j
ennn coma fine capite cenletur inefle qua
capita protulerintjnon ,
plantas habere dicimus, cum ita cacumine cauHs & alarum excre -
uerint,vt fupcrcrefcere nequeant:idque florefcentibus euenit.Hoc

patet apertius ex eiufdem Diofcoridis capite de PfylHo, quo loci,
t/i.4.
tradita iam aduka^ plantx delineatione, ait: Coma ex medio caule
incipit,& in fummo bina,aut terna capitaîn quibusfemen , Et qui

pfyllium obferuarit , e medio caulealas proferre viderit quoquo
pauca
in quibus capitula infunt . tunc enim comam haberc
verfu ,
dicitur.Scd handdilucidius poteft:in Capite de Elychryfo,ibi, Co-

- mam babet rotundam aureo colore in vmbellam confertam , velut
aridis corymbis dependentibus . Hyflbpumigiturvulgare Officina-
& ante Quatramium probarunt , nullas exfupranu-
rum,quod alij
notis habereperfpicitur , illud tamen verum effe conten-
meratis
dunt.Comamquidemcorymbisrefertam non habet,nonenimco-
defcribitur ahqua planta , nifi quodammodo in orbis di-
rymbofa
niidium globum rotundam corymborum fitu , vel plana efficiatur
'- coma,qux parum ab vmbellatis differrevideturplantis.AtHyflb-
pi fup*"adi<fti vulgaris coma , non corymbis rotundatur , fcd in tc-
nueS;longasqi virgas protenditur, in quibus ex interuallo verticil-
lati fcrc funt flores,vno verfu difpofiti,Calamenthi modo,quos in
fpicam digeftos efle non ncgat Matthiolusi atque ideo fimilem eflc
Stoechadi,quam Diofcorides ftatim in fequenticapite,eade caufa

i^fcripfiifeautumat.Nosquidem contraria fententia,ceferi pofsc
concc-
Minus cogn.ftirp .8^ rar:
concedimuSjDiofcoridem ob fimilitudinem capitulonim, Sroecha-.
.dis hiftoriam pofl: Hyfsopidelineationem fubiunxifse:nam Hyfso-
pum,& StcEchas capitula in fummohabent, fimilia, quamuis ill
Stoechadis maiora fintjatque minus denfajHyfsopi vero rotundio*
ra^&plura fimul eadem virgella,atque,tam Hyfsopi quam Stcecha
^disfimiliaillisThymi , cui Stcechadis etiiimcoma i^quiparatur d
Diofcoride.-fapore amaro quoque , ac etiam viribus ad eadem fere
-valentibus:Non quia longis virgis flores Calamenthimodo hxten
tes vt Vulgare habet.Sed proh ? Vt contemplantium oculos deli-
neatam plantam contuentes decipercnt, affabre fculpere illius ipu
riam effigiem defifllimis vtriculis in /picam breuem difpofitis haud
•funt veriti.Scimus in his Pi<Soris artem nunquam efsc in culp
non ignoramusquidemtalios candidioresTranfiilpinos veriorem
-effigiem propofuifse,in qua longis virgis flores ex geniculisper in-
*terualIadifpofitos,parum quam inCalamentodenfiores confpi-
ciuntur . Addendum etiam cenfemus,tali vulgato Hyfsopo deefse
com2efimilitudinem,quam haberedebetcum Stoechade, vt Plinius
refertrcuius &Diofcoridis auftoritate videtur Thymi,StGcchadis, ^^^
'
atque Hyfsopi coma xquiparari capitulis Nec minusetiam refel- c^^^^
.
iendum vulgare Hyfsopj,quiacorymbofa careatcoma, nec Chry-

focomiE fimilibus corymbis referta nonfimilibus Oniti,cui Pli-
;
nius integram plantam afllmilat,illius enim notas defcribens, aitj

Onitin\vel Prajion non diffimiie hlyfsopo Quapropter non folum ub. loj
.
candore foliorum ,vtexDiofcoridistextuaperteliquet fed toto f.i/.

,
plantsE habitu fimilitudinem inefse cenfendiim ex Plinio non mi-

\
nus quam de Agerati effigie, & habitu fimili cum Origano generis . ., ^ -
ioco,vtfupraretulimus. Necomittenda baccarum nota fxpius d II

enim
^
14.
Plinio in remedijs repetita,'quam deefse fatentur alij.Verum
vero mirari fatis licet , tim claram, pr^cipuamq; notam candoris
foliorum Hyfsopi,qu3e nullo retorqueri potefl: argumetOjqua Oni-
tis folia fuperare canitic videtur , ex Onitis hifloria a Diofcoridc
traditajnemxncm horum,nec Qjiatramium nouifiimum obferuafse,
vel potius tacuifscine primo intuituplant:e,ignoras quifque obij-
Ceret,fo!iorum virorem admiras,aiensqi vbi candor Oniti maior?
hecrefponfionis remaneretlocus.Haccquidem ccnfemus verfutia
omnes adhuc deceptos.efse . His igitur nihil eft,quod Hyfsopum-^
iam vulgatum,Diofcoridis vel Plini;,& antiquorum cenferi queat^
nulla ex fupradiftis rcmanente nota,collatione iam facfta . Sed nec
viribus cificax,nonenim inter Condimentarias , &hortenfes hcr-
ba$
^^ - -Fabii Columna! ' •
^bas Hyrsopum Antlquis numcrabatur,vtThymt>fa, Cunila , Ort-

-ganum fimiles^quibus fapor crat quidem acrisjfed guftu fuauis,
&
.vt& vulgati Hyfsopi videturjiater qiias mifceremus,potius quam
inter medicatasjiogratas vt Sto£chas,Hyfsopum,& finiiles,quas in
condimenti^ non reperimus r^ccafitas ,ob ingratitudinem guftus.
.
Ob ingratum quidein omarum faporemiilijplantam illam vulgo

Gratio/adidiam, Hyfsopum verius vulgato cfsc cenfuerunt:fed an
ratione patetjreliquis noti^ deficicntibus . Qujc tandem,Quatra-
mius dicetjcrit planta hxc abs te pro Hyfsopo proponenda tot OQ-
tis refpondcns,viribusq;efficacioribus?£u dicimus,paul6 ante abs
te propofita , in mauibus habcs:adeo fimilcm cfFigie Origano, vc
abs te Origanum vulgato verius , atque Dicfcoridis genuinum Ct
putatumj quia folijs,vmbelJa, & reliquo habitu Ageratofimile vi-
dcatur,cui Ageratum Diofcorides fimile fecit . Nos quidem fimi-
Horem hanc efse plantam Origanocuilibct , quam Ageratuin_*
Origano.Huic enim farculorum geniculis folia h^rent bina cx op-
pofitOjVt in Origanis candidiora,angufl:a; coma corymbis ita re-
fcrta vt cuilibet Origani comse fimilem effe ccnferi polfitjquamui^
HeracIeoticodenIiorvideatur,necminus Chryfbcomx fimilis .-
H«c autem omnia in Ageriito non ita refpondere videtur. Folioru
efHgieSjak^rnus eorum pofitusin caule,denfitas etiam^planitiesq;
cor)'mborum exilium ipfiuscomscmagisjdifFerrequiique coUar
,.
' tionevtriufque plantx cognofcet . Sed&foliorum candorhuius
plant3E Oniti maior , qua PoJium ab omnibushucufquc putabatur,
additis fupradidis notis magis rc/pondentem efs;econfirmat.Qui(il
quxris,baccasin hacplanta? Pliniumecce adducimusbaccasde-
•
clarantem,qui Mori fruftus cx acinis multis compofitos intcr bac-
cas enumcrat, Af^ûd.inquit,^^ baccis diffirentia;aiia namq;/iunt
tiktu Oliuis y Lauris ;&alio modo Loto , Cornis : aJia Myrtis^ Lentifco:
'->4* Aquifolia enim ac Sptna/tnefu^ca»Medioq; etiamnumgenere interi
baccasyacinosq; CerafisJPomumysprimd candidum : cb* feriomni*
hus bacciSffnox alijs virefcit.vt Oliuis.Lauris-J^Bjibet verb Moris%
CerafisyCornis^deinde ntgrefcit ^SMx>riSiCerafs,OJiuis. Sed Origa-
ni,Thymi,SfOEchad:s Hyflbpi & fimilium capitula,fiue corymbi cx
pluribus ibIiolis,& florum vtriculis compaftis conglobantur . Sed
etf.tf. f larius noflro propofito idem Plinius de PfyJlio loqueus , illius lc-
^.Jit men inbaccis contineri ait,capitula Ffyllij intelligens; quê antea
gmilia magnitudine Fabze granis incacuminibus fecit; his verbisv
S^mine autem ûJici^vnde nomen , hoc in baccisnpfa berba in vineis
tnue^
Minus cogn.ftirp.&rar.
inuenltur . Et capitula nonnifi breuitateab ilIisC)rigani
Pfyllij
i M
diftant Thymo proximiora at Hyflbpo noflro fimiliora' fbtundi-

4
:
n
tate .Sed &: baccas etiam Cirinolx proferre obreruauimus^vbi frc-
qucntiflimum vbique viarum:& fterilium agrorum ob faxofam hu- .£1.)
mi cutem,non dicimus capitula orbiculata vtriculis conferta , [qA
acifios leues^rotuhdos parum oblongos , &parum hiantes ore , vt • x^ l.'
Anthyrrhini fruftus imitari dicessmagnitudine fcrc parcjj atcjuo

,o- - -*
illos in ipfis capitulisplures edit , atque delineatione priuata cx-
preflimus illos e plantce iconis regione.Nos quidcm'quamuis bac-
cais.acinosue hofce proferat planta hceCjnon illos, fcd capitula in^
^ r-.
globulos compofita accipienda pro baccis exiflrimamus: baccas il-

las non omnes plantas natura >quamuisfere inoinnibus eo anno
ob{eruarimus,,fed ob alimenti copiam pluuio anno emififle cenfc-
4 '^ A 4
musrcofdcmq^ flbrum vtriculos fic cxtuberafle dicimus. Obijciet»-

cur Hyflbpo magis quadrare,quam Origano cenfemus]. Rcfpondc- •^Jl A^T
mus , quoad effigie iiihil aduerfaremur,atcirca vfum per qudm fu-
ijius alieni:,Origanum quidem,vt diximus,hortenfis, & condimen- ^
-,
taria efl: antiquis,guflus & odoris fijauitateincibos reccpta Hcec

:
aucerri quamtiisqdoreplacere poflet,quem aromaticum habet;gu- r .^
fl;u qiiide.m abhorrjcnda videtur ob amaritudinem.Ciuare quoad vi-
ries redtius ali-j pro Polio vfi.funt incana fere cifigie, acquc faporis
.
amaritudine.dudi:; atque neminem inuenics qui hancplantaihil--

liusTcIationepro Origano inxibos.vtatunAtpro Hyflbpo qui vti
/
velit^fi verum cft,'viribus.PoIij reipondere , quod facile crcdimusi
_ ^•
propteracrimoniam,odore'm,ac amarorera;cum parum.d Polij^vi-

ribus euark't,miiiime'deceptum fc exiftimabit . Acii,vt-Matthio-
lushoclocofecitaargumentari nobisex Diofcoridis capitulorum-
difpofitioneâtque ordinelicebit,profefl;6 non alia de caufa,vt ille
ait , Hynqpicaputi-m^dfum iiiter Abrotonum & Stoechadem por-^
^tX
fiufie {ticQb4ntn.eflfet>ni(i quia fapore amaro,acri,odorato eflct:ar-
r.
que.eciam vtille thoracis defeclibus fuccurrit,& aflhmati iimiiiq;

modo tergit,tenuat,aperit,ficcat,putredihe prohibet ;qnaproprcr *,:;i-
interancorum.y.crm€S interficere cenfetun pr:Etcr aluum moilicn-r

diyim,quam ijlis Diofcdrides noatribuit, Stîechadi vcro aMefue
adfcribitur : iscirco ftomacho inlmicum cenfetur , &
Plinius re!-^
ftrt illius.viresperfequens,p!uresq; zMit.HyJldpumin oleo contri- tih. ly,
t^.m phthiriajlrcj^fiiii^^pr^îgipi in capiteiEft auPem optmjum^ c, i u
Gilicium € TaurQ-montejdein Vamphyliurn i^ HmyrnaumSiomacha
^mtrarium purgaf cum Jico Jumpum per infcrna% cum wclk vc/-
.
'
î:v:^t I mitioni'
~>
^^ mn^
mitionibusiputantyi)* Serpentium t£ius aduerfari tritum eum meF*
Zih.ie.
lefale & cumino.^Lt alibi^Comftiales fanaht, Hyjfopi bdcca terrik
^lbêod'
^^^^^^^"^ & i^ aquapota dieius/exdecim.
Et alibi , Regio morbo'
r.iz. medentur y Hyfopi Bacca cumaquapofa. Er alibi, Hyffopimanipt$^^
lusdeco^tisad tertias cumfaiepituitastrabity velcontrituscunL^
hih, 2r, oximelite ^fale.PellitqyVHris animaUa.^tdi\\h\jAt Onocleo An-^
'•2. r.
cHufa loquens, PflHttineas cum HyJJopo - Et alibi, faciles prasftat"
xomitionQSyHyJJopum tritum c& melle^ vtiliusprafumpto NaûM
X/^. z6.
tio aut Irione. Et inferius ibidem , Pleureticis i^ peripneumonicif

. eentaurium maius , item Hyjjopum bibitur , ^
ad OrtBopnoeas. Ec?
z,/5. i5. alibidelyenisremedijs,- Prodefi HyJfopumcumficodecoBunu^^,
'^^*
Et alibi y Hyffhpi fafciculus cum quadrante melVts decoquitur a^
tujjim htihidQmfii^criuSrHyjfopiquoquequinqueramicum-^
,
tt .26.
daobus Rut<e , ^jicts tribm decoBis ihoracem purgant. Et alibi>;
itb,i6. Arigind medetur &
HyJJapum cumvmo iscoSium ^
gargarijfatii*^
r:4, 'Et2.\\hiicAm(o\S€datanginascum melle^ HyJJopo ex acetogar^
hib. 20.. ^/jr/^#«w.Et alibi, dcntcs.HyJfopo colTuuntur. Etibidem ih fine">^
SugillataHyJfopo'emendantur,I.i3L\ih\ySextarifs tribus aceti deco^
î)l\<
€. 'vitim;
ô Hyjfopifafciculomedeturfedisvjtys , Et, alibi,de Origani viri-^
r/^.ij.c.r birs agens, Hydropicis cumfica,auicumHyffopo acetabuli menfurii
Lih,2o,. decoiium ad fextam, Et alibi,de Rut^7 Itemtorminibus inHyJfoptr
^' ^7» remedia pr^poruimusjvt vires,qu*e ab amarituctfno^
</tfr»/?ij^PIini;
mixta procedunt , quarunxaliqua tacentur a Diofcopde, maximcJ
âior.. nofcerentur ( Nos quidem amaro (apore fecimus Hyfroponi , & i'
;
Diofcoride & alijs noa refertur ) Et funt;Contrarium ftomacho^

.
eCfe; vermes rnteraneoSjatque externos interiKere,pRclHria^

cetrefiftere;vomftionesprxftare'. Eoquemagis inimiciim ftbma-
cho videri,cum amaritudifiinon fit adiuncS^ mpticitas;'vt ih Ab^
fynthio vtroque refertur; &:tameaaDiofcoridc vtrumq;! Abfyn-'-
itfeSfmpL
thium ftomacho inimicum effe tradirur^Sed ainarofjtpore Hyflb-i
teniogra- P"^" ^^^ 3 SerapioUe aperte aiientur,atqueplantam efle Maiora-
duci-ja. nx fimilem,cui maxime fimile videtur toto habitu Hyflbpum d no=
bis propofitura.Eiusverba viilgataêditionis.Jf^w^/// eiui^foHa
•Matorantty^ herha quidem eji viridispnmdyfed paflea dtrinefcit:
d^ ramulieiusfunipuluerulenthquorumcraffitudo eJifcuiramU'^
lorum MaioranayS* babeiadorem bonum , ^faporem amarum^ t
lêfcTifth coJligitur vere . ^NoftrumHyflbptimvantequam incaules abeat,
pfurimis abradice ramulisemifiisHyeme tota virefcit : deinde-*'

Verealbefcit,atque canitie hirfutum apparet,videtur idem fbrfan
i, , i - ^ Sera-
^
^
V
-%
^
(/CW C/Vv lA^^ hy(u^\X tvj/*^ ^ 5^ u*^

5 , k/tK\/AA^ (t- ' £
^ f>.
u.-jr»
%
€% nr, Fabii Colurhn^ A
1
* V
$erapioni puluerulcntiim,dcinde citrinefcit perfeSum. "ôn altml

fruticac vulgari MaôranajCui raniulis5&: folijs. maîsacceditjniii
.
guod piftum angufta_j & crenata vidercntili- ::comi liniili,vcrunw

|ienfioVe atque rotundiore . Vere caules ad rumraum dodrantates^
.& fior^s editâtque .-Eflate perficitur. Locis oritur faxofisA' Tol^
^lluilfaitis.montanisjac etiam planis.Humilis igiturplanta efl: ad-i
,modiun,vt opponatur veluti minimajnaximis de qua legttur inJ :
iûm, 35.*Regum tercio.£/ difputauity Sulomon fcilicet, Super ItgntSy d Ce^

dro.qua eflin LibanOyVfqtfs ad Hyjfcpum. &c. Minimam videlicei;
|ierbarum intelligcns,ad oppofitum Cedri maximiE Arboris.Qua-r
ôpter hallucinari videntur ij^qui plantarum rerumqi naturaliunx
incpnfultis Auftoribus HyfTopum pro arundine ,.aut, vt ali] tradi£
,derunt,pro Viminc acceptum fuirfe /cripfcrunta Pharifeis, vt fci-
jicet Spongiam acetd .plenam HyflTopo injôncrenc , vt extbllereJ
podcnc , & ori Saluatoris noftri in cruce clauis affixi facile offerrc^
,poflent:vcI,vtalij,Sppngiam acetop]enam'Hyffopi'.ramuMs.Arua-
^<iiniColligarcnt, ftaif^lîsviceeQvcentes ... Neutrumquidem fua
breuitate efficere aptUni cft,nec gb |iiqtto IsJaturalium rerum Scri-i
^ptoreTnquam Hyffoputn aliud,nccidem magnitudme adultiusde-?
:fcrip;um inuenitur.Nec natura!iter,aut cultu adhibito etiam it^
Cadolefcerepoteft,atquecalidioribus locisadeominor &breuior
^
(Cxoritur,vt quilibet montano &campeftre Apulo collato cogno-^
,
fcet.Iccirco non alia de caufa , noflra fcncentia, Hyffopum i fpon-

,gia plena aceto circundatum.oblatum fuiffeDomino noftro m Cru
•ce cenfemusjnifi vt iilius amarore , non minus ac fcllc, os eius at-
So: Tuang.cinQ palatum guftu teternmo afficeretur.Gr-sGe quidem, xsci JojJt^^
f.i^. «.29. îf/StVIedegiturjidem enim eft circumponere^(\n6d circundare,o;aod
ifonatverbum ^fiflsVlx^ atque vo:^4^6,\t2,\znvJ-IylpjpoAjiX.\m cafuS5&''
non calamo. Quo autem ligirp fuperporuiirent Hyfibpum fpo^gia_^*
circundatum Pharifari, parRi^fecit0. loanncs altiora cogitans J
Hanc noftram fententiam veram effe, ex codcm D.loanne tnang.
/"ifirmari pofie videtur; qui vtconfumaretur fcriptura Prophitarum^
âit &rerertDominum noftrum Saluatorem in Cruce affixum fua^
,
^-fitim tunc temporis per vzxhwm.Sttio, expreffiffe: nec alibi Icgicur

;:Dpminum in paffione fitifie,atque potum petijlfe Quare hoc loco, .
vProphetx videncur adimplerivcrbailla: Et dedtruniinefeam^'^

Tfalm, i^^V^^^w/Âd^ injiti 772ea potazterunt tne acsto Ob amaritudiaeni-»*
.
17». 22. fellis vice Hyflbpum^herbam virentem inmedio fpongiic aceto;

turgidx conuqteum Domino noftro ad famcmfitimq; e^^plendarak
'
Minus cognvftiVp.S^rar. ^5)
*'in opprobriiim oblatum fuiffe,(idq;quia in promptu facjlchabuif-
'fentiCum locis montanis/axbfis^;' onatur^âcetiam quia.confue-
tudo adhuc viget,cibi aliquid ctiam prius^fitienti oflerri folet , ne
'ieiunus bibat quamuis & cibum & potum inguftabile Jn oppro-
:
-brium dederint.de quibas accepiflc tunctemporisDominum idcm

loanncs qui prarfeil§'&'it3 & vidit, atque refert ficfuiflecGnfuma-
"tam fcripturam.QuGd autem amarum quid^pro felle, qualitatem,
non rem,forfan intellexerit Propheta,atque aliqui exEuangeliftis,

^TheophylaauS exim^j iugenij vir etiam pofle dici atque ccnferl, ,
îdetuf iatef c^tera fehfifle,illad Mattha:i5& MarciEuahg. tinum , *
^bibere ctimfelle wixiurflf S* Myrrhatum vinum , &

rion acc'€pit\
exponens conciliando textas . Nec enim^felle vel Myrrha oblata..
Dbniitio antcquam crruGifigcretur,de quibus non accepit, ^criptu- ^ .

^
^
ra adimplebatur,etiam quod re-felle mixtum eflcc vinum, aut ace-
dilutum vino non in folida forma cibi eflet obla^
tum ; cum illud
tum/ed pbtionis:tum etiam quiaillud nohpetente nec fitiete Do-
Contrarium vero, Sitiente atque petente in Cruce^
ffiinorefpuit.
V
accipiente,tunc cnim adimpleta fuit Scripturai'quarc vide4
atque
'
i nobis propofita hiecHyflbpi interpretatio,vtiI--

tur non infcite
Adagij mo-'
vfque diem,cum amaritudinem quis exprimere velit ,
re,materna lingua ptofert, E vnfiele ,fellis fcilicetamarorem re-

ob fuam amaritudinem abfl:ergit , te*
prefentat.Hyflbpumquidem
huat , aperit, ficcat, vomitiones pra;fl:at, pulmonem curat,verme^
atque cxpellit^corruptiom rcfiitit: putredinem prohibe^
interficit
atque alexipharmacum cfl:,quamuis amarum admodum^c floma--
cho inimicum.Quaprop .t^ VxH

umi-j
tamen ad fpiritualem medicinam per

, illam purgantur hu-
vtilis
mores crafli , fcilicet pigricia &
accidia ; ftomachus^confcieiinafc i^
prauis humoribus vbmitione ideft confefllone vacuaturicol0fem_j

efficit bonam,mores fcilicct>&: vitx famam ; lienem purgat, inter-
afleaioncsjhydropincurar, fcilicet Auaritis fitim extmguit^
nas
fMilm6nempurgat,voiuntatempurificat, acdepurat d fordibuspfc?
necat fi contnno vel
datorum ac ; fi cmn melle delingaQif tineas 5
pocnitentia mcUe fpei veni.x mifceatur, remorfus confcicnti^ pec^

abhoircndoîputredinem prohibfet,fa:torem fcilfcct malarutt)^
eata
&operum,& dfe reliqilisjquafe quiDei Opt^Maîl^
cogitationum fic
atque vti Hylsopo oportet^per poe-

gratiam inuenire veUt,afpergi \.
,1 niten-
.70 umn^
îiteritlam & contritionem & aqu;j . Panionis dcmio^x memorlx
& deuotioms.Sicuti deieprofo.de.caftris eiedo^k^^^
qui adhoc yt_ad aliotum focietatem reuerti pofsct , necefse erat
quoa Hyfsopo,aqua & fanguinc afpergeretur; nec.non tota facra.^
Scnptura Hyfsopo afperfionis eft reterta adexpiationem pecca.-
torum Quapropter & Domini noftri Paffionis,eiufque fanguinis
.
icffufionis in r.emiflionem peccatorum Symbolum eft

Sic etlamu* .
.Cedrus.-Vtrumque Paffionis /y^Tibolum acinftrumentum.Vtrumî

.detergendifacultateprarditum, atque.contra corruptiojiemeffic?-
ciffimum.Hyfsopum quidem vIudns:corpus;Cedrus mortuum^na-
.turahter vtrumq;.expurgat,atque a corruptione vindicatmon mi-
iius qmdem animam vtrunq, myfticeaccej>tum.HocHyfsopomyr
vltico^fpergi fe Dauidem pcenitentiaducftum
^vr__
, atque a Deo \n re-
mmii ...^..
J/per^,
bmfse Salomonem dum legitur,^/ difputamt fuperli^nis,d

Cedrot
J:c.nontantum naturales qualitates Ced:i,&.Hyfsopi, fed illorum
fupranaturale myfterium,inftrumentumfcilicctpafsionis
domini-
c*êd ad externam corporis adfperfionem Hyfs(ipo faciendani^
addendum,xenfuimiis aptiorem.adco efse huius planta;
:
vnicamj
virgellani,obiIIjus denfam corymbis comam,fpongi« vicem cala-
mo impofitar fupplete, atqueadefFufionemaquaecopiam haurien-
tem ;_vt vix ^plures ex Vulgato & Quatramji Hyfsopo
colligatx
lufticjant ad cxremoniarum vero decorem'
: argenteos Rlobulos
perforatos adillius vel fpogi^ quadam imitatione
pro vl^ Sacri-
Itffhabct.Hsc a Quatramio taqua Theologo magis
recitanda erat
quam d DQftore vtriusque iuris . Sed ad Diofcoridis
Viret, vires redea-
mus. ytm,ziUbabetextenuandi,calefaciendiidecoaum
cum ficil
''9«^meile&'Bjtta,potum^^^^
/mojtp ^sfiinattonthusq; i^rOrthapnoicis auxiliatur; fineasnecat.
lOem factt,Jicum meUe deiingatur. CraJJiim
bumoremper aluum-
txtraUtJecoBum ex aceto mulfo epotum. Et adfuhducendam
aluS,
i^mficts vtridibus detrttis manditur , vebementiusaddita
Iridi^
Cardamomo, aut IrioHe deijcit . co/oremin corpore
fouet ,lieni., ^-
aqua tnter cutem cumjjco, nitrpque. Inflammationibus
quoque ex
vinotlltmtur cumferuenti aquaimpofttUmfugi/lata
difcuttt. cum
4eipiio/icorum opume anginisgargarifatur.
Decoûm cum aceto
denttumdo/orem.tncollutionefedat .' Inf/ammationes
auricu/arum
Virum^ vaôns fuffitu difcutit . Fit etiam ex Hyfsopo vJnum , vt idem^
-f
''^^'^'"' - ' .
- ^ Diofcori- -
;:j:
Mintisjcogadirplsaâr.. j^
Biorcorlcres tradit, foliis tufis- libr^fK)nd^f:e in.%m{>hor?,niuffi^L/f.f,r.jo
CQni^flis perqbadraginta dies>quodpoitea traasfundatur:^'.y^^^
Cj>ntrapeôrixUUrHm\i&pulmonis vitia veiererntuf--^
acquiri.t:.
Jtm^f^fufpiriax vrinam cit. torminibus &
horroribus febrium gir^y
cuiturepetentibus auxHiatur, menfes^; mouet, Alexipharmacunu-y inTherU-'
€fl Nicandro coatra vencnum iaculantia atque contra Litharg)^- ^^ 6-^/**
rium.His igitur fatis Iiquct> Vulgatuni & Quatramj> Hyrsopum..,,'.'^'^*'*^'* '
non Hyfsopum Diofc. nec Antiquorum ,: no,ti^..9mnibus ad-j

efse
uerrantibus,ac etiam qualitatibus Côdanimaducrtens Dodifs.'
.
Anguillara^ ac etiam nOtisaddens cx Crajcûay quietiam vt Sera-

pio illud fimile fecit Maiorans vel Sampfucho . Eius vc;'ba Grxqp;
apponeus» vss^-!i^îiêlYi]QîsL<TdLii\vyyv Etquidem commune vul-,
£?^5.^^que Sampfuchum effigieparum ab Origano Heracleotico
ahjsq;^difrert,nifi: quod tenuioribus anguftioribus:(it: falijsjatquc^ .
rarnulijsetfam rainoribus;^ coma Origano fimiTicorymbacea j no-^

ftro Hyilopo magrs accedcns. Quas an pro vero Sampfucho fit reti- •
nenda aliis a nobis Deo datc dicetur.Quare pro Hyffopo Diofco-r

ndis,album Orrganumjquodalif Onitin:cenfuerunt,defcripfit. Ef-;
figic quidem nihili noftra fentcntia euarians.At qufa'potius Ori-
cxteri
sopx)Xi
putanms: ficntf neque'etiam ^Dodifsimis^Pet:
^. ^
propofitum eadem effigie quod etfam ex eius icone, OrJgaWm_y^
:
fylueftre imitatur,potius,qudm Maioranarfiilatis admodiim folijs.

Ohiti maioribus rnec candicantibus;fapore Origanum refereas*"!
coadimeiitaria plaata,necamaral Depmgiturex Gefareo Codicc^
inXugduneafi Hiftoria Plantarura y &:.fimiri s' plant a enain Orfga ai
folijs &capitulisi m VetuftifTmioQrrEcisliterisraaioribu^manuri
feripto Herbario Diofcpridêo y A'Iph aberico Sigefto ordi ne, colort t
ratis- icOTiibus pra^pofiHs", quod in Orhadffima Bibliotheca iânaij
Ioannis,Carbonariar^did:i,NeapoIt feruatur .- Et*nuf?trobferuauiTl
niuSjVt hrc adderc libuerit Vtinam piftor ille arte magis caljaif-
.
tum fiufle
iTeaJiud fit receptum.Mefu^ defc"ripti'oncm: addemiis, ne ciypeuni:?
gtiaui^
ifiib nomineif^ff
fopum;
^
72~
' —
Pabii CDlicm n^ n
i
•
M CcS
etiam purpurarcentibus:
«l^.i 'V^.:
Ibpum Thymo congenerem florlBus
nec nifi caJ
T^Tymum ab Origario & Hyfsopo folijs minutis differt
t)itulis'ihter fe fimilibus nos facimus, & Mcfucs quoque foriitaru, :•
corruptione:aut mala verfione, hoc loco ahj do-^

cuius textus,aut
mutiIos,vet deprauatos dijudicarunt. Nollrum Hylsopum-
.,>.A^.'. v*.^îores
-A^ i, *
florum colofe 4 Mefue traditum fatis ilhus defcrjptioniV
^~' " 'excepto
atquc habitu Sediffa-flOruiti con-
atqa§-'¥hy'«'o c&ngrueret effigie
* "
hicparuifaCcremUSvC nihil quidem mirum eflJ

tf6Hei?fiaiquam'nos
pl^ntasin floribus cdere, vtêtiam \ ul-
locis v^rios cofores
vaViis
,auodcuiHbet parum ftudiofo innotefcit: }.aanfsimi
Patoeuchit
ftirpiara obfcraatoris doaiflinii
virrC'ar<jli Clufii atque indefefsl
dirimitiir.Sex enim io fuis Obferuationi^
diiigentia atque hiftoria
Polii nomine ali< verius nemo.
, bus huius plant^ fub vulgaris , (
cogr.ouitiaaCufque)tfa<iiditviLrietxites;foh]S,colore,'magnitudine,.
atlue florum dolore aliiSque intei: fbdiftantds ; acfpeeiem fub nu--
edere rcfert . Eiusi
mero qui nto traditam- colore purpilf co florem •:
vcrba Kxc fpnt..g^«/«/aw pror/us teneilum eRiexUihus,& doîran^'

rmuHshutnifufis.mululanugint candidn ieSiis, qti^fith'}
talibus
indf hdnodos radices anunt ,folia illifunt mtdia inttr prtmof^^ &<
magnitudinis.hre-uioratamat.dsntmtJaia vatdeî \
fecundumgenus
tomentofa,qua adee cimfaeji i-vttenellisfoiy.snulla deniium vijli^'^
jârottfpidantur,nijiadiligenlerohftruantiMtJj:apiiem^^
ribus0au/o minora.totaqut tamentofa, in qkibusfkspurpureus iH
hic oportuft hoc loco , cum illa ipfo die quo harc pr«l<x-
Addenda
fubiiciebantur habuerimus , hu«ianitate nobilis acdoftifsimi WiO
Ioannis£a.ptift2 Raimundi ô
ri,variarumq-, Hnguarum peritifsimi
cuiusômatifsima Bibliotheca variarum fcientiaFum,quampIUHx
in
volumina externarum Hnguarunn ,"Arabic:Eq; prjEfertim,m'i-»t
rlma
omniaêx .Jlgypto, P«rfia, lndiaq;.oriCnta!i irigeriti pre«i
nufcripta
confpiciuntuf.iqui «volumiaum quatuor lat
tio empta &xlelata
Diofcoridem&aliolquamplures,, hn(ôvc Ahamad ben Abdeffa»!
fWdi/.iticerpretandi copiam fecit , ( is eniin grauioribus mcumbit)-
ad hanc r«m , iatcrprete
s
inter cxtcra triaximfi.f;icientia
ex quibus •
Marca Dabelo Parthcôtdinzrio Arabic^ littgus pu
peritifs.viro
blico Roma: profefsore,haiC iatifte exarauimiiSiPori parum'noftr3
'
confejBtariea:(pI«rium".Jlit>guaruin ac fcien 3
deHyfsopo fententiae
Summus Pontifex ad publica^tJHtAtem J«pfe fsores alif [j
tiaru
materliberaliumârtiumltaHâipr^cipueq; Roma casteris natio
mbuS fit,atqi vidcatur.) Hyfopumjiceum, ex ifîac ben Emraa^
- -
- .
berba
MlnuscognTflirp.&rar. 75
ter&a eftoriensm montibus Hierufahmxmusramifaperterr^fa-
'^
ciem repunt , longitUdine cubitali , aut minus ijrondibus
magnitudinefsmiltbus magnitudini Maiorana quaMarzangheus^
^
ramis
. sppelJanfArabiciMorefuauiâmarofaporei &coUigiturtempore
Veris\ Similia in alioquodam volmnineqiiiis^dhuc auftoripno-

ratur habcntur,appeilantqi HyfTopum Arabice Zufa , non enim_,
alijs vulgatis nominibus imieniri potcrar, nifi ad Pfahni verficulii
A{pcrgcs me.dbmine , Arabici voluminis rccurreremus s H;?c do-
&.[[%. Io.:pjipt. Raimundus prfebauit , fipt & cxtera cle quibus fu»
ioco.Sunt & alia Medica: matcriei vx>luininarariora,ac etiamfcx-
tum Auicennx librum Canonis Medicin^c cpnipexjmus > quxom-
^ nia Deo dante>vt Arabice aQLatine imprimantur,cutaturum fe i\i
animo haberc quaHiprimurn' afleruit . Nulli'itaqUo1rbiianct colo-
ter^s
notirm
buifTent . Vulgatum vero facie longius a Thymo, cumfit fpicatis
longis virgisj^tque ab Origafio diftat: Origanum & Tl1ymum.flo-
rura capiralis'& coma linailibus C&nipiciuntur; quibus.coma capi-
. tulis& habitu fimileHyflopum a fiobis^^Jcfiptym proponitur^
'
longe aliorum plantas vjribus & facie magis re^c^cntibus fupe-
'
rans • Ex his quiIibet;aIiorumf>rop:ofi£arplantas rq^^ potcrit>
quare de his haflenul! huius vero icoriem ab alijs ffclij nomine ac
\icc vfurpatam,vt capitulis refporidcntem propofuiflTe vidercntur,
minirae vmbellaj modocoryriibofam depinxerunt : quod d viua^
planta longe alienum videtuf, atque o^-i^^-oellatattixwmam Qua-
tramius Originum' tertiiim genuinum putauit,vtfupra' diximiis .
Androfamum Cdmpoclarenfe. ''-

Cap. XV, \ LJ>..4jJf^^
IFFERENTIAM ponit Diofcoridcf jatex Afcyrum , & An- ^ ^ ^ .
drofa;mum,atque Hypericum eorumêt5usVvt Androfaemum

, farmentofum , & folia triplo aut quadruplo
- tenuibus fit furculis
maiora quim Ruta: habeat ; ex quibus videtur etiam furculis cflfe

"maioribus,fi folia funt tSnto niiiprajqu^d ^ Pljnio refertur.Qua-
re cum Planta h^c maior fitHyperico,maioraq; habeat quadruplo Li&.ij.
. foIia,virgis fitetiam maioribus,rubentiSu_sque, & fuccum cmitrat^*4»
fanguincum trita coma,nec aliquid defit, quin Hypcrici fit ipecies
*roaior omnibus;non dubitauimus Androfêmi nominc illam ^pp^^-^ômgn
lare , & forfan alijs plantis d rcccntioribus putatis refpondentio- cau/M.
K rcm. •
bii GoIumnaE: 1
g^^B- >£(S^ 4» ^3{>S (£< ^@^^ .(K§>
c^
M>
'^
/ AVyWiLÂ Clvi V^Jk/v^R^v****^ . u -vi.llC

f
t vt
.
Minus cogn.?Hrp!6c' rar. yf

rem . Huius plantx radfx tenufs obliqua, duos veltres caules De/cri^ti^
eft,
rotundos,re(Sos, la:ues,firnios,parum cauos , tenucs , cubitales &
Ibngiores producens,fblia genicijlis abfq;peti6lo hxrentia haben-
tses, vt fere perfoliata viJeantur,vircntia,Iûia,inferne albidior:
nec porosifanslucidos habentia,vt in Hyperico vulgari, Perjora^

ta , dido, quia lucem per pol-6s foliorum tranfmittat.-in iHorum_»-
circumferentia inferna parte nigris punftis infcripta:, rigentia : iii^
cauHs imo funt rotundiora3minora,& defiora ob geniculoru breui-}
tatem,ad medium vfq; caulis fempcr maiora. oblongiora triun- i
Sc
ciali longitudine,.& fefquiuncize ferc lati-tudinere medio caulis vc-
ro ad fummurfl vfq; fcmper dccrefcetia, minora,anguftiora,vt ad-J
modum tenuia fine.Ex illis aLr prodcuntmult^,&Veluti cohgren-I
tes,diuifam vitfbellamconficienres dum adhuc florefcunt.Origani
& Ceataurij minoris modo,, Flores quidcm'melini,non dilfimilcs
Hyperico nifi magnitudine;pun<Sisnigris infcripti fcais orafolio-
lorum florum,atque calyculorum , fn quibus pundi illi nigri e pilo
tcnuiffimo,br-euifsimoq; fuftineri videntur, hirfutiei modo, qitod
ctiam in fummis foliolis alarum eft. Deflorefcetibus floribus pro-
tendente fe magis caulis cacumine,al2e ilke diuiduntur jatque alix ^
alias aljternatim fupereffe videntunin quibus calyces frudus

ftip-er
habet vt in Hyperico, femine intus copiofo nigro minuto vt pun- ^
fius,quiin orationisfinedcfcribi folet,quodDiofcorfdcs notar'^
vcrbo xa,TA>p«t^ V Hoc nontantum infeminiseffigieatque magni-^
tudine obferuatur,fed in florumjcalycum, & foliolorum circa fru- '•
flusfuperficie,veluti punclis infcripta nigris atque parum elatis •
Odor plantê florum & fru^ûum prxlertim refinofusatquc fuc-,«

,
cuna iligropurpureum.fanguineum flores,fruftus & ipia coma vtin

Hyperico triti emittunt. In Valle oritur Campoclarenfi vmbrofis; i
& per Matefium montem feptentrionalibus locis . lulio menfc flo- tocftfl
rklaminuenimus. Tem^nt, /-
AHerum Hirfutum, Cap. XV L

L
A LTERAM obfi^ruauxmus fpccicm,quaj cum poroshabeat lu-

_ cem tranfmittentcs vt Hypcricum, atque caule & ramulis fit
fubhirfiitis vt Hypcricum Diofcoridis, non affirmare audemus cui

reddenda fit <pcciei,Hypefico vel Andro&mo.Hyperici quideni_j
notam habct hirfutiei ramulorum & fru(ftus inuolucrijquamquam
I
Diofcoridis textus corruptus vidcatur » ibi ^ x^s^ydpia. vWatVsct , qux J
\ . K a Ruellius
/
"
7^ -Fabii Column^ 1 ^
.Ruellius &MarceIlus yirgilius, Siliqudfabhirfutat zMfy.Yawuhf

fubbtrfutQi^ 8f quidem verbum mmid^ . ramulos %nifica.re dertum
cftjverumjocum.in brarione quod iibi vendicatverbum illuct
jfAiyf^/fit/radsindicat-i vcl tranfpofitum, autpotius noftro ludicio?
corruptum5& pro iWo ,u<pctht<L ^ reponendum, eritq; /enfus apertus.
V
« lay scapitula fuhbirfutaybbhnga
ex rotundQymagnitUdinebQrdeiyin
qujbusfemen^ nigrum r£/5»^(?i^r^. SedrcmanerctGorrlgcndu
relaciuum ^, vto7f,reponatur,autpoil',uWîr£fitJ addere ^ xa/jw,
/
m-pofjLmijSc qu;r fequuntur. Yerbum quidem^srpottirjttfv tamaccufa- i
ti\iu3jie,utri plurali.s,quim fingularis mafculini eflepoteft.Net re-'

• latiuum ^, corrigere oporteret, Miramur non parum intcrpretes^
quotquotfuerint, nbn animaduercifse , ^relatiuum, non habuifsci^
antecedens verbum fubilantiuum , quod referret Sed haecpotius^-
.
, Cortimentator rem ip{am veftigans , qudm lingux Interpres ani- ',
'
maduertere potuit,iicut nobis veram jplantam perquirentibusDca
dante contigit'. Eritq; fcnCaSycapitu/ayubbirfuta, fruHum oBlon-^
gum exrotmdo yjmgnitudine b&rdei^ in quofemen nigrum refins^
'
oior^ Sed Iegatur>t£^ctW, veljoiivitp/it, quoquo modo'fithirfutieii
.
nota remanere certum eft 'm aliqua ex didis partibus. Ha;c autcm.
planta magtiitudine caulis , u follorum . Hypericum fuperat.Ah^*
drofxmo vero foliorurjipiagnitudo quadrare vidctur , at riirfut"ie5>
inillo nuIIadelcribitur.FriTticofior eft fupcriorc, qua nbta A(cy-'
ro conuenire videcuriideo dubium erit cui fit referenda. Nos au- *
tem cum aliam fpcciem hac minorem nouerimus, ab alijs recepta
quadrato caulefruticofam Afcyro congruenteni a MatthioM'
,
aiijsq: depi€iurn,fub Androfxmi varietate hatic defcribemus, libc-"»

rumq; relinquimus vnicuique arbitrium , vtpro qualibet acciperc-
". poffir,non eniiii inter fe diftcrunt viribusr& parum-facie,atque na*
^^^'. tura.Loca hxc amat rigua , nec ita vmbrofa : in torrentiam aIueiS'i
.
jcrrftui
£^pj^g inter C\ccos i£ftatc colles inuenimus : radice obliqua,rube-
icente;cau!cscubitaIes>rotundi,fubhirfuti,fo1ia habentes vtrinquc
hirfata>moIIia,aIbicantia, Jucem e poris vt in Hyperico tranfmit-
tcntia,caulium genicuIisbremfHna^petiblo h^rrehtikVarauW pa?r
mm
diftantia yt in Hyperico ; _& mag^s alis diuifo frequentibus i
medio , atqae ctiam alse iteruni diuiduntur , qua nota a fuperrorc-
praster alias^î^rentias diflarcTfidetur. Folia vt in illoin lumma
fiori^
, .
Minus<:o^n.fHrp.5rrar 77
florc,calyculis ant diuifura quod maior fit HypericS^vnlgari,'^'**/'*''
, nifi
& minor fuperiore Androfa^nio.Eodem tempore floret, lulio nem-

pe:atque trita coma,flores & caly.ces fanguineum fuccum , vt con-
generes fundunt. Odore rcfinam olctjtaSuq; vifcido feminum ca-
lyculi funt.Si quis vera hanc Galeni Afcyron , vel Afcyrciidcm tip-
pcllarc maluerit non videbitur indicio carererita quidem Galcnus
de Androfxmo difsQrcnskit,A:7drj/amumJrutico/a p/anta eft^du^'^^
flex natura. Altcra qu£ Afyrony^ Jfcyroides nominatur , ^. H>->
pericijpecies eftiAjt^rji qua d quibufdam Oionyjias app^tlatur.Efi v w^^
enimfernen ipfotufhpurgandi vipradttumâcjoliorumjacultasjic-
ifiaf
r
'ijiiro vinum efficit vt ma^n
QuarePharma
rium oleum viiioj^tiparaniSum accipcreêxhoctextuconfulitur. ]
j^tquc ha^c magis Hyperi.6.0 accedit qudmjîp^rior Noii efl: An-^
.
drofxnnon planta ma:^ma lignofa fere.^f rborefcens Siciliani-^

illa
*
Z' di(9:a,bircinum odorem refipiens, neque eaêm Tragium primum
Diofcoridis vt aliqui ex Recentioribus refe;-unt,Icgitfitiumq; ceii-
fiûticaret enim lafteo fucco , & nos eandem cum tragacantha pu-
tamus,velfimilem, vtalids in Phytobafano noftro ediximus pro .
.
Traglo magis facie viribu^q; refjôndente, exnobis notis fi Crartar ^^
ori-ccur frutex (arborefccns ciiltu vtRoni^ vifitur in Palatiol^

ille,
prxclarifhmi Ducis Marti) Columna:)d Dodifs.Viro Carolo Clu-^

fib Mo/Ie appellatus,d Doft.Gafp. Bauhino LentifcumêruojJ^'',
quaeadem efty facile fupponi pofse cenfercmus.. Verani^piofcori-^ >
dis Tragacantham vel ThCophrafti neminemâdhuc depiiîfsc.-«

putamus>nulla ex lafteb
illis fucco predita eft,ncdum turget.^Vti- *
nam nobis Cretam videre fas efset.Variat MoUe dida fohjs mini-. >
me feruatis adulta , geriTrirrantibus ramuUs
-amulis iofisfolia
i fcrrataob-/:-»
/eruauimuSjdcindc fepfaturis euanefcentibus
Androfa Q XFII.
V«
IRINOLAN ''incultus ager hanc rariorem fundit'ip"c- lvcus.
ciem,fruticofiorem,fed nOn ita longis coulibus . E fadice ii- J^fn^ti*
incaulisgenicuIisvelutiangulofis,abimo pluribus alisdiuifis, \»
atquc geoiculis iUorum qaulis &

foliis biais harretibus admodum.
»
Columni
^ r
«
Minus cogn?fl:irp.5f rar. 7^
.cx oppofrto akernati«i,atque adeo vc d caule perforata videantur
.vt in Periclynicao,& Campoclarenfe Androfarmo fupra propofito,
niinora vero acutiora,& inferne albidiora, kuia, & impcrceptibi-
Jibus fci-e pumflis nigris per ora depifta lucem ctiamexporis
;
tranfmittentia vc Hypericum .'

Differt abalijs , namcircacaulis
fummum.non dccrefccntia & m3nora,fed huic fempcr ampliora, &
latiora ad caulis vfque cacumen,ipfaq; caua vtluti peluiculse , per
ambitum minutis dentibus ferrata,vt pene fallant oculos. Florcs
1
infunc muJti coaccruati,veIuti corymbi quorumcalycum foliola»
:
& Horuni depifta funtpundis illis nigris minutiiTimis , non elatis

vtih fuperioribus Florum Bbtriantequampandanturrotundio-
.
\
-res , & compreffiores funt alijs, & minores, fed oblongi parumper
iiunc dehifcere incipientes,coIorc pallidiores.Aprili & Maio men-
fe floret Foliola florum cana & laciora fliperioribus infunc , ne-
.
ruisq; per longum dwftisiac eciam vt calycum infcripca tuc infer*

ne apparent.Coma trita,tam antequam floreat, quam fruftus ha-
bens,fanguineum fuum cmittit quo manus inficit,vt alij congenc-
res,rcfinofumque emiccic odorem . Maiofrufius perficic. Ditfert _; -.t
lixc a Campoclarcnfi foliorum ccnuirace , quxillis minora criplo
fere videntur,acutiora moIIiora,& lucemtranfmictcntia,atquein
iummo imis maiora dilfert etiam ncruorum difcurfu in folijs , &
:
floribus • Huiusortus in campeftibur. Soli expofitis calidiorum re-

gionum , illius vero in vmbrofis montibus frigidioribus feptcn-
trionalibus locis. Huicplancx videncur poffe magis verba illa^»
Diofcoridis de Androfjmorefcrri.wctît^ctf $'tyji7tMhjîTi^ a}if&i7t\tLf^
ff(&!jLiycif^Tio}(^K£i^St{^:tfjuKpcLfxi!Mm* alas vero babet plures in fummo
penhatas t in quibus fldfcuH parulmelini. Veroum quidemilluj3

'ri7ctfs-oyLt\iLri pmnatas , ita proprie accipiendum hoc loco dicimus,
vc fcilicec folia alarumjgeniculis oblique ita hsereanc vtrinque , vC

alas expanfas iniiccncur,non autem elata,aut rci5âyvt in alijs plart
tis^vd deoffurn inclinataj vt in hac planta & priore Androfemo i
nobis defcripco confpiciuntur: folia quidem plana rigentia obliq^
cauli hxrenc vcrinque,vc expanfas alas CeprjefGnccnc. TCif&U enim *
nedum alarittn effigiem peînatim compofitartt , (nA quicquid cx*
panfatri fuperficienf habet,vCexpstnfa alaauium. Hjtc atrte ab alijs
ftlinus animaduerfa fcimus Noti cnim prcEtereunduni eft hoc loco
Diofcoridem verbo tsTtffôMsVat 5 in Ebu!o^ alijsque locis vci , & rios
Grammaticxobfbruationc idadiftinguifiius in AndrofjcmoDio^
:
fcoridcm non foliaxfed ramulos petinatos ditiit^ in £bald vcto no

ramulos
)
8o Fabii Golumn^
famulos aut caulem , fed ipfa folia metpirofjLiyA pennata quarc ifii* \
Androfaemo fufficit folia obliq> vtrinque alarum modo expanfa-p

Eamulis.bêreredn Ebulo vero nedum pofitum eundcm foliorum-»
requirimus,fed vt ipfa etiam folia alata,diuifaq;pennat modo fmt.
Hsec ad Struthij folia perquirenda rcferre veftigatoribus non pa-
rum videntur ; qua: nemo ex commentatoribus adhuc nomSo
conftat . j.
î r
Linaria caruha Apnla triphylla. Cap. XVIII.

ftifllmo
acccdere paruulahsec planta Cirinolanis agrispratcn-
folijs
^
fibus incultis obuia,qu3E radice alba,tenui firmatur , ex qua plures
teneri caules pedales fruticant,[ aliquandofingulari cauleinueni-
turj 3 larues , albicantcs , folijs pergenicula ternis Rutaceis paulo
maioribusjlatioribusâcutioribusq; cinereo colore Rutj: aut Braf-
fic3E;circafummumver6 caulis alternatim difpofitis, exquibus
Martio menfe flores primum coaceruati^ca-rulei minuti , extume^
Timpus.
fcentia labia tantum lutea habentes, qui paulatim crefcente caule
deciduntj& frudus inter foliaremanent rotundi , Linarise alterius
modo,in quibus foliaceum latum , compreffam , nigrum atque re-
fpcdu plantê magnum . Aprili menfepcrficitur.Sapore pa!atum-j
Safor. calfaciente,nec dulci necamaro excedcnte.
Linaria altera botryodes montana, Cap. XIX.

Ucuf. Tk yf ONTANA , inculta , & fterilia loca ^quicolis diligit hsec,
Etymon. iMlquam d fruftu adnofo,& copiofo botryofam diximus & ; ab
X>tfcripi§
iiiorum pofitu fpicatam. Summas quidem alas ab imo ad fummum
vfquc fruftibus fingulis^binis, aut plurium ternis piriformis refer-
tas habct paruis.in quibus florum rudimenta infunt lutea , nam_f
flores non femper poflunt obferuari apcrti , qui foliolis quatuor
cxiguis luteis conuruuutur ; prius enim fruclum qudm flores edic
inter angufta & parua foliola lino xmula & minora , alternatim-?
per alas difpofita, fingula, & ex illorum finu alia bina pufilla , quae
bafim fruftibus c6ficiunt,& vbi fruftus defunt, in caule & alis mi-
nimc proferuntur.CauIis bipedalis cft,rotundus virens,folidus,l3c-
uis,alis vndique diuifus , atque ab alis ad radicem vfque denuda-
tus,foIijs facile defluentibus , atque exortus fignareliuquentibus;,
vt in
,
Minuscogaftirp.sTrar. 8i
^ In Tithymalis Radix vero bifurcaca,
. fibris raris (Iiuifa,alba & rcmpms,
^'*/'"'«
ligno& .Septembri & Oiftobri mcnfe pcrficitur . Sapore herbaceo
planta cortice virente exuto,libro intus nigro tcgicur,
efl:.Fru(9:us
medulla vero intcrior alba incft,vfus nullius,& incpmperti.
'y/ocome Diofccridis ^ PUnjf . Cap» X Jf. ?
HAVD quidem" hac improbalfet Lobellius vcl Pena,&fi fpontc

Ortam tunq tcmporis legifTet ; atquia in hortoBrughelij &
Coudehbergij;fe vidiffe referc illam .€ftace la?ce florentcm,non mi-
nus, fi aliam Iphge differencem propofuic. At hos qui illam, ance*
quam de ea tfogicaflTemus , in Monce Caftri Vulturariar excelfo.ar- ^,,^»^.
boribus confica , & vmbrofa via^quam Apuliam pctcntes afcendi - r^THûs.
nius, Autu^ni tcporibus floridam ,.aurca emicance coma allefti

COpibfirn eruimus,a'cqueodore naribus admota , concrariam fcnT
cenciam rccepimus . Non enim natalis locus^moncanuSjpecrofu?^,
atque vmbroUis,nos tantiim mouet, qui pr^cipuus eft in ueftigart-
dis plahcis,& i Diofcoride hic notatur, putrtaiyTifîr^m xsfi^^rcoht^r,
Oritur' invmhrojis &
petrojs, Scd aureis cOrymbis prsditaco- ^'*-*'
ltna,atque cocius habitus planc^ , cuius:.delineaciodDiofconde fic
virgu/a e/i dodrantallsybabms comam corymbaceam^Jimilem Hyf-

/hpo . radicem hir/utamîe,ûemyVt ElJebori nigri^gufianti hoH i^"-
iucundamyCypero aqu%ie_hji exifiHemytffdulcf/ubûJieram, Orttur^
in vmbrojis i^ petroJisT^cis . Ex qua d^lincationeprseccr foîorum
nocam,tocaplanca defcriîcur.Plinius veroxâ dcrea tradic, Chry^ Ltkti,
focome^Jiue Chryjitis nSt kêt latinam appe//ationem>(Scd Lacinis f.8.
Tomantibiis fulgore
i
auri corymbisyradicenigra êxaujlerodulctj ^npetrojis opacisque ,
nafcens Planca vcro a nobis in yulturariar monte colle(5i:a,non at^ r

.
ôrem virgam habebatpedali mcnfura , onini inibi obferuaca ia :
horcis ycro cranflata maiorem fieri fcimus • Folia habec parua,an-

modo,maioraparum,acrouirencia,carnofa,lauia,paruiti
[plendida'', per incerualla alcernatim rotundsc virgx atque Iseui dii- -
fpofita,ac GifcaTSdiccm r6ngtora,latioraqi parum obfcruauimu^,
ri^dicetenui acqualitcr fibrofa,carnofa, parumlignofa,guftu ^
dHfci auftero , yt i Dipfcpridc notatur , aliquam cum ni^ro EUe-
L boro
'
i fi
82 Fabil Columna*
.1
• t
î-M bV
.
Minus Gogn,(lirjp!& rar.

toro fimiUtijdinefn^fibrafum multitudine tequium habcntc, colo-;
K nigrefcentium,iceniq; acefpit^ fimiliter prodeuntiurs ipbliqîc
propagante^vtValeriana fylueftris,& Rurcus.CauHs vcro in sii-,
fe
mo in plures ramulos velutiinordinatam vmbellam ,fed rotun-
dam diuiditur, bullas fiue capitula der>fa corymt)orum modo plura> -!•
4
habes, q luteos edut flofculqs iTiinutoSjftellatos^quinquepartitos,
iplendentesjodoratos fuaui odore,Odqbri menfcqui x\qn diutius»
in^
pappos euolant,lemma iubtus perhqientia,obIonga> Qqmprefla^ ,^
cinerea.Folia vero laporefunt aromaticocalfacientc. Radix qui-j
dem non.iniucundoodorc, & fapore vtdiximus Quare Diofcori-.^^rt^ .
^^"
dis delineationi admodumnataliloco,facie, faporc,& viribus re-»
ipondere vidctur • Nec vt Pena mauult, radicc eft, rigida, quia fic
planta ab ipfb propofita crat^ atque legit , SÂenâ^' in Gra:co ttxtu >v
nu->
vqce adieftiua pluralger,irt5-«V<,âcut9.acQentu,) in Dryopteride-»j
Diofcoridis, */>/»f^j, jntcrprctarijnec ibi rigidas vcrti3& in Dio-f
fcoHdis; textu \ti capite noftro ô^mv^ pcr circumflexum fcriptum
in Polypodio 5 necaccentu fignificationem variari , fcd
cflfe ,.ficuti
hirfutam inrerpretari^ , viliofam /cilicet , aut pilofam vt Piinius

vcrtit:atque ditferentia accentus cfie, nam fingularis cafus Jâff^:^»',;
circumfleftitur,& pluralis acuitun Jc<ff/ctf ratione fvlUbie vltimrp-
;
MX. longa;,quse fi confideraflet haud verfiqnem mutalfetjVt fua:

opi-
nioni ref|X)nderet. atque/ciirvf , verbuni opponitur,A«V, necvllo
ixiodo cxtorqueri poteft, vt, pro rigido ^ accipiatur , fed rccie pro,
piipfay birfutayi\Qnn\i6c loco intelligcrc yi^,et\ir Diofcqrides,cun }
fimilem fecerit Ellcboro nigrq, cuius radixfibrofaeft, vclcirris-

hirfuta>fiue fibris,eique fimilem Chryfocoma: radiccm facit. Kec
tenuis radix vt hlc Diofcorides notat verbo,?4cr7«V, rigida cfie po-
teft,nifi in totum lignofa fit,atque tunc tlleboro difilmilisjcum il-
lius flexilis ac carnofa fit fibris Quapropter Diofcoridis textus
.
non cftimmutandus^nec alio modo extorquendus,fcd rc6ic & pro-

pric interpretandus»qui radiccm tenuem^ non nigram , dixit, & fi-^
rnilem Eileborq nigro propter fibrarum tenuitatem: verbum enim,
adicaiuum jusx<tyaf , fic in omnibus legitur,/ Z?f^cr<?refertur , non_»:
r/xî««quar foeminini gcneris nec in Diofcoride fiihmeur , legitur
eft:
vtLobellius corrupit.-necoportebatîdiugercfimilitudinemEIIe-
bori,fi nigr;^ tantum eflet , kd fuffeciflct nigram dicere vt Piinius
ricipficia quo forfan motus eft Lobcllius,
"
fed Plinium non Diofco- •
* * L % ridem
r
ridcm intcrprctari clebebar. Hanc dluerfitatera anirifei^liiert^: cT»

il. Virgilius : Nececiamrtp(ue^«V5M',' veloyî»îr, vtideHiLobelli^^^
conrupit in aliquo texrulcgitur,fed J^tiv oui-J^ : & ka 3,b omnibus in-^
c6rruptus recipitur textus . Planta igitur hêc fatis rcfppndercvi-
ytrtr. cfetur , eo magis quia nulla indigec textus cxtorfione . Vires hui<?
Galenus acrcs,fimulq;adfl:ringentes tradidir',atque non niulti vfii*
efle ait , fed quo Cxceflu calefaciat^vcl ficcet rioriadiilnxit -Noft^
.
illam viditforfan, & Diofcoridi afientit^qui ait , Vimbabet radtW

cahfacientem » d^ adftringentem , bepaticis ^ peripneumdriicUl
sommodum Êadem cufn aquamulfa coâ ad vteri purgaiioneffLS'
j^^- ^fiffumitur Plinius vero addit , Vulua dolores in aqud mtitfadeco-*
.
menftruay^ fi cruda detur hydropicorum aquam. 'bioncfk*

Biiyciet
^ Chryfbcomen Drofcoridis Amaranthum liiteum vulgo diduirL-» r
liue ftcechadem citrinam , fed potius verius Eiichyrfuh>v exi
natali loco primum conftat, illa quidem maritimis {5rcBfercim- atq;'
foli e'xpofi:is locis, faxisque, tenuibusque locis gaiidet,nec in vm-'
brofis fy Iuis,& montibus arboribus confertis,fed nudis faxofisquef
locis SoIiq;expofitis,vtpcrquir^nti nocumeritVnrecradicc hirfuta-
fibrofa fcilicet atque tenui>fed craffa fingulari riîâ , IfgMfa ,'ne(?
fapore , nec odore refpondente vt idem Pena &LobelHi^s teftan—
tur,nec defcriptioni, quia multa obftare videntur, vt e^Verl^fuf'
pra corruptis ab ipfis oftendimus,& alias dicemus . Hanc Receri-»"'
tiores alio nomine'non inuento' d foliorumfimilitudine, ficuti*
Diofcorides comam, Linariam auream,i florum confertorum co-^*
lore dixerunt . Noftrac planta; fimilis depingi videtur in Vetuftifli-'
*
mo Grasco Herbario Neapoliin ornatiffima Bibliotheca S. loan-^^
nisCarbonari^nuncupati,cuftodito. *, - - "
H 4
*. t
t ri
Pe^fo/iata minima Bupleuri fGlio. Cnp* '

X X T,
Defiripsi» f NTER vcprcs m
Collibus Campoclarenfium plantula hêc in--
uenitur, radice tenui, pufilla,finguIari,lignofa,ex qua folia an--
gufta, oblonga triuncialia, lûia,duriufcula,per longun) neruofaî
Bupleuri anguftifolij modo, colore nigrouirentia iri pinguioribiisi*^
& pallentia in ficcioribus &tenui6ribus locis,&molli6ra,Bina-ex^
oppofito vno verfu fere difpofita i*n imo caulis;qui fingUrdri^ ferS 3,
-
dodrantalis,tenuis vt feftuca^ângulofus^paucis deirtde folioli^.af-;

tcrnatim hirrentibus in fummp habcns v^luti vnibellirii foliacca
-,
Perfoliataevulgarismodo Huius vmbellxbafisquirique foliolig-

,
< rf- fc •^-i

ftcllap
y
T
ffcilaE modo
M hu$lr6g5.
i flirp & r ar.^
radiantibus conftruitur, oblongh, inacuttimddinen-
tibus Myrti effigie,paruis,pa!lidis, cartilagincis, intra quac veluti
corymbi,exparuis petiolis breuibusq;prodeunt qui"q"^> ^^^ nî"
nusjflores habentes luteos pufillos, conceruatos , bafim aliam flel-
Jatam,quinque partitam anguftior£m,minQrem prima, Pcrfoliatar
ulgaris ritu habentes » qii^fepiîbus fe perficientibus pcricarpij
mpdo Ulx concludit,vt etiam in Per^liata obferuaturi femina bi-
na Ammeos Apuli maghitudine cx ntgro rubentia , parua, dura--,
tralisIucida,fapore parum aromatico,ficut & radix magis,quamuis
etiam-j
femcn lunio florct , & perficitur.Inuennm
.
Cappuccinorum Syluula Flaminiani Villx

ma vmbellata Perfoliatar vulâris effigicm ^
impofuimus,nampra:tereffigi€m fupernam ad illius naturara ma-
xime acccdcre vi/a fuit. h
*
] Bupleurum Urtium minimum. Cap. XXII.

Rccentioribus propofitis , hxc proptcr
BVPLEVRIS duobus a
quodammodo^quibusaf-
folia angufta, floresluteG's3& femina
minuni proptec tenuitf!ltcm Buplcurino- Kome.
,finis videtur,tert|j atque
«n,-n^ onnpn^nri:i .înorumo; familiarred^cnda vifa/uit . Inficcis ^^*!^
ni-j
Kali cocleato inuenimus copiofam,radice parua,tenm, hbrofa, h-

gnofa,flaucfcente,guftu dulctêxqua caulis tenuis admodunl, ^fe^
fquipedalis ad fummum;alis -ib in>o diuifus frequcntibus,;vt fruti-
fupinis& longis. Cauli folia h^rent altcrnatnn an-
cofa videatur ,
acurox:acumiijfie,non pungente propter foliOru.

ve}utiCypefi,?oiorc cincrco,u:ninciab loif-
TnoUitiem, caua intus
gitudine, Linomultum inguftiora,in
fumraoverobreuiora & act-
quotum breucs alx , tenuioresqi.prodeunr,

modum fcnuia , ex finu
bafim habent minuts vetuti vmbeilu-
inquorum cacumine veluti
conftruftam in qua fiorcs Iutei>
Is/quatuor aut quinque foliolis ,
femen duplex cnm
(Tenfi^parui Vmbelliferarum more: quibus
ineft
Anifi fufco colore Floj-ct; d fiim-
perficitur Apij magnitudine,vel .
feracn^perficit.Deinde in imis parti-

mo,vt reliqus vmbdliferx,&
bus paulatim,vt tofa Âate durer.atque florrbus & feminepcrfe-
menfc Polia,flores,& femen
ao inueniatur Augufio & Septembri ,
eomminfi parum amaroris & aromatis habcnt, guftu cumm mo-

8^ Fabii Columna f
> A
ll
L ma^ f i/vU^ww- ÛA <^jt£^*^

^^
J^. luei:'
.
? ' y^l- ?
Minus cogn.ftirp.& rar.

Jica caliditate.Scmine adeopr^gnans eft hêc plantula tam parua. ^^^^^^
Inuenityr minusalis imis diuifa a!iquando,vt vnicaulis fit . ^
^ *
^^
Panax Afciepium Diofcor. ^ aUorum^QummifcrurrL^

'
Cap. XXIII. - ^ T
P ' t
'
' - r
N VLLAM quod viderimus, adhuc Panaci Afclcpio antiquo-

,
rumplantamcongruentem, abalijsdepiftamnouimus A
Matthiolo vero fida noftro iudicio dcpingiturjnulla addita hifto-
.
ria,vt ia Heracleo & fimilibus ô.fere folet,primus vt videatur iii-

uentor:& aPena & Lobellio exarata,de quaribn fine ratibnc con- .
qucritLir.aduerfus Matthiolum verba vertcns vt folct: quare illam
parui faciendam duximus Addiditakcram Pena caule & radiceJ»
.
Anethi>vt referunt>& femine Ferulse, cx Hiftria allatam>qux refte

perpenfaex eiufdem hiftoria nihil cum Panace Afclcpiocommune *
habere per/picitur Nos autem in Apuliafrequentem, &facilis

. . .
Commerci;pIantamproponemus,ni faIlimur,effigic,odore, atquo ^Y^'P**

guftu magis Afclepium Panacem referentem- Quam guftji,& odo- ,/x2,
re,ex genere Panaceo efle ex Theophrafto collegimus, qui Hercu-
lan^ Panacis radicem amaro guftu , & odore thus fyncerum rcdcT-
lere afferitjquas notas in radice plantg a nobis depiftjc inefle quif-
que guftupcrcipietmec in Apulia Theophraftum habebamus, cum
plantam hanc eruimus,guftauimus,dcpihximu's, atquc notas apud
iconem,faporem & odoremdefcripfimus Radiccm habet tenucnl •
longam,polIicis crafliticjcorticc craflb,fubflauo cx albo foris, in- «^^f^''.

tus candido fungofojobliq; totam rugofam> copiofo lafte vifcofo,
dandido turgidam;vt gummi ftatim concrefccnte,amaro, ingrato»
fed aromatico vcl medicato acri guftu:medulla intus parua,!igno-
fajalba; gummi etiam iniienitur fapore & odore Thuris , vcruni-»
amarojcuius caput pilofum eft villis foliorum marcidorum Folia
nonaliahabet qudm prope humuminorbem/parfa, atque conue-
xa circa caulis imum , quje capillaria funt , minutis lobulis denfis
diuifa Millefolij vulgaris modojatque hirfutis,vt Diofcorides no-
tat , quodinalijs nonobferuatur , inpctiolorum alis,fiuecoftis
hserentibus Focniculi fimilitudine,verum maiora £ totum folium .
'prcXurpi)ô(pv>y.9if incelligendo,
J quod in coftas feptem diuiditur a pe-^
fiolo , quinque maiores & duas vero paruas in imo obliquiores j
*,
circa craflum petiolum rotundum,atque cauum hirfutum; fefqui-

pedalis longitudims ab radice totum folium . Lobuli vero uiinuti
^' funt
,
"x
' .
18 r Fabii Column^'
funt admodum Sc fylucftri foeniculo breuiores, & hirfuti. Folia vi-
refcut>t primum,fed cum caule flauefcunt Caulem ex eorum cen-
.
tro profert fingularem Fceniculaceum, bipedalem , auttripedalem

ad fijimmum, tenuem , geniculis fiue nodis abfque folijs diftinSum
paucis^reclum, nudum foliis , in cuius cacumine vnicam aut duas
ymbellas raro tres inuenimus, (adeo alis caret,& foliis in caule-/»
magis quim Thapfia fiue Turbith Apulum diSum , ) lulio menfsL^
floribus luceis onuftas,amplas ciodrantali diametroiplanas.verum
femina perficientes,extuberantcs rotundantur Semina foliacea-»
.
iuntduplicia,alata, vcrinque binis carcilaginibus , vt in. Thapfia.^

didaîn quibus,& in vmbejlar centro, atquc etiam in caule aliqui-
:busconcretum gummi flauefcens,odoratum inucnimus adh^rens.
Semen verocartilaginc denudatum , oblongum , amarum, acrejSc
iodemradicis odore, Hanc neminem depinxiffeadhuc fcimus , &,
• forfaninuifam&incognicam, fed apud hortos translatam Romi
vidimusdegenerantem , nunc autempro Panace Afclepio i nobis
."
propofitam, quae ex Antiquorum placitis his notis pr^dita erit
Ra Jicem vt habeat longam , pedalem , albam , ex Theophrafto, &
Diofcorideccraffum corticem,& craflam radicem ex Theophrafto.
Folia ex Diofcoride fceniculo maiora hirfutioraque . Caulem ex
Vtroque genicuIatum:flores luceos ex Diofdoride: odor Thuris ex
generis fimilitudine , quod Herculanum ftatuit ex Theoplirafto
Radicis lac concrefcens atque gummi modo hxrens atquc flauc-
fcens cxDiofcoridis HercuIeo,& Afclcpio ex Plinio & Mefuc.No-
men vcro ex Afclepio, vt Plinius ait , ûomam ufiliam Panaciam
appffUauit . An autem Salfum , corticem habeat propter acrcm,
,
amarumq; faporem non obferuauimus,ncc tunc in mentem venit:
ficri enim poffic,cum locis exeat faIfuginofis&
nitrofis,quaIia funf
Apuli;E,& pr3cfertimCirinolar,in qua Kali cochleatu oricurinhor-
tis,& quidcm non modo/a/fusyvcl maritsmus.zc
Halymusict\/x.fly*>i ,
etiam bumore plenus interpretari poteft,vt apud Hyppocratem,&

reams Hanc autem propc vineam Reguli , Acquamena , diftam
.
cruimus & copiofam inuenimus,edito deuexoq; loco

Septentrioni
aducrfo Quibus &fi in aliquibus ex Diofcoridis,
. Theophrafti , &
Plmii notis planta hicc eu^riare videtur,quta&
textuscorruptl
ftmt & euariant,vt M.VirgiIius animaducrtit fuis in
Diofcoridem
doaiffimis C6mmentariis,ac etiam intelleftu
ambiguavideantur*
nontamftnfle conferendos , nequc huc infcrendos
cenfuimus*
Non tamenputamus quin Planta ha^c Afclepium Panax ,non
refc
rat
. '
rat,c«C€nsque fitantcferenda, donec nieliorem inueriiamus',Êx

huius radiccquam craffam fieri vetuftate pefcepimus , & bioj^âr
lem,in taleojas diffeaacbpiofunj.coU.egimii^^^guninii , dtghe;ôn.
tancum Terebynthin^ fiue Arabicigummi cplore, Dellucidunuj
atquc diaphanum , quod autcm e taleolis paruMflauefcit igni e»-
jCeptum.Odore thurisxjnuIo,guftu aniiroacri aqua madefaftum .
ladelcit, atque difficiie fiae calore folilitur.i^Taleolis aduolanjLtit

auideapes fuccurrideuorantes etiajnvifcofuni//t !' 1* v ,
^ .1
Aniforifambrum Api^^^
-
'C^>r XJf/^.Jf^^jf-^ Y^M-'
'-.*-
' '
^.. If*
NVSQVAM vifa minusqj nota ,
, eft; non niff ^^^
ni fallimur^' haec
in CirinoIg.norum fyluula prope D.RoCchi^dem coIIe<Sa:ef- i>efcr]ffi$
jfigie rara>gratilfijiia,ten^rrim^,ac fj^^;ûiftuniî^ olere accep^rqui
i fuaui odore,& fapore , qucm mediumjfnter Anifum & Fcrqiculu
KhttyAnifomarathrtifn zp^cWdiVC ngÎijimus^Dodrantalis p!an*ta-#
cft,tenella,tenuibus ab radice admdaiSi?cxiH,alba,dura, capillari-
bus foliolis , Ame^s Apuli fylueftris dfuifiira
multiplici> ndji itaJ>
dcnfa,Cham3cmaeli folijs proximis,tchuionpuSjatque hirfutis tri-
bus,aut quatuor.Caulem producit dodratttaIem,tenuem, admodu^
Iuncotenuiorem,neruofuf5foeniculaceum^lsuem,rotundum,'pau-
fcis alis diuifum,folijs maioîbus hsercntibuSjin quibus flores non-.
in vmbellam aperti,fecl corymborum raddoHenfi^êx bafi foliacca,

albicantes, minuti , quinque foliolis paniis, anguftis, conftrudi ,
quorum vnicum longius , vt ftellam caudatam effigient Cometx
modo. Quibus ab inijrio veluti filiquulse fiabfunt,quae dum crercut,
flores in cacumine irifidentes , dum adhuc tenerae fulit, fubleuant;
atque in filiquarum cacumini piiilatirti Venefisl^Ciflinismodo
1)lantae deferunt FIoriBus decifis omnibus , ex bafi illa foIiacea3
.
vmbellarum petiolis expanfis fimiles filiquulx in acutum definen-

tes parum in imocrafliores decem, aut duodecim remanentelatse,
quarum acies purpurafcit,ficuti &
filiquul^ etiam tenerioresiqua:
Cumperfedxfunt,efficiuntur a/perseâtque ab imo diuiduntur,qu3e
cacdem fcmina funt , cacumen vero binos aculeos pufillos habet
Caulis fummum,& alarum femper in binas diuiditur alas a:quales,
cxpanfasrin quibus pares vmbella:, nifi in vnicam aliquando dege-
neraret.Tota planta odorem & faporem Anifi.& Focniculi medium
fundit^guftu fuaui in mandendo,atque pro olere accipienda.Apri- safor,
li &,Maiomenfeinuenitur,deindedeperditur.Huicfimilefcminej Temfui»
M nouam
x^
,\vrv»a
BBB^^
<^Qp^
*
S &«MA-*U»y ^XAJ.Ct •C^J»'^^^ f
t.
/ fc.«»t/#v I f s^r
»
r
Minus cognmrp.Sfrar. S>^

rouam plahtam videcur dodiffimus Gafpar Bauhinus in fuo Matr-
thiolo pro Scandice adporuifre,& nobis dulcis fapore efh|illamque
forfan ex a me miffisFerdinando Imperato viro naturalium rcrum
pcritiflimo ac ftudiofiffimo efle poruit , ciim e Neapoli acceptum
femen dicat^mulcis annis d nobis Cirinola? obferuatam & Impera*
to cum alijs dono miflam.Nos autem ex viua planta iconem deli-
neauimus,qua potuimus diligencia & obferuationc.Similiore depi-
ftam poftremo vidimus in Plantarum hiftoria nunc in lucem folij
formaedicadDodiifimo acqueCIarifsimo viro Carolo Clufio,
quam abHonorio Bello Medico Cidonia: Creca: Anchrifci nominc
accepcam refcrtjDe qua Plinius loqucns fimilem, atque candcm^
cfle ait,qu5e Scandix, ( Ji tenuiora jolia , at(Û€ odoratsora baberety)
Harc autem nobis odoraca eft admodum atque fuauis,folijsq; mi-
nutifsimis, vt no folum Paftinacir folijs, fed Fceniculo arquiparen-
tur \ quare Anthriicum latiora folia fcandice Plinij fententia ha-
bere oporcet,minusq;odorata;nam ideo Anthrifcus non eft eadem ^*i*tu
planta qux Scandix,quia non habct tenuiora & odoratiora folia_j, ^***»
vtScandix,fedlatiora,minusq'i odorata Oritur &in Valuenfiurn

.
montibus, ibique plaham florum vmbellulam habcre obferua-^

4 A.
lixmus
rwiifoiUpmf ctn Diofc Gtngtd. Cap. XXr.

I Gingidijnomme decoranda eft planta aliqua , primumhajc
interdefcriptas i Reccntioribus habere pofle locum videri
poteft.NuIIa melius fylueftrem Paftinacam folijs imitaturjpofitu,
xncifuris,& ipfa fubftantia:Dc quaDio{coridesloquens,Paftinac$
fimilem fecit fylucftri , tcnuiorerh herbulamq; appcllauit Verl>0
: .,
'**'
fiordyioy. Plinius verojfimillimam fecit, &Diofcorides de fylncftri^ -^'
Paftinaca fcribens , fimilcm fccit Gingidio',"lacioribus vero folijs:

quapropcer non fine racione nobis videcur fub hoc nominc Gingi-
dij dcfcribi pofle plantamd nobis depidam*, Paftinaccc filueftrifi-
millimam,minorem,ilIa multo vt herbula dici poflic, nec nifi vm-
belladifferencem,qua dignofciturd Paftinaca. Huius radix crafli-.^'/^»''^''*
tie,& longitudine minor eft fylueftri Paftinacajalbicatei^bfui apca, ^'*P'"''
acris parum,amariufcula,afomacico odore in manriendo ,^& olfa-

dando,refincE odore,vel Picej vetuftior vero Iignofior,&in fummo
/
rugofa;FoIia ei prima^parua multiim longis petiolis fylueftri Pa-

,
ftinaca: modo h«rentia,non circa medium ad fummum denfa >. fed

M per
92 ^ Fabii Columnae ':
per totiirn pctiolum magis diuifisalis clirpofita,tenuioriblis emtxti

fed fimilibus incifuris^circa caulem vero Iatiora,& maiora pximls
pximis .
*
fiim
fed minorem,kuem5ftriatam,parum anguIofiim,rolidum, virente»
alis ab imo dniiTum paribus,vt plures, fere caules.edcre videatur**
difpofita»^
im
nora funt,&:aliquandod'eg6aerantia in Iongum,minusq; incifa,vel
nihil:,vt in picftura demonftratur. Ex fingulis vero allrum genicu-
lis longo & pedali nudo cauliculo crafiiore ac rediorc infunt ym^
,
bellcEcaulem terminantes .. Sed ex eodem geniculo inter vmbellae

cauliculum.& folijs hxrentis folliculum caulis producitur tenuior
\vi longum magisq,- obIiquum,alias alas,& geniculos eodem ordine
adfinemvfqucvmbellasrelinquentes . Vmbellx" vcrd cauliculus
antcquam in vmbellam diuidatur, bafim illi confiruit in qmnquo
foljolisftellatis , quonim ora limbo albocircumdantur eorumq;
,
'
vnicumrnlongius duplo degenerati &antequamfloresin vmbeU
lam expandantur,iIIos veluti folliculoinclufosfcjmabant . Exquil
btisquinqueefciam panAmtur tenuespetioli duas vncias longi,vel
magis , qui vmbellx circumferentiam terminant , intus vexo tre§j
vel quatuor minores habent , plenam vmbcllam reddentes atque-*
pIanam.Hi quidem petioli aliam minorera bafim,quinque etiini_>
minoribus foliolis albo etiam limbo terminatis,vtin inferioribus
habent exquaetiam quinque breues ac;'mnltd tcnuiores veluti
:
ftamina exeuntpetioli ,quinque fliellatQSôresparuos albos ctiS

habentes,alios mternos circundantes,vt in Paftiaaca &
fimilibus:
illorum verd extdriores quinque ab interforibus hocdiiferunt , vt
.€
'
^
bina habeant foris dependentiafoliola maidra,bafbuU modo , vC
^ Galericulati flores habent quorum tribns exterioribus Vmbella:
:
circumferentiam cerminantibus,maiorafoIia fiue barbulx depear

dent , Rut^ folijs forma & magnitudine fere , quod omnibus extc-
rioribus floribus euenir>vtvmbellxcircumferentiatota albisbar
bulis dependcntibiis circundata videatur. Quibus omnibus &fi fru
^
-ftus fubfit paruus,hirfiitus , virens: exterioribus tamcn quinis illi$
barbulas habentibus,& medio cfaflefcit & ad maturitatem pcxdu?
forfan
craffefccntes
t albicantes,& poftea flauefcer*xes,& in fummo cornicula obn
tendcntia,alba,tenexa, in extremo tubcrofa vt Limacae cpr-
iiicula.
'^
Minuscogaftirp.&?ar. 5)3
nicula , clrca fruftuslatera rcfpicicntia , canaliculo fignata lceui,
quo defunt aculei , qu^ parte ficcatofruftu diuiduntur,remina in-
tus binaoualia habentes,lata comprefTa^paruin caua, acria,ama-
ra,aromatica,odorata,&:refinam olentia ficuci tota planca. In iI-1
t: 1- _M ^.* 1* ft- -_ »^^ j * _ . . t * . _ - .
paruhigummi
cx
mpur,
liomenfe perffcitur Campoclarijocis incultis, faxofis Hanc vi-t .
dentur Recentioires pro Caucalide depinxiife de qua infra dice , ^ ,.
mus,& an refpondeat Matthiolus pro Gingidio plantam latifolia

.
depinxit domeftica: ab ipTo di<5t« , & fatiux Diofcoridis perperam

putata: fimileoi j^^neque animaduertit Diofcoridem non Paftinaca:'
lux , fed fi^lueflr
Herbulafiaphylino quidemJimUisfylueJiru ^
lîh^ 2 i.de
[linacam fvlueftrem folii<! {imilpm C\xya\A\(\T

US. ibl,' r^^y ATôf ^j^pô^ ûM* «"^j^w oiMO/rf yiyytSîa ÂrtTUTgp* , I./^. 3 , f .i/#
&c, StaphyltYiusfyluefiris^fQliahAbetJimiliA Gingidio, /atiora, ^""M'

&c. ndc aliam inter fatiuam & fylueftrem paftinacam effe diffcren
tiam,pr^ter magnitudinem cultu prouenientem atque vberiore.) -
alimento Ex quibus quantum aliorum Gingidium difFerat ab hi-

.
Jjoria Diofcoridis fatis videtur indicafle.Vires Gingidio haST)io-

fcorides tribuit , Bditur crudum &
coSlum, ^fale ajferuatum^y jîw.
MfJûtemfiomacho commodum,cfet vritfam,^ decbSium ipjlusto - ^<?'^^«w*
ium cum vino Galenus vero Plurimum^ inquit, **'•*•
vejica vtilis eji, .
in Syria nafcitur &

edituryjimile apud nos Scandici. EJi autemjio -
"
macho valde commodum.Jiue crudumJiueferuefaBumedere ipfum
'
êlisilongiorem autem coiiuram nonfubfiinet îdam edunt ip-^ •
^
fum cum oleo garotquidam etiam vinum aut acetum addunti dr
multo magis commodum efi.iâuerfantibus cibum appetentiant^ J
facit tfi cum aceto edatur i Scc. & RurCus^G ingidium qiêmadmo'^ £g ^-
&
dum gufiu^y amaritudine y adfiriSiicne participat ita\ tempera thar!hh!c :
mcnto caliditate &frigiditate. iuxta ambas qualitates ficcat.

*
Et iiomacho commodum efi y eo quod non pauca ad-l
firiSlione participat . Echinophoramappel- *
lauimu5:quia frudus admodum a fpCr

ro^ Echini modo profe- ^ ^
rat:-
Echi-
94 Fabii Columna IL
'*^
•^s^
1 . Ctu- c ^t^ i^^^-Uj c

^V^-^Vj;;;, ur / to^
.br*7
.
V.,
/.
; '
M inus cdgn.fl:irp.& rar: py
A SPTRlOR A
raq; ,
loca hxc amat,macilenta,inculta, faxofa ficcio-
&afuperioredifFert3radice5qu£Eminor eftâlba lignofa
cum cauIefcit,fapore5&odore aromaticoât dulciore : Folijs ctia,
<jux breuiori petiolo hserent, & e medio illius circa fummum den* ,
_
fa magiSjVtin Paftinaca,parum latiora,& in aduerfa par-
fylueftri
te parum in dorfo hirfuta.Caulem habet parem fuperiori, laûem,
angulofum,folidum;medulla fungofa,eodem modo alis diuifum_>
vmbeUas habenteni caiiliculis pedalibus incumbentcs,quorumba-
fis non quinque,/ed tria foliola linibo etiam candicante circumfe-
pta habet , quê fblliculi vicem gcrunt antequam vmbella prodeat,
& longiora funt illis alterius plant2,& anguftiora:quorum tertiuni
degenerat femper in longius , & in extremo incifuris aliquot diui-'
fum.Ex bafi vmbella non rotunda , & plena, fed tribus tantumco-
rymbis trifida , tribus pctiolis: in quorum cacumine alia triafunt
"*"
foliolaminora florumbafimconficicntiar&flores funt denfi , albi,

ftellati:& qui circumfercntiam terminant,barbulas habent omnes,
minores multo antedi(f}:isi& non rotunda vmbellam magnam,vt in
'
antcdifta,fed tres vmbellulas exiingulis tribus illis petiolis effice- ^ .
re videntunDiffcrt hoc etiam,nam ScCi flores denfi , &

plurimi fin-
gulis petiolis infint,bini cantum frudus ad frugcm perucniunt, ita-
vt fex tantum in tota vmbella infint : m.aiores vero antediftis du-
plo:ouales,comprefli,vnguis indicis digiti magnitudine,admodum
alperi aculeis rigentibusjcraffis^pyramidalibus, pungentibusj
purpurafcentibus>quorum aliqui maiores ordine difpofitijper
latera lêuem canaliculum rclinquunt ,per qucm ficcatifruftus
lateribus fe d-iuidentes dehifci:nt,& binaftminaoftenduntoua-
jf
lia, comprefla, magnitudine Melonis , parum abvnapartc ca-
Ua , & altera conuexa , acri, amaro & aromatico faporo . ^
In cacumine vero fruftuum bina infunt cornicula fiue-j Temput.
apiccs refti minimi. lunio floret» & lulio mcnfo Locur^
pcrficitmrj Campoclarenfium incultis -
Eebino^
; ,
9^ ^> babii Column^

Echtnophor^tertla ^gT?oV>xoK purpurea* Cap^ XXVIL
M AGIS haec quadraret Caucalidi , fi pro illa

ab alijs nondum defcripta^nifi floribus eflet purpureis; folia
quidem habet tenuiora,& antedidisomnibusminora, pluribus
depingenda eflct
minutioribusq; incifuris diuifa Officinarum vulgari putato Dau-

cojin faxis & vecuftis muris nafcenti,fimilia:quare illu, quia Dau*
Cauealtf
^^g fylueftris etiam appellatur Caucalis, & hirfuto fit caule , crafV
.
foq; & his teneriore , efuiqj apto, & albam vmbellam odoratamq;
habeat,atque fylueftris Paftinac^ modo,fiue Dauci viilgaris clau-
iam,auicularum nidum referentetn » vt Nicandri tralator in Thc-
riaca vertit,faciliu$ recipercmus
''""" &/tmslans nidum Daucns ,
Jhid dt^ ' 1
Vaft. w^ Vel Paftinacas fylucftri fimilia femina Caucalis haberc debct>eiu{^

tina, dem teftimonio
Carpe breuem quoque Caucalldem natalibus aruts ,
*7a Grd--
f «^^V adeo huic Jimilis producit femina ^Daucus.
^^ctt^vhhH
^^^ ^^ten^ radicem habet tcnuem admodum , albam, ligno/am i
^/fajma^ cauIefcesrCauIem vero Iignofum,angulofum,foIidum, veluti ftria-
ca.
tum,medulla intus fungofa,alba, hirfutum,{ed fuperne rara hirfu-
Vefcriftio tie afperum:alis pluribus ab imo & fuperne diuifum; folijs per gc-
nicula denfis , incifuris tenuibus , lobis Officinarum Dauco, fiue-^
Caucalidi nobis fimilibus , minoribus & inferne hirfutis, cauli hsc-
rentibus:ex quibus petioli femipedales,vmbellas trifidas habentes
cxeunt,abfque folijs illis bafim conftituentibus , kd nudi tres vm-
bellulascorymborum modo habentes purpureas , inter fe diftan-
tes,& flores paruos admodum habentes purpuro rubentes : quibus
'
fuccedunt fingulis tribus petiolis,tres frudus : vt nouem quajlibet
,
vmbella habeat-jijq; terna folia parua bafim conficientia . FruSus

huius maiores funt fuperioribus,rotundiores , aculeis durioribus,
craflioribus lutefcentibus, cfto ordinibus pcr longum difpofitis ,
,
intra quosbrcuiores,& viridiores alij funt^n cacumine veluti ftel

.: lulam habent viridantc.Hi nonpcr latera diuiduntur , fedper me-
dium,vt Fceniculi feniina>& intus femina fin^la alba , oblonga-f,
rotunda,ex vna parte canaliculata, velut Tnticu , aiit Far,vel nu-
dum hordeum , cui pariafunt ,vel oblongiora: fapore aromatico,
^"^^ô & acri.Iulio perficiuntur,fed lunio floret.AI? vt in fuperio-
Temfus. -;u,,«
ribus ad cacumen vfque eodem modo diuiduntur . Campoclari .
Minas cognLfHrp.& rar.
•c
o«vA> t 'vt(^ ^ &l^v/ ^r SvwwV^. t»w>

/^
Z: C^ d^ A
r ^ >uv
t^-
FabirCoiumn^ t
Vapern lO*
¥
Ecbinophora quarfa mator ^KdL^rufpv)^ purpurea^
» V
;^^? ^ .. :
rfm
rnodd dmifaTQu
'
gis Sorbi modo cliurduntuir > tiifinguli lobi trium digitorum furit
ipng!tudinc,1îu|/$atitudibe^ per Jmbitum ptbfutidisincifuris di-

-uifi Quercus vcl HepTa^^ylli C^que
folij diaimocIo,vel alterius
maioris Tcrdilij pijtati vulg6,fo!ia,prsefertim qua: prope vpbellas

lixrent.Cauliseft bipedalas^ alis diuifus iôtunduSjftriatuSjVt art-
•>
ûlofus videaftirjafpcr, iilba hirfutie^vmbellas vt in fuperiore tri-

fidas,fed breuiori petiolo,& crafliori impofitasi bafim habetes tri-
Kliam,fed iuxca flores pentaphyllam^FIores quidem purpurei, /u-
periore maiores,barbuias illas etianri habentes y quibus fiicceduat
..fruû^ quini fingulis petiolisjafperi» ftriati, vtquindecim;fi.ngulis
vmbellis infint,fiiperioribus minorcs,molliore£,viridipribus acu-
Tfeis i Semen vero vtin fuperiorerainus & aromaticum • Eodem-»
.inodo frutftus diuiduntur , atque perficiuntur , eodemq^ tempor^
flbretXampoclari depreiTiPribus Iocis,atque humentibus parunu*
obferuauimus.Huic fimilem foliis quodammgdo & florum cotoro
^ro Caucalide in tatina Matrhioli editione depingitur, in Itafica-»
uquid^m depiftam nemo vidit , nifi qui illam idea ex hiftoria DiQ*
fcorrdis corruptadepj^jfitf^nuifoliam.Lobellius etiam rubro ffo-
're firailcm plcna vmbella depinxit , fed Ci âdem cffct minus refte
^de^jîcla videretur. Nec aJiquid cum (âucalide commune, \t ex fu*
îdldisliquetjhaberq.vid^tur. " *< t -
"
\ J
ifi 'Cap^ XXIX 9
ViV
TpROPRIVS acccdithscc
quam_ vulgo recepta aculetê marinje vf 1 littoralis Paftinaca; rfi-
Mx^qu^ in arenofis iuxta marcdcgit d Matthiolo fecundum Chri-
thirxum putaiaTT^^ autcS^KtcrrWns cft, ^f^ dici poteft»
iTnpolio diCe&uiv iocSs 4«idem denfu3,afpcr, nitrofuSj.Vcl
fa!rus,yti tota f^t^ Apui:^ c$^bari*afflatuifuppofitaj& Ciri|ioIa-i
\
:
prafcrritnivbi Libanotis Cachrifera,atquc caule,vt Plinius notat, ^/^ ^^^

gummifera; Capparis, Halyoius, RhamnuS5Kali,Ferula,&fimiles f,ir.
frequentiflima: funt qucclocis alijs minime Iponte oriuntur , nifi
;
maritimo tradu.Campeftribus ficcis fterilibus tophaceis gaudet, j^^^^^^

femitis,viarummarginibus,margiuumq;foffis Cirinolx vbi a quo-
dam Pharmacopô Finocchio ceruone sppellabatur, Radiccm ha- x>efiriptU
bet cubitalem digiti craflitie,longam arqnalcm, Eryngio fimilem ,
foris vero flauicantem intus albefcentem,neruo intustenui,corti-
ce carnofoi fapore aromatico fere non ingrato , cum acnmonii-^
quadam & amarore dulci mixto fuccofa in minus vetuftis Efui sa^
; .
aptior efl quam fy lueftris paftinaca Diofcoridis, qux non ita car-
liofam,neccraflam aut moUiore habet- In nouellis radicibus adeo
gratus eft fapor,vt quilibet quam libentifilme vefcatur, ficuti eue-
nit cum nos Pharmacopxo illo efcam effe diximus^qui fe non alijS;^
quam ijs vefciradicibus pofthacpotius,quim Carotis,guftata di-

3Ut.01us tamcn fylueftre eft.Folia promit Vcre in terra ftrata Pa-
ftinacx fatiu^ noftratis , quam alij Carotebianche & rojfe appel-..
lant,a:mula;non ita ampla, minusq; lata, diuifura tenuiore admo-

dum,carnollora tamen,media inter marinam & tcrreftrem,parum
aicuta,leniter hirfuta , & ex viridi albicantia propter hirfutiein_.
Caulem cra{rum,eubitalem, vndique foliofum,alarumq; copia , &
dcnfitate fingulis geniculis reflexum . AI^ in orbem obliqu^ &:
re-
fjpin^plantamconglobant , vt rotunda fit plant^ tota efHgies at-
que coma:vt Lib *flotis eachryfera & rotundior.In aiis vcrd folio-
minora,minusq; diuifa,carnofiora^ rocundiora, acutiora, afi>e-

la
riora, & duriora , fimilia illis littoralis Paftinacs ex quorum finu
alix al« breuipres prodeunt * vt denfa & orbiculata plantx effigies
vfdeatur ob alarum multicudinem obîque fe propagantiuni .

In.*
in^rrmr^rnminefloresinvmbellis Paftinacse littoralis ritu Iu^t^'

tis. »
iguft
medio fupra caulem
ficuti & ipfa vmbella pungentibus , in planta;
i)rimum,deinde in reliquis alarum cacuminibus,d fummo mcipie-

tes,quarediutiusfloret. Septembrlmenfepcncarpia remanent
diuifa fupra quce totidem apices eleuan-
aculeata,dura fex radijs ,
prius^femenq; occultant ouali figura ro-

tur dcnfi,qui flores erant
flauefccnte medullam mtus pullam ex
tundum oblongum,corc^ce ,
fapore.Oaobri perficitur, caulisq; ab ra-

âuo habens aromatico
marcefcit,atque diueUitur,vt locum
diceprimis imbribus ficcatus
quidem ita diuulfus vagacur per
inquo erat nonreperies , vento
'
* .
N % campos
\66 Fabii Columna:
tampos globofa fua facfe hoc adiuancc.DifFcrt ab rifa marfna vnt*
denntatc , atque niukiplici tcnui ad-
^ -M
gari foliorumjTiagnitudine ,
modum diuifura,Para'macam magis asmulanre^radice maiore,fua-*

liiore,& reliquisi &fifcmine fimilis videatur . Sunt qiii hanc pro
Sifefc accipere malint;qu:bus hxc tantum obijcieda videntur ver*
îhao rekrt.Ge/duba a^jêllatur cafietlum 'BJjI
ofitaspracivuaxey^ quo ^^pparetfrigidis loci
fOff^fw/rf.Natalisquidem&priuatuslpcusficutitegiohiCadmoi
dum confi"dcranc!u3 videtur;atque in hac planta diuerfus ab hifto-
ria,nam Apulia maritima & feruens regio eft,prxfertim Cirihola»
-qux centrum Apuli;^ dicitur.Nos autcm frigidarWrti regionum in-*
Higenam plantamproStfere depinximus in nbftro Phytobafano»
coius radice , quam Carotabtanca 'Cquicolani appellant , vbi co-^
piofiffima fpontanea vicinis Caflclh*s , i'n cibis elixa , & fixa oleo »
Pifcium ritu veuntur,& expetunt Sed &mclle decdquuntcontusa»
ad picis fpiffiturlineiTr , & diVrltiem, atque in placentasefforman'r>
ficuti cx Amigdali^ alijs Iocis;& illas vulgo confimili modo Copeti
denominant ori gratiflima & ftonucho vtilis , magno eorum lui
:
cr6:Mos eft ijs etiam Decembris menfis diebus feftis Natalis Do*
mini noftri Seruatoris , &Ianuanj iniciS', noui anni ingrcfluillas
emptas affinibus,& amicis dono dare, felix anni initium au. uraa
tes.AtficonicdurarindulgendumefTet, pctiuspro Scandice fup-*
poni pofTe videretur , cxquadam cum ^âftinaca fimiiitudine , ac
,
Gingidio,effigiei & faporis vt Galenus notat , copiofam in Syria^*
^ calida regiohe^ficut ctiam Pa.iilus -^gineta ait.Quod pro gratb ac-^
J^^y
x/^.i.f.74 ^^^:"^ olcre,&nOjnlegitiriib,cum eM-fylueftrc , obiedum Euri»
pidi ab Ariftop¥aVe ftiit, m^trcm eius jegitirriUm olus non vendii'
tafTcfed Scandicem Minus quidem olus legitinilim illuH cfl , quod
.
Jpontaneum in /ihcultrs oritur, mihusq,-^ viu cognitum , quamuis

guftu & cibo gratum videatur,& vti[c:dccurtatis ramulis depinxi-
mus,vt foliorum dihicidior eflet afpcdus.Sed quia locus eft Theo-
prafti de Scandice naturam addemus & plartam illi magis rcfpon-
23 dentem.De caulium igitur diifereirtia îfterensiihter plantas hu-

mi caule procumbcntcs,aut vtmrlitrsloquamur, fupinum caulem
^ntoerat
rentiam earuxn,qugreftoafliirgiintcliilcr&rubfifluntiquarum m^
Jdr pars vnicaiires exifturitjeius VerbaTunt.T^' /e' (îytiimvh,t.MU^tf
](u».i-Xn: nJ.vhl, o-kvof aymf, SiC J/ia vero hiimicaulia,vt Maiua-Jl
agrtji.
iimus
'
Miinus cogn.n:irp.8^ rar. lOI

r>A.'9
^Ss^S
'
J^^naca echinep/tjra- Jtpufa
£Â^.a\^.^^ -t^^^^Â.1 ^^^^ ^^^,^

,
'? ^
J
to2 ; Fabii Column^ '',
limus notisex uaienoociâuio, qm ^canaicem emgienmncm-»

Gingidio dixerunt; Gingidium autem Staphylino fylueftri fimile,
verum tei;uius:igiturphintatenuioribus Paftinaca; fblijs5& humi-
proverioreScandiccfiippouipofle exifti-
cauh^Ssfiue nipina,facile
Seandix mamus i Cui defcriptioni & naturs nulla melius nofiro iudicio
Theofh, quadrare videtur ex nobis obferuatis hucusq; plantis , nifi ill
r*^.2.r ^^
quam alij pro Lappa Boaria, & dofliff. GafpiirBahuinus pro Cau-
calide akera nodofoechinato fcmine addidit fuofynonymijsor-
nato Matthiolo, quse radicem habet candicantem acrem tenuenuj
admodum,folia & reliquajPaftinacêrratic^Veriori fimilia, pro-
fundioribus incifiiris jhirfatie rara obfita vtrinq; : caulibuspluri-
bus quibus fruticat hunfiprocumbens,qvj: de caufa non Vmbcllas
in fummis caulibusjfed interfoliorum alas^^coaceruatos editechi-
natis feminibus candidos, flores.Iunio menfelccis faxofis fterili-
'
^busPuteoIij&Cirinolasvtobferuauimus: nonenimreftocauleaf-
furgit,nifi ab alijs herbis impedita ramulum aliquem elatum pro-
ferat, priEter fui naturam. Exhis igitur, non efte feandifem alias
'plantas abalijs propofitas^necfiferem quifqueîjudicare fatis po-
terit:Non addidiipus iconem quamuis exadiofem poffemus quia
•
,
ab alijs iam eftdepiaa,& facilis eft cognitionis Gazam hocMoco .
pro i^r}Hoit(tvhA ^regiffe i^THoKav^ct & interpretaffe perperam anrii^

.
'^^////^,antenosanimaduertiflreCornafiumlegimus; atque nihil

'ad fenfum,& materiam^4««/V^«//^,verbum facere auifaue iiidim^
bit* Pro Anthrifcoplantatfi illamin vmbrofis frcquentifsima Pa-
,:i1:inac^ erraticse & huicScandicifimilenl
Jis absqi foliata bafi,minus denfisjfemin^^firffili, minus his odora-

ta &fapida fupponi pofle' ceiifefemus/ '
: Syluejlris Pafiinaca Daucaides Apula. f Capf^ XXX*
t>9jcrif$s6
ADEOpro ea
libet
fimilis hxc efl: fylueflri PaftinacsDiofcoridfs
facilc decerpatjilfi floridain inuenerit.Folia
, vt
qu
û»-
'dem admodum fimilia,t:im ima,quam caulem cingentia.vt
nifi mi
•nora parum paucioribus 16bis diuifa,<juod id omnibus
^ obfpruaui-
'mus,eadem viderentur;etiamq;<iifficilis f ft dignotio. Caulem
ha-
ibetrubefcentem alba hirfutie afperum>alis diuifum; in
quibus (o-
lia maiora fylueftri Paftinaca,paucioribus
longicribu5,atq; adun-
cis lobts diuifa degencribus
, quibus differre videtur; vmbellascK
.bafi fohorum lacini;s interfeda.vt in vulgari
, rotundas , planas
• " magnas.
. '
Minus cogniHrp.5r rar. 105

niagnas,maiores refpeftu plantse ; fioribus ex albo obfcure purpu-
rafcentibus depiftas ; medium illud croceum habentes vt in Dio-
fcoridis Paftinaca fylucftri Semine vero
.
oblongo angufto
[diffcrt
non echinato , fed hirfutie quadam afpera, minuta albicante obli-

to: Quare potius Dauco.qudm Paftinacas fimile femen quod viride
purpurafcit etiam:guftu amarum, odorumq; parum inmandcndo.
Vrnbella non in totum conglobatur arefcens , & clauditur , vt io-*
vulgari,fed minus , vt Auium nidum cauum reprjsfentet , vt Dau-
cus ex Nicandri Latina tralatione metrica . !^*
rtaca •
™
Et pmilans nidum Daucus.
CIl-^
11?
cis aromaticajPoflet ha;c Plinij adaptaridefcriptioni, qui de Dau-

cis loquens,ait:i'/ iam maxtme terUumgenus facereltbeat j efi Ji-
tih,^^:
mile Stapbytino^quod PaHinacam erraticam appellant.femine ob^$,s.
kngoyradice ^«/r/ . Quod quartum genus efle deberet, vtidcm ait, ^.
-^ ^j^
de radicibus loquens cartilagineis. Efi &

quartumgcnus ineadem c. ^,
fimilitudinem Pafitnaca.quam ncfiri GaUicam vocant Gra\i vero .
Daucon:cuius gencra ethm quatuor fecere . Sed non dcfjnt jetiam

alix varietates Dauco affines magis aromatic^ , vfu potius re-
I
cipiendx ,
1
ofcoridss . Cap. XXXI, , /^ u *
ii!-^.
11 E S d Diofcon<?e Dauci fpecics numcrantur, quorum pri-
^musCreticus, Fceniculi folijsminoribus:a!tcr agrcfii Apio:;

TcrtiusveioCorianc^ro . Hinius vero &fi quatuor genera cife dj;,,-^,^^,,,^
PetioHio Diodoto tradita refcrat , in dnas tamen in fumma tiifTc-
rentiasdiuidere videtur . Quorum alteram^primam Diofcciidis,

fccniculi in ficcis faxofis mcridianis oriri trndit, non
folijs fcilicet
folum in Crcta.vbi probatiff ma,fed in Achaia etiam. Reliqua in-
quit geriera,fub altera fecunda differcntia comprehenfa, quam-j

&
generis nomine comprehendit,& idec plures fpecies continente-/i
vbique nafci in collibus tcrrenis,limitibusq; . Ex quibus innuere

videtur plures efle fpecies, fub feainda differentia ,
quam Conan-
drifolijs facir, fub quibus & Apij foliis fimilia Coriandroaffinii^
intelligere ctiairi poterimus . Kam & RanunculuS qm Conandn
dicicurob foliorum fimihtudi-
foUoea,Apium nifuS;& f)'Iuefire
folicfemincMilio fimile efle
nem.Horom primura genus,Fceniculi
ait»
1"
-^ t
w
i'04 Fabii Cbliimn^
V _
•^
-*#S^S^®5?*^®®^>®<S^^ *X>S*
•
Minuscogn.rHrp.S^rar. lof
ait^Sccundum vcro Coriandri folio femioe Cuminl modo,omnia_j.
feruida,fed fecundi vehementius. Tradic deindc ftatim Plinms,&
tertium genusDauci fimile Staphylino,quod quarcum eflret,nifi fub
fecundadiuifione pluragenera duo fcilicet, Apij, & Coriandri fo-^
liocompr2ehendifiet,obaliquaminteriIlosfimiIiludiiK;ui , quxa
Diofcoride refte difi:ihguitur.Atqueita tertium Dauci geîus Pli-^
nijjquartum effet Diofcoridis , & Diodoti, quod forfan erit fimile,
vel idem cum Caucalide vel Daucalide,vt in aliquibus legitftr,qui
fylueftris Daucus appellatur,a Diofcoridc,& Gateno:cum tcrtium
genusDiofcoridifitCoriandrifolio,u Plinio in fecundadiuifionc
reliquoraim generum relatum & Quarta h^c Dauci fpccies, eft
.
quatta etiam excartilagineisradicibus,vt Plinius refcrr Bfi . & ^-^^ ^^^

quartum genus in eademjimilitudins Pafiinac^.quam noftri Gal- ^,^^
iieam vocant , Graci "Daucon , cuiusgenera etiam quatuor ficcre

Et zlibi, Dauci pen^ra quatuor
fiqu
mox in Acbaia^^ injiccis vhtcunque
eandidiorilusfolijs^& minorihus hirfutisque Caulepedali reBcs
.
radiee fuauifsimi gujlus ^ odoris Hocgenus nafcitur infaxifu

, .
meridianis. %fliquagenera ^^bique nafcuntur terrenis collibmM^'

iiibusq; nec nifi pingui foIo,fo/ys Coriandri^caule cubitaH,c.%piti-^
miti
bus rotundisyfap^ pluribus.qudm ternis^radice lignofa , c^ rwm—
aruerit fuperuacua.Semen eius Cyminofimile , prioris MiHo , ai*
•
ium,aere,odoratum omnibusferuens . Secundum priore vebemen
tius eft^ idei parci fumi debet . Si iamiam maxime tertium genuJ
facer^Jibeaty efl Jimile Staphylino , ([UQd Paftinacam erraticam ap-
peUantyfemineoblongo, radicedulci, &c. Qnare abundare in Dio-
fcoridis textu,& ab aJiquo adiunda <enferi pofTunt, putante idcm
cfle tertium genus Diofcoridis & Plinij,verba tila, «y l<riiidhov tt/fpi-
fiiTApv^îva.ffTipixAros iirû^Ktf xAi?/)=f ro^ Kvuivis S^ptutof
. Supra quod( caput
f, antediaum ) vmhellam fimilem Paftinaca , femine
obiongo fle^
namtvt Cuminum aeri . Antea quidem totam planta: delineatio-
nem cxpreflifleDiofcorides videri potcft,cum plant^ ftores defcri-
pfi{ret,&capitellum,& ferainis fimilitudinem his verbis ^TiHî^
Tertiumgenusfolys Coriandroaffimiiatur.&flores aibos,& caput

&fru£iumjimi!e< ->4jeiP#isrrQuomodo nunc fupra caputin quo fe-
men habet Anethi , vmbella ineffe poteft Paftinaca;, & femen Cu-
mini } Sedperijffe vcrbaaliqua in Diofcoride potius vel ex Plinij,
O textu
lo^ Fabii Column^ ii4
tcxtu excerpta irrcpfifTe cf edendum eft,
non fihemaxirliSYei Hcf^
bariiE iaftura Vtinam Diofcoridis texcum incorruptum habefc-
.
mus in omniBus capitibus, quse a tranflatoribus fiuc interpretibu*

cum PlinijjThcophrafti^Galeni & aliorum textibus collationcpro
corum omnia fiibuerfa & cdrrupta > etiam quod in-»
intelligentia
aliquibus emendata & reftituta videantur: non ideogenuinus te±i
tps habetur-. Habemus ex Vetuftobarbare-tralatoDiofcorideaP
phabecicaordinedigcfto.cumadditionibus Petri Paduanebfis Vc^*
ne tijs Imprefro. 1 5 1 4.ab Arriuabcnis.deDauco caûtjin quo qua^-
ixte'iiiatoriayvrir,am,^menftruaprouocans,_
foiia babetfimi/ia Fosnicu/o fedminoray^ tenerai& virgam dua'^
rumfa/marumyin qua virga eft cafutfmile CoriandrOyf/arem a/^
bum habens\ ir, quo eftfmen quafi fi/ofum in magnitudine Mi/if^^
Tnmutum.afperumyû/tu vifctdu,^ odoratumxradix eftilii wiui
digiti grcfsitudinem hahens /onga duabusya/mis
nafciiur in /Gcis
,
^ fo/anis SedvnumgenusDauci rtmi/e eftApioâarefti

afperis, .
odoratum vifcidum <^ ca/idum,fed me/ius

, Creiiezis de qu&fu^
eft
pra diximus.Eft & tertium gerus Dauci Jolta
ftmi/ta babensCo*
rtandro,& flore^n alhum tn cuius capite//Q fimi/e
, femen eft Ane-
ibo. Eftii^-a/iudyquodfemen
habetob/ongum,&grauef.
fftcy^ ^
cuneiss omnibus fupra feminihus ca/idius
eft
quaficongencr,veI fpecies illius Coriandri folijs

reWcetur-quapro •
ptcr ex ipfo Djofconde petendaruntfTgna

, atque hsc tantuffi'ad-
dMcn.Alter vero ^pioagreftiJimUu.aromaticus.acru,
odtrh^s.^
guftantt^ fcrtiidus. Cui tam breui derineationidubium remanerer,
an fimihtudo Apij a^c/lis ne foliorum, vel ipfius rcmiriis, quod
fit
fruftus h>c Dioicorides appellauit,
,.,W., /^;û. £tdc fecundd aTt,
jVr/f.^«T«sr/«^/,^«Vp,.^^^^^^^,;„,^,
fi
Alterbuiui eft Seltno fylueliri
adftrrtths. Clu^rt rclatio videtur ad
vcrbum Ka^îfjruaus, femi-
ms prinii rcjlicet,n.',m mafculino gencre dicitar, & ampJiusqiJali-:
pdons,& faporis frudum potius fioe fcmen reftfiierc-
tatcs adieftcr
viderenturmifi Daucus etiam mafculino
genere effctâtque in pri
mi deIineatione,& tertij de folioru hgura difl-c?uiirct . ar.to.-, rÂm
de fruduicuius inprimi defcriptione de odore,& faporc, non
de fi-
ûra difieruit. Quarc primam fimilitudinem Apij agrcflis non id
fruLûm
.
Minus cogri.ftirp & rar

rrtj
plantain Uit\x^.\x%, Cuius deliilcationis notx h^ funt ex Diofcori-
dis textU defonipt.^ Ô Si-u^ arjrl i?lai>\vc> d.^yPi^f-Tr^îrK^^
Apio agrejiiapimihs aromailcns aris^, ôdoratus, guftan^

,
gft ,
ferusdus prxsf
illa Cretica, aut Veheta pro MacctlGnio Pctroftlnio accepta ,-
.
^^^'?"*
.qux tblia Apio vulgari fii^îlia habet , ampliora , copiofiori-
:bus lobis, rotundioribus., magisd^ ftrratis , uitidis ^Coriandrinis
xmulis, wl Hircinx faxifragia: anrc quamcaukm cdatâjbicanti ? f
bus exradic€longa,crafia5alba,riiôfa,!ignofa,pcdali5acnfapore^
Caulem vcropoft miiltos 3 fatu annos promit nobis cubitalerruj.,
craflumjhirfutuinâlisdiuifumfreqiunribuSjrotuudamcflSgiantcm
.
comani,vmbellis candicantibus rcfcrtamifcmine vjero paruo, hir-
fiitie alba 6bfito,oblongo faifragix riircinê fimiii^, odorato aro- ^,
matico faporc,acri,fcruido;&*Cuminum fcrc rcfipiente guftu:Viri- ^^V*/.

bus efficacifsimis , vt Neoterici, pro clicicndis vrinis.admodura_^
cfficacem pridicent,ideoqVPctrofelinumputauerint In hortis a .
noftris cblitur,Macedonici Apij nomine propagato,fcd nobis^Dau

ci fecundi.hooiinc retinendo, quamquam & tertij fimilitudine ecia
referrc videatur,vtdicemus.His quidem patebit longius aberraf—

'"^
fe,qui Theophrafti putatam Libanotidem Apij folijs,Angeliat di-

&.X proxiniis,'f61iaceo femine,nonrotundo pr^ditam depinxerunti^
magis Silphij fpeciem referentem,ficuti eft ipfa Angclica^de qua^ ^ -
alias dicemus.Vires ex Diofcoride.i^tfwjfw omnium vimhahet caU- y-^^^^

faciendi.Menfes ^faeius.&vrinasducitpotumitorminadijfoiuitx
tujjes dinturnas mittîif. Auxiliatur etiam commorjls a Pbalangio
potum cum vino Dtfcutit quoquetumores in catapJafmate impoji^-
.
tum. Et vfus quidem aliorum feminis folum eft in Cretico vero

,
itiam radicisyqua maxime aduerfus venenatas beftias bibiturcum

vino^ Galcnus vcro non aliiim Daucum cognouiife vidctur, qu.^m
Staphylini fpecicm,cui viribus fimilem fecit- Quod autcm planta
haec Macedonicum Apium rcfcrat Lobellius &Pena dubitant, vi-
ribusq; incfiicacioribus Apio fariuc feccrunt , verum guftu nobis ^
acrimonia fatiuum Apiumnon parum fuperare vifum eft huius"'

piantSB'femen , ad Cumirii faporem & odorcm accedcns ftatim lin-
mam mordicans,vt'non inepteDaucus fit iudicandus effigie atquc
apore,& viribus , cêtcris plantis pro Daueo fecundo recepcis
'
''
prajfercndus .
. O z Dxucus
A
.#
io8 Fabii Columna: ^
\
\'-'
t
\ fs Diofcoriiis , Secundus Plinio^^
Cap XXXII. ^ *
ERTIVS ifteDaucusficiDio<?dri^<
rofpecies Coriandro folys ai^milatur,(^fiQribus a/bis: capi^
MUum v€rb^ babtt, fruaumfimikm Anetho . Qui kaia eadein
&
elt Gum^ntiquo textu fupra relato.Reliqua
vero verba qu;^ legun*
tur> «y crx/AcT/ayi &c. vt fupra retulimus
>j
corrupta, vel adie<fta effe>
videntur &aliudgeaus>quartum
X/'i.i5.
^.^ Plinius— -
,
'^-^- ---;-- r
eltquageriera vbique nafcuntur .
....
fciIicet,conftituere videntur-
Tr.itibusq P^^^î foliOifolys Coriandri,

ifi
tibus rotundisyfapl pluribtis quam ternis-.radice
lignofa,i^ cum^
waruerit fitperuacua Semen eius Quminofmile, prioris Milio ,.
.
album^ acre , odoratum , omnibus feruem Ex quo difFerentia di-. .
citur in femine in hoc Cumim , ia Diofcoridis

vero A nethi, quodr
minus eft , arque rotundius Ex quibus notis fimul iundis facile
.
qu^fquemdicabit plantam hancmagis alijs refpondentem efTo

Dauco a Diorcoridc tcrtio loco defcripto,a Plinio vero in fecunda;
diuifione tradito.Natalis quippe locus primiim,
JLocnK
in quo inuenimus^
in Syluellnbus^refpondere videtur,
Campoclari quidem percolles-
rugroterreno refertos , herbidosq'; quamquam
faxofos frequens
yere,ac etiarn in hmitiUis prope D.Rocchi xdem
XHfc
& in horto feu-.
dah tunc noftro eruimus Radice alba , Isui, tenui
.
Paftinacae vefc
llaphani,qua: Iignofa efficitur caulefcens
k ^
aromatica,guilu acri, fed
parum hircino,& hnguam vellicante , qui fapor cumarefcit
gnofa efficitur euanefcit, ideo fuperuacua i
li- &
Plinio tunc reputatur/
& rede.Folia emittit Isuia,rotunda, Coriandri
smula, rotundio-
ra & longiore petiolo hxrentia,primum fingula
, dcinde vnica lo-
borum interceptionctcrtio bina,deinde ternis
, quaternis hinc &
inde Jobis minus rotundis,& anguftioribus diuifa.CauIcm
emittic"
bipe4alem,& amphotem
^— -tuli effiuie
,
alis
diuifum,rotundum, Jsuem, folidum ,^
fungofa medulla alba , in imo cx viridi
obfcure^'
purp
bus,magisq';incifis,in fummovmbellas albas habentcm pluresfinc
obferuadusl
das longis petiolis h^rentes,atque dum
corymbofx,ncc adhuc flo-
nda.,tenenores,m terram inflexx decumbunt:
cum autcm florerc^
T/w»f «u. incipiunt eriguntur
dcnfos.
Minus cogaffirp.& rar. io^
*'^
. w% X
t
f
\
.. ,
irio^ . Fabii Columri^

(o3,itiinutos,non^
mint>,&n ea:dem,rpccie videantur /fuperioris Dauci n:mula guftu

s^per. :
quid ]
Variathic'iird( ribus
nes,ita vt in huius plantx folijs propevmbel]as conrpicitun& fo-

guodammod
:V
Lih.ê.xi, Da^fiUsnigra rK)bi5 Caôtf diâ, quse

eft Pliniovero
ê.i^. fylucftris Paftinacf ^milis q^rta|p;ecies,Dauci|s d TGrarcisappel-
:latus,i Romanis Galliea GaIeno|êro fim'i%etiam eft,vel idcm
.
Staphylinus , & DaucusVquerti apqrte 'liis verbis pronuntiauit

paucus^quem aliûtStaphyiihurj^^/tocant^fyluejirismintis efui
aptus^fiyqudm fatiuus.Sedm ommhjisi)eheme^^^^ de Alimen-
t is fecurido. Ejtautem Damus Staphylinhsfyluefiris . QLii cum^'
*' '''''*
i)^^»»^/. CaugaJideaffini?;adm6du
fhMrJik.7 Sc i^cjxi Galenus referti his , Cauc^
femin
f um Daucos putatos mTnu^ re/pondere ^juifque iudicabit
v.cris
Differch^cab Hircinafaxifragia natalibus, rnagnitudine caulis &
ibriorum ataue odore.'hllfn<; enim fn]i:i[îrri xiimv nr\n f/^^J......
<t
iâ mîorainec in fummo ita diftecantur , fed r6'ttindis lobis tan-

tum aiuiduntur.-. ' ' * fii - A." ^ *
'
Myrrbis JEquhdloruf?mr}ud. ^C^.xXXtll.
SCVLENTAM
plantam Cicuta: iimillfmam omnibus /ui par-
. .--tibuspr^terfemen,odoratam,&minorem,Myrrhidinotisac-
-Sî/»^^'?'?^'*^^^^^'^'^^"''
habemus.lianc in^quicolorum Villis fc-
' ^ CusviarummarfT;ne.c..vr3'npcr3^nn/i..tT,-,^«.-;i^n.«::.:> -^ r_
cum-*
.Cicuta.vt non nifi peritus,& naribus experiatur
, haud Facile cau-
Jerce;itemdignorcat,atque d Gicuta diftiiiguat.Radicemliabet
al-
bam,oblongam teneram , in fummo crairam,paucis fibris diuifam
atque tenmbus ,perobliquumrugofam infummo , facilem vulfu.
fapore
'
rapore.dulci aromatico, parum grauii velmcdicatdsguflu non in-

fuaui quodammodo ad Carotam accedente . Folia primaex/c-
mine admbdum bfeuia5& diuiAf^ rotundi<yre Velutf Fumaria? , at
poft quatuor,vel quinque in Bipedalibus petioHs cauis CicutsE mo
d6,atque canalicuiatis>inimo latis fuccofis, admodum maiora &^
ampla Cicutas-xmula^minora vero , Iseuia fplendida prasfertim inr
fcrne,fed neruis & p^tiolis hirfutis5rara,molHqu^,Kirfnte alba*fb«
liavero fuperne. antequamcdat caulem Aprili meafe, maculofa,^^
euadant! albicantibus veluti'caIceinfeft'a,ac,etSam purpurafccdti- .
la--
Cerefolsu
riufcuIaiCaulem editaltumbicubitalemCicutaj^muIum, at<i(ue^ ,
fcrc parem locis terrenis , in faxis vei:o^reuem admQdum & bipe-

dalem',atque tenuent:terrenis craffum poUicis magnitudinc, tener.*
rum lasuem,rotundum,inanem, {uccofum,efcuIehtum,dodrantali-v5*
nxiio
riBusantc cûlem editisjpetiolis hirfutis amplis quoquo verfii bi-
pedaribusjacetiam longioribus , Cicutc£foiijs,nifi minoraparuni^

ciTcnt,admodum IIii?ilibus \ In fiimmo ali multx ex folioruni (ini- 'c-
bus-prodeunt , atquehoci Cicuta dilfert, quod vmbells fecus alar^^
poluflris Apij rittt hxrent,non iri fummo vt in Cicuta & alijSiVm^-
bdliteris .V Flores albi, tenucs, feminibusinfidcntcs: femina,ver6
ob]6?rgaJiirfuta,diiplicia,roninda,Anifimoda,vclDauci,afpcrfo- -^
rajveftibus h^rentia,cacumine longa, faporearomatico acriparu>

&dulci,amarore quodam mixto non ingrato . Martio germinajt,
Aprilifoliofa , &.Maio Gaulem proferr, qui non eft maculis infc- w
ftus vt in Cicuta obferuatur,fed albefcens:flores & fruftus A-A^tci

profcrtj locis exit mcridiei expofitis, vt eft-^quicolorum pcffi^qiS
f4.
Vi!larum.Hanc pr;E caetcris Myrrhidis^notas expleretoto hafcitu,.
&:guftu videtur^ noh enjm alias femine oblongo admodum put^t^ uh. 24^
fimillimx ^- ^^*
Myrrhides non aQêrncnd;^ , ita Cicut3E fiint^mulse , vt
dicipoflint folijs,& cauIx,vtPljniu5 nbtat,& Diofcorides fimilcm,'
&radice:cibo fuaui'his verbis Mu7//fo;/t >t///fitrx*>.c"c;r, TSrâxh^jti^-^
.
^/;o/?itfiMyrrbiSyquam Myrrham appellanhcaule, &folys ajftmi-

.
latur Qieuta. radicem hjibetobiongam teneram^ rDtundam odora - , •
* **- '-
cibafuauem. Vlinim^JV^fbis quam alyfrhyfrhizâm > aJij
^S^fyrrbamvQcaniyJtmiJUmh efi Cicuti -
tikntum ^
(xllsQryciho }iQn infuauf-r' Qui
oblongo
r
*-i
:t
/
rI 2 '> Columti^
^ro» ^»^!i<S&^B®*iS&^?®
< ^s^^Mi^^ ^ e^
o (^M^Jaa^ fiUA>('^*^ '"^ /

»
Minus cognilirp.&r rar. "?

oblongo femine haud caule Cicutaceo fimili funt, nec radice tene-
'
•ra,redciuraquamquam aromatica; Cicutarias vero.depift^potius
foetidse & Cicut2E,quam Myrrhides appellandx. Vires ex Diofcori-
"dic Phalangwrum morjibusfmcurrit eadem-if.radiXiin vtno pota •
Furgat detneepslapuerperiofasminas* Trabit ^menfes.Eadem co-
Hain /brbitionibns tabidis commodi exbibetur. ûidam narrantji
ta in peBilentibus confiitutionibas , bis aut ter in dieycum vino bi^
Haturyauxilw ejfe^vt ne quis dmorbo tentetur. Flinius veroprêter hih.x^,
fupradida , addit , Vlcera quoque infacie autcapitefuccus eins in *• i^*
aqua triduo maceratus fanat Galenus^, Myrrhis quam aly Myr^

.
^
rham nominant , odoratam dulcem radicem babet^qua menfes &
fnouety^ qua fn thorace ^pulmone harent repurgat * vt fit exfe-^
cundo ordine calsfacientiumihabem etiam quid tenuiui^partium. 3'
Petrofelinum^jiue Apiumhortenfevulgare i idem ejfeeum Anti-

quorum Apiofiue Selino^ non autem Diofcoridis Petrofe^ ^ ^lm^ ^ *
t
Hnum Cap. XXXlir. v^'C^
•*f
^^- ^*1 -
m
M AXIMA etiam adhuc Recentiorumextatcontrouerfiadc
vero PetrofelinoMacedonico, atquehucusq; alij hortenfe
-Apium noftras receperunc^vt Germaniê Oificinse, ficutab Auifto-
% *>
^re GermanoJquiEmblemata in DLofcoridem fi:ripfit afleritur:

•îdemq j Marcellus Virgilius etiam putat. Itali noftro vero Crctica
vel Venctam plantam Apio vnlgari maiorem admodum , latiori-
bus rotundioribus lobis , illisq; circumferratis , fplendidis
folijs ,
X!oriandrinis,albefccntibus; caule craflb hirfuto,alis vndique mul m

tiim diaifo,cubitali,vt rbtundam efficiatcomam,aIbicantibusvm-
bcllis ornatam,& feminibus ex oeruleo albicantibus hirfutie fa-
;
porc velut Cumini, acribus multiim . Quam pro Dauci fecun3a_^

Diofcoridis fpccie fumcre verius po{rumus,vt fupra diximus. Nuc
autem TheriacÊ rccenfornouus Euangelifta Quatramius putans
Jiouam fe opinionem proferre,magi*sq; veriorem vulgare iterum
:
fatiuum Apium , quo in condimentis totus orbis terrarum vtitur*

& vtebaturantiquitus,vt a Pliniorefertur , pro Petrofelino reuo- uh.xo.
•care conatur noftris regionibus,acpro Apio hortenfi EleofHinoft *"'i'»
lpontancum,fed mangonio Geofclinum fadum , Diohyfij forfaa>
nigrum Apium breuioris radicis omnino detcftandum , atqiic ab ^ *
Tfu repellendum,vt Plinius idcmtradit: Nec animaduertit,fe ma- \^
gis,atque magis errafle,vt ex {cquentibuspucebit.Et vt eiufdem—» .^ '*
*
\ V vtamur
1 14 /Fabii Columnas
Ttamur argamentis,(vt fua elixctur,vt vulga <ficimtf$,aqiu:)itffW
relata referemus.Et primo nefciojan y.dxofa*iJtau fuerit , qui menteo»
illius falfis id:Eis,ac diuinationibus repkuerit^vt tam felfa, & diui-
nata rcfcrat Et quo textu probabit Theophraftum pro fatiu^-
.
*
Apio , Diofcoridis Petrofelinum Macedonicum intellexifTe, &dcr
fcripfiffe? Nullam quidem de Petrofelino iaTheophrafto defcrip
tionem inueniet,nec ex Plinio,qui ad verbum Theophraftum exar
rauit. Quatuor quidem Apiorum genera defcripferunt,vt etiam A
4 Diorcoridc faftum eft,nullam de Petrofelino pro Apio inentionct^
facientcs fed Apiumfatiuum foliis variarcdixerunt, vtiam co-
:
gnouit Quatramius &refertjquodprolixius eflet referre.Prfterea

quomodo fcit,an ad aures nodu retulit Theophrafli Genius Qusu-
iHfrtmc tramio?,^vtdeHomerotraditEnniuspo€ta,)infextocapiteIib.7,
Annah . hiftori^s plantarum fe aliter de Selino,quam in capite
'^ 4-eiufdein:-*
libri fenfiflfe ? Atque cap.^.intellcxifre de SeKno,quod
Geofelinuni
nos appellamus ab ipfo propofitum Selinum,&cap.4. de Apio vul'-
gari petrofelino di<ao,quod~PetrofeIinumDipfcorxdisfuit?quara-
i/*.7 hiji, tionc?Theophraftusqmdem. in cap.^.ait,ReIiquaApiorum genc-
fi^t, ra,fcilicetEquapiuni,Paludapium^ & Mo.atapiam,tam inter fe dif*
m ferre , quam differunt ab Apio vrbano , i quo plurimum
difFerurit.
Equibus Paludapium quodammodo fimile eft Apioodore, faporc^
& figura.In cap.^.eiufdeirj libri ait, Apiorum genus fotijs & cauli-
bus variarcvcrum omne fylueftri fimilc effe;atque cap.^.de fylue-
ftris generibus , in cap. 4. vero dc Vrbanis verba
facere videtur •
aap.i.c.
9. Amphus,textus quos adducit
Theophrafti qui ait, Apioradixjin^
frofortimi ft
sfed bim^tu, Citr ha^c nan con
cum ApiaabipibpropofitoÂn. _^^ ^.
ximo,rngratofatido,an de noftrate vulgari intelligi Tebent^ Vbf
in ifto fuo Apio maximo Cicutaceo odore radix fingnlaris
? cuiu«
urcuis oc noroia at>vnopnncipio eft asquahtenVbi nam
& quo lo-
co radicem agit fingularem , kmgiirimam proportione fui caulis
?
quod foka longiflima & maxima ita habet , radicem vero breuem
*
admodum nw fingularemfedpotiusEUeboraceam, minorem fui>
ybiperpctuo virere obferuatum?quodpoft caulis produaionem^
finitur. Vbi fuaueolentla > quod potius Cicutje modo
<i ftttet ob hu-
moris faperfluitatem.?Quo Joco difficillime exit,& fruricat? cnni^
eodenj anno ftatim in caulem abeat.Sed addamus exPlinio
textum
ab codem xt]ztWAM>Apo g^ratia vulgo efi.namg, rami largis por
v tionikm
«
V
Minus cogn.ftirp.&ran f i
y
§fomhusfir iura innatani^ iy in iondimentis peculiarem gratiani
babmt. Quibus intcrrisj& quibus ab incolis in condimentis rcci- i.*
pitur iftud maximumPcuiusfion ramos, fed folia ipfa in fruftra fe-

care oporteret , vt innatare poflent per iura, non largis portioniT
busjfcd quam brcuiilimismulia gratia nec olentia nifi abhorrenda?
An de illo Plinius inteUexifle videtur?vel Auicenna> qui valde bo-
tixxm oris odorcm efficere domefticum Apium aflerit? Quis enim-#
<rit qui Plinij mentem vedjis contrariam diuinarepolutvt Qu^-
tramius / An ne ibi , Apio , addidit, in petris nato,cum dixit,^;'*^
^ratia vulgo f/?jcumdc Satiuointelligatur.Vel alibi fatiuumApiii
Pctrofelinum cflc aflerit ? vel ex aliquo ex antiquioribus boc ha- ,
fcet? -nunquam ihue-niet quid^ . At ne nimis in xefelkndis argu- m

^ tnentis immemoremur , eandem efle plznt^m Ceo/eJinum iftud^,
c[uod fic nos appellamus,cum EJeofelino experientia comprobatu
rftymangonio variantcm,atquc ita excrefcentein: quippe cum in^
aquofis ipontanea fit,atque£x aquanonadeocopiofumjhabcat
.ralimjentum,quim exteireno refoflo & irxigato,vt in magnos ra-
»
tnos , & maxima folia , Hippofclinum fiiperantia degeneret: quod

•«uifque fil paludibus paruas plantas in liorto vt fieri folet refof-
So transferat , non minus addolefccre atque degenerare animad-
îiertet ; atque.co magis fi femine ex illis fatum erit, &
poftea,vt fic
-in omnibus fatimsVicerum transferaturiianuximum deênerabit.
'
Âtque in marem foeminam diftinguere poterit , nam^ vt in Can-

& 4
'âbi fatiua euem't ,eod"em femine aliud incaulem ftatim non trj-*
** -«latum , aliud in fccminam in foliaabiens craflefcereco^nofcet*
Hoc noo modo Cirinobc vbi etiam fcritur , fed Romar deinde ob-
feruatum reperimti&.Nec me mouet traditio illa Quatramij,plan-
, -tam hanc in ficcis in infula Scio prouenire, cum & pler^que^palu-
iJes,& aauofa loca ^tftatc ficcata Eleofelinum habere inueniatur:
'^& iam Horti iEftate illis aquofiorcs cum irrigentur quotidie nobis
'
videntur.Nec refert,ibi Selini noraine plantam faanc appellari, vc
"
idem inquit , nam & ab alijs etiam Cilicix incolis vt ibi rufticis &
ignaris, i fimilitudine Pctrofelinum appellari traditDiofcorides,
-quod proprie Smyrninm cft rficut&ncîsPctrofelinumdicitur
hortenfe ac fatiuum Antiquorum Apium,Qua? nomina nobis mi-
^nimeretinendacenfentur^fcdqua? Doftioribus& Antiquioribus
ômnibusq; communiora . Sednoftris nuncvtamur argumeotis.
*
Apium QuatramijCrcutaceum,noncfle AntiquorumApiumTheo
-'phrafti,Diofcoridis,GaIeni,& aliorum, ex Plinii verbis colligi pQ-
, . V z tcft:
i*H
-^^
I
_
t #
i6
i?
:j
y
: Fabii Column^
v^-
tf&. rj. tefl :
ibi, £f ^4f/»n ^«/^ w diferentU infolio denfo.crirpo
grcntias , Satiuum vero noftras multis diiFerenrijs

conftare idem
Qiiitramius refert, cx Plinij verbis . Quamquam
exmente Theo-
phra.h,ex quo excepit Plinias non de Satiuo
vnico noftrate,fedde
omnibus fpeciebus inhortofatis intelkxifTe
videtur , ibi pcneris
Bomineaccipienttsverbumillad.Theophrafti Apiartim &c.vtex
verbis,m,-irpri.a.^ At-TM'r.n^H;r<„o^ iu: k.j-_1 ,^ > , ^
dfu
omne fyluefl,
ifrmdi
rwwjed .4/7y, finguhn numero loquutus potius fuillet
Et ex Pli- .
nio hoc comprobarr poteft;Omnes
quidem fpecies Apij- apud Oli-
• torcs arvnquos cfiam feri mos erat,atque
ait : Hippofelinum feri
^"k
nune m
repafttnato agro-.quamquam antiqui hcis
/apidofi',&ma>-
.cerysferipraceperant. Etde Smyrmo,yfdem quibus
dem.. Libanotis,k.
•yi aflent. Et de omnibus fpccicbus
dixerat ex fine cap. feptimi , ia
initio,caDtO(Sîit. vbi Ap A^Jc i,^.;.,. „ j „„„ ji
,-r,
^ '^. ' ..
nomen locoêneris accipiens Nec fatiui aJiam fpeciem tradidit

; .
Elcorelin-6>Htppofeliao-^ & Orcofditio
alio quam_fatu,&: cuJtu cenferi
poffit. Omnis enim planta e fylue.
-fh-ibus pnmum
alJata in hortis.reponit.ur ,
&fatiu;idicitui-, nec
îdco fpcae diifcrt.Atque icemm idem
Plin.ius d? Apio. aeens,in du
-bium vertPns qaod ftam fit Apium ad vfum recioiend,.m i^ i^^. •', •
Difihguitur
tjl.
v..x.....xaui.. nurum,pra:ter vroanum

iatiuum a Theophrafto
liue
>"'='- ^ îo^coride quinque, nam Petrofelinii
S5^""l^^"''-'^'^'"
addidit:a Phnio veru fex,qm Bufelinuia
fuperadiunxit,ab aliis mi-
t*otatum,qnod
ferens tantum breuitate caiilis,&: radicis colore rufrb . Cur & Pe-
trofeIinon,cum co loci,aliogcneire effe
pr^ter quacuor fupradicht
gcnera dixir,non fatmo Apio limilc,aut
idem non retuJit,vt dc
efle
Bulelmo:quod in argunientum prb fe Quatramius accipit?Cur di-
iTnn^/J'' non'"i
Jinorlgitur
-
^'^?* "^^ Alexipharmacas tradidit,vt dc Bufe-
idcm,fed alio gencre viribus & facie.
(
Itari videtur
Quod ibi te-
atque ideo, Q«/^^w appellant.
, dixifl-e diêndum eflr
eo Ioco,non enim ab omnibus defcriptum
.
^/x.r««r,vt in Clymeno,& fimilibus

inuenit, vt alias Grî
locis nolens auftores dtarei
V
& no quia Diofcorides ignor3ret,( vt
tacite innuere videtur Qual
) quod Q
forraa
:
Minus cog-n.fHro.&: rar

forran ipfe animaduertit . Addidere , la Bufelino
Et verbum illud
Pliaijjtion vtBufelinum inpetrisoriaturvtPetrofeliaum , dccla-
ratzfed potiiisoratioacm difiungcns notat, aliud cfTe Apiorum ge-
'nus>quod,Burelinum,appcUatur:& fextum numero: a quibufdam-f
veftigatoribus non omnibuSjnomine & gcnere difl:inclum,&fi pau- ^
cis notis dSatiuodiftare videatur, caulisbreuitate &radicis co-

?•
lore ruffbiEt hêc Plini/ eft non extorta^neque fucata intentio.Cx- '
terum Diofcorides de Eleofelino loquens ait, Paluftre Apiumma-

ius eft quam Satiuum, fed iftud Quatramij maius eft Elcofclino &
Hippofclino duplo fcrejncdum Satiuo vero Apio: quo etiam Hip-
pofelinum maius eflfe fatiuo, & Smyrnium latiora folia habere ait
idem Diofcorides,quod veriflimum eft,vero collato Apio noftrate:
Sed Quatramij Apium maius eft omnibus generibus & cum Apiu :
Diofcoridis fentcntia.minora folia proferre debet fatum in horti$

omnibusfylueftribusgeneribus, caule&folijs Smyrnio minori-
bus,& fimilibuSjVt funt vcri Apij.Prsterea Apij veri radix d Theo ^Jh.6.c,\&
phrafto gratiam habere in mandendoafleriturjeamq; pro vfu coli, ^J^^^"
fed in ifto Apio Spurio Quatrramij non radix , fed petioli & crura^^'
'
foliorum vtCarduorum cruda eduntur-cum radixita fibris tenui-

com
-Theophraftus,fi Apium verum hortenfe idem Petrofe-
fuiflet cum
lino,non dixiffet . Apiorum,aliudin faxis quod colitur Petrofelinu
dicitur,aliud in aquis quod Elcofelinum, Aliud in montibus ; quod
Oreofelinum, Aliud denique propter magnitudinem Hippofelinii
-f:
cum tamen Petrofelinum tacuericPHanc rationem fuiife cefemus^

aut quia illud tunc temporis ignorabatur , vcl quia fi nouit , in ci-
borum vfu non erat,ncc ferebatur in hortis,vt alia quatuorgen^
ra fatiua omnia vt diximus , k^ potius mcdicatum & vfu diuersu:
quod Theophraftus non rcquiret>at At Diofcorides qui de re me-
:
Hica ex profeirorrA(Siiiiit,ilIu<^ adiunxitâtque vt nemini dubium_>

ob^quiuocationem relinquerctur,ficdeOreofelino loqucns ad ^*^
diffetentiam tradidit . NeC vero nosfalli oportet.vt putemus Oreo-

felinon efe.quod in petris prouenitjAlsudefi enim Petrofelinon. Et r.zz.
Hinius fuperiore capite de quatuorApiorum generibus loquutus,

in fequentis initio fubiungit, Aliogenere Petrpfeltnon quidam ap^
fellant infaxis natum Ex.quibus
. videtur quod Orcofelinum ctii
in petrofis in nionte proueniat jvt Diofcorides animaduertit ; hA

Petrofelinum diffcrt genere,& quod in pr^mptis faxis,non petrofis
locis,oriatur in Macedonia.Hoc videtur intelligi vt no ia locis tcr
^. reno
'
1 18
w
Fabii Column^
^^Jj9^?:^lîirnlxtis oriatur/cd Montium rupibus /axofis &
, Inac-
cdnbihbus Iocis,vt Valles funt fciflbrum
montiu.Sed videamus,an
fit locis.Galenus hic diligentior videtur &fi

Planta; notas fuomore
reliqmt,cii ait, Petrofelinon
Petrorelimn ab omnihfjt 1^»^^**-. .a
omnibus laudatH j^..:
eji
Efireatieuvocant,tiomine d locoM quo
o/it.
nafe
M.J ^Z"" T-^""' ^'

°^""S'"'"
^>"»^^>«'» MaceJonicum , quod ex
'
M^^^^r^ ôdicum per Macedonam

ferrat^ZrHl
TuZZlf-.-A ^'''^"'^ "'•'^^ nêlAtticum vinum Faler- &
/rTter^l£'^r
Sere r
terrammercatores ''^'f ^f'^^^"'^^
mel velut Mticum
num dtuenduntJta enim Macedonicum
^^cidit
,
,
. Namper omnem
^ vinum '^lut Fakr-
\<
Fetrofelinum , ckm noiL
tftictantum nafcatur^vt
omnibusgentibusfufficiat.Verum in Evi^
& defertur binc Atbenas. Petrofeh

nfulis
eamMquc tlltnc velut Macedonicum expirtatur

. Sed &circZi-
'"Paruo enimXoItZmo:
dicum najcttur. fi^'
dicuI:iZ"'" ^
^"'^T''^''
tamen velut illud ipfumftt, ad omnem
« omanis
^ddjt
t^ruet^ts,ntbilodeterimforeputes Tberiaees
medicamenum jialtt
>d proprie jn^
M9x:cdon'a Quod noniii^

^ cum.Quod
aflimilatur Diofcoridis
quod
»
& Plini) iu
)ma recfolc«s, & guftu amariffimum
ratione dicere pofTumus falli
eos,qi
im diaum ia condimcntariis'
vfu
Olito- .
K
,
Minus cogn.fHrp.S^ rar.

OHtoribus frcquentifiimum , verum Antiquarum Petrofclinum^
fenfentj&paluftefelinumprovcroSelino fiueApio fatiuovfur-
pare malunt: Quarc meliorc dciicientc plata donec certior cx Ma-
^^^f^^j^
cedonia vcl Epiro habeatur,non parum accedere videtur ijla, qu:e^.*^*^''
in praeruptis tan.tumfaxis MontJum,& Vallium rupibus pr^celfis,
folc illuftratis, in faxorum ingentium rimis fere occultis , oritur
jnultis locis , vt Obferuauimus , & prarcipue in Campoclarcnfium toimr.
Valle fic diiaa,qu3e altiflimis vallatur faxorum prxruptis,inacccffi-
bil^bus redisq; rupibus , & ^quicolorum mohtibus rupibusqi in-»
quibus Ligufticum etiam, fcd illud in eorum alueis potius oritur;
illa vero in rimis anguftifiimis , ab incolisloci ^fyluefirii Amthi XHfcriffi^
nomine obquadam foliorum fimiHtudinem,coIorecaefioBraflicx
yel Rutg, fed odorc ita hortenfe Apium Pctrofelinum didu vulgo,
rcfcrens; vt nifioculisfoJiorum diucrfitatem infpicias Apium ve-
runi dicas . Folia vero c6 diftant ab Api; foIijs,quod palmipedis
Anferis pes,a fidipedis Gallino? pede , qui nudis, diuifisqi firmatur ^
digitis,Bec intcrmcdia cartilagine digitorum intcruallum , vel lo*
borumneruiconiunguntur; fedincifa funtfoliaad imumvfqucL>
% neruum,priniis Anethi folijs semuIa,crafiiora,carnofaq'.& hortcnr • #-
f\s Apij diuifura expanra,& ordine di/pofita. Sapore vero acriore,
amarioreq, Radicem habet longam vulgari petrofelino fimikm,
Inagis a;qualem , fapore & odore parum 3criore,& amariore Cau-
a* lem tenucmetiam fimilcm,paucis alis diuifum , folijs minoribus>
anguftioribus,atque fummum trifidis Petrofelini difti modo, Vm-
bellas candicaatcsparuas rotundas breuiores,femcn fimile,magij.
albicans & canaliculatum Cymini modo: odoratum^maius acriuS;-?^^^^.^
aromaticum/apore amaro admodum, vt refpeftu Petrofelini vul-
garis&rcIiquorum,amariffimum dicipolIit;magisq.Petrofelinum
iudicanâ.Ab omnibus vcro felinis tenuiora folioru figura differt;
hoc enim aliogencrc dignofcitur eflc odore vero Apio fimillimo,
.
vt idem videatunfapore fimiH,vcrum acriorcac amarore fcminis

infigni admodum, vt ab illis hoc diftarc ctiam dicatur vt ex Gale-
no conftat.Natalis qnippc locus apprimc quadrat: & quod infupcr
plus eft , Recentiorum experimcntocfiicaciffimis viribus rc/pon-
dcre videtur. Quam ab eximia vi vrinas propcllendi,& cfficacitcr
arenas , Saxifragiam noftratcs aliqui,5: Rccentiores , non quia in K<>*a
faxis pr^ruptis tatum oriretur,appellarunt. Nam vt Galenus ait,
non ad principalem Thcriac^promiflionem inijcitur, fedvtfto^
macbo debbiliA hydropicis iuuct,<juod fua acrimonia,& partium
"
tcnui-
9-
.
K
Jff*
M6
tenuitate
4
abii Columni
atque extergendi vi ab amarore infigni facillmie prae*
j
•ftare potefl.Non enim in fatiuo Petrofeiino vulgari amaror ineft,

qui i Galeno requiritur , & Quatramius illê fidus proximo fuo ta-
- cuit , ne obijci ab aliquoTpfi primo intuitu poflct cx fuimet ipfius
fcriptis:ideo in longa Apij antiquorum,quam refert hiftoria , noa
addidit illam Galcni non minorem,a qua veritas e/uccfceret.At fi
- .. „
diuinare licebat Quatramio,cur non potius Apium fiue Petrofeli-
oreofeisnu
nu^ vulgare hortcnfe idem efle cum Oreofelino fylueftri Antiquo-
rum in hortis traflatum & cultum ob fuauitatem & gratiam dixit?
quod magis credcndum erat,vt nos cenfemusjqudm idem quod Pe-
V'
trofelinum in faxis natumxuius nullam foliorum cx antiquisScri-
ptoribus notam habemus , nec rcliquarum partium,fed genere dif-
ferre vt Plinius retulit Et Oreofelinifoliadcfcribantur Cicutat
:
fimiha ex Thcophrafti & Plinij relatione , atque ex Diofcoride ra-

mos & capitella^cum quibus etiam folia intelligi poflent,atque no-
ftras Pctrofelinum vulgare vix i nouellis Cicuta: folijs diftingui
poteft , vt f^pe femell^ in illud legendo decipiantur,
horto Cicu-
tam producentc, iUius tenclla folia confecantcs . Nec apud alios,
^
r ncque apud Pliniumkgitur Petrofelinumprocondimcncisfatum .<r
aliquando apud antiquos Olitores, cum genera reliqua Sclinorum

fylueftna feri fcripferit,quiE omnia Apy , nomine
gcneris idcm re-
cenfuit;Et fpeciei ; aliud Ehofelinumy aliud
Hippofelinum , aliud
Oreofelmum,3.^^l\-3imv,Tetrofelinum feri nunquam retulit, non^
modo m cap.odauo deciminoni , fed ncc in tota ipfius hifto-
libri
na. Nec plantam aliam Oreofelino magis rcfpondentem quifnam -
inuenentvrbanofatiuonoftrateApio,fiuePctrorcIino vuleoap-
Aflumfa- pellato.Et Pro Apio alio, fi libuerit
, fatiuo alias fpecies fuppone-
uuum.
re,<^taIomcamncmp^,Sardam,GaIIicam,Syrianam,AngIicanam,
vel Turcicam di<ftam,atque eo magis Sardajn,quse
crifpo eft folio,
namApijhortenfis foIiaabAntiquiscrifpa fierietiam
refertur. His magis charticcrantfignandse,
âgisq; forfan credenda Nihil Grae- .
x;e adderc voIuimus,vt d Qua-

tramio pr^cipue inteUi* '
êrentur
Tor-
I
I .1
9
Minus f dgftijdirty.SI rar. s
^•mâ)S<s*
- - ^
i.
,.
J^ *\ p%"#" ^ m
niz ••'^•iPabii
/*
nar
sr t^^\
\ -^ ^:
^flt*^'?^'^»^
'
;
s^.-.^ • - ^ \
- ;|êrn nomifte proponercntur otcafioncm prccbmt. Ex Vmbellifcris

\
adhuc nouimus vulgatis , qnibus

cognitamcxterisq. mmimepofthabendam,ncc ab alia
^^vmd^tico Folia congeneribus affiniaêru pHt* congenerf pfer-

;
l pnreb ffore(imili0ra,maiora & lacuiora , guflu parum acria Cau- .
Jeiphabet purcm , abimoatis c!iuil^m;,tcnuem rotundum ftriatum

parum hirlutum^^circa imirih purptirantcm,rrcnt foliorum petioH
Folia binis tanciim lobis iiuiduntur, 3ut ternis circa fummum-j
Flores IuteiAnethiinmagnavmbena,nuIIas habentes barbulas
* magnitudinc dependentc$,vt in alijs.FruAis edit cartilagincGS la-
"
5?.?^^S^^^ cornpreflbs,aliJ5 maiorcs, virentes at cum perficiisA- :
^ tUrnmboexternOi&vmbiKco-candicantcnec liiffutos, /cdkuc?>

J^rutn vcl nihil extuberante Jimbo; ruffaq. linea vmbilicum diui-
^^^dcntcJn fummoThlafpeos: fru(ftus modoinfraftos adCordis-figu-
^'^ranrâcccdcntes, apices inde excrentes . Perfefti cum ficcantuf vc
.
congcncres diuiduntur, habentq. in vmbilico fingula fcmina com-
Ttmffn.' prefla ouali efiigie.Maiofforet& pcrficitur. Sponte ortam non vi-
«^»'- dimuSjatcultamRomxinHortoplantanimcopiarefcrtiffimo, a^
illaru varietate ac raritate omatifltmolo. Pauli de AI^YtnMMr».
indcfcffi
9^^ • vt hoftris infcrcremus obferuationibus . Fruftus vircntis fiipor
^ acrior dukis, parunrjnaribus & cercbro in nKind'cndt>ingrat«^
^ graui aromatico guflu Fruaus & floris magnitudinem przccr ia-
.
tcgrani effigiem Planta! expreffimus c rcgionc, vt illius

facilior fit
ilignotio pcr(ûircntibus illam -
r
mnifnum Aûlum 2 Ca^. XXXV^ I.

K haEcyalganTQrdTirodiadâcetarijs cxpctito,.
Ron>an«nomincOiitoribus,vidcturfeminc,quam
teoc . taincultis & fyhiuli ilTa prope D. Rocclii «dcm Cirinolst
A^rili
J ^*
. .
Aprili mea&.Huius radix tcnuis admodum,a!bicatts, dfura, iuldsr?^^''^

aromatica & calfacicns eft. Folia Coriandrin4,maioraqiix radici "^^^^
proxima,hirfuta,niol]iajquorum primum obloHgum^rotunîsjCre-
nis pcr ambitum incifum , fenjuiunciam longum Hatitudine vcro ^*
vnciam parum fupcransjalterum vcro duas^quat, narii vtluti zU, ]
cinias & incipicnteslobos habct Tcrtiumcaulis imo hscrenslon- '.
giorc petiolo binos lobos habct diftinftos^paruosjrotudos fcmun-' s

cialidiametro,& in cacumine folium maius & oblongum , primis
anguflius.Quartum circa tcrtiam caulis partcm hxrcr>s , tcrcio fi- ^
milcifcd minusiQuintum vcro tantundcm ab infcriorcdirtansmi- >
nus omnibus cfl,&: acutius folium quod imminct. Ex illius & cau-
lis lTnu,& geniculo ramulus cxit. Caulis nudus cft fupra folium tcr '
tia partc. hirfutus ftriatus, durus, tcnuis, vmbcllam habens fyluc- >
ftri Paftihacar modo cum bafi foliacca,longisfoIio]is hirfutiscon- ^
firu<a:a,ipfamq. planam,& expafam,brcuibusihffis pctioIis,iri

.^lj -i
bus flores albi,denfi,minuti,Iuteis intus ftaminibus: in fingulis ve^^ ^-
roflorum, corymbis, tres florcs cxteriores, barbulas habcnt ma-
gnas binas,vt in congcncribus,&Echinophori1$ fuprardatis,quo-
-^
rum mcdio infuut minora & vmbclla cxterius pcndulis barbulis
:
oirhata videtur candidis , minutis intus flofculis remanentibus * ,^'

Jfuiclcmina adeofimilia funt vulgari, vt nonnifimagnitudiac-^L^ >
<iifFcrant.E)upl6 funt huic minora JTcmina, vmbilico nigriord^. ^t & ^
Maio adhuc vircntia purpurafcunt,deinde albicant , & folia dcci-

djuntecaulcjvtplantacognofci nequeat, nifia {emincmiuutiore t^-*
fcutulis fimile,per ambitum exiguis extumefccntibus granulisdc-.^
iis vallatOjVt incongenerc,(ed minora omnia. Saporc aromatico,X^
odorato , amariufculo . Huicfimilis videtur olanta oro Svriico ^^-

dcpidat, icd fi cadcm cft,impcr;; ^^
fcSavidetur.
f: . ^- ti
s Sideritis fecunia Dhfioridlt . Cap. XXXrir.
jÎDERlTlS idco dida fuit,quia fafla vulnera fcrro , quod ^fnfoc
s Grjecisdicitur,glutinandi vim habet.Hwius notas ficDiofcori- ^kt/mm
,
«CS rradidit. A^^XM; miiiftTii ioJ!va< X-x}^ h^xSy^ , K%î$ . pw>Xct J^ •'»//«» JCf^j^J
i^^Sv ttpofCj^fif fjt^df, HHtiUy txJitf K <rp^HiSc ,. Y.aiipa> tw lx^s-eUSt<tX^^ / ^
T^ fi)^ rfwfjut\i%i ^ •\
fiVf . AltiraJideriUh ^rimulos babit biiubttaUs^

*^4. / : Ij < ; „* fSl ^M* ^"^
^^ ^W w^.
"S^- %rNt
4 F
I « 4
fc:< ^^
w0Bltif^'miJtiiH
I '
J frÂAy^VUAv^. 6il-W"W..^ - t *.,
-3, '*A^^ *
^. L
f . r.
.
S.. i..)oM
2 . /rfei CiÂÂ^ '''=^^*^v*flû>^jfc(r%4^ L
$>^, p - */, /*f>
. .
Mlnm cogn.rtirp.8^rar lOJT /

termrsrToItdVmin tongiipe
incifa^ m^lta vtrînqui infti
tfperum;inqutbus fe-
menftmiie BeUyrotundius qnidem &
durius. 'y'fs huius eji infolijs
v^tnsYafîj. Cui d-rcriptioni qu^nam planta magis rcfpondcat ad-

h«e doctjores h<rfitant, nec nos nlfi Plinij obieruatione admti vq-
riofem propofuiflcmuSjquod alij minime obferuaruntxaulem fct- ,
lieer trigoiiamprêter alias d Diofcoride traditas notas : fic emn?, .^ .^^^^^^
PHaius d<^ vario Sideritidum genere loquens ait, Aliam vero btnu \^^^
tubftomm rtmults exilthus^tridgilis.foiio Fi/icis ,

pedicuh longOt ,
Bnttfemine.Qrnnssvumr^buspraciputs. His notis quantumre*

f}7oadeatplaaca?impineIIavuIgaris diftain acetarijs & pocuhs ,
cx-DGtita^&abeffeduSanguiforbadictaêxfequentibusapparebit. ,
R3aicemhabetltgaofanifabru.fen:emlongam adftringentemcx
^
orbem expanfa prope hunrum pinnata longis

qua mu!ta fdlia in , : ^
excahdidorubentibus petioUs lobis vtrinquefenis feptenis, vel ' ^ y.
ofionis circumferratis hajrentibus,atqucincacumine finguhs, .
prbfuridâdneruumvfqueexcifis, rotundioribusantequamcaulc
^
edant,&in cauIelongioribus,angun:iaribus,& inaioribus, acutio-

ribus incifuris ferrata magis FilicisfoIiaasmulancLa i fed pnma_-
Trichomatlse fo!ia quodammodafimiliora videncur , atque flmili- ; i
mcnte vt habeat longis
tudo cum Filice,ex Diofcoridis erir, folia ,
petiolis multa pinnatxhacrcntia vtrinqucFilicis modo,& infuper, ;
quod non eft in Filicis folijs , per ambitum ferrata , quod vcrbo
«V%''f'» ^^prcflic.roliii hic pro lobis accipies.na, inFiIice lobi ^p-
,
prie dicidebent, no enim itaparfi petioIohatent,vt hmus plats '.
qui foliorum ritu magis vt in forbriha:rent,potius quam lobprunx ..
VtinFilic'c'con(piciuntur,latiorem'originemex neruo habqtjum : ^
foqucndi mQduiii in hac.varietate obfcruan-. ,

atque in Diofcoridc
noftrdPhitobafanoedito, aliis quide
dum maxime,notauimus in
nec plantam aliqufs vnquam refpondentem inueniet. Verba qui-
dem Grice ita foliorum notas cxprimunt, hon auterii yt mvulga- ,
pedicuhs longts fimilia fili/s Fi/icis,

tis tralationibus , Folia in , [
vtrmque Auti Fo/io Ft/icts.numerofo, .
mu/ta,/upernaparte fifx .
Rucllius vcrtit.Sed fic ad verbum Gra- ..
vtrinqae per orai diuifo,vt

Foliaveroinpediculis /onîs .Jtmtlta U/uFttjcts^
cafuntverba,
(iretimfcifa , multa vtrinq. ? Jw * Siit>\
,tf^/45t'J«.-'>^*«'^«f'»5e..1ionenimvtrinque
t^X'^ (*a.%fSv Jmo.
lciflaper
vok t«
oras fo.
^ 5
fciffa.multa vtrlnqucpetiol)sfalicetôn|s
iia,fcd foliapcr oras
^ \J^
î.
. '
4^
iilS * -*
U^ftm
codcm fere temDor*^^ ,-\
Caulem edit Vere cx a!bo rubcntem longum admodum , tenuem-#
trigonum,jiu6d i Plinio adccptum referimus,ex vna fuperficiepa-
•
rum veluti canaliculatum , alis diuifum paucis in quibus lobi aut
folia duplo longiora & profunde fcrrata,cx quorum
initio pedale»
vcl amphorcs prodeunt petioli fiue ala; tenues admodum Jiaben-
tcs m fummo
capitula oWonga , acinofa , virentia antequam
flores jpandantur , & poaca floribus puniceis' tentiibus flami-
nibus fericeis conferti quibus deflorefcentibus femina rema-
,
^^^} ^5?°g5^^ *" "P"t » rotunda , oblonga , afpcra, quatuor

flrijs diuifa , vt quatuor iHis fecies
conftituant , dura admo-
dum quodammodo Bctz femen non dcnudata refercntia , qui-
bus Dio^condes meliorcm non inuenit fimilitudinem,
Capita yc-
ft mmibus rcfcrta nucis Pinese
Timpuf, ^^ quadammodo iconem reddunt
Smj,t. Martio & Maio floret . Sapor folioru adilringens
odoratus, & Re-
gi«Nucis mcduUam fiuc nudcum ficcatum guftu
refercns ad ama-
rum & accrbum mixtum inclinantc Huius fpccies
. duas faciunt
recentiores, & nos obferuauimusin SylueftribHS
quarum altcram
maiorem , alteram vcro minorcm, frequentiflima
t*w. vulgaris vbiqu^ .
in maceri;s locisfaxofis ,pra:ruptis
, tophis , in agris
, vincis;&
,
colhbus ybiquc , fed in Apulia; Cirinola
obferuauimus an omnis
Pimpinellaquoquo temporepihs illis raris tenuiffimis
rcfcrta cf-
fct, atque rariorem pilofam
repcrimus,frcquentiorem & fere om
ncm pihs tam cultis quam incultis . Romz
ibi fine
quoque dein-
At m hortis abfque pilis omncm obfcruauimus.
Quarc non cft on-
nino verum vulgatum di<aum , Pimpinelia
babetpTlos , Saxifrai^
<
'
aerisexcrcfccrecenfemus,inIocisver6 calidioribus,
ficcioribus.
tenuibusq.vt Cirinolar , ac ctiam Romx in
hortis abfquc pilis om-
non minus abfque pilis inucniri, quam

pilofam , & la;uibus petio-
PimpincUa^
oro
jmicumtantummpen^^^^ hxreret foHum,
atquc maius,ideoq,
Coriandro no z& fimile Quibus
&fiirefpondcr?poircmus
ridem foli; partcm, & lobum pro folio
accipere .vx^d^ fclio Hypc^
DiS
nciquodfimile fer rR„f^. i:^,,,.; j^ i.xi*, ^ V
* ^ ."^f^
Ouo-
f
Miffuscdgn.fl:irp,8r'rar. 127
Ônonide & dc folio Nucis rcgiz in Gcnciana & fimilibus : dc fah-
:
î/s Amigdalar a contrario fbliam prolobo, in Ebulo: & dcMcntc

4blijs in Quinquc folio de Olex , in YkfCe : Atquc codcm modo
:
'^fii Sideritide terria intellexifTc forfam nonnepotuit?

Dc magniai-
idine qiiijs vetat , cum fimilicudonon in quantitate ,ni{icxponatur»
fed effigie confiftat , & Plirrius , Ranunculum , qui Coriandri folio
^cfledixitjmagnitudineadMaluxfoliaaccederc fcribit > atquc*
nonnc & Coriandrum vnico falio quatuor & forfam plura rotun-
da folia promic anccquam illa in lcôs diuidere incipiat. Ancmo-
'nc Sylueftris, nannevnicofolioinuenitur? atquc ctiam Ranutv*
'tulus / & Coriandri folia efJe debenr? quare reliquis refpondenci-
bus non fineratione haHcobieftioncm bisrefelli cefemfus viribii^
prxfcrcim refpondcntibus • Verum nc pertinaccs nimis in noftri
tuendaopinionc videremur, fed racionibus quac haberi poflunc,
obferuatianibus, indicijsrconicfturis, ac fu(picionibus pociu$
'ariquomodaprobabilioribus opimanes nofl:ras fubfliincrc oftcn-
damus, alteram hanc de Tertia Sideritidc Diofcoridisa Crateuac
cr^teus
'biftoria cxcepta praponemus vt (Qilicct Pimpinella vulgaris las-
:
fiderhU^
tiis tertiam Sideriridem Crateusc ctiam rcferat, quam nifiva-
ric defcripca a diucrfo Auftorc Cratcua cenfemus, acque nos

eodcm modo eandcm vcrbis dcpingcmus varijs , Folijs enir
ab vna radice longa copiofis loogis pinnacis Coriandro fimi-
libus ancequam caulcm edat , efle nemo inficiabitur; atqu^
-ciaulcs aliquando plures habet letres ex candido rubcntGS> tri-
gonos puniceos , non purpureos^ pilofbs , guftu] adftrlrw
florcs
'gences &glucinofos cumamaroreqaodam,vt fupra diximus,& t
guftu pefcipttur * Vires admodum vulgatx, & Neotericis notrt, vt ^
Sanguiforbx nomine i vififtendi farrguincm donatafit, quas hic

*repetere non cric necefle, pluriestamen mqltisaccipiendamiufli-
mns , vt manus cultro fauciatasglutinarcnt, dentibus cotnman-
^ fam vel tritam , & impofitam , cum alio modo illara tercre nequi- ,
* rent . atquc citifliimc nullo alio adhibito remedio folidatas . Cur
autem hicMatthiofus a:Lobellius noneflchanc Coriandri folijs
ftrepant ignoramus : aut Coriandrum non obferuarunt aat« cauH^
^ produîonem Antumno & hyemc toto, ac Vereânrnon nouifle
diccndumcrrt nonenim-aliomodofolxa vtrinqucdi/pofita atque
:
pinirata fiabct, &fitumca:urcmprofcratmagislaciniaca cmitte-

re incipiat , vt Apio fimiliora , dcinde ita tcnuiora, vt capillari»
lcre «xiftimcatur^ ncc iUis folijs cft iHnilicodo ^ fcd imis tantum %
1—1 n
.
12 •f
-ittquibus plantse naturi confideratur , in caule quidcm degcnc»-»

"fe Kre 6mnes confpiciuntur , vt: vix dignofci queant , nifi ab ini-
«rm-nVirernenmr . Ex his deniaue non efle Sideritidem ^ccundanti»
'Tahaceti fpeciem illam inodoram, quam Lobelhus propomiti n^
r
quc plantafn illam CaninseRutae l-obcllij & Pcnar fimilem,vt,in Ita
<lica Editione, d Matthiolopropqfitam , neque tercia illa ab code
<
afFabre depida , fiSamq. ex notis idea rctentis quam alias Ranii-
-culi fpcciem reprcfentare diximus , & Dofiiff. Cafpar Bauhinus
vc iUum defenderet adGeranii fpecicm accedere cenfet, atquc«*
• vtrinque folijs vel lobis etiam.cll depida. Exhifceigiturminutijs
•iudiciumlitde fideritibus illis.Hanc fecundam Sidcritidem ctiam
-fecifie animaduertimus doftiflT.Rembertus Dodonaeus, & quia non
-'ita priuatim defciptionem & plantam contulit, alios recentiores
tfor/am illius fententise minime adhgfifie videmus, qui potius plan-

'tarum copiam , quam ele<Sionem afteftant, nec trigoni caulis ncK
tam in ea atiimaduertit , quae non parui pro veritate agnofcenda
If<w. facienda efl:. Vires qaidem exDiofcoride easdem fiintquz a vulgo
Vi*. ^
dignofcuntur , nam recentla & fanguinofa vulnera glutinare afle-
rcre vidcmus. His adduntalias Recentiorcs,quas ex^JJis quis ha-^
• berc ppteric j & ctiam ex Matthiolo.
*>.
Sideritis frima Diofcoridh ,

-
" âp. XXX VI 1 1,
ED
quia de Sideritidibus verba fecimuSjne ftndioirum nouS hac
noftra fententia priuare videremur,in.alteram Phytobafani ali-
quando emendatiorem editionem , vt in animo erat, cum alijs il-
lam vfque feruantesjamici cuiufdam monitu hoc Ipco addere pla-
cuit,illius voluntati obfequente?. Diofcoridis igitur prim^ Side-
ritidircfpondentem prqrcxteris plantaminPhytobafano noftro
pro viribus , ex his quas obferuaucrimus plantas , tunc tcmporis
propofuiffe vifum fuit . At plantis poftmodum plurimfs Marrubij
more, verticilJatos flores cdentibus conrpci^lis , atque perpenfis;
necnon & Diofcoridis textum:in animo (emper fuit , Diofcoridis
primam Sideritidem hucusqsminime nocam fuifferatque fnterpr^-
tationcm illam i nobis tunc cditamjfoliprum breuitace pcccafio;
'
^p.^ verbum illud //y;t;/T*/J6t>/m,reae a nobis relatum \ Non cnipi
Sideritidis foh'a minora illis Marrubij efie debcnt,jt.j3ps
& ali; .
doSiores putarunt>Sed Saluix & Quercus foh'js;inimo & Qqercys

forfan tantum folijs,pijZT) rektiQ proxiîorl verbo fiat^qiipd
npB-.
* ! /_
aifirma-
r
\
Minuscogh.ffirp.S^rar. 'f?9
-iflirmamus 6b cohiunftionem . Diofcorides quidcm poAquam Si-
-<leritidis folia fimilia Marrubio eflc di\itâddidit,I6ugiora <?fle, aC
SaluiK auc Quercus zquiparariivcrbum illud TftV.TfitT?, fimir
folijs
litudincm , & comparationem denotat, \cvbi iri[.o!xcrfra.y Acquc
-pofl:modum,hc adêo magna cenfercntur, fubiunxit, minora paruni
tfTc Quarefimilitudoinforma&magnitudineeftaccipien-
illis^.
da , non in forma tantum , vt alias cenfjimus-atque relatio vqrbi ,^^^

fuK^cTipk , Saluias & Quercus folijs eil reddcnda: Notandum infuper
hoc loco Saiuix folia pari magnitudine illis Qucrcus d Diofcoride
cenfcrijnon vt alij putant.,diuifara Clara ha;c cilcjex Diofcoridis
.
ccxtu liquet>ait cnim, Sideritis,quam HtracUam vocantyberba eji^

folia habens AI arrubioJItniliaylGngiora verdJrcutSaluta aut^îier .
^
cur.minoraquidem tantitlum.ij aJhera.Cauies edit qdtadratos , pe-^
AaleSyVel maiores^non intucundigufiusâliquantumq.fuhfiringen'
tisînquibusex interfiitys verticulirotundit vtin iârrubio ,d^
in iilis nigrum femen Oriturinfubpetrojts iocis\ Graxe vero,
.
XtS^fplrifj 8/ Jî npA^Httv» ^diu iri ûMct i^xpÂ ûotdi ^pdic-io> , imumiTipet Si TpoV
'^tdL^ny.ATm c-rovûhot Tr^pippc!^, aratp irpacjiij r^ iv duTot^ TvipfxA ^ttsXctr . pvrrou

Ji Huic defcriptioni maxime refpondere vidc-
iv vTf^Tîrpcifx^p''^^^ •
^<f^^'pfi*
^^^^'
tur planta quaedam xn faxofis locisjflerilibusjincultis , Campocla-
ri> C^rinolx frequentiflima , alijsq; locis fimilibus vbique i nobis
obferuata,qux Marrubij ritu caules edit quadratos, atque pcr in-
terftitia verticillatis floribus onuilosjpurpurafccntibusjjetiamquc
floribus & foliolis adccerulcum vergentibus Folia iacana,hirfii- :
fa,vt cauIes.Differt vero a Marrubio , colore magis incano folio-

rum , illorumq. oblongiore figura vtriculis florum amplioribus,
:
quinis tantum aculeis rigidioribus atque afpcrioribus , pungenti^

busquc. Folijs itcm in radice imis,qu2B Marrubiodefunt,oblongis
Saluix figura vcl Qucrcus , ac Marrubij , & Saluijc modo , rugofis
afperiSjmagis hirfutis,maioribusq. crcnis circumferratis,ad illiu^
.Ctiam magnitudincm accedentibus ; vt ab Herbarijs etiam Syiue-
jlris Saluia appelletur,& ab aliquibus perpera Theophraflii Spha^
iiius.hh alijs vero quotquot fcripferint^pro Stachide, vel Tfeudo,-
Jtachide fit depida: quamquam & noftro iudicio minus rede depi-
jfta vidcatur,non enim a fylueftri,fed ab hortenfi planta forfan dc-
lincata. Degenerat quidem in horto fata,vt triplo maior folijs ^
habicu cfficiatur. Huius radix parua,obli<iua ingrato odore , fibrls
R liiui-
V
A
130 ;.Fabii Column^

diuira,foIia pnmum exigua promens longis petiolis infidteiajpol-
licari longitudine deindc paulatim maiora ,vt ad Saluix magni^
;
tudlnem accedantiQux vero caulem Marrubij morc ambiunt^vix

petiolum habere cernuntur,minora fztis , & Marrubij proportio-
ne,angu(liora i]lis,& Saluiie longam formam habentiu,magisq» pi-
rtmpus. ^^^^^ canajmoUioraq, Maio menfe floret,.£ftate perficitunSapor
l-fj)#r. foliorum primo guftu calfaciens,quo euanefcente adftringit & fio-
cat palatum,odorem & guftum non ingratum emittens quanuTXS :
ctiam ncc iucundus dicipoteft illiusodorparum grauis Longc .
quidem^ a Saluije odore , ac fapore diftare gwftu , naribusq» patet

i
quamuis proprietatc quadam illi fimilem contra rabidi canis mor

TitrMLi, fnm^tius & Paulus.-^gineta fecerint, ibi czif?j cyatho deccBi SaU
ijideritidis
Alyjfo
Qu
magis hiftorije cogruentem: i^^rodf^pTdyHv , meliorcmq.
lv%ir7r^y<li
/brfan,nifi hrc verior fit,aHas daturosâlfjs plantis obfeniatis co-
fidimus.Nulla quidem ex iis,qux rngofis hirfutis Marrubio fimil>-
bus foVijs videatur,Salui3e formam &
ferc magnitudincm ex fylue-
% K L
ftribus refert,vt d nobis nunc propofita pIanta,c^terisq.notis ctia
refpoderc videtur.Quapropter alias pucatas Sideritides heracleas
primi gcncns,quamuis viribus refponderent,effigie nulla Diofco-
ridis hiftoriam rcferrc ex bis iam fatis conftat.Proponitur ab An^
guillara viro ddx5ifi[imo qui in locis illis genuinam inuenire potc-
rat,planta aibis fionbus folijs fcrratis , Quercns modo^ fed quia-»
folia ob rugofitarcm & hirfutiem Marrubio fimilia eiTe pofiunt,ob
candcm caufam &
oblongam formam , Saluiê rciponderc , ac
ctiam Quercus folijs 5 fed ob ferraturas Qucrcus irodo a Diofco-
^ride nriinime dcfcriptas, longius ab hiftotia diftare vidctur j non.,
cnim illius incifuras , fcd oblongam tanturtiformam Salui» parcm
intellexiffe ccrtum cft . Iconem ex viua planta in fylucftribus
orta
'cxprcfl]mus,quibns difFcrat ab afijs quifquc iudicabit. Hanc Her-
barij Sylucftris SÎuiar nominc in fuis phy topoKjs habcnt
ac diucB
dunt , pharnacop;ris mulierculis & Chimicis varijs corum vfibus,
iuxta eorum mentem.quidam calidam,ca:tcri potius frigidam, ali;
tcmpcratam fed adftringcndi vi atque ficcandipollcre, Diofcori-
dcs heraclece vim tribuit , vt emplaftri modo impofita trita planta
Tulncra finc inflammationis periculo iungerc apta fit.
y:t
TV^-
. * •
XA\
k:M
\
h r-
I ?^2 .fjri Pabii C olu mni '
r f
\
TthpbiumBiofcoridisirPliny. Cap.%XXIX.
omsn.
,
O
V^ > •
u J^^^^V^
ientiamus,ac quarnam ex nobfs nofis pla-
tis,fu2 hiftonx,facie atque
viribus magis accedere videatur
-Cxponemus.Tekj^hmm igitur,vtex n6minisEtymoinitium
tynon.
duca-
mus,quia 7«x.<j«^ -nd.(^^^ fanare creditur
, did^m ceufemusia pu-
tti. 17.
> Mulofis & vulnenbus vtilis a Plinio ttaditur
quamuis a Diofcoi-
,
"'^^'"^^"^•I^^"^^?' Pr^ftarepofTeputamus,
irl ^rficcan jcm facultatem quam oL tinet ob cxtergen-
t tem
i ^
yiâ Galeno refertur & ex guftu
, ac mpderate calidam,
j amaro , parumq; acri percipitii^

|uftu.Huius dehneatio fic aDiofcoride traditur,cuius textus cor^
ruptusadoa.MarcdloVirg.animaducrtitur,6binconcinnam ver*
Dorum lenem.&ledionis v.Trif-^-i^^rr, ;„ ni:„;„ .> •
lHd.
W^ us corruptio infit,refertur.Nos
autem ita legendnm cefemus-.
Isiepbiuin
ij^folys
e ^flores lutei , ^«/ dr/Ai:
liid
Ji^^^ni^nûi frut..rit folys
cr^m-a^ôf^^J^K
^.^./?..Nec ^.hcjuoexîpterpretibus verba
pita_videntur,qu.5 orationis,& iVret
illa,-^?i.,La
hiilon^ inconci^.Sr^
'^^'^'''^''' inconcmnam & incDriVrul
fn^^^
*?eAii,nt leaionem.;&
Hfedînt Ie5^6neni Xn
nos vertimus.Relatiua
quidem videntuf vei-
Û^^X^â,, ahii quasita confunaa,.^xDunaf9 *
v^rKTc •.r j •
-(vt iiLtauimus,)additis ex P-fni l7a .^1^ "". ™^!^^^^^^^^^

.
ft-.s/cn.rus, & hi Wa P antx pVrcb^^^^
;^^^prcêun.no,autcn^SSSSiS2:xS;^?S^^?
* tiOnc
Miniis cogn.n-irpl&Tar. i^}}
/ tione.Nos autem afterifco notarenius verba xAr,v>> & ffêt^KoS^n aujc
verba illa, «.>' ^*' > ^^ quijyus poft verbum wc^^^^^m , carnqfis ^: repo*^
nercmus^magis congrua verborum,oratipnis3& hidoriseleftio le.
£t fenfus efretjvt5ra/;7/;iux:ta Plinij hiftoriamj^r^c^/Vf plurcs,(pa-
lûtijintercfl: ,/^72i^;^//?/?/i'.^/j«Ôiô«/,lefc(aturiuxtaDiofcoridis.
phmfolys caruIeis^craffisJentiSi ^ carnofi.
/
pi:j.diftis notisnulla melius refpondere videturplanta nifi illa ,j
quafn noscopiofam &cukam in hortollluflrifsimi &Reuercn-,
m^ floridam,ac fru*5tiferam;vt d.^linearemus;Qasr radiccm habet

craflam , perennem longam sequalem candidam tenui cortice ob-
du^Sam teneram,fed vetuftate lignofiorem,capi te cxtuberante ob,
germinum vetuflorum amilTionem & nouam quotannis eruptio-,
nem,plures quidem exeunt ab radice ra^ni firmi tcrctcs lxucs_ vi-
rentesgcniculati fpontanedePortulac;^ fimiles , fingulifq. genicu-
|is folia vtrinq. adhxrec vncialibuspctiolis,veI minoribus craflis.
foUajtjs,Aurantiorum,petiplis quibus folia infide^t.fimilibus, mi-
noribusjatqueangufliioribusjin qiiibus foliabina femperinfident,
ab eodc orcu prodeutia,carnofa crafia Ixuia effigie Portulaci,leta
fuccofa,ad cxruXeum quodamodo vergcntia ,obcandidam afper-
ginein^^qimdcalbarividentur ex viridi,circa radicem latiora &:.
maiofa-, yt lata fint vnciasduas,& longitudine iJlas atquc dimidiix
fupercnt qirca ramos minora decrefcentia Portulaca: paria , & in
:
fummo minora . Hic pcrpendenda funt, verba illa Uiofcoridis

fMtjîtActs vyj^^Cay &G» âtine,^/i?j hahens êminas in quQlibet ^cnicu-
/o/&//jr«w i;?«Ûj\ .&c,,Noncniminte!ligi debct, vt bina folia

fingulis ca.^fegei\ig,ilis hxreaiit j vt.ja-liqui putarunt 3 & lcgitur ia
Auricula MurisjEbulo.&.rimiIibus,& redei fed qd" cuilibct folipru-
gcniculo noncaulis, al:E fint foliorum geminx ipfaquc folia alarum
(irium etfiîaQt,;.tU?n euinj,w^f££.JjcrtroF>o>T^y^>icLt'X^;', fed^/ru rmi<pC}^m
legitur : obferuaflentcasten atqueperpendiflcnt , non plan-
hjec fi
tas illas propofuiflent Ex foliorum ortu igitur, Dcfcriptionem^

.
Pôfequentc?", &,Qauii:s ger)icuUs,breues bini producunturpetioli

cirgafummum ^ medio rgmuiorum , in quibus primum virides
Cdrymbi rotundi parum.obôngi infident eredi,qui dehifcentes al-
â.fpli^ inPCrPa excruntparum , numero quina , ficuti'& extcrna
ijk Coh4ncAtia?pJi^^(;i.s vi.ge^.corymbum efficientia, pl^ribus cro,-
cci§ obiongis intermedijs tcnuibusftaminibus capitatis productiis
'
r J4 • Fabji Colurnn^ '
ek eorum centro tantundem cxccdentibus Stamina quidcm

: illa
pnmum craflb capite breui ftamine cum flos luat parum , & fcauuj
conrpicitur,atperfea;ior, ftiir.inibus admodum produdis,
capi-
tella minuuntur , atquc interna
«H^ foliola floris candida croccum vn-
giicn^dimidium folioli occupantem oftendunt quare non
mirunt
fim Diofcondis textu lcgatur Jiorts luui autalbi parum
:
, aperti
candidi , fed hiantesrrocei etism
confpiciuntur Illis marcefcen- .
tibus atque decidentibus , petioli

reinancnt filiquam habcntcs elc-
' P^n ?*" '^^."l^"ib"s adhuc remanentibus ; at perficiente fe
,'
.-,. ^'-rt"'
•- <\<-v. -miqua , Rhaphani fihquam armulante
, ftamina pereunt, petiolus
mtorquetur ,ac filiquadeorfum nutat, virefcensJa:uis
nitida,cir-
ca extremum crafla , atque pilum habent
a quo vcluti linea: quin-
queper longunn deducuntur^bus filiqua
tatcm adcpta diuiditur hians , feminanq.
iam maturitatcm ficci- &
dimittcns oblonea plu-
Tm/.«/. nma . lunio & lulio floret , & Siliquas profert ,
Aueufio & Sep-
tembrimenfeperficiturSaporpIantar amarus,
parum acrimoni*
'""^^""^ ^ Capparis vulgaris Sapore alicnus
fnif sc
foli r fr
fed I^ diftat
fiuftu
'^"o"
, quare ob natalem locum Saporem & ali-
:
qualem plant^ habitum finiilcm cum

Cappari Leûminosa Cappa^
P''°P""'" "0'"^n ignoranles & quiafofe
XfcTr^f r"""'
a atis Fabarfohaimitan '
viderctur, alij Fabaginem dixcrint.Radi
:
cis Sapor acerbus parum

, acris ad amarum inclinans . Folia ver6
nccandos
^'' r ''^5" ^^^ <:I^r^ percipitur ficcantcm cx-
rLlt/ûu ^' &
n;^S ^V."^^"'^.'
^" q"^'^^'" calfaaione qua, facile i :
rtrtf. res. ro/ia adA

pojea erudam ordeactam farinam
adbibtre oportet '.
pahs efficaciores habere vidctur.Plinii

vero . Ittinitur /tntiînt,
tbus rZr^ ^''Z'*"' :f ^ •

^^'«''"'' ^''^%''"' ^'rnisfcri^ntf:.
•^î'£ 1 y "°^L
""2 t'^ ^'fi''' farina%rdtacta ittinitur
'
^^"«^'re exhisThclephium',
,
^WnlZ^. r*"}^Vt-î""'
P""- ' ^*^"" "'^ "" P'^"" ^"^ Scorpioidts dida, qu^
S?v.vf
a .^ nTinM ""^^K-
"'^? ^*:^"'^*^''*^ videretur, nec
ctiam qultuis
.» K. vc
Minus cogn.ftirp.&rar.
^3T
S^^fJ0^4
'4§^}S)^W^ ^SS^ & ©e^4?
^>sWa,..v t^c. .>A,iA^ ;^, U.v*^'

r ^
-ij6 Fabii Column^
vt in noftra planta confpicitur, &ex tcxtu Diofcoridis declaratur:
ex plantis ab aliis ^pofitis pclita cernirur, pter
oaibus nulla adhuc
vircsralienas . Kuic natalis locus
-n rudenbus'&
noâs allas atque
fterilibus tradit ur a recentioribus , tios enin:i m
tcrra cultas ple-
vidimus', atqae1ffibetilles/&'mjnime ffugiierns:_m
rafq. plantas
eodcmhortoin iirietibws.eapparismodoiatas ,bene adultasl^c-
tas, ac floribus ^^fruftibus onuftas plurimas obferuauimus , ma-
ximcq. vcgetas^.fatisq.indicioeft faxofis &maceriisgauderf.Di9-
vites Sc^cultis locis yere tratiit fed eoruiii in-
fcorides oriri inter ,
colx vincas locis faxofis colere videntur Tcomparantur ex eoderti
-JDiofcQride faxofa,Ioca,maceries & vinex,vtdenatalx Crateiix Si-

^
deritidislocorefert. -. - "i '
V * /
'/' Cap, XXXX.

-T
*^
D Vodecimam h^c Geranlorum conftitiiit riobis cognitam fpc-

^^ cicm,Cirinol2ejepertamy atiquam cum Cretico putato i
Lobellio nobis frequem^ Piima namquc
folia cum illis quadrare videntur at t^liqua latipra multum , la-
,
ciniata magis Matricariae noilratis diuifuris nifi parum eflentrc-

,
hifiora ad Coriandri prope caule folia aceedcntia , moUia hff-

,
,
vt Acus mpfchata difta ex

furie vix apparente obdufta ,.x)dorata ,
codem genere Geraniorumilongis petiolis fubrubicundis forta,cir

ca radicem paruam , flauam , vcl ruffefcentcm , breuem c terra-.
parumelata, auriculas fiue alas in imo pcti.olo circa radicisca-
put vnde oriuntur habcntia rubra ; Caulem profert Martio hirfu-
tum,geniculisdiftinaum.,yt Creticum& congcnera, in quibiis
binafoliaminorabrcuioribuspctiolilex geniculo, & binis illis
etiam barbuliscartilagincisrubentibus, vtincongencrc fed ma-
ioribus. Ex qudruQi finu fcmipedalis cayliculus hirfutus atquo
vifcofus exit » bafini infidentem habens qiiinûe partitam , cx qua
petioIiquacuor,autquinqueprodeunt, flores emittcntcs colore
violaceo purpureo diIuto,quinq'ue partiti , cx hirfutis foliolis qui-
nis Calycis vicemgcrentibus , acutis in fummo Ctd non pungenti*
bus , His fruftus veluti longi , trientales roftri Auium feu Cicoriigc
vnde nomencorniculorum effigie fucccdutin imo craffioresi,in fum
mo tcnuiorcs, ac quinque apicibus tenuibus diuifi; qui cum ficcaii-
ttir,difrumpuntar, ac in femetipfos torqucnturviticuforum mod«
atquctunc oblQngi§ fetishirfuti falcatum apiccm rclinquentcs:
,
^ '
T
< '
Wi *' "^ *tqii«
\
J
Minus cdgn.fHrp.STran 137

*l«^5£€<*1*>5)®^>S(J^ *5^ ®S ^ ?S3<>
»
,^/UWv^V/w^ >C\U tV^'^>^ t

^
5^ p.^, ^^
l M
\i% ••^FabiiCS'™"" JL.
atq-êjin imo femen cbntinentc^ oblongum hirfumm i.Nfaicfperfi-

Tempux
Cinnola: nec alibi îdimr" --"
^[^^^^. /^..: l^--^^-..^. ^-
5/fptfr
ginibus
^ . elatis frequcns.Sapore , ^,
^ .cVCât;e'b|c
_ ,
potius qudm illa Robertiana fupponenda tertiêSidejîtis vice fiin-

fet, foHjs magis Coriandro cauliproximis & h^rent/buSjfunnibns
Vtrsj^
^.
mmufq. viribus adftringencibus , nifi Geranium etiam^
hirfutis ,
cfTetj.non Sideritis, a Diofcoride non dcfcriptum . Cum Rhamno,

Halymo,marinoAbfynthio&:fii-nilibusineditis fi:cifque locis
r oritur.Inuenitur etiara & aliis locis montanis etiam , vt 'v\ comi-
-tatuValucnfipcrfemitas. / ]
V. .-f\ )
Geranium k
\
Cap. XXXXI. i
ST
&_alteraGcranijfpcciesa!>a]ijsnondefcripta CoIumBi-
Xi no pedi Geranio ab bcrbariis difto ,fimilis:frigidis locis faxo-
fis ,3: maceriis fponte ruxurians
, radice riiinima parum flauican-
t^,v\% humo ha:rente

raaii Columbini semula kd fnkndida r^k
didisjarisq. pilis , rotundis crcnis per athbitum diuifa cauliQulis
,
pedalibus fupinis fere ex albo rubentibus > fn quibusfoli^ & flores
a ^
ajiis tninores admodum ,_rubentes potius
quampurpurafccntes,
quibus brcues admodum , ncc rigentes,^ fuboriuntur corniculi fiuc
roftelli , in quibus fimilcfemen, quodperfeaum
apertis viliiujis
ab imo decidit DifFert a congencre foliorum paruitate, lctfpr^ ac
.
foliorum fplendore;minutioreflore,ac fruAus conceptacuFoquo-

IL ' dammodo afpero,& ortu in faxofis pr^fcrtim montanis.
\\
Eupatorium DlofcoriTu Meftfd \ ^ Auicenna.
qnibus diferaL -^
Cap. XXXXl L J'
.."^
V
DI V torfit nos ifla Pharmacopxorum

Herbariorumcf.^^tque
etiani Medicorum conrrouerfia dc Eupatorii varietatel Aliud
,
cnim Grxcorum Eupatorium, aliud Arabum; & aliud Mefui aliud

vcroAuicennxrretftumq. putant fe fafturos, fi mifccant aliud
pharmacoMefu^ , aliud medicamento ab Auicenna defcripto , fic
ctiam a Grjecis pricfcripto ,Diofcoridis Eupatorium vul arem-t
:
,
Agrimoniamiudicantes&rc(fte;Mcfu3e vero illamd Dic

pro Agerato defcriptam & ab iisdcm etiam rcceptam pro Eupato-
Minus cogn.'ffirp.&rar. 1
3^
n<> : &
pro Auiceiinae,aquaticam cannabinamfic vulgodiaam,
quia prope fiuenca ctiam non minus quam in montibus oria-
tur, fupponcntesi an autem id rede , &aliqua racionc fit fa-
ftum ex fequcntibus apparebit . Quod Diofcorides antiquior T
ficArabis hifce,nedum hoc vulgo eft cognitum fcd cx coium fcrip-
tis colligitur,in quibus ex Diofcoride & Galeno tam cognitionem
fimpliciuni,,quamipfammcdendiarcemhabuifie videntur. Qua^
prpptcr minime dubium cenfemus communia fimplici^ Gritcorum"
io,fua tranfcripfifle & adeo breuiter & ob linguce &: phrafis dilFc-i
:
rcutiam diucrfe &quod veremur improprie in mulcis tralara vt

, ,
vix parum adiutorii pro herbarum cognicione colligi poffir,quam-^

quam pro virium cognitione non parum vciliafinteorum fcripta.
Potius igitur ad Diofcoridis textum ab iifdem & a Galeno proba-
tum-v9um.abillpplanca efl:dercripta autmcdicamentum recurrcn
d;um cenfemus , quim aliios fequi nifi diuerfitatis racionem addu-
cantjericquemcioriscognitiouis.Ad EppacoriumDiofcoridis re-
deiintes , (ta illud accurate defcripfic,vt ab omnibus fit cognitum
ac vulgare; Scd,qubdmiramur, vfu vix receptum abofficinis Sic .
cnim aic, Eupatorium berba e/ifarmentofa virgam profercns fn-i

gularemitinuemjigno/am reâm^nigram.hirfutam.cubitaiem aut
fnaioremfolia "^ •«*-«*•-//-' j:..:r^ ;,-*-..* .
• -
>
dio caulisfubhirfutumy deorfumnutantey\

ficcatus . Cui delineationi tim fcdulo relata:,minime potcrat pla-
ta deficere, qu^ ftatim ab omnibus non dignofccreturSed difFcre-
^^riW/
tia efl:,nam dux inueniuntur confimilcs planc^ , vt vix vna ab al-
tej-a nifi naribus admota dignofcatur. Quarii vulgaris3& qux vbi-
que nafcitur,inodora,vcl ingrata efl: ; Altera vcro aiius caufa hxc
fcripfimus,ade6 odorata efl:3& aromaticajvt vulgari fit scper pr^-
ferenda;Mirum quidem naturpj infl:icucum,vc eadcm ora,cam brc--
intercapedincvulârem prope oppidum Campoclarenfium ia-..
ui intercapedine,
yi
picncis radiceScpcentrionali iinuenies;in Sylua quidem &co!lo
quodam iuxta flumen Aufiirum refpicientibus , adeo odoiacam & ,
aromacicam,vt ab illa diucrfam quifqucjnifi flore & fi'U(Su eadcm. \,
cffec,iudicaret:nec longe abfunt loca nifi tribus mille pafTus.Sed & Uw.
inagis in âgarolie oppido iuxca PrÊneftem Romano agro,in code
colle,femica,& agro, ifaineSo dido vcranqueinuenimus.Vcrum fi,
rcdc expendaturêfneies plancaj,minorparum cfl:, & rotundioro-
S a lobo.
I40 ' Fabii Columnar '-
lobojfed vix clifterenrccolore ver6palIidiore,ta<ftu vircoro,& odo'
ris fragrantia nobilior5& fapore aromat/co 'iucundilTimcadftriti-'
gence.Radice ex nigro rubentejfibrofa^reliqiiis vero eadcm dicas»
7Vw;)«/.
^f^^^g &
Autumnoetiaminueniturperfefta.Huiusfolia^vtdeli-
neationem prolequamur , m
quinque maxime partcs vtrinque di-
uiduturjVtDiofcoridesnotatjaucpIuribus velutifexj^verumaliOS-^
intermedios lobulos totidem habentjquoruni parui fecit)& in su-'
mo vnicum habcntia,dodrantali petiol©,fiue neruo,hsEretia>Quin-
qucfolijâutFragrarisemagnitudinej&effigieâutCannabisrecen-'
"
ccr nati:fed fi totum foliunl in lobos incifum confidereniiiSjab ra-

dice folia exeuntlpnga dodrantalia fere,Centaurij maioris modo'
diutfa , pinnata Fraxini modo , cui Cannabina idem Diofcorides-^
fimilia fecit,in extremis oris ferrata,hirfuta,ta<ftiivifcofa5odorata
& aromatica.Similitudo quidem foliorum i Diafcoride traditajno-'
totius folij effigiem,fad partisQuinquefolio fimilem referri debet:.'
non enim fi Quinquefolio fimilcm facere voluifletjfalia primuniJr'
defcripfiffetin partes diuidi quinque,aut fex,exinteruallis;fed fim.'
pliciter folia Quinquefolij habere dixiflret,& non ex intefuallis dl^-
'uifa,fed ab vno principio^quod alij minime inueftigariitinec per*
ceperunt ex Diofcoridis notis,^JM=£ J% iK hATn^dTm i%t7îvtx, jnon au-
tem vt in Quinquefolio> 'sr^m îctS' iKa.^Qy ôx^v, Fo/ia ex interuallii
diuif%^non vt in Quinquefolio,^«/w^«^ in Jinguh petioh . Cauleni
Vere producit femipedalcm vnicum, fed in vetuftis plures aliquan
do , rcdum , hirfutum tenuemjignofumjobfcure rubentem,foIijs
interccptum minoribus , in fummo- circa medium duabus alis ali-
quando diuifum,iaquibus flores in fpicam longam ordine difpofi*
ti,botriofiprim6>& denfi;dcinde caule crefcente rarius & alterna-i
tim dirponuntur> dehifcentesq;furfum elati, in quinquelutea fo-
liolaPentaphylli a£muIa,minoraiquibus fruftus fiiboritur deorfum
nutans^non diflimilis femini Scabiofa vulgo didae per longum inci*
fus,& ftriatuSj&pro limboScabioficcartilagineo ,hirfuticmcircii
habens in orbera afperam3aduncam,denfam> vt ficcatus durefcat>
rigeat,& veftibus hasreatLappa? modo . Nuncautem videndum-^
Auichue quibus refpondeat Auicenncc dclineationijqiii aiti Eupatorium eji
Sii^4t9r . fxberbisaromaticis-z\i\ leguat^/»^j,alij pilojis^&c rcdius^&jo-
lia bahet Jtcut folia Cannabis , aut îuquefo/if , ^f/os eiusjtcut

Nenufar^ &c.Et qui dem fi Diofcoridis refpondet hiftorise* vt ianx
omnes confentiunt>fimiIi moda Auicennx delineationi refponde-
xe videbicur,cuius notx,floris taatum dcfcriptioneaatquc additio-^
Miniis cogn.n:irp:& rar. 14- 1'
ncabhifloriaDiofcoridisvamnr, frudus notis oiniflTis Huic, .
coUationipleriquc non rcfponclcre noftrahi.Agrimoniani conten-

dunt,quiafiore nonfitNenuphari fimilf,{&d hallucinanturputinr
tcsinmagnitudinefimilitudincminefle, quam tacuit Auicennas>
cum illis effigici> atque colori referri debcat:ita quidcm in vfii fre
qu
'perunt?Qu:
habct criNenufafC fimiUtudine colore aut effigie? Vbi na
illius flo^
c&piirarem & pappofum florem purpureum Nenuphar habererc-
peritur?autaliquis illi tribuit?Vbi arcmacicitas/i verfionem pri-
ma recipias ? vbi flipticitas & ponticitas? vbi amaritudo fortis vt
Aloesjfi incorruptus effet textusPC ur igitur recepta?Pharmacopeo
riijHerbariorunq. infcitia,&Medicoru incuria.N5 enim alia inilla
cft nota,nifi folioru quodamodoCannabin referetiu5& nihil Quin-
quefolio cu potiusmagis Quinquefoliofimiliaefledebeanteiufde
Auiccnna; iudicio 5 qui fecundo loco^^wquefolio dixit^cum illi
,
magis qu )m Cannabi non aliam quam Diofcor

folia eflenc fimilia,
ridesdefcripfitintclligensplantam. Hisigitureandcm efle plan-
tamEupatoriumDiofcoridis& Auicenna;{atis nielioris fententi»
efle confpicitur: & amaricudinis nota ex Arabo auftore alio addi-
ta Auicennas textui vel ex Mefije cenfemus , qui longe aliam plan-
âm;ahilIaDiofcoridis&Auicenn;Edefcripfit,vtexilIiushiftoria^
^dtct, fic enim ait ; Eupatorium eji Urba longitudinis cHbiti.ama- ^^.
ritudinis multa , cuius folia funt ficut jolia Centaurea minoris,
viridiayfedfunta/peraiîncifa;& liipes eiusfubti/isy & quando
ixiccatur cttrinefcity^ eleuanturfuper eum floresy qui funt ficut
fubcitrinijongitudinis pauca, S' funt qui dixeruntyquod Eupa^
iorium eft herba Culicumjn qua vtfcofitas eft adbarens Hac deli- ,
neatione,atque hiftoria, nullam aliam defcripfitplantam nifi illa,

qu^Coniza minor eft Diofcoridi,cuius folia OIcje effigie cfle dixit,
nonaddita magnitudinisnora, & tamenlonge maiorafunt folio-* Tiefir
'
Conizar maiorisOle^ folijs,& Coniza: minoris:Coniza vero minor
caulem,cum flonda elt,ambiuntparua &

nonamimuia,niriu^ a-.
vifcofa taftu , per ambitum parum ferrata , odorata , floribus
lutcispilofisoblongis,inpappum euolantibus femine perfedor /
amaro acrique fapore, & culicum herba dicitunConiza cuni fit . .
Non enim in Agerato Diofcoridis,quodpro MefuscEupatorio Of-,

£cinx & Mcdici vfurpant,fimilitudo aliqua eft foliorum cum Cca*
taurio
.
i #
i4i .%Fabii
tiurio minore,cum Centuarij minbris folia.fint oblonga angufta
cffigie Rutx oblonga vel Polygoni; nec vt Mefues ait , hirfuta auc
afpera funt,fed la:uia,nec in eis vifcofitas eft adberens, riec ab ali-i
quo vnquam Culicum herba fuit difta pj^terea longe ferjîdiori-
:
bus virfbus eft Ageratum , Eupatorium abipfoMefue defcriptum.

magis fuperans,ouam Coniza.Hocautem verum efle non finegau^
dio, in Arabico Herbario manufcripto in. quatuor tomos diuifoj
apud nobilem & Dodifs. lo.Bapt. liaimundum Rcmse repcrimus,,l
•4um Hyffopi hiftoriam quxrcrcmusicuius humanitatilegetcs hxc^
tnccuni gratias agant.Illius zvi&.ov Ahamad ben Ah4e(famad^ poft-
Diofcoridis £upatorlum ad verbum rclatum fub nomine Gafett
fubiunxitjcx alio Auftore,£^/,qui ^xuAdeo mter orientales f atqût
occidentales medicarei profejfonbus au£ia eji controuerfia de bac^
plantayVt iUius nec certitudoy ncque veritas apud iUorum aliquos^
inueniatur.Occidentales quidsm poftremiâc AfricaniMedici vice^
huiuSy plantam vfurpant-.qûam Barharice Tarhalan dicitur , quod^
-ejl Tahaccutn-în bacccrûerAuntcpinicne.Exiraac ben Emran^
^ Ahamad bcn abi Chaled , Hic dete/iabilis error eB namûod.^

,
-Tarhalan diciturj Diofcortde itb.^ refiriur^^ Grace illud appel^

lat Cuthira,(itaob puniSuum dcfcdum legcbatur,fed nobis inter*
prece admonentibus an COT/^^.exprimere ijdem.charadcrcs pof-?
(cnt,obiIlius manifcftam biftoriamjrefppnditjCc^Tz/^;^ legi pundis?
additis pofte:^ quod eft Tabaccum arahica Iwgua^de quo locutus sH,
in /itera,T,Sed medici a/iquot Hifpani vtunturplanta hac , de f «-^
ius ejfentiay& viribus lQcutifumus;qui occidentales medicifunt eX
regionc Bcetica.Hludq, eorum vernacula lipgua Arramanda deno-^.^
minant.Sed mediei Aracb^^ Syria , atque AegyptifupradiBa
plantam i^norant. Et quidim aUamilli plantam vjurpant amari-^
tudinis multa.quaflores edit caruleosjongos acutosyfolys rotundis-^
temiibusfimilibusq, tenuioribusfolijsKklifoltorumjcolor iUius-i &
ramuhrum ad lutsum inclinat , ^ totaplanta amarifsimo fapQrCy
iy Aloe amaricrimaioribusq. viribusy^ mantfiftioris vtthtatis ad
aperiendas Hepatis obBrufiwneSy reltquorumq. vifcerumyquanL^,
Jit medicamentumyquod InterpretesCzht , appellant yexjimpltci^.
bus Diofcoridis iy Ga/eni.DicitBzdigurcSjkcjo Gafitydrachma di-^
tnidium Afari,& drachma ^Jemts il/ius de Abfyntbio. Quid autS
fit eorum Tarhalan addemus ex eodem Audor<:, vt manifeftior fit
dcclaratio. Tarha/an^^ Tarhala etiam dicitur "Barbarico nomine
flanta qua Graci Gonij^^quod eft Tabaccum Arabichde quo in /i-
tera^
.
\i!ud Tabaccum afpvJlat.^todBarbarica lingua f/rrarlulahji?»]
nHmerufvtiuTr.quod 'eJiv2'rTG.%fet :& quod Oyientms tila vt^n-^

pf^^ccephideoq variant a DwfcorJdisG^fit.atque Galeni Dixil\ .
\h}x\v4,n{^\yXabaccumfrutex eft homfîsftatura , oritur frequens^

vt^r.on vnica inîeniatur plantaifolys eftanguftxS virenttbusgum';^
iiidfisiaiiu,^ iUilâ^VMlneribus profunt-; ifc etia ffo^th^ ep luteis^
ûib&gregatim conuolent ape$\,atque etiam planiam hanc cakfaci^
atque Hepdtisdoloribus ex frigidaîaufa obortisfuc-
^^ maniffte ,
%urtêyiniusq, ahfiruftiones dperire irpimores cum duripe^y &i

,
henf^tatejl/ius imh/ctflttare gbortos difcutere.roburq, addere ope^

raiiamb us eius. HinVcenfeo alios' aberraffe.m bacplanta, atquepu^'^
Uj^ qudd 'Gafet\ etiam antiquiores medicos . At Rhajis att , de
ejfet
'Gafctfjuod menftruaproûocatMt H£c quidem Tahacci vts eftynon^
\autem GafetVenenofordm animaUum iîhusfuccurrityprecipueq.

'
Scorpjonumypotum &- Ulftum.ttemdoloribus iunSiurarum Adu^

liosmnores dei/clt.êuoratum j &
ideo vtile eafefxBhni tr ^^^r
liiionlveteri fcahieik&rpruri^^^
\rumquoad Tabaccum giâmsodorij^ quad fdem eli cum p^jjflta^
[Gracis Comz^di5laaua viribus efi acrioribuii calidiortbus.mt^
\nusq:vtilsbus Heoati^.Dtferentia nota inter ipfas efi odorfcetidus^
.nam fuauis odo^tvef Tahaccum dtBa , & vtrique parumgrauts
\adoris ineft .Sav^Kifnus dulcis , ^ Contt<t acrimonia & amarot
^.manifeftus ineft\ &p/eri^:'medi(ii vtuntur
proprie
iUa vice
qk<e d
Gafet
lû/go
&'^^Z
dicstM
"âtciy^Conizaquiderhilla p/anta eft
"'frutexpu/icum.Hac e;x Arabis AuSioris vo/uîfi^, AMucitdciri^
.de ninrrr.r.'r^t'c nnmpn\ eiiiîJL Coftiz^ Hiftoriam trium fpecierunj
'lcVires rubrcripfit,quas addere hoc loco admodum prolixe ageba-
tur. His igitur qua; de Eupatorijs renriamus fentiamus fatis recu-
Tr..:.,, i^;,. cum
...^ ^j.^m
adipe
^lifTe vifum fuit.Vires exDiofcoride f--"^^ fo/ia
JuUlo veteri trita impqfita
ir , v/ceiâ em recivieniia^
Jjinant Semen autsm tr herba Jtcun
.
Hepaticisy^ repti/ium iSIibus meden m_*

tenuium partium,& fecandi & cxttrgendi vim habcre dicit,abfquc
manifefta caliditate.Hxc de Diofcoridis Eupatorio intelligenda^,
non autem Arabum Mefux & fupra rchti Tarhalan, fiue Tabacci,
Conizsc Grxcis,Eupatorij Arabum Diofcoridi pofieriorum
f
-'' '
Agri* •
h
r
fA4- Fabii Gblumn^
.«r/VCW-<>^-
Ua^
H \^
Miinus cogn .& rar. I4T
J
Jgrimonoidts . Cap. XXXXIII.

m
PROPTER allquamcum agnmom*a, quamhabetflmilitu.K.mtf»,

ciinem,AgrimonoidemhancappeIlauimus,cum alio referro -c^^w^,
ignoraremus Huiusradixparua eflr, fibrofa, lignofa & rubefcens,
.
Folia habetterrx proxima longis hirfutisdodrantalibus rubefccn

tibus petiolis hserentia Fragarise,fed higriora &
plura , Agrimoniic
modo difpofita feptem , interque alia paruula magisinfunt, vt in
Agrimoniaetiamobferuatur,hirfuta,mollia,per ambitum fer-
fata,dentibusAgrimonia minutioribus,& acutioribus , verum
folia rotundiora . Caules producitplures veluti fupinos, hirfutos'
'
rubcntcs , alistribus vel guatuqrdiuifos , in quibus folia minora
hserent , pauciora 5 atque rotundiora auriculas habcntia circa-^
caulem vtinCongcneribus : inquorum fummo tres aut quatuor
fimul infunt vtriculi hirfuti Cytinorum forma , paruis multis in-
cifuris perora fimbriati , luteum habentes florem paruum Agri-
monia: , quem in aliquibus locis vix exerit, fed intus pofl: illuni_>^
fruftum concipit.Campoclari veroillum explicare omnino obfcr Ucuk
uauinius quo decifo frud:us producitur oblongus rotundus tritici
:
grano xqualis Lagenarise Cucurbita* modo binis fere tuberibus for

matus : &:perfedusex fe:decidit , hiantemvtriculumrclinqucns.^
Aprili menfe floret , & Maio perficitur. Sapore efl: abfl:ergente fic- Tempur.
cante , amaro . Odorataetiamcfi:, media interbenc olentem &'^*/""''
vulgarem Agrimoniam.Locis incliltis inter vepres &
frutices apud
Matefij radices inuenimus feptemtrionem refpicientibus , hu-
mentibufq. &
-/tquicolornm poflea montibus etiam meridiei auer
fis locis vmbrofis . Hanc propter amarorcm facile quis pro Arabu
Eupatorio fupponcre poteric quamuis non ita fit infignis amaritu

diniforti, vtdicunt, sgûipararipoflit fed noftram fententiam
:
protulimus. •*
Akbimilla minima. montana. Cap, XX X X 1 1^.
HANC rarioremplkntulamnouemabhincannis cum

Campoclarenfibus , deinde in iiquicolorum montibus , &
^lijs^'*/^^..
in-
^^ *i*
cultis etiam depreflTis obferuauimus copiofam, femipedalisad fum

ftium altitudinis , ab radice minima , lignofa , flauicante , fibril-
lis diuifa parum » cauliculi rotundi plures hirfuti ,tenues ad-
"" * T modum
•H r
I4<^ . Fabii Column^
*S-
S^^^v
^ .1 ^tM
.
Minus cogn.ftirp.&: rar. 14-/,
.*l^>®(2<^>£)®4^?£» *|» S^ *B- ?£v£<l»
T »
'^'h.t^rjiv '>vÔk»l^ . /,
S^ . iM'. i. i<,p
1 48 .ii. Fabii' Column^ 1*
:
modum parum rubentes, iriimo lignofi

, : folfa ima pufilla alterna-
tim difpofita & cauli hasrentia hirfuta
, > > viridi dilutiore colore »
inferne albidiora tripartita Ammeos

, , vel extremi Apij folijs;
aut Nigcllx vulgaris primis , vel nupernafcenti Fumaria^ , auri-
Culas habentia vt in fuperiorT, & Alcbifnilla difta fiu^ Stellaria-i
cui congener videtur; foliorum-flLiis^vtriculis & fruflufimilis. Flo-
rem obferuantibus 5 norxreperimus alium nififit idem vtriciUus
Gytini forma cîguus ,^guinquepartitus , hirfutus, & virefccns,
fcmen intus habcrts Mii^|-^:,Panici efiigiejminusiflauefcenssatque
parum comprefTum FoIIicuu cpaceruati inter foliorum &| Caulis
finus 5 vt in Alchimilla, fed ab imo fere nec nifi tria aut quatuor
denfis caulis imis geniculis haerentia folia qu:E minima funt, &
vix confiderandailliscarent, &cumficcare incipiunt; vt tota-»
Temfuj, planta flauefcic Iimio^perficitur , quo tempore illa florida, & fe-
J.
^*^'^*
^mine turgens reperitur , adhuc imis folijs harrentibus. Gufiu ad-
ftringere atque ficcare vifa fuit Haric rtemincm propofuifle cen-
:
femus , &fi quidam Percepier Anglorum d Pena & lobellio d,e;pi<3a

teqfent , qux fi eaderiieflet > nori red:e depida fuit ; non eliim fo-
Ija jma tam longis nituntpr petiolis,vt in ill^ ; nec ita magna fo-
Ija ,fedfinepetiolis, & minoraadmodum ima h^rent, vt n^C^lpn-.
tis3iametrum xquentlongitudine , vt fideliter exprefiirnus', ex
plajita in Sylueftribus orta Inuenimus etiainapud Valuenfiuml^
.
jQontium prata •
n'
*; * Ma/ua montanajiue Alced rotundifo
( -m
j^'
HA NC
ncminem adhuc obferuafle cenfemus nec picfliajrn
dimus rariorem Malux aut Alcear fpccicm , quam in dampo-
,
clarenfium Matefio monte-^nec admodum Jrequentem Ixcelfis

iugorum planjs anrio pofl: nofliram Phytobafani editipnem-j
ôbfcruauimus : dcinde in ^quicolorumetiam Montium planis *
t^fus.
Rafcino,appelIatis^HuiusToKa.prima Maluam ita reprdentabt:
antequam caulemcdantrotunda , inferneparum hirfuta , [iî-i
vulgaris Maluse modo quinque partita , vt nihil ab illa diflirre «i-
deatui| , & prxtereuntes vel colligentes fallat. Sed caulis
tf mpore
accedente ira incipiunt lacinijs difecari , vr longe ab illa differrc
vidtantur,vt qui caulem tantum foliis veftitum vidcrit , Na"pett^ni
ôtiushabcreccnfeat, ita enim C«ulco Napcllo fiiriiHdiuifura
« ^ diife-
>
r
diffcaa fûnt.-nec nifi floribus incipientibus in fummo ifliuS-corytn

borummodocIenriSva<lM.^lu^ fiue AIce;£ rpcclemjr^ftrendamiu-
dicauerit Flores
. magnifunt, figura cQlore &
Malu^Jcd roreoyw
uaci , quibiis dehifcentibus fruftusremahenFfoliacei , vtjVulga-v
ris , feminaintushabentes coprefTa :.hirfuta, lunata, &.nigrefcen^-
tia, vtconeenerum'. Oftobri mcnfe pe.rficitur , Supra Matefij

'*r.
moncis
î-o'^''^'
tum , & etiam locoStaz^ della Serra, Ouium .f. maufio. Sftppr
effigres radicis Maluaceus Huius foli^ûm' J6t)i
. qui foliurn diut-
dunt 'in quinque paês fi conriderenturV;&fi'teauiores fint^, Alce«
vulgari diuifuram xmulanturjcuius f<$lia Diofcorldis iudicip V;e£»
benam imitari debent,fed & huiuslobi non minus Verbenam.yul-
garemjquîn totiim folium Jâpellum caruleum rcprefQntant:
/ a
ifoUme tanêre Ba/famita altera . . pap. %J^X^ J^ /,• ,!<.>
6ELI hac , vt nbn nifi^^Scptentjrio

ieftuin;i ta t^dit planta .
_ nalibus vtnbrofis , humentibus , vliînofis & fngiîs adma-,.^^^_

dum locis , nec freqiiens oViatur : atqift vn^ tahtum loco in tot^
Campoclarenfium valle.-.tenera quidem eft ita , vt quouis coeli inii-
petu a(\ix dif umpatur, marcefcit, & euanefcat alijs etiaipêiul-^

:
dem Caftri^locis depofita,translata ,'non deuenit ad frugem.Qua-^

re a^niius locanataliaeft deueniendum , vt illius copia haben
poflit. Semina quidem , perfefta ita difficulter haben poflunt,' vtf-
filiqua ventus flabit nulla re-

mhil fit laboriofius : perriciente fe fi
raanet, difrumpunturomnes , Semen iaculant immaturum vt fi e

_,
afperitatem colhgatur,
terra , quod difficilimum eft propter loci ,
nec fatiim pullulet.Ideb nomen etiam,qupuis

illi,quia modp ta^cta
dcfiliunt filiquarum valuul^ & femina . Huius Planti habitus 3.d pefcripth
videtur quai:e eodcm tpmint Nommis

Balfaminjediftae plantam accedere ;
tenefiioro, '"«/*•.
appellanda fuit Caulx quidem eft longiore ,
:
bipgcUli.
viridiore,&fi in imo
purpurafcat geniculis
,
co moao diftmdto no-^
dofis , fuccofo , kui cauo , translucido , per quem foUa âlterna-
tlm funt pofita Merquriali hortcnfi fimilia maiora paru , la.tio'^
acutioribus dcntibus Serrati_r

ra , iS: circa petiolum iongioribus
euntlongi in te/wminclipati , tribus vel qnatuor ramis aiu|ii>
cxquibus flores , 0(^1 p-ûi . ^ inexplicatiixîdes & B.^l/^miqf

toJioUs viridibus
floams'^miliores depcndent , per dorfum binis
w
Column^
«"lA
•W^.^l
£., S/vâAv.-jW^.j 'VwCC- L

,
^
Minuscogn.ffirp.&rar. -i
y r
colligati, marittmuni monftrum magnohians ore reprefentantes,
paruo cbrpore,&cauda tenui.brcui recurua.& acuta Bubulino cqr
nu fimili , ad Fuiiiana: bulbofx flores acedchtes , qiS4drupI6:maio-
res, S(:magis:Tanguineis guttisrefperfiiCauisinanes hiantes,aclar
toore, diuifuris fiue barbulis fex diftin&is^fed inferioribus longio-
rPous His deflorefcentibus filiquie crefcunt duas vncias long<E ,
. &
longiores , tenues , nodof^ , exalbo virefcentes , lineis vircntibu^
ftriatcc ,in terram nutantes , qux cum perfici incipiunt , dtfrum-«"
puntur 5 non tantum pro rriaturitate, vt in alrjs euehit, vjcluci Sio,
Cardaminx, Ceratiac , fed venti impetu compulf??,aut mAnu: tift^,
& femina decidunt, & iaculantur etiam imperfefta: qux oblonga.^
comprefla , virentia primum,deinde cinereo y & fufco colore euar
dunt. Autumniinitio floret& illius fine perficitUr . Annalis efi: ^*^^*'*
planta.Huius piftura a lobellio propofita non e vircnte planta cx^
trada videtur , fed ex ficcata chartisq. agglutinaca , quare nos
cxadius ex viua depinximus notisq. dcfcripfimus VC cuihbet no-
tior fit Huius fapor'aqueus & tenuis guftantibus nobis vifus fuit> ^'•/'^
.
nec attreftantibus , liec guftantibusjaliquid mali euenit kd quia^ a^- v\
Lobellius venenatam prodiderat, ob dubium null^n? aliud pericu-

lum fecimus. Hanc tenellam cum radice &terrafimui euulfam di-
ligentertranftulimus domicum illiceffcmus feminis perfeftioris
colligendi caufa,nec >iîuere , cum alii£ mnkx etiam florentes tran-
slata; femina ediderint perfecta , h^c potuit , ita vmbrofum frigi-
dumq, iocum diligit . .
'
- A
.
'
, , i ...
- ,
" ,
* -
*^t%.
"
LVRE S fub eodem nominc plaiitx dcpingunrur J Lobe! io ,.
ab acido fapore indicats, ac etiam a mufcofo florc in fpicam

compofito Laphathi modo Huic tamcn &fi hxc omnia infint,alij5
.
qnidem notis i crtcris diftinguitur-Maior quidem fpecies lapha-

thi modo foliapromit , in imo venim Ari modo brfurcata , fic &
altera minor bulbofa radicc rotiindioribus foHjs minoribusq. Ter
tia eritfecOcimi folio vtrinqUe acutoôblongo Hon lunata bafi vt
in citeris.Quarta montium frigidorum incola rocundior bulbofa
ftd prima magis lata bafi bifurcata ,*acTeIuti alata , quodammo-
ido hedcracea rriffda. Quinta vero angufti6re omnibus, oblongia-
re ci|u'artse bafi lobis anguftioriDus diuifa ac multipiicibus . Praeter
-: i folio-
V
#
^T^ Fabii o mn^

foliorum differcntia qum huic Ocimi modo funt fefquiunciam lata
carnofa , ouali figura petiolo longo hasrentia veluti nitrofo pulue-
Tc obfita , acido fapore > vt incongeneribus-,!cauIi h^rentiaalter-
-natim ex cjuorum finibus alê furgunt minoribus eodem modo fo-
•lijs , in quorum 3 & caulis fummo in fpicam vt in alijs flores
erni-
cant difpofiti , parui herbidi , lutefcentes , mufcofi , ac etiam cir-

ca fumma folia haerentes,foliolis quibufdam paruis quinispro ca-
lice , quibus frudus fuccedunt foliacei , vt in alijs , fcd huic miro
/
naturxartificioBubulinumcaputexprimeDtesinam veluti collo
cauU haerent & inde ad capitismrtma^veluticornua , parum in-
ter fe curua paulo itiferius vero ac veliiti e regione oculorum,au-
:
res veluti apparent vtrinqiie & fiipercilia , & ab his reliquum de-
-ut^^-1 pendens capitis cdtius ic()iiem'exprimcii's. eaulesplures abra-
dice exeunt aliqtiahdo pedales aut maiores parum , angulofi , ac

veluti ftriati.Radix tenuis refpeftu plantaj in fumma tellurc hxvcs
Totius plantx fapor acidus nomen indicat vt in congcneribus.Fre
k^**l^^
quentiffima Ndiapoli in fepibus , ac tenuibus locis, prsefertim Paur
tccfif. fiiipi & MergelIin^»Autumni fine exit /pontc locis fupradidis,vere
•caulcm edit, iiflate perficitur.
• *
A *
- r*
f> r
'Gkhularia luieatnontana. Cap. X X XX VIII.

APITATA clegans raraq. iuuentu
^ &
pulchra plantuli^
hsechaudquaquam cui poffct generi referri reperimus , quod
proprium videretur.Quamobrem &fi plantis illis quas alij
affineq.
Apnyllantes dicunt, alij Caryophyllum montanum , aut Statice ,
( nobis vero Scabiofa? varietas eft, ) quodammodo videatur faci"
accedere ob capitula nudo fcre cauli infidentia , vtriculis quidem
Caufa,
& femine differt , longeq. diuerfa vidctur. At donec proprium in-
uenerit nomen,ab effigie,& foliorum fimilitudine , locoque natali
ctiam Globularia: lutea: nomen ad difFerentiam CerulesB vulgatx
cui folijs & habitu magis eft fimiiis,indidimus:montium quidem-j
altifilma iuga , fupra villam Flaminianum itquicolis Mareri; Co-
tuaf* mitatus,/o j"tfrro«<?,locodifto,quod eft fuperciliiimmontis v inco-
lit,in quo & Globularia c^rulca copiofa,fed non tamjxcelfis locis
Locus fupra montem paruus & anguftus , in quo alise funt rariores
pIantÊ,dc quibus alias,herbidus parum, atque planuSiquem diligic
planta ha:c»nec alibi inuenimus . Radicemhabet Ioneam,pedalem
-*w mini-
w.
A^^^ aw
:t
-1
t»
fl';'^^»*
J-4./-£tf t«!
I
iiT^ ^
:f|fs^. Wt-.
w t
fS
^ r
fâbji;C^lumn^
lue^^
f .if
^
huibus circajoiiorum Qxohu$;in t^^liûo veroraciici-s rariorlbusS

Sapir, .*& craffisTongioribusq, Sapofclicco , graui odore, acuto: folia c%
jlla clenra,(pluranarnq.. germina fundit^ ) oWonga cochlearis

^modo, GlobularisefimiliaautClymeniminorajdigitali in fummo
^latltudine matoral, mmora vero fuht reliqua kuia , elata , carno-
':farigida;occuit^ji^ruisintr;^carn^ & minimis extubpranti?-
*^tis 3,5apore amaracum acrimdriia.ûadam interqui- ex finguli^S :
fpropaginibuspedaleseJcCuntiunceirotundi caules , aut maior^

' pwîp ^quulitcr craflT^ vnico circa fumm*am tertiam caujisparr
=
. tcmgeniculoduobus retTcis foliolig intercepto , inquo parpura-

^
fcunt . In fummoycrp capitafunt'6tbiciilata,quatuorapicibusfo^
v.liorum duorum contccta . qux caule perforata videntur , Scabiofx
} mcdo coir pcfTta
clita Quibus ni.
Qiubus
'
hi. ntibns copiofi vtriculi
.
. vtri hirfuti pur^
'|>urafcentcs in glob^m coinpofiti /lores emittunt luteos ftellatop
:>
odorCGenifir^non,ingratoqpinisfo]iolisconftruflos,denisq.^
nunibuslongis , medium anirrm
eis ,medium //^mfTtTifrnl^jm Ki^^.Vi«*^
apiccm/trafTiufcuIam
J bicoinem vôii^-w
pallelx-
«
# ^rcntes , ex fru<û in quo infidct, emicantem^';
c tra florem adh|c oualis,i«pera pcllicula tcgitur
^vtScminaextuberare videantur^ DefiuxispcrmaturitatemflorK
bus hirfutus fit,atque vtriculi mpdo aperôs alium habet intra Cc
>
^duriorcm oualem irucûb-parilifi^Pychaidis modo in quo femina

nigra compreirardt^hda , fcdparunl inc{fura quada diuifa, qux
aperto m
quatuor part^s p^ricarpij ore, Vento excutiente decidut»
Temfus. lunio floret , Augufto pcrficiiintur fcmina. ;.^-7.
s
ofc XLV IIII. ,%
t^
SICVTl Periclymenos difta
^
quibufcumque , ita hxqnc ^ , PliniuS
^7. ^refert de vt/aqu/difi^crcnsifed quia in fc conuoluitur
filiquis "ve-
Jut Polyporum girri , i!j'uare potius Periclimenos , &
Climenos , &
Grarce â/ûôf, &, rnî%h\u&vo^ i^ti ,/^nam per ,u, fcribendum cfset, vc
ety mon habeanti nam cT^pL circum,&'k\/f/^rw, I^Xj^ ^hoâji, quia in-
Xtymon clinatur, & recum verbum iWadi^îft, nihil {?gni-
'ftcatjalias
ficare.Sed hoG parum refert Clymenos vero
apyd Theophraftiim
.
non hcEcfed Periclymenos eif Diofcoridis:ijdemq. diuerfis parum

i
nomimbus eandem dcfcripferuntplaotam, eafdemo. virtuttfs^tri-
*^ buere.
'
Minus cdgn.ftirp.S^Va?. i ^"^- T
^ncrc.Pirniusvcro qui ex vtroque exarauit, nulla habitadiffcrcn- uh, if

«ia inter Thcophrafti Clymenon , & Diorcoridis de Clymeno lo- \ ?•
(judns,quas Diorcorides notas tribuit, v^{^ Clymeno adfcripfit ex
'
'
rTheophraftd rumptas , plantasq. cohliiiidens,in duas videtiu' fpc-
ciesdiuidere,primam nefcimusiquibusicceptamrefcrat , an dj
latinisjfed certe ex GrarcpTheophrafto: fecundam vero a Grrecis '
ita appdlari ait,nolen5 Forfan Diofcoridem cirarc, habereq. foiia

Plantaginis &c. qua; CJymenqsêft biofcoridis.Oblitus deinde,eo- _ ,
nim,qu2e de Clymeno paulo antc-fcripferat, PcricTymeni hiftpria,'^
\:^J'
?tqtie vires,vt ifl nipfcoridc ip fua tranfcripfit iterum . Diofcori-:
ês vero Cljtnenuma Periclymenodiftinguit ,,atqt:«; fcpriratim^
defcribit his vtx^h ^Clymenos faulem emitttt quadratum Jimtleml
Faba\foImverd^lhitag\niaccMitntia^'Totl:culos quidcm habet
Jupra caulem adinuicem annumtes^fjimiles Iridit^ cirris pQlypi,
-Wwr ta«)6ta;'w WmuSsGraciP/dt^gniJimi/efJpJ^x **^

.
/e quadrato foi/iculis cufemine interfe trnpfexis velut in Polypo^

, ,
rum cirris,Cm defcriptionij&fi primjjm aliam plantam adapt:)ue-

nmuSrnon infcite (hanc cnimxunc tcmporis minimeobferuaui-
:
mus.& nobis inuifa erat. ) nunc autem fux defp^ptioni magis re-
fpondcre ofteademus.Radiccm habet,tenucm fibrofam,albefccnte, r^^firiftu
exquafoliatcrrsc hcerentia cincrco fei;e colore oblongaexeunt,
AutumnOj&HyemcinagrisCirinotecditionibus, & Campoclari ucur,
ip colli.bus meridici oppofitis, ex quatuor vcl quinquc propagini- -
bus repentibus,auriculatis folijs circa caulcs, lseuibus,p^rum hir-

fatis fpIendidis,duriurculiSjOualiforma linguarum, Plantagfni ef--^
%^^>^nbus tantum decurrentibus per longum neruis femipcdali; ,
Ipngitudine cum petiolo qii;^' maiora inucniuntur pcr ambituin'!

:
liirfutiorargcnnina vero iHa primo Vere in caules repeotes,& fu^ :
^rinos abeunt,pcdaIes5quadratos, circa illos alternatim folia auri-

culas habcntia, vt leguminofajin eorum exortu rarius difponutur: <
tf^quibuspetioli exeunt femipedales, nudi, tenucsin fummo tresc

autquatuorcxoppofitonutantcs flores,vtinIridisfloris foliis ter
ram refpicicntibus in arcum dcuexis,coIore luteo.aut flauo,etfigif*
* ^
Geniftje vcl Ieguminofarum;quibus decidentibus5& marefcentibusr
ihtus perficiuntur, atquc producuntur fimiirtcr decufTatTmdepen- .
'
denteslongx filiqusc, liuc corniculi hirftiti,afperi, n6dofi,in fe co-

chlcarum>vcl auium vnguium modo>curui,
•^^
& conuoluti, vt folix-»
-
' -^
V a" floris
K
>r
s
'X
^^-^ *^
-WM
*t
.
Minus cogn fHrp.& rar. !?

7 7
ôris Iridis deu'exa5& Polyporum ciirrii vncTique circa vmbilicurn
.<lependentes,&: idco CHmcnon appeJIata.Hax enim fimilitudo^jft*
quam Diorcorides requirit,&: Plinius>:in huius planta: folficulis cu
flore Iridis & cfrris Polyporiim ,' vt folia ihtelHgantur Horis Iridis
•ea fcilicet deorfum fpeftantia, terna firigulisfloribus ,qucecurua-»
iimt , ia fe conuoluta ad inuicem quoquoverfu , quorum dorfum
albicans fuperius, ac luteum poftfnodum , circa folium vero vire- awh.!
'fcens,atque poftremo purpurocxTuleum% qiiibus coloribus ca;lefte
•arcum cx repercuffione folarium radiorum in rofcida nube vidcr
nnispluuiarumdeficientia inOriente Ve/perc , mane verocirca V'>"»'*'3
Occidentem.Rofcida: quidem nubisdenficas., yclraritas,coloreni ;^- "^,
dilutiorem, fplendidiorem , vel nigriorem obfcuriorcmq. au.t mc-: j« ^*. -*
dium reddit,ex varia radlorum repcrcuflionc^necalio modo incel \ •
ligendum videtur . Non cimn quiaalia planca cirureutp, alia lu-

tcum, alia candidum , alia nigropurpurcum florem edic jjdeo Iris
difta fuit,fed quia idem floris folium arcus modo deorfum fpedas V
recuruum , toc habeat in ipfius dbrfo colores vt iam diximus ,,&
,
obferuauimus Huic Diofcorides adftnngendi,& rcfrigerandi vu Viw.

•
res tribuic reccncioribus incognitas propcer plante infrequen-r

tiam, quas Pliniusbrcuiter fic enarrauit Et fuccus autem ifz^
. .- -%
vfu Vheius fummiia refngerxnio Sed Diofcorides adftrin-
. »
gencem vim maxime in vfa necefla»-iamnotam fecit, quapollet in

cohibendis fanguincis eruptionibus , quibufcunque, ita vt nedum
internis eruptionibus , fcd extcrnis vulneribus efficaciam fuam'
oftendac guftu quidem herbacco parum ficcance percipicur man-
dendo, Câre vulneraria etiam eft,planta noa afperncnda
Galenus vero &Pofteriorcs tamquam ipfisincognicam relique*
runt, filentio inuolutam. Hanc l3odona:us &:Lobellius deinde,
Scorpioidem alteram Bupleuri folio appcllarunt , d fimilitudine-»
vtriufque plantjs,alio nomincnon inuento.Nunc autemanti-
quis re/pondentem Clymenon magis,qu]m Siciliana difta, Lathy-
ris fiue Cicerculx fpecies illa , aut aquatica Betonica fiue fchro^
phularia , & fimiles . de quibus ex fupradidis facile quifque iu-
dicabit.
#
- *
Epbemerum Diofcoridis, Cap. L•
A quae a Matthiolo ex notis idea

%
concep-
tis
,,
^
Jl
ij8 Fabii Golumna!

tisdcpida, atquc vt folet iniimilibus inuentu rarioribus difficilio
ribufq. hiftoriam & illiiis qualitatcs filct , nuda piflura propofita
ne alijs ludicandi occafionem prseberet . At nobis iam oculos foe^
niculo referatos habentibus , ex ipurijs appofitis plantis cfle vidc-
tur,vt & Lobellius animaduertitjquam nec aliquis diligcntior ba^
bcre potuit nifi depidam, Kos autcm aliam inuentu facilcm pror
t0Cf$t»
poncmus vt cuique fit de ca iudicium qux in Quercetis Callatia:
:
primum , 'deinde Syluis alijs , montibus , Vallibus vmbrofis & frih

^
digis oritur
radice digitali , nigrefcente, dodrantali, fibris tenul-
,
*^^n^'"bus paucisq. hirfuta , parum odora , guftu adftringente Foliia-» :
emjttit Autumno, nam eft perennis, poft quam caulis aruit sefta-
te perfcdus , longa, dodrantalia , duas vncias lata, dura lauia, vi-
iis 'Vul~ rentia , piulta circa radicis caput zd tcrram in orbcm dxpanfa^
oris p'^rum hirfutis , cffigie Lilij folijs fimilia , verumparuni-»
anguftiore. Ex illorum vmbilico crafius itftate caulis producitur
cw/ff/,
f ^jpgj^jj^ jjy^ maior,foliofus admodum pyramidalis Lilij cauli adr
modum fimilis,vt nifi floreat idcm videatur> in cuius fummo

,
" floresoblongi ,non vt MatthiolusafFabreLili; semulos depinxit*
V -
quosDiofcorides omifit , vno verfudifpofiti, humi procumben-r

$Afor, tes , albi , calathi effigic , vcl nolar, ore parum diuifo veluti in Ga-
lericulatis, intus lutea flamira ccntinentes , amaro fapore ingra-
ti, ficuti &:congenerum,poftquos remanentbctri fiuc pericar-
pij in acutum, & in pilum dcfinentesSchrophularise modo,feminL-
bus minutis turgidi, atquc perfcfto ficcatoq.pericarpio & dehifce*
te decidentibus imperfedis, adhuc mollibus. Quare nec fatum gcr
minat,& propterillorufcccunditatem & copiam euenire cenfe-
mus , radice fe itcrum firmante, ac vcgetanfe , ideo Semen fiiperi
uacuum.Kuius ipecies aliasnouimus, quarum alterain monti-
bus excelfis frequentior,folijs paru nigrioribus, inferne & per ora
hirfutie obdudis , caule pari , florihus vcrodenfioribus atque in-,
rotundam fpica in gyrum Coli effigie , difpofitis in fummo , colore
ruffefccntesexlutco, Jatioreoreatque hirluto, purpureis intusi
uttis infperfis rotundiorc effigie ,corpore crafliore , atquc ore
:
upino lulio & Augufio Campociarenfium Matefio, &:-£quicoIo-

.
rum , Rafcino, radice lutefcente amara. Aliam fpecicm maiorem.

vidimus , cuius folia difFcrunt latitudine hirfutie atque magis vc-
nofa jmolliorajcandidiora, ctiam amara: Caule fimili rubentc
parum , fed florcs longe maiorcs digiti crafiitudine fatis oblongi
Calathi forma , ventnofo fundo,vno verfu dependcntes vtin prio-
- .
\
—
Minus co gn . fl-ir p. & rar.

rc rjntus birruti atquepurpureis maioribus maciilis"depifti,ficu-
ti &
ipfi funt colore dilutiore , aliquando ad ccErulcum vergentes j
ac etiam in totum candidi: amaro fapore; fruftu fimlli Folia ama-
ra & ingrata Has a florum^ fffigi^ atquc forma Recentiores aliud
.
non habcntes nomen , Digiiales^ appellarunt , quia theculas digi-

ti ad fuendum aptas exprimerent ; atque i guftu amaro calfacien-
"
tc atquc ficcante^vulnerariam dote tribueruntexperimcnto fafô,

vndein Adagium venitBononisc, /^r^/;^^, (Sichafcedenominant)^/^^^^
tutte piagbs Saldai Ommvim fcilicctvulnerumeft" ferruminatrix.
Lobellius vero addit Anglorum experimenro vulgi, Decofto huius
febricitantibus purgationes , & fupcrpurgationes , & vomitiones
humidioribus aluo moliri Amarore obftergit pituitofii & biliofa
:
purgat , obftruftiones referando . Diofcorides vero hifce notis de-
trl'fvf/.c7f, )gu Bphemerumfoiia S* caulemJimHem hahet Li*

'pruhKTKm.
iio : tenuiora vero iflores candidosj amaros:fru6ium mollem Radix
/ubsjl digiti crajjitie vnica , longa liiptica , boni odoris . Oritur in
ûercetu cJr vmbrojiis Plinius vcro. Ephemeronfolia habet Lsly .^
fed —
"'
I , caulsmparem
' '
---^^
.
^' ^*'"" " "

iflorem cêruJeum^femen fuperuacuum. ij^^ ,
radicem digitali crafsitudine dentibus pracipuam concifam in ace^
to^ decoSlamq,vttepidocolluantur. S* ipfa etiam radix mobiles
Jijlit Cauis ir exejis imprimitur . Et alibi, Foiia Ephemeri tuberi» .
*
bus afque tumortbus Hlinuntur.qua etiam dum difiuti poJfuntDio g\^^
fcorides veroin vinodecofta&impofitatumoribus Sc tubergulis
valere ait:GaIenus vero Ephemeron , non venenum quod etiam^
.
Colghicon appellant , fed alterum quod etiam Iris agreflis vocatufn

folia ^
caulem babet /Imiiia lilioi radicem longam , non rot^ndam%
velutColchicon.Efiautemdigiti maximi crafsitudine y adjlrin^'
gens ^
odorata , Ex quibus manifeftum fit , mixtam vim ac tem»
peramentum bahere , repellendi h" difcutiendi. Attejlanttir parti
cularia opera ; ISljim &
dentes dolentes radicenon inefficaciter coU
luuntury ^
tuberculorum eruptionibus in augumentoâc vigori^
busjolia commodafunt^ qu<e coquere oportet in,pino impQnere
, &
antequamfuppurantur. Ex hisigiturplantamdnobis propofitam Btymn.
rion fine ratione poflTe pro Ephemero non Icthali fupponi videtur,
atque forfan ita appellari cenfemus quia fingulis diebus flores apc-,
m, abimo incipiens ,atqueita etiamdeciderê incipiunt perfi-j
ciente
/
.
>
Oolumn^
!\
f 6*0 .1" Fabii \
cieiite fefruftu - Effigics iMatthiolocftex illisidca conccptis^'

V ftunquam re ipfa vifis , & fpuria^dicitur a Lobellio» ..h y
^ - 4 - .
Diojcoridisi Cap^^ XX XX XI. r "^
^tymon .
jf^ V I A tcr flores variare colorem fertur vel potius verterc> ,
T^sraW,quafi ô;.4tp,cIi<Sum fuit; & diffcrt a Polfo quod ca-

'Tfif
. w»N "-•.. ert folijs, & toto habitu,ct'W7?ôWw, ditftu,quodcft, rjK/zm^

/^f/(? . t)e hac planta Recentiores varia
commentati func , atquei
demum plantas longe diuerfas noftroiudicio facic & viribus pro
Tripolio depinxerunc: de quibus inferius. Quid autem nos de hac
planta referre poflumus , his co^nitum crit. Mult-e funt maritimx
planta; quas marinas , alias vero maritimas appellaremus,quarunj
i\\^ in are nofis Uttoribus oriutur ab alluuionc maris totoHyeme
pcffufx, &atque asftate etiam .^^ftus impctu tempeftatum, & litto-
âles & marinas appcllamusjalias vero locis iuxta marc editis, vt
in fcopulis in quibus non arena fed terra fupereft , atque non lam-
bendomarisaqua, vtmarenofisdepreffis, fed impetu ^ftus rc-
,\t ,ûP^5^^'fl"^xih'cndodiftradairroratas ^maritimas dicimus, ficut
.^f^r.ctiamillas , qux Coto illo aaflu maris afpcftu & aftlatu gaudent
Exemplumdemarinis&littoralilus , Soldanella ,Eruca Kachilc
î<3a Kai? plurcs fpecies , Pancrauum Portulaca marina, Peplis,
,
.\t ^'.i
Enngii^ni rotundo folio, & fimiles Dc maritimis , qu^ inarcno- .
^ .4. .fisproximismaria!iquandodegunt,&terrenis locis longinquis

fe vicinis vt Kali Coch;carum , Scylla , FeruIa,Conuoluulus laci-
,
niatus Tithymalus, paralius & alij , Rhamnns, Halimus, Absyn-

,
um
fimijes; qu^ aliquar.do triginta & amplius i marc miliaria diftant
fneridiei vcro expofita: , atque maris afflatui fubic<Sa: : inter quas
& hanc quia & in fcopulis iiixta mare vt Plinius rcfcrt, ac etiam vt
t
obfcruauimus totomeridionali traftu maritlmo c Neapcli Rcma

vfque, acetiamalijslocismeridionaibusmaris afflatui oppofi-
tis,atquccalidisoritur: ali^quidemrimas faxorum& Scopulo-
wm,vth^c,&Empftriim,ali2ever6intcrrenis& faxofis locis
îflccioribus Harcautcm faxofis humcntibus gaudct tam
.
iuxtama-
rc,vbi a;ftuofa ynda alluerc folet^ûam in illius affllatu , atque
noa
onri feptcmtrionalem plagam refpicientibus locis etia mari pro-
pinquis vt aji« maritim^r obferuauimus locis vcro auftralibus :
u^
etiam
Minus cogh.ffirp.&: rar. iî
\
^^^
£*^tA<4wr^>^ * ^
^
C^^' tz^7
1^2 iFmbii CoIumn^-iM
ctlani diflitis inuenimus cumalijs fiirilibus marrrimis natarai^nom
rnTnus ac fi iuxta mare orta eflet, fpecio{am.ânc rripoiium ri(
^ . . mimisnatalibu&»qu:4jafacier & viribusre^receirfeHKisn^^C^^
carnofis diuiditur odorata , guftu^feru^
racfix fibrrslorigis crailis j
^&»r''"*
* da>vtRecentiorum etiamteflimonioconfiat. Fblia Glalti c^leurje
virencia > latiora , in grxco textu corrupte legitur |t/pct ^ quoî ver-
.
burp. Marcellus Virgilius taquam ineptum rei|cit3& Plinij, relatio-

neTa.;(;wT€p!t repafuit ,'crafla vcruni latiora » interpretans • Nos au^-
tem Diorcoridis textum inemcndatum relinquimus-, StcfaliaekuccA;

Vercioms ^J^^* f-j/)^, vt fcilicet Glafti refpeftu fint> nifi crafsiara, ad
latitudinem rcfcracur (^forfam 'Ki.ATutipa, !egendum.)nonautem ad
carno/Itacem huius nam^. foU^ Glalto latiora» non. autemcra/fio'
\.
fa &mrnus ruccofa , denfiorecarnc, qnoetiam modQintellfgf po-

tert etiam verbuillud ^^x^rgptf., Huius folia ftatim cumcaule exeut
illiadhjjrentia Drabx, velGIaftimpdo^, latiora, maiora,atque
obtufidra femperin caule decrcfccntia,'per ambicum. denticuHs
:
cxi-guis afpera,Caules e medio adfummum alis diuifos habet pur-

-purafcentes firiatos plures ab viia radice frutfcantes dodranta- ,-
lesyip: fcopulis iuxta riare quibus allui vnda folet aftu,&Iocis ficci^
r ribus-, maiores vero in humidioribus ac terrenis locis afflatis.nQa

folum abradrcefrequenteshabetfiirculos,. fcd& ramulos mul-
tos<][iiibuspropagfnes i mediodiuiduntut^vt fruticofa fatis videa
citt%IniiIorucacuminc flGresprimucogcHi viricfibus calycibus hir
funx crafia, vifcofa obfitis producutur fnclufi,q no diuturnodein*
detemôrisprogrcflu^cumaperiuntur quihquepartrti funt^&co-
lore expurpuro cxruIeo,cadicantcs, deinde magis colore raturan*
turpurjpureavtvariarevideatur,acpol?rem6 claufi, &marcejcc-
tes pariiceo:atq. in cade plata ia alaru sumo code cacumine ijdcc^'
flores cadicates & magis rubetes vcl punicei,atque ad Ca:rulcii vcr
gentes videbis,ta deficientes quam tunc prim^ fc exercntes ipuni^
fccus color eft infloris tubulo oblogo-e calyce tatxioe exerti, inquo
deinde^rcmen oblongum tritici feire mapjiitudinc cortice vircfcca-
te tcnm,atquc Intuslibropurpuracierureocartriinficiente affrido»
quod deinde ficcatum ia nigru vertitur,mcdulh incus albu & ama-*
arwf^r. ra..£ft:^tis fine & Autumno florer.FoIia acri fapore radfx fer-
, fi^d
iiida,vtreceacioresproPyrcthriradicead dentium cruciatunui
muldeniim vfos efle affirraenc^ quarernon miousfacie > fed quali»
tate Diofi:oridis notismagis relpondere vidccur planta d nobis
propofita>qui ait, r^m%oyfyn<u gV ^ctfAâiM.oî9H rcW «V ivt^C^^ S^^
ôjm
\
,
Minuscogn.rtirp,&rar. r^j
TtipplMJn uriturm maritimts locisyquos aUuit marey&'recedit,Sed.

êqueinAridaîneque in mari:folia vero habetGlafto adjimdiayexui^
ta;parMMcra/siorayllAavcc]lus Virgilius vertit , craâ verum /4-
iioraJ^CauiemdodraniaJeminfummQdiuifum Huiusnarratur ..
jPai ter in digmutare<olorem,manequidemalbus , meridie purpu-

rfUSiVefperepuniceus.Radix aibaodoratafferuidaguftanti.EtVli' r^^
^ *^
tius,Tripo/ium in maritimis nafciiurfaxis.vbi allidit vnda^neque '
*
iw mari:ineque inficco;folio Ifatis craffiorexcaule palmo altojnmu

4rone diutfo.radtce albaôdoratacra/faycalidiguUus Etinferjus, .
ZiuHac berba eadgm videtur quibufdam qua Poliumide quafupra

dijximus. Atquc ibiyPalyfoIta mane candidaymeridie purpureayfo^ Ltb. ai.
leoccidenfecarulea afpsciuntur. Polium cum Tripolio confandens, ^.7.
Theophrafti verbainferens^quare inhacflorum mutationcminus
adhaj3;eodum.cenfemus>cum incertam habeamus hiftoriam, atque
non parum ctiam plantsei jiobis propoficse adaptatam,:fcd nec i
Diofeoridc affinnatam,cum ab alijs referri dicat,dequa dubitarc
videatur.Nos quidem potius flores manein OrientemSolem,mc-i.
ridiei Auftrum.vefpcre Occidefltcm reipiccre , & verti ceniemus;
quod etiam alijsplajcis eft commune.GaJenus vero, Tripoly radix y-^^^
gufiantiacris eftifacultate calidatertioabfcej/u. Rcceiitiores, vt ' ^
iobeljius refcrt j L^/?/^/>«;appeIla(repr2EceptoresNarbonenfes ,

:^tgue Rondeietiijm DentiI/ariam,^ropter feruidam vim Pjretbro _^
«qualem addcntium cruciatum placandum efficacem,qua vteba-
tur.Nec niinus Glafti modo&maiora foliahaberc alferit, atquc
ipanus volam plumbea macula inficere radiccm paruni detentam,
quod v«rum ciTe reperimus ; vnde aliquos Plinij Molybdenam pu-
t^re aflerit, fed PJijiiu? Molybdenam plumbi vitiumfiuemaculam
iUitam cximerc,non auteni inferre tradit. Nos autem practer has
vires »«quorum dorfisScIlx compreffionc vlceratis cfficacinimc
contufam & appofitara medeiriteftatos effe plerjosqiie dicimus
€gî inproprijs equis experti^nec V;cmicsoriri>&:quamprimum-t
cxiccari vulcusatqu^cicîtrizari afTerucrunt: atque vul^dCapri-
nel/am denominant . Addunt ali; demorfis a Lupo ûadrupcdum
pullis mederi contufam hcrbam & impofitam,Non videtur Tripo-
'
lûmAfteris Ipecies illa paluftris conizoides, Amdli /pecics potius

X a palu-
/
1(3 4
- r
a hii mn^ {
paluTlris appellanda } Necminus Valerianaperegrina illaOcimi

folio,purpureo vel candido flore, cuiiis effigies forran in codice
iU
lo manufado , ex cuius fimilitudine Tripolium Vakrianam
illam
ccnfuei-unt,magis plantx huic quadrarct ; ac ctiam fapore
& cffe-
ftu;cum Valerianarum illa inefficaciffima fi^Vires huic Diofcori-
des.Hacpotain vwo duarum drachmarumpondereper aluum^
aquam ducit.jtetyq.vrinam. Secatur etiam in aaxiliariacontra^
venena medicam^ta,a/exipharmacaappe/ata. Hinius addit^Datur
hepattns tnfarre ccMaQ^xltms vero.Trfpo/^ radixpufianti
acris
r-
efl facu/tate ca/ida tertio ahjctjfu. Quantum hicdecipiatur
,
Qua-
tramuiis ille Matthioli,enumerans errata, qui Diofcoridis
Lepidiii
l
Qy
iapcre HancSerapio eandcm hifloriamTurbitabipfoappellato
"
.
adicribit cx Dicfcoride exccrptam. .
Lmutus Alexavdrina ^ Clamedafhna, Cap. LII.

^ .7
D
. -
« P^^H^n^'^?"""^^
diuerntatcm
^'^^'^^^
teflantcs , in prima;
L/ hums hiftonipartcPhytobafanos infcripta ,pra;teritis an-
I
JS,in ea efic nos opmione,ediximus

Non enim ab Vrbe difc
.
,_ ""^"^'fcrnontesIufiTaueramus,vtniicn6paucos;necabAuao--
nbus fide dignionbus planta delineatam videramus.
Non ev7im i
Lobelho depifta luit , & qut i Matthiolo fecundo
loco addita vi-l
fittr cum fidarum numero ab
, ipfo fspe propofitarum vt primuff ,
videretur , rcijciendam cenfueramus , binis
enim folijs hcrcntibus.
depinxit, Pnmam vero , quam viuam adhuc
non habuitnus, cx «-
nere PoIigonati,ad Id jam radicem
adaptabamus , &fi Bislinguam-
in Editione candcm cife propofnimus
Nuncautem non fineâni-=
.
^r^riph mi nofin gratulatione plantam viuam abfque ligulis

Rufci effieic
U^. admodum maiorc , Hippogloffo latiorc , flores &
fruftus ex medijs
fo i;s Rufci modo proferentcm Romar
confpcximus in Vaticano
cultam , vcnorcmq, Alexandrinam Laurum
, & Chamsdaphnca
referre cenfuimas . Cuuis cffigies
adeo^ft fimiHsprimo afpeftu
vteadcm cum hippogloflb quifque cenferct
, latiora folia , nec
nifi
\
hgulam, fed fohculi rudimentum in
mcdiofolio vt in Rufco habe-.
Jism longarcaispcrfoUa,fcddiuaricatis,vc
in noftra pidur»
C
Miinusco rp.Strar.
i^& p k
â»
.?i.
.>
*•«?> 5
t- l'^ju% ' <>

4.,C1^
^
1 66 ^^^ Fabii Corumnar ^ ^
in qua & Hippoglofsu depinximus.y t ob oculos exjypfita dmcrfitat

facilius d^*Iucefcat \ Huius defcriptio & effigies tam Lauro AJexan-
drin:e>qu4m Chamxdapli«X:Couenitifacie, & vjrxbusi ex defcrip-
tioneihprima noftr^ hiftoria: parte coniprobari videtur, quam
videbjSjnon enim hicbreuitatiscau/arepeterevoluimus. Hoc au-
tem omittere noJuimus , non oDuare.quoci aui dicunt diuc fis ca
pitibu^defcripta^Veneplantas , naitirefpondemus :trafcriptorcm_^
ab aliotranrcriptorctranfcripfirte, nec vllanocaturintcr illas fa-
cici vel virium differcncia , atque amph"us nomina.iynonima cfle^
cxeifdem^.uftdribuscolHgitur; quarecardem efle Jternm doncC
aliam pJantam inuenerimus afleremus, In his uulla de hgula mcn-
tiofit, fedtantum vtRufcimodohabeantin medio folio fruftum
ilc Diofcofi^des; in Rufcoy^f^^^Vrffi^^VAojîV^gb-djJVTS^^srirTctXaiÎn lauro
AIexandrina^rtfxoVcrfeV.//£*-3/ofoHjsintelh'ge,^^^9pcVJn ChamsEdaphnc
Rufco &LauroAlcx.d Theophrafto aritc
t«f ^vV.o^s^s^-^fify^^^^^^-Sic de
-«Hdum fiiit 5 vt i-Tt^-jyhoKap^ fit , qus omnia idem fjgnificare peri-
tus.quilibet cognofcet .lccirco plantam nuncabfque ligulis reiefta
prima opinione nosprofôfuimnji , nos iprosrcorrigentes , & vti-
,
uam vfque dumgeniimasiuucnerfmusln alijscfiainjios corrigerc

poffimus, quodTltefficiamuspcrquirimus Spontebrtam non vi- .
dinms Simifis nlanra in iu Vetuftiffimo HcrbarioS. loannis Car-

\
^ bonarix Neapofi depingitur. ^ '

.
(V-
Mippbghfium Diofiaridis & Laurc
h0fM£,
EA 1>I PEM ctiam prseteritisiannis cUc putabamus Jbippoglof^
funi &Lauro taxamquam Jios inCampoclarenfium val-
Plinij
Je copiofam inuenimus magna ligula vt dcpinximus flonbus &
fruftu onuftam Autumno habentem maturos rubcntcs \'etuftos »
,
Sc vircntes nouos immaturos , bis enimfloret , Vere etiam , locis

vmbrofishumientibus frigidis^poft noftri Phytobafani cditionis
annura ,in mQritl^radipc con;ra locum didum I/Co//e dt meô^
Nunc autem non nifidiuerfas efle ab antediiftis Alexandrina Lau-
ro & Chamxdaph-ne ccnfemusjationibusinprima hiftcriapropo
fitis , quasibividebjs diiferuntq. int-erillas, nam hi/ce ligular
;
funt in medio foJio excreêntes magnx, neruis pcrlongum ta m

in folijs quim ligulisdefisprominetibus magis & decurrentibus:
quibus nonita leuia, nec Ipkndencia vidcntur vt in fupradificis, &
angu-
^
'
Miniis co^n.nini.S^rar Tt6y

angu/llorc cffigfe » &: oblonglore foliorum forma colorcq. nigrio-
>
re Virgisradrce & turionibus &qualitateminime5auc vix magis
:
vel minus intcr fe difFerufat-Aliam deinde Rome Tpeciem ligulaca

cukam vidimus^paruis admodum ligulisjdilutiore foliornm colore
reliquis fimilibus NeapoIivhlgatiifima;>vtnemini noh fitnot^:
,
^ M.
at magnaillalfgula ranor,""'necniii in Sylueftribus Gampoclarea-
fium obreruauimus iponte ortam & copiofam* \ > . .
."^
*De Cynoglofih Plin^^ Cap. LII.

ISI
d Plihio priuata Lapparum nota, &caulis produdip
cradita in Cynoglofla t^zt , fiaud quideni ex Diofcoridis no- jtr^.
fi
»f
tis hucufquecDgnitamCynogloflamaliquis haberct: fiquidem miil f.fi*
txfant-cxhocgenere PUntr in t£?rram Hyeme expanfo: , acquo
<ttiam jiflatc, qufanoncfum bene adultas caiilecarentes, & nonnxf
firequenct^ vditeiciaannoiemenproferentes^jQuod non^^nifi di-
iigenti obferuatori, qat |ioc fcire veiit, &: ad plantara quatuor aa-
ni temporibus-redeutiti hotum erit . Nec putandum nobis videtur,
<pia i liioiGoride fiaccaufe Cyaoglofla defcribituc ,-iccirco. nunt-
âmcaiJl-em proferrepoflecumjôc filentio inuolucum.reli<5uCr
rit,atque caule carenci pIancx,fioris etiam atquc feminis facuicat
temadderefoIeat,vtiaFiIicc, Adianto, &fimilibus»Nec vnquam
-
vifa eft plarrta, qu^ floris vel iemihis fudimcnta faltem non profc-
rat , nifi vereexiderc aotum habeas-, & fatearis,Nuncautem non
Diofcorfdis , fcdPltAi)JCyh6gIoflam, ciufdcm-auftoritate, notisqi
^ eodem reliaiaadliafenrts proponcmusi.iQui de pjantis lingui^^''»
-folioiimitantibu$loqHens>air/ijz>2j/iar &. Cinoglojfos^ canwd$
T
^mitanf Jinûastapiarysoperihusgratifsimaîunt quatres fbyr^
'/trrJiTninis tmittatyeiusradicem potam ex quaad Tcrtidnas prodef-
fe^ qua quatuor adqtiartanas . Eft ^
atiajimilss ei, quaferat la*
pas minutas.Eiusradix poia.ex a^tea Ranis &
Serpentibus aduer-*
^""'^
,
f b
y2r/«r .Harum fex obferuauimus fpecies,quarum aliar maiores,alia:

niedix,ali;e mrnore&.Harum vero alia: Montana? , alix campcftres
tantiun , ali« amphibiacDe quibus rtunc feparatim dicemus,& pri-
mo de CynoglolCi maxima montana frigidarunx regionum .
te « m- — S
h *
Cyffo-
/
»
1^8 rabii Columnx

CynogJoJfa montana maxtmafrsgidJ%jgiQ\
CaP
i
L*
i-\--
.M -Mpv ^f^
ÂV** tei-
-X#rt»/. TN frigidistantumregfonibuSjApenninis montibus cxcel/Tsi

Defcrtfup X acque humentibus fponte ortanrobferuauimus Campoclarcnfia
MateJioySc ^quicolorumii j/cmo appellato^quam maximam atquc
montanam appellamus.Qux radice nititur pedali & ampliore^craf
fa fefquipollicem , foris mgricantem, intus vero panim candican-
tem.Folia emittit longa,pedem fuperantia ,]ata palmam, Plan-
«taginis latifolias f6rma>anguftiora ver6,& \tn\s obliquis diftiiida,
. : ; '.. - & periolo craffo atque rubente hxrcntia , hirfuta , ex albo vireri-
tia, atquein terram ^
taftu mollfi, quar Gc ad veris vfquefinem iacent. Maio vcro cau^r

lem c medio profert bipedalem , crailiim ftriatum, cauum , hirfu*
tum Ianuginofum>rubentem, vndique denCs,redis anguftio-
iolijs
libus , femper decrefcentibusad flores-vfque circundatum : atque
ita vt nihil caulis appareat.FoJiorum vero petiolorum neruus per
folia redus difcurrens rubefcit \xi omnibus Infummo vero & ixt^
.
terfoliorum cacumina flores apparenrobJongum &craflrum velu-

ti roJum; aut capitulum confofmantcsrotunGum>vndiquc circurn
difpofiti , denfi deorfum tendentes , radijs foliorum intcrmedijs
quce alarum (cum expanfi funt flores ) initia crunt ; Quibus ra-
,
.'
dijs,cIauamquisrepratfenraridicerepo{fet,fic rotundum & ob-»
^
longum caput alternatim circuridantibus • Florcs vero Cnguli ca-
\
lycem habcntquinquc partitum vt in Bugloflb , hirfutum , ipfivc-
ro oblongi, caui , in purpura rubentes parum odori,in quinquc ro^
tundas oras redafque diuifi funt. > nec amplius fe dehifccntes>qu©*
rum pars intcrior calyce occultata, ariguftiorcfti^ oblonga* fatis
l
atque albicans , intra quam fcminum rudmenta infunt quadripar-
tita >Iongum apicem in medio habentia quinque ftaminibus lu-
,
teis concomitantibus,& ex flore fe exerentibus.Quare Plant^ hu-
hulus caput glo!>ofum, verficolorem atquc vtnuftum efficiunt : vx^
ridi namgue cblore floruni calyces,flores ipfi purpurorubcnte,fta-p
mina veri6Juteo,ax:que folzaIa.dntermedia neruorubentedepida-i
vmbra , fuoque colore exoVnant. -iftatepaulatimdehifcit , caulc
leproducentcflorumglobofumcaput, alarumq.diuifiones reci-
/
piens , diuerfam acquirit effigiem denique perficiente fe planta-j
:
i^ bi-achia alasq, diuiditur quatuor aut quinque, parum diflantem

ortum
»
Minus cogn^diTp .& raK

ortum cfucens'altcra abalijs ali$,vt abeodem fere principio prp-
duAx cenfcanturJn diuerfa tendunc veluti quinqucfurcatse fi quin
que y vt folent y crunt ; vel plurcs ctiam , pcdales> hirfutar inqni-
:
biis iuxta imum frucûm, foliolum ynicum fingulis tantum confpi-

citur, cx cuiusfinuproducitur (Atqucin hoc i cxtcris differt
.
etiaOFrudlus vero &fialternatim oriantur, per alas difpofiti vno

verfufa?piusinueniUntur,floribu5ab imo marcefcentibus fucce-
dentes , cacumme illos paulatim proferente , ita vt diutius durent»
Fruftus petiolis tenuibiis digitali longitudine quinquefoliata ba*
fir^habcntibus, infunt ; quadripartiti , deprefll , ouali figura. •
cchinati,fimulcohxrcntcs cruciatim, quorum pars intcriordecuf-
fatim hxrens in acutum definip Serpcntis & Vipcriao maxime ca-
îî iimilcs, aîi;em longum ex eoinim ccptro , & veliiti ex imo orc
omnium lingux iil vnum collcftê fimul cxererentur Quampbrcm.
non infcite quis ad Echij genus referri pofie fimiles planta? diccrc-»
pofretobfrudumcffigiem ,quamquamfolia non a/pcra ncc pun-
gcntia , fcd moHi^ ncc alati? caulibus videatur. Pars fruduum fu^
periorplanaaculciscramoribus, minufq.denfis, 5c limbocircum-
.fcpca paruni excrefcente cft vallata, vt aquam contincre pofiet:
îars vero inferior rotundior , tota hiipida dcnfioribus aculeis
'
lappaceis, vcftibus hxrentibusficcatis, pn^ter eam qus petiolQ

hKretinfidens , qux leuis efl dccerpta . Eruftus viridcs primum ,
4cinde ruftcfcentes cum perfcfti , medulla intus libro ex viridi nL
gricante obdufta , ipfa vcro alba plana , per latitudinem fe difc-
cante fapore amare/ccnte ficuti folia Augufio perficitur,deindc^ Sapor.
.
regerminat. Omnium maiora huic fcmina funt , latioreq. vmbili>- Temfux^

co ac planiorc , fimilia alterius incanx anguftifolix , montanff,a£
ctiam globofo capite Cynogloffa: rubcnre fiorc de qua infra. Nunc
autefn dc Vulgata Cynogloffa maiore , quam amphybiam appella- csne^hf^
irius , cumtam inoiontibus , quamplanis , & fccus vias tam Ciili- yulânf.
darum quJm frigidarum rcgionum oriatiir qux mollibus cxit fo.^
;
lijs , /criceo taflu magifq. candicantibus , vel glaucis potius , tri*r ^
busyncijs latis, qui in terraconucxapartim , velerefta ctiam

confpiciuntur, Plantaginca fcd angufl:iorc forma & minora duplo:
CJEtcris vcro maioragraui odore ; cx radicc non magna nigrb cpr-
tfice fub quorubefcerc aliquanô Februario mcnfe obfcruauimus.,
fapore Bugloffiprodeuntia. Caulcm Xflate profcrtpcdalem hirfu-

tum tcnuem admodum repcftu fupcrioris,rotundum,abfquc ftrijs
albicantcm,foli|sabfqttcpctions ha^rcntibus vcftitum, obtuftori-
y hm
»
9 ^'
170 Fabii Cdlumn^

Minus cogniftirp' 8a-ar. 171
y
L
/^
^1>U5 , magtsq. vci itno latis Glaili modo, alis niiilds ab imo fere cff--
uifum In fummo flores Scorpioidis-4 autEcliij :raodo iacurui.;S^

•
conuohiti infuhtLex albit5 cxrulci. qwinquepaj-titiJ^liiai fere , noft^

caui", 'venis purpur6ci'rulcis'depidi ftcllulas effigiantes rotundif
radi;s,breui admodum tubulaj'nfidentes ^'fcx^fcaryc^ quinqueparti-
. .toêtiam,vt in congcneribuS hirfutOjvrj^co verfu dilpofitos frudui
quaternos jcchinatosjlappaceosjminoresjrotundiores, apice bre^
xuiore intcrmcdio etiam relinquences ;.per ordinem dif]")ofitos iaj
*
oWiquis & rc(9:is aU^ tenuibpsjongis, p^dalibus , caule aliquAndo
'
tnaioribus,vt facilepcrordincrnplantx fata^ topiario vfuceciant,
ac ne(9:i pofilrjramulis interTe implicatis . Huius frudus non de*
prefu yel vmbilicatizRiperiore pdrte, fed rotundiorcs funt , itqusJ
*
-
calyeum follola ]atibra,obtufiordq. C^^ri^y Ad A^tumnum yfqu^
.yircntem -iquicolisobferuauinius circa Villarumvias,atqtflc'ite*
-
rum^noua fobole virere incipientem. totoq. annoautcumcaulc^
vcl iUo carente innenitur,ficuti Incana> & Apula argentea dc qui^
r
bus paulatim agemus# .f
^ -^ i
^ '^ 'f,ymgloJsa weSa. argentea J^pulaeampeBrtsCalidarum . j^>
%.v ^ .regtQnumJ LVi^ ^ ^r ^'^
C minora vulgari,& angu{liora,incana lanugine &

H'Y I folia
fericeo taftu , argcnteo fcre nitore,vt Argentea vulgo dida
planta,, quare ad diiferentiam , mediam & argenteam appellaui-f
musx Hyeme Cirinql^germinat, fe.dtperq< virft e radice BugloiTi
, modo fufca minore Fojijs multis pluribus qu'5m' in Pidura iri qui
,
Tefecia funt , elatis Ioi}gis,femipedaIibus, digitali latitudinclanu-

ginc denfa minuta argcnteo colore-, fplendente obfitis , carnofis,
mollibusjgraui odore. Caules edit plures peda'c"s rotundos fubru-
bcntcs,a bcfccntes,hirfutos,aIisin fummodiuifos,interquaruni_j
iinibusflores oblogi pctiolisinfuntfingulares atqueprimum emir
. cantcsjfed in fummo per alas conceruati ex foliorum firiibus, 8c &
^ incurui Echij modo atque Bug]offi3& Vulgaris Cynoglofla; , deor-
^ fum fpeclantes calycibus concIufi,quorum imi particulatim flore-

re incipiunt, atque ex bafi quinquefoliata prodeuntMai tio obloh
gi^cauijCerinth^^yel maximac Cynoglofia: modo, vnciali ferc lon-
gitudine longum habcntes tubulum candicantem vt inpiiSura in
quinquc partes diuifum os habentes cx albo purpurafcetcsjcarnco
......
"icrc
Minus 'cogh.Ciirp . Si târ . •!;?? .
fcrerolprefuaiicrubente , intus nigraftamina, ocdudcnt;ps':
3j;
perfedi dicidunt in calyce .quinquefoliato ivt in VufgiriTcmina^'
remanentisppacea crafjtoribus apuleis arm.-fta^quaterna fed pa,"
,
fuminfuperiorcpartecaua, nonautem limbo diftinfto vtnbili- '
cata vc in maxima & fequcnti : Iquaj-ficca

percinaciter vcflibus hx-
ê;it ,vt congenerum . Folia guftu ficco ob humoris
forfan paucita- s^p.r
tcm , aniarum os rehnquentia in fine , Aprili menfe fcmina pcrfi- Tlmfuf.
ciuntur. Infabulofisoritur locis Cirinolê Apulix calidx
rcgio- ^*»^*^»
nis , nec alibi in frigidioribus locis obferuauimus oriri
. DitFert i
X/ûlgari floribus huic fuauerubentibus , longo tubulo,

illi cg:ru]eis
breuiffimo ; femine huiccraiTiore fupernecauo pariim
craflioribul
aculeis ; illi minore, rotundiorc dorfo, nec comprefTo. ' -
pe Cynoghjf.% media montana ineana angufiifoL altera flore gk^

jrigidar. regionum . Ca^. LV J. V
—
k
I
ONTIVM cxcclforum indigena harc & frig'idorum,vt JEqni

cblorum in quibus primo inuenimus Maio florentcm, fed & rempms.
toto anno virecprieterbrumam , regerminantefobolc cx radice^ nejnipi^
lpererfhipedali,pollicaricrafsitienudafolida,craflro cortice ni-
^grefcentc , neruo intus lignofo ingrata fapore . Folia cum jgermi-
hat exigua funt Olex anguftiora,&: acutiora,ac Vcris fine & .^fta-
tefemipedalia, 8:maiora, digitalilatitudinein mcdio,nam vtrin-
quc acuminata funt; refta, carnofa, lanofa incana admodum,mol-
liapctiolo &neruorubenteperlongum difcurrcnte. Caulis Ma-
ioproducitur foHjs vndequaque vcftitus dcnfis hirfutioribus , in
imo I"atis,in ;>cutum dcfinentibus laccse modo,vt nihil flipitis con-
rpicij-joflit, femipedalis, infummo globulum fiue fph^ram habens,
rotundam mali magnitudineincanam ,foliolispufillis lanofisad*
irodum & floribus rubcntibus, cauis denfis, fauorum ccllulas ex-
»
primentibus,rubente Cinnabaris colorc , vndique elaboratam,

oculis admodum gratam , atque raro afpcfiu. Florcs finguli caly*
cem habent vt congeneres , fed lanofiorcm , ipfi vero latiores func
alijs atque maiorcs , magis apertos , nec admodum catos , longo
tubulo etiam , {z6, Maximae minore infidcntcs ', ac intus flellulam
nigriore colore vt vulgaris habentes qui caule fe producente lu-
:
nio in diuerfa iuxta alarum rationes tcndunt, atquedifponuntur>

AIcE vcro tres,autquinqueinucniuntur fa^pius, in pcdalis caulij
fiimmOjCx codem principio initium duccntes, fcmipcdalesi in qui-
bus
:f
17 Ar ,1 Fatii Colunrfn^
r J
Z'
>
r
Uiinuscogn .&r^r. i7f
«*f
Ov-
^$^^^0 >£^g<€^ S^ ^€.^ ^S^€>>£^2<,>S»

^S»
XWV
^^'
c v</"^tl</-*^ Âpi^^jr^X^/O. ,iu%«.A
/
/ . 2. (
•
»
r«
^
1 ,
«
\y6 **F ^
^ ^ \
:?!
Jongis alternatim non vnico verfu difpofiti , calycibus anguftiFo*

iijs.Fruaus vero minorcs funt Maximse , rotundioresq. vmbilicum
admodum paruum habcntes > minusq. hirfutam planiciem intef-*
nam, leuior^mq. omnibijs:atque limbus non injaterum extremo,
ied fupra conuexam paitem pofitus meduj*
eft:in rcliquo fimiles :
fa amarefcente > intus eadem forma lunio perficitur . Radix in-

.
giraro cft faporc ,in fummo pilofa , villis depcrditorum fofiorum :

iterum gcrminat poft fruftum , & cum fruftu Foh'a parum ama- .
S^f6r. ra ac adftringentia ^quicolorum niontibus, Corniho , difto 3(

.
^^^ fimilibus alitudine, locis nudis faxofis fine arboribus.
De Cfnoglofsa media aJtera virentefoHOi ruhroflore^montana

jrlgidarumregionum* Cap: LV 1 .
±
. ~ i •
.
^ . .
t.$eut. TT.£ C autcm in ^quicolorum vdis, atquc vmbrofis montibus

Tempuf. Xrl-^ftatc inucnitur & mediam i magnicudine appellauimus
,.
Vefcripth ûia parum ab alijs diftat,& li ima parum breuiora videantur.To-
ta virens, nec albcfcens eft e radice tenui longa nigrefccnte , craC-

fo corticc Bugloffi,neruo etiam inrus albo lighofiore amaro fapb-
reparum,foIiapaucabreuiaprimiim,in terra magis conucxa,
digitali latitudine hirfuta,moIlia» virenre colore exeunt;qu3E pau-
latim circa caulis initium crefcunt augufto petiolo haerentia ; qui
cum adokuic, latiorafiunt & petiolo cxuuntur, brcuioraq. cffici*
unturobtufiorc cacuminecaeteris . Caulis vero rotundus folidus
hirfutus fefquipedalis antequam in alas fiadatur in fummo:in-
quarum centro vnicus prior flos cmicat IpngcTpetiolo haercns,quc
ambiuntqninque,fex,aut feptem dXx incurux,floribus obfcurerii-
bcnte colorc , effigic & pofitu Vulgari Cynoglofl'^ non difparibus «
maioribus vero ferc duplolatioribus^- tubulo etia nimis cxiguo
Quibus dccidereincipientibus fcmipcdalcs fiunt al^Cjautpaulo lon
giores , corumq. fruftibus fc perficentibus , exinferioribus folio-
rumfinibusalixalajfingulicexoriuntur, ita vt fruticofior cuadat
/ planta , inquc alias alas prjEtcr fummas fimul vt in alijs prodeun-
»
tes , diuidaturp Huius fruftus bafim habcnt quinqucpartitam , vt

inalijs,fedacutiorecacumine, &anguftiore diuifura, atque ex
finibus folioloru per alas alternatim difpofiti excunt , quo differt
^ carteris , ied vnico vcrfu tendentcs , minutioribus aculeis arma-
ti , minorcs > vmbylicatietiam , fed aon tim eiato limbo , mediil-
U8c
Minus<-9gri,ffirp.^ra/. r^
<Iulla & reliqujs non dilferentibus a cxtcris • Tota planta ciun efl:
perfe<fta tripedalem'altitudinem fere a;quat ,1ongior vulgari , tc-

:iorc caule &alis.-^flate f erficitur. Sapor foirorum ficutiradicis
saur,
itmarercens nobis vifus fuirtuncguftantibus*
'
— - ^
CynoÎofsa altera m^dia fruilu i i^7^\tihufiue>ssyvi(:iti^.

*
N
,H
ranor,nec a nobis alibj ^^^

qu:?ni
reperta, nifi in Valuenfium Anxicrfaôppidimontibus , eo->
tuniq. radicibus , in VaHe êr quam flumen defccnditruens fupra
^dicuiam D. Nicolaididath faxofis locis mendiei auerfis * Radi-
cem habet tenuci?! fibris diuiiaaijlighoram puHo cclore, iuxt^ lâ-
diciscaputmagiSjpluresaliquandoexorcusproferentem •Folia_,
Vulgaris Cynoglolljemulto mmora , ad fuperioreni flore rubentc
acccdcntia,cand{dtoraj& fcre incana,molliavhirruci9 albic5tc'ob-
<iuda & niagis Tnfuperna parjt;c ,mcllitie vero fo!ia Cynqglofli
globofcfimilia - Caulempedafem&refqujpedalemadfummum^
hirfutum lignofumjfplfdum rotunduriijfolijsalternatioa veftituni,
vt in fuperiore planca, lata bafi abfquc petibl^ hsercntibus : in ca-
<umine vero in tres diuiditurrauliscontrario nutu cernuus ob
ilorum & fruftuum pofitum acque naturam; aliquando vcro circa
fumma folia alias alas alinicnti copiaprofert Flores cdit paruos .
fupradiftis minoresadmodum ,colore fuaucrubente , fanguinels

lineis varicgatos ,centrum fiuevmbilicumiiilari rubentecolore-»
infeaum habentes,Trua:usprofercquaternos,magnitudine «ffigic
& modo vc in Maiore diximus Cynogloffa i nobis propofica ym-
bilicatos c:.uos latiore ymbilicoêlatioreq- Jimbo circiufcpiente,
ncc obtufo^vt inali;s,(ed tenujdrt,Lucerriarum effigiem imitantc
K&mtnif
'<juare-non minus xotu^wJ/k, fruftu tjudm AyxwcT/wf ab cffigic appella- ^^^^^^
xi debet . Apicem medium finûlis fructibus & quinquefoliatam^^^^^^
bafim conêncrum ritu habet.Scmen vero non deprefrum,planum, T^wf«/,
Ycd piriforme , parum comprcfTum contin?t fapore amarica nto .
Iâiomcnê floridacacumineinueniturâtque fruduprc^naiis,
wEflatc perficitur &depcrditur •
.-«* r^
n-
Z Dt
"
-*
™ ^HA a^B4 «'^H
*C.^«©*5^f£®#?S® *B-
QjnadlodcL dier4. nteMx jruttU
*.':. .fc
i-^f^
,\»**'-^^
^S^!^)^^®®^^^©^^'^^)^®^^^^©!»
^^^^ ^^^
:
^ 'Qpî^ ^'^'^
C 'yvv^ ^-{4»^^. <Jk*^v* C^. ^\ s^
^K^^>^-^^\
5|^* ift^*A-'
/^^. ^ fii /L
/
Minus gaffirp,&fjr.
i
-.
j;
i^r â
6w- ^ ^ - t\<r>
»4 0'
\ "fr
i8o .'Fabii "Golumn^

V*
lofsA mlnore montana fi r-r^ '^
^... ^,.UA-%>:, ...1:

- Cap. Li-A
-
t^ f^«r«.
noi-em rpecIemeffeifedalfceraiTiPlinijiudicandam iatis indicio
i-'^. J y- '
-.: j
Qui de Cynogloflk foqu'ens ait, £y? d^ ali^fimilu eu qu*
'
f.8.
jeratl
bet ia
âuimus.Cuius
'
eft> 5£ fibrofa^lienofa duracraffo. &rtiqe rtjigrQq- expurpureo tor-
-
uRtoCreecntenpoft/ reminc turgefce-
;
te vetuftatVco!?
fibrx Gbh'gu^,toagj^ tcnues pano colore Iignofîdul-
tem; reliûar
ci fapore.fenta cftbipedahsadûmmumangulofotenuiq. caulc,
vd.Lithofpermfmaioris vi-
-
hirfuto foliofo , oblongis Ole^ folijs,
mollibus hirfutie afpcra alba& longa obfitis alterna-

rentibus ^ , ,
tim dense fcmidigitali fpatio hxrentibus cauli ; intcr cuius & fo-
liorum finus aiiagermina folicrrum excuntparua. In fummo verp

caulis m
tres>vcfquinquc diuidihir alas'/emper obIiquus,& peda.r
Ic^ tenues.trifidas aut bifidas /fubfuht ctiam alix dcinde& al;r cx

finibuspaulatim excrA&entes, fuperioribus fe
vproximis foliorum
perficientibus,qux fplijs; tcnuibus iriultufalrtque hirfutis veftiun-
turâlternatim inis& florum 'fiue fruduum petiolis pcrvirgas

vtrinque difpofitis, atque Scprpvoidis, ra.odoigcuruis cacuminc
^/cmpcrflorcrcentc. Flores pufilli funt admorfum vtminores iint
muris Scorpioidis ;diCt^:ôbcllio quae

plantxfloribtis Auricula: ,
^liobis Echiumminimum %êl Buglofiumpotius, -flcuti ^ Gafparo

Doaiffinio vifum Cocrulco fM(rt,coIore afpa^np,,
Bauhino viro fuit.
breui tubulo,orequinqtieparttti,ftel]ulam intuSlutcam contincn-

tes,quibus decidcntibus fruftus fuccedunt exbafiminimaquin-
qucfoliata lappaceijlongjs atque tcnuibuâculeis armati, obion-
gt pyramidalcs, apice mîo illi^cSfCfk^îiiiiuatuorpartcs fe di*
uidcntes,quatuBrqêmina diffingu^&te^.^Îonga oualia anûfia

,ynibilicaci pûi^^ pcr longum ea
figura trigoni,in dorll^caui.
.dem forma,virentcs primum mollioresq. deinde ficcati ruffefcen-
tes,atque afperi. A fummo cautis florere incipit, deindc per foUo-
Tempur paulatim excrefcentcs,vt diutius Jtuî-
rum finus alx pro:Iucuntur
•
te& Autumno durctfempernouasprofcrcnsobiiquasalas, & la

« 1 1 4 k>
f illi»
^
, *
MinuscognTftirp.S^rar. i8i
Inuenitur & vetuftior,maxima radice, crafla fibrofa»,
illis flores,
pluribusqiab radice caulibus , vtrotunda fit coma • Saporc folia Sa^^r^
fijnt amaro Cynogloflk maxim^ fimilib.Differt abalijs prxterfru
dus figuram,ali;fque notis hac etiam, quod in alis vtrinqueobferr
uatur,aut foliola , autfruauumpetioli alternatim adinuicem di*-
fponuntur, quod in aHjs non inuenitur . .^quicolorum montibus
'
frequens, atque prope & fubtus Caftrum Podium Poponifcum ap-
peIlatum,locis faxofis humentibus . Hanc quidam Hcliotropium^j ^«^^-
putarunt , qui c;Eruleis floribus curuis ramulis eflct,foIijs tamenj.
ocimo diflimilibus,. .V .1
I'
Borrago minor fyluejirh iutp nn^tfrovt^ . Cap. LX^
V SVALIS Boragiiiis penuria Ciriholani Pharmacop-ei hac ^/«r.

planta vti dixerunt,qua; fucco fapore &
odore ita vulgarem Homen.
Boraginem reiert , vt non fit dubium ex illo generc efie . In mar-
ginibus&fepibusSeptentriorii oppofitis,vel Orientalibus, Solis
nieridie vmbrofisiatquc humentibus parum. Hyeme exitc radicc ^^v- .
admodumtenui flamcante,folijs primum paucis admodum paruis

dblongisjdtquecaule creicentc fimul,& ip/agrandiora fiuntfimula
icmipedali longitudine , duas vncias lata , hirfuta parum atque^
aJfperiufcuIa,fed tenera multilm. Caulis teniii? eft longus bipedali^
& maior ( vbidenfiores oriuntur plantcC , fibi ipfis vel vicinis in-
cumbentes atquc aculeis aduncis hxrentcs ) angulis quinque di-
.
ftinftus , tenuibus ipiaisaduncis deorfiim ipeftantibus armatus ;

yeluti hamis,Gauus, fuccofus: in fummo paucis alis diuifns tribus'
aut quatuoriinquibusfoliolahxret, non alternatim vt in caule,
fed bina furrcda,aIiquando vero in imo alarum fingula, inter qua?
bini flores parui admodum carrulci,vt vixpercipiantur,fimiles ef*
figie Bugloflb vulgari & ctiam colore, vel minimae CynogloiT^ Pli-
nij X nobis dcpiftx parcs.Martio menfe emjcantes,e tenuibus pe-
tiolis &calycibus prodeuntes , iâtim deciduirquibusfrudus fuc-
cedunt lati, coniprcfll foliacci Atriplici fimilcs,e petiolis tuncin-
curuis,deorfum fpedantibus.Atriplicis folijs fiue Anferis auis pc-
dum modo quihquepartiti vndehomen xx^-sxfymT^f , fcmlnaqua-Jirm/;?//
tuor intus compreflalxuia nigra,Echij fapore,fibi ipfis fuperpofi-^'™-/^
''^^
ta concludentes.ita vt folliculi videantur,bina illa foliola fibi ipfis
hitrentia , qusecalycesfloris antea erant,nonauten>conlunfta vt
itk vcris folIiculisÂprili menfepcrficitur> & Maio x4m ficcata in-*T<?^^>-
i '
'
totum
)
kk
182 *
Fabii Golumna^
totum deperditur plantai annalis efl: Hancnefcioquomodo pr6
.
Germanico Alyflb depingant Pena &LobelHus verticillatosq flo^

•res tribu^nt,& folia rubia: magniruciine,cum adniodum fint maio*-
Ta'& latiora Nullam quidem Alyffi nec facieni foUiculoriim ncc
.
foUolorum habet , non enim duplex eft , quod diuifum , integrum

Ctiam non remaneat^nec huius plantae fruaus,f611iculi,fedpotius
calycesjvel vtriculi funt ore aperti.&fi occludantur compreffionc.#
alij eandem idêam profequentes pro Aparine depinxerunc', quan-
'
tum a veritate,ijdem iudicent.Hanc ctiam in itquicolorum mon-

i,0iMl tibus Ra/cino in quodam diruto Caftro prope antiquam turrini
inueniflememfnimus. Elixam manduntmontani Valuenfespul-
menti modo,apudquos etiam^pritur.
t •
*'
Anchufa Ecbioides/utea Cerintha flore montdrfaV
Cap.
'V
I. LX
Xpcugl QAXOSIS ^quicolorummontibusmcridiei cxpofitJS ontw
Tempuf .
Ohaec radicc Maio menfe rubentem obferuauinius in teriellis.M
,
mfcri^tio
^^ vetuftioribus vero lignofa longa , magna refpedu plantce fori^
mgra corticofa , & pilofa cx qua multi veluti {lipini elati fruticanc
in orbem rubcntes fefquipedalesad fummum ramuli hirfutieobfir.
tialbaarpera,quemadmodum folia, qux angufta funt, alteriuj,
Anchuf^ apul^ Alcibiadis vel Onochilis forfanDiofcoridis,mino-%
ra ; Linaria? fere rres vncias longa , & minus, atque circa radicem
pufilla hirfuta albicantia hifpida,multa circa radicis caput, in terr
ram conuexa multa enim germina ex vctufta radice oriuntur'?
, (
cx quibus caules pedales , vel fefquipedalcs , quibus alterna-
tim hserent maiora & circa fummum latiora femperq. breuiori, .,
foliola flores vero in Caulium fiimmo qui bifurcati funt &incur-

:
ui Scorpioides modojaut cogenerum emicant ab imo incipientes^

primi vcro in ipfo furcse ramulorum finu, oblongi melleo fucco
xntus Cerinthx modo , caui lutei parum circa ora ventriofi, atque
artgulofijin quinquclaciniasparuasoradiuifahabentcs, exquo-»
ram centro longus apex prodit , qui medius eft inter fcmioa qua-
tuor in rmo cocepta angulofa roftrata vt congeneru,fe.iiVitida Ix^
' /^ uiacolorecorticiscaftancae,nigiicantia; qukclemumjntraOblQq
*
-
gos hirfutos quinqucpartitos cilyces ^ltcrnatim difpofitos per
caulium fummitates tunc ercflas perficiuntur -^ftatc , illos patui
foliola coacomitantia vt in congeneribus . Maio florst. Flaftta eft
' pcrenp-
iinus cogn!fl:irp.8? rar. I
*3g?>^î^^^â ts3**^^
^ >Sg^€S> (£< (B^> ?S)g<4j>?S2@ai
• *
ri ,
.d
f* ,^^^VkMMr!» /vurf-^x/Wv.-{/t'^ • £'
.w: r r_ £^^4
. ;»
ri 84 ;i ^ri E abu G ol u mnx

perenis, ab Antiquis minime
dcfcripta fubgenerc Anchuniru, vcl
Echij,quoru flores purpurciaut punicci,huic autc Jutei, efugJe di-
uerfi ad Symphiti maioris florcs magis accedcntes , cuius femina
fctiaEchiojBorraginijBugloflb &
Anchufls/imilia funtjatque plgtac
puftus adfimilis , quareuibcodem generc collocari poflet , quod
**ucufquc i nenjine animaduerfum elT: > ^tiam quod fpecfaliter 6b
•«'vifcofumlentym Vadftringcntem atquc fcrruminanfem in radicc*
.fuccum Symphytum ab antiquis fit dictum, ^ / ,
*'
Ecbioides Lutea minima Apula cawpeftrh» ?^
«4k Cap. JLXl l -
êfmfti$ T7I D E M familiac adfcribenda haec minima planta , cuiias radix

Jtitenuis eft Echij Irgnofa & alba ihtusf
admodum cortice fufcp
cxqua folia in terram fparfa duas vncias ad fummum longa , fatis
angufta,vtlatitudineparia fintcauliculi diametro,Lino fimilia
fed in fummo latiora carnol^ hirfuta duriufcula , prope cauIenL^
'
^;mQlliora . Cauliculis tribus aut quatuor fruticat circa radiccm^»

paruni fupinis dodrantalibus aut pcdalibus albefcentibus , rotun-
dis hirfuti;^ ^ foliofis admodum , atquc circa fummum macufotfs
•^cx flauo guttis purpurafc^ntibus yt in Ancûfa Apula breiii radice
^ obferuatur,acin Lycopndeputatajatifolia , inquinque ramulos
^ fiue alas , aut tres vef plures aliquando quadrantales , diuifam co-
mam habentc^ Cynogioflarpm modo atque vulgaris Echij ritu fo-

•tjiofis denfis, atque vtrinque alatis fiuepinnatis ante inter folio- :
^rum finus florcs exeut lutei oblongi tenues pufilli tenui tubulo,mi-
norcs & anguftiores alijs,fed fui proportipne laciufculis oris> quin
quepartitis ac ftellae modo hiaqtibus rinquorum calyie decifis
parua leminaquaternaalijsminora intortd roftro capitelli_>
Hîllis
cxprimentiaauiculxpotius quam fcrpentis inueniuntur , Aprili
florct ; Maio perficitur , guftu fimili , atque florcm vnicum vt in
^
^^^''/^'alijs, antealios in alarum finu fed abfqucpetiolo hserentcT Ciri-
Ucur. nolce frequens
^. ^
Ecbioidesparuat alba Ampbibia . Cap, LXJ 1 1,

€
N
'
EC aIiodeBc*f'dutpdfeftrcferriha*c in agfis incultis ybi-

que Cirinolaefrequens , atque etiam ^quicolorum montibus
L0cur,
circa fepes radicis , foliorum , florum , atque feminum eifigie,po^
drari-
a-H
Minus cogn7ftirp'5^ rar
/• L tî|ê?^/|^.^Â
2 , Z, <.^;v i>"«*^^-<AMA,v**
ii^ i > „*. ^
^^w*^
L /^^jt^. i.^^
'X
drantalis*pianta'aut pedalis ad Sumu radice parua AnferTnx penap
calami craffitic> fufca foris intus alba v at Maij fine ,^^<juicolis, &
Valuenfibus rubefcere obferuauimus, dulci fapore : ex iqua caulfs
craffior duplo ffipradida fruticatab imo duabus vel tribus alisdfl-
nifus, fubrubens,rotundusafpcr,folijs alternatim vcftitus per

oblogisparuis,01csE minoribus.femiunciam latis atque
interualla
quadrantalibus longitudine , vircntibus , alba hirfutie afpera pa.-
run^ obfitis,in funimo vt in fuperioretribus alis diuifus,in^quibi^
-alternatim eodcm modo minora foliola difpofita hi^rent , inter
qu9 flores cx calycibus hirfutis qurnquepartitis fuperiorl finiiles
m.aiores parumValbic^ntc^s emicant;: Semina in imo. habeiv-

.at quc
tes quatcrna eodem modo , maiora paruna fuperiorc ,*atque rugo-
Tmpuf, fa afpera & etiam intorco ronro . Eodcmtcmpore cum fupcriorc
.
Saôr • ^floret , atque perficitur.Foliorum fapofpropter humoris paccita"-
tcm euftu ficca vifa tunc fuere.

r*.
L
. . r - V
jôclarenjjum. , C^p'^ JLX I V^^ V
CAMPOCLARENSIVM Vallis ( ob excellcntiaî ita
ttcus .
denominata ) rariorum ftirpium ferax, & hancquani exibfir-^
bemus modo plantam profcrt, non tamcn niultam fc rarani , ficu^-
KominU ,
ti cffigic rarior vidctur^ ucc ab aliquo vfquam vifam Elephantis .
gaufa. . quippe roftrum 5 cum capite ita florc perbclle exprimit , vtnoit-*
i>€firi{Ho ^j-j ijjj nomen a quouis itlam intucnte tribui poffit. Quapropter
fub Elephantis nominedeHneandam cenfuiimis- Rad^*ccm habet
*
paruam , obliquam albcfccnte teneris velutiaentata foliolis craf-

fiufculis tritici grani effigicac magnitudincjfic cnim illam inucni-
^'mus , paulo taXntn latioribus , incifuram illam prxferentibus co-
lore ex viridi albiSjtranslucidis, ac velutiaquofis, vt etiani in Scor
dio obfcruauimus . Caulem quadratum, vircntem , fuccofiim ca-
uum,tencrum, norinihilhirfucum,ficuti&folia , qux' primoin-
*tuitu Ixuia vidcntur,bina ex oppofito cauli hjcrentia Menthx mo-
do primum parua , dcmum cum caule grandiora,atque oblpngio-
'
ra , magnitudine Menthê fcd retufiora,vt etiam ferratura qux ra-

rior cft , ad Scordij folia accedentia, colore albidiore , fpkndidio-
re atque fuccofa . Exeorum verofinibus&caulisgeniculis vtnn-
que d mcdio ad fumrmm7,S: aliquando ab imo fere etiam z\x mul-
txexeunt , fed m.inoribus folijs atque acutioribus , forma & fcrra-
tans
^ntes
Minus cogh.n:irp.& rar. i 87
rentes Narciffifefe odore fuaui flores emlctunt luteos > aurco co*
lorcf oflratos Elphantis caput reprxfentantes; Caput enim ex fol-
"^liculoexeruntcumccruicis incifura&craiHtie recuruum nafum
ifiucroflrumprobofcidis inftar femiuncise longitudine producen-
ces : in cuius medio cx inferiore parte fuperioris veluti madibula:
dentesbini funtrecurui ex Capitis vero fronte vtrinquc depen-
:
"tJent veluti maxilla? fiipercilia formantes , fub quibus maculx funt

-.^xcauata? , vt oculos purpureo rofeo colore reprxfentcnt inde ex
:
infcric^re parte , & fub collo latum eft folium auriculas referens,
^quatuor diuifum incifuris , vt in Galcriculatis fioribus , fed longe
--latiuSjvnciam enim asquatlatitudinc. Floribus decifis intra fingu-
jos fof iculos parum hirfutos vtricula perficiuntur ventriofa^qua-
"*drata fcd obtufis angulis,in quibus femina ob cutis tenuitatcm, &
"iUorum copiam extuberant,vtillorum craffities videatur,que Mi-
]ij vel Angallidis eft magnitudine.Colorc funt ciuereo, gibbofa &
rugis circum delineata, numero fere triginta fingulis pericarpijs ,

quxcum perfefta funt vtriculos difrumpunt,atque decidunt.Parti-
culatim ab imo fiorent Iunio,& lulio perficitur Loca vmbrofa di- rempus,
*.
.
ligitirigida atque Jiumentiafeptentrionalia,in difta Valle fupra

,
Iqcum did:um , i/vadoMScartocchia , fecus viam contraarborem

4ilam exiccatam,ibiinlatiore vallis.FoIia manfa linguam vellica- SMpar.
^c,extcrgere atque ficcarc vifa funt^nobis deguftahtibus. -
»**. . Cafftda. Cap. LV.

';.' i
tf.ciufdem geaeris plantas:Qu

iSri & priuata frudus fiue pericarpij forma,in alijs nonduni yifi-,
inilitaris gale;r iconemcxprim,ehtc,Cafsidam appcllarc libuit, fic Nominis
cnim Latine illam appeHaHt, Huius namquc frudus rotundi funt ^^^^'/^
•
l!fe'cQmprefsi , hirfutie crafia afperginofa, vifcofa & odora , manus ^Â'-^?'"
inficicnte dam
virent,obfiti:quorum pars antcrior in acutum pro^
vA
ûcitur,fifluram babens oris fpecic&defupcrveluti in froiitc lim-
ûiji clcuatum proportione
fui magnum , clatum vclutdiadema,
nyecrifta obliqua,qua ornari videtur,vtin Militum Galeis • Cum
incipiuntosdehifcentcs apcriunt,fuperiore criflatani par-
jaeciri
te vtih Caffidis eleuando, eo ac fi milcs modo fuam nudarc vcllet
'ftontem, vt folent xAw , vcl vt melius vidcant , vt Propert :us bclle
carjmine explicauit,dicens
A a i Aurea
bii Column^
^-îife«ss^«®isa»^J® _
.w
. ^^...-A^
\
Minus c6gn.fl:irp.& rar.
a^ *.
Sc<,ziuuu^.l e*-<-^^v^*^
Jk-s • t^^^*"
,
**
AureAeulpQfiit^mnudauitCafsidafponiem. fi
intus cohxrentia^parua, rotunda fu-

Et quatuor oftenduntifemina
Morfus GalHnar di&x plant^_a Vulgo. ûibux
A Yca veiâEofa vt illl
ipfis dccidit fuperior pencarpij cldta paiS.
êrfeais ac ficcatis,cu
breui petiolo hxrent:em cauliiQjii ab ra-
imiim tantum relinquens
Vrticacea obliqua lignofa flauicante, fibrofa admodum
'diceparua
producitur vtl amplior , folidusîn imo rubefcens,
êre^Cubitalis
quadratus hirfutus,foIijsxircundatus per genicu-
rea:us',fingularis
la binis, in imo paruis , & per caulcm mabioribus , obfcurc
virenti-
apertis locis. ex viriili ianguentibus hirfutis
'biîW vmbrofis;fed >
flSDhvlIi modo ,cui fieura-.

funt>non ita:ûgofa/ed Lamij m'odo pla-
& magnitudirie fimiliora
na,E mcdio ca.ulis &
ex folijs a?.^ fingulfs geniculis binÊ cauIcrfL-i
dmi^duntjin quorum Sc caulis fummo foliola funt angufta paruiL.

.acuminata Ixuia , florum bafim exinentia,yt in HorminoÔxrimo,
"& fimilibus , binos florcs purpureos galericulatos Lamij modo ob-
-longos proferentcs , non obliquos fed ercdos ceruicc,atque,,
vno
verfu difpofitosjcollum habentcs longum albefceritem ;particula-
tim ab imo florct p.er longam veluti fpicam ,'Maio & lunio menfe,
pcrficitur.Locis incultisintra fepes Collium &.Mon-
Temfux. zt<iui,,JERatc
humcntia & faxofa amans iQcaicum Mejiflbpyllo &jimili-
tium ,
Locus.
i^yg jn
.
Campoclarenfium collibus, at .^quicolorum montibus fyi-
'uofisyia ad Flaminianum.&Cappuccinorum fyluula fupra viam.

^"^^^'
*Folia amara funtingrata , ChamfEdrios modb,parum

admodum ,
nihil odora,vlus illis incognitus. Variatflcrc ex albc pallente,

=ve!
- ^lijslatifoli^CalaminthsefimilibuSjCandidisjytRomaâûd^^^
^phum Guidum peritiffimum fharmacopaum bbfcruauimps,quam
\''
'cum alijs rarionibus alcbat.
^ -
M^ V t *4
Campoclarenfe (
t.
I.NTE R Vrticarum genus recenfetH: lius Lamium , quod^ &fi

diuerfum abhac planta jvidetur
a recentioribus'defcribatur , _
x-Nonenim albam lincam permedium folij dccurrenten) iiabcnt

plahtr abillis-propolTta: , vt fu hac"obieruatur,abjllis diffcrcn,ciii
,
Z*f«j cpnfl:ituente . Qui

z>effriftto
campoclare
alia
a|fa Vrtiacea -iTiaculis albis conrperia feparata ; caulfbiis multis
ûaciratis , proaumbentibusVabefceatibus, irrquibus foliaVrtica:
niinori dupBjferrata rotnadi?incifiiris, liiream albampermedL&

fttîrdreduiu neruum ^rti^nqnc ambientem habentia , qu^ niacMla;
in iiccatis n?iuatisq. plantis poft deccnniu etiam durant coiifp?-'*^
cua/cmperq.jper longum , no vt in Vrtica mortua alia diuaficati'
\
&^guYp^tim dirpeffa:trita .^rauem odo;-em remittunt ,^minus qu Jiii'^
m vulgari mortua Vrtica jhgratum tlores circa fumma genicula'
.
yerticillatos , galericulatos , colore ex ^lboYubentes , ex vtricu-'

i^s vt in congeneribus prodcuntes ia his quaterna femina re|lmqvip^
'""sf., ;\êre floret , .&r :^ftatepcrfTcitur , fed Autumno, regermiî^t"; Yî?;»/?»/,
Ranc pro Diofcoi'idis Leucadc prima facii fupponere putaMAniSy)
Sed quia non ita Mercuriali, vt Diofcoridfem nbt^^fle vidimiis > fi-'
€ut Vrticeo generi folijs quadr^re videtutf , ac etiam riaturd; pro-
X-amip jPlinij propofyinMis^. De_ qua ita Ipquens -aic . Ea ûoque^^Lik it.
guam Lamium inter genera earum appellauimus ^ mitifsimi &'fo *"•'*•
//// non mordentibus]medetHr tum micaSalis cdntujss inûjjifque*^^^^^*
inujtis , ^jlrumU thmQribuSrpodagris , vulhfrrbus: Album ba-^
>
iltetMi.mediofolio'^^guod ignihus facris medetMr^Differt hxc^h 3-l-ânetar.

icijci q.uam obfcruluimus Aequicolorurn in montibus cuiqs folia^ :
bfeuiora anguftiora3& acutiora, profundis incifuris per anibitum

diuifa vt in Chamx-driQ, linea alba per Oiedium decurrente angu-
ftiore ,ca:teris vero niinime differre videtur, cuiusramulumde-
pinximusjvt eiusfacilis fitperquirentibusditrcreatixtlighotiOf
f.-—<
'
Scrophularia morrtana mdUifna: . Cap. LXFI / • '
ONTANA &
humentiaIocadiIigiT5^f^^^„;^,>
frigida vmbrofa
^ _^ Vrticaceo etiam fcetido gencri cognata, ab antiqins fortc ^^^p,,
vidcretur,
*êrelifta . Nulli aptare magis potuinius^, cui quadrare
iqudmScrophuIariarvuIgonuncupatX; propter totiusplant?5,{imi- ^
'^''"•^
/litudinem &forIan efficacia. Din-erentia eft,Radix huic non glan-
'
,
Idofa fiue tuberofa,vt ycra,Scrophularia fed vt altera minor , qux .
«ttam fcrophulisin radicecaret,cui fimilior, fedmaiorSc crafTior,
Jignofa &
nigrior . Folia antequam caulem edatplura in terrarn^*
Wnuexa,.,^...agna
ma^na, hirfuta , Matrifaluia: maiori vulgo no-
romnda,
-ilratib
ibiis, ab alijs ^c/ij/^^.idifta^ paria, magis (juidcm ferraâper
itum,acutioribusqiie dentibus Scrophularisc minori fimiiiori-
ambitum
y
l } ^ L <VvW\,XA««^ 'WU^^ £A>i-<>. t\f^^ I

^
(.O^ /i M
. t
,
Minus cogh.n:irp.&' rar. 1

9^
Bus,rnoIIia taflu, &fcetida Galeopfidis modo Vrticar mortux vul-
gq^diftr : atque tpta hycme fic expanfa in orbem durant . Verc*
um_j
.cauum hirfutie alba obfitii, reaum^geniculis diftindumîn qiiibus
foliavtrinquefuntbinafempcrdecrcfcentia,exquorufiQibus,noa
vt in alijs,fed longi hirfuti pctioli bini c linguli^ gcniculis pro
ala:
deunt,tribus digitis longisîn quibus,veluti corymbj tres aut qua-
tuor,fiint orbiculati flores pallidi lutefcentes , ciceris magnitudi-
ne in quinque breuibus lacinijs ora diuifaparum habentes, & fla-
inina quasdam in medig Arbuti fiue Vnedonis floribus admodum
^milcs.bafim habentes virentem quinque foliolis conflru(5tam_. , . .
quibus fuccedunt oblongi pericarpij in acutum definentes Scro-

phularix fiiriilcs, iji quibus eodem modo fimilia femina continen-
tur, & apcrto fruftu decidcntia Maio floret, ac etiam JERatc in_^
.
Vmbrofioribus frigidioribusq. montis locis> & Autumnoperfici- ^"w^*^.

tur:deinde iterumexradicegerminat., non enim annalis , fcdcQ:
perennisJrr Valle CampocIarenfium,atque etiam fupra Matefium •^^•^-
vmbrofis feptentripnahbus niqofis inuenimus,pofl:rem6 autem in
iEquicoIorum etiam montibus in Villa, Pl^gis , dift^ Hanc pro ,
Xamio Pannonico defcripfifle videtur primus omnium PoftiflV

Carolus Clufiys in Pannonicis obferuationibus, & pofl illum antc
posDpftifT. GaiparBauhinus in fuoSynoniijs ornato M^tthiolo
Schrophularia: luteoflorc nomine, iccirco iconem relinquimus
proferendam,verum in illa ima folia deeflfe vidcntur , eo quo dixi-
ipus modo defcripta Eandeni pro Galiopfide depiâ vificur in^
.
yetuftilllmo Hcrbario Grsecis literis infcripto maipribus^mebra-

nacca pagina, coloratis iconibus,quod in ornatiffima Bibliothe-
ca fanfti loannis Carbonarix nuncupati Nejipoli cufloditur ,ia
quo Diofcoridis plant^ defcribuntur, additisquidem fynonimijs
iilis in initio,&: alphabetico ordine diipofita:.
CynocrambcvtraqueDiofcoridfs. Cap. LXV III
N EMO
adhuc vcram Cynocrambem habuit»atquc ex defcrip-
tione & piftura hoc manifcflum efleytdetur} Dodonacus Sc
)oft illum Pena & Lobellius plantam floribus fceniina? Mcrcuria-
"s,in fiimmo, & inter foli^ fruftibus Maris depinxcre tefticulatis,
atque cum mari Linozoftide fimilitudinem tantum cflfe cognouc-
£unt. Nos autem quid dc his fentiamusin mediumafFcremus
., fi b Canin-c
.
ji ^
15)4 a bil
ydu^ Tunt in |4.
CamnxMercurialis fic ob
difl^ ignobilitatem
tenfibus difFcrcnti^r maris nempe & fccminae fcxu diftinftx , parum
. ab illisdiiferentes . Radicum prima eft differentia, qua: in Cyno^
rêfcitifti»
^j.2{î5 prolixse
,
perplex^ obliqux & fparf3e,parumfub terra laten-
tes inueniuntur Caules plurcs, haud abfimiles> nifi tenuiores,fic-
:
ciores>atque minoresinimo purpurafcentes, nccramis diuif?*

Folia maris vtrinque acutiora,magisque venofa,minutioribus fer
raturis,fcd maiora:inter quarum alas ficut in hortenfi^ flores haud
funtconfpicui,frufi[us vero bini tcfl:icuIorum modo hirfuti5&.ma-
iorcs duplojlongioribusq. multo petioIisproducuntur.Aprili fru-
TempHX» adficare ineipit>& Maio pcrficitur , Sapor & odorherbaceus fiib-
uirofus^nondiffcrcDsabalijs. Differentia alterain loco natab\

Hanc non nifi in Moatibus akifsimis Matefij vmbrofis inuenimus
occidencaIibus,deinde ali/s confimilibus
•\
**
Foemina vcro alijs eciam differentijsnotaturj vtfoliahabeat lon-
giora multum vtquadruplo fintlatitudine maiora, venofa eciam i
& longioribus fitcauHbus, e quibus inter foliorum finus codcm J

modo longi admodum ytrinque,& trientales petioli tenues admo-
clumjC mcdio ad fummum floribus in fpiccemocfum , vt in vulgari
hortcnfi foemina fint onufti-i triangulis, herbaceis , multis intus
'ftaminibus pallencibus hirfuti, quibus dccidentibus nullum femeit
labere comperimus . Radicibus ebdem modo vt in marc fupradij
fta,multis,fparfis5perennibus;qu6d in hortcnfi non obferuatur,cd
locnt^ fTt annalis • Ha nc in firpibus vmbrofis Neapa!i fupra D-Maria:Sa-
nitatis Templcim inquadam vallecula colligcbamus dum primurn

hifccrebusoperam nauarei-nus Inhisanimaduercendum cenfui-
.
mus,Capuchoc,vt Doft. Marccllus Virgilius ait^fufpc^ûm cffe^ >

quia in Antiquioribus Codidbus non Iegitur,nec in Plinio Gale-
meatio,S: a^tcrius Mercurialis herbx, craditam
ttO>ali;sq .fit fafta
ab aliquo pofleriore fub hoc titulo hiftdriam elle . Afii pucanr fu-
fuperfiuum-^»
atque fi non t(l Diofi:c/ridis,quod poffet ea ratione effe^qua fupr
Marccllus Virgihûs recuh'c> non camen ab indignoPlantarum
fcripcorc vel obfcruatore adiunftum : ncc ideo rei;ciendum , cuni
fuasbabeacplantashifiori^refpondcntesatqueproprias, abalijs
differences.Illud etiam nbcandum vidctnr nobis,quod alij non ob--
feruarunt , non ex Grxco, fcd potius Latino fcripcore in Grircuni
tranllatum fuiffc capuc hoc, vnius verbi male traJati ratione > R^
jTxiliCudinis fciiicct » HeMrx.tiiv^^ diciCi fimiliaMcrcuriali folia^
»
Minus cogn.fHrp.& rar. 1 5)

j
efle,aut Heder5e,quod potius fcriptum crauHelxina.Si ratio,quia
Mercurialis Ocimi folio eft,ac{Helxiiies fclium acccdens Diofco-
•Vidis iudicioiquod maxime verum eft Helxines quidem
* foliaob-
Jongiora Ocimo habec^ficucMercurialis hortenfis-At huic Cyno-
"^ramba: folia Mercuriali & HeIxin;E fimilia efle fcriptu erat ^-qupd
r>erbum, He/xina minime refte pro, Hfderâyzcccptum, xiosiS vet^ >
^ tuitin GriecoTextu,iiihil cum Planta commune habens , Ha-

fum
rum vires non fecus ac aliae aluum foluendiokrum modo coffi,
"& accc%pta:,& bilem &aquamc corpore-trahendi habent &fi mî- :
ciim fint,in vfum haud nimis receptac,vel raro ob eorum

;iitis iiotae
Jinfrequentiam^Harum Icones non adpofuimus,cum illas poft hxc yiref»
Incequam jmpi:imerentrir,d Doft.Gafparc Bauhino in fuis inMat
-thiolUm fynQnimiisdeiineaTas videHmus,nec illarum iMatthio-
<lo,vel|ipfo defcriptionem additam,aut illa,i-um difFerentiaiti.Nunc;
autem qu^ nam fit veramas & faniîna Cynocrambe ex hisquili-
-tctccignofcerepoterit. Noftram vero Alfinen nouamlongius ab-
-jjprte i triare Cynocrambe exiftimamus nedum effigie
acque habitwr
ipd QdoreCucumerino;i virofo Mercuria is alieno quod
, alij ta-
•'U^ybti vtcxfupradidisauifquedijudicabit: acetiamquianon

^*iRtjsCohiercntes fru<aus tefticulorum efSgie,vtfupradifta Cyno-
cra^c,fed illoîeiunaos,atque fxpius ternosjmagis quam binos^
"Iqfer ^larum finus,& aliquando quaternos,Quam poftcaRom^^ vU
îâ ad D.Pauli Bafilicam itur , & alijs etiam locis obfcruauirpus.
Alfinem,itaParietariam folijs,atque floH
hNcc vulgarem putatam
ha;rennbus foliorum imitari obfcruabit to-
f)us &'fruaibus alis ,
•41
m/brofis
coFiorumfcmperuiuutti tectium Uiolc.i
Hyemis initio,vbi etiam
defcrip;um lllam,fi quispro Pai-onychia^
"iidbiVin PJiytobafano .
5)otius accipiat , cum femine fit intcr folia T>epli , & Chaih.rfyc^
înodojfolijs Peplo maidribus,atque in petris onatunguftuin ini-
vellicante.fcd non imprimente
tioparumacri extergente,linguam
calorem , vt Galeno fatisfacere videremur,facilius affentiremur;
non cnim Paronychiam fccimus, ob foliomm enormem magnitu-
quianon fitbreuioribus ramufis Peplo, Peplido.
iinem,&€tiam
caufa Alfine facic plantamJnouam l
heque Chamxfyce: hacenim de

quiaCucutnermum plane odgrc tntis
denominauimus,cum etiam
quod in recepw Alfinenon ob
folijs inter digitos,naribus otferti
fcruatur •
f
'*'
Bb ^ ' SM-
,*
;
'mm)^
i:i^- 5*J5:®*B-?2;«44^3<«^@s»
V-A.4/'
Mi riud6gn^ffi rp 3 . rar. •'97
"* i.
^%t
» ' t->
tl \^;..fs..M^
^^*^ ^ SÂr
^
i5>8 ft
Fabii CGlumn* ;i
»* *-C
^
aruoflore
^
^ K
'
.
*
',V A
C^f,
\ M
LXiX: •1
TJARIOREM hanc ,t1cgantcmq. plan^âm , inculta mog,ta-

BtJiriPti V na ftenliaq, ftindunt faxofaloca Aquicolorum fupra Cypiic-
•vcihorum Syluulam.In qua dignum obferuatione videtur flops lcu-
^lcatu^ vtriculus ita paruum roncipiens florem , varioq. 'diflinfto
colorc , caputnempe &barbu}arum oras purpuronigrefcentes^^me
dinxn vero vmbilicum luteo , & collum denique candicante Flos •
^ûidem galericulatus efl: âcin hocgchereminittius,cap^£hilj^s

'
!hirfutum » necab vtriculocxertum , vtvixnifileSa maritt^lanta
**
difcerni qucat. Vtriculi vero quinis latis diuiduntur nenjdusoris»
- actfTeis loneis uaru hifpidi, hirfuto reliauo corDoreifeni cfircVsc-
nicula caulis S
dratus rubefce dio' diiii-
oppofit
.
tibusjoblongis ex viridi !anguentibus,albal5ga,hirfutiepbd^fi^s:
f ernis cirea foh'orum cxtremorum vtrinque obfcuris dentium fer-
muris:circaimumcau]emlongisveluti petlolis, atcirca faili-
< .îttm caulis,& vtriculos illis carcntibus,lati6ribus quideih 5tc Qjr-
ûos quinos pcr longum habentibus nec incifuris diujfis ^s^t' acu-
,
ininatis - lunio floret ,ac ^ftate pcrficitur . Semen angulofum-»

quaternum ex nigro cinereum,quod angufto pilofoq. vtriculorum
"•'
orcoccluditur. Radix lignofa parua fibris diuifaatque flauefcens

Ssfar
inuenitur . Saporplanta: dulcis,cale{cens parum atquc palato nbn
ingratus. AIiquandovn!caulis,quandoquepIuricaulis al? radicc
-*
inucnifr , ^cd femper in medio duabus ali^, rarius pluribus diui-
.^4iobferuau?mus.Differt ab ilfaqua fuperioribusannisdefcripfi-
miis natali loco , longitudiue jcaulisq. reftitudine , anguftiorc^
foUorum c&gicy atque neruorum pofitu:itemq.fiorum colofc,ma-
gnicudine &* conceptu. Singulain pidura exprefTxmus vt folemus»
vt facilior fit eius dignotio , & nota df ftcrentia • Quia vero congc-
neres Sideritides appellari a Recentioribus nouimus & hanc neu-
tiquam parui faciendam codcm nomxnc appcllarc voluinbus, <.
t-
>
\-
Tri'
M nus cdgn-ftirp. K
1 r ar. a ^9
Triâgo tAûla vnicauJis t ir^rctxnf • C4/^. LXX.
O P I O S A M cum prlmum Cirinol^ vidiflemus hanc, nobis
.^ mirandam fe praebuit , eo quod innumerae cum ibi in quodam
incuItcdepreflbq.IocononlongeabOppidofimuI exortx adef-
fenr.nulla diuifo alis caule, fed fimplici reaoq.produceretur.Qua-
te an ab aliquo fuiflet depida memorantes,cii reccntiorii tum vero
mentem venit Ci aliquid cum retSa Verbena com-
antiquorum , in
mune haberet, ac Difcoridis notas perpendentes, hanc non parum
accedere il!i, nifi folia ad Alceardiuifuram magis qudmquercus ac
cederedeberent,vtidemDiofcoridesin cap. de Alcea notat,fic
etiam pro Aleftorolopho nifi feminaflauefcentia cflent.Ic- J^^'^'"
Plinij
Circo Trixaginem potiiis vnicaulem appeliauimus ad difterentiam ^^^^;_
Trixaginis Diofcoridis & vulgaris. loca amathumentia deprefla Bt/crj^t,;
pritenfia plana vtibi Cirinolx, ac etiam colles tophaceos hnmen

tes quales Gallicani prope Princftem Romaniagri Herbaeft vni-
caulis fempcr, ab radice fingulari prodiens , pcdali akitudme aut
proferens qua: vegetior oricur folijs angu-
paulo magis caulcm , ,
vTridi albtcantibus raris dentibas

ftis oblongis obtufis craflisex ,
ferratis Quercus fef e niodo criftatis hirfutis carnofis, m

medio
caulis mai^r3,triimc1ali longitndine,reliquis vero tam imoquim
atque obtnfionbus alternatim binis
Circa fummum breuioribus , .
digitalibus interftitijs cauli fine pecio-

ex oppofito quoquo verfu,
lohxrentibas, hirfutoquadrato albefcente , & purpurafcence pc-
in cuius caclimine fpica eft lon-
«lali ad fummum
vel fefquipcdali i
ifnpofaimus TâiraVj;. cnfiatis foh>s «^*.,«#*

â quadrati , vnde n6men , ,
denTis Fuphragix vulgari fimihbus coH-

rotundioribus, hirfutis
ftruaa,ex quibus flores gakriailati magm admodum proportione
pullentibus capitibus vero purpu-
plantx , latis barbulis , albis ,
lutcum ftamen veluti dcns cxeritur,

rafcentibus hirfuris,ex quibus
folia oculcatis, capitulorum Thy-
i dcnfis vtriculis hirfutis inter
_• .-j j„..»^ r>.,,-lM»c^^rifêntibus frufhis remanent mgri
a-.
a/pc
eodemScrophuIari^ moao , fohaceodentatisons
eorum fummo,
interfoliA^Wiquadratam angulofam lon-
hirrutocuevtriculo,&
bo-
fifquc e caulefolijs ,&p
duri nign parum huntcs femenq.
tri Ciceris magnitudine , Dudi ,
f
,
12 00 ,11: Fabii; Column^ 'v^

cmittenres arcni inftar minutifTimum & copiofum fiauum , vJrg^
dcose difpofiti rcmanctiC,. Totu/picatadu > dum fpliofii ^gummo-
fa & vifcida efljatque parum odorata Aprili menfe caulcfcic,
.
Ivlaio florct , & lunio perficitur^ Radix fibrpfa parua alba lignofa
parum fixh. terra defcendens. Sapore amaro veUicante^ <extcrgcnre*
-Foliorum verofaporiamacus parum acdscalFiciei^s, quodam*
-modo aromaticuSxCerebrp "guftanti i«cuadu^ . Qui viderit folio-
tfam plantam,& poAeajilii^ caretcm atque .botriofam, ni/i primuni
t. locum obferuauerit plat^, haud illam eadem eflc ccnrebit.Siquis
hanc pro reda VerUna t?4ofcoridis accipiat, Vulgarem & ramo-
fam,pro Hierabotahejqu^ fupina Vcrbena denomuiatur cui Cimi-
Uor eft Alccaf foliorum fciflijra nonvalde refraeabimur.
* \
1
* 4
»
I
'tfragjjs. Cap. LXXl,

k _ - /
l «'
VINQVE
# A
f^ nominataeobleruaumius , quarumprarterMatthioli vulga4

V rem , qu^ in montibus vnicaulis fcre fcmper inucnitur ia
Utut, -Campoclarenfium nudis5& .^quicolorum.fpeciof^ latifolia &pe-
,idalis fere aititudineiSd alteram d Dodonôcfepiaam,montanam»
ifaxofis magis atquc excelfioribu$ nudis iugis meridionalibus
^
. gaudentcm,minimambreuem admodumpalmarialtitudinc qigro
purpurantem caule & folijs,ab imo ramofam, & fingujis geniculis
foliorum , anguftioribusmulto folijs atque longioribus , maeisq.
-in .^quicolorumpr^fertim fupi-a FlaminianumVilIam^via
^wx ad
D.Angeli dirutum temÎum itur iq vertice montis copiofap^ lujioi
Î>/rri>Xv, & Augufto mcnfe.Tertiam addemus non fcriptam iq pratis coiliu
frcquentcm,tim frigidarum,quam calidarum regionum , latioreJ
foho,femipedaIi caulcgu? media dicj poteft,purpuream & albam^
Purpurca namque ia frigidis locis , colliumq. pratenfibus herbofis
Temftift
pnmo Vcre copiofa inuenitur atque dcnfa, humum ornans coma
purpurcoferico colorc Amarantho prpximo . Breuis herba,radicc
minima pufiUa lignofa multis diuifa fibrillis,fcmip^dali cauk, ne<;
.
mmis proceroj&.craffo , ab imo alis diuifo , vel fa-pius fimplici

qucidrato hirfuto rubente,foliis per incerualla binis vnguis magni
tudmerotan,dis fcre,perambitum.criftatisr^fis denti-busquinqu^
aut fex diuifis,carnofis hirfutis. Flores inter foliorum & caulis fir
- nus e mcdio caule ad fummum bini
, obloneum vtriculum habeu-
. .tes pro calycc, vulgari Eufragiae & alijs fimilem,at

maiorcm , ficuC
ctiam
' .
. Minus cpgfi,fl:irp.5r fir. 2o i

«tiam florcS:.qui galcriculatianguftioribus
barbulis,'& inccr folia
fere Dccultati orianturjpurpurafccntes ipfi ficut & tota coma_p-,
ybi.tiafcicurîta frequens inuenitur , vthumum tapcco opcrcam,^
5uf|)-ureoinfpiccrcvidearis . Amaro faporceft,atque"apud Phar- \
macopolas vfw.^ro,^t?ra Matthioli vfurp^ta . Semeq iti vtriculis
findidans angulofum oblongum cogiofum a cacteris non diftercns
y/ur,
nifi magnitudinc pauca. Variat plauta hzc regionibus calidis,vt
in ^«r«f«/,
ApuIia&CirinoIaepra:fertimin pratis & pafcuis , vbi Pharmaco- ^t*^^^
pola: veram putabant,atque vera^ fe vfurpafle pharmacisq. miCcc-
rc dixcruntjCandido flore, atque*ita etiam coma candicare conlpi
cicbatur,vt album tapetum ficuti de fuperiorc,purpureum xn ter-
raftratum cenferi polEt.
h
£>/ Eufragta njaion ftlucfiri ptfepurek laiifoJ
0»i
'^b -
DESCRlPTAMTanc 4-:ti^miite,quQ4vidcri?e^
que ob affinitatem, qiiam cum Eufragijs habet,illis iungcn- N^mimu
<iam,earumquevarietati adfcribcrc duxin^s.Sylueftrem appclla- W*.
tes.maiprcm purpuream & latifoltam, a<i cfifferentiam aliarum, &
«ius quam Iuteam,& anguftifoliam montalfam etia proponemus •
^''f'
Hxc iylucftriSus , collibus , vmbrolis atque Humentibus gaudet , ^^^'''t^*^
ctiamq, in fcpibusinuenitur t?5tn ca1idarum,quam frigidarum rc-
gionum,aItitudinem petens fefquipedis,radice tenui , intorta , li-
gnofa bifijrcata,vel râgis diuiftoquadrato eaule hirfuto fubrubc-
tc,per genicula folijs obl51igis veftito^digitalibusintcruallis ,^va-
ciam longisÎatfs yeroterciap illiusrpartcm,inaqitum defincnti*
hus,per ambitum ferratisjex quoi^m finibus,a tqedioad fummum
vfquccaulis alaefurgunt vtrinque obliqu3eparuf$',minutioribusq.
^
foliolisornatacquibus ab eorum med|ocirca fummum dcnfi florcs
infunt vero verfu difpofiti,ex alternatis tunc foliolis prodeuntes,
galcriculatipurpurafceatelêx vtriculis cmicantes hirfutis , non^
diifimiiibus casteris,quibusfru(5his fiiccre(cun^<âfliores,minusq.
congcneribus obIoQgf,^minibusturgidi angulofis candidis , paru
Vulgari maioribus,qua&Septcmbri & OSobri menfc perficiuntur.
Augufto floret,amaro tota faporc . i£quicolorum collium femitis Ttfwfwr.N
Qy^^c^tis deprcflioribus ctiam locis , at in cditionibus prope Saêr^-
Flaminianum in Capuccinorum lyluula altcra cmicat lacca angu-
«ifolia dc qua uunc diccmus •
%'
Cc
: 7.
EufragiA
k t
» .1
*
202 irim
* t % *
^ '* r
# ",. k < ^ ^
rt^
-^ p/
^ TTrTtTTrrv
^ r#
pramsL
f'
.*^ » C^
'H;
^
I
f
-^y Ô
&A -1
i i
I
» -X
'^
V>
%1
-I
_ I
W^
J .
ioi:;,;i
'
I
r j
.1 * \ r
ZiA>i\A</» ,^,4r'*-* £ox:^v<- k^

\^K *
\ V
» *^
>
. ^>
^Lt/LXW^vUt
t^ 2.-«fdtf
4. <*-.
f 2(^4. Column^^ i rtw

)
Eufragia luUa montam angufiifblia j
C^: LXXI 1 1.
I
hOCHf HX.C a«tcni^cjditioribus^lucftrioribiJ$q^1<>^

fiSiVmbrofisd. coDiofifGfniim in Capuccinorum fyluula quer-
cina intcr Flaminiammi & Poponifcum ^quicolohjm-*
Tcmfut. caflrum Augufto meAfe floriSam jiiuenimu^ . Simul copiofa ori^
jcur,vt hihil aliud fer,^ eo teraipore^mul florirfum confpiciatur,ocu
x>€fir$'pt*0
^^^ rccreans aureo florum colore:a ki6'r fuperiore,atque tenuioi:c
.caulebipedaH, fere,rubentc,quadrato,fedobtufisa5gulis5fQlijs,aa
guftioribus>Linoâribus,crafns,pcr ambitum rafioribus êcibus:
ternis fci!id^,ferratis:pcf rarioragenicuUbjhiscauIi ha£rencibu«
cxquibus,al3r vtriiiquc cruciatim alterno Vcrfu oppofitê binat
'.-^-.:^
panduntur obliquxoblongxadmodum caulis &pl proportio-
ncre quorum medio ad fummum vfque,vt in fup*eriore denfi florcs
"vno verfu difponuntur dupHcatitgaêriculati deorfum fpedantes ,
cx vcriculis eodem modoprodeuotes, fed colore aurco luteo fatu-

ratoocuIosrccreaatc.Ser}t{â;pferficic Odobri menfe fuperioribws
fimilia,atque ficcopericarpia,atgue dehifcentc,ab imo incipiente
decidunt venro flanc'e,candi3a inter frudus hi^ntes confpicua. at-
^que Serotina ita cftâtque durat Hgnora Hyeme &cca ptanta, foIi;«
4*4/«r, imda,cacuminibus tantum botriolls vefl:ita.Sapqre amaro adftriA
gentc&excergeiue linguam exafperante guftantibus tunc nobis
vifafuit. Radixfuperioretenuior,lignofafiorisq. diuifa Nullo .
^lio loco deinde plancam vidimu"s,cum &

congencr vbique fcrc ii\
;
fylucftribusinueniatur.HasproSideritidc alij depinxcrunt-
pe Valerianellss ir d^ Cprnutofiotd^ . Cap. LXXXir^y
v
tur ,
ALERIAN-£
odorc refcrcnrcs.
^
apudncfedicuntiir plantarNardum radicis
oua*:mi>rl ni/^f^^ri^Jr^rrt dK,, «^r^;,,^
vel Sylueftris Nardi. dc quifcus in noftroprimo PhytobafanOt
/4/^n-iT*'
&poft has dicemus. At quia inueriiuntur plantx aliquot illis quod-

ammodo radicis odore , folijs flore totoque habitu aiSnes, iccirco
nos diminutiuo nomine appcllammus quas minus obferuatas, at--
qucrariorcsmmcproponimus,iHarumgcneri, vc aptius adfcri-'
bcntes .
Hurum qu.rdam vt nota , &ab alijs prius depicta, iâ non
:cxaac,cxprimcreaoncurauimus; verum iliam aliquibus notis
er-
P
Minus cogikffirp.& rdr. ôy
duximus, vt quibus ab hilce rarioribus d-ffcrat digno
pcrf^rirtgere
fqi poffit.Omnium ortus locis herbidis humentibus cliuofis primo
Vercconfpicitur; necantequam in caulem abcantfaciliscritdif-r
ferenti^ cognitio radice quidem
: & primis folijs fimiles funt, vc-
rum vulgatse maiora^parum folia cofpiciuatur LaLûcellis & Scria
lis tenellis cx feminc^fimilia j minora multum ,jguarum vicc pleb»
ignaralegere„ac.ac^tari)'lmifccre folet: nec- m
caulis gcniculii
laciniancut',*& floresex alfo cceruleos-in vmbellulis exiguos cdit,
feminaq. fingula interalarurii fiimmatuni finus , prxter vmbella*
rum habctjillaq rotundf cOtmprella parumpcrin fummo, acuta, &
perobliquurri ru'3;is quibu(Hani';:delineata , atque antequa perfcdc
iicceicant aeftuencu ucut.etiam accidlt uhs confercis m
vmbellu-
Us.Acquam dejild^m nuri(r;propo9jL&ip,î"ariorem, maximum Na -^ •^'''^''*
turar in huius plahtx conftrudione obleftametumântc oculos ob-

ijcit co4ifideraadum acprima facie monftrificum quid potius>qui
:
oaturalc: ptftandtim Omhiumlquidem plantarum cacumina tcau-

.
iora natura , ( nifi monfirihci fincdc quibus etiam fuo loco dicc-
mus) nunc aucenicrafiiora effe obferuandum , eadcin nacura fic il
dem^ftramu^^^tquc ob rariorein huius plantsc for-
la perffcientc
mamcomxjCo^nucopîam^^lfb antiquis niemoratam & depidam-V . ,
exprimentem, tâUrianeUam Cornucopioidem grxca deriuationc ^^^*^*^

appenauimus Huius nStalis locus eftMontanus vmbrofus vdus , .jt^^^^'^
.
qualis cftager ille conterJi)inus Capûccinorum Syluulx , quem

diuidit alluuionis fofla ex Podio Poponifco ^quicolorum caftello
Comitatus Marerij difli, dcfcendens , prope viam inferiorcm & ,
qiia ad Podium icur ,.prim(>Vere germin^^ns , cx radice ccnui ad- SAfn-.

modum Vulgari fimili flauicante-parum odoraatquc guftu Valcria
n« folijs breuibus , vu!gat-£ nbndiiil nilibus ,jminQribus parum ,
,
atquelaruibus , Valeriaaam Syiueftrenlpinorcm aimulancibusjbi*.

nos aut tcrnos per ambitum finus jiabcntibfi&Hieracij lanofi tao-
do, femidigitum lata, longa vCro duabuS vncijs, qtiaj imo cauli hjc-
rcnt, magifquc profunde^ferrata . In aHs.quidcip litiora quo hx-
rcnt , & lobo vtrinquc magis fcifib & maiore, vt-alata vidcantur,
,,
\
coicmq. moio faperior^:tutit> feiminora fe:i1j>^rq.decrefcen.tia^^

Caulis veluti caudcx planca: , duas vncias longus geniculo in me^
,
dioinccrccptus in quo folia bina ex adaerfo oppofica vc rcliqua ,;

ex illis alas habet ; comprefias eft ixuis eanaliculatus , vcrinquc;
nti-ario folio^rum verfu /iafummo bifurcatur Ideuibus cauis ra-^*
conti
mis Sccxpanfis , biiidum ordinem femêr obfcruantibus, acqut^
'^- . . circa- -*'
^
N.
h
\\
^
V
i Column^ î /
X
X
* *
u.
fi A\/K Jt^vîvtM. c^X^

5 ^ 8aW' .
. %
n
Minus co^nAl:ifp.2?rar 207
circadiuifionumgeniculos femper crafleicentibiis: iii quorumfum
moveruti tubuliplrumcomprefn etiamq. canaliculati crafllorcs
latiorcs brcuioresq., c^teiris alis ^ inuerfain pj^ramidem cffi-
îahtes 'labores |in fummo&' feraffipres , angufHs Foliolis c?î-
ûis alatiWunt 3 in quibus '£ veluti fruaus iuCormicopia ] x<t-
pitula runtjbafim foliaceam quodatftmodo habeik'iaVflofunVcoir-
fertacxiguorum Valerianam aut Nardun^ xmulilntiuiir.eî^purpiv
i-ocxruleo aJbicantium , fupra fruftus cornlculatos bracinatos ^
aduneos infidentiura Qbibus lunio menfe decidcntibus , atquc:^
.
craflefcentibus fruftibus maiora fiunt cornicula duriora Sc flaur-

cantia , vel pallentia , remanentq. cornicula 'dfenfa copiofa vndf-
que adunca êr orbem atque tam floribus , quam fruftibus onufta
,
pljenta Cornucopiam ;:emulatur cacuminibuSjefli&inter binos tu-

bulos fummos in qualibet a'la'intcrceptusYruclus etiam, qui velu-
ti cojiip^refrus ob loci angufliam inter illorum finus confpicitur ob
longTor cxteris .-^ftatc perficitur atquc ficcata deperditur plaafa

.
t6'ta pedalis eft alitudinis,nec minus coma fumma latitudinis, oc- Tim^
cupit expanfis alis, Ortiur etiam in Valuefium montibus.' l
*A, i
4^
^ Vdfeflanella atura ienutjhlia femine Scahtof<x
"^ t^ravmhUkato.
.
*'
Cap\ L Ji X
• *
m
HJtC auteinradicisforma, colorcmagnitudfneodorc atquc

fapore fiiperius dcfcriptas JcmuIatur.Natali vcro loco paruiii
abcft , ac prop? fupefiorem, fed in agri mareine , & maccrie faxo-^ ^'T''*..
lancrbida tam ibiquamnon jonge in altcra maccne cadem^via
copipfa. Foliihuicahguflioraatqucminus incifafuntrin imo at :
e.tiiedio, caulcemmpentia. quatuor lacinijs longis diuiduntur>

Nardi vcl maions Valcrlana? ritu Vutpis vmbram finc capite dc -
lcnbeutia: quz vero iuxta alas hxrent quinquepartita , aut trifi*
da fancanguft^&IongaAiugxdiuilura&magnitudincVatquein
fummotenuiora Caulis e/l fcmipcdalis ixdus folicftis purpura-
.
fccns , fupcrne brachiatus , bifidum ordinem in alarnm diuifiono

feruans , iuxta cotitraruihi foliorum pofitum canaliculatus , ficuti
alx. In fummo verototiusphnrx fcmipedalem altitudiaem ailc-
quut^ atque alis bifidis diuifre fexdccim infunt vmbeilul2?,eijdcraq.
binx coh^rentesjflorum cofcrt^ exiguorum admodujNardi modo
e*aIboj)urpurafccntium,tcnuiiIimis Ilaminibus emcdiocruaipca
""
tibus
»
208 O lumn X vl
tibus , fruftibus infidcntiu,vtriculorum effigic , qui floribus dcci-
inmcdioparumcaui»
dcntibusacllaticuaduntfcxradijsdiuifi ,
atqueScabio&modocartilaginei, quorum corpus hirfutum cft
Xtmfuf» atquc vmbilicatum,vcl fifTum tritici modo fed profundius..£ftati»

ruffefcunt ficcati,dcpcrditurq. deinde plan
fine pcrficiuntur,atque
florida inuenitur. Bafim ha.bent vmbcUulx folioUs cartir
ta.Iunio
exiguis albcfcentibus conftruftam Inuenitur alis etiam
lagincis .
caulis aliquando diuifus in medio . In Apulia quoquc Cirinolanif

Hanc ^quicolis quadragenar
agris Aprilimcnfeobferuauimus .
diebus nouifsimis in acetarijs fsepius apud amicoram mcn fas cfi-
tauimus pcragrantcs.
^ Uui fi
m- \
mhiHcato
Cap LXXVI.
J
VARIAT haec i fupcriorc florum bafi magis vircntc,atqu« an-

guftioribus longioribusq. foliolis conftruaa . Flpribus ctiam
paulo maioribuSjfcd vmbcUis minoribus, atque florc & frudu fio--
gulis inter fummas alas interceptisjvulgaris modo & Cornuco- ,
pioidis . Frudu nudo trigono Ixui , acutiore in fummo , & quo-

dammodo fed vmbiiicato
trifido , fupcrior modo
, eodem quo
ctiamquc ruffefcentc cum ficcatur . Reliquis vero , loco , tcnipo?
rc , radicc , folijs , caulc , alarum ordine , numcro , altitudinc •

atque faporc , a fupcriore non difcernitur , vt ctiam pcritus in
4ignofcendo fallatur , nifi floridam faltem fpedet , vcl cultam lo-
ci notione diftinguat . Huius ramulum tantum idcd appinximus
cum fupcriorc quia vt diximus eadcm videtur , prastcr , notata
,
&dcpiaa. Has,nifi ad Valcriana: genus rcfcrri deberet,cprQ

.
Phyteumatc fupponcrc cenfebamus , fcminecumfintpertufofif-

?b , & copiofo
i paruis atque laciniatis
folijs , fed Lanariam pri-
mum dcfiderantcs , noftram de hac opinionem alias protulimus.
Nunc autem quia locus oportunus vidctur,dcVaIerianis
Sc vcriorc Phu dilucidiorem opinioaem addemus > ^
Euangclifta; Quatramij obicdionibus rc-

:
ipondcntes , vt cuiquc ca. dc rc

fit iudicium #
/
Dt
\
.
Minus cogn.nirp;& rar.
4 *
runet MelâtQ hirsutD et etidm ufJthJic^

-\^'.
»^
j
ii^*^ ^X - >-
1 >- -f
r
:^, ,
ir»;
"k r
^ »
^S5
^ L
b
<
% w
^P
r_^^^^^
MPTrn 111 L^ ^^
r
^
%
"
MterA uTnkii^r^
^Zferrf
i
i
sefnine^
m^^
mf T-/j;
»
f
«
*
j
?^<?Iaa t^t-^-^ I
sh ^
di^* ^ ' - (ettvJ*^*

//v ^ f.
* f
2 i'o .-^Fabii /Column^

.*rt
""
De Pbu Diofcoridis verhre -
\Bxerriplum_Aôlo^tua nojlra Epifiolie ad F.EuangeliflarrL^^

§hiatramium mijla apud SerenifsimumFerraria Dncem
-'
''
f- '
j-
-•
, olim Herbaria rei profiJforerrL^
- .
}-' \ Cap. LXXFII. '
ETSI in defcriptione fylueftris Valeriana: noftratisd nobis

propofitÊ pluribus ab binc anni^ in noftri Phytobafani edi-
tioncquampIuresinfintpjerfpicuxatquefinnÊrationes, &etiam
CiTefponfiones , ^îibus caêrorum contrariam opinipnem tuentium
* argutrientajcuim clj^ra-tum \î:-ôcciilta refelli facile potcratjquas
V accurate repetita ledione pefpcndens aliquis animaduertet ; ta*

Isuth vt dilucidi<^ noftra opinici^ atque omnibus notior efficiatur,
f ac eti*am atuis obieftionibus aperte tueatur , hxc ad te fcribere
voluimus-
\ Noftram quidem de Phu Diofcoridjs fententiam ab alijs venti-
lari atque perpendi valde l^tamur, nec alios cotraria niti opinio-
; ne,relicla calumnia molefti^ quid arfer^c nobis,fcito;Vna quidem
^ c(l vieritas , quê obruta etiam fuperffcit/ Et quamuis cum illam dc
f l^hiiTententiam protuIimus,ahnum vix ,^xxv, attingerimus, atque
( parufti in hifce ftudijs verfati nec vnquam
ab vrbe abfuerimus;exi
/ .guotamen ingenio nobis aDeo 6pt. Max, tributo , & intcrrupta
; inhifcerebus obferuatione noftri animi recreatione adhibita,
*
cxaftius quid pro DiofcoridisPhuftatuendo , nosretuliffe vifum
V fuitÂcilla eadem-zclotypia atqueergaproximum charitas , qua
iteratis vicibis- habere 'fefers' itrttto dc Theriaca tradatu , cum
.
_. j *
fimplicium medicamcntorum fis,atque diceris profenor yilla qui-

*
dfem eadf mâdcludi nosaqui non ex profeflb , fed obleftamenti er-
'
go,atquc vt alids retulimus , aduerf^ valetudinis caufa hocc euol-
ucntes > quid ratione magis confentaneumjac verius videretur jp-
pcfuimus i noftros labores,ac ingenij partus alijs eiufdcm rei ftu-
diofis communicantes , & hanc prêfertim Phu defcriptionem atg;
^ obferuationem , velut non afpernenda^ Plant.TjaGminus receptae;
cum illi non naucx atque efficacifsima^ infint qualitatcs ac vires,
de quibus alias diximus. - ',.
Quod dicis^ncftram atquc tuam opinioncm de Phu, stque ali|s

ddodtifiimis Italil- Collegi/s cribratumatquedipdicatinniri: vti-
nam & vnaauaroue Ciuitas doftorum Senatusâtquc Academias
baberer;
û
. .
r. K
Minus cogn.ffirp.&rar 2 I li.
habercr,in qua pritcr alias liberales artcs5& hxc (?ApiAa,KmlK^ pro*

fiteretur,quar pof): mcdmdi mcthodumySipct^^.v-nKtfp fcilicct , appri-
ipe vtilis atque necelTaria cenfeturi quid enim prodeflet pharmaci
vim nofcercfi qu2E pharmacu componunt,ignofarentur?ac ^b illis,
& m ijs luper huiufmodi naturalibus difceptatio haberetur,vt co-
gnita denique veritate , ab omnibus deinde communiter non fine-
magna vcilitate reciperetur,promulgata
Valcrianam vulgarem maiorem hortorum Nardifoliam ab om-;
nibus alijs Valerianê fpeciebus differre nemo ambjgit,atque nec i
nobis negatur.Eft quidem vulgare axiomajquod fi maior Valcria-.
na i te recepta ab alijs differt fpecicbus , illsefpecies diffcrunt ab
ea;fed hoc quid refcrt ? nihil quidem, rii fallimur,pro noftra difFe-
rentia fedanda
f
Quodautem Valcriana hortomm omnesobti-

fupradicfta tua
ncat dotes,vel notas>dicere volebas, a Diofcoride tributas in Phu.
defcriptionc,hoc opus,hic labor,in hoc noftra vcrfabitur difcepta-
txo,vtre<ftecumplantaconferantur, velplanta cum illis j&hoc.
abfque calumnia & deceptione.
' ^
n i -n
• •
Et vtfiimmatim Ioquamur,quamquam in ilia noftra hiftona,irv

qua Phu defcripfimus magis pro noftra intelligentia refponden-
tem , omnia fcre hsec i nobis dicenda rccenfentur , tamen vt tux.
obieftioni fingiUatim refpondeamus,hxc fubiungemus.
Et primo dicis , Valerian^ maioris i te receptx folia , caules,
florcs femina ,radicem

,
craffam villofam , redam fibris obliquis
colore & fubftantia flauicante,atque interfe impUcatis lunci figu-
nigri veri minoribus, tenuionbus fciiicet Penta-

ra,vcl Ellebori ,
Ellebori nigri vulgaris re-.

phyllo, & non aut magnitudinc
effigic
quod Aconitum Ponticum puta&,notas efle Phu.
Cfcpti ab omnibus,
Pontici Et.fibras illas aut villos oblique ortum ducerc ab radice
craffa,inftar digiti,parui,rcaa intra humum,illasq. implica-
ilHus
tas colore citrino vel aureo,fapore in initio mter dulcem & acre,
atque dcinde amaro^quod caliditatis nota eft,atque nidicium Phu

aromatico,atque odorato,Nardum refercnte, cum
Pontici,fapore
*
pauca odoris grauitate. j- l t
refpondemus,Valcrianam d te receptam radices haber

Scd nos
re geniculatas Acori effigicatque fupra humum nitentes ,
&dete*
exafte depmxerunt Dodonaeus,
aas,quas vere,vt funt naturalitcr,
candidn& nos varijs in hortis
Lobellius & Pcna viri doftifT. atque
Ncapoli,atqucRom3c, habentespaucas rario-
obferuauimus iilas
Da i resque
rcSque fibras humum reftc potius qu^^m oblique petentcSjnec vn4
quam implicatas interfe propter eorum laxftatem & paucitatem.
Quod contri euenit in radicis fibris a nobis propofitx Valerianar,
qU£E natUra interfe implicitjeatqueobliquaE-oriuntur, necvnquanv
redarinueniuncur;Tcd expanfe atque in orbem radiantes.NecDio-,
icorides vnquam longitudi nem & reftitudinem Phu radici tribuit,
vt intua radice nimis oftenidere conaris; necillius iibras teques.
autCraHas eite Diofcoridesrefertlunco, autElIeboropares ;vc-*
rum quod exradfcis fupcrna parte.digiti minimi crafsitudiue, vc-.
luci ex cefpitejfibrar aut vilJi harreant vel ortum ducant , quemad--;
modum in Iunci3& JEllcbori nigriradice:vt fcilicet fimili modo ra-*:
dixPhufibrofavideatur ::Ntcfibrarumtenuitas autcraffitudo in
huiufiriodi fimilitudine confidcranda aDiofcoridc proponitur,neCi
debet;non ennrrlurtci radicis Rhrx paresEllcboro funti& Diofco-
ridcs Phu radicis'fibras iIh'scompdrat nulla fada craffitiei mcn--*
tionc;atquch6c'argumentum fufHciet,fibras radicis Phu non
, te--
tiucs ficut Pentaphylli >yt tu putas, necElIebor6aut lunco pares>:>
verum eodem illo modo a ce/pite depedere debere,atque oblique •
HxC quident" Diofirbrrdis mens: exeius defcriptionecolligitur.
Quareradrxre6ia&obIongaa tepropofita&recepta , ab radicc
Phu omninodiffcrtjcuius iiqc refta pars, .neque longa defcribitur.i
Dicis etiam Valerianamihaiorcm in planis' fyIucfi:ribusoriri ^
monranum Nardum in montibus Nos refpondemus fi nun-
ficut .
quam ih Ponto fuifl:i:& hanc in Italia minime fponte criri aiferisr

ûomodo talia in hominum mcntcs adducere conaris ? quie nun-
quam vidifti,nec aliquis rcfert. Etquid amplius deillius ortU Dp.-^
Jonxus Ponto longius abfens,qu3m quse ab alijS'
aflcrere potcratjd
accipere poterac,& idem aliorum relationi aflenticns, Phu in Poa
t0oririfponte,ferritradidcrit?' .
'
i.
-' Dicis pra-terca Diofcoridi minime

placuifle folia Phu fimih^JU.
facerc Montano Nardo ; cum altera, Phu fcilicet Planta in planis*
orirctur, atque akera in montibus, Nardum fcilicct, Montanum 4
Kec montani Nardi fimilia fecifie Phu, fcd potius Eryngfo ,
folia
cum vtraquepIanta,Nardum fcilicct 6Jringium in moncibuseo-^
dem modo'& natali orirctur.Scd hic rionparum falli videris fal*" ,.
faq. proximo tradcre cenfemus. Non ncgamus Errngij fpeciem in=

montibus oriri,in qno monranumKardumjfed antu obferuaueris-
qux nunctrademus ignoramusrquodfibbferuafie dicesscalumnio-
s4 ftatim tc lcquutum cflTe manifcftunl cric . In Montitus Matefij
^
- * -^ jrf Cam-
,
MinuscognTlirp.&rar. aij
Campoclarcnfium Copiose Nardum Eryngium oriuntur , ficutit
5c
& in i£quicoloruin Ra/cino & alijs fupra Flaminiaaum montibus;

atEringij fpecies illa ab initioincifis folijsjcxitâc antcquam cau-
Idmedat admodum laciniata vt lobi in plures lacinias diuidan-
turâtque tantilm a Nardi ou^libus foli;s diftat,quantum veritas X
miendacio, illaquecserulea funtjficuti tota deinde planta 5 quam H
Nardo fimilem eife contendas nihil efl quod amplius difTeramus :
contra negantes fenfibilia noeftampIiusdifputaiWum.Eftquidenr
alia capeftris Eryngij fpecies e nobis in Apulia Cirinolx primum
obferuata cxviridi languens deinde in agro Romano & alijs lccis
cuius prima folia>fecunda & tertia oualia funt longispetiolis hx-
rentiajxuiajnec laciniata , fcd per ambitum fcrrse modo parunLj
incifa:atque tota Hyeme ficdurantjS: qux i nomlla planta produ-
canturficmarcefcunt,autaliaparumin fummo fcilfa vtvnicum
habeant lobum emittunt non enim caulcm eodem anno apta eft
;
proferre tenella adhuc e femine orta planca,^<: forfan ncc fequenti.

Foiia vcro cx planta.,adulta&cauIcfccnteintrcslobosdiuidun
ttir,.illosq. latos admodum , vt non infcite Nardifolia & caulis d
. Diofcorideillicomparentur ; veriim fimilioraplantxqu^ nunqua
caulem ob infantiam emifcrit . Et hanc Eringij fpeciem latisfolijs
in montibus apenainisminime ortam vidimus,quamquam Cxnxri
leam alteram 'montanam frigidarum regionum in cliuofis Apulix!
locis legerimus etiam vbi Chamxleon albus verior fimul orieba-
tur. Nobisquidemiccirco Diofcorides fimilia fecifle Nardi mon-
tani foliaEringio campfiftri videtur, quia necplantam inmenccm"
vcnitcuius foliaNardo fimilioraeflent,atquealteri«s &diuerfi
generis eflet , vulgariscjue notitix ficut Eryngium; cuius folia pri-.
maante caulem>quce lata cfltdixit.&perambitumafpcra tatuni,
incibos recipiebantur fale conditajatquein afperis &campeftrir
bus oriri afferit. Ac quidem pra:ter Valerianam maiorem yulgare
nuUa magis folijsacccditNardo montano ficutiin no-
alla planta
ftra de Phu hiftoria diximus in Phytobafano, a nobis dece ab hinc
annis editojcuiusplanta^ foliajcaulisffores &habituscmnis, prx-
ter radiccm hon bulbofam, adeoNardofimilis eflevidetur, vt
Kardi fpecies abfque dubiofitccfcnda; Qnancum hicdeccptusfis,
vtalios dccipcrcs vide.Tu in hac parrc,non vuIgaremValcrianam.
hortorumpraetcr radicis no bulbofam naturam^ fed aliam noftra-
tem fylueftremi mc propolitam , fccifle mc fimilcm Nardo mon-'
•ano fuko ais {" nec miramur eadem arrogantia in Gr^cis cum de
^
. Bafi-
.
2 T 4. . : Fabii .Column^
Bafiirco caryophyllatb loquebaris contra Matthiolum', no^ abs te
. firifle notatos; fed Ci Latine non percepifti,a nobis de Vakriana ibi
difta,nec Grxca Diofcoridis auc i*^ vtrifque

intellexifTe videbcris^
^
calumniofusj fi ea te perpendifle contcndas, Verum vt ne iadcfenfi
maneamus^&vtvcritas clucefcat, hucintrudamusetia inGraecis
r efponfionemÂis enim^Bafilici illius Cariophyllati (oliaf^rUchî
/a didijd nobis proDiofcoridis Acwo propofici,magna efle admo-
dum,cum paruadefcribantur.Quibus refpondeturjin illius defcri-
ptibne,foliorum notas nullas cradi,nec folia nominari , fed herbx
tocius habitum defcribi ; arque ab Ocimo caule & ramulis tcnui-
husarentibusq, refpeftiue differreâchirfutie: in reliquis fimilcm
admodum,& vcrbum illud KeHo/^fpj^ , non^foiys Unuibtis interpre-
tari, kdyfurculisy jtctfôvquideni nonyfoliiim^ kdyjiipuia fzirculuj
S^cfeftuca, intcrpretatur^vt Latine, tenuibus furcuIisyWQXti debeat.^
Et fi nec fatisfecifle vidcbimur , addemus eiufdem Dio/coridis tc •
ftimonium in cap.de Calamintha in quo ramulos & furculos geni-
culatos habere ait, \cKanaL Jl K^^Kdpp} yiyitpwfîyu non enim folia ge-
.
niculis diftinguntur & de his hadenus, pr^ter noftram voluntar,

:
,tem Grarce tecum locuti. Ad fuperiora redeuntes addimus

• Dicis poftea,Diofcoridi pIacuifle,Phu plantce folia fimilia face^>
re illis Elaphobofci , atque Hippofelini&c. Atqae Valerian^ tuar
hortcnfis folia antequam caulem edant, fimilia quodammodo eflc
folijsHippofelini.His refpondemus,fimilitudinis a Diofcoride tra'
ditx foliorum Phu,cum Hippofelini & Elaphobofci folijs , h^c ra-
tio vel caufa fuit;non enim Phuplant^ folia fimilitudincm aliqui
cum Nardi folijs habere videbantunquod fiNardo fimilia fuiflent,
Nardo fimilem Phu platam,n6 foliim folia,feciflet;velut dcNardo
fecit,Eringio acccdcrc dixiflct;Non enim tam incptum Diofcori-.
dem ccnfemus,qui adraodum accuratus fuit/ciens atqne tradens,
Phu Nardi fpcciem eflTe , quin prius illius naturam atquehabitum:
& cffigicm pcrpcndifset,an fuo gcncri & affiniNardo fimilior efsct
folijs &habiru,vel alreri alterius gencris plantx:atque deinde
ra-
dicis differentiam nocare,vt foIet,ficutin Acoro tradidit.quod fo-
lijs Iridi fimile fccit,vcrum radicibus
diflcrre obliquis, non in re-
cium duftis , vt in Iride , notauit & fic in alijs plantis multis qux
.
nunc rcferre prolixius cfset.

dcinde,Valerianam hortorumcau]e'carctem,foIijs Hip-
AflTeris
pofelino fimiliorem efle,quim Sium Hippofelino.His refpondctur
veniam petentcs,nam dicimus te immundo vti fpccillo: Valerianat
tuae
,
Minus cogn.ttirp.k rar. ''2 l:^"
tua! quidem folia , antequam caulem edantj quem i fatu vix poft
triennium edunt , Laftucelh*s aut Scariolis proximiora videntur
oblonga quidcm funt & circa fummum lata, Nardo Montano mar
iora & fere eadem,nifi etiam minus carnofa effent: nec aliquid cii
folijs Hippofelini aut Sij,vel Elaphobofci communehabentjquoru
foIia,[qu3e lobi funt & dici debcat,ficuti eiufdem Valeriaria; foJijs
cauli hcerentibus deinde euenit , quse diuiduntur in lobos Elapho-
bofci & Sij modo,quodammodotunc diuifa rcfpondentia,jin p!u-
res lobos diuifa petiolo vtrinque hasrente atque per ambitum ferr
ratainec vnquam illis , ab radice fingula nec ctiam lobum pro fo-
lio accipientes , aliquid fimilitudinis collatis vtrifque inter fe ha-
bere,pr<£ter te aflercre inuenies aliquem • Quod non euenit foIiJ5
plantje d nobis propofit£E,cuius lobi fimiles Hippofelino, Elapho-
bofci modo difponuntur & Sij,ab ortus initio.
Afleris deinde'veritati quodamodo afsentiens inuitus,qu6d Va-
lerian^ tuse emiflb deinde caulc folia pinnata fiunt ad fimilicudine
illorum Elaphobofci, atquc nouam inferere conaris coferendi at-
"
que plantasdefcribendi rcgulam , varia ncmpe foliorii pro teporp
mutatiDncm.PapauerisErratici dclineationem intrudens;fedquia
-dDiofcoridisinftitutoabhorretita-h^ctuadiuinata dodrina, vt
quifque illam facile refellat,nbn nimis immorabimus:His tantum
refpondebimus,a Diofcoride nunquam traditas tffi hafce diffcrcn
tias foliorum , vt in prima germinatione fimilis , in caulis produ-
•dionc difllmilis,vel fimilior,ve! e contra , vt caulefcens habeat fi-
jnilitudincm propofitam , ante caulem vero minime, fed alij com-
<paretur.Et dato & nonconceffcquod vni Plant^,Papaucrierrati-
co,vt dicis,cueniret:Sd A Diofcoridis more fit alienum , anne om-
nibus plantis in fubfidlum idcm dicendum erit?nonne maiorhxc
jn confercndis foliorum Valcrianx tu:e notis efl; fubtilitas , quam
illa,qua nos in noftrx Valerian^ hiftoria vfi fumus abs te nobis
obicftaPNon cnim noua Hac tua induftria alius vtetur. Papaueri?
Erratici quidem folia EruccE & Seridi fimilia effe non ncgamus, -
Origano & Thymo quomodo compararenturabs tc,penitus igno-

ramus ; atque vt fpuriam fimilitudinem reijcimus & Diofcorid
indignam, non cnim in antiquioribus kguntur verba illa Origano
& 'Ihymo.fcd Coriandro.^^^t iam fylueftris fpeciem Papauerisna-
tam fcimus Coriandri folijs,Aaenionaf fimilibus, i RecentioribuS
ro Argemone fuppofita capitulo hirfcto, qu^ nec Argemone no-
'is vidctur , potius vulgare fylueftrc Papauer rccipcrcm.us, quoi
latiu;
*
î(j Fabii Column^ '
b
latius habet in fummo capituluminifi alijs not:is,vt vulgata Arge-

monedcficeret . Quare corruptum c(k Diofcoridis texrum noa-,
ambigimus, & foliorum fimilitudincs ab aliquoadiedas in mar-
igincjdeindeintextu receptas: Theophraftus quidem Cichorioli-
tnilia fecit,Plinius,Erucae:In Vetufto quem nos habemus Venetijs
Imprefsum Latinuni Diofcoridem > Coriandro tantiim fimilia le-
gunturquapropter minime hisadhxrendum^neque etiam tua;hu-
iufmodi nou^ pfeudodoarinar, fed potius noflr:^, qua foliorum fi-
militudo a principio exortus comparari poteft abfque illa fubtili*
-tate a tc qusfita & rdaca^nobisquc obiefia. Regulamq- proponi-
mus vt fimilitudo foliorum intclligatur in omnibus, nifi exprima-
tur contrarium,in plantx confiftcntia antcquam caulem edat , rc-
ijcimus cnim prima illa folia ex femine prodeuntia , ficuti & qu«
cauli hxrent degenerantia in omnibus fere plantis. . :
Quodautcm DodonseusPhu in Ponto nafcireferat,& tu crede-

dwm illi potius cenfes, atque credis Nihil nofir^ officit opiniont
,
tua credulitas:non enim hoc Dodonaûs dicit ex fe, cum nunquam

in Ponto fucrit,nec plantam illam a Ponto allatam habuiife refefc
4ed Phuplantam in Ponto oriri Diofcoridem fequutusfcripfic pu-
tans vulgarem illam Valerian^m verum Phu Ponticum,non confi-
idcratis , vt in noftra opinione notis • Et quod Phu non folum in
Ponto , fcd alijs locis oriri poCCit , Plinij auftoritate vti pofsumus
qui Phu , Creticum nardum appellari tradit, atque laudatum fuo
tempore.Nec a Diofcoridc de Phu dicitur,vtde Didammo quod ,
in Creta tantum oriatur,quodinPonto &nonaiijs regionibus

nticuni_>
propofuit,vt de aHjs fecit,qu^ alijs rcgionibus etiam oriuntur,vc
de IridcqucE omnjbus locis oritur,veruai Illyricam pr^ftantiorem
ScMaccdomcam exhis quê ipfinotae fuerant^,?ed nonnc &
fecit
Montanum Nardum in CiIicia&Syria,Afarum in Ponto, Illyria-»
&c. nafciDiofcoridesaic&noftrisregionibuscopiose oritur &
.cfficax?funt hxc iuncea fulcra.
' Afscris deinde Vaierianama nobis propoflcam, ncque effigie f
nec viribusrefponderevero Phu Poatico,fedrecentiores omnesfi
voluens illoslegere , noftratem, fapore atque viribus pr^ltantio-
rem cfse retuleruat,&experientia comprobatur. Afscris,non ha-
JDcreradicemredam.v&quoJociDiofcorides reftam Phu mbuic
radiccm?Deinde noftram dicis deficere, radicis crafsitudinc fimul
cam
calfa-
.-r^
-^
f
Minuscogn.ftirp.5^'rar. 217
ealfacrentibus , atque efse aîstenuium radiculartun ccfpitem , vf
Ariftolochi,^ Polyrrhizx LobeHij/albis noti flauencibus v %orc
imicilIaginct>",'VtoMri^s^ ^xpefiri pocerunt nifi dq>t-auatum ha-"
''
beaat fenfunn; - '- ^ ci: '
: Rerpondemus nosinDkjfcoridfsphu , non inucnire radicis

,
reaitudiilisiloCam, nec habere pofse cenfemus , cum •illaiTL-*

fibrofam JElIeboro & lunco comparauericquoru ex cefpitc crafso
radices tenucs fibras aut radiculas emittunt quoque verfu fparfas-
hurflilm-iimplexaiSfe^.ficutiam fafsuscs, nollrse plantê radiGcm^y
efse:atque noWs vid^tur,cjuod fir^dix fibras habere nmile^deberi
Elleboro & Iuaco,y^tipfum etiam radicis capur; fiuc ccfpcs fimilis
ctiam'illi dcbeat videricontrario non exprcfsO.& hoc ex necefsa-*
ria confeqacntia,vt in Ranunculo cxcniplumerir,cuius Hifto- '
'
'
riam vide. - *
. Quod autem noftra; plantx radicula: aut fibr;r non fint obliqu^,
nec_Hauj:;,neccaIfaciete fapore: Credimtfs te nouifse, magis qudm
noSjillas obliquas nacura ,& inter ipfas implicitaslateraliter ce-
fpite fe propagante vt luncus & niger Elleborus nec poteft non ;
implicitas haberc:quod itlplata tua nunquam reperies, cuius pars

radicis fuperior obliqua ellAcori modo,& /ylueftris Iridis, fibrceq,
redd terrampenetranc^ ne totaradix fupra terram vcluti aiiulfi-*
'
manerct .
Quod autem non flauefcant vtais : Diofcoridcs non flauas, fed

fubflauaSjidcft ad flauum tendenres coIorem,parum fcilicet flaue»
fcerttcs, non enim Giôjce tibi loqucmur quid Ci-oPctvSof fignificct dc-
clarantes:&: fi flauefcentese(iei»t,minime re(ponderent,vt tuarplfp
f«efuntiveriimquiacxalbicante adflauum tendunt& pallcfcunc,'
non parum notis rcfponderc videntur noftra; plant^ radicula: , quoe^
deindc ficâta; in tocum flaua: rcdduptur,prjeterDiofcoridis di^tii.'
Prj^ccrea fapore dicis infipidas ac mucillaginea-s effe noftras radi-
culas.Quibus ne rui fcnfus inucteratideficientiamobi;ciamus,fac
critdicere, tuum hortum admodum aquofum &paluftre forfitan-#
c(re,mquo,ficut Cipero Theophraftiaucloritatceuenicob humb-
ris inconcofli abundantiam huiusplantar & reliquarum faporcj
imbecillcs ac dulciorts euadiic,ficut &c odorcsiin Sylucftribus qui-
dem Neapoli Campoclari alijs Iocis,hortis , t^m Neapoli quam->
^
Romx vc Pharmacopoli nouerunt, huius noftr^ plantêradix,
amariorcacriore fapore , collatione cum tua plantain coiehor-
to culta , fada » vifa omnibus fiiit : & fcriptores tefl^ntur atque^;
£€ adeo
"
2i8 Fabii CoIumn^V

adeo amaro & inj rato rapore fuit.vt abhorreuda poti.us gufty Vifii
fueritrepchs tunc auulfaiquid cum ficcata, qusemaiorem odoreni
acrimoniamatqueâmaroremobfi.nerc videtur,,liumore dcficicn-
te,vt in alijs aromaticis & acribus cuenit? Et etiampum apud
nos
liabcmus noftrac huius plantx radices auulfas tunc tcmporis , cum
illam in PhytobafanQnoftrod€fcripfimus,odoreâc faporc acrcs.:
Nos quidcm ignoramus qua ratione nitaris vt Phu radix tanto
amarore pr.^dita effe debcat, non enim ex Diofcoride cplligitur,
ncque in Phu^nec in Nardi montani dcfcription^.- Silencio etiam,
huiusnoftrac radicis aromaticus &
grauis odor pr;etermittitur
abs te,nefcimus an vitio xtatis decrepitx tux , atque palati
pitufc
tofi & naricis proueniat,an autcm interiore wlumnia
falfa ze- &
lotypia , quare yt huius faporis atqup odoris & reliquarum
nota-
rum differcntiiE internos dirimantur,nifi firmioribus argumentis,
& aliorum guftatu nos repelles^Doftiorum fit iudicium* •
Qnpad vero alias tuas dc Elleboro nigro & fimilibus opinione$

iion dcficient fuo loco pro communi vtilitateftudioforum
ccnfura:
abfque vlla animi peruerfione, atque detraftipne vcritatis
propo-
ncndge. Nunc autcm quomodo poflit vulgaris maior tua Valeriana
dcfendi vt noftrum animi candorfem oftendeamus
pcrcipe . Non
cnim alius vnquam hacc mentc reuoluit,aut„qopQuit , npua quide
iioftracfth^cipecu1ationonafpernenda,quamnis poftremo ad
xem yindicandam mhil proficere videatw ,reliquis etiam dcfi-
cientibus notis • '
' ... -
Vt autem Radicls quÊftione fuperares bsc abs te confideranda

crant,apiQfcoridc , radicem Phu in fuprema parte digiti minimi
craflitudine defcriptam.fuifle:ac deinde additum,quod habeat ob^,
liquas adnafcentes radiculas , & radicul^ illx npn fibrae
intelligcn-'
da!^,fed radiccs ipfiE,in Grarco quidem textu
non *Vc?yW, vel Trf;^-
^dJ^df y fed imffi^ta habct,<Tuo verbo , uon fibras,vt in
Ranunculo
slligi debent , iîfp^sA quidcm,yjr/7,
, /«/'f r, fignificat , quare fupern:^ ii:
atque
enim,vjllos intellexiflc,vt ali; putant.Quod Plinij aufloritate fir-
mari ctiam poffe videtur,Phuradiceni defcribetis, radiceobliqua^
wllafaq. drimitante auium peda : ideo fuperna radix , obliqua-f
intelligi debet,quaf deinde viilis diuiditur . Ac
eo magis harcopi-
31XO tueri pofTe videtur,cum idem Plinius dicat,
&
imitante auum
^fdesi quod radici maioris Valcrianx tusaptifsimcrc&rtira^Mi-
<aua
Minus cogn.ifHrp.&rar. 2 1
^
^{i'a profcfto efl: Tupetni radixCv.pt3, tcrram emicans geniculis dP
4in<Sa,non fccus ac Auium digiti pedum,{quamfs geniculati con^
4>iciuntur ; quibusiam fatiis demonftratum eftcontrariam dc ra-
dice Phu opinionem verioreni effe cenfendam cum ex Diofcoridit
textus interpretatione, tiim etiamexPlini; quodammodo verfio-»
fieac Latina hiftoriac Verumquidcm quamuisharcfubtilisfit in-
terpretatio , quia Valcrian^B maiorisradix minime congruit Elle--
bori nigri veri,vt ais,ac lunci radicijCuiDiofcorides fimilem fecic
nec ctiam RufcijCuius radice adulterari tradidit, atquc folijs ctia
adhuc aliena vidctur Nardinis,& laftucaceis, non incifis tricnnio
d fatu,'nifi in caulis êniculis , & vix noftrx Valerianx folia cqui-
parari poffint ab initio incifa e radice prodeuntia ; Nardi ipecicm
cflfe non bulbofiim dicas , ficuti iam antea in noftro Phytooafano
decein abhinc annis edito declarauimus.At quia vuIgareAdagium

cft noftratibus, 0//a coKditorifacilior anfa , iccirco fupradidis ar-
gumentis etiam refpondendum duximus , nc forfan fupradifta vc-
riora putcs . Etquidcm «V;///^/ivcrbum,quamuis ex cVi, & /^'*,
fit conflatum,non tamen fempcrconiun(ftioilIa ^^^ty/upen fignifi-
cat in deriuatiuis & compofitis nominibus , vt facilc ex Grseconi

Thefauris excipcr^ p6tes,atque hocloco prajterquam quod ab om
nibus Graecolatinis \tvtitwv y adradiciumyadditamentum ad radi'
cem , & , radicis capillamentum , (intjfibra % q uod eft minor pars
radicis, fi^m. ({uidtm parua radiXjScy radicula intcrpretatur, & cfi:

diminutiuum nomen V'trbi,/i^«f yfcilic€t\%z etiam fTj, in compo-
fitione aliquando minuit , aliquando reijcitur vt fuperfluum , ali-
quando vcrtitur pro,/«^/4,4/?«(/,quare etiam non poteft illud, gVl,
"^xQyfupcr y acdpi : cum fuperna radix maior debeat efle fibris &
adnafcentibus villis,&, radicelU fiue fibra^]î(t fit diminuticum,
& tenuior radicis pars fupcrioris,quar digiti inftar crafla in capite
effe debet , &in fuperna parte: atquc ita verbum Im^^t^tA , pro te-
"nuibus radicellis adnafcentibus fiue vilHs vertedum erit, qua; ob-
z'
Hqux & inferiores debent efle , &non radicis pars fuperior vt in
tua Valeriana, qui etiam fupra terrani emicat Nec Plinij verfio
.
fiuc hiftoria nos mouct,& refpondetur: Imitatio pedum auium no

Tcfertur tali radicimx genicu!isdiftinfta:,vtfunt digiti pedum
Auium,nam fimilitudo eft,vtreferatpedes,non digitos Auium & :
Plinij mens cx litera videtur,qu6d fimilitudo referatur a villis ra-

dicis obliqua!,quibus Auium pedes exprimuntureffigie: noautem
d genicuiis de quibus nihil dicit,nec omififfet . Villi quidem radi-
Ee 1 cis
j
.
»
2^2 % fc
O .-, FabHi itmn^
'-" îcrians pbliqui , s^ fidiorum mocfo oblique
-^ V
.""/A' cxpanfi
perbellc referunt auiurn fimrljtudinem pedBîi,
ijî.diîtis vndique
obUquc difpofici ftellam reprefentant.Etp;.^?!
plurali numcro Pli-
nius dixit, non ^/j;ro/ quare etiam noftr^
; Planta; vetufta radix
plures pedes implicicos digitis reprefentat,
vt.ex viua planta qui-
libct facilhme dignofcere poterit.atque hxc
fatis fint pro veritatc '
dcmonftranda i nobis tibi |i?ifl[a.VaIe &c. ^

•
\ *
- > ^ » -* ^ ^ ta
:f-{
•
Df GenUanellis ^S' 4e CaruleajJirdat
^ 4 #
Cap LXXFJII,
\ -
E DI A
videtur inter Gentianas atqu^, Centaurium
minu
ty.ta harc familia guftu atque effigie,Ge«tianel]e
H9W inii 5,
ftomineîam
|iota:ideo nec nobis hucufque denominacioncm
variar.e placuit
Hmus multiplici varietace natura ob!e<Sari videcur, nobisq.
ilHus
d.iicnmma concemplandi anfam prjebet.PIures
d recentioribusdc-
Icnpt^ funt varietatespr^fcrtim dLobemo |fe
Pena colleftx , no-
bis,fi vcritatcm fatcn,vplu.m:usadhnc
ifluifxpr*cerquam dcpiaar-
nec ahquam noftrarum fimihtudincm
referentes nifi parum ilJa i
Pufiodepida fubnommp. Afemx atque Vern^
Gentianelk:quam
furate defcripu videbitur Nobis enim noftras non Verno fed ,
.^ftiuotenjporefl.oretcemsjrigidisq. montium
herbidis caCumi-
mbus,qu]bus ^ftatepro pafcuis vtuatnr incol^
Gbtufioribus eft .
|olijs,flons calyce maiore admodum,&fi

quodammodo flore & ha
bitu fimih 1)1. depias videatur.
Noftratis vero radix pufilla fibro-
fa tenuis ex albopallens & lignpfa
ek qua foliola vnguis minimi :
. magmcudme prorumpunt bina cx aduerfo oppofita,

inferiora mi-
nora acqne fubrotunda cifigie Gentians
maioris vel Arnogloff^,
]xuia,vmco per medium difcurrcnce fleruo,ex
, viridi ft.iuentia^ .
.Caukm -babet femipedalem-a4 fummum,-quadratum,ftriatum
pur
i>urafcentem,foIiohs binis in fingulis gcnicuhs
cx aduerfo oppofi-
tis hsrentibus: e mediocirca
fummum alisdiuifum breuibus , ia
.quibus vtricuh vcntriofi magni admodum rcfpecftu plantaf infunt,
cx albo vindantes ma.ies,limbis quinqtic
cartilagineis Iatis,quin-
-quc angujos conftituentibus,&in
toridcm ora acuta definentibus;
m
quorum fummo primilmilos ^micat parum fe exerens
conuolu-
,.tus,coIore ex albo purpurafcens,dcindc
fubcrefcens, atque hians,
..qumquepartitam fiellamfoliolis reprarfentat,
adeo pr^ftati caru-
-
4eo
L
Mi nucogn ftirp.S^ rar. 221

J^
*U «8i'*S®'^'^
V*
'^-»^^r^^*^<^'^
\
.
/ 222 Fabii Coliimn^

CtiHona. leo colore atque amoina , vt vix raflitf us ex lapide Lazull Vltra^
,
marinBs didus fufficere poffit & inter quinas ilJas floris lacinias
.
maiores.alias habet Cordis iaguram imitantes , intermcdias par»

uas,qu.^ alijs defunt;ideo Cordatam cognominauimusj
qujc linea,
veluti neruum,albam habent,atque ita floris centrum
albicare cer
nitur:flos enim non pluribus foIijs,fed vnico,tubuIi inftar
cauo,ia
cxtremom ftellamdiuifus cfl:,quaniquam pluribus conftare.folio-
hs videatur.In medioftaminula quinque,& fruftus caputcernun-
tur.Fruaus vero conceptaculum oblongum admodum,rotundum,
anguftum.collo longo in fummo capitato,in hoc ab alijs
diffcrens,
perfeftum i fummo finditur , copiofumq. emittit
T,«i,«,
"^
minutum,
^'"^"^ i"ftar fed oblongius duplo
femen luriioflorida in-
L«V ' "'S':'^'" .
Safcr. "f nitut- planta m montium pafcuis -iquicolorum prope S. Angdi

dirutum antiquum templum, fupra Villam Fiaminianum
didam»
atque lulioperficitur.Sapor amarus ingratus vt
congenerum
GentianellactruleafimbriataanguJiifoIiaAutumttalis.
>«- ^ '^
p.
Aa'--^
'
T.mtus
T.mfus. C
y^
5^ÎpÎ?VS admodum locis defitis ,
dionbusq. nec ^flu gaudet,aut floret, fed
atque ftcrilibus
poft niues Autum-
frigf-
"" '""^"^tur^duratq.ad Hyemem vfque,nec florida

J>»Mp,io Trf.^^rr
-P
t'-^"sl"^penjt. Radicenonfibrofa,fedIongacraffitiegraminea
repentctenm nodofa & oculos habente atque
flaua.Huic foliaan-
gufta funt admodum & Isuia , lini fere
paria, fed breuiora nec fu-
pra radicem denfa,immo rara atque abimo
bina: ex minimis,fem
^
per finguhs genicuhs maiora admedium vfque
caulem,deinde pau
lo decrefcentia Cauhsparum fuperiorelongior,rotundior,fed etia
ftn;s defcendentibus ex quolibet foliolorum
gcniculo vtrinque, vc
in fupenore,nec purpurante.In fummo
calyx extuberat ex rotun-
do quadratuspurpurafcens ex viridi,quatuor
apicibus magnis flo
rcm circuudans obIongum,faris exertum atque
'
conuoIutum,dilu-
ca:ruleum,quatuor rohohs conftruftum
f orispilofis fere,propter
^"'bus diwditur admodum tcnucs,quapropter
o^W. ^'"Tf
tam . flore, ad difterentiam app^llauimus .
F:mbria-
Hic fe pSftmodum ex-
phcans,magis colore faturo apparet, Crucis
flguram latam flnges.
hmbrijsq. foholorum circa centrum
ob conuolurionem elatis, fo-
holum enim alterum alteri infidet,atque ex illo ortum ducere vi^
**^^^- Subcrefcence denique fruftu
bifidum caput e centro fe exe-
,.
Minuscogn.ftirp.S^rar. 225
tlt,luteis illudftaminulisconcomitancibus. Huius fruflus vecrio-
fus in fummojcraflius antcdifta^magisq, Gentianx fimili, angulo-
fus minutillimum femen nigrum coricinens,qui findcnte fe , vt in
, ôcur.
alijSjVtriculo decidicStamina floris tubulo incus herct vt in aîis. '^î'*'''-
^quicolorum montibuSj/^j^jdiftoJocoprope Peoniasfxminas

'Oricur, Guftu amaro vtcongencrum.Perennis eftradix.
Centianella Turpurea minima . Cap. LXXX. » ^^^^^ ¥ "'^^
EODEM tempore,ijfdemq, locis,quibus prior inucnitur,& flo- £>effnpi$

ret ha?c etiam quseminoraltitudinefcdfrucicofior abimoad
:
fummum. Radicenititurlongiore,iibrofatancundemfere incra

terramramofa fe extendens,acfuperneairurgit,&expandit.Folijs
eodcm modo in terram ftracis,binis vtrinque dense in imo caulis
hxrencibuscruciacimaoblongforibusadmodumprima defcripca» ^
fcd anguftioribus parum • Caulc breuiore,ab imo fingulis genicu-

iis ramorojpurpuranteymagisq. quadrato. in fummo florcs ex ca-
Jycibuspûis, atquep?ofunde .admoduminquatuorapicesdiui-
fis , oblongo tubulo inani calathi efhgie multum exertoâtque in
'quatuorparuashiancesparumlacinias fc diuidences confjîcxun- ^

tur,colore ex xubropurpurante: quorum raedium fiue vrabilicum
villofum eft acque candicans, ficuti & dilutiora laciniarum ora-#
Vcriculum habentmedium obIongum,teretenibifidocapitc,acque
/cmine turgido,flauente,minuto>rotundo3nitido,omnium craflio-
J^'»^'
^^^^^'
re,atque diuerfo,Irioai laeui fcminixmulo,lulip menfc diifefto per
iongum vafculo iluepericarpio cffluente Radicisfaporacris &
.
«amarus. .
-i
'^}\jtpuntium montanum rarius forniculafunu^» *

l,*î
'
Cap, LXXXI, f,Jî^^ ^^^^tv a
'^'"'''''-
ARIO^RES nuncafFerimusRapanculi varietates elegantifli-
Cmasjiri quorum ftrudura, cximiaartisinduftriacouipicitur
ûibus parcns Natura in variandis plantis obkaatur . Huius flos Befcrffth
adco clegans -Qc venuftus eft,vt non paucam confpicientibus dele-
âtionem afferat.Ac vtillius delineationem profequamur,acom-
munioribus tamquam notioribus incipiemus^ Rotundum,g!obo~
fum caput,atque purpurocscrtfleum-conficiunt curjaiflatque in feip--
fosnucantesflorumcorniculi,fuprabaQm quinque viridantiuoi
folio-
*'
224 Fabii Column^ ^

r '
*}4®«* •^:[^>£€^^'^s<-€i>(j^>
t
UUv.w*-»
Minuscogh.ftirp.&rar. ^25*
{ixmmo caule (itam,in orl)cm concinnati> cxquibus
tfoIiolorutTi ia
cognomen.Hi ex calycibus primum orbicularem initium obfolcto c^gnmf^
colore ducunt Orobi magnitudine craflefcentcs, deinde ia fupinu
atque curuQm fatis corniculum^dcfinentesjatque intcr ipfos, cen-
crum petentes annuentcs implicati. Paulatim vero fe perficientcs
cornicula laruia illa ac fimplicia,aliud tenuius dimldio brcuius , &
in fummo trifidum excrcre iridpiunt; ; deinde circa tuberciilu iirfu
incipiuntfe finuose & vndatim in quinque partes per longum fiii-
s--' * V
derejUc pofteriiis in teriueslimbos fc diuidcntes atque dilatantes,
formamq. noftratis Coli^quibus linum aptatur adnendum, ita ab ' •
interno corniculo feparantur circa imum,& ventriofam formant

.effigiemjinter quos prorumpunt lutea ftaminula quinque • Perfi-
jCientefe;fl6re,i^corniculorum apiccs trifidi etiam grandiores cfFe-
î corquenrur , atque laciniic illj: in totum ab fntcrno corniculo
tbyrfi eifigie /eparantur,atque ita ereftar pcrmancnt , donec tandc
^miuum.vtriculi quibus infident turgefccre incipiant , & inuerfx
-rcceda-ntdeorfum fpeftantcs • nuic enim fimiles Rapuntijs vulga^
-tis calyces quinque apiclbus ornati , foraminum notas oftendcre
incipmnt,qui poftea pcrfetli,non fecus ac congenercs perforantur,
femcnq. copiofum fuluum ,parum Iatius|Trachdi; anguftifoli;
4r»ontani decidic.Augufto Foret, .^quicolorum altiffima trigidaq.
iuga hcrbida,C»r«/»(7,diaa di]igit,in cjuibus ctiam fpeciofa & co- Temfmt,
^^^*''-
piofiflima Lunaria botritis , Epimedium d-nobis in Phytpbafano
difta inuenitur,fed inter faxa quodammodo. Radicc nititur pere-
ni candida crafllufcula refta Rapuncij inftar,minore quidem , ac-
que per terram brachiata admodum , vt plures ex vno radicis cc-
îte. planra^ perficiantur.Folia ima Iseuia Rapuntij vulgati semula,
rotundiora ad formam Violx purpureê, vel Campanula: Pyrami-
dalis diftae acccdentia,maiorisdigiti vnguis latitudine,perambi-
Cumobtuse dentata.Cauli pedali ftriato circa ipfum imum oblon-
ga duplo ha^rent folia fepteni alternatim vuleari Rapuntiojfimi-
liora,per ambitum acutioribus dentibus diuira,& pcr mr dium cau
lem ad fummum duo aut tria acutiora anguftiora,Iongis interual-
lis difpofita,vt nudum caulem relinquant. Tota planca
dulci lade
turgct;guftu fpaui in mandcndo tum radix & folia , vt Rapuntium
Vulgare diftum , nobis Erinus Nicandri ; quem niueis floribus in Saôr.
Vallequa flumen percrarifit, ad radiccm montis fupra D. NicoJsi
atdiculam Oppidi Anuerfae Valuenfium eruimu^Huic aftinem c&^
giedepinxit poftrcmoTrachcIijpetrsel nomineinBaldo mcnte-»
Ff nafcen-
. ,
« *
bii
fiatccntein A: obfcruatam a io^Pona pharm. Vcron •rotundioribuf
folijs,radice lignofajcaule breuiore.
.
1{jtpuntium a/terum kptophyllon Capitatum^l ;
C^;;. LXiXXIt. }
*
' ' . > I I
AIIDIOKA parum iugaincoHtplantaharc,neutiquampoft

habcnda,acquc in yillaquadam vrquicolanis proxima Jen-
Z9cut . ni€oda^z^^t\\dit2L in montibus fita oppolitis , noa longc .1 Villa fe-
jiej€Tifuo ^,^5 j^^j. nemorofum meri4icm verfus copiofa . Radice
candida_.
cralTore paucis diuifa fibris,in fummo cefpitc crafTa corticofa aut
vil.'ora deperditis flauefcentibus caulibus, perenni: regerminantc
qufdcm radice admoduin fruticatabimo^vt &:in quadam triginta
parescaules cx eodem imo radicis capite cxortos inuenerimus
omnefque florum capitulis ornatos:/a?pius veroquinquc, feptem*
aut paiilo plures,quorum medius aliquando vnica diuidirur alaj&
-rarius cerna.Caulium longitudobipedaIisferc>qnibusfoIia angu-
fta Hno
a^mulajlatiora parum,finuofis oris , conuolutisq. vt in pi-
flura foliolum cxprefiimus,atque hirfutie molli obfita,ficut & ru-
befcentes parum cauks,quos ak.ernatim ambiunt dense , tertiam
in fummo nudam parcem relinqucntia . In qucrum fummo,omni-
.„,- bus fupra bafim ftcllacam yiridantium foliolorum fcxautfeptem
fcrratis oriSjConfcrti cscrulei floresin orbem,gIobofum caput for
Cfgnomen mant vnde cognomen.Florum effigics primum oblonga Iseuis an-
-tequam pandantur,fed expanfi in quinque lacinias diuiduntur an-
guftas paruas breues,mediacn.habcntcs ftellulam pufillam , alben-
jtem elatam,a floris centro , atque ex illa thyrfulum fiue flamca-r
-capitarum oblongum Cum de hifcere florcs incipiunc capitulum
.
ih/imocoronant CTrulcis ftellulis alias minutas & candidas intra

fehabentibus,thyrfosq. cmittehtibus. verum dccidentibus in im&
carruleis , pufillar internae albar ftellulae remanent, calycibus viridi-
i)usinfidenteS:C^ruleiscmediocapicuIiadfummum cmicantibus:
atque demum omnibusdefluxis viridc ftellatum etiam rcmanec
capitulum vtriculis femina concipientibus fuperiori non diffimi-
libus, minoribus vero atque petioJo e bafis centro prodeuncibus
Itaque pulchram com^n) plant.r eodem tcmpore con/picics, capi-
tu!a quidem alia bctribra nondiim florida, alia ftellis carrukis or-
-nata , alia cxruleis maioribus & albis minonbus , alia albis viri-
dancibusq. proutpcrfediora maturaq.cruntcapitula.Semen e fo-
. i i rami-
I
Minuscogti.rtirp
HiJ^ ^^
'm
Hv. KîKy*
C^4 ^j'^
J , /\rvi.>'\n^ lOu-*. t*. ^

L.
S^.: ^^ . / . ^- ?^
.
228. .ifFîColumn^n'!'
ramirfibasvfcriculorum morecongenerum decidit fulmittr mlnur^^
tiffimum fplendidum,minim{ Erini a me depidi modo Tota . ladc
Tetnpu^
, ....^..,.
^"^c| manat.non fecus ac reJiquse congcneres. Augufti^ne floren'-"
Stnfor. tem indc tranfeunteslegfmus ^* •'
.
^Haacquidam earlefticapitato florcdecepti pro Scabiofx ^^ccie .
d?fcnpferunt,non fine errorcrion enim ladeum fuccum,& Plantx.

naturam obferuarunt ; ' '.
-kt
.
DeTragopogis. \ Cap: LXXXIH.
p laciniatum Tragopogona ex Apuli^ nobis tunc allatum quera

,
etJam—»
circa Flaminianum ViJlam^quo etiam loc^ alix, nedum
nigropur--
pureoflore porrifolia maior fpecies JUa vulgatior, & ? Lobfellio
depida oritur;cuius flores luteosâcobfojetepurpuranteseflere,-
etiani_*
obfoletj colorfsâgisrefponderevidecur.;. Lutelnamque (vitcks.
t^fis
uauimus agri Rdmani,Bec vt frigidarum-eti^m; nec ita longa-
illa
&pori-acea habet ima folia, fed breuiora'anguft'iora , rigidioraq^
ad anguftifolis Scorzotierx diaa? accedentia , triploanguftiora;:
quamquam & caule & alarum cauis foliorum fimilis purpurcx vi-:
deatutÂt veroflorum effigie interfe diftant,ac magnitudine. Pur-*
pure^ namq. minor eft|Ios omnibus, atque calycis apices radian^'
tqiie-y
radiqrum ipfiu« expanfo flore Illius quibem obfoleti coIoHs pri^J
.
-mum.in -^quicolorqm villa CoUerofiw.^xdi^, plantam inucnimus,

.maiorq. dimidioeaûfpureo,ranoribusfloris &latJoribus fo-
liolis atque maioribus/reliquis vero eadem prorfus videbatur^niff
quod CirinoIa^purpureÊ plantam bipedali jongitudine inflexa fo*v
Ha inque terram conuexa habere comperimus,:atque nocauiinus •
Xutea; vero fpecici yulgaris atquc pratenfis plcnior admodum cft ^
flo.s, atcjue grandior
\ calycis apices magis occupans
••
'M6nc'^-'' .
^^
autem aliasdnemine defcriptas proponcmus , atque ?
ftrabin&
k _ .*
jVi*-
^h
;
Minus cogn.flirp.&Va?. 2:29

"^-
•* »
Tragopogon Theophrafti &

Diofcoridis.
Cap. LXXXII^.
m. X feptetn quas nouimus hucufque Tragopogorum fpccies ,^ .
JZ ptxtcr casquas Scor^neras,appcl\zntKcccntiovc$inn\\'J,m^,-'^^^^^

gis antiquorum delineationibus refpondere vidctur ifta quam in ;. "
,
-(£quicoIorum moncibus & e regione Capuccinorum ccenobi; in^

•
tet Flaminianura Villam , ac eciam fupra viam quse inde ad caftru
Podium Poponifcum itur,vbicopiofameruimus.Cuius foliafiqii^ ,
alia extare poteri^Croci folia ita cemulantLir, vt potius anguftio^

ra,qudm latiora: cenfcafitur, pedem & magis longa, trigonafere ,
-
parum rigentia>canaliculata , alba linea in cauo pcrcurrcnê cn-';
fpa,& cxcuberanteobliqucragofa,vtctiam;nOrnithogaloYerip-;
^ .
re obferuatur.Circa radicis caput,quod craiT: m tubcrofum,!nigrti

& afperum eftjalba&longalanugine obfita funtfolia.atquelatam^^
originem ducunt,reliqu6 angufta virentiaj&jn ^cu-^*
candicantem
tum definentia & copiofa Radix longa refta
. minimi digiti craffi-
^
equaque tenues,atque denfas emittens,cral
tie>obliquas vnd fibras
lignofa.Caulem edit in imo craflum rotundum
fo cortite,medulk
.
tribus alis diuifum fubrubentibus , mag^ni5,

folidum3kuem,atque
paribus,tenuioribus kuibus.-quibus vtc.uliquatuoral-
cauli ferc ,
tcrnathn rarius difpofita hêrent foliola nodis hsrcntia,in fummo

fummo calyx infidetmagnus cral
tenuiora admodum.Omnibus in
paruum proportione quinquc
fus quinquefoliatus qui dehifcens ; ,
nigropurpureum florenôftendit raris & angu-

radiorum calycis ,
ex quibus fingula ftamina bifidaintorta.

iHs bafbulis compofitum,
nigropurpurea & ftriata funt,m extre*
prodeyrit: Foliola veroilli
mb.fcrrita;ibiquc lutea,ficut circa eorum &
initium:quod,conuo-*
nigropurpurea >n luna
lutum eft tubuli inftar,cx quo ftaminula illa
vcluti luteopuluere mlper-
mo bicornia,iutefcentia,atquehirfuta
fa.Brcui quide tempore non fecus ac congenerum modo Aos cjau-
intra cayccmjongam canam hir lu-
ditur,atouc femen concipiens
S. j :Ni:-^^ i7«r.i'i/.r« ^miMîi-harnnm.auarclra.
• :
emittit
DarDa, a iimiucuiuiK; > v * ..vv^
gbpogon fuic appeIlata,Hircma .u ,
ya^. H^ i^ ^^/^>3VT-=^'uDAiroAwi' 3 *? * JCctAHXdi
îdamtnt
•
«
lonâmt
^ t
'âcv^fv.^ c^^<^ ^^ ^..

Min ucogh fHrp.X rar.
t-r^
^'^^^p^.
ÂiivÂfU^
'6^&^ U
fsjn
S^.U^'
. , .
lonâ my c^ duhem^foUa verb CrocQjimilia muhum longhraCcau-'

lem autern hreu£mfuper qttem.calycem m&.gnum^& ex verticc ma^
gnam bdrbam canamy vnde dicitur Tragopogon N_on vt perpcram
,
n.ollr^ iudicio in Diofcoride legitur iîSi t^ Ka^^ >Uku^ Â-^xf. nî\

Sl^m Kitfiô? fx{ka.f ,"tf^' t)(^ to. Zô//^ tyuy . Sed in C2ule calyx if^gKUS$
:
jir in/ummafruiius niger^^x quo nomen habet. Non enim i-fructu

'^'fiigro^quemnonhiibetsfeddpfblixo&extra calyccm exccdcnctf
'
pappo fiue barba anûfta , vt pennicillum Hifô limili, appellata
,
^ fuir Tragopogoa Quare in ©iofcoride potius legercmus xA^Wf

.'
^ k-fy^^ y fru6lus magnus , non îK^f, ^kf^^ ^'t ex Theophraflo & vi*
Tf is Plantiscolligitunvel pro.x^pxaV^gVijr^n'?^/ ^{kav , reponcre,//fir/
.
vt forf^n Pliniusintcllexiti qm^lt^Super cauhm calycg

*'»^^?^ j
îgroy apertum cum.flprc nigrum calyccm dicere poffunms, atquc
4^^/"5^j^^S^ P^"^^ "pM^ videtnr . Longa atque magua femina paru

"Saiid^tiaharcpcrficitafpefaangulofa, aclongumpappumhaben-
^ ti-ajquae deinde inglpbumaperta ,magnam fpha^ram concinnant,
vento illam deftruente.Midord verohtfiC'fimt,quira Jatifdlix t^m
nigropurpurecquamobfoletoflore, quorumomniummaxima^
"
Tfmfur .- Tptaplanta lade dulci turget lunio flbret]

& pcrficitur . Seminc
.
, Aata planta illo anno caulem nonedit, fed Croci modo foliqfa ex-
tatiHuic fimilis foli/s , fed floris cffigie diûerl^^ , atque nori calicfs
bafimdiantedcpingiturdDo(a.&Cl. V.C.Clufio nomine Scor-
:2oner.E quartae Pannonica:
I
A-^_^
- i foUo fuaueruh V
^'?'-*.- '^^ ^ ^^^ Cirinol^ tantum

paucisq. obuia Martij initio tan-
,
H^^^n^-Pra^cox in Piraftroru fylu~\ila illa exoritur propc D.Roc-
TapTr T Y,
•
L chi ^cem.radice parua,omnium minima, trientem longa,in fum-
^ mo
tubefcente,rcliquum alba dura laaefcente, guftu du 'cijmul tis,
vt jn fuperiore lateraliter.obliquis fibris humum amplcxante-.
roIi;s anguftis dodrantalibus gramineii hirfutis
, taftu knibu^
-
c-xtrinfecus , Intus vero albidioribus taauq. dcorfum

_
verfus afpe-
tis vt in Hordeacijs.CauIe longo bipcdali tenui,
'
albicante roturi-
do neruofo,duro:folijs tnultis dense alternatim illum cmgc ntibus,
. Circanodoslatioribus;rarisaIisdiuifo.Infummoex magnorefpc
û plantx calyce odc^foliolis radiantibus diuifo,fiorc intus ex al-
ib
*
foliol;»
.
» y
_>
I
.
12:34- :
"^
Fabii Column^'"^
ex q.bus ftamina nigrocxrulca lutea acie pul
foliolfs fubrubetibuSj
f uerofa in medio cleuantur,vmbonis vice vt in/uperibre.Flos
etia
Ihuic^cnm femina pcrfici incipiunr occuUatur catyce inctufas,pa^^
*pbfa feminum cacumina exerentc. Huiuscalyxanguftus cft,inani
longoq. infidens collo oblongis feminibus refertus, quorum e:!^tCT
^!^»'^ -iK -^liiri î-ni-îUn^ -Jri3fi^**^»^4-J^ ^T-v1rtMrr*/^f-i' 1 ii*-^t*nf c n/Mi lii hTdrS
\
pum
*
definunt, fedin quinque^duas breues tenuiores,& treslohgas
-4- A ^^
admodum ariftas:reliqua vero internafemina pappum, vtconge-

nerainfidentem habent,ipfaq. breufora fiint. Omnia Iseuiaomni^
Tmpur.
Sapor^ '
minqra anguftiora etiamq. flauentii Maio floret , & perficitur .
rSapore ab alijs differt nihil. Huius calyx &flos, hoc abalij^^Tra^

I
^gopogis fequentibus & Scorzonera difta difFert,iIlis quidem luteuS
rfloSjplenior & maior,a Calycis radijs nonfiiperatur, fed floris or4
"^
bis calycis ora excedunt.Huic vero & fuperioribus flos a Calycii
radijs expanfis continetur & iflius circumferentia radijs calycis
,
cxcedentibusfl:ellata efficitur,maiorea. ambituorotenditur..

<
*
Tragopogon alier luteus Apuluu Cap^. LX XXl^
-
V - \
huic paulo latiora e/fent folia Croceis,ad Graminja pcr-^

NISI
JMjcripid^
tiusaccedentia, haud dtibium quin magisrefpondcretalij^
plautis Huic enim radfx longa {atis nigrocortice obdutfla, intus*
.
.'alba,lafl:e pallente turgida>dulci fapore , vifcofo dum concrefcit j(

minimi digiti craflitudine folia per longum venofa , e medio circa^
^radiccm plurima longa fericea hirfutic obfita, pedalia partim re-*
lSa,partim vero conuexa . Caulem brcuiorem alijs , parumfupra;
fblia excedentem , [^quandoque duos tresue habere confpicicur,*j
Chirfiitum cauumjlineis ftriatum,& la*5tefcentem emittit, breuiorir
:bus foliolis interceptum , in cuius fummo calyx eft magnus, fcd
alijs minor , bafim foliofam haben'?, quod in alijs non obfcruatur>:
florcm emittens luteumplenum radiatum , quindecimcirca fefor?
^liolis radrantibus , calycis orbem fupcrantibus, vt diximus , intu^
habentem coaceruaca alia foliola Hieraci; modoftaminibus in-
:toftis bicornibus luteis etiam, Aprili cmicantem , deinde contra-
ftiimiHonpoft multum temporis,pappum emittit longuni, admd»"-
,
ûm fuluum magis colorealijs nigrcfcente, fi italiceatdicerCjdu-*

- riorem rigidioremq. Hircina: barba? pilorum modo , eoq.differt.^
quod magis hiigidum fft, ideoq. Hircinam magis barbam imitan-
tcm:fcmine longo 3 fed duplo minore , alijs, afpero etiam dentatis
) ftrijs.
.
Minus cogn.ffirp.&rar. 23y

ftnj#^ fBd cftptYarid allorum modo circa imum tenuiore
itemq. ,
fuluipre.Variatplanta hsec femine tantum,rdiquis vero nullam.j ^^^^

potui-mus eliccre diffcrentiam tunc temporis Cirinols inuen-
tamînaltera femen eft breuiusjlatiusjincanum lanuginpfumjaca-
naceisproximu>pappo fuperiorc admodum breuiorejeodemq, co- ^^P^-
lorciminusq. rigente.Tota planta guftu dulci & grato.Martio cau ^f^*
lemajdit, Aprili florctj&Maio pcrficitur*
\^ ^
'<\\
^
r
Jylueflre dlterum k'7ri%fii ^Ji.
Cap. LXXXl^ 1 1.
^
1
MARIT VDO nomen Picridis Cichorio tubult / vt in Theo- ^**-7-5'"

pl^rafto,& Diofc. legirur, quare non mirum fi nobis rariori ^Ji/*-
--^-, plantxcontrariumnomenimponereplacuitjfimiliargumen-^^.^^^'^
teic
t^dxx&LWxc namq. Cichoriaceo generi quamuis adnumeranda», safQr.
vfdea;tur, non camenaliud quamfylueftrisCichorij figuram folijs Komen.
I^prefentat & habitu plant^rguftu ver6,ade6 eftamaroris expers, ^^^^*'*''
vrommnoamaritudo defit,ac plane dulcispalatofentiatur: vndc J^^^;^^^^
Ayx^^,ad differeetia Picridis denominanda fuit.In vmbrofis Val-
iTum faxofis et fcptentripnalibus locis Valuenfium frequens,toto
^
anno regerminans ab radice longa nigro cortice obduftajintus aU

'
ba,& lade difrupta manante dulci,quod non fecus ac in Chondril- ^
la gummi modo fere concrefcit.Folia illi Cichoriacea,minus pro-,

funde incifa,pulpofa , carnofioracicteris congeneribus.nec afpera
fc4{enl-obduaahirfutie,coloreoblcurcvirentia CaulemVeris
.
fiac'pj-cûcit bipedali&aliquando maiore altitudine rotundum

fSidwfri hirfutum , colore candicantem , ramulis in fumm^ bra-^
quibus lata magis profunde incifa fine petiolo
ehiatmh , in folia ,
h^Tîfimilia illis Sonchi , Cichorij &Veficarij a nobis infra de-

piftirltt fummo in oblongis hirfutis calycibus Hieracio aut Socho
Cfniles hilari aureo luteo colore flores edit: quibus marcefcetibus
.;c?^pipfofeminc turgidircmanentcaIyces,oblongo,colorePb-
^' fcure ruffefcente,atque pappum candidumtenucm mol- *• ^
lemliabente, quo maturitatem adepto euolat.

V, ' ' I
vt congencribus,;euenit^ ^ftatc.
Derficitur - ^ ^ .w
'^ j*
•*R-
r V
Gg CicbO'
% 4
2)6 Fabii Côlumn^ (
«Sa^ -^-^ ^4 ^?b vSS' «iw> v! sfe^s3'« ^
*l^>£©€^>S(2^^B-^S'î^S<>£4i:^^®l*.
f ->
^^
;^
V ^
¥-
•^ © H^)S:® -^^^^S:® 44>£® ^* ffiS*
£
M i nu s;Co'gQ.(!u:p. S: rar. ?;?7,
'ir
E ••
«
* ,*,
^ ij-- ^ T
Cat^ V».^ ^ C,Sl.AAui».*,»,

S^
. ,
'
/
"i^S nr-FiîrGolifMffs^^
C--*^ '^.i»^,'*' '' . > ^' - • -«•, *,;^
Homiftir îll|/f YLLVS prfmo IntuitUjac etiam pefpendericloplantam hVrtc

cauâ. JiS Cichorium noniudicabit:folijs quidem & pbfitu ita îilgarc.
Cichorium ^mulaturjVt nma media vefica animaduertauircurn
»tf rj.^,^f/,^11am gerit,nifiil prorfps ab vfuali difterre putabit:Atqu€ non rar5
^ro vujgari colligiturjvfuq. recipitur. Habet folia virentia iplen-
dicla parum , Ixuia tenera mollia Cichorij magnitudine diuifura >
S: colore; £ variat quidem ijfdcm locisVfolijs aliquandolatioribus

'%. hirfutis afperioribus, & minus |?rofunde diuifis per ambftui^^
^gettolis circaradicem & caulemrubentibus.Radicemparqm^^foTRr
Temfut^ gam crafliufculamnigrercentemjintusladefcentem. Martib
fc folijs inuenitur in orbem expanfis,in medio vmbiJico veiick r^*^
.gix nucis magnitudine^mollijtenui membrana obdufliaîntus me-^
branofos folliculos habente Hi caulefeperficiente dehifcentej;
:
ih alas,& flores^mêmbranofis concpptacujisexpanduntur/tî^

afper nigritance hirfutie cauus rotundus>alte^^
-cft.ilriatus craflus
nafim folijs hcErentibus cin(Sus;circa ûmmum larioribus |>reuitp-
'rtbus minusq. p^rofundc ii-cifis, atque foJUcuIiinodb alas cutp v^^^
ncrs etiam ampleiftentibus in caulis fummp: in quibus e foliapeii»
mehibrenulx modo tcnui bafi , fex foliolis cauis conftruaa iqi\%
amtequam flores pandantur, illos botrorum .modo inclufos habef
fioresemfcant ,Iongis calycibusHieracij modp lutefcentlbus io-
Jiolis , infcrne purpurantibus Eranthemonis mpdo , intu? multls
â>acei"uatis flamJriibus extul)eran.cem vmbonem conficieritibus;
uxtandem Derficientibns fe DaDnifSfi<; feminthnc ^mn/:>f>MWf- rt^L
itU
^piili^ Orinola in caule concrefcit . Vfu prc
Sap^re,atque guftu fimili. In Yinea Reguli c unmarrL-»
yidifie meminimus*
m
,;^ Cbondrillafaxatilisvtfcofacaule mm
'Cap. LXXXIX.
tocus NOyA eft,l nemmcquoH vicfmiml^piaafcChondrilla,
«?^"i appenamusVfacie quidcm,fucco,rapofc viribusq. iib
**Por. ,
"•=
.
altcra Diofcondjs i nobis dcfcripta
miolme difFerrc videtur
.i
Ra dice
^
Minus cogt^fli^pJSr raT. ^39

faxorum rimas nixa, & in vctuftipribus etiam
ftidlce longq: ipter
ioeaijsGampoclarenfium ,ircuti&: Aequicdlorunx Maiêrij caftri x,pr«/.
&moatanis locis.Difficile fax;o'excipi p6tefl;.atque QDefcriftt'0
tiifi;ilifrupt^6-
"
ijiTnirTT[o difrumpanttir racKx^foliajcauIisjVel etiam- flores,copiofus
fcHc.exit Ia6leus fuccus vifcofus , pauco tempore in grumos con- ^
crefcens. Folia funtCichorij VeVpotius DentisLeonis di&x^modo ^

laciniltajprofundioribus etiam incifuris, tenuioribus lobis diuifa .
radieem verfus aduncis:pedem Ionga,& circa radiccm obliquc de- -
pcndehtia inorbem expanfa.CauIes raro pliires/ed vnicfi fxpius,..?

tenuem__>
ii
>
npfi-ihcifa,nec erofa,fed permediumipforum neruumdiuifa,hi'nc '
^^tqnir^înc caulis & alarum latera cingunt,vt parum caulis aduer- .
ferum partium confpiciatur,veI nudus remancat: adeoq. top hs--

rent, perlongumcaulem amplexantiavtrinque frequenteralter-
vix ab inferioribus fuperiora diftetitotusq.caulis itafolijs^
riata>Yt
0ijdu6kiSyVt veluti ocreatus fere videatur Quod nominis jtî^V' 'ôgnomi-^
.
^d aifTerentiam fuit Horum

. quidem foliorum rcliquum fum- w/ cauf^.
ppyj
nium,'qiiodilIorumparsquarta eft,veIminor,integro dorfoh^res;-
icairierccedit,cxquovelutiaIa,&caulecuih:Eret, flores breui-*:
bus petiolis infidentes emicut oblongis calathis,bini terniue, aut ;
plurcs etiamjintus lutei, foris albicantes per medium foliolorum^ '
fforumâfij femen parcurientes,alij enafcentes,vel dehifcentes,ita

florcant, fimulq. perfeda fcmina ab alijs pappo euolent,
VC dlutiiis
aTiauero ab ipfius plantx , & florum vifcofo intercepta fuccoreti-!*'
ncanrur expappo dependcntia . Nigra funt , atque oblonga;inca- ^

cuynio.evciacongeneribus pappoalbopirofa.Aeflate& Aucumno'
flotict/Sapore amaro admodum,Manus tafta fimpliciter ^^&^^.^^^^^
cirdificileq. abluitur vtvifcum : Ha:c autcm,cum maxime agpcitt. ^
laauQ:£ prarfertim caules fummi effigie florum etiam colore & po-
fitu, atque modo videatur fimilis ,
prxfertim florida , pro
Galeni
ehonJrilla ac ctiam Diofcoridea fupponi potefl:,illiusteftimonioj
ouiMt-,La{iuca agrefti Jimih qmddamolusefty <iuodChondrtila xdealtm^
in cauhm,erumpit,amaritudinemy babenitit^ytres.
mninmt.tb* citius
nififtamy& quendam vi/ca/um & a/Bumfuccum, qualss Tithyma-

veht tn i/U^quo adâgglutmandos
torum eslrfed non eft ater
/ Sed no{^ra C^hQndrillaômmbu^-notis fu-
parpfbris piroik)timu^
videtur,atque etiam quod frigidis locis onatur,.
pfadiîj^prxdita
:iC
,* - *
.-'»
r
240 Fabii' Columni
V u
* H
"^-
Axv^Â^vUAv^ AA/vwA*vw*.
.
M nu i s cogn . ftif p. &: rar.

humldior aer videatur/ucco vifcofb adco tcnaci rcfertai
241
'
in quibus
cftsVt non folum propria feminacx calyce exeuntia , qua: volitarc
poterantjfinc hominis vel alicums minifterio intcrcepta retinet,
fed & mufcas & alia volatilia infeftaparua.Pro agrcfli Laftuca il- - iJ^^^^
^
l;im accipimusVinearumfrigidarumrcgionumAppeninoruMon -^
^
t'um rreqiieLiilimam aculeato caulc magnis fcntibus craflifq.Rubi

rhodo fuccp vifcofo rcferta,copiofo atque graui odore a Matthio-
lodepiftam &defcriptam , fed fpiuas incauleomifit ,quaecra(rr
foliorum dorfb:eius folia vcro ima laducsc vel dipfii
ftintsficuti in
ci afinula funt.Quam etfi recentiores aliqui reijcere conancur,noa
poffumus illis adharrere nifi veriorcm agnouerimus antiquorum
dclineationibus magis refpondentem, aculcatam, qualis i Thco- tjir.rtf;
phraflo depingitunfednos plantam illrim iprincipio aculcatam
a1iimaducrtimus,atqueAequicolorum vineis & hortis adeo latifo-
liam ipoutancam eruimus , & noflris iconibus inferuimus nouo
artificio conflructis, vt laSucx fatiuse folia fuperaret , fcmipedali
dfametro quidcmobferuauimus, atque maculofaaliquando nigro
pnrpurcis notis,ac Ci Moris infeda effent.At fatiua laduca in non
ft^rcato loco nec tranflata adeo minorexic, vtnccfupradidam
fylueftrem minorem xquet.Nec folijs mukum ab illadiuerfis , nifi
quia hssc magis per ambitum diuiditur

ri
Hicracium Apulum fuauerubente fiorc.

C^py X Cm
fuaucrubencis colore farpe tranfcunces hrcal-
GÂTO flloris
licit vt craat,f!minifq.futuri fpcm leSis aufertur.CopiofaCi j^^^^^^
rinoix' Apuliîn fyluula liraflrorum prope D Rocchitcmplum, o?/rri/n/#
primo Vere prodiens,radicem habens non magnam,pallentem,ex
qua folia in orbem circa tcrram crumpunt , hirfuta Cichorji vel ,
Hiarracij magni vulgaris Apuli fimilia,fed intcrmedijs minuris la-

cinijs Denris Leouis didi . Caules alfquandoplures alis^diuifos,&
^ fojiofos in rubCrcS;ficuri folioru petioli circa radice,Iiucs (o-
imo
lidos i-iacfccnces.Flores in fummomagnos admodum Hieracij ef-
fi-Me,colorc caraeo , fuaue rubente ex albo, rofeo, hilari atque vi-
uaci Semini in pappos euolanria vt in alijs, fcd nimis oblonga &
.
anûfti diîtali lonVitadincohlongo conceptaculo inclufa. Aprili ,,
mcnf^ florec . Sapor plantx noa amarus vtcongcnei'u:n , fedguilu-

Ltoparuodorcfumi. Huius femcnannolubilci Romx
dulcijJiingratop
h a:cuh- H
j
3
\
2 42 Fabii Column^
/
icrdcium.
(Ajfif,,^..4. A-. A>f/-^r' >
L 1.-»'^^
(
Minits cogh.flirp.K rar 2 4-1
lemiuTK mmtimum. japQzti/r
'î^'-
^. ^
**
^ rsAst^'^ C*.^- Jt tv> -l^t
5"^^ K-vJl .
.
r2'44- .^Fabii Golumn^ i
atculimus, atqoc ab huius rci exercitatifrimo viro Io.Pau!o Se Ate

Tempuf. j^Jq Ncapol.cui illud commune fecimusjalij in hcrros Tf ecftatu di^
^
gninimumfloremjtranflulerunt.-ctiam ledus flos phyalis aqua plc-
nis.afferuatur diu hians,noctuq, occlufus pluribus dicbus •
r n
n '
I
Hieracium alterum faxatiUmonUnum*

r
- Cap. LXXXXh
NTERfaxorum rimas jcum Heracij harc varietas oriri obfer-
ômen'.^ 1 uaucrimus a loco3& ad differentiam Saxatik appellandum iii'-
c^giiome
.ximus.Ita quidem & no tantum rimis faxorum, fed nefcimus quo-
^modo ipfis integris fere faxis infit , quibus nuUa apparet filfura*
'Radicc nigra,pedali corticofa paruis fibrillis , & non nifi difrupto
faxoilliquideueliipoteftjlmmanibds quidem &altiflimis faxofis
ifoHdisq. Vallis Campoclarenfium lateribus oritur^ vt non faeilc
.,
•-
ômnibusinlocisdifumpere velcxtirpare ob faxiampHtudinem,
.cui folijs perorbem difpofitis & oblique dependentibus atque hx-
^rentibns viridem fl:cHam folijs exprimere videtur Folia vero fe-
.
'mipedem aut magis longa funt , per ambitum laciniata , minorisi

iHietacij modo,hirfuta afpcra dura, amara, & laftefcentia Inter; .
^quprumcentrumcxeunt duovcl trcs iuncei duri cauliculi thyr^

'ipecie jhirfuti tenuespedalcs afperi ladefcentes fecunda' Chon-?
Diofcoridis i nobis depiftar pares & fimiles , in quorum ca-^
jdrillx
cumine finguli funt flores oblongis caJathis inclufi,qui aper^ti lutei
âllcntes apparent- illisq. pappofa oblongafemina & fufca fiicce-*
Tem^s. duntjhianteq.
calyce euolantia . lunio floret,& luHo menfeperfi-^
citur . Inuenimus eandcm ctiam pofl:ed in Aequicolorum monti-^^
busfaxofis. '' {
f t
Sanchus montanus furpureus T«T/irtcr/T*A(v \
Iawm: A EQVICOLORVM umbfou denfaq. nemora frigida loca

K^meal^ -^tJLCornino appellata incolit ^zc per quam rara Sonchi fpecies:
liefinftiQ. fic enim ex toto plantas habitu naturaq^ dcnominare libuit Ni-: .
grum putidumq, hum.um interFagorumradiccs amplexatur huius^,

radix obliqua nodofa,dentatagerminuni oculis tdm recentioribus
qudm* vetuftisifibris vndique craflis.longis brachiata. Caul^ tcnui,
'bipedali rotundo larui albicante folidolaftefcentc ficuti totaplan-
- ta>folijs primum ade6pufiIlis,deindcmaioribus fcmper multuniq-
'
* f;- it ,
\^
latiori-
j
J
Minus cogn.ftirp &Tar. 2^^*-

latiorifcus oblongis remipedrm , duas vncias latis parum finuofis
per ambititm ,fecundas Chcndrillx Dicfcoridis d nobis in noftfo

Phytobafano edito defcriptse fimilibus^colore viridi pallcnte fupe .
-
rius,aduerfa vero parte eXlitbD adc£Eruleirm'Tcrgcjitia tcnuia^
tenera moIlia,la?ui montano hederaceoSoncho fimilia colore, cau
lem amplexantia^fingulisq, geniculis illum injfpiras torqucEiajita..^
vtnonredus,fedoblique nunedextra^nuncfiniltra, imflexus & fi-
nuofus videatur .Tofia in fubamo laitiore appcniice cauli h^renr>
iterumquenifflora cfEciuntur,,equibusp:bljgni & admodum te-
nues rotundi iuncci pctioliexeunt^ quotjuo vcrfii caulis cacumea ^
expanfi ^ flortim 6nufti deorfum jfpedîîum iquamofis calycibus ^*
oblongjs ex viridipurpuralêntibus^lnlbinosramulos fe diuiden-

tes:in quibus hiahtes flores,quatuor exeruntmedia ftamina Iqu-. ^
;»
ga , qubrum pars media purpureo colore , tantundem cmitît lu-

t5am,vcIutipulucrofam3& fummotrifidoapice diuifamjatquein- * t
tbrtam:qucetotidcm petala,floris fcilicetfoliola,!acanigropurpu^ ;
rea , oblonga incurua , in(f.Tefe inflexacircuEdant, ora in fummo

^
feabehtia longis f:mbri|s diuifa> quare ab iUorum quatcrno numc-- -^
roTs'}f<t':r/]aA5>.cognpmine diflinximus ScnfifnSp&ltmodum fyxcc-lie^ntmim

.
tJuncparua Ixuia cinerea^candiûmmonemq, pappum exercnria,-^'
latiufcula breuia atgue,comprcira.Petala intcUigimus ccdcm^quo ','
^sW.^/^în floruin defcripcione ; vt

fgilicct, Petatony }
Gr^ci itiodo
floris foliut^ intelligatur,ficuti in ifopyro anobis
defcripto dccla- »
rauimns'ex Diofcoride; quamuis quidam hypercntici obferuatio-

ncm ill^m vclutl noua a nobis elaborata , nec ab ipfis Grarcr lin- )
exceptam, fed AuaoruihJe^Sione , & obferuatione ;

gu« Thefauris
«JiIigentihauftamnonliberei(cepianti Nos igiciir denuo vetens
^»
Poctar Alcmanis auftoritate noftram obfcruatjoaem, ac mtcrpre^^

/ tationem in Ifopyro tradiram tuebimur ,
qui Chryfanthemi fiue.>
4efcriben^Vvtôxpnwi i^lam, ^^^^^^/^r««7, vt Ph-

Cachlx florem ;
nius nominat , folia illa florni^, quae luteum iflttrnum vmbonem V.^^^^^^^
cgronant,exprimeret,iicGra?ceait3
^
^ ^
,. |A5 *
-
/
Sk quibus aperte Iiquet verbum WA^r|</^î^rofloris fqlioh^^/^
^ ^ _ ^ 1m
j
Vix amara feritiuntui:;quar;e c$-a i!ks,in'6ftiHb?jsMerei«us '.^ fe^^J
Gallin*glitopm grato,efu , 8r
miria colligere perfefia poflemu^
Golumn^
nr X
^ K.
il^S
-
Minus cogn ftirp & rair. 247 \
4 ^^>S:-^^^S<€^^S<^S< ^ S^S<-^^;€)S>
—
^tyfiliatimaiwupifoi monMnum
«»•4'
^-^
y
.
-»-.; f *
14 8 Fabii Column^
flores etiam aduolantcs deuoraruntjalijsplerisq. fimul fatisplaa-
tis rclidis. Augufto floridam inuenimusâtquc fata radice AutunVj
."
no ex!)t,niueq. demortua , Vcrc iterum prodijt , atque adoleuit

Huic fiinilem doaiffimus Carolus Ctufius antc nos , quartum Son-'
chuvc\ liuiorem Pannonicunl appellauit , fed huic quatuor in flore
"
Emt fofiola, non quinque , ac radix huic magna nodofa o\
pcrcnnisjquodin illa non depingicar>nec defcribitur-
'
! - '
-
Hieraclum montAnum ^ alterum M^î^^jtKf^Kn^^m
Cap. XC I I.I.
Ctptme .
Huius in fepibusortus Aequicolorum Villse Alercato dida:, & ncc

I>f/Vr<^r/o
ibi multa.E tenuibreuifibrofapaium flauicantc radicc jparuaj

Temûu
pi-Qrnit (q\\^ fecus terram magna & longa Hieracio; aut Scrixii R^
,
milia,hirfura molIia,& qusefacile citoq. marccfcunt; Caulem qul-

&
dem lunio lulio mcnfe teouem, admodum !on£:um hominis fer4
fl-aturam «quantemêx viridi Jutefccntemjhirfutie albenteiiiâfpc
riufculumjladefcentcmqucalteraatis in femipcdalibus diftantijV
abfqae petiolo ha?rentibus folijs, vtin congencribus latioreorigi-
qe amplcxantibusiln fummo longas alas,pluresq. fiffiimîn inultos
fc tenues longosq pctiolosdiuidcntes , in qiiibus oblongi calyces
'
foliolis dcnsc conftrufii fuperfl:ant: & in illis florcs emicant lutei»

admodiim parui,/ed Hicracio a'muli,& fimilibus congeneriq. pian
tiE a Dodonaro, lampfanam diftx . Seminc paruo nigropappofo •
Saftr. Tota pfanca lade turget,nonnihiI tunc amaro faporc vifa.
^ "PihfellawaiorvmbelliferaiJLdistpoixAvhQffmntanaî^^^ratenJ^
i Cap. XCIIIL
i
r -^
FFINIS &ha?c fuperioribusctiam viiietur,ideo hic reponen-.

da:quam ob longos admodum & rigidos ,quos in foliorum-^
yomen, fupcrficie piIoshatet,P//o/<f//^wappellarcoportuit. Atque addif'
Mkfa. ferentiam Vulgaca; maiorem , vmbclliftram dc , longicaulcm .
,
Coinome. \iu\c vjidix non longa nec r^fta , fcjdobliqua>ar velun decurta*
u^ymf»* j2i putrcfcjt quidem facile miniini digiti fcr^- crafiltie ii>-^
( , > ,
numeris fibris^ albis longis fc circum repcantibus , quibus harrcc

obfica.
Minuscogft.rt|rp.3r ran
,tH".*.l
> V
, ^
'X
t 1
*'
) f.^KAJ^K ,_^ 1"-^*.^*^: \^ ,

v/^CU.; ;jÎ i
^^ ^^Z^ V '
^J-)»
5f i-^
2, . >^vxo.A. Ow.
^2^0
'ôbfica.Folia fuperne virentia funt , ac hirrutte ddmocfum longa n-
- geittCjdenfa albente fere afpera :inferne albicanria^mxnusq. hirfu-
- i:-taj&'panca:qu.r proximioraradicibreuia funt Vulgat^paria, it

:'
4eiside vt;^dodrantcm ferc ada^quct, necjta ?un'c
femperlongiora ,
^cn& hir/utie'oMta,& minimumdigitumlata Caule tripedalic .
'
medio afTui-gcnte in imo ixui,in fuperiore partc hirfuto , ad flores
V'
vfque,rotundo virefcente afpero cVub,^â<5):efcente ficuti foiiis,nft-
'
do rciô , tribus ân^pm folicjlis fempercTecrefcentibus percaulcm
( rafoîfpofitis Flores in caulis cacumine yeluti 'congefli denfiq.
.
^coryjnbi umbcllarum fore modo,ldngis|)etiph's tnuncialibusinfi-

^3clitî , parui adn(jodum , Agc-r.''» vcl i|il|efoIij m'agnicudinc (q&
L9cnf. f Hferacioides,quibus femina paiûMJg^4,P^PPO^^^'H"^ euolaniu
T<?;w/.«?.^Yîccrefcunt- .€fta|ic in ^quicolpiriijm mpmiuni\iligis prarenfibu?
* t f
'^herbofis altioribu? inucnitur per^

^noa nimis amaroJ' /
'^
^ ^
lU
"
-.:
, tAurhula murtfdmra ificana faxatihsfi
>--
. cap. xcy.
ii^
/1
'EC ab honim tiatura diiTerre videtiir multu,ncc locus apnOi;
^
•
xorum eorumq. niff^^rentemobferuauimus,via quae th^

ripis,
Ueus, ^ miniiitto Villa adMontium cacumina ? Ar.ge!oi:i&.i itur: folida

iêfcriôfo illa propter.viam alta cxcauatafaxa fupra medium iter. Radice ,
nigrarugofa,crafilufcula,ex qua flauentcs longx Elkboracex fibr?

; vbi terreni qufd adeft,inter rimas a^ alioquin h^reuiores &,crifp3B
,
; ccrnuntur.FoIiis In b^rbem quatuor, aut quinque circa radicis'ca-^

[jput expanfis oblique^^dependentibus.Parua ^< rccentia rotundiori
j
toco Autumno atqucHyeme, fcd Vercdeinde ^dultiora dblong»
; oualia parumq. finuatafiunt,incana hirfutie denfa longrt Verbafct
maris modo,& magis hifpida, auricularum Quadrupedum modo ,
'
^*jwi-;»i/r"vnde nomen impofitum d Recentioribus.Caule vnico vel gefninOf

r^w/W, '^x radicis vetuflx ceipite bifido prodeuntCjhirfuto fatis , rotundo
pedali altitudine,paucis rarisq- foliolorum alis intcrcepto^duabus
*
*vertribus ; in fummo caput habente crafTum hirfutum congcneri

vulgatse non diffimilc, fed incanum, in quo flos luteuscodcm mo-
aojficuti & femine: qux'copiofa.nigrl& pappofa funt luliopcrfi- .
-rempuf.
citur.Tota lafte manat/apore foliorum non amaro,fcd ficcQ.NuI
^^°'*
lishxcmaculis,vtinVulgari,infeaaobferuatur, fedtotaincana,
'
* - lanofa
y
. .» '
lanofa admodum hirfatie aroicante . Huins iconenj /quia coclex

plantam deuorari^nt nohis vt c viua delineare illam poflcmus
i
"
fatam,haucl expreflimusjfed Deo dantCjproponetur ah'as.

'
t .
-..- "-* - "
AJlerCernuus. .^^Cap.
*' _
XCVL ' -
^
y »
r
Vl ON dubium cuique intuenu plantam hginctibridam qurn-. îtnfinh ,
4)SI Aftcrem dicat: florum qiiidgm vmbones foliola quardam cir-ff''/'* •
cundantjficuti ftellatam radii nobis apparent. Atquc huicmagis

quadrare videtur Affcris nom^n,cum terramqiuCLradiare vellent d<?>/^//#
flores ccrnui prbfpiciat.HuiuspIantôblonga fcliavulgiris Afte- ^
tuni_j
p^rum crcnata piJora breui hirfutic nerupTa terte pr05îma. Cau--
lc?m fingularem eraifit,alis^diui4jm multis, quibus breuiora haerenc' »
alternap*m folia^vt in caule dunora , minusq . cretiata , vel nihil.

Caulis vero alarumq, fun^mum non vt in alijs plantistcnuius,fed
paulatini craficfcit>vt quodfloribus h^retficadmodum cra(rius3&:
-
orruumno imbecillicate,vtin PeruuranqChryfanthemomaximo, V
fcjd natura.SinguIos flores in fipgulis alarumcacuminibus produ-
clclutcis fl:aminibus confertis in vmt[pnes vt in congcnere,fcd plu

rtbusadmodum foliolis virentibus imparibus radii mollcs,nec vt
ig vu^gari aculeatJ,vel pungentes.Iulio & Auguftpfloret,& Septe- Tm/«/
bri perhcitur.Semenoblongum fuluefcensamarum,vifcofumodo-
*
rftum anguftum ftriatum lacum,quod fingulis floribus fubeftU^c.ia

Chamemxlo & Acanaceis Radix eft fibrQra,pallefcens,fibris craf- .»
fiufculis diuifa,Valcriana: Sylueftris modo,fapore fere aromatico.';
>
Folia acerba adftringentia cum amarore quodam, quare mixca? fa-
'
,0iltaTis efle vidcritur Hanc ex monce D. Mariar Virginis , vx^go\^^2^r.

.
J^QnUyergifiedi&.Oy\hi Sacraciffimar Virginis Imago maxim"

cf^& mjiraculorum multicudine ornata.acque ob id a deuocis fre
qucnti comicacu quocidic accedencibus veneraca
w '
Afteris altera fpecies Apula an Baccbaris .
i^:
'
Cap. / XCFllr
rccenttorum eft,qui veram Baccharim fc inuenine non
N EMO
„ ccnfeac,neminem quidcmadhucveramhabuiflecertiorisiu-
ixcij cfle crcdimus . Verumficoniedurisindicijsq. uenanda eflet,
hanc pocius recipicndam efle , qudm aliorum fequi opinioncm-j
>
"% i
CbfiriflFi*':niM
^l i
V»
,\..
C -i i
C^J^^Mt^-IA Lf.^ t^'

ift^- UmA
Minus co"gtTftirp.& rar 2T3
'^ ^^^^^l^>9S<6^>®5<^^3<^^ •T •
^-ir
-* ;?
4»
«. >
'
i'
"
2^4- .
' Fabii Column^ ^
firmitcrac{eohirendum,vtmelioreraTnuenire
Non autem huic odorem,aromaticum
ncn auxramus. Hac propter fuauem ridicis
radice fimilitudinem donec melior
^*r"-- faporem ,atque cum Ellebori ,
planta inuenta fi non pro

it.m;nU de eafit fcntcntia magis refpondente
cent_»
cauja. Baccharis viu,nominc iûtm viui^^-wv»*.'- r--— .,
Defcri^tio EUebori.modo fibrofam atque hbra:.

j^^^^^ diuturnam ex cefpjte
,
,
craflb cortice cai ilofx,pu]lo colore,fapore

fcmipcdales durir nigra:
intus iignofum tenuem
odore aromatico , neruurti albicantei?^
&
aliquibusetiam tenuibus fibns in-
admodum oRendunt difTcaar,
immixris.rQlia Afteris fupradifti modp,cral
tcrmcdiis albentibus
lanofa mollia.per ambitumob-
fis neruis multis , in terram
ftrata
pallentia odorata. Caulem e fQhora
fcurc dentata,colorc ex viridi
angulofum.folijs vefijtuin abfquc
vmbilico femipedalem.hirfutum
Glafti modo,acutiore ferrarura de-
pctiolo hxrentibus Drab^,vcl
diuifum in quibus capttular
tatis:in fummo duabus vcl tribus aiis ,
barbulis ac denfis radiantiaj, lutf a: vnn-

Afteris modo,tenuiffimis
conftruao.Maio menfe floret & lumo
bone intus paruis fiofculis ,
in pappos abeunte, cxiguo ac odorato.

r*mpui vel lulio pcrficitur,feminc
Huius radicis odor & fspor adeo lenfibilis naribus & guftui ft^niri
abrccentioribus dcfcripta p!anta arquiparari ei poflit: a&U

la alia
exalbo purpurafcentes huic eflcntflores , quod& cjEtcrisabJhjs
defcriptis plantis etiam vitio cft , genuiiiaiifi Diclcoridis B*c,clta-
rin facile ftatueremus:nifi idem huic cffct^plantar.quod Aften euf-(
Diofccridis notat,/crfw baberepunfurenvri^ût neiinutrL^y

nire
telut Jnthemidis catitulum circuwjcijjumfuhciisfielhfrfihhiiu
1§(UJ
PonU mnlle , diao miliario ab Vrhe vbi

,
& verius EuphtHainium
ctiam toto lutto Maio mucnitur.C^t^ras
folijs capillaiibus^florc
plancas minus refpondcre fatis ex
ab alijs pro Bacchare depiftas
innotefcitjac nos floris varietatem perquirenres efiatn
fupradiftis
.
in hacplanta,minime quiefcimus . Miramur quid^m toteditioni-
busâc recognitionibus editionisoferisMatthioli,acadditionibus
nunquam pifturam atquc hiftoriam fu^ Baccharis perfecifTe^qux
femina perficerepoterat^, no-
tot annis ipfo viuence florere,atque
flonbus
bisq. veram & perfeflara, noaeffiftam pxoponereiconem
Verbafci modo qui nunquam hiare potuc
inter folia vduti botris
runt • Putamus quidem floribus viduam plantam fibi ab Andrea^
deceptum vero ab lUa
Lacuna miflam eandcm cum noftra fuifle :
alte-
1 ,
Minuscogri.ftirp.&rar. 27^
aiterius amici florida forfan (lcpi<5la,non re ipfa vifa Hanc ncmi-
nein hucufque depinxifle vidimus.
âna Aequicolorum rotundifolia Ali[i

^dfcribenda, -Cap. XCl^ 1 1.
r*
H r ARIAT hxc a congeneribus rotundioribus admpdum folijs, rêfinfti^
V tcnui loDgo
carnotis venolis
trigono
inferne
& tricntali
incanis lanofis
petiolo
,
infidentibus
finuofis oris ,
ereftis ,
vt crenata
radice obIiquaca?nofa,multis fibris albis Ellebori mo
Videantur,e
kocarnofis depeiidentibus atque humum amplcxantibusodoratis.
emittit,vel maiorc &

alimenti
loci vberioris caufa ,
rotundum te-
nuem nudumjunci aut Cyperi modo.Thyrrum repra^fentantem vt
Diofcoridcs de Alirm^ste tradit: atque nos inPlanta Auncula Vrri

propofita.In Editione,noari Phytobafa-
vulgo dida,pro Allfiiiate
cur caulis fimilis huic atque
pi ominmus rationem reddere ille
indicauimus^Nuncautem nafta 00-:-
cong(?ncr Ihyrfum referret vt
confirmationcm dicimus. Thyrluma
cafionc ad illius opiiiionis
atque in herbis illud prope erit
Gra-mmaticis pro hafta accipi ,
reftitudinem confurgit vt dt^

quod in Virralx modum vel teli , ,
fme turione Pliniusrefcrt. l^tret

AfparaginoucIIo eduli Thyrfo i,f,.j^.,,t
catilcm educetjs, tempore ipjo quoja-

ibyrrQ primum emicanU qui :
Thyrfi fim ihtudo ncdum iri-.

ftUiatus eft in toros ftrir^gitur Item-
thyrfo.fed vt ct.am Thyrfi Bacchici

hafta nuda eft,vt in Afparagi
idem Plinuis perbellc noftro pio-
modo cacumine falHgiatus fit,vt
tradit.noilro Cyjero fimili,/«^r^
pofito de Papyri Nilotici caule ^^^
modo cacumen wcludens Qux fimilnu-^_
ctluatem fJtUiatumtkyrJi ^^_
Alifmati i nobis propofita: conuemre ^,^^^,.
do nuUi inagis planta:,qudm
modo in fummo ex bafi tenmbus
mterit Hulc igitur cauli fimili
.
, vel minus
prodcunt eodcm modo lu-
foliohs diuifa decem fiores
calycibus hirfutis incams quinque o"s d'mfi.
teo colorc hilariex
^-" -
uy.û...
fcent bus atqueetiam nirenuuus
,,..
^
montibus fapra
.,
Aequicolorum
aneulofa & copiofa concluduntur. op •
FSinianum,^/. Serrone, dido loco in "-mine feptentrioni
floret,Iunio pcrficitur. His ad
pofito latcrchumenti humo.Maio
Clufio obferuatasâtque in po-
Carolo
5e varietates d Doftifiimo
Pnmul^ vens nominc,âtqj
cdicione foiij forma defcriptas
ftrema
Column^
^S5a
f
*
\
t
Minus cogn.ftirp.&rar. r
f 7
Vrfi Auriculxjinquibus fexta numeromagis Plantaginea foliarc-
videtur^vt Diofcorides notat . Addendse funtetiam vires ab
feire
Hieron. Tragoin fuo herbario relatae, &
recentiorum expcrimen-
to comprobatx; vt fcilicet flores herb^ Paralyfis condici cum fac-
charo vel iqua ftiliatitia^longa aegritudine confedis, apoplefticis,

^.^^^^
& qui Syncopespatiunturprofint internisq.afteaibus; quiacor
fingulan facultate confortandi fit praedita . Extrinfecus , tumores
exrnorfuvenenoforum animaliumdetumefcerefacit, vulaeribus
dolori capitis medetur,quibus rcfpondere videtur Alyfmatis viri-
bus a Diofcor.defcriptis.
^ . M I
(A^ 'jacbia lutea alUra t^ctvScf . Cap. XC I X*

- i
non_,
^- aptius reterri potuit„quam NeapoliFra-

in horto fup colebat ««/'«.
hofpitalis pharmacopajusherbarii rei ftu-

cifcus Aluinus S.Eligij
fecimu.s ob adftnngentem tolioru
diofus.atque tunc Lyfimachiam âper.
caulis genicuhs terna erant, hir.uta Defin^ti»
faporem,& folia,qua: fingulis
vero, & lutes lyfimachi.-E vulgari minore e quorum finu& :
caulis
vncias dependentes lutei flores noti
inter illa, longis periolis duas
foliolis conftruai,bafim fiuecalycem
diffimiles emicabant,quinis
compofitam. Caulis angulofus fenis an-
habentes totidem foliolis
•
failijmur flores refpondebant In funimo

guiis ftriktus, quibus ni .
cauhsdefinebat dense at-

foUofutn cacumen reprifentabatur.quo
Frudus concipit decidentibus flonbus %
que in acutum ftipatum .
teftos Coriandrino femini pares atquc ^
^
foliofo illo conceptaculo

ob imperfeaionem obferuare nequi
fimiles,in quibus femina, qua;
repens tenuis,plures emittit foboles co-
uimus.Radix ei oblique ,
carneo,fuauerubente,mtus vero flauicante; tx-

loreeft extrinfecus
craffisq.refpe<ftu radicis,humum finden-
bris obliquefrequentibus
ha;rentibus diuifa. Sapore adltrin-
tibus,propc fummam tellurem
terreo.Dirf-ert ha^ca Vulgari fohorum
gente,odore graui
breuirate,acramoruminopia,quibusillamfummodi-
quibus flores ramofis etiam petiolis,
uiditur ; in
plures fimul infidentes pro-
elaci atque
ducuntur:-
.
i
KK P/anta-
, / .
^ys Golumn^ '
-^
es: f
Cap.
^p/aniago ApUla laciniata Mlbefa.
C'OPrO'SA hxcîn inciiltijlApuli^ prxfertim Cirinolae quibut '
Komen prd aVmentQruni piifcui^ vtuntur^ quare ibi Lingua

vocdturVefriacUlaidtbmate5dicunt<:]..quammixi^Tie pc-i
iiefcrtfu§ cudeVStque agni , hon quia lingux agni effigiem" reprcefentaret^ -1
n
Radice nititur craflis adiriddum fibris,EIIcb'6ri craflioribus longfs'

femipedalibus nigrefcentibus corrofis>ilIisq.tenuibus capillamen-
tishxrentibus vndique terram amplexantibus eTummo ce(]î
r
1
dependentibus craffo rocundo veluti bulbo,Auellanx nucis magni-

tudine, ct-quo folia multa in orbem , in tcrfa ftrata Plantaginea
Quinquenerujx fimiliajambitu vero Coronopo vulgai i herbaftel^
^".^ Id difflxjincifa dentata magnis lobis, inter quos alij fiant intermc*. ^
'''dij parui admodum, CoronopomaritimoProchitxIhfiilihipibus

frequentifllmo fimilia>eodem modo hirrutafedminnsafpera.Thyr^^
Temfuj, foscmittit i^ftatcplureSjfepteminuenimuS; pedales rotundos te-
^'"^*^
jrtiics,qudrum„tcrtia iutmaior parsin fpicam tefetem floribiis "^
Arnogloife rriodo habeat ftaminulis pallentibus dependentibus ; - f
Ceronopus Caiiles aliqui reptant>& rcfupinantur>ali; medij refti.-frudu"^ ic*''^^
ti0chytje. mine non differf.Gdiro^dpus vero Prochitx a Vulgari differt fblijs, ;
pafum latioribus carnofioribus hirfutis admodum, atquc parum
"-
afptVrs, dchtibusliuicplantiE fimilioribus; caulibus & icliquis^
Vulgari non differt nifi Mrfutie,ideo iconcm reliquimuj- At quia '.
Coronopus dc toronopi varietate loquuti fumus, addendam etiam cenfuimus p

Kcapo.. hoclocaaltcrius Coronopi varietatea nobis Neapoli obferuati ^
tenutfoL
j^^^ anho iôj.in mcenl|fi*& locis contra Caftrum Oui didumDe-""
interram '*"
ccnlbrrrncnf^ folijs ftrata exiûis admodfi vt maritiinf
Abrotoni foTiorumlacinias latitudine minime fuperet,\-quatnor \
'"'^'*
vncias longas^, tribusVrrinque barbulislorigis difleftis inciiruisj
cffigie laciniatam a nobisTragopagona refercntibus , fed lohge ^
minofi radice viilgari fimili fed minore thyrfulis fpicatis" haud
, .
<iiflimilibus,qui'exiccati in terram procumbunt eodem mpdo,vc in

c6generbus.Sapoi'e'aftrmgfrtH',totaplahFaKliftefthic'hir-
futa. Corondpum minimum tertuifoliummafrtiiiium
appcllauimus '-M differentiam •
•t
TrineruU
Minus cog-Kftirp.^Far.
/. fX*3<*^4r* -^'-^
S^
L ,
mn^ >4 _1
4 **
^2(^0 * rI
*
O «y
%t
r.**
Trimruia Plantago altera minima nfontana ineana

Cap. C I X.
z,.f«/. * EQyrCOLORVMiugis
fupi^D. Philippic ati^rum haecin-
Defcriptto
/\
uenitur cum Ranunculo bulbo<o anguftifolio fere fimilimo-
Gognome, ^^'Huic ex cefpite carnofo informiÎleborinse fibr^ fed dodraii
Sapor.. colore pallence's,atqupc^.pil)a;p^ntis paruni^hirfutx.late p<
'..t3,I?s
Temfus, humum f{?arf^dnfunc. Folia ex oblonga ceruice ccurticofa hirfii

\
que prodeunt,quatuor vncias non fuperac,latitudme minus fen
uncia tribus decurrentibus neruis, vnde Trinerui.tm appellai
t^-^ inca
musjColore ;«^««.. ^•«„i- J'!L-^;.J- ; ^ - j j " I
drantalis in ijuocapitulum ^hymi mag

bus min^tis quatuor/oliolisicartihgineispellucidisjexquibus .'
mina multacan,dicatitia,PIantaginei,abimo dehifcentibus>in CL
bem capuc circundancibus.Semine vc in congeneribus.Radicis fa -
"or adftringens fcd amarus.Gapuc durum ex viriWi nigrefcens fere

-4 otundum, Maioi^pret. / ;
~^
**
^ffîgid Cap. CI
\
i
D
differentiammaritimi Leucoij , terreftre hoc dcnominaê
ribuit,illud enim in arenofis, vcl maris afflatui fubiedis cali-
caufa. darum regionum Iocis,hocin tferreftribus montanis,vmbrofis fri-
x>efcrffuo
humentibus oritur,floribus non diffimilibus.Odori funt,
gijfs^^g^
\ fuaueq. coxx nouiôdorcm remittunt, fapore acrcs;vmbellatim ic--
Safor^ rc in fummo alarum,& caulis parum hirfuti,roGundi cubitalis, tri-
V bus qui cum decidunt flores , e petiolo filiauas emittic
alis diuifi ,
i multas alternatim in fummo difpofitas,Leucoio fimiles.A.t folia e

radice longa pedali vel longiore,bifida,aut crifida,candida,in cerra
ftracainueniuncur , pedem longa grandiora,& qu3e proxima cauli >
verum prima minora;& Erucse faciu^, auc Papaueris erracici folia
lacinijs profimdis imicancur.CoIore virentia parum hirfuca , mol-
lia fqccofa,& acri faporejficuti tota planta lunio floret .
Tempus, inter faxa Vallis Campoclarenfium , fupira locum vulgo

Locuu di&xxmyilColle dimezo locis vmbrofis atque hu-
mentibus , atque frigidis .
Leu
(
: •
Mintts'eogQ.frirp!&?ar. z5 r
L _
Leucoium/axatile alUrum ohfoletoflore. Cap. C II l.
HQC.ideofaxatile Leucoium appellauin t, cum in Cixo*

rum pra^lertim riiTWS , & vetuftarum ma 'CimpocIa^'cn-
^fiuin reperiaturjaliquH pfeprij & diuerficatis Hu- 'Dsfctifua
tm d
i>ae[l,§fi
:us , affs
S
(ûarumfummofloresajieEhatfaiiLeacoioliTiiUSjhirrJtis^
busjtolore exlured ^vitiJlpar.nurante obroiett , piram odorf , e
quibusfiliqu^produciKitirf^trieata^^ hirfucx, nodpfe, cornicula-
<t"^,in terram d^flcK^r, fe| a^t n^pt^:^ fepiia4^ntu§ Ri^ ntia fingu r
-lis vaUuilisvbJ rncquicfemXeu-:;6rj modoLToIra iti iiri o longo pe

lueris mxrJtum Î cciamCeueorKi^ a
minora,prope caiiiem latiora .Mîo flof^(?t,'&1umo/iliquaS pcrh

cit.In laxis' ^«'
teRhanhan %: w
f
•^l
//
:i! )^ J '/ /N>-
t
./. Cd^ c / r. /:
MAPvGlNES aggeresq.viarum,atque agrl Cirinolxhanc Eru-

ceraciuiKarmuIamfiindunt. Primoquippe afgeclu florida
'
^
^•-•'•- 1^:0:...
quemlibet fallerec ,\foiijs caule% acTHbê adep aii
Ufiihfer
tc , & caulis lonâ f^lueftris Rhaphani
Radice vero candida ciâfla
modp,acriq. fapore. Folia emitticiiiêrramiac0ntia,,duraiviren-

-tia parum hirfuta,neruis afpera, magnitudine & diuifiira Erucx,
faciu^ Rhaphani vel Napi quorum folia-.intei: fe fimilia funt, fa-
.
porc olereceo Caules edit plures bipedales ferealisd uifos, fed^^^^p^;

.
**
fumma alarum folia circa flores oblonga funtRliaphani modo,
noa vtin Eruca vtrinque ioîfaj&inhoqab-illa etiam differtFlo-
res in fummoâlbijlineis.nigris depifti EruciE fatiu^ modo>magni-
tndineatquepofituadfimiles,vtabillis Erucam quilibet putet
Siliquis vero podmo Jum dirfert,quas non Erucx modo breues , 8^
vent:riofas.fedIongas&tcnucs,Rhaphanifyluefl:risa:mulas,minus
tubcrofas,atque faporegratiores. Florec Martio & Aprili ,
atquc--
Maio
>**"-*>» 1 ^ *^* ^-i^W-:---^
^ ^
•^^
2 ^2 tL Fabii ;n2 r i i t-:
^S^mA^^^^^^^î^^^
n±
^
i)>t)<
î^r^'^'^ «^'^'^^ '^^ ^'^''^ "^ '*f^''f"«^
^
^ .
M n^? f bgriTl-irp:^
i rar.
T
4 #®Î^®S<^> ©«l*®!»
s
*#
i ^^ •*r
Fab iimn^
perficItur.Foliorum fapor magis herbaceus quam acns ,
ra-
Tempus. Maio cum oleraceus
Rhaphani,ideo foliori vfus a-tus fit .
dic^s vero vt
vefcuntur, £^»^^7^«^'«
Inaieenis cibus eil herbf^namq.
facil^
,
defcnptioniquadrarc cen-
etiam appellantes^Hanc maxirne
Vffs. Plinij ,
Htmen.
'•9«
Rhaphaift^f)4ueftri loquens, ilhus foba magis -
Et Dioliorides , de
Ex h.s ^g't"r«inus
Lanipra-narepr^fentareait,4^-am.Satiuum_.
pSantas veras eTre perfpicitiir cum viinjs no^fum deteftibus
alias
fcateant'. tirfii "^geuer^ , fcliorfm >fiigic ,
^/'
cv. i
viaruni;r<tque%i^miaTi artiantior cft

aridis margitiuffi
LOCIS wuis ertcr-am in orbcm ob-
irio ifte: Autumnp e.xit fplijs f
ûlgaris mc|o, feî jduka jn piofundiores.
longis Fruca: fylueflris
F<il^
voxvxtx ncrôs folij s niultis
^bitus ala:tmm^^^^ refertê

auernatis
alternatis r^renuunv vcumum.,
bsErentibr^TefBtum, v^
aneuftioribus^paiicioribtisq/%inits dinife4ongiore,^& ungu^^
^ ...• „.^>^5. ^^..„; AW.^,-^ r^W^^.f>î-im-arri Miato.ln fummo
/ Ltei-Jinapcosmodo
floresinfunc dnrirl congefti tenues'a|l
affinior^qui-filiquas pcrât^lLsciiic ofitascdunt copio
cui
tenv»fy r,o,tundas, extuberantc
fas dua$ vncias longas aiit
,
ma'ff^,
miauto-ftauojralfo pnmum & acn-
intus fcminc copiofo vtr,in(\M(e
rlongitudii« &
farore Differunt HiJius CHqua: ab
.
alter;iX«lg^»
qus
pofitu , W autffft^TfS ,harei3t cSttli Sinapt<osihf,<}o
f^^l^flrisÊnicîrcdo
,'
difrpit-
vt in illa
obliquas habet a&:5Ul|iJêa^êlat«,

acnora funtftminc.
tx,loneiore fpfGi'^&*nfiorib«s miqiiis-^^^'^
\^t Sir,aFi.-Eodem temporc
Sapor. R3dix<andi%'gt,ll«<dmcdv:ni ftimf
'
i. Av"P .•;:,•• r. r-:.-:.,Li>f.«QVjensHî>ca!iquiEru
•cus.
cbisir em vnlgan
&p /oTr i riVr o tiu c iTTrrrrgr r r e Sfror e c a jX" «^^' .^»i' ""
s c ?
videtur.lunij f ne ^H'
anno
c-^guf u filiquis f1or^,i lemine accipienda
&:frequensfuit,tumjp(o lunio
ô Maiomcnfe plyuia cbpiq/a
N
Minus cogn.fHrp
.-»
• Ac. ir»- -^-W «A? PAJa 1^^ -rrk* O— t «^*,:-
b-> ^x ^K i^
/l
. . 1
Ll
/^
•? t
^t66 -'"' Fabii'€olunin^J-i
«tiam ,
ob humoris frequentiam monftruora
hums plantx filiquas
cornicuLi protulirte meminimusTercbinthi effigie, in quorum ca-
'
cumine filiquas cum femine deferebant; Vidimus & filiquas in ca-

cumine ipfarum cornicula ex tenui in fummo exruberanda conV
"
vtrariomodo habuifle: Cornicula verocarnofa craffa acque magnsi

"pro plant^ habitu fuiflciiic monllruofa. \
: \ ^
Ti^^/^^raw montanum Irhnis fa/io

^
f^KphtryjitipAroy^
ACRIS radicis gu{liis,foh'orum fapor^tum diuifura,&fi magi^

Irioni fimilia videantur,vulgare Rapiilrum referentes,nomi-
^ ^^
'^^'" '
nis occafionempnebucrunt.Atquc a longis admodum,quasmukas
;
Co^name. profert tcnucs , filiquis, iJLctyipKiTr^ôxiÂrov Epitheto nomen dccoraui^

i>o:us. ^mus.Huius natalis locus iuxta femitas faxofas,\'cl maceries,atqi>c
iuxta xdificia montana ^.quicolorum efl; nanfi in via qucc a ViUa &
^êripi9 Mercato ad Capuocinorum cccnobium ducit, circa ipfam facra &
•'
t Cappuccinorum xdem eruifie mcminimus ftmenque . collegilTe
Radice nititurlonga fatisjomnibus tenuiore,longisq, fibris diui/a
'.
acque candicante. Folijs cft Rapifiro a;qua!ibus atque ccmulis aU'-
quantominoribuSjin tenuioribus locisjfn lobos tcrnos aut binoS ,
diuifis cactimine acuto Irioni mukum fimilibus,fed maioribus , cx

'
viridi albicantibushirfucis mollibus, prasferrim caulem ambienti-
'
. bus,quj? longc tenuiora>Iogioribus {obis,& cstcuminc, vt lobi duas
vnciaslongicacumen verdpalmumfir . CauJe vnico tripedalijali*
.
quando ab radice fruticofo, alis multum ditiifo- hirfiito afpcro: e
cuiusmedio ad fummumfemipedales&deinde paulo miuoresal-
tcrnacim eriguntur filiqu:r ddmodum tenucs, crafib cacurnine, ic,-
miHaincus ab vtroque laccrccontinenti^sminuta , nonmultum-^
acria cbfcure flaueatia, In fummo florcsTutci,tenucsco:iceraati,
*,
cx pa-ruis calycibus quatuor foliornm prodeuntes quatcrnis folio*

'
lis diuifi , minores congcneribus , inrra quos emicat filiquula ilUs
T^pttT . deficiencibus,Maiofloret,& inuenitur.
Sium alUrum aquatkum luieum^vel Cardamint UnuifQlhtm *
montanum^ Cap, CV IL j
]
- - -^ . - - - -- ^^ =-. ' 1
U
h94m^ 1N excelTis Montiurn planis fntcr Marerrj C^mitorus.^quicolo*
rum fines ,& Tortiemparxisj <juâm torrcacis aiuc^ fexarq
. :
Minus cogri.{Hrp*.&f rar. 2 6*7

i^ftateficcatcSeptembrimenfehancinuenimus intcrfaxa rcpcn-
,. 1. •_ .-.^
, 1.-
tem caulicuiis per gcnicula aquaticarum morc mulcis capill;
"amen- i}(?/fr,'^^>
tis lobos di-
h.^Tcncibus villofis; fplijs vtrinque longis pcriolis in lob
uifis vc in Vulgari Crejchn e^vulgo di<51:o Siojvel vt aMatthiolo Si-
f^^mbrio, fcd ampliusper oradcntatis- ininoribus &'anguftiorI-
bus, cx quorum finibus a.Ix exeunt in fummo denfis botribus par-
iiis admcdum onuflis, quT in luteos flores paruos cJehifcunt, i/fquc
dcciduum Parirm acns guftu eft ,cclore flauicante . l

IJiiante filjqua
Hanc fatam in fiftili habemus , ^tque rependo tocum occupat Saôr,
rerrcnums nûltisq. locisexurgit, Hyeme atque Aellate durans,
atque fe prof agas./prili caulcfcit Maiofiorets&perficiturlunio. Xim^wf.
pritur ^ alijs montanis aquofis locis frigidisque \
s
Erucaô Jpt4h tri^da ir quinquefolia. Cap. CVÎIL
REQVENS ha-c in agris Cirinolx locis tenuibus, ac etiam in tocitf

„ macerijs & muris.vt in Cafiri illiusculmine radicem habens hefcnfth ,
longam aIbam,non multum fibrolam crafsiufculam feruidi fapo-

,
ris>exqua fqlia Autumno exeunt angufla,oblonga , Jxuia tenera-#

aIbefcentia,minora primis Erucx fylueftris anguftifoli^ folijs, cuj ;
quodammodo finn!ia videntur.CauIes cdit plures bipedalcs, paru .
afperosângulofos ftriatos , cauos quibus altern.itim foha difpo-^

nuntur lacinijs diuifa,trifida Crucis fere modo, in alijs ahquando
natura,re-
fioris foliola cfle,variante fic
2d Lateranenfem,criftata
necitaplanti folijs anguftis aut laciniatis obfer-
gionediuerfa ,
floribusalbis fuperna parte binis foho-
Uauimus.Oftcbrisinitio ,
ex lateribus vero vtnnquc duobus;

Jis admodum incifis criftatis ,
quibus pariter fuccedunt cblor.gi vtriculi tngoni corpcrc & orc,

^ - *"
LJ a angu-
--; -- -c*-_
.-î .
f
2
L
6S Fabii mn^
A*^» tL^J?;^^
5 t* '^V^V^ t*^'^ t^>*-*- CrfC

Ua4/^*
&v
Minuv cogti.fHrp.&rar ;iâ
'4 €*J-S^
>
>® S^ -^ I*
^ ^^®2^
^^^^^r^^''^'^^
4. /£*.«juU (OWWt
"^"^^ ' T
l'^^ i" {aA

k
n-^ .itpatil Coliimnaf
G
Qu
vento excidunt Maio, & lunio Tota
lcacque tunc hiantcflante
.
S^per.
fuamcra iunt guft» Non
pUnta acris/ed femen acrius folijs.qu^. .
Vfuf. vulgari pinnatafcet=da funt, quamxbi

enim vt in planaîalore
copiofifnma eft,atque iTon tantdm foemellx, fed & fere on^nes d?-
dixant.prima abi£aa,aqua,deindc pinguedine<:ondiut
Ikicc caufa
eporem vcnati fuerint , q'4od Freqtienter
vtiriusbeneYapiat, hac mixtura dccoquentes & \\xc prok-runt

:
'laCiantii verba,amicisalloquendo, lco>f:edj (epcrem cum bruca-

:?;Kf,]ita eniiif !iapc vpcant & hoc
: maxiroa: exiftimaticpis apud
illos efle videtur,Tla'dix
feruidi'faporis,acris inter Sinapeos & Na-
Hanc.& Vulgarcm fiquispro Polcmonia fuppone-
faporcm
fturtii
remalic non admodujn erralle vidcretur . Facie & viribus quidem
parum accedere videturnotis illi tributis , pmnatis ramulis-,
non
j-utx longioribus folijs,radicc Ipnga alba acri,femine nigro . Non
trifolia ita accedere nobis videtur ^FIo-
"enim lafmini fpecies illa
rum varietatcm in, piiftura e regione adpofuimus. i

* "^
-M *
^*
li Z * *i
.^ medicbs dc Arabidc
VI A apud
nufla pofterioresDiQfcoridc
fiue Draba rriientio Ht, perfuafum omnibus eft capuc hoc fi-
cut illud Hiberidis adjunaum,nec Diofcoridis efle. Quod

autem d Galeno alijsq. medias taceatur non mirum, cum ab au-
ôre nullum' iu medicina vfumofid in Obfonijs efle referatur , at-
que Galenus & kâtcs non ariurf c Diofcoride nifi qux medica-
mentofa erant cxcepiTiire clarum eft,nam de Leontbpodio,rhytcn-
'
.
matc & Catanancc,e6qu6dadamatoria (magic^.forfan nonphy-

acceptisOtantumpriEdicabantur vtilia,vt a Diofcoride refer-
fic€
turi& forfan Galeno alijsq. ignotis effigle Cc ctia;m caufaphyhri,
*
iiullam potuerunt, vt niedicivde illis rationem reddere quahtatis,
atque earatibncbmififfecenrcmus, Qucdautemideo Diofcbndjs
^^non fit quia repetituni bft pluries caput hoc potius nobis contra-
rcpcritum fuffecilTctc]- le-
*rium videturjnam fi.adiiirumjnon cffet ,
mel addidiflc Huius cfefcriptio câia eft ioDiofcoridis tcxtu.arquc

.
plancam hanc non aliad putjndam cenfemi^s-. Cubiti altitudirtcm

Vef^rcptto
j^^^^^ ^^^^jj^ ^^^^-^ arigulofus reaus , fohjs^vnaiquc harrentitus
atque
.
Minuscogh,ftirp!5f'mr. 271^
officinarum ThIarpeos,Vaccari,ir fpliis didijvel ira-
•atquepetiolo
finaofis,& dentatis,mollibus incanis pilolTs guftu aca
ticiis,parum
'busadrtiGdum,inrummoden(Is paribusn> aJtitudine ramîlis diui-^
albis floridis Ibendis^^
fus> ica vfrotundam fcrc vmbellam efficiant
C0ngeium,quam uioicuriucs
icitCjlataenimen:, necramuli^ f. , .
tur vt in vmbellis Fcerulaceorumj.fed vt in Sambuco Agerato & (r-,,
Jmparibus.Fruftus ciccifis florum foliolis Iberidis

milibus ramulis
maiores extuberantes, ex dua-*
vd lepidij modo fuccedunt,muit6 ,
conftraaivin icHtumdefinentes,]n quibusapi-.

bus vsluti partibus
cesmon enim infrxfti vt Thlafpebs,fedpyramidalcs potms, bma-^
femina intus continentes,diaphragpate diuifa,_lutea acernmo la-
Pipcre vtebantur antiqui,vtd Dio[cori-

pore,vt non mirum,fipro
dubium reuocare an hxc vera,
de refertur.Mirord. Matthiolubi in
non nimis palato acris vifa fuit atquq
fit Draba , quia ipfi forfan ,
rationcro,non effe acremiScdnobis

Icalicam dicere ob loci forfan
A pulia Itabs non minima pars videtur,vbi copiofa, & accrrimi_,
/-
^ . ... .__!•- T> .'i vT^„.,î;o Df.i-rf>/îc rf>minihus at-
fcdetiam
qu5 ficcatis pericarpij modo
generc in fpicam protendi^
veluti Sambuci , nec vt in ThU/peos
menfefloret.HyemeexitCirinolxinaridisviaruni maj:^^^;^^
tur.Aprili
qoinque aut fex habens carnofij du-
ginibus elatis,folia in terram
interius exientium,& cauli
riufcula atque afpcra,refpeau aliarum
teneriora,atquc molliora funt fefquiuncia^
tixrentium,qux longe :
finibus non profundis dentatis pa-.

Jata , &
palmari longitudine ,
ob
rum erpfa at in cukis locis
:
hortorummaioraibivirentiora
Augufti pnmis im-
alimcnti copiam & in terra nSagi? ftrata:atque
Radix admodum viuaxlonga tenuis al.
bribus exire obferuauimus.
globulo iiodofa in fummo in quo ver-^
ba fxpiiis cum excrefcenti ,
Nafturtij fapore.Inco^ni-
raisinUenitur.Iignofa parum.a.tqueacri
ibi fpontancx caufa ac etiam /
ta ibi,& nullius vfus Erucx fatiux ,
Erucaginis:quorum .^requensm
an^nftifolix Intes fvlueftris,atque
cibo vfus fortuna deftitutis . Vidimus deinde agros copiofa
prolcrefertos, vt cultacenfen poilet,
Drabx huius .•
radicis repcntis viui extir-

quam vixpropter j
pare i ncol* pofluot ; vj ij j.

^*- *
i^ - ^ , : - 'f' / -
nratfa,'^
jt
•"
Fatii Colunfti^
X>A/T/^ ^
Wfrna.
^"
J
t ^
^*
r t
(4
^ t
*
* -
^«^
-0^_*J'
* T
.-iV . '
l-e® S-^J^^S^ f^>S:©-^:[^>£S<*i^ «

i^îasi^f^ «9. ^«^4^^
ÂftAt^ wvtV*.îÂ
Minus cogn.ftirp;& rar.
r •
^'-U-fcUACWt^
—
4 *1
/ Z5r*i^.i minima muraUs difcoUa . Q/'- C X.

^ *fc* W
f A CRIS plantulx huius fapor, atcuc foliorum cfngies quocJam^

Heminis
.„,„ ;/\ modo Drabiefimilis,hunc fibi locum vcndicarc feceruDr,aiqi
f""/". tficninis occafionem prasbuerCjVtDrabamappellaremus , acpro?
^''^'"'«^'ptertcnuitatcm.minitram^ncuti &a loco,&frucluseffigie mura^' ,
lem :arque difcoiJem , quia difci modo circa cûlis fummum & ala-
ium ouales fruftus gerat. Primo Verc caulem cmittit cum Lobcllii
jutata Paronychia,atque Dalcchampij Myolbtide , e capilUri ra|

îceinir.ufcofis muris'atque humentibus faxorum ripis,eorum fci
•^licettauisjnixa, parua nimis albicsnte: folijs in orbcm hutfio hxj
êntibus multis,C!rcumdentatis ouali figura paruis,vnguis magni-
4udfncJiirrutis,qu.'? Hyemis initio orta crant . Caulis vero pedalil
^fiitenins
^ — rotundus, rubcfccns; folijs per
- — - — — — ^
interualla {mgulis:a]ter-'
' -,
_i_ r^..-i.... .^.^j^ *.^^^;k,,o. vel duabus in

/natimiine pcticlo Draba^ modo •
hserentibus;,
.
vn
-«'tiîca1
Xum iirio a!is diiufl^s.ncrcs prin iim in fummo den Tos veluti vnibel-
dchifccntes pau^
']at!m,ham diuftus abimoflorct,relinqmih't e pctiolis Qblicfyctet^
rdentlbus oualeSLftuftus paruos.in quibus fgmina bina, cclore (u\-(
âparua.Frudd^?^ erfefti atcue ficcati apeuuntur, rcli(5taq.<iltera'

•rrantum foliLiceapartedimidia dccidit^fimulq. Femina rcbr^.uarK| .
Tem^ûx, calidioribuSjfrigifiioribus vcro locis Martid-Aprili, & Maio ct'ani'

inucnitur.Differc a Paronychia J obcllij fue Dalccampij Mycfotif^
;dcymagnitudine>folijs & caule maioribus/rudu vero minore,(Tcu-
L9CUS
Iti flore dc ctiam petioUsinec ita in campeftribus.pratenfibusq.- ^<^\
'cisXed Pariecinis,raxi$q. huitientibus frequens frigioribus . Sapolr

"acris'admodum etiam virensîn flore & femine. ft
* _
'ijilla fa Cap. CXU

-
i
RARIOREM hancpufillam plantulam huncmercri locum-»

ctiacenPaimus/apor enim fibi nomen dcdit Cardamin<s,ztqu€,
.âbitus & effigies reliqua etiam epitheta. Montofis rupis cautibus.
tofus .
excelfis fupra Caftrum Podium Poponifcum-^-quicoIorum,inq.eo-

rum ahieisjcauisq. vmbrofisjMaio hsec inuenitur pufilla, obfcrua-^
tioneqi diena pla-ntul^:miramurc]ap Cum pluuiam illi a.rccant,ipu
tatc>
iSurx
.
Minus cogri.rtirp&rar. 27 j-
Tûrx folijs & habitu par, nec maiorem fed potius minorem, vtin oefcriiti»
pichtra exprefliinus, inucnimus. Foliolis ex femine primum ortis

iocundisdeinde q.uinqi:efidapinnata in lobos binos utrinque,at- ^
que pofteain quaternosât in maiore phnta in odenos vsque lo- >
bos,&nouenos etiam diuifaobferuauimus, lcntis parua: niagni-**

proxima, defndeoblongiora, at-
:tudine &
ro:unditate,quar terras ,
"que demum longiora in caule, qui in vegetioribus alis diuidicur , .
albos vtvix dcpingi poffinc, cx

«nfummo flores habens pufillos ,
<:3lyc'equatuor foliolorum virccium,e quibusfoliola quatuor alba

verfu calycis difponuntur,vt ofto videantur vire-
iloris contrario
alb^'s floris incermcdia, atque inccntro frudus rudi-
ti;icalycis, ;
tcnuflima lutea. Deflorefcencibus vero

nientum, &circa ftam.ina ;
floribus ab imo, fruaus oualem formam aflequuti maiorem,Dra ^^^^^ ^
têminiinseparcs &flmiK'sper caulis fummumalternatim difpo-Xfw^wA

'
quibus lutca femina acri fapore, ficut planta tota na-
ûnrur: in .,
frui ciLim ^mulante.Maio floridam inuenimus,atquefru(ftu onufta.
.Variat hi.>c,nam minor tota, paucioribus lobis & folijs inuenitur,

^
yt-in pidura expreflimus,& inter illas media Oritur & in Value-^
.
fiuminontibusvmbrofiscopiofa, vbictiampoftea obfcruauimus

humcntibus locis terreais,nec tcftis auftro auerfis maiorcm ^
Cap, CXll.
\ Thlafpi montanum Burfa paJlorisfruSiu .
ATESII montis excelfiinuda& raxofa;iugamcridiciop-l^ri*/.

pofita ibi,/j (êdetta ideft indc e monte adue-
profpedus ,
nientes,Caftrum profpicere incipiunt,hanc habenc,nec ali-

:
bi amplius vifam,aut ab alio defcriptam, qux vt diucrfa ab onmi - .
Ijus.& minus notadefcribendampucauimus Infaxorumrimisra

. êf^nfm
dix eftrugofa fibrofa parua pullo colore. folia per cerram emittcs-
iin orbem foarfa digitali laticudine , parum oblonga, raris per ex-
duriufcu!a,coIore ad ccfium vergcnce,
tEema ora incifuris,carnofa
c quorum ccntro caulis afTurgic foliofus rocundus reftus tenues.ax ;
albo parum rubefcens foliola Drabar ritu, vel Glafti, paruis ouaU- ^
bxis fine petiolo haerentibusmultis , fcmipedalis cum florere inci- ^^
pu,&: florcs vmbell^ modo latje &

habet, magnos ccfpcau plantx,
acqueexteriorcsmagisexplicatos,aIbos , quatuor foliolis vt m ;
^
congencribus conftrna:os,ftaminibus luteis plenos , internos vero

purpnra fce ntes ex albo ante;.iuam aperiancur,qui fimulcum caulc-:
fe proLcndence explicancur,paulatim abimo incipicntes, acdcmu.

-• . .
- .
a-Mm pta^tenfa - -
I
L,
Minus cogn.n:irp.& rar/ 277
^.^r^^<^.^?^^ Y^T
()M-4w4v* XtC^^
s^
,
275 -^Fabii Column^

atque foHicuIi re-
ad pcdls altitu Jinem florere deHnunt
pmciifo ,
Ntfw/W/A niaaeatcauIihjErentesclaagispeciolis oblique dirpofitis depen-

Âif/t. Hguram ^:nulantes,burf"r palloris fere modo, infra-
dencesxordis
<ai in fummo,& apicem emiticntes: intus Dina femina fiaua,parua
& folia,vt in alijs vulgatis. Aprili menfe floret,
Tempui. parum acria iicuri
^S>c Maio perficitur, Aliquando pluribus cauhbus duobus vel tribus
inuenitur ab radice fruticans
. *
TÛfpi alterum miUifsroiundifjL BtirfdâflQrhff

iP
VefcTifti9 TJJtradicepufiUa albicante lignofa raris fibns diuira parumq.

4.A
^ acri, m terram ftrata carnofa, corfia ferc, ucnis muUis fed obfcuris
^xeunt. Atcaulefccnti maiora admodum, &dupIo perambituin
< denticulata parum., cauH ab imo propeterram Drab;;^ modo absq.
petiolohxrere oblique incipiunt ,deinde miioribus intcrlhtijs

'^latiori>alasq.emictunt,in quibus 3^ caulis fummo.qui rotundus eft
'în imo purpurafcens & maculofus, poitea vircns,cinereusq.acpe-
.-.dalis, vmbellatim fere vt in omaibus congcncribus infimt^ Cjllyci-
Bus rqbcfcentibus exiguis florcs albi minuti quibus fruftus folia-
;
.'*cei riurfx paftoris vulgata? modoôblongi cordis figuram cx^ rimc-
'^tcs fucccduntjlongis petiolis luerentcs oblique,fupcriori noa difdr

,.mi!.es-j fed hifcc plura vtrinque femina pariia terna auc qiittcfna^,
Safor. yorundacomprefla flauentia parum acria, & non vt congencr Is]\iy
^qufdguflu relinqucntia. Infaxofis moncanis itineribus huinenei-
T^mhuf ''bus Aprili menfe via e McrcatoVilla a4 Hamitiianum;^'autad
."
L*?f«j. Cappuccmorum factam <rdtm ? -Vi
fr ^
Lithothtafui Urtium frutUoJins vermiculato acuto fol *>.
Cap. CXI^.
tocuf, TJ -ARIIOR fprcies ifla,necaHbi quam in nudis cautibus vtqui-
Ve/chftia î\co]lorum,vbi &
Auricula muris incana4^jioBisdcpicta|'Radice
lignofaulDa magna,inter faxorumrimas/exqua craifaligm>ja ru-
*ôfaq. propaômultos viciculos brcues palmares emitticangufti^
^jaruis carnolis vermiculatis rotundis tcrc foh;s,nigre,i^ncibus^
acutis ia fummo ^tûc pcr ambicum hirlutis parum, dcnfis circa
illoshserencibusiaccircaflores rarioribus &breuionbus hlores -
vero
. . .
Miaus cogn- ftifp.&: rar.

vero 111 magnasl candidi
veluti vmbellasjrotundas confcrti > vel ,
fuauc rubentes,qu2ruor foliolis conftrudti/quorum fuperiora par-

uajinfcriora maiora funtCreticianguftirblij 3xqiie purpurei Thla->
ipeos ritu^parum minora fianiThibus iiituslutcis quatuor , atquc
:
ita florjda & denfa inueniturfrutefcens plintula hxc , vt non nifi
t
tklT *
admoc!um,caups cociearis modo,atque Thlafpeos vulgarisVacca-

-
rix folib dicli,maiores,pamm cIatos,cauam caulibus,conuexamq.
liobis partcm o[lend;.nt:es. Fruftus hi lati funt, fuperna parte fifla,
non rotunda fed angulofa funt Maio floret,ac .îlate perfiatur .
.
Gufiu^dmodum acri foli),& femina acriore;qua: lata comprciTa-. fempi

fSluaâiljsminora (ingu'a medio folliculovel difco , vtduoinfint,;r^por.
fi#lgalisfruaibus integris, Rcperitur Anuerf^ Valux faxofis mon-^j^
tibus in xjuibus nihil terreni repericijr

•
44
iJtbot1}!.ifv$ quxrtum carno/h rotundofolio . v Cap. C ^ f^. ? J
AX0RV4 ritnis criam hsc gaudet.locis ueriim magis deprcf- fT; -^
S^ usina--nicurpro;j:' Ci.aruni Podium Paponifcum .«.picoloru: ^

otiiv.s ra'dix Ion,â fa:is Ixuis cindicans dura,ex qua tres quatiibr-
ii£ prodeunt \ iticuli in diucrfa tedentes reifti^rotundi rube tes 'civ^,
caquos dcnâ carnofa rotunda parua admodu folia nec fructus la~--
tttudincm fuperantia in imo circa radicem, rubefcentia aliquan- ,
dp,fcd colore Brafficx reliqua , ac per viticulos femper anguftiora

denfiora,magisq hirentia ad flores vfquc, in fummo ve--
loneiora '
rb parua: vmbcllx huic profcruntur botris ex yiridi rubetibus,cir-
ca quos cxterius in orbem apcriuntur flores veluti coronatcs vm-..

quatuor frjliolis fltauc rubcntibus, fangu^'ncis'
bjlicii ac comprefll, _
dcpifti, flaminibus intus luteisrquibus pauiacuii

Ifneis eleganter
ihteriorcs fuccrefcut folliculi , & Bores alij medi;,viticu]is fe pro-
4tcentibuspeda!em altitudinemaffequentibus, apermntur, &,pcr _
viticulos frudus difponuntur alternatim circxim hxrentes refupi*

rfati,vt infuperiore,fedminorcs: & circa fummum ferratis vel de-
tatis oris purpurantibus , Maio floret Sapor radicis
. & fohorum
amarus.feminis vero paru acris quod minutum Iriofis modo,at-
,
^^ •
que rtAuefccns eft,copiofum in follicuhs vtrinque , a fupenoribus ;^_
diffetrens
rp
2 8o
»
FabiiColumn^
Minus c6gri.rt:irp.& rar. ->^
2 8i
--!>:**
lonihlafpi luteo flore incanum h^ôiî mont.%num vmheUatum.

Cap» CXi^ I.
m -
HIC inferenda vifa fuit hsc, media interJuteam Violam mon-

tanam & Thlafpi effigie, quam a fimilitudine vtriufque lon- ôminU,
tb/afpi appellauimuSjatque d frudu orbiculato ambitu difcofimili ^''^^'''
tiifcoides,ad ditferentiam aliomm. H^cetiam montanis & faxofis
gaud2t,acfimulcu fuperiorib^înuenitur^verumpianaiuga diligit
iEquicoIorum &S.AngeIifupercilia illa.Foliis exic incanisafpcris tccux,
paruis anguftis oblongis fonna & effigie congeneri plantce d Mat- Defiripu
.thiolo pro Alyflb depidxjminoribus duplo, circa viticulos rotun-
,4do3 pufpurautcs in tcrra ftratos &: fupinos , hirfutie alba afpe
obfitos : in quorum fummo flores odorati,non parui vt in conge-
n'ere,fed magni refpcAu plantre,atque non in vmbeJIam, fed veluti
longum corymbumin orbem pcr viciculos difponunturjcolore lu-
teo hilari aureoq. foliolis infradis incordisfiguram, fy!ueflris
Lychnidis modo, quibus abimo fruftus fucceduntalternatimetia
per orbem circa viticulos longis petiolis h2Erentes,figura rotunda
lcntis fruftus magnitudine & modo,incana hirfutie afperi,longum
habentes apicem, in quibus vnicum fcmencomprefiiim, fuluumq.
continctur.Maio &: lunio florida, &frequentiffimain Aequicolo-
*
rum montibus vt diximus Folia dura & veluti humore carcntia sapo^'^
.
ficco funt fapore herbaceo , nec acrimoniam exerere videntur,

ficuti & (emina . Eademradice regerminat pofl: flores , fcmperq.
viuit.
lontblafpi minimumfpicatumjunatum^ Cap. CXVIL

montium radicibus,& collibus Soli orlenti expofitis,fl: erili-
IN
bus frequens Anuerfx Valuenfium Aprilis menfis fine , & Maio ^*'^*''
m^nfc. Huius radix exigiia tenuis & albicans fibrillis aiiquando di- j^^d^ttit
uifa inuenitur:plures emittit viticulos tenucs a/peros dodrantales
ad fummum,fupinos,aliquando redos in vnicaule : folia illos cir-
cundant alternatim difpofita candicantia cxigua admodum,dupl6
minora duriorc Thymo dicl-o,& congenerum minima,afperiufcu-
la;vno verfuquandoque difpofita, vt incongenere fuperius de-
fcripto , vmbellato montano maiore ha-MiS'^ , cui adfimile ortu E .
fperaiiirfutie
Na cuntur.
282 Fabii Columna^*'^
cunturâd rummum vfquejfrudus cartilaginei rotundi Lcntis ma-
gnitudine dcpreffi , veluti in longam fpicam difpofiti dependenr,
vno ctiam fere vcrfu penduliê petiolis incuruis exiguis nutantes
minimnm in quatuor foliolis diuifum calycem habentes , oculos
fere fallentcm, qui antequamflores tn fruftus fiue clypeolos luna-
tos abirent continebat .Florcs veluti in vmbellulamconfertosin
fummo fempcrhabetexiguos,&omniumminimos,paricntes,qua-
tuor foliolis ctiam conflruftos , qui fiatim folliculos profcrunt c
medio rotundos hirfutos , inmedio parum ventriofos,Iimbo cir-
cumduftosîn ima parte veluti fiflbs Thlafpeos modo . Hi perfedi
paleaj colore fiunt ab imo dccidentcs Maij fine.Semen intus habet
vnicum ouali figura compreiTum flauum.Plantx faporjp rum acris
^ Leucoij modo ficcûs. Lunatum lomblafpi diximuSsquia Lunarix
^''^*''*
Cognome
q^^^^ jj^^ mo Jo pcndulos habeat clypcjLOS folliculos nutantcs
.
,
& / orJh/.i/pi ab cffigiî8c afhnitace,quam cumLeucoijs &:Thlafpi

'facie atque natura referre vidctur Rara plantula elegans, ncc a&
:
aliquodefcriptaquodviderimus -
I
Litboreoleucoion minimum fupinum Valuenjtun_^\ \
Cap. CXFIII. L
'
tocMf. Q AXIS montis Anuerfa: oppido hxrentis Septentrio*

pra:ruptis
^nalis frequentiflima plantula hxc, i nobis tunc primum repcr-
ta & obferuata,'atquc propter aflinitatem cum
Leucoijs , 3c
ipfins
Komtnjr natalcm locum ad diiferentiam aliarum fpecierum âôpiauwtoy
eaufa. minimum appellauimus Plantula eft exigua graca oculis proptcr
^ .
Vefirtptto
flQj-^^yi copiam colore vcnufl:orum, quos Maio menfc profert car*
^ * ruloprupureos varicgaros , mcdium quid luttocandidi habentcs ,
ftaminuHs intus paruis:filiquas illisdeficientibus e mcdio calyce
foliofo profcrt paruas, breues craflas inancs, in apiccm longum
% defincntesjin quibus semina continentur exigua copiofa ruftefen-
tiajxflate perfeda Foha funt breuia magnitudinc durioris Thy^?
.
mi hirfuta , colore cinerca,ficuti tota planta alcernatim viticulis

HLj
atq.orbem viticulorum frcquentia conficiat.Quamuis -.•T.ftate flo*
reat, nunquam perit fempcr regerminans noua e geniculis denfis
viticulorum foboles foliorum profercnss quaproterctiam Hyemc
reperitur.Tota fumi odore graui ac fapore guftata putet.SinguHs
^f^ • viticulorum cacuminibus tres aut quatuor mfunt flores , aut filir
^ _
qua:
,
Minus cogri.ftirp &''rah

iûx reperiuntur, duratq. ad Autumnum cacuminc', &filiquis,
Acris efl folijs & filiquis
linguam vcllicans manfa , magis quim
Leucoium ad Thlafpeos gradus acccdens, ^
lon Draba Alyjfoidcs ^pulafpicctta. Cap, CXIX,

L
C VTATOS cum habeat fruftus hxc Alyffi modo duplices>ata.

folijs & caulsE Draba: fit adfimiiis, vt aiiquam nominis priuata ^^'^^'«^
haoeret diiTerentiam londrabam Alyjfoidsm appellauimus : eo ^^co^h9'

quod lute^ Violx magis Gt propeD.Roc- minh'!
affinis.Cirinolx in fylua
chi5/lff;^î«^,appellatij quia mediafitinteragros ( ita enim iyl. Locuf
uas appcilant intra campos fitas)inter Piraftros Oxiacanthas3& ^^firipti$
,
Afphodelos quibus tota e.a fyluula eft referta, Maitiomcnfe

,
exiens , radice admodum exigua alba ex qua

, folia e terra parum
elata fcdconuexa hirfutie alba denfa taftu molli obfita , digitali
,
latitudine maiora,obIonga forma,neruulis craflis pilofis,quorum

aliqua circa petiolum radicem verfus laciniam habent , reliquum
raris & magnis refpeflu folijs ferrata dentibus. Caulem e mcdio
cmittit rotundum hirfutum aperiufculum pedalem,aut paulo ma-
lorem duabus vel tribus in fummoalis diuifum, c foliolis angu-
fiioribus multum,nec laciniatis prodeuntibus. Reliquum nudum
nifi prope humum duo aut tria h^rrerent folia In fummo fiofculi
.
cmicant Sinapeos modo lutei exigui, quatuor foliolis conftrutfti

quibusdeficientibus ab imo paulatim locum implent, folliculi du-.
pliccs , rotundi lentis magnitudine fimullaterc coniundi, vtin
AlyfTo a nobis depi<So,comprefli, parum hirfuti , in fpicje modum
furfum elatijatque Aprilisfineperficiuntur.' Sapor plantxtotius /^f^f*
parum acris. Calidarumhxcindigcna eft regionum Apuli^.
Leucoium Alyjfoides vmhellatum montanum . Cap. C X X,

XCELSA Aequicolorum frigidaq. iuga, Cornino, dida e con-
trario.vbi plurima Gentiana maior lutea , incolit horc herbi -. tocf.-f *
^
<Ia; atq6e i fuperiore florum ordine in vmbellam ferecompofito ^^firipug
difFert,nec minus folijs maioribusôblongiSjluteo Leucoio proxi-

mis magnitudincfed minoribus,pcr ambitum magis finuatis, hir-
futis3carnofis,duris,atque afperis; eradicclonga nodofa cadican-
te ex pullo,neruofa ficco fapore,fimul ex pluribusgerminibus pro-
deuntibus Leucoij more i cx quibuscaulis tenuis hirfutus bipeda- \
n x Nlisjali-
Golumn^
i-mr
^"^t^
,
Minus cogh.fl:irp.& rar. 2-8.
'4 ^')^< S<[*!S 45» S^€S
- *-i >
/ f /jiQ 0/XiJli,t^ >\^^XA^ r
S ^ tv-^.f -
^
*• ^; ^^^)^-^^. 5^. k>^<-

''
'^
2^6 * Fabii Golumn^ w
*îs,aliquancIo raris interceptus follolis, in cuius fummo parum-j

diuiditur 5 &ilores veluti corymboruin mododenll , in vnibellain
dirpofiticmicancUitei maiores fuperioresquibus fruftus L-cues ro*
tundidnplices , liitereconiunfti eodem modoAlyfti Diofcoridis
^muUsCompreffijiipicemhabeaccsmcdiumjruccrercuntjruperiorc
ctiammaiores,inmcdiocxtuberantes; quofemina fingula com-
preiTa parua flaua continentur , vt bina (ingulis duplicibus frudi-
'^
.
bus inilncifapore etiam ficco.Folia guftudulci fere^non acri . Au-

Temfm. gufto mcnfc floridam &fcmine refertam inuehimus. Hanc vide-
^yj. Lobellius Lunariamjuteam Monfpellienfium, & marinfi Leu-
^^ôr.
nteum appeilare
coium luteum appellare , feda|)bis Appedninis Aequ
fed aubis in AppeOninis Aequicolornirt
t^montibus fcpte^trioni cppofitis leda,montana vidctur3& a marc
trium dierum it^n^c abei} , ncc aflU.tum* habet.Sed nec maritima
'Âpula Cirinola: foiijs nobiVrcucQifiTedpotius Drabê autThla-
fpcos vifa fuit , atque foUicuiis in fpicam, non diuifam vmbellam
pofitis .Qnare locorum varietatcdiuerfts Tpecie nafci cenfemus.
Inuenitur £k in Valuenfium montibus inValle fiipra Anuerfam
prxruptis vmbrofis faxis iuxta fluminis decurfum. ^ ^^
Alyfium Diojcdridis montanum. '

Cap. C X XI
^^^j- \ DEO difficllis eft Alyfli Diofcoridisinuentio, vtquilibet
J**** XJLRecentiorumfoliaceum frudum e3entcm plantam pro Alyf
^ \^- fo propofueritmon collatis alijs notis,& ad illam deuenerunt etia
fentcntiam vtBpraginisfpeciemillam quam nos v.-Ap-sroyjwlinÂ d
^jv^*^' fru(5):us formacîximus, pro Alyfrodcplngere nonfuntveritiinulla
foliorum guftiis&iotius^pIantajhabitTjj^faOiapt^^^ Nos .
'"
veroetfi congenerernpraAlyfTo dcpiqxerimus in noftro Phyto-
bafano noti o;n[les tu& v^^^^ porifpcdas habebamus,ncquc-#
abVrbetunc vnquamabftieramusyatquc ideo nequemultas vt
nunc infpeftione cogultas plantas habcre poteramus duobus tan-
Zocin. tum ante annis hifce ftudijs opcram nauantes.Nunc autem rario-
p*/m;f;/#|.emplantam in Campoclarenfium Matefij montis iugis fyhiofi^
/ vmbrofisq. primiim collciâm defcribemus; radice parua c^pilla-
rijviticulis rotundis per tcrram rcfupinis, rubentibus hirfutis , &
radicantibus Serpilli modo &congcnerum ; folijs rokiindis,
fefe
unguis magnitudine in inicioSdeindc latioribus & maioribus ad
duasvfqucvnciascrefcentibus, circumferratis, magnis dentibuSt
birfutie longa candicante fubafperis, per viticulorum genicula
binis.
Minus c6gh.ftirp.8{?ar.
binisipetiololongo Iiajrentibus, inter qua:aJternatim& vtrinqus
..etiam Hores emicant cceruliei tres aut quatuor e,x tenui admodum
petiolo vcluti pilo ac hirfuto prodeuntcsjfoliaccam bafim quatuor
foliolorum habcntcs , quibus fruftus fuccedunt depreffiexduobus
.oualibus fol!icuIis-y -fcutulorum formaconftrudKlatcrc interfc-»
coniunft ,ipfiq. pcr ora hirfuti,foIiolabina vtrinque-bafis haben*
''tcsjatque intus depreflafeminafuluaquinaaut fena fingulis late-
'Xibus contnentes Aeftate inucnimus prope mandras,ibi dicitur
. Tem^w^,
^Fons Sanft.r Marise in moptis cacumineÔccidentem verfus , Ar-
mentorum potus vfuiligneis labrisaptata: Harumplura genera
'tiouimusrediajrcpentia, fupina pratLnfiamontana,.fcd huicfolia
Jongo pc:iolo hserent, non ita in alijs obferuatur , & rotundiora;
fruSusq. magni & rotundiores ; Hanc nefcimus quifnam dixerlt,
'non haberc rotunda folia>fub afpera , non folliculosduplicis difci"
effigie^nec ia montibus nafci,cum alio loco nemo hucufq. viderit.
Âtque miramuraliosplantasrecepifiejquaenon duplices frudus
fiue (Tlypeolos aut folliculoshabeant, vtDiofcoridesnotat , fed
quamlibct fimplici frudu^quo aperto & diuifo tunc duplici valua,
Nec Diofcoridem notare confiderarunt,vt femina infint clypeolis

duplicibus^non frudu:relatiuum quidem iytn >plurali numero,rc-
fertur verbo da-Trih^yAoif, C/vpô//s,non autem verbo y^ u/f fruSltiSy
atque fingulari numerO;ibi) irAp Ti^ o Knpri^ 9 a^ ciTTifiTiCict <r'ct'//Âat^ «V
Xif Tft s-Tipucc uV/TArtTy , Juxta quafruBus , f. c ft, velut clypeola du-
.
pJUta\in qUibusfewen Jublatum. Quarc fi folliculi fiue duplicia^

clypeola,continerc debent ftminaîlla oportet valuas habercpro-
prias & diftinaas:atque fic frudus effigicsnon fimplex,vt ab alijs
proponitur,fed duplex efle debet , vtduorum clypcolorum reprit.
fentet rorundas vcl ouales circumfcrentias, &profunditates , qux
fingula; femen continere pofi]nt,atque fruftus modd
concipiant,ex
foliorum alis ortum ducant . Quod nifi ita cffct,Thlafpeos fru£lus
infraai in fummo atquc latcribus dehifcentes,ctiam fingiila fcmi-
na vtroquelaterecontinentcs,duplicesDiofcoridcs &: Plinius di-
"xiifcnt , & potcrant i fcd quia primo afpeftu forfan non dup^liccm^
.Difci figuram,fed vnicam reprxfentabatin fummQ inciflm,infra-'
notarunt Hoc enim argumcntum quinbuerit, flcile ab
ftos efie -
alijs propofitasplantas refpuctjatque noftram magis accedere di-

ccc«
1.
f88 FabiiColumn^
4^ >£@<#-€^^£(£^4i>a6^4J!» &^ ^^)i.^W'
fVtyur^^ C^. /v^.v' .^..i/v^fV-' , ^ . /9 \
JrÂ K^^?A"'
h i.t^
VHnusTogff.rtirp & rar. iScp
cet.Sapore ainaro t5ta planta Hanc"& congeres multas in JEqui- ^^t^^'
•
colorum iugis fyliiofis repcrimns nuper.-Dirfcrt hxcab alijs,quod ^
fruftus non {picam incercepti foliorum fiuibus>rcd.cum pctiolo ex

h)dcnte; & folijs rotundioribas admo-
*
illisprodeunc., nacura fic
dum,ratisDiorcori<lirci]ôadentibus.I3odonxi Aly&m putatum,

nos montanum larfatum'Leucoiurri'appellamus, cui maqis accede-
fe videcur, JiabemuS^q. minoremcogealfretsi plantam i^ qua aliis.
In Vecuiliffimo Herbario manuitripto Grarcis litcfis Neapoli ia^
Sanfloloannis Carbonarir Bibliotheca , etiambinis folijscauli
hirreatibus^pihgitur, floribus; i;iteral^J3ûrpurocxruIeis , fed
"**
minus rcd} depitftis. l ^/ ' '^* '
^
'
'
*;
Verd^ka tetfaT^QnA montana rsBa mlnima, Cap» CXXIl -
pRATENSt Teucrio Veronic^jfacicdidoadmodum hxcfimi- .. .
JL lis,itrnInor,omnibusfuipartibus,pra:terflores,qui inhacpar-^^^'^'"''
ua ^lahtula maiorcs omnibus congeneribus fupradiftis infunt , D(?/cr/^//fl
Eolore carruleo faturiore, breuibus infidentes petiolis circa fum-
nias duas ala.s quibus diwiditur cixulis palmaris» quadratus rubc- :
fcens hirfutus geniculis^fenjs diuifus, quibus folia ha^rent bina al-

tdrnatim difpofita, jn irnb tricicr-grano paria magnitudine, atque
'
finguli^ genicuiis maiorii indicis vjigm's magnitiminem aflequen-
tia , hirfutaoblonga citcumferrdta obtufis dentibus multis Cha-
mxdrios fere modo fed abfque iTetiolo,& circa c-aulis geniculo la-
tiora Jn fummo duas a|3s emittc:ntia,cauIeq^f61ioIis intcrmedijs
paruis admodum vclutf detruncatum terminantia.lulio perficitur
atque techas apice logo fuperion fifriiles promit4uplices pcr alas
difpofitas tenuibirs ramulis etiam dfuifas.Iladix yero repic ex ge- remfiu,
niculis compofita e quibus dependec.Sapore foliorum ficcante.Ia Saporm
{jxniis frigidisq.montium Pafcliis oritur.atque Aequicdtoru SÂ/i^ locw, j
^f/oappellatoloco. .1
Jljine montana hederace.i maxima» Cap. CXXllIs
A NEMINE defcriptam hanc, ni/aIlimur,proponemus , quam

in umbrofis excdfium mpntium Jlâmpoclarenfium ^tque
Aequicolornm denfis.Syluis collegimus , i vulgari folioru magni-
OCUf»
tudinc atque toto habitu maiore ditferentemjtolia quippe magna ^^l^-^ -^
per abitum hirfuta hederacca vel Smilacipiroxima eiligie duas vn ^^,^11^
OO Cias cauf^.
/
Vv
.?
Fabii Column^
r
25) o- ?l*
«g^^Sg^^^î^îB^^Sg^^^ @<;£ ^âg^y.
r i
Z ^" ^'3
4
" ^ tMi' iAAA- /VtXWa^--^. «- i-V^ *

t/Tk
Minurcogn.rtirp.& rar.
4 *
' Oo %
VV,/-i, #(^,,iju^
^-«.-t*-
.
M
^9 2 ^.n Fabii Column^ 4 * i.
cias lata, atquc tribus Iongi,vndulacis oris Maluarritu, vt finuata.

videantur, cault hxrencia longo tenuiq, petiolo, bina ex oppofito
^geniculis viticulorum,qui redi fiint vel fiipini,hirfiiti rotundi,me^
dulla ccnui dura vt vulgaris> fcdal^ ex imisgeniculis prodeuate#
repant antequam florefcant: flores.vcro jn fummo candicances la
ciniati decem laciniis^ fcdquMique foliolis condruai, petiolis

Jongis infident^si)ino nuaiero fe diuidetibus,mediumfemper flo-
remhabcncibus^qiii primus flauefcit,atque fruSum concipit,vtri-
culiseffigie lonpa,pyramidali excalyce prodeuntem long^ filiqiis
*forma,anguloftlmapicibiTj^tenuilfimis,in quominutum hiluum co
piofumq. femen continettir'. Auguflofloret & Septerabri perfici?-
Temiuf. tur.In primi floris peciclo & alarum florum im'o ; folia abfque pe-
tiolocauli hsercre incipiunt Tithymalorum modo & congcneris
.^vulgari Huic recli fruaus,atqucdati remanent petioli corum, no
vt in vulgari deorfum fpeftantes.
"
Aljine faxifrAga angufiifolia tjiinima montana^ •
Cap:. CXXil^', _
^ '
Defcripio^
ivnrnm nmis ruoium Drxrupcarum,&eorum cauis vmbro-
|
quaepluuialis impet tenera-»
inodopaulo latiora iilbicantiamofliora . c viticulorum ge-

thioli
nicuiis bina prodeuntia ex qubrum f nu ala- , &.' in fummo flores
;
candidi quatuor foliiojprum confl:rufii, ftaminibus intus oiulcis

Temfuf. candidis tcnuibus aclmodum , fiqrentes TvlaiJ fine &i Junio quibus :
vtriculi fucceduntfcre orbicularesiâruiadmodum Milij fcminis

magnitudiiie cartifaRineijin ouinQueôtas dûifi Ccimoidis rtibdo
in quibus fuluum obfeufum fcDien ntinutiitn.Radix.tcnuifiima ca-
..pilianicntis diuifa.Circa D.Phjlippa: antrum ^,quicolis,aIijsq.p«
LocuT
F^r/vWruptis locispropiQquis Aiteram.huicfimilcmfedmaiorcrn duplo
.
-
mtritim, inmccnijsmaritimis Neapoliobfcrunfimus autumni fine florcn-

hoeus, ^^^ fiiaucrubcnte flore, pericarpio oblongo acuto in quo femen-»
Temfut.
^xiguum Vulgari colore ilpiile planta efi f epefis , fed cum fioret
,
rqfupinatur.flante Africo alluitur vnda.^ illaciue gaudere videtur

r
Semperuium ruhrum montanum 'yvdnÂhSJ^f . Cap, C XX V»

j
NOVA hxc Semperuiui fpecics efi, ab Antiquis non memora-

ta, ex genere primi d Diofcoridc defcripci,A'erum differens
mul-
M inus^cognjfihrp.K rar. 2^j£
Cegnomem
plaii
hrrfutic , yviL^pa^^M^lWiviimlnhxc p'anta adniirandumq^ Naturx ,
inflitutum obfcruandum prppoq.ingtqfi^. mirum<j. arcificium q'JO | ,

^
finguJa foliol^ dffin planta finc caule eft, Yere incipicnteâd inui-'-*^
cein comenrbfa txhiisSne Sôntexuntur, apices enim foliorumrdi-;^
î|fplijs interipieîj^l^ftchuiflimisde^sq. ftaminibus velun ara- ...
13'ea int^rcipiunriir,vc femjpe^; arigulos'i£fforment,vc tota foliorum -^
fuperltcies ofieriatur innumeimn'guris, tfigcnis quadratis pcnta- *

gpnis& exagonis,|ntejcfedis'Jaiinuicem , vc exqôjibetextremi
fpiy apice efformentur^l^lanta-rari^^^^^^^ pulchra . e radice ,
pyfillatcnui veliici filum iriterTgAorum rinrâs vbi parum terras iii- }^

e^hxrencc multa folilêictiCynarie utujftj^s fquamofus,ingl^qba^
Ipscpmpofita Nucis Regi^.i^bliqu.c dimi3x3t^\magnitudinc*orb^ »
GompltntiaÎingiliarumftnguftarumeffigicvparuacaniofavulgar^ ^
maioris lutcifcmpcruitiirrodo, pefambitum hirfucaparum^,^fn'"*
fumnô araneofa multum,Go!ore cinerco. *^ftace caulefcence plan
ta,ica illi hxrent den^vc pyramideiT? q^giencatque nihil pr^ter •
fummum caulis app^re^t ijQ,quo folia m^ra^kergacim feparan :

turXaplis femipedalis bifunca,cus aliS-irt/iimrnpy-H quibus flore5?>^
magni hibentcs rofeb'foti??o'cblore ,filQ|jiati inMecem radijs I^fti, i
totidcinq .apicibu5 , jmeîum fruftum^liabcnces ftaminibus vero ^^ :
circa illum vigincijCiubrum cacumen luceum minutum eft.FIorum

folia cxpanfa radiantiayeluti plicata pptnum quam dehifceret
& ^
canaliculum vel plicamiabentfingufis fadijs , colore magis fatu'^
ratbxalycem vcrodilurror^jn fiiptus lurfutum cocidemq, oris di-
uifum.lulio florcc & Augulto^perficifurrin A'equtCp'orum,mohci-*
buSj&iugis altiflimis nudis faxcrfis mcridiei^qpjpbfifis fupra n-iPn- T^mfur^
tcm Fiaminiani,^ Serrofie^vulgodi&um , fiiperjcilium fcilicet ap- ,
tM^llTMim Mirnm etiam

pellatum. Mirum (^rtrim mrjffic efl--nlTnrnm hanc
magis eft,plantam & tlyc
AYirnmnn Rr
lianr Atitumno t4rf* **
m'e antequam caulem edat incanahi effcâut cineream, nccfolia-»

coniunfta tomentovelaraneafunt!,/f^daperca& difiunda vt in
Vulgari, & Vereaducnienteconcralu,atque connedi miro 'illo.^^-'
angaloruai intcrcurfu araneofo & deinde caulem cdencia colo-
.
rcm mutare rubraque effici ficut tota planta

iH
f
> ^-
V*"^'-.*
4« 1-
Fermi^
a,v'-^- ^^' «^^^^* ^
«- - ^ Cwp^^ ^.^fej
/ , S
I '
IVliniiscogn.n:irp.&Far. 45} j
VermiculatammtcmanQua.j Cap. CXXFI. .
'\
r "-5
kTN planis celfluai inoRtiumiarer Acquicolos &

Toroenaparti:^
Z. of «X ,
ulfincsjin quib^s.ptiam gens ilU mejres legit, haJicreperimus ia ,
oefirfptip.
fcv fegetes fruticantem plantulajn^ e terra palmam fe attolkntctn
fupinara,c radice admodu-m tenuralbicantefbrillis diuifa viticu-
li plures fruticantrotundi , candicaGtes dense geniculari, ex oui-
tusampliores refupinanturjalajjfoliolisdigitali longitudinc ,an.T

guftis adraoHum,rotundis carnofisli-uibusjvermiculatisj non dif-'
,
iimilibus Sempcrmuo. fecyndiipipfforidis , tenuioribus multum,^

i^c etiam acuminatis»fed non pungeatibus>cum florereincipjthir
fetosparum circaflores viticulos ha.bct, fingulisq, geaiculis &
alacum cauis>floi*e§Tmgulos edit denfos,vt pJures videantur fimui
^mergentes llellatosjcolorc vireatc , inmcdio pallida cxigua fta-
tninula habentes3Confpe(2wi vix obijcientia^quibns^fruftus fub-
fc
befl: ac fuccrcfcit vtriQuli moclq^ ijfdem quinq... radijs Qoris rema*
B^ntibus.Quare cx his. v[de.turpIantis,qua;fiorcni fr^dui infiêa.
tem cmittunt,primumq. frudum concipiunt qudm flores , vel ea-
dcm temporc &:fi magis frudus confpiciatur , vt in Cucurbitis,'
,
Mal\q punicD>Lifira^chia filiquafa dicfta & fimiUbus.Pru<Scis hi pal

len ccs cum ficcantur fiunt , parumq. hiifuti, nec medulla intcrior
qux.alba eft,d corticc feparari pot/^fl;, quarc potius femen ,.quam
frudum appellare debemus: iiitegerq. perfeftus di:ddit. AeftatcT''^*'* •
*^''*
floret &
perficicurjFoIia manfa fapore & odore iatiui Trifolij pxa-
zenfis, fed parumexâcertK) ficcante an\arum quid habente.Sicca
vero folia magis amarum-exprLmunt , non autep calorejm '-^
impri- .
jnere vidcntur . Hanc&fi.exgenere Vermiculatarum £flcpcrfpi-,r^. .
cimus , nihil commune.cum femp.eruiuishab.et.3 fed diucrii gcac-

v^X?*'
""''
ris pla0ta noua t ' '
'
.
l
ffartum minimumfnp^ânnmiriphyUon^ Cap', C XXV L

- - H r H
ARIVS hocjab alijs hucvfque non Gbferuatum,qupd;ion niff;

frigidis niontium iugis ^quicplonimfaxofiscelfioribus nec-
— .tum cxcricur, ompitmsproponimnsvifenduni,ob eiegantem
yarietatcm^Spartumq. i fimilitudiui; appdlauimus,& minimum i
Jjartium tenuitate,atque ddiuerfitatetriphyllon.Frutcxeftamplus
-^guicolorum montibus, Ci3/^/^/»a, faxofis nudis dcuexis Auguflo^
inimo
20^ comam conflclens romtl-
lignofus innumeris alis diuifus
in iino
vcluti Mncifoha, qui dei«cichgnofi
h4cr<rîo d" n Cdulesprimum 'iunbei,
I.OCU.. ft'-.Vi fiaucrcentej ex viridi fiunt.E fummo vcro, tribus -enjculis
^^"^"^ . ^rScent.s;a^Miê^ranugioc alBr ol>fiii,itqufe.ftriati. finghUs uero
^.
•
, a genicufis alx aut
auriculxb^;ent crafla.-dur^,m imo^
priorepllnta, lcJnolaterna^,
LqulBits ctimtcnerjbreffetanno Aoro-
alblcantia, acue uticapinana
• Vtrhiquc admodum
tenuia
'
minora pro4acebantur,ficut. mpknt..<^
toni mari.
fnir-iintur Alarum ver6 fummum,aut acutum eft, iucmmin ma
quifi^rtnul c5ngert^«
S S^S^St capitula quituor vel
S S^y^S^lbi^dntibus
fob6Viuritur filiqux breues vpciS
Viridi,in acutum definents^
M Jnuii^^pfiris
IcihgKudinc,
gladij
^JUib^
hirfutx,albentcs e*
modo,panlm conuexo dc>rfo ciF
,
• •!_.._ ^.V «ir,;.r„^vinMir

incruduntur TemtnadeDtndcntiacor-
femina dcptndcntia cor-
caacicm ia quibus quatuor
quoe adhuc yircntia crant nobisobfcruan*
rfisfiguram imicantia,
Idco: nec amphus perfediora habu"^"?;
tibusinipfo fpontaneo
tbta planta bicubitaiis ad rummumi-taUdicecralfefctntefrUMCiS
'V ':'
h' - 1 ' H
Gdlsum'montaiium LitifoUiim crucidim "Cap. ^cxxyiin

*- rf >^
""
Npminif
A
gehiis cortituere videtllr. Folijs namciiie pei: gemcuU
propriu
'ien/aâdmo-
^cdput^qa.im breuisfiifiis, IetHj)us "At^
dum quateniis drca radicis'
Z>efcriftso
latioribus,Tta vt quaMa parS-.vel tprtii longi ttt-i
fcmp3r maibribus
per terramfoarfis yndi^.
dinisfitlatitudo RutsE proximis.viticulis
tenuibus liuibus: cum caulercunrbipeda-
•^ fruticantibusquadratfs
mcdium rarioribus gcnicuhs fohjsq,
les atque fupini fiunt, circa
femper,atque longioribus mukum
etiam quaternis anguftioribus
vnciasajquantibus:in fumiro vero binis tantum
acutis,atque duas
magna,longioribusq.interualhs difpo-
vt in Saxifragia Matthioli
quibus flores eru.
femper ?(i6tra*io<ltcffc-ftentibu;rij€X
fiti: atqufe
puritdenficorymboru.w .^.^ ..•«.->., —
tubulo,& quatcrms
. ..-,.
,
foholisdi
^rico.qui oblongo fnntadmodum
fuauiter olentes, lafmini fere modo,
lrffi,coIore fuan^ rubentes,&
videntur,,verum magnitudi-
quibusetiameffigie& colorefimiles
deindc relinquentcs coaceruataînim-
ne Phu Diofcoridlsifemina
\
«
\
jb*
'
Minuscogn,(T:frp.5^rar. 2p/
%
^!i-^^^S&Â^^*K^j^î^^j^^'î^îi^ »Sf^*.5®»S& <jfe
i;>S)€^^(S{ 45> ®® ^^ Si* -
^ r.
-4
*»"
«ifr,'
/, G^j\AA^
2^.
. ,
f
Columna
•.^-
208 Fabii
oblonga,parum curua Phafeoli modo,fc<!
binarueofa velafpera
vukaris maiora duplo vel amphus, atque cum ficcantur fla-
Galij
longam craflam librofam magnam^
uicantia.Radicem vei:6 habet
ex nigro ruffam,intus alba.ex quau.
refpeauplant*.lignofam,foris
fohphsRutaceis.vel Ser
Lmlpedales funt viticuli per terram ftrati
denfioribusgemcuhs vt quicaulm
Su anguftifolii quaternis rehquum
,
haud lUam co-

fannim viderit florentem,& non plantat ,
Collibus foU expofitis Campoclarenfium frc

enofccrc pofrit In .
Ittut. autumno,Vcre germinat per terram repens.

qucns toto
huiJ-^^M^-^'
vA**^- *•* Cap, cxxix. ^ ^ _
^-
'6J^^ |.a4 i^ I
Si>»
v.«;«* n V B D E N DA fuperiori hxc fuit,proptcr magnam cumGaho

cognatIoncm,tametfi radix Rubi* potius affinis cutn
«V-. bvulAiri ,
Hffcrift:» non minus rubentem colorcm carta: aftriai rehnquadQux crafla

ruberccris mtuSlutea.ex qua
cftodinodum corticofa Hgnofa,foris
producuntur,in quibus viticulnc tcnues
plure^ turiones lutcfcentes
fummum per ênicula oftona
admodum fefquipedales ad
.
, foliis
Galio xmula fedminora -, in quorum fummo-frequentiores alar
'
*' atquc denfE veluti

panniculx florum onuftar nigropurpureorunt
,
« vc Ellebori albi, fed exigui admodum luteo Gaho parcs , ftammte-
bus quatuor intus luteis , quibus deflorefcentibus femina bma tc-
modo,& congenerum colore purpufafcentia fubonuQ

"fticulorum
euadunt.Caules etiam ex nigro pur-
t tur,qus dcinde ficcata nigra
inuemtur JEquicolorum
purafcunt. lulio florida & femine turgida
Tfmpm Cappuccinorum^ sdem.Tconem non adpo-
via adFlaminianum vel
htcms
fuimiis, cum breuitaffc denfitate virgarum & florum colore tantu
difFerat,efiigie vero parum.
Cruciata noua Romana minima muralis. Cap, cxxxx.

» -^
\ „
panetibus
jLMt TN piocletiani Thermaril ruinis,ali>sq. humentibus
viticulos plures habens ab ra-
Defcri. 1 oritur plantula harc dependens ,
pairentc multis capillamentis tc-

.dice tenui cannabini fili craffitic
radicem tenuiores poftfea cral-
nuiflimis diuifa , quadratos circa ,
.riores,aliquando rubentes,v€l in extremo hirfutos^denfis geniculis

quibus foliola quatcrna Ruta: minora.iR Crucis mo-
diftinaos,in
igul
cx
'
Minus <:ogn.fHrp.& fSr

ex viridi pallents^ctiam quaterni>tribus botribus finguli conftru-
fti,quoruni imus in florem fe pandit quaternis pufiUis foliolis , vc
vix diflingui poflxtictiam cum ftam^nibus internis.Quibus fruftus
fuccrefcunt primumhirfiati curuiflorem in 'imodemittences, &
perfeâi deinde velut flores galericulati videncur , & duridres cura
Cccare incipiunt,veluti echinati confpiciuntur, fcd non pungunc i
quamquam afperi tadu vidcantur.Caput quatuor aculcis diuifum
barbulas fiue brachia vtrinque ctiam in aculeos definent'a,in me- .
dio pedus etiam aculeatum,fubtus ventrem habentes extuberan-

cem,in quo femen luteum rotundum paruum Panici modojab imo
florere incipit , & fruftus habere in fingulis geniculis & fo'iorum ^ _
interfticijs.Maijinitiofloret&fruftusIunio perficiuntur & fini- ^ \
tiir.Sapor amarus atque acerbus ingratus.FIos apertus qui eft bo-
trus inferior peftus efficit,fuperiores botruli bini parui funt velu-
ti-capita ftaminum , qui brachia vtrinque formant, in illis depen-
dentes ciim protenduntur. In parietibus humentibus & alijs locis
^^^*
Rom^ coto Maio vifitur,Decembri vero cxit.
r ^
/ Linartatetraphyllalutea minor,
.
,
Cap.
^.
GXXXU
h ^^.^- ^V4i ^Bt^b ^B
> - \
REDDENDA fux familis plantula hxc verioris Lmanx fnie ^^^y^^

Ofy^-idis congener,efl£t:quam,ob foliorum quatcrnum nume- ^^^^^ ^
rum eriiciatxfimilemque habethic defcripfimus, & adqumque- cegnom*»
cognominauimus. Plantula eft pe Defintti*
foliatae Vulgaris,Tetraphyllam
multis;fupinis affurgens.fed caulis eft _
dalis,exigua radiccviticulis
Tthu^ geniculis fingulis quaterna folia premens, in imo minora,
atque e medio ad fummum non quatcrna,fcd alternatim finûla &
*-
brcuiora FoliaLini &Linariz smula,colore Braflicx, infcrne cina
ereaa hxrcntia Flores in fummo, pauci,
Iiculata,cauli cruciatim .
prodeuntes,calycibus quinquefoliatis hirfutiy.

e pctiolisbreuibus
infidentes.effigie atque pofitu Linaria: Vulgari fimiles.verum mi-
nores.atque lutefcentes. Frudus crafll , rotundi fex Imeis dittinCti
apicello in fummo emicante: in quibus femen nigrefcens lunatum ,^^^^

vtin congencribus.Sapor idcm amarus vt in alijs.Apnlis menfcflo r*»/-*/,
ijfdem rocis tenuibus quibus lon- UeMs.
ret &a:ftkte perficitur.Oritur in
tblaspi lunacum Valuenfium.
*m-
-i
.->
^ . PP jtJperuU
r r
oo Fabii Columna: uv
5-
^.v<^J^, U^ /M<\ . SÂ. U^-

L^^\ VUV^V MÂ^
^ ^ . 0./3«-
^. 74*44^-5 caH^ /irtN,«J^ 4*^ ^v-t^ .-j .
^ 4^ -
\ J
j^ -^
Minu^cogn
'I
iV^
f
LCÎÂ.
^^^^.^
** -
\ A
, -w^r^..*^'^
\iV ' «
•*\<K4
.'
07 nrabji lijoJiimnas
»10'
'
I
.^
^J/perula muralis FerticUIatamini

: .
Cap, CXXXlh
ii«c,& ficqucns in Caftro, r;/Ai
7 ET VTTIS muris innafcitur
!«»*. ^T
T/»f./«. ,^ V
difto inVaiuenfium montibus dodrantalis herbula.
»<r.»p«^-g--jj^j5 &'frua*'bi1ufta inuenitur. Radicc nuiturexigua papil-
Maio mc-
ab imo fruticans, angulolos qua-

larj,plures. viticulos profcrens,
fenis aliquando yero quater-
dratos & afpei-os:folijs pcr gcnicula ,
supra qux ex cauhs gepicu is

•
nis &
quinis' hsrentibus Galij ritui
frudus prodeunt dupli-
plantis
in rots rpcciem,vt in Verticillatis
flores infident admodum cxi-
ecs, Aniff effigie parui,hirfuti;quibus
afper dcnti -
Rui.lutescentes, quatuor foliolis conftruaiiCauhs eft
n lumini oppofitis,haud proptcr.tenut-.

duiis perquam cxiguts,& fi
Foha etjam hirfutie tcnuif-

Vtera&diaphanitatem cbnfpicuis.
fcntiuntur.Sapore amarp cftparum Aeftate-fam
fHok afperiufciila .
ac etiam
tur & ficcatur tota . Oritur & in etiam
faxofis locis ibi,
»4..r. ;
r*m{u,. aliislocis vti Parictaria &Vermiculatum Scmpcruiuum onunr

tur.Ab imo ficcari incipiunt folia, ficuti florere & frudus pcrfice-
re obferuauimus . Haec Plinij veriusAryflumccnfcnpofletj&iJror
,
'êo a nobis proponi potuifl"ct , fohis Rubis & toto habitu minor,
-:/ni<au duplici inter folia, nifi illius hiftoriam
fpunam cefciemus.
ftquemidmoduminnoftrophytobafanodiximus. - <-
ifumJiue capitaium , &

'- \
Cap. CXXXIIJ.
^S-f^
îi^HJE nceaefcrlp
'^ dit
Sfe
Dtft
tpithetu . quas intcrfolidrum alas longo petiolo infidentes , non» vt in vui-
hxrentes,quaterrias iut plures profert tenuiores.ruffefcentes
"gata
expHmentes,vcluti refupmas , iteru
incuruaSjCIiteramlunatam
0S»f$.
jiupcrîrefcentisXtjns modo,vt niagis innotefcati^vtriufqiie, Vu^
.^...•c fi-.i.v^^
•^^ris^jj nnom '-«../.-.r^ . *• hiiius ramulum exprefsimusde!-
Altcram
infuramovinculorum
copk)ft>irtt(9:u,qu£m
fme cxiaricm rcprcfentante, Comofum^Jue Capitatum Fcrrum^
rcgionum incola planta hasc
Eûinum appcllauimus. Frigidarum
/
y
.
^ >
1 V
MinastDgh.ffirp &rar 03 Loeuf^

%cque Acquicolorum montibus> & fy luula Capuccinorurh, Eradi- ^r^^^p^^
cecrafTalignofafibrbra nigricante,faporcleguminofodulc fruti^ .
<at,viticulis muitis^fârurii re^jentibus & ramofis ; in quibus folia

topiofa congeneri êmuia pinnata , primum tria , deindevtrinquc
tcrha p^tiblis , poftfnodurrt quina , acquc fena,& aliquando in pc- •^^fcl
tioli cacurftine"^li^d infidet,vt tredecim numero infint: qux ante-

quam caulefcat parua funt,r6tundiora atque denfa,at in caule an-
gulofo deindc rarioribus gcniculis harrentia , longioribus petiolis
difpofita,taaiora duplo imis,& fimilfa Vulgari,illisque latiora,I6-
gitudinc ver6paria,magisq. longopetiolo harrentia . In cultis vc-
ro -folia oftona & aliud'in cacumine infidcns inueniuntnri E fum-
ml^folijs&caulelorigiproducunturpctioli nudi fcmipedalcs aut
longiores, in qUifeus veluti capitulum d€nfi flofes infunt in orbcm
dependentes ; effigie Gfenifti WSlterius Seruridac^ maioris Lo-
bellij,Scptetiiaut plures Iiitcbfaturato colore , primiim ex luteo
viretcs,venulis viridibus d^piai,quibu^ marcefcetibus veluticir-
ri aut foluta parum iritcxta eotAl vrtdique circum producuntur
finuofa: infpiras filiquSrâtqueîricuftift^d inuicem nutantes,vt in
Clymeno,qu3e*|>aulatiili craflefcentes magis alterius vulgans plaa
txfiliquas imitantur,fed nonum incurua femina producit,vt cir-'
curum compleant,atque velutiperforata filiqua,vt in vulgari pro-

fpiciutur,fcd minus dimidib eirculo,atque aj[>erto diamctro, & fc-
lulio & Augufto Timfus^
mina obloriga pariim incurua. lunio floret,atque
pcrficitur.Quam maKvt.iÂToy appellauimus inValuenfium montibus
foli cxpoficis tenuibusq. locis reperimus: atque etiam Cirinol». f
Se/a
- I
cap. 'Cxxxir. r
, ARIOR hsc non alibi i nobis vifa quam Cirinoli in ReguH utiu.
Xvinea Acquamena diaa,& fterilibus agris quibus itur , folijs
Viciamifruau.fiuccorniculis Sefamum, fylueftremue Nigellanu.,

KominU
aut Ifopyrum smulatur.Huius radix tenuis & pufilla Iignofa , fla- ,^«y-,
Hcfcens, pluribus furculofa cauliculis rotundis pedahbus, aut ma- Vtferipi»
ioribus parum, albicaritibus piIofis,folijs alternatini pinnatis Vi-

tix modo cauli hxrentibus alternatim,[nouenis utrinquc pctiohs
atque in cacumine cauhs genicula
fingulis,auriculas circa vtrinq. ,^
angufta,vt in congeneribus habentibus. Intcrillorum &caulis fi-
nus congefti fuTit flore s parui , kguminofis adiimiles ex palhdo

albicaatcs vix confpicui, atquc ftatim ex illis fihqua; fcx aut Ic-
' ptcmj
.. *
,
fcT
?04-
4^
Fab n umna? *
pteni;velocto ruccrcfcuijt g?bboiie oblorgat; aJbflccrrcs pÎola

mvi\
euruo âAUmiae.Silueari NigeU;^,|fpj^ro apf^^ efsmo fimiles, fif^
feiram grani tricici modo lâQent^j, pei; guain jRccatje diuiduntur.
Scinine.intu$.hacrente ViC\\t\St[^^^^ mjôv^
Safor atque <LdJ??pre|ro,fapore leguiîn^fo. ,Maio nieieperfiqijuria^ jm^
florere incipitÎa,vt in iniOifiIiqû;fs pcrfeftas^^jin fu;i[itô'etiai«
adhuc floresedcrcvelconciperefiabeacrr*' ;r,«-— - ^,
P
PVSILLA hxc fikcis, eii,,;iWpX^mipS?!§9).%Brat,cauli§.aItitucli^

ncie radice dodr.wtah nttdAtenui :aigrai-^,3f,iHp>,plprp§.frutiQ5«
tenues cauliculi veUtti fquamalâuficujarvirircgctij^ginibus exic-s
catis,e quibus folia exigua vulgaqi>;Qnonidis^^c|do tern^ , & per
ambitum dcntata,exeunt:incer quprum & cauliculoruiri finus quia
quepartiti oriuntur fingulicalyces refpeduplajEita; magni^rigenti-
bus foliolis angufl:iipbiQng?»v4*te§tisi<jOftAru,<ai:,, jn quibpsppfl;
flores lutcos exiguos,yt dLCMly.<?A9e^5^4ftl3SHir, A^qyê (y^riuptui?.
rotunda: atquc obloPigae-breues admoduip,rveIutiPhafeQliparua_j
Tempnr femina renum effigie. incum^p.?:n>WA§K^guai ûgufto in Aequi-t
colorum incultis depr^llis ar;i5lkk>c^.?4?/yUla M
via,iidMo.-
lendinum —Diifert ab alia lutcayuÎgariexiguitace , totiu-splantar,
m atque fquamis cauliculorum & odor.e.yirarQiin^hac nullo . xj - -
r -i
» 't w
* • Arachydna Theop br. . tap. , CXXX F £i i n
S.tyinon
N jMii\i:> ctymoaaeciararevicietur,.atq. prantam'deimcare
nominis Arachydn^;.^r^r/yj «T/Axof enim,& ttpa.KU Cicer
luius
culas rpecies eft.quam folijs & fruSu refertruVcpj' vero tnter, efl:,CJ^
quibus nominibus compofitum cd nomcfiydpetKv^mSc ficuti cx dub-
bus vnum nomcn eftconflatum,ita etiam,exAraco ex tubcre,mijc'
ca effigie vtriufq-.Planta fnucniri debet .Quare ex leguminofa far
milia nnlla pricter hahc quadr:lrci1ieHus nouimus. Radices f^bct
venofas cefpitc: fummo hafretes,Ionigas,varie & kte fparfas,in qui*
bus tubercuiifiue gladul^-funtforis iligra?,inrusalb* Auellanê ^vn
cis vel glandis ipaghitKdiue,Caftaneis fijaîores,dulcts odoratas,
quas pueri vomere .erutas arAtionis t.epoxfecoHigunt,coftas acquc
crudas efitantes.Iccirco non mirum fi Plinius nec fblium ncc her-
bam vllam,aut quicquid aliud fupra tcrram habcre.dixcrit,fed taa.
tum*
/^
M
\
Minus & ra r
tumjramofasradiccs ac mulriplices: in quo notandum ef},nihil dc
vefca parte radicis dixiflevde tuberofa fcilicct, nifi ad Anthalij &
Oeti radicis fbrniaiT!,$: \Cum legentes mittat^vcrborum concxio-
i)e.Theoprafl:us uero Iruftum habere [etiam fupra terram aflcrit>
qupd Plinius tacuit , & illos binos partibus inter fe oppofitis, ncc . 1
t.
/
fplium aut quicquid fimile fupra terra ferrc ait.Qux Scfi in hac p5x .^. , .
ta no^ videantur quadrare vt illorum Hifloria; congruat,& forfaa

inutila relatione, & non infpedione atque obferuatlone plantanr.
defcripferunt, tamen fi Arachydn^ nomen habct, aliquid cum. I
Araco comune habere debet,quod omiferuntifcd in Theophrafto'

kgitur,Arachydnx,& cius fimilis Araco, ex quibus videtur plan-
tam elle fimilemiAraco,quiE radices habetcarnofas etiam vt Ara-
chydna>& dcinde, neutra folia gcrcre ait, cxquibus vidctur nul-.
lam cum Aracopofle fimilitudincm habere,cum Aracus non ha-.
heat rad-ces tuberofas &fi in omnibus leguminofis,aliquid cxcre-
fcens in fibris veluti fcmina obferuentur carnofa. Iccirco non in^' .^
..
fcite a nobis propofit^r plants Aracfiydn^ nomen datum cfl; Hu- J^fJ'*^,
ius rami procubentes fupra terram tres aut quatnor, ,bina folia^ Defcrifsfs,
oblonga fubafpcra fimilia Cicerculê vel Araco habcnr, in claui-
.
^
diilas petioô deindc fe diuidente,aurlculas circa caulis genicula^^

oblongasjleguminoforum ritu h^bcntia,ex quorum finibus pctio-
lioblon"gi prodeuntjinquibus floresluniopurpurei Pifi jemuli,
odorati cohxrentes,qm deinde marcefcentes petiolo fe producen
te fcparantur,^& fi iqux fuboriuntur parux in quibus fcmcn con-
cKiditur paruurh ; Quarq ex his nofcere <juis poteritan aliorum.
putata Arachydai aliquo pafto ratlone riitatur, vt Arachydn^ no
raen habeat.Hanc alijpro Apio ex Tithymalorum genere dcpin-
xcrunt>alii pro Aftragalo,fed exfupraditais, &=aliis a nobis in_^
Aftragaio quid fenticndum fit iudicare quifquc poterit , Notan-^
dum pollremo dicimus , Platitam hanc Arationis tempore folijs
Wrere, & radices etiam fupraterramaliquando inueniri j qnare
•
"'
nonmirum fi ab antiquis finc folijs defcribatur. Scd fine F-^'-
hil Araci habere videtur,vnde nomcn fuit compofitum^v
^ •
.r^ CotylcdonalurumDiefcoriditCymbaL /
Cap. CXXXP^JI.
D Ui^
gnita atquc fub CraJfuU
, vel Fabaria noitiine
rcmo vcf6 pro Tbettpsio Diofcoridis nefcio quib

Qjj ratio-
fi
\
n
3o^ ,*
ii Columh^'
fationibus propofita & recepta. Miramur etiam tdm Diorcoridis
claram delineatIonem,atque huius planta? affinitatem cum primo' -
Diofcoridis Cotyledone,alios minime cognouifle. Cuius propriii

nomen ad diff^rûciam alterius Cbfyjedonis primo defcri:pti,Gy»7j^
balton cftjVtDiorcorii/es ait , Cymba quidcm piicatofiai'tcl porr
ise aamculsegenus efl:,qaod iiuiLJS plantae obTohga & caiia fo-'
tatonse
lia perbellc expri:nunt,ficutprimiim genus Cotyledon,fpliJ3orbi'*
culacis itemq. cauis. vmbillcatis, nam huiclongafolia &ouaIifi^
^*"^
gura linguarum modo cfTc dicunturi Diofcoride his noti^,
mTTif TilJLH^tv ttHâoy* T7yii/0(4 TVpylet axv^m >^Tr]lv'yi^ izr dvTUÂvSiJ Xfiw fl*«|f'*
rumgenus CotyiedontSsquod aliqut Cymbaiton vocant, latiora ba*

ben$ ^ crajjiorafolia linguarum formaydenfa cirea radicem^velut
omiumv/ium msdium confcf*ibentia%ficut maim Semperuiuunt^
f^pore adjiringentia.cauiem parUH 9 &
'« ip/offorfs fy femtna Hf^
ferico fimilia .TB^dicem verb maiorem.Et Pliniusj Efi^^ aiiudgek
r.13.
nus eiujdemfordidiSi^nos legixnus fblidis '^ folys iationbus denfio :>
ribusc]. circa fadicem veiuti oculum cingenttbus afp$rrstni ,
( quodj
enim falfum cenfemiis,legcndumq- ^ adflringentisgufius^ longiott:
j>efcripti'0 eiule fed ptrj^raciii.Quibns planta valg^ris^Crajffitia fiue Fabaria^
difta maxime refpondere videtur.Radiccm habct tubcrofam craf->

fam albicante bilbulis albis gladiu modo haere tibus ,tnaiorc fatis
radice(>rimi CotyledonisjVmbilicati,quam DiofcoridesiOIiu«>
magnitudine facit.Nos illam Campoclari in J^xofis prjcrut?tis lo:-'
cis arcisinedum vnicam paruam 01iux,quaE mnouellis cft^fed craii
fam ad nodu.Scr6phularii^parf obferfaauimuft*ac etMm maiorcni':
eodc modo extubera.ntem, Folia huius oblonga quadrantem longa
oualia caua crafla carno/a folida , cotore ad c^ruleum veJ cinereii
'
ex viridi accedentia,per ambitumparumfinuoia-bina cauli ex opfo
pofitgabfquepctiolohierentia ricMtequanicauIefcati minora.»:
multura,atquc den& in orbcm difpofita,cnjciatim mim
t)riuntur,^
atqueinterna & nduella fcmpcrrainora,vt vmbilicum, vel oculii,
vt Diofcorid^s appel!at,altcrittsprimiCotylcd6nisritu^xprimat..
Caules eniittitpIuresbipedaleS teiu>iores primo , Jxuejs rotudi fn^
pinijvcl refti iuxta loci aptitudincm per interualla biflis folijs in-
*
,
terceptu£,Iatis. interftitijs , illjsq. feinper.dffcrefcentibxis ad fiim*
'^jpaum vfquejatquc cauis YCLM?riyenerisplanta: modo aquam
vs^ pluma>
u
X . ^caJUax^ ftv^<A^4-^t/-- i^
'
X
:f^^H
r r ^f'-'
f.
3°
pluuialem contineant.In funjmpdenfos habcntcs ccrymbos,vcIafc
Tempyf orbiculatam vmbellam , qulin florcs ftellatos albos.Aeftate dchi-^
,iicunt,quinis foliolis tonftriiftoSjftaminibus intus tenuibus luteis»
quibus fruflus fuccedunc oblongi Hyperico adfimiles, in quiniS
''^tiam apicibus dehifcentespcrfedi, in quibus femina fnperuacu^|
l,$cus ôblonga tcnuiffima vc pilus Campoclari in Vallc in faxis oriti^
.
;^freqUens,ac etiam in Acquicolorum montibus,frigidis enim & vh|

.
brofis gaudet.Guftu aflringit, vt primum genus cuius vice fcemcl-»

'
Ix^^non fecusac Semperuiuo maiore vtuntur Quod Diofcori- .
^4es notauit.F^r/f adc^dem qua etiam Semperuiuum In Pliniocor

(fuplc \tgh\ir^gttfius ajperrimi, atque poflrerao , l^f^s eius adtA^
demqua IrsdiSy Sed qui corrupic primam vocem,& fequente opor
?tuit,aam Iris afpero guflu eft quod iu Semperuiuo & Cotyledonc
:
Vires,
maxime abfurdum videtur. Hoc etiam aiii anlmaduerterunt comy
'
•mentatores.Huic Recentiores qui Thelephium feccrc,caIorem ao

iungunt imperceptibilem,vt illorum opinionem defendant. No^
.-
auteiti a Semperuiui qualitatibus vixfcccrnerc audemus, vfuqui-

"
dem firmacur,adftringere & refrigerarc vulgi cxperimcntis,âtqud

>
d pri.mo Cotyledonc hoc differt , quod difcuticndi & cxtergefidi v|

;
minore pollcat,nu!Uim nouimus in hac ama^rorem , fed aqueum 8c

adfinngentem,nifi fit imperceptibilis , .vt alij dicunt . Galenus dc
\primb Cotyledonc ait tamquam de v-no genere^ Qotyledon mixtam
ivim habet humidam fubfrigidamî)' quandam obfcurcfub adjirin^
Safor, gentemyi^ cum ipfa modicam amaram . Vndeperfrigeraty rcpellify
extergit d^ <^//f ///;'/ .Remedia a Diofcoride exccpit . Ex his igitur*
fVulgata Cjmbalaria,Telephium, & alia nominaminime veraje;^.
*prarfeatare quifijue iudicabic . Dc veriore Telephio qui in vineis^
calidisq locis illuftratis oriatur,'alids fuo loco diximus • Fallicut*
;qui ficcam virgam planta: huius videritHypcricicomainficcara
.-rcpraefcnuntem folijs dcnudato caule '.
,
Ci:ratia Vliny. Cay. CXXXVI IJ.

liRATlA apud Graxos KipdTict . KipAniet , SzKipuTioy ^ribitur,
quod verbum Si/iquam ^ Siliqufum fignificut cu'us Etymo ,
& defcriptione facilc quifjîam felpondcntem plantam vcnari pof-

fctjquaraPliniusita dcfeipfit. C^ra/;;i vnofclio^ radice ncdoja dr
âgnajn-ctio c<gliacis ir difmtmss medelur. Huius i:ominis e;y
^ moa
/
/
Minus co^n.fttfp SPrar 309 Fjymon
'demonftrat plaatam hanc e corniculislmc Illiquis yin^
Aortciare
cancinecurfcmcn,itadcnominatameflb , vt Corniculanim
quibus
Papauef , quod Plinius Ceratitifj, GrÊco more nominauit . Sicuti
jiÂT^.^Hci arborli filurais

Ljuis quas
qnas pro
proferc edules,ica etiamdi'<ita Cera-
f.5«;^,:nam filiquas ^k^cLjrJ- CVr^r;^,appel»anc .Quare fi plancam fi- ^'^-^^^
^*
liquoraiti fruftUjradice crafla nodofa vno folio acque adftriugente
'
qualitatc inucnerimus,facile pro Ccracia Plini-j efTc proponendam

iudicabimus. His omnibuS nocis.atquc viribus refpondere videtur
plkuta i nobisdepiaa , a Dodonxo /:)fwMW^ nomiue , yel Alaba- ^ .^^. ^^,^
^M/i^/i , a radicls frcquentibus nodis dentiumiiiodonicidis^&i

coIorccandido&lcEubre Alabaftritidis lapidis modo appellaca
em a^guac, & etiam maior nodofa
pofica, lûis nicida traasi vt
nlfhqJaiircVrra tereaf;vd illa infeaa cxcirpecunobliqua femipe^
dem lonâvrarfs'fibriIlis humo' nixa,terren6 riigro vliginofoin^
montiumvmbrQfis feptencrionalibus humentibus frigidis niuofis
Campoclarenfium frequcntiflima. Foliumemictit vnicum, ali*

carens,acque vidua, vt fimul
quando dum fTSHbus,aIiquartdo illis
pUntas inuenias flore carentts qiix non amplius anno iUo flore^
illisplantam dicere poffet,
aliquo modo emictuutV vt quis carcre
cum gcnninat
h
nifi alias fiifiu! floridas Confpiceret] Quar ab imtio -
fic etiam ctim fiorum bocribus exic.quod eueaic OphioglofloÊpii

medioÂconicoiuceohyemaii, fiue Iheophrafti,&;hmiiibus,quo-
rum aliqHa: carences
cum flore,allx illis illo anno inuemutunHic
nouimus, quidifferentia folij nonagno-
parum aliqui.h^fitare \
fcunt, acque vt vno verbo vtamup, m*ud propie folium dicitur m

plantis,cuod integtum cumpetiolo,&filobis fciiTum fic muW"
tis,ab radice,vcl ramo Vel caulc euellicur, vel per fe xiecidere po-
tcft, ficcatum aut marcefeens , vt in omnibufi plantis obfcruatur
quorum folia ih lobos funtdiuifaan Arboribus vclut ¥raxino,Sor
bo,Nuce luglande , In FoEiûlaceis & vmUllifcris fer^ omnibus ^
Foeniculum Apium Smyrnium, In aliis herbis *
vtFoerula thapfia
Agrimonia Centauriomaiore Ranunculis , Ifopyro &omnibus
quibus non vnum folium totum carnofum vt Beca lapachum &fi-
miles^nam & Braffica appendices etiam circa petiolum ha-bct,nec .
fedvnicumerityacfi laCHnatumparum fit,fic eciamia-p

plurafolia
illis diccndum quiad neruum vfquc pinnatafunc,
vt iil Sorbo&
fimilibus vtdiximus inpapauere HercuLo, Theophrafturcfcrca-
tes de forborum ioMis^Decidunt vero nQnpartes,Jed totunjfolium
fenna
*
. '
i^
3 lo r
Fabii Golvimnar ^
iW*.j. li. fcnn£ facie.Quod de omnibus plantis plura folia vcl lobos habca
^tibus intelligendum videtur,non cnim Sorbo decidunt lobi & pc-^
.tiolus remaneti fed totum cum petioTOjfic in FaruIaaApio, Ange-
lica nobis Silphium putata,d^ qua alids Dco date fpfius dicemus.
.c. '
- Fceniculojnon pars, fed totus petiolus in plurcsramos diuifus dc*
'
cldit , ftcin Pentaphylli fpeciebus & tf|foIiis non unum cx \ohht
fed pctiolusxum omn:bus quinque & tribusfojfqlis decidit:Qua-
rc omnes illi !obi , fiue folia , appellcSrpro vnico folioaccipicndi
^}^' funt:quamquann[ confundi videatur hsec ratio i Diolcoride, vt fii-
* ^^* pri,& aliisnotauimusinhoflrQphytobafanp. Huiu§plantar fo-
liiTm,quod totum cum peciclo ab radice intelHgimus, in noucnuj'
lobos fefquiunciam latos jtripla longitudinc, tetnos fingalis alis^
diuiditur:vt in Hippofelino vulgari anceqiiam cauj?m edat,pcdali
fere pctiolo rotundo rubefcente craffiufculo haercns; in cuius vm-
^bilicojvt in Hycmali Acanito,& Herba paridis, triuncialfs vel ma-»
ior producitur petioIus,in quo botri Aprili mcnfcdenfi,qui in flo-'
res dehifcunt magaos pallences,effigie Rhaphani vel Brafficx ma-t
ioresjobfoletos i quibus filiquae fiiccedunc alternatim & rarius di-
oblongx triunciales aut trientales, nodofarparum,' tenu^Sf
fpofitac
Ttrinq. femirta contincntes quatuor aut quinque,acqucMaio per-
fc*Sa,difruptis abirao per fe vaIuulis,atqueintortfs exiIiunt;quoi,
Vsrhuu.
etiam taftx faciunt,vt in Sio, Cardamine,& fimilibus obfcruatuft,
"
Huius varfx obfcruantur lpccies,atque a Matthiolo finc flore pla-;

,
ta pcnfaphylla depingitur,atque defcribitur,quam poftea Pcna ii%

I
Aduerfarijs floribus ornatam depinxit , at in Teutonica cditionc
aJias addidit tres fpecies , quarum Enneaphylla huic finiilis vidc-
Wîr^t
Ci* qu3e etiam triiida aliquando abfquc flore exic.Hanc Plinius in-
tcrcaqua: aluum fiftuitt enumerat - Dodona:us vero adfiringen-
tem facultatem illi tribuit, atque inter vulnerarias herbas rc-
cenferi a Neoterjcls refert , & ad f nteriorum vifcerum preci-
puc tameri thoracis ,. ac pulmonis vulnera,nec non ad intc-
fUnoruni ramices commendari . Matthiolus vero inter Solida-?
gines & fymphita reponic , cui has vires tribuit , Radix ^lu^
tinatcohibei^rotorat^sitqncvulgsirxs vfu^ efle^pud Germanos tra-.
dit Saniculam^ appcllantcs. De hac apud alios antiquos nihil rc-
perimus . His non fi^lumfacie vtdemonflrauimus,fed viribus
cmmPlinij Ceratiam referrc poff^ plantam hanc fatis oftenfum
videtur
>-
m Ranun* m ^ *
Minus cogn.rt'irp.&: rkr. m
* ^m X
îS$S^*«|-
>
4-^
>4
">
V
la*^*iT
"»r
-Ui "
iM4£
C Û^ tXM^]^M.n^^^ ^^^

. ^
* 4 -f ^
^
vfi^z - .,i"Fabii Golumna!

Tânunculusmofjt. letioflyUon Jfpbodeli radice
Cap. C IX. XXX
eiiumerantur varic-
VATVOR 'dDiorcdrldeRantScHlorum
^
tates,a
%£wafnq. addcre
RecentIoribusquamplures,quibus
libuit, Collium Campoclarcnfium
hanc pulchram
admodum fa-
^quicolorum ctiam. Autumno & Hyeme exit, c
i^puo mftiarem , atque depedentibus/ed Ohua:
racTrce Afphodtli modo pluribus bulbuhs
^maenitudine, atque"etiam rotundiores in fibram tcnuem dcfiBen-;
diuifa fi{ra,primis Biilbocaftani,vulgo didi.

tfcs- Ex his foha ramis
procliua.vel re<fta,petiolis hirfutis ruben-
foliisamula, in tcrram
y'
tlbus,tricntalibusq, &cum folij.s femipcdahbus fere, in quorunu»

- "t^bilico antequa caulis exurgat,fioris botrus extuberat m mcdia
longitudmem fe piroten-
iKir^dis,Martiovcr6cauIcaddodrantis
'
cxplicatur, &flcrcmailreum fpkndentem pulchrumcdit,

Hte
conftru(ftum luteis ftaminibus hifedi/s
Huinque foliolis rotundis
denfis,vt in Rofarum f oribus. Quo deflnxo C^put remanet , quod-
perfeaum ob!ongura eft OHux inftar,aut magis produdum , femi-
nibus aduncls denfiscoh«rentibus,vtiDcongeneribus, mirforibus

caplitaequale.Caulis vero hirfutuseft , rotundus rubcns
fB^lto &fi
pluribus qusm duobus v«tribfiSâh*s dmifus , m,
fmgularis, raro
maiores longiorefq. funt, brcui
qUo circa fummum, foliorum lobf
pettolo hsrentcsaltcrnarimjMartioflcret^&Vcrisfinepcrhci-
mat pinguis herîda, Afris eft adniodum nec congenC
Tfmf^. -ttJri loca a .
3Mf,r. lyibus cedit ||j/ .,-/'-_•

\^ }.;.v^
aher faxatiUs jfphodelt radice* Cap. C

i^h
X?RIQIDARVM regionum fncola hsc,faxofis humentibus.inoa^

murtis fummo cefpite hq:rentibus^
tanis , radicc craflis fibris
mcdo crafiior jfas iuxta radicKâput, femperq.decrer^
Aipliodeli
capiliaribus ^brtl"-.
fcefttibusparuis, pollicislongituaineiiûltis
imBlatoscirca radicciti^
hVjrtdixtis. Petioloseditcauofe,&jn
ampleftentes, quibus fcJia in^
Vmbeliifcrarum ritu.altcr alterum
tantum fefraturis diuifa,demde raagi|»
fefenc tfrimum lata,diiobus
mlrimiob'i«rmtiira;nsl5osq. tribns dtnti-
DS)funde, atqp!ê6"affl
tna toha videantur,
Bus,atque tandcm incifa ad neruum vfque.vt
dcntata/cmperq.mai^ra: ytqnc^^
illaquc profunde incia, ac etia
y /
J
Minus cogn.ftirp.8f1Sar. P? r)
5MS5SSK
."^Z
V,
L
r
K ^PA .1 Fabii 'Columna:

hirfutaînferne albidiora Caulera Verc emittif rotundum
.
hirfa-
f &tc-
^tuiri.fefquipedaleij) . alisdiuifum , in quo foha magis diuifa
-
•
nuio;-a&fifleKtiolo;:exquorumfinualxinquibus florcs magni
•
pallidi quirfqnc foliolis vngnis magnitudine con<h-ac^.o5r_rftamini-
T*»;>««/.>*^f ^/enfe.Deinde longum caput fquamofum femimbus rotundis m

5«*?»'' Aequlcolorijfffmontibus prope D. -Angeli
rapiiiEm definentibus .
mcema antiqua Saracenia dida etiam ob-

/ vidcm dirutam iuxta
>
" s
; feruauimus,. .
•
''RanunculuskptomacrophyUonbuIhQfus._ Cap. CXLI.

,
itî. Jf W
'
/"1 OPIOSVS.' hic Aequicolorum monaoub iuûa vj. 1-11111^^^/«
tX;,J.' VÂntrum venerandum,Maioi1brere inci;)iens inuenitur. Ra*

D./.^>-;/;aicedbIongaceruice;-n'illofo cortice nigroq.o.B-dida exterius,cx
qua duas vncias longitudine carnofe fibr* in imo cralliores Filir
radicis modo, capillaribus fibrillis hirfatx tcr-

pendulje paluflr^s
/
.
amplexantes
ram vndique
oblique producuntur.Intcnus vô in-
travillofum tegumentum bulbofa radix inucnitur Gladioh ^modo.

vetuftiori atquc corrofs parufn pr«i
gemiha,a!tera aitera: infides
edentis anni,ex quibus fibri ortumducunt . Foha huic {ifima-*
'-
"-' ', ~ ri'am ad fummii aeljuant,
__-„..._„„,- ^ '
tiTca radiccm"piIofa,reHqup lsuia,coIore cinereo albicate,per lort
'
gum venis diftindra; 0^0 numero caulem cingiit dodrantalcm lun, \
ceum, duobus geniculis, & folijsabfque alis diftinaum,in fummo

-îrens caput habentcm,quod florem dehifcens luteum edit.fplcn-
f"<iidum,rtaminibusdenfisintus plurimis calyce tunc.etiam quin- ;
' .r,„^n,irf ;^K TPr.i/^nm Ap^wAf ranitatum oblongum admodum fqua-.
tldp ipic .. co vt c<)o^'enerum per-

I
ficicns» 1
.•(
r1 ..
Ranunculus minimus Apulus.
r
Cap. CXLI
{ i
h- h
-:M,
tocstf
Xiefcri
t "quibiis foiiola iipguis magnitudine.parui digiti trifida hederacea
capicc vt congeoerum paruo

*;*^ -^^ ^. 'RanutP'
la
/
, >
y
Miniis.co*gnJfl:irj^.5?!-ar. f^nf
% ^ '
'
' ^ .^^ *^-
'
*^ <r
V »4
A * 4 jl i> *,
JianuKCu/us AquatUus vmbilicatofoHo . C^/r* CXLX l U

AGIS
affinitatemrequentcSsquimerHgiemjhucin^^ . .
ccnfiMmiT^hane : nc linrilicjidiilf-ftlipruni^dccc^rus aliquis cJ^^y

fero CotyledOQC accipiatVacquc vt vul?Q4icimus'i^>.:/.^^
if(iulato ddi^x Aqfis eamv& eibif^ra.tTs natura cmn ^\t , c^ncra- ^/r.?/.
.. ^ _,
|ftDêt3;imenjoiexS^^^;.
^
perirccur In paluftribusftagnantitusq. aquis oricur h^z injlatas
',
>^''T'^*
is fibris limo nixa>e fingulis geniculis repencis caufisru--

feniiiinmis
Uefcentis carnofi pxeuDtibus; cx quibus foUa prc^diunt femip^da-fy
libus rotundis !xuibus\darnofisq. petiolis in fiimmp tenuiolrx^bus'
^
ihfidentia,orbicu(ata !iuia, per ambimm rotundis.crcnis dibira-f
admodum a^Mula^rimaJ^cicjj^t^îfqi^jfai-:^
|atur ; fcd huic Malu rw^^v
fo!i;j,f^non vtLobdiius & Pena integra & vmbiUcata depinxerrttj^ \'
Sqaihq. maioribus incifuris partita,vtin Cdtyt^dl>ni^ - FlofestnC

mJdis pecib^lis carnoffs Ixuibus fcmipedalibusRanuncuIo fimites ^*
atqueetiam capit\ila&firotundiora,& (emina.Acrifapore cilat- ^
que cxuIcerahce}Quare ri6h Gbtyledon fcd Ranu\icuius appdllan- Uf^r.
da cffigicpocyledpnis^ rotundifolius . Miramurûe.Penam ij: Lo- ^-
b^Jlium pro piinij Ciljitrjchc folijs lenticulx fupponere hanc Go- ^

^'
^^
'"*
tyicdonemiiora quancfogii^ folia Habenteril nedumpariaKl^r-c^:
îanos a1iam aquaticamdcpinxinius Mcapoli inSebepipaluftri-
bu> obferuatam.aquaticai lenticuli folijs binis in ^nmfTimis cau-;>
lOQULvidetunideo hcc noftra CaUttriche habcdda,v ,
tritbohbyll
> il
^^
wxyuiM locis innatat & harc, eiaem ramuiar conaeccenaajnurc i^Qtnimis
JL '& fruflu fimilisatque etiam acrimonia; Folijs capilla|rihus w«.
,
Abrptoni maritimijvcl Artimifiarleptohyllae tenuioribusbreuibus ^^for, ^

pct;pHs, repenti cauliculo caraofo gcniculato dcnse hxrejhtibus;^-/*"'"'^"*
cxquorum cauis veluti ex foUiculis, vtin VmbelHferis thyrfnli,
nuclibreucs digitalesproducunnirclati,floribus quinqucpartitis
circacentrum luteis lunio, vt mcdio luteo flore
ftellaris albis,fed
*PpcU?rur. Frudusdeindccapitatus rotundus fquamorus' femine

Rt % mccedit.
I
« 9
i^.
FabirXôiumn^
\
ty *"'-'*
Minus coWftirp.STrar.
1- A J «
^ » i' fc ^
•^-i35
^ *vis/ vfcv^ 5- 4\ ^x^îri.1^. 4
S^
.
Xtfw«j«/,f.iucccditjrotudior5atquc paruus.Radicc cx fingalis imiscauliculi

j
geniculis capillari prodeunte,vt in a<juaticis innacatibiis mos cft.
^Saxsfrdgia bulhofa altera bulbifera montana.

*rT- •-.- ^ ' ^-
Cap CXL V^
1 1
^ -. , -
J
IÊpiNGlTVR Rccentioribus Saxifragiaf fpccies, radico

i
L^mi^ltiplicijbulbulisgranoTritici vci Coriundri fimilibus, ex
'^411)0 pprpurafccntibusq.inter fibras tenucs^rotundis folijs hirfutfs
"terrcHris Hederx minoribus, aut.Afarinx modocriftata;^ caules
'
t ^^ 1
- -
w
(jVillo/bs pedales , & fefquipcdaks in quious flores albi> poft illos

j^^^/„,vûiJuni fcmen obferuarunt Haiic illi adiungere varictatemyolui-
ûfa^ .hms d hobis nunc primuni obrcruatam , cuius radici non vtacinl
i>efiriftuScd ycluti fquamoli bulbuli Lilij fnodo ie propagantis lunt , ,ciupl6
Tuperiorc maiores,foris rubcfccntes,intrinfecus, albi,primb guftu
$MUr, fftdftrigentes ,poftcaamaro ingratofaporcpaucis inimofibnlli^
Tcrram iur.plexantibus Tolia huic minora rotundiora breuioribus
^ ûrpurafcentibus perioIis,pilofa,pcr ambitum rocundiscrenis di:
îfajtaftu gummoia ficuti caulis,florum calyces atque tora planta.
;CauIem craffiorem paruin hirfutum pLrpurafcentem,cui denfa al^
.^drnatim folia abfque petiold per amb:tum criftata veluti £ufra*
gix folia acutis crenis diuifa, in quorum finibus bulbuli oriuntur^-.
,quibus propagarurjfeminis vicem fupplentes,citius cnim fati eru-
punt,atque nedum in caulis folijs fed in florum petiolis,atque iux*
;ta flpres ipfos,qui in fucnmo caulis vcluri corymbi vnoortu c cau-
Tcmfnf /lisfummoprodcuntesramofipctiolisinfidentcs Aprili mcnfeâtqi^^
;Maibih quinquefoliolacandida dehifcunt, calyces veluti cytinos
mirfutos habentes , vclHyofciami q\iinque.^tiam oris diuifos , in
fûibus frudus bicorncs ftaminibus pluribus flauentibus circuth-
Mii y qui perfedi pcr cornicula diflecantur , copiofaarcna inftar
.minutiflima femina nigrefccntiaoftendentes,fupcruacua. Prliten-
fibus montium gaudct & faxofis herbidis vmbrofis CampocIari,&'
,j£quicoIis.Congencr videtur huic plantula illa muralis a Lobellio
Ucut, Paronychia rutaceo folio dida florcs quidcm & vtriculos hirfu-
to$ cadcm cffigfe & ftrudura ficut fcmina proferrc obfcruauimus.
I : Orcbis antbropophora Oreadeu Cap» CXLV L

Befcrifti$
;^
_ i
''v^,-..-^^ w^«» - - 4^ ./- . : j . , - 1.'
nobis
f
Minus cogh.ffirp;&7ar. p-%
nobispr.iburtTeci mirandum:cumhominis quoquccffigies inHo'
j-c coiifpici iôluerit,nedum aliorum animaliuni
.Atque non.in om^
nlbus-planpmm generibus,.&d huic Qrchidunvfamilix'cantum5 iri
nmx arum
Don paucî? mXobe!Iij'^^'Pen£ bbreruacionibiis ex (fornelio Gci^^
"
ma •^nuperantur ; in cûibus Auis , lacercae Delphini, Apis, Vefp^
'
tulIckPapilionis Cimicis MuCcx locuftx Cico^ccGalear & rfiora.
cis miiitaris,& aliorum effigiesjac li fertiIiore%eneijît4paisq.ya-
v
rjecaciaptiorescflentiftsecefticulata^ piant.-cOrchidcsdic^T. Rxc .
aucarnuudihominis,aui:pocTus mulieris effigicmnntegram vc-

ftiri vmbram imitare videtur, floribus
capiic Habenîbus 'trifi-
dotcgumcnto tecium, c quo dependenc , in mo
non foliin
omnis- hum^na proportio circumfcribitur, fed & flciei fcre .
Flore,spa!lido cplore, ac vcluti aren.il:fs aureis impeffimicant.ca-
mM'o Tr»i*A
pitis fc^/^ «i',.«'*. '^'r
. __• _•' i
vcô tegumentum viêfcens purpureis qris circunc{atum. co- *
<iemquoca:teris modo fpicampercattris faftigiumdff
ftores in-
>
poiiti cijrcum dependent.Caulis fefquipedalislseuis rotundus duo *
bus foJi|s interceptuscauis illum amplexantibus,reliquaima folia "
quin:ju£f oblonga femipedalia fcre-acquc vnciam vel minus lata^, %
virencia' fupra humum clata &cdnuexa, cxlp^ga ccruice 'pro-

^
afeunt^cuius imo dhvx cxoriuntur quadratali^s craffjejvarie & ob-^
Ifciue fpar(a5 , quibu,s fubfunt duo teftes, quorum alter durus, kuis ^
ajbicans iui% oliux magnitudinc , alcer-vero rugofus puUus vetu- .^,
ftiori vt in omnibus obferuatur. Maio florec in montibus fyluofis

Temfus
-^quicoforum ,l6coilIodeuexopropeD. Philippic (pccum hpno-^»^*'^
randum . Hanc MontilpQlitianenfis quidam , DonzelU ab cffigic ^*'"'».
appellariab itaVirgincsvernacuIa linguadicuntur^
ipfis retulit,
'
j
quafi famellas nudas capate conuolutb, vt mariis eft iUi^ die Sab^.
bati caput laiâre ac;icergere,& vt jlidgis deinde humiditisexicce- ^
tLu* linceo capillos (f&nuoluunt , donec
5 refte exiccata vidcatur^ • %,
'âpxtis tegument'-im m
Hore , quamquam trifidum videatur , ha^- ,
bctetiaip duo angufta foliola ,'qudE uiiiinaDibusapcriantur no^ **

c^nfpiciuntur. -^ i
-
1»
Onbis Zoopbora CercQpitbeeum fxprlmens Oreades^
Cap. CXLr/i^ j-f.,
^ ^
*f ^:'s .,
j>.^
yPERlORl acccdltharcnonmmus adnnifart^îpfa^qui^^
curic obleiaameafun) vorias florum cffigies etfoVmafttiV, b^voXtVefiripti»
bilcc
3? ^. . ij Fabii Colutnn^
%^'-
**,
^jg^S^S-^© €^^©*5^® #^^® 8^
r
.
'/
F _
^^*
Mintirtogn.fH rp« rar. 3^\

hiicc luderct.Hec autem omnibus fuipartibns fuperiore tnafor cRcot^ftom'
.flore-purpurorubcnte , qui nili faciei magnituflinc & ocuIorum«/'/ *«ir/d
deterirerec an malis Ctrcopytheci caudadccruncata, quod refcrrc
videturjmaris hominisefHgiemreprarfentaret.Atquia curua bra-
chia admodum atque tibias habec , erefto Cercopytheci animalis
iconem magis rcferuntjficut etiam monftrofa facies Eodem mo- •
'do caput tegitur,quo fuperioris. Huic tefticulus vegetus rotundu^

-cft:digitali diamctro pollicis , fifTuram Armcniaci mali modo har
bcns:alter vcro oblongior rugofus,vt in congeneribus. FoHa huic
in imo tria palmaria duplo fupcrioris latiora, verum breuiora:rc-
liqua tria minora caulem diftingunc fere bipcdalem circa fummii
rubefcentem.FIorum lacinix in totum purpurafcut,at mcdia pars
animalis corpus rcferens > atque ctiam tegumentum guttis eodem
colorc infpcrguntur>nam dilutior eft muItum.Maio in Acquicolo Loeur.
rum montibus obfcruauimus.Foiia vtriufque infcrne albidiora, ac^'^^**'
velutLargcnteo fplcndorcmicant.
Orcbis macropbylla. Cap. CXLV^ J I h

s-
HANC
admodum,&
minimc dcpisftamj quopiam vidimus, quam alongo
fefquipcdali fere folio,tertia vncixparte cxem- ^^^,-^^.^
j>talato,& acuto , Macropbyllam appellauimus.non cnira ex florc
eaufa.
dfenoininationem propriam elicere potuimus Huic radix vnico Dtfiriffi^
.
bulbulo fiue cefticulo inuenimus , nec melius obferuare licuit , aa

gemino,vel vnicobulbulofitrcolore fuluefcentc,parum rugvofojfu^-
praquemfibraseodcmcolore, atqueetiam perceruicem aliarde-
pcndcnr,quod in alijs non obferuatur;[ & forfan ibi bulbus nouel-
lus cqncipicur.]Folia in imo duo , fed nec paria, & per cauleni di-
,fpofita,quorum longiora fefquipcdalem ferelongitudinem afTTe-
qnuntur;rdiqua minora pedalia,ac dcinccps decrefcentia , verum
latiora.Caulislongus admodum tripedalis abradiccin cuius fum
nio florcs infunc obliqui veluti tubuli , longam atque latam bat bj
habentcs,fuaucrubences : atcirca tegumentum,_vcluti folliculum
inagis pnrpurafcentes ; per caulcm in longam fpicam pedalem di^ V
fponuntur , quibus vtriculi magni fucccdunt alijs fimiles feminc

fuperuacuo pulucrulcnto
Sf Hyacin^
i.
»
%#
FabiiColumti^' </
22
h
r
4 ^^^^^^^)^^^ ^
_f
fc*
/'
' • > -Â*- ^^^4^ 'VW*v ^^-e..

Ka*.*^*
H^^ >
J
Mirtus cogh.flirp.8f rar.
% '
l
W u H
IJ2 Ar
4-^
Fabii .Column^ i
^
^
-^^^# t;*
Hv4 cintbus aruorum Orn iibogalotJn . C^p. CX LIX $

.* *
J
'''iLi EVTIQVAM ab alijs defcriptam aut dcpidaiirmcmoramuSi;

X^r«/ i\. hanc bulbofarjj plantam ip agrp NeapoHtariQfrequcntjrsima*
ôîii tempore cum Comofo Hyacintho vulgari botryofo floren-
,,.tem,eundemq. agrumdiligentcm ..Radicc magna paruoouo pari p
Xi4fir-fti9
£^j.-g rugofo parum cortice , atq/ex albo flauicante>fubtus corol- .
Jam fibris innumeris,quibus nititur effigiante , dodrantcm infra^/

rerram obruta.Folijs ab radice tripedalibus lûibus, leuiter cana-
licuktis quatupr aut quinque; Caule fupra terram bipcdali rotua^
'
do l3Eui,ex viridi^lbicante cra^b : i mcîo florere incipit ad fum;;
mum atque,floribus alternatim difpofitis, magni s admodu fleUai
'^'tis,triuncialidiamctrojfenis fdlijs conftruiflis laris;e quorum mj?^*
;_/iioflosalius oblongus iagenulx oblonga^ cffigie , oblongis fqlioli^^
/formatusjbicornibus orisjuteo medio ftamine , in quibus frufluS'
occultatur,longo apice promincntc Fios totuseft albus interins»,
.
êxtcrius vcro virefceris Ornithogali morc,lijnl^rp tenuem tatumj

?
per ora candidum habens • Virens exterior colot^. ob tenuitatem'
foHoTorum floris tranfmittitur , & auerfa interna parte dilute ap^
paret.Flores noftu clauduntuv, atque etiam cum fiutftus perjSpiiitf
,quos Melonis t&gic ftjiatos efformant,vnciali diametro, ftlqui-J
unciam longos,apice in fummo flauicante longo.Scmiua intus co-;
;piofa mgrajdiaphragaiatibusdiftioda, Hyacintho xmuh
V
V Ornitbegatum htdbtferum iuteum minimum UnuifoK 'S
Cap. CL. 1
i
agriscalidarum tiim frigidarum regionum primo Vere flo-

IN
ret Ornithogalo alTimilis planta hsec luteo flore,Februario meil|
fe calidioribus,Martit) vero frigidioribu^êmipedalis planta , ra-
TtmffH.
i]^X>//*''iiccbulbofaruflFo cortice intusalbobulbo, ca{>illamentis Cepac
modotenuibus admodufnjfoIiaduotcBuia Croci,V£l Ornithoga-
1i,minoraanguftiora jpedalilongicudine , caulc triunciali»e terra
iion exeunte,fapraquem thyrfi modo , vclCyperi folia fiintquina
vel fcna graminea , trcs aut quatuor vncias longa, in imo latioray'
Tubentia circa ortuiir;'^^în quorum centro coaccruati funt ^lobuli-
inftar Mili; ycl Rapi femini^magn&uciincaaiii-ct^Vm maiorcs,fla-^
iielctflte* &purpurafcejites^ foiia îngula fiaguH ^mittentcs , fui
t
inuscogri.ftirp&r^r. 325" .
propol-tiotie atnno requenti.AtintcrFoliorumfiaii, squa: bulbillos
cjfcuncianx petioli dub aut tres rubefcentes triunciales prodeunt|

luteos intus foris vero yirentes, fex folioHs con-
flotes habentcis ,
flruftoc , ftaminibus luteis , &apice in oicdio crafiiore , ex frufiu
pxomitente:qui paulatim in flore crefcic trigonus,fuperne latior, .
remitiii>us intus muViitisâren^ inftar,refcrtus. At bulbilli illi fic-
cata pia':uta>ex fe Ipfis in terram fparguntur,atq«e in illa pro amio ^
feminis vice conduntur . Variat locispinguioribus vt

fo
feqi^^Hxi
Ifa Cunâuorx & plura,ficut^tiani florcs,qui in petiolis alisJiuifis
infuilt^tque in geniculo foliolum. Yariat etiam quod folia illacir

y^^,,]as.
hirfuta&candidiora fint , reliqua vcro exraxiiceoon ,
ctiîlbillos
diflerunt.Diifert ab Ornithogalo lateo Lobellij naip illud folio eft
xiigitVi latitudioeâtque pedaii longitudine, maioribus duplo flo-
jfe,lri£mq- bulbo ,'atquc non in agrisTed montibus & montium

^^^^^
radiciWus humentibus vmbrofisq. fj.>onte nafcitur . Iniacnitur alijs , ^
'
lops abfque bulbillis in caulc • :

.^
^^ Ckamamcl/an Mifh Du^fcor. C^p* CLL

>1
^mofy nomen
Ibola pariia r
quatUOT
velûinciic ab radice p^r ambitatn liirfura Autumno cmittit ^rz
DioSzoridss notat, mag
in_>
ccrK minimo tcpore non tantum Ve-

non excedit pedcm . Primt» x^wj»**
florct.Dcconbris menfc in SyJaeftubus emj-
Tis,fcd ipfius Hycmls
fit , illos foUicuIo fimu! inclufos intcr foHamTa.m tangcntia ,npc
fcd aperto foUiculo fcptcm atcI ,,
ûicquaici d terra caulis atcollitur ,
flores editalbos pitrpur.afccntem dor-
deccm.aut mrnus.ftcJlatos ,
fum,aut virentcmjfmgula folia Iwbtntia, in quorum vmbihco tr«-
habcotes.luteis fex ftamiQuJis circundan-

ûs extuberant,apicem
marcida fiunt crefccntjbus tru-
tiiqucc finiul cura florum foliolis
Horum finguU inicxpartes
aibus Pifi vciCiccrisnugr.it«dine.
fmgula angulofa iimjlia^
ficcatidtuiduntur,quibusfejninan1gra
VttlgariMoly continentur.Fcbruario & Martio pcrficiuntur.huius T<v,fHs
vcCatanancis.ifiêrfaiîneurua- If^f-
fvuaus nodbus euaue.rGcntibus '
eur. Cirinols per femitas & agros non procul abOppido
i.oruit
eoim vt) vi.
lanuario.Odor plantx intcr Braflicam & AlJium, non
^ ^
>
* ^^
.
U
/
726 Fabii Cblumna
4d>£C&{4l?4;^^€^#?£(2^.€^.<|<S «^}£®3K,
^pn&p ^^^«es» ^^^'^^W''^^^^^

C^"v,*.aaw..*" ^--.r^-l
{XPÎkaa^.
% Ihî^
/
Mtnus cogfi.rtirp.Sr rar 6 p/
.'3
\
Hc<r^<>^^ t
/ ^
/*<^l^
'j^
I?
Fabii Column*
radicc dulei, qvx dum ilorf»
«ri. naresacris odor ferit.Sapore i'n
'
fSt corrkofa multiplici diro
SroboTcmexlateremitric. In
cornce in«.nitur
Diofcoride
.
notatur
£t
yt
lam vctu-
foha finc
radix bulbofa parua,& caulis quat«or

Graminrs latiora tantum,&
Marcello Virgiho animaduertuur
^
r^STorum . quod a Doainimo defcript,one,S: tcx

in cauli.
Sfaratqu'cTu?picatur,qucd error fit
diftante Cmihtcr dnbKamus fien

tnsômiptus,atquc nos ratione
'
& folia tcnuia, qnatuor cubitorum

tam parua radix,
'.
3m4^d
non
dc^r
pofle,vt
cmittcrepoffint ,
fi ita fit,vt
qui iudx
ratione
Arborisakkudmemumquivi-
fubfttncri .«'''«^
P^^^^/j^f nctis omn '
^^^- FJ
reponeretur altkudo,l.aud dubio
•
iLr«^^/:^/Vor«'«,
Ciofcoridis refpondcret;quatuor cn.m digi-
b«s h*c planta Moly
terram
: S fub terra occukatur radix, i qua veluti caule fupra flo-
resproducuntur.
',\
Syjtrymhium Tbfopbrani. Caf. CLII •
atquc carnofae radicis apti-

>7 ON folum fuiUopabulcbulbofx
fuillo fimihs,no-
plants huius,roftro
S tudo,fed roftrata foima
Grscos fonat.atq. etiam
miniscaufa fuit:Sicenim apud
r^
ftym 9» <rt«f.Vx"*
bulbofas enumerat byii-
Thecphrafli not« refpordcntes,quiihter
Jyjirymhto datum tjl vt vno^
rinchium,& dcinde iXZ.TceuIiare ,
quou 1
V tdUur t alibiiin-
^fi
. Qu
lii. I.
pcr viarum nârgines r.cixiaas Ciriuote
( ,/
, j6. ^
r dcrc videtur planta illa
habetbulbofam, paruam Auclb.rir nu-
jyeicrittU Martij initiojqus radicem
mcdoobduaam ruffcqui taci-
i-»'^*' " cismedullac rarem ccrtice Colchij
rotunda forma oblonga vcro , & infcrius non vt alw:

le cûellitur ,
in ob-
b«lbofa:,rotundair planam & habcntem,
- fibrofam bafim fcd
veî
"
longum produaam,finuofam & inacutum definentemDelphini

arte elaboratam, fupenore
Yuis roftrum effigicntem,!iucm veluti ex
-
manibulam imitantem. atque palati cauam partem :
animalis
ve'uti inferiorcm alttrcm. mar.d:fcul2m,qva tenuis cu «
alia vcro
fibris diuifa tandc
"fata,mobilis,menti inftar.ex lata in tenuifJimis
ahmentiim tra
denis veluti capillamentis.quibus terrar adhirctA
rotunda longa^
hit:intcrambas vcr6,Iingua: modo . carnofa fibra
propagare. vidctur vt ah* bulbofx (olcnt; & bu bw
cxit,cx qua fe ,
cortexinanis bulbt.
anno fcquenti cfficitur . Cuius rei fignum cft.
^
> >
'
Minus cogn,ffirp.5r rar. 3 29

quJ fupra-vegetum bulbum paulo fuperius inutnitur vt dcpingi- .
tur.Fibric pullx diaphanse vt Orchidum fibra:,non folid^ vt bulbus

qui denfus durus albus fplendidus efi; Caftanex immaturce faporc. ^^
Dqas vncias infra terramoccukatur* &fuprafolia emiccitqua-
tuor,quinquc vclfeptem iniequalia,tenuiaduracarnofarainor2 &
l>feuioraCroci fatiuijnccJatajfed Xiphij modo tota dorfum, foli-
da duriulcula ftriata. Binos emittere flores obferuauimus ftellatos
inter folia terra: haerentes fex foliolis conftrudos,cx foUicoIoex- 1
euntes quorum tria exteriora virefcunt , vel Vioiacca funtjreli-
:
qua alba> & linîstribus Violaceis per fongum diictis depicta (yU
Ufltris Croci modormtnora etiam Chamaemoly fuperius dcpidi,
breuibusintusftaminulis . His marcefcentibus fruftus remancc -
oblongus viridis Tritici grano par,trigonus 3 deinde duplo maior >t

in quo femina turgenc , & hx fuperficie propter cutis tenuitatem
cxcuberancia apparenc,{iccatus difrumpituc&copiofa minuta ro
tunda5& flauentiabftcndit, Nouembris fine obferuauimus in hac
pl^nta bnlbulum emittere fuperne , vt Gladiolus , qui tunc paruus
admodum erat,duobus folijs emiffis,atque Hyemepofteacreuit,
foliaq. alia emIfit:Quare Hyeme bulbum crefcere, & pinguefcere ;
certqm vid?mr;i£ftace vero contrahi exuccum, nam Veie frudus 7

' remfus.
perficitAprilimenfe,cumfloruericMarcio.
V» i
Alterum LOitifolium. Cap. C LI I L

w
HV I VS radix fimili forma , fed duplo maior oblongior, ac

multiplici.corticcnigrioreq. inferiusbarbata vt fuperior, nefcripiU
,
-
. y
fedexalteram^ntiparte oblongus planus roftratus & flauefcens

adh^tret bulbulas*qui anni prarcedentis erat,vctuftior, coirtiee fu-
pra vcgetum nouum bulbum relido,vt in fuj)eriore diximus,& in
iconc cJ^reffimus.Hic prafcedete fuccofior eft, atque fapore ama-
ricante parum.Folia lata porraceabreuiarefpeftu latitudinis: L-e- ^ . .
uia fplendida,oris parum piIofis:fruau inter folia, & terr^ hicren-

te vc vix pramineat,& appareat,trigono vt fuperioris , fed maiorc-
rubefccntcain quo duodccim femina iufunt,quatuor fingulis angu-
liSiCraffiora 'Orobi aut Viciae fere magnitudine angulofo parum • ,
Martio Cirioola: via qua ad Acquamenam Vineam itur inter Or- \

J^^^^
chides Sphegodes.
* \
T t Licben
^
. ^
f ^*-=-
)o Fabii Columna! fii
Lichra Diofcoridis , i^ P/int/ fetundus . Cap. QLi V'»

Defcrifsi^ f N petristophis&te<aorumtegulis, arborumq.caudicibusca-
llldarum regionum humencium acque depreflfarum prffcrtim«#
copiofum hoc Lichenis genus oritur , totum petris adharrens, ac
veluti marina Patella adharret, vcl magis proprie Lichenis morbi"
modo cutem exafpcrantis foedacrufta; quam nos fmpeciginem di- .
cimus , ita hoc rugofum corticoium crifpum orbiculatum circa

extrcma fimbriatum,colore viridantcflaucfcente , & cinereo ve- \
tuftace petris adL^ret;nec caulem,aut aliud quicquam fimile edic

fed totum faxisadhaeret vt Plinius clare notztyqui aiuBîâ/itid
ttB,zS, g^^^5 Licbsnisy^gtristotum adhcer^ns vt mufcuSjqui ip/e sUini^ ^
r.4. tnr. ad diffcrcntiam primi,quod foHofum dixitDiofoorides vero,
Lichen quiin petris nafcitur^quem a/y mufcum vocanty mufcus ejt
rofcidis petris adbicrens . A^yjw^ Qi-rtr^y "jnrpSy, 0/ cf^jS^v» kâbot, gpvor
sV) -CTpscra^j^/jt/tfoy .Ex quibus ditferrc videtur Lichen

rcui Mpoôif 'srhptti?
TeJnPur adhcErens & foliofum, Februariomenfe acetabulaqua^dam emit-

tere obferuau?mus parua Milij m^gnittidinej colore)utefcentia
veluci botrulosmufcofos fcriceos duros,parum eminentescoacer-'
uatos albentibus oris,ficut ctiam cinerei inquibus nuljum femi-» :
nis veftigium vel aliudnofcitur Non aliuil videtur Lictenifte^ «

.
quim terreftrfs humor petr^ adhxreiis , ex terrx & aquae putredi*

ne velmuccofitate,vtin humidisalbis parietibusobferuatureue-
L«r«/ nircJn arborum caudicibus Pirorum maxihie Romae lutcfcentcm
tocam & cruftofa maiorem admodum obferuauimus
Licben Pliny frimus^ Pileatus . Cap. CLy.^ '-'
- * *. w .
TSI i Dio/coridehic non defcribatur, jbfpfius verA Etymo

dclinearietiam videtunficucenimLichen morbuscutcm exa-
Btymon. êratjita folium huiusfaxish3erensquodgmmodoreferrevidetur
vel quia non modo faxis adhasreat velutLichenismorbus,fed quia
Lichenis vitio cuti cxafjêracie ac foedatae medetui:dequo Plinius
hiif, 16.
Licbfn vero berba bis omnibus praf^rtur ind^Mmine inuentOy A'
fciiur mfaxofi.folio vno ad mdi4enîaP(fiCa^' W^p^rm hngii
folys dependentsbusJ-Iac deletfiigmaiaêritur cum ntîl»* &c- In
qua defcripcione animaduertcncfum cenfemus,vcrba iWîJongu fo^
ijjs dependsntibus^mH eisdem in imo caulis hacrentibus intcUigan-
' tur
T-T
\
Minus cogn.ffirp.i^ rar.
A ^^
.
_L <
3) 2 Fabi i Cokimn ^
tur ex abinicJanti x)rat;one,m herba alia non inucniri, Hxc autem'

in raxisaquofisoricurvmbrofisScptentrionemnuximercrpicien*
tibus>radicibus hserct fcriceisfimrlibuspilis, tenuibus admodum
copiofis fub folijS:,quse dgiti fijnt latitudinc, &
dupla longitudine,
vtl maiore^fuperne viretia,velparum flauicantiajfquambfajueluti
Serpentiutn cutiSjaut Limacis, fingulisq. fquamis pundum inme-
dioinfcriptum elcuatur.Floremnonproducitiquodobferuarepo-
tuiflemus,nifi idem fit cum fruftu: Caulem ex parte folij extrema
parum fcifla & finuofalunata,albumlûemfirmum fuccofumlun-
ci crafiitie,diaphanum:quatuorvncias longumhaber, fupra quem
pilcolus veluti Fungus infidet paruus, in quinque partibus infcrnS
diuifusjfubquibusûftus continetur . |*ileolus primo viridis efl:^
parum ad flauum inclinans..=poflea flauefcit , atque demum ruffus
€fficitur;& partes iilarinferiores diuif^ , fruftum nigrum dilruptse
oftendunt , atque apertis fruftus decidunt , nigropurpuêi fuccofi
cum virides adhuc , ficcati vero pulucrem pro femine nigrefcentc
^^^^^j. . fuliginofum hiibere comperimus
Aprili veroperficitur.
.
-'<'*
Martio menft caulcm edit*
Liehen alter mlnor cauJe calceato i/Vo(AAugy«,

/
Caf. CL^ J.
m
LtcutB IS DEM locis gaudetliic,fimi1iqueniodo oriturj minor omoi

fua parte,quem ad differentiam fuperioris minorem appellaui-
<:9gnomi~^ inus,S: caule iTWgJVeV fcilicet Cd/r^^#6».Dclicatiore folio eft,atqi
niscaufa, minorc tenui admoxium translucido, vt in opaco obfcurus videa-
Vefcriptj'0 tur,atquecum vetullius^flrjex purpureonigrefcatilaeue ncc fqua-
mofum,fed veTutic dorfo fcre vagina vel calceus fimbricatis oris'

Temfus, paruraemitiens; ex quo Martij idibuspi'ulaexitOrobi magnitu-
, dine atrouirens , lceuis lucida, qua: poftea fupra-caulem quatuor
^Jigitorum fubeuntememicatparumlutefcensj acque in florem—»
êhifcens luteum,quatuor foliolorum, intus quamplurima conti-
jientem tenuifsimaatque impalpa^bilia ftamina . Caulis arefadus
terrum verfus demittitur,qui rotuudus erat^lffuis nudus fuccofus
'
, diaphanus albusfacile taducorruptibilis.Radix villofa fericea

cftjvc non fubtilior inueniatur.Minor h^c quartaparte fuperiore
planta defcripta
ticbts
Minus cogn.fHrp,& rar. 3}y
Lichen aher acaulis JwjpuôîcaLPTo^ . Cap. CLV I L
r ^ .
IMILT cum ruperioribus natali gaudet hic,

eodemq* tempore
in mufcofis & fupradiclis locisinuenitur.Minimum hocgcnus, zocur,
nam raro parui digiti unguis magnitudinem jequat foliis, Virido Tcmpuf .
cft, punftis albidioribus excuberantibus afperfum, vt afpcrum ui- W<ripu9
deatur. Floris vice ante fruftum, inferna folfj parte dum paruum ^°s^^^*'
*'' ^^^^J*^
cft,vtrinq. nigras ex purpureo cartihigines habct > coftarum mo-
do ua!uarum intcr fc oppofitas,quas acie cultelli clcuare potcs
vel
i folio differunt quod uiride cft.Cutnjiutem grandius, eft,totum fo
lium nigrefcit expurpurajatque inextremo intumefcit,fradumq.
cmittit Orobi magnituduie eodem colore,mol!em fuccofum aqueo
albicante fucco;pofteaquid croqcum emittentem, maturiorem-j
cfFedum. Difruptocortice illo n!gro,velutipericarpium continct
fru(flum intus lutea pelle cotedum lutcum puluerem continentem
&fi teratur fuccofum, atque digiticalore ftatim humido illo cxic-
cato jinfedus digitus cerniturluteo puluere illo. Folium tenuiffi-'
mis & quam breuiflimis albicantibus atque dclicatiflimis fibrillis
hxret. '
>
1 f
.Miifcus iûernus fruticofHS 'T^vxf'pv}X's? i atque ff%icthKQTv%}Xo^>

/fltffVcUT/jôw/wV • Cap, CLFIIL
MVSCVS iftse ab alijs non differt alio nifi quod-vehiti fru-
difer videatur, quod Antiquiores uon dcfcripfc unt* Vm- DefcHftU
•bellas quidem fingulis cacuminibus habet I^tas cauas vmbilfcaras cognomi^
laeues femunciales latitudiric adfummu, reliquas vero^minores& «^> <:^Hf^*
cx Orobi diamctro ad Auellana; nucis magnitudiriem 'âriates vc

plurinium;per ambitum densc radiatas atqiie hirfutas, Intus vero
Iceues albefcentes ; radij verofongi adiriodum,vt diametrum vm-
belL-E fuperent aliquando ; inter quos hirfuties altera eftênfior
breuis admodum atque tenuior,per ambitum harrens.ColcJt huie,
:^cut vulgari,ex viridi cincreo.Fruticis inftar arborefcentis ramis
diuiditurcopiofis, caudice brcui admodum,& nigricahte In Quer
cetis Acquicolorum Maio obferuauimus* Variatvmbelliis 'maio-
Yibus planioribus , & radijs multo diametro longioribus, ramofis
atquc hirfutis • .*
V
TC 3 Mufcus
^
^34 Fabii Column^
^S(2<#^® €?> S^>S €*® 3<S»
»«
*i^^:®>S^;
'<^'^«!^»^
,
Minuscogn.flirp.&rar. 335-
Mtifcui altir Huernus latifolius coralhides £û}>^f ,
Cap, CLIX. h
M AGIS
do ramorus
ciaerûs
craflis at^ûe
vel
8c albicansmufcus ifte , Corallfj mo-
efl:
lausrami.s veluci canaliculacis in fummo

codcm modo in latitudinem fe explicantibu$ , rotundas vmbellas
Co?nomi -
Cornibus Cerui diuifura, lceuis fpledidus ^^^^^^
cfRgiantes laeues planas,vel vmbilicaras in miaoribus maxima no

^cedit Ciceris maguitudinem diametrijfed plerumque Pifi arquac
& i^xca illas ranji fiue petioli faieem adumbrant aut roflrum Si- ,
mul cum antcdido in eodem loco,& quercus ramo hxrentem atq.

fruticantem inuenimus. Inuenitur &monfl:ruofus effigie Cornu-
copiseab imo inUcitudiaem fe diflfaudenSjatque ex interuallis peE:
latiora cotylas habens paruulas non fecus ac in fummo,quam poft
xonêneres depiftos inuenimus,iccirco omifla eft icon.
\ k
Mufcus alter iff>^<t>rv^KyolAT\f<pw>Xoy . Cap^ C LX* .
ST & altera fpecies fimul etiam ortum habens eundem latis ,
codem modo atqueplanis folijsfiueraûliscauisetiam ^ (<:^

^rmque hirfuris, vmbellas fiue capicula potius huic cauo vmbo*
nc nigrefcens incus>limbo circundata aliquando dentato, ex cuius
latere eodem modo falcata fiue brachiatajfedhuic ramis diuidun^
tur . tota breuior colore cineieo candicante incaniorc,non,vt fu-
perior,aliquando pallentc
Fmî P.ez^ca ts^to? Pliny » Cap, CLXT ^^
£TSI multas Fungorum fpecies i Recentioribus

uenerimus.hancdPlinio memoratam minin
vidimus. Ec quia propriam meruit delineationem ficut nomen ab.
Ai^ciquis , d nobis in mediumproferctur,vt cum nomine res ipfa
dignofcatur . Quiafine radice autpediculo nafcunturj quafi pede
carentes d terra minime feactollentes îlmu Scri^*m.!u Pezîctt di^
&i funt. de quibns PJinius . SuKt ^
in Fungorumgenerea Gracis j^^^^^
dicii Pe%kaviUi(in€raiiceAUt pedieulo nafeuntur. A cxterisdif- c.j.
rum
33^ Fabii Columna
«&^^<l»i3fe*i^^«fetS® «3*^^*2^
«g-î*®-^ ?®Siiii4t_®# ^*«S'
I
>-
, ,
M inus cog-n.ftir^.& rar. 357

rf\m orcus eft^quando imbribus prjL^gnans humus eftloci.s «. nonpu-
tridis & vlig' nofis/ed in folidiore terra cui ica hOTcncyt non nifi 1 .,
cuni ipfa terra h^rentc in imo euellanturjvel dirrumpancur , cum/^

lcguntut.Pyxidum aucacctabuloruTn modo caui , profundo & lato"
fundo vt quacuor aq\jf ^vncias maio^s capiant; aIi|xQtundo ore
alij inx./uali cju-cumferentia^S^ anguTofa,trigQna vei'plurfbus fini- *
busjautlimplicipribus^vtluccrnariim modo.roftratf,oblonei:car-
ne conftanc craifa fo.lidahurgana?aunculx modd,aibi extenusjin- ,
terius vero purpurafcentes,atqnc ita denfa ijcfolids^/untcarne, vt

aquam pluuialem^multi^ diebus,concinere obreruaiieri;nus , vc in >
lapideislabrk&cauis pCit}^.^ccm3LtccfQJnt}^ menfium '
inceruallo • Fibr^spro r^îTce vi^*confpicyas^;îquot

^^^'^B^^^^^^^cur
(fxcuâterra |Âindo haBcre coi^perimus Mitumno Hyeme,acque
rlZpuu'
Vereinueniui|cur fecu| vias pcfagros, acûe infidilibus etiam ^
nobis Neapol|.exorco$'menn'niiiius
^'
/ l
1"^
[J
ST
^J^
& alccra
Alttra
T
fbecies., |
[pecie^ ccngcncr
/
€aps
ijraem locis^carne folida fimili$

-^& veluc H!fpa4£:a,auc.^ryon foiibfa crifpa,& conuoluta humo t
CLXI I
î
adhxrcns eodetn modo neg j>ucrcfcic,fed d&rat. Horum qualita:s fi

Diofcoxidis & aliorum documerfto credeaium titj non eric noxia,
:non enith tadu glutlnofi ncc fii\midi fynt', noil putrefcunt eruci,
.,
-
fed multum durantsatque pocius exiccaotur-Horum vfus incogni-

tus & neglcaus.Sedaham efculencorum liêciem ad Pezicas refer- y^^^^'4/,
ri pofieccnfemus ,quam Camppclarenfcs auide expecunc , effigie
'
xi^midiumFungum &orbemj^?afel^ncem,A'garic1 modoFagorum

xkudicii>us innafcent£m,ati|ueharrerttem, inferneAliprum fungo- ; .
'
irum ritu peflinatim fiifam' , qu<E co!lc6la & repofita" exiccatur&
JJonputrcicit,quodinnoxij fignum efTc ccrifetu^Fungi. '^
' '_ '
^
.
.
Tunûsêrcinus Dipfacoides. C^p*^ CLXl I L . v
CTOBRISinijtipCamp.oclari in Quercetishumentibus poft^^-

O. pluuiasoMeruauimus hanc fpecicm , qnamaddiflcrentiam«2/-/f^J'^
.^..
Fungum dspfzcoiden appcllauimus. rotusalb^scft^prxter pilei fu D^firi^t^
perficiem q.u^ fufco colore caftanei opeiitur^vcx.fltTrcrefccnrc ia-
|:uscarnedifrumpitur,vtincorijsdcpidisfC]iicnitdcinde vi cxtcn- ' /
^8,&maculofa videtur.internapileipars pcftinatimacentro ad

V ^ t* k w
^, ^-t-^
prcum-
338 Fabii Columna:
*
inuscogh.n:irp.&:rar.
circumfercntiam dcducuntur limbi vr in alijs In
^y^
: pc
mcdio vero
' tiolo aut circa fummum,labrum ineft,circa extrcma ora fufco CO"
]ore,coriacco,afpero limbum habens,vt Dipfaci folia circa genicu
k h^rcntia caua, vndc nomcn. Petioius cauus intus in imo craiTe-
& extirpatus vcluti capitatus bulbusîn quo fibrae hicrcnt ali
fcens
mentum e ccrra trahentes & pars ternc hercns nigrefcens parum
, i^/. ^^
& inxquah's inuenitur Siccatur feruatus,nec putrefcit.Edulis rlV;
.
'"'^''^^
SauonenfibuSjVt nobis ab incola relatum fuit. > ^^ ^
Vcrepitus vulgi efftorefcens. Cap. C L X 1 1^» %
enimus hosrotundos glomcratos luforii pilx ma- *<^'/'">

gnitudineautmaiores,radicemhabeBtesinimo fibris diui- ^^^t*"'
iam breuem.Candidi func lcues molles, vcluti calce infciSos > qui *
dehifcentcs pir^bdiufir drfrdiinpuntur^ ac veluti florefcences , >
fpeciofum emittunt reticulatum concameratum globu/n, veluti af
V tificiofum foeminarum Colum,multisangulisincerfeAis,cuiuspar i
tes carnofi' intus caux veluti arundiha: dilTeft^ , in quarum cauii j
Jiquidumflauefcensautruifefcenshumorfoetidusetiarritoagi, \t .-.• i T
ilcrcus foetorc & colore imitctur, quare nou aWquc ratione ab ef-
ilgic & fa?tore crepitus nomen acccperuat ^ Hos prxtereuntes pc- iôminh
dihns diucUerc,antequem efilorefcahcinucntoS moris cfL i ^^^*
Gram€n S^v^-u^joipopw^ •* Cjip, C LX t^ *
PECIOSVM hoc genus Graminis ab alijs non defcriptum pro- Vefirifth

ponere vifum fuit,vc qwid de eoM^ticûiotts fenferintnobis in^
cognitum hucufquc,alij dieant^Radice admodum tenui, squaliccr
fibrofa nititur^capiUaripalleatcf X a]bo:cx quaplures Culmi exeut
fupinidense gcniculati , foHjs gramiaeis parui§, infummobinas
fcmper proferentes fpicas,cx vna parte, dorfo per medium difcur-
rente,vtrinquepinnatas,exaliaver6quatuoranguHs perlongum,
&in mediocanaljculus tribus, aucquacuorfoJiaceisfruduiiordi-
nibus emicantibus conflruciis ,in quibus paruum femen fuluU'n__j
angulofum,minus AnagaUide finguUscotioetur.Spic;» vero e dorfi
partemillcpedam fiue Scopoleadr.am fcre.a;mulari viderur locum
inquo hanc legcrimus non memoramus ,cimceftris efl, & ficcam
/eruamus pro noflra memoria Auirtt^^vôFappellauimuS/.iluia ^^*"*'^^"
..
^^^^'^'
binas femper in culmine fpicas profert fpcoiofas. -' "'^
Gra-
^^
34P Fabii imn^

Grdmenmontanu}?2 echinatum trihuhides ^ capitafum*
ARIOPEM hanc fpeciem Aequicolornm collibus?

gratTTrnis,
ttefcripuo ri
via adFJaminiaiiucn e Mercato Villa lunio reperimus,radicc
L0CMS,
geniculis fiodofa ex quibus ffbrje tenuesy folia,paruaangufta ad-
,
modum prima,at quseih cauk oblongiora duplo-, quorum medi

pars feftucam cingit e geniculi nodo incipiens > altera vero vt in
jirundine &: tritico rccedic.& latior^lincis denfis per longum dudii
atque in fummo bifurcata , culmum habet tenucm^ admodum de-
.' inde , incuius fummocapitulum ineftafperumlpinofum acpun-
gensifrudibusconipofitum denCsj quorum corpus oblongum in_»
fpiqol^m fteilam :ina:quijlcmdcfinit , radioshabens quinqucaut :
feptcm,quorura mediu^ fuperior oblongior , deindejaterales mi-

nores,& reliqui minimi,coiore pallentes ficcati;in quorum eorpo' t
\
referacncQntinetur paruum diaphanumtriticeum Vaccino tritf- ?
co difto a LobcUio concolonFlores vt in alijs , ftamimbus pallen- i
Timfui, tibusdependentibus tremuIisMaio emittit , & fterilibus locis in.* .
Valuenii comitatu Aouerfa: etiam eruiiTe meminimus * Ad

^^•^
diiferentiam^CvPterorum Gramenappellauimus capita-
tum > echinatum , tribuloides , quia fpinofus vn- %j
dique , attreftanti & calcanti notl paruni

. .infeftum:-
-1
F I N I S.
- '
V
«4
«-1 « /
.
^ * *
' >
r \i ^
• A
- w ^ V *.
1
A VAT
r-!*.
V
M
1 r
ET TERRESTRIVM ^ _
t
ALIQyOT ANIMALIVM.
ILIARVMCL. NATVRALIVM REP VM
V O B S E R V A T I O N E S
rjf^
M
Fabio Columna Audore

V
.*
> —^
I
-4 D *^
i J? c r 0^1{, E M.
A VCA hafCiAquatilium naturam ob*
icruantibus exccrpta, ab alijs minus,
*
animaducrfa, fupcriorum Plantirum_i
hiftoriae fciuniSa rcponcrcarquc adnc-
voluimus . Addidimus ctiam alil
^Slcrc
quafdam de Infcîs , Rcptilibus, Lapi-
dibus, caetcris^; rcbus non inutilia , vt
quid in cis amplius a nobis elaborattttn
'cfTet
^«^huc alia incmendata , alia iconibus rei pcnuria exprimi

Ininimcpoterunt: aliaitcrata ctiamcgcnt obfcruationc, vt
firmiprem de illis opinionem proponerc poffimus • Accipe
igiturha?c,coquonostibicandidoanimoIibenrcrofFe- ^
rimus*Qu6d fi acccpta fore tibi intellexcrimus,pro-
penfiores inhis indagandis pofthac futuros
-^ nps cife fcito * Valo. Mo. Bot Gardea,
— -r *** - -
¥¥1? ^
1893
^
Aaa PA-
«
^ i
^.
• •
Aquatil. &_Terre{lr.
t:
\
' . ;
^>
* •!•
h « • •
GbreFuatiofier: 111.
,f
PXSTINACA MARlNA LAEVIS ALTERA f ^
I
i'î;T7ifuAV Aquilone difta Caput. J.
;>
-m ;: - - ^ ^ ^ V
?T
j
I -> r r^
/n; 1, / -p »
J #
•t?^
^ %
r '-^
f
>
^ ^ 4
L
.- m^
VAS Paflinacx marinx fiue r^Jyovor obrcr-

alf as
uauimus fpecies, pr^ter illam 1 nobis in noftri
fvioUC^v editionc propofitam , ab alijs minus
' animaduerfasi vel fi eaedemeflent minus accii^
rate'defcriptie,nimisq;
male delineata?fuerurit.
Proponitur quêdam i Matthiolo rotundo ror
ftro obtufoque altera qua? aRondeletio fino : «
r6Qro,f&Iuticapite'detonfo Alrera qux aBellonio etfi rede de- ;
piftaâfFabre quidem cxtorta effigiej nam ore illam depingit aper- k
to,atque alis prarter naturam femiretentis,nec intotum

cxpanfis,
'quemadmodum.non alio modo habere poteft,atque fupina partc
-vt potius VefpertilionemcaudatumeffiaxiflevideripolTit . Has
^mnes Gefnerus in fua Aquatilinm hifioria repofuit , piaurarum
4iuerfitates potius , quam animalium diiferentiam ex
viuis dbfer-
•uans V Nos autcm qui non folum' Aquilas, fed
Dracones aut Bafa-
lifcos , vt vulgo ccnfent , atque dicunt , hifcc
pifcibus ficuti & ex
'Aaijsaftabreeffingerefcimus demptis aliquibus; orc extenfo, ex
amis pinnuhs circa caudam pedem efformantes , caudam detrun-
cantes,alijs c^nuoluentcsâlasrecidentes lunatis finibus^ve!
dcn-
-titisjita vt varias,capitc vario etiam efformato,effigics
inanes ef-
^ngamus; cartilaginem illam roftratam fupra capur , vel in totum 1
ttcidentes ,alijs veTuti aures,alijs cornua,aIijs vario modo recifa:

ventrc,atque alis, magis aut minus carinatis • Cum alijs noftros
Jabores aperimus^nihilfiftum , aut quod falfum putemus occulta-
mus, aut Vero mifcemus. Nunc autem vcram huius pifcis iconem
•proponemus, atque differentiam cxplicabimus.DifFcrt h.Tc ab alia
anobis prxteriris annis tradita, magnitudine , quam non ita ma!-
gnam vidimu.s, caput habens elatum ; magisporredum circa ro-
ftratam cartilaginem anteriorem,qun: in hac parum fupereft circa
caput&rotunda: alashabctproportione maiorcsin acutum de-
finentes anguftiores, & longiores quarc
/11/^7«^/.^« appellauimu^S: :
lu-oportioae dupla cft ab alarum extremitatibus,corporis longitn-

Aaa % dinc
i
i--
/
;^
rf'
iv. Aqua^&Terreftr. ,
dinc ad caud^ radicem:Cauda etiam dimidio corporis longitudi*

ncm fuperat in tenuemabiens j radio munitur. parum infra caudx
originemjVt in fuperiore/ed propius;& pinnulam habet, quar alijs
dceft . Colore non differt nifi magts & minus ob magnitudinem
& vetuftatem,qua nigrior effiqitur. Huius caput admodum^ fimi-
le videtur vulgaribus auibus per aera ^regatim fibilo ftridenti
r
volitantibus , domorum foraminibus circa tcfta nidificantibus
Aftate quos viilgo ^w^/o»i , & %fndenom ippellamus'. nanvui
'y
grande atque elatum videtur^colore nigricante>aUs longis & acu-

tis, quam Bellonius exprimere fua icone voluit reftiusqs feciflet
:
fi contrario pofitu illam pidbr vtpriorem delineafletjalas quideî

.cxpanfas feciffet pagina non deficientcjnifi hoc data opera, vt mi-
raculofior,vt ita dicamusjicon videretiir ..
-r^ tS-
K f. :
Taft.
- r * '
* » i i ,
^VIS etiam harceft, a fuperiorc , atque altera prêritif

L annis propofita diuerfa, nuUas habens fquamas quod videri»-
KtfifiM, fnus aut audiuerimus.Hanc Pifcatores AltauelavvX^b Neapoli di-
kfui. '.
cut,atque,quod 7£lianus refert,etia aliquado voIare,quod rifimus^
retilleriint . Capitis effigie a fuperiorc nondiffert , nifi quodnii*
.
nus proportione videatur,nec ita elatum, atque minus in anterio^
rem partem protenfum,fed infra alas rcmifllus,atque multa carti-^
lagine poft caput fuperante.Colore non differtialarum vero effigic
ab omnibus varia, & a fuperiore latitudine obtufiore circa cxtre^^
"
ma:cauda vero adeo breui,vt minor fit dimidio corporis longitu^
dine , aculeum etiam habentc magis candse initio propinquum di-
midiata caud^ longitudine , & aliquando duos in maioribus,quas
vidimus,& cxiccatani vnam retinemus.Qui femipedali longitudi-
ne,radij funt, ieorumfupcrior,atqueminor,medium habctdecur-^
rcntem canalem , a fummo ad exrremum inferior vero maior, & :
latior,tribus canaliculis maioribus ftriatur . Omnes dentibus ad

caudam reflexis ferrati confpiciuntun Differt haec,non enim y t il-
l la,qu3e cauda eft afpera, ita magnitudine,atque pondcre crefcit .;

Totius corporis alati effigies non quadratum, vt illa, fed rhombtt
'
ifofcclem rcpriEfentat,eodem modo,ficuti fuperior ; fcd h^c obtu-

fioribus latioribusqiangulis.Huius caro non infuauis eft,facile ve-
: ditur,libeterq.expetitur.Internis vero reliquis omnino cacteris fi-
milis
fitelU
h ^
'
^r Qbleruatione^\
f O'-* r *••»
i^riAvofjAKi ccbsnafa fjti

Cap. III.
^T VSISS E Natura videtur , & in maritimis ctia quamplurcs

^JUrpecierum cfFormans varietates , in hifce maxime
infe(?torum
'gencribus,quorum plerarque difFerentia: rcperiuntur.Iccirco intcr
^Cffteras,hanc minime ab aliquo depida, vel obferuata,ni fallimuri
"proponemus^Stellaru generi annumerada & hjec debet, quauis ra-
iam <imtAvoiâ>.h^ Cometam appellare libuit marinam.Diffcrt ab delfn<atio
fjue
alijs,pr^ter efhgiem,qu6d non qqinque radijs,fed ofto fit prirdita,
,quorum quatuor breues admodum^triplo ferejalij maiores, atquc
ctia impares.Semipcdali eft diametro , radios ex vmbilico crafTo^
latos admodum ratione magnitudinis, obtufam habcntes acicni_i^
profert:iIIosq. afperos,echinatos denfis aculeis,craflis, atquc brc-
mbusproportioh.ecra0itudiniscorum. Partc fupina ijden) leues,
canaliculati obliqua flruftura compagis,atque vtrinque fr^quctifT
(imos denfioresq. minutiores atque exiles aculeos in laterilHas di-^
^fpofitos habet cx vcrtebris prodeutes: quibusillorum motiis quo-^
.qyo yerfu aptusredditur Aculeis ta ^ntemis,quim externis vti-A
.
^tur,vtrefupinari poiHt.CoIore fuauerubentc confpicitur,odore ac

l*feliquis a congcneribus nbn difFert Natat irt aquis,& in ficco re--
-
pit aculeis radios moucns ,. quos redo,pbliquo,ac flexuofp motu

contorquet.Iuter alias marinas non defpicicndas res , a nobis ob-»
feruatis exiccatam retinemus , adhuc anno duodecimo iam pra: •r*
.^tajn-j
Jiabuimus Reliquis corporispartrbus, & naturie vixa c^teris dj^l
.
*ftarc cenfcripoteft.Addere nunc libuit, quod in nollro Phytobafa^

no referre omifimus , Stellam illam.quam nos i^^MtSêtcrvetKTtmiJ-ii ap^^
.pellauimus,aPifcatoribusNeapoli obrubentem,& Croccum fatu^
'ratumjatquc etiamdilutum quem refert colorem,totoqi corpore>
cirrisq, dulci aqua inieftis inficit,Z^^ra«4 nuncupaj^> CrocunL» st^/u
/cilicet . In aqua dulci coniefta,etiam viucasîllam crbceo inficit £fa
^ f4-.
.Cplorejillumeffundendojquafidiluendo, atqiieonmia qusecunq.' ^''^^*

deinceps madidatangat:ficut ctiam alias rubro faturato, vel dilu-:
to , eo quo pra^ditae funt tingunt : variant quidem colore ? reliquis
ycTo fimilibus omnino.E mari retibus etiam integra, & viua exe-
f ta^non îdraodum vjuit>e6 quod viuens adeo fe contorquet,quanfi
"s.
^
Vi. Aquatil.&Terrertr
1 .
\-
£ s
t * b«
*
1
>^ eruanones;*' .^!\fU.
R cXplicarc yelis , ob tenucm fragilemq, compa-
radij franguntur
gein articulorum, atque moritur breiii Reperiuntur frequenter
.
varia colore diftinfta?,veluti maculolx; partes quidem cirrorum^

lutefcenteSjalixalbicanteSjalierubentes^îiaipullocolore.Autuni
fine,&Hyemis:initio quamplurimcequotidie retibus implicatas c .
mari trahebantur hoc anno i66u dum NeapoJi jnoraremur paa- -
cis diebus:In arenofis degit.Non pigebit hoc loco occafionem na- nifpocifi
jftijco quod fimul retibus intorti trahebantur qiiamplurcsKippo "i^^^} de*
campi j eorum obferuationem tunc tempotis a nobis adhibitam^-/^^-/'^"^'
maiorem cceteris commune facere. Hippocampi vcri effigiem nec
^
BelIonius,necGefnerus omniumpoflerior,ac reliqubrum collcdor
genuinanri propofuit,relida ca, quam doftifsimus Rondclctiusde-
pinxitcirratam^tanquam fi<Sitiam,ciimabi;s longe aliena , pra:-
fertim a Gefnero fiftitiajac monflrofa penitus Videatur , pirtoris y
arteextortajnon vtinillaBellonij piftorisinfcitia Hippocampi

.
igitur vera delineatio , nifi obefa nimis eiTetja Ron^cletio propo-

nitur,nos enim quamplurimos vidimus,Qmnesq.graciliorrs obfer-
uauimus. Colore alij flauicant,Iute/cnnt,vel funtrubentcs, nigri-
cantes,purpurafcentes alij parum^ faturato , vel obfoleto coIore_j *
alij varij,macuIofi,cinereis maculis,vel guttis refperfi, alij ex albo'
flauicantes, guttis candicantibus depifti . Proportionc vero alij

capite funt oblongo,ae etiam roftroralij obtufiore breuiorcific etia
collo acpedore variantes , nonminus ac cqui quadrupedes tcrre-
fires, quorum alij carteros proportione cxaftiorcs & ftatura fupe-
Tant.Ali; cirrafi,& admodum prominentibus iundurarum nodis,
alifvix extuberantibns illis , &
ijs quibus obfcuras maxime color
«ft.Cirros Habent alij,qui & rariores inueniuntur,fupra oculos bi^

«lOSjin mpdiofronte vnicum:fupra caput quatuor: in temporibus
fingulos vtrinq.r in collo binos:poft quaternos nodos alios binos;
ScinTummocolIi prope ventrcm totidcm: poft illos pinnam babct
in dorfo:& poft pimiam alios binosrP.eliqui deinceps nodi magni-
tudinc altcmatis intermcdijs breuibus , excellunt ad cauds extrc-
/rfium vfque . Pinnas habent ahas auricularum yice,& milIaruni_-> *^
loco,quas retro atque ante agunt vibrantes,trcmulasq, impellunt,

Tt hatarc poffint ; quo etiam temporc illam dorfi pinnam dilatant
cxpli<:ando,ac vibrare confpiciuntur. Os aperiunt farpc veluti an-
heUntes,acexr-aaquaextol!ente?, fanitumqucndamfiue crcpitS
excitantes.Interiora qux vidimus hi£c funt . Gmtur^hepar magmk
xefipeAuanimalisjfpkUjiritcftiiUietqae etiam oua> binisfalUculis
4 4 • •
.Vlll. Aquatil&Terreftn
fiuc lobuiisiubcntibusjturgidajminutajrubentiajarenora cffigle 8c
magnitudine . Colore hi exflauo albicantes inueniuntur, varij &
cincreijguttisquecandicantibusrcfperfi . Exiccatumhabcmuscx
cirrofis ctiamînter citeros colore diuerfos mcmoria? , ac diucrfi-
Ajiaei w/« tatis notcT caufa. Habuimus etiam eodem tempore paruam aliam
rtnt fpff'
Aftaci marini fpeciem,maioremilla, quam exiccaram habebamu^
^ V
duplojCuifimilcm effigic pro Leone marinb depingit Rondeletius,

•KoW^r/. J'
dtferetia , au cadcm fit dubitamus,quare iconem expreflimiis, & hiftoriani_#
profequemur. DifFert ab illa Rondeletij hiftoria;Is enim flauo co-
lorefuumLeonem efle defcribit viuens, quem forfan non vidit , &
ideo Leo appellarijnofter vero colore niger fuliginofus viuens erat
mortuus deinde,ac ignis calore exiccatus rubens euafit; quemad^
modum cruftacea reliqua fblent.Brachia longiora tribuit,quorum
« fciflura maior,qudm in vllo Cruftatorum genere , pro corporis ra-
tione.Nofter brachijs longioribus proportione corporis, nec it2L>
tenuibus,vt ab illo depinguntur,fed duplo latioribus,afpcrioribuS,
&fquamis compadus cêlatis , illarumq; circumfercntia hirfutisv
quod in aliogenere non obferuauimusr&infiiperchelas habet mi-
nus fciflas illarum ratione: nam Aftaci maritimi &
fluuiatilcs di^'
midiaproportione fciflas habet:huic vero minus fui dimidio fciffit
confpicitur chela, vtquatuorportionum vel trium, tresautduas
afquet forcipis fcifliirjîllaquc interna parte hirfuta,ac dentata in
. imo,& in fuperna quoq. parte:rion enim in acutum definunt forci-
pcsjfed trinis dentibus crafllufculis definiuntur. Dorfiim dcpinxic,
atque defcripfit aculcis armatum per totum, quibus cum Locufta
conuenire ait.Noftro quidem non in dorfi medio , vtin illius icor
ne,fcd latera tantum , qux fupernam fuperficiem dorfi terminant,
incifa funt,atque dentibus ferrata.Corpus & cauda obliquis lineis
cxlatur,illisq..tantum villofis , ac pedibus, prxter nouifsimds exl-
guos.Quibus nunc hiftoria &
piftura differat vtriusq. collationo
patebit.Exceptis quatuor bifulcis pedibus figura maxime Aftacum
fluaiatilem , ac marinum maximum refcrt ; quem pro Ariftotelis
Aflacus Aftaco&PlinijElephanto idem Rondeletiuis depirixit , Bello- &
Arf/i. £/<f-=nius etiam,vt ex eius hiftoria patetjquamuis illius icon tranfpofi-
phantui t^ Typographi,vt cenfemus,incuria; fub Cammari nomine:
fiaerit
Pimu.
& Locuftx icon fuerit Aftaco fuppofita, qucc Aftaci hiftoriam prx-
cedere debebat,vt Locufta: effigiem reprêfentaret fuo loco, de quil-
JLi&. 33. busBellonius arguitur. Fateri cogimur male interpretatum fuifTc
p. t u verba illa Vlmiupcdibus bifukis,^ quatcrnos intelligere : fed ftoa
'
V tam
«H.V
^
- Obferuationcs^. ix.
tem acriter crat impugnandus,c6 quod idem Animal cflc Aftacum
Ariftotehs,qood Elephatuni Plinii,& quod Leo ab
iEliano,dixcrit. £m
Vanaquidem nomma a diuerfis Audoribus impofita fuifle fatis /«"««.'
corum
Uh. e9d.
cruftata^.^^^^
Cflumerat
Ls^. f.
Quare no ide ^liani Lconc, & Pli- c^ i
nn efle fequitur^nifi & Elephantus idem flt:quemaa-
Plinii Aftacus
modumidcmeireAftacumAriftotelis & Plinii Elephantu Ron- ,
delctius aflerit:quis crgo erit Aftacus Plinii ? Non
crit igitur hic
^liani Lco,ncc a Rpndcletio depitaus , quamuispi>ruus
, minor &
tocufta:nunquam c?rulco cplore vidimus,ncc nigris maculis , fed
totu nigrum. Ncc incer nobiliora cruftacca vt E]ephantus,fed
in-
ter ignobiliora,& ignotareiicitur a noftris Pifcatoribus,nec
inter
cdules venditant . Nec Plimi Leonem ab .^liani Leone
difFerre cc-
fcmus,cum A diuerfis Audoribus nomina hiftprias exceperit: fi- &
CUti nec Aftacus &
Elephantus Plinii erit: atque hxc obiter i no-
Ois nuc (int relata,meliprem de his , aliisq. aliquando
fententian^
proIaturis.Huius pedes omnes dKaôyvx^t Cunt.in acutum Lpcuft«
IBpdodefinenteSj&reliquorum Aftaci. Inlapidem verfarahabe-
ûs huius Aft*upi fuperiorem partem in Campoclarenn arcecxci-
l^m,cu ahis faxeis maritiîs rarioribus . Decurtato brachio icoa'
Aftacum exprimit ob anguftiam. ' • -
n J -
r «
^ *
NTER concharum genera omnia, quac nobis viderc contigit

ryefîptU
hucufque, &alijreccntiores defcripferunt, nullamcpn{pexi-
«^4«4<
inus maiorem hac a nobis nunc depida:quarc maximic cognomen '
,^
nicruit,acobteft£ecrafliticm, grauitatem, atqueduriticm,w4r- •
'c>i'
w^r^îwdenominauimus, ficuti & Muricem Rondcletius. Illullri
nota ab alijs fcccrnitur, quia feptenis tantum a ceruice ad os du-
(tis diftinguitur magnis ftrijs , totidemq. ftrigibus ,
inter fe ma-
gnitudine paribus ; alternatim ad inuiccm oppofitis cum occlu- ,
ditur tcfta . Concha biualuis cft, figura oblonga,per obliquu cer-

tiicis ab vnolatcreloflgiore . magna ceruiciadcft cla-
Clauicula
ta,atquc altcra exigua admodum circa extremum conchse, parto
Dreuiorc,canaliculis illis fubiaccntibus,quibus altcrius conch^jvcl
tcft^pars clauiculae rcfpondcntcS connc<auntur . Contraria vcr6
'Al
/ Bb b maioris
>
%
/ % :
^^
AduatiL & T^rreftr
^^^* ^-
rcafatfQitL>
ccniiccw
L b
que auris modo qux

, Pedini cft , non exerta , fcd infra conchx
y nr^_. J? «^J, *«:*.,-. T if-,-.^ !--»/-iir îtV>i-n A tiiTnil rtmtrtafccon->
produci
,-f-
cha: internus , ac magis palleiis definiri yidetur ; coTorc dcinceps
^ per ambitum circa ora candicante marmorisp6!iti modo fplendi-*

additamentis craffis tota exa-^v
do. Externa conch^ parte ftriarum
po*
Striges vcro tantiim
lifieisexafperantur denfioribus, finuo->
te*ft .
fiSy oblique dccurrentibus ab altero ad alterum conchff extfemu r-
magnitudine & finibus imparibus , iuxta ftriarum,ftrigiuinq. tna-

ghltudinem, atque craffitiem : at'circa ora quidem finu & cirGuI<>
pollicari amplitudine vndofac con/piciuntur 5 iuxta ceruicem vcro?

m'inimo admodum . Ab ea parte,duas vncias craflitie fiiperat con^
c!iu ; circa ora in tenuitacem abit » Qua carne ahimal prxditun*
lit, ignorare fatemur j non enim nifi inanem teftam
vidimus>atquC
RomsE habuimus,vbi venalTs eft ad fontium vfum atque orhaturtii^
aquitus &aliseexoticse m5.riti/tix tefta: ad eundeifi vfiim haberl
folet . Quaproptei* Oceani mans efie nondubitamus , aut lainni-
t<ijacêxpelagijs» An autemhxcfit OftreaTridacna , dc qua PJ/niU5
meminlt, quia'maxima fic, pedalis longitudihe, ac etiam ttiaiofW
obferuauimus , afferere veremur : ibi quidera de vttîs fpecie O
ftreis loquiPlinius videtur,necali6,pr£terquam magnicudinc
interfe diftare. Nifi 0^r^^>generis nomine hocloco acciperc
dmoduin_>
£,^ Ariftotelcs appcUat hoc ,om'neq. tefticeorur^ genusv Eius verba-
mai tymon '

a Galeno facis declaratur liblj .de aiim.facult. U^s-^m Ath«»
r/^.j.^c_> nxus Lcpadem agriam uppellat , ac ctiam Margaritiferam con-
miimfacuL cham Berberi didam , 7ti S^>*uiy aV/s^K olpf êtpAt^riat tS iClivl • QH*^'
cum ex genere , vel potius Oftreorum fpecies videatur , & Indici-
magis indigena , ficut Qftrea Tridacna , vulgares Oftreas longc

nlagnitudinc fuperans ; facile illam , vel illi fimilem Tridacnant^:
cfrePlinijfufpicaremur. H^cautemnon folum trcsed^nti mpr^
magnitudinem ; ftd
pofle cenfemus, ob animalis €tiS:
fus prabere
Continet quidem zqux plufquam libram , vt etiam quin-
Slures :
ecim vncias capere obferuauerimus ; Differt haec ab ea , quam->'
Tridacnaai fc.cit,cffigie oblongaco
u i
trario
^
.
h î
erQappJês ^
^
^ k t
^rip tr^dot atque alijs vt ex fupradiftis coUationc quifijue pcr*

;
cif^rc poteftj ac ctiam ex ttriufque pidura

• ...'*' ^ ' »
,.^
& Maior
.
X<rP4> agria^Jfue PateBdjyiueJlriSf exoticOb

3
;
**-J -^ VSî .P-^-. . / - V ..i
V-
^^
jT^ Vatuor Patellarum fpecrcs 'a hol)is nafl^cnus obêruafa^. rnc^
Jv^ •niinimus, quarum primaa eft illa , qusc vblgaris PareUa <ft , tepMfvmi
frcquentiirima Neapolitano tradulocis faxofis nitidioribus,in^f*^''*
fiiari, atque venalis foro Pi/patorun\,, lUius effigiesoualis eft, to-
ftj depi:effape?ambitumfinuofa&adguIofa,parum latiorcin fn-

perna parte iuxta ceruicem animalis , colore cinereo foris , intus
.libente, parum ftriata, ab omnibus npta expetita , ac defcriptii &
iUjperi quam cxoticam , fiue Hifpanicam dicunt Neapoli maior ^^f^
'"^ '^*'*'
^,
^
fft quatruplo , vt binas aquce vncias capiat, crafla tefta ac dura»^, cs»
amnt.'n*!;in.i mnpis nrofunde * ftriis cTatis ac craflis admodiliti . &
Oftracitem Diphili effe fufpicamur, de qua AthcnÊus^ tS'»' J^sAe?
inquit Dipbilus quadam funt parua , quadam vero Qftreis fin

ies • Nosparu^,vul
nsc imaeniantur excacfem fpccie ; iion funt maiore§ , Oftreiscon-
fcrendje; vt fecunda a nofeis 4i<3:a exoticaPatella; quxgrauis craf^
fa , dura, rugofa , proptcr maximas ftrias-, illasq; afperas \ vt vi»-
pifturam
_ ^««.
iftit figura ambitu,dimidiamq. explet profonditatejgibbofior qui>

depi omniumeft,in f^mmoperforata , ouali edam parup forami-?,
UC-, quo excrcmenta egererc potcft \ colore cinerco exterûs )%-
neisqvexfguis admodum dcpi<fta , ac per obliquum aliquando 20-
nis ijitcrccpta : iaterius candicante leui s iuxta foramenlinea cirrr
cumfcribitMr,ac etiam iuxta oralocus, quem animal occupatvi-

Uens ; qui idem eft cum vulgaribu^S, fcd minus: odore virofips, at-
que amarum \ quapropter a Pifcatoribus neglefta eft ficut^S^ in-> :
herbis euenit fylueftribus , qua: minus cibo apt^ funt , & ingratio-
wsvrbanis • HacdecauGimagisiiatic fylucftrcm cenfemus efl'^^,; _
Patclla^ a Gr^cis ,Afr7*f ^/fk.diaam, quam ita ab Anftotele de- ^r'
fcribi repcrimus ^n^ ^ dLT^vAU^rfd.AWj^Xm i^pZml^d^mîi JvtfXctTo tS
.
ir^cUitiwifi-ai^QfiîpX^-^fuf^-roUiAm. PateOa/ylueJiri , quanL^

r
'
- quidam
^
Bbb a ._ '
m. #
/
Aqiiadl. 8^ Terreftr.
A^flfties b^S»iBQ»«S:«&
«© ?^ ^StS^^^^^SS^^s^^S^ 4J* fSI^.
M —
h *-
«MKC
* j>
'i
f.i
-;»^
*>
»
" 'Obferuatioft^d? A m:
marinam aunm apfiUani farte ima Ufl^ excrnmntum
,
^fêriturf perfor%ium quidem'e/i Onracum. tiuarc autem marina

t-ûris appcllata fiieritabaliquibuSj-fiifi quia auriutnquadrupc*
dummor^ fitinmeclio'caua,atque pcrforata'V'ignorarefatemur.
iitcoralibiis fifopulis eufulfimiis ^^capoli Inf c? ;^tifcmn>quo fcopu^
lit)pcriebantur,.& illa deleftatur, in quibusS/tirfa fepe allidebat t
'non em'in'7ejrnpei^TcbpuH mare bperfeb^
^ylueftrem , pftreum illud, quod a Rondeletio , alijsq. poft eum_» âteUA rA
*^ro Lcpade agria depingitur, & a Neapolitanis PateUa regale dc-^gî,^
nominaturîqhia vnionum yel argenti modo intus fit candida' & V \^^
"
rfpleridens, Stquf clbo grata l fêruia t"^fla mplris foraminibus, vd- '*"
•teis afjpera, sci^tic ac Patella Tulgaris /axis adhicrens, eadem fimi-

litudine animalil!am*bccuparitc , nonpaucis rationfbus dubita-
mus . Primum^quidem , quia quamuis idcm cffigieanimal conti-
neatur , non miium -, ctiAi & turbinatis , genus amplifllmum , ac
varictate copioirim.um,vt vix obferuari queat, idem.,effigie conti-
neatur, mfagmriidine';&'?oI6re diuerfurriVXrtarrienlonge fpcciebus
"atque noriiihibns difcrepant Prctcrea Ofireum hoclonge aLe-
;
padis effigie-variat Jlli quiderii in furr.mo dorfb acuminantiir, \c^

-'luti e ccntro ad bra liheis & flrijs didudis . Hoc ab ima voIutJL-»
*pjuribus cbritprquetni^ Vblutfiinibus Cochlcarum ritu , nec partc
-•iila media ,quii%Um Gtxcis dicituT( non auCem vf perpcram a
Rondeletio fcribitur i»W, & a Violis interprcetationem extorque-; '
re conaîir ,;)quTbr^s dediiCdn^tirin volumina , vt Diofcorides ts^.tMf.

"declarat,& commune efl: omnibus turbinatis,caret; imb confpicuc ^^ *«<»f«'
/ir»
ôbferuaturin caua teflse partc ; quamais printafacie fimpkx con-
"cha videaturinccin mcdio dotfo extubcrat, fed in volutarum ini^
qnod
lerentia,necrparuifacienda,Purpufjc,£uccinorumStromborum,ac
>eIiquorum generum cx futbifiatis in tefta: differ^ntfat /pecies fio-
tatur ; alioquiri cx aniitiafl iriterno vix nifi (iolore & magnitudind
differrc inter fe videritur,qnare haric potius turbinatis, quam fim;^
plici conch^,& vniualui ccnfeniuS annutneraridam Accedit
efle .
quod nort vnico , fed pluribus foraminibus p€ruil eft tefk , quod
abAriftotelctacetur,nccillairiftiperfla teftxacie ,qaa reliqua-
rum PateHarum papauer contirietur & cxcremeritum , fed in antc*
^riorc partc citcz bra pef fdrata Corifpicituf, quo Idci pdtius bran-
chiarum more adaquarii !nfcfendam3& reiiciedam aptiora ,^quam
»d egerctid^ eitcrcmâacum iUa iuxu voluta in magis caiia tefte
^ / partc
r
xi V; Aquatil & Teri-eftr.

partc contincantur » atque illa Cpchlcarum aliarum ritu cgererc^
melius cft cenrendum . Quaproptcr non îcriêr iêpr-ehendendus
yidetur Petrus Bdloni^s,qui.ljancteftamjAporrhat<icm cenfuerif,
["eoquod ex turS;(natiVcenfeatur , qiiod non expreiHt, red-qui^
J V
.PateUarumpiodo aîs h^rerp q^ftum fit/vjC^de-A^^^
Neritis tradir Arl% & toto tprbina/oj^.genex?'
alias Deo dantqpcemus • N9S autem pQtius,quia humanis auri-»
'
.
bus accedat effigic,& pulchra fit co^jchaj argenteo vruonum nitorc
& vario corrufcanSjac ftiaui carne , Veneris auremîci poflfe cpa*
/ fenûs , Gritcis ^^rdpm y fiue tjd^ppoS^mi vt ab -ôlibus vocari ^rit>4C
£<^ •^*
,A tharneus,i noftris Pifc^ftoribus ol:^ illius pîcftantjam BaUUAf^^
â/eyqnid. Regis menfa fit digna , non minils dignunl noojeu
, qiw^
jy^ncnsaurisj.tolibusjiamnoftrisobfoletum.ii r
^duximus.rfJeapolitano mari
captum viuum animal Jiajju^mus po-
ftremoNeapolimrQuerfi,paueisi4;<iiebusimmorati , toncha eft
femipedahs longitudine , fe,x yojiiminibus defiiifta <?re
; mediocrj,
puahjbreui tubulo excedente, margine
vniofp ambitu Inqif^ ; fpx
«n^hbtis diftmaa flauentibus: extuberaptiSiis intermediis parti-
bus,veluti dentatis,coIorepurpuro nigrcfcentibus,
lineis candidis
per longum decurrentibus,magisqi extubcrajitibus quarc afper^
,
es redditur.Ex aduerfo circa tubulum fex aliis extuberantibus
pa-
rum albis hnels, mediopurpurascente colore , CKteris etiatn qui-
bufdam per ons reliquum indiftinffis Vndiquc concha cartilagi-
.
nea cute cx vindi obfcure flauente veftitur, & per loneum

frcquen-
tibus interftitiis hmbis emergentibus peaiiiatim
, incifis , longis
dentibus,fiue capillamentis mollibus decurrentibus
Vcirca os vero
denfionbus atque ex aduerfoetiamlatere quapropterBuccinuiri
:
Villofum appellare libuit. Animal intus erat

ouali operculo abfcon
ditum,cornea fubftantia,ex nigr6ruflefcete,tenui:Sed
in vas aqu;i
marina repofitum noftu vagans obferuauunus pluries atque illi
,
hsrere Cochlc^ modo.Setire,oIfacere,acforan videfe dici poffet,
accedentibus nobislumine, vtmelius animal contemplaremur,
jmpetuquodam acrepente comprimcbatur vafi ligneo hxrens,fof
gitum quatiendo propter citam adhxfione. Colore erat lutefcentc
pallido
pallido quartipluribus maculis fiuc guttis purpurouiolaccis , den-
fiSjLentis magnitudine,ac maionbus aliquibus oblongis , minimis
quibufdam intermediis,atque<:dh?erentibiiSjHneis acmaculis qu;--'
bufdam croceis intcrmediis . Cornicula corpus Limacx modci &
t fcd cpfjiicula in acutum defineritia globulis fummisca-
,
*
rentia,quibusiter tentabat,nonminus ac corporis imo limbp c;ir
nolb,quem protendebat ex latcre dimoto operculo , & adhcErcbat?
vafi.acceden^:tunc enim ampliorem aclatum reddcbat, vt in Co-^
chleis & Lepadibus obferuatur . Tadum i nobis impetu adhxrc-
bac/vd operiebatuf rion adhsercns. Carneintus candida necduraj
erat.Nouembfis menfis fine habuimus anno pra^terito i <$oy'. De-
frada prtilaginea cuê ftriis obJiquc cxalpera tefta , & ornafa^
confîcitunteftamapuctnoînancmferuamus, &aliasquintfplu-
.^
|:ima$^nemine.hueufqi;obfcruat3s&dcpidas . ^fc
Xiôwrftif , Tefiudinafus PorcelliQ , velTefiuHnatuf

fiue xe?^n')(;tm >
"*
- EchinustexQticumanini^l * Cap, VII. :':^ \
V'
* *^ -
^,
o •Jtf^fiue o*^w^^rstiîu jtkCrtjoJir & ^v^viiirvpfM abAriftotcIcjTheo-^

^phrafto/DioIcoride,CÎeno,Scribgîo kjgo aliist|; defcribi^"^
tur,ir^fc(5i:umaHimaI cft pahium fufcuiTi;iutfuDcinentium,rnult<^
rum pedum,i^«te dura ; quod ad coiitaduai condiiplicatur contrJE--
hcns fe in orbcrtt,vt pilula apparcatfLatinis dicitur Cutio,Multi^
peda^&c Porce//iotqncn\zdwodnm CÎius Aurelianus illud appellat,
& Marcellus Empyricus . Plinius confundens Multipedam C^nti^
pedam,&Millepcda;Onifcum & Scolopedra defcripfit : ojor&/?^
V
mi/ce^s:hicpilofus,nonlecontrahens, &arcuatimrepens:ilicve-
r6 leuis,d cutis duritie fiue calfb T:/on appcllatus , & vt piliilaîii
orbeni fe contrahens: quod prbjprium cft animalis illius, vulgo^
ctiamnum Porcellii nomcnrctincms; Porce/lettiy ^ Pcrce/iucci y^firifth
Neapolitanis.Huius natur^,vt /e, timidus contrahat etiam in or—
bcm,cx notis nobis animalibus,terreftris Echinus, Latinis Erina*
ceus.wxlgo Riccso terrefire appellatus^cfle videtur. At cum hoc an-^
no iô^jinter qnxdamalia teftacea, huiuscxotici animalis inanc'
Tcftam omnibus inuifam ac ignotam,Roma: venalcm habuerimusi
in«ivp/«/ircAjrrrcuiufdamdomoinucntam ;atquecx cius contcm-"^
plationcglutinatis fragmentis quibuIHam, ciufdcm natura? fuiffo
animaduertimus:cute vero fiuc potiustefta ofl£a,Teftudinis cont-'
pagcm rcfqrrc • Ex vtriufquc animalisiconffatum noracn aptaui- •
,
;
,^-'
XVI
.
J>
V'
Obf;eruatibnes. xvn:
ms, proprium ignorantcs , vtriusq;
naturam cxprimcns atquo v*«,w :
X^^f>^^ Porcelh; & Teftudinis nomine, & ^^J^^,., ah Erinacc^ ^yZ:

i
medio fumpto vocabulo appellari placuit.Huic igitur
cxotico ani^
mali , a neimne quod rcpenmus defcripto , ita
Naturx induftria_; •
compafta eft eius ofTea tefta,vt qudm facillime , eodem

quo Erina-
ceus,& Porcelliofolentinftinftu , apta fit,atquepoffitconglobari:
cuhs tutum confiftat. Nam przter orbicularem formam accipien->

di naturam,& fe occuItandi,dura ac plane offea tefta ita
munitum
videtur,vt ahorum auimalium denribus,& lapidibus
impellensre-
fiftcre abfque iniuria poflit . Animalis igitur
extrema effigies hxc
eft.Duphci hemifpha;rah tefta contegitur, quarum altera
lunatum
habetefhgie oblongiore inanem anteriorem Iocum,veluti
oftium,
quo caput animahs cxeri,& contrahi ad libitum poflit. Altera
ve-
ro,qua pofteriora conrinentur; & caudam fi haberet ad vfum
con-
traheret;exoppofico fimili foraminc , fed dimidio longitudine mi-f
nore eft excifa;ea parte ardioribus teftis Vtrxque vero
.
loricatis
tabellis quatuor conne(ftuntur,atque capiti proximse
csteris fuper
quadam tenui ad contradionem & exten-»
irnjpofits, cartilagine
,
ttonem,eorumq; motu apta coIIigantur,vt Animalicontrado, at
queDCcluso exerantur, extcnfo vero , & gradientecomprcfijc con-
trahantur,& parte dimidia vel amplius occultcntur. Omnes hx
ad
ambarum teftarum cardines,veluri ad axem deducuntur , atquo
bricatim incumbunt. Contrado animali,teft;£ globum efformant,

magnum, ^^^t^^r^x, ^^},.^,^:^ ^^ — « a — r..i- r ^ r.
em_»
. .-
^mulantem .Superna tefta lunatam foraminis fuperiorcm partem

CQlluni ahimalis adhxreret corio,obtufiorem habet
Su* atq; craf-
orem.Inferna vero acutiorem,tamquam definitam ignobilemq;
,
partem tenuem , cui nihil h,Tret:interius quidem & parum infra^
Cxtrcmum teftae ,.oflea cminetcircularis extuberantia intcrnafe-
piens,qua pofteriora definiri putamu$,vel caudam fi habeat,hxrc-
rtiatque teft^ limbus remanet , vt in Onifci pofterioribus obfer--
vatur>cute parum incIufis.TeftÊ omnes exagonis pentagonis,qua^
<lraris,ahjfq; quibufdam paucis figuris,ofleis fquamis feminnciani
iatis compaft^c confpiciunturjillxq; tiiberculis exafper^, tenumm
dcntiii a?muIatioric ac duritie. Pars caput conregens,circa
ddrfum
Cnuofa !inca,& in medio contrafta definitur hinc inde parum ad
;
lateraproduaa , iterumq; adclauicuk fitum contrada , vt motui

V Ccc tabel-
; '
xviii. Aquatil-&Terrcftr,
tabellarumjearumqi contradiqnijvel produdioni aptiorrecWcre-
tur.Tabcllas vero fimbriarum ritu , per longum fquamis diipofiti?
coniunguntur,eIatum limbum obliqiie percurrencem habentes,li-i
ncadefi^nitum s corioq. tenui contefto , qui dum animal exeritur
cpntrahitur, fimulque tantundem fimbriarum occultat illas retra-
hcndo . Alterius pars inferibr fiue pofterior, quê maior efl:,^
teftê
reda terminatur Iinca,fiue limbo in clauiculam definente,corioq;
obdufta etiam^nec vt in fuperna capiti proximajdetefta, in fim- &
brias dcfinente.Superior quidem pars tabellas intra fe recipiens,
fuperpofita confpiciturjficuti tabellcE inferiori parti , quamuis ip-?
(ius fuperioris teft^clauicularum pars hscrens , digitali menfiira
ab inferiore tefta paulatim deficiente,occultetur . Tcftse color ex
albo pallefcit Ebpris modo,lucem illi obie<5la tranfmittens ofliuni
ritu-Yt conieftari licet,paruo capite , breuibus pedibus , nec ven-
triofo admodum corporc membranacea cute obducium animal in-
terius efle fufpicamurmec admodum extendi, ac potius gibbofuin
ingredi:vtex teftae connexione clauicularum coUigi poteft Huius .
defcriptionem addere huic volumini placuit, vt ftudiofi , S: exoti*'

carum rerum magis inftrufti , literis , vcl ftudio,locorum propm-^
quitate,alidue comoditate notitiam affequuti , exadiorem nobi$j
liift:oriam,& natjjjram refcribant; pro communi ihidiofdrutn vtilx->
p-^ ^
tate,noftroqi faueant huiufmodi defiderio.
'
s ; -
F*
Buccinum exoticum variegaium lauius , r^pnJîs. Cap. VIII^

I
ETeundem habuimus
hanc elegantem Buccini fpeciem exoticam apud
Indicse conch.-e nomine , quama
quam tenuitate,
Cegnomi* ^^ leuitatc qua natat aqms impofita; vYi^nah coi^nominauimus ; A
uiscmufa . coloris rubri, ac rufinigropurpurafcentis varie in fpiras per longu
i>*fcrifto, dudislatis rf\zcu\\S:,vartegatam-jlt{{z quidem dodrantis fcrelon-
gitudinem .lequatdimidia proportione cxtubcrans in medio, alba,
- Jfuis,,acobtenuitatemilIiusleuisadmodum, quie pauca innatcc
aqua j ore amplo, vt facile media pars^columella fcilicet,qu3cxwy/<
GriEcis dicitur,aufcraturificuti & illis ablatis emimus ac vidimnSf
quam ideo abftuliflecefeanis, vt vaforum vice ad potus vfum aptoj
redd,eretur,Teftie pulchritudine aIIe*5los.Parteintema abextremo"
columellse adimum oris rubentecolore diftingnitur, ex qua dcin-
. de primus volutarum ordo maionqui albus eft,maculis per Iqngii
duâis ex rufo nigro purpurafcente coIore,ac finuofis vel in fpiram
v! J -i
l'~
.
(
^
f
>
.•i Ôbferuatibnes . '

^ xix:
flUîs depi(?his confpicituranter rcHquos volutaru orbcs; qui feni
jd rummum funt^tenuis limbus oblique rugofus defertur,fuaue ru-
bentes,atquecirca nouiflimum magis faturo colore rubentesjma-
cuHs vero mirius nigrefcentibus,atque ad extremum vfque magis
rubentibus,minusque confpicuis,ob tenuitatem , &coloris nigrc-
lccncis diminutionem.Tota tefta lineis fiuc rugis
quamtenuiffimi^
longum eft fignata ,
|>eJ: vcnim illam minime exafpcrantibus , nee
oculis aut manibus moleftis
Concba carinata rarhr, Cap. IX.
ARIOREM hanc cxteris non fine magna in his ludentis Na-p*

turae admiratione contemplari contigit quippequ^ non pau-
:
cis d cxteris conchis effigie dif&rre videatur.Candida concha, efl: /
obldnga,iugIandem nucem corticofam £Equantem,erato dorfo, in>

acutum deiinente , nauicularum carinis fimili, circa verticem te-
fiuidre , magisq; prodiifto , clauum nauiculcc imitante puppi hx-
rente,adillam recuruo.Huius ceruix nonin fimplcx cxtuberatca*
put , quemadmodum in carteris obferuatur , fedin duas diuiditur
apophyfefjillasq; cofitrarid modo fecolligentesjn clauiculas fiuc
capreolos cdntorquentur ; finum fiue vmbilicum intermediunuj
rdinquentes:Turbinatorum volutasimitantcs.Dorfi lineain alte-
ram partem magis inclinat,vt informis videatur. Strijs pcr longii
dudis eft ornata externa parte,circa marginem imbricata duabus
additionibus;Iatiore vero parte laruibus tuberculis dorfb proximas
quatuor ftriae afperiores redduntur:ftriga: quidcm intermedix pun
îs ddmodum exiguis excauantur . Intcrna partc canaliculata le-
niter, margine Peftinum ritu parum vndofo . Alteram tantumL-f
ConchjE partem habuimus, illamque ima efle ccnfemiis,atque ma-
lofcm;reIiquam ihcumbentem breuiorem, actota fuiparte mino-
rcmputamus:quam aliquando inuenire maxime ciiperemus . Prje-*
ter binos cardines cochleatos , alium habet circaanguftiorem tc-
ftxpartemf;>Au^H/^J', quare tribus conedi cardinibus obfcruatur.
Hanc ex his quas Plinius refert,nifi ad eius genus rcfcratur , quod
êrtice muricatim wtorto retulit;aut in dorjiem e/atis;cum ita.ela- L/f j.r.55
to hxc fit dorfo,vt carinata videatur , vertexque Turbinatorum_> •
modo contorqueatur ad cardines , minimeillius verba fecifle exi-
ftimamus. Animaduerfione quidem dignum hoc loco Plinij textus
nobis vifus fuit^ ibi, toto latcrc conncxisâd flaufum apertis,\txhz
Ccc X illa*
^ -
*>
XX.:
iWxâdplaufufnaperiisy ignorare fatemur, atqiie^d? cldufum dpiifi^
vel ad claufum apertis legeremus nam & qua; toto latere corine-
:
&intur,vt Solenes3& Pelorides quodamodo,crrca extrema aperta'

funt>nifi'4^fiS^«y«;»a/7f/Vlegatuf,&opponaturj aiBuccinam r^p
farw/V^cfu^nort^funt clufilesvfed apert^ vt Nautili rpeciesr& firfii-
les:quemadmadum fupra dixit , toio iatereconnexiSyi& differeni^S
pr«Ecedentium , hreuinodo ligaiis^ vt funt My tulii Pinnjc & fimilp.sj
vel dicatur ad claufu^n apertisy & declarentur per verba ad Buccir>
num recuruisiqnihns operculum eft negatum.Nec de vario generc
teftaccorum hoc Joco Plinium loqui^vt Rondeletius afferit, cenfe-
y
muSjfed de Concharum tantummodogenerc &differentia5 non_j

«nim Turbinatdrumnot<Ealiqu£Edecrarantur ,quibus illorurti
g^
nus^compriEhefiim agnofcamusjnec yerba illa, ad buccinum recur-*
îs^vt ille aitjcochleas & Buccina comprehendunt^verum conghar
4"um differentiam & varietatem ad Buccini modum recurua certtir
:'
jce intelligimus alias improprie loquiitusxidcretur ,.&plurima5
Turbinatorum notas 6mifi(re,qnas:reccnfifle opus fuiflet;nec Buc-
cinum,per einfdem notas declarare do<Si hominis videri poteftr •
^'
VrticamariMfoiuiarar^^ Caf^ X. ' ^
4 ^ ^
^ -. . II «'fc
' .1 f ilij' ;
. . /
^ T 7ERIS coeli tempeftatibus a in quibus pr^^ter pluuiam îngens

-'V Auftrorumimpetus maris aquas euertens attoIIit,inqj littor
ra alta perfundit,hanc arenofis in oris copiofam atqueinnumerani
inuenimus eieftam Aprili menfe ni fallimur anno poft editionem
:
noftri ûTs.ScwrtV»; Serenp temporc noftris littoribus nuriquam conr>

Ipicuam.Ob illius naualem effigiem deiciSa vela, Veleila , vblgo 4
vehnn. Infeftum animal
noftris pifcatoribus dicitur;quafi parutim
eft folutumâmxno cxruleoarênteoq; colore mixtisfpeciofum-ji
, eleganti naturse ftru(Sura formatum. Ouali eflSgie corpus eft, pla-^

num tribus vncijs Iongitudine,vnius Iatitudine,pluribus denfis bi^*
nisq; lineis circnmdu6Hs rugofum;argenteo fuperne fplendore,at-
que diaphanumînferne vero cartilaginem habet tenuifljmam, ve-
luti quiE poft corticera Ouo fubeft:cuius extrema ora cazrulei am-
r
biunt cirri digitali longitudine denfi tenues carnofi, fucco prulco
•^
^ l\ 1
turgidi,qui difrupti cartam & lintea inficiunt,qmbus graditur,na-?
tatxemorumq; 'vice expanfis vtitur,i& apprehendit illos retrahes;
atque tunc cceruleum corpus apparet cirris corporis ceritrum pe*
'-
«entibus. Indorfo vero per longum parum oblique ere<Sam habcc
y
'K
*
Obferuationer.^ \ xxi<
cartiiaginem tenuem diaphan^3!ffrigentemAntcnn« vlcejargentea
aut Talcheo LTuore atque colore , in medio magis clatam, in acu-
tum prominentem , atquevtrinqu^finuose definentem , vnciarf
.ctiam ahitudiiie quam altera linea exlatere oblique etiam pror
:
duda per corporis fiiperficiem,vejuti coniunftam fignat,corpusqu

X, figura inêqualidercribit. Hasnon minusquamcongeneres a
Rondeletio depidas tfiii ciboaptas efle referunt , atque illas inJ
fartagine oleo frigunt,farinx poUine prius obdudas. Oriri dicunt
cx Cochlea lanthina quam proxftne defcribemus, nos autem ipfbs
pifcatores decipi putamus , quia ejcdemcochlese fimul cum his ab
«ftumarisinlittus eijcifolent.v '
i* . . ;
Vermis marinus wfo^rM^^hiKTAm . Cap. X /.

/ r ^
' -^
^*-
V
NTER
ji
teftacea & infeiSi 'annumcrari potcft animal hoc in^

1 tubulis digehs obiongis', quam^brem pro Penicillo aliqui de-'
pinxcrunt^cum inhumeros exerat cli-ros tenuiflimos , quibus infe--
fi^m admodtjrii eft:|êc"admodum reft^jfiJ4epieflet>d^
licuti cffigiem minuis accMrate delinearunt.A tubulo, quem iu mc-
4ip cirtoruni. habet acetabulo ia fummo -prxditum Probofcidis
ôdojVermen wpoCo^)u^\iKr^m appellauiitnu^vtejc^nomine d^linea-
ri fere videatur.Eo qnfdeni tubulo in acetabulum definente ,-quem'
pro collo &orc inferuit,aquam cibumue haurirecenfemus,vnciam
longo,tenui albc^fiftulofo. ; acetabulum vero rubi*u eft atquc ftria-
tum t Circaillndinnumeriat imo exeunt cir/i termcs admodum,
atque piIofi,qui facile marcefcunt mortuo artimali,at<jue nifi'
^quieinnatent non explicantur • Poft illos ifi corpqris imtio ve- ^
luti^Pifcium pinnas dorf^h^rrent ,corpus qrcund;?htcs , atquo

^trinque in fex aculcos djcfinetcs: ex illis dcindc reliqtium in duas
vncias longitudine protenditur,in acutum (iefinehs,*circa initium
pennx fcriptoria: fcre craflitudinc.Cirri rubri funt,& luteis macu»
lisdiftinfti , vtpulcherrimumquid,naturx oftentum , atque in di-
ttcrfb viuentium genere formando cius dos confideretur.Incorpo?-
ris dorfo nigralincaâdcaud^terminumv/q^c produciturt
'Neapoli in fcopulis habetur : intra tubulos oegit vel *^
re<Sos Iongos,aut intortos conuolutosqi can-
aidos Iseues atque firraos ;-
^
t .
Hip^(h
- *.
k h F * q
X ^
XXll. iI.&Terrcrtr.
, '
.Gbferuationes. :xxiii.
Cochlea marina lantbina^ Cap. XI L i^
ANTHIN VS color ex huius Cochlcce fanfe fiue fanguine^fi ita_»

liceat diccre,ita eftcopiofiiSjVtipfa Cochlece tefta eodem colo-
re infeda reperiaturjatque manus ctiam attreftantis recenter al-
latÊ e mari inficiat adeoq; viuaci & commendabili colore Viola:
:
«mulojVtmerito defcribendus vidcatur.Anautem pro Conchylio

vfu accipi poftit , vel ab antiquis recepta fuerit aflcrere non aude*
musmonenimnifie Purpuris
ConchylijsBucciTiis Muricibus &
cxcipi tunc temporis inuenimus. nififub Conchylij:nominc,& h;tc
€x turbinatis cochlca annumerari quis poffe cenfcat ficuti gene-:
j^-^ ^-
ris Plinio accipi vidctur,ibi, S^d vnde Conchyli/sfretia}^^^^
nomine a
& aIibi,iB/ /m^Sia Purpura longitudine digitali yquapajdtur per-
forando reliqua Conchylia. omnia fcilicet teftacca.Hscb a commu-
nibus Cochkis figura & volutis non difFert, magnitudine veroin-
ter mediê magnitudinis efle comperimus • Tenuiore tefta cft , ac
adeoimbecilla , vt facillime parum digitis comprefla frangatur,
atquc manus etiam integra lanthino fucco' inficiat illumeuomtSi
vtdePurpuratraditPlinius * Voluminibusimis inccntromagis
elatis rotundis,quam in terreftri,ibiqscandicantibu's.Lauis eft,ru-i
gis volumina oblique percurrentibus denfis admodum,nec illam-jf
exafperantibus infignita.Apicem habet in contraria centri parte
Tt "in turbfnatis qua initium oris limbus incipit, elatum parum_j •
Neapolitano mari nonraro inuenitur,& habuimusmultis ab hinc
annis.Nec ex alio Conchyliorum genere , aliquodpurpurcum, veh
rubrum fuccum fundcns obferuantibu^ nobis , repcrimus s
ex his^
qux noftro mari capiuntur.Ex Cochleoe fpecie altera parum gran-,

diore,duriore tefta,nec elatis voluminibusjin vmbilico aurita > na^
veluti auris adhaerct ori teftie pars iilamcdia , qux columclla eft
-^t
%kvi<L Grarcis d\€tz,qnx non folum orbes interni fiue capreoli,vt ap

pellantur,dcducuntur & ortum habcnt , verum etiam, quod cxteri
non obferuaruntialiaitiCochlidem in vmbilico diftinguiti& efficit,'^
a carne feiunaam,&inanem. Ex haC miniojemulum colorem puU

menta recipereincoda refcrt Bellonius j qui hanc proNerite de-
pinxit,an autem Nerites antiquofum cenfefi poffit, haec vel etiam
depiaa,alias Deo dante dicemus.Huius duas obfcr-.
d Rondeletio
uauimus fpecies;primam qux albcfcit ex pullo fiue flauente obfcu-;
ro corneo colore parte fupcrna , & lineis, quibus additiones teft»'

^rt
nt
I
xkiv. Aqiiatil. & Terrertr.

dcprdehenduntur; opcrculum habens tenue diaplianum cornea Cuh-
ftantia eadem anfraauum deh'neationeinfignitum, vtaucrfie teftjc
iconem planam reprjefentet. Alteram vero maiorem magis aperto
vmbilico^minoreaurcfiue tenuiore columella colore flauo, ruffis
obfcure punSis minutis denfis depidamjelatioribus > tumentibii
magis in imo voluminibus.
Lepus marinus . Diofcoridis . Cap. XI L

N aduerfarijs noftris dccemabhinc annis Neapolidumefle-
mus j obfcruatas ac delineatas inuenimus has Leporis marini
cum
tionesîncidiflentran eiufdem effigiei eflent alix ab alijs rcccntio*
ribus propofit^ in dubium venitâtque diuerfas aut minus accurar
tc depiaaSjfi Cfdem eflent,illas ab his cenfuimus,& ideoin ftudio-
forum gratiam quales tunc i nobis delineatar fuerint , his adderc-r
libuit De primo & maiore Diofcoridis Hiftoriy refpondeti
. nouc
vnciarum longitudine , & trium latitudine aut paulo magis , hacc
tnuenimus tuc temporis adnotata.LoIiginis modo carnofus, mol-
lisjScopuIorum graui odore admodumputet:vndique fimbrijs, vel
lacmijsdcpendentibus.In eo nec caput nec oculos inefle pcri]?ici-^
tur,fed pro illis tubulus interior,fiue fiftula eminet infra
orbicula-
tam cartilaginem vmbilicatam,& in illius acie, qua fifla confpici-
tur quxdam nigr^ macula; extrem:» . Totus albus, tener, Loligini
fimilis Corpus & ventrem Loliginis modo cattilagine vtrinquo
:
circundatum haber,Limac^ non ilifllmile Corpus rubefcit vtrin-

,
Cue,quo interiora turgent In imo difleaus,velutiheparmagnuni

.
habct colorerubens,fuperius inteftinorum fimilia qu^dam,& iux-

nteni_»
gutture
luti crotoii dependet carnofum album, in
quo nihil crat : Atquo
hepar.quia non rccens habuimusanimal,& biduo in aqua feruaui-
mus animal,anteguam cliflecaremus,putidum fere, ac diflblutum^
erat.Alterius vero prartcr iconem has notas reperimus.Totus car-
ne candida.fed maculis magis flauentibus, atque infuper alijs pau-
cioribus,& nigrioribus. Reliqua ex icoue confiderabis externa ,ad
effigiem pertmentia Deinterioribus nihil obferuafle memorfjB
.
delineatam-f
fcabes.Vtinamq; & nunc recenter habuiflemus , vtmeliorcm iconi
forfan.
\
\
.'
Gbferuatiories xx vi
cundi ammahs minoris,tnentalis
fuit;latitudo duas vncfas
tohginis , atqae Limaca: comparatio his xquat
quadrare nobis vidctur
praeter ahorum opinionem,qui iUam
rcfpuunt,aut non aenofcunr-
.ac fi rcd^ confiderctur nec animalibus
a^lijs comparaH a^^^^^p^
temjquamquamdmcrfogenere admodum fint . Atque prior ma-
gis Lohgmcm xmitari alter vero
, Limaca a:mulari nobis vtdctur.'
PudendumRegatePifcatorum. Cap. XI y.
1N T E R mollium genus , atque infeaorum mcdium hafcm «-
aimal hoc mforme potent caret enim oflibus,
^
^ :
atque innume-
ns cirris, fiue, acetabuhs vndique feftum atque
hirfutum rcdditur,
Quonam referremus mccrti , hoc ioco defcripfimus;
nec alio ec-
gcn animahum accedcre videtur, quam Lepori marino non dTo^ ,
ôridis, illud quidcm Lohgini fimile fccit
: fed Plini; /
forfitan, qui
DfFam informemeflTe dixit , vel Cochle^
cxenterats , vt Aelianus
formaruin
vccaput, vel cauda, cenferi poffit,fed totum
eft corpus; cirrisq; Sc
acetabuhs , quibus mouetur& exafperatur , tantiim diftineuitur
membris . Eruca cenfcri poffct quia eo illo modo graditur
,
, ac
«pouetur, atque apprehendit, contrahitur, &
producitur, nec mi-^
nus Hudx Limaca: iiue Cochles modo . Huius
longitudo fefquipe-
mi^, latitudo vero palmaris carnofum,craffitie dorfi triunciali:
:
coIore.fupcrne flauefcens,dorfo vero magis faturato

obfcuro colo-
je , terreftns Leporis colorem a-mulanter Limbo
vtrinque infeao
innumeris acetalibus, fiue pedibus pyramidajibus,
apicem haben-
tlbus Vnguis Canum modo,quibusgraditur,atquc
apprehcndit:re-'
liquo corporc apicibus fimilibus moUibus rcferto
, atquc tubercu-s
lis obfoleto colorc quos eodem modo
, ad fui libitum cohtrahic
quiefcens, & exeritdum reliquis lateralibusgraditur,atque
moue-
t«ir,repcns In anteriore parte,qu^ capitis vicem explet,depreffius
.
«onfpicitur, latiore limbo circumfeptum,digitatum;quo

iter prz-
tcntatiac etiam cornicuktnm apicibus illis maioribus fupr^
6s bi-
nis . Quod os cenfetur, forameri paruum eft
, tuberculis vndiquc^
ieptum.quod rugis tenuiffimis comprimitur , occluditur crebro &
yiuens.atque hians Orobi femen haurirc poflcc .
CirCJiJofteriora
torpus craffius, retuGus : atque fupina parte ani vicc magnum
efl
toramen, quod refupinatujn apimal iotra aquam dilatauit,
vnciali
Ddd diame-
^
\
*>
XXVI,
^ ?®S^4^®2^4»?S® €»® (S -S^ >®|i
-^
i > r* o
C
I . ,
• •
Obferuationes xxvii.
diametrOjtubercuHs circumfeptum mbentibus, cx quo plures, de-
cem forfitan tubuli prodierunt parui,in ftellulas candidasjdiapha-
nas pandentes lefe i quasdecemrcdis inteflinisperlongum du-
ftis re/pondere cenfemusi iUasq; nuncproduccns^nunc contrahens
refpirationis etiam motum, ficut ex anteriorc foramine , quod os
ccnfetnrjobfeniauimusjâdimplere . Supina partc in medio rube-
fcit, limbo vtrinque flauentc carne intus folida Sepiarum modo j
:
carnofiore duriore, candida: atque diflfedo animali viuente adhuc

contrafta admodum & dura,vt vixcultelli aciei
cederet ; manibus
quidemviucns exceptum fe fentiensjadeofecontrahit, vtrinqi fe^
erigens maxima vi,vt difrumpatur potius,quam cedere vclit,ita_.
durum euadit,atque difrumpitur.Aqua intus abundat, atque vcfi-
cam longam diaphanum aere plenam reperimus , vt in pifcibus
pbferuatur. Immotus ofFa videtur informis oblonga parum afpera
tuberculis contradis , quare Neapolitani pifcatorer matern:| lin-
g\x3L,Caisô êa/e denominant.Aiunt ex
, illo oriri pifces illos ob-
longos rubentes veluti fafcia , quas ipfi, CipoBe , dcolore forfitan_.
appcllant:nos Tenias denpminamus: anvcra referantcredulorum
arbitrio fit.DiflTedum atque fub dio pluuijs crebris expofitum diu
manfit neruofa foliditate, nec flauefcente pofl quindecim dies In .
arenofis degens fimul cuni alijs maris purgamentis » & Zoophytis

pluribus rete extraftus fuit nobis afl:antibus hoc anno i ($05 .Nea-
poHm immorantes.CompreflTum aquam iaculat , vt alia eiufdcni_j
nominis maris purgamenta,atque Zoophyta.
/
Leôris marini Diofcoridis eUaSiior ison ex viuo* V
H ABV MVS nuper Neapoli viuum hoc animal , aflanti-

bus nobis dum retia trahebantur adIittus,quapropter quac-
cunqiie amplius obferuatione digna vidimus , tam circa hifloriani
quam iconem hic addere iufludioforum gratiam voluimus. Mari-
timo virore admodum putet.Animal molle, exmollium genere-»
carnofum diaphanum , candicans Loliginis effigiem absq; cirris
acetabulofis illis toto habitu adeo refert, vt vix aliudfimilius ex-
pe<a:es . Anteriora habet lata admodum cirrorum Ioco,in quorum
^
parte prona circa ora vndofo ambitu,lutefcunt parum j rarisque-*
breuibus cirrulis luteis craiTmfcuIis ornantur.Aures fiue pinnular,
vel appendices hinc inde protenduntur, collo anguft:o fuccedente •
Corpusdeindeextuberat, vtrinque lateribus rubente coloreia-
^: Ddd2 trinfeco
\
i /
-
xxviii. 'Aqimril.&Terrertr.
dculorum pofitum Loligiriis , Scpi^ fiuc5
trinfeco tumefccntibus,
Polypi imitantibus. Dorfum fuccedit in anguftum definens , flaui*^
cansjafperiufculumjintortis lacinijs vtrinque fcinumjVtrinque fe-^
ptenis maioribus,totidemq; minoribus iiltermedijs,hirfutis,atque
in f^k conuolutis, quas viuens protendit . Ventrem habet ouali
cffigicjin acutum definentem vndulato limbo cartilagineo, carno-d
foLimacx modo,fedLoIiginis effigie.Supina parte ant^riora orbi-i
culato ambitu vmbilicata confpiciunlur,maxima3caua cotylf mo*
do,crifpis oris,linea lata quadam purpuronigrefcente fafciatis>iit
cxtremoquamplurimis Vrticcemarin^modo cirrulis , explioanti-^
buSjflagellorum vice ; atcirca ventrem fine alicKcolore candican-»-
tibus oris , cirrisq, maioribusdenfioribusq;'quos nonminus ao
tnarina Vrtica explicatjcontrahitjatque protendic:coTOraria par-#
tc duabus maculisinfignita funt ora, magisq; profunde finuofa-»-^
Ycluti incifa.Ex vmbilicat;E partis ccntro,tubulus eft mcdius,digi-i
quadam,atque hians tuber*
tali craffitie,interne flîuicains hirfutic
culos quofdam promens Jn ventris medio , linea quaedam per lon4
gum deduda fuauerubens con/picitur planus eft,& totus albicat •
:
Interna iam fupra retulimus . Iconem iterum exacSiorem delinea:*-

uimuSjtampartepronajquamfupina.Flauefcit triduo fcruatus;
corrumpuntur cirruli breui , & vmbilicata pars fuperior ; quarcj
lion mirum,fi abfque cirrulis , pluribus abhinc annis obferuauerw
mus ita nobis a quodam pifcatore allatus. ]
— **
Hippopotamus anttquorum ^ ac eius verior bijloria ^ atque

seofL^* Cap,
Hlppopotamum komarjVt^PIinius refert, prlmus oftendit xcl^

litatisfua:ludis tcmporarioEuripoM.Scaurus . Nuftc att-
tcm noftro xuo, anno falutis noftra- idoj. illum fale aiferuatuni-J
integrum attulit Federicus Zerenghi Narnenfis Chirurgus ex Ac-
gypti paludibus prope vrbem, DamiatCj nunc appellatam. Et quia
monftrofi animalis , terribilisq* fera- nomine, ignemq. ex ore euo*«
mentis pra^dicabatur, ignoro c«eteris vera denominatione non a» :
fpernenda induftria illius iconem corrigerejatque illius nonminus

Antiquorum notas, qudm a nobis defcribendas in vnum collefta?
proponerc , noftroq, volumine inferere cenfuimus. Hippopota*
mus , Gr«ecis m^mmiTcLf/j)^ , idem eft Latinis Equus fluuiatilis , r«^
Quidem Eûm^Sc vhti^s Fiumeni^k QtxcU^ atque a Flumine Nir
v^ lo» ^
*.,* "V
V
»>-
/
{
, >
Obferuationesr. ^ xxix».
Io,,cx quo gigni maxime traditur, Equus Ni/oticus di&ns quam- ;
uis& alijs Fkiminibus.etiam inueniri Bambotho fcilicct iuxta^. ,

.'
Athlancem Africar, & Indo Indiae, vt Strabo & Solinus narrant
,
Sed nedumin fluminibus, verumMari ctiam verfari Pliniuseft^*^-3»«^*

Auftor .Atque fi rede confideretur, non minus in aqua, quam in^* '*
^co verfari, 8c communem vtrique efle,atque amphibium idem_> .
Plinius de Beluis aquaticis verba faciens tradit his verbis : Com-

munesq. warhterray amniyHippopotami Crocodili . Eius patna.
vbi plurimi eft Saitica prjcfefiura ^gypti, vt Plinius , & Nicandcr z^.iS.f.S.
tradunt quamquam ali;s Acgypti parfibus inueniantur, Ehxsln rhtrii^
:
cibus non modo aquatilium,fed terreftrium etiam frugum fcilicet, ^*^^

tiam vt Nicander ait, in -^gypti parte Sain , appellata fegetes de- ibidem*
pafcit, & vt ea pr^^ditus eft folertia , vt retrogradus in agros tantu
'
permeet,quantum pabulo tunc fatis fit. Eius verba exGrascis ita^

Latino mecro vertit lacobus Gr;:euinus k ;
-*, teêm ,
Seu fluuialis equi ^fuper atram quem Sain edit %
Atque malum plenos mejforem immittit in agroi
"* lîliacus vorteXyfluBu fquidem ille reliSio , ,
Cum iam nata feges^furgentem demetit berbafn »

Et tantum iUius fpacium prafcribit 6" ambit i
Hetrogrado quantum potis efldepafceretraStu»

. Eadem
Plinius habec ; Depafcitur fegetes-, defiinatione ante ( vi^
ferunt ) determinatas in diem , d^ cx agro ferentibus veBigijsjne X./i.8,f.>y
qua feêrtenti infidia comparentur . A t Federicus Zerenghi,Ori-
2am dcpafcere afleruit, atque etiam CoIocafli« radices, atque illi^
i
caucas multas profundas viminibus,& virgis tenuibus terra opcr-

tas in infidias comparafle fctulit , qua percurrerc atque depafcerc"
folitus crat ; nec retromâdum e flumine , fcd refto tramite ambu-
lare veriusefle. atquebinos eademdie incaueas delapfos igniuo-^
mis tormcntis, maioribus parum vulgaribus interfccifle • Illius
tx Ariftotele delineatioTistc habetur : 0r//^//4iwOT^^»/>//^/Kf i/i-1,/^ 1^^^^^
fcrtmen exifere animalibus planum ejl . Alp enim os refciffum , jMftMf^^
vt Canij Leoniy denique omnibus quibus dentes ferrati^ Alijs par- y^^^^
uum vt Homini . Alys mediocre vt generis Suum, Equo fluuiati*
Ji^quem gignit Aegyptus . luba equi yVngula qualts BtibuStro^
lirum refimum : talus etiam inejl bifukorum modo : dentti exerti
fed kuiter , cauda Apriyvox-Equiy m^gnitudo Ajiniy tergoris craf^
Jitudo tanta, vtex eo venabufa Jaciant . Interioraômaia Equiy^
\
XXX. Aquatil. & Terreftr.
^ b"
r*-*
* '^
-^
/'..
:,
ObfJeruaitiones. xxxt t
l^Jtni Jtmilia . §iuamobrem etiam Equi fluuiatilis ita^ Lih.z.c.i^

Et alibi :
/
confiat vt viuere nifiin humorc fojitt • Pliniiis vero ait Maior
, :
x/^.g.f.i*
altttudine in eodem Nih beBua Hippopotamus editur ; vngulis bi-
^dis quales Bubus^ dorfo Equiy iuha^ ^ ^
hinnitu rojiro rejimo ,
,
€auda cb* dentibus Aprorum aduncis yfed minus noxys-.tergoris ad

Jiuta^galeasq. impenetrabilis^pr^terquam Jibumore madeat, Et
.-alibi Alia corio
: &
pilis teguntury vt Vituli^ &
Hippopotami Ec ^^-^, ^^^
.
alibi: EJJ Crocodilo cognatio qUadam amnis eiufdemigemtniq^ J

viiius cum Hippopotamo repertore detrahendi fanguinis > vt dixi^
mus* Plurimi fuper Saiticampraifeduram. Paufanias verojHip-
popotamum tradit, in infcriore maxilla dentes , vt Aper , exertos
haberc, eosq. ade(> confpicuos & grandes,vt in Arcadicis rcribat,
apud' Proconriefios matris Dindymen^ fimulacrum aureum exti-
tifle, cuius £w;ies"9EboBs vice e dentibus Hippopotamorum crac
conformacxv iEx'«cohtt^ribus primus Hippopotami iconcm &
liifloriam tradidrt, quamquametiam inaliquibus non fatis reda
vir induflriuSvatque doftus Pecrus Bellonius Coenomanus > in qui
uon pauca Aêriora antfquioribus aperuit , qui viuum fe Conftan-
tinopoli vifum aflTeruic , & quamquam a Matchiolo eius opinio a- .
lperriiAîdeatur,atque' diligentia inillius hiftoria atquelcone^

adhibita^ nobis reii6 potius Bellonij acceptanda lincera voluntas,
quamâcchiolifuperciliofadecra<Sio, Pocnicquidemilleob ani-
malis paruitatem -decipi in dencium obferuatidnc , cum- quacuof
tantum digitis a terra eleulf i cdrpus cradidiffe legamus. ViXxm jîi,^^j^
defcripcionem igicur infcremus . ^lâlis autem eji Hippopotami^j aiuatiUb.
quem.Bizanty vidimus figura^ Caput hutc enorme fuity& adre^
liqui corporii coBationem irfdic^ntiffimum ; qetale yaccinum eff<L^
diceris , nulUs prddiium cBfnibus ,auribus i^rjinis breuibus , ac
,
fuhrotundis^ oris rtBu vfqueadco vafioy vtteomnum fupirar^t

€arti bumanum cdput aquaii potuifet . P^tulat babebat nareSyla^
bra repanda atqus njimay d^ntes prorjus Equinos\ obtufos tamen :
oculasac linguam pragrandes , coUum vt pifcibus nullum , aut ad-^
modumbreue :caudamvt Porciac Teiiudines rotundam reUquH :
Qbefiflimi cuikfdamT^rcic^rpus effe diceresx pedes ita bnues , vt

quatuor a terra digitos vix attoSerenfur :vnguU in Porciformam
diffi^ne quA res nos inducehaniy vt id animalnen bene natarefed
:
fundum fluminirinbabifare'^ dcpaffim in Niliyrofundo dsuagari

crederemus • Hippopotamum ^tiam tradit antea Bizantinos eo- ^
rmnlingua^modo P(n*mmrôd^Bouem niarinum^ appellarci ca
.• ;-. emru
xxxH. Aquatil. & Terreftr.
cnim eft effigie & capke, vt noti tam Equi fpecicm, qu5m Pofcunt
f
Vitulum, aut Bouem refef at Addiditq. prius ex Adriani Imp©^
.
^^>4« ^ « 1%
ratoris auerfa parte numifinatis Nili iconem Hippopotamum-^

iuxtapedeshabentis, atquedeindcalteram exNiIi marmoreiia
Vaticano exiUentis . Verum in multis Hippopotami cira Nili il-
lius in horto 5f//^fd'f r^ , vulgo dido in Pontificia Vaticani xdo
ColoiTi marmorei bafim fculptis iconibus , quas ibi obferuauimus,
1 *
>'
varie cum Crocodilis ludentis, obuiam euntis, pugnantisriftu, ae
*
denique Crocodilum ore ab aquis eleuatum habentis; in nuUis pe-
*'J 1-^
des nec vngucs confpicuas confpcximus, fed illos aquis obrutos,vt

fculptori decebat, illos dum in aquis deambulates fculpferatridco
in vnguium delincatione ambiguitas, an quinque,.vel quatuor , &
talus quintam diuifionem in piftura exprimens . Nos autem , vt
cx cius cadauere ficco elicerepotuimus, his notis vcriorem illius
.cffigiem delineaflecenfcmus . Animal quidcm ytrirumvifuMon-
ilrum appellari poflet ab informi refpeftu aliorum 3fpeftu,fed bel-
lua quidem proprie eft , vt Plinius notat : nee aliquam cum equo
nobis fimilitudinem habere videtur , ficuti & Bellonius retulit,nec
ipfi , nec Bizantinis>qui potius Porcum , aut Bouem marinum i
quada fimilitudine appellarunt, nobis vero illius effigies cx Apro,
ad Bubulinam accedere, vel Vrfinam magis videtur . Corporis na-
que magnitudine Bubulum cxcedit Jcorporis crurium effigic fatis
Vrfum fimulat . Huius a nobis confpedi, ac dimenfi corpus a ca:*
pite ad caudam pedes erat trcfdccim . Corporis latitudo , fiuo
T*t_. diamccerpedes quatuorcum dimidio. Eiufdem altitudo pcdes
ventrem-j
habeat . Orbis corporis quantum longitudo erat . Crura e terra
gd ventrem pedes tres , cum dimidio. Ambitus ^crurium pedes
tres . Pes latus , pedem. Vngulae fingulse vncias trcs . Caput vc-
ro, quod grande erat refpeftu animalis corpbris oculorum & au'-
rium, latum pedes duos cum dimidio . Longum pedes trcs. Craf-
fum ambitu pedes fepcem cum dimidio . Oris ridus pcdem vnum h
i
Roftrum cralfum, carnqfum , fcd propter ficcitaccm minus repan-

dum vifum . Oculos exiguos habebat latos vnciam, longos vncias
duas . Aurcs tenucs paruas breues , non excedcbanc vncias tres .
Dentcs habebat in inferiorc maxiUa ftx , quorum bini exteriores
c regione longi fcmipedem, Iati> ^ttrigoni vncias duas cum dimi*
dio, pcr ambitum femipedcmy Aprorum modoparum retrorfum
liccliues , noa adi2ncii.non exmiAfed admodum cocfpicui apcrta
cre
,
• 4 •
Obferuationes! xxxiii;
hf€ . Tntf rmedij vcroparum a gingiua c^xcrti trigona acic digita-
U longKudinc . Mcdium locum occupantes , vcluti iaccntcs crafli
prbiculati Elephantini , fcmipcdem fuperant longitudinc
, atque^ <
acicmm externis partibus planam parum , veluti parum detra-
fiam. Maxillaresverovtrinquc feptcm craffos latos brcues ad-
fnodum • In fupcrna vcro mandibula quam Crocodili morc mobi-
lcm habet , qua mandit & terit , antcriores fex infuntdentcs,fex
. imis refpondentes acic cotrario modo adaptata leuiffima ac fplen
dida Eboris politi modo claufoq, ore coniunguntur , aptanturq.
:
iipis, vcluti cx vt planum plano inhdezt, vcrum omniii

illis rcci/i ;
acics pyramidalis veluti oblique rccifi calami modo . Scd mcdij

fuperiorcs non acicm inferiorum , at medium illorum in quo dc-
jraftioconfpiciturrotunditatisjpctunt; ac non incidere, kd po-
tius illis terere poffe vidctur . Molares totidem quot infcrni , fed
bini priores paruiexigui,atquerotundoambitu,&abalijs di-
ftant 5 vtmedium palatumintcr
dentcs anteriorcs occupare vi-
dcantur , intcr maxillares dcntcs linguaj locus femipcdalis rcma-
pcbat . Dentium vcro color Eburneus parum pallcns , fplendidus
diaphanus fcre in acic videbatur : durities illorum filicea vel ma-
îs, cultelli quidem cofta npn parua confpicientium admirationc^
Jgnis cxcitabanturfauilla*,parum velnihil tot percuflionibus fi-
gni rcmancntc : quaproptcr vcrifimile forct noftis tcmporc den-
testerendo ignem exore euomifTe • Corpus obefum admodum
pmni fua parte , caput grande Bubulino proximum, crura brcuia ,
pcs latus in quatuor vngulas diuifus,vngula:,vcr6 bifulcorum mo-
do & nigra::talus callofus atque Jatus . Quarc non vngular bifidae
Vt Plinius notat , quales Bubus ;fcd vnguljr quales Bubus , vt Ari-
ftotelcs ait,eftigic . Vcrum , quod omifit , quadrifida: , &
talus bi-
fulcorum modo . Hic cnim Matthiolus , vt Bellonij Hippopota-
mum reprobarct , nc ipfi locus prarrcptus effct , minus vera nec a ^-^^^/^ ^
?elIonip rclata in medium adducit,his verbis : Siquidem buic B$U ^^„,, ^. î
modo pedes bifulci notifunttnec talus bifuhorum flmilis.Jed Qa- Hiffop^^
num Lupprumve Jimiles rnultifidii^vnguibus in digitorum
, extre- tam*
mitatibus emergentibus y [^quod inBelloni; icone haud vnquam
^t, cui rotunda: vngularum extremitates dcpifta? , abfque ro/lra-
tis vnguibus Canii vel Luporum , vt ipfe addidit in fua. J Os non
medkcre ilU ejfe videtur , cum BeBonyCrocodiluminorebabeati
r fed Matthiolus iffnorabat Crocodilum ex oup oriri Lacertx ma-
parum
f '^
£ee aliis
J
xxxiv: Aquatil &Terfefl:r.

animalibtisTion c6ntingit,feniper grandefcercvt phnius tra-*
alijs
t '*<?•?::; dit.J Denta nuOi vifuntur apHiûm mcdo exerti. [Inhocnon
mirum fi Belloni; paruum erat animal > atque icon marmorea ho6
non exprefferit. Sed necexertoshabetjquaimquam Apri^^^s fi^
prsEgrandes , ac admodum cdnipicuos , vt fupra diximus . 3. ^^^^
iUi nulla» nullaq. Equi aut Ajini facies : [ nec habet . &
in hoft
Antiquiores decepti falfa forfitan relatione,qui hon infpedionci
animal defcripferunt. ] Cauda Elepbanti pottus, quam Apri i p^
•
. iierioribus pendet . [fic ipfedepinxitât in Bellonij icone breuior

/ cauda dimidio & potius Aprina,fed rci verltate Tefludini,aut Vr-^
fo proximidr efl , vtideni Belloniusreftc dijudicauit, cpx craffa3
-ab origine, breuis & ftatim in acutum dcfinens , hec femipedem3
sequat, nec inuolui , aut torqueri ob breuitatem & crafritiem.po-
teft Cutis admodum craffa dura colore pullo , & multum^ ob fic^
.
citatem falis rugofa erat fuperficie , vt hoflrae manus cutis fupe-

tior in ftellas interfeda . narcs habet S, imagincm reprsefehtanteî
longa fiffura vnciarum duarumcum dimidio . Roftrum habet vt
inLeone atque Fele,pilis afperumpluribusexporo prodeunti-
bus, necin totocorporealijconfpiciuntur: inqub etiam PliniiiS
deceptus vidctur, qui Vitulo marino coparat pilis & corio . Quod
autem Animal lioc pbtius Hippopotamum, qudmnouum animal
effe cenfendum fit , hihil nos Matthioli verba aducrfus Belloniuni
calumniose prolata ab opihione remoueiat, plura namque fiihc e^
Antiquorum ipforum decerpta figna refpondentia,quibhs hoc anl
mal Hippopotamum cenferi debeat ab ipfis defcriptuih , qnsM-i
qqam nec iuba^nec hinnitu ,-nec aliquo modo Equi afpcftum vei-c
habeat:ipfbsq;aliorum relationenixos ficdefcripfiffe atqueetia
:
quiailliustemporis vulgusFluuiatilem equum ob forfan vaftita-*

tem denominauit,eadem appellatione dcfcripferunt . Firmat nos
ctiam in opinione quia ^gyptij etiamnum hoc animal ForaStieTi
barSuz lingiia dicunt,quod idem eft,quod Equus marinus FordSp .
•
cquus, bar, Mare fignificare idem Federicus Zcrenghi qni ex ^gy-
pto detuiit, atquc venatus eft/retulit, Accedit,quod ftatua illa in-#
VaticanoRomanorum tempore qui facpius ludis cxpofitos vidc-
rantfculpta fuit,ac idcm animal repr^fentat , fic&numifmatl->
antiqua:quibus Matthiolus fuam obtundere pertinaciam poterat,
&debebat5fecit.deindeexemptis numifmatibus abipfo in contra-
^ fium propofitis a Latina editione.His igitur haud amplius dc Hip
popoumo contraucrtcnduhi Vtinam & vruum vidiffemus vt me-
.
-
1-
* . liorem -
/
\
}
OhCieruationes x?cxv;
ftof em iconem effingere potuiiremus
addicffmus ea û^ cx ncco
:
Ciaxinle confpici potuerunt, . Huius in Medicina vfus

non afpeiv
««ndus ; &quamqaarh i Diofcoride teftestantum exiccatos ^'^*'-'''
con-
tta ferpentium morfus valcre tradiderit , & etiam idem
dixcnt,PIimus vero multa addidit illi' remedia. Et ab ipfo
•NicindcrfJL'^-!'
detra-
',"
feendi fanguinis ratio & occaflo acccpta refertur, fic
enim Plinius,
Hippopotamus mquadam medendi parteetfammagtfJerextitit.J-i^.i*.*^
Afjtdua rtamq; fatietate obefus exit in littus, recentes harundinum
titfuras perfpeculatusiatque vhi acutifjimum vidctliipitem,impri-
tnens corpus venam quandam in erure vulnerattatque ita
prbf/uuio
^nguinis morbidum a/ids corpus exonerat , ^plagam rurfits limo
\
ibducit.Et alibi ait, Huius cory einis cum aqua illitus panos
fanat: tii. jg.
frlgidasfebresxltemfimumfuffit C.8.
ificatu gingiuis.PeBis eius efinifira partefrontis
m snguina aaauigasa venerem inbibet. Eiufdem cinis alopecias ex^
^lei.TefiicuJi dracbma ex aqua contra ferpentes bibitur.Sanguint^
j^Storervtuntur.Êt zlihiylênerem inbibet Ecbeneis
M Hippopota- & xx.
frontis e finiftrapartepellis in linteoh adaUigatafelle torpedi^
Mis viuagenitaiibus illitum . Addidit Federicus Zerenghi dentes:
attbIligatos,aut anulo ex eo gcftatos hemorroidas in totum fanare
^^ncolis accepifle. Poft menfes aliquot alium longe maiorem_>.
jdem Romse nobis oftendit, cuius dentes Aprini pedali longitudinc,
^
1 proportione craffiores^fic & reliqua omnia maiora
\
r^h
iScpSi/accrtaCba/cidica^ve/Cha/cides.
L
Cap. XFI.
"^
; -
4
EPTI CA vis huius Laccrtse vencni nomen

impofuiflc cre-
dimus Sepisrtf-wVwv enim Cvxcis putrefacere^vtvtiivLV, Lac^rtsu»
Vero quia lacertarum modo pedibus fit pri-dita,quamquam Vipe-
ifx fpecies fitsNam & Nicander fimilem laccrtx humili dixit , SiTta
^hV 'îÂvtm J^fl^wy <rdvpoi7ty dKvêif^ Sepem ettd bumiiibus iacertis fimi'
tfm corpore w/^W/.Eiusq; Grxcus intcrpres addit , Sepsfimtiis eSi
lacerta ^ ^dicitur etiam Cba/cbis . Habet autem in dorfo areas li -
âsycfj autem oSio pa/morum. Seps appei/atur quiaputrida reddrt
ûJnerA. . Oriturin Syria & Libya & Cypro & in , petris degit,
fiviTTtu tiiiirvfhf. tttuKî/^ iuti' Ouarc noil-»

Kvirp^.itai JV^tT^ /^« i» 'zirpojtf .
Chalcidica quia in Chalcide orireretur , quod d nemine notatur.
t
L
XKXVl. Aquati!." & Tcrreftr.

* ^
^v
^^1
>i
tr
*V
;
'
Obreruationes r xxxvii;
fed a Chalco fcilicet xre, cui colore fimilis Cbalcida appella-
eft,
L^ffr
r/fis fuos /a- jîi^ôs.s
nat . Quare <rfltif;wy ;t'^^^^«>' potius,qudm )wAK«<^)twV lcgcndam ent ^

Nos aurem non aereis maculis , fed tota jereo colore efTc vidimus *
Et Nicander de Sepe loquens poft Viperam , locum illum , in quo
Seps oricur,ruifis ferpcntibus fcatercaflcritj atqueSepenillius ef-
fc colore tcrreni , in quo degit. Nos autem in Gallicani Caftri
dicecefis Prxneftinac Romani agri vineis Aeftate obferuauimus lo-;
cis tophofis ruffefcentibus , ficut tota illa ora tophaceis collibus
cft duris » & ager eodeni colore multis locis . Quod autem etiam
V
:
Liicertx fimilis videatur,'praetcif appellationemiquod inter.Lacer-

tam vulgarem', &' Sfcirtcum fit defcripta fatis indicio.eilet , quod
eiufdem effigiei eflecicberct.Vcrum ab Interprete NicandriGrac-
co iam fatis clarum:eft:,fimilem effcLacerta?» vtfupra rctulimus .
naturam-»
^roporiimus. Quod
di^s« auamuis Aj
Viperce fpecics nota fueritanimal paricns , cx Diofcoridc iatis liy[
quct noftro iudicio ^ qui Aceti mul(iremediajExpQoen<i ,intffrca:- x.*i.f»
tera, AuxiliatUretidm contra Vipgfiey appellata Seps , mor/us ait-, ^
dcm fiî/Â
,'
nedum illa qux propric Vijpcra fpecie cft , & a Graeci&
iXiU &cix^vdL ,*mas & f^mina dicitur, fed & Seps,vtdiximus , ge-. ,
™'*»
Jrteris appellatione dicitur, ac etiam Pra?fter , vt jdcm Diofcorides
it Ty noixnirnc, fiue OmotaricHi rcWcdio, Joqucns, ait, Omotari^:
tbus 'appeBaittt, caroefiTynni faljp. Auxiiiatur /umptay a WJpîi i vi^.?..J *
commarjis. Ji iuArapr/pi [Ktyitim^. > cap^ trJj
rMyquadiciturPraftery c
Nec dubitandum eft Scpem, & Prfeftcrem , Viperam

sr^, hiXPSa''.
gencris nomine dici', vt Emblematum in Diofcoridem fcripcor in
cap» de Aceto mulfo , nam & loquchdi mDdusJoDiofcoride cla-
rus, & idem vtrbque loco citato, ac rc ipfa Seps Vipera eft:& for-
fen Prrftcr, qujc eadem eft , alio nomine difta' Dip&s-, & Caufos ,
vtDiofcoride^rcfertincap.deDipAdelilx,7.&^lia: ven^nat^.,
nam & reccntiorcs ali) AmQdij.ep viuos parcrc fcrpcntcs:tradunt.
Et PieriuS.ValeriaHus, ftlios,'ctiae> ferpcntum ^li^ genera prxterx/.T4.Hrt
Viperam ^nimalparcrc, i^radidifle fcribit •. Et n.os oculati teft<?5;r#^/y,
«ciuituraliumrcrunapefiyflimus FadiQ^n^^
V I
^F
F
- •
XXXVIJI Aquatil &: Terreftr

fcrpentew fub yulgari nominc Ceci/ia defcribit, in fua dodiiffimx^
naturali hiftoria , & illius iconem pofuit, quam nos amicitice ergo
...ttinc temporisdclineauimus, illeq;pariter communicauit. Sed
pllifibusîbiiinb dnms kerumfortuna Gallicani inuentam in qua-t

d^f(t viftea prope Caftrum, illajn prajgnantcminterfecimus ; ac^vC
ftJltrtius , illamcuriose difTecantes, quindecim viuos partus;con-
tinere inucnimus ,.quorum alij cartilagiae cxuti , ali; pellicula-»
diaphama illa circumdati, vt in Vipcrse catulis obferuatunfcd ob-
jie admodumerat :' atque nos etiam pelliculas difru^
fîmus , vtli graderentur obieruaremus, & iam illos oblique repe
f e l"iarum vidimus,, deindc nccauimus . Nec!aliquid de ea annb-
tîmus , nifi catulos parere> &;coloris eflefarrei, pedibusq; prxdi4
tU exiguis admodum,Iongaq. diftantia inter iUosjob ferpentis lon-
gitudincm: quam,ni fallimur,daorum pedum longmidinem ^q)xx-^
remcminimus. Interpres veroGrsccus odo palmorum efle air,'
isoftra vero fex aequabat . A capite ad caudam femper decrefcerc>
nifi in vtero , fquamis lûibus admodum , hec vt ih Vipera elato
rforfo veluti ncruulodecurrente, necnigris maculisifexi ajquaiico-
Idtcsefco non rplihdrdo vifa fuit. r' ^ * . ;
'
. .
^ --Hanc ven^ftifxm eflH nan tft dubitanduni,

G verum cri%,omrie$*
vAium-animâl f>arturientes ¥ip^rjc appellatione & genere^ efie-« •
Bfe hac Aetfus inqufit %i
verd d Laoerta Chdkideapfeltati^.pr^
:
mffifunt , e9$ tumor peUucidus eonfequituryijeluti nigrore in am*

Miu plaâi relucente Confequitur autem &fUtrefaîo\ Rem edia
.
ebc Diofcoridc . Invinopotdi eosquiab ipfa commorjt funtfanatm

Plinius, Caftorei tefle^ ciim Myrtite bibiiutet. Similiaquse Drior.
A fcoricies habet,Galenus, & Paulus . JalFuntur qui 5epam cfli pU-
tantr Lacertae domeftica? fpeciem^^nlgo Laverta VerminaraKca^
politanisdiaam, alij"'^-" -"-'-'- '^'' " '•' t~^
potiusqi cenfemus j d
\
* *
w
L _
Nvft7vAct/<Wf «c»i^»\ NoSiilueaterrefiris * Cap. XfÎI

^ 11 'y ^»^'
'r ^»-' -.-... -K-i.
I ' I
1G N E V S corufcans fulgor , êm nbuutrf necab aliquo de-^

,
fcriptum InTe-ai ho«c genus nodu edit , maiorcmq; forfitan il-
lo vulgaris Cieijideldi^tqUc aiatie Latnpfridu-, nominis wpt^â^^^f
*.» occafio
fio efletâtctiamj^xTÂ^^ftV. Verum
quia eh;atibus fffiuS
^ Kvw^^^,^ etiam'appdlari poteft . Et quamuis Ci-
fulgor emicat,
«ndditmodo,qu«Gr«ds i^w^Vdieicur, igniumxnodo tioaxk
y ^
eruationes/ xxxix
Tplendeatscumtamencareatalis, nec pennigerum , fed pbtius
terreftriiifn gcncri fit annumerandum, humoq. fecondatjad difte-r
Ventiam pehnat^ vulgaris ctVle^; cpitheto diftinximus > illud No^
,
^/V«fc2w/<'rr^^.?rf;?Jappellantt§;;Non enim pennarum hiatu re-

flilgir,"cluhium colorc nofturno-volatu; yel illarum compreflU
,
'obumbratur, vt de Lampyride tradunt antiquiores ; veriim BlaCr

tarum modo gradiens no(Su, idem corufcat igneus fulgornatium
•obliquomotu,quodeprehenditur atqu^ vcnaturaEftate. Eo po-
êrioribus fulget lumine, vt nodu abfque face obfcuro loco pagi-t
na per qu;^m exiguo caradere defcripta legip6flit , admoto defu-
peranimali, paulatimq. fupralineasdeîido; Yncialitft longi-
tudine , colore ex higrb purpurafcente,vndique1eui , deccm geni-
culis corpus vniuerfum diliinftum,capite deprelTojpland, quoda^fi
veluti diademate^ operto, vt in Scarabaeis diaphano pcllucido pul-
1o colofe Inknik vcto fupina pai-te rlibefcit circa anteriora,po-
,
fterioribus quidem ek viridi albicat margaritarum vetuftate di-

fcolorumfimilitudine , cx quibus lumen ardentis facis modo cir-
cumfunditur, Caput habet exiguumcorniculis exiguis prasditum^
quod ex diadematis corne^ fubftantiae inferna parte , cxiguo ro-
tundo hiatu caua cxerit collum anguftum^pedes tenues admodujn
temos iuxta ante ahteriora prioribus gcnlculis, reliquis vero co:;
traliitur , prpducitur , & quoquo verfu corpus motetur paulatim :
"Stcfefcensinmedro extuberat , deinde decrefcens in acutum de-

iinit Poft morteih etiam lucent in db/curo cadauerls nates.quSn.
•
^diu adRt huh:ior,1i?dccato quidfem illo lumendeperditu r. Anueth-

« V alueniiuhi liabuimus JE&^tc , ab amicO induftrioqj pnanuii-
copaeo HoratioTBerflardis . iconcm exprelflmub ciufdemmagriititr
dinis, qua viuum animal inuenitur Luccio/a coneener alatuiii-j
.
vulgo app^llatur , quia ncftu luceatat fcfFe(9:U,quare hoc tern-

iire epithcto addito eodem nomine dici-poteft . Eandem,qua.nup
pidura cxprimit, magnitudinem animal a:quabat •
i
' ' ' — - > ,
Sââheus tefiudinatus ya^M^^Jli^l Cap. XFJII^ * t
it
Naturac
proponemus • Scarabeorum generi quis dubitct an-*
artificium
numcrandum hoc teftudinatum infeautii,an ignauixNaturatc-
fiudinata crufta fuccurrere voIuitPcquidem itaccnfendum arbi-
tramnr # Lscdendi cuin non iit poteftas , iniurias arccfidi tegmine
pro-
s
.
» *
xxxx/
j>rouifum. Teftudinata crufta totus contegitur, ouali figura, OmTcJ
«mulus 5 cuius dimidia pars anterior in tres diuiditur partcs cor^
ncafcrcfubftantia nigracfcente tQta» nifipriorquaccapiti fuperftaj:
parum circa ora candicaret atquQ translucida jparuni videretu^
rcliqaum corporis feptem anguftis imbricatis incurui? tabelUji
c6'n"tcgitur,quorum ali« caput,alix pofteriora,cpntraria linearuai
oppofitionepctunt:atquccircapofteriora lunatam conficiunt li-
tieam:Kuic fuBfidet planior tabella veluti cauda, more Aftaci ; in^
medio fifla, vtrinque non admodum cpn/picuis aculcis comitata,
qux contrario motuin fublimi etiam moucri potcft colore fiifcor
Ex inferna vero & caua parte
animalis partes extuberant ,,cuius
caput oblongum torniculis in oculis , ps prominens quibiffdam_>
villis vtrinquepr§ditusiquibus in os adducere cibum cenfemus,vc
alia infefta,brachiorum & manuum vicc : poft illud terni vtrinque
pedes;quorum pofteriores maiores, Sc oblongioribus cruribus ver
luti fpinulis armati,in tenuedeiiqentes,bifulci,aduncis vnguibuS:
corpus dcinde pominetpaulatim vfque ad anilocum ,quod a con-
uexa tcftudinc feparatum coafpicitur, ad onera eijcicnda, vent;ris
atquevtaculeisyti.poflitad nocendum eadem tabellarum con-^ :
illn<Sionc acquc ordinejineisq; contrarijs corpus conftruSum cft,

colorevero caftane^ cox dcis ruffeft:entc,pe4ibusnigrioribus ,•
iEftate cafu in Cirinol^ Arci$ ponte per parietes deambulantem

reperimustnouitate dufti obfcruauimus effigiem, de/cripfimus atr-
quc delineauimus. Scarabeonun oleum igne p^f;^tum^^d aurium-»
dolorem valere in illas infufum refert Auicenuas *4cuti & ipfum
animalVeae contritum EiufdefH, q\xx in pidura conipiqtur cff
tnagnitudinis •^fM
S., _ 1
- _ \ y
"*
' * > ^£\
A Superiore iam dcfcripto difFertmagnitudine
imis partibus latiorCjColortTnigriore Iplendido admodum,Ieuiorc

,
[gufti
minor hicai-
/ crufta atque polita integitur rtribus-etiam partibus anteriora^

c6teguntur,lineis rcdioribus terminatis, dimidium animalis opc.
rientibus, reliquum vero paruis tabellis planis fere atque pluribui..
duplojfub quibus aluum protenditur , vtrinquc aculeis maioribui;
armatum .Alas habet vtrinque detedas duras>crufta vero huic tc*
nuior
.-«*
Obferuadones.\ xti.
fiiUior atque debilior ineft Supina quidcm partc caput magnum-»
.
xiec ita infra cruftam fitum , fed ob illius magnitudmcm & crufti*
C-
paruitatem parilineadefinitur corniculis admodumlongisprxdir

tum , vt corporis longitudinema:quent : in ore vtrinquebihos'te-
fiues habet appendices brachiorum vice cibiadmouendi gratia_J
Ytiles formicarum modo; pedibus proportionedupIafuperiore_j
maioribus eodem modo hifpidis vt nihil a fupcrioribiis differant.
Îuus quidem extuberat fatis, vtcarinatus vidcatur prominetquc
>dmodum,Septembrimenfe viuuni habuimus Cirinolx.corpus re-
liquum ver6planius>atque ruftefcit . Spinulas fiue hirfutiein cru-
rum etiam mouer. Inuenitur & altera fpecies ob!ongiorefigura-J
ye/um fine alisareliquis vero haud diflimilisjinter Culina: immun-
^ditia^yerfantes vtrpfijiiy reperrmus.
E«Kit^T»;xscctxW. Bucampe cornuta • Cap. XX^ -
^ ^w
Vi.% xaw^,;Gra?cisdicitur5dLatinisEruca vertitur,cum olc-r

ra herbasq; reliquas erodereprocibofitobferuatum . Haru
^qu^mplura geneira obferuantur , varijsproprijsque nominibusdiT
ilindajab antiquis denominata; pluraquidem nou defcripta repey
^rJmxtur^quarum adeo magnus eft numerus varietate diftindus , vf
îx,nifi quis opere totoâc induftria Jaborem ac animum adhibeat
in illis obferuandisj minimam illarum aflequi poflit notitiam_> .
^Juam exhibemus modo , ab antiquis non defcripta , ex maximis
-dtâtque inufitato cornu quo cirfa pofteriora prxdita eft, fitsKtif/mf
^ppellauimus )ts/KtT/]w, magnam icilicetErucam cornutam. Milia-
ario prope Cirinolam perinculta loca & femitas vbiquc maximus lL_
tepebat nuinerus Septembri meilfe , quarum ali^^jinerco coloro

aobfcuriore duodecim fegmentis cpmpofitum corpus digitalj cvd.Cj
iitie,longitudine femipeda]i,pedibus circa anum poft fecundam_j
-feftionem quaternis , craflis atque breuioribus ; binis finguUs fc^-
mentis > atquedeindepoft duasalias fcftipnes prope antcriora.^
ternisjlongioribus atque tcnuioribus,quibus graditur , atque etia
admouen_dijcibigratia Vtitur , qui omn^s qyatuordecim numerurfi
/upplent. Craflius eft corpus in pofterioribus, decrefccns paulatim
ad caput vfqucjvt circa illud dimidia fit proportione,quoddurum,
J«ue,conchula2 conuexam partem cffigie atque nigris linjîs , qui-
bus velutiftrijs depingitur,repr£efentans . Cornufupra anum fcr
munciali longitudine,recuTuuranigrum,d^rum cornea fubflantja,
*
i*.^ Fff laruc
»
\
\
Aduatil.&Terreftr.
lacue atqticacutum,fca innocuu : tnoleftiam cum attuliflemus ani-
mali,atque etiam ligno cornu elato , nihilillo addefenfam vteba-
tur,nec mouebat,feG corpore toto a capite nunc dextra,nunc firii-f
ftra repcnte torquebatur, atque ore, quod durum eft, mordere, at*
que rodere Alphodelicaulemficcum quo infeftabamus, videbaturi
ComprefTa panimjaut ta£la,veluti vindex intorquetur,atqueore->
fiiccum viridem vomcris iaculat, Circa ventremJateribus fegmeri-
^
tis fingulis maculjE funt rotund^ paruseauium oculos imitantcs»
Vt prima facie anus cenfeatur roftratum caput,cornu prjedituni-/,
bculorum vicem macula: illx pra:feferentes. Ali^ cute funt nigrio-
l"e admodum,atque lineis perlongum flauisj vtrinque binis & dor*
fojcornu etiam flauo,limbo circa ventrem candicantejlincisqiqui-

bufdam albis fingulis fefiionibus oblique decurrentibu^. Viuu0LJ
animal fub vitreo vafe domi feruauimus decem diebus , atquc no-
fte ferpentium modo exuuiam depofuit , vt mane cumobferuafle-
mus folito more an viueret, exuuia cornuta partealtcra jatquc
tnonftrum rubensaltera fub va/e animaducttimus ; quod coft.-
trario modo , crafib capite retrorfum corniculato , & veluti bra-
c!iijs , fiue alis compreflis corpori , in acutum definens, noh alitcif,
ûamfipucrum pannis inuolutum , fafi:iaque colligatum rc/picc*-
res.Hoc iuxta Ariftotelis placitum Chryfalis , vel vt Gaza vertit»
Aurelia ccnfetur,qu3? oui vicem praEbet,ex qua papilio BombyciSj
fed nos ex effigie illa locuftae , vel Bruchi genus quoddamrenafci
putabamus,ac fumma cuftodia detinebamus, quotidie illud obicr*'
Hiantcs an viueretmam ta<ftukni mouebatur incuruans pofterio*
acutum pluribus feftionibus decrefcentibus definebant
yZi<lXix in
& an alas,aut pedcs,vel aUquod membrum perficeret,ci;m tandentt
poft multos dies viuensita exuuia nudum,vtdiximusinode quadl
tuerfo vafe,fcles,aut ffius illud rapuit,atque comedit ; Fcles quide
|>apiliones& fimilia auide vcnari,atque comcdere vidimus: atque
"itanon fincanimimoleftia vltetioris obferuationis locus fubla^
tus fuit.At qiiia Auf^liae fiueChryfalidis mentionem fecimus, nott
pigebit referre quod fuperioribus -^ftatibus, non ad id intenti re-r
perimus,& ideo non obferuauimus;AnimaI informe,fupcriUs mon
ftrum reprefentansjlaeuc totum,paulatim decreiccn^ ,'capitevitn»
lino fere obtufo, nullis mcmbris infignitum,fed colore aureo fpleii
dido hiIari,quod alicuius alterius animalis Chryfalide cenfemus
Cirinolanus quidam hurtianam cffigiem habere putabat , atqne
tum ha^c minimc tunCob aduj^rfam valctudincm qivereremus,nec
uobis
X
,
...^-i
Obreruationes . ; v xliii.
ifebis
re cupcremns .
Altenim Chyfalidis genus rcperimus Neapoli
An'-
-tumno
iongitudme colore mter flauum & cmcreum punais
, nigris minu-
tifimns depiftum ac dcnfis,acuto roflro,dorfo
leni parum incuruo.
peaore & ventre cxtuberantc in apicibus aliquot
definentibus,
caudavero infedaqumque tabellarum fegmentis-conftruaain^
acutum dcfmente , quar ad tadum mouebatur vtrinquc
, atquc
paucis poft diebus ammal peperit relifla oui modo
cute inani ,a.
cuti & ahas inuenimus vacuas anteriore parte hiates.no
minus vt
in Bombycum folliculis.quibus fericum decoquitur,
ac etiam aliis
noiL. \
.îdimus,,Iconem hums poftrema; Chryfalidis tantum expremmus

paturafis magmtudinjs,alias prxmanibus nonhabentes
. Deiis,
3nx m oleribus gignuntur Erucis Diofcoridcs loquens , ait , oleo
ecr.ins perunfti d vcnenatis bcftijs intaSi Teruari
dicuntur . Ea^
dcm de his Paulus prodidit.Horum ortus ab Ariilotele traditur.&
Tcophrafto vbi viderepoteris.
)
auf» concretione^ & rcbus tn lapidem vcrjts eorum^ I

cffigic rcmmcntc . Cap. XXI.
1
A
% r 'Wr
aqua_#
vtcxeorum quotidiana ad inuicem commixtionemaxime
japides gencran perpctuopro certo compertum habeamus
. Ncc
alia eftlapjdis concretio , nifi terrce pars tenuior
&:purio^ aquac
conmiixt;a_, vel impurior aut terrellrior aqua a Soh's calorc exu-
,
fta humiditatis parte,ac etiam ab ambiente
terra coire incipicns,
îgore denratare]iqua,/iccioredcindevtrirque corlcurrentibus
longo tempore intercedente in totum foliditatis naturam
adepta,
i:um antea tcrrcus liquor,vel aqueus lentus ac "elutinofus
eflct.
madefafta
minus quim arte eflcifta calx , vel gypfum aqua mixtum liquefcit
ac fecile coit , & exutfta aqux parte , ab illa ignea natura per
co-
îonem acquifita , reliqua ab extranea Solis & frigoris vi exicca^
ta , lapidis naturam adipifcitur . Denfior vero, durior, aut
fragi- -
lior lapis erit , fi purior vel impurior , tenuior vel

crafllor terra^
immutata magis vel minus Solis ardoribus excoda, & dein-
erit ,
ê maioribus , vcl minoribus frigoribus denfata , longiore

tem-
- - F ff » porc ^
•^
N
idk Acfuatil. & TefMr.

terra vel aqua ad inuxccm ^-bnbus com^^^^^^^^
-û. non ab 'ipfa
elatis^tquc
vaporibus furffiM
efficitnrvt fuperidr ; fed ab eorum
y^3!^^. ^::TS{Lh.. A
denfatis
^^
cnm fuiure deeidenteSfdunffimH
ubi;cl,8:
^tquepo iti, veh\nVvtexeffii)lum.afFeramus,qnod6cahs
& dbngelatjon^
Sex eoS cTpofllt modus eleudtionis vapbris
Puteolinas nobis
fufphureas euaporitiones
^gonemus^
videntur,attamen cTfca faxa fpecus
,Ji.
c quo exeunt,M^^ J
a*
quex
Lret falis modo coricretum ,
fe
d & ^P^"'".,^"^'^^ '^\^ JXe^for!
vaporantibus, velun
terra lapidibus calore
& ^^^!^^^^;^^^
J
P";^!^"^^'^"'!^"
^*f
hafce ûit humor qiff Tulphum , fic
•,
lam fepngioram ,aut _U^^^^^^^

KfeO in camihJs nonri^ pt*ter i
& mhil
dura ahud fp mfi lig"^^"™
fuperficie ah'a fubeft cruftofa ,
himiditas . tamen terrcam adeo magham ^^ûm babg^^^^^^^^^
&cetiam lentorem'qiiehdam vUR hgneis J».^"^^,

,
" «^^^["""''^ J^
m_»
rente txnmuicemoai viî^w.ic.-.^
. -"r:"*,- _^„_ cre
-
habere «ônQîciuntur, atque^
veeetabilem quandam naturam
augmentumlapidi venKau
fbê illos quis putar^pQflbt veriim
:
vt mhis ab .moi^ccuma.
*Imonefuperueniente,^Tnbiente,ver
habere vide
te,auare veluti ab radic? aHmentum &
augumentum
De his qucE pei: addi-
tur. Exemplum indentibus &vnguibus.
& terreftnbus cocWe^,
tionem crcfcurit,vt in teftaceis mantnnis ruga
amphatur Signa
quibus noncentrum, fed circumfereritia •
?um teftantur hoc, ipraq; extremitatis o];-.^-^!"" ,^^J'^^SXs

vifcido ^nl
ns^"»
/n ritiem adHiifc tion habens, ex ambiente htmiorc 'P/
generata ."Huiurmo-ai concretiq nîburtmis I^P^^^b^^^J

malis nec^lm
,«ose quidem conftruai confpicmnrur,
ficferai? poteft
fundum Gallicani obferiuuimus^
ftiodo quim Aquifeduaus antiqui
oudm ex Tiburtinis calx opt^^^ô
cuius ?ori'cretione non minus
feaimentum in lapi.
tiuitur, locus etikm ibi adeft , in quo aqu^
fornice ex flcn
viccm prabct,nu!la ^"btus
dem concretum,pontis
aqua. decurfus vallccul^ aurfoff^
te , atque fub illo ?'""..' ftnl
exlhl^
ob^<=^"^tur concrctio
longe a publicoillorum Fonte. Alia
domorum non teftis
ht£
4
*
liciaio in fornicibus , ^.1^^^^'"^

glutme infeaa""S
uernis,in quibii^ aqua ca!ce,vel terrcno P;Y;^^;.S
/
glaciat s ftilhci^
ac non minus vt in tcftorum
fiillans congciatur ,
r^ v.
naturam afTeqmita inucmti
-rfijs eucnit Kyeme & lapideam
eo
lapides ilh fpong.e appeliatâb
ctlam infra terram efficiuntur
»-•
h
^•n:Obferuationes-^ mv,
& porofa.didi, quos ^quicolis prope fontiUm
tnm fiftulofa effigie
rfecurfus fodiebant incolx , vtexfllis fornices & arcus fcruercne,
. iion en
mtatem
ab^dem
turq; fpelunca: ibi mlMdS faxis jigglutinatis lentore iIlojnfaxH
dubicandum erit cuique natura
ttiam vcrfo. Quareminime dehis
rerum.Iri his vef6 diflfercntia cft maions
fpeculanti fupradidarum
& reliquorum.d terrcni natuv
vel minoris duritiei,coloris,I?uoris
proueniens . In fngidis
qpidem
ra & loci,tem'p6risq; diuturnitate ^
obferuauimus,
locis & niuofis potius faxeam naturaiff accipei-e
poffimus,nam &^tophofa_|.
quamqiiam hoc iton omnino a'fRrmare
quibus minimc faxa perfici queut,
loca &argillacea inuehiutur,in
exiftantrquarfe prxiferlocum fngidiorem
qtiamuis frigidis in locis
vtdenfioresliant lapicles,terrena fubftantia maxime operatur,qua ^
varietasduritiei,denfitatis,IaeuitatiscoIons& cSftfifteai
variance
proficifcitur.Concurritetiam non minusloci humiditas,qua3
tiaE
abluitur,tenuiore illa punoreq; parte e-
terra magis conficitui-,&
mifcetur atque niagis in vnuftrtolle-
tearata ab humore ipfo clii ,
â,qua deinde lapis efficitur Contri vcfo

. locis cahdionbus & cx
quibus quamuis magis terra videatur
confequentificcioribus , in
concoqui,prcpterpaucioremhumorem atque minus dmturnuffl}
terra diflblui potuit, ncc per continua
& citius exiccatum minime parsilla
abiutioncm in vnum colligi , fedita alieno terreno mixta
^Winofa a(:'lenta,nimia ficcitate fuperuenienteitamixtacoit,at-
vertitur terrenam adi
tm^ in minus denrum atque durum lapldem
huc natnra habens, vt topKTcea;
faiit tophi ,ccemcnt!tia^ &
fimiles
TfouCretiones , quae plerumque in maritimis &calidionaus lociS
obferuantur.In montibus niuofis quidem ob continuam humons

htundantiam aquarum , &
niuium tcrra magis ex.colatur & collii
denfatur atque ob humoris irei

gitu^ in alueis in quibus dcinde ,
vngues dentes ofla, tejracea_.i

queritiam-ligna,cornna,animaliunQ
& mantimis ,vt obferuat

quod minime euenit in locis calidioribus
& rJmiam ficciratem^ pox
tiimus nam ibi ob humoris paucrtatem
:
aere & Iiumore tuta,qux ibiooru^

tius feruantur veluti -condita ab
ccmprobari hoc videatur, npltra
ta inueniup.tur.Et vt experienria
quam omnes veramiaten opor*
ifa hoc obfcruationem aftercmus,
, tebit.
'
xlvi. Aquatil.&Tefrertr.
tcbit. Apulix traftus in quo Ciuitas nobilis efl: Andria diAa , tot»
collibus&diuisrefertaefttophaceisjquibus ad ^dificiorum or-
•nameata &^ftrui5hiras arte elaboratis vtuntur ,&pertotamferc
Apuliam ctiam fimilibus,quibus cx)nfpe<ais nihil aliud quifpianu>
rrfc dixcritjquam aceruum, fiue potius mafTam teftaceorum mari-
timorum terreho glutine confectam, atque varia cochlearum con-
chyliorum teftaceorumque fragmentaacetiamintegraobferua*
bisnullam corruptionem adhuc teniporis pafla nec in quGlibe^
:
conamuni mlnuali lapidc duo aut tria confpicies/edtotum ex illo

<onfeftum diccs,vt vix altera fit terr^ portio:nec etiam vni lapidi
Jioc accidere,fed toto colIi,nec vni fed omnibus per tptam illanL?
regionem . Non autcm hoc ica in Apenninis montibus euenit, vt
diximus,rebus humorem aduerf?ntibus,& in terram putrefcenti-
.bus,nam&ipfas maritimorum animalium teftas putrefccre ibi
certum eft,ficut ligna , ofla , & terreftres etiam cocIeas,& alia do
quibus dicemus,quK omnia non integra,& veluti feruata;fed peni-
tus putrefaftainlapidem verfavelpotius faxum , vtadfiliceani-*
Iiaturam parum accedere videatur ob duritie dcnfitatem, & leuo-
rem cumillain Apulia feruari vidcantur i tophacea concrctJone
:
fraeili admodum rtfpeftu faxomm.Huius rei contemplationis cau

/ahicrunt varia teftacca aliaq; naturalia intra faxorum molcs in-
uenta eadem faxorum natura,fed propria effigie feruata ; iti^
quorum ftrudura animaduertendum cenfuimus,illa hon fic intra-*
faxa naturam eflbrmafTe fortuito vt aliqui putant,fed immcmora-
bili temporeâb hominibus deiefiis, &cafu terra obrutis intra hu-
mum putrefcentibus, illa ficut & ambiens terra in lapidem deinde
elemcntorum perpetua viciftitudine , non minus 3lc cxcuf-
iliutata
foresac fculptores faciunt,ex conuexa cauam effigiem atquc eco-
tra conuexam Hoc teftari videtur cxada admodum illorum deli-
:
peatio,atque cum ipfis naturalibus fimiIitudo,atque etiam copio-

fa eiufdem rei,eiufdem effigiei magnitudinis,& ftrudurx inuentio:
non enim fi cafu a nitura effingerentur tam fimiles, &exaae forr
inarentur vt cademprorfus res,non dicimus, fpecies , videatur .
Aliud accedit argumentum non exprincipio faxa fuifle , nec fimul
cum ambiente faxo denfata&mutata,teilaccorum cadaucrafiuo
cortices , fed prius ambientem terram, quê cadaueris accepitim-
|)reffioncfn,deinde putrefcente in totum ipfa tcfta , in candem na-
turam ab eodem lapideo humore rcpleto: firmatur exemplo & cx-
pcrientia i ipfam teftacei partem internam ac mcditulliunnL , non-#
illam
.
y
f 's
« «r
Obfe ruationes XIvii;

iUam habcre denfitatem, quam ambiens lapis inucnies , fed vt in-.
*Saccharocuenit,iriane,ac gemmx modo angulofum rplendidiuf
tenuiorisq; admodum, puriorisq; fubflantix , quod & Sali mtro,&
aIijsmineralibuseuenit,&hocrationedeficientis fimilis mate^
riei , partis fcilicet glutinofe , cuius introitus prÊclufus cenfen-
dus eft, denfiore iam reliqua ambiente faxi parte effea:a,& aqueo
illo inepto euanefcente . Hoc autemnon ita euenit alijs rebus>
^ cuius corpus porofum , vel vniualue fit , in quibus facilior putre-
faftio , ac lapidei humoris concurfus,& craffior videtur , cauitatc
illis In quibufdam craffis rebus , in tubulis nos obfer-
deficiente .
uauimus lapidcis inuentis , quorum ex ligneis ramuh's putrefadis

origofuit, inuenitur lutefcens argilla boli modo,qux Iingu:e adharr
ret ,Ieuoremq; afFrida recipit , inter gemmatas emincntias illa^
hitri modo in eorum cauo centro hxrens putrefafti forfan lignd
:
ii-uftuli, reliquije cum aliqua terrx portione d lapidea natura di'-

,
uerfacommixt^, ibiq; incluf^,

In lapideam , fiue faxeam naturam apud nos feruantur d
harc
nobis in CampocJarenfi Arce, dum illam ampliorem, magnificen*
tioremq; reddebamus , obferuata quj? in faxeis molibus inueni-
;
mus curieis malleisq; deieftis ac cxplanatis . Cornu Vcruecinum

pedem fuprat duabus.vricijs longitudine ,palmam Iatum,interna
partefere planum>,externafemifpha£ricum ,tribuspcr longunj-»
lenibus decurrentibus ftrijs , oblique vero finuofis rueis diftinftu »
:atquc i medio circa initium denfioribus femper,& 'alperius;atquc
parte qua hêrebat Tiburtini lapidis modo minus denfum j atquc-»
-porofurii Cognofcitur non ex Naturx cafuali artificio, vt quac*-
.^
dam imagines informes inueniuntur, fed exnaturali re, putrcfafta

in terra: yifccribus effidem recepiffe , non enim rugse » atque ftriac
'interiori parte reJpondent , vt in illis , qu^ ex ftillicidio , vel alio
paulatim additamcnto ex lapideo humore conftruftis obferuatur^
& nos retinemus , vt quibufdani dilferentiam ftruftur^c oftenda^
mus, quihascminimefieripofleputant. Naminternaillius pari
crafliore fubftantia difccrnitur , & exteriorqujecornu compagp
•crat, tenuiore|denfiore concretioncper/piciturconftruda,quam-.>
poftremam craffior humorpenetrarenequiuit* Habemus Bouini
cornu fruftrum fuis etiam rugis diftinSum oblique,rotundiorc ef^
figie •Aiiud etiam in quo cornca, vel ofiea interior cpmpago ad*
huc non confumpta laxior & porofa videtur medituHium durius^
A deofiore naturi • Aliud parumn Bubalini pulli tres vaciasloxu
gum
*
.^
.
/^
£viiL Aqaatil&Terreftn
gum \ MeduIIam hircini cornu , qua difrupta ineft Peairiisexigui
tiiarini effieics altera parte caua , altera vcro conucxa , & coniuii-
«is fruflis"fibi refpondens . Peaines diuerfi, iûcs , & imbncati.»
x>bi;quc fcilicct elatis , veluti fuperpofitis cruftis , imbncum ritu^.
i>eaunculos etiam . Pectinem aiium,fed minus denfx Goucretionis

<maiorem omnium, Guardia Campoclari Caftello dido inuentum.
abienim quaidam teherioris fiibftantiaixandidus lapis m vlu eft
-ornaipentis condendis . Conchas rotundas ftriatas, qua nos Gon-

gole appellamus,quamplurimas fimul coh^rentes, qux & excipi,&
a faxo facile feparari poffint integr^^duriorisnaturae vt faxa mon-

tiuni altiflimorum vbique . AltersmSpondyli effigieoblongam^
•& informis ftrijs Conch^ corallinsfimiltm
, .. Alteram recuruam
Cochlex modo Patellam fiue . Lepadem magnam Hifpanica- fimi-
maiorem obli-
lem Chamam kuem paruam
. Alteram ruifofam
.
Tûe. Cochleas terreftres lûes maiores montanas

fiixcamatrc d
feparatas Alias paruaslseues

. . Alteram maritimam per reaum-»
fugofam,& compreifam . Alteram oblique rugofam & maritima.
ftriatam per obliquum,limbos ha
Cochleam alteram depreffiorcm
bens elatos & afperos, 6c lineas curuas & obliquas per obliquum:.
^SIteram maiorem. vmbilicatam per rcftum^ftriacam & lineis dc-
'\
|)lflamdenfiffimisactenuiffimisper obliquuui ,
-
'
*- Aftaci parui ahtcrioreni fiapernam cruftam Tubulos lapideoSj

.
formatos in quibus pars interior vcluti genv-

cx lignorum fruftis ,
mis angulofis confertis eft conftrufta, inquorum cauitategemcJS

argillam luteam aut pajlidam inuehinrius qu^
lapillis ha^rentem , ,
Boli modolxuigatur, & a lingua'dependet, in Andria Ciuicatein-^

ha;rentem inue-
âxorum cauis rubcntem colore, magisq; linguie
Wmusjfedrudiorem. •
-^ '
^
&
Habemus non paucas alias res lapideas , veluti Caprarum cc
Spondyli ,vcl Oftre^c

Suum vngulas , dentes cornuum medullas,
faxeas
partem criftatam circa ora , & fimilia . Qux omnia intra
moles, & faxa inuenimus primo fortuito animaduertcntes,deina£
ap-
tlata opera multis difi-uptis faxis .. Horum vcftigia nulla foris
faxo aliquando cx aliqua parte fortuna inue-

âtent, fed difrupto
tiitur, fcd inCamixJclarenfi arce nos ha-c omnia habuimus .^
inucntx e mari
•
Quomodo igitur maritimsE conchse ibi lapidex ,
^tuerint, coniiderandum reitat.. Nos quidem uiiuui; viimwy*

longiffimo lUo
listemporeabaquisafportatas,actei:ra ohrutas
t^/ ^ '
tcm-
%
.
Obferuatione^. xlix.
tcmporc miitatas ficut &ipra ac|ua & terra , m
montium illorum
«cauisr Sic etiam & colles illos A ndria; in ApuHa mutatos elTc cca^
femns,cophaceamq. naturam aflequutos>cum primumaggeres for
fanaballuuionefaftifuerint, imminentcaaua in quibus copiofiC*
Cma omnis generis teftaceorum eft concretio> ita vt maior fit con
jCharuni qiiim alba? ten'^congefl;io , quod quilibct in fpeluncis
propc D. Maria' in Lamis appella^^ miliari ab Andria ciiutar.ci'
Dbferuare pbteritrmirabundusquidem dicecfpcluncas non natufa
fed induftrii teftiS conftruftas , fed quia tota illa regio fimilibus
fcatet, naturarti n<>ft artcm admirandam fore .
'
In Valucnfi Comitatu & in Oppidi Anuerfae nominc monte qui
fuperftatrepeflltisS' ^juamplures pedincsfaxi naturam adeptos,
Tcrum lapis ille ft'OTi adeo durus vt Campoclarenfium > qui nedum
cffigiem reHquerunr,fed 8c ipfa tefta etiam repcritur nonputrcfa-
etiam'Spondylorum,Concharum5& Turbinorum,quorunL_>
fta>fic
non pauca habemus/ragmenta pr*eter intcgras tcftas faxo haren-
tcs & intcrmedias cx quorum confpcftione manifcfte patet non_^
>
potuifie nifi Diluuij temporc inter montium afpera loca remanfif-

K , vel limo obruta hxfifre,& longo tim tempore omriia lapideam
atfequutanacuram.Inuenitur & lapisdepidus , mufcum repriefen- -X
•tans,vel fyluam,colore pallens lineis nigris,in eodem monre , edi-

tiori vcro loco;cuius origo videtur i tenuiflimis fibrillis herbarii>
vel fruticum in^ra faxorum fiflfuras d^miffa & orta > initium duxif-
fc : rcperimus quidem faxa fiflfa fed hxrentia,in quorum fuperficie
partiumiifrarum, locus erac cauus fibrillarum-quae iam putrefadar
•erant latcfcentequadam fuperficic tcrrca adhuc, planam editiorc
lapidis cruftam prejparantc , quamlapidefcerc tempore putamus
& caua illa loca niefo limo repleri 1 < *- '
Vidimus apud Alexandrum Cybmbolufn Patritium Theatinum

:
Aromatari^m prift'antiflimum ^c naturalium rerum ftudiofifTi-

mum,intcrc:Etera naturalia&mincralia varia quibus deledaba-
tur,Iapidei fubftajitia , verum colore & fuperficie metalHca pul-
cherrimam Cochlear fpecicm: quac vndique d^preffa atque^vmbili*
cata erat oblique rugis prominentibus vtrinque alperaratque mar
gine fiue limbo per dorfum decurrente nodofo , denfis tuberculis
veluti intortisjvtrihque contrariomodoextttberantibus,^t in fpi-
ramconftrufti appareant magnitudo cochleas vnciali diamctro
:
pcrficitur . Vidimus cadem natura & fupcrficiealios Peftunculos

aucllanx nucis magnitudiucjglobofos non ide']^rtffos,quorum alter
... ^
Mo. Bot Garden, Ggg maior,
1.G9 3
v_
I
ruationes
tqnc
parum , denfisatque tenuibusftrijs, omnesq. nonvt alia?conch«
reaalineauperiebantur/redvelutimaxillas habent;es vtrinque ,
inferioribus breuroributq. fuperioresdecumbunrjat in media,ve-
ment-o.producuntur ftri^ aliquot: fuperno velutilabio brc^
4uti ex
.«iorifecon-ungehtes, trigonum fiue fpjrâm efformantes vndofa
linea.Horum exempla exllamno habiemus fiifa.Viiinnis apu4 eua
nobis etiam digna memoratu lapidea^ materia leui pallente
rfem ,.
fnperficie concha qu^dara,quam ille naturde lapidem diphyfi

idura
/
appcnabat>ad dltfercntiam Morij , quia ytramque.natur^m.expri-
.meret,hnca pcr medium diuidente. Nos autem- «^^V^»'^' dicimus,non
-quod ancipicis fit natur:?.autduplicis; ex genijralium maris &feT

^l"
imine efiigiejquam in fummo verckje exprimi putatur,Teddiphy4
-quia diiplex fiue bifida aut bipcrticaTiu^ gemina;«ftD,cha yjdeat^rj
'veluti fi binos Mytulos laterc coniundos qatura prod^xiflei;^ lyon
-fecus ac in frutftu plantx Alyfli i nabis defcripti frudu dupli^ ium
^li:utorum ex Diorcoridis mente.Concha.nôbis^ eftin Upidem verr
'fa,non fccus dc aliê dc quibys fupra'mentiooemfecimgs:noriautc
/lapis naturx artificio fic genicus,vc ilk ex aliorum mente putabat
'Trigona eft efTigic , nam ex veruceiiue counc^xiona.yduti fi bini
-Mytuli coniu-nfli lacere depcndereht dil3tatur,Urqaeiibi îferama*-
ioreatq. ihcDiiabcnte:fuperficie circa.verticem\,,pb!o_ngum quid
'txtuberatdependens,Unea quadani obtiquailllid definiente, quod
iTiaris genitale alij putanmt,fublinea vero trigonum iniierfum cP-
-ficiturinprofundius defiiiens, nonfecus acin fflemtnê pudcndis
confpicitur , vtrjnq; profeiSo extuberant dorfa veluti binum My.r
ct-utorum hxrenclumyatq-iutaticudioem fefe-jiroreadetitiumt;»'E54
alcerafuperficic vcrojqua; minorcin; longitiSdme, cuif ri^îrcoxine^
J .:fticiir,acque fupcr6bxt»;rfia*m.exl)ibtt effi|icin>poft^^
qno nates,&.aaummagmun;;profondoiTmbiiJapexffrtmit, nec
•ifl
-minus deindelioca app.^ret louga

Mytulohum vfque;id
atque
^Ytrinque noG produd:a,vt inparce.orirvfcjdccontra&a arque ia {^^t
'
qubd fcircpoffiauis; cx aiitiqais iM

/ «4 ' '*fl
Si^ i; i
morijs
>
'
.
•^ r
i.
ncm cxp.tefsimusjcatî ccphli

. A d iemus criam aunc
tum ctiara iconcm j a......
__
'%
\
tant:um,quarum quafdam non nifi lapideas vidimus, &-
rariorum
Jeruamus quarudam veroetiam teftas habcmus Peftunculi pril/ia/^'"''''*'''
eftmaior, tribufque imbricum ordinibiis diftinguitur,vc.
Varicta's
cft,qui fubrubcntcs
-
inpiaura nocatur.exeogenere Peftuculorum

cxcandidofunt&latis flrijs, illisq. pcr longum iterumcxigui?
tamen funt,dextraq.aricula minima,finiRra ve
lineis ftriati^lsues
ftriata,& in vcrrice leuibus tuberculis infigni;
ro maxima,etiamq. •
duobus tantum craffioribus, fed irabricis carent!i«t

ta; finiftra vero _
colore magis dcjineari videnrur:

Jincis tantum pirum rubentibus \
Differunt alij, quod latues ftnas habeat h-^

in lapideo elati funt. ,
utrincj. dcfinientibus illas, vnico im-

neis cauis tenuibus tantura
quibusdam latiore parte Imelstenuibus ftnac fi
^ricum ordine.ln
nullas, imbricum
-
gna tur/upcriores vero dorfo tantum cjito, alijs

r
Alijs plures circa laciore te,ftx,fed minus elata:. Omnes has;.
noca:i
arce erutas feruamus, ac etiam q«an-^
lapidcas ex Campoclarenfi >
compage fabulofa inApuIu leaam,in qua te-.-
dam exminus denfa
habemus, quorum alij P*J?*r«;,
fta,vix immutata.Scd aliorum teftas tatiioi
f-
maculis infignmntur, denfisq.
ex fufco colore ruftefcuncpallidisq. J^^
llriis,illisq. denfeadmodumfingillatim imbncum more inci!is,&^^-^,^,„,
non tantum imbricati fed afpcn ob

fuper impofitis.Alij quidem ,
fuperimponitur, parte*vt cchinati.,

iiicum clata fatis ima,qus magnas,eodertiq.
habent
dici pofllnt & imbritati:Aureb dexteras
minore tertii parte. Interms vero
modo afperas dexteram vcro rubcnt
afpeii,colore
liuec. Alii etiam eodem modo
imbricati atq.
colorc mixto rcpcnuntuf ditkruntq.
puniceo,vel maculofi fufco ,
maior,& duplex apparct. infc-

aurc dextera minore; altera vero -^L
rior6 fupcras,cxtra prolata ^pter "^^g"'"^'!'"'^-^^^'^"';^

minoris, mrinque auriti , pari modo vt Pc&nes quos
,
MmiacosS^^ ut^^r ,
dicercpommusjzonisfuntcandicantibus & rubentibus puniceis

contrario colore exi-
altcrnatim , ac illis
yarie Jti oblique latis
habentquinque,quarum media maiori
guis pundis depiai:ftrias
extremum obhque limbu dcpcnden
leuis eft tcfta, & per ftriarum
haLt,quod iLliis non»ruatur,teft*q.extf^^^
cm teftam habcmus
lapidcam
te^minatur Huius duplo maiorem fere
y fabulofa concretione. Hac noluimus omittere rariorem

Ggg
tefta.
nec
\
lii! AquatiL& Xerrertr.
*v
y^-u
i . ,
J
rrf!
H
Obferuationes. liii.
» j-
.
F 1.
liv. Aquatil.&Terreft
-necaercriptam,quamabeffigieMytuli,redauriM,mcdfaInter"c-
-
w^'«^»auncaos,&MargariciferartBerbcridi(ftam conchaui,&ooteftat
peiiuncu-
foris fofcum,obliquocugafam Berocri moda , fed obloa -
^j
'"'
&anguftioris ceruicls,& illius tcnu.tatem Mytulorum cffi-
""Z e<oris ^lyculopeflunculum dixi-
^y^y.r^y<^, fiue Auritum
ZIZT liem rSerente
tenu.taten^
i£. >
guÂ genteo vmdnum mtore intus fplendet fed
Berbcris
ob
cand do,cui no
diaphanitatem obrcure. non vt
âta
teftl
. :piumaccedLvideturaffi.itate. Neapc.ihabu,m^ *
phytobafanumederemus.Anillo manpcrucmac noa coattat i M A

.
magnitudinis eft,cuius effigtcm damas .

:
Triuncialis
"
Diftat ab aliis , atque a Neritis
putatis.1Rond^let.o & Bello-
hiatu.ncc vmbihcat.a in medio,fed
^nicminore voluta ima,maiore
adhxrentis magn^ columdlam & medmm co-
.
auris fimilitudine
tamen totam cochleam vt in lUa qu«
chlei obtegcnte limbo,ncn
proAtliaaixNcritadepingitur diHat niucomtidocolorccqu.m
:
minima: dicrS leuoreipolhcis diametro elt.

dentis,fiuePorcelIanx
HuicfimilesIapideashabemusfedmaiores,duplol ^
lapideam magnam adinodu ceruice recurua

Coch» u- Concham habsmus
ob rantatem Habemus 3C
fid r^.*. veûti cochlean cuius cffigicm damus
:
gibbofaciuploceruice eft, maioreôn-

alius quarum parsaltcra
'''''
Concha.
A^r cha ,
~\^
alteram ^^^^^ i^nrrA r^r^nrf^fTirtrpm
partemlonêdcpreffiorem
, & mino>-em
tnino*'em fupecante.
luperante
^ ^'' Seruamus &aliam fpeciem rariorem ade6 recurua ccrmcc , vt
conchx modo lata parumquc
V Akcrx Nautili effigiem puppi referat , fed j
aaut ef. ftriata craffis ftrijs.Habemus & multa alia, fed & Buccinum cttatn
\
iconem damus,& notas dcfcribemus.priter
lapideum Isuem cuius
minusqi notas quarura pie-
teftas rariores ab alijs non Hefcriptas,
voluntati defcnbemus 1CO7
rasque vtainicorum obtemperemus
nesq. addemus.
Buccinum lapideum^ Cap, X X.

1 inferlorcs fapcran
L
'tiam:no emm intcrwes a luperioriDus muu»
paruamincumben-
^^^.ilrinfMr Vt-
wwv-«.v- 111-»
fcd ftatim in acutum de»-

alijs obferuatur, quibus non paulatim,
•nunt, uenmofi cum.fint . Differt ab ali;s,quo^
^-'^^'"^-'^'Ko!
planum,inrerrorcrn orbe coro
incumbens alijs.limbum expr.*mit
anfradibus fe in acut^m dcfinens,breuiq.
nantcm .QGto definicur
f
j
r
/
i Aquatil.&iTerfeflr
roffro aftera pnrte eft. Marinam
fimilem teftamjfcd non ea-
hiiic
dem habcmus, magis veatriofam, eodem modo inferiores orbcs
lirnbo coronacem,co!orc vario,ciriereo flauente ac albicante> pS-
rum oblon^îo.re rollro nQc redo.Neapoli frcqucns in fcopulis.Ion
gitudine quatuor poilices sequar*
/ Cap, XXI I r.
V B .^
oblongam, tenu^m, atque in latum defincntem effir
giem ore ronmdo reprefentantem Conchyliorum teftani_j,
Buccinum appellafle Anciquiores3pparet,tumetiam quiaioflata
codemmodo fonitum ederet>il*iusq uices expleret.Vndc Plinius,
Succnum rninor QQncbayadJimilitudmem eius buccini^ quofonus i^^â
iditur^Hnde ^ cauja nomini^rotunditate oris in marîne ihciJOi, c, if.
Ouid iueram i.
caua hciccina fumitur illi
Tortiliiyfn latum quxtuybinefurîtab into'
Buccinum clicunt Latini,quiabuccam.inflant,vel potius d Bucca>
qu^ idcm eft,quod Bucciaum , a Grarcis vcro k«/)uJ, quo nomine-*
ctiam/7r^r<? 5i Buccinatof fedquiaBuccinumaiujit ecuruis ani-
^
malium cormbns fuiflTe Antiquis , quod credimus , nam î^zf<n'mi

Bucfinum vcrticiir , Reg, 2, cap. s. a as/j^tj^? , vel ?«>*? dcdudu7n_j».
«juodcornu cft , velittrûidfimile, vndequia cornua (imili modo
ingirum liaeis&ftrijscontorquenrur,vt inhis marinisteftis ob«
/eruatur turbinatis, ideo ita denominatum ab effigie,atque ab ufa
ceu/emus non i yLmdZuv^P^t a!ij putaht quod eft, ceri.^care Plinio^
Sicut enim Purpurus ab ufti colorisjica Murices ab aculeatis tuber
culis, feuccina, ab vfii &effigie tortiii hi Ibuga:. Buccinuin igituf
quamuis turbinitorum omncsfpecies quodammodorefcrredici
poftuntjilljc n:i.1gisaccedere cenfemus , quas iopgiore funt etSgifeJ
atquebrbibus rotundioribus , nfccab incumbcDtibtls maioribus!
occultatis Coachis ooctleis & viiabiHcisiits^HeiMwicihus
, vt-fc
& Purpuris.Strombbsquidem etiamprotubarBin vui abAntiquis
prie dicemus fuo loco ^^tî^t^h;? ccfta potius apra.j. ob UMigain qui-^
<!bm teftx forma-m Turbinaca? tubanBxefercnccini, "2(i^^<>f'^pi2dj
Archi!ocwTvBuocinureiappcHarurj;.^jturq?iia hjecloutâ iic>con-t
iioluta iaiorbineiu cocchii ^ luxuiii jrotutiHo^6re|lc{iacas Tufcac-
^ %A I lopgaiu
^
,
lyi. Aquatil & Terrertr.

Idngam cffigicm imitantem,fub illius nomine dercribipoffe viftmi
ftiit,& itHpvW dici poflc exinimamus- Huius difFerentia eft , quod
albo fic colore , orbcsq. fint ca?Iati> craffis toris & anulis eleganci
ftruSura coronati,quaternis fimul dccurrentibus ^quorum mcdij
crafliorcsjelatioresq.vt ftrijsjcymatiisq variisornentnr, iquoru
fimilitudlne marmore^ columnse in Tcmplis eodem modo intor-
t^ ftriatxq. vifiintur fi:alpt3E,DifFerentias alias habemusjquas exi-r
^ . guis clatislineisorbesftriantunAli3Elûesomnino,Alj>perloij
YMfift^s.
^^^ j.^^.^ fafciatx, alix vero alijs difFerentijs^de quibus alius,
u Bu€cinum Vsrjicum (burneum macuhfum alterum nitidum
RARIOR, venuftior alijs eft ha:C cxotica tefta, qua i colorc i

kuore,fpIcndore,acgranitate.pl3ne acfiex Fbore efict ex-
cauatajEburncam diximus. Orbibus cftduodecim conftruftapla
nis,ac depreffiss vt viximbricum modo incumbant maiores infe-
rioribusselatic^.parum appafeant.Roftroeft vix prominente, ore

angufto,nec rotundq:maculis tota diftinguitur binis ordinibus fin
gulis orbibus ; quarum fuperiores ordine parux , inferiorcs vero
<|uadupl6 maiorcs,ac fj^r.e quadratx.CoIore funt ruffo caftaneo,ac
illis cxruleo quodamodo iuperirapafitoXongitudine dccem ^quat
poIlices,latitudincduos cxmedioceftacad'acumenvfq« orbtfs ali*
mcdialinea fignati obferuantur, vt duplicarl orbes videantur*
'
i i t
Bwcinum Maximum varieâtum acjlriatum^ Cap» XXV*
ENORMIS magnitudinis nobis vifa fuithxc Buccini clegan^

varictas, quare maximsccognominc diftinximus,acpopterar
tificiofas ftrias,atq.ruflFefi:etcs lunatas lineas,atq.purpurocerule3S^
inaculas,quibus orbes dcpidi ac variegati confpiciuntur, Vane'^
&
gatam ftriatam appellauimus. Ofio orbium anfradibus definxf
tur, dupla fere magnitudine fuperiores incumbentcs inferioribus
duplp lati-
cxcrefcentes;dodrantali diametro fuperior orbis eft ,^
tudine inturbinemdefines, limbis fiue margioib.usoHs antiquio-

extuberantibus alatisq. diftin-
ribusdccemalternatim per orbes
indicium. Orbcs yero toris mi-»
guitur,vtdece annosfupcrarefic
nimum digitum cquantibuSjatque inter illos pari interuallo anu-
lis quatuor imparibus craffitie & cxtubcrantia, cymatiarefcrenr
^
tibus
.
X
\
.
'r\
r Obferuatiories IVii.
r- 'r
tfbus coronari videntur, qnaquam non femper eodem modo, cum
circa imatn orbium partcm craffioresjatque ctrca verticem deprcf
fiorcs obferuentur. Oris hiatus amplus intus fand.?rachx colorei!».
margine li-mbofajatque vndofajfedcircacohimellalongisruîâc
- frcquciitibus/ftrigibus nigrefcentibus ex ftiluo depiftus atquc a- jW.Vt^.
iper,tubulo infra columellam digitali amplitudine, pari oris Hnca .«
definito, nec aliqqid.cxccdente Habemus alias Buccim difFeren- sutewum

.
ttas,minores pcdali &: ampliorc longitudine, eadem effigie, atquc tuiêrofu .

<^lore,fed macu1isparibusinteruat1o,minus elatis torisâc ftrijs»^'''""*'*
roftro parum prominente,cris margine aliquibu^ dcfjtato rotun-'''"^'^'*'
dis rubcrculis, ali/s Ipngis ftrijs, alijs o^bes tuberofi, qlias omnc§
alijs Deodante enumerabimus iS^ iconcs dabinius .Scd rariorem
hancparui Buccini tuberoficandidi,adCerithia referendam ,oris
margine fupra tubuh;m clata, & incumbcns non inuerfa vt in alijs
Triagnis,effigicm omittcre noluimus, quamuis huifmodi aHas dif-
•fercntias habeamus,colore cinpreoorbibus depreflioribuSj magis
-dcnfis minxitisq.tuberculis afpcras^
A ^
Bacdnum alahaljrits hlrjutum M^y^vyx'^* C^j^. XXVI*

^: -."''- -...-
BRE VIORIS Bticcini ipecies, qua i candore

ro!Tri efl:h.Tc
phano Alabafl:ritidis'IapidisaemuIo,& hir?utie flauicante
di
qua*
obducitur breui^ cognominibus diftinximus. Craflioribus & pan-
cioribns fcquientcStrabelO ftrijs hsec^ oblique alpcra,&perlan-^
gum den.îoribusjfinguli-sq.orbibusalternatim, vt m ma-ximo, al-'
'ternatim limbi extubcrant, qui aKasoris margines fucre nec nifi:
fupcrioribus tribusorbibus, vtcxiJlis'qttatuorann''s tantum ex-
ccffiflc cenfcatunreliquosq.imos eodem anno habniffc,cum a Pli- uh,
^
nio ceJcriter craflefcere afleritunOris rnargine intus inci/a ftria- 3^»
ta, atqcrafla fatisoblimbiicxtcrnum tubcrofum perlongum dc-
currcntera. Hanc non nimis magnam habemus qnatuortantum_j
poUices aequantelongituditie. Orisftriarparteiiipcrna circalim-
bum flauo funt colore maculis mfeft^.
X«f;^ o^vpvyxof > Bucctnum rofiratumforte rpA^kaf. Cap^ XXlÎT*
BycCINI roftratam cffigieai proferthscc &fcopuIisfamilia-

ris.Oblonga cft tefta triplo laticudinem fuperans, odo orbi-
bus conftrufta, duplo altcr alterum fuperans craflltic, ftriaris , ad
*
Hhh infu-
;
/
viii. * V
Obieruatioiies
infupcr flrigibus liaeis iccru inci{ts,eoctem orbiuni' ricu, ac etiam
per longum alijs extuberantibus ftrii& decem eofdem anfraftus.
ornant.Oris hiatas. ouaIifigurainre<3aim tubulum definensob-
Ipngiijutrinq. turbinatus Sccujulus etia ftrijseft oblique cxlatus,;
& circa origincm latior, quare noii infcite pro r/>Ag*;V fiuerpo^w^'
^^M-^ qui pro^Venti liarbine furfum eiato,abAriftotelejac abHefy--^
chio qui %iyhov t €cr^:r/^3/ effe ait, qug? contorta eft4 verbq r/:o.5/A^
2^b u
quodcft trvrlîpeo. & idem vidcturcum Aftrabclis Atlienaei , qui
ab Agia & Dercylo Str abelos Aftrabclos dici afterir,5c quod tubr,
^
^ inodofQnosedat,,&a,llbi,genu|{:ocha?fti-iat:îaterpreu ficiit^
Aoftra eft teftaquair caHicas ad p^liciu vergcn,s,oris margine incifa^
ac ftriata. & circa coiumella feui, elato pari linpa^ quod propri^.^
cft hulu&teftsc.ln hi&paruis cancellos hofpitari

obferuauimus,
*"^'
=
-• -
-^ 1-
tQruiTi; fpeciebnsxetiaq. in purpuri^.j
ouodAriftocciiignotum fuit
t^Jyemhoide mari
Cap. XXIX-
\ ^
ÊNERAtrSSIMO' gcnerer }UJL>.
VJdi<3acontinccur genus omne teftaceornra, qporum ftrudurar

inattfr^ftiiscochleata vtrinque,,vcialteraparte inacutumdefihii:
Gcnerc verd fubaltemo,Stroa^bt altera parte tantum acuti,al?:e-
I
ra lati,vt veri turbines:& Srrambi veriores, qui Rhombi Mathc-
maticorum figurae, vel Rhojntet4xrcferunt effigie%w^
^trombi vero qui Rhombi&Trocliia latiais-dicuntur proprie^^
fllud teftaceorum geaus.erit,q;uodmedio ventriofurn,vtrinque-/:

trianguja y^l'
vero in acutum dcfinens, <ûo gcquiJaterôifpfceUî.*
icalera aur vnum. sequitatcrum alcerum ilcofcefe referc lineisJUa.

terminantibuSjvnde irjDaiu,^Vqîde eft quodr?£>5y didxiscii/lôbus
"
=quia volutatur & verfatur>i4f.iM"^ dieitur TrvcbM i j^t^^^ ^

Rhombusiiigurajquiscneiisvei ligneuserat,quo vencficûte-
banturmiTlieres. '^^',: [
Ouid.i.Amor.
îd toria concifa rhomho Licia^ JkJartiaJ.i.^*
iiua nuncThefsalic
>criVus.inPharm
X^J^J^/mSôA
/iV xejyps J^^WTp xAâ^ri^m
9"=
* ^
A
Et
, . »,
*iLf r^
liv:'
^t qutfnadmodu neusVenirtsvirtutef*
Sic ille circumagatur aliqusndh a3 nofiras pq/les^.
^ Jy
..
"^
:usinterpresquit!fitRhombusdeclanins ait,fo/î
^0^ irl pya-H rp]y>}iH X^^^^ rp^X^f . llatrniTurbinemtrochum appelfenr,

Acron jinquit, Trochus Turbo eft>qui iludentibus pucnsfcutiea*
agitatur,& rotatur. -. Martial. {"
.
f
\
JfietrocbuspMcrh,at mihi cantus erit . î— V
HomcrusiHd. J.
Sipjix^r J* tt^ foTgyg â?ây, Ttpt i^îSêtuf "reLirni latine
Vcluti Strombum mouebat taciins , csrcumuertit vndiiue.
ideft, Jî^K f 5)ui3if Tibullus eleg. j
^tow^c rtwTS^ ^piipi^nx* ^'
V> *
Namq. agor vt per plana cstus fola verbere turbo»
tJIuetaverfA
Virgilius, voIubiJebuxumyappfllauit ^^'
^ i ts3 7
Falli quidem ex his non parum videntur, qui varias pro fl:ronibi$ xeneid,
^h'as Trochos,allas turbines,aliasRhombosappellantes depin-
'gunt tanquam, res diuerfas.Nos antem vnica tantii effigie parum
angulis variante,vnicoq. nomine ide effe, at fyriohima Strombum
Trochum,& Rhombum,quem poetasaliisTurbinem dixcrunt:nos \
N
autem Turbinem proprio nomine aliam fpcciem Turbinatorunu.»
Mefcribemus nominimagisrefpondente.Strombi igitur fiueRhom stromhi
hl & Trochi nomine iHasconchasdign^s cffe ccnfemusjqui figa- rrocbt
Rhombi refpondentivt eftilla i Rondelctio pro Khomhi
r3e»vtdiximus,
ûrbine intra fpongiam degcnte, primo loco depia:a,Haius plurcs ^^^'J^'^^'
differcntias habemus; colore, effigie, magis minufuc obtufa pafte
media, velima,magnitudine,maculis,ftrijs& alijs,quarum vni-
cam tantum cffigiem proponimus, ad illarum cognitionem. niius
generi aliquae ex Cylindroidibus appellatis Cochleis, quarum ima"
volutarum fitin angulanidcfinens,Tionplana, etiamannumera-^
itiusilllarum imaginem rcferunt lignei trochi , quos adhuc Nca-
poVi firombuli appellantur,pueris notiffimi,quamuis rotundiore-r'^^^^j^^.^
fint cfligie. Nunc de Stromboide marmoreo exotico dicamus.Can ^^^ ^^,^,-.
idida tefl:acil:,craira,duritic cacteras fuperans, limacselatam & Cx-:tus mar-
jpolitam emimus zonislincis &fpiris)( circulisq.in medio radi- ww»'.
antibusiatq. coloribus rubris,cxruleis,atq.viridibus inclufis,ma-
ftice,autvcrnicetemperatis,addurftiem &la:uorcm acdiuturni-
tatem,aqunr humiditati refiftentcm:ficut lineis omriia nos expref^
fcnu..CoUmella ilU ablata crat, vt poculi nyi p.r?beret, Buccini
% quo- Hhh
/
*^ -
il. & Terreflr
/
rm ^ ^
r T
t^% s*-
•»*4*i
; - * -i
;;
f»
>» ^ Gbferuaciones: , Ixi.

.qttodamodo refcrc nituram>fed ventriofior eftjdeprcfTior, atq. ro*
cftrata:quatuorq. anfraftibusdefinitur.
Murtxfirombjiidts^JiMe RhomhQides hilinguit.

y
£X is teftts,ob anguftum oris hiatum atque oblongum,in fe cpl

ligentibus eft hxcStrombis fiue Trochis fimilis,quibus
quibus ob 1-1- *
terum laeuorem rt&x lineêRhombum referunt.Hcec autem ab ilhs

iifferc quia oris labium magis parum diftat,&,quod cefta fit tuber
vtMuricisnomen dederimus, &
culisjfiueobtufisaculeisafpera,
Rhomboidis.Exiguam& piduram fuperantem parum habuimus
^teftacBjColore candido>ftriaca ,rubiginofis & nigrefi:entibusH?ieis
interftciasobliquas,& nouecraffis admodurespeftu tcftj^ tuber-
culis alpera,in latôre turbinis partc,ab orislabio decrjefcctibus,
&adoTisrimamiterumdcucnicntibus- qjiatuor anfraftibus iTi^
acutum definit parum etiam tuberculofis.Oris hiatus colore fan -
.darachx,& circa columellam croceo. Habet prxter rimam linguac

aliam in oris^margine parUmdiftantem,quod peculiare in hac tc-
ftaobfcruauimus.Huic firaiiis effigieproponiturd Rondcletiopro
Murice magno marmoreo,{ed illius piftor ignorauit artem typo- iconer ^
graphicara.iu qua orania aucrfadepinguntur, vt impreiTa- deinde liorum^
recla reddantunquare omnia illius &aliorum icones finiftroa-^^^r./^»^^
fpedu funccum dextro efte debeant,tantum illar,vt qux in Gefneri''^*^'^^''**'
Wliiminibusexarata: funt,red«confpiciuntur,fcdnoninduftria^ ,. r -
piftons illius,.cura rÎiqux non. exarata. ab imprcflas^ finUtrx

i
fintdepi<acE» ': • "
Auriitis Mure^c maximus marmoreHS' exoti^s ^ i
Cap. XXXI.
r
NTERNO cororc,rcEuore^duritic,& pondcrfi nurmoreo cum fit

tcftaccuar hoc>huiufmodi varijs cognominibus denomioare pla^f
cait^Muricis nomcn cribuimu6,non quodplane Muricem efreaflc--.
ramusjfed quodcx co geaece videatur,ob tuberculos nouem circu
ilifpofitos perorbem aicdium,quaiiiquara non aculeatos .Turbine;^ ^ .^
ita breui definicurivtab cxcedeace oris marginis appendice , fiue ,
limbo aurem eflfigiatc occuItetur,vJide auriti cognomen. ExteriuK;

i^lique ftriawcicaiterad ori^ limbuai vfquc^qui contrario modp^ >
lugpfiis
>H
.
Ixii.' Aquadl.SrTerrenr,
circumferentiam Roftfi vicetcftarecur-
rugofus eft iuxW JHius .
relinques adlingua: vfum.Onshiatus ab

uatur,& deficit, foratnem
quod non rotundus & leuigatoria: conchx
alijs omnibusdiffertr, ,
anguffus fed la:uis:& parallelii hneis defini-

modo fere oblongus ,
tur,& in imo appendice magna Iata,pfana.-

ficuti & tota ons mar-
depreira.Neapali ab amico Fontium conftru(ftore dono
o vcluti
.u..: ;^j»^;rrt .,klii"n/-anni'c «Ipfn II irtedalis eft lon^tudllUS
tefta,oris rima,poriicesdecem,duos lata
Maior
Jiue Muricemagno. Cap. XXXI J.
s«ê^^tquC ob id forfan Latiiti Murices illas . & fimiles; conchas ap-

Murex
jwW. pcUaflTevideritur,^» adfiitiilicudinemMuricum eflenrafperaratq-
cleuatae.Murex enim Latinis idem quod ^fipjoPôf Grarcis > ob fimill-
tudinemtcibuliiherbxfruftus&acuieatificappallatx, ad cuius
fimilitudiri^m ferrei tribuli fiue Murices a milicibusad defen-
fam haberi foIent,vt illis fparfis,d fubita hoftium eruptione in prx
a VaIer.Max.libs3-refertur. Omnis etiam acusni-
fidia tuti firicvt
nata durities aliquando murex dicituf* yii-gil. Aeneid. 5,
'^ aeuto in muricc remi
Obnixi crepueri 4 . . .
Plinius fylucftrium CarduOmm caplta muridat:i dixlt, Vtrtqui

£rf. iT
'
fo/i^ pauca fpinofa.tnuricatis cacumtnibus Quapropter Murices
0.2) ,
propurpura accepifle conicftari licet, ex his, nam ab Ariftotele

Furpurar tantum mtntio habecur,& a Latinis PurpuVa fiue purpu-
rcus color Murex di<iicur , JMartiaiis
Sanguine de noftro tinifas ingrate laternas
induis,& non efi boc fatis.efcafumus. &Ouidius-
Nec qaa de Tyrio murice tana rubct • •
Ariftot-
. Non ncfcimus a Plinio Murices pro BucciniS ideft, KrfpvKCf
^* ^^^^^ ufurpaffe dum ait,Purpurx viuunt annis plnrimum feptenis.
c i
latencficuc Murices circacanis orcum tricenis dicbus.^&cqu^
Ariftocelcs ita Grec^ dixic , t^ftsV j^'/» eVÂx/Zifw* Wi'?*?^»^-^^ ôv ta^
Uid. aa
.. iy^,-9aJiA7ln^6pprfpiiJ.npliîfpyîf^ & alibi Purpur^m & Buccmum
ttnaursE vfum apta Concbarum
srecerifet,dum ait,adpurpuras fT
Concbylia eadem quidem eB materia &c. " Buccinum orc rotunda
' margi-
^
.
+"
Aquatit.&Terreflh Ixiii.'
«nargine tantum incifa,& Purpuram cjavajcam jsS: roflratamâcu-
leisinorbem feptenfs>qui nonfunt ia Buccino.Etalibi» Muricis
nomen tanquam genus tnrbinatpru accepifle,cluai firmiorcs tefi^
cffe aflericquam (-'edincsÊt alibi Muricem appellafle conchamL-*
Uk'** 9.
f
vtroûelaterc fecoHigentem,qua:Mutiani Edaeneis efl:..& alibi ^rf,'
^ .'
MîcHm.generisfunt qua Gneci vocanttQlfciaMjj Corythia^tur^. xy

iinata aquc fed mimra multo nos lcgcremus ,w)pyKtttt>a v.erba
.
xjjpi;^ êp magis quod «egucturbinata (tA minpra efle idem refc;rat:
Buccifli fpeeiesparuas forfan intelIigens:C^r)ffj&/4reponentes. Et

.^libiQmniaMajris aninrialij^ rejcenfcns,MurJc;cni nominat3.&JBijc-,^'^'3>
cinqm omifitjPurpuram fuolocorcfcrensrquainobremnQnpi^nim ^-^^*
fuf{>icari poflumus & forfan aflerercjnil aliud Muricem efle apud
.
/Klinium,quan[i.Bu,ccini fynonipiumi & turbina,ti genus ad tinfiurcc .
viiira,vel Buccini effigie. Ac retenta Muricum deriuatione,ab acu

ieis quibiisexaêrantur addifferentiam Purpurarum, quae etiam j^mtlcer
fynt muricatsE reliquate0accQrum jcurbinatorum inrclligamus , jui\
:
-;qux muricata fint alio,quamPurpurae>mo4o;vt fcilic^t triplici or-i

djne .trigono>TribuIi modo quoquo verfu repofita, elatis iurfiira_»
X
Aciilejsiofeila,non in orbem vxinPiirpura;.vVeI nonrecedentes a.
Rondeletio , reliqua tellacea grandiora tuberculis vpl aculeis ali-
quo modo infefta > nec fongo roftro > vt Purpura, fed iljo carcncia.
iQuam autem Purpuram intelligamus.APliniod^fcrip.tamji']am,di
îmus ejTe fedlittoralem,a DoSiflfimoRondeletio depiftam^quam
ûrpur^
Neap«Iitaui.S'f£>»x';^//e,app€iJant,nienfis expetitam , & pifcatorio ^",^
foro quotidianam;QuiHS fpjecics piujres obferuauimus> magnitudi-
•nejcolore atque aculeis variantes .
v
P"^?*"'*
Rariore hac exoticam pelagia; tefbs fpeciem Rpma: habuimus ad-
huc inuifam,qu3e littoralesnoftratesquadiuplo fupem,dcccm ToViaZ^^'
liccs.Iougd3& qyatuorfuperansdiametro^remiflbrurbinc, tribus
anfractib»s contortOsventriofajorecirca colunvellam aurito , pari.
limbo clato & lato, oris orbcm a -ttra parteâdimpkns > f^riis per.
.locgum orbcs dioifos>vt yiitgaiis.haLbens , in qmbus magni admo^^
dum.&trcspoUicessquantesaliquicorntorti a<:ulei înt eodem-
numero.><:on.trariomodo r<curui &
ideo corniQulatam appelLmir-
mus.In fummolongo qjainquepollicestubuIo>dcfinens,duobtts.aQa-
leprum ordinibus obliquc furfum tcndenribus rt<Sorum.afpero*
iepteno etiam numcro.CoIore exalbo pattcnce vtYulgaris rugis ,
minimis ver6,& crifpis tou tefta.Qbduda ,Kai)imv.erp Xul^^jn

.
adfimilisi-
Mar-
,
' i
kiv.* Aquatil. & Terrertr.

'Marmorcic akeriusPclaglar tefta: effigies ab illa crailitje,magni-'
tndine admodiim diftat ,fnarmorea fere fpecie tribus acuJeorum :
^^maiorum ordinibus,trigona circuli fe<fiioHe difpofitis > q«oru ma-

teuTr^* ior ordo & craffior in marginc oris,aker minor ex oppofito , ter-^
puf\ tius minimus in partepoftcriore non defuntalij intetmedij vtfc-

ptcm numcro orbem maiorem impkant vt in Purpura ; difterunt ,
acuki craffitie infigni,curuitate,ac etiam quia caui > & rudes ap-*
parcanc.Roftro eft recuruo depreflo lato admodum,breui relpeftu'
Purpura: vuIgaris,rugofo,ac illi In clauicute parte, vecuftius ha?res
Toftrum vmbriicum formantem in imo . Oris margo vndofalinea
terminatur,necakeraparteelato limboaurito,vtinPurpuris alij«>
obferuantur;dodrantcm aquat longitudincRom^ habuitnHS huius
anni initio cum alijs rarioribus , ftrijs & habitu in r iliquis parum'
differt. -
^ •
yarfetar.
liuic congeneresvmbilicatas, eodeni modoroftrata^fedmino*
f^?4r>f''^^^»"'^^'^"S^* acukis,verum tuberculis eodem modo difpofiris va'
tatef, riafites feruamus.His deindc accedtmtPurpur^ fpccief aliar maio-
rcsjfcd tancum acukorum vice tuberofa«,inTOS flauas oris margi-
nemcolumdla aurito ma-ô&-etato irofirolongo&tubercuhs
circum ornato vt in Purpuris Rondel. ftrijs obliquc deofis , ac pcr
/ longumlimbis crifpis oris-elatis fcptenis , tubercuios acukorum*
viceparum infracrifpa ora elatiore limbidorfo proferentibusj*
reliqnisjcum Purpttra fit>non diftcrtiduplo maior vulgari.
aUfra wuricata,Jûe Murex rofiratus paruufy

Cap. XXX III. i
HVIVS ctiamdu« habcmns diflferentu< aculcorum brcuiOTU

tantum ac colorc magis obfcuro variant_, « ^ idcm-»
candidacftadpallidumparumincIiBanscodemq. trigono pofitu
rres aculeorum ordines habet in clato limbi dorfo pcr tcftam di-
ipofitos;fed aculei iongi, Icucs, fuo <liametro dimidia proportionc
longi adunci,aclinca quadam fignati ac fi in fc conuoluti cflrent,&
tubulati:alios brcuiores medios habent . Quinquc habctorbes,ii-
losq. ftriatoSj&parum tubcrcutofos roftro eft longo Purpurac in-
:
tus flauicantcioris hiatus limbo elato ab aculcis, atquc incifi> ea-

dcm aculcorum iinca,atquc akera parte laeui & elato: aculei cani-
"Asoblongosfiue Muftelardentes imitantur. Rohm: habuimus/
prcfliffi
POg^
^
.
Gbleruatron& Ixv!
f ographicaiTi ignorauit,cum finiftra parcc rcfcratoris hiatum^qai
omnjbus teftaceis dextera irt^sft. ,.
L
L
7W;*ô maximus Tcrjisus verkr • C^. XXXIV. >
TROMBORyM appeffationem gcneris rubaltcrni , Rhontw: \
quia taj39<
ttis,qudna Grzcis non tantum pro Turbinato genere Rhombi ftgu-

ram explente,& i circumuolutatione Trocho dido accipitur ; fed t. j^ py
k."^
alio genere pro Ventorum conuolutatione,atquc rpo/îSfl^ idcin iîod
fcJ/iSjff 3c ^l^^ interprcta'ntur,cum û^mciô^, ingirum
drcumagito^
& t;(?/«i?, fignificet , vnde fur/w^.' (^«jun^ ^m, decluratur , canuolutiiuo
Ventiyaquarum.vortex, q:uia Ui imo in altum circumuolaendo at-
tollatur,vd a contrario, vt in vortice , qui i fumow> iti^
aquarum
proftmdumdeprimatur,& ex latain acutu delinunt, ad mecse for-
mam redam,vel inucrfam.Idcmq, r^ '^M«?f ab Ariftotelc dicitor,qui uh.de
tnundo.
aitGalcnus
[nbos
^'
Trochi dicuntur , diftinximus: rtunc autcm qui Turbin^s^proprie ^.^^^;^^.
dici pofiirit ad Ventorumfiiieaquarum vorticibus fimilitudinem, ^'eri qui
qui non Rhombi & duorum trigonum refcrant cffigiem, fcd vnius/J"«^
ttiiTtum,ad metoe formam reftam vcl inucrfam, declarabimu*;
y De Vcntorum turbine.' Virg. Stridens aquihnf proceiU .
Aeneid,i.& yetumaduerJaftrit.fluiiusâdJyderatoUit.'^ 4^
De aquarum vorticibus.
tcrquet agens circum\^ t.tfsdus vorat ttquore vortex.
'/'
IUud FgiturTeftaceorum genus,quod viucns &gradiens, vel mor-
tuum repofitum,non oblique tcfta: cacume gerat,|;vt omnibus alijs
euenit turbiaatis,fed in pyramidis modum reftam gerat, & gcrere'
poffit^vertfm Turbincm cfle pronuuciamus quod nemo animaducr,
ticr.HarcquidemdiKmine itadiftinac expofita fuirtc cogno-fGcs,
qudm i nobis hoc locotcftaceorum aliquot dilferentias, non om^-
ncs,explicantibus;vt quilibetpofthac aptius congencribus nomen
*tribuere,qudm antea poftit ; meliusq. fi Deo opt. max. placucrit,
otia fortunasq. largiri,de illis aduris aliquando. Plures habcmus
va.rietatescxnoftratibusparuis,fcdExoticahxc clcgans teftaba-
I i i fim
'
IxvL r
Obleruatidttcs.
fim habet qudtuor pollicesxHamctro fuperantcip ,4ccenl 6rbibus
in acutum faRigiata,finguIisquc orfeium Jatioribus cirQulistuber-
culifunt Pifi feminLS magnitudine ,tantundem latitudine inter ic
diilanres feniDerd. ad verticeni vfque minora, iuxta orbium di-
minutionem Crufta tegitur per ambitunri oblique rugafaârum,
.
& rudis,flauicatis;qUacd^Jxa,«9:a,fubeft alia margarxtaxum. ipteodo--

re argent£a4cuti columfcHx initiufajL^circa orisinternam par-
tem>ac etiam parum inexterna : quse circularibus lineis depiaa-p
eft,c61ore viridantejacctiam oblique . reliquum candicans eft , vt;
'-
VArietas
ioternum. . . .; .
;
.
.
/ .
[ >Noftrates vero exigui,pollicis, vcl fefquipollicislatitudinc ia->

latiore oris partc,qnod viderimus^, quartaparteJatitudiqemlon-
g4tudineruperantes:colore alij.flauicantes,fplepdidi,;lceues nitidi#
totidem orbibus in acutum faftigiay:differunt quodîrater.orbiuna
coniun<ftiones,linea tenuis extuberanSfdecurrit iIlosdiuid^âs,atq*
orn3tns:maciulisetiam quibufdam candicatibus, .&xiibentibus in-^
ter flanicantem depiftiâtq.circa hiatum Jatis circulis etiam man
cuHs albisrubentibus &
flauentlbus infedi. latcrna parte, ficuti-
reliquiFdetra<9;a cute exteraa,Vnionum color^ fplendore Isuo- &
re..nitenc.Altera varietaseftitiinor,tanttinderti p.erpenJicuIo,qua-
tumdiametrojpauciaribusorbibusycalore obfcuriore , ex virentc^
cinerjeoflauoq. coloribus mixto, ruhrt? maculis varifcgaM,p3.ruis»
-& perorBcmtenuibusftrijs denfis deci3rrenribu§eodem orbiunL=*
ordioc tuberculofis parumper atqqe dvnfis admoiumyinter quas
alixlineajlajuespermedium illarum fimili modo confpiciuntur»
cximia Naturie induftriafcÎptr . Ôrbium.yera-O|"4ine.s,^rafiioê
tuberculofa dup!iciordinc,etin vntim cooRata diftinguntur
Latiore teftxparte Ijeuis zonaper ora 3ecurrit,quxinfern'edup!i-
xiter tuberculofa apparct rcliquupa circa oris hiatuna frequenti-,
;
has circulis clatis,& infeflisac ctiam rubris maculis xft ornatuv

His figara non autcm natura accedsre videntur quodammodo tc-
{ix ilU ftromboides, quas Ropdeletius &.alijpro cyliadroide de-
pinxcroat,qaaramdcprefla eft admodum turbinis fiue voluta^
rum, centri pars» pyramidem referentes potius quam qylindruua^
fcd aos dc ilHscongcneribus verba.fecimus^
V
xL
.i
V .( J ^
'
*
V *
•^
t - h
ZV
Aqiiatil. & Terreftr. kvii.
1
jD^ concbis vtroqm latere fs coJligentibus^ ^ de L<euiâtoria
LVRES ex his Ixuigatorijs conchisvidimus fpecies, i Kondc^

^ lctio & Ge(ner'a pro MuriceMutiani depiiftas,fiueVcAerc^ co-
cha , de quibus aliisit.unc aute de hac no defcripta^qu^ ab etSgic
"yentriy deprcffa & plana 'sUrvydL^^yi nobis eft cognominatailatc-

ribus vtrinque pari modo fere in fc conuoIutis,magis quam in vul
;atis,quibus finiilrum admodum, dextram veroparum infleditur.
.*uic rima dris magismedium occupat Iocum,ac pari modoobli-
ferraturis eft afpera, vt vix dexterilateris in-
q*jis aclatis vtrinq.
cifurx aboppofitis dignofcantur, non vt invulgatis deaticulisvix
extuberantibus ifi dextera parte rotundis. DifFert etiam quod cir-
Ci cefuicem maxime rima eft caua vtrinquc &: ftriata , quod alijs
iccRydL infuper gibbofior, & coloreobfcure flauente maculofo fu-
pra cinereum,parte pronai atque linguae foraminamcdium locunv

occupantta , reiftis limbis illa fepientibus cx neutris cxtrcmo fur-
fum elatis, hinc inde pari modo; & dorfo non oblique dependentc
inedio elatum.Supina parte.ex cinereo flauen-
in dexteram,fed in
te albicat obfoicto colore . Nec prsctermittenda fuit hxc qilani- ,
ftaui; *^*"'
îs exigua , cuiuscofor vel cinercus ex candido , vel fufcus
•
cans , & nigricans: & niaculis ctiam aliquaiido nigrefcentibus di,

quibufdam circulisexcauatis depingitur i atq.
ftin(aa:vtraq. partc
umbilicata profundo foraminc intus cochleato,
in ima parte eft
diftinguitur,tribus autquatuor circulls in*
quo ab alijs omnibus
cifa:in fuperiore parte ceruicis pluribus duplo, Huius generis alias .
habemus.quibus volutarum orbes defignantur in

fii inores fpccies
imo,centrum q.tantum cxtubcrat, Ixuigatorise conch^ fimiliores,

minus candidx,oris hiatu denticulato,& al-
quarum alix maiores
exafpcrato tubercuIis.Aliz candidiores atquc
tera parte rotundis
denticulato hiatu, fed altcrapartc tantum paucis
minorcs, nec
foramen fuerunt,& linguar canalis has
Arijs aspero,quae alias tefta:
Porcellanas ^ppellant, quia in fe porcellij modo conglobantnr.

primoloco cinercam defcripfimus nuliis prorr
.Quam vero teftam
tubcrculis oris hiatus omnino,
afpcrum eft, fed
fi^dentibusvd
longo ad modum,vt ventriofx partis conchx
Lrucatque oris hiatu
fuperet, oris margine maiorerqaodtpaxime notan-
-lonîtudmem
HaEclimagna effet.quiain fe maxi-
4ium,addifierentiamaliarum,
lii % m^
. .iS.quatlt/& Tcrrfftr.
aliquo rotundo
modo afpcro.fed la:ui;nec
me eolligitur ncc ore fit
prodeuntc,meIiusquadraret Miirici Mutiani dfli-

nec iii angulos
concha: oraoes .afperqfint admo-
nio defcripto; Gam Iûigatoria:
quod tacucrunt ne obijceretur fla-
ilum & ferrato hiatu orJs, alij
4
inolem
iinaur
Turbiâri fpecie accipiamus, vt contunoitur

.fiMuricis nomcn pro
aPlinioquiBuccinumproMuEice inrellexifle vidccur, ta^le k
eiufdem effigiei maiores fupponi poffe yi-
flon fupra<liaam,alias
ilctur.Adiuuanteiufdcm Plinijex.Mutiano verbaKi dGcIarancia,
x^Murutm effi . _
a
nec
v.eirba feciffe, ob id rehquum tdt^ ambitum^
iiiatus afperitatc
minimc afperum & muricatimi cfle .dcber^..Nos autem dici poflc
*cnremus,dtrla:uiconcha intcJligi poflc^guxfinipliciter infecon-

t;oûatur,nuHo turbini^ acumine prommentc,necÎtcra partc-ii
toIlrua,verb!sillisadduai,/wf//ftf.fO«rA4^t;^r^^^
ficotalaterrbusicomftetântcrioribus &pofterioribus car<n$
^râc
Addiir.usâbalijs rainime opesu notandu,Conchas quataaui vecis
Vt
ac^ctianînportum-^.ti adhaererc poiTmt, rioft repentcs, vf

^^plcna:
genus ferc,fed 8atiitiies^l&. ôpprcere; vt Na-
omne curbinacor-um.
uti!usPompilus;Naucscnimetiamin portu remorante^ longea
abfnnt; in quibus,ni fi a majris ipum^ pro-
maris fiitido,ac fcopalis
lesferatur, ('vt dequibusdam obferuauimus)nunquam adha^rerc
arJmb cft,quod Natatilis conch^? fpecies
potcrunt.-quapropter iii
iit , acforQuieademquxNcritesdicitur, vclconêner.dequibos

* ^r-
ti-ênius-
•-'- - — -
^Concba tnaxima ^xatica^nfnaTn< candida • T

'
€ap • XXXXL
M mn,vt ad Poculonim vfum aptrfSma

i^ 'êguloruinmcnfis
fit,
bo!k3cerur.
felatcribus con
Do-
+
fuperil^s hiatu am
atque ad id reccpta^
^Sfgentoatiroq.'erxor:nata
parte miuotlaticudine teftam ha-
•drantali iongitudi ne, ac tercia -
-bemus cai^didam cx pallido ^cxterius, atquc additafliencis r«goa

-*mim:iQtcrxus vôcajididam^tûe Eburaeaxiitorci^
I
1
eruattones.* Ixix.
^v
;
I
* '-
('-
KX oppoficam partcm longi^

-
r^ruem- cmus oris latus ventriorutn tefta:
'
inclufo turbJneveluti vmbjhcatam efficiat
tudreluperat lamq.
Sbo eSen« in V^na vero part^
.
Stummrgnumefficithiatumadl^ ahas
contorta c6fpicltnr, qu*
'
Wn™vS-6^co!umelIa tribus ftrijs
nloris teftx cenfemus Col^^"^ ^rodorM^
.
fo rmen fuiffe
ftnatum.^Ponde
atq. Anetmi cornu "ôdo
rueofum admoduAi eft
natat.ob
co,nor,i^ addito eiufdem pondens in aquis
S?a eCtque dimidio
magis intra ventnofam par-
n,sc>,ufa, l^?
ronnellauimus, atque quo
.^ ;' nM mnn.it:nimDellatur*vt
„.i r^-;»i^ Arn Nerux rac
V , *frSrraHacê'q
.\- .
NauigantexbisNeriU,praben-:
^^^^>^?^Sq^SFlinius
itatura ,
fenfu,aut quod cauam Frtem ven-

raopfonentes.\AL pro noftro
triofam fcilicet fibi prsbeat , m ea fcjhcet fe colhgat &
alteram.
mftar
,-
& amphor aurs opponant ad

minus caua eft.fed latior
<IU3. aura:o;i
fui.manem fcihcet
'
vcli vclalialeftione^cauam partem ,
noftram habemus ^ntennonem,

''
pm entes quoquo modo legatur

ac.Patellarum mod^^^^^^^^
âr" conchal has nauigare cenfemus ,
& amplum hiatum Ahas habemus differentias,

r-r,«i.^. rie ob niagnum flauicante abeft. &
.
^'-'- e ores,quarum pHma i fupradifta colore

grmt parum extuberant,fed canaU
-
jWedSe tefti partccuius anfradus
limbo in imo aunto co-
dTuidentcn in vmbilicatis.S. oris ;
ilos re-
' tantdm diftmfta^quia nunor eft .
umella interna duabus ftrijs
Hiscongener vidcturconcha
Â'-Lis primoafpeflueandemdices.
-/-- K
Bdlonio pro tertia
•
nacatilis erat , nec rugje

Nautili fpecie
natationem
difta
impedmnt,
,
motus
cum
forfan
cannx
qu
v
.
cc
Seferu an eVndemqiondeletius illumq ^^^-"«^

- B, ,,.«Krii.,M r<pnin«Tant,& non male , aho nomme non m-
:
^:": î^t?:!
^^*"* vidimus His congencrem

uertto,- quam enormem magnitudine
V^neg».
elegantiffimam variegatam , quam Ror
" •
quidem quia turbinata parum^
mraddeius ; difFert prim'um
vt i"/>P".Sf;°"f
r,nec; oris margo omnem colUgit teftani ,
imo
h^reat, effig e vero 5°^""^,!%^^,^;";
?ed in maioris orbis carnea
1 mb.s,coIore ^x
pallerte
ftrijsl^nibusnitidislatis, ueluti
ornatur,iUisq. in aduerfum
per longum c^lata ^"^^^^l^^^^^l^
ordines
Sefinentibus, fingulosq. volutarum
cliuidentibus.mtdiiiverointerftnas,quod
^^FTLf&^^
vnciaU fcre latitu
c
'
eruadones:" kxi V>
cftin .maioribus,denfiffiniis rugis lûibu^ eodcm ftriarum ordinc

tlcpiaum apparet.At guodelegantiam & raritatcm affert teflac,li-
ntx funt in ftrigium planoio arcus feixiuaciales fimul hxrentes in-
curu2e,a!ix fuperaltis incnmbentes eodemritu, ac denfe^ârcusfu-
per alios ajrcus eflfigiantes,.coIore.flauo.Qui vero magis intueiur,
fingulisarcuum-QoniunclionibuSjalbamlineaniper .fing^las .flrrias
decurrentem CQnf{$fciet,vndique ftrias oblique recantem. Interna
parte orishiatuslxuiscandicans eft, & ob diaphanitatem & tc-
nuitatem, ftriarumordinesrefercns » Ventriofa vcro columellar
pars duabus magnis raaculis fuluefcentibus obfcure jnfignife eft
oblique,Dauco C£cruleoimmixto,cx interna parte originem duecti
tibus;& ftria: minus elatiCjobtufac-atque Jcuiores effc&x in nihiiura
definunt.Strix vefo circa columellac dorfijm recuruac,denfiores ap-.
parent.Natat vt fuperiores. St auiemin fuperioribuscacellos ho-
fpitarefciremus.(cuminnumerisfpcciebusparuis, & vulgaribus
Purpuris inclufos obfcruauerimus,)nihil eflet^quin minus proNe-
ritisfupponer^tnus,interiin i fimilitudine norainafie fatis fit.Par-
ua autem cochlea vix fui partem aura: prasberc poteft, necin mari
confpicua,hec auram recipiet ad impulfum . Neritam Ariftoteles
Herim
^''
magname^cdixit, nccaliorum Neritarcochleam montanamtu-
peraat.Has vcl fimiles natatiles adhsefifle nauibus, & ob raagmtu- -^
dinem teftarjaqua: refluxus effecifle contrario claui fluxu , & ob id
impedimentofuifle .ccafemus^facile.quidem eft circumferentia or-
bis parumdetentaimaximamincentro vim fiaere^flcuti & pauca

Ti in circumferentia addita,maxiraarain.ccntro efficere.Hoc.enim
Clauus nauisxfficit,parufn quidem refpcau nauis eminet, & quod
plura velaA-entis plenaimpellunt obiiûe , (
quodhprainum aiilk
viribus non homo„&:

efficeretur) folusclaui fluxus in eadem naui,
illam re<aa tendere.Cogit.Quod autem fiftere nauim poflinc, miuu

me npbis perfuadexur > xcmor.ari quidem non ncgamus^prefertim
adhxrerent.Qui muricem Mutiani Nerins dji-
Jt in proraetiam
.i
dferrc conten<lerit>non defuntturbinata maxima aurita , v^^

aut inclufo turbinc in fc colligen-
jrijs difer£ntijs^.breui,
tia, rotundo ambicuiâQlQribus tuberculis pr^ter & ^f
'
Xffigiem diftindi^de quibus ali is : jgnoramus
jêro c profundo quomodo naui h«ci:.e
j)Oj£int^
ww^ •r
1 %.'
TW. *r^'
Vk. i fc ^ '
:F i .N .
a/
r .
- -
-"
- i
1' 'L -.
;
Aquatfl. & Tetrertr.
J^^^^wm mm >d ^r
B)^^^)^"^^'
^^^t^^tfft^!^^^^^^'^'^'^^
I
r
k
Aquatile^Terredr.
L
Ixxiil
Conuoluulut p&nnaius exoticus rarier . .-p •
NON aptius pafericaliogencri^jantahasc exotica ncferri,qyimConuoIuuIorii

hibita fefc finniUj vidctur , praetcr fo'iorum^
f^miljae adfcnljii^Natura totoq .
pconatoru effigicnij lade quidem turgr t dilutiore,flortbus oblong-s tubulolis fcd quin
queputitisin {ummO]& rofeo itolorc hilari , lineis fiue plicis flriacis , longo petiolo
duobus vel fingulis infidfntibus , alternacoiiiu cx geniciilis viticulorum : apicibu»
qiiinis psllidisjfruifiu deindeeblongo tx fqnamofo calice, in apicem definenc^.carti-
laginco corcice obdudo vt VuJguis ConuoIuuli,f<fd inguftiorcrfeminibus intus qua-
tiior obloogis nigri^ duris , acri guflu . Folia viticulis purpurafccntibus altcrnacim
hxrcnc pitinaca tenui admodumjdiuifuraduplo Vugaris Erucaginis Rhefedx putaca?
minoraoi>fcurc virtnti3,fed tenclia pallentia paucts primum iobis , deindc pluribut
.
vrrmq. ad terdrnos vfque,& vnico in fammo,at priores lobi biFurcanrur . Propter m-

iftimeros viticulos foliofos & fioridos quos profert , arundinaceas crates adimp'cntc«
fefe contorqucndo,maKimi oculos confpicicncium recreat,qijarc pcnfihbus hortis iu-
csnda.Semen primo V?re (atum)iLiniocmicac,acquc prima folia Accris frudus rcfc-
runteffigtealaca 5 vel Arimodo bifurcacayc expreflimus , & apud pcricum Aromaca-
rium ac Hcrbari^ rei exercitaCiC lofephum Guidum famUi.iritatcnobisconiun*iûm
d^ferdsuimus Romae . Auguftt fine Horet , & Seprcmbri deindc frudus pcr^ciC'
ûamoclittnomint fibi miir<mi rcûlic;
^
I lT S . H
Pag. I4i.poft,//or<?x editCieruIeesJonôsAt\tiacutes:8c prOj/i/^fVjegcv/r^ />«*«<«-
dtis tenuibus fimtlihurq^» tenuioribus Afel^ i. lunci. In finc eiufdem Cap. addc, Flan-^
tam qWanrArach Syri^j^ Aegypimedicifro Bupatorie 'vfurpare ait Aamadben

abi chaled^virgis rctundis tenuiorihus Ii4nci\ ^fely Barbarice diSfi jfclijs in bumtm
inclinantibusjquodpojtporum perfeiiionem eueuire cenfemusjloribus cteruleis longis
konaUarn.elie c€nfemus:,quam Diofcoridis Ofyridem cdtruleam nobis hinariam dt-^
£iamyfoi^s iiella modo^^ Rubi^ per caulis genicula h<trentibus , *virgis Uuibuc te-^
nuibusdongis flexilibuSyamaro admodum gufiu adobHruBtones apenendas efficacif*
fimami^vt ex Galeno coUigitury^ Uiofcoride^qui IBericos iuuare dicity ramulis fra^
Bu contumactbus tenuibus ientis,folijs ad rubrnm tendenttbus, quod Cp^ arborum fo~
lijs ^
Vitis vinifert^ obferiidturideinde lutefcentibus cum deciduafiunt,
In cap. de S,'f*a pag. ytxxyW). poft, aquare memin:mus,iMCiRom£ hoc anno, pofi^
qmam imprefaerantfupcriora,in 'via ex S, Spiritus hofp:tali,ad PrincipisAfosioIo^
rum Bafilicam euntes Augufio rnefife innenimus peremptam paruam Sepam 'vix d9*
^ irantaU Iongitudine,e'odem Kere genita,coIore areofufio .fed^vtrtnque in dorfo a ca-
pite ad caudam deCurreniibus lineis palhdioribus nitidis , lateribus etiam magis
dr£0 coiore nitentc,ac circa 'ventrem candicanie^
£rrata qu^ irrepferunt literarumt peruerfione.mutatione, corruptione alter^

'vitio
nafiihfV^ditione ,^
deficientia,accentuum quoque defeBus Latinis tum etiam Gr^^
eiSieruditus lêEior per fe corrigere poterit,nimis etiampagindrn impierent, \
^ «1-
Regefium . Qmnes funt folia intfgra praler,Tl, fefquifolium. ^
f ABCDEFGHIKLMNOPCLRSTVXYZ.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh li Kk Ll Mm Nn O o Pp
Q^q Rr Ss Tt. . :,
Aaa Bbb Ccc Ddd Eee Fff Ggg Hhh lii Kkk.
«
\
^
:$
' . .
r- \
( i » 't'-
t„ V
vo!uminccontincntur,$ciat Lcftot,
Indcxeorumquachoc
numerum priorem partem . Alteruni^
Communem
maioribus literis fccuhdam defigriarc.
Aôpecias curant 3^
Ahrotonum MtzfCLt^ Alphos toUentia. ^54
famina_ y 13.
qtite X//>7f anguslifol. ruh flore maritxma^
Diofc, ^ ¥lin ib id noua quie. hifi. d:ffl
Auciorii noua Vhytohafftmiiu
.
^ ^*.
Yarêtates fex a ^//7;?^

Varie:ari^,non£ftCynQcramhe. 195.
Vcif. d^ Clar. V.
^ Carolo CluJiQ de- Aifinemontana hederacea Tnaxtma, qu^
^ AuBoris 49 hinJif.i^$.icon,ig:>
fcript^ô. Voliiim eft
qu^,
Aifine faxifraga anguHifoi.minim.
hift,diff,i<îfcon2ô
Ahfynthium Seriphtum .qupd.iS' ^ '
'
Aipaueia Neapol.pifcat.^vide Paîn.piaM

jiiuhanifa ^rahs auBor Simfltctu. 143
rina.ait»
quidde Qi>ml^ ^chafhet dtcat.ihid. .
^c/inthoides_ aful^ ^ qu.€ ^hifioria. 29.

Aiuumpurgant: 195.70.6^.
AiyffumUiofc^montan.quod.hiftJiffiZi^
fC0,n. z7 .
Acarna Theophr^corna Pli?iio. quce.ht- 1V0W28S

ftor.dijferent, ê.iconîSÂitera
apuia hiypum Viinij ruhiit facie ôi icon foo.
iS icon 27 . . \ Ajiraheius Ath^nei 'vide Straheius.
Aeetofa Neapolitana ocimi fohîsyLispa^n' AmarJmdo Hyffopid^feiiis ^quipar.63i
5^« Âiff.^varietateS:, i s iîcon.i 50 Amûfiisîedentia •> a. .77 -
-
,r i^f^
'^cinifolfii .-iend^fcr^huntura^Dicfc, f^d Amodttes fe.rpens 'viuos parit.xxiiij.
- ramuU , male a §luaira7fuo intellefla. Amhufa.iutea £chioidcs mont, quce^ dijj^
hiftA%%.iion 183:
r Aêomajnjide Aearnet^ Androftmum apulum^Mffhift» 7 7 iconi7'^ •
Jilexifharmam-qUiX,'
'
29 A ndrofînu Campo darcnfquQdMiff. hift,:
AdagJa^ê ^nfiele, 6^. OlU condiurifa- y^.icon.j4,Hirfutum quodjdtff.hift-jS'
-^
':S:ilior.iinfa,% i ^^^rucntemaqua 'Xjftu- ~icon.f4-Gaieni:yy
^ latoaddere.iA f.SuajeIixariaqMi^.i J4 Angelica vuigaris , Siiphium eft AuBo^

fiypioKctpi^stu^quod : -1.^4
A^rim^nijg 'varieta^ .odoratiJ?ima. qu^, Angini{ p7edentfir.^Q.6.6, '
.
»• . .
_^hi,dipr. .: 139
.
Atifpmnr^thr?mapuii4,mquod^-diff'Mft'
•"*
'^
AgrinA%midefGîieM^^dif^ i^picon 144 ^g.icon.cÔ, v.i V-
'**
^jbamad iien abdefiamad .arahis Kerha- AnthrifcusAM^r^Âi^^-^H^^-9^

Ap4i^n^^4Pitiqmrm ^ft-Vfi^gkrefHrjf^^^ ->
fc
AlceAfiue malua laciniata qncc^lf, 148 iinum hortorum nofiras ^quitre^. 4iff*
.#V(7;a 147 hift.iil.înde. .
AlchimiUaminim^^^t' i^'^^ft* .I45« ^poiagetica EpiftoiaAuiforis aduerjks

J^^î- §uatra7Hium deVhu Diefi'*'^^^
^ AlexipharTnaca.il^..'^-^! riore.ZiO- ..'-.' »
. •.
.
'
Algf^chi arahs hcrharumfcriptor.. 43.

.
\Apoplefiicis iuuant, aj7
4uid'de Tahaccodicat.ihid. JLporrhais<^ Nerites ^dharenj rvt Tt^
.îfi, -^ leii» xi^v:.
,
.^,^ , ., ^^
TAquafudflixari adagtum,i 14
;ptfjj/o/«ror.^^r^?. ^«^,Jbx»^J»4rc«;7?j Jlqu^J^:f}rxutem.med 70 ^ , .
^^ ^
îtihiki e nifirkuhus .e^perimerhuml A^îibne-vtdePafttmcjima/tn^.^,
,jij^r.is.,
'
40 Arahica njolumma Auicenndt &îii^ '
i i^«i*
m> K > jiil!^ ^. ^ iiH ua
»
/
-*-
1 : 9 . , .
fim^.13'fextueanonfsAuic,arah.ihi. c
jirahum Eupatorij dsfferent. ^ Varieu CAlIitriche.^ iS.iconî j ^.P///j^ yx f
Cacelli quihus teftis hofpitîurj^viij^
'qui hift. I4;r s^ inde, '
, .
^
jlrachydnarVhsophx-qu^Mft.ll^Jo^Q 3.9/ Cafpttris legumtnofa efl Telefhi , 154^
Aralda Bo?zon\ tutfe.paghef^lda^ 11 .

hardamine fuftlla faxattlss li^§$^(
Ariftotel.Rerites magna tefta^ .
Ixxir iâJtff.hifi.27^MO?i.i73 'l
AriflotJgnorauit alias Kipentfpecies ^y Carduus'BenediBus /^(cumfundis fan--:

jifdepiumVanax>(luod.dtjf.hift,%TJcQ%6 guin,\^%
Afcyroiief Gdleni quod. .77 Carduiis ftellatus mitior diff, hifi^ 30*
icon. 5 t :
Afperula muralis 'êrjiM.Min^<l^^> ^^ff"-
hift 302 iconîoo, ^-lyffon Vlin, Caffida quaJiffMH.^vnde dtHa, 1 8 7 «>«*)
X^^^^varietas 190
Aftaci marini 'varietaSjdiff.yri.'viijMon
îjapideus.\ci. Caucalts Auiforis. 9^
Afterxernuus quodMiff-hift. 2^1. icon 252 CeanothosTheofhr. qu^, vndcj 4iff'hijl-
^^.iconii\6 ...
jifteris alterafpecies apula anBaccha-
t
ris z<;i.icon^^st •
Cecilia Vifera qu^, i%*eft Seps»
AtraBylis Diofcvndeyqucf.diff.hifiA^' QedrusVaftionis Domint nofiriSymho*
lum^Cif- inflrumentum,
'jQ.Saiomanis
icon,i$ .etymon auôr/is;2
Adôr iuris 'Vtriufq, DoBor.yo.^vix an- arhor maxJ>%
vnde , iiff^
nor^xx^v^cu Vhytobnfanum edidtt, no Ceratta Plinij, qudt hift.io^*:,
tcon
307
Auricula muris iucanajaxat. ^«rf j diff, +^.
Chamtedaphne qu^. 164. eadif cumlaur^

hiH 2^0 '
aLaurotaxa,^
Auriculatum inflam, » .
. 70 Alex.icon 1 6^,differt
Hipfoglofto
16^^
jLuris .J^(p/;ffr/V qudt, : xiV-
B Chamako alhus Diofc.quiJtfflhift.^Jeon
x.quareficdidus^tffert a V*tlg*
BAccharisDiofc.qu^.hift- ^ ^ ^ '^^^^ * H I
Chamdtleo ojuigarts IxineTheojhr.^^

, .
Badigures arabs. Auôr Vlant.\l^^ eft

Heixine fiue Hextne Pltnij.^,&- inde.
Balfamtna ahera^^vide^Û me tangerej l?
ChamÎeo niger 'verior qui,
149
ab Chamtemoly an Moly Diofcor, quod^diff,
Baftlici cariophylUtiyAcinos dtBt
Auciore defenfto a §uatraca/umn_.i 14 hift>^^9 i<=^^ i'^
Serheris Ofireifimil.x, liv. ;
XiKoyt^Mf atfi.xviJcon x^vi.
Bihemtrhait, ^9^
^
B^tragofylueftr.minor-^^-soyin^ûq^^^ CkondrtUa f^xaulis îfcofa Galeni m
8 r icon. 18^.... qu^.diffhtsl 2?8.rfo«. 240
diff.htjL 1 .
Bucampe cornuta.qua^dtff^.nfar.htfi, x/r. Chryfalis qu^ d.ff ex quih, animalxlij,

xliij.icon xjcx\'i. ' *
icon xxxt/i,
Bufcinum Antiquor.quodjiffer.h0 /1/. Chryfo come DsofcÎinij vnde, qu£, dtff. .
8 iconj 82
C^ inde.Villofum Ixi^vjcon xijXapi-
I .
Cichoriufn J^he. d^^tKp]^ montan, qu.odj

deumjtnj.icon hij.Exoticum^variega'^
.diffhift.^l^.icomi6 ^< '
tum NwpiTc^wTs^ lauius , xiix.iconx^vi,

CicHorium 'êficarium,quedjiffhift, 258 |
l/lctKyoMTS^ôv paruftmj^v- rcon Itij.

'
icon i^7 ft^m .^

Mi
^^âximum fV.fr iegatum^ûariet. .\
';.
: ..
iconAiij.Kofiratum.i^vvJcon liij P^r/^-j QifoiiefJfmortus..xxîj\ ^
Ciymenum Dsofc. quod , htft, 'vnde^ I f 4.

rum eûrncumjvi ^tf^cnJtij.Tidberos.u,
icdn 15^ . .
Hîj.iconiiij. JiUkarvrite hirfutunuj', ^
Vndedtffum.quar^ Ki!p.^^ Cochlen cylindroides ^jix .Ktuea q dtff,

Ivij.iônjtij
iinj.iHn lij.dffrfftn celataJaf-.d.
Gr^cis /t/. . "-. -
^ ;
quce, xltxAcon.xsgcvi,
Bupleurum tertium min.mumyquad, dtff.
'
Cechlea.Unthnamriî'^.' pijfjiff.htff.
kft. 8 ) Jcon, z^7*Tîonenda.t J
V.
X.
< .
difhiftAOl.eJI Vetr»feLMace 'vul 107

CosUacU medentur.^ lo Diofcor.Tertiux ^
Secund.Plinij 108
Ctimeta marina , uidejiella m^rina. *v, tcon io^»Theophr. efi carotarubra^

- icffntfi. 'vulg. 1 io,GaIeni Staphii.107
i ol v
Comitiales medentur,' 66 Baucoides 'vide Fafiinaca.
Dentaria plures fpecies 5 i o.CeratiaP/i*
-'
Cdnchavarinnta rarior 3 û^ , diff! hift^

xixJcon xf *. D^jillarta Rondciet.qua,e/i Tripoltum .
Concha lauigatoria T^^cJUTvytL^tif^ ûte Viofc. 16$

i^^ 6^.70. ^cxxtf,
îjf.htfl.lx^vijjcon Ixxtx ^lietiu dolorefedantia
^'
Contha max, exot. 'biijftTCifhif candida -DiJiiUationilus med. i^
^^cediffhi/iJxîijJitemlxix. Altera\ DoSfor y,LeftAuc7or. lo
fiauicans Ixx iccn Ixix.Altera 'varie- Draha Viofcorid,apula. qu^Mn. 270
1
j"
gata lxx,icon Ixix, Maxima marmo- Draiâ minima muralis , qu^^ dtff, 274' j j
rea exotica imhricatajx.icon xij La-\ icon 271 * '
fidea recurua linj. icon lij. hapideo-» DiQnyfias Andref>£mi fpecies^tiua, 77 '
gibbofaji^v.iconlij Nautili ejfig.Iapi- \\Dyfenierieis .-

"*
.
3^0
dea liHpicon lij Cocha diphya hpidea \
-Y^ Cheneis JMntiani murex. Ix^voj.
IJcon xxx^vi, __F.thfnoph'ora •yrvKyoyM.f^^tôi an Diofc,

ConchatJtroque latere fe colligans diff.l Gingid. diffhiji.^ i. icon 94 Altera^
V,
htfi.Ixvij, icon Ixix, \
^TrhATVKO.p-mi ([Udejif.hijl.^ ? ^^^fj>^^
Coniz/* w:norDiofc.£upatoriMefu^ 14^ \
Altera tertta AST»y>A&»' purp qdiff,
Coktioluul :pennatus exot:Ixxiij ic.Ixxij :hifi^^6 icon ^j.AItera md{or. qunrta
Cordnopus maritim.Prochytie dtifi^ 8 W7<ATV^xf»srif tiucejiff.hifi. "^S tcoji 97
CorsnopusNeap.tenuifmin diffhiji*^^^ . Echinus tejiudinatus qui,hif}.x*v icox^vi
Cor roeorantia, 1f7 Echioides lute^^ minimd , cÛi£ diff'. htft.
Cotyledon alteru Diofc. Jiue Cymhalaria 'l%^,ic6n J85

êriorfi^nce diff.^variet .10^ ieon Echioides alter a parua alba j qua
^
diff.
•
J07
Coiyledon aquat efiRnnuncfpecie.i 315 hifi.y^^.icon 185'
Crafuni hijmorem trahit» 70 Elephdntus Pltn.qui diff.hift.^viij.
Croceum colorem ^
rubrum fnnditjlel' Elephas Capoclarens quje îideMft- 1 8^-
iconi%%.
'
^^ X^fferana diila i/, '
-^
Crocodiit ex ouo oriuntur, ts^ natura^^ Elixari aquafuaadagium . I»4

Cruciatd Romana noua minima,%^t< EphemerU Diofc.^vnde quod, diff.hift* 1 5 7
icon.S97' Epimedifim AuSioris quod, a*5
.
. '
56 *
/
CymhaUria 'verior Diofc.ô^Jcon 307 Epiphoris medent,
i
Cynogloffa Plinijidiffl 1 67 C^ inde, Equorum dorjts medetur. ^l
Cynoglfjfa maxima mont. ûce , diffl ^ ErinuS îcandrt niueis floribus . ' * f^
hiJI.iSS.iconijo £r«f/» marinum aniinaL xx^v. fatiud^
media argemea iji.Acon 171'
jfltera herbaj - '
^lr
Aitera media incana mont.ghb» 173. Erucago apula triftd.quinquef, qutej dtffw
i .- icon 174 ' hiJi,i67'ieom6^
Altera 'virifoLrub fIor,i'ji6Jc(mi'j^ Eufragia mai 07 lattf fyl purp.qu^>diff»
.
Alterafru^m Korvhivhf Jiue ts!jyni- htft.ioi.icon-xtx Alter. luteamont.

qaajiffhift.io^. icon 103. PrMenfis
^hii71'iôn 178, .
Altera minor mont* Serotina Tlinij, . altera latifil.d^ yarietas.

200. tcon,
i%o.icon 179, -
zot.quinque^varietates.ioo.&tniieM
Eiipatortum Disffi Mefu^ d^ Auicenn»^
Cy^SiÂfnbe^vtftfqiîofc, g.- hiJI.diff.i^Z
D Auii dtff.io . Secundiu Oiofi: ûi^

diff.quodMft
cerJ^ idem
âne,
cum
H
Dio/c.
S.^
1 4
inde.Jlut
uMefu^ elt
11 .
I-
iroH.yxx.ex eius cadauere,

-**
fUre Aralmm Aegyptt ^c eft Ofyris Diofi. Humorcm craffutnpurg.yn.

'^^^-xÂrahiceGafhetiTarhalan.TabaccUj^vn Hyacinthus aruorumOrntthogaloidcs.hifi.îX^
Hydropicis med.66:U- 5 s 8. (icon.izt
rie dicitur.iJ^^.Arabu AuHoritates ihidem.
• 1
Tahago recent non e §1 TelefhiumTiiofi, 154. HyJJopum DtoJc.Arabum quod^dtf.^^Jcon 67.

fedaltera Cotyledon.ô$ amarofaporeSerap. 66. Ifaac ben Emran^
êbres ahig,xxx*v. h&rror, 7 amarum^^ji.yS- ^^ monttbns Hierufale ori-
"Ferrum equinum d-spMîÂTiiv 30 x. Alterum tur,Ti.Herba\minima t%.a Salomone cogni-
•
ôi^viLi^ctTov.^dijf.hift.loi.icon 3 oo.Jllterum ta 6%.SymboIum Vaftonis Domini noftri. 70.
capitdt. ihid. icon 501. quare cum Jpongia aceto plena oblatum in^
,
Teruente aquam 'vftulato addere.Adagiu.^ \ 5:

Cruce Domino.6%.]îni eius remed. 70.7 U^
.1
Tiftulofis njulnetibu sjn ed.i^2.
"Fluxiones cohik» l S IAcea max. apul. Centaur, qu^ dif)îft.l 3
icon.i^.Altera min.tenutfquadtfhtil.i^.
I T^
Tcetus cientia^ 107

Tstngi laudatifl.ex Aearna apula.z^. illis ad- icon.^$
uerfant.X^^V^CiX Vlinti n^Mft.icon. 53^. lconei tefiaceor.um Kond.^ BeUonij auerf^.Ixi
Alterafpecies.^ iy.icon î6.X>iffacoides al- Idâ radix, ' '

v
.
^^
ter quercino diff.hift.i 3 7 icon 336. %upi cre-
,
Inflammationibusmed. ... l^
Interaneorumvulner.îo.ramicesJbid. . -
îtus efflorefcens quodMH: diffl) ^^.icon ^^6

londraba Alyfotdes apulaffit. qu£. dtfhifi,..
G G
Aliopfis Herharit njetuRifs, 93
CrJ.ium montJa tif cruc. quod:,diff.hifi. ^^6,icon
Neap. 1
^^^Jcon.{%i
lonthlajpi luteofiore
'
jccim'
incanum *vmbeILdtfhiff,
Alter.nigropurf.tenuifquod.diifyii^. (^^7 zZj.icon.2ô
Caphet Arahice eft Tup^îor Grêcor. 142 lonthlafpi minimumfpicatJunat.difhisJ.2^1*
CentianelU qu^Jijf.hift.-varietat.îo. dsrur icon.2^^ ^ .
Irio Uuis apulus erucefoI.dff.hili.iS^.tco.iSs

leafimbriata > 2 12. Furpurea minor. 223.
Tupatorto di*
Aitera Cordata.tio.iconyiix, Ifaac ben Tmram Arahs qutd de
'
cat.l^l .:A-.\ .
Ceraniu aûlu CoriandrifoLquod.dtjfhift. 13^.

Diofc.Au£!oris,d^fIorif interpret.t^^
.icon. i^.Alterurotudfmint. 138. icon.j^7
I
Ifopyri*
luris vtrtiifq. D6£iorefi.Au$or . 70
Cingidium Diofc.^';de Tchinophora, 9
Ixine Theophr quce etus htft.eadem
.
cum Hel-
Gloiiularia lutea mont.ijdifflhifi ^S 1 5 i« *^^" ^
Gramen mont.capit.echinaium qu$d. diff. htfi* xine Plin.^.^.^ inde.

340./ci7;2,338
Ixia dicitur albus ChamMeo Diofc. quta ^tfcu
fertjnon quodeadvm fit cum Ixia
yeneno.j
Grame alicr hâyjJop^j^tVidiff.hift. r59''^^*?5^
n
IJfTmorrpidasfaJiant.xxxv,
T\_liepaticos iuuant.iJ^'^,^^. ^ ^ , 1
»halcides vtde feps. xxxv.icsn^
Herbariitm êtuflifs.Gr^cc manufcriptu cu ico LAcerta
taBuca qu^.24 » -
agrefiis (.xx.wt.
nibus^Neap in Bihl.S.Io.Carhon.^^.tgS.?^
Jlerbarium Arab.manufcrip.Rom^ apud.N.et
Laiarabs Herb.Auci.de Bupat.qutd. 142.
D.Io.Bapt.liaimund.t^z.Sextum lih.canon. Lamtum rlinij Camfocl.dtfhifi. 1 91 .ictn. \ 91
yarietas altera 4equicoLIacin, ibid.
Auic. Herb.aucIorAbamad.hen abdcftamad,
Lampfana apula FltMiofqu^ hifi.x6i.ic%.'iei
141. ^
aliJ^. ibid.
Lapyrisqu^.terreJir.hist.xxxViiiJcoti.xxxVi,
HieracitfTn apuIu?nfuauer{ih.flor.dtf.hiIf.iî .
kon.z^2.AltcrufaxatiIemQnt.i'^^-icon-\^l
Lapidearum rerum.Tejlcceor.vari£ effg.enu-
nterat.xl^vij.^ inde.rocretiones xlituet inde
Aheram M^1ouu.ii^6K:tvôv 248. icon. 149-
mppÎofuraDicfcÎaurotax.Flin.qu^.dif. Laterum vitia.fan.'] Xt,
hishx66.icon.\6%^magna,^paruaIiguIa. Laurataxa Plinij f 66.ii-on. ^'^.difab AleXj
1 \
Laurus Alex.^ cham^daph.hift.difiC-^Jcc.

differtaLaur.Alex ibid^
i6$.noua\auB.opin. 1 66.MatthioIifiît. 1 64
nifpocampi pffcis hiH.dtf.âriet.vij.
Lee marinus RonusI.ârietas.^vtij.icon.viM
mppophaesTnofc.qu.e> htfl.^6* icom.xi^
Lepas agria au4» dif quatuor htfi.xi.
Uippopotamus Antiquor. veritr^ hiU* ocxvt^- *
max$mA
i\
t>
V
8. - .
#Wtl
/' iiv-^dttjij, ^
MyAK^c-iS qui. Mytu/ofeiiuneui
teptdium Harbonenf,eif Jrifolium Dtpfi. i6 3 u^ 1 1 •*
My rrhis Aequicoior neua q , diff. hift,
Lgporifmarini ex îuohiBMff.xxnjij, icoTL^y
,
:xxî.yariet.l6lig.Dicfc,ki/i.xxi'V.icon xxij iconA 12.

it^v^tconJif. ^.t.
Altcr limac^/im.xx*v.icon.xxij,Aeliani,
- Mytujo f^/tuncalus qui hift»
NAuis curfus reteniionis caufa. ixxi,
.- .
teucoion terreftre mont. mdius; quod. Jtff-hiJt

Nerites heilon auas ffecies AuEi xxii^.et^
t^.kon^ i6iiAiierufaxatiIi? obfoletof^ dtff
rnmîtuura.ixx natatUeS conchixJxxi, ^ "i
\ -hifi.x6tUcon.^6i,Alt4rum lunatufti4iyft^^-
ixsix-quarejxx. Kt
|^'Mpr7wifsf q cochce
.itixs.nr^€iiMjli%^>icon.^%%, teutoium lu-
jmûm AwBotis} Uoiime ta,gere,ftu€ Balfaminndit.qu^
coticha ^hSL^fiiycLtri^ di^
tdîgatoria ^
Kocitiuca terreftrisd-^êpiiqu^difift/fxxxiix
iconJxix. Variet-ibid, '(iôn.xxx^Vi.
tihanoiisCaciyferafverior apula. ^9 O-Bftrumomb med iS9\
Oculo7umfuffuftonibus.%6. -^^ .? '
ticheH aceiulis vôtpi-TôKO.f^TOf , qui diff. 353-

.
'dieum Galeni 'Oulnerarium ex qua ftanta^Jf, *

J^ /«/2.331.
01ta cjonditorifaciihr a>ifA.Ad'agium.i 1 - ^
Lichen Viof^Pii^fec.quidiff^ô. tcon. 33 t.
Qnontsint€afyLmi?fqu^dJff.hift.Soi\^^^
"
tlinijfrini<fil-diff-^^0>tcon.p\. _>.
' ''
7?}in:^$2\icoh.^ tv'-''^ Oftsloikonos tned: jo- •

v*'^ '.m ^'^.
Alter cdule ca/ceato j .^Y
1 1%
tieni medetur, n^t.oi. v r 70 \otchisanihrofofhora oreadesi^xîffhift
tinarâ aurea Recfii Qhr.yfocome Dififc

jlltera hotryodes mot,qu<t,diffhiji.%o.icon 82
.
84
- '
\ icon. 3 2 6.
Orchis z.oofhQrd,({iijQ diffhift 3'I J icon 3 26.
icon, 32X
^J
Att\c^r^!ea'tfifhyU,afulqu.£dff.%o.icon.']^ Qrchis macrofhylla qu^J:ffhift. 321.
Ait.ietrafhylLmiH.diffhift^^S^.icon, 300. Origant ^vuigares fiaiit^ 'veriores .
Uthargyrio aduerf: 1\ ; Ornith&âium tuteum minjuihtf
^^ j
tithoreo ieucoionminim.quodjhisl.it 2. sf 0.2 ^4

•
iiîcon; ?23,
'
'vermic.foi. Qrtf:(!f:-2iâSi66.yo, .. -i
tithothiafpi tertiumfrut, hift.i-]%.*
f' ' 3^
Alterumrot. carnaf^ftL tîd* \ Oftrea Tridacna flini] quti, x\

HCoiiiiTl^ . '
^
necant, iatof r ^-i g Oftraci tts Diphilsqii^.xi*

tumhncos î. -
XfVi
1^6\\0taricn,ftue it-^ris r.eneris qu^.
tunariiiti(tâ'mdnfpyn.
crefitns VuHgiffecies/vide Vungui. I-ÂiiurusTheofhr.quidiff.ô, ^
- •
tufi %lJc9nM
48 Pi^TTz^x Afciefium quodjtffhift
tufi morfus fanant.
qua 157. Vanosfanantia. 135'.
tyfimachia iutea i''^ctySo^ diff.htft,
errat. foiiaix J"»
^
^ 1^6
icofi. -^ Pafaueris
^
M
^
Aiuaftue Alcea
j-iTLifi ..o -v.«
diff.hift. 148.
mont
icon
Medtanai Voliimina arahica Rqm<€m
t.^
1
mudJaciniatM^\
47
•* 11
Varaiytica
-^
Varonychia
'fartus
montaiia
iiies.qu^.diff.hift
nlobei
mortuos
roiundtp^LAUfmatts ffe^
iSiJcon.1^6.
faxifrag.
eijcientia.
ffecies^ J i S >}
,
Menfes mouent 7 1. 1 1 3. 107. 84. a

'Vafttnaca ^c}jnofher.afulaqu<t, diff.hift.9S'
Metcefigura iu tejiaceis jûibus. ixv,
tcon, xo .<^ ScandiX ibid. (\ °+
MoIybde7ia VHîj non tji harba. \6l I
fnenUnctafitia. faînacadaucoides apul.qu^diffhiftAOi>t(^^

Mortem hominis 1
Aqutio-
Murex ^ Buccinum idem Vlinio Ixlj, Tturibus fafltnaca
ne di&a
marima l^tuts oîj-T^jtpvS^fff
icon.ij.Mtera^Jii^
modis acctf k VlinJxi^ Vnde diBus ib. %ija qu^.diffkift iij
tiomine.i6.Mut:ani mur.7ia pv7rhAT^^MtaueiadiaadtffJ^fiiiij*i^^H*

€bnchj£ Mitficis
„«t.-^.^.«.--» - .
, .
auomodo nauibus ad'.' Pateiia marinafyIueftris.qu^diffkift.xt,tcon,.i

îatiiis Txîlid- Ixxi.
---- • " • ' -
xi^.§uatuorffectes,VuigMaxtmaexot.&
haret.fbid Murices fert^cs milii Ixij.
ftromboides ftue"khomb, hiiinguis qut, Kegiii, ibid, ,

llurex .
VatcIIn regaiimeaf.quct.eftiênertsauris.xij
dtffl>ci* iconjx Marmor.
?.0)zdeUb.
Murcxmarm feiag quijiffhsli Ixirv JconMix Veaons ^ttia furg 71. .
^Trii
hsiUtu
^VeBuîcuIorum lafideorum diff^vafset.
Murex auritus maximarm qui diffixi. ico /x.
fruticos, rgv^^pv»^" diff, hift.f VcBuncuIus minsat,tenac.qui diffhinJi-^^^^'
Mufcus §uernus
\
Varietat.ali^tJi.Aueiiana nucssfor.xliX ..
yahet^l^ ictii^ÂIterlatifoI coraUoides I

l^.
£ifiv>ôvdtffhif},^^^ icon ^^^.jliter^jKa.iv

.Vemicillum marinum xxtw pj"
-^ (
m
1 S
'
\KttpuntMlt fftomAeptiphylUnê^pitatum, dtff,
n?madtfferatA^%. r,^. ..:. , 126 iconîX7 Jton eftfcabiofxfpecies, <A
hifi
Terfoliata minimaSupleurifoI. qutt diff hiii, Khamnus Diofcjdem cum Xheoph. Paliuro. 40.
kÂi^n^x^^j .refonenda.Z^ Regio morbo tuuantia .5 5 66
Veripieumonici^ /?«x<V,66. 1/5.70.84. Remedium quis nonpoffiteerni Mfialijs.iS
'Vt
Tefiilentice aduerfant, Jl^, r
,
'
Keptflium iBibus aduer.J/^^.xxx^v,
T etrofelinnmjjue Afiam hortenfe noflrar:, efi Khombi.qiiijdem cum Trochis, Stromhis^ I^vOj,
^pium Antiqucrti7r,j(^ quar.e. ii^. nonejj . icenJx:eorum%fu'sM'uI.ieribus. l'vtp..puerif
Tetrofelinum Diofc.^vt-alij f.utantiibid, . iix.^qUi£ figurain Tîaceis ibid.
TetrofeliTio Dtofc. qu<£ planm reffoadet 119^ Rhomboides marmoreus exoticus, qui diff lix^
amaro fafore femine* 118. amariffântidotu ^S .iconJx,Iv
Thalangijs aduerf 1 07. 1 3. {facit,ibid, quidjdem cum Buccino.
'S.d^^TiyP
Thu Diofc/verius quod^ quare^ h.fi, Afolog, ^ \Sanguinis mifflonis inuenior ntppopoUxxxrv.
^fifi adLaa/.g §iuniram. 210 eius ad^vfumViBor ihid,
Thyteumatis' ofi.mo ,zo^ .,.. S anguinis eruptiones cohib ... 157,
Tilofella maior YmhelUfy,ax^^0^v}^ quce., dtff[ SAgUineu fuccum qua planta^ fund,';'^^'] % 79-2>*'
^.hift.x^Z.iconj.x^<).. ^.\- Saxifragia reffondens Vetrofelrniy, ,i 1,9
Timînella VMlg. e^îderitis fecunda Djofcor^ Saxifragia buibofa alter.mont, bulbifqua dtff,
Vtti:kam trahent'. 66. (quare. 127 htft î^ Jcon^^
17'
J^lanta^p affila.Iaciniata bulbofa Ûj^diff^hifh^ Siad:x Theophr/i.Iii.d^ Diofc.qu^Jiff.hift. I op
z^yZ.icon^X^^ ,.
." * \Olus non l£g,ihid.VIi^^^qUi£j<^ r
VJaatjtjine^.uiaincana mtu^quce diff] hifi.^ô^. Scarabeus tefludinatus î^^vKcliSufoS quidifj,

l-oIemoî\€rafC^deh^planta, 170 (icon^sisg hd/i xxxix.icvnjXxxK'i:'
VoIiumTheoph.Diofc Auic. ^.alior, ûoddiffl AUer teft aldtusmin diff.hift.ôjc^H^xxxVi
; Ojariet kifl^^j ^scp^^^.Theriaea ^ drach.pod.- Scorpionihus aduerf 18. 2j .«
.rr4j4i4^jn..JMythrd 56 ex genere Apfyn*\
j. Scflrz.ouera ex genereTxagopogofum 22
, th.^^^âlgareeJtiiyfjSp.umûfioris» ., Scrophuiaria rnjmiana^tlâx^qu^ dtffhift, t ^ l
VorckllAndi ûare diilfejx^.ij^, . Secundas pelltt* i S V« - ^\
V^^ceiliQ- _,fejiudt7iatus .^.Jtue Echinoteftudo qui:, Sedis^vitia corrig.66 ^

, hiSi^x^v idonjsxui, "
. .
-
Semferuiuum rubrum monu yVAffoiKaîîqô^
V.relieryiferxfpeciesDiofs^xxxvij, d:ffhift.i<)-i.icon3igi
Tudedu regalepifcaior:,^,hUi,xxv,icon,xx'vi, Seneciacarduus'quijhift.^zJcon:,^^
iPuerperas purganjia. il^ Scriphium eft Vulgare Abfynth^ marltim. $ 5..
Vûlên:.svkti-0Pprrtg,-7i.x.ll ,
•
C^ quare. ibid. ,
xurgandi 'vimh'ahetit*j'j,\ 59 .^ Sep.s Vtpercejfecies Di&fi. qute Mft xxxvJcon^

Vurpura '^f^^^ ii^^Jxlv^^* q^^y^rietajj^. '^ -x^xvi.dr JacertaQhAloides.tbtd SefticM vis
. aduerfxxx*vi if,
-ibidieli^siîb. (66 i6r
V^fp.maf^mfiueMurexlîff^Mft.'!^^^ .
^?erpe^\'m.i3i,kj adUirfxxxi^v.xxx^v. i.g. .56,
J^Kic^ta roftrata pJruaj. qu£^ ixii^tcon.jx.^ Sideritts primaDiofqu^ diffhtft, i2^.icon. 1 3 J
SfderitisfecundaDtofcqu^hift.diffiz^Jcon;,
g^ \
Vartanisppfuru. l (^7 j J 24'€^ Tertia ctufdcm^^tbid* (\ ^ZJcox^ lp5

-
'iddices 'ventndiiJuJB, .\.,. g] Sideritis paruai
mont.nigropur fl qu.€ dtff.hift,m
Ranis a^tfcrftpîa, V* .
167' Silphiurn Jiuiiêft Angeiicaûlg.-^ 10.107 f
ânunculus moni IeptqphyIj^fpho4f^4t^^quod ] Sifer AuSiorisj, \ 00. 'vbifrequens;, ^fus^, ibid.-
5"/«^ alter.aquatjutfiue Cardanjne mont, le" _
^yi^H^:.^^'^'^^.''^'^'^''^"^.^^ ^Jcon.îi nuifqUitjdtffi66jcon.,26^ c

'
1
Alter leptomacTophyLhulh.-^ 1^'icon.i 3 1 3.. S-onchus mom- purpur,.jnfdJtsi-TaMv quitîf^
>f /tfr aquat.trychophyli 515, /Vo« 3 i^. \ hifi,i^^.icon,i^6 ^
(icona^J^-
! ^^lter aqu^l^Wi/îîi^ J^l S 1 ^Jconj^ \6 Spnrtum mi^t.min^trtphyi, quoddiffhtft.i^$,*
•*
Jfiter.mihimus apui.î^, icoUj^ 16 Spina folftitialis.mitiirr apul, qH,£ dtff. .bifi .lOj,
^piftrum iîjonianujft Iripn^^^j^>3Ki^']oy.i'l Spiini^medmti-a:,')*) < . . Jicsnjyi
^xtToy quodAiff'.h0..-^6^j£^î^,.^Jiconi,pi^ SfhondiiM femenquaie, 40
E !f*'«ff^«».fj?^^(i|*^^|^'(^ ]
akittmf^n :marina,Jue Q^nifif^,^^^
.^
>
1»
Siomacboinccmôda %'il6'^ «W ypi^Ktis quid.Latins Murices

ypi^ôs quid.Latine Muriceslxii.
Ixii*
Stabetus Athen.ti l^vnjide cum AflraheUiihid^ ;

\
Tnpoltum Diofcquodjhiji. 1 6ojicofrî6'
STfiAîXof >5«f l^viij.Ariêteliîh i
'^^*^Ê:^ apula ^nicaulxs -nTfjLTtfl-Xj^s qu^Mfi*
difi^^yicon, 197
^tromhi qui <n genere J^vi ij ^prvpriexiÎd, Trocht^qui^JM^m qtiod Turhines, & Rhomdt ^
Strcmhi ^Tro:hi fiue Khomhi Turhines, ^ StromhlP,x^'.^ûDd^difaTurhim^crQ. ihid^^
"qut pro^rie ^
quarejxfi^.eorumyfus^ ihid
(iconjx
Tuhereulafani$^
Tumores difcut. 07. 1^9
ûtd GriMCfs,ih,quid latin/ s^fhid, i \
Sironjbi quiTurhineSj, qui dtfhtjl: ih. ^lx^v i Turhit Serapionis Trtpol Diofisl 6^
Stromh ides exoticus marmdi^v, ic9n,!x Turho qu:d ingeneredx-v quid in fpecieîhid,
SugiUata iollentia, 70 ^qui teflacei proprie^hid Variet.lx^vi
Sufp iria toll fo .^ i Turho max.Verficus êriQrJx^vJconJx,
Symbolum Vajfionis Homini^^qua^^ô Turho Kond.eft Stromhus Au^ lix,
Syniphytum maius congener Bugiofoylt^ Tujji medeni-ur y66.diuturn£e J70.1 07 j 7I ,
Syncopin tollent, 257

Syftrynchlum Theophr, qtiod difhift, j 2 8> Trw«,
5 z 7 /^ Iterum latif 5 2 <)jicpn»l 2 7
.
V
ValerianelU qu^^quarejtc iiiii^pâriti^^ô^
TAhaccu Arahum eflUdem quodTarhalan^ V^lerianelU Cornucopioides qua dif htfl. 10 J
ide^ Eupat. /42 ^
Coniz.a apud Grêcos^
(i^^
*conj2o6 "^
Valeria?iel Scaliofi femine flelldio quaxoi%
.
Tahidisauxil.M^ •
Tarhala ^ TnrhalanArahis eft Eupatcrium icnn jio<^, altera Vmhilicato nudofeminc^s

harhiifWdtûm 7 idem quod Contz,a Diofc. ao8 iconjzoi^
'C£N CaleniyJî VeIeIIdjVrtic^marin<tfpeciesqu^,xx.ico,xxij
TfitcjoV quid-^Tira.pa'!iU.i)tdL,79 Vcncnatt ferper.tes îuos jâriunt , xxx^vu-
Telephiunfbiofc Au£i.quoajhtJi. i^z.iconjX^ i Venenatortt/n iiith Jucciir.i 57,7 1 . f 5 * ^»^^^. •
"'
Tcniapifcisorigo.xx^Vij I Venerea concha quajx^vii, (^P7'^J
Tertianisprofunt. 167 V^nerem inhihent, .vx.v-f '
(flaceislxv.
^
j
_^, j
in te-
Teslaceaomnia repuntferi Ix^viij, $hlique te-^ Ventorum turhines qui, eorumfigura
ftamgeruntjx^v
"
Vetris animaL necat ^
fellunt 66^ J 4 ^^^^J 1
TeHudinatus Vorcellio yfiue Echinus exoticum. V^rmes in 'vlcerihus prokihent y 48 necant ©*

*ahii9iâf,quod,x^. icon, x^vi ^*
;
pellunt internaj66. 134.66
Theriaca contrn "venen. heft. i8 v '3 Vermis marinui hrpo^T-yuiridiTdyoi qî *'^* ^
(tcon.29^
Theriacjt anttdotus miêfl. deterjor ahfqusU^ ^xxijcon^xxij _,
' "
Maced,petrofeliîl%^ Y*^''»,!?^ Verwiiculata noua montana qu^tj dif ^'j^*^^9^*
Thlaipi mont burftpajl fru8.quoddtfhtft 275, Veronica tetrag mont redla min f.289 /Voj29»
icon,jot
Ali^rum miuusfotundtf\7%Mon,i76
• Viciafefamaceaafula qu^,hifl.loy
xparandi ratio. ihtd.
Thoracem purgantj>66,ti^ Vtni hiifofic! remed 7
Thymum caninum appeUaturAhrot faem.^vulg, Viperam 'vnam nouit Arifi.flures êro DfOfi'
*«'•
ab Hifpanis,ô,eft Polium Auii^ xxx^vii plura genera^vsuiârorum ferp,
Tineas nec peUent,70 ^ Vitilig tnem curant^ r 5 4 .,
TomiUo pertuTTQ Kifpanis eji Ahrot fatmiVuigi VttWihus medeHtia.l^^y il^tt^x "
'
. r
Volium AuB.ô "-

- - Vomiiidims fnciles prtefl^ty66 .
Vrinas mouenty 1 07 5 6,7 1 Mfficmtt, i %*^

-
Tordilium maius luteum-KuoîsQiy quoddiff

hift.iizUconAî ':
Vriica mhrihdfoluiarariory-velelta ds^M^^*
minimwnâpul dif,hifl.lxi.>iconit^^
'*Aheru x^hX icoh,xxii. *
j^
Tormina diJfo!iientia,7 i. 66.107 ^M.a^ yterumpurgat.^^ .
Traehelium fetr.eunllo VonêJnCiufôlylX') Vulnerihus ^'Vtil. ^fanant, T f 9. i ^7-77» lo.iTif-

'
Tragij Biojc.refpondens plantaj y t

'
cent.izZ
TragofogonTheophr Uiofc^quoddif Var, hifl, Vulnerarium oleiin,exjluaf^ha,77
'kî.a.icon.-i.t^ AiterpraTn. fol.fuaueruh. fio. VÎi^êdoUrihus util*Sx%^ ,^ -%^
%hi/L%^^- fôn, \^riAIter luteus afuius ^ ^

[ i/.^ AffairkiiaJheU,
«
?-.
-^-
r^
* H^
. ;
^€
/lllillilllllMlli.Mriiiii -11111 j:iii-Entri.ift i'illlli|li

pf r ^nffivr TTPT^Wr?"^! jnjj|^
..:*.
i>ii iij i'
H --Jll MJ
C\
I
i ' ;?
J-'' ^
'^
/
i
.^
*• * /
/
V V
>
_^
i\v\
;. ^ -
* ^ 1: '*. >
X i\ f=
h'--
-
:ui4iiEhau.,iîi] .tfrJM/ir ri
v'V
i
FABII COLVMNAE
LYNCEi
f^
MIIWS COGNITARVM 5T IRPIVM
i
r^v'-'-^ -''^vr-
un qua non tam noua plutesplanta ciea ranotes-

J -- * ^
««
^J
^ fiemmc hacfmus'^ auianimaducrsfe autdcsctfpfis^
J '
nuncprimumvroponuTitur^ quam nonnuH/e aliar ^

atA ohscur^
' *
' - »
aPudantiquos
^ I
:--.'_i
duliff^
!^j"*'-' MunJantur
:s\ v"-:>n
-^-'
,,j{t{ ^/^ê4^!^cu/f^9hm^m a^^(mMm
— *- *-— -
U 1 -PMU,
O D OARDVJi FAKNESims. RJb

CJRDJNALEM AMPLISSIMVM
I, * - -*
Ij.^-^. :
V -
cencts- )
-lir^-^
W
^.Imcho t crum imtio et y
Ondicc in/in c —
locuptiftir-^
sffno.
i--^
±1
K ^ -^*»-^
>»*• -
-.'-:-T
-^ >-* ^: t
..
f/
SVPERIOKVM PERMI SSV.
^y
(mOM/e. MJ)CX
ascardumS
4p//£Zi7f^ Di^m. OKd.
t V^>-'^
L^ -. > _vj ^F. - _. . _^
— i.
.
'^- -
4 « -
.
'
Aji4i'4d JiWiJp lUM .hk4A .'V
-:-:-•• .r;.'.
UJUIjî ['TTt^r-
lUt.kM^.drk.
Ki^
*JI
-Y
L.
<?P^
T
^
^
^
^
/ 9 ¥
di/L PMa^: SAcniah^pf'

JtmJ^timatf^ ^ --*'
^r -ir ./^'' -T
llcnnTsime,ac
Antomui^ButiusFauentinus^f^^ *
FbilofophiXi ac. Medic

I
Wf^4r.Fr..Grego«us Don^tus Romanus,M^g^|Reuerendirs.

P.F.Hy^cmthiPccronij.Romaai.SacrLPal.Apoft.Ma!
Qrd. Prjed..
1
l
I
ii
h\
«v_
'V -^ ^
^
bT
*r
: .
v^
?« '
'ILL,H?rE/^:REAlH9 MHNClPI^r r •
'L^;»
i € C
<i ii\C;;i >:/*:

,:AMPLTssiMd f\t -' ' ' f .
.
' 1-
1
V '"^.'î
O ..
biHs Cdumm LynceUs Perpetuam. FxUcitatm precatHr,
/ E m ArB.M O D V M' ego pleraque, AmpHfs.Car-:»
dihalis:,magni rllius &TapientiflimiiPhiIofophi Sene->
ca^ aurea fcripta maximi facio'> CiCjiidiittihoc ipfius ^
iuimortaUrati tonfccrandum exiftimd , quoâflerurt^
Neminemêorunrquem diujtise , honoresq,;itt*a]iiori
masnum ^fTp^rnm nnmilin f>ti:JnliM mnt(*rnnvt
ftiturusfitparuusj&coloflilsinputeo magnus.Hinc MS^fftt^c h-l
bQfr^re^quodneminemexiftimemus ex^quOjnadum hortilridhefH
feJnfpicieadum finepatrimonio, honoribus ,& alijs fortlini men*^^
daîjSjimo cofpus effe exucndum &
animum folum iritueriûmL_i^
qiiglis {it,quantLisq,' aliend an fiio magn"u5;.Non quod Philofophus^^
corporis , forturiseq; bona nihil omnino reputauerit bona enim , & !
h^c funty pulchritudo, venerabilis afpeftusjrotinsq^corporis fymi'^

metriaidiuiti^jiurifdiftiOjprhrcipauvs^ & nritra^quÊ infte tuaq; an-''^
tiquiCima& fijlgentiflima-femili^^ affluimt ,& esc-"^
titcrunr, Sc4 quoni3m.li Iia^d^dmi animi boriisrcbnfef&rttur lo^^
fimc fupercntur. Ego cquidem fareor & pra! mefero,cum anteplu-'^
res annosRomoEpriuatorjLniimHonuh gratiancgdtIoruh>degereni,
&/^piufcule veftras a?des Farnefianas fubirem, cum fttipore me ibi >
ccMifpcxifle niagniikentifsiiriam' palatij flpu<aBram :, artificiofifsi-^

earumq. antiquiflimarum, ft^tuarum n
ftilcm, cgetcrarumq;. antiquit^tum ^ & numifmatum ingentcm cb- ^
piarn > & tandcm tc purpiirco
Pnncipe
tcm^^quie res vtjanta tui admiratione commbucref , vt ftatini-
fe;cit; *
ex animo me tibi deditifsimum decernerem . .^ i î oiuu^ y^lul

* r
A % Sed
,,
— (
" vpro Pnncioedianat fcien-

c«teris.
nibiWcâthematiGls piftorijs , Is;

PhiloropkisBpaFtibuinjhil-r ,
amdriûdium quod niturarittm re-

onm neriLicam .'velToM
gumperma
{ijmilibusftudijs,,&.
Axhplilîme Cardmahs, adeo
liberalibus prsfertim ?, foues^ûtem
Vae, ita vanjs tam^
cooce plahiqrDm femmtariqm^&bortiimih
,
exoticisexnaUcLÛamPOiMcielitisrûamnoftratibusplanm ck
vt,
totaEuro0a! pet&iis,mftruauiaeadi1igeptia&irapenfi&coUs_y
nullum, videre hceaf.^ ^" '-
Mrem vij« yllum i-fuperiorem certa ^
Quaprppter vt aniraiergate mei propenfam voluntatem ob- &
feqiuum:a.Iiquo.faJtem deuotionis mex figno tibidemonftrcm,cum
plant^ ASTh-
priEfertim ej^ teo tuo ru.rifsimaj iUius. &'cxoticae
RIS noiTune4ndigkat«.d,elcriptiionem; &

pi«urara.na6tus fuerim ,
•
venetatLonem,& amo-
cogitare ccepirquitandemtjmondqultum ,,
autein.commx>dum,vt Alte- '
rqn obfequiofuminiiauarem;.aci:idit
Minus C(5g.nitarum. &rarioTum Stirpiumpartem-..
rammeariim
adiungere fatagerem/:ûae. quidem vt Ilhiftrior redderetur
pripri
a;magnof%d5:re- , lumenmu-
ab lliuft5ifsimp,t,uoflpmine tanxiuahi
tuareV^lui,.,V:0(uiwys<^f:fcoritipraefigere,qu6 qoidem nontan-
fed.deriforesimDftuaj, c^terxq; muid^
tuip itVsenebriSifuIgebit,
raf>^c?sq;vHarpi5c nimiondmims tuifiilgore arcebuntur, atqtit-»
exiguumhoc meunjy'
I
Accipe igitur , Illuftrifsime-Gardihalis,

fin.me, lat
munufculum ii tdpfym refpicis quemaltibra decent ^
magn'Urti;;iutp.,quiailOuaplurimamibi:ihoaiiies, & norimjnimo
quiacumiiDcipfo totus meus intuum aflc-
ftudioelaW^ta ,,tiim
dum a|iimt»^,& amor prorumpi£.rDE VMp OPT, MAX- veneror
& literarix Reipubhc» lUu-

CathdicJe feYigioni publicae v.tilitati ,
diutifsime incolumem^raeltet
ftrifsimam Cehitudinem Veftram
Neapoh Caicncus.
cui me meaqiibdia voueo atque commendo .
lulijs Anno i6i6,. .r

AV
OR^v .AVGTOR'AD LEGTOREM iV
-^^
V
BN EFOLE L^r,fc^nuncc0Pt^fJlas^JnJiitusl
mei rati$nem docerc cupio trom^raniiamfrtdem
»^
inprimaplantarummcarum partfp muas Miias.d.

ncminequod equideTn^ram^Jhiptas^rksq^ raricf^
res :Putpur4itidemammalhfi^muâsÛr^^
mitn/dlA ^Qua iejaceafubfeyuentibus ôltînibus nxecomprelen^^
furtmtcaqy ixiflnMoforumgrdnamiediturumvldauHcrn adhuefa^,
cef.eMQ.potui.^mcijolm.îqwdfdrcm hocfeculo quo<doBij^ni ho^
iparenh nec nafiittAimim^cfunt^qisrnon { V/ cum
v i>
f.^ U?4 m-JiV^^Û*
; -^c
'buibmniitlibant
vt,hde melexugani yfed Araneorum infiar venaium 'vtexbaii-^
nifihene truiinata in -lucern eMittendacfe^qttddferi exh

riantjn(f7j
gUQêrnporeinter. piearoanâtionesfineprûio 'virium^naturayfi-

ûrarkmq;inUni(f)f^lantarumi teHjfceorafcqymmTero examim^
'
txaBifftmoâudpoteraU^rîmnAhity^^^^
iitqmAnii mimtwn ego ^debesf.-.-BxcellentifsvBrinceps S. Angeli
Tedericus Ciûs^tpceorumBudiofirum^Vncepryparttm exbor-,

'4idputei ejfe:lahares^>îaxtira. heneuolentia ,
Sîmaniiatlquaftudiof^^
^nei Lykcer^xJ^
in, dif^pUh^m nûrdVum'cuJtn^f^^^
c^menimhmlUefeX^^^^^ ipfiiûamisistst ansmopdresn)
ifaniirm:inrpar'ajt , â^pimdoi, ^ a^fcribendo irft m ipforumiaU

hum.-^lynce enim defideTy.^!ac^Ji»Kindicev(^qutfBanSrrienttMXi
{
aefiimuhm propofitaindigitatdr .Akcademiadla ,:fiue conjefus
eMlorum virwmriy qmnaturaiûtpr^ciptefludysiUufixcmMt

^ Attgmet^<^ndis>afidmvperaimtia«^Jg(xi^^ quaqui/e^
iii affumnntur & îj^,0ur^cvvten^latiohei,fiuema4he/eos txcr,
animalibus^pUntu, mtneris, vndtque
citia inmagnoifioiheatro^
I
fiatente êxornato, humaK-osq, ad vfm expofito aduocantur , ad
inuita^tur.Tton/olumfibi-
i_pfosq; dulces ac perutiles mentis iabares
ipfisfiudiose laborare/ed vt ûxcumîte^rebus aftd

•r 2 % ttone
-tf
i.
Jtudhforum commodum puhlici luitis facianfaliahorare perfua-
dentur.,,\^hfacere nonpoturquin {ahttPrmipu\ &tantunLj
de me meriii, &-^Collegdrifm:.dsBifimQmm
vquiffima velun--
iati fiatimmorem gererem^-enqp.obfeqaiumroynne'
meum praX
fidrem x & qua ad rnanus e£ent:'i. hf.fiudioforutn <puroû<r>,<pt}.d
'vfumfineylhemBntiane in medium pKsferrêm , eaqiprimo vo-
iHmini .adiungtrem: , ômniaforfanijgfapiusfapiusq, tterata
ipfdrumuis >, hiftdrtarumq; bbferuatio âceeJfijSet politiorq atqutj
exaaiordpradifjfent^ Bincnon^fpurejjmhiperfuadev quiRU-*
tammihiÎiMiculurnitufTAgidm^^c^ChelKdonidm ad ^âxiW
acquirendamyforte an ipecillos etiam , d' lucfrnamoStrudent^
Lyncei nomen ex^prohtanies ; ^;atû's hntum ahefl vt irafca y vt
r
me auxBijs iUisviforJJsegerepUniagrmem , quimmo md^
vltro
gfiamdpi^d me gi-atiam inibunt ,Jierrantem me ducant
, citcw'-. &
tie^tioculos apertatjt, eius
enim candorir îndolisfum vt er-^, &
roremlihentffiim£fa(âr, meiffitm corrigamy
tmmeris loco baheam,'cam mlJomoda LynCei
ah aias emettdark ^
p-afe fenmtfeplat^
videre^fedvirihus omnihuse^ndantvteammentalisvi^
alij^s
fus aciemiZKûirêrrî^taxrtivaiei^s^ûa fciricetâdnaturaUal.

& mathefioslreecndit^ûidindajc.perfcrutanda eji opus 3 atque
itafuum naturalis Pbiiofophimunus implere, ^fuislahorihut^
4diquafaitem exparte Uheralium artium fiudio/s, &Jo1ida phi-'
hjbpbi^ indagatortbus prvdejfepoffint . Mibiquidem iii animo eil'
«mnia tam Hytohafano medjquam in hifct voluminihus edito-*
in
ûandofublim^mTtttocari-^^nouum Diofcoridis CommenlO'
riujnperJSceret acutiora tandem &perfe&iora naturalium rerutn
Budiofis commtmicare. Nunc wro quie meo lahort
obfe
ifhq qualia fiialiafunt , Hlari animo excipey vtiiiora & meliora)
ittxtaingenil^r<spaulop»fieicpe£ia,Vak^, i-^
• ;
'-'
- . - . ^,- -. ., •;
. ::^-
i:»-'
^'^
1 ^
1 » ^ r
• «.
1?
-4- -
TYPO-
y^^ vi
,
...'
-^TYPOGRAP^VSLECTORI S.
M I CE
Lcflor , palilirper mihi vaca dum ego multum
defudcvt tibi faueam,ac placeainofti cnim quam om-
ne niQueam Jaîdcm,vtex mca in tuigtâtiam officiAt
noui fcmper quid ercar: 'Ante pauculos annos Audor .
hic & (ctifto & proelo abfolucratprimam parccm ra-

rioi;umfuarumplantarum, verum pauciflima in lucem prodierant
txemplaria:quarecum eorundem fecundacparticolophoncm,& huic
praeterea de PurpuralibellumaddidifTct^placuitin vnum omnia con*
iungerc&inpubUcumprdferfe, vtnaturaUum ftudiofirerum inde
& guftum, & vtilitatem haurirent . HabcS itaqtae AUftoris huius hic
omma quardeplantisHaflenus edidic,prarterPbytobafanon,primuin
illudopufculum quod copiofifsime iamdudum eftdiftra^lum, &d
mulcis adhucdcfideratur,verum tu plura <û5que defidcrabis,& Deo
volente brcui habcbis^nouas nempe circa plantas,& animalia rario-
ra,obferuationcs,& ampHifimos fuper Diofcoridem c6mmcntarios»
:»ip quibus> vtcgo opinor ^ miilto n>agis tibi fatisfiet,qudm in tot ah'j$
hucufqi cufis,& rccufis, Habebis vlteriuscomn>cntunouum, &curio-

ias in Hcronis Pneumatica animaduerfiones^qux ipfe tibi & clariora»
•&ldcuf^tiorarcddet. Habebfs itidem organi HydtauUcii neminc
haftenusbeneintdlcdiveramdeclarationcm, quod Auftor noftcr
ôn mpdo perfecic fcd fiEpius €ti«m k loannc de Marque Bclga in_.
,
'
Sacello Regio Neapolitano mufices pf ajfefto , vt cum mufica vocali, fK
^ inftrumcntalifbno fuo proprio audiretur cftccit •

-ii sHabebis denique mufici,vt viilgo diciturjnftrumcnti conflrufiio^
nisrationem,iconem, &defcriptioncm, quod AudornofterLyu-

ceam Sambucam dforma, & PentecontaChordon appcllac, quia^
-quinquagenis confiruitur inarqualibus cbordis ? quo tonus in eadeoi
-chorda in quatuor partes diuiditur iuxta Ariftoxeni,aliorumq; anrx^
>quorum traditione, vteodcm Infiramecotriagenera modulationum
icxprimipofsintjDiatonicum ncfnpc>Chromaticum,& Harmonicum.
Atque illud primo modo > fiuc attificio fcx habet pinnarum ordi-
nes ad vfum tangcntilim , quas gradatifri non modo toni diuifioncm,
tfcd & fonitum reddunt,& oftcndunt. Altcro vcro modo fiue artificio,
o<So gradibus pinnarum eft conftrudum,ita vt bis vulgarcs Diatoni-
cas pinnas contineat,fecundas vcro in quinto gradu pofitas,vt jmici
Calia genera Mufic^scallcntisgcniofauerct, cui talisdiftnbutiotan-
genti facilior vidctur, quamuis alij primo modo magis confentianc ,
cb tegularcm ordinem pcr gradus afccndendi Jn vtroque vcr6 modo
rcma-
ot3o Diatonice tangcndu Qai
,& paflremo qudd adhucrececi
OiHarmonicc fi fciant,modul3
-KrQjiGdfautem miximc eft artifaciose conein^tum, & Qotandum vi.
xlctur ,iiiad eft, quod quiUbec fecuftdi& tercij generis oiodulacionig

îgiuruSaf^tantijDjationiccchordas cocprdcs^reddidcritad vfum Dxa
,Tonicun)î;eUqu^.ex fe jnueniet gcîeradiffiîliora rcfpondcntra fuiis
mccâgan.per. pinnas
3fit,& quide qui parura.Harmoniee gijftftuerit, inuoniet maxin^ gra-
Aitm & egregium CQOtincrc cpnc.entum,; pcrfedumq; prxdicabit oi^
ânum, v?: jnerito TfKtti^^r^r ;dici ppjsit. Verum quidcm cft, non acri
<cric.fouo,atgratji &.vulâris'tpopecfeor4idi<5ii ritu : oec ?flim pote-
r.ac*lio:<modotale irÔry.a^^ntumparari LVt.Harmonic^ ditndcrctur
jonus in qai^tROTrpjirtcs infcio MufK:o,& illud cQncordareignorantc,
^cqtie Diatonice tantum tangencjSj Alio modoacri &acutbiQnOfar
InftrumcnxtyVS aiam docet û«5lQr,/ed difficil-
>ciItorv eft cortipNDfitio
Jima^ îin^mjj^.ô^rtita eft diui3So,&<|OHGordantiaf»er diefesd Vi-

jCruuto reiatas^quibus ilngula? chQrd« aurium iudicio intendi debcrit
«orum qi>i nunqUsî^n Wieruritt^lcnim^dulattt^ncni^ Dat iîtur Sc
y-ationfisriJnjieniendi^Riii^gsiiS (ih^^^ cuiufuis lorîtudims i aiit
J>reuftat|s iQCuql tQnorum hcmitoniorum &
diefeoa MathemataCa^
-jproportionci vt noncafu, fedcerta rationeinteruaHa conftituaTttut,
pxk^pîQiQf altetQ êro sipvCtfonart pofsdnt
iquibus 16^. voces ,,'
'*
quinquagenistantumchordis. :
£t quonia in prxriantifsimo hocvironontam ftorentnol:>ilifsnniC

.wirtirtes,quam Mluftrifgimator feculorum dccurfuj qud armis, qyi H-
teris 'Vlri>i.., 84 Qrbi nocif;îma profapia. jnon nifi noruos & proficuos
^curios^ ]edpr£ructas,i ?am foecundo ingcnio cxpeSare poteri^^
r-^-Squidem nonaliorumquampraEdiftorum o-perum hactcnusnoti-
-tiam hi&ercf otuiicum egoaliudnihil agam quatn vt Jitcrariac Rci-
|>ubIic^.noui quid & vtilecxmca Typographia fubminiftrem quar« :,
^
;it4o&iCsimiSi Ly nceis dextre cxpifcatus ium , 9U0S fcetus Acadcmici

iflifereui funt edituri . < '.u\..: - : .
VcrufTinoIoinrecenfcndocorundem operum catalcgo moleftior

iCft^pjhocXplumtibi dictum voIo,pra:cerquam quod egogaudcam tam
«nainenti huic Academix opeilam nneam placere-jtibi narro mc iam-
iam pr? maniBns ha^cremagauillud&ccIeberrinTuinopus omniuni
iaP1antaTum,Animaliii, & MineraJinm quac.MfiXICA.in ic-concinetjiti
ûo-compiladoduo/îuffu PJirlippi II.fadiciftin}«,& «tcrnx mcmorii
liifcattiariAmRcîs) prxftaittifs-Medio! dcfudaTuqt) cui ordine poft-
'-.V
luodum
h
f
>
modum adco Ijceattulit fûdio & fndtjftrirtta doctff-

fcholia,acfluc
fimus vir loanues Terrcncius Lynccus Gcrnianus Jn horum tam ani-
malium quam phntarura iconifmis,millcnarium numerum complea-
tibusiV^rij, S>c induitri; artiffccs labx)rantj& vcnufte illbs claborant..
i^bJ^ctibi mirumvidcatur amice leftor tot impcnfas ab Academia.
l^cficri,hoccnim.LyncE6raeftf«ricifsimum inftitutum nulIisLibo.-
ribus.& fumptibus parcere,qudcum alijsribcralibus ftudijs,tumpr$'-
ftrcini:iacenri,& titubanti PhiIofpphi« nacurali,& Mathefi fuccurrar
tur , h«: cnim diiigentibus indigerc cultdribus hoc noftroTxcuro mihr
femper vifac fucFunt-Hincfuntnbnnplli^ôrum (î non modo inplan-
Carum veris fpcdcbus haficnus ignotis inueniendis,in animaliii mo-
ribus* acnaturis cxplorandis ftrenue raborant,fed vt fofsirium origi-
nkfn& incisementa fcruftnturinvifceraterrar abeuntiMariactiapcr-
fcnitantunaquarum,ac fontium fcaturigincs inucftigancatque adco
<ju«,Natura abfcondit magis yhiin Ricem profcrrcconantur,. In hoC;
autcm ftadtoPhilofophico tam fuauitcr decurrut, vtcx continua rc-
rnmnaturaliumcontemplationci& magniillius natura&librileaio- .
nieâliqui horum adco cx admiratione verfus Philofophiam accenfi,3^

ex Philofophia vcrrus-Crcatorcm amorc fucccfi fucrint, vt etiam rc-|'
ligiofam vitam amplcdi vokicrint.ejuo ncmpc maiore,eaq;qua fierl
potcft,pcrfcdionc in hoc mundoport diuinasmeditationes fubluna-
contcm
tandb-femctipfos in virtutibus ©peram omncm fuam collocarunt m
luuando proximo, & gubernandaRepublica,.vclutifccit Marcusille
Velfcrus fanguinc & literis clarifsimus ( quandoquidcm modeftiaJ'
Eynccorum prohibecqiiominus viuos nomincm^ dum cflct iaviuisf*
qiiitancum Cathoiicis profuicvthorum& fplcndbr, &excmplunu»
iDGermania cfTet, praxipue vero in patmfua Augufta Vindclico*.
ruins cur Rcipublicac torannisprarfuir, e3fide& bonitatey ytfui
non in hac modo pulchcrrima Giuitatcfed in toto Imperio Romanq
ardcntifsim«m dcfidcrJum rcliqMcnVQuid tibi vis ampliqsdicam?.
TOO omnes animo ,. & atfc^lu Cpnfpifant , vt omnibus litcrarum ftu-^
diofis profint, obfint :nemini,quofit.vtpaCtfruantur & cjuietephilo-
rophica quac ipfis nonÂIb^b iTuSus virtucunn,fed radices etiam alio--
qum amarifsimas,reddat dulbcs5c iucundifsimas-.^ ; ^

. ^locdcmumtcmonifum.volb, &concIudam, nc cxiftimes ncmpe
me afFedu quodamblaniiicndi L^nccis agitatumhicchartis ijjcuif-
fe, plura fanc & cum vcritatcdiccre poteram qus tu propediem non'
atfedu mco, fed etfeau& commodo tuo experiens. Quarc his fiuc,
&mcamacumftudiistuis confulamus. Val^.'
'
.
^
£LEN-
"
ELENCHVS ( -
>
Aegypiiumi&fioft eft Colocajta. Cap.Lpag.1

R FJf
Sypirichium A^renfium. Caj L
fyluejl
8*
Orehis AniropophoriiiCap.lV,^
A 'O?
Cap.K.
-*
Hyacinthus Sanne/iuSy eoma pantculoja .
FarnefianuT tuheroft
u.
BulbofumPlwtf. Cap. V.
i piofcoridis , & Hippofel 15
22
"3^
a3
Jloremagno II. Cap.X. "
l
anguBifolium eAlpimmllJ. Cap. XI. ^ *3
X// »5
28
Hieracium
2S
cAllerum h
-^ 28
HieractumGermantcuml.^âp.Ji.y , ,.
Alterumpumilumll.Cap.XVI, .
*9;
''
mterumf«tidumIlI.Cap,XVII. • =9
Altetumminus lV,Cap.XVIII. *9
^corpioTheophraJiiradicenigra.Cap.XIX.
'
_ 3*^
Caryophillus 't^lexicanusjiorejfjiulofofimplefil. Cap. XX. 47'

4'*
AlterPolyanthosU, Cap.XXI. '
:
'
AnonymaF.Gregery .Cap.XXII. 49
fruHu , «I» Alypumi &di
'
C^;;. XX///. 5»
Tithymalus tunatojlore i
'
teucoium^ Peltatum Tic f. - * ! ^
Leucoiumforepedato 1 59
LeucoiumluteumAizooides.m.K.,ap.2i.KVil. 6z
Sedum Alpinum F. Greg. I. Cap. XXVIII, ^l
A.lterum eiufdem II. Cap. XX IX, ' ."
.
it
Mierumeiufdemlll.Cap.XXX*
• "^ ^ slu: .
'
L
AUertm
1
,
y /
V-A f*
rrf*
tfiem iviCap, yxxr

JUfinaCardamim in/ipid
t *-
68
ûfragla Ltnifolh V
\
ifJ^XXIV b
jitjFne maritima 1 4x
^
Kdiflaridum 7\^ i^
4b/y»t$um latifolium rarius. Artmi/i^folio.Cap.XXXJ^j.Xl
CetttziiiriumluteumnouumXap>.XXXVn. ^
HeUanthemonfioremaculofo.Cap.XXXVlIL
fyluefirelatifolium.Ci'p..XXXlX.- ^
. 79
minima .Cap.XL. 79
Circtea
/ ferbafcumBrafftc^folia exoticum i
Cap.Xt^^.
'Liibobryon Coralloides .
'Dendrobryonnodofum.Cap.XllIi. -. ,
4£r«c<tR«W, ctus^. Chrylalidis^&âpihomsob/eru^. .^8

^^V
itX
I r- 4
^
l 1 /, -.
v>i
in
1
m V
.1
^ .
'* .
!'/
^»'
-:)
^
/
-^
^ »
.r"
FA.
r'
- *
-iSi?-^ ^MZ^
^^
Al
-
^
* *.
ct
\
^-*' '
* l
FABII COLVMNAE
L N J ^
5 «
MINVS COGNITARVM
n r
. t>
S T I R P VM I ,
1 ^
A R S A L T E k A.
V
^
. 1 ,
*
j 1
^r«OT Aefyptium, & noneR ColoeAjta, fue FabaxAtgypiU

^-
\
VI VS Plantx naturam, nomcn, genns apud ic
do&os plantarum rccentiores fcriptc^-cs aJ-
huc controucrti iamdraTO;rati fumus : nec a-

liudcontrarixfcntcntisE origofuit, nifi vuU. ^
'
garchuiusxui apud Aegyptios InJolas no-

mcn: quod antiquitus non hLXc plintx,fcd r^
dici Fabx Aegyptia: ab AkianHrinis inditum
crat, YtDiofcoridcs ait,&clarius NicanJcr, Lih.ilcfl
vt rcfcrt Athacncusratq; fcrotinus ipfius Plan-
noa obfcruatus:vcl forfaa cocli clima , in quo ncu-
frufius -»
1..
Mo-liot. Garden,
^ ^^^^
1G9 3
/ -\
Fabii Columnac
frum^drum
tlDtdeccptionum, &crrorum,acetiamiii antiquiores infurgcndi»
forumqr veram hifloriam tanquam falfam corrigcndi: Quod mini-
mc feciOent putamus, fi planta huius fiorem, ac fruftum, qnos pro-
'
rrc ncgarunt > vt nos , & ali; pleriquc jVidiHcnt, acobfcruaffcnt.
ante floris obferuationcm ex ipfa plantx cffigie /nattira^ fapor
os
rc> & ipfo afpedu Arum fecimus , contfchirfiusq. cum illis -j^ initioi
qui ArumAegyptium potiusappellabat, qudm Colocafiam : argrcq
fcrebamus alibs in tam" inahcm abijfle fcntcntiam, qui Coloeafianr,
dfeuc Aegyi>tiam Fabam aon modo putaflcrir, fcdetiam pcrtinf citfr
candemhancefleplantamaffirmaflenf. Quxcum florcm, &: fru-

ftum proferrc ex antiquorurahiftoria dcbuiffct ,'tdnîligentcrab
illis defcriptos, & cbfcruatos^ vt frudusnonjane propfio Ctborium
;. • diccrctur cuius etynion
; Diofcoridcs notat , ab cmnibus notus ;
&
ponderis menfura ab ipfis Antiquioribus fit acceptJT, i&êferi-
flut^ pr])
&
ftlM ptfa ipfa faba , fcmen Aegyptix fabar , non modo phnâr admlert,
dencgare^fed ab hifloria Prifcorum^radere ijdcm fint conatuHxc
autem pace tantorum virorum dida fint , nam in fimil bus offende-
relubricum tft, omnesq. &:talibus, &aIijserroribusbbnoxijcflc
Manta enominanc
t^ms Apud Aegyptios orituf fponte, vti nos mbnuit annis ptaEtcntis rc-
dcricus Zcrerghi , & ab Alexandrinis pro cibo cxpeti , locisq.pro-
pjnquis coli;Hjppopotarnum ctiîm illius radiccsdcpafcerc-^tquc
nam &'in diuerfis ilb*
ab incolis , Culcasy sppellariî nec rpirum .
Aro, Cyprios al-

nomcnclaturis apud ipfum biofcoWdcm in caj).de
feritur Arum diccre yCoIocaJton ; non diflSmili crrorc; nam Cotoca^
iEgyptix, qux noa
Xfton, j^rrprie dicebatur, vt diximus; radix Fabae
^bulbo(a,vt huius, fed:Arundin3cca,& afpera crat, tefte Theopralto,
lacubus, 5£
"Sralvjs loeis gairdct pinguibu^Jiumcntibus', non aotem
.
Vefirifth. vadofis,vt ipfaTaba Ae^ypna vera:Radice cft Bulbofa,magna,Sc|l-

- \x acmula in vcVufliore, ?cri£ fcffcfctnitciintus candicantc ,
bulbulis
fc obliquc propaga^tcnon Ah!adinacea>gcniculis afpcris,fediaruis,

& orbiculata ..Folia fert An fi£uta> colore ex viridi Ianguentia,mî-
cartilaginora rotundiora, nym-
f
^ nus crafla , fed duriofa ,.ac veluti ,
pheafolijs fimllia , fed nonpûrH ad Mufe drfi"ip]antxfoIiaacce-

' '
modo finuofts
'
«lcntia.neruofa cuidem funt nimis, & vnduUtx vciiis
»
Minus cognilîrp & rar. |

vchii 3cpift;i, atque prope petioliim vmbjlicata,'nbn vtin Aro vuU
gari diaifa, fed Cotylcdonis modoconiun<aa , quanotadifferti
Vulgari > bipcdalia» 5c maiora longitudinc; tcrcia vero parte minus
lata prscfcrtimeuniilpres cdit tunc enwm-xgaitudine ipfa folia_»
;
cxcrcuerecumipfaradice, & Iqngis, crafiisq. quinqucpedalibus, 4a

& amplioribus, lseuibus,& inimo falliculons petiolis incumbunt.
Augufto , & Septembri mcnfepbfl: aflecutitm Snnis aliquot magni- T^mft,
tfldinemi.:Proprium habcth«rc planta , quod noa protert cauleat-.,
fed cius yicc emittit primo folium quodam folliculi modo , quod d
rcliquis fQjijs diftinguit petiolum in imo ab alijs , qui florcs eft edi-
turus ex ima folliculofa partc , proprium ctiam habct , quod nooj»
^ynicum ilorem y fcd plures emittit, illosq. ternos ex fingulis folio*
rum imis folliculofis p.etioJiS fub folijs, cffigie vufgati Ari noflratis
cucuIUca, noD ita caua anguftifolio Arifaro proxima medium ha-
fV
bentesiulum ciiedumintenaitatcm abcuntem, femipedalcm, & -
deinde in botrum acinofufli vc in Aro , fedomnia oblongiora,& an^

guftiora? & l*uiora,coloreetiamdilutiorc, ac odoratajgrato odor
re , interLiliumy & Narciflum; triduoq.marccfcunt, incipientes ab
imo florerc, pa1d4timq.cmcrgc.nccs vnus poft alium Vidimus an- .
nispr^rteritisabhinctîbus plantam fimilem apud Aromatarium

prop^ D.MarixCarmelitanorum templum Neapoli nouem habuif^
V
ft flores ,.&, tribus tanturtipetiolis foliorum prodcuntes fcd anno ,
prartcrito., & etiam hoc anno in platea difta , SeUaria Neapoli ,

I
apnd lo. DominicumBocellum Aromatarium tres tantum cxvna

petipli fojliculo emicantcs flores . Fruftum vero aciaofum, pallen-
Xem ad mattiritat^m non perduxit^ ob Cqeli, vel fi(ftiiisi in quo ma-
nebaC defe<ftum qucm noii ex floribus, qui va iulo funt parte dimi-
, ^ -^ ,
îa', fed infra cxtuberantcmimam fqlliculiflorispartcmprofert: '
*
^floru^tq.OftQbri menfealter etiampetioIus.Non folum in ^gypto

^,
/pontaneam , atque in Sicilia tradunc alij, fcd ctiam noftro Coelo in

Salernitano agro frcquente inucnic in quada ValIecula.F.Donatus
.dc Eremita eximiusin Chymica , & Aromatariac officinsc prscfefius
êapoli in monafterio S.Catharinx i FormeDo didx, Ordinis Prx- '
,dicatorum , aquofoJoco>dcc!iui fupra portam didiznsjdeU*Annun-

Jiata; Npn parum radice, & tota planta , totaq. natura p cum ^crc
^rum fit, & non alia Planta , & in jEegypto fitfrequcntiflrima, Ac-
^yptium Arum rcfcrt , & Cypriorum qui Co/ocajson appellant , vc
,
Ndiximus , & forfan illud Plinij folio Lapathi , radice Scillx araplitu-
:4incj nifi Caulc duum Cubicorum rc^»baculi gr^^tadinc carercKy
*
.
'
'
a A huic
\
*
^"^
-i .-^
Fabi) Columna!
huicenrmctmcdiofvilioruarcaira pctiolo parurrtttnicint fub fo-"
lijs.Si vcro clulemprofoliorjin pcciolo hocloco, quiadmoduni^,
crairus cft , & lon gitudincm non modo cxatquat , fcd longe fupcrat,
l>liniiis acccpiflTct , nihil dccffe vidcretur faîc ,& vfii ; ait cnim dci
*'**-^9"*^'îJuIbis loqucns: Ejiinter generay quodin Aegypto Aron vocant ^
Ssyllit proximum amplitudtnejfolijs Lapatbiy Caule reSio duum Cu-^
*'
bitorun , hacuU crxJJittiUne radicis moUioris haturm , quaedatur^
,
i^. sruJa . effbdvurûrBulbij &:c. Huiusradix Neapoli d Turcii r 3:

Aphricanis mar>cip';s expetitur, atque in cibo acccptam celcbrant,
vt iiide clarum fit in Acgypto , alijsq. locis Oricntalibus frequen-
titTimam y & in ciborum vfam vcnirc, vt cxtcros bulbos, c(Tcq. pro^
culdubio Arum , & gufta,pcrcipifur non cfle'qualitatis frigidar , vc
afleritur adotlifnmo Profpero Alj>ino . Quod autcm cadem Planta
non fit antiquorum Colocafia, fiue Faba Acgyptia; cx his nihil t.%
quodin aliorum fentcntias typis cxpTcflTaS cucrtchdas immoremuri
Hcc aucem tacerc nonpoilumustamdar5frti,'&cxadamfloris, &
frudus , ac cfufdem conccptaculi d Thcophrafto & Di6fcc«*ide tra-?
<
îram , & totius pLntx hiftpriam V vt nomcil al>lpfa ridice & fru*
fiu dcfumpferit, potiifs improbaflfc rccentiQrc^Vqustm planta ca^
rerf canquam cxotica afIeru'ilTc,"'aut magis refpohdcntem perqui-
rcrcVolui.ffe Matthioliis plantam hanc Arum cfle ftatuit , & redei
.
& Fsbam Acgypciam;efse ncgauit,fed nc illam fgnorafsc vidcretur,

ex idca affabr^ depidam icone , vtin alijs fibi ignotis &'rarioribus
folcr, hiilorijc accommodatam propofuit non-aninâducrtths Vd-
i
; fparum fauum minime rcfte fuifsc exprefsum , vt Ciborion cxprir

mcrcr, quodrctiam vafculum, & poculi genB3i*cfsc refcrt apud anti-
tii.^r.T.^^lîos Athaencus. £t pcrfcillimus Carolus Clufius poftrcmo in fud
-lixoticorum volumine pagOi- fi^b nominc Pcregrini fru<Sus, plan-
«2c-Cmufdam capitulum depinxit, & hiftoriam tradidit timbclli
Fabr Aegyptiar fruftui refpondcntcm , & Vcfparum fauo fimilcm,
quod ctiam poculum imitatur , vt idem ab opinione , quam antca-»
in rariorum ftirpitiiti hiftorla pcrtinacitcr conccpcrat , & tradidc-
rar, fponte difcedcrc, vtviringcnuu^videatur.Huiusradix,& to^
taplantaacris cft, non alio,quam Ar|cnodo,quamuismitior,&
idco in Cibo, & alijs idem cft vfus,&Piinius,iwo///tfr«f?#/»r-r,dixit,
'fUiie idatur &* cruday non quod fit mollior tadu , fcd quia non ica-#
acris , vt vulg atum Arum,& molliore fapore intcUcxifsc putamus •
' Non cft igicur planta h«c Faba Acgyptia Vctcrum,' non cnim radit
/pinofa valida r v^Thcophraftus > & alij rcfcrunt buic apparct , vt
X r
t L Cro-
• ,,,
Minuscognit ftfrp.&rar.
Crccodijus illam rcfugcre pofsic, nc occurrcos oculo ofFcndatur,
ron flos huic rofcus dupla Papaucris magnitudinc , nou fiudus fol-
liculatus Vefparum cffigic faui , non fabasprofert, vndc nomen illi,
nccquicquanin nifi foliorum arapHtudo (imilis dici poteft.Sic etiaiti
Yiribus contrari
arijs ferelongc diffcrt ab illa ; quibus animaducrfis
quemqne ab illa opinionc difccfsurum putamus . Emifit hoc anno
qucd ncn antea obfcruauimus intcr pcticlum flofcs cmittcntem , Sc l
rcliquamplantam, foliofam cartilagincm vclut folliculumpoftca

ruffef.cntem, quxprargnantcmpctiolumiftcrilidiuifit : idnota*
bile, & proprium plantx inter cartcra . Diffcrt ab Aro yulgari,quod
iulus mcdius cft fiofculis ornatus dimidia ima partc , & rcliqua m
abit vulgato vcroiulus in imotenuis & in fummo
tcnuitatem in , ,
-crafliorpiftilli figura, abfquc flofculis, fcd Isculs. Lugduncnfis plan-

tarum hiftoria cx Myconi rclationc Matthioli Aro Acgyptio addx*
dit imaginarios potius florcs, vt ex illius hiftoria , & icone coUigi-
<ur
- -îJ Syjtrinchtum A^rcnjium anguftifoh II.

t <'
minimo tcporcflorentcmq, Tanuano

iTT Aec autem emicat aerii
,A/bra diCto,in Sabiais, olim
Xii^fmt
obferuauimusin Caftrc
Jlj[ mcnfe ,
C4^wV/appelIato- BulbocftcrafSore illo Apulo i mvbisdcicri- z^Mt^
cuifoIiajGmiliaquatuorponitcanalicuIataPinus fohjsfimi-
pto,
lia^feditatenuifciffura, fiuccanaliculo, vt nifi animadaert3turc,y-^,j„.,^.
luncea videantur,& coft« effigie. Flore edit Croci figura,& odore

magnum refpedu plantx,fed Croco minurem, candicante colore,&
in aliquibus fummx partespurpuro
floris carruJex,& in)x vcluti w- ^^Z
ftamina intuSrria^crafTo, dc oblongo capite prac-

Sucs lutco colore :
apicem alium oblongiorem, in fex tcnucs

ta lutea, mcdium vero
fummo diuifum cx pallido candicanrc colorc .
breucsq. lacinias in ,
cxtcriora dorfum habenr,

Variat flos nam tria cx
: fex foliolis
Mineis variegatum, vel ex luteo vircntc
vd rubens,
lineainterpurpureumcolorem, autobfoleta pur-
pura . Radicc bulbofa,barbata Apulo fimili,fcd
maiorcduplo, codem faporc Caftanex, i^t

ctiamq. fe bulbo fupcriore propa-
gantc . ijfdem locis congcncr
i altera Apula oric-
batur
-'v
> Gf
,-^
,
i
Fabii Column^ /fi
»^- ,-
-w
fylueflre . Cap. III ,
EXpx bulbaceis
,
cum fit etiam hacc , folijs cauis
forma Tero burbi oblongitre>capitulfs etiam ccpaccisâd
, & fifl ulofis vt Qc^
Gethjj familiam adfcribendam forc putauimus.
Ampeloprafi vul-
l>#/m;p/r#.gariseftcffigie, bulbooblongoparuo ccrtice terui fufco
, , intus
candido ; folijs cauis,fiue iiftulofis vt Cepa? funf, dimidiats virgsc
fi-
guram «mulantibus , ftriatis parum, dorroq.elato inrotunditatemj
altcra parfe planis, quatcaulem refpicit . fjpore
herbaceo', paruiii
dulci , nullo graui odore nares ferientia , aut guflu
inficicntia , tan-
tillum, aut vix calorcm exerentia . cauJis albicans
eft,rotundus,fo-
Iidus, fuccorus, leuis tripedalis aliquando, &
tenuis , in fummo fdl-
Jiciilum oblcngum ptcFerens, longis binis
apicibus veluti foli;s
cmicantibus, quorum alterpedem longitudine ad«quat
, altcr
mmus : Aprili menfc claufum. & Maio flores ediciar orbemdifpo-
fitos Corymbi figura , albicantes cffigie
, cauos, vt congencrunu.
llellatos fcx foholis conftruaos, neruulis
vircntibus diftinfios , fta-
mm:bus intus fex parum exertis, capitellis tantiim pallentibus,mc-
diumvero locum ffuaus obtinet oblongus, qui lunio, &
lulio-
«nenfe perficitur Radix fobolem elatere
.
mittere folet, eodcra
corticc conteaam, fapore panim acriâbrque
fcetpre ali- f
quo: Piurcsfimul bulbi inucniunturcmergentcs
inter quoscxiguiquamplures nouelli non
co- f
h^rentcs , vt in Afcalonia , vcl fciflili C«-

pa; fcd foluti,vt in
Ornithogalo • la I r
l
ft#f«/* Aiprenfibus obferuauimus

&etiam ali-
\
;l
bi. )
^ r . J
. V J
:
*
?"^1 i
^ J
d
« ->^.
.0 <v.
V
^. * S
. 4.*tl#i-4^
/. ^ « Cv '
J 4
i%i)
Fabii Columnar
Orehis Antbropo^horA aUer4 . Ca^. IV»
rcpcrta
R cdlibus hcrbofis aft

Arior li«c i noBis in AfprenRum
cx radicc vt in cong culata^

Ztefiriftit. foliac» pallido vircnc ,
altcrum maius , & ferqmuncix longttudiac,
primum bina .quorum
deindc alia quinquc paulatjm fcrt ma-
duplo latitudincm fupcrans:
longa,& pcr
longiora , latiora, & vnciali latitudinc , pÎmani
iora ,
Caulis eft pedahs^tencr,leuis,ac

mbiunt tria itcrum dccrcfccntia .
vircfcens, in fummo florcs denfos in cra(fam fpicim, & obefam ,

8c
habens colorc antcquam dc-

fiorum abimo dehifccntium plenam :
carn-'m humanam xmu-

hifcant rubente , deindcapcrti floridam
colore ita etiam effigie maicuU
lantes , fuaue rubcntes , ac ficuti ,
cxprimentes brachijs incuruis veluti amplexa-

hominis figuram , ,
fcrmora, crura fexumq. imi^

n cupicntis , reliqua iigura , corpus , ,
contemplando capita mter

tantcs : naturx miro prorfus artificio :
vt congencnbus qua: primo

floris folicla fuperna includuntur , in ,
videntur quamuis reuera monltrola^

lotuitu oculis,& orc prxdita ,
t>otiusfint. Satagcrminatautumno, Aprilis ctiam menfe fioruic

Tmfus allata.Foha quan-
(Bomx nobis cx Afprenfibus cum rarioribus
*
alijs
fpIendidam,quod efciam an;s Ur-
dam afpcrginem habere vidcntur
chidibus cftcommune . Radix autumni initio fimplex cft, & ablque
Nfibris
flaccidsu
HancadvfumdDiofcoridcrclatumvtiliorcm cffc rationc phyto-
^ .
^^^•^^
gnGmicaaliquisaflcrere^poirct, vthicongcnerc diximusmprimx
partc, oftenditq. natura rudibus, florc* hominis cflfigicia-#
cxprimentes,&radiccmtcftcs: Tt cius vfumad tcilcf

Yfuf^ '
roborandos, ad hominum prolcm prarcipuc com-
'^
parandam vtilcm doAorc
abfcjuc mcdicinar
nofcant . Oritur ctiam ad radiccs Vc-
fuuij montis in agro cuiufdact
Pagi, appcllati «yûft»
n$
'w^
^ f
fr »
/ "
Kf*-
1
Minus cognit.n:irp.& rar.
-^- ^
.
\
i-i-
lO 1 umnac -"-•.
»*r
\
."- ^ V'*
t *:
Hyasinthus Sannefim comaâniculofa. Cap. V-
Mlrum quidem difiu , quod bulbofa planta hac vulgaribus
Hyac inthis non abfixnilis ctiam folijs , frufiu,ac femine vi-
.dua > infrugiferaq; fit adhuc vifa Ignoramus culpa ne fit trabtio-
.
nis , an alia caufa ; veluti nimia florefcendiluxuria , ab vbertate.*

proueniensy vt Theophraftusdocuit: Sylueftremquidemvidcro
Don Ucuit fpeciofifsima quidem eft coma florida,in coni effigiem-»
:
eflbrmata, ex vno caule proueniens j ipfe flos in innumeros ramu-

lo$> veluti vinacei racemus idemq. racemofus ablatis acinis diui*
,
dltur, magnftudinedodrantisferd, faftigiatuspaulatim Miliacci

graminispanicul« modo i quare Hyacinthus paniculofa coma fuit
appeUatus, & in manufcripto volumineiconibuscoloratisi quo-
dlam fedulo viro naturalium rerum, & fua forfitan manu, ciiius no*
men igooratur, fub icone addita funt hscc verba ; comam habct,fi-
?ie paniculamcxcarruleopurpurafcentem, odore c«ni grauitatc-r
iucundb : caule pedali, Maio mcnfe prouenit '\n Agro Papicnfi.Ab
Angeto Bcncucntanodono acceptum . Volumen hoc habec,& ani*
malia quajdam rariora non inelegantia, feruaturqi in BibliothecaJ
ftîfsimi viri lo. Baptiftic Portac lyncei, & \n Academia Neapo-
Iis,viccs Principis Lynceorum gerentis , cuius humanitatc h« ex-^
ccpimus • Huius rarioris Bulbi planta, diligentia non minima pro-
ptcr elegatiam,& raritatem in ornatifsimo IlluftrifsimiCard.San-
flefiihortocoIitur,inquoNaturf,& Artisdelicias,ftudiofiflirausiN
laru Princeps cogefsit: pid? enim d Natura ftirpes in areis proftat,
in Aedibus vana,qu5 Ars jmula cobribus cleganter effinxit. Ab iN
loigiturpetitaexa<iliore huiusfpeaabilis Hyacinthi imagine ex-
hibcmus» Et quia primus multis ab hinc annis Romx in Botanicorii
confpcduadduxitjSanefij denominatione addidimusrpreterea ad-
deda etia cefuimus obferuatione viua: plat»,ab Horci eiufde cufto-
de mifsacuius verba fic latine reddidimus.Marcio mefc incipit cri^
bu$ (olijs erupere,& circa Idus Aprilis flore edit in,dabbus alijs fo
Ii;s,qui per totum Aprilis menfern vegecac, &facuracoefficicar co-
Jorcpurpureo, acque deinde Miio meafe in plures ramulos fcindi-
tnr jConfiftitq; Flos hilaris eciam mcnfe luaij , poftea euanefceatc
j>l|ttlatiai cobre flauefcit, atque batc quatriennio obfcruafife Mari-
o»s Bouamicus fupradidi Illaftrifsimi Bc>caaicus aftirmaoit in fua,
Epiftola. Nuncautem fimilemplantam ctiam in ditifsimoFarnc-
fianotborcdfioruiderdatuinfuicaccminori obferuantia coti
Mfnu$iCognit.fi:irp-& rar. II
if^ .t». .ir^ -»% ^
^
I
-^ . ^
'\rnefantis \Jitm Afi 1" ^trtiaKuf tubtrofui !. Ctp^VJ.

t- V> ^'^.w^*
i
.y
|T N tlftmmioTaTiommftirp1iJmhoitolTlunriflimiCard-F
I
. X
'fiimma diligcntia colitur hsecjvtpcculiari fpcfiaculo pcntiofir
busiêidions cnitcat;quibu5 humanifsimus illc Princcps coiqui/ztas
Tntiiquc,&: ab ipfis ctiam Indijs aducftas,clariores plantas in eo pul
chre difpofitas cxhiberc folct , nec minus ipfe illarum conceiral^r
eionc renimq; naturalium omnium nobih* ftudio oblcdatur ^HuIijj
piaiitar radix tuberofa, vegcta , facile fc propagans» Chinx ra<lici«
jcffigie non difsimili , foris rufefccns , pari magnitudinc, intus vcra
candicans,& fungofaparum;faporedulciparum,non ingjratpgoftuj
ita vt fic cdulis,& gratior cruda quam cofia ; qua vcfci incolas«oii
îi2uSjimmo auidius,& frequentuis5(i/a/^dida.fclia Apriltmcnft
profcrc, (imiha illis plantac maxima: vulgaris,codcm modo hirfuta^
% afptraiminoravcroj&anguftiora^prgfcrtim qpf caulcm ambiu^
JTcmper ad fummumdccrcfccntia , & anguftiora , Caulis ab imo "cx
foliorum finibus altcrnatim hzrentium , adeo ramis diuidifur fre*
^<]uentibus vndcquaque, & nonminus cxcelfus vulgari plantafVtpy-^
jFamidcm cfiiciat decrefccntibus ramulis fummis paulatim,adeoquc
^ floribus oncratur, quatuor vcl quinis in fingulis ramis,vt obelifcc^
fiue mctam rotundam ftellatamdicas ; florcs quidemlutei funt > 2fc
"
barbulis radiantcsy verum adeo minorcs,vt vulgaris Chryfanthcmi

.^peciem rcferrc vidcaritur,floret Autumni initio,& in finc perficitur,
<:aulcs vcro plurcs magis,& minus proferrc obieruatum cft., hjx^
radici? incrafmentum,& vctuftatcm;qu« poft caulis,& feminis|)cr-
;.îtionem marcefcit, reliaisnouistuberculis; vel ex ipfius CKtrc-
mo,vclex fibris in fummocraflefcentibus^vtin Arachidna,Aftr3g5-
*
. Jo & fimilibus.
» Pr«tcriti$annis videndi copiam fecit naturalmm
'
Tcrum ftudiofus, &
in CbymicapracftantifsimusvirTobias
Jildinus e cubiculo fupramcmoraiti llluftrifsimi,ac etiam
giff alias rariorcs , &
cxGticas plantas , dequibusalias ^
^^ Dco dantc. Semcn , & alia quardam ob*
fcruare nonlicuit» vtexadio- * ^
> rem profcrremus obferua**

cioncm, & ico-
ncm 1*
^^
.:^^ S A An
X
'
M2 * t^ Fabij Coluntiiac
l^^î^W^ U^./J '^''^WVvÂ-'*'^*^-^ g i.
^,6c^-J JH
F
Minuscognitrtirp. & rar. »1

p^ '
^ -^f
0PSiS ^S a^S *!©

t:.um^w^ ^^^
X^' JL«^^ .c);:^..^ ^^^^
^,
' f
»4 V" Fabi j Columnsc

«
'rt
y
jfn Cfmitmm hu^Jum Plinij ^ Cap, VII.
r-^
-"-'* ^:
TPV Jffert hoc i codjmentano Cymino Plinij^cuius radicc fummr

Lfh 19 c,
I,
*
i-/telluri vix hêrere affericarque putridis,& calidis maxitnc lo-
medio fercndum vere; hocauceraaliogenercab ipfotantum
cis
Xrî^. c, Piinio memoratum effe videtur, cum inquit ElnffcaturGymmum :
'**•
îmo3or/bj nijt repurgetur : ejl autem vnicauh y radice bulboji"
^]yît nonniji âcili Jolonajcens. Alias priuatimCymini mcrbus
iJi »i*c.\ijiabies * Scubiei verooufa, vt Thcophraftus air,potif$ima eft, cutn
-parumaquarpoft virgiliasinceflerit, quarccumlocisoriaftjrgra.-
ciIibu$,montanis, &etiam apta fint, id vi-
faxoliSi quac facile fitire
«ium faciie concipere poteft . Plantam autcm,qux huic bulbofo Cjr-
tnino aptari pofsit non aliamhabemus meliorem , quamillam,
ôaivulgo ab Herbarijs > Bulbocalianum vocatur,radice tubero-
ta, nigra, intus candida , folida , cx qua folia valdc tenuia & (cifTa»
ad Safsifragiac noftratis Apij odorc, quam l*ctrofelinum alus
fupplere diximus,accedentia, tenuiori, &interramconucxaJ^5
caulc fcfqjipedali, ftriato, vnigo* tcnui, folijsinillodcgencri-
/ bus, tcnuioribus , vt in fariuo noftratc Apio condimentario , vni*
bellisparuis , albidis flofculis , foliatam bafim habentibus , fcmiac
Cuminiduplominorcftriato, fufco, &odorcaroOTaticoparum
acri. Campoclari in Matefio faxofis orienti oppofitis lo-
, cis, & montanis collegimus Iunfe>
alijS gracilibus
menfc: culta nobiserumpereccepitinitioFc- ^
^
bruarij annis prstcritis.Pro Oenanthe fc-
f^^ cunda depingitur,nihil cum Oenan-

chc Diofcoridis habens
comthune*
y
w
K t
ri
- K^ * ^ >-= 1 h
\'
,
Minuscogriit ftirp. 6c rar.

^r
SmimiumDiofcoridis irHippofelmum. Cap. VJJJ^
VArias adhuc Scripcorutn dc Smirnio opinIones,ncc illas fatis

firniasjcum vidcrimus, quxnam illarum nobis magis arri-
deat > in medium adducere vifum fuit : atque illam quoad fieri po-
teft comprobare, cum veterum auaoricatc , tilm ctiam ex hisj qux
nobis obferuare licuit. copiofiim cruimus vtrumqueSmirniumi
Matthiolo dcfcriptum in fylucftribus,varijs in locis, vt vtrumquo
obferuaremus, atque gunu> & odore, atquefaciecum hiftorijs
conferre poflemus • At n vera fatcri volumus , veriorem eflc Smir-
nium Diofcoridis plantam illam , Macerone vulgo dictam, & d ru-
dibus y Aleffandrino ; & alijs ; Macedonico; primo loco d Matthio-
lo dcpiAam, & dcfcriptam, qudm Crcticum Smirnium pucatum.^ >
& noftro C3elo copiofum. Macerone vu]gi,Hippofelinum ab alijs di-
da,'pianta coUibus» & montibus non frigidis copiosi oritur,Sole-*
illurtratis, ac etiam Roma: in fquallidis cditislocisnon longi i
mcenijSjVt Diofcoridcs notatjfUTa/ Sîh T£T/»JWy livotu MtyiOi?J<poif,
^'tfVkôK, 3ya>»»/*t/f xtftf^fiiôWct/f. NafciturJnpetroJisloeirjiumU'
lisq;ac anguUs incultisXx V\xvi\M%M afcitur ^ infaxojts CQllibus,^
m ierrenis , & nos Tcrracinx iuxtd magnas illas faxorum rupes fu-
pra viam R omanam loco parum editiorc nuper obferuauimus^co-
piofum . Radicc pedali , foris nigra, intus candicante , (ed magis Defa-ifti^,
virente, quod obferuauimus , & d Diofcoridc notatur , moili , fuc-
Cofa 9 odora > guftu acri admodum > vt fauccs mordcat , & ob id
con fit edulis,quod non eucnit radici plantx alcerius Creticx puta-
tz , nobis frequentiflimae, cuius quamplurimas radices cruimus , &
comedimus cum amicis varijs in montibus vmbrofis , aquofis, fri-
gidioribus, & editioribus illis, in quo Jlfîr^/'0«ôritur, vt in-.
Aequicolarum montibus , Valuenfium , & poftrcmo Afprenfium^
in Sabinis, albocolore, nonnigro, necfufco, &breuesadmo-
dum, vt vix triuncialem fuperent longitudincm , necadmodum
craflasVguftu aromaticas , dulces , atque grato fapore cfculentas
&paucaprxditas acrimonia, vt ncc mukis efitatis cum recentibus
caulibus moleftiam vllam faucibus noftris,& amicorum attulerinc,
imogracifsimasiudicauerimus. Concraveroin vzdicc Macerone

guftu ftacim fauces cxafpcrancur fruftulo deuo-
diftx plancx cuius
Rhaphani magnicudinc magni,in plures lobos
mo: Ex radicc folij
primo exortu cx radicc in noucnos lobos , tcrnos fin-

latos diuifa,
gulis
»
^^ ^
«p
gulis petiolisj atquxcaulemimumambiuntinlobosvigintifcp^

tem diuiduntur,vt finguli petioli nouenos habcant, & Rt cx plantis
nobis vxArv^ykMti, fiuc > TnwrÂTvpîfofVxxetf > Vel propric WAwrx*-
'd
rv}c*<9xoCoff , quia folium,quod efl: iliud totum ab radice incipiens inf

plureslobos latos, fiue folia dicasdiuid/tur, Angelicxdidzfimi-.
libus ex viridi pallentibus , caule rotundo , crafib,bicubitali , in-»
- fummo alis diuifo, & vmbellis flore ex herbacco albicante.|"efertis,
{emincdcinde copiofo , nigro, craffo, magnitudine Pifi, vel Orubi
ftriato , rotundo antcquam ficcetur, poftea vero diuiditur , duplex
eft , vt in omnibus vmbcllifcris, ik fimile figura femini Libanotidis
Canchryfera:,cuius femen C^wr^ryx vocatur, quare fimiIitudo,quac
legitur in Diofcoridc , feminis BraJJica , perpcram, vt conijciilius,
d tranfcriptoribuscorrupta foit ex verbo K<lyxs^^^ itf//<C>iff mutata,
vt 'BraJJica legant , pro Canchrys , cui, nifi nigro effet colore, fimil-
limum eflct , fapore acri aromatico , odorc medicato , quem Dio-
XiK>7.r* Tcoridcs Myrrhx fimilcm dixit. Plinius,rotundo feminc,& nigro ef-''
'^*
fe dixit ; addiditq. quod in hortis fercbatur ijfdem , quibus & Libar
.
notis , Myrrhamq; radicc refipere , vnde nomen habuit . Quem-»
%thymon. ^tiam
odorem Myrrhar ih Hippofelino efle, quodetiam Smirniura
jl ^
appellari refert, ThcophraftinotasexarandoHippofelini, quem
X**,i^.r.i
^yj-fh^ f^f^ natum afleruiflTe dicit:quod in Theophraftonon repe-
rimus , fed hoc , quod quidam cum ex Hippofelino nafci Myrrham
audiuiflent, Hippofelinum apudfe proucoire putarunt.Seriquidem
r/t.g €,6. fua lacryma refert>quam Mirrhx fimilem efle ait. Theophraflus vc-f
ro Hippofelini fcmcnnigrum, &OroboampIiorcm proferrctra-
didit , noftram adiuuans fentcntiam : non enim Brafficx femea-. #
quamuis rotundum, ad hancOrobi manitudincm vnquam augcr
tur,fed fcminis molem accedit. Quod
Orobum craisius ad Caehrys ,
autem idcm fit Smirnium Diofcoridis , quod Pctrofelinum in Cili-v /
cia diccbatur , & Hippofelinum apud Theophraftum, fatis manife-

ftum efle cenfemus,ex vtriufquc hiftoria , & plantae dehneatione^/
radice, & toto hubitu, &,quodintereft,guftu Myrrhi,vt Theophra-^
ftus dixeritdeeiuslacryma, & Diofcorides de feminisguftumyr-
rhaceo, vtMyrrhamamuletur, &ideofuai;icryma,qu^ Myrrham^
acmulatur feri tradidit ; & Diofcorides vtaitcrum pro altero vfiir-r
X<^,i9 f,7 pctur : omnia Smyrnio^Diofcoridis refpondentia, Pliniusex-^ &
Theoprafto , ait Hippofelinum Veteres praceperuntin locis incuh
,
iis , o*- lapidojis iuxta maceriem feri : & nos in macerijs faxorum.
Tetracina: obfcruauimus # & ali;s locis ficcis> & texjuibus . Hacc au^^
tcm
'
Minuscognit.ftirp.&rar. 17'
temmmimeDiofcoridisHippofelinoconuenirenotumcfl, immo
Diofcoridesnosmonuit, Hippofelinumd fe defcriptumnon'cfre_>
Smyrnium , quamuis aliqui Rc illud appellant, fed aliud efie Smyr-
nium verum,vtinfradicit,quodabodore, & fapore Myrrhanu»
semulante nomen accepit, quod Theophrafius Hippofelinum appel-
lauit, vtdiximus , & alij . In Cilicia Pctrofelinum appelhri tradit \
Diofcorides. Duasigiturplantas Hippofelininomine ab Anriqufs

defcriptas reperimus , quarumaltera Hippofelinum cflDiofcori- i
disin Aquofislocis,& vmbrofisoriens, alteraeft Hippofelinum^ "-^
Thcophrafti , Equapium dicta a Gaza , quod idem cft cum Diofco-

ridis Smyraio, quia Myrrham refipiat , & pro Myrrha vfurpari po-
*
teft, locis faxofis, & ficcis, cuiiamrefpondere plantam Maeeront^
vulgodidamiam fatisoftenfumputamus. Addimus quod cum-» ,
femen amarumfit, & Petrofelinum i Cilicibusdicia(rcratur,& Ga-

lenus Petrofelinum Macedonicum amarum efTc admodum dici*,
quem faporem non habet femeu illudOificinarum, fiue fitDaucx
ipecics Selinioides d nobis difta , fiuc vulgatum Apium vtrumquc
,
fubftituuntin Theriaca,& femen Smyrni; huius, vt Diofcorides tra-

dit,prajter vim alexipharmacam, hydropicos priuatim mederi, fto-
machi morbos curareiGale-
inflationesjvrina: difficulrates»& alios
nus vcro , Pctrofelini femcn Macedonici in Theriaca mifceri , non^
ad principalem Thcriacae compofitioncm , ait , fedvt debiliJlomA'
cbo , cb* bydropicis , ir alys eiujmodi affeSiibus vtile , non iuxta prin^
cipalem Tberiactt promiffionem. quarc,qui plantse illius d nobis pro-
pofitsc odore Petrofelini tenuifolix , pro Petrofelino Macedonico^ '
vim,& & huiusfemine vti, mcliorc

effigiem non probauerit,licebit
Succedaneo aliorum Officinarum Petrofelini feminum, quod & Ma- Suecedm^
cedonicum vulgoetiamdicitur, nifihocetiamlocofallimur Dio- . neam p#,
fcoridis vero Hippofelinum,quod Myrrham non rcfipiat, & fitpro- trofelini
prie Hippofelinum genere ab alijs diuerfum,& etiam d Smyrnio fa- ^r* "^^^t
rsmc^
'^''"^'*
.
cic, guftu, atque natali,quid fit,remanet nobis veftigandum . Quod
fi natalibus, cffigie, atqueguftu , efculentiq, vfus aptitudine fit vc-
nanduro, nlfiquiaplantahiEcabalijs, & MatthioJo pro Cretico

Smyrnio propofita > feminc non fit oblongo , vt cuperemus , facile
pro Diofcoridis Hippofelino poflct proponi . Fulijs quidem Apij
effigfe fatiui maioribus , craffioribus , nec ita obfcure virentibus >
caule alto, cauo, tenero, ftriato habentelineas, fiueftriaslim-
bos eIatos,magnos, quicaulem in imo quiaque anguhs exafperant,
& in ftrias diuidunt, fuperius vero quadratum efficiunt , vt in iconc
C infc-
:
^^ *»
Fabij Columnar ^
inferius notatum,& in fummo varfantem etiam anguHsjIineis illisr

fiuc Hmbis majoribus effedis quos limbos & lineas cartilagincas
, ,
xn alijs vmbelliferis hoc modo elatas adhuc obferuarc non contigit,

yfAiA,îi%K(diy ait DiofcorideSjThcophraftus veroCumini femen lir
neatumjfiue ftriatumper verbum 7?*iW/<«ir»dixit, quod femcnftnjs
tenuibus elatis parum infignitur ; Diofcoridcs Cmchry femen, rf«-
gulqs habensy dixit quia ftrise illx plures angulos cfficcre videntur^.
;
'
inillo, non vt alij AiK^rxx^z^Canaliculatumy interpretantesjquod de
vno Canali intelligitur, practerea folia in fummolatiora^qus veluti ^
^ PerfoliatxhxrentêxquibuscomaLibanotidismodo exitrotunda,
florum lutcorum plena 3 quamuis folia illa nonfubpuniceafint , fed
•
* /erc lutca , alio tamen colorc funt in omnibus , qudm ima folia,qua?
virent, fieri pofifetjvt ficcare incipientia,vel alio modo rubentia pa-
rum i Diofcoridefint obfeniata, vt in *Arborum folijs cuenit , prjs-
fertim Vitis Et idem Diofcorides de Gcntianz folijs dixit^quae lu-
.
. refcere tantum obferuantur Satisquidem huic priuata nota cft > yt

.
Diofcorides notat j ^Cwa txcctvt^s^ , & iv oTfiTiv > folia efle latiora in
„ caulc, quod alijsnon cuenit, nifi Perfoliata?, & ex illis folijs comam
prodire caulem etiam lineisdiftinfium , qusc minimc alijsplantis
infunt, vt in hac noftrate Cretica putata . Radix quoque huic non-»
crafia,ncclonga,fedbreuisadmodum refpefiuplantar, odorata efui
apra, tenera, candicans,non nigra, grata in cibo, ficut& caulis qui
tencr & mollis eft antequam flores padat; non acris radix vt fauces
iancinet ficut Smyrnium fupradifium,imm6 grata,nec nigro colore
•
foris^nec intus virente,autlutefcente, velpallida, vt Plinius yertit
non in ficcis, & Sole illuftratis, fed frigidis,vmbrofis,montanis, e.di-
tioribus, &
aquofis locis : non cnim palufiria loca in planis fita ita
vmbrofa efle folent vt montana,& Diofcorides non in aquofis palu-
ftribus,fediuxtaaquofa nafci dixit, m.s%>.i<ny nonin ftagnantibus,vt
in Hydropipere, f^nr/ixQn */««/?, & planta hac in montibus vmbrofis
iuxta fontesdelabetcsnosobferuautmuSjVtdcGetianatraditDio-
fcorides etiam j afcendebamuS
Huius radices, quoties montes illos
cum amicis , obferuationis ergo, toties oblongum,& moleftum ac-
%^0r, cIjuc iter,& gratum efum comedebamusiinasq.poflremoinSabinis
ifluentas efitabamus cu caulibus , nec ob copiam radicu &cauliutn
deuoratarum fauces afficiebatur,fed viresrefocillari,& grato odo-
re os commcndari contingebat.Quare nos contrario modo quo alij
facere foleht his vteremur,loco fcilicet Hippofelini Diofcoridis hac
^Crctica putata planta, & aoftra fentcntia nihil habensjquod Smyc-
% . nio
4
. ,
Minus cognit.ftirp. 6c rar 19

^ -
W
Maccrone
-
vulgi Hippofelino , vt diximus fupra : qiiibus magis vircs & dcli-
neatio accedunt; quanquamadhucnos de Hippofelino Diofcoridis
Kaefitamus vt diximus, ob femcn non longum,red fere rotuhdum ni-
grum aromaticum Inuenimus hanc in montibus
• Aequicoloru:Ti_f| l 0iUr 4
Valuenfium,& AfprcnfiuminSabinis humetibaslocis, iuxta aqua-
rum decurfus , & vmbrofis, nec in ficcis,& calidi$,& nudis vnquam
montibus, aut Campeftribus, & lapidofis ,vt Smyrnium . Hippofe-
linum foliorum magnitudine,& natali efletplanta illa GcofelinunLj
ex Eleofelino fada, vulgo Selino^ dida , fed quia cxiguo fit feminc,
nec nigro 1 & alijs non refpondeat , & Eleofelini fitlatiua fpecics
aliam perquiramus. Anglicum, fiue Turcicum , aut Cataloni-
cum radice maximaeftdura ficuticaule, femine ncc nigro ; na-
talia ignoramus ; quapropter adhuc nuUa videtur magis accederc
fupradidia ; Notandum denique cenfemus in nulla alia ex nomine-*
Apiorumplanta , fiue Selinorum , nifi ex Anglico, fiueTurcico (nuHli,
difto in fiSili culto, nos fpontaneum gummi emiflum cx radi- jcrwr
cis capice parum e terra emicante , obferuafle , & eruifie , odorc , &
faporc plantam refcrente , quod & fcruamus : vtinamq, e Smyrnio
aliquando Iiceatcmiffum videre, fuamq. plantam Myrrhaceam rc-
fipiens , vt Thcophraftus prodit
Inuenitur congener alia plantai LobcIIio> & alijs depifl:a, folijs
maioribus, & multo fciflls, caule rotundo , leui , radiccm non vidi-
rnus,ficuti Matthiolus,quare amplius de ea referre nequimus.quam ^ '
Roma: 'm horto S. Sylueuri in Quirinali afpcximus apud P, Blafiuni

huiufmodi rcrum ftudiofiflimum.Smyrnij vires cx Diofcoride funt: Viut i
Vim habet radix, herba, & femen calcfaciendi Folia olerum^modo . .
muria condita feruantur, & aluum fiftunt. Radix pota ad Serpen-

tium morfus commoda cft . lenit etiam tuflcs,& ercdsc ccruicis ipi-
rationcs, & vrinx difficultates fanat . Eadem impofita recences tu-
inores>inflammationcs,& duritics 'difcutit,& vulnera ad cicatricem
pcrducit. Feruefada vero & appofita abortus efficit ; fed fcmen ip-
fiusadrencsj&fplenem, ac veficamcommodumeft . Ducit
ctiam mcnfes,& fecundas. ad Coxendicuni morbum-j
commodi cum vino bibitur. ftomachi infiatio-
ncs mitigat Sudores item ac ruftus mo-
.
uct, & peculiariter contra hydro*- /•
pen, &febriumcircuitus
bibitur*
^^
c R4
_ f
20 Fabij,Columnx
^ y
Minus cognit.flirp. &: rar. 2 1
> T
•4 4
Ik:^^^
jd.tH-J fe-m7
' * - .
* .
22 rabij Column^
L
- ^
%âpuntium vmbelhtum . C-^p, / X,

r
ri
y^ x-^l V A ratlone huic plantseTelephij purpurei nonicna Rcccn-

tioribus indicum fueritincompercum eft nobis, quidue cunr
^llT^n VZ
Tclephio, vclfolijs, flore, fcmine, autviribuscommune habeat
'
jgnoramus Nos autcm tota plantas effigie , fubftantia , faport/ %
.
viribusque , prseter vmbellam, ad Rapuntij fpeciem reuocandam

duxitnus , in qua natur* folcrtia , ac venuftas , inq. florum varieta-
tclepiditas cftadmiranda. Huicradix, fibrofa,candicans ,peren-.
Z)//fr/f r/> î5^crafliufcuia,ladefcens;fo]iaOcimi per ambitum ferrata magnis
dentibus , vulgari Trachelioproximis, ficut etfam pofitu &; ramis,
verura lcuibus , nitidis , caulc multis alis diuifo , in quibus mino-
& anguftiora folia alternata , & in fummo vmbella: magna? mo-
.
ra 5
func florum Corymbi , dchifcentes in oblongos , & tenues
do dcnfi
admodum tubulos , quorum cxtrema pars in quinque lacinias ftel-
Isc modo purpurocxruleo
,
colore micat ,mcdium habentes oblon-
gumftamcntubulopari, Valerianx, fiue Nardo Montano non-»
diffimiles , minorcs & parum etiam odori , frudibus etiam infiden-
tes , qui quamuis rotundi trigoni funt ; lulio menfe incipiences , &
Tmfmi. deindcpcralasalij emicances, etiam 0<ftobrifinguIismenfibus;at
prioris , &
fummae vmbcllse fcmen Augufto pcrficit , quod ex fora-
j minibustuncimaparteconceptaculi, vtincongencribus fponte-^
dccidit , minutum arena: inftar, obfcurc flauicans Tota planta ad .
fforcsvfqueladeturgetconcrcfcente, faporc dulci vt cangc-

tap0fl*
'
nerum.Ex femincnobis miflb ortam obferuauimus: gau-
detcultu, & humenti , vmbrofoq. parum loco , vt
.f
Congcneres: cuius vires fimiles non cft
dubitandumnonhabcre, &c cibo
idoneam plantam.Iconem
apud LobcIIium vi-
derc potc-
ris.
/24-
t
*.
. .
Minus cognit.ftirp.& rar. 23

'Râpuntium , Jtue Erinus magnofiorc Cap.
. X
Afprenfium^ Colle quodam Caftro fubiacenti , Decembri
IN ^,^,^^
menfe hanc Erini varfetatem eruimus adhuc florentem , vtlo-- Temflt .
Icone ad viuum expreffimus Radice cralTa, fibrofa, cx albo parum Tiefcrtftsp.
.
rufefcente, fapore dulci vt Rapuntij vulgarisÎaftefcente, ac peren- ^^t^t

ni, vt conijcere licet ex nouclla fobole , Sc radicis rugofo capito
Folia cum caule promic primum exigua, rotundiore cacnmine vul-
garis Pcpli magnitudine, deinde longiora, qu^ vix vnciam afquanr,
vel fuperant, femperlongiora & anguftiora , illaq- in extrcmoacu-
tiora , quas caulis mcdio haTcnt caulis tenuis efl, pedalis, ftriatusi
•
paucis folijsiDterceptuS)inquibus deindcflorespoftdifculTosprio-

res, qni lupra caulium cacumenproducuntur ex quinque foliata-»
bafi anguftifolia, vt in alijs,floris effigics campanulx modo ad Tra-
chelij anguftifclij a nobis aliasproditi florem accedens, vnciali ^
iongitudine feniiunciali fere lat[tadine,in quinque lacinias oris

, 5i
margine incifo,obfolete carruieopurpurufccnte,venulis purpurocae-

ruleis perlongum depicaus.flos eil:,lacmias habens colorc magis fa-
turo,apicemin medio trifidum,intorto cacumine quinis etiam fta-
minibus circumdatum Fruftus vt congcnerum|&: fcmen arena: in-
.
ftar minutum decidit per foramina, tancpcruia,perfedum Tot .
planda cum floribus lafhefcit , dulci fapore , cdulis , grata in cibo

magis, qudm vulgatumRapuntium. .
^
%âpuntium allerum angunifoUwn Alpinum Cap.

. X
T . ^'If^*'^'^^^^ '
Rater Gregorius Regiefis Francifcani Ordinis Cappucinoruoi A^^^^T^*^

naturaliumrcrumperquam iWiofilfimuSj&pcritiifimusami-
citia? erg6,atque fusc humanitatis in mc figno,multas cx Ccrmanis tdimri
montibus ftirpcs cxiccatas mifit ad me anno 1 6io.inter quas rario-
res, &hanc ad Rapuntij genus idem retulit, fed hoc corniculatum
etiam habet florem fimilem illi i me depitfti nomine Rapuntij mon
tani corniculati , fic enim ex ficca planta excipitur, Radice eft lon- VefcrifUp
ga craffa, perenni,qux muftos habet in fummo cefpites annofos, ex
quibus noua femper gcrmina proferuntun folijs eft longis pollices
quatuor,* anguftiflimisjcauletcnuijvix fupra folia emicantem,vnico
latiufculo intcrcepto foliolo, in cuius sumo flos eft globofus fimilis
altero i hobis dclcripco noftrate corniculato ; cx alijs gcrmjnibus
\ caules etiam, & flores alios promit, frufiu & femine, vt ccnfcmur",
ctiam fimilibus;non enim ex ficca plantaobferuarc potuimus
24 Fabij Cclumn^
6^ ©^'^(^©^^(SSS^qJ^q^S^S^^
^ *
xi»*^
V
Mi fius cogni t.ffifp. & rar .

"^2
j
AmtHmmontmut AequUolorum. Cap. Xll.
V^ .
, : . , • )
A
r
4 Equicolorum montium pratenfia , & Syluofa loca diligit, cur

J\ius radix obliqua,parua, fibrofa, flauicans,fapore dulci,fc4
acriadinodum quafi piperis ; caulcm profert fcfquipedalem ,' auc
fbipcd^lem adfummum , angulofum , hirfutum, alpcriufculum, fo*
^lijs in imo inorbem : & caulem altcrnacim ambiunc fingula , frc- ^
quentia, oblonga angufta Coclearum Cionise , velclauiculaxum_>

modo intorta., fapcrnaparte Icuiora , inferni atqucper ambitum
fhirfuta, colofe atrouircntia , fapore acri aromatico , Citrij mali
Coirticis aut ferepipcris. Floresincipitprofcrredfummocalyci-
bus oblongis Hieracij modo fquamofis inclufos , quamplurimis icy^
lioliscoronatos , cx albo circa eorum ora purpurafcentibus , vm«^
oone intus depreflb , luceis ftellatis cxiguis flofculis compacto, at-
que inter vmbonem,& foliola extcrna, corona incftmcdia , clata.
pappis candidis cmergentibus,vccricolor flos videatur, ex purpu-
rco candido , & luteo . Augufto raenfe florct , deinde e caulc mc* ^'wf«f ^
,
dioâlx ad fummum vfquc alios florcs paulatim fingulr prof<rrunt,

binos , aut ternos fimul . Semen perfectum pappofum cxigkunu*
' oblongum cuolat vtincongencribus. Virgili; Amcllo rfon-» )
parum rcfpondcre videturalpcrofapore, quiacrisin-
telligitur; & natalibus pratcnfibus, &humenti« ^
bus moncanis locis . Congcner hsct eft paluftri !
Amello, quem alij Afterem Conizoi- / yvj*

demappcUarunt, fedharcminor to- i ;*
^ ta , folijs contortis acrioro , \is ^ 3 ~
f & gratiore aromatico
y
faporo
v** *
%
^ .- •i.
•*'
'^"'
-
* -- ^.
)
1 ^
& il*^
J> ^ ^Wc-
^
% .'
uinnac
tS^v!;^
i^
,*
I
Minus cognit.ftirp.StTar.
. WriJ
^ 1
2 ' îy^tj^yrv,^ ^.JU^.l-

.
p
frr
28 • Fabij ColuMfiar
\ ^
^^^^
.
Hieracium Cafyce barhato . Cip. X / //• -^

>-
T/ -* - - . NnJ»' ^VJ< ^^ ' '
HVic
nuibus
floris
,
calyx oblongus fquamuliSjfiue foliolisoblongis rt-
& incuruis birbatus vndicjue vi-
, vt hirfutus , fiue
T»mfms • dcacur ; Flos vero pallidus Maio menfe oblongus * nec fati;^;hians,
& latus . Folia parua triunciali longitudinc angufta admodum , ra-
ris denticulis ferrata, molIia,nec leuia, n-^c hirfuta.Caulis tenuis

cft , pedalis , duobus tribusuc fcliolis hirentibus altcrnatim orna*
tus, &mfummoflorcm,^ ex iJlius lattre foboles emittic ; in qui-
bus ali) flores altius emergunt . Knpji vulgarfs modo;locis auQra^

tK»/ X libus in maritimi fere iuxta oppidum d ccum Torr^ dcll' Annunzia-.
tit nori lonê d Stabij ruinis iii Vefutii j radice -^'
-
! -
*' Hierac huius niinimum • Cap. Xiy»[\y^ i
NVdus terc huic caulis elt , pcdaiis aa lummum , renuis âmo-

dtTTfO-
r#A dbm , itemqs radice cxigua parum fibrofa r foliola cmitci^

Ilrata
vnciani. longitudinc fupcrantia , finuofa > atcjue lanugine quadarn
hirfuta : locis vcropinguidribustnunciali longitudine, fcmiun- &
c(am lata , cui plantae ( ob humoris abundantiam putamus } cau-*
lem in medio ftipite exruberantem mbnftrofum in multis obêrua^
uimus . Exiguis , ac vix confpicuis alis altcrnatim veftitur , vt nu-
appareat fere fingularisque plcrumquc ; fed aliquando binoj
; dds ,
, ctiam caules^ dcinde oofcruauimus . Florcmin fummo profcrclu-^

tcum Sonceo calycc fquamofo , lcui , oblongo , quo fenefcente io-.
giobum pappofum femcn oblongum fuluefcens cflFormatur âpque ,
VmPm. perfectum, vtincongencribus cuolat. Maiomenfefloret&pcrt^

cit : cum fuperiorc imucnimus ibidem
/f
4 1^,
wl
^
Gtrmanicum
Cicrmanix onn, atque a le coiicctum r.^rc^

montibus Gcrmanix
IN gorius, qui cumalijs multis rarioribus ad me ficcis milit, aP
fcruit,arque propter pulchritudinem fuam in hortis etiam feri. tota
planta hirfuti,& ferpit, florcmhabetdcaiiratum.' radice tcnui»
obliqua, fufca , folijs vulgari Cynogloflb, noftro iudicio ; pociuS
ad Licopfidis folia acccdcntibus hirfutis , datis ? nccprocumbei»'
^ tibus^
%
s
inus cognit.llirp.& rar. 2 jf

tibuS neruo rubefCente, pedali longrcudine, & bipolHcari fatitudi-
,
nc : catil^ hirfuto, ccnero, herbactp, nudo, in rummo vcluti

corym
bofum capuc florumhabcntc Pilofell* montanxTOodo.; nobis dc "
' "
fcriptz^quac his ctiam congener cft .
i'-
/ *
A/terum PumJ/um . II, Cap. XV I •
n
Alpinum alt^rum minimiilanuginofum ettammifitflorelutc-,
radix
carnofa, cx qualon^cciibririigricantcs", maibre
illius
radiccquim fuperius lacifolium, foliapilofiora , & longiore hirfu-*
tie obducta tora pJantA : foliola longitudine
pollicari , latitudinc-. -
dimidjj digiti;caulevnicoquatuorvnciailongo,
parumfupcrat
Iconemipfaplanta» ^ »
-
s
Hieracium I2L fatidum

.X ,
^Ji
Iteram hanc varietatem &profundc incifo6cntj$
leui foljo,
^X Lconis modo finiulhabuimus, magliislobisSonchizmufi^
fcmipcdaHlongitudine, radicccarnofa, quamrubcrofamfei4,&
ftrtidam rctulit idem in £pifloIa , qui recentcm obferuauit 4 caulc
iludo , vnicum^n fummo florem pallcntcmpofc-^
tenui, dodranralr,
fentc vt congenerum , fed paucis oarbulis cordnatum •
is# ^^
*
A/Urumminui. JV. Cap. XVIIJ^
rA Ir«rum Alpinumminusappcllauit, aurcoflbrc,glabrum_f>^
SrX r^^f^ triuncialicauliculofolijs fefquipolliccm longisiVcl-
V ligato , laciniato , Dcnti Leonis, diao Pifcia/efto fijhi- '
;. - :
lia florc aurato, differt cxiguitatetotaplantaef-i*
--.N
^-
'' %'ci > radice carnofa nigraficca , t
cx qua fibra: Longse hu-

f mum pecunt
^
4 j.
^ ^
t ')
i*
prf-
nj.' ft
^ *V '
<Frorpi0
-^
-
« /r
Fabij Columnac
0»3f?
^
Minus cognitftiqj. & rar. -x i
:^^!Ss
i?si?s is^^m
6 ' ^ f:^-jx4k.^kj,^K^ h^GAi^.
sf^ «A^-^
,r u
vv^
, »»
2 1 ^î
* 4
^
y
*
t
J '^ JraBij Column^ ^'i / '
*.*
afli^TheHphonon diSius ^Jtuc T)0ro\
4
V r
jolio y ni^ra radice Campoclarsnfe

»
t-
T iT'
Cap. XFIIJI*
i > * /
N
^ -r
(:
defunc plantas , qua: ScorpiJ nomme funt infigiutar , tam
vOn
, d Oiofcori de , quam d Theophrafto i quz vel ab aculeis fd-
_
liorum , vcl florum effigie , aut filiquarum alicui Scorpionis parti
fimiles nomen tale reccperuat , de '^quibus alias . Sed quod ipfa_j
\
radicc fcorpioncm xmuletur ; non alia nifihxc dida Scorpio tuit

.
vd etiimquia illi aducrfetur,qu imais illi fim lis,ficud Dracotium,
*quod vtilc prxdicatur ferpent um iccibus . At quia fxminin; fexus
'quadrupcdibus aecem inferre traditur, Thelyphonon etiam appel-
lata fuit, de qua nunc verba facturifumus v Huius delineattoex
-l
lA Theophrafto hacc eft , ThelyphonQn\ quod aJif Scorpionemvocani f

eo quod radicemjimikm habet Scorpioniy defup.er derafamy ScorpiQ^
nem necat . Si vero quis Elleborum album infpergaty rurfusreuiui'-
fcere tradunt : Interimit Boues , <b* iumenta^ oues , ^-infum-& &
maomnes quadfupedes eodem d-Cyfi radix autfoUa in puden4a po^ ,
naturi vtile verb \jl ad Scorpidms plagd7n potUm folium habet Cy^ .
claminojimile^ radicem veroy vt diBum eli , Scorpionifmilem na^ .
fcitur velutgrameny^ habetgmicula Amat loca vmbrofa . Et P/i- .
nius de remedijs contraScorpioncmagens, inter ah'arecenfec&

f^& ^f.#. i^^ri^^
^^f^ inquit, Thelyphonon herbajab alijs Scorpion vocatuvypro^
«£>•
pterjimilitudinemradicisycuius taFiu moriuntur Scorpiones. Itaque
contra eorum iSiusbibitur Scorpio lem mortuUm ^fquisheliebQT9
eandid^ linat , reuiuifcerr aiunt . Thelypboiton omnem quadrupe^
'iemneiatimpojitavereniisradicexfolio quidsmintra eundemdiemp
\ûod efifnile Cyclamino ipfageniculata , nafcitur in opacis Hacc . .
de TheIvp'iono fiueScorjpione,tamcn ex Theophrarto,quam cxPlj-

niojq-j .^ eo fumpfit , referuntur . Nihil dc Synonymis hoc |oco i
Plin'^ cuftum, vc deinde Aconitiprofequens hiftoriamfec»:, VC
D- >iCoridcs etiaiji^ i quo forfan defumpfit,qui eandem plantaOkJ
cc-iitum cum Thelyphono , 'ffiie Scorpione feccrunt . Inquit PJi-
-
/ih.s , Torpefcunt Scorpiones Aconiti taHu , vt de Tht^lyphono dJxit

^Jtupentq; paUentes,^^ vincife conftentur:auxiliatuWeis Helleborunt
album tailu refoluentc* Vx capite fcquenti, P(?//^ habetCyclaminif
aut Cucumeris, mnplura quatuor , ab radice , lemtcr hirfufa \ r^-
iicem fnodicamCammaro fmiUm marino^^ârequid^mCam^
maroH
/
h ri
L
Minus cognitftifp. 5c rar. 31

:. maron appeUauereyaly ThelyphononyCX quadixinjuscaufa. Radi^
t incuruatur paululum Scorpionis modo quare ^y Scorpion aliqui ap»
,
'
pellauere Nec defuere^ qui MyoSfonon appellare mallentyquoniam
.
procul i longinquo odore mures necat Nafitur in nudis cauiibus %

.
'
quas Aconas nominant Et ideo^ Acomtum a/iqui dixerCy nullo iux*
-
"-tdne puluere quidemnutriente : hanc aliqui rationem nominis at^

tulkre . Aly quoniam vis eadem in morte effet , qua cotihus aiferri
aciem detergendam yftatimq^.admoia êlocitasfentiretur Diofcori- .
-des vero addit Foliaaut Cucumeris caule dodrantis altitudiney ra- Lik4,i di
.
dixfimilis cauda Scorpionis;^ alabafiri modofplendens.Thwp\\t3L' ^<ô»ito.

nec radicem ^^'••^''•'*
ftus vero de Aconito loqaens 3 Scorpioni fimilem eflfe
-nec Thelyphonon appelkiri , nec etiam dc nece animalium fiemini-

ninifexus aliquid refert,imm6 illius vfus, &: modus c5ponendi pau-
cisnotus, &medicoscomponcrenefcientes , procorrodenre vti^
i& fl ad alia qusedam bibatur , nullum fui fenfum inducere , ncque-»
on vino , neque in aqua mulfa Foliuniy inquit , habet Cichorio fi^
:
mile , KiKa^tiJîf , legitur , Radicemfigura iy colorefimilemfquilU :

-^ vim in banc leta7em.Folium autem (^fruBum nihilfacere aiunt . I
JPruFius herhdt non humilis materia Breuis herba , i^ nibilfuper-

.
uacui habens , fedfimilisfrumento femen autem nonfpiceum ; na*

:
\
fcitur vbiqucy S' non in Aconisfoliim d quibus appellationem habit .

£t deinde; Amatmaxim^locospetrofoSy iynequepecusyneque^vl-^
iumanimalipfopafcitur. Ex quibus apparct in aliquibusdfupra*
difto Thelyphono difFerrcTheophrafli Aconitum, quamuis Pliniuf
eandem faciat Cammari fimilitudinem, & Scorpionis, idcmq. Aco-
nltum, & Thelyphonon , Diofcorides Aconitiradiccm caudrc
&: fi
Scorpionis fimilem faciat, id , quod Plinius 6iix\x: y Radix incurua-

tur paulum Scorpionis mbdo^ £t altcrius AncoaitiRadiccin ni--
Squill3E,vtin Diofcondc,qtiemadmodu ab ali;s rcponitur Etfohum

Cichorio , fimile ; lcgunt, Cyclamino , quod in Diofcoridc in plan- ,
ta, cui radixcftfimilisSquills, folium corruptio

eH: Plaraiii, &
verbo , dubitandum nt an Thcophrafti Aco-
cum cerifeatur in didto
nitum, fit quod Ponticuni eft Diofcoridi, quodalias cft videndnm .
Sed quid nos lucis affercmus \n tanta veterum hiftoriar varietare^ ,
immo vt ita dicamus,mixtione,corruptione,vel plancarum ipfarum

forfan ipncrationc , vt credamus potius ab alijs , tam Theophra-
^
E ftum,
.
y^ ,*^M FabijColumnar i'

'.ftum,quam Diofcoridem excepiflc,qudm cx fcipfis,& ab ipfisplan-
tis deIineationem,& vircs defijmpfilfe ; nihil de Plinio dicimus,cuni
Jpfemct fatcatur omhem hiftorram ab ah'enis Aufioribus , quorum
'
*!: lenchum addidit ctiam,excepi{re,& in ordinem îg^ffiflfe^ In ThcQ-
phrafto quidem manifefta funt qusede Thelyphono fiueScorpionc
teferti qua: omnia Plinius & Diofcoridesad Aconitumtranftule-
runp 3 ob quandaixi fimilitudinem, quibusconfirmari vidctur fufpi-
cfo illa , vt Aconitam TheophrafKV^t, qnod Ponticum eft Diofco-
H<. ' .
, ridiSjobradicis fimih'tudinem,'& corruptioneminnotisfoliorum.
^
Ec que de Aconito Theophrafti corrupte Leguricur , nihil ad Thc-
*
Jypbonon pc rtinere fit cenfendum ; fed etiam ita dubitanter de eius
, & modo componendiad officicndum difierit,- vt inutile di-
cat, fit illis, qiii priparare illud ignorent ; quare cx his poftremis,
fi idem eftet , quod Thelyphonon potius herba falutaris , quam no
xia videreretur , cum nifi recte quis illud comporiere calleat, nihil
penituS ribêre dicatur , &
ad id^nutlle incompontum . ProdcfTo
vero idem rctulit finc aliqua compofitionc, & fcicntia', Thelypho-
1*^.9.^ 19 non contra Sccrpionum ictus . Quod rcmedium Plinius magnifica-
rc cupTeris , non riifi reperto intus vcneno in homine profici > alids
Ltti7 f
^'^^^^^.^ tradi^dit : An autcm hoc verum cogitandum & cjipericn-
, ,
dum eft recte. Theophraftus vcro illam tantum conditioncm appo-

fuit, vti candidior , fcilicet , Si verajint , qua de Scorpionibm tra^
dtmturîain ^ alia huiufmodinon incredibilia exiliunt ^c. quod
fcilicet torpefcant puluere radicis , & reuiuifcantinfperfo Ellcboro
albo. Notifuht non paucx plant^crecentioribus quac Scorpij fiuc
,
Thelyphoni delineatiohi refpondeant figura, ipfiqucDiofcoridis

Aconito,etiani Thelyphono appeIIato,& Pardalianche vulgato no-
mine Daronici , folijs potius cucumerfnis paucis , hirfutis, & moU
libus , quim Cyclamino," vt harc noftra ; radice Scorpionis corpori
fimili, quamuis etiam tota radicecaudamquoquecxprimereali-
qua videatur , cum radicc repat Graminis modo, &geniculaâ iit
Ef iarhmulta fueruntconcroucrfiar inter reccntiores an etiam viri-
bus refpondcrcnt , prafertim inter Matthiolum , & Gefnerura , &
alios, ac ctiam de ipfapiantar matthioli exiftcntia, quamadhuc
nos& alij plurcs vidercexpectant. Sedalij RccentiorespoftMat-
thiolum , Demonicum illud nomen abftulerunt, plantamque illarn
Doronici nominc non modo non noxiam homini , fed admodum fa-
lutarem , & alexipharmacamhominiaffirmarunt, cuiusrei teftes
vltra alios func Lobelliusj & Petrus Pena viri doctiffimijquique di-
'
fcerc
Minus coghit.ftirp. 8c rar n
fctrc curiofius velic , corum caput dc Doronico in Aduerfarijs foi
ipi lcgat, &
in obfcruationibus fol- 371. acctiamdoctiffimum
Carolum Clufium fol. tÂib. .4.rariorilm ftifpiiinl tiftcrijc,acVtiam
aliosGermanos doctos > qui congencrcs plantas apud Iijcohj yt\
natorcs Rupi Caprarum radicem appellant atquc aducrfus vcrti-f
,
gincm non minus commctidarit quam Auriculie Vrfi flauo fiorci

,
radiccm , d nobi-s Alifma Diofcoridis putata , viribufque firftiahdit

adprime vtilem cflc ferunt , & nos in cap. dc montana Paralycica^^» W«i
Alifmatis varietatc, vireSCordialcs, vtaiunt, & alexiphannacas/^''!^'*'"
tx Hicronymo Trago virodoccifsimoaddidiniirs. Sed& Quatt-d-'''^"''^^
miiim hoc loco addcndum ccnfuimus , qui in fuo dc Tiicriaca tra-
<;tatu fol^* li I. rcfcrt, fi vcra dixcrit , fc huiufmbdi radiccs tf&fohi^
\ufn dicjtas, aromaticas cffc , 6c dûfces, atquc injnagna quaiicitatc
Siquotles efitaffe, vtfitim cx itirierc conceptam extingucrct, nec
ftHquid nocumeti attuliflrc,immii,nec vnquam'iancm aliqucoiUIiufi
efu nccare potuiflc, ctiam cum & trium vnciarum Dofem ih cfcam
inis praibuifsct.Sed pcriculum eti^m faciendum cfat an genitalibus
fftipofita fcmiaini fcxus , vcl fanguifiCm tacta ra^cc aliquid cflicc*
Ht\ Poftrema doctifimus vir GafparusBauhinus in fuode Bczaat /='«/. ^l.
libello dap/(jr:'etiam lapides Rupicaprarum calefaciendi ficcandi,,
8t cerebrum rob"3randi vim habere afscrit , nimitum propt^Do-
tonicum, (cui nonnullifalso vimdclcteriam tribuunt, Acpnitum
|a<rientes) cuius vfus invertfgine eft, &c. Atque ctiam in dictis li-^
pidibus,quos Germanicum Bszaxr appe//at, iniicntii rcfert aliquan-?* - V
do ipfum Doronfcum in ilUus mcdio. , inter iibras herbarum depi^

ftar4itL. quac etiam rcferuncurinhortofub mcdfcodCamcrario ii
Contra vero legimus in Pharmacopcia Auguftana Occonis Jjcta^
radice dancm int^.emptum d Gtfnero Quaproptcr cautcIicQ ^d-''
-
hibere non obliuifcantur,quiiIlas comcdunt ,& alias,vt i doctifsi-

ino Pena refertur nam & alia,qua: minime noxiaccnI^r)tur,iirimd>
:.
vtilia vltra debitam Dofim accepta,& introfumpta npcerc quotidic^

teferuatur , medicamentapoîus videri dcbent, qudm contiime;n^
<i,autclera. Scdplanta^minobxsxiepiccam aperiamus. OiSenhtrcnf
c ab alijs vulgatisradiee primum, qux nigrercente, & fuij:Q cor-^
^
<;
odorara cuprefsi ligni dcrilt mq-^
extcriiis eli, intu? vero alba ,
; fapore dulci , &

aromacico cerebrumpeterrte^.In fa^xgvitmri^^saffir.
mis, excclfium montiifi!!i^* Valle Campbcl^trenfium , longtdfibus*
fibris crafsioribus, & arlbicantibos ^ minime nodotis^^pfa vcfora-^
dk^bliqua,geniculaca,& 1» gTobubîncumcfc'^^^
-^''' -^-—
*-*
/ £ m
/
»
Fatij Column^ /
4*
«\
.fa
^ T
^'â-
4« A
.*.
^
L
Minuscoghitflirp.&rar. ^7
in rumma tcllurc,vt ctiam nuda repcriatunF61ii$diffcrtctiain,Qu» • « ».
flon Cucumerismodo, vt vulgariummollia, & hirfutieincaua obfi-

ta fcd Cyclamino proximiora ^ carnoiiora vuJgaribus ;r&
, durio-
ra{nccemm Diofcoric!espilofa,en!c dixir,fed fubafpera,verbo «?t#- ,
^^^X^^ i qaod apud jpfura ftrnper afperitatcm & dunticm figniii*- ,
cat vt in Elleboro nigro ,

, &
n\ijlkm hirfutiem notatper verbim
j
ÂÛ; vtalias notauimus in noilro Phytobafaio in capite de fem-
pcruiuo tertio ) maiorlius dchttbus circumferrata vicuiora.minuf-
.que pilofa, viridjore colorc acnitidiore > venulisûibufdam den-
,
As , ac rtticulatis vt cutis depifta ^ magifque (jirca petioJum luiia-

.rpfinu coniunda, cauletjedali , & femipedali inuenimiisftriata,ca-
110, tribu$âut quatuoralisfoliorum abfque petiplo.alttrnatiin
h«-
Tcntium interccpto • Folia ab radiceplura quatuor ex fingulisgcr-
minibus , qua: plura edit Florem in Uimnlo habet vnicum cx caly-
.
,ccfobofo virentcquatuor y.nciar.uij} diamctro, quamplurimis bar-

'bulisradiantem Iutejs,Afteriaemulum , medium contincnribus vm-.
^pnem fipfculis cxiguis compaaum vncialidiamctro, qui Maio
^cnle cmicat . Tota planta elt.nâipr vulgatq Cucuaierind rotunr
idifolioDoronico , & pulchriore afpcdu reliquis alijs oritur in Ma»-
lcfio montc locis borcilibus Quodautemradicespiantarumali-
.
'•^*';
-qu« fint homini fajutarcs , atquC quadrupcdibus yencnofar , non fo-
lum in hac planta referunt Antiquicres, fed in vt Chamarlco-
alijs ,
ae albo, Contra latas tlneas, & quod fit Theriaca aducrfus venena*
tas beftias pota curn viQp, ocqidit tamen canes>& fuc^„&c. cx Dior
fcoride, & finedofij quamuis proexpcllendis , & necandislum*
l)ricis acctabuli menfura,contra hydropim drachmx pondcrsj
praefcribitur ab cpdem.- A
rcccq?ioribus,i qyibas.C^r/;«if nbmeaj
accepit, contra peftem prxdicatur Sic de Nerio idem DiofcOrides
.
l^pminibus falutare contra ferpentiura morfus , Canibus tamen , &

Afinis, & fiiTiiiibus veneniim . Ita ctiam de Apocyno cenfemus Nc-
rio congenere > cuiu$ apud Reccntiores vfus frequens eft , illudpro
îcltpiade Dioft:oridis accipientcs » quod hy ftoria illi cft adeo fi-
ipiilc, atquc facicjvt veram Afclcpiadcm Diofcoridis adhuc non no- % >.
»iiTc , aur vidifie potius fateamur , vel candem cflTe plantam cum^
Apocyno putembs fub diuerfisnominibusquoufqucveramagno-
rcamus/Qam & Reccritiores.aIias lafiefcet^s,Apocyni plantasctiam
pro Afclepiade depinxcrunt, &melinofuccoturgidamp!antain-j
pro A/clcpiade rcccperunt,qu» vcrum eft Diolcoridis Apocyaum^
cuius folia 9 canes , lupos 1 & vulpes , atque pantheras in cibo da-
tanc-
(
f, f
58 :^::i FabijXjblumnat
Jikpias ta fucco lutco turgfere plaritam folid hcdera? mol-
necaf c afierlt s Sc
vuigo en
.jiQj.g ^ &.acutiore,graui odore, filiquis digiti longitudinem, nec ali^
ad humanuni vfum.pertincns refert,vt de NerioTecit in fequcn

D$l?corZ^^^^^
cJmo ti ftatim capite. Afclepiadis vcro folia ctiam hedeficeadixit, vi-
cTcuIis lcngis ; flori maleolentiam tribuit, femen, Vt Pplocinijact-&
didit radices numerofasbdoratas , &
contra ferpentium idus vti-
anta^
Afekpias putata numerofiseft radicibusfiuefibriSi &nonbe'nei#
'Olere nobis vifa olfacicntibus : fcminenigro lanuginempro p^ppo
habente candidam ; folijs, flore, & filiquis nihil ab Apocyno abijf-
dem defcripto difftreris, nifi qucd illud lafteo (ncc^hatc yeroIUfcb
<liruto turgcat , hoftfecus ac viperinum Vcncnunt^ gcngiuis, quofl
& amicis oftcndi, vtab opinione Afi:rfepiadis difcqderent , & caufi
cfTent .Tamen ab omnibus herbarum ftudiofis , tc medicaiticnto^
rum compofitoribusrecentroribusiiivfu eft, ac Ale-îpharmaca^
ccnfetur, &videtur; quodnihilnoftraeopinionirefragatur)
eflc
immo probantillam qiiod quamuis i Dioicoride taceatur,cum fit
:
cx gencre Ncrij fiof e, filfquis , & fcmin^

quod etiafl& lai^tf^turget^
,
vt Apocina alia, idem facerc nobisrpeffuadetuf Necinter eandcm .
* ' ^ fpeciem plantas difFerre putanfjus, nifi magis , & minus idxfi fapoi»
rem , & odorem, tempus colh"gendi , vltra locum naturakm,in tvX^
tis quidem mitefcere ; vt plufimum plantae obferuantiify non enitti
aluntur ab eorum matre , d qua naturalem , & pfOptium humof crii
flccipiebant , fcd a nouerca , quse longealium habet humorem vfc
concoquere minus pofiit , ncc mirum , quod fata? plaritê aliqfaand^

pcreant „hoc nos ab hatituTefri diuerfo , prsttcr htimorem , eueni--
re ccnfemus ; exemplurtif m mineralibus fuccisinfra tcrram,de qui'*
, bus alias fed adrem.' Qdacdam vcftena funt , qux nifi fanguMeffl ^
:
vel fanguineaspartcsactingant, nonnocent, quardam vero intro

qnomodolibet acqepta in parua ctiam dofi periculo non vacant i it
album EIkborum,Aconitum,NapelIus,& fimiles . Serpentium v^fd
venenumnififanguine attingant no nocere iam ^zth exploratUfti cfl>^
tî.ip.f.iCtiam introiiimptum, nifi vlccrcintcftina fint affeda, Plinius etiamf
tt^\s cft, de Afpidum natura, fcreneno, eiufque remedijs loquerii^
&^ venenum earum Ji/anguinem atimgit , auf recefii Wi^^:
nusrjl^
ejl tablfii
ju earum ahirnalia cibis innoxiafi
<lo intf ofumpta nocent > debitam fiquis dofini in fufnendopanim-^
*%*.^d cxcef-
, ,
t.
Miinus GOgnit.ftirp.'&: rar. ^^

cxccfleric, fedctiamcxtxdpoficar, velipfotaau, vbquat cauflica
natura polleanc : cxemplum inranaaculisquibufdam.i Sirdonia.
Arifaro, t'imeo,,.:fiue'Pijt:orayaldeafiumdifla, &ipTaexgenere
Ranuncaloru.ni flor^, femine, ac viribus, quam abJnfignii & vcloci
cfficacia ftatim
operantCvVenatores Hifpani , qui illa vCuntur,her-
bam 4i ht alaba^rieros ^ appellarurit, qua fagittisliaitis, & faucia-
tis belluista&ofangmncpauropofllatercmptasiiiueniunt, quod
forfican non minuspucandum fi genitalibus immitcrpQ/fet ; tenerae
jJl^ partes ac fanguinex funt ,
, vc facijc corrodi queant, & ad fpirif-
tale^s p4fj§s hcpar , cof , & ccrebrum maximc peritise /vtfacilcaf-
ficiatur eciam omnes.Nam Theophraftus Telyphoni radicis exejix-

pjunf^ in Bobus,Ouibus, & doniefticis quacJrupedibusrefert>in qui-
|WS-faciIe immitti po'teft,non autenxinferisbefiuis homincs fugicn
tibus . Et fi taîs genitalibus d Caufticis hoc effic**^ j vehemcn-
tius putandum eft per os immi(I:i radix: gul« quidempartes&
yuse praerercim C^rterrihfiseTunt, & lingua fei-^biHsridmodum , qux
jix ra^ra qualitatcm recipic rci, & imprcffionem : Quapropter aut
radix iUa,velaIcera , quia cauftica fit, nocct , vt vidcmus in fupra-
(li<îs>&: ab homine accepta, eciam qiiod incra corpus aliud vene-
num j^ yc Plinius refgrc , reperiac , noxam afferrc putamus potius -*
iûamillum feruet; venenum extinguendolinguam,gulam, & inte^

îfta exulcerando» Aut minimc caufticam habebit naturam nec
homini noxfa p fed animalibus tan»um qritex propria vtdicunt
forma , vt Chamscieonalbus, Nerium , & ifTmiles , & Thelyphonori
Theophrafti , qna: hominibus falutaria prxdicantur , & animalibus
ooxia, & tunc^ned&pettointra hominiscorpus vfeneno, nec ctiam
oocebunt ftatuta dofi contra vero , vt fupradiximus dc Caufticis
.1
$£ fepcicis,vel alia facultate noxljs,vt ferpcntium ifius, quac veloci-'

tcr afficiuhtob fpirituA coniundumin morfu vltrici, & fuam im-
primuncprauam naturam fanguinem , vel fanguincas, &: fpiricales
pra?fertim parces atcingentes, vcl alias ad illas maxime peruias , vt
de Phtoratraditurexe.Tiplum, &de Arifaro Piiniusreferr, quod
ContaAu genicali cuiufque fxminini fexus animal m periciem agir',
&I>iofcwides, indJta radix corrumpere omnisanimalispudcn-
dum , vc etiam alis RanilnculorCim fpecieffvim habentes vehemen-
tem, quod&nosteftariponumusexradiaS'biilbi!loillius"Ranun-
culi Leptophylli d nobis didi in prima parre cuius guftatu vix di^
,
fiu, loquclam ademit, & blaterare fecit

illumcx guIaTurturis
,
cxcmptoinobisinteremptJBigniuomotormento, putances, cuin

iam
40 ,im Fabif Columnac 14 *
iam cflTct caIorc'rugorus, &fcreexcoaus, bulbillum eflc 2r4/?v

MalinatbaUe i nobisdiSx plantac in noftro PhytobafaflOt & nifi fo-
•liormn cfufspius iterato Sambuci > & Ebuli > in.caitipcftribus ve-
^nabamur, vfi eflemus, fic vim acrimoniac extingnentes , ignoramus
*an hacfcribcrc fas fuilTet:Maio menfe fuit-Ranunculiillius fcraxcft
Caftrum frequentiiTimum
.H
prope . fic effice^

âftdlum illud, in colle
4-e Sardonium Ranunculum , aliae fimilcs , &
Arifarum , &
peius &
xcnfendum putamus. Sed expcndamus nunc Aconiti notas , quii-»
Thelyphono commune habere traditum fit ab

-locus eft,& quid cum
antiquforibus , vt iudicium ex his eh*ci pofsit . Theophrafti igjtur
"Aconitum foli6,Lcgi?urin grarcis exemplaribus Aldinis, Kt:>^SiU%u

CichoriacfO,S>cCxca.h InterpretibusM. Virgilio, Gaza,&: Cornario
redditum , ncc ab aliquo, nec ab ipfo Cornario in dubium verfum *
^ de verbo x^fU vt infra dicct^r , & Plinius legit Cic/amina, aut
,
Cucumcriy ficut etiam Diofcorides quia cum ThclypHono illu :
confuderunt. [Hic notandum iriueniri quandam Plantam in montc

Maiella folijs adeofimilibus Cichprio , vtintcrfeccritqucndanllii
-quifimihtudine deccptusillumcomcdiflet, quod dmultisacccpi-
mus, fed adhuc plantam habcre nbn potuimus .] Radice pr«fcrca>
figura , & colore fimilem, quamuis grsece legatur ;atf«V»
, fquilla:
& Gaza verterit., nuciy Jatine : fed a Cornario , vt dixinius, ani-*
maduertitur in fuo embkmatc in DiofcoridisAconito legendo,

fqutlU, latini quod grxce eft;(^f/>/, nimîLSwcxtitjCammaro
,
marino , riam aliqua intcrcedit intcr fquillam , quac marina eft,cum

fJuuiatili, & marino Cammaro fiue Aftacofimilitudo, ,
quxradix
vim Imbet exitialem FruBum , ait deindc
. , ejl berba non humtlis
maieria ^ fic Gaza , & Cornarius intcrprctati funt
grxce vero eft,
,
^Zx CkHtMTo^ y & nos conuertimus , FruBus efi herba nonfruticofa j
-vtl , Syluofa , Jx>f yflua eft , & i\^f^ , Jrufefum , in modum-#

fyluar , vt fenfus fit , quod frudus fit herbac fimplicis , non ramofx #
yel ab imo firuticofse : tanto magis quia fequitur , breuis efi berbat
,
nos , humi/is , ^fp^^t , i^nihi/fuperuacuiba^

interpretamur illud
Virgilius necquicquam egregium hahens nos illuJ
^^/;j,MarccIlus ;
îfe^-ôr, per circumlocutionem \tttmwnon luxuriansramisjyttc^

'Cfe*
-Bfe/î
dixeris: iuuat quodfcquitur, J *dfmi/isfrume77io fe

Hic notandi>m ^jUcd initio fclijs dixcntn-
fpica rnodo dif}.ofitum.
Cyc/aminOy nunc autem i^t^r^^^
milem t&cCicborio, aLUtkgSitur
efc .
1
Minus cognit,fl:irp.&: rar. 4

effejlmilem
fi
milemfrumentOykA frumentum herba eft non brcuisjfcd longo cau-
ie y ncc fine adnatls , fed fruticofa, necrotundifolia > nec minus Ci-
chorio fimilis, nec fimilitudo frumenti ad femeu fiue frudum Aco-
nitirefecrepotefl, fedadvcrbum, ierba , ^* , nam fimifitudi-
nis.verb:im TcyjV"* fceminini efl fexus , & KtLfjn^ ^fruiluSimdiicnWni»
Adde qnod dikinxit y /emen non ejfe in modumjpide quamobrem fi-
militudinem cum Tritico intelligendam , vt fit fimph*ci caule finc_*
rarais , vq&o calami frumenti modo , fed breui , & femen non ha-
beat in modum fpicse;3c hsec circa plantac efiigicm Aconiti fupradi-
î / Thelyphoni vero delineatio fiue Scorpij,fi vera effct in Aconi-
to ledio vulgata, Kix^îaJî^, Folio Ciclj(ireaceo ^ & li^s^tty radi-
ce Nuci^mi/i, folio dirferret,ac radice i fin autem legatur alio mo-
do, &folioCyclaminifimiliserit,acradicequoqae: Squill^nam-
que corporis efcigies & color, parum d Scorpione diflat , tabella-
,
tum vtrumque,vt facilis fit vtriufque colhitio figurae^radicis prste-

rea plantxgeniculavtramquepoteftcxprimcre. Sedquifeuerius
expendere vellct, magis^nodofam dicet graminis radicem, ac fimi-
liorem caud^ Scorpionis , vt Diofcoridcs traditeffe Aconiti Thely-
phono difti radicem,qug ditfcrentia non exigua eft inter hiftoriam
Theophrafti, &Diofcoridis, namTheopraftus colore & figurali- .
milem radicem Squill«,fiue Scorpioni tradit, quorum crufta nigrc-

fcit.Diofcorides vero cauda? tantum Scorpionis effigiem rcpr^cfcn-
tare,& fplendentevt Alabaftru,&quamuis coloremnoexprimac,
3uia Alabaftrites lapis candicans eft,candida radicem,& nitida eo-
em modo intellexifle eft putandum , ncc vnquam Scorpionem.vi-,
dimus candidri,ecfi cadidumreperiri afseratur fed rarius: Squillam
vero candicare &
fplendidiorem.efte non eft dubium vt plurimum ,
Quamuis Vercnigro elle colore Ariftoteles referat:fedDiofcorides

-nigram efle Squillam, cum dixerit in altero Potico AconitOyradices ^g- « *J
anpro- ^ '^•^
ni^âs yVtCirros Squi//ariim ÊxhishxCit^ndumyidctury
rTL_»
Theophrarti , & corruptio vtrbi , x/;)c«f w=/'«etiam

, pro
poffit
alia plantx fimilitudine accipi : fed quia tam brcuem eHe herbam
potcft,(icuti etiam quia toto corpori Squillar,
trad it,vix congruere
radicem. fimilem elTe affcrat Diofcorcdes in fuo r%
ooa Lirris tantum ^'^"
^
Aconito . Scd nunc ad vires accedamus Aconito tributas •

Pontico ,
quamuis Ixthales Theophraftws elTc alferatjhoc non fimpliciter,fed

^ F admo-
<^. »
42 Fabij Columna!
admodum pcrplexe > cum dicat , quodam modo compoff*
non nifi
tam radicem aptam effc adnocendum,alio autem modo potam.ni»

hil penitus officere pofscrmodumq; componendi paucis notum & ;
medicos componere oefcientes pro feptico,fiue putrcfacTLorio vti.

t
Thelyphoni.vero radicis vires abfque vlla pr§paratione certas tra-
dit, tam ad animalium necem, quam ad hominis prarfidium contra
Scorpionis idus . Omnia tamen ex aUorum relatione , tam illo i
quam Plinius, qui etiam feorfim de Thelyphoni viribus egicpoftea

vero omnia nomine , ac viribiis confudifse apparet , ficuti etiam-j
Diofcorides , cum Aconito vidimus . Virium igitur Aconiti Theo-
phrafti etiam fine prarparationepoteftaseftfeptica, &exu1cera*
xvix.^n-î^.T^x^H-^^^P^^r^fa^^^^^ ^;//,vertit GazajvndeJSepa Viperj
fpecies nomen habet r^-minpuirefacere
: , corrumpereyycrtiv^r; nam
puftulas excitat , vt in capite de Lacerta Chalcidica retuhmus ;
quametiam vim candeni efse cum illa Thelyphoni forfitan cenfen-
dum,cum immifsaradix in pudendaquadrupedum illas intenmat:
facilc quidem feptica \ls, & exulceratrixpartes illas fenfibilcs fan-
guineas ac tenuiores ad fpiricales,& principales partes ma-
ca^reris
ximeperuias inficere apta eft, ficuti videmus Ranunculorum, Ari-
fari , & fimilium radices lingua: & palato admotas ftatim facerc ^
,
quarefi Thelyphonumfepticumfit, ignoramus quomodo' hommi

minittii acceptum noceat, fcd vtilc fit contra Scorpionum idus po-
tum , A Diofcoride non ^vo puirefaSiorio , fiue corrodenie , fed pro
* ?
medicamenta qua? vciv

Amdyno vii Medicos ad ocularia traditur ,
ba , «;«/t.V#/f 595tfx/i/;(^7f,verterunt Marcellus VirgiliusymedicamenUi

zfo
pofiiionihus ,- Sed quae dolorem mi-
tigant, aut repercutiendo firigida ,
_ aut moUiendo , & leniendo
multo mitiora funt &putrefacientibus,qux
caliditate caufticis,
potius fua acrimonia , & ficcitate dolorem inferunt , id quodeft
cx aduerfo in Anodynis, quae aliquo modo humeftare , & mollirc
debent,quod temperato fit calore,imm6 antiquioribus opinio fuit,
Medicamenta dolorem eximentia potius refrigerare, vt Opium,Ci-

cuta, Solani fpecies, &
fimilia , quar'recentioribuscalidafunt,
fed non ficca, & humedantia foris, interius vero vaporofa , & ob id
tAf^nim fcnfus occupantia , & dolorem eximentia , & ideo Ca?lius Aureha-*
Ub.x^c^!.'^ nus mcdicus ait^talia uii^mjA.indoloria dici latine pofle.Contra vcro
in his, quae oculorum caliginem, nonautemdoloremiaufcrunt»

qu» calidiora funt, vt Chelidonium,Furaaria,& firailes, qux quam-
V
j; .
N • ^
Minus cogriit.ftirp.&c rar. 4

uis oculoru claritate abftergendo,& cxficcando inducant, illam ta-*
men non fine dolore patientis,& collachrymationccu qua etia pars
aliqua morbi eijcitur; fecus quidem cenfendum putamus • Si minus
Chelidonium aJDiofcoride appellatum auis infciusaccipiat , quod
non folum non vtile oculis pr^dicatur ao eode Diofcoridc id filen-
tio prxtereunte, fed quia exulcerante etia illi vim tribuit , & Gale*
nus quarto caliditatis ordine> & ficcitacis eiTe,ac exulceratiuum re-
fert, qusviscumdoloreimprimitur; ispotiusoculoscorrumpet,
quam claritatemreftituet, autdolorem eximet, ideoque caucn-
dumne dnoxninis fimilitudincquam habct, quia ctiam hirunv
dinum aduentu floreat primo Verc , vt verum Chclidonium quis ,
obcxcatus aliquibus vtendum proponat ex gcnere quidem noa-*

:
Chelidoni;, fed Ranunculieft, flore, femine, acradice, quam-

uis folio vario, maior enim numerus congcnerum carnofasi
,
tuberofasq; habet appendices radicum Iocofibrarum,ficuti & Phto-

ra : Differunt inter fe minore > maioreue bulbillorum craffitie , &
longitudine. Notandum etiani a Diofcoride non eife prarfcriptam
dofim mixtionis Aconiti radicis cumali;singredientibusforfan_#
corrigentibus, vt quis finepericulovtipoflet, fiitacaufticaeflct
Aconiti radix. Septica deniqne harc vis in vulgato Doronico,
fiue Thdyphono putato hucufque ignota eft , nam d multis comefa
radix, non modononfauccscorrumpere, fed nec exafperarerc*
fertar, fecus vero guftata Ranunculi radice , & fimilibnscaufti*
cis , quare non pofiumus non mirari Theophraftum dicentem Aco-
nitum,quodfepticavipoIIereait, non officere homini , nifiquis
compofitionis modum fciensficcompofitumexhibeat, cumfimi-
lia feptica abfquecompoficione vim fiiam ftatim oftendant,parum
dema
Quaro
quadrupedibus , vt Chamasko, Nerium , & fifililes

tna noxium erit
qux non feptica homini falutaria , & animalibus noxia funt , vt dc ;
Thelyphono cftcenfendum r fedhxcmedicismchuscxpcndenda,

immo expcrienda
curiofioribuSf:To^t;3';VAoif reliquemus.Etnos ali-
quando montcs vbi fponcaneum,adire in animo eft,huius rci expe-

vt veritatem ipfa experientia eruere poffimus . Noa
riendi caufa ;
prxtereundum poftremo putauimus hoc loco referre , quodcum d

Thophraftoreferatur , Aconitum herbam efle breuem, non ramo-
'
fam , fed fimilem frumcnto,non obid femen habere infpicam com^

F » pofitum
»,
44 . Fabij Column^
~
pofitum r & ab codem Matthfolo de fuo Pardalianche DiofcorjdeO'
dicatur, quamuis non viderit florem , in opinione eife vtfimilem
fequentibus proferat ab illo defcriptis Chryfanthemo amulum:Re-
Ceutiores aliquot, qui, vt Matchiolun^ dcalumnijs, vt dicunt,-
Gcfneri , & aliorum liberare fc velle oftendant , nouam, fiorum fe-
riem in fpicam conflatorum proferentem, plantam illam Matthioli
teftentur,ab ipfis repertam in monte Certof2e,/î £/?i'if//ifj- , appella-
to,& radicc, ^ folijs in omnibus fimilem figura; MatthioIi,candem-
que affirment,ab alijs affabre delineatam radice putatamecillos ta-.
les animaducrtilTe Theophrafti hiftoriam fupra memoratam cenfe-
. mus : & conceflb quod vcra fit taiis noua icon fpicata , & eius hi- \
ftoria,ingenerali Lugdunenfihift. plantarum defcripta , nihilcuni

Aconito habere commune,imm6 hac de caufa quia fpicata fit,Aco-
nitum effe non poffe , Theophrafti aufloritate , quamuis i Diofco-
ride taceatur floris ,& frudus effigies , nam ah'as notiffima fuiflet
& tot controuerfiiE filuiffentPlantam iftammultisabhincannis
.
videre cupicntes, non paucis perquirendam ex eodem loco commi-

fimus , vt vel ficcam habere contenderent , nec adhuc in aliorunxj
t manus perueniffe fcimus , non aliter quam euenit vnicae illi mu-
,.
tils plantaj d Matthiolo pro Thefauro repofitse , cuius alteram nec

idem, vel amicis, vel inimicisoftcnderepoffet, &intantacon-
trouerfia , nunquam habere alius potuit . Quapropter adhuc
non minus fidam hanc fecundam, qudm primam Matthiolijdoncc
inaliorum , vel noftras manus peruenerit, iftam fpicofam plantam
cffe opinamur : Rogatum ex his volumus quemcumq. hxc viderir f
& plantam illamficcam autfeminahabuerit, vtfuahumanitato
iiobis communicet , vt vcriora difcerepoifimus nec ingratos fore
,.
pollicemur in fimilibusPlantam hanc radicis odorc non ingrato

.
aromatico , cerebrum petente flore, & feminc Afteribusfimilibus

-cx ipfa fpecie fupradidis non abfimilis , vix deleteriam habere pof-
fe facultatem cenfemus, accedente Recentiorum experimento,po*
*
tius Bacchareas continere virtutes , quam toxicas non itade her- :
baPhtora, fiue delot 54//f/7^ro/dRecentioribusetiam proPar-

dalianchc propofita , cuius radix , fi vt ab aliquibus afferitHr,& de-
pingitur, nodofis appendi«ibusfit^raminisinftar> ficfepropa-^
gans , caudam Scorpionis nodofam imitando , facilius in eorum-»
lententias abiremus , cum cauftica fit , & taftq fanguine officere fic
inanifeftum, vt experientia comprobatur, quod de genitalibus non
*
cft dubitandum^tam hominum^quam aoimalium.Non ita <Ie Doro-^
nico
\
: ,
Minuscognit-ftirp^&ran
nico dido alTcrere pofTiimus , cum ncn tantiim ipfa radix
4J
ab homi-
nibus comefa non noceat , fed vtilis fit contra vertiginem
, & alc-
xjpharmaca ccnfeatiin & etiamd Rupkaprisdepafta , quasnon
interfiat ,
fe J alit , &: JapilJi in eorum ventriculo congefti ob Doro -
nici efam , cufus radices , vt drximus, etiam integrar fere inueniun-/
rur intra lapillos, vt digncrcintur fimili pr^dicentur facultate
prx-
diti . Quare R introfumpta radix d fcris illis, non
nocet, nec appo-
fitam nocere pofse cenfvndum, &
ideo Doronicum diftum , nec
Theophrarti Aconitum , nec Diofcoridis crit • Nos autem in canta
controuerfia periculum facerevoluimus,vt vera afserere pofsemus,,
& aiiquidcertireferre: dedimusq/CaniDoroniciradicisfcrupu-
losquatuorinpulueremredad^cumcarne, & pane mixta-, qu«.
auide comedit,& per horas decem non modo nullum fyptoma illuin
afFccit, fed hilaritermanfit;deindeincepitmalefehabere,atque
vomitum affedare , quod fruftrd cgit, cum nihil potuerit, & paula-
• timpefTime fehabens ,Iatrandof^pius, conuulfus deinde perierit
in duodecima hora ab illiusfumptione, e Sicilia ficcas radiccs ro-
buftas habuimus nobis mifsas d DXarolo Vintimillia viro clarifli-
mo, & docciffimo> naturalium rerum ftudiofifsimo,non minus quam
aliarum . Plantam hanc e Campoclarenfi Mathefio addufiam , & i
nobis in fiiflili fatam degenerafse obferuauimus folijs , & in vulga-
rcm fere immutata.m , omifsis denticulis ita prominentibus
coloreqi faturiore : & minus lunata folia , illaq; hirfutio-
ra protulifse; anautem& floremfitetiamimmu-
tatura > ctiam fuo temporc obferuabimus
ficuti &
genitalibus immifsa, vtThco-
phraftus refert,an noceat : nuuc
autem minime fieri potuic
deficicntc nobis
radicc •
X
r
p
>,
Columnar
* , '^
^
/
.
Minus cognic ftirp. &c rar. 47 ri
Caryopbyllus Mexkanm fijiuhfo fiore fimplex , Varietas Caryo-

;
fhyllorum vulgoy dc Spagna^ diiiorum C^j>. Jf A" •
r +
*
F
Nter pulcraremina, qusenobisdonodeditdofiifsimusac

alia
indefefsa^ cbferuationis vir Anatomicus pr«ftantifsimus Theo-
philus MoHtor Lynceus, e ftudiofi peregrinatione Romam redux
,
& huius florjs fex varietutesi quarum prima fuit flos maximus po-
]yanthos latis petalis, & croceo faturo colore-. Altera minor & lu-
teo colore , quasetiam in pallidum dilutiorem deficiebat Tertia-» .
fimplici flore,vm&onefn habece flofculis exiguis Chrifanthemi mo-

do,'3c barbulis,fiue petalis magnisjofcpnis vtplurimum,vel nouenis
aliqaando,& Croceis.Quarta fimilis fed pallente colore.Quinta,qu5
«unc proponitur ; Sexta, qust fecundo loco defcribetur . Prima flp-
rem habet trlunciali diamecro. Altera minorem . Tertia fefquidigi-
talislatitudinc.Quarta maiorerD, Qnfnta minorcjautparem. Scxta
duas Vi\cidis gquat.Prgtcr has vulgaciffima eft feptima,omnium mi-
niraa faturatiore Croceo quinis petalis, fericea veluti hirfutie obfi-
. tis,Rof« purpure« modo.Eft etiam Neapoli freques alcera Polyan-
thos huiufmodi flore , vt odaua numero . Nona vero adhuc no-
fit
bisinuifa, folijs A«7?o^/roAoC3/<:, & rarior depidam vidimus in Me-

,
xicanarum plantarum volumine, vt infra dicemus . Omnium radix

tenuibus fibris mollibus, copiofis i fummo celpite diuiditur , fum-
martcllurihxrens; caulisafsurgittripedalis, vclamplioralimenti
ratione : Folialaete virentpinnata Valerianse noftrati vulgari, fiue
Phu> d me defcripci in Phytobafano fimiliora , quam Tanaceco ; pc-
y
diculo femipedali , & etiam pedali, lobis feptenis vtrimque,& vni-
N
m
ca fummo, oblongis anguftioribus Phu , magifque ferratis cauli :
\
hser^nt firiato geniculato vtrimq. ex oppofico , fed adulcyplatita?

relido ordine bino alternantur fingula : & ex illorum finibus,ficuti
etiam &exalijsimis,alafproducunturmagnaf,quibusampla fitco- 'i
ma, inTummocau!'$,& alarumcapjraprominentprimocompref-
fa , virentia & firiata, & inclinata, deindc cum pernciuntur oblon-
ga fitis fiunt, eredai & crafla
florem explicantia , qui huius plan*-
,
tae cubilofis barbulis otôais vtplurimum exornatur , aliquandQ
pluribus, circa extrema ora latioribus, inbinalabia hiantibusivm-

bonem babct medium craflum , ftellatis flofculis r^fertum , vt ia-#
tcrtia /pecie. His marcefcentibus fubfiftentia ,& congenita illis fc-
mina perficiuutuoûa: nigra , leuia» fcmiunciam oblonga,& magi«,
&ni-
\ ^
48 ; Fabij Cblumn^
' &' nitida funt , & aliquando cb frequcntiam calyccm oblongum , in
etiam vircntem difrumpcntia . Augufto menfe , &r
quo continentur
Septembri perficitur, quamuis etiam deinde fioroat nouis alis. To-
ta planta graui , ac acri cdore medicato nares ferit , vt vim fuam
pc«oculisoflerat:faporcParthenio,&dulciorci Partlicnium in-
telligimus plantam,qu;rlatis eftfolijs Coriandrinis, fatiuo Abfyn-
thio accedentibus , Romse Amarella diQam, Neapoli Matricaria^
tcArcimefeynon enim Parthenium eft>qu$ cotula dicitur folijs Cha-
msemeli, vt quidam fomniant.
Caryophyllus Mexicanm aher Polyanthos fifxulofojlors .
congencribus non alio dignofcitur difcrimi-'

ASuperiore, atque
ne adulta etiam planta, nifi expanfo Florei folijs , ac reliquis
omnino fimilibus . FIos enim fuperiore maior eft> & rpeciofior,vm-

bonc carens,totufque flofculisfiftulofiseft inorbem concinoatus,yt>
orbicularem fere fauum videre dicas . Non cnim ora riofculorum ia
labia dehifcunt, fed paulatimtantumlatiorafiunt, nccrotundo
hiatu , fed oblongo , vario , compreiTo, finuofo , & pluribus finibuJ
contorta , varijfque figuris confpiciunturiuxti frcquentiam, & eo--

rum ariftiorem compaftionem , oculis fpeftantium admodum gra-
tam ; colore fuperiore faturiore; eodem temporeperficitur.Harutn
congeneres recentiores quidam Tanacetum faciunt, omittimus
ineptam illam Othonn^ deftominationemj&: folijs fimilibus defcri-
bunt,nobisIongeaIienafoIia, &florcsetiam videntur, quamuis

vires aliquo modo affines videri pofsint : potius plantam fui gene-
ris facimus , quae totclegaritifsimis varietatibusdiftinguttur, me-^
diamq.interChryfanthemum Parthenium,& Anthemides, quiuus
magis viribus accedere videtur, effigie vero potius ad Chryfantne-
nium His
. omnibus Mexicani tertio ordinecalidas vires,.,
atqae-»
yires •
ficcantes tribuunt, & difcufforias, Anthemidibus affines, de quibu*

priuatim propediem ccrtigr eris ex Maximo volumine forma roiij,.
quodfubprxloeft Mexicarumplantarum, fiuererum meclicarmn

nou^ Hifpanix,multis ab hinc annis iufsu bonar mem, fc h"cisrecorr.
dationis Philippi fecudillcgis Hifpaniariiadoaifsimo viro Nardj

AntonioRecchoeiufiemRcgismed:coelaborato,quod nuc ftudio,
quo nter mille tere icones Mexicarum \
rumi
. '
,
Minus cognit.ftirp.'6c mr, 49

-'
Wm, haiusfcptcm vanctatcsdcfcribuntiir, adicais viribus,'ficu-
tiia omnibus,Incolarum vru& cxperimento noris.Caryophylli no-
dien tanquam vulgatiffimum , dc notiffimum omnibus rcgionibus,
adicdo cogncmine , df Spagna\ycl , de India , relinquimus liben-
. tcr , non adhuc priuato, &; pecuhari nominc inuento; quamuis nul--
la, rationc fic fuerit appellatum • Mexicani d florc multiplici , fe^
k^
minc veIutipapporoC^«?/aj/vt>f^;V/appellant, ScMacui/xocbit/,
& fimilibusnominibus, dcXochit/, quodcfti^/c^xdicuntaliquibus
mutatis iuxtafloris varietatcm, vtlatiusin Mexicanaplantarurn^
hiftoria , vc diximus, vidcre quamprimum licebit
Wm
: Anonyma F. Greg, radice Dentaria . Capn XXIL •
Gnotam plantam
Grcgorius in finibus Bauariar /'
fibi aflfcruit F,
& Tirolipoft Schefclt,in quibufdam altiffimis montibus,in quo-^
rum medio Vallis cxtat , i Germanis incolis Hebciel, dida, in qua
hofpes fuit quorundam ibi manentium Bubulcorummenfclulio*
|6o8- intcr alias rariorcs repcrtam , indeper Vallcmdcrcehdens'
Schefelt verfus, torrcns quidcm repcritur c montibus illisortunu»**
dûcenSjin cuius margine interTaxa,& aquofo,vmbrofo loco,in quo
vix folcm aliquando quis videre potcft, vbi planta hicc natali gau-
dct Fruticofa cft , vt fumaria , tenera etiam vt illa , ramos rotun- ^
.
«Jos habens, in quorum gcniculis bina abfqucpetiolo hxrcnt folia ,

/
& cx alarum cauis alij ramuli , in quorum fummo flores habet lu-
tcos paruos in fpicx modum , vcl /ylucftris Mili; Taberna: monta-
01, folia Alfineshedwracca? modo fcre , binis dcntibus ferrata craf-
fis Radicem fimilem Dcntaria? maioris prima: i Matthiolo dcfcri-
. •.
*
ptac:fcmcn fiue frudum rotundum Fup;iarix fimilem, fcd longi
f minus Milio comprcflbfimilemin/iccarcperimusplan-
ta • Guftu infipido tota planta . iflarcjllc in fua Epi- :•
^ ''
ftola,quameotemporeûmplantamifit. Ex
'
f '
] ficca planta binos etiam vt florcs habcre

i _
^
fruûs ex foliorum alis prodcuntcs,
t
cx brcuiffimo», ,& qxili petiolo
woinpcrimUs,& florc
i
.._, gcniqulacos .^-;^ ..._-,.. ^ - ^
" -
ri
:' . «flc, ; ^' Mo. Bot- Garden. \

4
. ^
9 -*."' -- '" -*T^ .
"'"
;
•" '
'-'
îS- '- "^ "^ "*^ ''-^ ""^^ ^' '
-' '^*'' "•*"' '^ * '
"**"*'
'"
C Ttibf
c t^
Fabij Columnat
''ir^
^
L
Minus cognit flirp. & ran
Ka^.
^
\
v«
2 1
^ « »
iFatiij Colomnx'^ i
1 k Tv • ("i th'^
* 1
TithymalmEpithymifruSiu.AnAlypumDlofcoridis, .
O-dfEpitbymo, Cap. XXIII. -

'
vallium incolit planta harc , pcren^

Axorum nnias>montium,&
ni fruticans radicc', pfuribus tcnuibus ramulis,pedalibus ,|ii^
•jmo Ifgaofis , rubentibus amplam comam efFormans : Foliaalter^'
natim exigua lino semula > in imominora haerent, &circa(um-
mum femper maiora , latioraque > vt prope capitula fint fere ro-
tunda Heliofcopij modo, fed minora. Comam profert ex bafi
quinqiie foliata Tithymalorum ritu , & florcs non ex peluiciilis ca-'
.uis>fed ex hinis oppofitis foliolis diftincSris breui petiolo producua^
N.
tur , quinis rufFefcentibus foliolis compofiti , cx quibus longo pe
tioro rrttcttnrv*iautxtiirj_OTniiti , orbiculati, cicens rcgetipris ma^^
gnftudine,autmagisia57ra;s: longa hirfutie obdufii^pilulis Cynor-
rhodi^,autpotius|?ares pilulis Cu(cut5,& vuIgarisEpythimi:quibus
hiantrbus ob ficcitatem terna femina inucniunturcellulisdiftin-
*6ta , vt in congeneribus. Ramuli e medio ad fummum virefcunt>
^ten^rioresq; funt, & folia mollia ex cinereo virentia . Tota plan*
Timfur^ ta acri lafte turget, Maio mcnfc floret,& jEftate perficitur . Huius
criniti frudiis atque magnitudo , fatis Epythimi vulgaris
c&gics ,
orbicuIatosfr'u<SuSy& fiores referens in fufpicionem nosadduxit>ati

Alypum cfifet Dxofcoridis, qui plantam efle Alypum dixit furculo-
sfam'tenuibusramulis,acrirefertam fucco,feminc Epythirai, quo
ffumpto interanea exulcerentur. Et Aûarius ex recentioribus
Gra?cis Alypum,& Pityufaa^ in Turpetum album, & nigrum diftin-
xerit rplantafque hafce genere coniunxiffe videatur Alypum ex , vt
tTichymalorum familia fitputandum Qiiare R Epithymum yuJga- .
re Dipfcoridis fit Epithymum , facilc Alypum eflfet propofira plan-j'

ta > i^ fupradicSis i Nunc videndum quid fit Epithymum Et vt ex .
^ctymo noftro more initium fumamus,facile quidem compofitum-»

,cfte nomen quifquc iudicabit cx ^% & 3j^r , vocibus ^, in.» ;
k
compofitione additionemplerumquefignificare videtur^ quapro-
pter non alia de caufa Epithymonappellataplanta h^ccenJeripd-
teft, nifi quia fuperaddita, vel innafcens fuper Thymum fit # Quod
^
quamuis aliqui minim^ concedant , & fui generisplantam efle exi-
ftimcntyfacile corum opink>nem ^x fequentibus comiere putamu j>
nec aflentirc poflTumusdoncc in hominum nianus vulgaris inucnia-
txx planta j qusc caudata capitula fiorida ipfius plantac , & non fu-
pcf
\
, » ,
Minus cognitllirp & ran tr

per adnafcentia habere confpichtur. Dlofcoridis
iguur tcxtum in- '
^prctantur hocmodo; Epithymumefi Jlosrhymiduriorisîh^,

Jrbymbr^fimihs : habet verdcapituUparua, leuia
, habentia caudi^'
^rjlasquemadmodumcapillos . Grarcclegitur, E':7zû.r , (^J«.y£5,V

f...'^"''T^^"'* ^^V^^*«*»^«) «;^*AWx/*xi;J<t, *;^*, «V>ovV .
•s^yTu 0.^ Tfi/;.^ Quorum fer.fus crit, vt Epithymonflosdidtusil-'

.
lius 1 hymi , ( fuperadnatus , intcilige

) qui fimilis Thymbrc, quia,
Itngohor vulgato, habeat parua capitula non ponderofa
, il^
lud x.v^* , qua: rcilicet capitifl^ tobeant
tenues caudas inftar
capillorum : ita cnim vnumquodquecapitulum
vulgaris Epithy- -
0)1 profert vtrimque viticulas: non cnim florcs

habent caudicelias,
icd ipfa capitula fiorida nec cnim Epithymum
: habet florem , qui
habeatcapitulacaudata, rcdidemEpithymum eftflos ,qui cftfu-
praThymum,intelIige,fuperadnatus: non AosipiTusThymi ; Ic*
circo flos Epithymum diftus, habet capitula
habentiacaudicellas,
prima.vox, «;^ , referrur nominatiuoi?/?;/^/wow, &*;^F7it, c^-
Pttuhs , luîKi^ . EtverbaiJla; ejl Jios Thymt durioris &Tbym^
,
brajimths funt declaracoria v Epithymon, vocis quafi per paren-
:
,
thcffn diftin<fte appofita quare ^\ Jeges ; ^'5v^r , &
; «jtfJ , verbunu#
flatim rpliais intermedijs declaratorijsaddcs, fenfum habebis
duafquenotasexcipies, primanlj vtEpichymon dicatur flos il*
kus Tliymi ftrigofiorisjqui eft fimilis ThymbrîalteranijVt Epithy-
mon habeat capitula parua,leuia,paruas caudas,vt capillos haben-
tia . Diximus Epithymon efte florcm adnatum , &
fupcradditum
Thymoratione etymi, & compofiti nominis: probatur id eisc pr«-
ter Dio/coridis hiftoriam, ex Mefuei tcxtu,qui ait,Epithymon^
cfse ex hcrbis fupcr crefcentibus alijs herbis , & tfst fimile Cufcu*
t», & quod plant3E, fuper quibuscrefcit , funt Alkil , & Alhafce ,& Lri.jir.ij
quardam Origani fpecics . Et Aetius cx Gra^cis habeti fimiliter ve-
lut Epithymum purgat flosinStoebenafcens,' &quiinThymbrx
Hafcitur ,atque Epiftoebin;, & Epithymon appelIatur,-& nos addi-
mus^ Epiafien , nam m
Ebulo copiofam rialci C^ttfpDcbri obt^f-
«auifnus;quam,cumpurgantiplanta?innafcatur, fimili faculcatc
pr^ditam efsc cenfemus : maior vcro eft, & craflior omni fui partc
officinarum extero Epichymo,quia forfan humidiori planta^ cbuol-*
tiatur,& etiam loco, oriatur . Incrudcndam etfam hoe Ipcocfst^PIr-t;
nij verfionem duximus , qui Epiihymonjlos i Tbym^s dixit, non
^m.%$j.%
fios Tbymi , qnafi e Thymo
ablatuS , quia fuperadiratlis, ijongc-^
nitus^ plantxproprius ;idco abJatiwV »«ugcnitui0 v&s:» Et in.'
ferius
.
5f4 r- FabijColumn^
r»^f«J Et ex planta ipfa eognofcitur, qaar
paI}ioIhzh\ kgunt,//7i, .
quamuis ex radic? fua proueniat, cum tamcn alceri adh»renc

& crefcit fuo nexu fe aduolueciS Item Ca-
planw fine radice viuit, .
pitula tpithymi herbacca funtflorôtjg» Thymi vero purpurafcen*

tes florcs . Pofset etjam ^ddj alia interpretatio , vt verbum illud,.
proipfoflore, fedproqualibecfuperexcrefcen-.
^^<y non folum
marjs, falis, putri^
te re accipiatur /& ficot quilibet efflorefccntia
ds rei dicitur etiam , m^( y qaia fupernafcitur florrsmoda, itx_,
Epithymum diftum <^^, fos, quia fupcrfflorefcat , & rmn ex

ipfa proueniateademplanta,cui fupercr-efcit/ & fi liceretvti aufto-
ritatenomenclaturarum, qus Diofccridi notats leguntur diduni ,
eft Epithyrautrt d Romanis imolucrum , quia muoluatur Qyapro- .
pter fatis oftenfum videtur Epithyon vulgafe , fi ex Thymo lUo Sa--
turei* fimili fic ablatum, vcrum efse Diofcoridis Epithymon er ac-

Quam fentenciam , & gr^cam
eurata fnterpretatione . 1
.^.j..vw«..v,..v... ^... ^D amicocommunicauimus, anmspra:-

tericis,vt quid pr^ aliis obferuafse videretur . Refpondendumtan*
Alypi femina Epithymo fimilia fe<^«
dem duximus,quod quatiuiis ,
i;ic DiofcoriJes X verbo «wif^, & huius plantae i nobis propofi-.

non Epithymi femini,fed capitulis, fiue glo;-
t« pro Alypo.eapitula
boiis Epithymi fint 6milia,nOQidsp prorfus rcijciendani efse plan-
tam,- nam Epithynii femen in capituhs ineft eodem modo : & Dio-?.
fcorJdes,_.vt alia? diximus, vocemx<yw, Scmief** confundere^

folet, impropriepartemprototoaccipiendo; vt in J^rimaniA-.
hsrens hirfutus , <arlj-,««, fe-
fiue , Eupatorio, cuius fruûjs ve.ftibiis
mea,app£HauiC i iicuti Capitula,& Corymbos Heracleotici Origa-

ni , &: Onitidis : cuius femina exigua copiofa in iUis continentur
t''M vfur-
wfiffm, femen, pro, vpce , «vTnr , fru&unt, vtroque loco
frudus capitu-.
pans", & taraen his locis addudis noil fcinina , fed ,
la fcilicet, & corymbiinfimilituJinemreferuntur. Adder.eiioti-».
omittemus, verba illa in Alypj, ei^tt fto*«wcr,)^ wvVii /«rt/, Fhre

molH„ ^
leuipletia; potius fruftus noftra: plancx
molles
hirfutiem
quidem,&
pu-
fi-
taUe florem , quim alium florem defcripfifle .•
nc pondere ferc omnes flores funt.huius gcneris pracrertim, obcxi-

guitatera, quare abfurda fuiflet hasc obferuatio notata mflons
ll qualitate, nifi primo afpedu %9X.cs graues , & afpcri viderentur ,
&
cxiftimareatHr, ficutiinnoftraplanta: verrucofo, & hirfuto frutu.
ccaredpm^ft tSk craffit
i
ticm
Minus cognit.ftirp.6J rar. yf
ticm efflorefcentem definencem.Atque ita acceptainterpretationcj
valdd rcferri podet haec obferâîo Epichymx capitulii , quac ctiam
cum fint eodem modo crafTa^Si: orbiculata, & primo afpefiu grauia
ccnfenda, ob leuitatem tamen Diofcoridcs notauic cffe, m?ka/4
MÂjuÂ^ iapitula parua non fmderofa^ &yerbum itfud, ;i»vf«
non efset proprium, nifi quifque graui^ putafsct rcfpcftu-qtsantita-
tis,fupcrficiei>& Diametri. Plinius molli capite dixit Alypium efse, Ltf.iy.r.f
quia foriah fru^luscranc ob biriutiem molles,& Diofcorides Tithy-
malorum «onus capitatas efsc retujic in Paralio, & Helidfcopio*
Uxs igituriion parum in hiftoriac colkcionc cum effigjc,cum ctiam'
viribus pr^ferri poteric noftra planta c«eris reccntiorum_ff ^-
ijua: neque effigie , ticquccapitulis, nûfelaftiscopil-»
acris, vd aUjsitarcfponderc vidcntur. Harcnunc

ilc Alypo , & Epithymo rcfcrre potuimus me*
tiorem non habetaes refpondenttm plan-
"''"
tam,quaminmaritimisfilcgifsemuf>
Mut aafci fcircmus etiam, quoJl
^cri poteft, magisrc*
i
7«rcmus
\ .
* r
i
*
< .
\.
y-i^
m i»
*jS* %*
•
vr
* . .
tiii^
y y
'ib * Fabij Column^

n 1
l ^ 'ir
TithymAlutyLumtofiore . Cap. XXIV.
4 .-
GOpiofar.Tichymalorum famili* ab alijs dcfcriptar^ & hancira-

riorcm addcndam in ftudioforum gratiam ccnfuimus quam ,''
in Vallc fupra D. MarixSanitatisNeapolireperimuscopiofaau»

4'*A Martio mcnfc vbi oritur.loca diligit parum vmbrofa ; edita , atquc
humentia . Huius radix cxigua rcfpcdu plandx , foris nigra , plu*
reseditcaules, autpropagincs abimorubentes, &Ieues,ime-
diocaulc , qtii pedalis affurgit , in qud plura folia fimul hxrcntia in
rotjsc fummum vfquc vircfcir, & hirfutic pbducituri
ferc fpcciem,3d
circaimumdenudatas folijs, Characia:ritu:i medioadfummu
foliola brcuia rotundiora harrcnt alternatim exquibus , difpofita ,
sumis alac aliquot,caua folia rotundain cacumincgerentes,cx qui-

bus bina alia pctiolis iunccis infidentia exeunt caua , peluicularum
modo , vtctiam Diofcoridcs ait dc Characia , in quibas florcs cx
hcrbaceo lutei quaternis foliolis conftrudi ; Lunxeffiglemexpri*'
mentibus nuper crefccntis, cornicula incxceriorcmpartcmcon*
uerfa , dorfoque ad inuiccm decuflatim hxrentia , ftaminibus intus
quatuorlutcis, cx quorum vmbilico breufadneftitur pctiolo dcor-
fum nutans fruftus trigonus , vt congcnerum, apicibus aliquot, vil-
lofus ia fumnio . Foha moflia , hirfuta , cinereaex viridi , latitudi-
ne fere vnciali, & longitudine quadruplo maiora , reliqua vcro mi*
nora cadcm proportione . Comz bafis quinquefoliata cft , vt Coa-
gencrum , quinquc ctiam pctioliscacumendiuifum, inquQ
; flores, & fruduscomam cffigiant, vtin alijs. Copiofo
turgetlafie iacri totd planta ,quam Hcrbarius qui-
dam amicus Chymiftis pro cfficaciori Lunaria
ab ijfdem fic dida , & cxpetitaRomi fac-
pius vcndebat. In Afprcnfibus Sabfr:,
norum Vallibus ctiam fl6»
rcntem Martio mcnfc
^
•T-^-
cruiflc memiai-
4
nius. - ^
Ltu0^
s.
Minuscognit ftlrp. & rar.
^^y|^..V_<irv4rt^ ^^-^ ^' Û<fv, i-^

,
VÔUJ^;
Fabij Columnar
-
Lcucoium Cap.XXr.
^'
Opiose circa Vrbem vndiqueinincultisfruticatplanta hafc*

\^ ab radice tenui, longa,lignof3, parum acri faporesforispallx-
dajintus candida, perenni, paucislateralibusfibris exiguisdiui?i
fa, cuius folia interram primumiacent triuncialia, autquatubi^}
vncias longa > per ambitum lenitcr finuofa , femiunciam lata , can-
dicantiaexvindicinereo , afperiufculatadu , birfuta, &: inferna^
parte magis afpera^cum fere bullata fint , vt in Anchufe cuiufdafn =
folijs fuperna parte , atque in plurespropagines diuifa ex vna ra-

dice ^ Caulibus fruticat tenuibus , fupinis fere , in multas deinde>-
alas diuifis jin quibus tenuiora > anguftioraq^^folia hxrent alterna*
tim afperirufcula etiam, ficut & caulis, & al«« Flores asftareincipic
IfL*
vmbellas , virentibus calycibusinclufos , quorumprimi externi
hiant longo petiolo prominentcs,in quatuor foliola cordis effigiem
refercntia decuflatim oppofita , multa intus ftaminula lutea inclu--
dentia,quibus fruftus fucccduntoblongi,angufli in acutum definen
tes , deinde latitudinem affequentes, oualemqi figuram clypei ac-
cipientes foris hirfuti , afperi , feminaintus comprefsa etiam ofto-
najquaternafingulisvaluulisdiaphragmatediftinflis^qu^dehifcen-
tcob ficcitatem foiliculo pellucidaremanentidecidentibusvtrimq;
valuulis : femina rufFa funt,rotunda, comprefsa, tenuia, quse Ofto-
brimenfe, & etiam Nouembri inueniuntur,itcrumq,:regerminan-
te planta r locis vero tenuioribus incana magis folia reperiuntiir ^
moUioraqi minusq; finuata circa radicem» folia radice minus
acria, ficcante fapore Huic Congcner a Doft. Dodonaô pro AlyA
.
fo fuit depida > longe i Diofcoridis Alyfso aliena nofira fententia

quam nos lunatum , fiue clypeatum Leucoium denominaui-
xnus % Leucoio facie , ac viribus magis aflSnis . DifFerC
haec ab illa natalibus calidioribus, minoribus fo-
lijs> mollioribusq; & flore maiore,candido>
in cordis figuram petalis difsectis,pel*
tisq> duplo minoribus. Abima
florcs, & fructus Vere
incipitprofer-
ro
Utm
/
;
<%
Minus cognicftirp. & rar. (jp /
Leumum Montanumjlore pedato . C^/». XXV J.

r
Edium proculdubio genus inter Lcucoium , &Th!afpicoii-

__ ftituere videtur planta h«Ci ficut & congenereSjrecenciorutn
fententia : magis vero ad Leucoiorum fpecies accedens noftraferj*
tcntia , quamuis fructu longe ab illis diftare videatur , non autem
femine J Huic folia funt Napi modo circa caulem , ac etiam ab ra-
dice prodcuatia. quse hirfuta, profunde incifa, candicantia ex viri-
di , parum carnofa > mollia , guftu acriufcula > linguam manfa diu /
- vellicantia : flores in fummo caulis hirfuti , crafsi , albicantis , 8t
cohserentium alarum denfos proferc , quorum externiprimumdc
hifcunt Leucoij ritu > colore luteo , minus faturo t quaruor folio-
lis conftructi , apice inter breuia ftaminula in mcdio prominentc
vtriculos habentes hirfutos , vt in Leucoio, fed his accedit qiiodbi
nasappendiccsrotundas inanes demittuntinfernapartc, quapc-
V tiolo haerent. His fuccedunt exigui clypeoli effigie fructusin api-
cem dcfinentcslenticulae magnitudine. radix carnofa,longa pedem,
candicansjlignofajex dulci parum acris,minimi digici craflitudinc*
Maio flondam habuimus exoppido vuIgoP;7f/^;«^dictoin-
montibus ortamRomanajdicionis> cuius flores, &fru-,
ctus acres cfse percepimusguftu , femen exiguum
intra folliculos adhuc immaturum ob/eruare
i nequiuimus, necdeindeinmanusaltcra
'
pcruenit> vt cxactiorcm obferuatio*
nem tradere pofsemus , &
veriori familia: td-
fcribere *
K •
•
\
\
60 Fabij Colum nat
^J* Ps« ^S «:
.
^ \
Mlnuscognii:.flifp1& rar. î
uJû. £wv^:t-*XwU i
«-
î u.
^'k^
1" N
^2 mna:
^*
{ teucotum
luram
gies, atque feminrs huius plantuk rariOTis teucoium potius
I foliorunuj
UUcLtii «JCliipVi. Vtl.WW*Al *»***ww« ».***. -^ ^
•
adco' denfa eft congeries , vt Semperuiuum vulg aredcaudicere*
*prefchtet,illaq; lateribus hirfuta,pilis rigidis,vt A
Aloesfoliaquadaa
tenus. imitari videatur, veluti denticulata , e radice tenm fefqiur
'ibilicem longa prodeuntia , angufta , & vix femipollicem fuperan-

^â. : caulem ex fiagulis folionim globulis h ceiitro emittit, tnpolli-
nudum cacumine mnltis fru*
ft^rem ad fummum , tenuem , , fed in
^ctuum, & aorum petiolis diuifum, flores luteos, quaternis fo-

prodeuntes,longis petiolis fuflultos.quibus CIl^
liolis cx bafi foliata
qux fuccedunt oblong» , parum comprefsi , hirfuta: , in &
apiccift
definentes/eminula intus multa habcntesflauicantia , comprcfsa j

'
& Maio perficitur Oritur in altifli;nis moti-

temfut ; Aprili menfc floret , .
Ucut . tium iugis Vilklacus,&CuculIi Apenninis montibus vltra lacum

'^Fucinum. Hanc doctiffimus Carolus Clufius videtur fubnominc
Aizoi xii. defcripfirte ob quandam foliqfum cum Aizoo fimihtudi-
f
^jiem,quorum effigiem in conferendis generibus parui facimus,tarti
in hac , quam in alijs plantis , non enim ex folijs , fed ex florc , fe*
minisq; conceptaculo , & ipfo potius femine, plantarum a-ffinita-
tem dijndicamus, refpondenteprsfertimfaporeinrchquaplantae

;
"
parte, quamuis etiam& congeneres plantaereperiantur , necyl-

lo modo in dubium reuocaripoteft , quin eiufdem fintgenens)
faporetamen diffcrre clarum eft,vt Cucurbita:,qua: dulces,& ama-
rainucniunturvItraColocynthidemj-relinquimus pomorum fapo-
.
'
i-es non folam ante maturitatem , fed eciam poft perfe<aionem,fed

maculoficuius mitiseft fapor, alte^
non foliorum Hydropiperis
ad.nodum vt nomcn inie acce-
rius vero fine maculis acris ,
perit : & Marrubij albi amaritudinem, & odorcm , congeneres vc-
rofinefapore , & inodora:, vtquae

Hifpanicum Marrubiumdicitur
incanum , Campoclarenfibus frequentifllimum in colle prope Ca-
& minus faporc
ftrum , & fimiles : in rcliquis magis, differentibus
Sed quia locus eft,alias rCCJtabj-
vix dubitandum , vt de Rapaceis .
mus plantas fuis gencribus reponendas , ab alijs minimc ammad-

acalijspartibus, florcverdsc
Derfas, cumfolijslongidiflferant,
Saginx fperûla,ali;s fo-
frufiu fpeciem retineant, vt qua:abalijs
genicuUs capiîari-
lygononfocminaputatuofolijsfeQrs fingulis ,
^
Minus cognit. flirp! & ran
buscarnofis, Alfin^familiajeftreponenda , flore, frufiu,& femi-
ne , & viribus , ficuti qux Cymbalaria , & Elatinen a Matthiolo di*
citur , Linarias haedera^ folijs dicimus , flore , frudu , & femine ni-
hil d Linaria vera differentes Etquxdiciturd LobeliioHelxinc
.
CiflTampelos.Atriplicis effigic 9 Polygonum etiam Hederaceum ap-

pellamus, flore,& frudu inter folia fingulisgenicuIistrigond,ficu-.
ti etiam quodSaracenicum frumentum ab Herbarijs dicioar,. Atri-.
pHcis nomine multse plante depinguntur/ed quf frufiunon habent
foliaceum , vt Hah"mus frutex maritimus , qui Atriplex eft etiam.
noftra fententia, omnes ad Bhti genus referendsc funt, quibus
flore> & frudu re/pondent. Anchufisreferendêfunt Pulmonaria>
Symphytum maius, Cerinthe , Lithofpermatum varietates , Coro-
nopi genera , & Holoftium âlamantkum Clufi/> & fimiles ad Ar-
noglofii genus , ficuti & reliquê plantar 5 quae floris, fruftus, & fe-
minis modumretinent, reliquis variareobferuantur , quas nunc
quifque adderepoterit, &inueftigare, longumefletomnesenu-r
merare. Dominus Deus OptimusMaximus plantis»
Prccfcripfit
Vtfrudum,& femenperficerentiuxta genusfuum, quodprxteri-
ri non poteft, & hucufqueabHerbarijsftudiofisnonanimaduer»
funi, necabipfoDiofcoride 7 &antiquioribus. Quinon credide-
rit Ranunculorura varietates tam intcr fe diflimiles foIijS>&r radice»
obferuet, quibus Adonis flos eftreddendus etiam , & C^//^^palu-
ftris appellata d recentioribus , ab alijs Farfugio » ac etiam Gera* /
niorum, aliorumqjabillisoptime perpenfis, veriflimam effe hanc

obferuationem afiirmabit. Ex his recta fieri poterit fubftitutio mc-
dicamentorum ,tam noftratium >quamexoticorum fiflore, & fru-
fiu refpondebunt, eoq;magis odorc» & fapore*
4
. Sedum Alpinum F.Gregorij Regtenjts Î. Cap. XXVIII*
Lantulam hanc fub nomineAlpiniSedi incogniti accfpltbam

anno 1610^ abeodemamico,quam ex extimaetfigiequodam»
modo vermiculatarum fpeciem referre quifque iudicaret : nos au-
tcm interius perquirentes, quarauis ex ficca planta nihil commune
cum Sedis habere putamus . Radicem habet tenuem admoduni-- >
«qualem,ex fufcorubentem , quinque vncias lcngam ex cuiusce-;
îte,qui prius nouellx plantas caput foit, ramos duos vel tres edit >
tenues canabini fili craffitieex fuluo rubentes, raris exigurs folio-
Ks anguftis aIternatimintcrceptos> &infummoindenfumfoUo*
rum
,
L
ri
,
64 .i^nFabij Columnr
defincntes quod dimidiani vnciam diamctra
rutn c^pitubm ,
«cquac : quibus vetuftis aliosex illis producitramoscodcm ordine

reeerminantem , vt plantulam ccnfeamus efle multorum annorum,
terram procumbentibus iterum radicemfunditfi-
cxramis vero in
quod non in prima cbferuatur radice florcm
milem fcd hirfutam , :
inter ramulos fuperiores,binos petiolos obferua-

non habebat , fed
uimus, frudum habere, cx calyce prodeuntemqumquefohato,
oblongum,cartiIaginofum,nec abfimilem nimis i frudu Lychniiis,
&
Armeriarum,fcd feminc longe ab omnibus difFerens,quod bmum
oblongu
rum«j
rum_*ri
iurn^
carnofafoliola,autvermiculatafuiire,immoparum, autvix diju-
'
dicamus . Atquc hsec ex planta ficca obieruare potuimus , fuiqj
& alterius gencris plantam facimus .
Alpinum alierum eiufdem II. Cap. XXIX.

"
-
eodem nomine & hanc accepimns parum maiorcm,ciufdem

SVb cfEgiei, nifi quod noua germina foliorumfupravetuftiori-f
Iongosq;cauIicoIos tenues, atque paleares
cmicant immediate,
fefquiunciam loagos , duos, vel tres in finguUs fohorum cefpitibus
cacumine florem ex calyce virete apicibus quin-
exerit,in quorum
que diuifo promit, foliorfi quinque in fummo fiflbru cordis figura :
intercipitur ahquandoetiamcauliculus fummo,& in duospetio-

in
los flores infingulisfuftinentcsdiuiditur: fcmenautfruaum non

florentem decerpfit.Radix tenuior,8c brc
potuimus obfcruare,nam
uior cx cefpite cinereo,fufca, & etiam ex procumbcte ramulo exit.
conglobata funt»
folia codem modo quo fuperioris denfa in caput
elata qui an infi-a,vel fupra tcrrann emicent
fupra cauliculos ,
ignoramus, inramulo quidem lateri iconis proximiori#

quid carnofius obferuatur, & veluti cefpes infra-*
tcrram ortus videtur . Hanc ad Leucoium-» ;
Aizooides fuperius i nobis defcriptum

parum acccdere ex his putamuS •
quamuis in multis etiam

differt no-
Sfdum
J
Minus cognit.ft:irp.& rar.
5^
s
^
^r
/ ' OjâXÎ^ Vttc^jÔ^vvA

. * 5^- UJt-
»
^ A
, ' ^
\ >
C6 '. ' i-
umn^ -N
f*
y *w
S^dum eiufiem Alfmtim JII* Cap* X XX.
EOdemnomincSeHi, & anefretSedumminusx.AlpinUtn iii;.
Clufi;,quod non eft, accepimus& hahc hbn defcriptam abco-
I
dem: illud quidembreuius, &floresrofeiin vmbella exbafi fere

cruciata , huic radix mulca fibrofa ex fufco ruffefcente ; folia nonJ
denfa,& in caput cfFormata j fed diuaricata; foliola etiam ex pedi-
culo tenui in lacicudinem ampliantur , linguae cffigicm imijantur»
ic maiora fur.t dupIo,ficut caulcs etiam, in quorum fummo vnicus^
vel bini funt flores,cuius color ob ficcitatem pallefcit .' Altewm ha-
ûimus ftd folijs in fummo binis incifuris»
fimilem quodammodo ,
radicc tcnuiore, cauhbus fimilibus , fioribus deieftis, in quorum &

loco vafculum fucceffit , non Cardaminx, non Sedi , fiuc Aizoi,fed
prima parte , & cofigcnc-
bulbdfae Saxifragi» a nobis defcriptic in
ris a t-cbe!Iio pro Paronychia rutacco folio depida > cui folijs, fru-
* -.
jRu y & femineaccedere non magis poteft, vtinamq; vircntcm ha*
bui/rcmus , vc quid amplius dc illa traderc poflcmus •
Sidum eiufdem Alînum IV • Cap. XXX !•

i
\
Yic congencr cft antedida , quamuis facic non parunidiffic-

modo humum operit,capitibus foliofis zdr
rat > qujc mufci >
njQdum compadis, & cxigui inufci modo , &coIorc, cuius-

^-'^
(aulcs non amplius fefquipollicc a folijs cmicant , crafli-
tic tcnuis fili,diix)bus , vel tribus foliolis interccpti
inquorum fummorcpcrimus cundcm calycis
i
inodum;fruftum,& Cctncn idem exiguum,

quibus & flores etiam fimiles infedi*
fccenfemus. Plantamhanc F.
Grcgor. Sedum Alpinum >. -T
mufcofum appel- \r
< lauit
» 4
^ w- ^
^*.
^ A!f^
-^
V
^ <
,
F r
Mimisco^nit.(^r
SP
3- S-
J/iA . i%«-4.^^
h-
i r >f
6Z Fabij Columrix ^^
>^ r
l
?
AlpinaCardMmine injipids . C^/. XXXII.
A
,-x
ycrfusjfupra pontem qucndam reperifle nunciauit,arcnofoaliquan-

tplumloco , quam reccntem fuo guftui infipidam, & inodoram co-
gnouit radice admodum tenui, breui, nullis pracdita fibris, foliola
:
polficari longitudinc , incifuris Chondrillac , aut agreftis binapi di-

&i fruftu echinato,& angulofo,quod Campoclarenfes pro Lampfa-
j)aincibovtidiximusinCapitulodeLampfana Apula vcriorc,pa-
rum afpcra & hirfuta , ficuti caulis qui tcnuis , dodrantalisin fum-
mo altcrnatimfiliquasinlongispetiolis
ramis aliquot diuifus , &
clatas profert , & cxiles admodum digitalilongitudinc , magnas &
rcfpcdii plantar, in quibus cxiguum femcn minucum , vt punftum^
jnfcriptum.FIorcs in fummopluresparui Napacei albijfoliqgs qua-
tuor conftruai, qui fuccrcfccntc caule altcrnatimabeuntinfilfl|
EufraîaLinifilia. Cap. XXXI 11. ^.'«
EVfragiam hanc liîfoliam d ncmmc hguratam milit ctiani«.j

quam pro Alfinc verna in hiftoria vniuerfali , & HoloftioCa-
"
ryiophyllco viucnte Tabcrn3cmontahi,fcd verius cft,Eufragi«
£?imiliat/:&fpccieireddcndamc{re, quam&filinifolio
• ^
^ci* dir^fivt-. lnn(7f»f3mrnexiIiora* aneuftiora lino &
^
funt. Toca planta non exccdit cum radicc do
4\
ardta
(
<& fcminc , \c fapore fimilis cft r
idcoq; congcncr , vt
aliar i, nobis de-
^ "i
V fcripta:.
i-
\ i
\*
-^' ^ «"^C*^ **-

J" rf_ -_ ^ t
s >-
^ ^
ii' »1
^fci> V,* .^ uh«<
f**
*** w<^;;#
I.
M inus cognit.n:irp. &c rar. 69
31««
S;S^^MM^
mm'^5^^^^^
f^ ^^t^W-^lw^ /VitAAAf ifKnv^* «w
'4 'i;. • ^*.^ . /* i.t-

^/
k _
'
70 FabijColumn« '
-/**'
-.
Alfine maritima NeapoUtana , d* terreHrit altsra

^ -t
^tX^fV>Xov ,
-
C^^ XXXIF.
r
- non folum locfs montanis , & tcrrcnis foliorum va-;

Larum cft
rietatcs in plantarum gcneribus reperiri , fed etiam in mari-^
I
nmis locis, nam & Alilnes gcnusidem quod montanum rotundi fo*v
Mum codcm loco & quac proprie fua fpccie eft maritima, fcd ciuf^
,
^cm gentris, folijs vcro longi diuerfis , anguftiifimis, nec latitudi-

ne viticulas ipfas , in quibus h«rcnt geniculatim bina fuperantia.^ *
ipfaq; cruciato ordine cx foHato geniculo prodcuntia | longitudinc

poUicari, &
maiore: floreshabecin fummoelongispctiolisprcf-
dcuntcs cum calycc foliato vtin congcneribus , colorc fuaue rtt-
,^
bente^ fruau oblongo , & feminc fimilibus Radicc admodum te- .
nui fibrillis diuifa candicante , cx qua in orbcm rcpunt viticuli fru-

ticantes humiiaccntes; fcdcum florentrefupini. Habcnt viticuU
ihcdium ftamen,vtin ccngcncribus . Oriturin maritiniis aunrocx^
pofitis , fimul cum Coronopo illo tenui folio Ncapolitano d nobis
jn priraa partc dcfcripto , cuius folia ctlam magislaciniata obfet^
uauimus, vtinTconcfuntdcpifta, ideoq; hoc loco illam addcro
vifum fuit, tunc cnim plantam delincare non potuimus . Alfinar fl-
mtttfoL «r-
milix reddenda ctiara videtur planta illa i Lobcllio, Sc Pcna-»
'
dcpiaa nomineSaginat Spergnla: , ab alijs PoIygononf«-

mina, quamuis folijsfitcapijlaribus, &fenisin^
'
fingulis gcniculis Ofyridis modo , rotundiSf
carnofis,quia flore , frufi:u,& feminc >
'
ac ctiam viribusaffinita-
I
^
cis notam prafc-
fcfcrac.
*- •
^w
i
^^
t'
:- i
.
t *
^ -r
Kali
.^
Minus cognit.ftjrp.8c rar.
X.
'
X
,,
Ss
72
^ • ^* ->
Fabij Columnac
- r '
^ -^
^'
Kalijloridum repem Aizooides

i
^^
Cap JL JL JL r •
mari frcqucns
MAritima & hxc noua
qu«
planta
ex
noftro
cft etiatn
minuto admodum arcnas
occidentalibus cxpofita ,
modo falfogmofis maritimis lcd

inftar fcmine facile oritur non
in ,
Radiculam promit ftaminis craffitic in ini-

ktiam in meditcrraneis.
& ex bina crafsa carnofa velu-
cio parum fuperne rubefcentem,
illa
'
ti vcrmiculata,fcdlatiufcula
foliola profert fupra humum expanla
«xquorumfinubinaaliadigitah Longitudme^,
âut parumclata,
rotundiora Aizoo fecundo Diofcondis acmu-
parumcanaliculata,&
.
deinde ex aduerlo alia bina,

la cmittit in fummo paruni craffiora ,
& ficdeinde in viticulos produfta geniculatim alia , vt m ramos di-

refupims aflrurgitparurn
uidatur, & in terra procumbat; fed adulta
viticulis, in quibusalternatimfoliaerumpunt, & cx ilhs hnguix
peti0lls,mcdiodie folc iUuftrato prx-
al«,inquibus flores in craflis
candidisbarbulistenuibusradiantibus, vJgina
fertim dchifcunt,
plurimum , medium exiguum vnibilicum luteum ha^
numero, vt
bentes exiguis luteis ftaminibus compofitum
, qui facile mane ,
&
prjefcrtim folis afpeau hi$
fero occultatur claufo ftore , recedente :
wtidemq; apicibus car-

frudus fuccedit quinquc angulis dcfinitus,
in quo femcn copiofum ex nigro fuluefcens cpntme-
nofis vallatus,
dehifcK,vt Ic-
tur exiguum , & frufius ftellata quinqne partita linca
perfedum atque inhoc nonparum Aizoofi-
. mcn d.'cidere poffit ,
Septcmbri perficitur.Tota falfo ad-

milis. Augufto menfe floret,&
Temfnt
guftare cenfeas,fuccofa carnofa eft
.
modum faporc cft gufto , vt fal
planta,& afpergine quadam fplendida hirfuties viticulorum ,

to-, &
liorum depitta , vt argcnteum quid , vel potius ^^chriftallmam-»
cft
ctiam adulta planta, pa-
micam haberc videatur . Radix tenuis eft
lofi$x .
rum flauicans , tenuibus , & longis fibris humum petcns.In terrcnis
editis locis maritimis , non arenofis oritur , vt non t:ifi mans sftus
prouenit,verum gracilior Huic fimi-

afpergat,& fata inhortis lete .
videtur Doaiflimus
Icm quodammodo lecundo loco depinxiiTc
Profper Alpinus fubnomineiC^j///, & pro Anthyllide Diofcoridis
mfuo.dcPlantis.Egypti volumi-
fupponere ex mente Guillandini
nos fatemur. Non
ncjfed qua rationc Arithyllis dici pofsit ignorare
vermiculatis.cum defint pro-
cnim putamus fufficere quod foIijs>fit
priorcs notse floris purpurei , fcd grauis odoris , & radix Cichori^
M Jnns cognit ftirp. &c rar 71
/^^^/.wO^l/V^wv^-it»^**-^ W-fr^'r^..^-*v ,
U
6;^^ . A.,«f'>J
? ^.
74 Fiabn.Column^
afpenora foli>s Ch*-
&
illius MrauHA- folia "<>" ^nt hirfutio.ra,ncc
quamuis aiiC^
& ramiilis etiam , nam florum colorem
m8fpytidis>
non cnim in plantis floris colo^;'" P^^F^"» *^
num admitteremus :
rano^
guid , vel fpecificum iUis tril>uere cenfemus : Paucs funt , &
iuxta regionis naturam lA
res plancsf qu^ flores varijs coloribus, ,
fitobferuatum: non ide6 plan*

qua fponte oriuntur,non producere ni-
vt phytognomicis placct,
tx ills viribus raiionecolorisflorum,
verius
putamus quidem ratio- ,.
fi forfan ipfo flore , differre :
effe conftat le-

ne loci , & cxli magis minusq; efficaces .
:
cus vero reliquis partibus , vt fohjs , &

radice , qui-
bus variarecredimus, &aHasdicemus. Hu-

ius plants cinis facile ignita coit,& con-
generum more in vitrum tran-
fic vehementioro
paulifper
Jf
,
^ . ignc. i ^
»-
' r
^
^
-^^"
- j -
y.
jtk^»'
r
,
Minus cognrt,fl:irp. & rar.

i .
Ahfinthmm Jdtifoliumrarius ArtemiJiafoliQ .

c^ XXXVI.
-^
-
t.
S
m
ADhuc incognita & inuifa vidctur rario harc Abfinthij fpc-

la latifolia ab om-
quifilegitimafitvulgarisArtcmi..-—
L cics, .—
hibus iamcllu recepta, & dclineata , nihil cntqum mmus Abfinthu.
omnibus pro Diofcoridis Abfinthio vfurpari
plantahxc rarior ab
Diofcorides Abfinthij tohjs majoribus, &
Lfsit . nam Artemifiam
& eodem modo fruticofa h.s verois ^.*. i
pineuioribus dcfcripfit, ,^
fruticofa rimiUs A bfmthio,

maiora vero , &
fmguiorafoha habeni •
magiscfhgic S:d.uifuraac-
Hxcautem,vtexipfiusfolijspatet,
folia, quam vulgare Abfin^
CcderevideturadmaiorisArtemifi^
cums foha mag.s infefta funt , & p u-
thiutn hortorum latifolium ,
tenuioribuslobis, marini Abfunhi; modo ,^^quamuts illo ia-
ribus
ad Parthenij , vel potius
Ambrofis marin^ nam m mantw .
tiora ,
accedentia Artemifia: vero vulgans ,
folia^,
mis oritur diuifuram :
lobisdiuiditur,vtinhacpIanta, qu^^ta jlU,

kia paucis vtrimque Cauhbus plu-
alteri plant^ fimiliora eflc ncqueant .
fimilia funt, vt
Ss fiuc ramis ab radice fruticat. lignofa , & fibrofa m orbem fe
,
cubitalibus,& maioribus tenuibus ahquando fu.

îffiinaeas. illisq;
Vacili radices agunt fati , folia mcana proferunt angu.fta^
Tin^s , qui
&lat.oraper
Eim, deindelacinijsytrimqucdiflcaamagms,
ha:rentia , & i medio ad fummum ramulorum
frcu os altcrnatim
Sm To^cs
minus laciniata
in fummo veluti in
, & anguftiora
panniculx modum
, vt circa fiores fint tenuia^,
conformaaSan-
fimiles cx fquamofis calycibus
tonico difto tcnui folio
oblongis , emicantes lutei , parm Augufto ,
Se- & Ttmfmf
ptembri , dcindc in femen abeuntes vt con- ^ m

cum Aromatica fit plan-
«eneribus,quare
gratiore amarore intus.aflumi
ta ex
facilius potcft , ncc minus vi-
ribus emcax cft vul- »
gata.
_
./ 4 ^ V
f A
L
\^
K s ten-
)
/
. .9
Fabij Columnx
9.^
l
M inus cognit.ftirp. & rar
8i WM MM i^^m^
-i
t
i .
CA^S^^^ .V^-a^.A ^^
CC^l^ Y^Â , L .
^
>-*p. 5'2A|
1
, h
Fabij Column^ n ' ^ '

)
Centaurium luteum n$uum . Cap. II' XXXV

aut depiaam itl mari-
Anc 1 nemine hucufque obferuatam ,
, diai vulgo Torre della Nuntiata nonlonge
t$euti ju jt timis Oppidi ,
primum inucmmus Dor

iStabiiruitiis in Vcfuui) montis radice .
perquam exigua, lignofa, pallcnte folijs in^

drantalis radice eft, :
& vulgaris fiore purpureo fedmmo-

imo ftratis vt congeneris , , ,
oblongis foliolis alternatim perinter-

ribus :caule angulofo binis
fed duplo minoribus Ruta: proxi-
uaUa hsrentibus vt in vulgari ,
binos aut vnicum,!ongis calycibus prO

mis : in fummo vero flores
luteo Maio menfe hiantes femme vt con-
Temfus .
bafi infidentes , colore , ,
non tam ve
eeneris Sapor amarus planta: admodum,
fed i«fenlus,
.
cuî Hdianthemo i doaiflimo

vulgaris purpurei. Oriturfimui
nigrofuluefcentibus, qumis
"Clufio defcripto , fed non figurato,
'maculiscircaflorisvnguemlutei, cuius iconem nbnexhibuit, K
'nos in ftudioforum gratiam addere non pigebit, notas addemus. &
\' ijlore maculofo . Cap. XXXVI 1*
'•1* TEliaiuhemondicunturetiamCongeneresplant^, qwa Sote

,& ad Cifti genusrefcruntur.obconceptacu-
Jrl gaudentafpeftu
neruis df-
('lirxmilicudinemi foliainterram ftrata promic , tribus
/ ftinfta , hirfuta , oblonga ,

Centaurij minoris vulgaris modo , lcd
lignofa pauca candicante : Vnico caulc plaa-
acutiora , ex radice ,
ctam pbferuauimus , necramofo, folijspergenicula binisalterno

•
fitu ,
paruis, hirfutis, ficuti & caulis etiam eft : in fummo ex petio-
quinque foliatos ftellatos, luteos aureos
iis lorigis florcsplures
cmitticantequampandanturnutantes, ficuti&fruaum haben-
)tes &; hiantes eriguntur paulatim , & fingillatim, in medio florum
,^
..apexeftmediuscraflus, quem pleraque ftamina circumdant ,^^

,niacula ineft fingulisflorum folioliscirca vnguem ex nigro ruffc-
'
Maiomenfe intcr Baccarem planta Afteris effigiefld-
fcens parua:
rentem reperimus,fimul cum alijs fimilibus plantis omni fiai partQ,
maculis quibus vanare obfer-

vt eandem dicas plantapi , fed finc ,
uantur , nec vna , fedquamplures maculofae, & non maculofa: fimul

reperiuntur eodenj loco &propinqu^.. Huius fimilemlconeiTL^
,
Baldo habet "^tnme C.j-

idem ClufiuS in calce libri , cx lo: Pon;E ,
fti annui guttato fiore , fed imis carente folijs ,8 gutta

tinfioflore, ianoftra planta obfcur^ vt; diximu^ •
JJnum:
i
<
Mihus cognitftirp. 8c rar. yf
ff'
xfyluejl\ 'Cap. XXXIX. /AfV^ u ct
^ô^ "*f
^r ligaofa parua intorta, ramis pluribus ex caudice in fummo tri-

fidis, &duorumdigitoruminterfticio, exgcniculisprodeuntibus
foiijs, acinfingulisgeniculis floremhabetluteum, &pofteafru-^;
ûm aclnofum , vt Lini fatiui vulgaris , cui etiam femen compreP-
fumfimile, nitidumfufcum,amaroparumfaporc.FIos&fru<aus \
infidentquinquefoliatse bafi , exiguis anguftis foliolis conftrufia : ^
femenex Afprenfibuslefto, Romxfataplahtaexijt, qua:flore5&

femen «ftate perfecit Folia in imo exigua , & per caulem femper
.
maiora , & Lino latiora duplo , & in ramis poftea femper ad cacu-
menvfquedecrefcentia,&anguftiora. t^.
Circaa minima . Cap* -^ ^ •

r
* - " ^
S
montanam pumilam
^ /
HAnc autem F. Gregorius Circâm ap-
pellauit i adeo fimilis eft Cijcxas Lutetian^ Lobellij , noniU
/^ li , quse Amaradulcis dicitur , & Solanum repens , omni ..H
.
fuiparte,fedadeopufiIla,.vtvixiconemfupe-
ret, pcrfeflaquidemeft, &Symme-
tria refpondente inomnibus,
^*'-
radice , folijs , flore , & i
frudu.ficcam-»
c accepi—
U
inus.
s
t r j
.*
V *
r
j
l
I i
^\
r'
Vtr-
.' t
Columna!
'%
•
z-
,
.
Minuscogmt.ftirp.Sicrar. 8f
Verhufctl BraJJiCicfoUoJub nomine Maru Cretici acfepfo.CdpXLT*:
Verbafci genera plura drecetioribus exhibita>fi huiuspla-''
INcer
tSE effigies,& natura expendatur Verbafci feminac hiftoria refcr-*
re videri poteric, cui Diofcorides Braflicse folia habere tradidit, &

pilofiorajnec nobis vulgatu Verbafcu foemfna ita Brafficx folia re-
ferre videtur,vt huic platê praeferri poffit, quê 16ga,& pedalia ferd
profert alternatim ex caule exeuntia,appendicibus,fiue lobis circa
petiolu,vt in Braffica: folijsobferuatur,qux fummfi folij habet ma- ^
gnii & latil vncias 4. longitudine y.vnciarum,& amplius racione v- .
bertatis loci; & in medio pediculolobos digitalcs,& reliqou nudu,

& ex viridi incana lanugine crafla sut obdud:a,dura ta(au,& pilofa
ficuti caulis,qui rotiidus bipedalis, & alis multis ex folioru finibus '
,
prodeutibus diuirus:flores in fummo caulis,& alarum profert,fed in

caule prius,deinde in alis,ita vc diutius floreat, & ab imo incipiunt-
flores,qui magni funt,& pollicari diamctrojcolore auri hilarj^quin-}
quepartiti, Verbafci vulgaris figurajpurpurafcente habetcs 'vmbili^
û, & capitata ftamina lutea,fed totu ftame hirfutie magna tenuiffi
\
ma,vt bobycina purpurafccte,& pilis illis hirfutiei capitatis:apice

ctia habent mediu, cui flore excifo,& integre deciduo,vtin Sabuci
obferuatur,& alijs;frufl:us fubeftrotundus in acutu defiqens,vc
florc
in vulgaribus Verbafcis,in quo fcme exiguu no diffimile cot^nctur,
& fatum exit: ex quo nobis planta Maio menfe floruit.Diofcorides^*«if«/ {
folia Braffica: latiora tribuit,fed fi Braffica fit fyl-

feminae Verbafco :
maiora
nobis fufficiet fimi-
quauis & Braffica fit,etia culta,paruisfoIijs;fed
Studiae foliorum Braffica?, & quod coparari illis poffint ex aliqua ^
^pecic defumptis,& quod lobis, & figura ita Brafsica^ fo- l'-
Brafsicvii .
lia exprimat,vt ipfa Brafsica non magis,exprimere videatunflores.^
fruftus
re collatione vtriufque pc^fsit no efle Verbafcu:quod quide non ita
& proprer hilares flores,& diu emicatcs hi-

imo eermina proferes,
Honorius Bellus in Creta onri tradit,& /« j?«r;,:
laris,& venufta. Hac Doft.
careret,ArauruCreticuvocaint,habereq;foIa w«» Hjr^
quia vulgari nomine
ferrata Betonic* , aut Vcrbafco fimilia ficuti flores, & fruftus e.tia, P;;;/;^)
Verbafcu ab ahjs referrc etia affentur.cu vere „/„

aut Blattarie.Quare '„;,
alia planta,aec Ar^yrus efle poteft, vt ide cenfet. 40 iîjl.i.

Verbafcu fit,non
l Litho.
\
- **
Bi Columnx
V # vr,.
- '1
/
Minus cognlt ftfrp. &c rar
4.
V
^ *« -f
8*4 1 *
FaBij Golumri^
.,*<,
X
" ^LythohryohCoraJloides > Cap. XLIX»
I
H
-^•••'-^
Vmentlbusfaxisj atque murco/is cumoriatur nondercri-

X>fj\ripup ptum hoc Bryon,i//^(?^r/W;appe]lauimus & Coralloiden, y
aD erhgie ramofa Corallij modo , nam ex breui caudice ftatimin-»

Iplures ramos diuiditur, illosq; rotundos, breues, inanes>& in fum-
mo finguLs apicibus bifidos , Cerui cornua imitantes colore vi*
c :
rente, Uiternacaua partecandida odore terreo putido. Variat :

Odor.
ijfdem locis tenuitate , quia minus ,*coIore cinereo, eodemqj men-
Decen;bris fcilicetobferuauimusinfaxofo colle
fe; quodam Ca-
' **'*
^
fpenenfium in Sabinis. i-
i Dendrobryon genkulatum , Jtuenodofunt^

\ Cap. L I I L X H ^
Zocw. /^ A(perienfium montfbus, fiue Afprenfium Italiccjfrequens no-

iSa dependens,quam ad
hasc Briy Ipecies ex arboribus prolixe
J^min ^ differentiam, & d natali Dendrobryony denominauimus, & genicu-
Jatum, quia copiofius efl ilIud,quod nodofum prsccarijs globulis {l-
> mileinlincascompofitis? C(7rff;7^j, vulgodidas, dependet. oblon-
gosquidemy acetiam breues habetinanesquamplures tubcrcur
los,neruulotraiefiosinterfe cohserentes.Candicans eft,proU»
Xum,ramofum, ex craffo caudice in ramos fefe difFua-
, dens, vt latamprolixamq; barbam, feu comam pe- ^
,
,
dakm,aut femipedalemi in extremo vero
•
tehuitite capillarem efSciat,il-

V lamq; ex ramis depen- 14
j
dentem •
i j^-
1
A '
;»
^ ^ i
hT V.
t >
X
* i
,J
- I. - -'^.
Fa-
»-*.
/
/
^_
r^
t Fabij CoHimna^ Lvncei

k ^
^ - - .
- ^ *
,'
Eruca; Rutaceae, eiusque Chry falidis

'
& Papilionis
f^
t
4
Obferuatio .
RVCARVM generationem fpontancam, &e5i

coitu fieri , iam clarum eflTe teftatur Ariftot. & nos
oculatifumusteftes: coire namquePapiliones, &
ouaparerenon eftdubium cx quorum ouis ver^
:
mes, ex verme Erucam 5 exErucaChryfalidcs, ^

denique ex Chryfalidibus iterum Papiliones prodi-
^re, qui prolem itcrum facere poffint, vt & Bombyces faciuntv
Sponte vero oriri ex fuisherbis, arboribus, & fruticibus Iheo-^
^phraftus afrerit, caufamq; afsignat morbos in plantis ex fiati-
^busobortos, prxfertim Auftrinis nafcuntur teporc^: humore-»^
Jcnto Natura quippe vbique animal gignit , modo calorcun»
.
humiditate debita ratione coeat . Nafcuntur etiam vermes c;&

'nimiii.putrefcente m
plantahumiditate, ceu materiacalori ad
conco^tionem fubiacente , vel ctiam cumhumor conclufuscf-
fundiriequit ob aeris circumfufi ficcitatem , generaturtuncta- ^
ibes,&;^redoi tunc enim calorconclufus confcfta putredineani-

rffalgenerat, &pabulum eicadcm materiafubminiftrat,'nam-_»
generationem , & alimentum Natura prsc--
^, Jem ex ijfdem rebus
fcripfit , qui modus pofterior in lignofis & frudibus proprior eft .^ .^ ^^ ^ '^*
Pliniusexrore nafci putat Infidet, ait,Ros Rhaphani folio primo.
. "
Wc^ & fpiffatus fole in magnitudinem Milij cogitur , inde porri-

qu^
-îtur yermiculus paruus, & triduo mox Eruca, adiedis diebus^
^ccrefcit immobilis,duro cortice ad tadum tantum mouetur Ara-,

pei.Hêc Eruca, quam Chryfalidem appcllant,ruptodeindecorti-
Papilio Rhapbanumy vcrtit Plinius pro, "Brafficam^ xion
ce volat . ,
diftinguens, quod Ariflbtcles anrmaduertit,fe Brafficam ^"teJl^ge-|^r;;%*

hiftofiam compleditur . Vermiculorum , fiuc->
f e,& ibi Erucarum
funt fpccies,& inccr (e fpecic difFerentes, fuas fer-'
Erucarum multse
uantcs
n
/.
Û *
v/> . .
B6 Fabii Columria:
1
^v
/
»
:
- ** •
^^^'-
r-l^.
.
""
'
Obferuatio 87
iftantes fpecies, prout cx proprio herbarum genere » aut arborunT
nafci folitae fint : cx quibus ex eadem materia alimentum capiunt
iiec aliunde viuere obferuauimus . Eruca naque cx vno plantarum
gencreenata,non depafcitur aliud genus,fed proprium,vt fi in vna
utas planta fit nata Eruca, aliarum Rutae fimilium folia depafce-
tur, non autem aliarum nominc Rutsc, vt Caprarix > & Caninx di-
ftxdrecentioribus, veialteriusplantxfolia ,nilieiufdem fitqua-
Qu« vero nalcuntur in Khaphano , Uhaphani toiia , noru.
alterius gencris folia erSdunt , nifi fortc eiufdem gencris fit planta*
v^ mirnmn*: prnrl^rp noflTe . veluti Bra.fsicar, RaDx , Naoi * & mni-
nemr
qualitatum plantarum erofarum quemuis afTcqui pofic cenfc-
mus . Bombyccsquidem , ex quibus Sericum,Rubi^ & Mori folia-*
depafci fcimus»noftratesquidem cum adhuccxigui funtvermicu*
li , Rubi folia depafcenda imponunt ,
dcindegrandiorcs eflFe(fti,nIn
gri Mori folia , qux ciufdcm naturat cum Rubi folijs cflc non am-
bigitur, adftringunt,& tingunt ambo, vt etia Diofcorides teftatur
quarenon abre diximus pofle quemuis ex huiufmodiErucarum
pabuloplantarumvirescognataselicere. Scimns innumcra effo-
Erucarum genera , ficuti Papi!ionum,&cxpropri;s hcrbisortum
ducere fpontaneum , &cx fatu, fiuc ouis miliotcnuioribus in fo-
lijsforfan iilarumplantarumreliftis etiam : atquc cfle deniquc^;
multasErucascornuprxditas in pofterioribus , ficuti qnam Bu-
appellauimus in Apulia obferuatam ,& alias , de quibus
campcn
DoiSiffimus Aldrouandus in voluminc infeftorum.Obferuauimus
quoque in Tatulx , fiue Daturê planta nobis fatiua, quam Strych^
noftro Phytobafanoctiam corniculatant
non manicum fccimus in
tunc illius obferuationem neglexifle :,
Tiridem Erucam, pccnitetq;
varietatem,aut fimilicudincm vidiflemus,
naiTi& Indici Papilionis
quamuis noftro catlo; vtinamq; itcrum occafia
planta Indica nati
obferuationis. Sed ad rem propofit^m . Augufto menfe an- Ttwtm
venerit
ni 161 Rut^ Kplantam in fidilibus, floris, & feminis obferuatxonir
caufa alebamus , (medium quidem fruftum, qui redo furculo emi-.

fed quinquepartitumederc
cat. &
primus,non cruciata diuiffonc ,
folia incepe-
obferuatur) morbo corripi , &
ab imo tabefcere eius
runt , & candida lanugine operiri, exficcari , &

decidere paulatim,
paruas Erucastres in folijs adefle rc-
quod curiofius expendences,
pcrimus , partemcii illarum erofam t qux cxempt* , & fub vitreo.
Rut* peraUauotdies quondic/

vafe rccondic» cuni foUjs ciufdem
noui
88 FabijColumh^
in bipolHcare loHgitudincn»
noua folia pro corum cibo intuHmus ,
partis vnci*:
excreuerunt, &
crafsitiem anferinx pennar, vel tertiar
fubciruleus & «quis portionibus pcr

Hlarum color eiufdem Ruta: ,
obliquum lineis nigris cind^, alijs intermedijs, &

alternatis lincis
pur.ais rubris.fiue maculjs vanega-

etiam nigris, fed minij colore
apparcnt macukXapite hint craflb,du-
is.qua:
t '1 in pidura candids
. *- • 1 ;.,„;„ /i-;^*«/^/^n/-K'>.rf»nraerentantcs
I
Conchs repracfentantcs
ro, flriatoofnigris per longum lincis ftriati
circa pofteriora quaterms vtnnqf
i_^
effigiem , pedibus prxditae funt

alios ternos duplo minores ha-^
& ctaflionbus , in anteriore parte
benf^poftquam autem magnitudinem aflecuts fueriint, mfublimt
araneofa tenui vitrum.
vafis afcenderunt, atquelanuginequadam ___ L-*-* CvMfl fTA** ^*^ f"n m
* M -/ 1 f t-i
m_»A
inrecerunccirt;a.«;d»> âuianîVH, w,.^. » , „
motu carentes aUenam et-
exoleuit , & in cinereum vergebant , ,
figiem iuduentes , dorfumcirca caputprommens ,

& etiamin la-
ad poftcnora finguli?
tenbus emittentes , & circa rcliquavfque
fegmentis.aliasextuberantiasacutas, &
Cartilagineae apparc-
quodammodo futu-
bant, in fuperna vero parte feri diaphans, vt
viderentur,alarum figna vtnnque,
ros papiliones inclufos exprimi
fi.hnrrnr.T in lareribus aoDaruerunt, vtomnia ex Chryfahdarum_»
I<x)nibus
N tenui araneaetiam dependebant , 1 vitro recedentes capite, & rc-
adhxrentes Folt
liquis , caud« cacumine , & ventris filo tantilm .
circaccruicem exierunc
diesquindecinifercdirrupta Chryfaiide
qui priores tue-
Papiliones, viius poft alium fingulis dicbus, ficuci,
runt in verfione in Chryfalidem , & ita omni corum parte, & colo-
^
obferuarepotuenmus inter illos.
rcfimiles^vt nullamdiffcrentiam
maenitudine eadem,qua depifti funt fuerunt. Omnium al^ pallido
coloreadluteu
nierisq; punctis , vei arenuiis lupcr pamuuui vv»w*vw. —
j. — -
finibus &
longis promincir-
fcriores al* circa pofteriora , lunatis ,
maculx oculatar,K
tijs veluti caudata; funt, & nigris lineis priorcs
f
podicem anmu-
colore funt csruleo afpcrfacîn extrcmo vero circa
Septembn menlis
lis, poftparumcsrulei, maculs funt rubrs.
Animal vero capi-
initio prodiere , vt in menfe pcrfici videantur .
V
magnitudmjs.ocuhs magnis 4
le,& corporc ^xiguo refpe&u alarum

ceruicem & dorfum decurren-
riigris prominentibus , nigra linea ,
obfitis corni-
tc ; dorfo pilofo , & alis circa illud palhda lanuginc :
non
& craflionbus poft dies
bus nigris longis , in fummo reflexis, :
vifa copula ; oua ni fallimur triaxeperimus mfohjs pro elca depo:,-

1'
. .
z'
Obferuatio S9
(Jcis , MilJj magnitudine ,
Roftrum habcbant lon-
pallida , lucida .
/
um admodum , nigrum cenuem , quo non poiTunt tiifi pro pro-
j
•ôflide vti , vt in alijs poftea obferuauimus ad fugcndos florum-#

fuccos, rorem, &melleuminillisfuccum, in intimisillorumiar
clufum . Haec nunc obferuaiTe meAiinimus , ex noltris aduerfarijs
cxcerpta, Erucae olerum ait Diofcorides fi cum oleooblinantur, i
,venenatis beftijs intaftos conferuaredicunturperandos Huius ;
'Papiliones exurcntis efle facultatis non minus quim Cantharidcs, r#>« J
Blattx, & Pinorum Eruca: , ortum ex Rutsi ducunt, qux contra ve-
I
nena vtiliffima, & facultate vrente pr^dicatur AcbuiusEruc« .
occafione meminimus Ariftotelem ex Erucisquib.ufdam pilofis

fieri ctiam Cicindelas , fiue Noflilucas clunium fulgore, non volu-,
cresi de quibus in prima partecap. de terreftri Nodiluca iconem*
& obferuationem tradidimus,|non autem ex Eruca nafci adhuc ob-
feruaffe contingit,fed ex illis non fierl mutationem in animal pcn-
nigerum,vt ab Ariftoiplc tradicur, veru e(fc Lampyridis femininii
genusi /ic certiores nos fecic clariffimus & dodiffimus vir D* Ca>
Vintimillia Panormitanus in Sicilia obferualTe, cuius epifto-

rolus
lae verba inferenda opcraspr^tium duvimus , & addenda illiushi-
alatas Cicindelas i tuis Noiai-
ftoriae. De Nodilucis tuis fcias hic ^
lucis non difFerre , fcd eas elTe mares , tuas ficminas , idque ego bis \
deprachendi . Habebam in vitroplurimas ex nudis,animi caufa-f
forte acceptas> gaudebamq,- noftu fpeiSarcac alebampanc madi-

4p , Cxnanti milii alata ad Uimen circumuolicans kk ob?uUc:hzc
capca, & in vitro cum alijs adiejSa , cpncinuo me fpedance vnam
- fubegic,eiq,-adhxfic, vcbombyxfoIeC,abeadeindcdiuuIfa,aliam
^ poftea inceIIexi,omnes compreflic; fcquenci dic
atque aliam,ac vc
parere cxperunt , feminaqi dabant formaA colore Milij femmis
minora camcn Bombycum feminibus ; poft paucos dies vna om-
nes inceriere. Semiqia (iuc oua feruaui quidem,fcd corrupca, & per I
medium fciifa reperi,forte quoniam locum humidum requirebant.

'
Ex hac obfcruatione miraculum depr^hendi , quar fxmmi-

natura:
denegauic,vegccius lumen cribuiCimarefque no-
bus quoniam alas
'
fi\x lumine aduocarec.Mares
vero exiguo lummc lucere,ac^corpo-
ris moIemuIcommoresc(re,vcquaplurimishuiusgeneriscocmgit.
quare dicacur ab Ariftot. Borf^x^^ ani-
Hec VincimilIia.Nos alias >
an mutacione inilludfiatex non pen-. V
malpennacum huiufmodi,&
naco animali , vel vcdiximus generatione cx eodem Vmcimillia.^
reIata,t>eo dante obferuacionc prius i nobis aSa dicemus

\'
^ t
/^
-^,
1 .
'^
>>
Addibones, ^ Annoiationes reponenda inprmaparie
finem capicis Panacis Afclcpij Apuli ^^J<r In
^g' S^. poft , .
PetrusSan*
^ Siciiiacongencrum ririfci rradidit dodiffimusvir
alteram ab altera planta^
martinus , &: adeo fimi!em, vt difficik fit
tenuioribus ftratis hir futis, caule nude , vmbeUa_^^

dignofci , folijs
**1 magna,floribus Iuceis,5c fruftu alato Cartilagineo, fed femen me-"'
dium nigrefcit,5c gummi, & odorcac fapore admodum fimilibus^

differt vero Sicula>quod caulem emittit ante folibrum eruptionem-
menfe Septembris, & iHo marcefcente poft feminum pcrfeftio-
Decembris folijs exornatur radicem vidi fefquipe-
ncm, menfc ,
duas vncias foris corcice tenui nigrefcente, intus^

dalem , crafiam ,
candicante , gummofa, odorata , & etiara fiauicante j

folia^
" verocraffiora, &longiora,necin feptem coftas diuifa, fed alia-
/
rum faniculaccarum ricu vtrinq; pcnnata quam plantam cunuj

Romx fatam in Horto Hofpitalis Sandilacobi tunc vidiflcmus
non diuerfam , fed degenerantem putauimus, vt alia: folent :
nunc
^fviueftribus mi(Tam plantamillius varictatemcfledignouims .
pojl
y ni_>
tradit, Apij radicem paxilli in tcrram ad libitum defixi locum im-^
plere quod
,
Geofelinum nouum iftud cfficere non poteft .
'
Pag. ii5./7i?y?. verbaobferuatumreperimus, î^f , Ceofeli-
num iftud Eleofelini fpecicm efl*e variantem magnitudine nemo

inficerc poteft, & nos ita cenfcmus , radicis folij, floris , & femini -
Yimiiitudine ipfaq," fubftantia .

. P^^.235.m ^ntyAddcy Lcuis efficitur cultu hirfutiemdeponens,
lacinias profundiores babensCichorio proximiores .
Cap.y.
aquatil. in fine Adde^ Huius apud Indos no-
Pag. XV 1 1-
itien «icuti congeneris, Aioiochtli.cR. [cilicct Cunicu/us.cucurbitf,
quia in Orbcm rotundatur Cucurbita: modo, gaudemusq; dim-
nafle animalis effigiem internam , dequa videD. CarolumClu-
-fmm in Exoticorum volum. fol. lo^.lib. 5. fcdcorticistabcUas
minus redc expreflascenfeo, fi idemfitanimal,coIlacionccum-j
noftra icoae , qu« exa&ior eft, ex ipfa tcfta cxarata , quam ferua-
mus ftudiofc •
Jjiff^
"K
. ,
In Phy tbbafano 01
A '
M. ' "^ '

Phytobafa
4..
tojl
^-\
Afprae in Sabinis, & alijs montibus frigidis frcquens locisau-

ftro auerfisjd?' infnepag. 4. in Bibliotheca Sanfii loannis Carbo-
naria: Neapoli librorum copla refertiflima manufcriptusadcft ,
codex gr^cis litteris maioribus, membranaceapagina vctuftiffl-
Diofcbrideis,& iconibus coloratis orna-

mus , herbarum hiftorijs
Ifopyro depingitur plaiica Anifi folijs latis , caul
. tus, in quo pro
capitulis oblongis multis, breuibus petiplis infidcntibus vc-

HlCQ ,
.luti denfis corymbis, aut vmbellis abfque floribus, qua: magis no-
fententijs conuenire vuietur rficuti
firi quam aliorum iconibusA'
,annis.prsteritis non fine gaudioobferuauimus non modo hanc,
!fed alias plantas cum illis quodarnmodo conuenire .
Fag. ^^.poji Ocimo fimili paruo, Adde , albo, in infenore laci-
ficuti ftamina, qua; luteum caput habenc qua-

'nia purpurafcentc ,
cuor* &quintumbifurcatumquinislacini^srefpop.dentiacir-/^^.
"
ferientur'u4iôguftu ocimo acriore cerebru confor-
ê.pojly nares
percipitur ore : fcmmc in vtrieulis fimi--
'tante,& magiS'exiccante
'li:perficiturScpcembri & Oaobri menfe.£^/»/«tf adde.Ocimoii-
Acinodcpingiturin veCuftiffimoSanailoan-
"inilem plancampro
-nis Carbonaria: Codice ^ , n j- .
Alyrrum-depingjtur in vetufto codi-

. j>aT. 3 1. infine cap. Adde ,
vt diximus,planta bin;s cauli hxrentibus folijs
xC€ ânai loannis,
.florecsErulco,verumgalericulatointerfolia. j
.
. .
•
^ Pa?. ei.pojly Imperatohabuimus,îi.r,Copioiamdemdo

nomine RhaphaneUi colunt olitores . quam^ .
Cirinols in Hortis ,
referr, Synacum appellabant, Rapi h- W.ij.cf

Vpeciem Romani.vt Plinius
ac tenerrimum hiemifque patientem .
Eura fuauifsimum , ,
acuta interpretari potcft verbum

Faz. 66. Injint, poR: Spinofa,
de Alexandrina Lauro.quam
'im^în hcc loco , nam idcm rlinius
JolwactiUore,quammyrtiAi:îv,lii his vi- t««. ly.
HvpogloflUiu dici r^kvt --^'»-
dequldisimusfolioi65.&i66,inJiuinsvol.primaparte.
v£rbc,c^ infummo.*'« «*f.,non in lum-
:
Tap.67.'m printipio in
in fummo coma:,lcilicet parte suma
mo caulis,que non habet.fed quo fruaus-.
qua fuliolii,(iue ligula,ex
foIiorum,qux eft fupina,in
Pag. 97. In finc Adde, planta hac folijs
.
florc femine & viribus ,
, cums hi aona , &

'
putuum refert vircs li-
non minus Sefamoidem
ffl
I
- -
4.
V
1 . ,
/
\
-M ?
52 Addidortes
miles ferc func. namHieronymusTragus vir dodifsimusinfuo
Herbario^fub vulgari appelhttione Baptircular,plant3B huic purga-
trices vires experimcnro adeffe tradidit, vc feminis dimidia-»
f drachma in puluerem redadli fiimpta bilem per aluum detrahat
item flos & femen dccoftiKn cum viao , & potum coctra AraneX)-
fum , & Scorpionumidus auxiliatur •
In vetuftirsimo herbario membranaceo Sandi loannisCar*

bonaria: , vt diximus ; planta pro fpnmeo Papauere depingitur R-
tnilis coto habitu, & capitulfc , fed folijs minime incifis •
Pag. io^. pq/l. colore albicante? , Candidos flores &
niucosob-
feruauimusin Valle,qua fluuius decurrit emontibusfupraadlcu*
lam D. Nicolai, AnuerfseSuImonenf. Diocefis* & Zagarols in-»
Vinea Francifcanorum
"Pag. 1 6. p^jlegendum fit. Adde^mCi potius r/f.fe pro ni^îormf
Nardo ptOjNarcJJ^ fit reponendum, cb* in^ne de hac vide Apolo-
gctica epiftola in prima huius voluminis parte miniis cognit.ftirp.
Pag. 14. Pifciumhifioria.Adde. Vide qua» de hac ftetJa diximds
•in prima huius volum:miaus cognicftirp. parteinobferuationi-
bus aquacilium ,& tcrrefirfumpag. y. .'
^
F0L19, infinc in cap. de Conchis Anateferis Adde^ Sed quia poft
'^noftpam hanc cditionemVidimus^ quGcfueruntinvolumine de-»
Auib.dida a dodifsimo Aldrouando Bonon.facere non poruiniuS',
ne veritatis ftudiofifsimi , & dodifsimi
Caroli Clufi; verba in Aii-
ârio Exoticorum abipfoeditorum fol. 36S. adbanc vericatem
iacientia reponeremus . Eius verba funt Klaiks^ fiue Claikgees
Scotis y^Bemacles Anglis, Rodgees HietIandis,Auis eft per Autum-
^niim , Hyemenc5> diinca.vat confpicua , forma Anati vicina . Hu-
iusnataliacum ignorarenCur , faftumeft, vc VuJgus primumeius
protoplafma , fiuerudimentumcenfueriteffe teftasquafdam albi-
cantcsâdnitastruncis, fiue fragmentisligneis,qua: marisflutî'
businarenam^ littusvepropelh bicfoknc, vbilignaaliis non^
'crefcunrA formam Aufcula: iftius quodamodo «mulantur. Viuam
tameh , & omnibus modis abfolutam Aucm ex mafla iJla Ceftacea
euahircâutprodijffe, nemoeft inucncus,qui fe vidifle aflerere foe-
-ric aufiis. Haftenus Hoierus . Auiculas porro non.func,quas in Or-
^cadumlflrboribusmari vicinis nafci vulgo putanc, bc^Bernaclesj
-fiue Rodgds appellant,fed Aucs Anate fera no minores,vt ego ali-
, 4 ^ Meras
qugcucpf df caru natalibus baênus iu
>
qui
'^
In Phytobafano : 93
qui ante paucos annos ad nouam Zemblam nauigarunt, & fretum
VVeygaz appellatum fuperarunt cft dcprc-
Naflbuicum , vulgo , ,
Aucs in aliquotfcopulis incubantes, fms

henfum* Eas etenim
ouis obferuarunt ; quarum nonnullas, & multa illarum ouainNa-
famem propulfarunt Ha?c Clufius
uim retuierunt,quibus . . \
^
zz.Plantnouar,hiB.poJl,rsAy7i^yiif , quare
in Diofcon-
Pag.
iudicaremus MfTîi i^lyAf , quam /*(\« ,
de ex his potius leeendum
fruBum
&pag' ^hpoIJ tjednrialum, adde, le-
lius depi&um reliquum cincreum,
Imeis
rinfinei fed & Aquicolorum montibus»
& alijs frigidis frequens,, U femine fata prima folia fine laciniis
angufla, & longa proTert.

Adde vidc quar in
Pag. 2F. infirie cap. Alfines , ,
I
inprimaparte, diximuscap. de Cynocrambe infine
^
^ -*
M J Erra- /
.., . . , .. . .
^ h
*^ T
<
? V^
94 n t
Errata priBuidenda ^ ^ yff Corrigcnda
Corrlge» Err0Sa, Corrigt*

Erraia.
Pag. fforcs,&tribuSj flores ex tribus. Pag.41 quia toto quianontoto

3
Borrellum Jbid fquiIIx,non fqutllas.fedCir
Ibid. Bocelium, I
• 5 quatuor pofiic Quatuor prottiit r Cirris ris".
-Gachyferse . CakhryFerae ibid. Diofcoredes Dfofcoridcs .
Maritimis 41 (r«TT/X«* ffMTT/XW

maritimi
Ibid. Gregoriij Gregonj 4? eycituri fecus Eijcirur.SeCHS
plata Irtanta Ibid. putamus Si puramus, fi
.
reuiuifcerr rcuiuifccre 4T mifta miftae

Nafcitur Ibid. Syptoma; Symptoma
*33 Nafitur
iam multa iam multx 47 pulcra pulchra
i
Dofem Dofim. 48 & dulciore ctl dulciore

Ibid. contorta contorto .
.37 hydoria hiftoria •
Luteo V quo 49 geniculatos galericulatos

38 Lureo , quod
Ibid. Afelepias- Afclepias. 6v^«y > ,
53
Ibid. gengiuis gingiuis Ibid. Epiftoebin Epirtoeben
Ibid. quod etiatn quod etiam fuc ^4 csmlicolos cauliculos
co Luteo 68 viuentc aruenfc
40 7» lete Ifftc
rcferrc refcrrl 84 Briy JBryi
Ibid. calami calamo ^ j>
/\
Errata rehqua comiiTum' vel puniluum , alicni tranfpofitionc loci , Vel qualia-
»
cunque, candidi,doaique Leftoris ingcnio corrigcnda rcmittuntur
y
i T
^^ ?*
_ ^
INDEX
, ., 8
rS
1
^95
V M
quse hoc volumine continentur
A Afocynum Diofcoridis accifiturfroAfcle'
fiadeeiufdem, '
>.
JT
BSrNTHIFM latifo- A rtemiJiafoUo eji A hfjrnthi) fontici .75
lium Artemifi^ foUo A rum A egy^tium iûod hiftQriaynS eft idem
qucd , dffcriptso , 75. cum Colocafia ftue faha Aegyftiafol, u
icon, .;» ,„ 76 icon. e contra >
^n fit iUud FUni) ah Mexandri*

Aconiti hifîa The-^ 4, hodie
'
iifboni y atque Scorpio nis dicitur Culcasî. eius radix alexan-
»rs Tljeopbr.^ Diafcar, dr, pro ciho ttiam hoc auo. %,tT 4-
ferfenditur yr examinatur $S*(T indt. Afkfies fiue Vicctoxicum Vutgare eft Afo
Aconitum TardaUaacbe Mattbiolut fto cynu Diofcoridis 3 7.er quare ihid.cr 3
y^ rem JimsUm congenerihm ajfmtbate After coniz-oidss recentiorum AmeUusfa*
iuflris . 1y
AcQnitum Pardalian. MatthkU in bifhr. AHer Peruanus tuherofa radice qul^ y- de-
fcrif, i),icon. X}
• higdun. Jiore jpleatOi eSi etiam fiîfium
<™ uitrsfUcis Varietatet non hahenteffru&us
*SJ4. cr A ^^''** cffeticon^ n6n ejet Aconi-
tumy ihid,
-
foUaceos ad EUtigenus refert Au6Ior, 63
xAcenitum TheUfhonum er Scorpio iyno Auricula Vrft eft AUima Di^coridis. |y

Vm/rna^ cr tf^tifw flanta Dfofc6ridi ^ B
%Affinitatem flantarum ex qmbut dtsudt-
I
caThanum vu!g€ê anCymi'
Bylho y
10
%4i%.oifecundi Diofcor. fimiUtudo / 7i num buihofum Flsns) lîcon,
%Aix.oon 12. CW.

ClufenLeuitijffe'
C
cies AuiiorK 6x
AUfma Diofcorldit , ytfii<??rfr/ efi Auricula CAUha faluHris exgenere Ranumcu •
vrfi. jy // ^l
^
Card.tmine infsîia F, Gregort] qu<t, de-
tJlfine maritima NeapoUtana qu£ , De ,
70*icon, - 7' fcrift, 6^/tcOff, ^9

fcrift,
Carolus Clnfius dtfinxit fmBtts Fshs
'%AlfineVernahiftorAugd,ex Eufragi£ fpe-
ciis Ûôrii ^8
Carolus VintimiUia Fsnormitanutvirdo^
Alyfum Diofcoridis.anjit Tuhyfnalus Efi
thymifruifu. 51- ''^*»^» '^ ' aif 4?
Leucoi) ffecies Auiio- Cafperies oUm, nunt AffraCafieUutnin
u4/y/*/i 'J^ddenî eft
Sahinis i-'
ri, 1^^
dejh^rfthy^^.kon. Car/opbyUus mexicanus Fo-ysnthosfifluiQ^
AtkeSus montdnUt qus ,
fro AHere ConiKoide & w foflore ,

qtti d^fcriftiof 48. icon. i6.ncn
^6,falufiris
* efi Othor,na ihid.
-ftntioriitus \ 5
Caryaphylus mexicafiusfnulofo ftore Jtm-'
^n^nyma flanta radice dentari^ F. Gre-
£Ori], qua, defcriftio, 49 '^^'^* ?
° plex ^ notirin va'ietsttf,^T* i^^^' 4^
Mftm CemfoaixoihtL nomen Caryc^byHi mixi'
AntbjSis Diofcoridit non eSi KâiU
71. ÂÛtfro omni ejfiatefUntia, U [
^
aanin 4^
Ctf«-
, 4 . J
'9^
Ceniauriutnmhut lutcum nouum
N 3 quod
X.
e^r latin^ redditus
ah AuSore, ihtd,
f .'
defcripiio,7Z icon, ^-
.7? Dororiicum Cjdamirsi folto , radicenrgrS
Cerinihe u4nchpfe fêcies efl auBcri 6% . Camporlarenfe , quod , defcriptio, lu
Cheltdoniumminus dinfcondu e/? Ranun' icon. 36. vires 4f . varietas cultu» ihid»
\ culijpecies^^, nequisvtatur fro remedic Doronicum vulgarenon efi fepiicum rt^

ecmorum^ ihid. centiorum experimento ^^. dehet cum^
Ercu^ Rutaceee, S cautela exerceri vfut iUius ;tamquam-J
Chryjalis , cf Papilio ?
icon, 8f medicamentum nqnalimentU 35. Salw

'Cihorium
.
eflnomenfruiiusFahde Aegyptite tare afflrmatur i Recentiorihu: pofi Maf

thiettim J4.^ 3 5-
tnterimere cantm afm
•" têfparum , ibid, firitur aPharmaeopeia ûgufiana ^f^
Cichonum venenofum , 40 er ah ûJiore ra4ice i Sicihafhi mtffs
Cilictum Petrofeliftumâliai Smirnium, 17 idem tfficl 4^
Cinis Kali in vitrum tranftt. '74
Circea minima qu£y defcriptio . 7<^.Jcon. 8 E
Cotocafia efinomen radicis Fahx Aegfpti^ Buli foVta ^ Samhuci aduerfus cau^
^ _ fttca vtilia 40
Xelor in florihus non frchaf flantd iden Htaiine Matthiolii eft
Linariahederacea
titatem^, ÂuBori . ^ ^t
J^
Xlognitio hsrharum vtnufum ex quihus ir.- Epith/mumDiofcoridis quod.tS' iHiustex''
telUgtpoJfit ah-que do6fore . S ius declaratio^ ^
verfto genuina 55.v«-
Corcmfus tenui fol, hcirjiaius Keapolit, de diilum î.enflosadnatusTbymo.

qui 70. icon, 71 thid. d Romamt Jnuolucrum diûm^
'
Cretici Smirni) vulgaris varietas

herha
• 19
adnafeiturin Sice-.
^ quare . .^^
Creticum Imtmium MaithioU non efl Epithymo fimilis
Smirmum Diofcortdit 17. potiut Hippofe he, Thymhra, cr Ehulo, 43
tinum eiufdem ihid,er r 8 Epiaaen.Epifioeben, Epithymhrajhid quid
Crocodslus rejugit radicem FahtC Aegjrptite îifragia linifolta.qud,defcriptio 6S.icS. 6^
Ertnusmtgnofioret^ ieon. ^ 24
^
Cucumeris fGliorum ^ C/cIamini dife Hruca Rutacea eiusquechryfalidii er T^pi

8^
rentia • 54 lionts ohferuatio 85. icon.
Culcas hodie dicitur Ârum Aegyptium^ Erucarum generatso ex quihus quomodo tT

Mpud Alexandr» 2 quando %u multa funt Jpeciei $ ihid.^
C^ctamini Jblior. cy Cucumeris differen- tr inde . ,
tia^ ^^
Cymhalaria %^ atihtQli efi Unaria hedera-
. .
F
cetauBori 6\
Cyminum hulhofum Piinn quod^defcriptio Aha Aegypiia MatthioViflHitia icone,
"
14. icon, xQêfihulbocafimumvulga- ^ vera vhii ihid.
4.
re , ihid. Fah^ Aegyptia radix no hulhofa fedarun»

Cymini morhus fcahies 1 dinaceaêiusfrunufdicitur Cihorium i,
Cypri] olim Arum dicthsnt Colccsfion. qutdCihorium ^.radix fpinofa , .4
Flot Fapaueris dupla magn» 5» Eiusfemt^
r.€ pro pondero vtebantur.
*
D Floi Hdonis, tTfmiles Ranunculorum ge*

neri ajfignantur ah Auilore . ^
DBndrohryoH geniculatum pue nodo- j Flos Solii Ftruanus radicehulhofa y quf.
defcripiiOiij, ieon» ,^^
fum quod , defcriprio S^,(con. Sjjlj
Diofcmdii UxM Epithymo dtclaratm Ji.j Kôr// eohr inplamts mn defignat proprxt-
tatem
1 » ,
X
N fcoridis veriur i f . CT
i
97 r
^9
, reni naturam • 7^ Holoflium cariopb/lliurn Talern^ fôntm^
Fhres Orcbidit hummnam imaginem reni tft Esfragia ,6% ^
ferunt* 8 Holoftium falmaticenfe Clufi] er fimiksfpi

Foliorum effigles nonfuffieitfr^ planfsfpe- cofnead^rnogloffkgenusrefertAuff, 6$
.. cieionferenda, 6i Hominis imagine fiores Orchidis • 8
F. DmaiUi de Eremita laudatur . 3
P, Gregoriuf Regienfit Cappuccinus Peri-
'
tifflmus ^
plantarum fiudiofi(f.dono mi-
fit multas rariores 13 qute in hoc volu-. .
Kuolucrum dicitur Epttbfmum , quta
1
mine depinguntur, fupernajcitur . 54
FruHus tr femtn confunduntur a Diofco-
ride* 54 K
r
G KAlifloridum repens aiKoidet NeapoL

quod , defcript.7x.ic0n, 73
di Spagnadi&£ plant^no- ^:ip:Tuv & <^Tf^'ff*^ cofundutur a Diofcor^ 54
GArofiiU
uem varietater defcribuntur , 47. Kovifa vfrt/ cortftderatif y
JJ
icones • "^^
Gafparui Bauhinuf lihrum edidit de Be

. .
L
xaar germanico , -^ 35
'
Cenitalia faeile i Cauflicis afficmntur . 5 9 LJmeum ty Fhtora ex genere Ranun^
Ceraniorum famtUa muliiplex , felfp va- culorum, ^9
Unum SjfueHre luteum latifoUum quod
rij/ atiûe radice» ^J
d>ffcripiio79'icon* ,8a
iCetbioides Sjluepre quod.defcriptio.^Jcon^y ^
Ltthobr/o» Coralloides, quod, defcript. P4»
B hitbcf eronum vartetates Anchups teftri

AuBcT. 6}
HAlimutfmtex maritimusêft Atrlpli- Leucoium clyêatum' AuBorit efl A^jfjon
58'
63 'Dodonî,.
cisfruticofi fpecies Ati£Iori,
'êlianthemon maculofopre: quod, dtfcri- Leucoium luteum asx.oida quody defcriptiOg
ptioyS icon 77 -f^^^î^^** *^^* 62. icon apud Cluftum .
Helxine cifampelot lobeiU) eft Tfiljgonum Leucoium montanurnjiorepedato quodyde-'

fcriptioS^-^^^"' ^'
bederaceum AuSori . 61
Mjacynthm Sannefms coma paniculofa^qui Leucomm pdtatum Romanum-y quod^ de^
fcriptio, 58. icotf* Ô
defcriptio. i o . ico n, i
Lu^dunens ^bifioria notatur^S-tT 44 i
,Jii€raciumcaljce harhato quod, defcrrftto ,
Lunaria chjfmiftarssm * 5^
»8. icon.t?, Alterum kwus minimum .
quod, ihid icon, ibid, \ M

Bieracium Germaîcum F. Gregori) pri-
mum,quo>Ldefcript. 58. icon.29* ^'''"
rurn pumilumjquod ibsd
MAcuilxochstl nomen GariophjlL
tnexicani, ^ 49
Hieracium fcetidum 1 1 1. quod^ Dtfcripti^ qua rotione
Medicamemorum fuhfiitutio
19. icon. 3 [. Alrerum punilum. 1 IJ.
fieripofsit, ^3
quod y dtfcriptio 16, idjccnjhid,
.
t
Mexieana planta fere\nuUe lasinc defcri^.

Hippofelinnm Dkfcoridis differt ab tUo
7beopb-aRi , er qua.sy. S icon. 21 piaa Nardo Antoniojieceo, Afontecar^
mitienpiuffu Fbilippi a." iRfgw Catbolici,
Mifpof^linum vulgan eft fmirniumVi^
ri
tame
\
N
, . ., , .
^>*.
»^
mfic RcfM tumecruUomhus tntplmun- Prolemfoecundantia qus ,

-\^t*'*
f
tuff er tdupitur UheraVuate Principis Pulmonaria efiAncbufafptciet ÂuBori 6$
Ljfnccorum FcdariciCtfi] Frincipis San-
&i dnitii . r _m
K ^
s
?-^- i -^ .
V»
RAdix Feha !eptopb/Ui
Aegyptid Jpinofa 4
RanuncuJi radicis vis. 3 $,
nocetcbelidonium minw 45 • ts* remedium ihid,

OC«///
Oenan/be MaftbivH^ Bulbocafta KanmSi ulorum fpfciet variantfilijs radi^
^
num fralliani idem I4i ce longe dijfmilihur ; 6%
Qrchidit floret humana eff^git ?. cy ^
9 'Hâpuntium vmbtUatum quod^ defcriptio 9
Qrchtt Aatbrcpopbora quadefcrlpno.ii.6tug 12, icon, 14. tr *ip^d LtbdL
- X
Omttbogli radix in plura bulbillos Solui- EapUKtium Angufiifolium aJpinum quod
tur^fiiuti Gethi€idi)$ 9 defcfiptto aj. icon, %6
Offcinarum Pttrofeiinumi Fenetijt e^ 'Pâpuntitim fiue Erinus magno flore quod
Daucifpecies^
y
17 defcriptio2^,i{on, - .14
Rupiâprarum lapidts alexiphayn(aci(.
T 3 j , fjr doronici radiabut ihid.
P.Apilio er Cbryfalis ex Eruca ^ûta-

5
5
--T '
cea%^,icon, _ S5 -
w
Partbenium qua verior, 48. non efi qutc SAgini fpergulajserharior , tilÂlfnet
cbamameiifoHjs depingitur j ibid. fptcies Auôri 62. 6j. er 7^
partts fauguima facile ventno afficiun- Samhuci ^ thuli foUa aduerjut cauHtc^
^ tur , efficaciff. 40
,
39 :
Petrhftlinutn Cilici'} appeilanf quod Smir Saracenicumfrumentum herhamrêfl f#-

ntum eB sj lygonum bederactum AuSIori ,6%
'*Fet'ofolinum Galeni efi femine amarijp- Sajjifragia hulhof^ ctngentres plahta . 66

mo. t7,pro Theriaca aptius ihid, Scahlts in plantis ^ caufa • 14 ^ %
tetnfsli^m Offjcinarum eft Dauci fdi- Scorpi) nomine planta qua . 3 *

fiioidei fpscies 17
V (orpio Tbeopbraflt ^ 'Pltnij 31. tînde
4'^
tbtora ex gentre Ranunculorum 39 vtrtJ .
Pb/tegrtomicus vfuj ad quid g • Sccrpto animal candidut aliquando^ 4^

Planta Cicborq tffigie venenata 40 Plan Stdum t. Alptnum F. Grtgori'] Kegiens^
tatum affinitatem ex quibui driudicat i
defcriptio Alterum tiufdtm
6>. icon 6^
quod^defcripiio ^t^ticon. ^S ^
L
_
(
PJata infrigifera quart lo. Plantaruvt^ Sedum III. tiufdcrn eûgd ydefcriptio 66»
fubliitutio quarationefieri pojft ,
53 JaJJifragla fpectet duBori, icon. 6j
Planta congenerer variantfeiiy (^ radice Stdum 4. eiujdem quod.defcriptio , ibidtm
6^. non femine ihid. icon*
'67
Planta animalihut hoxia , hominifaluta Semen tT fitûr confurduntur a DiO'
54
taria qua . . .
.37 Jc$r.
4*
'Planfce Omnet iuxta genusfuum fruBum Sepa Fiperajfeciet,
vel femen prcferunt
'
Septtcum quid . 4*
^3
tclygonum foemina "Tragi e/J y^lfinesfpe Serpentium vtn trum non nocet introfutn'
' cies /luSiort6x,6^, Cr 7°
mirnium Dicfcoridis quod y eiushtft,iV^
roxc^/3ir quid i6. Pondcrit metaerat Je vulgo di/ttur Macttcnt^ Akxandrino »
-
men ^-
Fah^ êgjfptia
*
2 fX tnacKdQnici Ihid. dtfert a Crettco ft^^
tatif
^ *
. 1 .
'
tMtoîhid sdem eft cum
D
'Tbeopbrafli Ilip* Tbeophra&ut candidus indefcrilenditrf
'* 59
fofelina ihld* icon. ii, itadt^fum quia
jifyrrham refipiatj \6, in Ciitcia ap- Tibymalus Efith/ms
hus tncerfis .
Alypunu» fuHuan
"34
fciit/ur Tetrofelinum 1 7, Huiut virts
. Diofioridis qui es* defcriptio,%x. icen- 51
Diofôridisffimiles TetrofeiinoGalem fer Tiihymalus lunato fiore , jw , defcriftio,
Tberiaca ibid, ^6.icon, 57
rrtpw:e & Kxp7(?y confundi a Dtofi^rt ^4 TbMas Aldinut htxanicus ty cbjmicut
Squilla er Scorpio in quibat fimiles • 4 Traâniijp i g
Squilla nigro cohre veris iempors , 4x
Stahi] ruina in V efuuit radice . zS V
Itympbjtum maius tft Ancbufa fpecies ^w-
Bors .
^^ VEnenorum differtntsa f^ ^ Mrf ir#* j
Sjrfrincbium Afprenftum ûod^defcrsptio y. ceantinrrofumpta , velfanguinem

T
iVfl/f 7 tangentia j 8. cr /W(ê

^ j9
Vtrhafium Braffc^folio Diofcor.quod^de"
r fcriptioi 8x /««. 8s
> Vefparum fauo (tmilir efi fruBut Fahm
TElepbium purpureum Kecentiorum-j\ ê^ftitt, 4
eh Rafunsi]fpecies AuHori at, cj-
quari^ ihid»
Tbtliphonum Tbeopbraflri, J !• ty /«^tf X
Tbeophjflut Molitor iynctut Anatomicus r
frjtftantsj, tf' naturalium rerum ft Ochitl^ idtm ûodfiot^ v9x MtxicB*

rittjf. 47
j
i
M» 4f
'^
^x.
.
^v-
. ;
' n'\
j*>' I j t
U-. -U^t -YÛ
< . v
'i
yf
ii^V.
'f-r.l -^'
f
- *
't X ._ ->
t %.
E.^'
f^c
:*^tH/ .^fnpnrw
^. ;^
UiiailMkkUUaAiU
% '- yj
^: ;
vN
ABU COiVMm LYNCEI
,^
**
PVRPVRA. A ,V
iibr e^ deVi^mtraah Anima^ ^ûojuscij

w WSQ Anu rarmrwus p^ Lj*i
^r^îi:^'-
1 :.
ksiaceis auiSus t^^mt^
" -*
j
j-'
r ^ ":: /-^- ii:- ^^-^^

A^' * *- 1
L-v:::/-:)^
% *,
, l * ^t - lACQBVM ^^N£ WM. SRL. f-V
.-'»-*-
* *^-
/;:'-jr-
. ^LL
CAKDJMim MiFLismm
l>*.
- - "^
u -
Cw;;: lcomk*s ejc are aJ yjuum rP^rtseTtiffhs^
t _
l.Unch rerum^ e tltJi.

Lx ''
;r,^
1 S93
A
M%
-^ -.- .-*- ^--__r-
*'**^ -K-_
I
'--- ¥ *__ j r
iT ^
1
^^ ^
SVP£RIORVM PERMI SSV.
(^ROM/t. MJ3CX
# ri
t_l
4 * _
'#J
acooufftjn ascardunL.^ / .-«
t^-i
* —* ^_^
1*': »^ .
_J r-
j -
4.M»
T.i, ., ir,i
^dlJiU- d^^-.hl'-
. . .
JmprimaturyfiajMimrêuerenMp. P. Magiflro Sacri

Palatij ApofJolici
Csfar Fidelis Vicefgerens
04!^000^*^>4I>€!*€>^>€!*€!^#4!^0
- -
M
i^ ^^- î -V '
I
inus C&gnitarum Birpium partcm alteram 'vpamm Purpura
exceUenliJJimc , ac diligentijjimc a D. Fahio Columna confcri^
ptam / iu(fu Reucrendifs. P. F. Hyacinti Pctroni/ Mag. Sacri
PaL Apojl.^vidfy cumqi ineanihilcompercrimyquodpietatcmy
x;el mores offendat immo cunîs ^lcdicin^ , ae rei herhari^
:
Siudiofis "vtilem y ac iucundamforc cognoucrim y camdcm typis

digni^mam iudicaui .Tôm^ die 20 Ô&obris 161 5.
m
^
\
1 Antonius Butlus Fauentinus Ciuis Romanus,

Philofophise y ac Medicinse Dodor
"^.
f
rtmatur.
Fr. Gregbrius Donatus Romaims, Mag. &Reucrencliis,

P. F. Hyacinthi PetrcJTTij TloihaniSacri Palatij Apoft»*
Magi jlri Socius , Ord* Pr«d.
» -
, I- ^
* *
h V I
L '-^
*-i
i^
,^
-m
. ,,
^
LL MO ET REV.wo
I D.
lACOBO SANNESIO
S. R. E. CARDINALI - V •
•
SVA OMNIVMqr OBSERVATIONE

D I G N I
-H l
S S I M O.
rabius Coiumna Lynceus Perpetuam Fo^lickatem prccMur,
VANTI olim&vfus &precij Ptirpu

xz fucrit » Amplifs. Cardinalis, vel folus
Plinius Hiftorisefuce naturalis libro nono
nos docerepoterit, cuiusha?c conccpta
funt verba: Nepos Cornelius^qui diuiAuA
guHiprincipatU ohtjt , Mc:^ tnquii , tuuoic
violacea Purpura vigebat^ cuiuslibra de^ j
narys centum vanihat y nec multo pojl ru-^

, . . . hra Tarentina. Redlc fane,Nam & hodic
nonfoIumraaghiRoijiSEaeflimatur, fed &inveftro amplilfimo
Scnatu Purpurarorum,vtraque Purpura tam violacea, quam ru*
bra libi locnminucniFlndumentls veftris fcruiens.Etrubra qui*
dcm quam Tyrium olim Tarentinamq; appellabant in quori-
diano amida iucunditatis vti^flc maieftatis profciflo plurimum
prJEfefcrtJn violacea vcro quamConchylium vcteres diccbant,
mGeroris &grauitatis itidemfigna clucefcunt.. Et quid mirum
cum antiquitus Romanorum quoqueProcerumJmpcrjitorumqi
veftes p>urpurcus color dccoraretj vnde & legcs cxtant ne Muri-
Jegulij fic Infe(5lorcs illi dcnominabantur , piirpureo illo.colorc
facri muricis nortiineindiglrato, aliasvcftes aut tingerent > aut
Imperialcsadultcrarcnt. .
Atque fic quidcm antiqui Conchylijs Purpuris,fiucBuccmis

t a x;olo-
.
eSngebant, quibuspodera xtas

colorcmhuhc priflanufnTium
infcitiaai vel maiorem 'rapcnUm ignoro
rcliftis , vcl propcer , ,
purpureas
cquidem,Cocco , & tingit , licuc
marinoBryo.veaes
Pllnius referc HerbtsAnciait, Ty-
Tranfalpinam Galiiam fecifle :
riumâ tque Concb^lium nngihohiiesq, altos colores, nec^ quarit m

profundo Murices ^ , /r
Verumcumfego ftudiose admodurii nrftir&r quodnaar elleC
hocce ad Putpurx tinauram apûra, illudtandem

Conchylium
,'innencumautemvt-lueem afpiceret com-
perquirendoinueni
mcntariolo quodam meo enixe elaboraui .Êft aurem hoc Ccn-
^chylium duorum planc genernm ad Purpuram viokceam ex-
Tti
(li , tum quia facra purpura tum quia
veftiris» in fulgentifli-
magni momenti negocia fum-

mo illo Purpuratorum confeffu
macumlaude, brr-niumq. admiratione fxpenumcro tradas,

grauioribus femotus aliquantulum cuns
tum etiam quarido a
naturalibus ftudijs adeo deleda-
animum refocillareintendis,
ris, vtinftruilifsimumnunc.hortum tam exoticis, quam noftra-
ex quo cum purpureum illum elegantifst-

tibus planHs habeas ,
mum , atquc rarifsiraum Hyacinthura nadus iuerim , quem tua
humanitate fretus^quod tu folus illo Romas potircris SANNE*

Sl VM
nuncupaui , non abs re eric fi ^. hic &
cum Cochlea raea
«urpurea ad ce: confiiglat , quam vel fola vmbra purpurajtuaj
Cardinalitix foucre, & illuftrare poteris": Quod vbi atua beni-
gnitate impctrauerc,nequeZoilorum mordacem dentem,nequc

inuidoruiii finiftram mentem pertimefcam Quod fi vero ctian
;.
meum ftudium inteIl£xero,gratiorem>acfcftimGrcm

gritum hoc —
quam indagarc -"
non
altcram , ac rubram illam purpuram ,
ftudio-
proierreeraDoraoo. aikgi iuu.c i^cu; Op

^lumem pr«ftet> altiojibus tc honoribus
uans,
« ..
Val^
.iT' t^
l f
AV
AVCTOR AD LECTOREM
OSTRACOPTAM.
VM traâtio
i ^ velfola ip/a
cemiorihius phyJiK qut

bcifecerinty neminem ipf
%f!e^ variasqi eorum effi^
\diffe mirumfme videri p:itefl ; vt enim animaduerterc^

fy minime paruifacienda eji animalis ipjlus imago d^ na-^
di^êrentia etiam tefla differentiamprouenire ef: nt-
êfie . Ohferuauimuf diuerfu

'
%;ariaq't varjjs in teBis , ; ifmilia effe qua in Ccchled tm
i *
doformatis teftis , licet fol
>fe eddem t^H^ differant^ -c/ mlanthina Cochlcay^ alys. Commu*

fie quidem hahent turbinata omnia , quod limboflnt pradita quo^
dammodojimdiquogradiuntur^fluerepunt , ceruice vero alî &

^nonfolurp^ a terreflrihus Cocbkis differunt ^fedintcrfe etiamsolon
variarc^manifeflum eff. Exponere igiturhicvoluimufTurpuram
^rarioribus nonnuUis teflaceis adjunQ^ jpAi> ^^j'
malia in Phyflcam contemplatJonem oMicentes, ^vnde iUorum dif
ferentiainmtefcerc. pofftt. In hisinterimeaminîce , &perput-
'uatietate.poflmodum enim Deo dante in aliorum tefla-
abrafruere
exbibiturifumusypleniusquid viden
ceorum ohferuationibus^qud
licebit. Val^L^.
ft
^^^
ed»
t T ELEN>
.
ELENCHV
,
*.
_^-
>
>
^*. h
ejlaceo purpuramft
&h.
JIoria»CapJl. 12
Turbo exoticus 'umbilicatus Cap, III. 14 .
Buccinum paruum nofiras cumanimali.Cap. IV. 14.

Buccinum eocoticumparuum. Cap.V. 15
&
Lepas noua Myrti morbus • Cap
P^g 17
tjlris non dejc 1.7
Turho minor • Cap. VIII.
alter 18
Cochlea terrejlris turhinata ^ &Jlriata . C^/ 18
Qochlea marina exotica marmorea . Cap. X. 18
'-Concha TroXvM^ro^îyy^^vfiog • Cap. XI*
'/
2y-, .y 4
faIV. margtne 'vndcfa. 24

tAnomia firiata rdXoR 24 N
Conchafafc
ifa
Concha natmilis »«îr«J^«c minima . Cap. XVIII, 28
Coftcha exotica 'vcrticemuncatimintorto . Cap. XIX»
Concha vtroque laterefe colligens exotica . Cap, XX. 29
pe Glojfopetris Difertaiia
^ ^
->r
FA-
/
SiSeJfe^
<KiC^'*H&'
^r^-
Xk t
• »
*f.T
t .
FABII COLVMNAE
N
DE PVRPVRA, ALIISQi TESTACEIS
R A R I O R I B Y S.
^ X
Df Purpura tefiaceo purpuram fundente,

, ^ eim 1
animali . Cap* /.
VRPVRiE vox, fTuenonien, abAntlquioribuf,

nontam gcneris locoprolata, qudmfpeciei, quitt.
animal etiam teftaceumgencrcdiftin<Sum, exquo

purpureus ille color eximcbaturj eundemq; colorem-
extradum pallore variantem compleftens ; Muricis
ctiam Conchylijsq; denominatio, rerum atque vo-
cum confufionem apud recentiores pepcrifle videtur. Verum id La-
tinorum caufa potius,quam Grarcorum leftione contigifle patebit .
Vt autcm difFerentia Vocum atque rerum innotefcat , confufio
ctiam diftinguatur, Vetcrum Auftorum aliquotloca prlusexami-
nanda , & pr^ponenda efle opcrse pr^tium vilum fuit. Purpura igi-
tur color , & Purpura teftaccum animal , quod fub nomine Conchy-
lij, &Muricisabantiquisacceptac/intapparebit: eaq,"nomiaa-*
vd improprie aut in generc vel fpecie illi com--
quando propric, , ,
prehenderint priusdiftinguereconabimur»
. Conchylium tanquam fumpumênus Concharum, & Teftacco->
. A rum
: '
Fabij Columnar
rum a Plinio vfurpatum , cenfemus^ de Purpura loquencc, cuntlHt
lf#.9.f.56
Lingua^ Purpura digitali longitudine qua pafcitur perforando reli*
,
Xf.i.ij/ 4 ?^'-* ConcbyIia.£t de lune potcftate verba facicns>air,/rf^tf cum incre

mento eius augeriConcbyHa.Qôd Horatius metro cxpreflic,cu ait.
Lubrica nafcentes implentConchylia luna •
Etalibi, . SimulaJJts
Mifcueris elixajtmul Conchylia Turdis .
2./3.9.f 19
Plinius de Polypi natura , Vefcuntur Conchyliorum carnes , quo-
t
'9*^-^^ rumconchas complexu criniumfranguni.X^tm de Teftudmibuslo-
qucns j In mari Conchylys "uiuuntytania orisduriticj vt lapides com-
X«* 9.r. 17 minuant . Et alibi, de Muilis inquit : Laudatijfmi Conchylium fa^
LtKe.ca piunt . Et alibi,de Indisc Infulis:3/5^^^ ojlreis d^ Conchylijs referta.
i
Quamquam &: \\xc inferiora loca pro turbinatis tantum accipien-

da fi quiseffe dixerit, medium genusconftituere viderentur. N.os
^ vero pro inferiori genere Turbinatorum , fiue Concharum purpu-
I/t.8f.4Sram fundentium, ab eodem Flinio Conchylium acccpcum puta-
mus,cuminquit ,de lanarum gencribus ,& tinfturadillcrens.-Z?^
Lth,6. reliquarum infeciufuis locis dicemus j inConchyljjsmarinis y dr
• berbarum natura Apud Lucretium de rerum natura :
.
Purpureufque color Conchyhj iungiiur vna ,

y^' Corfore cum lana .
'
Et Catullus de nuptijs Pelei, & Tetidos :

Tin6la iegit rofeo Conchylis purpura fuco .
liki.cAi Sic etiam Vicruuius antiquior Plinto ,' Conchais , cx quibas ofirum
pneftanciffimum oranium purpureorum coIorum[arceconficieba.*
tur appellauit; cuminquit; Id autemexcipitur exConchyliomOf
rino quo purpura infictiur &c. additque modum prxparationis , &
,
in fine nominis rationem afFcrens inquit : Bt quod cx Concharum-.

,
marinarum tefiis eximitury ideo ofirum efi vociiaium . Apod Poe-"

tasetiam O'jrumcolor eftpurpureus, vt apud.luuenalem:
Sau t]i , ^^ Princeps Tyrio vefiempristrxuit ofra«.
Eund.eOT.co!orcm Virgilius ferranum dixit ;

Etgemma bihai , ^fermno dormiat ojtra .
Scd Vitruuius tamquam Latinus omifit verunn Ofliri ctymon>qiiod*
HQji eft latiua deriuatidne fafium > fed grxca tenraa qaidera fi:
:
Cochas marinas gencrisappellationcGrseidicunr, orfi«,*«r;w#>

cx quibus O^/^^^w^latiaipurpurcum colorem,6(: oftraciumex Oftrea
dicunt . Graccos vero , exoh*»>quod efl:, asf quia olliumfic duri^
tic nckarioa Coacha ccôaoa îppfifie putat Euftatiiiu^ > Hcaci iati*
;,
- \
urpura. ^
itosifcftarnmauritic, ceftas. Ath»n«islib.i/cap.ll»w5iqQaf^

gcneraliflimum acceptum refert , cum ait , Solcniffra* dicebantuf ?
qui huiufmodi ollrea colligebant, vt inferius narrat fcilicet Soleni-i
captura j
imecbyflini, 6c Coct
ifecere Conchylia.tranjtre tnelius in Tyriuik
tant» Ametbyjiinm quidem color Jiebat
Buccinojimidydtq; fumma medscamtnum tn tif?rat v ek - ub,'^ .c. j x
Pelagi9j&
lertm Buccini.cc^ Pelagy cxi. itaJitAmetbyfiinus color eximitis ille*
S^ alibi ait : Concharumad Purpuras , <ir Conchy/ia eadem quidem liK^.f.j^

eJlmateria/eddiIiattemperamento,Duofuntgenera(^c.Tempcr^'
' * ^*
mcDti differcntiam idcn\ docuille videturiiifcrius,cum ait: In €oT$*}Uh,9Ci$

tbyliata vefie cateraâderaJineBuccinOjpr^terÛustemperatut
aqua proindimfo bumanipotus excremento y dimidia dr medicami^
na adduturjic gignitur laudatusillepallor.faturitatefraudatajan^
ioq; dilncidior , quanto magis vellera efuriunt . Cdnchyliiim etiacri
intcUcxifle putamus fupra dc purpurar difFerentia,tcfta-

-pro colorc
animali ad tinduram apco, ibi; Calculofa appellantur a Lib.f^cji
ceo fcilicet
Caiculomarisymireapto Conchylys. tt fnpcrmsifed vnde Concby-
color auHerus inglauco , (^tra^
iyspretiayquisvirusgrau€infu€Oy
marii Et antca dixera t :Sed quota ejlportio hac rept^^VA.^.c.i^
fcentijimilis '"
tmtibuspurpuras, Conchyliay margaritas ipdrumfcilicetfuerat
niJimanibus.auribuSiCapite, totoquecorpor.
gulas condi
faminis iuxta
mariay
virifquegeBarentur. §iuid mari cum vejitbus / m
vindisJluBibufque
njl.
Tranfah.
omnesq; a/ios colQres,nec quarst tr^
ritim y aiqi Concbylium ttngit, > N i\
Quod autem non aliqua Conchi^fiue turbi-
profundo Murices . fit
inficiendam apta qua: proprio nomino

nati fpecies ad purpuram ,
i Purpura,piBuccino d.catur
Conchylium rpecialiter,diuer/-umq;
fuprarecitatislocisconftarccenfcmus: veluti&hoc
i?m fatis.ex
nomen fitgenencumTcftato-
ipanifcftum eft, quodConchylium
propnum coloris ilhus purpurei di-
Eum , fcilicet Purpurarum , aut ac
vt ex capite n-sgefimofept.mo
Ivtioris Cglichylium appeUati
, ,
quo rliniusclare docu.t duotantum ef-

ef am praêdenti patct, in
& Conchyhacolores vnha
% genfra Tcftaccorum ad purpuras ,
illoruro notas aftcrens; atque^caa-

luccinum fciUcet.Sf Eurpuram,
\
»
Fabii Columnx
dcm cffe matcriam». At purpufeum i Conchyli; cdlore , tempcra^
îcnto tantum difFerre : & quod ex Purpura folum, abfque Buccina
conficiatur : ncc non Pelagiam Purpuram ad hunc colorem opti-
|num conficicndumpr«iferri,quar calculofadicebatur ; nam tcnicn-
ic lcuius,atquc dilutius crat nimis. Pr«erea pro quouis
gencre co-
lorum, uulla alia matcria recenfetur d Plinio , nifi Purpur», Buc- &
^ .
,. cini Concharum ex marinis , nec vnquam Conchylij animalis fiuc
êftacei fua fpecie diainfti notas , vel hiftoriam apud aliquem
An-
^^ , .
tiquoruhucufquedefcriptamreperimu^, Conchylijveroproprius-
f olor, qui carruleus erat , dilutior , vel pleniorab eodenfi PJinio de*
•
^cribitur fimul cum
alijspurpureiscolofefaturatiore variantibus,
I.a^.ii.^S cum de vcftium armulatione cum floribus hiftoriam
re<:itat; ibi iln
. :ûibus vnguento vkijje naturam gaudens luxuria vejtibusquo-
^
^
que prouocauit , eosfioresy qui colore commendantur j bos ani^
ierto tres efse principales . Vnum inCoccOy qui inRoJtsmi-
$at. ^fpefiuy cb*
fofquey acLaconicas. Alium in Amethyfio y qui in Viola : liJ- ipf<L^
inPurpureumy quemlantbynumappellauimus. Ceneraenimira^
^t.i^ iiamuSyinfpeciesmultasfefefpargentia.TertiuseJiy quiproprii
Concbyly mtelligttur multis modis ; Vnus in Heliotropio %*
, In^
aliquoexbisplerumq;faturatiory Aliusinmalua. adPurpuram^
^'- *
Violafe wgetijji\
qua defcriptione purpureum colorem efse dicimus, qui magis
l*.y.*,3tfad rubedinem tendit , faturo fatis colore,vt Kofx Purpurc» : quem
ahbi nigricantisrofz colorefublucentem dixit. aliura diJutiorem
, . vt Viola man.ns prscocis , quxVi, dicitur a Grzcis .
•
;
Altera vero
c ipecies pu rpura: illa videtur,quae ex rubro magis ad
caruleuni ten-
dit dilutum , & dicitur proprie Conchylium , vt
HeJiotropij^coIor/
vcj purpurea:.malu«, aut magis obfcurum, vt Viols
fcrotin», qnod
U ^Cttr. c« Viola purpurea: montanar,de quo Virgilius r
Qui alibi d Plinio Aufleruscolorin Glauco, & irafcenti fimilis ma^

n CoJorem hunc Conchylij {xx\z Buccino fieri tradit idem
dicitur .
Plimus , ea ratzone, quia Buccinum ad rubeHincm Rof2,aut
Cocco
fimilem fere tendit : Purpnra vero magis Violaceamemittitfa-
mcm j ideo leguntnr vcrba illa in Plinio : rubens colornigrieanti^
detcnorA^md^ Pelaglo aJligari Buccinus, vt ruborcm inducat
rationcquia nirni* eius nigritia: dat auftcritatem iIIam,nitorcmqi
qui quaentur. Cocci, vtfanguinisconcrctifpecierareferat.
Color
-
i
.
iftc
V
1
s
^dûrpu7a;»''
^ r - _ -. * ^—
\
TyKn
cortina-F
ncn fatis coda ne nimis euaderet nigricans Conchylium , deindr
,
in Buccini cortinam permutabatur,vtruborem fu|>craccipcrct, at-^

que ita permixtis viribus vtriufque , alter altero excitaretur colo-*
rc, aut adftringeretur, vt idemref"ert.ConchyIiumpoftrem6di*
dum fuiflc coloretn hunc , ca ratione videri poteft, vt ficut oftrum,
ab oRraceis deriuatum efleexiftimatur, nc Conchylium i Con-
chis • vel Conculis marinis, quod Etymon Ifidorus habet. Et apud Lihr.jf^^
GriEcos Kcyx^^ôf etiam pro omaitcftaccorum gcnerc , maximo^îf-'* »•«--
vefco, apud Pallucem diduminuenitur Scd Clariusapnd Athz-Xij.^^.il
^
# eimt
I
ojl.
^f.&inferius: CQnchyHorum firmijji^

Ti^y &Muccmum Ex his demquc rci;ciendae(tcorumopinio,qui
.
Diofcoridis teftimonio vti voIuntexOnychishiftoriadeccrptO>» \
vbi i Grmatum , inquit , Conchylium idenf efficii, quodpurpura d^_

c-
rn^
fed nos d Purpura & Buccino diftinaum ConchyHum hoc efte Dio-
fcoridis putamus , non quia fpecie difterat, cum fit genus Concha-
rum^fiue Jjurbinatorum; fed quia dtgenus TalufJreynon marinum,
Qtq\xt aromaticum ^ yt idemrefert: depafientibusillisConchylys
nardumberbam quod Purpiiram , & Buccirium haud faccrequif-
*»
:
quam refert. Nec minus quam alij hocloco Diofcoridem Conchy- Llh.6. dt
liuh^ pro gencrc Concharum , fiue turbanatorum vfurpaffc ccnfc- Dorycni^^
mus, vc ex ipfius hi ftoria liquet , & alibi ctiam, cum inquit, ^ Wrw
-mx^y^KiA ifî^lTiAi^dîfa, i^de^%i . Et omnia Conchylia, cruda^,
'-»'
quim tofta comefa &c. Adde , Lacuftres Conchas fiuc Turbmcs ad

tinduram aptas nemo antiquorum prodidit,quarc differre d mari-
nis infc(ftoriis patet , ficu^gcncris cflc nomen non mirum
:
igJtur fi
Qnychen eandem d Pliaio ojiracium difiam inuenimus , gr«co for- -
quod vniuerfa teftacca compleftitury

fan more, ex vcrbo, oHracea,
^^C^^KoZ dedudum: ficuti ^ri^^zjdicipurpureum colorem, i
Vitruuio iamretulimus; eafdcm yircj
Tcftis marinis latin^, ex
paluftrisConchylij indici Diofcondesreliquis ,
crematis opcr#ulis
etiam male intelleaus Plmi; (cnfus in
Marinis Purpuris tribuit . fic
dicipotcft iW ^perfi Comhyho mfiSld
tejttu adduOo ab ijfdera , ,
\,\
Zdh.u€.%i /anama^mpef^fr^Jfffy aurium fcilicct mali$, vt etiam apiid GstliA
num ^ri TôTif x^wiJh^ pif iwaf^fusy fiue x«7;Âir & apud Diofcoridem^
nigdq prunturUftdi jnmnA

Purpura infeB^^ iiue , landfiocci » illud
j^Ki<Arj idem cum l-*na Gonchylio infcfia Plinij . Nec eciam Con-s
chylium a Plinio Buccini loco acccptum putamus, vt alij : fed po-^
tiiis pro ipfa Purpiir$i> ex qua tingicur f cum purpura' finc B!accina
nou rubefcat ? & ^d Cmileum tendat, vt fupradiximusde Pelagijs»
lit^.f.37calculQfi5 diciis ab eodem Plinio , qui varias Purpurarum fpecics-
\u * t^rf^tatitjfj^loconQmine defumpto . QuarcdeConchylio iam fa-^
-tis diiftumccnfcnîUS. SednoominoriflMuricisnomineobferuatio
^ ^^
facicnda eft_, vt quid fit proprie^qiiqmodo frt a Plihip aliifque acce-i-

ptum, & jjuid diffcrat a Purpura,vcl Bucciuo innotefcar. Murcx nO;-.
liKj.f.ij 8fienprotcommupigenere tc^ftatoruei omniumid
Plinio^ftirpatuniirf
c^y Mutiani vcrbis liquct, de Remora ioqucns,ibi xMutimuiMu^
ticem ejfe latiorem Purpura , neque afperoy mq\ rotunde ore ^neqn^
m.mgujosprodeunte roBr0 .fedfimplice concha , ^troq] la^^refe col'^
Xf^.f.f.33^<^/i^-v Et aiibi pro Turbinatorum genere, FirmiQresiatnteJi^'
n^rices , ^
concharumgenera . Et pro turbin^tis ad infeûrami»'
XAji.f.a iôncis, ibi , necquerit inprofiindo
Murices . Et alibi, dixit> Murf*
Xi^.ja.c.T
cumivcl Cochyiidfum teft« cinis,&c.quo locoMurcx pro Buccino,
atque Conchylium pro Purpura,vel Murcx pro Tiirbinatis,& Con-
chylium pro vniuerfis Conchis acceptum videripotcft.Etpaulo in^
feriug , Muriciim gencris funt > quar vocaht Grxci, Colycia,vcl Cd-^
A«t.j.f.l7 rythya > nos Corycia lcgcremus a vcrbo xaûju* . Quod autcm Mu-
~ :*'^cem.PliniusproBuccinodixerit,fatismanifeftcappar^r, cumdc^
Purpuris loquutus t^ylaientficut Muricet, qui locus ex Ariftotc-
Lih. y.^j I k tran/criptus habet pro verbo ; muricis; Kifviu^ , ibi , -nt ^\ rf'^^^
dj HAt. jtiAfM^ myjn f «x^ , ot er tc T£ (^ t^ ^xcIjtIi^ WfH^V^V » ^ Hrt!^viu< . Vt Ctiam*'
AmmaU iflferius habetur, mutuoque attritu
lentorem cuiufdam Cerafaliuati'
Lih.^. c, f ifimiJimdo ^ Murices
. Ariftoteles habet, w*e*4'«» h *' ^''V''^
idem Plinius de artu Teftaccorum habct:^^ durioris te/lafunt, vf
»
^^
W
Murices^Purpurafaliuarum lentore inferius Purpura & Muri- &
c^fiufdemque generis verepariunt, Âûd Poctaspro qualibctacu-
nwna,t;a re acceptum reperimus Muricis nomen Virgir. .
' * ——
—• C" acuto in rnurice remi
- Obnixi crepuere *
Irt. 11. f.
Ipde muricatum nomcn Plinius tribuitSylueftrium Carduorum ca-*
•^*
cumipibus > cum dixit j FpJquefoJiapaucafpinofajmuricatis eaa^*
fc'. -\ (n$ns-
^
t
V-
Purpur^
•^^*rrurDuraui>l
" 1
*mimbus* Quarc impropneBuccino Muncis nomcnjinpofitum vi- *
decurj cum propccr aculcacos muricatos orbes , & cxtuberant

fiue
tcSf quos habec Purpurarum genus, quinonfuncinBuccino>vt
odem Plinius ait , pôcius Purpurse conucnire fit diccndum , ctiamq;
Muricis epicheta omnia ab AuSoribus tribura Purpuris conuchifc
paceac , ficuci Purpura Tyria apud Poetas i.vt Ouidium : '^
•'
Nec qua de Tyrio. Murice lana rubet
ttHoratius.
- • MuricihusTyrys iteratai velleralandp
Etalibf.
Tebii Afro MuricetinBawfiiunthn^ • ^
Purpureus a Plinio diphabapurpura difias cft ,qmij

TTyrius color
bis cingcbacur , & Pelagio primum vcllus mcrgcbacur, quo nominc
ipurpura intelh^gicur , alio nomine Pclagia , vc diximus ex eodcm-f I*fc 9.
Murex Purpura inTyrotinda exTyrijscr 38^

riiaio, vnde Tyrius eft
Muricibus,fciUcccPurpuris. Sed& MurexTyriuspro colorcipfa

acceptum patec
fu iQc
, vt etiam apud Virgil.
Tyrioque ardebat Murice lana
Komenclator Latinusin verbo , Murcx,
MuricemdgrzcisConJ
cflequc Purpurx fpecicm menfis expecicam ad
chylium dici pucac , ,
idMarcialcmcitat,quiaic: w
^ Sangmne de nofiro tinâx tngrate lacernas

^. Jnduisy&nonejlbocfatisefcafumm. or -
TT. Mnrex rochlea cft maris

TC j^^.;^ ^^fpf-fr . , dicta ab acnmmc & ^' T. 1%
nominc Conchylium nominatur.propter quod

foeritite, qux alio
-. • -'•
circtwncifa
purpura
iam aperte oftcnfum hinfo
{eftarhumcre elicitur . His igiturfatis
fynomma, quo-
arbitramar,Conchylium & Muricem efle Pnrpur^
nomcn altcrum ab acukis, qui abo nomi-^
rum alterum dConchis ,
apparet.PurpDr? vcro appellationon

nc Murices dicutur.fumpfi.Te
folupro reputatibus Lih 9.^.5 y
efl
& alibi Conchy Ita, O-i- urpu-

tl^Zr^.cVnc'hylU^^ Mariarltas^
C.rtzgir:.,N^cor»n;s crus nobthtasCon- 9
raZmmora atterii,& de .6
SiPurpuramfaccrcmaJunt. C.rukumMh^
da v^rS?faciens :
codem
nl^t Zx
SrhtSTretaVntada,
mrpuriirum cx oua inductmt . Purpnnm.m yero
^ pu,pufar faaxcûod .de«
^
,,
V
FabfjGoIumn^
lih»9.c.j6 ORro Vitruquefle videtur.Et alibi mzn\k{ti\x%\ConcbarumadPur
fmâs , c^ Concbylia eadem eji maieriayfeddijlat temperamento , vc
fupra retulimus . Qujd autem diftet Purpura d Conchylio nunc vi-*
dciidum,nam etiam obiicitur, Plinium diftinxifle Purpuram a Con*
Cbylio > cum inquit; SedquotabacPortio eji reputantibm Purpu--
ras yConcbylia y^margaritas} &alibi: Concbyliay irPurpuraSi
omnis ora atterit , & fimilia aliis locis . Quibus refponfum iam ei-
fct cx fupra memoratis obferuationibus, feddiftindius , vt omnia
iint clara, addimus: Purpuram his lccisd Conchylio eflediftin-
ftam , non materia, qu« eadem efi:, [ vt idem Plinius , retulit cilm ,
dixit : Concbarum ad Purpurasj ^

Conchylia eadem eft materia
J .
Sed colore, nam|Vtdiximus, Purpura rubefcit, Conchyliumfimi-

k viola; cseruleac : Adde,Purpureo colori admixtum eft Buccinum >
:' .
quo carere afleritur Conchyliijmi fed aliisIocisdConchyliodi-
.
ftinguitur tanquam fpecies dgenere , vtcum idem Pliniusdixit;
Lingua Purpura longitudine digitali ^ qua pafciturperforando reli'
: qua Concbylia ; & fimilibus . ibi, Conchylia , genus t(t, non modo
'Turbinatorum,fed etiam Concharum omnium.Hacdenique diftin-
aione faciHor remanet Purpurar animalisinueftigatiohucufqucd
nemine traditi , fed nec forfan d quopiamrecentiorum vifi , quam-
X/Môuisillius hiftoria fatis ab Ariftotele, & Plinio defcripta inueniatur,;
wa/.iiw- quamhicinferjsre, &rcpctcremultum , moleftumquceflct. illas
^^"^"^ "?^^? recitabimus, quas in Tefcaceo d nobis propofito ob-
S- /irV/
licuft. Tefta hsec parua eft, rcgia: nucis adhuc carnofo
a^W,9.V.'^^^"^5^
36.tr m tcgmine obduda:magnitudine,quanquameiu{aemgenerisinanes:
/
dt, tcftas quadruplo maiores habeamus , atque maximas afpcriores :r
i vulgari Purpura Rondeletii, qu3cNeapoliiyfwr/|f//oappellatur

in his differens,cortice quippe rugofiore,colorc fufco, aut cinereo
veluti limo obdufto, quandoque flauicante, & fafcijsdiftinda^
cblique purpurafcentibus,turbinis elfigie oblongiorcac etiam an-
uftiore,eoquodnonfititaventricofa: aculeisillis, fiue murici-
us longis caret, verumillorum vice , breuibus & craflioribus hor-
r ret tuberculis, quo.etiammodo, & aliquse tcfix fupradida: Ron-
delctii Purpur<c nonraroinueniunturinonenim omnesilliusgcne-
^
ristcdx longioribus clauis horrid* obferuantur fed breuibus ad-
,
'
-\
j. . . modumtuberculisjVtin noftra propcrita Differt ctiam, qula breui

.
admodum tubuIo,veI Canali oris pars fuperior definiatur,vtin Buc

cino, fedcircaColumell^ partem afpero,& auriculato,vel vmbili-
pronunent
lcs
}
u rpura (
lci, cxqua lingua ad vfumprofcrcbatur, fuere. Ab hisdcpcndent

tuberofa;, atque parummuricatx ftriae, tcftam pcrlongum cxafpc-
rantcs , vt in extrcma oris margine , qoa os definitur , Dbfer-
teftse
uatur: quihus fignis, illius annos numcrari pofte cenfcmus, quam^
tiisorbes Ariftotelcs , & illum fequutus Plinius velinteflcf cum di-
XiUpatei per orbely quibus totidem^ quot annosbabent Non eninLj £.fi.r-rT<
.
cx orbibus , quibus clauiculatim contorqucntur teft« omnes t a»ni ^'^-y.f.J^

carum obferuari dcbcnt ; cum , nos totidem orbeS:>& quandoquc-»
plurcs haberc paruas & exiguas eiufdem gcneris tcfta5,quos maxi-
«las habcreobfcruauerimus in plcrifquc curbinatorum gcncribus N
-fiorbis nominc ,quamlibetorbiculatam ventriofampartem claui-
culatim intortam teftarumeffedicasjvtgraecelcgicur, jûx*:^' iKAff
latine, cb* injingulos annos manifeftum eB incrementum difimflio^

nibus illisinteffaceovolutarum. Nos autem , quothabent diftin-»
6iohes i'n vblutis, quaeabantiquioribusoris, fiuc canalis ad lin*
ûae vfum cxtuberantijsortumducuntperlongum volut3runT,tot
annos habere certiorcm notam cefle putamusJn Rcndcliti; Purpu*
ra clauata quamlibec muricatam ftriam anni illius incremctitum
,-
^pertius oftenderedicimus. In Buccino veroftriato,ac ctiamin_.

\
turbinc magnociufdem, quem nos Plini; Buccinumcerfcmus, &in

vulgari Buccino manifeftius apparct augmentum tcftx , ob lcuita-
-tem, & laxiorcm , minufque frequentem limbofam cxtubcrantiam;
- ^qua? dimidiuin fcre fingularum volutarumorbemintercipcreob-
/eruatyr: Huius limbofae maiorisextubcranti^caiifam cfte puta-p
mus, quiacum ftatuto tempore quotannis latcant Concha:,fcopuIis
oris margine adh^rcnte , vis illa tcfta: iDcrementum addcns , com-
.prefiu adhsrentiar faxo, non poccft marginem oris teftx produccrq
inorbe, quare craflefcerc circa extremuoris oportet .Manifcftum
-cfie apparet > quia non paucas habuimusteftas villofas omncs,prc*
-terrecentem illam additionem ex anniprsctcritidiftindioric , quac
Jcuis & nitida erat,nouumq;incrementum efiencmoambigit.Atqu6
cx hacobfcVuationc non tantum anfios feptem Purpuras viucrc-r *
fcd bis feptem,& plurcs effet cenfendum Buccinas

. vcro bb cclerio^
êm auftionem , & laxiores diftindiones ,. pauciores:. iNecob(bt

,Ariftotelis & Plioij abfioritas cum teftyomncs,
, vt diximus ,
par*
'
!uac,atque maxiiiiff totidem habeantclauiciilatosorbcs^magnitu-

dine illorumannofa: abigfancibus diffcrcntes, nec'habitu,autpro«
portionc variancei.immoiri cxiguis quandoque plurcs orbium an^
B fraflus
V.
:ll^%
,,
^ ro Fabij Colurin^
quos deindcatteriôbltenuitatrm, alijs fe^
fradus obreruauimus-,
percrefcentibus cenfcmus, ob ammalis volutationen), & teftr-im*
becillitatem . At mediocris magnitudinis tefta: non minoresor*
bes habent maximis,quod fi id eiTet^longioris turbinis efTenr maior
'
quod contra obferuatur , cum omnes eundem orbium-j
res paruis ,
& fymmetriam retineant . Caufa elTe poteft, qui_«
^ numerum , fuarii
*- qusEbreui,;&obtufoturbi'ne funt,& effigic ventriofx, oris
-
tefla:,
marginem prodacendo, non gradatim inclauicul* fpeciem,perin*'
feriorem orbem afcendunt", fed per euniem orbem pluriescircum*
aguntur,defcendendo potius,quam afccndendo,vt ventriofiores efr
ficiantur, non longiores . Teft:a vero , qux magis oblongo funt tur^
tine , alix bis cundem orbem ambiurit , aliat femel tantum ,.vt funt
Turbines illi tenues digitali craflitie,' qui deteflos habcnt orbes, at-
que in Perfico turbine i nobis alias exhibito,& alijs Turbinibus vc*
rioribusapparec» QuiConchas Perficas, CochleamRondeleti|ma-
3dmam rugofam , Muricem coraioidem' eiufdem , & fimxlcs obfer-
narit , iliarum oris margincm imam circa orbcm lcucm inueniet
,
atqueorbem magis operientcm, fta vt annis> potius obcufiore Tur*-

bine annofior tefta,minufque confpicuo inueniatur: quare fallax eft
Vefirifth orbiura numerus adobferuationcm annofum. Scdad tt-ftam redeas*

mus propofitam . Intusteuis eft,vitri modo fplendens, colore ol>-
foleti purpureo , vel ciruico, aut flauicante , obhque percurrenti-
tibus purpuronigris maculis ex oris margine in interna ventrofa^
partc . Operculum habet rugofum , tenue fufcum , animalis capiti
anncxum , & innatum, incrementum accipienscum ipfoanimali

rugofa fuperficies orbiculatim . Animal continet effigiCi
nota cft,
Cochlex terreftris carneflauicante,denfis maculis ex caeruleo pur-
purantibus: dcpida alijs exiguis luteis immixtis prxfertim in c
n-»
acutum deiinunt , & oculi non in fummovt in terreftribus, fed fu-

,
mcdium corniculorumobferuantur , vbi cornicula veluti refe-

pra
&3i per longum tcnuiora efficiuntur . Oculos vero aliquandb tueri
CorniculisSpraillosincuruatis, vt in pidura notatur , obferuaui-
nius, acctiam partcm illamfupra oculum corniculorum contrahc*
reliquum appareatinoculosdefinenscraifius; ac
tCf vt non nifi
oiando intueri puutur,reaa, tota exerta> & firnui comicula extcn-
babct Diifcrt etiam, quia linguam ex canali cxcrit parum ex-
feqf .
ttâ canalcm cochleis deficicntem,colore purpurco,& ab illa aquam

^'^^^
«xDuere vidimus , fiftul* modo contrahcntcm, branchiarum
u cxplca-
b* '
: .
/
'J
urpura,jJ.>T ir
explentcm . Cum graditur limbo vtiEuf cxtwifo vt Coddca,corpus
deinde contrahcns , iterumq; limbum produccns, qncm latum ha-
bct . Teftam q,Uquando gaudet circumagerc i illamin totmn extol* - ^ - »
lens , corpore in bafis modum ad hoc elato . Colore tantam obfcu-

riore differt ab alijs viUgaribus aculcatis Purpuris Rodclcdj, d iîs
^tiam Sconciglifpnqfi vulgo, ficut & haec ctiam Sconciglio ajppella-
tur , fed alijs diftiuiaius vulgo , Carofa nomxncdidtur, quafi fpinis
detonra,& carens ; quanicopiose Neapoli prope Vrêm in areno-
Umt
fis Pifcatores venantur i
pulmonum fruftulis y iunceis cratibus fu-
pcrimpofitis allicientcs, vc Ariftoteles olfaccrc ccnfuerit. Hanc lit-
toralcmpotius in arcnoHs degentem , quamuis inprofundo mari,

diceremus Purpuram purpurocseruleum colorem fundentem fed:
quarê non ompes Purpuram fundant ciufdcm generis, &.eodenu»

tempprecaptacintcrquamplurimas, quxtoto annocapiuntur, *
^'
(emper aliqua colorcm habeant , hucufquc ignorr"-
pal^s habentorin foro quotidic , cibis quidem cxp xz
toliar,vcI aUjs modis.Capiuntur etiam prope Mifenum Promonto-,
N
Cium m Puteolano mari , ^loCo nunc vulgo , Marc mortuum appcl-

vbi mlris.arftus non recipitur, portufque
^tp^,
AgVippa,, & Augufto conftrudus. Huiustantun teOa:
. t- .
alijsxecentionbusvarioaomineimpofito confpicttur depida, i

i^miiie veiro hucyfque internoanimali obferuato. nedumpurpu-
Plinius Puteolanas Purpuras laudat,an de
feam faniem fundente .
Capiunturetiamtoto ma-
his intdlexeric, aliorumfitiudicium.
in finu Formiano olim difio , nunc
Molx op-
ritimo traau auftrali
pidi , vbi primum in menfa toftas efitantes Purpuram tundere ,
&
diîtos, & luiceos inficere obferuauimus, Harum vfum ficutiBuc-
non.tantamprfipterinrcitiam, ac magnamimpenfanr&
Cinorum
ncgledum putamus , fed
obmaximamFucicopiam^.
moleftiam
mfeaores
,
quo nunc pul-

nn^mvixW^xs, Roccella, ^txôminznt,
fericiainficienres, varijscolo.
chcprimam Purpuramconficiunt,
minore labore ac impenfa , & maximo tan-
lucro ,
rum gradibus, ,
Martiahs e.xproba^
nobis hodie eum efc^ fint , non poflUnt
lumq^
tioncm rccitare ,'cum inquit
~ r
SanXuintdenoJirotmnasingratelacerMS.
, efca fumis
- ' ,&noneJlhoc fath
,
Indui!
ofEcinarun^vcftigia P^rpur-arjonm»
Tarcnti hucufûc acccpirnus
.
121 "Fabij Columna:

confpici> atque ctiam exTeflarumfragmencisaceruoscfrc, qu«
olirn forfan , vt Plinius referc, Augufti temporc fuere Ncpotis Cor-
X/i.^.f.ip Belij teftimonio,ibi : Mcy inquit, iuume violacea Pzirpura vigebafi
mius libra denaryt centum veniebat , nec multopqfi rubraTarenti--
»4.Rubes color iligricante dcterior,a Plinio dicitiibnifi color fit ni-
gricans afpedu fanguinis concreti, qui non fihe vtjriufque Purpura?,
& Buccini niixcura fieri poterat, qua vel Amethyfti, vel Tyrij xuxta-
.
Lih.9\e.it medicaminis quantitatem color fiebat,vtidem Pliniusretulic . /

Cindt^
CochUte, lantbina cum Animali exaSiior ieon
'
bijioria, Cap. J I,
, ^ ,
''
'
'
' '
D
-
.
Epioximus, atquedefcripfimushanc, ^ nobisalias obiterob-

feruatam Cochleam , minus rede ; nuncautem affno 1609.
m oppido dido , Torre della Nuntiata , in Vefuui; mohtis radictJ
ad maris oraminter Pompeianum , & Stabij ruinas , Maio menfo
flantibus occidentalibus,maximoq,-maris impctu illic sftuantibus*
vndis , abiefias inter ah'a , Cochleas mulcas , êx his adhut vifacn- '
tes colligi curauimus: Maris aqua repleto quodam vafe,conchifqu^

iniedis, vt viuere poflent, illarum ahimal obferuauimus
prodiens
Ab omnibusCochlearum terredrium ; & maritimafiim aniinahbus
rehquis , quas hucufque vidihius , huius animal valde differr. Huid
p^nis arredli facies efi,glandem habens, incuius extremo
fabam_i
cxprimit, rimam pro ore in medio fsmininum fere fexuni refe-
rens, rubefcente magis interna part^, cum reliquum animal
ex ob-
foleta cxrulea Purpura candicet : circa medium vtrimque appani
\
dices habet bioas , quarum altera exterior maior, earumque acies- '
magis faturo colore purpurafcunt.lmapars animalisprope tellarrt

rugofa eft , & denique hmbofa vt in Congeneribus, non tim obJoh-
~
ga, nec acuta,fed rotundior; fub qua copiofam , extuberantem
fa-
tis, atqueveluticartilagineamfpumam vitream
ftindebant omnes';
non fccusacaquadilutofaponcmulto, &concufla, atquepalex,
vei alterius rei exigua fiftula intinfta , & inflata paulatim euelift,vt
pucrorum mos eft Neapoli
qua fphcrula: veluti vitres irfffaHtur ,
,
& denique d iiftuladimittuntur ex feneftris.iocum noniniucundum,

Copiofum fponte euomunt CochTc» iftae fuccum porpureum viola-
ceum, vc fcipfas inficiant, & colligentium manus : &p3xilIo,vcl
acu fauciata animalis ceruice tres aut quatuor guttse ex tefta deci-
^ dunt , & quicquid tangunt inficiuat, purpurocatruleo
colorc admo»
- - - dura
'
^ .
' s
'Purpufa;
i-
f
14 FabijGd
*^r[fRflSt-?J^ nihil fupra commetidan poiTit i carta vel album aliutf
^^linêuminfeûm > quandoqi variat maculis colore adrufcrumincli»
iantjbus, adepgue infeftura baretaVtvix.lotidneenimiqucat, vndc
^^*ipla tefta infefta reperitur, qua: , vt diximus aliaSjtcnuis.cft tCbh'
îtnas volutas candicante, tribustantum volutis ccnrtru6tas , Jitgr
DO circa vmbelicum elato admodum , quodnecin alijs Cochlc^
Cobfenjatur» &abillis diffcrrehacctiam nctaconfpicicurV^ ^'
"Kn^ l
i^hr.
Turh Exoticuf vmbilicatus . Cap. II L -^ '^
Vnc Romae apudquendam induftrium homirem qiHnffl^

'non negligendis teftis vidimus,atque raritate ajiediicon^
^^lincauimus, riqtafqueaddidimus. Difert abalijs,recen|^pfurn^
&:imedcfcriptisquddobtufus fitcacumine,circa medium tcnoior,
j êinde scnea: nol^ effigie in latitudinem fe dif&ndens, atque r*û^
;;pr^cipuum huic eft, iamedio vmbilicatusî Crafia cft tefta#^Ja»^
*
cortcxfuperiorrugofus , candicans adpallidtm vcrgens i itIeU^^s
^biiûis rofco colore vaj-iegatur tam circa vmbil cum, quainjio.r€-
tTjquis;voIutis:deraius>veJ cortice extimo mundatuSjargentôMqiCw
-garitarum nitore quodammodo fplcndcr, non admodum,\|tjri;p^ji-
^1^jS,;^ftratibus Quinque voluminibus definiturjinft^Jro s
, nitido .
A,velptrlimbusapparet, fimilis qiJodammodoTurbo hic vidtturjy-

^Tamidali Trocho Aldrouandi , fed illius nnlla extat delineatio, n^
vmbfljcusapparet. triuncialidiametroquoquo verfu,vt
^.rumretufisangulistrigonumreprajfentarfcvideatur. ^^^^^^
^ \' Buccinumparuumnojlrascumanimalik Cap» ^yifi^^.r-fk
1 Vccinumhoc frequentifTimum
Ncapoli , &
|l)ogratum,facilifque digeftionis
in noftris fcopulis littpral?bia
in foto Pifcatorio , nam efculentum eft , atquc ci-
Huius animal magnum eft rcfpc-
.
g ftu tCift* ; caro ex flauo albicat , corpus variegatum obfcutis mjcjjf

l^tirpjircis & infcrndparum ad casruleum tendens , limbbvt'^
tchlea:, graditur lato in excrema pofteriore parte bifulco , veluti in-
caudato; Ccruixcrafla eft, lata, in cuius latcribus cortsicu-
Ati Purpura diximus in medio velutirefeda,in quibus6Clili c<J'
^-d^gifllg^npa^ inftim> atquraatnrajiJT^^ h3ria|t Ipngam admo-

Muni canaliculatam , ex qtia aquam hauftam expuit , & cum gradi-
tur vlatarngerit, &iaCuruamexaduerfo» Conuoluitur confeftini
^' » / r
quo-
y
^
quoquovcr£i, &
-> Purpura
fupinecumimpctuquodam, jnteraliaconênc
H
timcrcJ
cpntaaus aUorui^ .Tefta kuis eft , parua, & obefo admodum
fiipc
norc orbe, pollicis ad fummum magnitudinc, flaurcans :fed circaj^
folutarum imum caftaneis notis diftinda , reliquum vero teftsc
va*
Hegatum , vndofis candicantibusparum lineis* Ccntriparscelata
Confpicitur, vtfuntTurbinuIiilliftriatioblbngi, quarc
obferuan-
umeft,anminimaaliafint effigie/operculumanimalhabct, vr
drigeherum , &mortuo, vel euanido animali aliqua de caufa
> va-
Uftam Cancellus hofpitatur , vt ctiam in varijs tcftiôbfer-
'
^tfur
in aquajimpofita, & Cancelli pes maior eft finifter. Amplo cftoi^'
Teft^âtquc parum in extremo ftriato.Si quis Neritem hanc efle
dx-
cctynihil nifi magnitudo rcfrag^ri poflet ; rcfponderct
magis quim
Cochlearum tot fDccics non turbinatae ab aliic nrnn^fTf*-
>
1
T.
K
Tuccinum Exotkum paruum . Cap, V.
i
.11
( Vbcrculis nigro flauencibus,& lineis clatis canîda kcfta cxor-
natur, qux craifa eft,& marmorea effigie,candidaquc . Figura'
parwâbeft i noftratibus paruis Buccinis, nec aliud rcfcrrc «c ina-i^
'
ixi tclla extera poffumus . .
T
V, <i>
* \' 4
%
V f
-«
.
?,
'^
i ^ ¥.' \
^*
r
. J
^¥
4 '^
- I
^ ,-*
, « '^«flr^ f.W^^ w 41
\
«r
\
FabljCpIumn^
. »
,
Purpura V'
17
»-
Jtf/?4i cx0tic4 variegata , cJ^ r.^/>4/ ^^M Myrti
ft*
morbus . C^/?. ^ /.
Agnitudinc noftratcs grandiorcssequatexotica , &clcgan$
Lcpas hxc ab alijs non nhcmorata , magis caua, rotundiorc^
ambitu, ncc in angulosdcfinens, colorc adextrcmam tcfta! partcm
y" ftauentc, vcluti^fafciatajmaculis fufcis hinh per inrcrftitia cxorna-
:t3,interius candicante Alabaftrrtidis lapidis mcdo,in vmbilicove-
roiterum flauo & fplendidocolorc , animalis vmbra fcre dcfcribcn-
tc . Exterius vero oblique rugofa parum , colorc cx pallido candi-
cante , maculis radiatimnigroflauentibus , infupcrna parte fla-
ucfcit cx ruffo apcxquc candicac Dono accepimus a N. V.ac dodif-
fimo Francifco Percgrino Rom^cum alijs etiam rariorbus , Buc-
cino fupradido,& Cochlea marmorea,aIijfque . Scd quia huius Le*
padis occafione in mcntem venitaliud Lepadis genusnon defcri-
ptum,terreftrc , quod morbus cft , aut fcabics , fiue impctigo arbo-
rum , & fruticum , idemq; ahimal eft ex morbp Myrti genitum tc-
iludinatum, hoc loco iconem , & obferuationem addere non ingra*
'tu fludiofis forc«xiilimauimus» Romz anno rîojn domeftico Vi-
ridariodomus loan. Baptiftx Raimundi Viridodiflimi,^ Arabica:
lingu*-, & aliarum peritifupra templum Sanfii Andrear dellefrattt
appellatum, in qua degcbat,ex Myrti ramis imis adhuc viuetes fc-
r4 tcftudinatasLcpades plurimashxrcntcscoUegimus, quarunru^
iconcm eiufdem magnitudinisexprefllmus, eflfigicTeftudinistcr-
rcftris , illiufque more taBcllis angulofis conftrudas » colore cine-
rco adpurpuram inclinante , infcrua parte ,qua hxrebant caudici
cauas, quarum aliquot adhuc feruamus, prjcrer illasdonoamicis
Communicatas,nec aliud ex q\s notare potuimus . Impetiginis fca*
biei,5i: morbi i\\ Fico,& alijs or:um & caufam Tlieophraftus de cau-
iisPIantarum lib.5,&dc;)Iantislib.4.tradidit, qucm curiofus Icdor
viderepoterit. ;t
Tnrbo terrejiris non defiriptus . Cap. VII '

4
RArior \\\Cy &: pnxter more Natura elaboratus, atque d ncmi-

a
ne obferuarusicuius in orbes no in iiniftra pairce couoluutur
YC ai amnib.is teftaccis marinis, ac cerreftribus,fed cotrario mo^d
Cx finiftra.in dextcriorbesin ampiuosiuxta<orbispropoftioa^m
C ^cfi-
)
ri% Fabij Golufhna

/
definunt, incifijram in iino babens feuccinorum modo Odo vel no-
.
uem orbibnsdefimtur, iri imoflauicantibus, reliquiicinereiscx

flauo & in fummo magis candtcancenouifsimo Scamine coniun-
, .
Ai acu videntur orbes, candidis pundis fiue lineisincerorbes

/
jnic.afttibus quibus dcpinguntiirj &oculisgratioresreddunturob
^nôrum diftinaioncm. Animal intus Coclilearum modo exi-
guum , ideo negledum, continet , quamuis Cochlearum vfunl prat-
llare poffet . TeOa leuis eft Oritur non modo in faxis montanis,3t
.
rupibus , fed etiam hortorum , ac etiam dcmorumparietibus acri

cxpofitis.
Turbo altcr mlnor . Cap. V J J I.

1-
£St &
alterfimilimcdoexfiniflrapartcindextcramcortuolu»
tus,non adeo frequens>qui nitidatcfia eft,& adeo fplendida^,
^vt arte expolita ccnfeatur', fiauicante cx pallido cinereo
, quaCuo|-
tantum orbibuscompofita oblongiore , & angufiiore orc , quia fu-
blimius volutar eriguntur, &ideo obJongiore tefiaisftproporcior
41C , quamuispaucioribus orbibus fit confirufia.ijfdcm locis oritur.
ciufdem magnitudinis^vtieon cft tam fuperior , Quim Cochlca de-
fcribenda.
&B. Cap. /X
o Via in modum turbinis producit volutas, turbinatam Co
chleam appcllare libuic ; quinqueconftatanfraaibus,&quia
longu . ^
tcfta>vmbilicum fere relinqucns in centro,'& eodem orbium ordina
flriantur orbes perquam dense,vt elegantifsima vidcaturios rotun-
dum habet,quemadmodum orbis definit, gericque operculum craf*
fcm>& cocbleatum,vt in marinis obferuatur.CoIore ex pallido fiaui
cantmagis, minusve, Terrcftres has Cochleas , vtabalijsdiuer--
fas , & rariorc dHgic reliccis alijs multis huc intrudere ad excitan-
dum ftudioforum animos> & addere vifum fuit, qui montes tantum
habent propinquos,mare vero longo interuallo difiunctum,vt pul-
chrioraquaerant. •
/
Cocbhamarina exoticamarmorea . Cap. X
VAriat b«c i maritimis noftratibus crafsitie tcftae,atquc hiatti
qm D€Q rotuadus, nec 4 ColumcUa, vt in alij* dcfinitur k^ ,
parte
^
V
U rpura 19
paftcmediateflx,re<5la fere linca, Jkplana,obIiqiii vcJutirccifatc
fta confpicitur : & in anceriore, &
rotunda parte Cochleac p.-irunu#
infra cxtrcmum obfcruantur denticuli plurcs clati, ac etiam ex ai-
uerfo in medio linea: veluti Conchafum cardines , quare opcrculo
quodam craflb forte tegi poflc fu(picamur,aIio quam ia noftratibus
modo.Differtetiam quia vnica tantum voluta fiue circuitione dcfi-
niturjillaqj vixconfpicua . Maculis in cute nigris, magnis , inordi-
natis infignitur, & per obliquum rugis etiam vix apparentibuj
circa os exafperatur. Huic fimilem Aldrouandus proNcritc ia-#
fuo dc Teilaccis voluminc , tertio, & quartolocodcpinxit, co^
lorc variantem : quantum vcro iNcrite Antiquorumdiftet iam
alias diximus : tam breuem, craflamque teftam natar? mia-
<nc pofle,nec illum obfcruafle ccnfcmus.Variant magnitudinc»
tcftsc crafsitieVnam alias vidimus nigras furis, intuscan' « /r
didai^stcnuforis tcftx, qusc crathrara lineiscratpcr

rcftum,& obliquum. Alteram candidam intus,
crafla, tcfta , & maiorc, foris colorc cinc*
4
reo,macuIisparuis albis, rugisobli-

+ -
queprofundioribus, vt
quodammodo afpe*
#: ra fit tan-
genti»
C
f -
I
t
r »*4i
>
/
- /
s.
.^> t
>-
^,
c % Conchm
\
20 FabijColumna:
-^
/
if
urpura. 21
j* n
k
»
^r
r!^
Concha 'ôxvxiTrroylyywfiof* Cap» XI»
.,H.
•^
Luribus hicc teda notis ab alijs Conchis difFcrt , propf iatlic|u€
habetnotatn innumeramfcriecxiguGrum cardinum,re&aper
obliquum lihea, & admod longa, Teftx conncxum efficicntiuiri;
vquod haênus in ahjs minimiobferuauimus. De hacetiam PU-£,j a.f.st
f nium fcnfiflTe dici poflec Concharum varletates enumerantcm , cum
-addiffercntiam earum, qusebreui nodoligantur, vtfunt vulgares»
zitt toto laUre connexis 3 quodinhacrcfteconfpicitur,quamuisdc
Solene etiani intclligatar Diffcrtceruice ad latum obliqA^^dcpen-
.
*4cnte,quod quamuis alijs teftis etiam fit commune,quia HqJUis lon-

gius d connexu abeft, planaremanenteinterccruicem,'&<fatdi-
,
jies tefta veluti recifa , & complanata , lineis multis vndoJis fcul-
^"Jjta, non parumabalijseuariat: crafrainfupereftrefpcftuoiolis
Cefta, externe admodum dense ftriara , ac etiam obliquis denfiori-
busrugis exafperata, vt imbricata eciam dici pofsit. Inte^na parte
circa ps tantum breuibus ftrijs connefiitur dentium vice,ydiguij
-
^ cauay leui Ex huiufmodijConcha? in mcntanis obrutar, atguc.^crn^-

.
poris diuturriicate corri.iptr,terraquc illa in faxeam nafcuram^

verfa^Japides ilHcordisfiguramarmulantesconftruijfl*
i/ ' tur , cauamconchx partem replentcs , quos vulgb , .
* jff;yf^r^/^;VOcant;quorumplurcsapudnos va-
rictates iuxta Concharum, & locorum dif }
<. ferentiasicfiigie, raateriaq; prouc- •>
nicntes videre licet,quampluri-

mas apud Imperati mu«
\
facumamplif- ,* ^> Y •
£mum« I
» V"
>
t t *
'ri
I-.
'S
t
i ' J
,/
\
fj i ,
i
< 1
CMtbs
y
f
22 Fabi) Column^
/
QepptPi^ iwimV uerticfTofrtU
f^ * * * -1
1. H
3lJ,
1*1 j*f
(^«oo/I
;
!??:i
*^_*
^**
> T I
**vw
-:^^ >'!;; LT-
^ F
.\v
i .
* r*
fi * '^ " Â^'4M' Vfte^fif. f T»iinf« f(
1"-
. -4
-'-*' J % fc -^^
^
1
>,
S i
urpural-
jl ^
î ^
o/l.
Nomias Conchas illas efle dicimus , quarum aJtera pars co-

h^reHâliquo modoab altefa effigitfj. autmagoitndioeâttt
Vtroque modo di^crzt dyiuot^ , quidemcontrarjumêft verbjSJfco/ori
quod eft yjimtiisipdritequalisy fcihcet , dtJJiyniUsifmp&ry ifjaqualis: Lih.f,i,\
ideo ititer Concharum-j
ceteras notas i Plinio memorata», quibus
varietates difiinguit plurimas , cum insequalitatig^pfttam non inuer
Tierimus , Anomias Conchas appcUare liburt , vel Plinij morc illas,
i>(?^'/;V^^'0»/?ria/^,dicere,'quarum eciamditflrentisefuntplures : Nunc
d"e hac in Ciuicate Andrixrepcrta verbafaciemuSf inquolocofi
quls cutlofior perquirere vcUet, illas ctiamfaripres non paucasin-
ueniet adhuc mcognitas , d'inuifas» Natur3mq;inhiscfforman-
dis multum lufilTeanimaauerter. Huius jgiturcffigieslaeuisidepreP-
fa,parum oblo'nga,ab alijsConchisin hoc pfarcipu^ differcns,quod
'altcfa Conchatpars cbiongior eft, collum, ceruicemqi totam, quz
oblongior eft, & rotundiorjatque acutior, prominctq, fup.^? cerui-
ccm altcrius diffundit , vt infra illius cojlum altera ceruix connc-
fiatur.^ Concha paruaeft, candida,tenuis , obliquc p^yrum addita-
mentis rugofa , fed non ob id afpera , fed Iêuis . Kepletam inucni-
Tiius candida tophacca concrccionc , qua totus ille cliuofiis4ocus-»
"ûecollis cfteditus,qui non magis terrcna concfetionc tophacea,
quam variarum Ccncharum fragmentis, &: integris etiam innume-
tis efl compadus hanc & alias in vallecula illa, fiue foffa quadani
:
parum fubtus Ecclcfiani D. Maria? de Andriajcxtra vrbem miliarib

fita,excepimus lilliccnimobgratiasi San.(3ifsiinaJ)eiQenitrico .
acccptas referendas fuimuSjficuti & alij magna cnm frequentia vo-

ta foluentes concurruntquotidie : Ecckfia quid^ra Ula magnis do-
nis, &: miraculorum fignis ornatur,nec non fumptuofaftruiûra ip-
fa Ecclefia, & Monafterium . Huius fimilem apud dofiifsimum Im- mmri^
peratum noftrum infuoMuf«o,rerum omnium naturxfatis copio-
fo thefauro , obferuauimus , qu« margine erat parum vndofa , &
longiore conch^ parte canalem vh cofpicuum in dorfo,altero vero
modo extuberante,omncfque peculiari nota sut
in mediojcotrario
prcdit«,quod ceruice prominente rofirata,pertufa oTiontur,<jua tur
bmatorum moreaquam haurire & cxpuerc, fylueftrisXcp^fli^ ,,^|JC

modo poifunt: icon magaitudincm arquacHuic fimi-
Auris marinae
mximus «J pnma parte,nomme
Conchsgibboik
, . '
24 Fabij Columnar
* f
i\r#/?^. Cat;. XIit. X

•r
i
Vplo maiorem alteram Ncptuni rcperimus Albanen. dio»
cefis etiam vndoni margine
tophaceis i' fiue fabulofis illis
in
concrctionibus , in quibiis Callelli fiiie Arcis foira eft « & maxima
t
V
variaru teftaru cJongcries confpicitur , nec vnareperics pteeram»

fcd pmncs intcr fc congeftas, & implicatas, vt non Natura,fed ma-
ns iriipulfu fratâs , &
eieftas cum fabulone, & molcm illam to-
phaccacdnftruxiffe: teftarri fragmentis repleta fit cenfendum:qu«rc
nrarc aliqu^ndo Varijs in rcgionibusexcreuifle & seftuafie fatiscor
il-at,locaq;immutata. Mirum quidem eft huiufinodi teitas reccnteSf
ne-#
profedaSj&adueSascenfemuspotius , quam Natiiram defiiife fi*
•milcs parere.tres poliiceslonga,duoslata e(l tefta,habetq; in mc*
dio veluti alceram concham fuper elatam imbricis modoiVt in alijs
obfcruatur, prasfertim pcctunculis ... c 7
dofa. Cap. XIF,

*»
Dlffcrt hicc d fupcriore congcnere colorc ad pallidum inclinan-

te,"quar ctiam rcpleta eratconcrctionccandida terrea, Sc
ijuod margine fit vndofa in fp:ras contorta M, litteram repr«fen- ,
tante, dorfumq; habeat clatum, honcauum; alterapartetriplici

tanali diftinguacur,fed omncs ccruicem habcnt perforatam,ex ItXk^
.
peruti noftri mufxo habuimus inter alias
CGncbi$alUraAnomaJiriataT$lKo?>iKrarior*I.
f
' Cap. XV^.
.
-
-a- «t^*
4
X eodcm gencrc & hxc videlur^maior Conchi,& crafsioricu-

ius obefa valua minor eft>atqus tribusfimul lunccis teftisjmc
dja magfs cxtuberancec6nftru:ta vidctur,!5i fenis rtrijs, totidemq;
ftrigibus infihgulis lobis , quibus marginesdenticulatae fiunt , ink-^
cta,pr^terquam parsinceriecta int*;rlobos,qua? recta linea margine
êfinlt. Altera parce, qua valuat in caput prominet, medium h ibcc
lobum deprefsiorem, & oblongiorem,reliquis i latere breuionbus,
&i elacis, eodemq;'mod6 ftriatis qua parêtoca concha expavjiis
,'
alis ayiculam incuruam reprsfcntare vidccur Goncha^cortexca-

«^ni.u^ _ ftaneo
\
)
. :
T^
'Iz u rpufa 2y
fianeo colore fuit, vt cx fragmcnto, quod in ceruice adhatrcbatob-
feruauimusrlapidcam quidcm naturam intcrior pars,cuius cffigicm
,damus,adzpta cratjcolore ob vctuftatem flauicantc,intus vcr6,can
dzcante. Et hac cx dicifllmo naturx prcmptuario Impcrati;Harum
& paruas Aucllanf nucis magnitudincbinashabcmus,quarualtcra ii.tr xix/
paucis,altcra vcro p!uribus,& tenuibus ftrijs & diircaa,rcliquis ci*
4em efiigiem rctincnt, orbiculatsc funt, & mctallica fubftantia con-
Crctar. Hx omncs Anomia; breuinodoliganturobccruicisangu-
Aiam, &
forfita i Plinio fub illa differetia his verbis cxpxcffdfhreui î^.^^-fl
noJo /iâtisyqu^ multisConcharumgeneribus etiam conuenit,ccm-
prxhenfx, vt fuo locodicemus. Aliam cxiguam admodum lapi-
deamidcmlmperatus communicauit, quxvclutigcmma nitida_, XIIT.
cft ceruice cacrulea, reliquis obfcurioribus , & lateribus flauicans.
,
DifFeruntab alijsfupradi<2is,quodceruix foraminecarct,&idco

quamuis Tefta fit affinis,animal non idcm ratura crit , cum hiarc-*
oporteat, vt aquam haurire,& cxpucrc poffit, non habcns teftam^
in ccruice pcrforatam,vt quatuor fupcriorcs
Concbafafciatagemmca concrctionc rcplcta . Cap. XVJ.

MOrofividcntur nobis quidam,quihas&fimj!cs concrctioncs,
negant ex teftaccorum interna caua parte fibi cffigicm pa»
rare, atquc natura cqntendunt proprijs initijs animantibus,aut vc«
getantibus lapidcas hafcc,& confimiles pcrficcrc Conchasr& Buc-
einos,CochIcarquc,atque innumcra alia. Non negamus quin multa
alia fint propria forma fic concrcta , fi:d nullam illa habent cum^
cictcris rcbus naturalibus , quac vixcrint, communitatem , ncc ah'-
quid fimilc rc6c,aut perfefiti refcrunt , vt funt quar locum corruptac
rei rcplent.Intcr alia & h^rc teftimonium pcrhibebit vcritatis rariC^ i
•
-fima Conchz concretio, quae nonexternam , fcd interriam tantum

partcm refert, lincis oblique duftis gra4atim.,vt in tcftae intcrna^
partc fucrant,& exiguasceruices,hneamq,*cardinum,& marginis.
Tota terreacrufta,ac velutifordida colore ocre? foris cft,intus vcra
propc marginem ab altera cx va]uis.> quar forfan perforata, auB
frada fuir,origo ftillati, & ingreffi humoris "apparct m Chryihllw,
ni lapidisfpcciemiElc&ri,auc ChryfoJiti coIore,atque in plures an-

gulofas connexas pyramides concrcti; quod fi humor illc vegctam
habuiflet naturam, &
cxternam partcm ii>Iendidam , propriacf' & #*
figicinfignitamcflbrraafiet; nonfordidam,acaIienamConcharin-
^
* '
^. ^»[ '
D duiflTct,
-^
Z^ Fabij Golumna:
<luifrec,vt manifcflc apparet .Nos hiiiufmodiConcharum internas .W f
&
tophorumgeneribusconcretia-
'rcpletiones cx varijslapidum,
.inis,ac etiam Concharum vari;sgeneribus,Cochlearum,Turbinum,
^ aliarumque rerum quamplures habemus , ex quibus refellitur ifto-
m^.tr rii opinio,cum maxime quiainmulcis adhucTefta vigetcum fih'ce
incerao,tum etiani quia fragmenta Teftarum plerumqae repcriun-
-tur, & in integris interna coneretionon omnem vacuum impkuit>,
fed inanem'mediumIocumreHquit j fe inangulofasgemmascon*
>-*• trahens per circumferentiam • Huius etiam copiam fecit diciilimus
nacurahum rerum promusnoftcr ImperacuSjapud quem varias
ille
gcmmeasconcreciones,& varij lapidumgenerisTcftaSjCochleas ,

^^^j^ Buccinosi Concham margariferam,naucili fpeciem pedem,'& vn- i
gulam,partefqueplurium animaJium immutatasinlapideam natU'

ram videre poceris •
4^
Concha exotica margine in mucronem emijfa . Cap. XVIL

' j . « ' *.
PEcuh'are huicrarjori quod , prster ftrias alijs conchis commu-

nes, quar huic lûes, & latiores duplo fere funt ftrigibus >• ftriac
ipfafiterumabangufto,fedeIatolimbointusfiftuIofo, fuprailla- -
rum dorfum decurrente in alias tenues noiienas ftrias eftbrmancur

& loco ftrigium efle videntur : & Conchse margo extrema roftrac^
^fficitur fingulis nouenis ftrijs , qua: interna parte cause apparent •
Conch« ceruix magna eft, & crafla, vt claufa tefta fe tangat cum^
alteriu s valua: ceruice,mediumque locura occupat C6ch3e,quf circa
illas ampia fit oblique, vt diametruma:quet,.habeatcj,- ter-
inlatus
lias connexiones pyxidatas quarum minima, qua: proximior ma-
;
iori limbo,.fiue roftro eft, media maior,tertia longioi' . In ima om-
l<i.^.r.33Bium ftrige rugofa oblique lineis apparet Concha . Hanc PIinium_»
nouiire,vel fimilem cenferi poteft,& defcripfifle fub illa nota , mar-
ginein,muc ronem emija,.qazmviis hacc in plures definat mucrones>
totaq^ niargamucronata,quareConcha ixAx^tgoiAg^îrn^ appellari
potcft.Quatuor vncias diametrum icquat.Concha tota candida,non
nimis crafla eft Tefta , qu^niRomx babuiraus , & fimilcni Impera-
tusbabet. F
t ^ T
f fc"
i-r ;
^« Ctntb»
i.
n \
>
. . :'
I
2S Fabij Column^
0;;fi?4 naâtilis fiifir^S^ns minima
Perjica diHa rrceniiorumcange^
V: -îeri^ varictates alia cxQtic^ . Cap. XFIIL
It ne Concha potius Cochlea natura, fiue fua fpccie ita

hatc, vel
exigua,vel potius infans.adhuc & tenella,dubitamus :
at quod
a Perficis differat aflerere poflumus: Conchaseft
vnguis maioris di-
giti magnitudine , vnguis tenuitate ,/ed
fragilior , colore ex pullo
candicans , amplo admodum hiatu , vt intra fc turbinem
colligat
caret illo lunato finu circa columella: fummum
, quo lingua excri
,
poiTit ,
vtm congeneribus Animal intus hab^t magnum , fed quia
.
non recens.fed exficcatum in ipfa Concha videmus,non

aliud,quim-
quod triplici velutt Lohginis officulo munitum clfe
obfcruauimus,"
quorum.aliquod operculum,& carniannexum eife
non dubitamus.
Umnes quidem Tefti.qu? conuoluuntur turbine operculum
haberc
obfcruatum eft, ncc nifi dimoto illo faxis adhirefcunt
, vt iam Ari-
iiotcles docuit , pra:tcr Aurem marinam
illam , quam nos Vcneris
aurem di ximus , cui quamuis fit Coucha: vcrtex
muricatim , fiuo
tBrbmarim mtortus & cochleatus in Concha ,
, deeft tamen oper-'
cylum , quia non animal habet curbinatorum generi '
fimilc, fed Le-

padum, qmbus natura illud ademit, faxum proiUo
cui adhari-ero
,
pro tutela poffint , tnbuendum, & pro tubulo ad
ling.i» vfum fora^^
muM qus plura habet Hanc Imperatus nofter nobis dono dedic
, .
npc non& alias congcneres cxoticascommunicauit,de quibus,quia

varietatisaddentes, cumexilla,
r-W,wv/ rumpiaura
•"*^^r'""'4."n"^^^"^"'"
fatts
I*X. Tefta: difFcrcncia colligi poffit
l<)nga cft fcmipedem & vnciam,Iatapalmum,
Prima, & maior
.
. colorecxcinereo'
flauicans , mtus pallula nicida , circa
columcllam extcrne rueofa.^
afpcra,& magis flauicans, turbine infra bafim
pofito, vt vetuftato
minus fcmper promincac&includatur.Natatin
aqua vt Conee-
ncrcs, additoque pondcrc circa intcriora,eIaca
magis pars alcerL
oppofita .vchficare.iridetur, vcntoquc impelli
poteft.AItera magis
rugofa, tor is colore ex fbluo ad caftaneum
vcrgence,intus candiclt,
fed zonis diftinguiturflauis
&cinereis,curbineprominente,exca-
nalidiftinguentc volutas duas,quibus Tcfta
contorquctur:Natat,vt
fupenor : mmor vero dupl6,fcd craffiore
Tefta. LuLaw funcin cx-
trcrao coluraell* ad hngux vfura
*. f.
^ Concb^
rv f -r
2^
^'
Jj"' urpurar •
1
qpncha exotha fertice murkatim iniorto . Cap. XIX.
DEfcribuncur d Plinio Concharum genera, in quibus magtjalu* ^
Naturx
varietas obferuacur, & nos quotidiein^dmi-
dentis
rationcm adducimur> varias in manusnoflrasex varijs locisha-
omnium Icones>& Dercriptiones tradere vellct,fnaxi-
bentes^vtqui
nium admodum volumen impleret> cxtra ahas ab alijs defcriptas .
Hanc mutilam vna tantum valua ima dono accepimus Romg i Fa-
britio Chriftjano reconditarum rerum virocuriofo, ac Argenta-
riacofficinxdominojinter ahaplura,& perpulchra Tcftacea. Huius
fimiles noftro mari haud confpicuas fe prabent , quare exoticam-j
Concham ficuti aliascfle non dubitamus,acd Plinio forfitan fubil-
lis verbis compra?henfa Vertice muricatim iniorio vel ^ ad Bucci^
,
nam recuruis ceruice quidem intorquetur, ac fi non Concha, fed

,
CJpchlea ficri deberet ; ncc aliud dicere poffumus de ca , nifi quod

craffa fit Tefta,& albicante, ac etiam ob vetuftatem cxcfa , in cuius "
fifoerficie rubri Corallij cormculatum cefpitcmjlata,ac tcnui radi-
cr> veJuti fi cera liquefafta rubra fuperinduda effet Teftar fuperfi-
cjei,. natura excitauit; vel fi Corallij materics initio mollcquid ,
ac mufcofum vifcidum initium habuiffct^ vt opinamur •
Concba vtroque Jaterefe coUtgens exotica • Cap. XX.
Arua eftjvnciam longa, angufia Tcfta,lafuis,oblique circa rac-

. dium cxtubcrans ac fi anulo cinAa cfict , rimam pro ore ha-
,
*
bet lcuemi crafia Tefta cft, candida» diaphana, fplendens,&
^ cumfitcxotica, nihilaliudrefcrrcpoflumus, nili
,
varictatem, qua natura: folertiam admiran*

dam proponimus; animal cxiguum,
'
nec profundi contincriin ip-.

fa Tcfta dijudicamus cx
^
ff^.
Imperatimu*
Mifi-
.
7 ^-
*.
ura.
s^sêas»
1 4
r
^.^
^* *-%
II
41
*--^
abij Column^Lyncei
^1>1 k
De Gloflppetris DifTertatio.
'->
iJlli I - {
"ûa qftenditur MehtenfesLingtiasferpentinas^Jiue Glojfopetras

dii}as,non ejje lapideasy vt quidam ajferunt ^Jed ojfeas Carcha* ^
-^" ri(£,LamiieyJiue Canicularum^ (^Jimilium dentesymarii ajiuolim
terra tenui, i)" lutofa Qbrutos. Plurima interim^defiguris Lapidum^

'
oJftUfngeniturafiigantum bujiis ac oftbusp mai*is, O' terrk muta-'
'
. iionibus .TeJlisJaXQ inclufis; adducuntur , ac exponuntur Lapi^ .
. deorum Fungorumnaturadeclarafur^^ nouaJp4cies proponitur.

\
Ituntur quidam arcanis Naturj in medium addudis, omnirc

;N fpontione feclufasLinguas ferpentinaSjaut Cloflbpetras>[ flc
illas appellant recetiores^quia non folurh locis oiari propinquis, &
infulisjfed etia lorige jliflitis copiosereperiri traduntur,ab i^fa for^»
matrice Natura ficgenitasjatquelapideas efle: vd qui detesefledi
cunt,nonCarc!iari3e,Lamix, Ma]cha:,auteiufdemgeneris Cxtaceo-
^'x^-ri^^
turh , fed illis fimiles fponte ficortos ; quin etiam idtantum Natu*
ram produxifle eo loci , quod ratione materieiVaptum erat ad for-
«££knl illam recipienda affirmant Hoc argumerito in dubium reuo-*
.
care videntur, an vnquam locisillis mare fuerit, quodprobatifllmi

ahtiqiiioTes Philofophi> & Hiftorici affirmarunt . Nos quidem dici-
mus huiufmodiconcretionemnon eflTe Iapideam,ex ipfo afpedu,ef-
figie rei, &
tota f4ibfl;antia;acneminemcenfeniustamcraflrami-
iierua natum , qui ftatim primo intuitu non affirmarit dentcs eflc»
oflcos, non lapideos ^ Sed praeter afpetSkum omnia,qu£e ligneam , of-
feam , &
caraeam naturam habent , vftione in carbonem prius
abeunt,quam in calcem,aut cinerem . Ea ver6,qua; tophacea,vel fa-
xea funt natura, non in carbonem , fed in calcem abirc, nifi liquen-
tur propter virream,aut metallicam mixtionem.Cum igitur dentes
hi flatim aflati tranfeant in carbonem,& tophus adhxrens minime,
clarum eritoffeos efle dentes,ttonlapideos.. Addeada eft fibrofa in-
tus compadio, & porofa,* & externus Ixuor ab interna materia va*
rius,& exada dentium effigies Lamiarum cum ipfa radiccqu* om-
nia ofleam naturadeclarant.NulIusquidem lapis,autgemma,quod
vidcrimus , Uni ftipcrficie ; & %urata naturaliter rcperitur , niCi
^v « Chry-
\
* ,
J^ Fabij Columna:
Chryftalliiiar, & fimiIc5concretiones, quar-tiitri i autTalis modo finc
concret» , quarom effigies angulofat cafuales
ex natura fucci » non
ad idem figuranduin tendentes, vt funt huiufmodi dentium figurar
ad quas cxaifteperficiendas Naturx conatusobferuatur. Nec vt dc
Chryfta^Hnfs & nicrofis quibus cuenit angulofa fupefficics in ipfij
humoris contraaione, ita dici poreft de his dentibus, atquc ab ini-
ô eadem maghitudine fic fuifle procreatos,qua €ffodiuntur:nanL>
êntibus his increnientum cxrsidicc ipfa,noh coagulatione humo-
ris in corpus foIidum,fed per foris emilfiQnem^& vegetam naturain
âcccfliffc paulatim videretur dicendum » quemadro^dum in^ . f
Animalium dcntibus, cornibus, S: vnguibus obferuaturûsc omnia

ab radicc , & cx auAiuo excrementb magnitudiriem afiequuhtur
longo tcmporis interuallo incercedente . Secus vcro inlapidcis,
Chryftallinis, & nitrofis rebus , quibus in ipfa concretione perfici-
tur magnitudo,& cfiigies;& hocdato,quoddentes hi dicantur fimi-
Ics,fnon cx Lamiarum maxillis detritis rcliquiae,vt vere funtJ,quod
cxprcflc ncgatur. Necetiam vnquam obferuatum eft , in fubterr
ranea, & fcfsiliajdlTea fpecie indiuidutm'aliqucd.naturam abdidifr
fcquod fponti vigcrct,nifi er cadaucribus, vt funt dentes hi, oflav
alia, Tcftacca,& fimilia, quac cafuobruta reperiuntur , immemorar
bilitcmpore abfcondita, vt qusdam cum ambicntc tcrra in lapides
fint immutata . Falfum omnino eft , ofla in terra efle
gcnita , vt Pli-
nius ex Theophrafto refert; honenimNatura quidfruftra facit»
Vulgatointer Philofophos Axiomatc : Dcntcs hi fruOra cffept,noi»
cnim dentium v/um habere poflunt^nccTcftarum fragmcnta tegen-
di, ficuti nec ofla vllum animal fijlcicndi .
Dentes fipe maxilla,Tc^
ftacea finc animali vmca [nooDifi omnii CQniun<aa cum ipfo
> ofla
animali] in proprio elemento Natura nunquam fccit, quojmodo ir\
ni—
feminali cxcrcmcnto ortum haberefimulcumanimali ipfaexpc-
ncntia, & Natura docuit, tam in homine,quam in alijs animalibus
fanguine prxditis , &c cx feminc initium habcntibus , ac ctiam qui-
bufdam alijs*; quomodo in fubtcrraneis terrcflribus fcmenhoc in-
ueniri aflcritur ? qua cxpcritntia? hoc fi daretur,& homincm fpon-
te oriricflct obfcruatum,vcl aIiaanimalia,vtBos,
Equus,& fimjlia^
quod qaantum fit a&horrcndum, & c5tra naturalemobferua-
diftu
tione fatis patet;ffcuti,quar fiicrut i Goropio
dida de ofsibus huma-
na fpecie cnormibus fub terrainuetis,quac Gigatii fijiflc vana homi-
i Qum ingcoia credidilTe aflcrit. Et nosaddimus tempore Catharinae
^L
Pcl-
.
z'
DifTertatio
w
?4 Fabii C olum hx
pellegrina! nobis Aulxin Abellinoagro, cuiusdominafuit,rcpcr-«=
tum fcpulcrum lateritinm, in quo maximi hpminis cadauer ofseutn
^
crat, cuius tibiiE quatuor pcdum longitudinem xquabant, ijla-
/rumqi vnicam diu feruafse , veluti rem enormem ac in fignjm.- r
,
ûod non fcmel domefticis, atque exteris afleruit,nobis adhuc pue-

ris & ignaris lircrarum. Puteoli quoque non paucaGigantUm
ofsa
'confpici afserit Scipio Mazzella, addiditq; Pomponij Ixti carminî'
de illis , ac etiam multa de Gigantis ab antiquis dida in lib. italica
li>.7.' i^ Ijngua .de Puteolorum antiquitate omittimus qua: alij , & Piinius
;
recitant: fedaddere voluimusin Sicilia frequentifsima ofsaGiganr

tumreperiri,velut Incola? infula? fuerint antiqui viri pr^fcrcim Pa-»
îormi , vt tedatur doftifsimus,&: clarifsimus vir D. Marianus Val-
ûarnera orig.& Antiquit. Panormi imprefso anno I614.
in lib.de
m eadem Ciuitate Panormi, m
quo doftif^me igit de illorum ata-
te, & ftatura,fiue magnitudine. i
*
^ Sed quid dicendum dc enormifsimo Cigante a lo. Boccatio re-

jato in cap. 68. Gcnealogia; gentilium Deorum,cuius dentes adhuc
in Ecclefia D. Annunciatar DrepaniinSicilia extareait>&ponder^
centuni vnciarum cfle , &quod etiam vix crcdibile mea fententia»;.
itota Gigantis ftatura ducentorum cubitorum fuifse .
Qu
animalis paria non fpontc,fcd olim obruta , & aliquando ead OUj
,
Cum ipfa tcrra ambiente poftmodum in faxeam eius loci, vel aliam /
iiaturam eiufmodi conuerfa Sed ad dentesredeundo,negatur quod

.
intra faxa , vcl tophos huiufmodi dentium materiei aptitudo inue-

piri queatjlocis praffertim aridis tophaccis, cum taiis materia cx-
Crementitia, &
nutritiua potius ex aliquo viuenti animali profici-:
j^ci debcat , quam intra terram
quserenda , vt fupra diximus : & fic
deficiente matcria pro ipfo animali , cuius dens, vel os, auttefta fitf
iiecdentem,necos, necteftamoriripofse efl afserendum. Atta-r
peapermifsa fpontanca vegetatione, qu^rcndum cft adhuc an deri
tes hi ab initio fponte fic fuerut geniti,vel intra tophos paulatim ac*
cefsitmagnitudo,, vtfitinanimaliumdentibus, quorum amulaiir
tur fpeciem i Si dicatur fic genitos ; inftabimus , fuit ne topbus ex
quo extradi fuerunt,ante concretus,velpoftdetium perfeaioncm?
6 tophus fit ante genitus quarritur, crat ne locus in topho dentis il-
lius cffigie,ac magmtudinePan dcnsipfe fibi locu parauit / & quide
fi tophus erat ante concrctus,& fine cauitatcnon poterat vis vege-
U dtntis cxorientis in topho iam duro,& folido fioi locum per vim
'"
^
fecc-
y
. j
D ifrertatio
f
faccrc/& fi vis ineflet/cindi oportebattophu. Et Ci Iocu5 erat prfus

.in tophoirefpondetur no ex vegeta natura dentis ip(:us intopho ef-
figiem illius excauatamjfed tophum fua natura & cauitate prfcedc-
ti formam denti prgbuifse.Si verodicatur paulatim vegetafseA ex-
creuifse, negabitur eadem ratione antedidta,fcilicct,quia tophi du-
rities non cefsifset virtuti vegetabili,vtreciperct fignum dentis,fed <
potius fciflTura perpeffa Rndtt: aut qubd potius tophus vcgetafler,

vtcrum dentis eiBgiegeftans, in quo humor ofseus perporos penc-
Crans , vteri cauitatc repleta, per coagulationcm, deindc illius etfi-
giem accepifseti vt in lapidibusex ffuore ortum habentibus obfer-
uatur.Ncgaturvtrofque vegetafsc,cumomniumdcntiu,quos vidc-
ximusjbafisafiuc radix frafta rcperiaturiuon vniformi frafiura > fed
râria in omnibus.Quod argumentum non paruifaciendum,declarat
noadfuifsc vim vegetandi,ficuti inalijsfufsihbus figuratisobferua-
eft,quasnunqua in illoru matrice mutilatareperiuntur:8<: Natura
fcu
illaformatrix in hisdefecifse videretur, cu scper in reliquis fofsili-

.busgenera, &fpecics vniformes,integras, nec fraâsreddere fo-
^leat.Nec intra tophos cafu aliquo fraflas radices,aut dentes fuiffejfi
dicatur,eft credendumjcum potius efset affirlnandum cafu obrutos
(uifsc,&£ in ipfa obrutione tunc ex maxillis animalium frados deci- ^
difse, cii antea integri in iplis maxillis fuifsent genitij& demde va-
rie iuxta pafum & allifionem mutilati* Negaturetiamintra tophos
potuiflehosdeteSjhumoris denfationefieri, tim rationibusantcdi-
ftis>quam etia,quia fruftraillos natura fecifsettam elegantifpecic
ferratos,nitrdos,acutos,Lamiarumdentibus p3res,necadvfum illo-
rum aptosjcum alioru fente^tia propriu ccnfeatur vegetabile iadi-
>uiduum naturxiquam,vt venus eft,pars & inftrumentd animalis in-
diuidui fenfitiui f nedum vegetantis ad vfum voracitatis expknJa:
genitum. Ad hoc affirmandum adducimus aliam obfcruationem,qu
i natura inaniter cfsetelaborata , nifi vere dentes , non lapides tdc
i^pars animalis demortui fiiiflent : variam nempihumorisekdio-
nem, vc aliam in radice dentis , aliam in dente interno,aliam in fu-
.perficie dentis feccrit: variam etiam dentium formam, magnicudi-
nem, habitum, & aptitudinem:nam alij dentes ex tophis excepti p
tquos habemus, magai,& latiores funt, dc trigoni fere,alij anguflior
rcs, minorcs, & alij minimi angufti, qui pyramidaks, alij redi, aly
-pfbna parteincurui, ali; fupina, alij in finiftram , alij in dextcram
inclinati , ali; funt fcrrati exiguis dentibus , alij magnis ferraturis >
quod in minoribus triangulis obfcruatur, & interioribusi alij nul-

(
E a lis.
X
>
*
3^ Fabi) Golumnac
lis, quod in anguftisPyramidaIibus,quac omnia in Lamiarum deiw
tibus ab Au^loribus obfcruatarepcriuntur,d Pifcatoribus,&Nau-
cleris obferuantur . Primi ordinis dentes extra os prominent , & in
ânteriorem partem inclinati proniconfptciuntur , fecundiordinis
rtiti funt prieferrim ad latera oris , vbi trigoni , & laciores ; reliqui
crdines in interiorem oris partcm fupini procumbunt. Harc omnia/
vera_>
vut yujuuu 1WLU11U1U5 auiruiiiuic f oc pouea aences ruiise cum^
^|u<c
•inaxilla gcnitos, non autemfponte vegctafseintra tophosdicar:

quodquifquereccntcsLamiseclentcs ii eiufdcm, autetiam minoris.
magnitudinis in maxilla adhuc haerentesccmparabitipfos eruendo
& trangendo^ctiam interna ecdem cfsc fubftantia, materia,& com-
pafiione inuenict , ac fi nequcat habere imperati nofiri Mufxum
adeat, & integrasLamiarum cumdentibusfimilibus cbllruabit,
Quod
hominibus tunc viuentibus occupatosnon folum facra Scriptu
;Chriftianis id affirmat fcd alijs Ariftotele, caterifqiie Philofophis,
;
Hiftoricis, alijsq; Scriptoribus idem teftantibus fufficerctjitemqii

lih, if. Poetis> &
interca:tcros Ouidio,quiait.
mttam^ yi^î ^go quodjuerat quondamfolidijjima teUus
EjfsfretuinividifaBasexaquoreterraSj
Etpracul dPelagoConcha iacuere marina
Et vetus inuenta ejl in montibus anchorafummis.
Ccrtum eft Anchoram nonpotuifse vegetare^nec in montium iugif
ad aliquem vfum abfque mari cfse potuifse vtilem . Idautem noa
modoaccidifse vniuerfalisdiiuuij temporcfcd alijsfaculis,alijs in
locis mutatam tcllurem, & mare,vicifsimqne alternafte^nonminus
cx hiftoria Plinijijc.85.ad pz.lib.i.coliigi poteft/ed ab alijs.Ec nos
oculati teftes fumus in Caftro vulgo A\Gto,Torre della Nutiata,pro-
pe Stabij ruinasquod olim Pompeianu fuiiTe putatur, egefto cerre-
no folidifsimo,quod taxum appcllanc, quafinaturale terrcnum,al-
titudinc pedum quadraginta prope mare, ad vfum. molendinoruni
ibi conftruendorum, inuencos in imo iuxta aguam fere, nam arena
crat iam reperta , carbones , & laceritia fragmenta , qux ibi antc-»
congeftionem illius terreni dcicda fuifle eft credendum , & forfan
iJla congcftio faSa fuic Vefuuiani inccdij teporc quo Piinius obijr,
,
cuancea Httus efTctjnec difpari modo , mons nouus Puteoli appella-
tur,mocis fpecic egeftio,ignis vi ex fulphuraria dida, loco illo dcie-
&a:auare loca illa mutata non eft rûbmm.nnfrnnrn- TnK i'iii*c mnW
' *
repc*
»
'
DiflertatioJ '
-^7
rcpcriri obruta,quse minimc vegctarc potuirset,intcftimoniucon-
'gcftionis defuper fadae logo teporc prxterito. Obijcitur poftrcm6
abfurdiffimum diftu,non effe credendum totmillia den:ium,qui cf-
folfi funt,& effodi pofTunt varijs in locis#cx dcmortuis Cxtaccis eP-
fe rcliquias , cum plures videantur numero hiiquamqui ab originc
mundi excidipotuiflent ex maxillis vniuerforum Cgtaccorumrqua-*
fi facilius natura in ficcismontibusfingulosdcntesprocrearc po*
tuifTcc intra faxa,quam in mariproprio eIemen:o,&: patrc,fiuc ma-

trc rerum omnium ducentosfimuldentesinmaxillisinnumcrabi-'
ium Cetaceorum congcnerum ; qusc ab initio mundi vfquc ad di-
luuij tempus demortua potuiflent ab seftu maris, varijs in locis iux-
ta animalium iter, dum viuerent , & poft demortua iuxta ctiamL-j >
ventorum impulfum clifa 9 & obtrita , limoque obuoluta cum alijs

maritimis, & terreftribusrebus congcri, & dcinde in ficco rclida_»
propcer recefrum aquarum , in lapideanri naturam aliqua cum ipfo
limo commutari,iuxta loci aptitudincm5& limi,& fucci fpccicm-»
alio vero loco ctiam num immutatareperiri>eoquodficcioris Sc
fabulofo fint obruta, vt in tophaceis locis,& fabulofis, Apuliae> Mc-
Jita:, & Neptuni, locis i nobis obfcruatis. Id verum efTe patct: nam
j'n Melitenli tbpho fimul cum dcntibus hifce,fiue linguisdidis Con
xha?,& Buccini , & eorum firagmcnta tcftacea , atquc etiam illarum
.rcpletiones eiufdem matcriei tophaceac obferuantur , ac illarum^
impreffioncs; quarc qui hac omnia obfcruarit noftram fententiam
.approbare compelletur . Hoc facile quifpiam obferuare poterit ^fi
cx Melita, vcl fimili loco mediocre tophum habere contenderit, in
-quo aliquid cx his adha;ferit. Ncc , vtquidam recentiores contra.*
-Philofophia: prajclarifsimos fcriptores ac prarceptores relida vc*
ritate , fiuules dentes, & Concharum varietates fpontc intra faxa-
jorki amplius dicct , nifi mare eodem loco» eo temporis interuallo
-CODftiterit,quoufquc fu am naturam prarbuerit monti,vt in eo pofsic
ôriri, & incrementum animal cum tefta , vel aliud accipere pofsit,
non alio, quamfiinipfomariefletgcnitum modo, ficuti&aquati-
car planta! locis arte aquofis faftis, vel cafu folcnt co loci etiam , vt
-in naturahbus paluftribus criri Nec ita natum, & enutritum potc-
.
fit fuam fupcrficiem faxo,vel tophoimprimcrcvtin his>qu5 obruta

inucniuntur,ficuti nec imprimit vnquam,nec cninf) poteft Concha^
illa in argumcntum,& exemplum allata,quac intra faxorum cauita-
-tes, aliarumquc reruni, ipfarumqj tcflarum finSpondyloruni-*
teilis obieruauimus extcrna parte > irtra quandam cauitatem vix
'
£ 3 fora- .
.n^
..i^
»
Fabii Columnac
raminulo apparente ] fponte in mari , & rupibus maricimiS} iiL»
quibus allidic vnda oriens, qux Cappa longa , dici afleritur a Goro»
pio & alijs , vulgo , Dattili , a Pifcatoribus , quia Dafiylorum effi*
giem,& Glandium praefefcrunt iâb alijs PbolaSi ca ratione dicitur
quia occulre in cauernisoritur, & viuit, &tamdiu incrementum ca-
pir, quoufque intra cauernulam illam commode hiare pofsit, alias
periret: nec vnquam in faxo,quo vixic,& perijt, fux formae fignum,
vel ilriam aliquam,autlineam reliquiffe eftobferuatum,cum necpo
tuerit,'propterea quodtefta crefccns extrema parte, quahiat,tene-
rior eft reliqua in omnibus teftace!s,ncc polfet vimfaxo,& nbn fibi
ipfi inferre, vt imprefsio fieref faxo. Ncc etiam in diaiscauernulifi
dimidia cefta,vel pars illius, aut firagmentum cancum fponte ortum
fuitrepertum, necetiam ipfa tefta integra,qua:per comprefsionem
faxi,rimam,autfi-aa:urx fignumpaffa fit: ficuti inmontiDus,& alijs
locis extra mare reperiuntur fere omnes, vt vix pauca: integrje pof-
fint reperiri. Nos quidem non modo naturalium rcrum ignarumL^,
fed infanum putamus, qui fruftulum, aut dimidiam teftam,vel intc*
gram fponce editam eadem magnitudine ab initio , ve! alio modo
intra faxa ficgenitam afferuerit, quaj etiam adeo cohserere faxo rc*-
pcrta fit,vtreperiuntur infaxis,qu9 vix eximipofsit,& non integra»
& exempta imprefsionem fui relinquat,tanquamcuncum eiufdcm •
Non cnim natura illas etiam num noftro feculo procrearc defi;fl[et,
fi aliasprocreaflret, atqueclarumeftpifcatoribust nedumnaturx
ftudiofis obferuatoribus, teftasin ipfomari, quibus animalperijt,

illas i ngredi Cancellos pro fua tutela , nec vnquam tefta: ill« cura->
Cancello, aut fine,incrcmentum accepifle cft obfcruatum , fed con-
tra,quod obmaris volutationem atteruntur: atquc demuminfanif-
fimum , qui lapidcs Concha: figuram iritegram, vcl dimidiam , aut
partem aliquam cxprimetes illarum,fic vegetaffc afiirmaucrit,cum
omnes illac figuratd cadaueribiis vegetantium,& obrutarum rcru ori
gine traxiffc non dubitcmus.Qui vero nonmodo qua: apud nos,fed
qux apuddodifsimum noftrum Imperatum in fuo mufxofcruantur
omnis gencris ceftaceorii,aIianim rcrun« in lapidcs vcrfa,vel replc*
ta vario genere concretionis lapidea vidcrit, quin noftram,& anti-
quorum lcncentiam probauerit cxperientia non veremur • Lapidcs
vcro , qui fponci oriuntur figurati,nullam habcnt cum animalibus ,
figura,nccita
nndcnt«vt in-^
fiipradi^ nbus ex cadaueribusimag
qut
. ,
Differtatio 39
fungorum
ftrias ha^
parte, nbn inFern a vt in tcrreftribus , & pediculo ctiamex

perna ,
ro6$
)eriuntur ,, vt
leuioreparteprarditireperiuntu. , doaifsimus Clufius
_ depinxit, ^''^
? WjÂ^.Eôt.
a docc.
funtq;vegetabiles eodem modo>quo Corallij ipecics poroiae
Ferdinando Impcrato, MadrcpQra, denominatar.Jifferuntquiî-^t-i?-".
non ramofi , 8c ftatim in latera fe expandunt , Clufius in Nilo oriri
qui petiolum habent , afleruit . Nos ex porofa Corallij fpecie , &

hos pyxidatos ortos proponimus , cuius iconcî dapius Horuntuj
-
dentium, aliarumq; rerum intra candidam illam tophaccam Meli-

tenfcm concretionem repertarum vircs,eafdcm cum ipfa terraMe- ,
litenfi,qu« vulgo ab Empyricis circumfertur, & SanSi Pauli appel-
lacur terra, efie afleritur.CanicuIap dcntes alligati repentinos pauo- ,

^.^^^ *
rccitat.Rondeletiusrcfcrt,dentes ab Aurificibus ar
res tolli Plinius J^
quos Scrpentis dentes vocant: hos e collo puerorum
gento includi,
fufpendunt mulieres , quia dentitioncm iuuarc creduntur,ac etiam
pauores arcerc. Confici ctiam dentifricia , nam ctianu»
puerorum
ignita duriticm feruant, & puluis afpcritate dentes dcalbat il- ,
los detergendo. Bellonius vcr6,Lamias enim qui capiunU

€X earum dentibusjac maxillis magnum qualiumfOf*
(ere^folent^ quos aiunt aduerfus vene^
.fi
au^
inclu*
vu
foUt
"
^
I
*,i
N I S
Err44>
. .
#
^? ^'
Errataprauidenda , d' /5? Corrigenda

• 4 ^ 4 yi
-h 4 .
Errmts Corrige . Errsta •'

Corrige •
.
Cochylijsq; ConchyHjqs Pag 1 4 Vmbelicum Vmbilicumi

Pag
lanthinutn. eft
lanchynum
Ibid. Buccinus • Buccinum • %6 muc roncm» mucronem ,
Conculis. Conchulis • a8 videmus> vidimus •
PoUucem i8 pallula, pallicia

Ibid. Pallucetn •
Ibid. TarbanaHl Turbinatum 31 1» fubterra* inier fobtcr*
Ibtd. Firmiffinia» Firmiffimas nea» raaca •

10 vcntro'a, vcntriofi,
14 conilruAaSy .conftru^ 1
^ t
»'* r RtliiM csi$did0 LeSori rtmimrtmr

r
i^
t
'
r
^^
'\
- K
*•'
^
. . »
t' -' /
i^
!
41
r
o M
"k^
4
qaae hoc volumine continentiir

V
>l bricata,2i, aJtera marffnt vndofa^hid.
270MTAE Cenchd qu£y Cotôha, aKOnia firiata Tf?A«.S6i rariorqu^f

defcrift. 24, fco;T, l»
fcnffio, 13 . Varicta tt$. Concha ad Buccinum rccurua quê • 29
1 j. vii^, C9Hcb£ ano- Cc>nri!»4 exotUa margine in mucronem^
mis*^ emijfa qu<x\ 2 6, icon» *7

^
Concba exefica vertice mttrscatim intorto

Jior» dt vita tsftaceo qua i^. itojo, .
JQ
^ ruin itmnUstA , 9 CoHcba fsfciata gemmta concretione re^
fleta qujt, defcript, 2S Jcon^ i
. :l'
I
3 Conchagihhafa^ >3
Ctfifcfcj natatilit Yn^tTtktnt , gf varietaiet >
BVcJrJtJ quldj I !• ty «^ quthus, thld, f»^, defcriff,xS,iconm jo
Bticci^ti cfilor, 4. Concbd ammali demortuo non amfUui
Mucciftum exeikum fsruum, defcrip,^ ly. crefcunt . 3 5. CT ^*"*- '^^*'»
Ctncbd varsie lafided apud nos ty Jîf-

BuccMum impro^rt^ dtcium Murex y fy yieu;» Imferati . i^
qvare ,
- '
7 Concbj viroque latere fe coUigentqta 29»
BucclnKm m^t h^het acuUos , ^
7 icon, 3 o
Buccinurn payuum noflrat Ciim anlm^- Concha Plini) toto latere connexa qui^ 1 \
Concha vtxvî^whyiyyy^vfns , quee , defcrift.
C Conchjlium quid i. ^y 3. etutcolor^ 4. «•-

mengenericum j. ^«â/f Dififcoridif» S
insntt CochkaslnhMhttam IConcrctiones concbarum e^gie quomod4
CAncelli 3
^
2y
nec iilu incremwtum addsre fof fiant .
58 longerief tefiateotttm in foffa arcii Ne^

funt . .
.
'
. .
Cancelluf non tantumm Ntritis Jed om- fiuni^ >l

nibutferi teStit inhahiiat iuxta iffit^s
magnitudinem . .15 S
Capfa longa , vbi nafc/tur 38 •
CcUfia D» Marid de Ândria miro-
Csrofe dicuniur Nejpoli t$flacea furfu-
rsm fuadenttM violaceam . * *
cuhrum monumemis ornata • %}
Cocblea ianthiua quje^ dtftriftia. itJcon.
F
Cocblea marina exotica marmorea 1«.
icon. xo,vmrietatet» 19* ôn eBNerise, FVngs lofidei quomodojiant fT vhi,29»
Hid.
icon. '
_
dicitstr Roc»
3J
Cochle* terre/lrh turhinafa,qu£.\%,icon.\C.
fucus qu9 Purfura colorfi ,
ccUa Nt$foI, vuigo • IX
Concba ammta j^rf, rarior vertice reftru
(
V
.
1
42
M v
N X
Af«re;f â/W , eiuf Synftsyma , CflTaf , f*»*^
f ^
/
MuJ^tim Perd, Imperati naturs lêfau*
GIs^Mntef ificoU Sicsli-e .
^
14 rus 23. 2^.25. ^ 3^
Gig^ntea offt in fuhterraneit , ^«//7« Myrti morhm lepas animai tefludinatsim .
bominum c^ûera , iro« v^geta , 54 17. ict»/7, i4
Qlojfopetrte dt^^y Ungua Strpentind
fiue
aut Meittenfes , _/«»/ Lami£ i^Jimihum
N :Er//rf Mdrouandi an Jntiqucrum
natant,^ ipfa teSla velificant . it

W^/r/V^
H Eliotropf) cohr. 4 Neptuni Arctsjhjfa teflaceorumfragmentif

ccmpaila, 14
f^tfr^/i Mufûm ditijjimum rerum^ OStracea quidm ^ t

naturalium .15.1^« 3^ OSirum vnde diiium 1. 1?" 2^*^ ^Wii
>
PHfl/4/ concha qu.t curfic diffa .^3 8

Lapides vegetifropriam babent figu- Tol/ptts vefiitur carne Concbjliorum •
ram . •
^*
38
Latere toto conmexa eoTicha Plinij ^« a 1 .
Purpurate/faceumpwpuram fundem cnm
Lepat exotica varsegata qua jdefcript, 17. animali , ^»<f , defcript. r. ^ /»ie. icotu
13
X^/^-f Myrti morhuf,qu^,defiript,j:j Jcon- Turpurd oculiinframedsum corniculorum
.16. Ttfiu4i0U rftodotabellsta,. 17 10
XirfguM Serpentime fiue Glojfopetrie non la Purpurei coloris varietates z^ fimilitudinei
4 ftdeiffed dentes Lamiarum,^ 1. ûart^ 4. er»" T
"
M k
fer totumicon, 33 PuteolanaPurpura. 1«

Xofrf immutata varijs temporihuf . 36
JUc»/ (*;>/«r contrarto modo fit ^ fi contra-
riumfuptrahundet . 37 ROfff//tf <^/f/'«r /•»£«/ adPurpuram
tingendam • -.11
-j
r
MAlu^
Maris
floris color^
irafcentifcofor,
^ .
4 TJ?/^ Concharum demortuo animali
fuo non crefcunt 3 3
4 .
i>. Marianut Valguarnera Panorm^ vir Iftrô exoticufvmhilicatus,qufi defcriptA^.

Do8iff, librum edidit , </tf Orsg, (y anti- icon, \^
qttit • Panermi , m ^;f« , *de Gtgantu m^ Turho terreHrisnon defcriptut 17« T^^firifm
natura Hatura f^ incolatu 54 . i^.icon x6>Alterminpr» i%îcon, 16
JHelitenfes lingua , rfefl/tf/ /«u/ lamiarum Tjriut colcr qui S
*
(yfimilium 3 1 . quare non laftdes « /fr/i.

icon. 33 -
M orbus in arhoribttt fcahies tT imfetigo,

* V^ri^ cffrgies dtntium Lamidrum 3^
^-camfs, 17 , Fiolstcolor. . > 4
^
F I N * «
I S.
\
li
(
^
Mo. Bot. Garden,
'TG93

Texto Antiguo Roma

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Texto Antiguo Roma

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

'

c/i/mnc /a//i ^îtuJ^ ^/uîii rm/ii/aû//L^ mr//rmm

ma/^ //:}/aca:>//i^a).^^o>?2j^ a^//^?r^/ajcaj^^^n> /^>/V /Ulfi^

'd a/^c/^r/s^ c/ ncTiLi/

^^^^- r3>. /44 /4J^//i>. /^^- /Jf./J'<////. //^'

^S3. 2sJ2Sg. ^J^.

32/;. 322. 32S. 5 92322. '33/ 334-3 'a/. /€/

PfcJ J/zfp^j //y/i^

yjinh^ //^///la £ta^^?/:/!7 i^z£^ //LUi^^/^C^/^^>^Mfr///icj''//^n^

fj/is^m)J/////j J//^/c^j^/2^l J//f/-^n//i^ /744 '^ -

^. r/j/n) TJ/i^/As cmji£//3 ^ £rJr/f^/////^//

BrOJCORrDE.PlINrO, GALENO tf^>;^ Jescripr^, ; >:^:>:v?

',11"^-' '-'1 vratcr iffar etiam ^vroS<x<y^ifSj cditas m .

-V^. «"f r Vl:l

^^^aro/o' efCo/umna (D,

Mo. Bot. Garden, v-^

SVP£R10RVM PEKMI SSV. \

V^ROM/t. M.DCX *-' - -

I ^MJ iHMrt iTlTl iit^BI 'i^

:: v--^. Ifrijl^ijy^wj^pitr^jff^^ 'i_^l '

rS pralo di sniffitnam iudicaui . Rom*

ARERI I Comitatus montes in J£.quicolis,intet'

ExceUtntiJIJed altenorum ettam omnium quos

V AE tandem.candide Lcdor, inter mulcos aducr

tarum aliarum recentione a nobis tunc edica poUicici fuimus,mini^

finium rcgunioraaTlices dirimeremusjper fyliueftria montanaq; lo

quotidiano fyrupis ancidocisq;imroi^ccri dcbent» non parui facieit

riam Sc nobtsnoflrates montes aliquos^riodicimus Creram.Cypru»

ignoca faere,atque etiamnum non pauca noflro iudicio ignorantur

ribus Dco dantc,!talo Diorcondi addidiffe auflorem Illum animad

font alij.inter quos dcd.Gafpar Bauhinus,eiusqifratcr,quorum in-

babetur mentio^quibus proficere poteris huius operis ieiJione:atque

M AN A M F A B r V s cunBando rejistuit rsm^

^NaturiS bic Fa s:t v s rimando refiituitres^ - ^

Gloria. Romulidum certl immortalis.vterquet

TLuy IJ^iiiyj r€^pi){.^s ^y^swgTa;' $ABlON#.

GREGORIl CHIOMENTl CIRINOLANI

<^ba$f2aleo aJbus Diofcoridis , iy de Txine Tbeopbrafii , Kelxim

^Keti^SnKi} Latine :J^J^fV/K^oyiJ^Cfion quidemmultis lo*

fis ab radice ^erofoliofa efi , ac e radice media ftmintfer acanus

exoritur veiut Malum } admodum occultatus afolifs /bicverd in

Hclxinem, nifi fupra rclatam a nobis ^-quarvt ex Hiftoria patet

Tt paulo inferius , iyj*J^ IJ-Kfwy w j'fk Habet quidem lacbrymam .

&Ixia. SedhicGaza i%/,pro r^/k legifie videtur, nam folito- ,

frudum gercntes plantas enumerat , oiV-^u^.^.r^iyu, x^y^suhiA,, Ono-

facile a{ferendum videtur, idem elTe Ixinen cum albo Chamjelco-

de lacryma fiae giimmi !iabctur,cum xn Ixine,fpontanea tradatur

tis, fed codcai modo confimili fru^ftu acanaceo pra;ditas, intcr a-

%imy ^^erum eiHfmrii omnium -.vduti.Acxrnd Leucacantba^

vterque Cham^Ico prolixc defcribitur ; & albus , Ixia appellari ; *®'

^libi dc lacrymam fponte ferentibus poftremo, Spina IxinA , ibi >

plantarum, de albo Cham^leone videtur ; vtraque enim ab radi-

manetlacrym^equalitatis diiFerentia,iIlaorigrata,vel iucundi

tas ob coniunftam in Diofcoride, cum de venenis agit, traditio- LiS.6,im .*

^nem incffej ac etiam in Theophrafto,. cum rfe Acanaceisjquandam fr^fat.

litpernkie occidenSioCf.o'p>my interpretetur quoci proprietas eft vC-

ncni Ac non folum forGin velut albus Chamceleominora anima-

lia, ficutoues,& canes, fed maiora ctiam niger Chamctleo, vt lu-

albus, nec niger Chkmsleo,& Ixia vencnum dia:um,ea maximd ra

^MvmVj ^A4k,i7}.i!kpo;J^us,dyAfiy.oy,TcfiiKa.v>iipi}ixip!iv omoi KoKyiiiov KaKoteJV^

radices colligitur, fed venenaras ; nec fi idem eflet cum

Sed & ex fupra relato textu miramur etiam illos

Minus cogn.rtiVp.^ rk.

i Nicandro damnatur^de Vtroq; Cham^Ieone verba faciens.

-vifcum dum recenseftadhirrct, 8c in fila protenditur ,colore can- de2xsa/