Kolokvijum ratarstvo 1

Prava žita

Pšenica- Triticum sp, Ječam- Hordeum sativum, Ovas- Avena sativa, Raž- Secale cereale, Tritikale-
XTriticosecale sp.

Prosolika žita

Kukuruz- Zea mays, Proso-Panicum sp, Sirak- Andropogon sorghum, Riza-Oryza sativa, Kanarska trava-
Phalaris canariensis, Heljda- Fagopyrum esculentum

1. Botanička klasifikacija ječma

Red Poales Porodica Poaceae

Rod Hordeum Vrsta Hordeum sativum

Podvrste su klasifikovane prema broju formiranih klasića na kolencu vretena klasa:

1. Hordeum sativum spp distichum - dvoredi ječam sa 1 razvijenim klasićem

2. Hordeum sativum spp vulgare - višeredi ječam sa sva 3 razvijena klasića
3. Hordeum sativum spp intermedium – prelazna podvrsta sa 1-3 razvijena klasića

2. Korjenov sistem pšenice

Korjen pšenice je žiličastog tipa sa glavnom korjenovom masom u oraničnom sloju. Pšenica
obrazuje 2 vrste korjena: Primarni (klicin) korjen I ima ih 3 u kod proljećnih sorti,a 5 kod ozimih.
Primarni korjenovi se pojavljuju u fazi klijanja sjemena. 20ak dana po nicanju pšenica iz kolenca
koje nazivamo čvor bokorenja se razvijaju adventivni (sekundarni) korjenovi.Konačno formiran
korjen je gust splet mnoštva žilica. Svaki korjen se na kraju završava sa mnogo korjenskih dlačica
dužine 1-15min. Optimalni uslovi za dobar razvoj korjena su 10*C, vlažnosti 60-80 %.

3. Stablo pšenice

Stablo pšenice je cilindrično, člankovito I sastoji se iz 4-6 članaka.

 Donji članci su kraći I teži od gornjih.Stablo je zelene boje.Kod meke pšenice u središnjem dijelu
je prazno I građeno iz epidermis, asimilacionog tkiva, sprovodnog, I mehaničkog tkiva. Kod tvrđe
pšenice unutrašnji dio je ispunjen parenhimom. Visina stable se kreće 50-120cm.

4. Botanička klasifikacija ovsa

Red Poales Porodica Poaceae Roda Avena

1. Avena sectio avenstrum (višegodišnje livadske trave)
2. Avena sectio euavena (jednogodišnje gajene i samonikle oranične vrste)
5. Korjenov sistem i stablo raži
Korjen je dobro razvijen i sastoji se iz mnoštva isprepletanih tankih žilica. U fazi klijanja raž
obrazuje 3-4 primarna korjena koji u povoljnim zemljišnim uslovima mogu ići u dubinu do 2m.
Stablo je člankovito, tanko, elastično i kod nekih starijih sorti dostiže visinu i do 2m. U današnje
vrijeme preovladavaju sorte nižeg stabla 80-140cm. Vršna internodija stabla je maljava dok je
cijelo stablo prekriveno voštanim slojem ili je antocijanom obojeno u ljubičasto. Stablo je
otporno na polijeganje.

6. Korjenov sistem i stablo tritikalea

Korjen je dobro razvijen i sastoji se iz mnoštva tankih sekundarnih korjenova. U fazi klijanja
tritikale obrazuje 3-5 primarnih korjenova koji u povoljnim zemljišnim uslovima mogu dospjeti u
dubinu do 2m. Stablo je člankovito, čvrsto, debelo, elastično i visina mu varira i zavisi odvrste i
sorte.Kod heksaploidnih vrsta stablo je većenego kod oktaploidnih. Kod nekih heksaploidnih
sorti stablo dostiže visinu i do 205cm. Većina sorti koje se gajeradi zrna imaju niže stablo
(<100cm).Vršna internodija je maljava, a ponekad i cijelo stablo i prekriveno je voštanim
slojem.Vrlo je otporno na polijeganje i ima snažan poljećni porast.

7. Nabroji 5 hibrida kukuruza i opiši 1

NS 444 ultra, NS 640 ultra, FAO 200(NS 205), Fao 300(NS 3014),FAO 400 (NS 144).
FAO 400 (NS 144) je veoma adaptivan, srednje rani hibrid, potencvijal za prinos oko 12t/ha
suvog zrna u 45t/ha silaž, dobro podnosi sušu, ima elastično stablo visine oko 265cm, otporno
na polijeganje. Zrno je tipa zubana i masa 1000 zrna je oko 390g.

8. Građa sjemena kukuruza

Sastoji se iz dvoslojno gomotača,pravog endosprema i klice.Dvoslojni omotač ima zaštitnu ulogu
i reguliše razmjenu gasova i vode sjemena sa spoljašnjom sredinom i čini od 6-8%ukupne mas
eploda. U ćelijama omotača moguse naći pigmentikoji odredjuju boju ploda. Pravi endosperm
ispunjava unutrašnjost ploda. Pograđi može biti brašnast i staklast.Brašnasti endosperm ima
krupnija skrobna zrna,a staklasti sitnija.Klica je u donjem dijelu s prednje strane ploda. Klica se
sastoji iz osovine na čijem donjem dijelu su korjenak i nekoliko zametaka pseudoprimarnih
korjenova, koji su zaštićeni kojenovim omotačem.

9. Podjela hibrida kukuruza prema načinu dobijanja

 1. Dvolinijski- dobijeni ukrštanjem 2 inbred linije
2. Trolinijski – dobijeni ukrštanjem 3 inbred linije
3. Četvorolinijski – dobijeni ukrštanjem 2 dvolinijske linije
10. Podjela sorti i hibrida sirka prema načinu iskorištavanja
Sirak zrnaš- za proivodnju zrna
Tehinčki sirak- za proizvodnju metli,četki i dr.
Krmni sirak- za silažu, sijeno i zelenu krmu

11. Botanička klasifikacija prosa

Red Poales, Porodica Poaceae, Rod Panicum

12. Botanička klasifikacija heljde i opisati plod