2]qop sq ouep Jap euEIH e}) seseu se] wey wzUEYLODSSP H] UD OUIO9
mndax eaonu ¥] ap souorpnaRsUt Se ap PEpHEGPP ke u> ore
9p 4 pepandiqure ap worenays eum vd eqryeyas Up}aeZHa1oe
09 epic “oaqayd oj & oorupSxour of to9 epEose any EIDEIOWSP F] [EN
| ua rood ‘eyedsg ap o1oadsax viouapuadapu sod sexpny se] v riuouas
sou ugnsano ef ‘ooiZojoonbre o1smrsfo un uy “epes0wep x] uo enfiquie
axdurats upipejas ns ua “eoygisty 2axpp U2 oprpuasdwios Jos aqop owssyynd
-od Jpp Jenp s219p9 pp ‘opnuos aso ug “oursuoweouRe] oruaturesuad [op
cord ‘eap-aigua , ap auzans wun uo epedene 2panb upyeziyemadaou09 ns
sovoa se3od ou anb woyjdxa jeno o ‘ouswiouay jap a1usyearqure ezapesmaett
] too upiqures ours woPsezyfeMIDeaI axUEISUOD Ns oD Jax anb auIN O[9s Ot
souisyndod so] 1q05
Puno 9p uy e ‘opeuopuege Uelsst0de “osouesLed o osryuoD saIDprED ns
+ asopupiiypa ‘onb sazome so} soood tos ou anb ‘eonreue pepryersuszod ns
‘9p so004 seypnur ojopupinea ‘oxdaou03 [p OptooauT ty as o3tt
ugponponnuy
vperowap & vanyjod ‘soussytndog
Die laa)
SONVORIIVONLIV stiverq])268 ——____—— DEnATES LATINOAMERICANOS.
realidad alenté miradas contrastantes y a la vez paradojales. En primer
lugar, durante el siglo XIX las leccuras politicas apelaron a la categoria-
ancestro de “caudillismo”, para abarcar en ella tanto la época dela anarqula
yllas guerras el criunfo de los localismos y los federalismos inorgini-
0s, como luego las largas dictaduras personalistas (Rosas en la Argentina,
fan en comtin el
de sus gobiernos,rasgos que
1 configursndose como una dimensién estructurante y estructuradora
4a politica americana, una suerte de habitus politico reflejado en el vin-
rios (petsonalismo, diserecionalidad, traicionalismo, entre otto).
En consecuencia la democracia en los paises latinoamericanos fue
tempranamente asociada al exceso (el despotismo de las mayor
como al déficit (la fragilidad institucional). Pero es sobre todo et
con l exceso que serin juzgadas las primeras experiencias democriticas en
nte. No por casualidad serfa contra la figura de la democracia
mindose de manera ineq
pases dela regién durante el siglo XIX. En ese contexto, la partcipacion
parecer limitada y tergiversad en el marco de una democracia res
reiterada manipulacién del voto popular por parte
En el presente capftulo, me pro
terpretacin y debates entre las i
a parte, abordaré la lectura del populis-
io, al tiempo que presentaré una sintesis
de las lecturas hist6rico-estructurales realizadas en torno al primer momen-
|
‘Makisteta SvaMPA,
269
to populista, que normalmente se ubica entre 1940 y 1970, En una segun-
da parte, me abocaré de modo mds extenso a desarrollar algunos debates
en tomo al populismo, sus diferentes dimensiones socioculturales y sus
alcances politico-ideol6gicos. Para ello, propongo hacer un recorrido por
cinco debates Fundamentales: en primer lugar, el debate sobre los orfgenes,
tomando como base los casos argentino y ecuatoriano; en segundo lugar,
dl debate acerca del populismo (leido en clave campesinistae indi
la posibilidad de una via (revolucionaria) auténoma; cn tecet |
bate que problematiza la relacién entre lo nacional-popular,
yl democracia, destacando el proceso de construccién de hegemonia y el
giro discursivos en cuarto lugar, aquellas intexpretaciones que enfatizan los
aspects plebeyos del populismo, esto es, la construccién de una identidad
cultural desde abajo; y, por dlkimo, el debate sobre la articulacién entre
(neo)populismo y neoliberalsmo.
En este punto, antes de presentar ls diferentes lectures, creo necesario
ppuntualizar algunas cuestiones minimas sobre lo que entiendo por populis-
smo, Milectura destaca tres definiciones fundamentales. La primera de ellas
cs general y se rfiere, como ya ha sido dicho, al cardcterineludibl
1roladas desde el Estado. El populismo se consticuye asta través,
dela doble referencia a la igualdad y ala jerarquia. Pese a esta doble matriz,
«es sin duda desde la democracia que se entiende mejor el populist
en gran parte éste responde ala (hstérica) necesidad de acorar la distancia
centre representantes y representados, brecha consolidada durante
periodo de dominacién libera-conservador, bajo las dictaduras
0, de modo mis reciente, luego de las reformas neoliberales. La segunda
idea se refiere ala grilla de lectura que el populismo establece de
ca. Como ha sido se fe forma insistente por numerosos ana
pulismo cnti en términos de polarizacion y esquemas
ién de determinados antagonismos, vis
lasek
binarios, lo cual imp!
portantes confictos. La tere:
constante que instala el populismo entre la apercuray el cierre de
Ja politica. Esta tension constitutiva hace que los populismos traigan a la‘por a1qos aua14# 25 sourrqoureoun] sousyndod soj ap pepondiqure ve
‘oon yfod uawipx un suyap ou yeruas> of u9 anb ‘ouisyndod jap ofrourjod
A aopeoreqetuwso soppre> p vpeyos youre, "eu fe sorpmso soles opesBes
-uo> Py (9661) 4omBey prpuy aur>1q s;oULY JopELOISTY Pe ‘OWISTUNTSY.
«c2ramnbas mzungasd x} anb oj 2p syw “eI90s upnson9 e auqos sexsondsax 9p
un euode ousymidod po sond ‘opnuas aso uo asreurureou> onb
(CO6I ‘SsmeNg-1497) eaMBad 4ey ou fend x exed wisondsax vu,
ouros oxstxanua 2s apand ox is anb auazsos ssneng-14y] # opuainsig
‘oueuiSeun of ap esSojopos wun reyouesap ouesaoou vos anb sey Off
‘opunu [> wo> axquioy [ap a1may!u8is upPres euN emBneu! a [ero
aod awuoueurod 4 oorurpurp ordiounid un ours ousspour oauaruresuad jap
sopeuiSreur souoppeatsop ou —soonyur sorepar soy ‘sofoquuys soy ‘souaSpuu sey
uo ‘99 038>- o3tw > U9 24 UBs9q “Ope| ONO Jog ‘o>EyUr CruDturesuad un 2p
viuapanoud ns jye aq] “saaquioy so] ap epra vy a1uatioan & sapfrumy soy ap
jm e| 31n9 “esqo ns eSey onb ‘opunut > axqos asresod r eBuaa eon
-sn{ ey anb ap ‘Texoduiay uprperspisuos ms ‘oosop un so eu wOTsasdxD
‘ns ua seurfiord un saouoiua s9 ou oustqndod [q -[eDos o| ap x08"
‘eun s9 ou ojgand jp orad yers0s uonsond ej x9A]0s1 B opeuE|] yIs> oJgand
pp ‘oustndod jo wxeg “yerD0s o| ap worSo] wun ap oxuap o sezrony ap oan!
lun oo eyopuaius x] ou ‘oUISTTE;D0s Jap ePDuaIAATp e ord “XTX ofBts Pu
‘euso}qord owoo jeros Upson e| 920]00 anb [> “easyfe205 > wo orun| “ea
-syndod oyuaruresuad j9 any anb esapisuoo uissoq ‘pepreas Wy “(61 :Z661)
_poflojonw pepiaa, asieuruouap apand anb o8fe enews 9 wsejasas ou
-syndod jp anb pepsoa wun ap oruoumsas sep ua ours ‘easupnUT PepioA e]
ezeafe uo aasisuo9 ou anb peauour ofeqen un ezyyear ourstndod Ja ‘some je
‘meg “o>; y10 oUoMUstOd Jap sommNsns ouro> se/Bojoopr se] ap orpmso uN
garqeay uainb §(766 1) wIssoy UTETY spoueY sopeuoIsty Jp 10d epezipunyosd
opis ey eanoadsind eas ‘sauonse so] ap jeD0s & jauaw odure> p resmonn
-saou exed peproedeo ns uo aausureasn{ epep ereaso ontut jap wOUNy &]
“eprainbzi ap ourao eysarap
ap omuaturesuad pp ower weysnreduios anb *(sai3 2 42 2dnad 27) osorapod jp
Cojgand p anus owstuoSewe pop om po uo zres eyrpuD eunTUFUE peprun
1 uamb ered *(6/61) wnequig aug spouRy Jap sofeqen so] ua soyjorsesop
Uupiquren enuanous ‘Seonjui semmonns> o> owsyndod jo eRose anb em
Mt vars vrisrivyy,
-29] ap vous vaso ‘oustunsy ysazopeiojdxo soy 4 soansnpoad sasasaqut SO}
anu oursiuofeau p uo epresaidxo as anb 0] ‘oaupBouroy & a1aoout 19s un
‘opeizpisuoo $9 ojgond pp anb s> ~oue>qrourea0u ousyndod [pp sisygue
0
=p
Jenp uoisi24 x] ‘oro0101 {(soxoprojdxa so] sopeunump 794 eum) sopesmen,
seyuouure sej ap ordsouo> J> ‘opunas sseindod erSyeasou x] v uorseppde ns
‘u09 ‘010 ap pepg kun 9p eapr ey ‘oxsunad :onrwn ouro> owisyndod jop soyea
-urepuny soauowis(9 0ouD eqrpeups J9persjor{ “y ouRDHDUeJ0U Ope
P ‘S961 uo opeoygnd oxqy un ug eoxBojoapy eras eisyndod ousur
2] [Pp ezayeIEU e1apepid4 x] anb eIDpIsuoD Oxf fo HOD UDPIEPDONE Ns
‘eamegua anb eamasaj | ‘saje0s saoyes sms woo ouasendod ye xe1D0se ap solar]
ssmeng-1997 3PM
“wnupuodusnuos opepatos sso
1 ppmbw v aremdaazs nb sp ogsag ny 42287
vwonagod mio)
-oapy abou eguzzucnsiad yo spr sound 0 mpeny
mBopoops 2 ors oto> oussyndod 1g
ouisyndod yo auqos sesmioay *] a17eg
‘soustndod ap soda
souuanayip ap epsusis7x9 v| wansny] anb sejfojodn seworss orresa20U 59 ‘Sos
-yed so] unos ‘seoypsodso sopepryesoduias se] ap A sounutoo soauauoyp Soy
2p pipe spus anb ‘ogy aso ap auzed epunos rua rensour ap pyexen ow0>
fowny 10d ‘upeye age ¢'souesuoureounr] soursyndod so] ap [eoU9s>
‘oojanu p> ‘orn| ru & "uakmansues anb sooidon san so] tos “ejuouaoq ap
‘ugponnsuoo ‘our 10d ‘esmo9] ap eps { uorseziejod ‘zuzew G0] 2
-srouei0 of & mjd oj annua aqqeAe[sosur upisua eso ua opuadnanst09 yas>
3s yuoursfoy ap odn gnb? :-eonyjod ey ap feausurepuny enundard x] ‘pepry
-ro1 u>~ eaunard earsfout 9 iopeqimasod tun ‘oueaduias 0 aprea ‘ensaped
SONVONNVONLIYT SaiveaC]. ——————— oz