KABIHASNAN

KAHULUGAN MGA BATAYAN

Sibilisasyon 1. Pamahalaan
- Nagmula sa salitang Latin na  Nangagasiwa sa iba’t ibang gawain tulad ng pagtatanim, paggawa ng kasangkapan, at pakikipagkalakalan
“civitas” na ang ibig sabihin ay  Nagtatakda ng batas
lungsod.  Ipinagtatanggol ang nasasakupan mula sa mananakop
- Ayon kay Roger Osborne, ito ay 2. Ekonomiya
repleksiyon ng tao at ng kaniyang  Espesyalisasyon: pagkakaroon ng iba’t ibang uri ng kasanayang ekonomiko
pinahahalagahan. 3. Relihiyon
Kabihasnan  Mayroon silang mga diyos para sa iba’t ibang gawain tulad ng pagtatanim, pakikidigma, pag-ibig, at panganganak.
- Nagmula sa salitang Filipino na 4. Sistema ng pagsulat
“bihasa”.  Sa pag-unlad ng komersiyo at pakikipagkalakalan, kinailangan nila ang pagsusulat upang maitala ang kanilang mga transaksyon
- Ito ay isang lipunan na may mataas 5. Mataas na antas ng teknolohiya
na antas ng pamumuhay,  Teknolohiya - tumutukoy sa mga kasangkapan at paraang ginamit ng tao upang mapabilis at mapadali ang kaniyang mga gawain.
organisadong pamahalaan,  Mga hamong dulot ng kalikasan: nakatulong upang mapaunlad ang teknolohiya
relihiyon, sistema ng pagsusulat, at 6. Estruktura ng tao sa lipunan
antas ng lipunan.  social stratification
MGA SINAUNANG KABIHASNAN
REHIYON MESOPOTAMIA LAMBAK NG NILE LAMBAK NG INDUS LAMBAK NG HUANG HE
Kabihasnan Sumer Early Dynastic Harappa Shang
& Old Kingdom Egypt
Mahahalagang Ilog  Ilog Tigris  Ilog Nile  Ilog Indus  Huang He
 Ilog Euphrates  Ilog Ganges  Yangtze
Heograpiya  Fertile Crescent  Regular na panahon ng pagbaha  Regular na pagbaha  Tubig baha na nagdadala ng loess
 Marahas at iregular na pagbaha ng  Ilog na akma sa pagbabangka  Mahalumigmig na subtropikal  Mabundok at halos disyertong
Tigris  Kabihasnang Egypt: “Gift of the na klima lupain
 Masangang mga ilog Nile”  Bulubunduking Himalayas sa  Marahas na pagbaha ng ilog
 Mga latian  Tuyong klima hilaga  Napaliligiran ng kabundukan,
 Kakulangan sa bato  Sagana sa bato  Saganang tubig mula sa disyerto at gubat
monsoon at natutunaw na
niyebe
Mga Hamong  Iregular na pagbaha ng ilog (tugon  Labis na mataas na pagbaha ng  Iregular na monsoon  Iregular na pagbaha ng ilog
Pangkapaligiran na sa hamon: dike) Nile  Iregular na pagbaha ng ilog  Geographical isolation dulot ng
Kinaharap sa Pagbuo ng  Kakapusan sa pinagkukunang  Mababang pagbaha ng Nile  Matataas na bulubundukin mga natural na hangganan
Kabihasnan yaman (tugon sa hamon:  Napaliligiran ng disyerto bilang hangganan (epekto: hiwalay na kultura)
pakikipagkalakalan)  Paglihis ng dinaraanan ng ilog  Mga hangganang kayang tawirin
 Kawalan ng mga natural na ng mga mananalakay
hangganan
Pahina 1 ng 4
Mga Lungsod  Eridu – pinakaunang lungsod
 Uruk – unang “ganap” na lungsod
Pamahalaan  Mga lungsod estado na
pinamumunuan ng lugal/en/ensi
 imperyo
 Sargon
 Kodigo ni Ur-Nammu
 Hammurabi - Hari na nag-utos ng
patitipon ng mga batas ng
Babylonia sa isang kodigo
Relihiyon  politeismo - paniniwala sa
maraming diyos/diyosa
 Pangunahing diyos: Enlil
(kinalaunan, Marduk)
 Iba pang mga diyos: Enki, Ashur,
Enlil, Ishtar
 anthropomorphic gods: may
katangian ng tao
 Thinis
 Memphis
 Thebes
 Absolutong monarkiya
 Dinastiya - pamumuno na
nagmula sa iisang pamilya o
angkan
 pharaoh - pinakamataaas na
pinuno ng sinaunang Egypt
 Menes – napag-isa ang Eypt sa
ilalim ng kanyang pamumuno
 Pangunahing diyos: Amun
 Iba pang mga diyos: Ra, Osiris,
Isis, Horus, Anubis
 Ang pharaoh ay diyos sa anyong
tao
 Paniniwala sa kabilang buhay
 Mummification - proseso ng
pagpepreserba ng mga yumao
 Harappa
 Mohenjo-daro
 Sentralisadong pamahalaan na
pinatutunayan sa mga
planadong lungsod
 Mother goddess na
sumisimbolo sa fertility?
 Mga imaheng putik na
pinagmulan ng mga diyos ng
Hinduismo?
 Mga putik na pigura ng hayop
= respeto sa mga hayop tulad
ng baka?
 Hinduismo (kinalaunan)
 Mga pangunahing diyos
(kinalaunan):
1. Brahma - tagapaglikha
2. Vishnu – tagapanatili
 Anyang
 Luoyang
 Maliliit na kahariang piyudal
 Piyudalismo - sistemang
pampolitika na nagbigay ng
kapangyarihan sa mga aristokrata
o panginoong maylupa sa mga
lupang pag-aari ng hari.
 Shang - unang dinastiya na naitala
sa kasaysayan ng China
 Pagkakaisa at sentralisasyon sa
ilalim ng dinastiyang Qin
 Shi Huangdi - unang emperador ng
pinagkaisang China
 Legalismo - pilosopiya na nagturo
na ang mga tao ay likas na masama
at dahil dito ay kailangang
pamunuan ng mga malulupit na
batas
 Tianming: “Mandate of Heaven”
(Zhou) - tumutukoy sa paniniwala
na ang pinuno ay pinili ng
kalangitan
 dynastic cycle
 Ang hari ang tagapamagitan sa tao
at mga diyos
 Ancestor worship
 Confucianismo (kinalaunan)
 Taoismo (kinalaunan)
Pahina 2 ng 4

Estruktura ng Lipunan  Mga uri:
1. Malayang maylupa
2. Mga magsasaka at artisano
3. Mga alipin
 Ang mga mangangalakal ay
mahalaga
Sistema ng  cuneiform
pagsusulat/pagbibilang  tabletang luwad, stylus
 eskriba (tagasulat)
 sexagesimal system - sistema ng
pagbilang na nakabase sa 60
Arkitektura  Ziggurat ng Ur
 ziggurat - gusali na nagsisilbing
templo sa sinaunang Mesopotamia
 Mga uri:
1. Pharaoh
2. Matataas na opisyal ng
pamahalaan tulad ng vizier
3. Mga pari at maharlika
4. Mga sundalo at eskriba
5. Mga mangangalakal at mga
manggagawang may
kasanayan
6. Mga magsasaka
7. Mga alipin
 Mga pari lamang ang
nakakaunawa ng hieroglyphics
 Maaaring tumaas ang antas sa
lipunan sa pamamagitan ng
burukrasya
 Ang kababaihan ay may mataas
na estado kompara sa
Mesopotamia
 hieroglyphics - sistema ng
pagsulat ng sinaunang Egypt
 hieratic script – sistema ng
pagsusulat na ginagamit sa
pang-araw-araw na pagtatala at
komunikasyon
 Rosetta Stone
 Papyrus - halamang
pinagkukunan ng materyales sa
paggawa ng papel ng mga
sinaunang taga-Egypt
 Pyramid ni Djoser – unang
gusaling gawa sa bato
 Great Pyramid of Giza
 Pyramid - estruktura na
nagsilbing libingan ng mga hari
ng Egypt noong panahon ng
Matandang Kaharian
3. Shiva - tagawasak
 Ang mga pari ang may
pinakamataas na estado?
 Ang pagkakaiba ng laki ng mga
bahay ay tanda ng iba’t ibang
uri sa lipunan?
 Sistemang caste (kinalaunan):
1. Brahmin – mga pari
2. Kshatriya – mga mandirigma
at maharlika
3. Vaisya – mga magsasakang
maylupa, mangangalakal at
artisano
4. Shudra – magsasaka at
tagapaglingkod
5. “Untouchables” – nasa labas
at ibaba ng sistemang caste
 Indus script (hindi pa rin
nababasa hanggang ngayon)
 May konsepto ng zero
(kinalaunan)
 Mohenjo-Daro: Citadel, Great
Bath
 Harappa: Granary
 urban planning
 drainage/sewage system
 Mga uri:
1. Mga mandirigma/ maharlika
2. Mga burukrata
3. Mga magsasaka
4. Mga alipin
 Lipunang patriyarkal – sistemang
panlipunan kung saan ang mga
kalalakihan ang may
kapangyarihan
 Jiaguwen: oracle bone script
 oracle bones - mga butong gamit
sa panghuhula noong panahon ng
dinastiyang Shang
 calligraphy - sining ng pagsusulat
sa sinaunang China
 Great Wall of China (Qin)
 Lingqu Canal (Qin)
Pahina 3 ng 4
  Sphynx
Mga Kontribusyon  pagsusulat (cuneiform)  konsepto ng zero  urban planning  tsaa
 phonetic alphabet (Phoenician)  Egyptian hieroglyphics  decimal system  papel
 Epiko ni Gilgamesh  araro  konsepto ng zero  payong
 Bibliya (Lumang Tipan)  irigasyon  algebra, trigonometry  tsinelas
 water clock  papel na gawa sa papyrus  square root  pulbura
 sexagesimal system  paggamit ng tinta  drainage/sewage system  paputok
 lunar/lunisolar calendar  kalendaryong may 365 na araw  mga relihiyong Hinduism,  baril at kanyon
 nasusulat na batas  pag-eembalsamo Buddhism, Jainism at Sikhism  porselana
 paggamit ng bakal  mummification  surgery  perang papel
 paggamit ng salapi/barya  surgery  scalpel  barya
 monoteismo  amputation  amputation  pag-iimprenta
 urbanisasyon  prosthetics  halaga ng pi  seismograph
 araro  dental bridges  mga Veda  pagbabakuna
 irigasyon  antibiotics  mga epiko ng Mahabharata at  mga pilosopiyang Confucianism,
 dam  pampamanhid Ramayana Taoism, Legalism
 gulong  pagsasaayos ng nabaling buto  panukat (ruler)  magnetic compass
 chariot  pagpupurga  unang unibersidad (Takshila)  crossbow
 layag (ng bangka)  makeup/kohl  larong chess (chatarunga)  seda
 windmill  peluka/wig  larong Snakes and Ladders  saranggola
 astronomiya at astrolohiya  mga pyramid  steel  abacus
 matematika  gusaling gawa sa bato  flush toilet  civil service examination
 mapa  paggamit ng fractions  butones  barnis
 pamumuhay sa lungsod  geometry  telang bulak  mechanical clock
 aklatan (library)  yoga  timon ng barko
 arch at vault  pagbubunot ng ngipin  landscape painting
 dome  ayurveda (medisina)  calligraphy
 Judaism
 Zoroastrianism
COVERAGE AND TYPES OF TEST FOR THE SECOND SEMI-QUARTERLY ASSESSMENT IN AP 8
I.A Matching Type (Mga Sinaunang Kabihasnan: Heograpiya, Pamahalaan, Relihiyon, Lipunan, Pagsusulat) – 15 pts
I.B Tukuyin kung saang kabihasnan nagmula ng kontribusyon (Mesopotamia, Egypt, Indus, China) – 15 pts.
II.A Document-based Multiple Choice Questions (Kabihasnan: Kahulugan, Katangian at Batayan) - 20 pts.
II.B Free-response/Essay Questions (Mga Hamong Pangkapaligiran) – 10 pts.
TOTAL: 60 pts.

Pahina 4 ng 4