√øÍ≈Á’Δ
◊Ò∂-√Û∂ ÍÃÏøË ˘ ˜ØÁ≈ ˺’≈ «Á˙
Á∂Ù ÁΔ √Ì ÂØ∫ ÍÃÌ≈ÚΔ ÓøÈΔ ‹ªÁΔ ‹ª⁄ ¬∂‹ø√Δ,
’∂∫ÁΔ ‹ª⁄ «Ï¿»Ø «Úº⁄ «¬√ √Ó∂∫ ÿÓ√≈È Óº«⁄¡≈ ‘Ø«¬¡≈
˛Õ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. «Úº⁄ «ÚÙ∂Ù ‚≈«¬À’‡, ¡√Ê≈È≈ È∂
¬∂‹ø√Δ Óπ÷Δ ¡ÒØ’ ÚÓ≈ «ÚπºË ’∂∫ÁΔ ⁄Ω’√Δ «Ï¿»Ø
’ØÒ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ÁΔ «Ù’≈«¬Â ’ΔÂΔ ˛ ¡Â∂ ¡ÒØ’ ÚÓ≈
È∂ ¡√Ê≈È≈ ”Â∂ ˛Á≈Ï≈Á Á∂ ÚÍ≈Δ ÂØ∫ «ÙÚ ÒÀ‰ Á∂
ÁØÙ Ò≈ ’∂, ¡ÀÎ.¡≈¬Δ.¡≈. Á‹ ’È Á∂ «ÈÁ∂Ù «ÁºÂ∂
‘ÈÕ ÍÃË≈È ÓøÂΔ Á∂ Á¯Â È∂ ÁØÚª ¿πμ⁄ ¡«Ë’≈Δ¡ª
˘ ‹ÏΔ ¤πº‡Δ ”Â∂ Ì∂‹ «ÁºÂ≈ ˛Õ ÍÃË≈È ÓøÂΔ Á¯Â È∂
«¬‘ ÎÀ√Ò≈ ¡ºËΔ ≈ Ú∂Ò∂ «Ò¡≈ ˛Õ «¬√ È∂ √’≈ Á∂
«¬√ ÎÀ√Ò∂ ”Â∂ ’¬Δ √π¡≈Ò ÷Û∂ ’ «ÁºÂ∂ ‘È, «’ ¡≈÷
«¬‘Ø «‹‘Δ ’Δ ’≈‘ÒΔ √Δ? «¬‘Ø «‹‘Δ ’Δ Ó˜Ï»Δ √Δ «’
√Ú∂ º’ Á≈ ÚΔ «¬ø˜≈ È≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬‘ Óø«È¡≈
‹≈ «‘≈ ˛ «’ ¡ÒØ’ ÚÓ≈ È∂ Ï‘π-⁄«⁄ ≈Î∂Ò ‹‘≈˜ª
Á∂ √ΩÁ∂ ÁΔ Î≈¬ΔÒ Óø◊Ú≈ Ò¬Δ √Δ ¡Â∂ √Ú∂∂ «¬‘ Î≈¬ΔÒ
¿π√˘ «ÓÒ ‹≈‰Δ √Δ Â∂ «Î ≈Î∂Ò √ΩÁ∂ ÁΔ ‹ª⁄ ˘
Ø«’¡≈ È‘ƒ ‹≈ √’‰≈ √ΔÕ «¬√˘ Ø’‰ Ò¬Δ ¡ºËΔ ≈ƒ
≈‹-ÍÒ‡≈ ’È≈ «Í¡≈Õ ÚÓ≈ ¡Â∂ ¡√Ê≈È≈ ÁØÚª È∂
√πÍΔÓ ’Ø‡ «Úº⁄ Í‘πø⁄ ’ΔÂΔ ˛Õ ÚÓ≈ È∂ √’≈ Á∂
«¬√ ÎÀ√Ò∂ ˘ ¸‰ΩÂΔ «ÁºÂΔ ˛Õ √πÍΔÓ ’Ø‡ È∂ ÁØ‘ª
ÁΔ¡ª ͇ΔÙȪ ˘ Í≈√∂ º÷«Á¡ª, ’∂∫ÁΔ ⁄Ω’√Δ ’«ÓÙÈ
˘ ÚÓ≈ «ÚπºË ÁØÙª ÁΔ ‹ª⁄ ÁØ ‘¯«Â¡ª «Úº⁄ Óπ’øÓÒ
’È Ò¬Δ «’‘≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ‹ª⁄ √πÍΔÓ ’Ø‡ Á∂ ‹º‹
ÁΔ «È◊≈ÈΔ «Úº⁄ ‘ØÚ∂◊ΔÕ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Á∂ ’≈‹’≈Δ
Óπ÷Δ ˘ ÈΔÂΔ◊ ¡Â∂ Ó‘ºÂÚÍ»È ÎÀ√Ò∂ È≈ ÒÀ‰ Á∂
«ÈÁ∂Ù «ÁºÂ∂ ‘È ¡Â∂ ‘π‰ º’ Ò¬∂ ÎÀ√Ò∂ «¬º’ √ΔÒÏøÁ
«ÒÎ≈Î∂ «Úº⁄ √πÍΔÓ ’Ø‡ «Úº⁄ Í∂Ù ’È Ò¬Δ «’‘≈ ˛Õ
¡ÒØ’ ÚÓ≈ ˘ ÚΔ ÓØÁΔ √’≈ È∂ ‘Δ «ÈÔπ’Â
’ΔÂ≈ √ΔÕ «Î ¿π√˘ ‘‡≈¿π‰ ÁΔ ÈΩÏ «’™ ¡≈ ◊¬ΔÕ
«¬‘Δ È‘ƒ, ÚÓ≈ ÁΔ «ÈÔπ’ÂΔ «ÚπºË ÒØ’ √Ì≈ ’ª◊√
Á∂ ¡≈◊» Ó«Ò’≈º‹πÈ ÷Û◊∂ È∂ «⁄º·Δ «Ò÷Δ √Δ, ¡º‹ ¿π‘
’ª◊√ ¿π√∂ ÚÓ≈ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ ¿πμÂΔ ‘Ø¬Δ ˛Õ
¡√Ê≈È≈, ÓØÁΔ-¡«Ó Ù≈‘ Á≈ ÷≈√ È‹ÁΔ’Δ ˛ ¡Â∂
¿π√ ’ØÒ ◊ØË≈ ’ª‚ ¡Â∂ ¿π√ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂ Óπ√ÒÓ≈Ȫ Á∂
’ÂÒ∂¡≈Ó Á∂ Ï‘π √≈∂ ≈˜ ‘ÈÕ ¿π‘ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Á≈
Óπ÷Δ Ï‰È Á≈ ÷≈«‘ÙÓøÁ √ΔÕ Í ¡Á≈Ò Á∂ ÎÀ√Ò∂
¡Èπ√≈ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Óπ÷Δ ˘ ÁØ √≈Ò ÂØ∫ Í«‘Òª ‘‡≈«¬¡≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ «¬√ ӘϻΔ ”⁄Ø∫ ÓØÁΔ È∂ ¿π√˘ «ÚÙ∂Ù
‚≈«¬À’‡ «ÈÔπ’ ’ «ÁºÂ≈ Í ¿π√ÁΔ ÷≈«‘Ù Ï‘πÂ
ÂΔÏ √Δ ¡Â∂ ¿π‘ ÁØ √≈Ò Âº’ «¬ø˜≈ È‘ƒ ’ √’Á≈
√ΔÕ «¬√ÂØ∫ ¿π√ÁΔ ÚÓ≈ È≈Ò ÷«‘Ï≈‹Δ Ùπ» ‘Ø ◊¬ΔÕ
«¬√ ÷«‘Ï≈‹Δ «Úº⁄ ÓØÁΔ √’≈ ¡√Ê≈È≈ ÚºÒ ‚º’≈
√πº‡ÁΔ √ΔÕ √’≈ Á∂ ÁÏ≈¡ Ï∂¡√ ’È Ò¬Δ ÚÓ∂ È∂
≈Î∂Ò ÁΔ Î≈¬ΔÒ Óø◊Ú≈ Ò¬Δ, «‹√Á≈ «√º‡≈ ¡ºËƒ ≈Â∂
≈‹ÍÒ‡∂ «Úº⁄ «È’«Ò¡≈Õ
«¬‘ Í«‘ÒΔ Ú≈ È‘ƒ «’ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Óπ÷Δ √Ó∂Â
¿πμ⁄ ¡«Ë’≈Δ¡ª ”Â∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÁØÙ Òº◊∂ ‘È, Í«‘Òª
ÚΔ Óπ÷Δ «√È‘≈ ”Â∂ ÁØÙ Òº◊∂ √ÈÕ Í ‘π‰ «‹√ Â∑ª ÁØ
¡¯√ª È∂ «¬º’-Á»‹∂ «ÚπºË «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÁØÙ Ò≈¬∂
‘È, ¿π√ÂØ∫ «¬‘Δ ‹≈ÍÁ≈ ˛ «’ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. «ÌzÙ‡≈⁄≈
Á≈ ¡º‚≈ ω ◊¬Δ ˛Õ √ØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ ”Â∂ «’√∂ È∂ ·Δ’ ‘Δ
«‡ºÍ‰Δ ’ΔÂΔ ˛ «’ ’ΔÛ∂Ó≈ ÁÚ≈¬Δ «Úº⁄ ’ΔÛ∂ ÍÀ ◊¬∂Õ
‘≈’Óª ÚºÒØ∫ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. ÁΔ «√¡≈√Δ «‘ºÂª Ò¬Δ
ÁπÚÂØ∫ Á∂ ÁØ٠ª Í«‘Òª ÚΔ √ÈÕ «¬√ ’’∂ √Ú-
¿πμ⁄ ¡Á≈Ò È∂ «¬√˘ «Í≥‹∂ Á≈ ÂØÂ≈ «’‘≈ √ΔÕ Í
‘π‰ ‹≈ÍÁÀ «’ ‘≈’Ó ‘Δ È‘ƒ, ÍÀ√∂ Á∂ ˜Ø ’Ø¬Δ ÚΔ «¬√
√øÁ ˘ Ú √’Á≈ ˛Õ
‘π‰ √‡∂‡ Á≈ ’Ø¬Δ ÚΔ «‘º√≈ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ÂØ∫ ¡¤»Â≈
È‘ƒÕ √πÍΔÓ ’Ø‡ Á∂ √≈Ï’≈ Óπ÷Δ, ÁΔÍ’ «ÓÙ≈ Â∂
ÓÀ‚Δ’Ò ’≈Ò‹ ÿπ‡≈Ò∂ «Úº⁄ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÁØÙ Òº◊∂
‘ÈÕ ‹√«‡√ ÷À‘ Á∂ ’¬Δ «’º√∂ ÍÃ⁄º«Ò ‘ÈÕ ⁄≈
√ΔÈΔ¡ ‹º‹ª È∂ ÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ ’’∂ ‹Ø «’‘≈, ¿π‘
≈‹ÈΔÂ’ «‘ºÂª Ò¬Δ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ‘Δ ÁØÙ √ÈÕ ’¬Δ
‘≈¬Δ’Ø‡ Á∂ ‹º‹ª ”Â∂ ÚΔ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÁØÙ Òº◊∂ ‘ÈÕ
‘∂·ÒΔ¡ª ¡Á≈Òª Á≈ ª ºÏ ‘Δ ≈÷≈ ˛Õ
«È¡ªÍ≈«Ò’≈ ‘Δ È‘ƒ √Ó≈‹ ÂØ∫ Á» Ï⁄≈ ’∂ º÷Δ
ÎΩ‹ º’ ÚΔ «¬‘ ’Ø‘Û ÎÀÒ «◊¡≈ ˛Õ √π÷È≈ ˜ÓΔÈΔ
ÿπ‡≈Ò≈ ¡Â∂ Î˜Δ ‹ø◊Δ ÿπ‡≈Ò∂ Èø◊∂ ‘Ø ¸º’∂ ‘ÈÕ
‘«Ê¡≈ª ÁΔ ÷ΔÁ «¬º’ Ï‘π ں‚≈ ÿÍÒ≈ ˛Õ ≈Î∂Ò
ª «¬√Á≈ Â≈˜≈ «‘º√≈ ˛Õ «¬º’ È∂ÚΔ Óπ÷Δ Í«‘Òª ‘Δ
«¬’ ’∂√ «Úº⁄ Î√ ¸º«’¡≈ ˛Õ ’π¡≈‡ Ó≈√‡ ÚºÒØ∫
‹π¡≈Ȫ Á≈ ≈ÙÈ ◊≈«¬Ï ’È ÁΔ¡ª ÎΩ‹ «Úº⁄ √«’º‡ª
ÚΔ ÍÃ⁄º«Ò ‘ÈÕ ‘π‰ √≈≈ ÍÃÏøË ‘Δ «ÌzÙ‡≈⁄≈ «Úº⁄
◊Ò-◊Ò Ëº«√¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
1 ÈÚøÏ-B@AH
 «‹√ Â∑ª √’≈ È∂ ¡ºËƒ ≈ƒ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Á∂ ÁØ
¿πμ⁄ ¡¯√ª ˘ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈«¬¡≈ ˛, ¿π‘ √‡∂‡ ÁΔ
Ó‘ºÂÚÍ»È √ø√Ê≈ Á∂ ’≈‹’≈ÈΔ È≈Ò ‡’≈¡ ˘
Á√≈™Á≈ ˛Õ ‹º‹ª ÁΔ «ÈÔπ’ÂΔ Ï≈∂ ’ØÒΔ‹Δ¡Ó ¡Â∂
‹π‚ΔÙΔ¡Ò ’«ÓÙÈ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ’≈‹≈’≈Δ «Ú⁄’≈
«Âº÷≈ ‡’≈¡ ¡≈«¬¡≈ √ΔÕ √πÍΔÓ ’Ø‡ ’ØÒΔ‹Δ¡Ó
”Â∂ ¡ÛΔ ‘ΔÕ ¿πμÂ≈÷ø‚ ‘≈¬Δ’Ø‡ Á∂ ⁄ΔÎ ‹√«‡√
’∂.¡ÀÓ. ‹Ø˜∂Î, «‹√È∂ Ì≈‹Í≈ ÚºÒØ∫ ’ª◊√ √’≈ ˘
Ìø ◊ ’È Á∂ ÎÀ √ Ò∂ ˘ ◊À  -’≈˘ÈΔ ’≈ Á∂ ’∂
ÍÒ‡≈«¬¡≈ √Δ, ˘ √πÍΔÓ ’Ø‡ ÁΔ ’ØÒΔ‹Δ¡Ó È∂ √πÍΔÓ
’Ø‡ Á≈ ‹º‹ «ÈÔπ’ ’È ÁΔ «√Î≈«Ù ’ΔÂΔÕ √’≈
È∂ È≈ ª «¬‘ «√Î≈«Ù ÍÃÚ≈È ’ΔÂΔ È≈ ‘Δ ºÁ ’ΔÂΔÕ
¿π‘ «√Î≈«Ù ˘ ÁºÏ ’∂ ÏÀ· ◊¬ΔÕ Í Í≥‹ √ΔÈΔ¡
‹º‹ª Á≈ ’ØÒΔ‹Δ¡Ó «‹√ «Úº⁄ Óπº÷ ‹º‹ ÁΔÍ’ «ÓÙ≈
ÂØ∫ «ÏȪ ⁄≈ ¿π‘ ‹º‹ √È «‹È∑ª È∂ ÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ ’’∂
√’≈ Á∂ Úº¬Δ¬∂ ¡Â∂ ÁıÒ¡øÁ≈‹Δ ”Â∂ Ø√ ÍÃ◊‡≈«¬¡≈
√Δ, ¡≈Í‰Δ «√Î≈«Ù ”Â∂ ¡Û∂ ‘∂ Â∂ √’≈ ˘ «¬‘
«√Î≈«Ù ÓøÈ‰Δ Í¬Δ Â∂ ‹Ø˜∂Î ‘π‰ √πÍΔÓ ’Ø‡ Á∂ ‹º‹
‘ÈÕ
Ì≈ÂΔ «˜Ú ÏÀ∫’, ‹Ø «’ Ì≈ Á≈ ’∂∫ÁΔ ÏÀ∫’
˛, Á∂ «¬º’ ‚≈«¬À’‡, ÙÃΔ ¡⁄≈Δ¡≈ È∂ «Í¤Ò∂ «Áȃ
«¬º’ ‹ÈÂ’ Ì≈Ù‰ «Úº⁄ «’‘≈ ˛ «’ √’≈ È∂ «˜Ú
ÏÀ∫’ «Úº⁄ Ï‘π √≈∂ ≈‹ÈΔÂ’ ‚≈«¬À’‡ «ÈÔπ’Â
’ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ≈‹ÈΔ«Â’ ‚≈«¬À’‡ «˜Ú ÏÀ∫’
Á∂ ’øÓ «Úº⁄ Ï∂ÒØÛΔ Á÷Ò¡øÁ≈˜Δ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ √øÁÌ
«Úº⁄ √øÿ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈’ ¡≈◊» ¡Â∂ √ÚÁ∂ÙΔ ‹≈◊‰
Óø⁄ Á∂ Óπ÷Δ ◊π»Ó»ÊΔ ÁΔ ⁄⁄≈ ˛, «‹√ ˘ «˜Ú ÏÀ∫’
Á≈ ◊Ú«Èø◊ ÏØ‚ «Úº⁄ Ê≈Í «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡⁄≈Δ¡≈
È∂ «’‘≈ «’ √’≈ «¬‘Ȫ ≈‘ƒ ’∂∫ÁΔ ÏÀ∫’ Á∂ ’øÓ
«Úº⁄ ÁıÒ¡øÁ≈‹Δ ’ ‘Δ ˛Õ «¬√ È≈Ò ÏÀ∫’ ÁΔ
÷πÁÓπ÷«Â¡≈Δ ˘ ÷Ø≈ Òº◊ «‘≈ ˛Õ «ÚºÂ-ÓøÂΔ ¡π‰
‹∂ÂÒΔ È∂ ÚΔ ¡≈͉∂ «¬º’ ‹ÈÂ’ Ì≈Ù‰ «Úº⁄ ¡«√ºË∂
»Í «Úº⁄ ¡⁄≈Δ¡≈ Á≈ ‹π¡≈Ï «ÁøÁ∂ «’‘≈ ˛ «’ ’Δ ’جΔ
ÚΔ √ø√Ê≈ ¸‰∂ ‘ج∂ ÈπÓ≈«¬ø«Á¡ª ÂØ∫ ¿πμÍ ˛? ˜≈«‘ ˛
«’ ‹∂ÂÒΔ ÁΔ Ïπ÷Ò≈‘‡ ‚πºÒ-‚πºÒ ÍÀ∫ÁΔ ˛Õ «’™«’
√ø«ÚË≈È «Úº⁄ √‡∂‡ ÁΔ¡ª √≈Δ¡ª √ø√Ê≈Úª Á≈ «¬º’
ÂÚ≈˜È ÂÀ¡ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ˛, √π¡≈Ò ¿π√Á∂ Ìø◊ ‘؉ Á≈
√Δ È≈ «’ ¸‰∂ ¡Â∂ ◊À-¸‰∂ ‘ج∂ Á≈Õ √’≈ ¡Â∂
«˜Ú ÏÀ∫’ «Ú⁄’≈ ‡’≈¡ Í«‘ÒΔ Ú≈Δ È‘ƒ ‹≈«‘
‘Ø «‘≈Õ Í«‘Òª ÚΔ √’≈ «Ú¡≈˜ Áª ÿ‡≈¿π‰ Á≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÁÏ≈¡ Í≈™ÁΔ ‘Δ ˛ ¡Â∂ ÏÀ∫’ «¬√ ÁÏ≈¡ ˘ Á«’È≈
’ÁΔ ‘Δ ˛Õ
ÎΩ˜ «‹√˘ «√¡≈√ ÂØ∫ «ÈÒ∂Í «¬º’ Í∂Ù∂Ú √ø√Ê≈
Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, √øÿ √’≈ «Úº⁄ ÎΩ‹ Óπ÷Δ, ≈ÚÂ
«√¡≈√Δ «Ï¡≈ÈÏ≈‹Δ ’ «‘≈ ˛Õ
«¬√ √≈Δ ⁄⁄≈ ÂØ∫ «¬º’ ◊ºÒ ˛ ª √≈¯ ‘πøÁΔ ˛
«’ √‡∂‡ Á∂ Úº÷-Úº÷ ¡ø◊ª/√ø√Ê≈Úª «Úº⁄ ‹Ø ÂÚ≈˜È
ÂÀ¡ √Δ, ¿π‘ «‘ºÒ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬‘ «¬º’ Á»‹∂ È≈Ò ‡’≈¡
‘∂ ‘ÈÕ «‹√ÂØ∫ ‹≈«‘ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ‘≈’Ó Ú≈«¬ÂΔ „ø◊
ÂΔ«’¡ª È≈Ò ≈‹ ’ÈØ∫ ¡√ÓºÊ ‘Ø ‘∂ ‘∂Õ «¬‘
◊«Ò¡≈ √«Û¡≈ ÍÃÏøË ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’ √ø’‡
«Úº⁄ Ϋ√¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬√˘ «¬º’ ˜ØÁ≈ ˺’≈ Á’≈
˛Õ «¬√ ˘ ÏÁÒ‰ Ú≈ÒΔ¡ª Ù’ÂΔ¡ª ÁΔ ’Ó˜ØΔ ‘Δ ˛
√Ø «¬‘ «ÌzÙ‡ ÍÃÏøË Ï«⁄¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È ÚÒØ∫ ÈÚΔ∫ √Û’
ωÚ≈¿∞‰ ÁΔ Óß◊ 鱧 ÒÀ ’∂ ⁄μ’≈ ‹≈Ó
Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È Íß‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂·
Í∂∫‚± Ó˜Á±ª Â∂ «’√≈Ȫ ÚÒØ∫ AE ¡’»Ï ˘ È’
Á≈ ±Í Ë≈ ⁄∞μ’Δ ’Â≈Í∞ ÂØ∫ ’ͱÊÒ≈ Ø‚ ÈÚΔ∫
ωÚ≈¿∞‰ ¡Â∂ «Íß‚ Ïμ÷±Èß◊Ò ’ÒØÈΔ Á∂ ◊ßÁ∂ Í≈‰Δ
Á∂ «È’≈√Δ Ú≈Ò∂ ÏßÁ ͬ∂ √ΔÚ∂‹ 鱧 ⁄≈Ò± ’Ú≈¿∞‰
Ò¬Δ ’Â≈Í∞-’ͱÊÒ≈ Ø‚ ¿∞μÍ ÍÀ∫Á∂ «Íß‚
÷∞√ØÍ∞ Ïμ√ ¡μ‚≈ «Ú÷∂ ⁄μ’≈ ‹≈Ó ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
«‘√ΔÒÁ≈ ’Â≈Í∞ √«ÚßÁ‹Δ ⁄μ„≈ ¡Â∂
‚Δ.¡Àμ√.ÍΔ. ’Â≈Í∞ «Á◊«Ú‹∂ ’«ÍÒ≈ È∂ Í∞μ‹
’∂ Óß◊ª Óßȉ Á≈ «‹Òª ÍzÙ≈ÙÈ ÚÒØ∫ ÌØ√≈ «ÁμÂ≈
ª ‹≈ ’∂ ⁄μ’≈ ‹≈Ó ÷ÂÓ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ AE «ÁȪ
Á∂ ¡ßÁ-¡ßÁ Óß◊ª È≈ Óßȉ ÁΔ √± «Úμ⁄
‹Ê∂ÏßÁΔ ÚÒØ∫ √øÿÙ È±ß Â∂˜ ’È ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ Ïμ÷± Èß◊Ò ’ÒØÈΔ È∂Û∂ ª ÍÂ≈
È‘Δ∫ Òμ◊Á≈ «’ √Û’ «Úμ⁄ ‡Ø¬∂ ‘È ‹ª ‡Ø«¬¡ª
«Úμ⁄ √Û’ «¬√ √Û’ ÂØ∫ Òßÿ‰≈ ÓΩÂ È±ß √μÁ≈ Á∂‰
Ï≈Ï ‘ÀÕ «¬√ ÓΩ’∂ Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È Íß‹≈Ï Á∂
√±Ï≈¬Δ ÍzÀ√ √’μÂ ’ÙÓΔ «√ßÿ ÿ∞μ◊ÙØ, «‘√ΔÒ
ÍzË≈È ÏÒ«ÚßÁ ’Ω «Á¡≈ÒÍ∞, «‘√ΔÒ ¡≈◊±
√Íß⁄ ‹√ÚΔ ◊Ø≈, ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ ¡≈◊±
ÚΔ ’∞Ó≈ ¡Â∂ Ì≈¬Δ ‘ÁΔÍ «√ßÿ ÿ∞μ◊ ¡≈«Á È∂
√ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
2 ÈÚøÏ-B@AH
 ÓØÁΔ ”Â∂ Óø‚≈™Á≈ ÓøÁÚ≈Û≈
«‹™-«‹™ ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ¡ª ⁄؉ª Á≈ «ÁÈ È∂Û∂
¡≈™Á≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «Â™-«Â™ ÓØÁΔ Á∂ ÍÀª ‘∂·Ø∫ ˜ÓΔÈ
«÷√’ÁΔ ‹≈ ‘Δ ˛Õ ’ΩÓªÂΔ ÍºË ”Â∂ ÓØÁΔ √’≈ È∂
¡≈͉∂-¡≈Í ˘ ¡ÓΔ’Δ √≈Ó≈‹ È≈Ò ÈºÊΔ ’ «Ò¡≈
√ΔÕ ¡ÓΔ’Δ √≈Ó≈‹ ÁΔ √ø√≈ ‰ÈΔÂΔ Â«‘ «¬√È∂
‹≈Í≈È, ¡≈√‡∂ÒΔ¡≈ ¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ È≈Ò Ò ’∂ ⁄Ω∫’ÛΔ
(quard) ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ ’ΔÂΔ, «‹√Á≈ Ó’√Á ¬∂ÙΔ¡≈-
ÍÃ٪ ÷∂Â «Úº⁄ ⁄ΔÈ ÁΔ ÿ∂≈ÏøÁΔ ’È≈ √ΔÕ ⁄ΔÈ,
Ì≈ Á≈ Ú≈«¬ÂΔ «ÚØËΔ ˛ ¡Â∂ ¬∂ÙΔ¡≈ ÍÃ٪ «Úº⁄
‹Í≈È-¡√‡∂ÒΔ¡≈ ÁΔ ⁄ΩË ˘ ¸‰ΩÂΔ Á∂‰ Ú≈Ò≈ ¡Â∂
√ø√≈ Óø‚Δ «Úº⁄ ¡ÓΔ’≈ ˘ ÒÒ’≈Á≈ √ªfi≈ ÁπÙÓ‰
˛Õ ¡ÓΔ’Δ «ÈÁ∂٠«‘ «¬‘ «¬≈È ÂØ∫ ¡≈¿π‰ Ú≈ÒΔ
Â∂Ò Í≈¬ΔÍ Ò≈¬ΔÈ Á∂ √ÓfiΩÂ∂ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ √Δ
‘Ø«¬¡≈Õ Í ¡º‹ √«ÊÂΔ «¬‘ ˛ «’ ÓØÁΔ ÚºÒØ∫ ‚ØÈ≈Ò‚
‡øÍ ˘ ◊‰ÂøÂ «ÁÚ√ Í∂‚ «Úº⁄ Óπº÷ Ó«‘Ó≈È Ï‰È
Á∂ √ºÁ∂ ˘ ‡øÍ È∂ «‘’≈ È≈Ò ·π’≈ «ÁºÂ≈ ˛Õ »√ ÂØ∫
‘«Ê¡≈ ÷ΔÁ‰ Â∂ ¡ÓΔ’≈ «Úº ⁄ Ì≈ «Úπ º Ë
Í≈ÏøÁΔ¡ª Ò≈¿π‰ ÁΔ ⁄⁄≈ ⁄ÒÁΔ ˛Õ ¡≈͉∂ ÎΩΔ
◊Úª„Δ¡ª ⁄ΔÈ, Í≈«’√Â≈È, È∂Í≈Ò ¡Â∂ ÙÃΔÒø’≈ ¡≈«Á
«Úº⁄Ø∫ ¡≈͉∂-¡≈Í ˘ «È÷∂Û «Ò¡≈ ˛Õ Á∂Ù ¡øÁ «¬√È∂
“¡º¤∂ «ÁÈ” ¡Â∂ «Ú’≈√ Á∂ Ò≈∂ È≈Ò Ú؇ª Ò¬Δ¡ª √ÈÕ
Í È≈ ª ÒØ’ª Ò¬Δ ¡º¤∂ «ÁÈ ¡≈¬∂ ‘È, ‹∂’ ¡≈¬∂
‘È Âª ¡øÏ≈ÈΔ, ¡‚≈ÈΔ, ÈΔÚ ÓØÁΔ, Ó≈«Ò¡≈, ⁄Ø’√Δ
¡≈«Á Á∂ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á≈ «Ú’≈√ «’Â∂ Șƒ È‘ƒ ¡≈
«‘≈Õ Á»√∂ Í≈√∂ √øÿ Í«Ú≈ Á∂ ‘ÓÒ≈Ú Â∂Úª È∂
‹Ó‘»Δ Ù’ÂΔ¡ª Á∂ Úº‚∂ «‘º√∂ ˘ ¡≈͉∂ «ÚπºË ’ «Ò¡≈
˛Õ ’ª◊√ «ÚπºË «ÌzÙ‡≈⁄≈ ˘ ¡≈͉≈ Óπº÷ ÓπºÁ≈
ω≈¿π‰ Ú≈ÒΔ Ì≈‹Í≈ ‘π‰ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ ÌøÚ «Úº⁄
Î√Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ ≈Î∂Ò ÿπ‡≈Ò∂ È∂ √’≈Δ ÂøÂ ˘ Ïπ≈ Â∑ª
«‘Ò≈ ’∂ º ÷ «Áº  ≈ ˛Õ «È¡ªÍ≈«Ò’≈ ÂØ ∫ Ï≈¡Á
√Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. «Úº⁄ Óº«⁄¡≈ ÿÓ√≈‰ «¬√∂ Á≈ √ϻ ˛Õ
B@@D ÁΔ¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ Ì≈‹Í≈ È∂ “⁄Ó’Á≈ Ì≈”
(Shining India) Á≈ ÷»Ï Ë»Ó-ËÛº’≈ Ó⁄≈«¬¡≈ Í
˜ÓΔÈΔ ‘’Δ’Â «¬√ «‚˜Δ‡Ò Ë»Ó-ËÛº’∂ ”Â∂ Ì≈Δ Í¬ΔÕ
«¬√ Ú≈Δ ÚΔ ÓØÁΔ È∂ Ó∂’ «¬È «¬ø‚Δ¡≈ ¡Â∂ √‡≈‡
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡ºÍ «¬ø‚Δ¡≈ Á∂ È≈¡∂ ¤º‚∂Õ Ì≈ ˘ «¬º’ ¡≈«Ê’
Ó‘ªÙ’ÂΔ Ï‰≈¿π ‰ ÁΔ¡ª ◊º Ò ª ’ΔÂΔ¡ªÕ Í
¡≈«Ê’Â≈ ÁΔ ˜ÓΔÈΔ ‘’Δ’Â «¬√Á∂ «ÏÒ’πÒ ¿πÒ‡
˛Õ ¡≈«Ê’Â≈ ”Â∂ «¬º’ Í≥¤Δ fi≈ Ó≈«¡ª ‹≈ÍÁÀ «’
«¬º’ Úº‚∂ ÓøÁÚ≈Û∂ ÚºÒ ‹≈ ‘Δ ˛Õ Ó»ø‘ ÍÈ∂ «‚º◊ «‘≈
πÍ¬Δ¡≈, ÚË «‘≈ ⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈, ÷π «‘≈ «ÚÁ∂ÙΔ
ÓπÁ≈ Ìø‚≈, ÚË ‘Δ Ó«‘ø◊≈¬Δ, ÿ‡ ‘Δ ÍÀÁ≈Ú≈,
ÚË ‘Δ Ï∂˜ π ◊≈Δ, «¬‘ √≈∂ ¡≈«Ê’ ÓøÁÚ≈Û∂ Á∂ Òº¤‰
‘ÈÕ ¡√ƒ «¬‘Ȫ Ï≈∂ ’πºfi ⁄⁄≈ ’ª◊∂Õ
Ì≈ ÁΔ ’ø√Δ πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ Ⱥ’ ÍÈ∂ ʺÒ∂ ˘
‹≈ ‘Δ ˛Õ ’≈ÎΔ Á∂ πÍ¬Δ¡≈ ‚≈Ò Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ F@
πͬ∂ Á∂ ¡≈√-Í≈√ «‘≈Õ «¬√ √≈Ò ¡ÍÃÀÒ Ó‘ΔÈ∂ «Úº⁄
FE πͬ∂ ÍÃÂΔ ‚≈Ò ‘Ø«¬¡≈ √Δ Í √ÂøÏ Á∂ ¡ø º’
«¬‘ GC πͬ∂ ÍÃÂΔ ‚≈Ò º’ «‚º◊ «Í¡≈Õ √≈Ò B@AH
«Úº⁄ ‚≈Ò Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ «Úº⁄ AB% ÁΔ
’ÓΔ ¡≈ ◊¬ΔÕ πͬ∂ ÁΔ «¬‘ ’ΔÓ «◊≈Ú‡ Ú’ÂΔ ˛
‹ª „ª⁄≈◊Â, «¬√˘ √Ófi‰ Ò¬Δ √ÓΔ Ú‡ªÁ≈ Á
(Nominal Exchange Rate) ¡Â∂ ‘’Δ’Δ Ú‡ªÁ≈ Á
(Real Exchange Rate) Á∂ «ÙÂ∂ ˘ √Ófi‰≈ ˜»Δ ˛Õ
‹∂’ √ÓΔ Ú‡ªÁ≈ Á ÿ‡ÁΔ ˛ ¡Â∂ ‘’Δ’Δ Ú‡ªÁ≈
Á √«Ê «‘øÁΔ ˛ ª «◊≈Ú‡ Ú’ÂΔ ‘Ø √’ÁΔ ˛ Í
‹∂’ ÁØÚ∂∫ Áª «Úº⁄ «◊≈Ú‡ ‘ØÚ∂ ª «¬‘ «◊≈Ú‡
„ª⁄≈◊ ˛Õ ¡ÍÃÀÒ B@AE ÂØ∫ ‹ÈÚΔ B@AF º’ √ÓΔ
Ú‡ªÁ≈ Á «‚º◊Δ ¡Â∂ ‘’Δ’Δ Ú‡ªÁ≈ Á √«Ê
‘ΔÕ ¡ÍÃÀÒ B@AG ÂØ∫ Á√øÏ B@AG º’ «¬‘Δ πfi≈È
‹≈Δ «‘≈Õ Í Á√øÏ B@AG ÂØ∫ Ï≈¡Á ÁØÚ∂∫ Áª «‚º◊
‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¬√ÂØ∫ ˜≈«‘ ˛ «’ πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ «Úº⁄
«◊≈Ú‡ Ú’ÂΔ È‘ƒ ÏÒ«’ „ª⁄≈◊ ˛Õ
’πfi ÒØ’ª Á≈ ‹ª ’«‘ Ò˙ ÓØÁΔ Ì◊ª Á≈ ’«‘‰≈
˛ «’ ¡√Ò «Úº⁄ πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ «Úº⁄ «◊≈Ú‡ È‘ƒ
ÏÒ«’ ‚≈Ò «Úº⁄ ¡≈¬Δ ӘϻÂΔ ‘À ‹Ø «’ ‚ØÈ≈Ò‚
‡øÍ ÁΔ ¡ÓΔ’≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ÁΔ ÈΔÂΔ ’≈È
¡ÓΔ’Δ ¡≈«Ê’Â≈ «Úº⁄ ¡≈¬Δ Ó‹Ï»ÂΔ ’≈È ‚≈Ò
Ӌϻ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ Ï∂π˜◊≈Δ √Ì ÂØ∫
‘∂·Ò∂ ͺË ”Â∂ ˛ ¡Â∂ ’πºÒ ÿ∂¨ ÍÀÁ≈Ú≈ Á≈ C% º’
3 ÈÚøÏ-B@AH
Úˉ ÁΔ ¿πÓΔÁ ˛Õ «¬√ ’’∂ ‚≈Ò Ӌϻ ˛, Í
‘’Δ’Â «¬‘ ˛ «’ πͬ∂ ÁΔ «◊≈Ú‡ «√Î ‚≈Ò Á∂
Óπ’≈ÏÒ∂ ‘Δ È‘ƒ ÏÒ«’ ‘Ø ÚΔ ’ø√Δ¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ”⁄
ÚΔ ÿ‡Δ ˛Õ ¡ÍÃÀÒ B@AH ÂØ∫ Ï≈¡Á “¿πμÌ ‘Δ¡ª
¡≈«Ê’Â≈Úª” «Úº⁄ ¡‹È‡≈¬ΔÈ≈ Á≈ ÍΔ√Ø ¡Â∂ Âπ’Δ
Á∂ ÒΔ≈ ˘ ¤º‚ ’∂ Ï≈’Δ √Ì ’ø√Δ¡ª È≈ÒØ∫ Â∂˜Δ È≈Ò
«‚º«◊¡≈ ˛ ¡Ê≈ ¿π‘Ȫ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÚΔ πͬ∂ ÁΔ
’Á «Úº⁄ «◊≈Ú‡ ¡≈¬Δ ˛Õ ¡’»Ï B@AH «Úº⁄
πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ «Úº⁄ √Ì ÂØ∫ Â∂˜ «◊≈Ú‡ Ô»Ø Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
«Úº⁄ ¡≈¬Δ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «¬º’ Ô»Ø Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ I@ πͬ∂ ÂØ∫
¿πμÍ ⁄Ò≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ ’’∂ ÓØÁΔ Ì◊ª ÁΔ «¬‘
ÁÒΔÒ «’ «¬‘ πͬ∂ ÁΔ «◊≈Ú‡ È‘ƒ ¡ÓΔ’Δ ‚≈Ò
ÁΔ Ó˜Ï»ÂΔ ˛, «Úº⁄ ’Ø¬Δ ÁÓ È‘ƒ ¡Â∂ «¬‘ ‘’Δ’Âª
Á∂ «ÏÒ’πÒ ¿πÒ‡ ˛Õ
πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓ «‚º◊‰ È≈Ò Á∂Ù ÁΔ ¡≈«Ê’Â≈
”Â∂ Ï‘π Ȫ‘-ͺ÷Δ ÍÃÌ≈Ú Í¬∂ ‘ÈÕ «¬√Á≈ «√ºË≈ ¡√
ª «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ Ì≈ «√ «ÚÁ∂ÙΔ ’˜≈ ¡≈͉∂-
¡≈Í ‘Δ AE% Á∂ Ò◊Ì◊ ÚË «◊¡≈ ¡Â∂ «Ú¡≈˜ Á
(«ÚÁ∂ÙΔ ’˜∂ ÁΔ) «Úº⁄ ÚΔ ˙È≈ ‘Δ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈Õ
«¬√Á≈ Á»√≈ ¡√ «ÚÁ∂ÙΔ ÚÍ≈ «Úº⁄ ÿ≈‡∂ «Úº⁄ Ú≈Ë≈
‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √øÈ B@AE-AF ÁΔ¡ª ⁄≈ «ÂÓ≈‘Δ¡ª «Úº⁄
¡Ω√ÂÈ E.ED «ÏÒΔ¡È ‚≈Ò √ΔÕ Í B@AG-AH ÁΔ¡ª
«ÂøÈ «ÂÓ≈‘Δ¡ª Á≈ ¡Ω√ÂÈ ⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈ ÚË ’∂
AD.B «ÏÒΔ¡È ‚≈Ò ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ √ÂøÏ B@AH º’
⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈ CE «ÏÒΔ¡È ‚≈Ò √ΔÕ «¬√Á∂
√≈Ò Á∂ ¡ø º’ ÚË ’∂ H@ «ÏÒΔ¡È ‚≈Ò ‘Ø ‹≈‰ Á≈
¡ÈπÓ≈È ‘ÀÕ ⁄≈Ò» ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈ Úˉ Á≈ ¡Ê ˛ «’
«ÚÁ∂ÙΔ «√º’∂ Á∂ Ìø‚≈ª Á≈ ÷πÈ≈, «’™«’ «¬√ ÿ≈‡∂ Á≈
Ìπ◊Â≈È «ÚÁ∂ÙΔ ’ø√Δ Á∂ »Í «Úº⁄ ‘؉≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
«¬√ √«ÊÂΔ ˘ ‘Ø ◊øÌΔ ω≈¿π‰ Ú≈Ò≈ ÎÀ’‡
‘Ø ˛Õ Ì≈ÂΔ ‘≈’Óª ÁΔ ÈΔÂΔ, ÷≈√ ’’∂ AIIA ÂØ∫
Ï≈¡Á «ÚÁ∂ÙΔ √Ó≈¬∂ ”Â∂ ¡Ë≈« ¡Â∂ «ÈÔ≈ √∂«ËÂ
¡≈«Ê’ ÈΔÂΔ ˛Õ ÓØÁΔ ‹Ø «¬º’ ÍÃË≈È ÓøÂΔ È≈ÒØ∫ «ÚÁ∂Ù
ÓøÂΔ Á≈ ’≈‹ ÚË∂∂ ’Á≈ ˛, ‘ ¡≈¬∂ «ÁÈ ÓØÁΔ
√≈«‘Ï «’√∂ È≈ «’√∂ ÓπÒ’ ÚºÒ ¿π‚≈Δ Ó≈Á∂ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ ¿π‚≈Δ¡ª Á≈ Óπº÷ ÊΔÓ «ÚÁ∂ÙΔ ’≈ÍØ∂‡ ˘ Ì≈Â
«Úº⁄ «ÈÚ∂Ù ’È Ò¬Δ ÓÈ≈¿π‰≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ Í ÓØÁΔ ÁΔ¡ª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«ÚÁ∂Ù ¿π‚≈Δ¡ª Á∂ Ï≈Ú‹»Á «ÚÁ∂ÙΔ √Ó≈«¬¡≈ «¬ºÊ∂
¡≈¿π‰ ÁΔ Êª Ï≈‘ ˘ ¿π‚≈Δ Ó≈ «‘≈ ˛Õ ’∂ÚÒ
√ÂøÏ B@AH «Úº⁄ «ÚÁ∂ÙΔ ÍØ‡ÎØÒΔ˙ «ÈÚ∂Ù ”⁄Ø∫
BA@CE ’ØÛ πͬ∂ √Ó≈«¬¡≈ Ú≈«Í√ ¿π‚≈Δ Ó≈
«◊¡≈Õ «¬√ «Úº⁄Ø∫ A@HBE ’ØÛ Ù∂¡ Ϙ≈ ”⁄Ø∫ ¡Â∂
A@AIH ’ØÛ ’˜≈ Ï≈˜≈ (Ϫ‚ ¡Â∂ √«’¿»‡Δ˜)
«Úº⁄Ø∫ ¿π‚≈Δ Ó≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡’»Ï Á∂ Í«‘Ò∂ Í≥‹
«ÁȪ «Úº⁄ ICEH ’ØÛ πͬ∂ Á∂ √Ó≈¬∂ È∂ Ú≈«Í√ ¿π‚≈Δ
Ó≈Δ ˛Õ «¬√ «Úº⁄Ø∫ G@ID ’ØÛ πͬ∂ Ù∂¡ Ï≈˜≈ «Úº⁄Ø∫
¡Â∂ BBFA ’Ø Û π Í ¬∂ ’˜≈ Ϙ≈ (Ϫ‚ ¡Â∂
√«’¿»‡Δ˜) «Úº⁄Ø∫ Ú≈«Í√ ¿π‚≈Δ Ó≈ «◊¡≈ ˛Õ √≈Ò
B@AH Á∂ ¡ø º’ IF@@@ ’ØÛ πÍ¬Δ¡≈ Ú≈«Í√ ¿π‚≈Δ
Ó≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬√ √Ó≈«¬¡≈ ¿π‚≈Δ Á≈ ÈÂΔ‹≈ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈
«’ Í»‹ø Δ Ï˜≈ «Úº⁄ Ù∂¡ª ÁΔ ’ΔÓ «Úº⁄ Ì≈Δ «◊≈Ú‡
¡≈¬Δ ˛Õ «¬º’ «ÁÈ «Úº⁄ ‘Δ D@@ Íπ¡≈«¬ø‡ ÁΔ «◊≈Ú‡
Á‹ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ˛Õ ¡’»Ï Á∂ Í«‘Ò∂ ‘¯Â∂ ‘Δ Ù∂¡
Ϙ≈ «Úº⁄ E.E% «◊≈Ú‡ Á‹ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ˛Õ «¬√
È≈Ò ¤Ø‡∂ ¡Â∂ Á«Ó¡≈È∂ «ÈÚ∂Ù’ª Á≈ ‘˜≈ª ’ØÛ
πÍ¬Δ¡≈ ‚πºÏ «◊¡≈ ˛Õ Ù∂¡ Ï≈˜≈ ÓπÛ ’∂ B@AE Á∂
ͺË ”Â∂ ¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÚËÁ∂ ÿ≈‡∂ ¡Â∂
ÍØ‡ÎØÒΔ˙ √Ó≈¬∂ Á∂ Ú≈«Í√ ¿π‚≈Δ È∂ «ÚÁ∂ÙΔ «√º’∂ Á∂
Ìø‚≈ª ˘ ÷Ø≈ Ò≈«¬¡≈ ˛Õ ¡ÍÃÀÒ B@AH ÂØ∫ «ÚÁ∂ÙΔ
«√º’∂ Á∂ Ìø‚≈ª «Úº⁄ Ò◊≈Â≈ ’ÓΔ ¡≈ ‘Δ ˛Õ √ÂøÏ
B@AH Á∂ ¡ø º’ «ÚÁ∂ÙΔ «√º’≈ Ìø‚≈ D@@ «ÏÒΔ¡È
‚≈Ò Á∂ ’ΔÏ «‘ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘Ȫ
«Úº⁄ ’ÓΔ ¡≈ ‘Δ ˛Õ Ì≈Ú∂∫ ¡‹∂ √«ÊÂΔ AIIA Á∂
Ìπ◊Â≈È √ø’‡ Ú≈ÒΔ È‘ƒ, Í πfi≈È ¿π√∂ «ÁÙ≈ ÚºÒ ˛Õ
«‚◊Á≈ πÍ¬Δ¡≈, ÚËÁ≈ «ÚÁ∂ÙΔ ’˜≈, ÚË «‘≈
⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÚÍ≈ ÿ≈‡≈, ÍØ‡ÎØÒΔ˙ √Ó≈¬∂ ÁΔ
¿π‚≈Δ ¡Â∂ ÿ‡Á∂ «ÚÁ∂ÙΔ «√º’∂ Á∂ Ìø‚≈, ÓøÁÚ≈Û∂ Á≈
√øÍ»È ÷≈’≈ ˛Õ
«‚◊Á≈ πÍ¬Δ¡≈ ó ÚËÁΔ¡ª Â∂Ò ’ΔÓª
‹ÁØ∫ Ì≈ÂΔ ’ø√Δ ÁΔ ’ΔÓ «‚º◊ ‘Δ ˛ ª Â∂Ò
ÁΔ¡ª ’ΔÓª Ϙ≈ «Úº⁄ ÚË ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ÍÀ‡ΩÒ ¡Â∂
‚Δ˜Ò ÁΔ¡ª ’ΔÓª H@ πͬ∂ ÍÃÂΔ ÒΔ‡ ˘ Í≈ ’
◊¬Δ¡ª ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫ ÿ∂¨ Óø‚Δ «Úº⁄ Â∂Ò ’ΔÓ «Úº⁄
4 ÈÚøÏ-B@AH
Úº‚≈ «‘º√≈ ’∂∫Á √’≈ ¡Â∂ ≈‹ √’≈ Á∂ ‡À’√ª Á≈
˛Õ ‹∂’ √’≈ ⁄≈‘∂ ª ’ΩÓªÂΔ Óø‚Δ «Úº⁄ ÚË ‘Δ¡ª
Â∂Ò ’ΔÓª Á∂ ÓºÁ∂Ș ¡≈͉∂ ‡À’√ª «Úº⁄ ’ÓΔ ’’∂
’ΔÓª ˘ ’≈Ï» «Úº⁄ º÷ √’ÁΔ ˛Õ Í √’≈ ÚËÁΔ¡ª
Â∂Ò ’ΔÓª ˘ √ØÈ∂ Á≈ ¡ø‚≈ Á∂‰ Ú≈ÒΔ Óπ◊Δ √ÓfiÁΔ¡ª
‘ÈÕ «’™«’ Â∂Ò ”Â∂ ‡À’√ ’ΔÓ Á∂ ¡ÈπÍ≈ «Úº⁄
‘πøÁ≈ ˛, «¬√ ’’∂ ‹ÁØ∫ Â∂Ò ÁΔ¡ª ’ΔÓª ÚËÁΔ¡ª
‘È Âª √’≈ Á≈ ‡À’√ ÚΔ ÚËÁ≈ ˛Õ Â∂Ò ’ΔÓ «Úº⁄
Â∂Ò «ÈÔ≈Â’ Á∂Ùª ˘ ª Ò≈Ì ‘πøÁ≈ ‘Δ ˛, «¬√Á∂ È≈Ò
‘Δ Â∂Ò ’øÍÈΔ¡ª ¡Â∂ ’∂∫Á Â∂ ≈‹ √’≈ª ÁΔ¡ª
«Â˜ΩΔ¡ª ÚΔ ÌÁΔ¡ª ‘ÈÕ «√Î ÒØ’ª ÁΔ¡ª ‹∂Ϫ
÷≈ÒΔ ‘πøÁΔ¡ª ‘ÈÕ ‚Δ˜Ò ’ΔÓ Úˉ È≈Ò Ú√ª ÁΔ
„Ø¡≈-„π¡≈¬Δ Á≈ ÷⁄≈ ÚË ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ È≈Ò ¡≈Ó
Ú√ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ÚËÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬√Á≈ ÏØfi ¡≈Ó
ÒØ’ª ¡Â∂ ÷≈√ ’’∂ «’ÂΔ ÒØ’ª ”Â∂ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
’πfi ÒØ’ª Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ πÍ¬Δ¬∂ ÁΔ «◊≈Ú‡ Á≈
«¬º’ ’≈È ÚËÁΔ¡ª Â∂Ò ’ΔÓª ‘ÈÕ ‘≈Òª«’ «¬‘Ȫ
Á≈ ¡≈Í√Δ ’Ø¬Δ «√ºË≈ «ÙÂ≈ ‹πÛÁ≈ Ș È‘ƒ ¡≈™Á≈Õ
«¬‘ ª Óø«È¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ÚËÁ∂ ÚÍ≈ ÿ≈‡∂ «Úº⁄
Â∂Ò ’ΔÓª Á≈ Úº‚≈ ØÒ ˛Õ «’™«’ Ì≈ ¡≈Í‰Δ¡ª
Â∂Ò ÒØÛª Ò¬Δ Óπº÷ ÂΩ ”Â∂ ¡≈Ô≈ ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ Í
«‹Ú∂∫ «’ B@AG-AH Á∂ ¡≈«Ê’ √Ú∂÷‰ «Úº⁄ «’‘≈
«◊¡≈ ˛, ’ΩÓªÂΔ Óø‚Δ «Úº⁄ ’º⁄∂ Â∂Ò ÁΔ¡ª ’ΔÓª
«Úº⁄ ¡≈«Ê’Â≈ ”Â∂ Ï‘πÍ÷ º Δ ÍÃÌ≈Ú Í≈™Á≈ ˛Õ √Ú∂÷‰
¡Èπ√≈, ““¡ÈπÓ≈È Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ Â∂Ò ’ΔÓ «Úº⁄
A@ ‚≈Ò ÍÃÂΔ ÏÀÒ Ú≈Ë≈ ‘؉ È≈Ò ’πÒ º ÿ∂¨ ÍÀÁ≈Ú≈
@.B ÂØ∫ @.C ÍÃÂΔÙ ÿ‡ ‹ªÁΔ ˛, «√º’≈ Í√≈ Á
(Ó«‘ø◊≈¬Δ) A.G ÍÃÂΔÙ ÚË ‹ªÁΔ ˛ ¡Â∂ «ÚÁ∂ÙΔ ÚÍ≈
Á≈ ⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈ I-A@ «ÏÒΔ¡È ‚≈Ò ÚË ‹ªÁ≈
˛Õ”” (¡≈«Ê’ √Ú∂÷‰, B@AG-AH, Ì≈ √’≈)
’ª◊√ √’≈ √Ó∂∫ Â∂Ò ’ΔÓª ˘ Ì≈‹Í≈ È∂
«¬º’ ÍÃÓπº÷ ÓπºÁ≈ ω≈«¬¡≈ √ΔÕ ÓØÁΔ √’≈ Ï‰È ÂØ∫
Ï≈¡Á B@AD ÂØ∫ B@AF º’ ’ΩÓªÂΔ Ï˜≈ «Úº⁄ Â∂Ò
’ΔÓª «Úº⁄ Ì≈Δ ’ÓΔ ¡Â∂ «’≈‚ ‘∂·Ò∂ ͺË, BH
‚≈Ò ÍÃÂΔ ÏÀÒ Í‘πø⁄ ◊¬ΔÕ Í «Í¤Ò∂ ÁØ √≈Òª «Úº⁄
Â∂Ò ’ΔÓª «Úº⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √ÂøÏ
B@AH «Úº⁄ GG ‚≈Ò ÍÃÂΔ ÏÀÒ ‘Ø «◊¡≈ √Δ ¡Â∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ì«Úº÷ «Úº⁄ «¬√Á∂ Ò◊≈Â≈ Úˉ ÁΔ ·Ø√ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛Õ
Â∂Ò Á≈ Óπº÷ √ØÓ≈ ÓºËÍ»Ï ˛Õ «¬√ «÷ºÂ∂ «Úº⁄ Ò◊≈Â≈
ÒÛ≈¬Δ¡ª ¡Â∂ Úº‚∂ Â∂Ò «ÈÔ≈Â’ ÚÀÈ‹»¬∂Ò≈ «Úº⁄
≈‹ÈΔÂ’ ◊ÛÏÛ «¬√ÁΔ Óπº÷ Ú‹≈‘ ˛Õ «¬º’ ‘Ø ’≈È
«¬º’ Úº‚∂ Â∂Ò «ÈÔ≈Â’ Á∂Ù »√ «ÚπºË ¡ÓΔ’≈ ÚºÒØ∫
Ò◊≈¬Δ¡ª Í≈ÏøÁΔ¡ª ‘ÀÕ
ÓºË-Í»Ï «Úº⁄ √ΔΔ¡≈ «Úº⁄ √≈Òª ÒøÏΔ ‹ø◊ ⁄ºÒ
‘Δ ˛Õ ¡ÓΔ’Δ √≈Ó≈‹ È∂ ÓºËÍ»Ï «Úº⁄ ‘≈’Ó ÏÁÒ‰
ÁΔ Óπ«‘øÓ Ùπ» ’ΔÂΔ ‘Ø¬Δ √ΔÕ «¬√È∂ «¬≈’ ”Â∂ ‘ÓÒ≈
’’∂ √ºÁ≈Ó ‘π√ÀÈ ˘ ◊ºÁΔ™ Ò≈«‘¡≈ ¡Â∂ «Î «¬√∂
Â∑ª «ÒÏΔ¡≈ «Úº⁄ ’ÈÒ ◊ºÁ≈ÎΔ Á≈ ≈‹ ÍÒ«‡¡≈Õ
¡ÓΔ’≈ «¬‘Δ ’øÓ √ΔΔ¡≈ «Úº⁄ ÚΔ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ √ΔÕ
«¬√ Ò¬Δ «¬‘ ¡≈͉∂ ÁØ‘ª √«‘ÔØ◊Δ¡ª, Âπ’Δ ¡Â∂
√≈¿»ÁΔ ¡Ï ˘ Ú «‘≈ √ΔÕ Âª ‹Ø Ï√-¡Ò-¡√Á
Á≈ Â÷Â≈ ÍÒ‡≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ Í ¿πÁØ∫ º’ ÁπÈΔ¡ª
Ï‘π-ËπÚΔ ‘Ø ¸º’Δ √Δ Â∂ ‹ø◊ Â∂ ¡ÓÈ Á≈ √π¡≈Ò «√Î
¡ÓΔ’≈ ÁΔ Ó˜Δ ”Â∂ «ÈÌ È‘ƒ √Δ «‘≈Õ »√ ÚΔ
√ø√≈ ⁄ΩË Á∂ Ì∂Û «Úº⁄ ÓπÛ ¿πμÌ ¡≈«¬¡≈ ¡Â∂ ¡≈͉Δ
ÎΩ‹Δ Â≈’ √Ó∂ ¿π‘ ≈Ù‡ÍÂΔ ¡√Á ÁΔ «Íº· ”Â∂
¡≈ ÷Û≈ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ È≈Ò √ΔΔ¡≈ «Ú⁄ÒΔ ‹ø◊ Á≈
È’Ù≈ ‘Δ ÏÁÒ «◊¡≈Õ ÓºË Í»Ï «Úº⁄ ¬Δ≈È ¡Â∂ ¡√Á
È≈Ò Âª »√ Á≈ ◊·‹ØÛ ˛ ‘Δ, ‘π‰ ¿π√È∂ Âπ’Δ ¡Â∂
√≈¿»ÁΔ ¡Ï È≈Ò ÚΔ √ÏøË Ï‰≈¿π‰∂ Ùπ» ’ «ÁºÂ∂Õ
Âπ’Δ ¡Â∂ √≈¿»ÁΔ ¡Ï ÚΔ ÓºË-Í»Ï «Úº⁄ √Á≈Δ
¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ ÁΔ Óπº÷ ¬∂‹ø√Δ ‘؉ Ò¬Δ ¡øÁØ-¡øÁΔ
÷«‘ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√∂ ÁΩ  ≈È Âπ  ’Δ Á∂ ≈Ù‡ÍÂΔ
¡≈ÁØ◊≈È Á∂ «ÚØËΔ ˘ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ ÙÈ «ÁºÂΔ ‘؉
’’∂ Âπ’Δ Â∂ ¡ÓΔ’≈ Á∂ √Ïø˪ «Úº⁄ ÷º‡≈√ ÍÀÁ≈ ‘Ø
◊¬ΔÕ «¬√Á≈ Ò≈‘≈ ÒÀ ’∂ »√ È∂ Âπ’Δ È≈Ò ◊·‹ØÛ ’
«Ò¡≈Õ ¿πË √≈¿»ÁΔ ¡Ï ˘ Òº«◊¡≈ «’ ‘π‰ ¿π√ ’ØÒ
¡ÓΔ’≈ ÁΔ √ØÒ ¬∂‹ø√Δ ˛ ª ¿π√Á∂ Â∂Ú ÚºË ‘ÓÒ≈Ú
‘Ø ◊¬∂Õ ¿π√È∂ √≈¿»ÁΔ ÁΩ∂ ”Â∂ ¡≈¬∂ «ÒÏÈ≈È Á∂ «ÚÁ∂Ù
ÓøÂΔ ˘ ÏøÁΔ Ï‰≈ «Ò¡≈Õ ‘»ÊΔ¡ª Á∂ Ï‘≈È∂ ‘∂· √≈¿»ÁΔ
¡Ï È∂ ’Â ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’ «ÁºÂ≈Õ «¬‘ ‹ø◊ Ú≈ÒΔ¡ª
‘≈Òª È∂ ÓºË-Í»Ï ÂØ∫ Â∂Ò √ÍÒ≈¬Δ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’ΔÂ≈
˛, ‹Ø Â∂Ò ’ΔÓ Ú≈Ë∂ Á≈ Óπº÷ ’≈È ˛Õ
Áº÷‰Δ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ ÚÀÈ‹»¬∂Ò≈ «¬º’ Óπº÷ Â∂Ò
5 ÈÚøÏ-B@AH
«ÈÔ≈Â’ Á∂Ù ˛Õ √≈Ú∂˜ È∂ Â∂Ò ÁΔ ’Ó≈¬Δ ˘ ÒØ’
ÌÒ≈¬Δ Ò¬Δ Ò≈¿π‰ ¡Â∂ ¡ÓΔ’Δ ⁄ΩËÚ≈Á Á≈ «ÚØË
’È Á≈ ÍÀ∫ÂÛ≈ «Ò¡≈Õ ¿πÁØ∫ ÂØ∫ ‘Δ ¡ÓΔ’≈ ¡≈͉∂
«Í¤Ú≈Û∂ ¿πμ·Δ ψ≈Ú ˘ ÁÏ≈¿π‰ Ò¬Δ ¿πμÊ∂ ◊ÛÏÛ
’≈ «‘≈Õ ⁄≈‘∂ «¬√ ◊ÛÏÛ Á∂ Ï≈Ú‹»Á √≈Ú∂˜ ÂØ∫ Ï≈¡Á
¿π √ ÁΔ Í≈‡Δ ÁΔ ’Ó≈È √ø Ì ≈Ò‰ Ú≈Ò≈ Ó≈Áπ  Ø
≈Ù‡ÍÂΔ ÁΔ ⁄؉ «‹ºÂ «◊¡≈ Í ¡ÓΔ’≈ ÁΔ¡ª
◊ÛÏÛ ÁΔ¡ª ’Ø«ÙÙª ÚΔ Ò◊≈Â≈ ‹≈Δ ‘ÈÕ «¬√ ’≈È
ÚÀÈ‹»¬∂Ò≈ «Úº⁄ Â∂Ò ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ ¿πÊØ∫ Â∂Ò ÁΔ
√Í≈Ò¬Δ ÍÃÌ≈«Ú ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ÂØ∫ «ÏȪ »√ «¬º’
Úº‚≈ Â∂Ò «ÈÔ≈Â’ Á∂Ù ˛Õ ‹ÁØ∫ Á≈ »√ È∂ ¡ÓΔ’≈
ÁΔ ⁄ΩË ¡º◊∂ ÷ÛÈ≈ Ùπ» ’ΔÂ≈ ˛, ¿πÁØ∫ ÂØ∫ ¡ÓΔ’≈ È∂
»√ «ÚπºË ¡≈«Ê’ Í≈ÏøÁΔ¡ª Ò≈ «ÁºÂΔ¡ª ‘ÈÕ «¬√
È≈Ò »√ Á∂ Â∂Ò ÁΔ √ø√≈ Óø‚Δ «Úº⁄ ¡≈Ú’ ÍÃÌ≈«ÚÂ
‘Ø¬Δ ˛Õ
«¬‘Δ √«ÊÂΔ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ «Úº⁄ ÚΔ Ï‰∂ «‘‰
ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛Õ «’™«’ ÓºË-Í»Ï «Úº⁄ √«ÊÂΔ «Úº⁄
√πË≈ ÁΔ ’Ø¬Δ ¡≈√ Ș È‘ƒ ¡≈ ‘Δ ¡Â∂ È≈ ‘Δ
ÚÀÈ‹»¬∂Ò≈ «Úº⁄Õ √◊Ø∫ D ÈÚøÏ B@AH ÂØ∫ ¡ÓΔ’≈ ÚºÒØ∫
«¬≈È «ÚπºË Ò◊≈¬Δ¡ª Í≈ÏøÁΔ¡ª Ò≈◊» ‘Ø ‹≈‰◊Δ¡ªÕ
Â∂Ò Ó≈’Δ‡ «ÍØ‡ B@AH, ‹Ø ’ΩÓªÂΔ ¿»‹≈ ¬∂‹ø√Δ
ÚºÒØ∫ ‹≈Δ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ˛, «Úº⁄ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ «¬≈È
¡Â∂ ÚÀÈ‹»¬∂Ò≈ «ÚπºË Í≈ÏøÁΔ¡ª Ò≈◊» ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ Â∂Ò
«ÈÔ≈Â’ Á∂Ùª ÁΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ˙Í∂’ È∂ Â∂Ò ÍÀÁ≈Ú≈ ˘
ÚË≈¿π‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁºÂ≈ ˛Õ «¬≈È ÁπÈΔ¡ª Á≈
√Ì ÂØ∫ Úº‚≈ Â∂Ò √ÍÒ≈¬Δ ’È Ú≈Ò≈ Á∂Ù ˛Õ «¬√ È≈Ò
√ø√≈ Óø‚Δ «Úº⁄ Â∂Ò ÁΔ √ÍÒ≈¬Δ ÿ‡∂◊Δ Âª Ò≈˜ÓΔ ‘Δ
’ΔÓª Úˉ◊Δ¡ªÕ «¬√ È≈Ò Ì≈ Á≈ ¡≈Ô≈ «ÏºÒ
ÚË∂◊≈Õ «¬√ È≈Ò ⁄≈¨ ÷≈Â∂ Á≈ ÿ≈‡≈ «‹‘Û≈ «¬√ ’πºÒ
ÿ∂¨ ÍÀÁ≈Ú≈ Á≈ Ò◊Ì◊ B (A.I) ÍÃÂΔÙ ˛, ¿π‘
ÚË ’∂ Ò◊Ì◊ «ÂøÈ (B.H) ÍÃÂΔÙ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÚËÁ≈ ‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ ó ÿ‡ÁΔ ÍÀÁ≈Ú≈
‚πº«Ï¡≈ ’˜≈, «‹√˘ È≈È ÍÃÎΩ«Óø◊ ¡À√∂‡√
(NPS) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛, ÍÏ«Ò’ √À’‡ Á∂ ÏÀ∫’ª ÁΔ «¬º’
Ï‘π ں‚Δ √Óº«√¡≈ ˛Õ √ÂøÏ B@AH º’ √’≈Δ
÷∂Â Á∂ ÏÀ∫’ª Á≈ A@ Òº÷ ’ØÛ ÂØ∫ ÚºË ’˜≈, ‚πº«Ï¡≈
‘Ø«¬¡≈ ’˜≈ ˛Õ ÓØÁΔ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ”⁄ √øÿ ÁΔ √’≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ï‰È √Ó∂∫ ‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ C, AF,@@@ ’ØÛ πͬ∂ √Δ ‹Ø
ÓØÁΔ Á∂ ⁄≈ √≈Òª «Úº⁄ ÚË ’∂ A@ Òº÷ ’ØÛ ÂØ∫ ÚºË ‘Ø
«◊¡≈ ˛Õ √øÈ B@AD-AE «Úº⁄ √’≈Δ ÷∂Â Á∂ ÏÀ∫’ª Á∂
√Ó≈¬∂ Á≈ D.FB% ‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ √ΔÕ B@AE-AF «Úº⁄
«¬‘ ÚË ’∂ G.GI% ‘Ø «◊¡≈ ¡Â∂ Á√øÏ º’ «¬‘ ÚË
’∂ ÏÀ∫’ Í»ø‹Δ Á≈ A@.DA% ‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ ‘Ø «◊¡≈Õ ‹Ø
‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ ¡ÀÒ≈È∂ ‹≈‰ ÂØ∫ ÁØ √≈Òª Á∂ ¡√∂ Á∂
¡øÁ ‹∂’ «¬‘ ’˜≈ È‘ƒ ÌÁ≈ ª «¬‘ Úº‡∂ ÷≈Â∂ Í≈
«ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ô≈«È Ó≈¯ ’ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫
B@AD-AE Á∂ CAF@@@ Á∂ ‚πºÏ∂ ’˜∂ ”⁄Ø∫ B,GB,@@@
’ØÛ πͬ∂ Úº‡∂ ÷≈Â∂ Í≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈, Ì≈Ú Ó≈¯ ’
«ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬‘ ‚πºÏ∂ ’˜∂ ’Ø¬Δ ¡≈Ó ÒØ’ª È∂ È‘ƒ
Ó≈∂ ‘ج∂, «¬‘ ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª È∂ ÁºÏ∂ ‘ج∂ ‘È Â∂
√’≈ª ¿π‘Ȫ Á∂ ’˜∂ Ó≈¯ ’ÁΔ¡ª ‘ÈÕ ÓØÁΔ-‹∂ÂÒΔ
È≈Ò ‹πÛ∂ ÈΔÚ ÓØÁΔ ¡Â∂ Ó∂‘πÒ ⁄Ø’√Δ √’≈Δ ÏÀ∫’ª
Á≈ ÍÀ√≈ ´º‡ ’∂ «ÚÁ∂٠̺‹ ◊¬∂ ‘È ¡Â∂ Í≥‹≈Ï ÈÀÙÈÒ
ÏÀ∫’ ÁΔ¡ª ⁄»Òª «‘ºÒ ◊¬Δ¡ªÕ √πÍΔÓ ’Ø‡ «Úº⁄ Í≈¬Δ
«º‡ Á∂ ‹π¡≈Ï «Úº⁄ «˜Ú ÏÀ∫’ È∂ E@@ √Ì ÂØ∫ Úº‚∂
«‚Î≈Ò‡ª ÁΔ √»⁄Δ ‹≈Δ ’ÈØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁºÂ≈Õ
’≈ÍØ∂‡ «’Ú∂∫ ÒØ’ª Á≈ ÍÀ√≈, ‹Ø √’≈ ’ØÒ ‡À’√ª Á∂
»Í «Úº⁄ ‹ªÁ≈ ˛, ˘ «’Ú∂∫ ´º‡Á∂ ‘È, «¬√ÁΔ Â≈˜≈
«Ó√≈Ò «¬ÈÎ≈√‡’⁄ ÒΔ«˜◊ ¡À∫‚ Î≈«¬ÈÀÈÙΔÒ
√«Ú√˜ (IL&FS) Á≈ ’∂√Õ «¬‘ «¬º’ «Èº‹Δ ’øÍÈΔ √Δ,
«‹√ÁΔ «‘º√≈ Í»ø‹Δ ª FIE@ ’ØÛ πͬ∂ √Δ Í «‹√
«√ IA@@@ ’ØÛ πͬ∂ Á≈ ’˜≈ ˛Õ ‹≈‰’≈ ‘Ò«’¡ª
Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ’˜≈ ÿ‡≈ ’∂ «Á÷≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛
‹Á«’ ‘’Δ’Â «Úº⁄ A Òº÷ AE ‘˜≈ ’ØÛ πͬ∂ ˛Õ
√’≈ È∂ «¬√ÁΔ ÏπΔ Ó≈ÒΔ ‘≈Ò ÂØ∫ Ó»ø‘ Î∂ ’∂ «¬√˘
÷ΔÁ «Ò¡≈ ¡Â∂ ¬∂ÙΔ¡≈ Á∂ √Ì ÂØ∫ Úº‚∂ ÏÀ∫’, ¿πÁØ∫ ’؇’
˘ ÓπÛ ‹ºÊ∂ÏøÁ ÏØ‚ Á≈ ⁄∂¡ÓÀÈ Ê≈Í «ÁºÂ≈ ˛Õ «¬‘
«Èº‹Δ ’øÍÈΔ Á∂ ÒØ’ª ÁΔ Í»ø‹Δ ˘ ’ø‡ØÒ ÁΔ «Ó√≈Ò ˛Õ
«¬√ «Úº⁄ √Ì ÂØ∫ ÚË∂∂ «‘º√≈ BE.CD% ‹ΔÚÈ ÏΔÓ≈
’≈ÍØ∂ÙÈ Á≈ √ΔÕ √‡∂‡ ÏÀ∫’ ¡≈¯ «¬ø‚Δ¡≈ Á≈ F.DB%
¡Â∂ √À∫‡Ò ÏÀ∫’ ¡≈¯ «¬ø‚Δ¡≈ Á≈ G.FG% √ΔÕ Ô≈«È
Ò◊Ì◊ D@% √Ó≈«¬¡≈ √’≈Δ ’øÍÈΔ¡ª Á≈ √Δ,
«‹√˘ ’ø‡ØÒ BC% √Ó≈¬∂ Ú≈ÒΔ ‹Í≈È ÁΔ ¡Ω«’√
’≈ÍØ∂ÙÈ ’ÁΔ √ΔÕ ‘π‰ º «Úº⁄
ddd
6 ÈÚøÏ-B@AH
 “ÓΔ ‡»” ¡øÁØÒÈ Á≈ √ÓÊÈ ’Ø
“ÓΔ ‡»” ¡øÁØÒÈ ’øÓ’≈‹Δ Ê≈Úª ”Â∂ ‹◊Δ» «ÍºÂΔ √«Ì¡≈⁄≈ ¿πμÍ ‘ÓÒ≈
Ì≈ «Úº⁄ ‹≈Δ “ÓΔ ‡»” ‹ª “ÓÀ∫ ÚΔ” ¡øÁØÒÈ Á∂
‘Û∑ «Úº⁄ ’≈ÓÔ≈ÏΔ ¡Ωª Ï‘≈ÁΔ È≈Ò ’øÓ √Ê≈Ȫ
”Â∂ Â≈’ÂÚª Áπ¡≈≈ «Òø◊’ «‘ø√≈ Á∂ ’π’Ó √ͺه
ÙÏÁª «Úº⁄ «Ï¡≈È ’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¯ÒÓ ¿πÁÔØ◊,
’≈ÍØ∂‡ ÷∂Â, ͺÂ’≈Â≈ ‹◊ ¡≈«Á «Úº⁄ ¡Ωª
“ÙÓ” ÁΔ¡ª √Ó≈«‹’ Ï∂ÛΔ¡ª ÂØÛ ’∂, ¡≈Í ÏΔÂΔ √π‰≈
‘Δ¡ª ‘ÈÕ Á∂Ù «Úº⁄ Í«‘ÒΔ Ú≈ ’∂∫ÁΔ ÓøÂΔ Óø‚Ò
Á∂ «¬º’ ÓøÂΔ ˘, ¡≈͉∂ ͺÂ’≈Â≈ ‹ΔÚÈ Á∂ ÁΩ≈È
’ΔÂ∂ «Òø◊’ ’π’Ó Á∂ ’≈È ¡√ÂΔÎ≈ Á∂‰≈ «Í¡≈ ˛Õ
«¬√ √øÿÙ ˘ Âπø ‘Δ ’¬Δ ÒØ’ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄
«Í¤Ò∂ «¬º’ √≈Ò ÂØ∫ «¬√ È≈Ó È≈Ò ⁄ºÒ ‘∂ ¡øÁØÒÈ ÁΔ
Á∂÷≈-Á∂÷Δ ÓøÈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ «¬√ÁΔ Í»È √º⁄≈¬Δ È‘ƒ
˛, ‘≈Òª«’ «¬‘ ˜» √øÌÚ ˛ «’ «¬º’ ¡øÁØÒÈ Á»√∂ ˘
Ù’ÂΔ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ «¬‘ ÚΔ √º⁄ ˛ «’ ¡ÓΔ’Δ
¡øÁØÒÈ Á∂ ’≈È, «¬ºÊØ∫ Á∂ ¡øÁØÒÈ ˘ ¡⁄≈È’ ÓΔ‚Δ¡≈,
÷≈√ ’ Úº‚∂ √Ó≈⁄≈ ͺÂª «Úº⁄ ‹◊∑≈ «ÓÒΔ ˛Õ ÍÃø»
AF Á√øÏ B@AB Á∂ «Íº¤Ø∫ ‘ج∂ ¡øÁØÒÈ È≈Ò ‘Δ Ì≈Â
«Úº⁄ ¡Ωª «Úº⁄ «Òø◊’ «‘ø√≈ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª ˘
¿π‹≈◊ ’È ÁΔ «‘øÓ ‹≈◊ ¸º’Δ √Δ ¡Â∂ ¡√Ò «Úº⁄,
’øÓ Ê≈Úª ¿πμÍ «Òø◊’ «‘ø√≈ Á∂ «ıÒ≈¯ «È¡ª ÁΔ Óø◊
¿π·≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ¡øÁØÒȪ ÁΔ Ùπ»¡≈ Ù≈«¬Á ·Ø√ »Í
«Úº⁄ AII@ «Úº⁄ ÌøÚΔ Á∂ÚΔ ˘ «¬È√≈Î ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ÁΔ
ddd
√’≈ È∂ «¬‘ ’øÍÈΔ È‘ƒ ÷ΔÁΔ,
«¬√Á≈ A Òº÷ AE ‘˜≈ πͬ∂ Á≈ ’˜≈ ¡≈͉∂ «√
«Ò¡≈Õ ‘’Δ’Â «Úº⁄ ¡ÀÈ.ÍΔ.¬∂. ‚πº«Ï¡≈ ’˜≈ È‘ƒ
ÏÒ«’ ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª ÚºÒØ∫ √’≈ ’ØÒ ÒØ’ª Á∂
ÍÀ√∂ ÁΔ ‚’ÀÂΔ ˛Õ
’πfi ‘Ø ÂºÊ ÚΔ Á∂÷ØÕ Ïº‹‡ «Úº⁄ ‡À’√ª ÂØ∫ Ó≈ÒΔ¬∂
«Úº⁄ AI.AE% Ú≈Ë∂ Á≈ «ÈÙ≈È≈ √Δ Í √ÂøÏ ¡ø º’
«¬‘ G.DE% √ΔÕ «ÈÙ≈È≈ Í»≈ ’È Ò¬Δ «¬‘ ‘ Ó‘ΔÈ∂
BH% Úˉ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ ‹Ø ¡√øÌÚ ˛Õ √’≈Δ ÷∂Â
Ú∂⁄ ’∂ H@,@@@ ’ØÛ Á≈ ‡Δ⁄≈ √Δ Í «¬√ÂØ∫ ¡‹∂ º’
IFHF ’ØÛ ‘Δ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ «ÚºÂΔ ÿ≈‡≈ Í«‘Òª ‘Δ ‡Δ⁄≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’≈˘ÈΔ ‘≈ È≈Ò ‘Δ Ùπ» ˛Õ
«ÚÙ≈÷≈ ÎÀ√Ò≈ : ÌøÚΔ Á∂ÚΔ ≈‹√Ê≈È √’≈
Áπ¡≈≈ «Í≥‚ª «Úº⁄ √∂Ú≈Úª Í‘πø⁄≈¿π‰ Ò¬Δ ⁄Ò≈¬Δ ◊¬Δ
“√≈ʉ √’ΔÓ” ÁΔ Ú’ √ΔÕ «¬‘ “√≈ʉ” «Í≥‚ª «Úº⁄
ÿ-ÿ ‹≈ ’∂ √∂Ú≈Úª Ò≈◊» ’Ú≈™Á∂ √ÈÕ «¬√∂ √Ó∂∫
ÁΩ≈È ¿π√È∂ ¿πμ⁄ ‹≈ÂΔ È≈Ï≈«Ò◊≈ (¡º· √≈Ò ÁΔ Ïº⁄Δ)
Á≈ «Ú¡≈‘ ‘πøÁ∂ Á∂«÷¡≈ ¡Â∂ π’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ ÍπÒΔ√ ˘
ÏπÒ≈«¬¡≈Õ «’™«’ «¬‘ «Ú¡≈‘ ’≈˘ÈΔ ¡Í≈Ë √Δ,
«¬√Á∂ «ıÒ≈¯ ¿πμ⁄-‹≈ÂΔ Á∂ «˜ÓƒÁ≈ Í«Ú≈ È∂ ¿π√
È≈Ò √Ó»«‘’ ÏÒ≈Â’≈ ’ΔÂ≈ ¡Â∂ ¿π√Á∂ ÍÂΔ ˘ ÚΔ
ËÓ’≈«¬¡≈Õ ÍπÒΔ√ ¡Â∂ √’≈Δ ÍÉ≈ÒΔ È∂ ¿π√ Á∂
«Ï¡≈È Á‹ ’È ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘ ’ÁÓ ”Â∂ ÓÀ‚Δ’Ò ‹ª⁄
√«‘Â, Á∂Δ ÚΔ ’ΔÂΔ Â∂ Ò≈ÍÚ≈‘Δ ÚΔ Âª«’ √≈∂
√øÌÚ √ϻ ’Ó˜Ø ‘Ø ‹≈‰Õ ‘∂·ÒΔ ¡Á≈Ò È∂ ¿π√Á≈
’∂√ ÷≈‹ ’ «ÁºÂ≈Õ ≈‹√Ê≈È «Úº⁄ Ï‘π √≈Δ¡ª
¡Ωª Â∂ ¡Ω ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ √øÿÙ Á∂ ˜Ø È≈Ò «¬√
’∂ √ ˘ ¿π μ ÍÒΔ ¡Á≈Ò «Úº ⁄ Í‘π ø ⁄ ≈«¬¡≈Õ «¬√
¡Á≈Ò È∂ «¬‘ ’«‘’∂ ’∂√ ÷≈‹ ’ «ÁºÂ≈ «’ ¿π‘Ȫ
˘ «ÚÙÚ≈Ù ‘Δ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈ «’ ¿πμ⁄ ‹≈ÂΔ Á∂ ÒØ’
ÈΔÚƒ ‹≈ ÁΔ ¡Ω Á≈ ÏÒ≈Â’≈ ’È◊∂Õ
«¬√ ‘≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á, «¬‘Ȫ «Úº⁄∫Ø ‘Δ ’πfi
º ‹ºÊÏ
∂ Á
ø Δ¡ª
È∂ ’øÓ’≈‹Δ Ê≈Úª ”Â∂ «Òø◊’ «‘ø√≈ Á∂ √Ú≈Ò ¿πμÍ
‡ºÍ ¸º«’¡≈ ˛Õ Á»‹∂ Í≈√∂ B@AG «Úº⁄ ’πºÒ ÿ∂¨ ÍÀÁ≈Ú≈
Ú≈Ë≈ Á F.F ‘ΔÕ ‹Ø Í«‘ÒΔ ÒÛΔ ¡Èπ√≈ «√Î C%
Á∂ ’ΔÏ √ΔÕ «¬√ Ó≈ÒΔ √≈Ò ÁΔ Á»‹Δ «Â‘≈¬Δ «Úº⁄
√È¡ÂΔ ÍÀÁ≈Ú≈ D.D% ‘Δ ˛Õ ÷∂ÂΔ ‹Ø ÍÀÁ≈Ú≈ Á≈
¡Ë≈ ˛, ÁΔ ÍÀÁ≈Ú≈ ÿ‡‰ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛ «’™«’
«¬√ √≈Ò Ï≈«Ù CF% ÿº‡ Í¬Δ ˛ «¬√ ’’∂ ÍÀÁ≈Ú≈
ÿ‡ ‘Δ ˛Õ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ fiØÈ∂ Á≈ fi≈Û ÿ«‡¡≈ ˛Õ «¬√
’’∂ ÷∂ÂΔ ÍÀÁ≈Ú≈ «ÈÙ«⁄ »Í ”⁄ ÿ‡∂◊ΔÕ
¡≈«Ê’Â≈ Á∂ «¬‘Ȫ √≈∂ ͺ÷ª ÂØ∫ ¡≈«Ê’Â≈
ÁΔ ‹Ø Â√ÚΔ ¿πμÌÁΔ ˛ ¿π‘ ◊øÌΔ ÓøÁÚ≈Û∂ ÁΔ ˛Õ
«¬‘ Ò≈˜ÓΔ ¡≈™ÁΔ¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄ √øÿ/ÓØÁΔ
ÁΔ¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª ”Â∂ ¡√ ¡øÁ≈‹ ‘ØÚ∂◊ΔÕ
7 ÈÚøÏ-B@AH
¿πμ⁄ÂÓ ¡Á≈Ò «Úº⁄ ͇ΔÙÈ Í≈¬ΔÕ ¿π√Á≈ ÈÂΔ‹≈
√Δ “«ÚÙ≈÷≈ ÎÀ√Ò≈”Õ
«ÚÙ≈÷≈ ÎÀ√Ò∂ ¡Èπ√≈ ‘ ’øÓ √Ê≈È ¿πμÍ «Òø◊’
«‘ø√≈ ÁΔ¡ª «Ù’≈«¬Âª √π‰È Ò¬Δ ¡øÁ»ÈΔ ’Ó∂‡Δ¡ª
ω≈¬Δ¡ª ‹≈‰Δ¡ª ⁄≈‘ΔÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ¿π‘ «Ù’≈«¬Âª
√π‰◊Δ¡ªÕ «‹ºÊ∂ «Ù’≈«¬Â ’Â≈ ÍπÒΔ√ «ÍØ‡ È≈
«Ò÷Ú≈¿π‰Δ ⁄≈‘∂ Í ’øÓ √Ê≈È ÂØ∫ ‘Δ «È¡ª Óø◊∂
(‘≈Òª«’ «¬√ È≈Ò ¿π√Á≈ ÍπÒΔ√ «ÍØ‡ Á‹ ’≈¿π‰
Á≈ ¡«Ë’≈ ÷ÂÓ È‘ƒ ‘πøÁ≈)Õ ’Ó∂‡Δ¡ª ¡øÁ»ÈΔ
ÍÛÂ≈Ò È≈Ò ÂºÊ √≈«Ï ’È◊Δ¡ª, «¬√ «Úº⁄ «¬‘
ͺ÷ ÚΔ ˛ «’ ’¬Δ Ú≈ ’øÓ √Ê≈Ȫ Á∂ ’πºfi ÂºÊ ¡√≈ÈΔ
È≈Ò √≈«Ï ‘πøÁ∂ ‘È «’™«’ «¬√ÁΔ ¡≈Ó ‹≈‰’≈Δ
‘πøÁΔ ˛Õ ¿πÁ≈‘È Á∂ Ò¬Δ ¡º‹ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘Δ¡ª ◊ºÒª
ÂØ∫ √ͺه ˛ «’ ’¬Δ ‹≈‰∂-Í«‘⁄≈‰∂ √øÍ≈Á’ª Á∂ Ï≈∂
«Úº⁄ ¿π‘Ȫ Á∂ ÍÃ√≈‰ª «Úº⁄ ’øÓ ’Á∂ ’≈‹’Â≈Úª
˘ √Ì ˘ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª «Òø◊’ ’π’Óª ÁΔ¡ª ¡≈Áª Á∂
Ï≈∂ ÍÂ≈ √ΔÕ ÂºÊ √≈«Ï ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á, ‹ª⁄ ’Ó∂‡Δ
’ØÒ ’øÓ √Ê≈È È≈Ò ‹π«Û¡≈ √˜≈ ÍÃ√Â≈Ú ’È Á≈
¡«Ë’≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ ÍÃø» ¡≈͉≈ ÎÀ√Ò≈ √π‰≈¿π‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á √πÍΔÓ ’Ø‡ È∂ ¡≈͉∂ ‘Δ ’À∫Í√ «Úº⁄ «¬√
Â∑ª ÁΔ ’Ó∂‡Δ È‘ƒ ωÚ≈¬Δ ¡Â∂ ıπÁ ‘Δ Á√≈¡ «ÁºÂ≈
˛ «’ ¿π√Á≈ ÎÀ√Ò≈ «’øÈ∂ ‘Ò’∂ È≈Ò «Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
«Î ÚΔ, Í»∂ Á∂Ù «Úº⁄, ÷≈√ ’’∂ Úº‚∂ Ù«‘ª
«Úº⁄ ¡Òº◊-¡Òº◊ ÷∂Âª «Úº⁄ √¯Ò ¡Ωª È∂ «¬√
Â∑ª ÁΔ¡ª ’Ó∂‡Δ¡ª ω≈¬Δ¡ª ¡Â∂ «¬√ ÎÀ√Ò∂ Á∂ ˜Ø
”Â∂ «Ù’≈«¬Âª Á‹ ’≈¿π‰Δ¡ª Ùπ» ’ΔÂΔ¡ªÕ «¬‘Ȫ
ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ «Úº⁄ ¡Ω ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª, ‹Ó≈ÂΔ Â∂ ‹Ó‘»Δ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ Ì»«Ó’≈ √ΔÕ «¬√ÁΔ √Óº«√¡≈ Ï‘π ‹ÒÁΔ
‘Δ √ͺه ‘Ø ◊¬ΔÕ ’Ó∂‡Δ¡ª ÍÃÏøË’ª Áπ¡≈≈ ω≈¬Δ¡ª
‹ªÁΔ¡ª √È ‹ª √’≈Δ «ÚÌ≈◊ª Áπ ¡ ≈≈Õ ¿π ‘
√«‘’ÓΔ¡ª «ıÒ≈¯ «Ù’≈«¬Â √π‰ ÚΔ ÒÀ‰, ¿πμ⁄
¡‘π«Á¡ª ”Â∂ ÏÀ·∂ ’π’ÓΔ¡ª Á∂ «ıÒ≈¯ ’≈Ú≈¬Δ ¡√øÌÚ
√ΔÕ ¡Ω ’Ó⁄≈Δ ÚΔ «ÍºÂ √ºÂ≈ Á∂ Ó≈‘ΩÒ Á≈ «Ù’≈
‘Ø ’∂ ‘Δ «‘ ◊¬Δ¡ª ¡Â∂ ’Ó∂‡Δ¡ª ÁΔ¡ª ÓÀ∫Ï ω ’∂
ÚΔ ‹πÓ ÓøÈ ’∂ ÚΔ √˜≈ Á∂‰ ÂØ∫ ¡√ÓºÊ ‘Δ¡ªÕ
≈‹Ë≈ÈΔ «Úº⁄ ’¬Δ ’∂√ª Á∂ ¡ÈπÌÚ «¬√ÁΔ √ÓΔ«÷¡≈
Ò¬Δ ÓºÁÁ◊≈ ‘∂ ‘ÈÕ «ÁºÒΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂ «¬º’
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’≈Ò‹ «Úº⁄ «¬º’ ¡Ω Ú’ Ò≈«¬Ï∂Δ¡È Á≈
˜Ï≈ «‘≈ «’ ¿π√ÁΔ «Ù’≈«¬Â «Íº¤Ø∫ ÁØÙΔ ÁΔ ÍÂÈΔ
‹Ø ıπÁ ÍπÒΔ√ ¡¯√ √Δ, ¿π√˘ ’≈Ò‹ ’À∫Í√ «Úº⁄
ËÓ’≈¿π‰ Ò¬Δ Í‘πø⁄ ◊¬ΔÕ ‘≈Òª«’ ¡Ω ¡øÁØÒÈ ÁΔ
«¬º ’ √ΔÈΔ¡ ’≈‹’Â≈ ¿π √ Á∂ ’≈Ò‹ Áπ ¡ ≈≈
√Ê≈«Í ’Ó∂‡Δ ÁΔ ÓÀ∫Ï √Δ, ◊πÈ≈‘◊≈ ÓøÈÁ∂ ‘ج∂ ÚΔ
¿π‘ √˜≈ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ¡ÈπÍ≈ º÷ È‘ƒ √’ΔÕ «¬√
È≈Ò «ÁºÒΔ «Úº⁄ Ó«‘Ò≈ ¡øÁØÒȪ ÁΔ Ù≈÷ ˘ ·∂√ ÚΔ
Òº◊Δ ¡Â∂ «¬√ ÎÀ√Ò∂ ÁΔ ’Ó˜ØΔ Á≈ «ÚØË ÚΔ ‘Ø«¬¡≈Õ
¬∂Ó√ ‘√ÍÂ≈Ò ¡Â∂ ÓÀ‚Δ’Ò ’≈Ò‹ ÁΔ Ò≈«¬Ï∂Δ¡È
ÁΔ √ΔÈΔ¡ Ò≈«¬Ï∂Δ¡È Á∂ «ıÒ≈¯ «Ù’≈«¬Â ˘
¡øÁ»ÈΔ ’Ó∂‡Δ È∂ ºÁ ’ «ÁººÂ≈ ¡Â∂ «ÁºÒΔ Ó«‘Ò≈
¡≈ÔØ◊ ¿π√ ˘ «È¡ª Áπ¡≈¿π‰ «Úº⁄ ¡√ÓºÊ ‘Δ
«’™«’ ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ ‚≈«¬À’‡ È∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ «¬º’
È‘ƒ √π‰ΔÕ ‚Δ.‡Δ.√Δ. Á∂ ÷∂Ó∂ «Úº⁄ ÚΔ ’πfi «¬√ Â∑ª Á∂
‹Ï∂ ‘∂Õ «ÁºÒΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂ «¬º’ ‘Ø ’≈Ò‹ «Úº⁄
Ó«‘Ò≈ ¡«Ë¡≈Í’ È∂ ¡≈͉∂ √«‘’ÓΔ ¿πμÍ «Òø◊’
«‘ø√≈ Á≈ ÁØÙ Ò≈«¬¡≈ ª ’≈Ò‹ ¡Â∂ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ
ÁΔ¡ª ‹Ó≈ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ √≈Ê Á∂‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’
«ÁºÂ≈ «’ «¬√ È≈Ò ‹Ó≈ÂΔ ¬∂’Â≈ «÷ø‚ÁΔ ˛Õ «¬√Á∂
¿πÒ‡ ¡Â∂ «¬º’ ¡«Â ◊øÌΔ ’Ø«ÙÙ È≈Ò Ò≈Ò≈ ≈Ó
√Ú»Í ‡Δ.ÏΔ. ‘√ÍÂ≈Ò «Úº⁄ «¬º’ È√ Áπ¡≈≈
‚≈«¬À’‡ «ıÒ≈¯ «Òø◊’ ¡Í≈Ë ÁΔ «Ù’≈«¬Â Á∂
√Ú≈Ò ”Â∂ ’∂∫ÁΔ «√‘ ÓøÂ≈Ò∂ «ıÒ≈¯ √øÿÙ ‹Ó≈ÂΔ
√ø◊·Èª Áπ¡≈≈ ‘Ω√Ò∂ È≈Ò Ò«Û¡≈ «◊¡≈Õ «‹√ «Úº⁄
«√‘ ’Ó⁄≈Δ¡ª ÁΔ «ÁºÒΔ ÍºËΔ ‘ÛÂ≈Ò, «Ù’≈«¬Â
’Â≈ ÚºÒØ∫ ÁØ ‘Ϋ¡ª ÂØ∫ ¿πμÍ Ìπº÷ ‘ÛÂ≈≈Ò ¡Â∂∂
¿π √ ÁΔ «◊à ΠÂ≈Δ, «ÈÓ≈‰ ÌÚÈ (’∂ ∫ ÁΔ «√‘Â
ÓøÂ≈Ò≈) ¿πμÍ ‹πfi≈» ¡Â∂ Ù≈ÈÁ≈ «√‘ ’Ó⁄≈Δ¡ª
Áπ¡≈≈ ÍÃÁÙÈ Ù≈«ÓÒ √ΔÕ «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ’πºfi √Ó∂∫
Ï≈¡Á ÓøÂ≈«Ò¡ª ÁΔ ’Ó∂‡Δ È∂ ÁØÙª ˘ ÷≈«‹ ’
«ÁºÂ≈Õ
«¬√ Â∑ª Á∂ ¡ÈπÌÚ ‘Ø Ù«‘ª «Úº⁄ ÚΔ ‘ÈÕ ’¬Δ
Ê≈Úª ”Â∂ ¸‰Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ’Ó∂‡Δ¡ª √Ê≈«Í ’ΔÂΔ¡ª
◊¬Δ¡ª ¡Â∂ Ù≈«¬Á ’πfi √«‘’ÓΔ¡ª ¡Â∂ √«‘Í≈·’ª
Áπ¡≈≈ «Òø◊’ ¡Í≈Ë «Úº⁄ «È¡ª È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ Í
’øÓ Ê≈Úª ‹ª ÍÛ∑È Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ”Â∂ «Òø◊’ «‘ø√≈ Á≈
8 ÈÚøÏ-B@AH
√Ú≈Ò Ï«‘√ Â∂ √øÿÙ «Úº⁄ ˜» «‘≈Õ
«¬√ Â∑ª ÚΔ È‘ƒ «’ ÍπÒΔ√ «Ù’≈«¬Âª ‹ª
«Ù’≈«¬Â’Â≈Úª ÁΔ ıπÁ ÁΔ √ΔÈΔ¡≈‡Δ «ÍºÂ √ºÂ≈
Á∂ Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ «È¡ª Á≈ ÓΩ’≈ ÚË≈Ú∂Õ «¬º’ ‘Δ ’∂√ ¿πμÍ
«‡ºÍ‰Δ «¬√ Ò¬Δ ’≈ÎΔ ˛Õ ¡≈¬Δ.ÍΔ.¡À√. ¡Î√ »ÍÈ
«Á˙Ò Ï‹≈‹ Áπ¡≈≈ ÍπÒΔ√ ¡¯√ ’∂.ÍΔ.¡À√. «◊ºÒ
Á∂ «ıÒ≈¯ «Òø◊’ Áπ«ÚÚ‘≈ ÁΔ «Ù’≈«¬ÂÕ ÿ‡È≈
Ú≈ÒΔ ‹◊∑≈ ’øÓ ’È Ú≈ÒΔ ‹◊∑≈ ª È‘ƒ √Δ Í ¿π√
È≈Ò ‹πÛΔ «¬º’ Í≈‡Δ √ΔÕ ¡ÀÎ.¡≈¬Δ.¡≈. Á‹
’≈¿π‰ ÁΔ ÒÛ≈¬Δ ÒøÏΔ √ΔÕ ÁØÙª ˘ ¿πμ⁄ÂÓ ¡Á≈ÒÂ
«Úº⁄ √‘Δ ÓøÈÁ∂ ‘ج∂ ÚΔ «◊ºÒ ˘ ‹∂Ò∑ È‘ƒ Ì∂«‹¡≈Õ
«Ù’≈«¬Â’Â≈ ˘ ’πfi Óπ¡≈Ú‹≈ ‘Δ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
AF Á√øÏ B@AB Á≈ ¡øÁØÒÈ ¡Â∂ «‘øÓ ÁΔ
Ò«‘ : AF Á√øÏ B@AB Á∂ «Íº¤Ø∫ ¡øÁØÒÈ È∂ Í»∂ Ì≈Â
¡øÁ ÍΔÛ ¡Ωª ¡øÁ «‘øÓ ÁΔ Ò«‘ ÍÀÁ≈ ’ΔÂΔÕ
«‹√ Â√ÚΔ ˘ “ÙÓ” ÁΔ ⁄≈Á È≈Ò «ÍºÂΔ √Ó≈‹
ÁÏ≈¿π‰≈ ⁄≈‘πÁ ø ≈ √Δ, “«ÍºÂΔ √ºÂ≈ ÂØ∫ ¡≈˜≈ÁΔ” Á∂ È≈¡∂
◊πø‹≈¿π‰ ÁΔ ¿π‘Ȫ ˘ «‘øÓ «ÁºÂΔÕ “Â∂Δ” √ø√Ê≈ («ÁºÒΔ)
«Úº⁄ Ó«‘Ò≈ ’Ó⁄≈Δ È∂ ¡≈͉∂ ÈØÏÒ Íπ√’≈ ÍÃ≈ÍÂ
«Òø◊’ Áπ«ÚÚ‘≈ Á∂ «ıÒ≈¯ ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¬Δ, √Ï»Â
«ÁºÂ∂, ’∂√ ¡Á≈Ò «Úº⁄ Á‹ ˛Õ «¬º’ √ΔÈΔ¡
ͺÂ’≈ È∂ ¡≈͉∂ Íë√ºË √øÍ≈Á’ ˘ ’øÓ √Ê≈È ÁΩ≈È
«Òø◊’ «‘ø√≈ Á∂ ÁØÙ «Úº⁄ ‹∂Ò∑ «Ì‹Ú≈«¬¡≈Õ «¬‘ ’∂√
ÚΔ ¡Á≈Ò «Úº⁄ ⁄ºÒ «‘≈ ˛Õ ÷πÁ ¿πμ⁄ ¡Á≈Ò «Úº⁄
’≈˘È ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ ’È Ú≈ÒΔ¡ª «Ú«Á¡≈ʉª È∂ ¿π√∂
¡Á≈Ò Á∂ ÁØ ‹º‹ª ¿πμÍ ’øÓ ÁΩ≈È «Òø◊’ Áπ«ÚÚ‘≈
Á∂ ÁØÙ Ò≈¬∂Õ “«ÚÙ≈÷≈” ’Ó∂‡Δ ¡Á≈Ò «Úº⁄ È‘ƒ √ΔÕ
√ΔÈΔ¡ ¡Ω ڒΔÒª È∂ ¿πμ⁄ ¡Á≈Ò «Úº⁄ «È¡ª
ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ, Í √Ú≈Ò ÷ÂÓ ‘Ø «◊¡≈ «’™«’
ÒÛ’Δ¡ª Á≈ Í»≈ ’ÀΔ¡ √≈‘Ó‰∂ √ΔÕ ¿πÍØ’Â ÁØÈØ
√∂ Ú ≈Óπ ’ ÂΔ ÂØ ∫ Ï≈¡Á √’≈ Áπ ¡ ≈≈ Â≈’ÂÚ
¡‘π«Á¡ª ”Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ‘∂ ¡Â∂ ÒÛ’Δ¡ª ÍπÒΔ√ «Úº⁄
‹≈‰ ÁΔ «¬º¤≈ È‘ƒ º÷ÁΔ¡ª √ÈÕ
Á∂Ù «Úº⁄ ‘˜≈ª ¡Ωª Á∂ «Òø◊’ √ØÙ‰ ÁΔ¡ª
ÿ‡È≈Úª √≈‘Ó‰∂ ¡≈¿π‰ Òº◊Δ¡ª ‘ÈÕ ’¬Δ Ó«‘Ò≈
‹º‹ ÚΔ ÏØÒΔ¡ª ‘È ¡Â∂ ’øÓ’≈‹Δ Ê≈Úª ”Â∂ ‘Ø ¡Ωª
ÚΔ ÏØÒΔ¡ª ‘ÈÕ B@AB Á∂ ¡øÁØÒÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÚÓ≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’«ÓÙÈ Á∂ √πfi≈Úª ¡Èπ√≈ («¬√ ˘ «√Î ¿π√ ¡øÁØÒÈ
Á∂ ˜Ø È≈Ò ‘Δ «Ò÷Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈ √Δ) ’øÓ’≈‹Δ Ê≈Úª
”Â∂ «Òø◊’ √ØÙ‰ Á∂ √Ú≈Ò ¿πμÍ ’≈˘È ω≈¿π‰ ÁΔ
Óø◊ «Î ¿πμ·Δ ˛Õ B@AC «Úº⁄ Ï‘π ‘Δ ’Ó˜Ø ’≈˘È
ω≈«¬¡≈, «‹√ «Úº⁄ ¡øÁ»ÈΔ ÁΔ ‹◊∑≈ Ï≈‘Δ ’Ó∂‡Δ¡ª
«‘ ‘Ø¬Δ¡ªÕ «¬√ ’≈˘È «Úº⁄ ÚΔ Ï‘π ’Ó˜ØΔ¡ª
‘ÈÕ Í «Î ÚΔ Ï‘π≈Ù‡Δ ’øÍÈΔ¡ª ¡Â∂ Úº‚∂ Í»‹ ø ΔÍÂΔ
ÿ≈«‰¡ª È∂ «¬√Á≈ Úº‚∂ ͺË ”Â∂ «ÚØË ’ΔÂ≈Õ «¬√
’≈˘È Á∂ «‘ ÚΔ ’Ó∂‡Δ¡ª Ï‰Δ¡ª, «¬√Á∂ «ÈÔÓ
ÚΔ Ï‘π Ï≈¡Á «Úº⁄ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ Ó«Ò¡≈ÒÓ
«√È∂Ó≈ ¿πÁÔØ◊ «Úº⁄ «¬º’ ’Ò≈’≈ ¿πμÍ «Òø◊’ √ØÙ‰
Á≈ ◊øÌΔ ÁØÙ Òº«◊¡≈ Â∂ ’∂√ ÚΔ Á‹ ‘Ø«¬¡≈Õ Ó«‘Ò≈
’Ó⁄≈Δ¡ª ÁΔ Óø◊ ”Â∂ ÁØÙΔ ÙÃΔ ÁÒΔÍ ˘ «√È∂ √ø◊·È
(’Ó⁄≈Δ¡ª ÁΔ Ô»ÈΔ¡È) ÂØ∫ ‘‡≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ Í
«Î ÒÀÀ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ Ô»ÈΔ¡È ÁΔ¡ª ⁄؉ª «Úº⁄ ÓπºÁ≈
ω≈’∂ «¬√Á∂ «ÚØË «Úº⁄ Ó«Ò¡≈ÒÓ «¯ÒÓ ¿πÁÔØ◊
ÁΔ¡ª Ó«‘Ò≈ ’Ó⁄≈Δ¡ª È∂ Ô»ÈΔ¡È ˘ ¤º‚ «ÁºÂ≈ Â∂
¡Òº◊ «√È∂ Ó«‘Ò≈ Ô»ÈΔ¡È Ï‰≈ Ò¬ΔÕ «‹√ «Úº⁄
’Ò≈’≈, ’ÀÓ≈ ’Ó⁄≈Δ Â∂ Ó«‘Ò≈ ’Ó⁄≈Δ Ù≈ÓÒ
‘ÈÕ BH ¡’»Ï B@AH ˘ ¸ºÍ⁄≈Í, ÓÒ¡≈ÒÓ «√È∂
‹ºÊ∂ÏøÁΔ È∂ «Ï¡≈È «ÁºÂ≈ «’ ÙÃΔ ÁÒΔÍ ÁΔ ÓÀ∫Ï«ÙÍ
ºÁ ’ «ÁºÂΔ ◊¬Δ ˛Õ Â∂Ò◊» «¯ÒÓ ¿πÁÔØ◊ «Úº⁄ ÚΔ
¡Ωª Áπ¡≈≈ ’øÓ Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ”Â∂ ¤∂Û¤≈Û «ıÒ≈¯
«ÚØË Á≈ ¿πÌ≈ ˛ ¡Â∂ «¬º’ ’Ò≈’≈ È∂ ÷πºÒ∑∂¡≈Ó
¡≈͉∂-¡≈Í ˘ «ÈÚ√Â ’’∂ ¡≈͉∂ ◊πº√∂ Á≈
ÍÃ◊‡≈Ú≈ ’ΔÂ≈Õ
¡º‹ “ÓΔ ‡»” ¡øÁØÒÈ ÚΔ «¬√∂ √øÁÌ ”⁄Ø∫ ¿πÌ«¡≈
˛Õ ‹Ø ¡Ωª ¡º‹ ¡≈Í‰Δ ¡≈Í ÏΔÂΔ ÏØÒ ‘Δ¡ª ‘È
¿π‘ ıπÁ ¡º‹ Úº‚∂ ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ ‘ÈÕ «’√∂ ÁΔ¡ª ÍÂÈΔ¡ª
‘È, ¿π‘Ȫ ’¬Δ¡ª Á∂ Ϻ⁄∂ ÚΔ ‘ÈÕ ‹∂’ «¬’ºÒΔ¡ª ÚΔ
‘È, «Î ÚΔ, √º⁄≈¬Δ «¬‘ ˛ «’ ¡≈͉∂-¡≈Í È≈Ò ÚΔ
«¬‘ Óøȉ≈ «’ ’øÓ Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ¿πμÍ ¿π‘ ıπÁ «Òø◊’
√ØÙ‰ ÁΔ¡ª «Ù’≈ ‘Ø¬Δ¡ª ‘ÈÕ ¡≈͉∂ ¡≈ÂÓ-√ÈÓ≈È
Ò¬Δ Ï‘π ں‚≈ fi‡’≈ ˛Õ «¬√ ¿πμÍ ¸ºÍΔ Ë≈È≈ ‘Ø
ÚΔ ÓπÙ’Ò ˛Õ ¡º‹ «¬‘ ¡Ωª √≈Òª ÁΔ ÷≈ÓØÙΔ ÂØÛ
‘Δ¡ª ‘È, ¡≈Í‰Δ ¸ºÍ ÂØÛ ‘Δ¡ª ‘È, √Ó≈‹ Áπ¡≈≈
÷ÛΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ª Ó≈È«√’ π’≈Ú‡ª ¿πÒøÿ
9 ÈÚøÏ-B@AH
‘Δ¡ª ‘È, ¡≈Í ÏΔÂΔ ’«‘ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¿π‘ ¡≈Í ‘Δ
√ͺه ’ ‘Δ¡ª ‘È «’ ÏÁ«Ò¡≈ Ó≈‘ΩÒ ¿πÈ∑ª ˘
ÏØÒ‰ ÁΔ «‘øÓ Á∂ «‘≈ ˛Õ ’≈˘È ÏÁÒ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂
«Òø◊’ √ØÙ‰ Á≈ Ú∂Ú≈ ÚΔ «Ú’√ ‘Ø «‘≈ ˛Õ ¿π‘
ÈÚƒ ÷≈Û’» ÍΔÛΔ ó ÒÛ’∂ Â∂ ÒÛ’Δ¡ª ÁΔ «‘øÓ ÁΔ
Â≈Δ¯ ’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¿π‘ «Ï¡≈È ’ ‘Δ¡ª ‘È «’
‘π‰ ¿π‘ ≈ ˘ ⁄ÀÈ ÁΔ ÈƒÁ √Ω∫ ‘Δ¡ª ‘È «’™«’
¿π‘Ȫ È∂ ¡≈͉≈ «Òø◊’ √ØÙ‰ ¡Â∂ ¡ÍÓ≈È ÷πºÒ∑ ’∂
Áº√ «ÁºÂ≈ ˛ ¡Â∂ ◊πÈ≈‘◊≈ Á≈ È≈Ó «Ò¡≈ ˛Õ ¿π‘Ȫ
ÁΔ «‘øÓ ÁΔ ‘ ÂΔÎ ÿº‡ ˛, ¿π‘Ȫ Á∂ √øÿÙ Á≈
√≈Ê Á∂‰≈ ˜»Δ ˛Õ
¿π‘Ȫ Á∂ «Ï¡≈Ȫ Á≈ ’Δ Ï‰∂◊≈? ’πºfi Óπº„ÒΔ
‹≈‰’≈Δ «ÍØ‡ (¡ÀÎ.¡≈¬Δ.¡≈.) «Úº⁄ ÏÁÒ‰◊Δ¡ªÕ
’πfi
º ÁΔ ¡≈Ú≈˜ ˘ Â≈’ÂÚª ¡Â∂ ¿π‘Ȫ Á∂ ‘Ó≈«¬ÂΔ¡ª
ÁΔ¡ª ¿π·ÁΔ¡ª ™◊ÒΔ¡ª ¸ºÍ ’≈ Á∂‰◊Δ¡ªÕ ’πºfi Á≈
¡√ ‘ØÚ∂◊≈, ’øÓ Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ¿πμÍ ◊πÈ≈‘◊≈ª Á∂
«ıÒ≈¯ ·Ø√ ’≈Ú≈¬ΔÕ ‹Ø ÚΔ ‘ØÚ∂◊≈, ¿π√ÁΔ ˜πøÓ∂Ú≈Δ
‹Ó‘»  Δ ¡Â∂ ¡◊ª‘ÚË» ¡ø Á Ø Ò Èª ÁΔ ˛, ‹Ó≈ÂΔ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ˛Õ «¬Ó«Â‘≈È Âª «¬‘Ȫ √ÌȪ Á≈ ˛,
¿π‘Ȫ ¡Ωª Á≈ È‘ƒ «‹‘Ȫ È∂ ’øÓ’≈‹Δ Ê≈Úª ÁΔ
√º⁄≈¬Δ «Ï¡≈È ’ΔÂΔ ˛ ‹ª ’ ‘Δ¡ª ‘È «’ ¿πμ⁄
ÍÁÚΔ¡ª ”Â∂ ÏÀ·‰≈ ‹ª ¡≈͉∂ Í∂Ù∂ «Úº⁄ √Ê≈«Í ‘؉
Ò¬Δ «’√ Â∑ª «Òø◊’ √ØÙ‰ ’È Ò¬Δ Áπ¿πÍÔØ◊ ’ΔÂ≈
«◊¡≈ √ΔÕ ¡øÁØÒȪ ˘ «¬È∑ª ¡Ωª Á≈ √ÓÊÈ ’È≈
⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ’øÓ √Ê≈Ȫ ¿πμÍ ‹ª √’≈ª Áπ¡≈≈ «Èͺ÷
¡Â∂ √ÈÓ≈«È ÒØ’ª ÁΔ¡ª ’Ó∂‡Δ¡ª Áπ¡≈≈ ‘
«Ù’≈«¬Â ÁΔ ÷πÒº Δ∑ ÍÛÂ≈Ò ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ¡º‹ √ÀÒÎØÈ
«’≈«‚ø◊ ¡Â∂ ÚΔ‚Δ˙ È≈Ò √ϻ «¬’º·∂ ’È≈ √Ω÷≈
‘Ø «◊¡≈ ˛, «¬‘ ’πºfi √≈Ò Í«‘Òª ¿πÍÒÏË È‘ƒ √ÈÕ
«‹¡≈Á≈Â ÓºËÓ ¡≈Ú≈˜ª «Úº⁄, Í Ì≈‹Í≈ Á∂
’πºfi È∂Â≈Úª ÚºÒØ∫ ˜Ø-ÙØ È≈Ò ÚΔ Ùº’ ‹≈«‘ ’ΔÂ≈ ‹≈
«‘≈ ˛ «’ «¬√ ¡øÁØÒÈ Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈ ’∂ Ï∂’√»ª
¿πμÍ «¤º‡∂ Í≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È, «’ºÂ∂ ¡Â∂ ’ÀΔ¡ «Úº⁄
«ÚÚ≈Áª Á≈ ÏÁÒ≈ «Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ √Ófi Á≈
ÓÂÒÏ ˛ «’ «Ï¡≈È Á∂‰ Ú≈ÒΔ¡ª ¡Ωª ÁΔ «‘øÓÂ,
¿π‘Ȫ Á≈ ÁÁ Â∂ √Ó≈«‹’ ‘’Δ’Âª ÂØ∫ ¡º÷ª ÓΔ‡‰≈
˛Õ «’√∂ ÚΔ Íë’«¡≈ «Úº⁄ ⁄ΩÒª È≈Ò ’πºfi λ√ ÚΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡≈Ú∂◊≈Õ Í ‹ÁØ∫ «ÚÙ≈÷≈ ’Ó∂‡Δ¡ª ÁΔ ‘Á≈«¬Â ’øÓ
√Ê≈Ȫ ¿πμÍ Ò≈◊» ‘Δ È‘ƒ ’ΔÂΔ ◊¬Δ, ‹ÁØ∫ «Ù’≈«¬Â
Á≈ È≈ ’Ø¬Δ ÎØÓ Ï‰≈«¬¡≈ «◊¡≈, È≈ ‘Δ Ó‘ΩÒ √Δ Âª
‘Δ Âª «Òø◊’ √ØÙ‰ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª «¬√ Â∑ª √≈‘Ó‰∂
¡≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ’øÓ Ú≈ÒΔ¡ª Ê≈Úª ¿πμÍ ‘≈Ò «‹È∑ª
«Úº⁄ ’¬Δ Ú≈ √ΔÈΔ¡ ¡Ωª ÚΔ ÈΩ’Δ¡ª Ï⁄≈¿π‰
÷≈Â ‹ª Í∂Ù∂ «Úº⁄ √πº«÷¡Â ʪ Ò¬Δ ¸ºÍ «‘ ‹ªÁΔ¡ª
√ÈÕ «‹√ «Úº⁄ ’øÓ Ê≈Úª ¿πμÍ ‹≈«¬˜ ·«‘≈¿π‰ Á≈
√Â≈ ÍπÒΔ√ «Ù’≈«¬Â ˘ ¤º‚ ’∂ ‘Ø ω≈«¬¡≈ ‘Δ È‘ƒ
«◊¡≈ √ΔÕ «¬√ Á≈ ‘Δ ÈÂΔ‹≈ ˛ “ÓΔ ‡»” ¡øÁØÒÈÕ «¬√Á∂
È≈Ò ‘Δ ¿π√ ÙÀÂ≈È √πfi≈¡ ˘ ÚΔ ºÁ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛
«’ ¡Ωª Ò¬Δ «¬√ Ó√Ò∂ Á∂ Ï≈∂ ¡≈Í‰Δ ◊ºÒ º÷‰ ‹ª
«Ù’≈«¬Â Á‹ ’È ÁΔ Êª √Óª-√ΔÓ≈ «‘ ‘؉Δ
⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ‹ÁØ∫ ’≈˘ÈΔ ‘Á≈«¬Âª ˘ ’øÓ Ê≈Úª ¿πμÍ
Ò≈◊» ‘Δ È‘ƒ ’ΔÂ≈ «◊¡≈, «Î √‘Δ ‹ª ’Ó˜Ø ÂΔ’∂
ÁΔ ◊ºÒ ‘Δ È‘ƒ ˛, «Î √Óª-√ΔÓ≈ Á≈ ’Δ ÓÂÒÏÕ
⁄ºÒ ‘∂ “ÓΔ ‡»” ¡øÁØÒÈ ¿πμÍ «¬‘ ÚΔ ÁØÙ Òº◊
«‘≈ ˛ «’ «¬‘ ¿πμ⁄ Ú◊ ÁΔ¡ª ¡Ωª Ò¬Δ ˛Õ ¡≈Ó
¡Ωª «¬√ «Úº⁄ ¡¤»ÂΔ¡ª «‘‰◊Δ¡ªÕ «¬‘ ’πºfi «¬√
Â∑ª ÁΔ √Ø⁄ ˛ «’ ’≈˘ÈΔ ¡«Ë’≈ ª ¿π√ Â∑ª ÚΔ
«˜¡≈Á≈Â ÒØ’ Ò≈◊» È‘ƒ ’ Í≈™Á∂, ª «Î ÏπÔ»¡≈
¡«Ë’≈ª Ò¬Δ «’™ Ò«Û¡≈ ‹≈Ú∂? «¬√ ◊ºÒ Á≈
Óπ’≈ÏÒ≈ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬‘ ˆÒ ◊ºÒ ˛Õ
Ì≈ «Úº⁄ Òº◊Ì◊ √≈Δ¡ª ¡Ωª ’øÓ’≈‹Δ ‘ÈÕ
Ï‘π ‘Δ ÊØÛ∂ ÂÏ’∂ ˘ ¤º‚’∂ «¬È∑ª Á≈ Úº‚≈ «‘º√≈ ’øÓ
Ê≈Úª ¿πμÍ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿π‘ ÚΔ Úº÷∂-Úº÷∂ «’√Ó ÁΔ¡ª
√ø√Ê≈Úª «Úº⁄, ÎÀ’‡Δ¡ª, Á¯Âª ¡Â∂ ÷∂‚ª «Úº⁄ ÚΔ,
«¬√ Â∑ª ÁΔ¡ª ÈΩ’Δ¡ª ÚΔ ‘È «‹ºÊ∂ «¬Ò≈’∂ «Úº⁄
ÿ-ÿ ‹≈‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ’øÓ √Ê≈Ȫ ¿πμÍ «Òø◊’ √ØÙ‰
Á∂ «ıÒ≈¯ «¬‘ ¡øÁØÒÈ, Ó‘ΩÒ «Úº⁄ «ÍºÂΔ ’Áª ¿πμÍ
«ÈÙ≈È≈ Ò≈¬∂◊≈Õ ¡Ωª ˘ ÚΔ «¬√ Â∑ª Á∂ √ØÙ‰ Á≈
Óπ’≈ÏÒ≈ ’È ÁΔ «‘øÓ Á∂Ú∂◊≈Õ Í»∂ √Ú≈Ò È≈Ò ‹Ø
ÙÓ, √Ó≈«‹’ ÁÏ≈¡ ¡Â∂ ÷≈ÓØÙΔ ‹πÛΔ ‘Ø¬Δ ˛, ¿π√ ˘
Á» ’È ÁΔ Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈Ú∂◊≈Õ Ì≈ «Úº⁄ ’øÓ Ê≈Úª
”Â∂ «Òø◊’ «‘ø√≈ Á∂ «ÚπºË ÒÛ≈¬Δ «¬º’ “√≈«ÊÈ” Á∂
¡ÈπÌÚª ¿πμÍ ’∂∫Á ‘Ø ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬Δ ˛Õ «¬√
√Ú≈Ò ¿πμÍ ÒÛÈ Ú≈«Ò¡ª «Úº⁄ ͺÂ’≈ ‘È, «√È∂Ó≈
10 ÈÚøÏ-B@AH
’Ó⁄≈Δ ‘È, È√ª, Ò≈«¬∂Δ¡È, ¡«Ë¡≈Í’≈Úª ÚΔ
‘ÈÕ B@AB Á∂ ¡øÁØÒÈ ÂØ∫ «Íº¤Ø∫ Ï‘π √≈∂ ¤Ø‡∂ ’√«Ï¡ª,
«Í≥‚ª, ¤Ø‡∂ Ù«‘ª «Úº⁄ ÚΔ ¡Ωª ¡Â∂ ÒÛ’Δ¡ª «Òø◊’
√ØÙ‰ ¡Â∂ «‘ø√≈ Á∂ «ıÒ≈¯ ¡≈͉∂ «Ï¡≈È Á∂‰ Ò¬Δ
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬Δ¡ª ‘ÈÕ ÏÒ≈Â’≈ Ú◊∂ «ÿÈ≈¿π‰∂
◊πÈ≈‘ª Á∂ «ıÒ≈¯ ¿π‘Ȫ Á∂ Í«Ú≈ª È∂ ÚΔ «‘øÓ ÎÛΔ
˛ ¡Â∂ Ï‘π √≈∂ ¡≈Í‰Δ¡ª ÒÛ’Δ¡ª Á≈ √≈Ê Á∂ ‘∂
‘ÈÕ √øÿÙª È∂ ÚΔ fi»·∂ √Ó≈«‹’ ÁÏ≈Úª ˘ ÂØ«Û¡≈ ˛Õ
“ÙÓ” ÁΔ Ï∂ÛΔ¡ª ÂØÛΔ¡ª ¡Â∂ «Òø◊’ ÙØÙ‰ ˘ Ìπ◊‰∂
Ú≈ÒΔ ÁΔ ˆÒÂΔ È‘ƒ √◊Ø∫ ’È Ú≈Ò∂ Á≈ ’≈˘È ◊πÈ≈‘
√Ê≈«Í ’Ú≈«¬¡≈ ˛Õ √øÿÙª È∂ ‘Δ ’≈˘Èª ÁΔ
Í«Ì≈Ù≈ ÏÁÒΔ, “¤∂Û÷≈ÈΔ” «Úº⁄ ¡º‹ Ï‘π √≈∂ √Ú≈Ò
Ù≈«ÓÒ ‘È ‹Ø Í«‘Ò∂ ◊πÈ≈‘ª «Úº⁄ È‘ƒ «◊‰∂ ‹ªÁ∂ √È
¡Â∂ ÒÛ’Δ¡ª ˘ ¿π‘Ȫ ÂØ∫ Ï⁄‰ Á≈ √Â≈ ⁄≈ÁΔÚ≈Δ
«Úº⁄ ÏøÁ «‘‰ Á≈ Áº«√¡≈ ‹ªÁ≈ √ΔÕ «ÍºÂΔ ’Áª
’ΔÓª ˘ ¸‰ΩÂΔ Á∂‰ È≈Ò √Ó≈‹ Á≈ ÒØ’ÂøÂΔ’‰
‘πøÁ≈ ˛, Í»∂ √Ó≈‹ «Úº⁄ «¬√Á≈ ¡√ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
’¬Δ ¡Ωª Áπ¡≈≈ È≈Ó˜Á ’πfi ÁØÙΔ¡ª È∂
¡≈͉∂-¡≈Í ˘ Èπ’√≈È Íπ⁄≈¿π‰ ÁΔ «⁄øÂ≈ ˜≈«‘ ’ΔÂΔ
˛, ’¬Δ ’«‘ ‘∂ ‘È «’ Ó≈È‘≈ÈΔ ‘Ø¬Δ ˛Õ ’πfi ’∂√
Á‹ ’Ú≈ ‘∂ ‘ÈÕ √ÁΔ¡ª ÂØ∫ «Òø◊’ √ØÙ‰ Ìπ◊‰
Ú≈ÒΔ¡ª ¡Ωª ˘ «¬øÈ≈ ’Òø’ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛
«’ ¿π‘ ¡≈ÂÓ‘º«Â¡≈Úª ’ÁΔ¡ª √È ¡Â∂ ‘È ÚΔÕ
Í«Ú≈ ¿π‘Ȫ Á≈ ı»È ’ «ÁøÁ∂ √È ¡Â∂ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ
«’øÈΔ¡ª «Ù’≈«¬Â’Â≈Úª ˘ «È¡ª È‘ƒ «Ó«Ò¡≈
«’™«’ ¿πμÊ∂ «ÚÙ≈÷≈ ’Ó∂‡Δ¡ª Ï‰Δ¡ª Ò∂«’È ¿π‘
ÍÃÏøË’ª ÁΔ¡ª ◊πÒ≈Ó ‘Δ¡ªÕ «¬‘ √≈∂ √Ú≈Ò ’øÓ
√Ê≈Ȫ «Úº⁄ Ó≈‘ΩÒ Á∂ ÒØ’ÂøÂΔ’‰ È≈Ò ‹πÛ∂ ‘ÈÕ
«Òø◊’ √ØÙ‰ ’Ó∂‡Δ¡ª ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ⁄≈‘ΔÁΔ¡ª, ¿π‘Ȫ
˘ ‹Ó‘»Δ „ø◊ È≈Ò ¸‰∂ ‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈, ¿π‘Ȫ ÁΔ
’≈Ú≈¬Δ ¿πμÍ ’øÓ ’È Ú≈«Ò¡ª ˘ «È◊≈ÈΔ º÷‰Δ
⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ ‹Ó≈ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ ’øÓ Ê≈Úª ¿πμÂ∂ ‹Ó‘»Δ
√º«Ì¡≈⁄≈ Ò¬Δ √øÿÙ ’È∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ ‹◊Δ» «ÍºÂΔ
’Áª Á∂ «ıÒ≈¯ √øÿÙ ‘Δ Ó≈‘ΩÒ Ï‰≈¬∂◊≈Õ «‹√ È≈Ò
«Òø◊’ √ØÙ‰ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª «Úº⁄ «È¡ª «Óˇ∂ ¡Â∂ ’øÓ
√Ê≈Ȫ Á≈ √º«Ì¡≈⁄≈ ÏÁÒ∂Õ «¬√ Â∑ª Á∂ √øÿÙ ‘Δ
«‘ ’ √’Á∂ ‘È «’ ’≈˘ÈΔ ¡«Ë’≈ Ò≈◊» ‘؉ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ ’Áª Á≈ ‹Ó‘»Δ’È ‘ØÚÕ∂ «¬√ Â∑ª Á∂ √øÿÙ
‘Δ ¡Ωª ˘ «‘øÓ «ÁøÁ∂ ‘È «’ ¿π‘ «ÍºÂΔ ’Áª Á∂
«ıÒ≈¯ ÚΔ ÒÛÈ ...Õ

◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ÁΔ Ô≈Á◊≈ ˘ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬Δ ØÍÛ ‚Δ.√Δ. Á¯Â ¡º◊∂ ËÈ≈
ØÍÛ «˜Ò∑∂ Á∂ «Í≥‚ ’؇Ò≈ «È‘ø◊ «Úº⁄ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ È≈Ò ‹πÛΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª Ô≈Á◊≈ª ¿πμÍ Ì»-
Ó≈ÎΔ¡≈ È∂ ’Ï‹≈ ’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ √√≈ ’ø„∂ Í«Ú≈ È≈ÒØ∫ «Ú¤ÛÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ØÍÛ «˜Ò∑∂ Á∂ «Í≥‚ ’؇Ò≈ «È‘ø◊ «Úº⁄ Í·≈‰ «È‘ø◊ ÷ª Á∂ ÿ Í‘πø⁄Á∂ ‘È Âª ¿π‘ ◊π» √≈«‘Ï ¡Â∂ ‹ıÓΔ
Ï«⁄ºÂ «√øÿ √Ó∂ D@ «√øÿª ˘ ¡≈͉∂ ÿ ÍÈ≈‘ «ÁøÁ≈ ˛Õ Óπ◊Ò ÎΩ‹ ˘ «¬‘ ÍÂ≈ Òº◊‰ Â∂ «’ «¬√È∂
Ï≈ˆΔ ◊π» ˘ ¡≈͉∂ ÿ ÍÈ≈‘ «ÁºÂΔ ˛, ¿π√ ’ØÒØ∫ HE «Í≥‚ª ÁΔ √Á≈Δ ÷Ø‘ Ò¬Δ ‹ªÁΔ ˛Õ «‹√ Íπ≈ÂÈ
«’Ò∑∂ «Úº⁄ Í≥‹ ◊π» π’∂ ‘؉, ¡º‹ ¿π√ «’Ò∑∂ ¿πμÍ Ì»-Ó≈ÎΔ¡≈ È∂ ’Ï‹≈ ’ «Ò¡≈ ˛Õ «‹√ «È‘ø◊ ÷ª È∂ ◊π»
◊Ø«ÏøÁ «√øÿ ˘ ÓπÙ«’Ò ÁΩ «Úº⁄ ÍÈ≈‘ «ÁºÂΔ, ¡º‹ ¿π√ÁΔ¡ª ’Ïª ˘ „≈‘ ’∂ Ì»-Ó≈ÎΔ¡≈ ¿π√ ‹◊∑≈ ˘
Ú∂⁄‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ «ıÒ≈¯ Í≥‹≈Ï √‡»‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È, ¿π√≈Δ «Ó√ÂΔ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») Â∂ Á»‰
ÈΩ‹Ú≈È √Ì≈ ÚºÒØ∫ ◊π» ◊Ø«ÏøÁ «√øÿ Â∂ «È‘ø◊ ÷ª ÁΔ Ô≈Á◊≈ ˘ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬Δ, ¿πÊ∂ «Ó¿»˜Δ¡Ó Â∂
Ò≈«¬Ï∂Δ Ï‰≈¿π‰ Ò¬Δ, ÁØÙΔ¡ª ¿πμÍ Í⁄≈ Á‹ ’≈¿π‰ Ò¬Δ ‚Δ.√Δ. Á¯Â ØÍÛ ¡º◊∂ ËÈ≈ «ÁºÂ≈
«◊¡≈Õ ¡À√.‚Δ.¡ÀÓ. È∂ Óø◊ ͺÂ ÒÀ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ˜ÓΔÈ ÁΔ ÍÀÓ≈«¬Ù ’≈¿π‰ Á≈ ÌØ√≈ «ÁºÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂
«¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ¡≈◊» ‰ÏΔ øË≈Ú≈, ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ «˜Ò∑≈
ÍÃË≈È ‹◊ÓÈÁΔÍ ÍÛ∑Δ, ’≈Ò‹ ÍÃË≈È ¡ÍÈ, ÓÈΔ Ï∂Ò≈, ÏÒÁ∂Ú ’Ø∂, Ìπ«Í≥Á «√øÿ, «¬øÁÍÃΔ øË≈Ú≈,
Ø«‘ ‹øÓ», «ÈÓÒ ‹ø‚Δ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 11 ÈÚøÏ-B@AH

 Ï◊≈ÛΔ, Ï∂¡ÁÏΔ ¡Â∂ ≈‹ÈΔÂ’ ÍÀ∫ÂÛ∂Ï≈‹Δ
Ï◊≈ÛΔ «Í≥‚ «Úº⁄ “ÓπÂÚ≈‹Δ ‹ºÊ∂Á≈ª” (Óø‚-
Á≈Á»Ú≈Ò Ú◊À≈) ÚºÒØ∫ Ò≈«¬¡≈ “ÓØ⁄≈” ¡º‹ ’ºÒ Í≥‹≈Ï
ÁΔ «√¡≈√ Á∂ Óø⁄ Á∂ ’∂∫Á «Úº⁄ ˛Õ «¬√ “ÓØ⁄∂” Á≈
¡ÀÒ≈ÈΔ¡≈ ¿πÁ∂Ù Ï◊≈ÛΔ «Úº⁄ ◊π» ◊ÃøÊ ÁΔ Ï∂¡ÁÏΔ Á∂
ÁØÙΔ¡ª ¡Â∂ Ï≈¡Á «Úº⁄ ÒØ’ª ”Â∂ ◊ØÒΔ ⁄Ò≈¿π‰ ¡Â∂
Ï«‘ÏÒ ’Òª Á∂ ÁØ ÈΩ‹π¡≈Ȫ Á∂ Ó≈∂ ‹≈‰ Á∂ ÁØÙΔ ÍπÒΔ√
¡¯√ª ˘ √˜≈ Áπ¡≈¿π‰≈ ˛Õ ¡º‹ ÂØ∫ «ÂøÈ √≈Ò Í«‘Òª,
B@AE «Úº⁄ ‹ÁØ∫ «’√≈È Ï≈√ÓÂΔ ÁΔ √’≈Δ ÷ΔÁ
¡Â∂ Ò≈‘∂ÚøÁ Ì≈¡ ¡Â∂ ÈÓ∂ Á∂ Óπ¡≈Ú˜∂ Ò¬Δ «’√≈È
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ «¬º’ ‘ÎÂ∂ ÂØ∫ ∂ÒÚ∂
Ò≈¬ΔȪ ”Â∂ ËÈ∂ Ò≈ ’∂ ÓØ⁄≈ Ò≈¬Δ ÏÀ·∂ √È, Í∂∫‚» Ó˜Á»
¡≈Í‰Δ¡ª Óø◊ª, ÷≈√ ’’∂ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Ò¬Δ
ÏΔ.‚Δ.ÍΔ.˙. Á¯Âª Á≈ «ÿ≈˙ ’ ‘∂ √È ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á«Ò «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÁΔ ÎΔ√
Ó≈ÎΔ ˘ ÒÀ ’∂ √øÿÙ ’ ‘∂ √È Âª Ï◊≈ÛΔ «Í≥‚
«Úº⁄ ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á∂ Í≈‡∂ ‘ج∂ ͺÂ∂ «ÓÒ∂Õ ¿π√ √Ó∂∫ ÒØ’ª
È∂ Ï◊≈ÛΔ «Úº⁄ ËÈ≈ Ò≈ «ÁºÂ≈Õ ÙÃØÓ‰Δ ’Ó∂‡Δ Á∂ ¿π√
Ú∂Ò∂ Á∂ ÍÃË≈È ¡ÚÂ≈ «√øÿ Óº’Û Ï◊≈ÛΔ ◊¬∂, Í
ÿ‡È≈-√Ê≈È ”Â∂ ◊¬∂ «ÏȪ, ¿π‘ «¬º’ ¡’≈ÒΔ ¡≈◊» Á∂
ÿ ⁄≈‘ Í≈‰Δ ÍΔ ’∂ Ú≈Í√ Í ¡≈¬∂, Í ¿πÈ∑ª È∂
ÓΔ‚Δ¡≈ «Úº⁄ ¡ÀÒ≈È ’ «ÁºÂ≈ «’ «¬‘ ͺÂ∂ ¿π√ ÏΔÛ
Á∂ ‘È ‹Ø C-D Ó‘ΔÈ∂ Í«‘Òª ‹Ú≈‘ «√øÿ Ú≈Ò≈ «Í≥‚
«Úº⁄Ø∫ ⁄ØΔ ‘Ø¬Δ √ΔÕ √ø◊ª Á≈ ◊πº√≈ ÌÛ’ ¿πμ«·¡≈ ¡Â∂
¿π‘Ȫ È∂ ’؇’Í»∂ ‹≈Ó Ò≈ «ÁºÂ≈Õ Í √’≈ È∂ ‹Ï
Á≈ ≈‘ ¡Í‰≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÁØ ÈΩ‹π¡≈Ȫ ÁΔ ‹≈È ⁄ÒΔ
◊¬ΔÕ ¿πÁØ∫ «¬√ ÿ‡È≈¥Ó È∂ Í≥‹≈Ï ÁΔ «√¡≈√ Á≈
√≈≈ «ÁzÙ ‘Δ ÏÁÒ «ÁºÂ≈ √ΔÕ ÒØ’ «‹‘Û≈ «˜øÁ◊Δ Á∂
Óπº«Á¡ª ”Â∂ √øÿÙ ÒÛ ‘∂ √È, ¿π‘ «’Â∂ «Í¤Ø’Û
«Úº⁄ ⁄Ò∂ ◊¬∂ ¡Â∂ Ï∂¡ÁÏΔ Á≈ ÓπºÁ≈ ¿πμÌ ’∂ √≈‘Ó‰∂
¡≈ «◊¡≈Õ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ʪ-ʪ ¡≈Í-Óπ‘≈∂ Ø√ ÍÃÁÙÈ
‘جÕ∂ Ì≈Ú∂∫ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ¡ª ¡Â∂ Ï≈ÁÒ «ÚØËΔ Ë«Û¡ª È∂
«¬√˘ ¡≈͉∂ ‘º’ «Úº⁄ Ìπ◊Â≈¿π‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ Í
ÂÁ ÚΔ ¡≈Ó »Í «Úº⁄ «¬‘ ÍÃÁÙÈ ¡≈Í-Óπ‘≈∂ √ÈÕ
«¬√ÂØ∫ Ï≈¡Á «√ÓÈ‹Δ Ó≈È ¡Â∂ ¡«‹‘∂ ’πºfi
‘≈ÙΔ¡≈◊Ã√ ¡’≈ÒΔ Ë«Û¡ª È∂ ¡ø«ÓÃÂ√ Ò≈◊∂ √ϺÂ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
÷≈Ò√≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ «¬’º· √º«Á¡≈ ª Úº‚Δ «◊‰ÂΔ
«Úº⁄ ÒØ’ (¡ÈπÓ≈È ⁄≈ÒΔ ‘˜≈ ÂØ∫ ⁄≈ÒΔ Òº÷ «Ú⁄’≈
√È) ⁄ºÏ≈ «Í≥‚ «Úº⁄ Í‘πø⁄∂Õ «¬‘ «ÚÙ≈Ò «¬’º· «¬√˘
ÏπÒ≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Ë«Û¡ª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ È‘ƒ ¿πÓ«Û¡≈
√Δ ÏÒ«’ ◊π» ◊ÃøÊ ÁΔ Ï∂¡ÁÏΔ ¡Â∂ ÍπÒΔ√ ˜Ï ’≈È
Ï≈ÁÒ ÁÒ, «¬√ÁΔ √’≈ ¡Â∂ «¬√Á∂ ’º·ÍπÂÒΔ
“‹ºÊ∂Á≈ª” «ÚπºË Ø‘ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ √ΔÕ «¬√ «¬’º· «Úº⁄
Ï≈ÁÒ ËÛ∂ Á∂ “‹ºÊ∂Á≈ª” ˘ ‘‡≈¿π‰ ¡Â∂ «¬‘Ȫ ÁΔ Êª
«Ë¡≈È «√øÿ Óø‚, ÏÒ‹Δ «√øÿ Á≈Á»Ú≈Ò ¡Â∂ ¡ÓΔ’
«√øÿ ¡‹È≈Ò≈ ¡≈«Á ˘ “‹ºÊ∂Á≈” Ê≈͉ Á≈ ÓÂ≈ Í≈√
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «Úº⁄ √Ì ÂØ∫ Ó‘ºÂÚÍ»È ’ª◊√Δ
Óπº÷ ÓøÂΔ Ï∂¡ø «√øÿ Á∂ ’ÂÒ «Úº⁄, ‹∂Ò∑ «Úº⁄ ÏøÁ,
‹◊Â≈ «√øÿ ‘Ú≈≈ ˘ ¡’≈Ò Âı Á≈ ‹ºÊÁ ∂ ≈ Ê≈͉≈
√ΔÕ «¬√Á≈ Ó’√Á «¬º’ ¡«‹‘≈ √øÁ∂Ù Á∂‰≈ √Δ «’ «¬‘
«¬’º· ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ √ÓÊ’ ˛Õ «¬√
√øÁÙ∂ Á≈ Ó’√Á ◊Ó-«÷¡≈Ò ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ ¡≈͉∂ Ó◊
Ò≈¿π‰ ¡Â∂ «ÚÁ∂Ù Ú√Á∂ Í≥‹≈ÏΔ¡ª ÚºÒØ∫ «¬’º·∂ ’ΔÂ∂
‹ªÁ∂ ËÈ ˘ χØÈ≈ √ΔÕ Í B@AG «Úº⁄ ‘Ø¬Δ¡ª «ÚË≈È
√Ì≈ ⁄؉ª ÂØ∫ √≈¯ ‘Ø «◊¡≈ √Δ «’ √Ϻ ÷≈Ò√≈ Á∂ Ȫ
”Â∂ ÏπÒ≈«¬¡≈ «¬’º· Ï≈ÁÒ ‹πø‚Δ «ÚπºË ÒØ’ Ø‘ Á≈
Íà ◊ ‡≈Ú≈ √Δ È≈ «’ ÷≈«Ò√Â≈È ‹ª Ó≈È «‹‘∂
÷≈«Ò√Â≈ÈΔ Ú’ΔÒª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ ÒØ’ ‹πÛ∂ √ÈÕ
Ï∂¡ÁÏΔ Ó≈ÓÒ∂ ¡Â∂ «¬√ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂ ÍπÒ√ ‹Ï
Ï≈∂ ÒØ’ ÓȪ «Úº⁄ «¬‘ Ë≈È≈ ÏÀ· ◊¬Δ √Δ «’ «¬√Á≈
Óπº÷ ÁØÙΔ Ï≈ÁÒ ’ØÛÓ≈ ˛Õ Ì≈Ú∂∫ «¬√ÁΔ¡ª «Ú¡≈«÷¡≈Úª
Úº÷Δ¡ª-Úº÷Δ¡ª √ÈÕ ’πfi ÒØ’ª Á≈ «Ú⁄≈ √Δ «’
¿π√ √Ó∂∫ ÒØ’ª ÁΔ «˜øÁ◊Δ Á∂ Ì÷Ú∂∫ Ó√«Ò¡ª ”Â∂ ÒØ’ª Á∂
√øÿÙ «Âº÷∂ ‘ج∂ √È ¡Â∂ Ï≈ÁÒ √’≈ «¬‘Ȫ «Úº⁄
«ÿΔ ‘Ø¬Δ È˜ ¡≈™ÁΔ √ΔÕ ¿π√È∂ ÒØ’ª Á≈ «Ë¡≈È
«˜øÁ◊Δ Á∂ Ó√«Ò¡ª ÂØ∫ ¿πμ·∂ √øÿÙª ÂØ∫ ̇’≈¿π‰ Ò¬Δ
«¬‘ ’≈≈ ’ΔÂ≈/’Ú≈«¬¡≈ ˛Õ ’πfi ‘Øª Á≈ «Ú⁄≈ √Δ
«’ Ï≈ÁÒ ÁΔ √øÿ Á∂ ≈‹ÈΔÂ’ «⁄‘∂ Ì≈‹Í≈ È≈Ò
√ªfi «Ì¡≈ÒΔ ¡Â∂ √ªfiΔ √’≈ ˛Õ √øÿ √Ì Ë≈«Ó’
ÿº‡-«◊‰ÂΔ¡ª ˘ ÷ÂÓ ’’∂ “«‘øÁ» ≈Ù‡” ω≈¿π‰
Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ˛Õ «¬‘ ’≈≈ Ï≈ÁÒ ’πÈÏ∂ ¡Â∂ √øÿ
12 ÈÚøÏ-B@AH
Í«Ú≈ È∂ ÷πÎΔ¡≈ ¬∂‹ø√Δ¡ª ≈‘ƒ ’Ú≈«¬¡≈ ˛ ¡Â∂
’πfi ‘Ø ÒØ’ª Á≈ ’«‘‰≈ √Δ «’ «√√≈ ‚∂∂ Á∂ Óπº÷Δ ≈Ó-
‘ΔÓ ÁΔ ÏøÏ¬Δ Á∂ «¬º’ ‘Ø‡Ò «Úº⁄ √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ È≈Ò
ÓΔ«‡ø◊ ‘Ø¬Δ ˛Õ B@AD ÁΔ¡ª ⁄؉ª ¡Â∂ «ÚË≈È √Ì≈
⁄؉ª «Úº⁄ ‚∂∂ È∂ Ì≈‹Í≈ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’ΔÂΔ √Δ ¡Â∂
«¬√ ÓπÒ≈’≈ Á≈ ÍÃÏøË Ì≈‹Í≈ È∂ ’Ú≈«¬¡≈ √ΔÕ ‚∂≈
Óπ÷Δ È∂ √π÷ÏΔ ˘ A@@ ’ØÛ πÍ¬Δ¡≈ «ÁºÂ≈ ¡Â∂ «¬√Á∂
«¬Ú˜≈È∂ «Úº⁄ √π÷ÏΔ È∂ ¡’≈Ò Â÷ ÂØ∫ ‚∂∂ «ÚπºË
‹≈Δ ’ΔÂ≈ ‘π’ÓÈ≈Ó≈ Ú≈«Í√ ’Ú≈¿π‰≈, ‚∂≈ Óπ÷Δ
ÁΔ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ «¯ÒÓ Á≈ ⁄ÒÚ≈¿π‰≈ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª
√◊ÓΔ¡ª ˘ Ô’ΔÈΔ Ï‰≈¿π‰≈ √ΔÕ «¬‘ Ï∂¡ÁÏΔ ’ª‚
‚∂∂ ¡Â∂ √π÷ÏΔ ÁΔ «ÓÒΔÌπ◊ Á≈ ÈÂΔ‹≈ √ΔÕ ⁄≈‘∂
«¬√ ’ª‚ ÁΔ¡ª «Ú¡≈«÷¡≈Úª ¡Òº◊-¡Òº◊ √≈‘Ó‰∂
¡≈ ‘Δ¡ª √È Í «¬‘Ȫ √≈Δ¡ª «Ú¡≈«÷¡≈Úª «Úº⁄
«¬º’ º √ªfi≈ √Δ «’ √Ì «Úº⁄Ø∫ Ï≈ÁÒ ’ØÛÓ≈ Óπº÷ ÁØÙΔ
Ú‹Ø∫ ¿πμÌÁ≈ √ΔÕ
«¬√ÂØ∫ ¿πÍø «¬√ «Í¤Ø’Û «Úº⁄ B@AG «Úº⁄,
Í≥‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª ‘Ø¬Δ¡ª «‹Èª «Úº⁄ Ï≈ÁÒ ÁÒ
˘ ÏπΔ Â∑ª «¬√Á≈ ÷«Ó¡≈‹≈ Ìπ◊‰≈ «Í¡≈Õ Ï≈ÁÒª
ÚºÒØ∫ ËÓ √Ê≈Ȫ ÁΔ ÓπΠÔ≈Â≈ ’Ú≈¿π‰ Á≈ ÚΔ
«¬‘Ȫ ˘ ’Ø¬Δ Î≈«¬Á≈ È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ BE √≈Òª º’ ≈‹
’È Á∂ √πÍÈ∂ Á∂÷‰ Ú≈Ò∂ √π÷ÏΔ ÁΔ Í≈‡Δ ˘ ‘≈ ‘Δ
È‘ƒ ÏÒ«’ «¬√ÁΔ «◊‰ÂΔ ÿ‡ ’∂ Ò◊Ì◊ ⁄ΩÊ≈ «‘º√≈
«‘ ◊¬Δ ¡Â∂ «¬√˘ Óπº÷ «ÚØËΔ «Ë Á≈ πÂÏ≈ ÚΔ
‘≈«√Ò È≈ ‘Ø«¬¡≈Õ Ì≈Ú∂∫ Ï≈ÁÒª ÁΔ ‘≈ Á≈ «¬º’Ø ’≈È
Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ ‘Δ È‘ƒ √Δ ÏÒ«’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ Ó≈ÎΔ¡≈
¡Â∂ ◊πø‚≈≈‹, ÒØ’ª Á≈ ’Ø¬Δ Ó≈ÓÒ≈ ÚΔ ‘ºÒ È≈ ’È≈,
ÒØ’-ÿØÒª ÍÃÂΔ ‹≈Ï Úº¬Δ¡≈ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï ˘ ´º‡ ’∂
¡≈͉≈ ’≈ØÏ≈ ÚË≈¿π‰≈ ¡≈«Á’ Ï≈ÁÒª «ÚπºË ÒØ’ª
Á∂ Ø‘ Á∂ Ï‘π √≈∂ ’≈È √È Í Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ ÚΔ
Ó‘ºÂÚÍ»È ’≈È √Δ, ÷≈√ ’’∂ «√º÷ ‹ÈÂ≈ Ò¬Δ ‹Ø
¡’≈ÒΔ ÁÒ Á≈ Ú≈«¬ÂΔ Ú؇ ¡Ë≈ √ΔÕ Ï◊≈ÛΔ ’ª‚
Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈¿π‰ Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ÷≈«Ò√Â≈È Íº÷Δ
¡Â∂ ◊Ó «÷¡≈ÒΔ «Ëª ˘ Ï‘π ÏπΔ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈
’È≈ «Í¡≈Õ «¬√Á≈ ’≈È Ù≈«¬Á «¬‘ √Δ «’ «¬√È∂
ÒØ’ª Á∂ √≈∂ Óπº«Á¡ª ˘ Á-«’È≈ ’’∂ «√Î Ï◊≈ÛΔ
’ª‚ ˘ ‘Δ ¡≈͉≈ ⁄؉-ÓπºÁ≈ ω≈«¬¡≈ √ΔÕ Ï◊≈ÛΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’ª‚, «ÌzÙ‡≈⁄≈ Â∂ ‘Ø Óπº«Á¡ª ˘ ¸º’ ’∂ ⁄؉ ÒÛÈ
Ú≈ÒΔ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ ÚΔ ¡≈Í‰Δ Í≈‡Ø-Ë≈Û, «‡’‡ª
ÁΔ «Ú’Δ ¡Â∂ ’ª◊√ ÚºÒØ∫ «¬√Á≈ ÷≈«Ò√Â≈È
‘Ó≈«¬ÂΔ «ÏøÏ Ï‰≈ Á∂‰ ’’∂ Ò≈‘≈ È≈ ÒÀ √’Δ ¡Â∂
«¬√ √Ì ’πºfi Á≈ Í»≈ Ò≈‘≈ «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄
’ª◊√ ˘ «ÓÒ «◊¡≈Õ
’ª◊√ È∂ ⁄؉ª ÁΩ≈È Ï‘π √≈∂ Ú≈¡Á∂ ’ΔÂ∂
√È «‹‘Ȫ «Úº⁄ «’√≈Ȫ Á≈ √≈≈ ’˜≈ √Óπº⁄∂ »Í
«Úº⁄ Ó≈¯ ’È≈, ÿ-ÿ ÈΩ’Δ Á∂‰≈, Ó≈ÎΔ¡≈ ≈‹
Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ¡Â∂ È«Ù¡ª Á≈ ÷≈ÂÓ≈Õ «¬√Á∂ È≈Ò ‘Δ
’ª◊√ È∂ Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ Á∂ ÁØÙΔ¡ª ˘ √˜≈Úª Á∂‰ Á≈
Ú≈¡Á≈ ’ΔÂ≈ √ΔÕ Í √ºÂ≈ √øÌ≈Ò‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’ª◊√
√’≈ È∂ ¡≈͉≈ «¬º’ ÚΔ Ú≈¡Á≈ Í»≈ È‘ƒ ’ΔÂ≈Õ
Í≥‹≈Ï ”⁄ ¡º‹ ÚΔ Ó≈ÎΔ¡≈ ¡Â∂ È«Ù¡ª Á≈ ÏØÒÏ≈Ò≈ ˛Õ
Í≥‹≈Ï Á∂ «’√≈È ¡Â∂ Ó˜Á» √Óπº⁄≈ ’˜≈ Óπ¡≈Î
’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ √øÿÙÙΔÒ ‘ÈÕ ÈΩ‹Ú≈È ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª
ÈΩ’Δ¡ª Ò¬Δ ¡Â∂ È«Ù¡ª «ÚπºË √øÿÙÙΔÒ ‘ÈÕ
ÓÈ∂◊≈ ‹Ø Ó˜Á»ª ¡Â∂ ◊ΔÏ «’√≈Ȫ ˘ √≈Ò «Úº⁄
ÿº‡Ø-ÿº‡ A@@ «ÁÈ π˜◊≈ Á∂‰ ÁΔ ◊≈ø‡Δ ’Á≈ ˛,
Í≥‹≈Ï ÁΔ ’ª◊√ √’≈ È∂ «¬√ «‘ √≈Ò «Úº⁄
«√Î AG «ÁÈ ’øÓ «ÁºÂ≈ ˛ Â∂ Ó˜Á» «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª
¡Â∂ π˜◊≈ Ò¬Δ √øÿÙ ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√∂ ‘≈Ò «Úº⁄
‘≈ÙΔ¡≈◊à √  ¡’≈ÒΔ «Ëª, ◊Ó «÷¡≈ÒΔ/
÷≈«Ò√Â≈ÈΔ «Ëª È∂ Ï◊≈ÛΔ ÁΔ Á≈‰≈ Óø‚Δ «Úº⁄ ËÈ∂
Á∂ »Í «Úº⁄ ÓØ⁄≈ Ùπ» ’ΔÂ≈ ˛Õ «¬√Á∂ ¡º◊∂ ÓπÂÚ≈˜Δ
‹ºÊÁ∂ ≈ª ˘ Ò≈«¬¡≈ ˛Õ «¬√ÂØ∫ «ÏȪ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ
Á≈ ÷«‘≈ ËÛ≈, ÏÀ∫√ Ì≈Úª ÁΔ ÿ∂¨ ´«Ë¡≈‰≈ Í≈‡Δ
¡Â∂ ‘Ø ’¬Δ ¡Ω‡Ò∂ «√¡≈√ÂÁ≈È «¬√Á≈ Ò≈‘≈ ÒÀ‰
Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ‘ÈÕ ¡≈Í Á≈ ¡«Ë’≈« ËÛ≈ ÚΔ «¬√
ÁΩÛ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ÷«‘≈-ÏÀ∫√ ◊πº‡ Á∂ ÔÂȪ
¡Â∂ ÒØ’ª ÁΔ¡ª Ï∂¡ÁÏΔ Â∂ Ï≈ÁÒª «ÚπºË Ì≈ÚÈ≈Úª
√Á’≈ «¬ºÊ∂ G ¡Â∂ AC ¡’»Ï ˘ ÍÃÌ≈ÚÙ≈ÒΔ «¬’º·
‘ج∂ √ÈÕ «¬√È∂ «¬º’ Ú≈Δ ÒØ’ª Á∂ Ì÷Ú∂∫ Óπº«Á¡ª ¡Â∂
¿π‘Ȫ Á∂ √øÿÙª ÂØ∫ ÒØ’ª Á≈ «Ë¡≈È Ì‡’≈¿π‰ Ú≈Ò≈
ØÒ ¡Á≈ ’ΔÂ≈ ˛Õ
’ª◊√ Í≈‡Δ È∂ √ºÂ≈ √øÌ≈Ò ’∂ Ï◊≈ÛΔ Ó≈ÓÒ∂
˘ ÓÿÁ≈ º÷‰ ¡Â∂ «¬√˘ ÒÓ’≈¿π‰ ÁΔ ÈΔÂΔ ¡Í‰≈¬Δ
13 ÈÚøÏ-B@AH
˛Õ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ ÁΔ ÍÛÂ≈Ò Ò¬Δ ’ÀÍ‡È ÁΔ √’≈ È∂
‹√«‡√ ‰‹Δ «√øÿ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ ’«ÓÙÈ ’≈«¬Ó
’ «ÁºÂ≈Õ «’√∂ ÚΔ √’≈ Ï≈∂ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ «¬‘ Óø«È¡≈
‹ªÁ≈ ˛ «’ √’≈ È∂ «‹√ Ó≈ÓÒ∂ ˘ ÒÓ’≈¿π‰≈ ‘ØÚ∂
¿π√ Ò¬Δ ’«ÓÙÈ Ï‰≈ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘Δ ’À͇È
√’≈ È∂ ’ΔÂ≈Õ ¿πË ‘≈ÙΔ¡≈◊Ã√ ¡’≈ÒΔ Ë«Û¡ª
È∂ Ï◊≈ÛΔ «Úº⁄ “ÓØ⁄≈” Ò≈ «ÁºÂ≈Õ ’ÀÍ‡È √’≈ È∂
«¬√ ÓØ⁄∂ ÍÃÂΔ ‘ÓÁÁΔ Ú≈Ò≈ πı ω≈¬Δ º«÷¡≈Õ
«¬‘Ȫ ÂØ∫ Á≈‰≈ Óø‚Δ ÁΔ Êª ÷≈ÒΔ È‘ƒ ’Ú≈¬ΔÕ ‘π‰
‹ÁØ∫ fiØÈ∂ Á≈ √Δ˜È ¡≈ «◊¡≈ ª ’ÀÍ‡È √’≈ È∂
Á≈‰≈ Óø‚Δ ÷≈ÒΔ ’≈¿π‰ ÁΔ Êª ÏÁÒÚ∂∫ ÍÃÏøË ’È Á∂
«ÈÁ∂Ù Á∂ «ÁºÂ∂Õ ’ÀÍ‡È √’≈ Á∂ ÓøÂΔ √’≈ Á∂
¬∂Ò⁄Δ Ï‰ ’∂ ÓπÂÚ≈˜Δ ‹ºÊ∂Á≈ª ˘ Ú≈-Ú≈ «ÓÒÁ∂
‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ÁΔ Óπº÷ ÓøÂΔ È≈Ò ÚΔ ÓΔ«‡ø◊ ’Ú≈¬Δ
◊¬ΔÕ «¬‘Ȫ ÓΔ«‡ø◊ª Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ’πfi «Ú¡’ÂΔ¡ª ˘
«◊ÃÎÂ≈ ’ «Ò¡≈ «◊¡≈ ‹Ø ‚∂≈ «√√≈ È≈Ò √Ïø«ËÂ
Áº√∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Í È≈ ª ÁØÙΔ ÍπÒ√Δ¡ª «ÚπºË ’جΔ
’≈Ú≈¬Δ ‘Ø¬Δ ¡Â∂ È≈ ‘Δ «‹øÓ∂Ú≈ «√¡≈√ÂÁ≈Ȫ ˘
‘ºÊ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ÓØ⁄≈ ⁄ÒÁ≈ «‘≈Õ
‹ÁØ∫ «¬√ ÓØ⁄∂ ÂØ∫ ÒØ’ª Á∂ «Ë¡≈È ’πfi ÒªÌ∂ ‘؉
Òº«◊¡≈ ¡Â∂ ÓΔ‚Δ¡≈ ÁΔ¡ª √πıΔ¡ª ÂØ∫ ÒªÌ∂ ‘؉
Òº«◊¡≈ ª ’ª◊√ √’≈ È∂ ̺·Δ Óÿ≈¿π‰ Ò¬Δ
«ÚË≈È √Ì≈ «Úº⁄ ‹√«‡√ ‰‹Δ «√øÿ ’«ÓÙÈ ÁΔ
«ÍØ‡ «ÚË≈È √Ì≈ Á∂ Ó≈È√»È √ÀÙÈ «Úº⁄ Í∂Ù ’ «ÁºÂΔÕ
¡’≈ÒΔ ÁÒ Á∂ «ÚË≈«¬’ √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
«Úº⁄ ‹√«‡√ ‰‹Δ «√øÿ «Úº⁄ Ï∂«ÚÙÚ≈ÙΔ ÍÃ◊‡
’«Á¡ª Ú≈’-¡≈¿»‡ ’ ◊¬∂Õ ¡’≈ÒΔ¡ª ÁΔ ◊À-
‘≈˜Δ «Úº⁄ ’ª◊√Δ ¡Â∂ ¡≈Ó ¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ Á∂
«ÚË≈«¬’ª È∂ «ÚË≈È √Ì≈ «Úº⁄ Ï≈ÁÒª ”Â∂ ˜ØÁ≈ ‘ÓÒ∂
’ΔÂ∂Õ ¿π‘Ȫ √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ ¡Â∂ ÍÃ’≈Ù «√øÿ Ï≈ÁÒ ˘
’Ø ‡ ’Í»  ≈-Ï«‘ÏÒ ’Òª ◊Ø Ò Δ ’ª‚ Á≈ Óπ º ÷ ÁØ Ù Δ
«‡º’«Á¡ª, ‘ÓÒ∂ Á≈ Óπº÷ «ÈÙ≈È≈ ω≈«¬¡≈Õ ‹Á«’
ͺ‡Δ ÂØ∫ ’ª◊√Δ «ÚË≈«¬’ ‘«ÓøÁ «◊ºÒ È∂ ¡’≈Ò
Â÷ Á∂ “‹ºÊÁ ∂ ≈” ◊πÏ⁄È «√øÿ ”Â∂ ’ØÛª ÁΔ ‹≈«¬Á≈Á
ω≈¿π‰ Á≈ ÁØÙ Ò≈™«Á¡ª, Óπº÷ «ÈÙ≈È∂ ”Â∂ «Ò¡≈Õ
’ª◊√Δ ’πfi ÓøÂΔ¡ª È∂ Óπ÷ º ÓøÂΔ ¡º◊∂ fiØÒΔ ¡‚«Á¡ª,
Ï≈ÁÒª «ÚπºË ’≈Ú≈¬Δ ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔÕ Í ’À͇È
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
È∂ Ï◊≈ÛΔ ÁΔ Ë»‰Δ ÓÿÁΔ º÷‰ Ò¬Δ, Ï≈ÁÒª «ÚπºË
’≈Ú≈¬Δ ’È ÁΔ Êª «ÚÙ∂Ù ‹ª⁄ ‡ΔÓ (SIT) ω≈ «ÁºÂΔÕ
‘π‰ «¬‘ «ÚÙ∂Ù ‹ª⁄ ‡ΔÓ «ÍØ‡ «Â¡≈ ’∂◊Δ ¡Â∂
√’≈ ˘ √Ω∫Í∂◊ΔÕ ≈‹ÈΔÂ’ ‘Ò«’¡ª Á∂ «¬º’ «‘º√∂
«Úº⁄ «¬‘ ÚΔ ◊ºÒ ⁄ºÒÁΔ ˛ «’ ’ÀÍ‡È Ï≈ÁÒª È≈Ò
‘ج∂ √ÓfiΩÂ∂ ’’∂ Ï≈ÁÒª ˘ ‘ºÊ È‘ƒ Í≈ «‘≈Õ Í ‹∂’
¡«‹‘≈ ’πfi È≈ ÚΔ ‘ØÚ∂ ª ÚΔ ’ª◊√ «¬√ Ó√Ò∂ ˘
ÓºÿÁ≈ º÷ ’∂, «√º÷ Ú؇ ÒÀ‰ Ò¬Δ ⁄؉ª º’ ÒÓ’≈¿π‰
ÁΔ ÈΔÂΔ ”Â∂ ⁄ºÒ ‘Δ ˛Õ
’ÀÍ‡È ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ ’ª◊√Δ √’≈ ˜ÀÒ
«√øÿ Ú≈Ò∂ ÍÀ∫ÂÛ∂ ”Â∂ ⁄ºÒ ‘Δ ˛Õ ’ª◊√ «Úº⁄ ‘ Â∑ª
Á∂ ÍÀ∫ÂÛ∂ ‘∂ ‘ÈÕ «¬º’ ÍÃÂ≈Í «√øÿ ’ÀØ∫ ¡Â∂ Ï∂¡ø «√øÿ
Á≈ ¡’≈ÒΔ¡ª ˘ ÈºÍ ’∂ º÷‰ Á≈ ÍÀ∫ÂÛ≈ ¡Â∂ Á»√≈ ˛
«◊¡≈ÈΔ ˜ÀÒ «√øÿ ¡Â∂ ¡Ó«øÁ «√øÿ ÁΔ ÚÂÓ≈È
√’≈ Á≈Õ «¬‘ ¡’≈ÒΔ¡ª Á∂ ÍÀª ‘∂·Ø∫ «√º÷Δ ÁΔ ˜ÓΔÈ
˘ «÷º⁄ ÒÀ‰≈ ¡Â∂ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ˘ ’Ó˜Ø ’’∂ Óπ’≈ÏÒ∂
”⁄ ◊Ó-«÷¡≈ÒΔ ÒΔ‚«ÙÍ ˘ ¿πÌ≈È≈Õ «◊¡≈ÈΔ ˜ÀÒ
«√øÿ È∂ ⁄ø‚Δ◊Û∑ «Úº⁄ ÁÒ-÷≈Ò√≈ ÁΔ √Ê≈ÍÈ≈ ’Ú≈¬Δ
¡Â∂ ‹ÈÀÒ «√øÿ «Ìø‚ªÚ≈Ò∂ ˘ Ú≈«¬ÂΔ ¡’≈ÒΔ
ÒΔ‚«ÙÍ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ¿πÌ≈ ’∂ √≈‘Ó‰∂ «Ò¡ªÁ≈Õ
«¬ø‡ÀÒΔ‹À∫√ «Ï¿»Ø Á∂ Δ‡≈«¬‚ √ΔÈΔ¡ ¡Î√ (‹≈«¬ø‡
‚≈«¬À’‡) ÓÒØ«¬ «¥ÙÈ≈ Ë ÁΔ Íπ√Â “÷πºÒ∑∂ Ì∂Á”
¡Èπ√≈, ‹ÁØ∫ «◊¡≈ÈΔ ˜ÀÒ «√øÿ ◊ë‘ ÓøÂΔ √È ¡Â∂
«Ìø‚ªÚ≈Ò≈ ÏπΔ Â∑ª ÍπÒΔ√ ˘ ÒØÛƒÁ≈ √Δ Âª «◊¡≈ÈΔ
‹Δ È∂ «Ìø‚ªÚ≈Ò∂ ˘ √π«º ÷¡Â ÏπÒ≈ ’∂ ◊πÁπ¡≈≈ Ïø◊Ò≈
√≈«‘Ï Á∂ «¬º’ ’Ó∂ «Úº⁄ ÒøÏΔ ÓπÒ≈’≈ ’ΔÂΔÕ ‘«¡≈‰∂
Á∂ «Í≥‚ ⁄øÁØ ’Òª Â∂ Ó«‘Â≈ ⁄Ω’ º’ «Ìø‚ªÚ≈Ò∂ ˘
√πº«÷¡Â ‹≈‰ Á∂‰ Á∂ «ÈÁ∂Ù ÚΔ «◊¡≈ÈΔ ˜ÀÒ «√øÿ
È∂ «ÁºÂ∂ √ÈÕ «¬√Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª ˘ A@ √≈Ò
ÒøÏ≈ √øÂ≈Í ÌØ◊‰≈ «Í¡≈Õ «¬‘Δ È‘ƒ Í≥‹≈Ï ÂØ∫ Ï≈‘
ÚΔ «√º÷ª ˘ «Ì¡≈È’ Áπ÷ªÂ «Ú⁄ƒ ◊π˜È≈ «Í¡≈Õ
¡Ó«øÁ «√øÿ ÚΔ ˜ÀÒ «√øÿ Ú≈ÒΔ ÈΔÂΔ ”Â∂ ⁄ºÒ «‘≈
˛Õ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ¡’≈ÒΔ¡ª ÂØ∫ ÚºË √º⁄≈ «√º÷
√≈«Ï ’È ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ «‘≈ ˛Õ ¿π‘ Ï◊≈ÛΔ ÓØ⁄∂
≈‘ƒ (Ï◊≈ÛΔ ÓπºÁ∂ ≈‘ƒ) «√º÷ª «Úº⁄ ¡’≈ÒΔ ÁÒ Ï≈ÁÒ
˘ «È÷∂ÛÈ ÁΔ ÈΔÂΔ ”Â∂ ⁄ºÒ «‘≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ¿π‘
«¬º ’ ¡«‹‘Δ ¤º  Δ ÚΔ Â≈‰ «‘≈ ˛, «‹√ÁΔ
14 ÈÚøÏ-B@AH
¤º  ¤≈«¬¡≈ «‘ ‡π º ‡ ∂ - ̺ ‹ ∂ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ ¡Â∂
÷≈«Ò√Â≈È Á∂ È≈Ó ”Â∂ «√¡≈√ ’È Ú≈Ò∂ ¡≈͉∂
¡≈Í ˘ ◊ØÒÏøÁ ’ √’‰ ¡Â∂ ÈÚƒ ÍΔÛΔ «‹√È∂
¡º√Δ«Ú¡ª Á∂ ’≈ˇ∂ Á‘≈’∂ ˘ È≈ Á∂«÷¡≈ ¡Â∂ È≈ ‘Δ
‘ø„≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÓΔ‚Δ¡≈/√ØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ ≈‘ƒ «Ìø‚ªÚ≈Ò∂
ÁΔ Ï‘≈ÁΔ Á∂ «’º√∂ ’‘≈‰Δ¡ª √π‰ ‹˜Ï≈ÂΔ ÂΩ ”Â∂
¿πÒ≈ ‘È, ‹Ø Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ Ï◊≈ÛΔ «‹‘∂ «¬’º·ª
«Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∂ ‘È, ˘ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ ÍÃ≈‹À’‡ Ò¬Δ
Ú √’‰Õ «¬√ ÿ‡È≈¥Ó Á∂ Ì«Úº÷ Ò¬Δ Í≥‹≈Ï Á∂
ÒØ ’ ª Ò¬Δ «Ì¡≈È’ «√º ‡ ∂ ‘Ø √’Á∂ ‘È, ⁄≈‘∂
÷≈«Ò√Â≈ÈΔ¡ª Ò¬Δ ¬∂È≈ √Ω÷≈ È‘ƒÕ
Í≥‹≈Ï Ò¬Δ «¬√Á∂ ‹Ø ÚΔ «√º‡∂ ‘؉ Í ’ª◊√
Ò¬Δ ≈‹ÈΔÂ’ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ ÈΔÂΔ Ò≈‘∂ÚøÁ √≈«Ï ‘Ø
‘Δ ˛Õ Ï≈ÁÒª Á≈ ¡’≈ÒΔ ÁÒ «√º÷ ‹ÈÂ≈ «Úº⁄Ø∫ «Èº÷Û
«‘≈ ˛Õ B@AG «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ÁΔ
ÏπΔ Â∑ª ‘Ø¬Δ ‘≈ «¬√Á≈ ·Ø√ √ϻ √ΔÕ Í Ï≈ÁÒª Á∂
«È÷∂Û∂ Á≈ «√Ò«√Ò≈ π’ È‘ƒ «‘≈Õ √π÷ÏΔ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
«Úº⁄ ¡’≈ÒΔ ÁÒ Á∂ «ÚË≈«¬’ª Á≈ ‰‹Δ «√øÿ
’«ÓÙÈ ÁΔ «ÍØ‡ ”Â∂ «ÚË≈È √Ì≈ «Úº⁄ Ï«‘√ «Úº⁄
«‘º√≈ È≈ ÒÀ‰≈ ¡Â∂ Ï≈¬Δ’≈‡ ’È≈ Ï≈ÁÒ ÁÒ ˘ Ó«‘ø◊≈
«Í¡≈ ˛Õ ÒØ’ ÓȪ «Úº⁄ «¬‘Δ ÍÃÌ≈Ú «◊¡≈ «’ ‰‹ΔÂ
«√øÿ ’«ÓÙÈ È∂ «Í˙-ÍπºÂ ˘ ÁØÙΔ «Óº«Ê¡≈ ˛Õ Ï≈ÁÒ
ÁÒ ’ØÒ ¡≈͉∂ Ï⁄≈¡ «Úº⁄ ’«‘‰ Ò¬Δ ’πfi È‘ƒ, «¬√∂
’’∂ «ÚË≈È √Ì≈ «Úº⁄Ø∫ Ï«‘√ «Úº⁄Ø∫ ̺‹ «È’«Ò¡≈ ˛Õ
«¬√Á≈ ¡Ê Ï≈ÁÒ «Í˙-ÍπºÂ ÁØÙΔ ‘ÈÕ ¡’≈ÒΔ ¡≈◊»
ÒΔ‚«ÙÍ Á≈ Ï⁄≈¡ ’È ÂØ∫ ¡≈͉∂-¡≈Í ˘ ¡√ÓºÊ
Í≈™Á∂ ‘ÈÕ «¬√Á≈ ¡√ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ”Â∂ ‘Ø «‘≈ ˛Õ
Ï≈ÁÒª Á∂ √Ì ÂØ∫ È∂Û∂ ‘∂, √π÷Á∂Ú «√øÿ „ƒ‚√≈ È∂ Í≈‡Δ
ÁΔ ’Ø ’Ó∂‡Δ √Ó∂ Í≈‡Δ Á∂ √≈∂ ¡‘π«Á¡ª ÂØ∫ ¡√ÂΔÎ≈
Á∂ «ÁºÂ≈ ˛Õ Ó≈fi∂ Á∂ ‡’√≈ÒΔ ¡’≈ÒΔ ¡≈◊» ‰‹ΔÂ
«√øÿ ÏÑÓÍπ≈, ÂÈ «√øÿ ¡‹È≈Ò≈, √∂Ú≈ «√øÿ √∂÷Úª
¡Â∂ ÓÈÓØ‘È «√øÿ √«·¡≈Ò≈ ¡≈«Á È∂ ÷πºÒ ’∂ ¡≈͉∂
Ï≈ˆΔ Â∂Ú «Á÷≈ «ÁºÂ∂ ‘ÈÕ Í≈‡Δ ¡øÁ ¡√øÂØÙ ’≈ÎΔ
«Ú¡≈Í’ ͺË ”Â∂ ÎÀ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ÍÃ’≈Ù «√øÿ Ï≈ÁÒ
Ï≈ˆΔ ¡≈◊»¡ª Á∂ ◊πº√∂ ˘ ·ø„≈ ’’∂ ÓÈ≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂
‘È Í √π÷ÏΔ Á∂ ¡≈’Û÷Ø Úº¬Δ¬∂ È∂ ¿π√ÁΔ «¬º’
È‘ƒ ⁄ºÒ‰ «ÁºÂΔÕ ¿π‘ «¬‘Ȫ Ïπº«„¡ª ˘ ¡’≈ÒΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡≈◊»¡ª Ú‹Ø∫ «√¡≈√Δ ÂΩ ”Â∂ Á¯È ’ Á∂‰ Á∂ ≈‘
«Í¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¡≈͉∂ √≈ˇ∂ ÁΔ √Ò≈‘ ”Â∂ ⁄ºÒ«Á¡ª
¿π‘ ¡√øÂØÙ ˘ Ò≈Ò⁄ Á∂ ’∂ ÷ÂÓ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ Í
¡’≈ÒΔ ÁÒ ¡øÁÒΔ √«ÊÂΔ ÂØ∫ ‹≈ÍÁÀ «’ ⁄؉ª Á∂
ȘÁΔ’ ‹≈ ’∂ «¬√ «Úº⁄ Úº‚∂ ËÓ≈’∂ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ ¡Â∂ ‹√«‡√ ‰‹Δ «√øÿ ÁΔ
«ÍØ‡ È∂ ª ¡’≈ÒΔ ÁÒ ¡øÁÒ∂ «ÚØË Á∂ Îπº‡‰ Ò¬Δ
«¬º’ ÂΔÒΔ Á≈ ’øÓ ‘Δ ’ΔÂ≈ ˛Õ «¬‘ «ÚØË Âª ¡øÁØ-
¡øÁΔ ”’º·≈ ‘Ø «‘≈ √ΔÕ «¬√Á≈ «¬º’ ’≈È «¬‘ ÚΔ √Δ
«’ √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ Á≈ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ˘ ⁄Ò≈¿π‰ Á≈ „ø◊
¡Â∂ √Ø⁄ ÍÃÏøË ¡≈͉∂ «Í˙ È≈ÒØ∫ Úº÷≈ ˛Õ ÍÃ’≈Ù «√øÿ
Ï≈ÁÒ ¡Â∂ ¿π√ÁΔ «¬‘ ÍΔÛΔ ¿π‘ √Δ «‹√˘ √ºÂ≈ ÏÀ·∂
Ï·≈«¬¡ª È‘ƒ «ÓÒΔ, ¿π‘Ȫ ÓØ⁄∂ Ò≈¬∂ ¡Â∂ ‹∂Ò∑ª
’º‡Δ¡ª √ÈÕ ¡≈͉∂ «√¡≈√Δ «ÚØËΔ¡ª È≈Ò Á≈¡-Í∂⁄
÷∂‚«Á¡ª ÍÃ’≈Ù «√øÿ Ï≈ÁÒ «¬º’ ÿ≈ˆ «√¡≈√ÂÁ≈È
ω «◊¡≈ √ΔÕ ¿π‘ ¡≈Í‰Δ «Áº÷ «¬º’ «’√≈È Ú≈ÒΔ
ω≈ ’∂ º÷Á≈, Ó»ø‘Ø∫ «Óº·≈ «‘øÁ≈ ¡Â∂ ÓΩ’≈ Òº◊‰ ”Â∂
¡≈͉∂ «ÚØËΔ ˘ ͇’≈ Á∂ Ó≈Á≈Õ «¬√Á∂ ¿πÒ‡ √π÷ÏΔ
Á≈ „ø◊ «¬º’ ¡Î√Ù≈‘ Ú≈Ò≈ ˛Õ ¿π√ÁΔ ÏØÒΔ ’πº÷Â
¡Â∂ ÁÏ’∂ Ó≈È Ú≈ÒΔ ˛Õ ÷‡’Û ’Òª «Úº⁄ Ì◊Â
«√øÿ Á∂ Ù‘ΔÁΔ «ÁÈ ”Â∂ √’≈Δ «¬’º· «Úº⁄ «◊‰ÂΔ
ÿº‡ ‘؉ ”Â∂ ¿π√È∂ «˜Ò∑∂ Á∂ «ÚË≈«¬’ª ÁΔ ‹ÈÂ’ ÂΩ
”Â∂ ÁÏ’∂ Ó≈ ’∂ Ò≈‘-Í≈‘ ’ΔÂΔÕ ¿π‘ Í≈‡Δ ˘ «¬º’
’øÍÈΔ ¡Â∂ ¡≈͉∂-¡≈Í ˘ √Δ.¬Δ.˙. √ÓfiÁ≈ ˛Õ ¿πÂØ∫
¿π‘ √Óº◊Ò ¡Â∂ ◊πø‚≈◊ÁΔ Ò¬Δ ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ ¡≈͉∂
√≈ˇ∂ Á∂ ‘ºÊª «Úº⁄ ÷∂‚‰ Òº◊ «Í¡≈Õ ÂΔ√∂ B@AB «Úº⁄
Á»√Δ Ú≈ ⁄؉ «‹ºÂ‰ ¿πÍø ¿π√Á≈ «ÁÓ≈◊ √ºÂÚ∂∫
¡√Ó≈È∂ ‹≈ ⁄«Û¡≈Õ ¿π√È∂ ¡’≈ÒΔ ÁÒ Á≈ √»Í ‘Δ
ÏÁÒ «ÁºÂ≈Õ ¿π√È∂ ◊πø‚≈◊ÁΔ Ò¬Δ ÏÁÈ≈Ó ’≈«’¡ª
˘ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ÒΔ‚ ω≈ «ÁºÂ≈Õ «¬‘Ȫ √≈∂ ÎÀ’‡ª
’’∂ ¡’≈ÒΔ ÁÒ ¡øÁ «ÚØË «¬’º·≈ ‘Ø «‘≈ √Δ ‹Ø
Ï◊≈ÛΔ ÁΔ ÂΔÒΔ ÈÒ ÌÛ’ ¿πμ«·¡≈Õ
Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘Ø ÚΔ ’¬Δ Ê≈Úª ”Â∂
◊π» ◊ÃøÊ ÁΔ Ï∂¡ÁÏΔ ‘Ø¬Δ ˛Õ Í Ï◊≈ÛΔ Ï∂¡ÁÏΔ Á≈
«⁄øÈ∑ ¡Â∂ Ï≈ÁÒª «ÚπºË √øÿÙ Á≈ ’∂∫Á «ÏøÁ» ω
«◊¡≈ ˛Õ ≈‹ÈΔÂ’ ÂΩ ”Â∂ «¬√Á≈ Óπº÷ ÁØÙΔ Ï≈ÁÒ
‹ØÛΔ Âª ˛ ‘Δ, Í «‹√ Â∑ª ’ª◊√
ddd
15 ÈÚøÏ-B@AH
 √Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ̻ «Î Óø‚≈ √’Á≈ ˛
ÁπÈΔ¡≈ ”⁄ ¿πÊÒ-ÍπÊÒ ‘Ø ‘Δ ˛Õ ÂÏÁΔÒΔ ÁΔ
‘Ú≈ Ú◊ ‘Δ ˛, «¬√ ÂÏÁΔÒΔ ”⁄ ø◊-«Ïø◊Δ¡ª
Â≈’ª ¡≈ÍØ-¡≈͉≈ ø◊ ÌÈ Ò¬Δ Ú≈‘ Ò≈ ‘Δ¡ª
‘ÈÕ ÁπÈΔ¡≈ ÁΔ Ó‘ªÙ’ÂΔ ¡ÓΔ’≈ Ù’ÂΔ¡ª ÂØ∫
«Ú‘»‰Δ ‘؉ Ú≈Ò∂ Í≈√∂ ˛Õ ÁπÈΔ¡≈ «¬º’ ËπÚΔ ÂØ∫ Ï‘π-
ËπÚΔ ‘Ø ¸º’Δ ˛, √≈Ó≈‹Δ Â≈’ª «ÈÚ∂Ù Ò¬Δ, ’πÁÂΔ
√ت ¡Â∂ √√ÂΔ «’ ˘ Òπº‡‰ Ò¬Δ «ÈÚ∂Ù Ò¬Δ
«÷º«Â¡ª Ò¬Δ Ìº‹-ÁΩÛ ”⁄ ‘È, «‹√ ’’∂ ÁπÈΔ¡≈ Á∂
Úº÷-Úº÷ «‘º«√¡ª ”⁄ ‹ø◊ª ÁΔ¡ª √«ÊÂΔ¡ª ω ‘Δ¡ª
‘ÈÕ
√≈Ó≈‹Δ ÍÃ Ï ø Ë ‚» ø ÿ ∂ „ª⁄≈◊ √ø ’ ‡ ”⁄ ˛Õ
Â’ÈΔ’Δ «Ú’≈√ È∂ «’ ¿πÍ‹≈«¬’Â≈ ”⁄ Ï‘π Ú≈Ë≈
’ΔÂ≈ ˛, «‹√ ’’∂ ÚË ‘Δ ¡√Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ Ï‘π«◊‰ÂΔ
ÒØ’ª ÁΔ ÿ‡ ‘Δ ÷ΔÁ Ù’ÂΔ È≈Ò Óø‚Δ √πø◊Û ‘Δ
˛Õ «¬√ ÁΔ ‹Û∑ Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ «ÙÂ∂ ¡Â∂ Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ ´º‡
˛Õ ÁπÈΔ¡≈ ÁΔ «¬º’ ÎΔ√ÁΔ ¡≈Ï≈ÁΔ ’ØÒ ¡ºËΔ ÁπÈΔ¡≈
ÁΔ ÁΩÒ ˛Õ B@AG ”⁄ «¬º’ ÎΔ√ÁΔ È∂ ÍÀÁ≈ ‘Ø¬Δ ÁΩÒÂ
Á≈ HB% «÷º«⁄¡≈ ¡Â∂ ‘∂·ÒΔ ¡ºËΔ ¡≈Ï≈ÁΔ È∂ Ë∂Ò≈ ÚΔ
È‘ƒ ‹Ø « Û¡≈Õ «¬‘ ËÈ-ÁΩ Ò Â «¬’º · Δ ’È ÁΔ
ddd
«¬√ÂØ∫ «√¡≈√Δ Ò≈‘≈ ÒÀ‰ Ò¬Δ Ó√Ò∂
˘ ÒÓ’≈ ‘Δ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ë»‰Δ ˘ ÏÒÁ≈ º÷‰≈ ⁄≈‘πøÁΔ
˛ ¡Â∂ «¬√ÁΔ ¡≈Û «Úº⁄ «‹Ú∂∫ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ ¡≈͉Δ
≈‹ÈΔÂ’ ʪ ω≈¿π‰ Ò¬Δ ÔÂÈÙΔÒ ‘È, «¬√ÁΔ
Í≥‹≈Ï Á∂ Ì«Úº÷ Ò¬Δ ÷ÂÈ≈’ ¡Ê √øÌ≈ÚÈ≈Úª ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ Í≥‹≈Ï ÁΔ «¬È’Ò≈ÏΔ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ Ò«‘ ˘
Óø◊ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛ «’ «¬√ ’ª‚ Á∂ ÁØÙΔ¡ª, «˜øÓ∂Ú≈
ÍπÒΔ√ ¡Î√ª ¡Â∂ ¿π√ √Ó∂∫ Á∂ ◊ë‘ ÓøÂΔ ¡Â∂ Óπº÷
ÓøÂΔ «ÚπºË «ÏȪ «’√∂ Á∂Δ ÂØ∫ ’≈Ú≈¬Δ ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂Õ
«¬√ Ò¬Δ ‹ÈÂ’ Ò≈ÓÏøÁΔ ’ÈΔ ⁄≈‘ΔÁΔ ˛Õ «¬√Á∂
È≈Ò ‘Δ ÒØ’ª «Úº⁄ ’ª◊√ ÁΔ ◊øÁΔ ≈‹ÈΔÂ’ ÷∂‚ Á≈
ÍÁ≈⁄≈’ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬√Á∂ È≈Ò ‘Δ ¡≈Ó
¡≈ÁÓΔ Í≈‡Δ Á∂ ÁØÚª Ë«Û¡ª ¡Â∂ ÏÀ∫√ Ì≈Úª ÚºÒØ∫
«¬√ Áπ÷Á≈¬Δ ’ª‚ ”Â∂ «√¡≈√ ’È ÁΔ ÓΩ’≈ÍÃ√Â
Í‘πø⁄ ˘ ÚΔ Èø«◊¡ª ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Í≈◊ÒÍ≥ÊΔ È∂ √ø’‡ ˘ Ï‘π ◊«‘≈ ’ «ÁºÂ≈ ˛ ¡Â∂
«¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ª Ò¬Δ √øÌ≈ÚÈ≈ Ú≈Ò∂ ‘≈Ò≈ ÍÀÁ≈
’ΔÂ∂ ‘ÈÕ
ÚËÁΔ ¡√Ó≈ÈÂ≈, Ò◊≈Â≈ ¡≈«Ê’ ÓøÁÚ≈Û≈
¡º‹ «ÚÙÚ ¡≈«Ê’Â≈ ÁΔ Í«‘⁄≈‰ ω ¸º’≈ ˛Õ
ÍÀÁ≈Ú≈ Ú≈Ë≈ ÈΩ’Δ¡ª È‘ƒ ÍÀÁ≈ ’ «‘≈Õ ‹Ø
ÈΩ’Δ¡ª ‘È ÚΔ ¡√ø◊«·Â ÷∂Â ”⁄ ‘È, «¬‘ ¡√Ê≈¬Δ
¡Â∂ ·∂’∂ Ú≈ÒΔ¡ª ‘ÈÕ ÁπÈΔ¡≈ ÁΔ √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ
¡≈«Ê’Â≈ ¡ÓΔ’≈ ”⁄ ÈÚΔ¡ª ÈΩ’Δ¡ª ·∂’∂ ”Â∂ ‘È,
ÂÈ÷≈‘ª ÿº‡ ‘È, ¡√πº«÷¡Â ‘È, ¡√øÂπÙ‡Δ Á≈ Ó‘ΩÒ
˛Õ «’ÂΔ ÒØ’ª ÂØ∫ Ú≈Ë» ’Á Òπº‡‰ Á≈ ¡ÓÒ Â∂˜ ‘Ø
«‘≈ ˛, ÍÀÁ≈Ú≈Δ Í»ø‹Δ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ √º‡≈ Í»ø‹Δ ÚË ‘Δ
˛Õ «ÚºÂΔ Óø‚Δ ¡√Ò ¡≈«Ê’Â≈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÚË ‘Δ
˛, “ÏπÒÏπÒ≈” Ò◊≈Â≈ ÚË «‘≈ ˛ «√Π·‰ Ò¬Δ ˛Õ
«Ú’≈√ ’‹∂ Â∂ ¡Ë≈« ˛ ‹Ø Úº‚∂ ’≈ØÏ≈ª ¡Â∂
π˜◊≈ Á∂ ÷≈ÂÓ∂ Á≈ ÷Â≈ ÷Û≈ ’’∂ º÷Á≈ ˛Õ «¬√
‘≈Ò ’’∂ √≈Ó≈‹Δ ¡≈«Ê’Â≈ ¿π√ «’È≈∂ ”Â∂ ˛ ‹Ø
÷≈¬Δ ”⁄ «‚º◊‰ Á≈ «¬ø‹≈ ’ ‘Δ ˛Õ
«¬√ √ø’‡ ’’∂ ÒØ’ª Á≈ ◊πº√≈ ÚË «‘≈ ˛,
«¬ºÊ∂ «¬‘ «˜’ ’È≈ ÚΔ ’πʪ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈ «’
«¬º’ ’«Ó¿»«È√‡ ’‘≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ËÛ∂ È∂ ÚΔ «¬√ «Úº⁄
ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔ ˛Õ ¿π‘Ȫ ˘ Ú«‘Ó ˛ «’ «¬√ Â∑ª
’È È≈Ò ¿π‘Ȫ Á∂ ‚º«Ï¡ª «Úº⁄ ’πfi Ú؇ Í⁄Δ¡ª
ÚË ‹≈‰◊Δ¡ªÕ Í ‘’Δ’Â «¬‘ ˛ «’ «¬‘ «¬‘Ȫ Á≈
Ú«‘Ó ‘Δ ˛Õ «¬‘Ȫ Á≈ Ú«‘Ó Âª «¬‘Ȫ ˘ ÓπÏ≈’ Í
«¬º’ ◊ºÒ √ͺه ˛ «’ ÓΩ’≈ÍÃ√ÂΔ, Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ ≈‘ Á≈
¡‡πº‡ «‘º√≈ ˛Õ ‹Ø ÚΔ «¬‘ ≈‘ ÎÛ∂◊≈ ¿π‘ ÓΩ’≈ÍÃ√ÂΔ
ª ’∂◊≈ ‘ΔÕ «¬‘ «¬ºÊ∂ ¿π‘Ȫ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ¡ª È≈Ò
√ªfi Í≈ ‘∂ √È, «‹‘Ȫ È∂ ‘Ø Ï‘π √≈∂ ’«Ó¿»«È√‡ª
Á∂ È≈Ò «¬‘Ȫ Á∂ ¡≈◊» Á≈ ÚΔ ’ÂÒ ’ΔÂ≈ √ΔÕ ¿π√
¡≈◊» ÁΔ Ï√Δ ’πfi «ÁÈ Í«‘Òª ‘Δ ÓÈ≈ ’∂ ‘‡∂ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ Á∂ ‚º«Ï¡ª «Úº⁄ Ú؇ª Ì≈Ú∂∫ Úˉ ‹≈ È≈ Í
«¬‘Ȫ ÁΔ¡ª ÓΩ’≈ÍÃ√ ’Ò≈Ï≈˜Δ¡ª ˜» ‹º◊ ‹≈«‘
‘Ø ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
16 ÈÚøÏ-B@AH
√≈Ó≈‹Δ ‘≈’Ó ÒØ’ª Á∂ «¬√ ◊πº√∂ ˘ È√ÒΔ, Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ
¡Â∂ ÍÃ Ú ≈√Δ «ÚØ Ë Á≈ » Í Á∂ ‰ ≈ ⁄≈‘π ø Á ∂ ‘È Í
«Ó‘ÈÂ’Ù ‹Ó≈ ÈÚ-¿πÁ≈Ú≈ÁΔ ¡≈«Ê’ ÈΔÂΔ¡ª
«ıÒ≈¯ «ÈºÂ ‘Δ ˛Õ ÒØ’ª Á≈ ÚËÁ≈ ◊πº√≈ ’¬Δ Á∂Ùª
”⁄ ‘≈’Óª Ò¬Δ «√¡≈√Δ √ø’‡ ÷Û≈ ’ «‘≈ ˛ ¡Â∂
Óπº÷ «√¡≈√Δ Í≈‡Δ¡ª ⁄؉ª ”⁄ È’≈Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª
‘ÈÕ Ò≈ÂΔÈΔ ¡ÓΔ’≈ Á∂ ’¬Δ Á∂Ùª «Úº⁄ ¡ÓΔ’≈
ÁΔ¡ª ÈÚ-¿πÁ≈Ú≈ÁΔ ÈΔÂΔ¡ª Á∂ ‘Ó≈«¬ÂΔ¡ª ˘ «Âº÷∂
«ÚØ Ë ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ «‘≈ ˛Õ ÓÀ ’ √Δ’Ø ,
ÚÀȘ»¬∂Ò≈, ¿π»◊Ú∂ ¡Â∂ ◊π¡≈‡∂Ó≈Ò≈ ÁΔ¡ª ⁄؉ª «¬√Á≈
ÍÃÓ≈‰ ‘ÈÕ «ÎÒÍΔȘ ”⁄ ’«Ó¿»«È√‡ «¬È’Ò≈ÏΔ¡ª
ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ”⁄ ‘«Ê¡≈ÏøÁ ÿØÒ ¡º◊∂ ÚË «‘≈ ˛Õ
Ì≈ «Úº⁄ ÚΔ ÒØ’ª Á∂ «Âº÷∂ ÿØÒ ÚË ‘∂ ‘È, ‹ÈÂ’
¡øÁØÒȪ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘«Ê¡≈ÏøÁ ÿØÒ Á∂Ù ”⁄ ¿πμÌ ‘∂
‘ÈÕ Áπ È Δ¡≈ Á∂ «¬‘Ȫ ‘≈Òª ”⁄ Ó≈’√Ú≈ÁΔ
«Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ ⁄⁄∂ ÁπÈΔ¡≈ Á∂ ’¬Δ ’Ø«È¡ª ”⁄ ˜Ø
ÎÛ ‘∂ ‘ÈÕ
√ØÚΔ¡Â Ô»ÈΔ¡È Á∂ ‡πº‡‰ ”Â∂ ¡ÓΔ’Δ «ÚÁÚ≈È
λ’ØÔ≈Ó≈ È∂ «’‘≈ √Δ «’ Ó≈’√Ú≈Á Á≈ ¡ø ‘Ø «◊¡≈Õ
¿π‘Δ Î»’ØÔ≈Ó≈ È∂ B@@H ”⁄ ¡≈¬∂ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ÂØ∫
Ï≈¡Á «’‘≈ «’ ÏÛ∂ ¡Î√Ø√ È≈Ò ’«‘‰≈ ÍÀ «‘≈ ˛ «’
Ó≈’√ ÁπÈΔ¡≈ ”Â∂ Ú≈Í√Δ ’ «‘≈ ˛Õ λ’ØÔ≈Ó≈ Á≈
’ÊÈ Ó≈’√ Ú≈Í√Δ ’ «‘≈ ˛, «ÏÒ’πÒ Ú≈Í√Δ ’
«‘≈ ˛Õ Ó≈’√ È∂ ’«Ó¿»«È√‡ ÓÀÈΔÎÀ√‡Ø ”⁄ «’‘≈ √Δ,
““√Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ̻ ԻÍ ”Â∂ Óø‚≈ «‘≈ ˛Õ”” Â≈˜≈
√ø’‡ ÂØ∫ Òº◊Á≈ √Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ̻ ÁπÈΔ¡ª ”Â∂ «Î
Óø‚≈¬∂◊≈Õ
«Í¤Ò∂ «Áȃ ¡≈√‡∂ Ò Δ¡≈ ÁΔ √À ∫ ‡ Î≈
«¬ø‚ΔÍÀ∫‚∫À ‡ √‡º‚Δ˜ È∂ ‡ΩÓ √«Ú‡‹ ¡Â∂ ⁄≈Ò√ ‹À’ÏØ √
”Â∂ ¡Ë≈« ‡ΔÓ ÂØ∫ «¬º’ √Ú∂ ’Ú≈«¬¡≈Õ «¬√Á∂
ÈÂΔ‹∂ Ó≈’√Ú≈Á Á∂ ÷≈ÂÓ∂ Á∂ Á≈Ú¡∂ ’È Ú≈«Ò¡ª
Ò¬Δ «⁄øÂ≈ Á≈ √ÏºÏ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
√À∫‡ Î≈ «¬ø‚ΔÍÀ∫‚À∫‡ √‡º‚Δ˜ ‹Ø “Ô» ◊ØÚ” È≈ÓΔ
¬∂‹ø√Δ È≈Ò «ÓÒ ’∂ ’øÓ ’ÁΔ ˛Õ «¬√ È∂ ¡≈√‡∂ÒΔ¡È
ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ √Ó≈‹Ú≈Á Ï≈∂ «Ú⁄≈ ‹≈‰∂ ó
ÈΩ‹Ú≈Ȫ ÂØ∫ ‹ÁØ∫ √Ó≈‹Ú≈Á Ï≈∂ ‹≈«‰¡≈ «◊¡≈
ª EH% ¡≈√‡∂ÒΔ¡È ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ «’‘≈ «’ ¿π‘
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Ó≈‹Ú≈Á ˘ Í√øÁ ’Á∂ ‘ÈÕ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ¡ª ”⁄ «¬‘
√«ÊÂΔ «¬√ÂØ∫ ÁØ ’ÁÓ ¡º◊∂ ˛, FC% «Ú«Á¡≈ÊΔ
√Ó≈‹Ú≈Á ͺ÷Δ ‘ÈÕ
√Ó≈¬∂Á≈ª È∂ Í»ø‹ΔÚ≈Á ˘ √≈∂ Ø◊ª ÁΔ ÁÚ≈¬Δ
Á∂ »Í ”⁄ ÍÃ⁄≈«¡≈, Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ ˘ ‘Δ ıπÁ≈ ω≈ Ë«¡≈
Í «¬√ ıπÁ≈ ÁΔ¡ª Ù’ÂΔ¡ª ‘π‰ Ùº’ Á∂ ÿ∂∂ ”⁄ ‘ÈÕ
E@% ¡≈√‡∂ÒΔ¡È ÈΩ‹Ú≈È ÓøÈÁ∂ ‘È «’ Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ
Ó≈‚Ò Î∂Ò ‘Ø ¸º’≈ ˛, ◊À-Ù«‘Δ ÷∂Âª ”⁄ ª FD%
ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ «’‘≈ «’ Í»ø‹ΔÚ≈Á Î∂Ò ‘Ø «◊¡≈ ˛ «‹√Á≈
’≈È ¿πÁÔØ◊ Â∂ π˜◊≈ Á≈ «¬‘Ȫ ÷∂Âª ”⁄ ÷πº√‰≈
˛Õ
‘≈’Óª Á∂ Á≈¡Ú∂ ’πºfi ‘Ø È∂ ‹Á«’ ÒØ’ ‘Ø Â∑ª
√Ø⁄Á∂ ‘ÈÕ «¬º’ Á≈¡Ú∂ ÓπÂ≈«Ï’ «Í¤Ò∂ D@ √≈Òª ”⁄
Í«‘Òª È≈ÒØ∫ Ó˜Á»ª ÁΔ ‘≈Ò «Ï‘Â ˛, ¿π‘Ȫ ’ØÒ
‡À’√ Â≈ ’∂ Ï⁄‰ Ú≈Ò∂ ÍÀ√∂ (Disposable Personal
Income) ¡Â∂ ÷ΔÁÁ≈Δ Ò¬Δ ÷⁄∂ (Consumer
Spending) B@AG ÁΔ ⁄ΩÊΔ «ÂÓ≈‘Δ ”⁄ √Ì ÂØ∫ ÚºË
√ÈÕ AIH@ ÂØ∫ B@AB º’ ¡≈√‡∂ÒΔ¡≈ È∂ √ØÈ≈ «ÓÒ‰
’’∂ ’ΩÓΔ ¡≈ÓÁÈ ”⁄ ¿π¤≈Ò Á∂«÷¡≈ ¡Â∂ ¡≈«Ê’Â≈
BGÚ∂∫ Ò◊≈Â≈ √≈Ò ”⁄ ÚΔ «Ú’≈√ ’ ‘Δ √Δ Í
«¬√ «Ú’≈√ Á≈ Î≈«¬Á≈ ¡≈Ó ÒØ’ª ˘ «’øÈ≈ ’π «Ó«Ò¡≈
«¬‘ ‹Ú≈Ï ÂØ∫ √ͺه ‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ √Ú∂ ÁΩ≈È Íπº«¤¡≈
«◊¡≈ «’ «Í¤Ò∂ D@ √≈Òª ”⁄ Ó˜Á»ª È∂ ¡ÀÈΔ ÓøÁΔ
‘≈Ò Á∂÷Δ ˛? ª FG% È∂ Óø«È¡≈ «’ Ó˜Á»ª ÁΔ
‘≈Ò ÓøÁΔ ˛Õ «È¿» √≈¿»Ê Ú∂Ò˜ ”⁄ ª FI% ÈΩ‹Ú≈Ȫ
È∂ Óø«È¡≈ «’ Ó˜Á»ª ÁΔ ‘≈Ò «ÈºÿΔ ˛Õ ‹Á«’
«È¿» √≈¿»Ê Ú∂Ò˜ Ò◊≈Â≈ I «ÂÓ≈‘Δ¡ª ÂØ∫ ¡≈«Ê’
ÂΩ ”Â∂ «Ï‘Â ’ «‘≈ ˛Õ Í∂∫‚» ÷∂Âª ”⁄ FA% ¡Â∂
Ô»ÈΔÚ«√‡Δ º’ ÍÛ∑∂ F@% ÓøÈÁ∂ ‘È «’ «√‘Â,
«√º«÷¡≈ Â∂ ‘Ø √Ó≈«‹’ √∂Ú≈Úª ”Â∂ √’≈ ÷⁄ ÿ‡≈
‘Δ ˛Õ
«Í¤Ò∂ Ò◊Ì◊ «¬º’ Á‘≈’∂ ÂØ∫ ¡≈√‡∂ÒΔ¡È Á≈
fiπ ’ ≈¡ ÷º Ï ∂ ͺ ÷ Δ «Ú⁄≈ª Úº Ò ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ ÁΔ
¡≈√‡∂ Ò Δ¡È «¬ÒÀ ’ ÙÈ √‡º ‚ Δ Óπ  ≈«Ï’ ¿π ‘ ÁØ
Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ Ú؇ª Á≈ fiπ’≈¡ Ó≈Í «‘≈ ˛ Ì≈Ú∂∫ √≈∂
ÈΩ‹Ú≈È Âª √Ó≈‹Ú≈ÁΔ «Ú⁄≈ª ÚºÒ È‘ƒ Í ¿π‘
ÓøÈÁ∂ ‘È «’ ’≈ÎΔ «‘º√≈ ‹ÁØ∫ «¬√∂ «Ú⁄≈Ë≈≈ Ï≈∂
17 ÈÚøÏ-B@AH
√’≈≈ÂÓ’ √Ø⁄Á≈ ˛ ª «¬‘ ÍÃÌ≈Ú Ò◊≈Â≈ ÍÀ‰
’’∂ Ï‘π«◊‰ÂΔ ˘ «¬√ Í≈√∂ ’ Á∂Ú◊ ∂ ≈Õ ¡≈√‡∂ÒΔ¡È
«¬ÒÀ’ÙÈ √‡º‚Δ ÓπÂ≈«Ï’ ¡≈√‡∂ÒΔ¡È Í≈‡Δ¡ª «Úº⁄
ÚΔ ÷ºÏ≈ ͺ÷ ¡≈ «‘≈ ˛ (‹Ø ¡√Ò ”⁄ «Á÷≈Ú≈ ˛) Ò∂Ï
Í≈‡Δ G%, ◊ΔȘ BA% ¡Â∂ «ÒÏÒ Í≈‡Δ C% ÷ºÏ∂
ͺ÷ ÚºÒ fiπ’Δ ˛Õ
‘Ø ͺ¤ÓΔ ÓπÒ’ª ”⁄ ÚΔ «¬√ Â∑ª Á∂ fiπ’≈¡ Á∂÷‰
˘ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ B@AF ”⁄ «¬√∂ ¬∂‹ø√Δ È∂ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ¡Â∂
¡ÓΔ’≈ ”⁄ ÚΔ √‡º‚Δ ’Ú≈¬Δ Ì≈Ú∂∫ «¬‘ πfi≈È
¡≈√‡∂ÒΔ¡≈ ÁΔ Â∑ª ª È‘ƒ √Δ Í ¡ÓΔ’≈ Á∂ DC%
ÈΩ‹Ú≈È ‹Ø AH-BI √≈Ò Á∂ ¿πÓ ◊πºÍ Á∂ √È, È∂
«’‘≈ «’ √Ó≈‹Ú≈Á «Ï‘Â ˛Õ ’πºÒ «ÓÒ≈ ’∂ ¡ÓΔ’Δ
‹ÈÂ≈ Í»ø‹ΔÚ≈Á ˘ ÚºË Í√øÁ ’ÁΔ ˛Õ Í ÈÚƒ ÍΔÛΔ
Á∂ ÓȪ ”⁄ «¬‘ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ ÏΔ‹ «Ï÷ Á≈ »Í ÒÚ∂◊≈Õ
√Ó≈‹Ú≈ÁΔ «Ú⁄≈ª ÁΔ ¡ÓΔ’Δ √Ó≈‹ ”⁄ ‘Ø∫Á «¬√
◊ºÒ ÂØ∫ ÚΔ ˜≈«‘ ‘πøÁΔ ˛ «’ ‚ÀÓØ’∂«‡’ Í≈‡Δ Á∂
≈Ù‡ÍÂΔ ¡‘πÁ∂ Ò¬Δ ¿πÓΔÁÚ≈ Ï‰È Á∂ Á≈¡Ú∂Á≈
ÏÈΔ √À∫‚˜ ıπÁ ˘ ‚ÀÓØ’∂«‡’ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ «’‘≈ ¡Â∂
AH-BI ¿πÓ ◊πºÍ Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ Óø«È¡≈ «’ «¬√
◊ºÒ È∂ ÏÈΔ √À∫‚˜ ÁΔ Ú؇ Úˉ Á∂ ¡√≈ ω≈¬∂
‘ÈÕ «¬√∂ ¬∂‹ø√Δ Á∂ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ”⁄ ’Ú≈¬∂ √Ú∂ ÓπÂ≈«Ï’
AH-BD √≈Ò Á∂ ¿πÓ Á∂ CH% ÈΩ‹Ú≈È √Ó≈‹Ú≈Á ˘
Í√øÁ ’Á∂ ‘ÈÕ ’πºÒ ¡≈Ï≈ÁΔ Á≈ CI% «‹√ «Úº⁄ √≈∂
¿πÓ ◊πºÍª Á∂ ÒØ’ Ù≈«ÓÒ ‘È, Í»ø‹ΔÚ≈Á ˘ Í√øÁ È‘ƒ
’Á∂Õ ¡ÓΔ’≈ ÁΔ Â∑ª «¬ø◊ÒÀ∫‚ ”⁄ ÚΔ Á∂÷‰ ˘
«Ó«Ò¡≈ «’ Úº ‚ Δ¡ª ≈‹ÈΔÂ’ ‘√ÂΔ¡ª ıπ Á ˘
√Ó≈‹Ú≈ÁΔ ’«‘ ‘Δ¡ª ‘È («¬√ fiπ’≈¡ ˘ ¡≈͉∂
ͺ÷ ”⁄ Ìπ◊Â≈¿π‰ Ò¬Δ)Õ
B@AG ”⁄ Ò∂Ï Í≈‡Δ ÁΔ ’≈ÈÎø√ ”⁄ ‹∂∂ÓΔ
’ØÏ≈«¬È ’«‘øÁ≈ «’ ÈÚ-¿πÁ≈Ú≈ÁΔ Ôπº◊ ÷ÂÓ ‘Ø
«◊¡≈ ˛ ¡Â∂ Ú≈¡Á≈ ’ΔÂ≈ «’ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ÁΔ ÁΩÒ ÁΔ
ÓπÛ Úø‚ ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂◊ΔÕ ÏÂ≈ÈΔ¡≈ Á∂ ¡«‘Ó «ÚÌ≈◊ª
Í≈‰Δ, «Ï‹ÒΔ, ◊À√ ¡Â∂ ∂ÒÚ∂ Á∂ ’ΩÓΔ’È Á≈ Ú≈¡Á≈
’ΔÂ≈Õ ◊ºÒ √ͺه ˛ ‹Ø ¡ª÷ √∂ ‘Δ È≈ ‡Í’≈ ÚØ Ò‘»
«’‘≈ ˛Õ ‘≈Òª«’ ‹∂ÓΔ ’ØÏ≈«¬È ¡Â∂ ÏÈΔ √À∫‚‹
‘≈’Ó ‹Ó≈ÂΔ «√¡≈√ÂÁ≈È ‘È, Í ¿π‘ ÚΔ «¬‘ ’«‘‰
Ò¬Δ Ó˜Ï» ‘È «’™«’ ¿π‘ Ú؇ª Ò¬Δ ÒØ’ Ω∫¡ ˘
Óπ÷≈«ÂÏ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ √Ú∂ ’È Ú≈«Ò¡ª Ï≈∂ ‹Ø ÷≈√ ◊ºÒ «¬‘
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˛ «’ «¬‘ ıπÁ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂ «ÚØËΔ ‘ÈÕ
«¬√ ’’∂ √Ú∂ ”⁄ «’√∂ ÚËø ÁΔ ’Ø¬Δ ◊πø‹≈«¬Ù È‘ƒ
˛Õ «¬‘ √Ú∂ ’È Ú≈ÒΔ¡ª √ø√Ê≈Úª ¡≈͉∂ √Ú∂ Á∂
«√º«‡¡ª ÂØ∫ Í∂Ù≈È ‘È, «¬‘ ÓøÈÁΔ¡ª ‘È «’ ¡‹∂
‹Ó≈ÂΔ ÿØÒ ‹ª «¬È’Ò≈Ï ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ª È‘ƒ Í
«¬√ Ï≈∂ «⁄ø ‘؉ ÁΔ ÒØÛ ˜» ˛Õ
¿π‘Ȫ ÁΔ ÍÃ∂Ù≈ÈΔ Á∂÷Ø, ¿π‘ ’«‘ ‘∂ ‘È «’ ÈÚƒ
ÍΔÛΔ È∂ Á‘≈«’¡ª ϺËΔ ’«Ó¿»«È√‡ ‹Ï È‘ƒ Á∂«÷¡≈Õ
¿π‘ Ó≈˙ ˘ «¬«Â‘≈√ ÁΔ ÏÁÈ≈Ó √÷ÙΔ¡Â ’«‘‰
º’ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ «¬√ Â∑ª ÚΔ ÓÈ ˘ ËÚ≈√ «ÁøÁ∂
‘È «’ DB% ¡≈√‡∂ÒΔ¡È ÈΩ‹Ú≈È ÒÀ«ÈÈ ˘ È‘ƒ
‹≈‰Á∂ Í ¿π‘Ȫ Á≈ √Ú∂ ‹Ø πfi≈È «Á÷≈ «‘≈ ˛, ¿π√
ÓπÂ≈«Ï’ ‹Ø È‘ƒ ‹≈‰Á∂, ¿π‘ ÚΔ ‹≈‰È Òº◊ ‹≈‰◊∂Õ
¿π‘ Ó≈’√, ¬∂∫◊Ò˜, ÒÀ«ÈÈ, √‡≈«ÒÈ, Ó≈˙ √Ì ˘
‹≈‰È◊∂ «’™«’ ‹ÁØ∫ ‘È∂≈ ◊≈Û≈ ‘πøÁ≈ ˛ ª ⁄≈ȉ
ÁΔ ⁄≈‘ ˙ÈΔ ‘Δ ÂΔÏ ‘πøÁΔ ˛Õ
√Ó≈‹Ú≈Á Ï≈∂ «¬‘Ȫ ÚË ‘∂ ⁄«⁄¡ª ÂØ∫ «Ïë‡Ù
Ò∂÷’ ‹∂Ó‹ Ï≈Ê∂ÒØ√ØÚ ÚΔ ’πÒ≈ ¿πμ«·¡≈ ˛Õ «¬‘
Ì≈¬Δ √≈«‘Ï ’«‘øÁ∂ ‘È «’, ““√Ó≈‹ ÁΔ «‹øÓ∂Ú≈Δ ˛ «’
¿π‘ ÈΩ‹Ú≈È ÍΔÛΔ ˘ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ ‹Ï ÁΔ «Ú≈√Â
Ï≈∂ Áº√∂, √≈˘ ÈΩ‹Ú≈È ÍΔÛΔ ˘ √Ê≈¬Δ ÂΩ ”Â∂ Ô≈Á
’Ú≈¿π ‰ ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ «’ ‹Ø Ó≈ÈÚÂ≈ Á≈ ‘Ù
√Ó≈‹Ú≈Á È∂ ’ΔÂ≈, ¿π‘Δ «Î ’ √’Á≈ ˛Õ”” Á∂÷Ø
«¬√ÁΔ ⁄Ò≈’Δ, Í»‹ ø ΔÚ≈Á ÁΔ Êª Ó≈ÈÚÂ≈ ÙÏÁ ÚÂÁ≈
˛ Í ¿π√˘ ÍÂ≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ú≈Á È∂ Ó≈ÈÚÂ≈ ˘ È‘ƒ
Í»ø‹ΔÚ≈Á ˘ ̪‚∂ ”⁄ Ú≈Û Á∂‰≈ ˛Õ
¿π√Á∂ «Î ⁄Δ√ ¿πμ·ÁΔ ˛ ¡Â∂ ’«‘øÁ≈ ˛ «’, ““¡ÓÒΔ
ÂΩ ”Â∂ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ Ó≈‚Ò Î∂Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √≈˘ Ô≈Á
’Ú≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ «’ ‹∂ ¡≈«Ê’ ÷πÙ‘≈ÒΔ «√Î ÷πºÒΔ
Óø ‚ Δ ≈‘ƒ ‘Δ Íà ≈ Í ’ΔÂΔ ‹≈ √’ÁΔ ˛, «‹‘ÛΔ¡ª
¡≈«Ê’Â≈Úª ÷πÙ‘≈ÒΔ Ó≈‰ ‘Δ¡ª ‘È, ¿π‘ ÷πºÒ∂ ÚÍ≈
¡Â∂ ÷πºÒΔ Óø‚Δ ≈‘ƒ ‘Δ Ó≈‰ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ”” Í «¬‘ ÌπºÒ
«◊¡≈ «’ ÷πºÒΔ Óø‚Δ Â∂ ÷πºÒ∂ ÚÍ≈ È∂ ‘Δ Âπ‘≈‚∂ Á∂Ùª ÁΔ
‹Ú≈ÈΔ ˘ Ï∂π˜◊≈Δ Â∂ ÓøÁΔ ÚºÒ Ëº«’¡≈ Â∂ ¿π‘ ˺’∂ ÷ªÁ∂
˺«’¡ª ÂØ∫ ¤π‡’≈≈ Áπ¡≈¿π‰ Ú≈ÒΔ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈
ÚºÒ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ‘π‰ ’»Û ÍÃ⁄≈ «‹¡≈Á≈ √Óª È‘ƒ ⁄ºÒ∂◊≈,
‘È∂≈ «‹øÈ≈ Ó‹Δ ◊≈Û≈ ‘ØÚ∂, √»‹ ˘ ⁄ÛÈ ÂØ∫ Ø«’¡≈
È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ √≈ÚË≈È ‘Ø, √≈Ó≈‹Δ˙ √Ó≈‹Ú≈Á Á≈
̻ «Î Óø‚≈ √’Á≈ ˛Õ
18 ÈÚøÏ-B@AH
 Í≈ÒΔ √ß’‡ ‹ª ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò Á≈ √ø’‡
÷∂ª 鱧 ¡μ◊ Ò≈¿∞∫Á≈ ¡ßÈÁ≈Â≈, ⁄≈∂ Í≈√∂ ÎÀÒ∂
Í≈ÒΔ Á∂ ˱߬∂ È≈Ò Óμ⁄ÁΔ¡ª ¡μ÷ª, √≈‘-ÁÓ∂ Á∂ ÓΔ˜ª
鱧 «¤ÛÁΔ Â’ÒΔ¯ Â∂ ÷ßÿ, ¡μ◊ È≈Ò fi∞Ò√∂ ‹ªÁ∂ √Û’ª
’ß„∂ ÷Û∂ Áº÷ ¡Â∂ ˱߬∂∫ ’≈È ‘Ø ‘∂ ¡À’√Δ‚À∫‡ Â∂
«ÁÈ-«Á‘≈Û∂ ≈ Ú◊≈ ‘È∂≈ √≈‚∂ ÓȪ ”⁄ «¬μ’
«Ì¡ß’ «ÁzÙ Í∂Ù ’Á≈ ‘À Â∂ ¡«‹‘∂ «ÁzÙ Á≈ √≈‘Ó‰≈
’È Ú≈Ò∂ ÒØ’ Íß‹≈Ï È±ß ¤μ‚ ’∂ ¿∞μÊ∂ ÁΩÛ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∞ßÁ∂
‘È «‹μÊ∂ Í≈ÒΔ È±ß ¡μ◊ È‘Δ∫ Òμ◊ÁΔÕ ¿∞‘ ¡μ◊
Ò◊≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ ¡Â∂ √’≈ª 鱧 ¡≈Í Ó∞‘≈∂
◊≈Òª ’μ„Á∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘≈ √Ì Ú∂÷ ’∂ √≈鱧 Í≈ÒΔ Ï‘∞Â
Úμ‚≈ “√ß’‡” ‹≈ÍÁΔ ‘ÀÕ ’∂∫Á √’≈ È∂ ‘Û∑ª ÁΔ ÂÏ≈‘Δ
È≈Ò «È͇‰ Ò¬Δ ’∂Ò≈ 鱧 F@@ ’ØÛ «ÁμÂ≈ ‘À ‹Á«’
Í≈ÒΔ È±ß ¿∞√ ÂØ∫ Úμ‚≈ √ß’‡ ÓßÈ«Á¡ª Íß‹≈Ï ‘«¡≈‰∂
Ò¬Δ FFI ’ØÛ Á∂‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ ’ΔÂ≈ «‹√ ”⁄Ø∫ Íß‹≈Ï
√’≈ È∂ AI ’ØÛ πͬ∂ ÷⁄ ’’∂ √≈Δ¡ª ¡ıÏ≈≈∫
¡Â∂ ‡Δ.ÚΔ. ⁄ÀÈÒª Â∂ ‘ ؘ «¬Ù«Â‘≈ Á∂ ’∂ Í≈ÒΔ
ÍzÁ±Ù‰ Ò¬Δ «√¯ «’√≈Ȫ 鱧 «˜ßÓ∂Ú≈ ·«‘≈¿∞‰ ÁΔ
˜ØÁ≈ Ó∞«‘ßÓ ⁄Ò≈¬Δ ‘ÀÕ Í ’Δ «¬‘ ¡ß«ÂÓ √μ⁄ ‘À?
√≈‚Δ √Ófi ÓπÂ≈«Ï’ ¡«‹‘≈ È‘Δ∫ ‘À, «¬‘ ª ͱ∂ √ß’‡
Á≈ «√¯ «¬μ’ «‘μ√≈ ‘À ‹Ø √≈鱧 ÍzÂμ÷ ȘΔ∫ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ
¡√Ò √ß’‡ «¬√ ÂØ∫ «’Â∂ Úμ‚≈ ‘À «‹√ È≈Ò Íß‹≈Ï
√Ó∂ «‘ßÁØ√Â≈È Á∂ ’¬Δ √±«Ï¡ª Á∂ «’√≈È Òμ◊Ìμ◊
«Í¤Ò∂ Íß‹ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ ‹±fi ‘∂ ‘ÈÕ
¡ßÈ √ß’‡ È≈Ò ‹±fi ‘Δ Ì≈ÂΔ √’≈ √≈Ó≈‹
Á∂ ÁÏ≈¡ ‘∂· «¬√ √ÁΔ Á∂ √μÂÚ∂∫ Á‘≈’∂ ”⁄ “‘Δ ’êÂΔ”
Á∂ Ȫ ‘∂· ’≈ÍØ∂‡ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò ÒÀ ’∂ ¡≈¬ΔÕ «‹√ «‘Â
Íß‹≈Ï ”⁄ “Íß‹≈Ï ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ” ‘Ø∫Á «Úμ⁄
¡≈¬ΔÕ √≈Ó≈‹Δ ’ßÍÈΔ¡ª Á∞¡≈≈ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ Á∂
√«Â™ Í∂Ù ’ΔÂ∂ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò È±ß √≈‚∂ «’√≈Ȫ È∂ «÷Û∂
ÓμÊ∂ ¡Í‰≈ «Ò¡≈Õ «‹‘Û∂ Íß‹≈Ï ”⁄ Úμ÷-Úμ÷ «÷μ«Â¡ª
”⁄ Í«‘Òª ’∞ÁÂΔ ÓΔ∫‘ ‹ª È«‘ª ¡≈√∂ Úμ÷ñÚμ÷
¯√Òª ÏΔ‹Δ¡ª ‹ªÁΔ¡ª √ÈÕ «‹ßȪ ”⁄ ‹Ω∫, ‹Ú≈, Óμ’Δ,
¤ØÒ∂, ’Í≈‘, Á∂√Δ ’‰’, Ï≈‹≈, ¡‘, «ÂÒ, √Ø∫,
◊ßÈ≈, Á≈Òª, Ó±ß◊ÎÒΔ √Ï˜Δ¡ª ¡≈«Á √ÈÕ ¿∞Ê∂ ‘∞‰
ÚÍ≈’ ¯√Òª ’‰’, fiØ È ≈ È∂ ‹◊≈ ÒÀ Ò¬ΔÕ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ô±ÈΔÚ«√‡Δ Á∞¡≈≈ «’√≈Ȫ 鱧 ÚμË fi≈Û Ú≈Ò∂ ÏΔ‹
«ÁμÂ∂ «¬Èª ”⁄ ÍÀÁ≈ ‘∞ßÁ∂ ÈÁΔȪ, ’Δ‡ª 鱧 ÷ÂÓ ’È
Ò¬Δ √Í∂¡ª «ÁμÂΔ¡ª, fi≈Û È±ß ‘Ø ÚË≈¿∞‰ Ò¬Δ
‚Δ.¬∂.ÍΔ., Ô±Δ¡≈, √ÒÎ, «‹ß’, ÒØ‘≈ √Ó∂ ’¬Δ «’√Ó
ÁΔ¡ª ÷≈Áª «√Î≈Ù ’ΔÂΔ¡ª, È≈Ò ÁΔ È≈Ò ÷∂ÂΔ ‘∂·
’Ï≈ ÚË≈¿∞‰ Ò¬Δ «’√≈Ȫ 鱧 «‡μÏ∂ ⁄∞μ’‰, ÏßÈ∂ Í∞쇉
ÁΔ¡ª √Ò≈‘ «ÁºÂΔ¡ª Â∂ ¬∂√ ’ßÓ Ò¬Δ Ï‘∞’ΩÓΔ ’ßÍÈΔ¡ª
Á∂ ω∂ ‡À’‡ ¡Â∂ ‘Ø ÓÙΔÈΔ Í∂Ù ’ΔÂΔ, «’√≈Ȫ È∂
ÏÒÁª Á∂ ◊ÒØ∫ ‡ºÒΔ¡ª Ò≈‘, ‘Òª Á∂ Ó∞ßÈ∂ ¤μ‚ ‡À’‡ª
Á∂ √‡∂¡«ø◊ ÎÛ Ò¬∂Õ «¬√ √Ó∂∫ Íß‹≈Ï ”⁄ A@ Òμ÷ ÷∂ÂΔ
‹Øª «Íμ¤∂ D Òμ÷ GB ‘˜≈ ‡À’‡ ‘ÈÕ fiØÈ≈ Íß‹≈Ï
ÁΔ ’∞ÁÂΔ ¯√Ò È‘Δ∫ ‘ÀÕ Íß‹≈Ï ”⁄ ÍμËΔ Â∂ ¿∞Í‹≈¿»
˜ÓΔÈ ¡Â∂ Í≈‰Δ Ò¬Δ Á«¡≈Úª Á∂ ‘؉ ’’∂ ¡Â∂ ‘Ø
¯√Òª Á∂ Ó∞’≈ÏÒ∂ ’Δ‡È≈Ù’ª, ÈÁΔÈÈ≈Ù’ª Â∂ ÷≈Áª
ÁΔ «¬√ ¯√Ò ”Â∂ «‹¡≈Á≈ ÚÂØ∫ ‘؉ ’’∂ Ï‘∞’ΩÓΔ
’ßÍ‰Δ¡ª È∂ ¡≈͉∂ «‘μª 鱧 Ó∞μ÷ μ÷«Á¡ª Íß‹≈Ï «Úμ⁄
fiØÈ∂ ‘∂· ’Ï≈ ÚË≈¿∞‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁμÂ≈ ¡Â∂ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ
È∂ ¡Í‰∂ ÷Ø‹ ’≈‹ ¡Â∂ ÁÒ≈Ò ‘≈’Óª È∂ ¡≈Í‰Δ¡ª
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ ÈΔÂΔ¡ª fiØÈ∂ Á∞¡≈Ò∂ ’∂∫Á μ÷Δ¡ªÕ Í≈‰Δ
ÁΔ ÚμË ÷Í Ú≈ÒΔ «¬√ ¯√Ò Ò¬Δ Í≈‰Δ ÁΔ Í±ÂΔ
Ò¬Δ Ù∞± «Úμ⁄ «’√≈Ȫ 鱧 ‘≈’Óª È∂ Ó∞¯Â «Úμ⁄ Ó؇
’∞ÈÀ’ÙÈ, «‡¿∞ÏÚÀμÒ Ò◊≈¿∞‰ Ò¬Δ ¡Â∂ Ó؇ Ú≈Ò≈
’Ø·≈ Í≈¿∞‰ Ò¬Δ ÚΔ √‘≈«¬Â≈ ≈ÙΔ Ó∞‘μ¬Δ¡≈ ’Ú≈¬ΔÕ
‘∞‰ Âμ’ Íß‹≈Ï Á∂ ⁄μÍ∂-⁄μÍ∂ ”Â∂ ËÂΔ ‘∂·Ø∫ Í≈‰Δ
’섉 Ò¬Δ Òº÷ª ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄ «‡¿»ÏÚÀμÒ Òμ◊ ⁄∞μ’∂
‘ÈÕ ¿∞ÍØ’Â √≈∂ ÔÂȪ È≈Ò Íß‹≈Ï «Úμ⁄ ‘Ø ’∞ÁÂΔ
Î√Òª ¤μ‚ ’∂ «’√≈È-’‰’ fiØÈ∂ Á∂ ÁØ ¯√ÒΔ ⁄μ’
«Úμ⁄ ¿∞Òfi ◊¬∂Õ ¯√ÒΔ «Ú«ÌßÈÂ≈ Ï≈∂ AIHF «Úμ⁄
¡À√.¡À√. ‹Ω‘Ò ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· Ï‰Δ “‹Ω‘Ò ’Ó∂‡Δ” È∂
ÚΔ ¡≈Í‰Δ «ÍØ‡ «Úμ⁄ √’≈ 鱧 ⁄∂Â≈ÚÈΔ «ÁμÂΔ √Δ
«’ Íß‹≈Ï Á∂ «’√≈È ¯√ÒΔ «Ú«ÌßÈÂ≈ ¤μ‚ ’∂ ÁØ ¯√ÒΔ
⁄μ’ ÚμÒ ÚμË ‘∂ ‘ÈÕ √’≈ BC ¯√Òª Á≈ √ÓμÊÈ
Ó∞μÒ ÂÀ¡ ’ÁΔ ‘À Í ’‰’ ¡Â∂ fiØÈ∂ 鱧 ¤μ‚ ’∂ ‘Ø
«’√∂ ÚΔ ¯√Ò ÁΔ √ÓºÊÈ Ó∞μÒ ”Â∂ √’≈Δ ÷ΔÁ ÁΔ
◊≈ß‡Δ È‘Δ∫ ‘À, «‹√ ’≈Ó Ó˜Ï±È «’√≈È ’‰’ fiØÈ∂
19 ÈÚøÏ-B@AH
Á∂ ⁄μ’ ”⁄ Î√ ’∂ Íß‹≈Ï ”⁄ Â’ΔÏÈ GE Òμ÷ ¬∂’Û
”⁄ fiØÈ∂ ÁΔ ÷∂ÂΔ ’Á∂ ‘ÈÕ
«¬ßfl Íß‹≈Ï ”⁄ ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Á≈ «Ú’≈√ √≈Ó≈≈‹Δ
ÒØÛª «‘ ‘Ø«¬¡≈Õ ‹∂ ¡≈Ó ‘≈Òª ”⁄ ’∞ÁÂΔ «Ú’≈√
‘∞ßÁ≈ ª ‘≈Ò ¬∂ÈΔ Ó≈ÛΔ È≈ ‘∞ßÁΔ Â∂ √≈∂ «’√≈Ȫ ȱß
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ «ÚÌ≈◊ Á∂ B@A@-AA Á∂ ¡ß’«Û¡ª ¡È∞√≈
«’√≈ÈΔ ÁΔ «’√Ó ˜ÓΔÈ (¬∂’Ûª ”⁄)
«ÈÓÈ @ ÂØ∫ B.E
¤Ø‡Δ B.E ÂØ∫ E
‘∂·Ò≈ ÓμË E ÂØ∫ A@
ÓμË A@ ÂØ∫ BE
Úμ‚≈/ËÈΔ BE ÂØ∫ ¿∞μÍ
¿∞ÍÒ∂ ¡ß’«Û¡ª ÂØ∫ √ÍμÙ‡ ‘À «’ Òμ◊Ìμ◊ FE%
«’√≈È «ÈÓÈ ¡Â∂ ◊ΔÏ ‘À, «‹ßȪ∑ ’ØÒ ÓΩ‹Á ± ≈ ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ
„ª⁄∂ ÁΔ¡ª ÒØÛª ͱΔ¡ª ’È Ò¬Δ ¡≈«Ê’ Ú√Δ«Ò¡ª
¡Â∂ ÷∂ÂΔ √ßÁª ÁΔ Úμ‚Δ Â؇ ‘À, √’≈ ÚμÒØ∫ √Ó∂∫-√Ó∂∫
”Â∂ «ÁμÂΔ¡ª ‹ªÁΔ¡ª √Ï«√‚Δ¡ª √’ΔÓª ÂØ∫ ÚΔ «¬‘
«’√≈ÈΔ ÚªfiΔ «‘ßÁΔ ‘À, «’√≈ÈΔ Á≈ ¿∞ÍÒ≈ ÂÏ’≈ ‘Δ
«¬‘ √≈Δ¡ª √‘±Òª ÒÀ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «’√≈ÈΔ Á≈ ¡«‹‘∂
‘Ò≈ª ’≈È fiØÈ∂ ÁΔ Í≈ÒΔ ¡μ‹ «’√≈Ȫ √Ó∂ √≈∂
√Ó≈‹ Ó±‘∂ Úμ‚Δ √Óμ«√¡≈ ω’∂ ÷ÛΔ ‘ÀÕ
’Δ «¬‘ √ß’‡ «’√≈Ȫ È∂ ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈ ‘À? «¬√Á≈
‹Ú≈Ï Â∞√Δ∫ ¿∞ÍÒ∂ ÍÀ∂ ÂØ∫ √«‘‹∂ ‘Δ √Ófi √’Á∂ ‘ØÕ Íß‹≈Ï
Á≈ «’√≈È «Ó‘ÈÂΔ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á √≈ıÂ≈ Íμ÷Ø∫
ͤ«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Íß‹≈ÏΔ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ Í«‡¡≈Ò≈
Á∞¡≈≈ Íz’≈«Ù «ÍØ‡ ”⁄ Áμ«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ Í∂∫‚±
÷∂Â Á∂ D% «Ú«Á¡≈ÊΔ ‘Δ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ¿∞μ⁄ «Úμ«Á¡≈
Íz≈ÍÂΔ Ò¬Δ Í‘∞ß⁄Á∂ ‘È, ‘Ú≈Ò∂ Ò¬Δ ’≈ÎΔ ‘ÀÕ «‹√Á≈
Ò≈‘≈ ÒÀ∫«Á¡ª ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ≈‘Δ∫ ‹ÁØ∫ «’√≈Ȫ
鱧 ÚμË fi≈Û ¡Â∂ ÚμË ¡≈ÓÁÈ Á∂ √ϘÏ≈ˆ «Á÷≈¬∂ ª
«’√≈È √«‘‹∂ ‘Δ «¬Èª ÈΔÂΔ¡ª ÍzÂΔ ¿∞Ò≈ ‘Ø «◊¡≈
¡Â∂ ¿∞μÍ Úȉ ’ΔÂΔ¡ª √≈Δ¡ª Â’ÈΔ’ª ¡Â∂
Ú√ª Íß‹≈Ï Á∂ «’√≈Ȫ È∂ ¡Í‰≈¬Δ¡ªÕ «¬È∑ª ÁΔ ÚÂØ∫
È≈Ò “ÁØ Î√ÒΔ ⁄º’” Íß‹≈Ï «Úμ⁄ ⁄μ«Ò¡≈Õ «¬√ ¯√ÒΔ
⁄μ’ È≈Ò Íß‹≈Ï ÁΔ ¡≈ÓÁÈ ”⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈, Ï‘∞’ΩÓΔ
’ßÍÈΔ¡ª Ó≈Ò≈Ó≈Ò ‘Ø¬Δ¡ª, ‘μ‡ Ï≈‰Δ¬∂ ¡≈Û∑ÂΔ¬∂ ω
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡Â∂ √Ó≈‹ 鱧 «¬√ «Ú’≈√ Á≈ Ò≈Ì ‘؉≈ √Δ, Í ¡‹Ø’∂
«Ú’≈√ Ó≈‚Ò È∂ √Ó≈‹/«’√≈ÈΔ ”⁄ ÚΔ Úμ‚Δ ÍμË Â∂
¡≈«Ê’ Í≈Û≈ ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈Õ Íß‹≈Ï ”⁄ ˜ÓΔÈΔ Úß‚ ÂØ∫
¡√Δ∫ Á∂÷ √’Á∂ ‘ª «’ «’√≈ÈΔ ÁΔ¡ª «’ßÈΔ¡ª Íª
‘È :-
«’√≈Ȫ ÁΔ «◊‰ÂΔ ÍzÂΔÙÂ
AFDDCA AE.G
AIEDCI AH.F
CBDEAE C@.H
BIHDEA BH.C
FIGAH F.F
◊¬∂ ¡Â∂ «Íß‚ «Íß‚ Íμ’Δ¡ª Óß‚Δ¡ª ω ◊¬Δ¡ª,
¡≈Û∑ÂΔ¬∂, ÓÙΔÈΔ Ï‰≈¿∞‰ Ú≈ÒΔ √È¡Â Á∂ ’≈ØÏ≈Δ,
ÍÀ√‡Δ√≈«¬‚ ’ßÍÈΔ¡ª ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ Á∂ ‚ΔÒ, ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ
¡«Ë’≈Δ Ó≈Ò≈Ó≈Ò ‘Ø ◊¬∂Õ Úμ‚∂ «’√≈Ȫ (A@ ¬∂’Û ÂØ∫
¿∞Í) Á∂ ÿ Úμ‚∂ ω ◊¬∂, ÿª ”⁄ ¡≈Ú≈˜≈¬Δ Á∂
¡≈Ë∞«È’ √≈ËÈ (Ó؇√≈«¬’Ò, ’≈ª) ¡≈ ◊¬Δ¡ªÕ ¿∞√
ÂØ∫ Úμ‚∂ ̱ÓΔÍÂΔ/‹◊ΔÁ≈ (‹Ø ¡≈Í ÷∂ÂΔ È‘ƒ ’Á∂)
⁄ß‚Δ◊Û∑, «ÁμÒΔ Á∂ ¡≈ÒΔÙ≈È Ïß◊«Ò¡ª ”⁄ ⁄Ò∂ ◊¬∂ Õ
Í ‘∞‰ Íß‹≈Ï ”⁄ ‘Δ ’zªÂΔ Á∂ Ó≈‚Ò Á∂ «√μ‡∂ ¿∞μÌ ’∂
√≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ Íß‹≈Ï Á∂ «’√≈Ȫ 鱧 ÚÍ≈’ ÷∂ÂΔ
Ò¬Δ ÷∂ÂΔ Ò¬Δ Ó«‘ß◊Δ ÓÙΔÈΔ, ‚±ßÿ∂ «‡¿»ÏÚÀμÒª,
Ó«‘ß◊Δ¡ª ÷≈Áª ÁΔ ÒØÛ ÍÀ∫ÁΔ ‘À, «‹√ È≈Ò ÷∂ÂΔ Á∂
Ò≈◊ ÷⁄∂ ¡μ‹ ¡≈ÓÁÈ ÂØ∫ ÚË ◊¬∂ ‘ÈÕ «‹√ ’≈È
¡μ‹ Íß‹≈Ï «Úμ⁄ I@,@@@ ’ØÛ Á∂ ÏÀ∫’ª, √∞√≈«¬‡Δ¡ª
Á∂ ’˜∂ ’≈È «’√≈Ȫ ÁΔ¡ª ı∞Á’∞ÙΔ¡ª Ò◊≈Â≈ ÚË
‘Δ¡ª ‘È, ‘Δ ’zªÂΔ Á∂ √≈«¬«‰’ ÷∂ÂΔ Ú≈Ò∂
√≈Ó≈‹Δ Ó≈‚Ò È±ß Ò≈◊± ’«Á¡ª «‹μÊ∂ «’√≈È ’˜¬Δ
‘Ø ◊¬∂ ¿∞Ê∂ È≈Ò ÁΔ È≈Ò ËÂΔ ‘∂·Ò≈ Í≈‰Δ ÚΔ Ó∞μ’‰
’ß„∂ ‘À, ÍΔ‰ ÔØ◊ Í≈‰Δ ¡Â∂ Á«¡≈Úª Á≈ Í≈‰Δ
√≈«¬‰ª ’≈È Ï∞Δ Â∑ª ÍzÁ±«Ù ‘ÀÕ «‹√ ’≈È Íß‹≈Ï
¡ßÁ ’À∫√, ’≈ˇ≈ ÍΔˇΔ¡≈ Ú◊∂ «Ì¡≈È’ Ø◊ ÎÀÒ
‘∂ ‘È, √≈«¬«‰’ ÷≈Áª Á∂ ÍzÔØ◊ ’≈È ‘Δ ÍÙ»¡ª,
ÓÈ∞º÷ª ÁΔ Íz‹‰È Ù’ÂΔ Ï∞Δ Â∑ª ÍzÌ≈«Ú ‘Ø¬Δ ‘À Â∂
Ϫfi͉ ÚË «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘ Ò줉 ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Íz◊‡ ‘Ø
20 ÈÚøÏ-B@AH
‘∂ ‘ÈÕ Í≈ÒΔ √≈ÛÈ È≈Ò ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˱ߡª ÍzÁ±Ù‰
ÚΔ ¿∞ÍØ’Â «√쫇¡ª Úª◊ «¬μ’ «√μ‡≈ ‘À ‹Ø ‘Δ ’zªÂΔ
Á∂ √≈Ó≈‹Δ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò Á∂ √ß’‡ ’≈È ¿∞Í«‹¡≈ ‘ÀÕ
«¬√ Ó≈‚Ò È±ß Ò≈◊± ’È Ú≈ÒΔ¡ª ÁÒ≈Ò √’≈ª,
√≈Ó≈‹ Ï‘∞’ΩÓΔ ’ßÍÈΔ¡ª ¡Â∂ ˜ÓΔÈ ÁΔ ’≈‰Δ Úø‚
«¬√ √ß’‡ Ò¬Δ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘È, È≈ «’ ◊ΔÏ «’√≈ÈÕ
÷∂ÂΔ ¿∞ÂÍ≈ÁÈ Á∂ √Ó∞μ⁄∂ ¡ÓÒ ”⁄ «’√≈È Âª «√Î
«¬μ’ ’≈’ ‘ÀÕ
¡μ‹ ’∂∫Á ¡Â∂ Íß‹≈Ï √’≈, ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ Ó≈‘
Í≈ÒΔ Á∂ Ó√Ò∂ 鱧 ‘μÒ ’È Ò¬Δ Ó«‘ß◊Δ ÂØ∫ Ó«‘ß◊Δ
ÓÙΔÈΔ (A Òμ÷ ÂØ∫ BE Òμ÷ Âμ’ ÁΔ ’ΔÓ Ú≈ÒΔ) ÁΔ
ÚÂØ∫ ’È ÁΔ¡ª √Ò≈‘ª Á∂ ’∂ ÓÙΔÈΔ Ò≈ÏΔ È±ß Î≈«¬Á≈
Í‘∞ß⁄≈¿∞‰ Á∂ ÓÈ√±Ï∂ ω≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ √Ï«√‚Δ Á≈
¡ÀÒ≈È ‘؉ ÂØ ÎΩΔ Ï≈¡Á «’√≈Ȫ Á≈ ı±È ⁄±√‰ Ú≈ÒΔ
«¬√ Ò≈ÏΔ È∂ ÓÙΔÈΔ Á∂ Ì≈¡ «ÂßÈ ◊∞‰≈ ÚË≈ «ÁμÂ∂
¡Â∂ √≈Δ √Ï«√‚Δ ¡≈Í ‘ۺ͉ Òμ◊ ͬ∂Õ ‘∞‰ √’≈
Á≈ √≈≈ Ò≈Ó-ÒÙ’ ¿∞ÍØ’Â Ó«‘ß◊Δ ÓÙΔÈΔ ‹Ø √≈Ò
Á∂ «√Î AE «ÁÈ «’√≈È Á∂ ’ßÓ ¡≈Ú∂◊Δ ÁΔ ÚÂØ∫
È≈Ò Í≈ÒΔ È±ß ÷∂ ”⁄Ø∫ Ú≈‘∞‰/Áμω ÁΔ¡ª ¯‹»Ò
√Ò≈‘ª Á∂ ‘∂ ‘È ‹Á«’ ÍΔÛΔ¡ª ÂØ∫ ÷∂ÂΔ ’Á∂ «’√≈Ȫ
È∂ ¿∞ÍØ’Â Â’ÈΔ’ª 鱧 ¡≈͉∂ ˜«Ï¡≈∫ ”⁄ ¯∂Ò
Áμ«√¡≈ ‘ÀÕ Í≈ÒΔ ÷∂ «Úμ⁄ Ú≈‘∞‰ Â∂ ˜ÓΔÈ ÍØÒ∑Δ
«‘‰ ’≈È ÿμ‡ ‹Ó≈¡ ÁΔ √Óμ«√¡≈, ’‰’ Â∂ «⁄μ‡Δ
√∞ß‚Δ, «√¿∞∫’ Á≈ ‘ÓÒ≈ fi≈Û ÿ‡È≈ Óπº÷ √Óμ«√¡≈Úª
‘È «‹ßÈ∑ª Á≈ ‘≈Ò∂ Âμ’ ’Ø¬Δ ‘μÒ È‘Δ∫ ‘ÀÕ √Ì ÂØ∫ Úμ‚Δ
√Óμ«√¡≈ ‘À Í≈ÒΔ ÷∂ ”⁄ Ú≈‘∞‰ Ò¬Δ ÚÂØ∫ ‘∞ßÁΔ
Ó«‘ß◊Δ ÓÙΔÈΔ È±ß ÷ΔÁ‰/Ú‰/«’≈¬∂ Â∂ ÒÀ‰ ÂØ∫
’˜∂ Ó≈∂ ◊ΔÏ «’√≈Ȫ Á≈ ¡≈«Ê’ ÂΩ ”Â∂ ¡√ÓμÊ
‘؉≈ ‘ÀÕ √’≈ ÚμÒØ∫ fiØÈ∂ ÁΔ «Ï‹≈¬Δ Ò∂‡ ’È ’’∂
Ú≈„Δ ÚΔ Ò∂‡ ‘∞ßÁΔ ‘ÀÕ «‹√ ’≈È ’‰’ ÁΔ «Ï‹≈¬Δ
Ò¬Δ «√Î A@ ÂØ∫ AE «ÁȪ Á≈ √Óª Ï⁄Á≈ ‘À, Í≈ÒΔ
√ªÌ‰, ÷∂ «Â¡≈ ’È Â∂ «Ï‹≈¬Δ Ò¬Δ «¬‘ √Óª
È≈’≈ÎΔ ‘ÀÕ ’∞fi “Ú≈Â≈ÚÈ Íz∂ÓΔ” ‹Ø ’∞ÁÂΔ ÷∂ÂΔ ’È
Á∂ Á≈¡Ú∂ ’Á∂ ‘È, «‹È∑ª ”⁄Ø∫ «‹¡≈Á≈Â Á≈ Ó∞μ÷
ËßÁ≈ ÷∂ÂΔ ÁΔ Ï‹≈¬∂ ’Ø¬Δ ‘Ø «’√≈Ȫ 鱧 ’∞ÁÂΔ ÷∂ÂΔ
Í≈ÒΔ Á≈ ‘μÒ ’È ¡Â∂ ˜«‘ Ó∞’ ÷∂ÂΔ ’È ÁΔ¡ª
Óμª Á∂‰ Òμ◊∂ ‘È, ‹Á«’ ¡√ƒ Í«‘Òª ÚΔ “‹Ω‘Ò
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’Ó∂‡Δ” ÁΔ «ÍØ‡ Á≈ «˜’ ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ «’√≈È ‘Δ ’zªÂΔ
ÂØ∫ Í«‘Òª ’∞ÁÂΔ ÷∂ÂΔ ‘Δ ’Á∂ √È Í “‘Δ ’zªÂΔ” È∂
«’√≈Ȫ ÂØ∫ ¿∞‘ ÷Ø‘ Ò¬ΔÕ ¡‹Ø’∂ √Ó∂∫ «’√≈Ȫ Ò¬Δ «¬‘
ÿ≈‡∂ÚßÁ √ΩÁ≈ ‘ÀÕ ‹∂’ ’∞ÁÂΔ ÷∂ÂΔ ÂØ∫ «’√≈Ȫ ȱß
Ò≈Ì ‘∞ßÁ≈ ª ¡«‹‘≈ ¡÷ΩÂΔ Ú≈Â≈Ú‰ Íz∂ÓΔ¡ª Á∂ Óμª
Á∂‰ ÁΔ ÒØÛ È‘Δ∫ √ΔÕ «’√≈È ¡≈͉∂ ¡≈Í ¡«‹‘Δ ÷∂ÂΔ
鱧 Úμ‚∂ ÍμË ”Â∂ ¡Í‰≈ ÒÀ∫Á≈ Í «‹√ «’√≈È ÁΔ √≈Δ
’ÏΔÒÁ≈Δ ‘Δ ÷∂ÂΔ ”Â∂ «ÈÌ ‘À, ¿∞‘ «¬‘ «√’ ÒÀ‰
Ò¬Δ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ Ó≈È«√’ ÂΩ ”Â∂ «Â¡≈ È‘Δ∫Õ ¿∞ÍØ’Â
’≈Ȫ ’’∂ ¡μ‹ ÁΔ ÿÛΔ «’√≈Ȫ ’ØÒ Í≈ÒΔ È±ß ¡μ◊
Ò≈¿∞‰ ÂØ∫ «ÏȪ ‘Ø ’Ø¬Δ ÚΔ √≈«Ê’ ‘μÒ È‘Δ∫ ‘ÀÕ
‹∂’ ¡‹Ø’∂ √Ó∂∫ «’√∂ ’ØÒ Í≈ÒΔ Á≈ ‘μÒ ‘∞ßÁ≈
ª Íß‹≈Ï «’√≈È ’«ÓÙÈ Á∂ ⁄∂¡ÓÀÈ ¡‹∂ÚΔ ‹≈÷Û
ÚºÒØ∫ √ÂßÏ B@AH ”⁄ ‹ÓÈΔ ”⁄ ¡ÀÒ≈«È¡≈ A@ Òμ÷
¡ÓΔ’Δ ‚≈Ò (G ’ØÛ) Á≈ «¬È≈Ó ¡‰«‹μ«Â¡≈ È≈
«Í¡≈ ‘∞ßÁ≈Õ
¡√ƒ √ÓfiÁ∂ ‘ª «’ Í≈ÒΔ Á≈ ‘μÒ «’√∂ «¬μ’
ÂΔ’∂ È≈Ò ¡Â∂ «√Î «’√∂ «¬μ’ «Ë Á∂ ‘ßÌÒ∂ È≈Ò
È‘Δ ‘Ø √’Á≈Õ «¬√Á∂ ‘μÒ Ï‘∞ÍÂΔ ÂΔ’∂ È≈Ò ¡Â∂
√’≈, «’√≈È, √Ó≈‹ Á∂ √ªfi∂ ÔÂȪ È≈Ò ‘Δ ‘؉◊∂Õ
‹∂’ √’≈Δ ÍμË Â∂ √π«‘Á ÔÂÈ ‘؉ ª Íß‹≈Ï ”⁄
AA@@ Ï≈«¬˙ √Δ.¡ÀÈ.‹Δ. ÍÒª‡ Ò≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È
«‹ßÈ∑ª ”⁄ Í≈ÒΔ, Ù«‘ª Á≈ ’±Û≈ ’’‡ ¡Â∂ √ΔÚ∂‹
Á≈ ÓÒÏ≈ «ÓÒ≈ ’∂ Ï≈«¬˙ √Δ.¡ÀÈ.‹Δ. ¡Â∂ Ï≈«¬˙ ÷≈Á
ω≈¬Δ ‹≈ √’ÁΔ ‘ÀÕ ◊μÂ≈ ÎÀ’‡Δ¡ª Òº◊ √’ÁΔ¡ª
‘È, “È≈ˇ∂ Í∞ßÈ È≈ˇ∂ ¯ÒΔ¡ª” Ï∂π˜◊≈ª 鱧 π˜◊≈
«ÓÒ∂◊≈, Ú≈Â≈Ú‰ √≈¯ ‘∂◊≈ Â∂ √’≈Δ ¡≈ÓÁÈ
ÚË∂◊Δ, «¬‘ “’«μ‚” Á≈ Á≈¡Ú≈ ÚΔ ‘ÀÕ ‹∂’ √’≈
ÈÀÙÈÒ ◊ΔÈ «‡z«Ï¿±ÈÒ ÁΔ¡ª ‘Á≈«¬Âª Ó∞Â≈Ï’ B
¬∂’Û ÂØ∫ ÿμ‡ Ú≈Ò∂ 鱧 Ó∞¯Â, B ÂØ∫ E ¬∂’Û Ú≈Ò∂ 鱧 E@@@
¡Â∂ E ¬∂’Û ÂØ∫ ÚμË ˜ÓΔÈ Ú≈Ò∂ «’√≈Ȫ ÂØ∫ AE@@@
‘˜≈ ∞ͬ∂ ÒÀ ’∂ ¿∞‘Ȫ 鱧 ÓÙΔÈΔ Á∂Ú∂ ª «’√≈È
Í≈ÒΔ Á≈ ‘μÒ ’È Ò¬Δ ‘ßÌÒ≈ Ó≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
‹∂’ √’≈ fiØÈ∂ ÁΔ¡ª Ï≈√ÓÂΔ «’√Óª AE@I,
AABA ¡Â∂ ‘Ø ÿμ‡ √Ó∂∫ ”⁄ Íμ’‰ Ú≈ÒΔ¡ª «’√Óª Á≈
Íμ’≈ Ì≈¡ ÏßÈ ’∂ ÷ΔÁ ÁΔ ◊ß‡Δ ’∂ ¡Â∂ ÏÁÒÚΔ¡ª
¯√Òª Óμ’Δ, Ó»ø◊Δ, Ó‡, ¡≈Ò± Á≈ √’≈Δ ∂‡ ¡Â∂
21 ÈÚøÏ-B@AH
÷ΔÁ ÁΔ ◊ß‡Δ ÒÚ∂ ª «’√≈È fiØÈ∂ Á≈ ÷«‘Û≈ ¤μ‚ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. È∂ √±Ï≈ ÍzË≈È ÚÛÀ⁄ ÁΔ √∂Ú≈
Á∂‰◊∂ Â∂ Í≈ÒΔ Á≈ Ó√Ò≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ‘Δ ‘μÒ ‘Ø Óπ’ÂΔ-√ÈÓ≈È √Ó≈Ø‘ ¡Â∂ ’ÈÚÀÈÙÈ ”⁄
‹≈Ú∂◊≈Õ ‹∂ √’≈ª ¿∞ÍØ’Â ‘ΔÒ∂ Ú√ΔÒ∂ È‘ƒ ’
«ÁæÂ≈ «√æ«÷¡≈ Ï⁄≈¿π‰ Á≈ √æÁ≈
√’ÁΔ¡ª, ¡Ω÷≈ Òμ◊ÁÀ ª «’√≈Ȫ ÁΔ Óß◊ ¡È∞√≈
¿∞‘Ȫ 鱧 fiØÈ∂ ”Â∂ ÍzÂΔ ’∞«¬ß‡Ò B@@ ‹ª ÍzÂΔ ¬∂’Û «ÚÙÚ’Ó≈ ÓßÁ «Ú÷∂ ‚ÀÓØ’∂«‡’ ‡Δ⁄˜ ¯≥‡
F@@@ ∞ͬ∂ ÏØÈ√ Á∂‰, ª «Î Í≈ÒΔ Á≈ Ó√Ò≈ «’√≈È ÚÒØ∫ ‹Ê∂ÏßÁΔ Á∂ √±Ï≈ ÍzË≈È Ìπ«ÍøÁ «√ßÿ ÚÛÀ⁄ ÁΔ
¡≈Í∂ ‘μÒ ’ ÒÀ‰◊∂Õ √∂ Ú ≈ Óπ ’ ÂΔ ”Â∂ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ √ÈÓ≈È √Ó≈Ø ‘ ¡Â∂
Í≈ÒΔ √ß’‡ √Ó∞μ⁄∂ ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ ÍzÏßË Á∂ √ß’‡ Á≈ ’ÈÚÀÈÙÈ ÓΩ’∂ ¡«Ë¡≈Í’ Ú◊ 鱧 «√æ«÷¡≈ Á∂ Ï⁄≈˙
«¬μ’ ¤Ø‡≈ «‘μ√≈ ‘À, “‹∂’ fi؇≈ Ó ‹≈Ú∂ ª ‹±ß¡ª ¡≈Í∂ Ò¬Δ ¡æ◊∂ ¡≈¿π‰ Á≈ √æÁ≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ.
Ó ‹ªÁΔ¡ª È∂” Ì≈Ú ‹∂’ √’≈ª √∞«‘Á ‘؉ ª ͱ∂ Á∂ √±Ï≈ ‹ÈÒ √’æÂ Á«ÚßÁ «√ßÿ ͱßÈΔ¡≈ È∂ √ßÏØËÈ
÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ √ß’‡ Á≈ ‘μÒ ’È Ò¬Δ Ú≈Â≈Ú‰, √Ó≈‹ ’Á∂ ‘ج∂ ¡≈«÷¡≈ «’ Ù≈√’ª ÚÒØ∫ «Úº«Á¡≈ 鱧 ÚÍ≈’
¡Â∂ «’√≈È Íμ÷Δ ÈΔÂΔ Ï‰≈¿∞‰, Íß‹≈Ï ”⁄ Úμ÷-Úμ÷ Ú√± ω≈ ’∂ «¬√ 鱧 ¡≈Ó ÒØ’ª ÁΔ Í‘ßπ⁄ ÂØ∫ Ï≈‘
«÷μÂ∂ Úμ÷-Úμ÷ ¯√Òª ÁΔ ¿∞Í‹ Ò¬Δ ¡È∞’±Ò ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «‹√Á∂ «ÚπæË ¡«Ë¡≈Í’ª Èß» ¡≈Ó
«‘Ó≈⁄Ò È≈Ò Òμ◊Á∂ ·ß„∂ ÍΩ‰ Í≈‰Δ Ú≈Ò∂ «¬Ò≈«’¡ª
ÒØ’ª 鱧 ‹◊≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂ ‚ÀÓØ’∂«‡’
”⁄ Ï≈ˆ Ò≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È, ∂ÂÒ∂ «¬Ò≈«’¡ª ‹ª ÷∞Ù’
ÓπÒ≈˜Ó ÎÀ‚∂ÙÈ Á∂ √±Ï≈ ‹ÈÒ √’æÂ ‹ÓÈ‹ΔÂ
«¬Ò≈«’¡ª ”⁄ Á≈Òª Â∂ Ó؇∂ ¡È≈‹ ‘Ø √’Á∂ ‘È, √∂Ó
«√ßÿ, ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. Á∂ √±Ï≈¬Δ ’≈‹’≈Δ ÍzË≈È ¡Ó‹ΔÂ
Ú≈Ò∂ «¬Ò≈«’¡ª ”⁄ fiØÈ≈ ÚΔ Òμ◊ √’Á≈ ‘ÀÕ «÷º«Â¡ª
Ù≈√ÂΔ È∂ «’‘≈ «’ «√æ«÷¡≈ Á≈ Ì◊Úª’È ’ΔÂ≈ ‹≈
ÁΔ ⁄؉ ’’∂ ¿∞μÊ∂ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈ÒΔ¡ª ¯√Òª Á∂ ÏΔ‹ª
«‘≈ ˛, «Ó«Ê‘≈√ 鱧 «¬«Â‘≈√ ω≈ ’∂ Í∂Ù ’È Ò¬Δ
”Â∂ ÷Ø‹ ’’∂ ÷∂ÂΔ «Ú’√ ‘Ø √’ÁΔ ‘À ¡Â∂ ¿∞È∑ª
«Úº«Á¡’ Í≈· Íπ√Â’ª Á∂ «√Ò∂Ï√ 鱧 ÈÚ∂∫ «√«˙∫ «Â¡≈
«÷μ«Â¡ª ”⁄ √Ïß«Ë ¯√Òª ÁΔ ÍzØ√À«√ß◊ Á∂ ¿∞ÁÔØ◊ Ò≈
’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¯’≈Íz√ Â≈’ª √Ó≈‹ Á≈
’∂ ÷∂ÂΔ ÷∂Â ”⁄ Úμ‚Δ ÍμË ”Â∂ ∞˜◊≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø √’Á≈
ËπÚΔ’È ’’∂ √Ó≈‹ 鱧 «Í¤Ò÷πΔ ÓØÛÈ Á≈ ÔÂÈ
‘ÀÕ Ï≈ˆª Á∂ «¬Ò≈’∂ ”⁄ ‹±√ ω≈¿∞‰ Á∂ Ô±«È‡, ’Í≈‘
’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ «Ú⁄ ¡«Ë¡≈Í’ Ú◊ ÁΔ¡ª
Íμ‡Δ ”⁄ ’Í≈‘ «ÓμÒ≈∫, ◊ßÈ∂ Á∂ ÷∂Â Ò¬Δ ÷ß‚ «ÓμÒª Ò≈
«˜ßÓ∂Ú≈Δ¡ª ‘Ø ÚΔ ÚË ‹ªÁΔ¡ª ‘È «’ ¿π‘ ¡«‹‘∂
’∂ Íß‹≈Ï È±ß √ØÈ∂ ÁΔ «⁄ÛΔ Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√
ÓΩ’∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ Ú◊ ¡Â∂ √Ó≈‹ 鱧 √‘Δ «ÁÙ≈ ÍzÁ≈È
’ßÓ Ò¬Δ ‘≈’Óø ÁΔ ÈΔ¡Â Â∂ ÈΔÂΔ √≈¯ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ
’∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÏÒ«ÚßÁ ⁄≈‘Ò, ‹√«ÚßÁ, «Á◊«Ú‹À
‘À, ‹Ø ÓΩ‹±Á≈ √Ó∂∫ ÷∂ÂΔÏ≈ÛΔ ÂØ∫ H% ÍzÁ±Ù‰ ÍÀÁ≈ ‘∞ßÁ≈ ‘À
Í≈Ò ÓØ ◊ ≈, ¡‹∂ ’π Ó ≈ ÷‡’Û, Óπ ’ ∂ Ù ◊π ‹ ≈ÂΔ,
¿∞‘ ÚΔ ˜ΔØ ”Â∂ ¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ “ÿ-ÿ ∞˜◊≈” Á≈
«Ú’ÓÁ∂Ú Í«‡¡≈Ò≈, ¡Ó‹Δ Ú∂’≈, ‘«‹ßÁ
Ó√Ò≈ ÚΔ ‘μÒ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
Ú‚≈Ò≈ ◊πÁ≈√Íπ, «¬√ÂΔ ‹≈«◊zÂΔ Óß⁄ Á∂ √±Ï≈ ÍzË≈È
Í Ì≈ÚØ Ì≈ Á∂ ÓΩ‹±Á≈ ÍzÏßË ¡ËΔÈ √≈Ó≈‹
◊πÏ÷Ù ’Ω √ßÿ≈, ÍΔ.¡ÀÓ.Ô±. Á∂ ¡≈◊± ’ÓÒ‹ΔÂ
ÁΔ¡ª ÁÒ≈Ò √’≈ª ÂØ∫ «’√∂ ÒØ’ Íμ÷Δ, Ú≈Â≈Ú‰
√È≈Ú≈, ¡≈Ù≈ Ú’˜ Ô±ÈΔ¡È Á∂ √±Ï≈ ¡≈◊± ÍÓ‹ΔÂ
Íμ÷Δ ‘μÒ ÁΔ ¿∞ÓΔÁ ’È≈, ӱ ”⁄Ø∫ Óμ¤Δ¡ª Òμ̉
’Ω Ó≈È, ‹ß◊Ò≈ ÓπÒ≈˜Ó Ô±ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊± È≈È’
Ï≈Ï ‘ÀÕ √≈‚≈ Ú≈Â≈Ú‰ ª ‘Δ √≈¯ ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹∂’
Á≈√, ’πÒÁΔÍ ‹∂·± Ó‹≈≈, ¡‹∂ ⁄≈‘Û Ó‹≈≈, ’πÒÁΔÍ
«¬Ê∂ ÓΩ ‹ » Á ≈ ◊ˇ √Û∑ ⁄∞ μ ’∂ ¡Ë-‹◊Δ» , ¡Ë-
ÁΩÛ’≈ È∂ ÚΔ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ ¡ß «Ú⁄ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. ¡Â∂
Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ „ª⁄∂ 鱧 ÏÁÒ ’∂ «¬μÊ∂ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª ÁΔ
‚Δ.¬Δ.¡ÀÎ. ÁΔ¡ª √±Ï≈ ’Ó∂‡Δ¡ª ÚÒØ∫ Ìπ«ÍøÁ «√ßÿ ÚÛÀ⁄
¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· Ï≈ÏΔ Ú≈Ò≈, Ù‘ΔÁª Á∂ √∞Í«È¡ª Ú≈Ò≈
鱧 Ô≈Á «⁄ßÈ∑ Á∂ ’∂ √ÈÓ≈«È ’ΔÂ≈ «◊¡≈, «‹√ Á≈
ÒØ’ Íμ÷Δ ≈‹ √Ê≈Í ‘ØÚ∂◊≈Õ
ó Ì∞«ÍßÁ «√ßÿ ¿πÈ∑ª ÚÒØ∫ ËßÈÚ≈Á ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ìπ«ÍøÁ «√≥ÿ
’ÈÚΔÈ, «’√≈È ÓØ⁄≈ √ß◊± ÚÛÀ⁄ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ï ÚΔ ‘≈˜ √ÈÕ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 22 ÈÚøÏ-B@AH

 Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ¡øÁØÒÈ ó «¬º’ «‡ºÍ‰Δ
Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Í«‡¡≈Ò≈ Á≈ ÒÛ’Δ¡ª Á∂
‘Ø√‡Ò BD ÿø‡∂ ÷πºÒ∑∂ º÷‰ ÁΔ Óø◊ ˘ ÒÀ ’∂ «Í¤Ò∂ «Áȃ
¡øÁØÒÈ ‘Ø«¬¡≈Õ ‹Ø ’πºfi ‘Ò«’¡ª ”⁄ ⁄«⁄ «‘≈ ¡Â∂
¡øÁØÒÈ ÁΔ √Ó≈ÍÂΔ ‘Ø√‡Ò Á≈ √Óª Úˉ ”Â∂ ‘جΔÕ
«¬√ ¡øÁØÒÈ ÁΩ≈È ‘Ø ÚΔ ’¬Δ «Ú«Á¡≈ÊΔ Óø◊ª √È
Í ÍÃÓπº÷ ÒÛ’Δ¡ª Á∂ ‘Ø√‡Ò Ú≈ÒΔ ‘Δ √ΔÕ «¬√ ¡øÁØÒÈ
ÁΔ Ùπ»¡≈ ‚Δ.¡À√.˙. È∂ ’ΔÂΔ ‹Ø ¿π‘Ȫ ÁΔ ⁄ø◊Δ
Í«‘Ò’ÁÓΔ √ΔÕ Ï≈¡Á «Úº⁄ «¬‘ ¡øÁÒ Ø È F ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª,
ÍΔ.¡À √ .Ô» . , ‚Δ.¡À √ .˙., ÍΔ.¡≈.¡À √ .Ô» . ,
¡À √ .¡À Î .¡≈¬Δ., ¬∂ . ¡≈¬Δ.¡À √ .¡À Î ., ÍΔ.¡À √ .Ô» .
(ÒÒ’≈) ”Â∂ √ªfi∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ ÓØ⁄∂ ÚºÒØ∫ Ò«Û¡≈
«◊¡≈Õ «¬√ ¡øÁØÒÈ Á∂ ’πºfi ͺ÷ª ”Â∂ «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ’ÈΔ
ωÁΔ ˛ «’™«’ «¬º’ ¡«‘Ó ÓπºÁ∂ ”Â∂ Ò«Û¡≈ «◊¡≈
√øÿÙ √ΔÕ
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ Èπ’Â≈ Ș ÂØ∫ «¬√
’’∂ ¡«‘Ó ˛ «’ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ GE% ÂØ∫ ¿πμÍ
ÒÛ’Δ¡ª «Ú«Á¡≈ÊΔ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ ¿πÈ∑ª È≈Ò ‘πøÁ∂
«ÚÂ’∂ «ıÒ≈¯ ‹»fi‰≈ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª Á≈ ÍÃÓ÷
ºπ
’≈‹ ˛Õ Á»√≈ ‹Ø ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂Ù ˘ ¡Ë-‹◊Δ»
ÓøÈÁΔ¡ª ‘È ¡Â∂ «¬È’Ò≈Ï Á≈ ÍÛ≈¡ ÈÚ-‹Ó‘»Δ
√ÓfiÁΔ¡ª ‘È, ¿π ‘ Ȫ Ò¬Δ «¬‘ Ó√Ò≈ ‘Ø  ÚΔ
Ó‘ºÂÚÍ»È ˛Õ «¬‘ √øÿÙ ¡≈«Ê’ È≈ ‘Ø ’∂ «√¡≈√Δ
«’Á≈ Á≈ √ΔÕ ÈÚ-‹Ó‘»Δ «¬È’Ò≈Ï Á≈ ÍÛ≈¡
Óøȉ Ú≈«Ò¡ª Ò¬Δ ‘ ◊À-‹Ó‘»Δ ÚÂ≈∂ «ıÒ≈¯
‹»fi‰≈ ¿π‘Ȫ Á≈ ÍÃÓπº÷ ’≈‹ ˛Õ ‘ ‹Ó‘»Δ √øÿÙ
ÈÚ-‹Ó‘»Δ «¬È’Ò≈Ï ÁΔ ‹ºÁØ‹«‘Á Á≈ «‘º√≈ ˛Õ ◊À-
‹Ó‘»Δ ÚÂ≈≈ «Òø◊ ¡Ë≈« ˛, Ì≈Ú∂∫ ‹≈ ¡Ë≈«Â,
Ì≈Ú∂∫ ÿº‡ «◊‰ÂΔ¡ª È≈Ò ÚËΔ’Δ, Ì≈Ú∂∫ ’ΩÓΔ¡Âª Á∂
√ÚÀ-«È‰∂ Á∂ ¡«Ë’≈ Á≈ ‘º’ ‘≈’Óª ÚºÒØ∫ È≈ Á∂‰≈
˛Õ ÂÏÁΔÒΔ Í√øÁ ÒØ’ª Ò¬Δ «¬‘ Ó√Ò∂ ÍÃÓπº÷ ‘ÈÕ
Á«Òª Â∂ ¡Ωª Á∂ Ó√Ò∂ ÚºÒ √ø‹ΔÁ◊Δ Â∂ √Ó∂∫ ÁΔ Óø◊
’Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬‘Á≈ √Ó≈‹ Á∂ «ÚÙ≈Ò «‘º«√¡ª È≈Ò
‘πøÁ∂ ◊À-‹Ó‘»Δ «ÚÚ‘≈ ˘ √øÏØ«Ë ‘؉≈ √Ó∂∫ ÁΔ Óø◊
˛Õ
Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ ÒÛ’Δ¡ª Á∂ ‘º’ª Ò¬Δ «¬‘
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡øÁØÒÈ Ì≈Ú∂∫ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª «Úº«Á¡’ ¡Á≈«¡ª Â∂
√Ó≈‹ ”⁄ √«ÊÂΔ ÂÏÁΔÒ È‘ƒ ’ √’Á≈ Í A@ ‘˜≈
ÓΔÒ Á≈ √¯ ÚΔ «¬º’ ’ÁÓ ÂØ∫ Ùπ» ‘øπÁ≈ ˛Õ «Í¤≈÷ÛΔ
Ì≈ÂΔ √Ó≈‹ ’’∂ ¡Ω ¡‹∂ ÓºËÔπº◊Δ ÏøËȪ ”⁄ ϺfiΔ
‘Ø¬Δ ˛Õ ¡Ω ÁΔ Óπ’øÓÒ Óπ’ÂΔ «Èº‹Δ ‹≈«¬Á≈Á Á∂
÷≈ÂÓ∂ È≈Ò ‘Δ ‘ØÚ∂◊Δ «’™«’ ¡Ω ÁΔ ◊πÒ≈ÓΔ «Èº‹Δ
‹≈«¬Á≈Á ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈‹ È≈Ò ‘Δ Ùπ» ‘Ø¬Δ ˛Õ «Èº‹Δ
‹≈«¬Á≈Á ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈‹ È∂ ¡Ω ˘ √≈Δ¡ª
ÍÀÁ≈Ú≈Δ √◊ÓΔ¡ª ÂØ∫ ‘‡≈ ’∂ Ó«‘‹ Ϻ⁄∂ ÍÀÁ≈ ’È
ÁΔ √◊ÓΔ Âº’ √Δ«Ó ’ «ÁºÂ≈Õ ‹≈«¬Á≈Á Á≈
¡«Ë’≈ ÓÁ ˘ ‘؉ ’’∂ ÒÛ’Δ¡ª ‘Δ «Ú¡≈‘ ’≈’∂
ÒÛ’∂ ÿ ‹ªÁΔ¡ª ‘È ¡Â∂ ‹≈«¬Á≈Á Á∂ Ú≈«√ ÍÀÁ≈
’ÁΔ¡ª ‘ÈÕ
«Èº‹Δ ‹≈«¬Á≈Á Á∂ ÷≈ÂÓ∂ ÂØ∫ Í«‘Ò≈ ÍÛ≈¡ Ì≈ÂΔ
√Ó≈‹ Á∂ ‹Ó‘»  Δ’È Á≈ ˛Õ Ì≈ÂΔ √Ó≈‹ Á∂
‹Ó‘»Δ’È Á≈ ¡ÓÒ ¡‹∂ ¡Ë»≈ «Í¡≈ ˛Õ Ô»ÍΔ √Ó≈‹
‹Ó‘»Δ’È Á∂ ÍÛ≈¡ ”⁄Ø∫ Ï‘π √Óª Í«‘Òª ◊π˜ ¸º’≈
˛ «‹√ ’’∂ ¿πμÊ∂ ¡Ωª ”Â∂ ÓºËÔπº◊Δ Ïø«ÁÙª È‘ƒ ‘È,
‘Ø√‡Ò ’ÁØ∫ ÷πºÒ∑‰≈ ’ÁØ∫ ÏøÁ ‘؉≈ ’Ø¬Δ ÓπºÁ≈ È‘ƒ ˛Õ
◊À-‹Ó‘»Δ Ì≈ÂΔ √Ó≈‹ ”⁄ «Úº«Á¡’ „ª⁄≈
ÚΔ ◊À-‹Ó‘»Δ ˛, «‹√ ’’∂ ¡Á≈«¡ª ÁΔ¡ª ÍÃÏøË’Δ
’Ó∂‡Δ¡ª ÚΔ «ÍºÂΔ √ºÂ≈ ÁΔ √Ófi È≈Ò ◊Ã√Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª
‘ÈÕ Ô».‹Δ.√Δ. Á∂ «ÈÔÓ √≈∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Ò¬Δ «¬º’
‘È, ¿π‘ ÒÛ’Δ «Ú«Á¡≈ÊΔ Â∂ ÒÛ’≈ «Ú«Á¡≈ÊΔ
Ò¬Δ ¡Òº◊-¡Òº◊ È‘ƒ ‘È, «‹√ ’’∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á≈ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ ”Â∂ √øÿÙ ’È≈ ωÁ≈ √Δ
¡Â∂ ¿π‘Ȫ ’ΔÂ≈ ÚΔ Â∂ «¬√ √øÿÙ ÁΔ¡ª ’πfi ÍÃ≈ÍÂΔ¡ª
ÚΔ ‘ÈÕ
Í «¬√ Óø◊ ”Â∂ √øÿÙ «’Ú∂∫ ’È≈, ¿π√ ”Â∂ ÁØ
Â∑ª ÁΔ √Ófi «¬√ √øÿÙ ÁΩ≈È ‘ΔÕ ‚Δ.¡À√.˙. È∂
«¬√ ¡«‘Ó «√¡≈√Δ Ó√Ò∂ ”Â∂ √øÿÙ Ùπ» ’ΔÂ≈ Í «¬√
Ò¬Δ ÒØÛƒÁΔ «Â¡≈Δ ÁΔ Ï‘π ں‚Δ ÿ≈‡ √ΔÕ «¬√ ’’∂
«¬√ ¡øÁØÒÈ ÁΩ≈È Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄
’Â≈ÏøÁΔ ‘جΔÕ «Í¤≈÷ÛΔ Â≈’ª «¬√ Óø◊ Á∂ «ÚØË
«Úº⁄ «¬º’Óπº· ‘Ø¬Δ¡ª «‹√ ’’∂ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ Ï«‘√
23 ÈÚøÏ-B@AH
Á≈ Ó≈‘ΩÒ Ï«‰¡≈Õ ’Â≈ÏøÁΔ ‘Ø‰Δ ⁄ø◊Δ ◊ºÒ √Δ Í
„πº’Úƒ «Â¡≈Δ È≈ ‘؉ ’’∂ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ω∂ Ï«‘√
Á∂ Ó≈‘ΩÒ ˘ ¿π√ Â∑ª √øÏØ«Ë ȑƒ ‘Ø«¬¡≈ ‹≈ √«’¡≈
‹Ø «Â¡≈Δ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ √Δ, «‹√ È≈Ò ÚºË
«√¡≈√Δ ÍÃ≈ÍÂΔ ‘Ø √’ÁΔ √ΔÕ
Óø◊ª ÁΔ Í∂Ù’≈Δ ˘ ÒÀ ’∂ ÚΔ Ú÷∂Úª √ΔÕ Ó√Ò≈
«Òø◊’ «ÚÂ’∂ ÁΔ Êª ‘Ø√‡Ò ÁΔ √Óª √ΔÓ≈ Á≈
¿πμÌ«¡≈Õ ‘Ø√‡Ò ÁΔ √Óª-√ΔÓ≈ «Òø◊’ «ÚÂ’∂ Á≈
‘Δ «‘º√≈ ˛Õ Í ‹∂’ «Òø◊’ «ÚÂ’∂ ”Â∂ Ï«‘√, «Ú⁄≈
⁄⁄≈ ’’∂ Ó≈‘ΩÒ Ï‰≈ ’∂ «Â¡≈Δ ’ΔÂΔ ‹ªÁΔ Âª
ÈÂΔ‹∂ ‘Ø «Ï‘Â ‘πøÁ∂Õ ¡øÁØÒÈ ÁΔ Ùπ»¡≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÍΔ.¡À√.Ô». ÁΔ «¬º’ ÒÛ’Δ¡ª ÁΔ ¡≈◊» ‡ΔÓ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ
◊¬ΔÕ «‹√ È∂ ÒÛ’Δ¡ª Á∂ ‘Ø√‡Ò ”⁄ ÓΔ«‡ø◊ Â∂ «Ú⁄≈
⁄⁄≈ ’ΔÂΔÕ «‹√ ÁΩ≈È «Â¡≈Δ ÁΔ ÿ≈‡ ¿πμÌ ’∂
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬ΔÕ ÒÛ’Δ¡ª BD ÿø‡∂ ÁΔ Óø◊ ”Â∂ √«‘ÓÂ
È‘ƒ ‘πøÁΔ¡ª √È Í ‹ÁØ∫ «Òø◊’ «ÚÂ’∂ ”Â∂ ÒøÓΔ
◊ºÒÏ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ◊ºÒ ‹⁄‰ ”Â∂ ÒÛ’Δ¡ª ’«‘øÁΔ¡ª
‘È «’ BD ÿø‡∂ ÁΔ Óø◊ Ú≈«‹Ï ˛ Í √øÿÙ Á≈ «‘º√≈
Ï‰È Ò¬Δ ¿π‘ ¡‹∂ Í»Δ Â∑ª «Â¡≈ È‘ƒ √ÈÕ «¬√
¡øÁØÒÈ ÁΩ≈È ‹Ø Ì≈Ù‰ ÒÛΔ ⁄Ò≈¬Δ ◊¬Δ, ¿π‘ Ï‘πÂ
ÚËΔ¡≈ ’ÁÓ √Δ Í ‹∂’ «¬‘Δ Ì≈Ù‰ ÒÛΔ ¡øÁØÒÈ
Á∂ Ùπ»¡≈ ÂØ∫ Í«‘Òª ⁄Ò≈¬Δ ‹ªÁΔ Âª Ó≈‘ΩÒ ‘Ø
√≈˜◊≈ ω √’Á≈ √ΔÕ
√ø ÿ Ù ˘ Â∂ ˜ ’È Ú≈Ò∂ Ó√Ò∂ ”Â∂ Í‘π ø ⁄
¡øÂÓπ÷Â≈ Ú≈ÒΔ √ΔÕ ‚Δ.¡À√.˙. Ú≈Ò∂ √≈ÊΔ √ÓfiÁ∂
√È «’ ‹ÁØ∫ ¡øÁØÒÈ Á∂ ¿πμÍ ‹Ï ‘ØÚ∂◊≈ ª Úº‚Δ
«◊‰ÂΔ ”⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‘º’ «Úº⁄ «ÈºÂ ¡≈¿π‰◊∂Õ
«¬‘ √≈ÊΔ ⁄ø‚Δ◊Û∑ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ Á∂ ÂΔ’∂ ˘ Ó’≈È’Δ
ÂΔ’∂ È≈Ò Ò≈◊» ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √ÈÕ «¬‘ √Ófi «¬√
¡øÁØÒÈ ÁΩ≈È Ú≈-Ú≈ ˆÒ √≈«Ï ‘جΔÕ ÁØ Ú≈
ËÈ∂ ”Â∂ ‘ÓÒ∂ ¡Â∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡≈◊»¡ª ”Â∂ Í⁄∂ ‘؉
”Â∂ ÚΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ ‘Ó≈«¬Â ”⁄ È‘ƒ ¡≈¬∂Õ «¬ºÊØ∫ º’
ÒÛ’Δ¡ª È∂ ‘ÓÒ∂ «ıÒ≈¯ Úº÷≈ ËÈ≈ ‘Ø√‡Ò Á∂ Ï≈‘
Ò≈«¬¡≈ ¡Â∂ «¬º’ «‘º√∂ È∂ «¬‘ ÚΔ «’‘≈ «’ ¡√ƒ
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹Ê∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ”⁄ È‘ƒ ÒÛÈ≈Õ
√«ÊÂΔ ˘ ¡ø◊‰ Ú≈Ò∂ Ó≈ÓÒ∂ ”⁄ ¡øÂÓπ÷Δ Í‘πø⁄ «Î
ˆÒ √≈«Ï ‘Ø¬Δ ‹ÁØ∫ ¡Ê≈‡Δ È≈Ò √ÓfiΩÂ≈ ’’∂
Úº÷∂ ÂΩ ”Â∂ Úø◊≈ Ó≈⁄ ’È Á≈ ÍÃØ◊≈Ó ’ΔÂ≈ ‹Ø
«’ √Ë≈È «Ú«Á¡≈ʉª ÁΔ ÙÓ»ÒΔ¡Â ÂØ∫ Úªfi≈ «‘≈Õ
‹∂’ «¬‘Ȫ ͺ÷ª ˘ ÷πºÒ∂ ÓÈ È≈Ò «Ú⁄≈«¡≈ ‹≈Ú∂ ª
¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ ”⁄ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ «Òø◊’ «ÚÂ’∂
«ıÒ≈¯ ⁄ø◊≈ Â∂ √ªfi≈ ¡øÁØÒÈ ÷Û≈ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
¡≈√ ˛ «¬√ Â∑ª Ú≈Í∂◊≈Õ
«Ú«Á¡≈ʉª Á≈ «¬‘ ’«‘‰≈ «’ ¿π ‘
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ÂØ∫ «ÏȪ ‘Δ
ÒÛÈ◊Δ¡ª, ◊øÌΔ Â∂ «Ú⁄≈È Ú≈Ò≈ Í«‘¨ ˛ «’™«’
«Ú«Á¡≈ÊΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ”⁄ √ªfi∂ √øÿÙ ÁΩ≈È ÚΔ ¡≈Í»
⁄Ó’≈¿» ¡Â∂ ’À«‚‡ ◊∂Ó ’’∂ ⁄ø◊Δ Â√ÚΔ È‘ƒ ω
‘ΔÕ Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ √ªfi∂ √øÿÙª Á≈ ⁄ø◊≈
«¬«Â‘≈√ «‘≈ ˛Õ Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ √‡»‚À∫‡√
’ÈÎÀ‚∂ÙÈ È∂ ’¬Δ ÒøÓ∂, «ÁzÛ ¡Â∂ ÷≈Û’» ÿØÒ ÒÛ∂
‘ÈÕ «‹Ú∂∫ ÎΔ√ª Â∂ Í≥‹≈ÏΔ Ì≈Ù≈ ˘ Ò≈◊» ’Ú≈¿π‰
¡Â∂ ÒÛ’Δ¡ª Á∂ √ØÙ‰ «ıÒ≈¯ ÒÛ∂ ¡«‘Ó ¡øÁØÒÈ
Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ Í «¬‘Ȫ ¡øÁØÒȪ È∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Â∂ ¡≈◊»¡ª ÍÃÂΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ Á≈ √«Â’≈
Ì«¡≈ Í ‘π‰ √«ÊÂΔ ¡«‹‘Δ È‘ƒ ˛Õ

Í∂∫‚» Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ È≈ÈØÚ≈Ò ¡Ò≈‡ ÍÒ≈‡ª ”⁄ ¿∞√≈Δ Ò¬Δ ÓØ⁄≈ Òº«◊¡≈
’≈‘˘Ú≈È ÏÒ≈’ Á∂ «Í≥‚ È≈ÈØÚ≈Ò ÷πÁ ”⁄ B@@D «Úº⁄ Í≥⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ «Úº⁄Ø∫ EH Á«ˇÂ Í«Ú≈ª
˘ E-E ÓÒ∂ Á∂ «‘≈¬ÙΔ ÍÒ≈‡ ¡Ò≈‡ ‘ج∂ √ΔÕ «‹√ ¿∞Í «Í¤Ò∂ ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Í«Ú≈ ’≈Ϙ √È, ‹Á
«¬‘Ȫ Í«Ú≈ª È∂ Ó’≈È ¿∞√≈Δ Ù∞» ’ΔÂΔ Âª «Í≥‚ Á∂ ‘Δ ÈßÏÁ≈ ¡Ó≈È «√≥ÿ È∂ ¿∞Ê∂ ¿∞√≈Δ π’Ú≈
«ÁºÂΔ √ΔÕ «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ ¡Ò≈‡ ÍÒ≈‡ª ”⁄ ¿∞√≈Δ Ò¬Δ ÓØ⁄≈
Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ÓΩ’∂ Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È ≈‹ ’∞Ó≈ Í≥‚ØΔ, Óπ÷«Â¡≈ «√≥ÿ
ÓºÒ∑Δ¡ª, ‹ÈÀÒ «√≥ÿ fiÏ’≈, ‹ÈÀÒ «√≥ÿ ’Ø·∂ Ó≈¬Δ ¿∞ÓΔ, √º‹‰ «√≥ÿ, Ó≈√‡ Íz∂Ó Ò≈Ò ÷Ø‹∂Íπ ¡≈«Á
‘≈«˜ ‘ج∂Õ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 24 ÈÚøÏ-B@AH

 ÒØ’ª Á∂ ¡ø◊-√ø◊ ó ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ Á≈ ÓπÛ ¿πÌ≈
ÓΩ‹»Á≈ ‘’»Ó Á∂ Ù≈‘Δ Ù«‘ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ BE
«ÁÈ ÂØ∫ Í≥‹≈Ï Á∂ √’≈Δ √’»Òª Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ “√ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· ͺ’≈ ÓØ⁄≈ Ò◊≈ ’∂
ÏÀ·∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
Í≥‹≈Ï ’Àϫȇ È∂ C ¡’»Ï B@AH ˘ ¡≈͉Δ
ÓΔ«‡ø◊ «Úº⁄ ÎÀ√Ò≈ ’’∂ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂
¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’»Òª Á∂ HHHF ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª
√∂Ú≈Úª ˘ ͺ’≈ ’È Á∂ Ȫ ‘∂· ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ÂÈ÷≈‘ª
«Úº⁄ FE ÂØ∫ GE% º’ ’‡ΩÂΔ ’È ÁΔ Â‹ÚΔ˜ Í∂Ù
’’∂ «¬º’ ¡≈È-Ò≈¬ΔÈ «Òø’ Á∂ ’∂ «¬‘Ȫ ¡«Ë¡≈Í’ª
˘ ¡≈Í‰Δ ⁄؉ ’«Òº’ ’È ˘ «’‘≈ √Δ «’ ‹∂’ ¿π‘Ȫ
È∂ ͺ’≈ ‘؉≈ ˛ ª FE% ÂØ∫ GE% ’‡ΩÂΔ ¿πÍø ¿π‘Ȫ
˘ C √≈Ò Âº’ AEC@@ πͬ∂ Ó‘ΔÈ≈ ÂÈ÷≈‘ «ÓÒ∂◊ΔÕ
‹∂’ ¿π‘Ȫ È∂ «¬√ ˘ √ÚΔ’≈ È‘ƒ ’È≈ ª ¿π‘
Í«‘Òª Úª◊ ‘Δ ’øÓ ’Á∂ «‘‰◊∂Õ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈
¡«Ë¡≈Í’ª ˘ B@@G «Úº⁄ ÌÂΔ ’È≈ Ùπ» ’ΔÂ≈ «◊¡≈
√Δ, «Î B@AA, B@AB ¡Â∂ B@AE «Úº⁄ ÚΔ «¬‘Ȫ
ÁΔ¡ª ÌÂΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ªÕ «¬√∂ Â∑ª B@AA ÂØ∫ B@AE º’
¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’»Òª ¡øÁ ¡«Ë¡≈Í’ ÌÂΔ ’ΔÂ∂
◊¬∂ Õ ¡À √ .¡À √ .¬∂ . /Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ «¬√ Ú’Â
DBH@@/- π Í ¬∂ ¡Â∂ ¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’» Ò ª Á∂
¡«Ë¡≈Í’ EE@@@/- πͬ∂ º’ ÂÈ÷≈‘ª ÒÀ ‘∂ ‘ÈÕ
ÁπÈΔ¡ª Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úº⁄ ’Á∂ ÚΔ «¬Ú∂∫ È‘ƒ Ú≈Í«¡≈
«’ «’√∂ ÁΔ¡ª √∂Ú≈Úª ˘ ͺ’≈ ’È Á∂ Ï‘≈È∂ ‘∂· ¿π√ÁΔ
ÂÈ÷≈‘ ˘ ÿ‡≈ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
Á»√≈ ’∂√ EAGH ¡«Ë¡≈Í’ª Á≈ ˛, ‹Ø «’ ‡Àμ‡
Í≈√ ’È ¿πÍø ÈÚøÏ B@AD «Úº⁄ C √≈Ò Á∂ ’ø‡À’‡
ÍΔΔ¡‚ ”Â∂ «¬º’ ÙÓÈ≈’ Ú∂ÂÈ F@@@/- πͬ∂ ÍÃÂΔ
Ó‘ΔÈ≈ ”Â∂ ÌÂΔ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ √È ¡Â∂ ÈÚøÏ B@AG
«Úº⁄ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª √∂Ú≈Úª ˘ Í»∂ ÂÈ÷≈‘ √’∂Òª «Úº⁄
ͺ’≈ ’ΔÂ≈ ‹≈‰≈ √Δ, Íàø » ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª √∂Ú≈Úª ˘ ͺ’≈
’È ÁΔ Ï‹≈«¬ Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒ∫Ø «Í¤Ò∂ A@ Ó‘Δ«È¡ª
ÂØ∫ ¿π‘Ȫ ˘ «ÓÒÁΔ «È◊»‰Δ ÂÈ÷≈‘ ÚΔ ÏøÁ ’ΔÂΔ ‘Ø¬Δ ˛Õ
√ÂøÏ B@AG ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ H@@
ÍÃ≈«¬ÓΔ √’»Òª ˘ ÏøÁ ’È Á∂ «ÚØË «Úº⁄ √ªfi≈
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈ ‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈«¬¡≈Õ «¬√ÂØ∫ Í«‘Òª
‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. ÚºÒØ∫ √’»Òª ¡øÁ «√º«÷¡≈ Á∂ «Èÿ≈ ˘ ÒÀ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ÙÃΔÓÂΔ ¡π‰≈ ⁄ΩËΔ «ÚπºË «¬º’ «Âº÷≈
√øÿÙ «Úº«„¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ H@@ ÍÃ≈«¬ÓΔ √’»Òª ˘
ÏøÁ ’È «ÚπºË √ÂøÏ B@AG ÂØ∫ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂
ÚºÒØ∫ Ò◊≈Â≈ ⁄Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂ «Âº÷∂ √øÿÙ Á∂ ÎÒ√»Í
Í≥ ‹ ≈Ï Á∂ ’ø ‡ À ’ ‡ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª Úº ÷ -Úº ÷
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ ÚΔ “√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
‘∂· √ªfi≈ √øÿÙ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈ ¡Â∂ Ó≈⁄
B@AH º’ √ªfi∂ ÓØ⁄∂ «Úº⁄ BF ¡«Ë¡≈Í’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª
Ù≈«ÓÒ ‘Ø ◊¬Δ¡ªÕ «¬√ ÓØ⁄∂ È∂ ¡≈͉∂ Óø◊ ͺÂ «Úº⁄
’º⁄∂ ¡Â∂ ’ø‡À’‡ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ Í»∂ ÂÈ÷≈‘ √’∂Òª
«Úº⁄ ͺ’≈ ’Ú≈¿π‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬º’ ͺ’Δ «√º«÷¡≈
ÈΔÂΔ «Â¡≈ ’È, ¡«Ë¡≈Í’ ÏÁÒΔ¡ª Á∂ ͺ’∂ «ÈÔÓ
ω≈¿π‰, ÷≈ÒΔ ¡√≈ÓΔ¡ª ÌÈ, ÷∂‚ª ÁΔ ÈΔÂΔ «Â¡≈
’È, ÍÛØ Í≥‹≈Ï ÍÛ≈˙ Í≥‹≈Ï Ú◊∂ Â’‘Δ‰ ÍÃØ‹À’‡
˘ ÏøÁ ’È ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ÍÃÏøË «Úº⁄ Ï∂ÒØÛΔ «√¡≈√Δ
ÁıÒ¡øÁ≈‹Δ ˘ ÷ÂÓ ’È ¡≈«Á √Ó∂ ’¬Δ ‘Ø Óø◊ª
˘ Ù≈«ÓÒ ’ΔÂ≈Õ Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ «¬‘Ȫ √≈Δ¡ª
Óø◊ª ˘ ¡º÷Ø∫ ÍØ÷∂ ’È Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘
«¬º’ ‘Û∑ Úª◊ BE Ó≈⁄ B@AH ˘ ´«Ë¡≈‰≈ «Ú÷∂ ¡Â∂
AE ¡ÍÃÀÒ B@AH ˘ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ √Û’ª ”Â∂ ¿πμÂ
¡≈¬Δ ¡Â∂ «¬‘Ȫ ÁØ‘ª Ê≈Úª ”Â∂ BE-BE ‘˜≈ ÂØ∫
ÚË∂∂ ¡«Ë¡≈Í’ª È∂ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ «¬√Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫
Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ Í≥‹≈Ï ÁΔ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ÙÃΔÓÂΔ
¡π‰≈ ⁄ΩËΔ ˘ ÏÁÒ ’∂ ÙÃΔ ˙.ÍΔ. √ØÈΔ ˘ ÈÚª «√º«÷¡≈
ÓøÂΔ Ï‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ BG ¡ÍÃÀÒ B@AH ˘ Óπº÷
ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï ’ÀÍ‡È ¡Ó«øÁ «√øÿ ÚºÒØ∫ ⁄ø‚Δ◊Û∑ «Ú÷∂
√ªfi∂ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª È≈Ò «¬º’ ÒøÏΔ ÓΔ«‡ø◊ ’ΔÂΔ
◊¬Δ, «‹√ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ È∂ ÓØ⁄∂ ÁΔ¡ª √≈Δ¡ª Óø◊ª
È≈Ò √«‘ÓÂΔ ÍÃ◊‡≈™«Á¡ª Ù≈‘’؇ «ÚË≈È √Ì≈ ÁΔ
«˜ÓÈΔ ⁄؉ ’≈È Òº◊∂ ‹≈ÏÂ∂ Á≈ ‘Ú≈Ò≈ Á∂ ’∂ D ‹»È
B@AH ˘ √ªfi∂ ÓØ⁄∂ È≈Ò ÁπÏ≈≈ ÓΔ«‡ø◊ ’’∂ Óø◊ª
Óøȉ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’È Á≈ ÌØ√≈ «ÁºÂ≈Õ ÍÃø» D ‹»È ÂØ∫
ÒÀ ’∂ ¡º‹ º’ Ú≈-Ú≈ √Óª Á∂‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÚΔ Óπº÷
ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï ÚºÒØ∫ È≈ ª √ªfi∂ ÓØ⁄∂ È≈Ò ’Ø¬Δ ÓΔ«‡ø◊
’ΔÂΔ ◊¬Δ ¡Â∂ È≈ ‘Δ Óø◊ª Á≈ ’Ø¬Δ ·Ø√ ‘ºÒ ’º«„¡≈
«◊¡≈Õ ¿πÒ‡≈ ÈÚ∂∫ ω∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ÚºÒØ∫ √≈∂ «ÈÔÓª
˘ Ú◊≈‘ Ó≈«Á¡ª ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª F@@@ ÂØ∫ ÚË∂∂
25 ÈÚøÏ-B@AH
ÏÁÒΔ¡ª ÁΔ¡ª «Ò√‡ª Á «Ò√‡ª ‹≈Δ ’ΔÂΔ¡ª
◊¬Δ¡ªÕ «¬‘ ÚΔ «¬º’ «ÈÚ∂’ÒΔ «Í √Δ «’ ÏÁÒΔ¡ª
’Ú≈¿π‰ Á∂ ⁄≈‘Ú≈Ȫ ’ØÒØ∫ «ÚÌ≈◊ ≈‘ƒ «’√∂ «’√Ó
ÁΔ¡ª ¡‹Δ¡ª ÁΔ Óø◊ ’ÈΔ ÚΔ ÓπÈ≈«√Ï È‘ƒ √ÓfiΔ
◊¬ΔÕ «¬√ Â∑ª ’’∂ ¿π‘Ȫ ÚºÒØ∫ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ ÏÁÒΔ
Íë’«¡≈ (Transfer Policy) Á≈ Í»Δ Â∑ª «√¡≈√Δ’È
’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ √Ì ’≈√∂ Á≈ «Ú¡≈Í’ «ÚØË
‘؉≈ Ò≈˜ÓΔ √Δ, ÍÃø» «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ÙÃΔ ˙.ÍΔ. √ØÈΔ
ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂ ‹Ó‘»Δ ‘º’ª ÏÁÒ∂ ÒÛÈ Ú≈Ò∂ “√ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” Á∂ ¡≈◊»¡ª ˘ Óπ¡ºÂÒ ’È, √Ï’
«√÷≈¿π‰, «Ú‘ÒÛ ¡Â∂ ÏÁÒΔ¡ª ’È Á∂ ‹ÈÂ’ ÂΩ
”Â∂ ‚≈Ú∂ Á∂‰ ÁΔ ÈÚƒ ’Ú≈«¬Á ÁΔ Ùπ»¡≈ ’ΔÂΔ
◊¬Δ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊»¡ª ÍÃÂΔ ◊À-Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ
Ì≈Ù≈ Á≈ ‡Δ.ÚΔ. ⁄ÀÈÒª Â∂ ¡ıÏ≈ª ≈‘ƒ ÍÃ⁄≈ ’È≈
Ùπ» ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ «¬√ Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Í≥‹≈Ï Á∂
¡«Ë¡≈Í’ª ¡øÁ Í≥‹≈Ï √’≈ Á∂ «ıÒ≈¯ ◊πº√≈ ¿πÏ≈Ò∂
ÒÀ‰ Òº◊ «Í¡≈Õ
¡«Ë¡≈Í’ª ¡Â∂ √’≈Δ «√º«÷¡≈ ”Â∂ Á»√≈ Úº‚≈
‘ÓÒ≈ Í≥‹≈Ï Á∂ «√º«÷¡≈ √’ºÂ ÙÃΔ «¥ÙÈ ’πÓ≈ ÚºÒØ∫
’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «‹È∑ª ˘ B@@G-AA ÁΩ≈È ¡’≈ÒΔ-
Ì≈‹Í≈ √’≈ ÚºÒ∫Ø ¡Â∂ ‹πÒ≈¬Δ B@AG ÂØ∫ ÓΩ‹Á» ≈ ’À͇È
√’≈ ÚºÒØ∫ «¬º’ «Ó‘ÈÂΔ ¡«Ë’≈Δ Ú‹Ø∫ ÍÃ⁄≈ ’∂ Í∂Ù
’ΔÂ≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ ¡«Ë’≈Δ ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂
’≈‹’≈Ò √øÌ≈Ò‰ ¿πÍø ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ ’≈◊˜Δ ÍÃØ‹À’‡
Ùπ» ’ ’∂ «√º«÷¡≈ ÂøÂ ˘ Í»Δ Â∑ª ÒΔ‘Ø∫ Ò≈‘π‰ Á∂
«√ ÂØÛ ÔÂÈ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ ¡«Ë’≈Δ ÚºÒØ∫
Ùπ» ’ΔÂ≈ «◊¡≈ “ÍÛ∑Ø Íø‹≈Ï-ÍÛ∑≈˙ Í≥‹≈Ï” Ȫ Á≈
ÍÃØ‹À’‡ Í»Δ Â∑ª «√º«÷¡≈ «ÚØËΔ ¡Â∂ ‹ÏΔ «Â¡≈
’Ú≈¬∂ ‹≈ ‘∂ fi»·∂ ¡ø’«Û¡ª ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ «‹√ ÁΔ
¡≈Û ‘∂· «√º«÷¡≈ √’ºÂ ÚºÒØ∫ «˜Ò∑≈ «√º«÷¡≈ ¡¯√ª,
ÏÒ≈’ «√º«÷¡≈ ¡¯√ª, «ÍÃø√ΔÍÒª ¡Â∂ Óπº÷ ¡«Ë¡≈Í’ª
Á∂ «¬º ’ √ø « ÚË≈È’ „ª⁄∂ Á∂ √Ó≈Èø   ‹» È Δ¡
¡«Ë¡≈Í’ª Á≈ ÏÒ≈’ ÓÀ∫‡˜ (ÏΔ.¡ÀÓ.) ¡Â∂ «‚√«‡z’‡
ÓÀ∫‡˜ (‚Δ.¡ÀÓ.) Á∂ È≈Úª ‘∂· Î˜Δ ¡«Ë’≈Δ¡ª Á≈
«¬º’ „ª⁄≈ ¿π√≈ ’∂ «√º«÷¡≈ Á≈ Í»Δ Â∑ª ÓÙΔÈΔ’È
’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬‘Ȫ ÏΔ.¡ÀÓ˜ ¡Â∂ ‚Δ.¡ÀÓ˜ ˘
«√º«÷¡≈ √’ºÂ ¡≈Í‰Δ «Èº‹Δ √ÀÈ≈ Ú‹Ø∫ ÚÂÁ≈ ˛
¡Â∂ «¬‘Ȫ ≈‘ƒ √’»Òª Á∂ «ÍÃø√ΔÍÒª, Óπº÷ ¡«Ë¡≈Í’ª
¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ”Â∂ ◊À-˜»Δ ÁÏ≈¡ ω≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˛Õ «Í¤Ò∂ «¬º’ √≈Ò ÂØ∫ √’»Òª ˘ √≈«¬ø√, ◊«‰Â ¡Â∂
‘Ø «Ú«Ù¡ª Á∂ Ó∂«Ò¡ª «Úº⁄ ¿πÒfi≈ ’∂ º«÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈
˛, «‹√ ’≈È Í»∂ √’»Ò «Úº⁄ H-A@ «ÁÈ Âº’ «Â¡≈Δ
’«Á¡ª Ó∂Ò∂ Ú◊≈ Ó≈‘ΩÒ Ï«‰¡≈ «‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂ Í»∂
√’»Ò ÁΔ¡ª √≈Δ¡ª ‹Ó≈ª Á∂ «√Ò∂Ï√ ÁΔ ÍÛ∑≈¬Δ ·ºÍ
‘Ø ’∂ «‘ ‹ªÁΔ ˛Õ «√º«÷¡≈ √’ºÂ Á≈ ¡«Ë¡≈Í’ª ¡Â∂
√’»Ò Óπ÷Δ¡ª ÍÃÂΔ ÚÂΔ≈ «ÈØÒ Â≈È≈Ù≈‘ «’√Ó Á≈
˛ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ˘ ◊ºÒ ◊ºÒ ”Â∂ ˜ÒΔÒ ’È≈ ¡≈Ó ◊ºÒ
˛Õ «◊¡≈Úƒ ¡Â∂ Ï≈Úƒ ‹Ó≈ª ÁΔ¡ª «¬«Â‘≈√ ÁΔ¡ª
«’Â≈Ϫ «√Ò∂Ï√ Á∂ ÏÁÒ≈˙ ’≈È ¡º‹ º’ ÚΔ
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘ È‘ƒ «ÓÒ √’Δ¡ªÕ
◊º Ò ’Δ, ¡À È .√Δ.¬Δ.¡≈.‡Δ. ¡Â∂ «√º « ÷¡≈
√≈ÙÂΔ¡ª ÚºÒØ∫ «Â¡≈ ’ΔÂ∂ «√Ò∂Ï√ ¡Â∂ «’Â≈Ϫ ˘
“ÍÛ∑Ø Í≥‹≈Ï-ÍÛ∑≈˙ Í≥‹≈Ï” Á∂ ◊À-√ø«ÚË≈«È’ ’≈◊‹Δ
ÍË
Ø ’
À ‡ Á∂ ʺÒ∂ ÁºÏ ’∂ «√º«÷¡≈ √’ºÂ ÚºÒ∫Ø «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª
Á∂ Ì«Úº÷ È≈Ò «÷ÒÚ≈Û ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
«¬√ √≈∂ ’πºfi Á∂ «Ú¡≈Í’ «ÚØË Ú‹Ø∫ “√ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” ˘ Í≥‹≈Ï Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª È∂ «¬º’ ÈÚƒ
¡≈√ ÁΔ «’È Ú‹Ø∫ Á∂÷‰≈ Ùπ» ’ «Ò¡≈ ¡Â∂ «¬‘ ÚΔ
ÌªÍ «Ò¡≈ «’ ‘π‰ √øÿÙª Á∂ √Â∂ ÂπÈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
’Ø¬Δ ‘Ø ⁄≈≈ Ï≈’Δ È‘ƒ «‘≈Õ «¬√ √øÿÙ ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï
√’≈ ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï ÚºÒØ∫ ÓØ⁄∂ È≈Ò «ÓÒ
ÏÀ· ’∂ ’Ø¬Δ „π’Úª ‘ºÒ ’º„‰ ÁΔ Ï‹≈«¬ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª
ÁΔ¡ª Óπ¡ºÂÒΔ¡ª ¡Â∂ Á»-Áπ≈‚∂ Á∂ «˜«Ò∑¡ª «Úº⁄
ÏÁÒΔ¡ª ’È Á≈ ‹Ï Á≈ √Â≈ ¡÷«Â¡≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈ ¡Â∂ «ÏȪ «’√∂ ÁØÙª ÂØ∫ C@ ‹πÒ≈¬Δ B@AH ˘
¡ø«ÓÃÂ√ «˜Ò∑∂ Á∂ Í≥‹ ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊»¡ª ˘ Óπ¡ºÂÒ
’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ «‹√ È∂ ÏÒÁΔ ”Â∂ Â∂Ò Í≈¿π‰ Á≈
’øÓ ’ΔÂ≈ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ ‘Ø «˜¡≈Á≈ ÍÃ⁄ø‚
»Í «Úº⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬ΔÕ Í»∂ Í≥‹≈Ï ¡øÁ «¬‘Ȫ
Óπ¡ºÂÒΔ¡ª Á≈ «Ú¡≈Í’ «ÚØË ‘Ø«¬¡≈ ÍÃø» Í≥‹≈Ï
√’≈ È∂ ’øË ”Â∂ «Ò«÷¡≈ È‘ƒ Í«Û∑¡≈ ¡Â∂ «√º«÷¡≈
ÓøÂΔ ÙÃΔ ˙.ÍΔ. √ØÈΔ ÚºÒØ∫ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª ˘ ËÓ’≈¿π‰
Á≈ «√Ò«√Ò≈ Ò◊≈Â≈ ‹≈Δ «‘≈Õ ‘π‰ ‹ÁØ∫ C ¡’»Ï
ÁΔ ’À Ï «È‡ ÓΔ«‡ø ◊ «Úº ⁄ Í≥ ‹ ≈Ï √’≈ Úº Ò Ø ∫
¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂ ¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’»Òª Á∂ HHHF
¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª √∂Ú≈Úª ˘ «ÚÌ≈◊ ¡øÁ ͺ’≈ ’È
Ò¬Δ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ÂÈ÷≈‘ª «Úº⁄ FE ÂØ∫ GE% º’ ’‡ΩÂΔ
’’∂ «ÂøÈ √≈Ò Âº’ AEC@@/- πͬ∂ ÍÃÂΔ Ó‘ΔÈ≈
26 ÈÚøÏ-B@AH
ÂÈ÷≈‘ Á∂‰ Á≈ ÈØ‡Δ«Î’∂ÙÈ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ª
¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ Á≈ ◊πº√≈ «¬º’ ¡≈-Í≈ Á∂ √øÿÙ Á∂
»Í «Úº⁄ »ÍªÂ« ‘Ø «◊¡≈ ¡Â∂ “√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂”
Á∂ ÏÀÈ ‘∂· G ¡’»Ï B@AH ˘ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ «¬º’
Úº‚Δ ÀÒΔ ’È ¿πÍø ◊πÁπ¡≈≈ ÙÃΔ Áπº÷ «ÈÚ≈‰
√≈«‘Ï Á∂ ȘÁΔ’ ⁄Ω’ «Úº⁄ ͺ’≈ ÓØ⁄≈ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈
«◊¡≈Õ «‹√ «Úº ⁄ ͺ ’ ∂ ÓØ  ⁄∂ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‘Δ
¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂ ¡≈ÁÙ Ó≈‚Ò √’»Òª Á∂ AF
¡«Ë¡≈Í’ª ÚºÒØ∫ ÓÈ Ú ÚΔ Ùπ» ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ
«‹ºÊ∂ «¬√ ͺ’∂ ÓØ⁄∂ ¡Â∂ ÓÈ Ú ’À∫Í «Úº⁄ ‘ ؘ
√À∫’Û∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ ‹ºÊ∂ È≈¡∂ Ó≈Á∂ ‘ج∂ Ù≈«ÓÒ ‘؉
Òº◊∂ ¿πÊ∂ ‘Δ Í≥‹≈Ï ÁΔ¡ª ‘Ø ÓπÒ≈˜Ó ÎÀ‚∂ÙȪ, «’√≈È,
Ó˜Á», ÈΩ‹Ú≈È, «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡Â∂ «¬√ÂΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª
È∂ ÚΔ «¬√ ÓØ⁄∂ ˘ √ÓÊÈ Á∂‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈Õ
«¬√ ÂØ∫ Ïπ÷Ò≈‘‡ «Úº⁄ ¡≈ ’∂ «√º«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ ÚºÒØ∫
√øÿÙÙΔÒ ‘ÁΔÍ «√øÿ ‡Ø‚Íπ, ÁΔÁ≈ ÓπºÁ’Δ, ÌÂ
’πÓ≈, ‘«ÚøÁ º÷Û≈ √Ó∂ Í≥‹ ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊»¡ª
ÁΔ¡ª Óπ¡ºÂÒΔ¡ª √Ó∂ ͫ‡¡≈Ò≈ ÂØ∫ ÂÈÂ≈È,
Ï«·ø‚≈ ÂØ∫ Í·≈Ȓ؇, Ó≈È√≈ ÂØ∫ ¡ø«ÓÃÂ√ ¡≈«Á Ê≈Úª
”Â∂ ÏÁÒΔ¡ª ’’∂ ¡≈Ó ¡«Ë¡≈Í’ª ”Â∂ Á«‘Ù Í≈¿π‰
Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈Õ “√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ
‘∂· AC ¡’»Ï B@AH ˘ AE@@@ ÂØ∫ ÚË∂∂ ¡«Ë¡≈Í’ª
È∂ ÓØÂΔ Ó«‘Ò ÚºÒ Îπ‘≈≈ ⁄Ω∫’ º’ «¬º’ Úº‚≈ Ó≈⁄
’ΔÂ≈ ¡Â∂ BA ¡’»Ï B@AH ˘ “√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’
ÓØ⁄∂” ÁΔ ÀÒΔ «Úº⁄ Í≥‹≈Ï Ì «Úº⁄Ø∫ BE ‘˜≈ ÂØ∫ ÚË∂∂
«’√≈È, Ó˜Á», ÓπÒ≈˜Ó, «Ú«Á¡≈ÊΔ ¡Â∂ ¡Ωª È∂
Ù≈«ÓÒ ‘Ø ’∂ ≈ Á∂ A@.C@ Ú‹∂ º’ Îπ¡≈≈ ⁄Ω’ ‹≈Ó
’’∂ º«÷¡≈Õ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØÂΔ Ó«‘Ò ÿ∂È Ò¬Δ ‹≈
‘∂ √ÈÕ «‹√ ˘ Ø’‰ Ò¬Δ Í≥‹≈Ï ÍπÒΔ√ È∂ E ‘˜≈
ÍπÒΔ√ Á∂ ‹Ú≈Ȫ ˘ Â≈«¬È≈ ’ΔÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ √ΔÕ «¬√
ÀÒΔ ¡Â∂ «ÿ≈˙ Á∂ ÓºÁ∂Ș Óπº÷ «ÍÃø√ΔÍÒ √’ºÂ ÙÃΔ
√π∂Ù ’πÓ≈ ¡Â∂ ’ÀÍ‡È √øÁΔÍ √øË» ÚºÒØ∫ BC ¡’»Ï
B@AH ˘ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª È≈Ò E ÿø‡∂ ÒøÏΔ «¬º’ ÓΔ«‡ø◊
’ΔÂΔ ◊¬Δ, «‹√ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ È∂ ÓØ⁄∂ ÁΔ¡ª √≈Δ¡ª
Óø◊ª ˘ ‹≈«¬˜ ª Áº«√¡≈ ÍÃø» ¡ø«ÂÓ ÎÀ√Ò≈ «ÚÁ∂Ù
Î∂Δ ”Â∂ ◊¬∂ ‘ج∂ Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï Á∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â ‘؉
Á≈ Ï‘≈È≈ Ò◊≈ ’∂ Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï È≈Ò E ÈÚøÏ
B@AH ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ Á≈ √Óª «‘ ’ «ÁºÂ≈Õ ‘π‰ √Ú≈Ò
«¬‘ ˛ «’ ’Δ Óπº÷ ÓøÂΔ ÁΔ ˆÀ-‘≈˜Δ «Úº⁄ √’≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ȫ ÁΔ ÙÀ¡ √Óπº⁄∂ »Í «Úº⁄ ·ºÍ ‘Ø ‹≈«¬¡≈ ’ÁΔ ˛? ’Δ
‹Ó‘»Δ¡Â ÁΔ ¿π√≈Δ «¬√∂ ’’∂ ’ΔÂΔ ◊¬Δ √Δ «’
«’√∂ √»Ï∂ Á≈ Óπº÷ ÓøÂΔ «’√∂ «¡≈√ Á∂ ≈«‹¡ª Úª◊
√≈∂ ¡«Ë’≈ ¡≈͉∂ ’ØÒ √ΔÓ ’’∂ Ï≈’Δ √≈Δ
√’≈Δ ÓÙΔÈΔ ˘ ‹≈Ó ’ Á∂Ú∂? ¡«Ë¡≈Í’ ÓÈ
Ú Á∂ AGÚ∂∫ «ÁÈ «Úº⁄ ‘؉ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ˘ ÎÀ√Ò≈’πøÈ
ÓΔ«‡ø◊ ¡º◊∂ ‘Ø AC «ÁÈ Ï≈¡Á ’Ú≈¿π‰ Á≈ Ò≈ÒΔÍ≈Í
Á∂ ’∂ Í⁄≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂? Í≥‹≈Ï √’≈ ÁΔ «¬√ ◊À-
«˜øÓ∂Ú≈≈È≈ Í‘πø⁄ «ÚπºË ‹»fi ‘Δ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ ˘
¿π√ Ú∂Ò∂ ¡≈͉∂ ¡øÁØ∫ ‘Δ ÙÓÙ≈ ÚΔ ‘؉≈ «Í¡≈ ‹ÁØ∫
BE ¡’»Ï B@AH ˘ ÓØ⁄∂ «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ¡Â∂ ÓÈ
Ú ’À∫Í «Úº⁄ ÏÀ·∂ ‘ج∂ √≈ÊΔ¡ª ÁΔ¡ª ÁØ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂
ÓØ⁄∂ Á∂ ÎÀ√Ò∂ Á∂ ¿πÒ‡ ¡≈͉∂ ÂΩ ”Â∂ ‘Δ ÓÈ ÚÂ
÷ÂÓ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ÒÀ «Ò¡≈, «‹√ È≈Ò ¡«Ë¡≈Í’
Ò«‘ ÁΔ ÚË ‘Δ ⁄Û∑ ˘ «¬º’ Ú≈ ª Ï∂’ª Òº◊
◊¬Δ¡ª ¡Â∂ Í≥‹≈Ï √’≈ È∂ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬º’ Ú≈
«Î ÂØ∫ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª ÁΔ¡ª Óπ¡ºÂÒΔ¡ª ¡Â∂ Á»-
Áπ≈‚∂ «˜«Ò∑¡ª ¡øÁ ÏÁÒΔ¡ª Á≈ «√Ò«√Ò≈ Ùπ» ’’∂
¡≈Ó ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ‚≈¿π‰ Á≈ √Â≈ ÎÛ «Ò¡≈ ˛Õ
“√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂” È∂ ÚΔ ¡≈Í‰Δ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È
ÿØÒª ÁΔ ‰ÈΔÂΔ ÓπÂ≈«Ï’ BF ¡’»Ï ÂØ∫ ÒÛΔÚ≈
Ìπ÷
º ‘ÛÂ≈Ò Ùπ» ’’∂ Óº·∂ ÍÀ ‘∂ ÓØ⁄∂ ˘ «Î ÂØ∫ Óÿ≈¿π‰
Á≈ ’øÓ Ùπ» ’ «ÁºÂ≈ ˛, «‹√ «Úº⁄ ¿π‘Ȫ ˘ ’≈ÓÔ≈ÏΔ
«ÓÒΔ ‘Δ ˛ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÿØÒ ‘Ø «Âº÷≈ »Í
¡÷«Â¡≈ ’ «‘≈ ˛Õ
«¬‘ √≈≈ ÚÂ≈≈ «’√∂ «ÚÙ∂Ù √’≈ ‹ª «Ú¡’ÂΔ
«ÚÙ∂Ù «ÚπºË √øøÿ٠º’ √Δ«Ó È≈ ‘Ø ’∂ √Óπº⁄∂ ÂΩ ”Â∂
Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ «ÚÙÚΔ’È, ¿πÁ≈Δ’È ¡Â∂
«Èº‹Δ’È ÁΔ¡ª ¡Í‰≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ÈΔÂΔ¡ª ÚºÒ
√∂Ë ˛ ¡Â∂ √øÿÙª Á∂ πı „ø◊ ÚΔ «¬‘Ȫ ÒØ’ «ÚØËΔ
ÈΔÂΔ¡ª ˘ ̪‹ Á∂‰ Ú≈Ò∂ “Ú◊ √øÿÙ” ÁΔ ⁄∂ÂÈ≈ È≈Ò
ÒÏ∂˜ ‘؉∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ √≈˘ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ È≈Ò
‹πÛ∂ «¬‘Ȫ ÈΔÂΔ◊ ͫ‘¨¡ª Ï≈∂ √Ófi‰ ¡Â∂ √ªfi∂
ÓØ«⁄¡ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· Ú◊ √øÿÙ ÚºÒ ÚËÁ∂ ‘ج∂
‘Ó«÷¡≈ÒΔ «Ëª ÁΔ Óπ’øÓÒ ‹ºÊ∂ÏøÁ’ ¬∂’Â≈ È≈Ò
«¬È’≈ÒÏΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ ‘Ø Â’Û≈ ¡Â∂ Әϻ ’È
ÁΔ ÒØÛ ˛Õ Ù≈Ò≈ “√ªfi≈ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈” «¬√ √øÿÙ
”⁄Ø∫ ‹∂» ‘Ø ’∂ √≈Ó≈‹ «ÚØËΔ √øÿÙª Á≈ ’∂∫Á «ÏøÁ»
ω∂Õ
27 ÈÚøÏ-B@AH
 Ù‘ΔÁ √øÿ≈ ‹Δ ˘ Ô≈Á ’«Á¡ª ‹Ó≈ÂΔ ÿØÒ «Âº÷∂ ’Ø
«’ÂΔ ‹Ó≈ Á∂ «‘ºÂª Ò¬Δ ‰ÂºÂ∂ «Úº⁄ ‹»fi‰
Ú≈Ò∂, ¿πÓ Ì √øÿÙª ÁΔ ÏÒÁΔ ÓÙ≈Ò ÒÀ ’∂ ¡º◊∂
Úˉ Ú≈Ò∂ ‹Ó≈ÂΔ ÿØÒª Á∂ ÔØË≈ √≈ÊΔ «◊¡≈È «√øÿ
√øÿ≈ ˘ √≈ÊØ∫ «Ú¤«Û¡ª BF √≈Ò ÏΔ ◊¬∂ ‘È Í ¿π‘
√≈‚∂ ⁄∂«Â¡ª Á≈ ¡‡πº‡ «‘º√≈ ω∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ B@ ÈÚøÏ
AIIB ˘ ¿π‘Ȫ ˘ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ Á«‘ÙÂ◊Áª È∂ ¿π√
√Ó∂∫ «Í≥‚ √Ø«¬Â≈ «Ú÷∂ ◊ØˇΔ¡ª Ó≈ ’∂ Ù‘ΔÁ ’ «ÁºÂ≈
√Δ ‹ÁØ∫ ¿π‘ ̺·≈ Ó˜Á»ª ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ’≈¿π‰ ‹≈ ‘∂
√ÈÕ ‘ «ÚØËΔ «Ú⁄≈ª Ú≈Ò∂ Á≈ ’ÂÒ ’È, «√ÚÒ
’Ø‚ ≈‘ƒ ÒØ’ª ¿πμÂ∂ «ÚÙ∂Ù «’√Ó Á∂ Í«‘≈Ú∂ ·Ø√‰,
«˜øÁ◊Δ «‹¿»‰ ¿πμÂ∂ ’¬Δ Â∑ª ÁΔ¡ª ÏøÁÙª Ò≈¿π‰
Ú≈Ò∂ ÷≈«Ò√Â≈ÈΔ¡ª ˘ ÔÊ≈Ê È∂ «¬«Â‘≈√ Á∂ ’»Û∂Á≈È
«Úº⁄ √πº‡ «ÁºÂ≈ ˛ ‹Á«’ Ù‘ΔÁ √øÿ≈ ÁΔ Ô≈Á◊≈ ¿πμÂ∂
‘ √≈Ò «¬È’Ò≈ÏΔ¡ª Á≈ Ó∂Ò≈ Òº◊Á≈ ˛Õ «È‚
√ø◊≈ÓΔ ÔØË∂ √øÿ≈ ‹Δ ÚºÒØ∫ ¡Í‰≈¬Δ, ÍÃ⁄≈Δ Â∂ ÚË≈¬Δ
Ò«‘ ‘Ø ¡º◊∂ ÚË ‘Δ ˛ «’™«’ «¬√ Ò«‘ Á∂ Í√È
Á≈ ¡Ë≈ «¬√ √Ó≈«‹’-¡≈«Ê’ „ª⁄∂ «Úº⁄ ÓΩ‹»Á ˛Õ
AIDG «Úº⁄ Ì≈ ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ Á≈ ÌÓ Í≈ ’∂
Á∂Ù ÁΔ «ÚÙ≈Ò ‹ÈÂ≈ È≈Ò Ï‘π ں‚≈ ËØ÷≈ ’ΔÂ≈Õ
ÏÂ≈ÈÚΔ ‘≈’Ó ¡≈Í Âª ÍÁ∂ «Íº¤∂ ‘Ø ◊¬∂ Í Á∂Ù ÁΔ
√ºÂ≈ ¡≈͉∂ Í÷∂ ‘ج∂ ÁÒ≈Òª ˘ √Ω∫Í ◊¬∂Õ «¬‘Ȫ ÁÒ≈Ò
‘≈’Óª È∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª Ì≈ «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ˘ ‹≈Δ
º«÷¡≈ «‹√ ’≈È ÏÂ≈ÈÚΔ √Ó≈«¬¡≈ «ÏȪ Ø’-
‡Ø’ ¤≈Òª Ó≈Á≈ ¡º◊∂ Ú«Ë¡≈ ¡Â∂ ÓΩ‹»Á≈ ‘≈’Ó
ÏÂ≈ÈÚΔ √≈Ó≈‹ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¡ÓΔ’È √≈Ó≈‹
¡Â∂ ‘Ø √≈Ó≈‹Δ¡ª Ò¬Δ ÚΔ ÁÒ≈ÒÍπ‰∂ ÁΔ¡ª ÈÚΔ¡ª
«Ó√≈Òª ÍÀÁ≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ÏÂ≈ÈÚΔ Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ¡ª
ÚºÒØ∫ Ì≈ÂΔ ÒØ’ª ÁΔ¡ª ¡≈˜≈ÁΔ ÁΔ¡ª Ò«‘ª ˘
’π⁄Ò‰, Á∂Ù Ì◊ª ˘ Ϊ√Δ¡ª ”Â∂ Ò‡’≈¿π‰, ‹∂Ò∑ƒ
‚º’‰, ÒØ’ Ò«‘ª ¿πμÂ∂ ‹Ï Á≈ ’π‘≈Û≈ Ú≈‘π‰ Ò¬Δ
ÿÛ∂ Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ ‹≈Ï ’≈˘Èª Á∂ ÁøÁ «Âº÷∂ ’ ‘∂
‘ÈÕ «¬‘Ȫ ‘≈’Óª È∂ ¡‹∂ º’ ˆÁ Í≈‡Δ ÁΔ Ò«‘,
ϺÏ ¡’≈ÒΔ Ò«‘, ’»’≈ Ò«‘, Á∂Ù ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ Ò¬Δ
¿πμ·Δ ¥ªÂΔ’≈Δ¡ª ÁΔ Ò«‘ ˘ ωÁ≈ √Ê≈È È‘ƒ
«ÁºÂ≈Õ «¬ºÊØ∫ º’ «’ Ì≈ÂΔ ÒØ’ª Ò¬Δ Ù‘ΔÁ-¬∂-¡≈˜Ó
√. Ì◊ «√øÿ ˘ Ù‘ΔÁ Á≈ Á‹≈ Á∂‰ Òº«◊¡≈ ÙÓ
Ó«‘√»√ ‘Ø ‘Δ ˛ ‹Á«’ √ÓfiΩÂ≈Ú≈ÁΔ È∂Â≈ Ó‘≈ÂÓ≈
◊ªËΔ ˘ Á∂ÙÚ≈√Δ¡ª Á≈ √Ï-ÍÃÚ≈«È ¡≈◊» ω≈ ’∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Í∂Ù ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È∂ ¡≈͉∂ «Ú«◊¡≈È’ ȘΔ¬∂
≈‘ƒ Í«‘Òª ‘Δ «¬√ Ùº’ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ’ΔÂ≈ √Δ «’
ÏÂ≈ÈÚΔ ‘≈’Ó ¡≈͉∂ Í÷∂ ‘ج∂ Ì≈ÂΔ ÁÒ≈Ò
√Ó≈¬∂Á≈Δ ¡Â∂ ‹◊ΔÁ≈Δ Á∂ ◊·‹ØÛ ˘ ≈‹√ºÂ≈
√Ω∫Í Á∂‰◊∂, «‹√ È≈Ò ¿π‘Ȫ Á∂ «¬ºÊØ∫ ⁄Ò∂ ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÚΔ ¿π‘Ȫ Á∂ ‘º’ √πº«÷¡Â «‘ √’‰Õ Ù‘ΔÁ Ì◊Â
«√øÿ ÁΔ «¬‘ Ùø’≈ ¿π√ÁΔ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á √º⁄ «Úº⁄ ÏÁÒ
◊¬ΔÕ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ È∂ «¬√ ¡≈˜≈ÁΔ ˘ ¡√ÒΔ ¡≈˜≈ÁΔ
√Ófi«Á¡ª ¡≈͉∂ ÓȪ ¡øÁ ⁄ø◊∂ Ì«Úº÷ Ò¬Δ ’¬Δ
Â∑ª ÁΔ¡ª ¡≈√ª ¿πÓΔÁª ‹◊≈¬Δ¡ª Í ‘ΩˇΔ-‘ΩˇΔ
¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª «¬‘ √≈Δ¡ª ¡≈√ª ¿πÓΔÁª Á∂ Ó«‘Ò ∂Â
ÁΔ¡ª ’ø˪ Úª◊»ø „«‘ „∂Δ ‘πøÁ∂ ◊¬∂ «’™«’ º »Í
«Úº⁄ ¡≈˜≈ÁΔ Á∂ ÁøÌ ‘∂· ¿π√≈«¡≈ Á∂Ù Á≈ ≈‹ÈΔ«Â’-
¡≈«Ê’ „ª⁄≈ «√Î Â∂ «√Î √≈Ó≈‹Δ √Ó≈¬∂Á≈ª,
ÁÒ≈Ò √Ó≈¬∂Á≈ª, ‹◊ΔÁ≈ª Á∂ «‘ºÂª ÁΔ Í»ÂΔ ’È
Ú≈Ò≈ ‘Δ Ï‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ √ΔÕ
AIDG ÂØ∫ Ï≈¡Á ¤∂ÂΔ ‘Δ Á∂Ù Á∂ ’¬Δ «‘º«√¡ª
«Úº⁄ ÒØ’ Ò«‘ª ¿πμ·Δ¡ª «‹‘Ȫ «Úº⁄ «Òø◊≈È≈ ÁΔ
‘«Ê¡≈ÏøÁ «’√≈ÈΔ Ïˆ≈Ú «˜’ÔØ◊ ˛Õ «¬√ÂØ∫
Ï≈¡Á AIFG «Úº⁄ ͺ¤ÓΔ Ïø◊≈Ò Á∂ È’√ÒÏ≈ÛΔ «¬Ò≈’∂
«Úº⁄Ø∫ ¿πμ·Δ ‘«Ê¡≈ÏøÁ ψ≈Ú √Δ «‹√È∂ «¬È’Ò≈Ï
˘ Á∂Ù Á∂ ¬∂‹ø‚∂ ”Â∂ «Ò¡ªÁ≈Õ BB ¡ÍÃÀÒ AIFI ˘ ’Ò’ºÂ∂
«Úº⁄ ÒØ’ª Á∂ Ï‘π ں‚∂ «¬’º· «Úº⁄ ÈÚª ≈‹√Δ ÓÂ≈
Í≈√ ’ΔÂ≈ «◊¡≈, «‹√ «Úº⁄ Á∂Ù Á≈ ÈÚª ‹Ó≈ÂΔ
«ÚÙÒ∂Ù‰ ’’∂ ÈÚ-‹Ó‘»Δ «¬È’Ò≈Ï Á≈ ÈÚª
ÍÃØ◊≈Ó «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÈÚ∂∫ ÍÃØ◊≈Ó È∂ Ú≈«¬ÂΔ
’«Ó¿»«È√‡ Í≈‡Δ¡ª Á∂ ¡øÁ ¡Â∂ Ï≈‘ ÈÚΔ¡ª
Ï«‘√ª ˘ ‹ÈÓ «ÁºÂ≈Õ ÈÚ∂∫ √Ú≈Ò ÷Û∂ ’ΔÂ∂, ÈÚΔ¡ª
√¯ÏøÁΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ªÕ «¬√ ÈÚ∂∫ ÍÃØ◊≈Ó È∂ Á∂Ù Á∂ ’≈Ò‹ª,
Ô»ÈΔÚ«√‡Δ¡ª «Úº⁄ Ï«‘√ª Ì÷≈¬Δ¡ª, «Í≥‚ª ÁΔ
≈‹ÈΔÂ’ √ØfiΔ «Úº⁄ ‘Ò⁄Ò ÍÀÁ≈ ’ΔÂΔ, ¡øÈÁ≈Â≈
«Úº⁄ ÈÚΔ¡ª ¿πÓø◊ª ÌΔ¡ª, «’ÂΔ¡ª ÁΔ¡ª ’πºÒΔ¡ª
«Úº⁄ ÈÚª ¿πÂÙ≈‘ Ì«¡≈, Á∂Ù ÁΔ ‹Ú≈ÈΔ ¿πμ√ÒÚº‡∂
ÒÀ‰ Òº◊ΔÕ «¬√ «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ ÂØ∫ Í≥‹≈Ï Á≈ ◊À-
ÍÃÌ≈«Ú ‘؉≈ «’Ú∂∫ √øÌÚ √ΔÕ Á∂Ù Á∂ Ï≈’Δ «‘º«√¡ª
Úª◊ Í≥‹≈Ï È∂ ÚΔ «¬√ Ò«‘ Á≈ √π¡≈◊ ’«Á¡ª
¡≈͉≈ ÔØ◊Á≈È Í≈«¬¡≈Õ ’≈Ó∂‚ √øÿ≈ ‹Δ È∂ ¡≈͉∂
28 ÈÚøÏ-B@AH
√≈ÊΔ¡ª È≈Ò «ÓÒ ’∂ «¬√ ÍÃØ◊≈Ó ˘ Ò≈◊» ’È Ò¬Δ
«ÁÈ-≈ «¬º’ ’ΔÂ≈Õ ÈÚ-‹Ó‘»Δ «¬È’Ò≈Ï ÁΔ¡ª
⁄≈Ò’ Ù’ÂΔ¡ª ¡Â∂ √‘≈«¬’ Ù’ÂΔ¡ª ˘ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø ’’∂
√ø ÿ Ùª «Úº ⁄ Í≈«¬¡≈Õ √≈ÊΔ √ø ÿ ≈ ÂØ ∫ ‹ÈÂ’
√◊ÓΔ¡ª ¡Â∂ ≈‹√Δ ◊π «√º÷’∂ ¿π‘Ȫ ÁΔ «Ú≈√Â
˘ ¡º◊∂ ÂØ«Á¡ª ’¬Δ √≈ÊΔ ÒØ’ ÿØÒª ÁΔ ⁄ø◊Δ ¡◊Ú≈¬Δ
’ ‘∂ ‘ÈÕ
¡º‹ Á∂ ‘≈Ò≈ ÏÁÂ ÂØ∫ ÚΔ ÏÁÂ ‘È, «‹‘Ȫ
«Úº⁄ √≈ÊΔ √øÿ≈ Á∂ ◊π ÷≈√ ¡Ê º÷Á∂ ‘ÈÕ «‹È∑ª ÂØ∫
Ω Ù ÈΔ ÒÀ ’∂ ¡º ◊ ∂ Úˉ ÁΔ ÒØ Û ˛Õ «Èº ‹ Δ’È,
√ø√≈Δ’È ¡Â∂ ¿πÁ≈Δ’È È∂ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª Á≈
«‹¿»‰≈ ‘Ø ÚΔ ÁπºÌ ’ «ÁºÂ≈ ˛Õ ’ª◊√ Í≈‡Δ Á∂
⁄؉ª «Úº⁄ ’ΔÂ∂ Ú≈¡Á∂ ¡Â∂ Á≈¡Ú∂ ÒØ’ª Á≈ Ó÷ΩÒ
¿π‚≈¡ ‘∂ ‘ÈÕ Ó˜Á» «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª ÁΔ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘Δ
¿π‚Δ’ ‘∂ ‘È, Ó˜Á» Â∂ «’√≈È ÏÀ∫’ª Á∂ ’˜¬Δ
÷≈«Â¡ª ¿πμÂ∂ Úº‹‰ Ú≈ÒΔ Óπ¡≈¯Δ ÁΔ ÒΔ’ ÁΔ ¿π‚Δ’
«Úº⁄ ‘ÈÕ «’√≈ÈΔ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ÁΔ¡ª «√Î≈Ùª Ò≈◊»
’È Ò¬Δ Ï∂√ÏΔ È≈Ò ¿π‚Δ’ «Úº⁄ ‘ÀÕ Í≈ÒΔ ÁΔ
√Óº«√¡≈ Ó»ø‘ ¡º‚Δ ÷ÛΔ ˛, ¿π√≈Δ Ó˜Á»ª Á≈ F@@
’ØÛ πͬ∂ ÂØ∫ ÚΔ ÚºË ¿πμÂ∂ «’ÂΔ ÌÒ≈¬Δ ÏØ‚ È≈◊
’πø‚ÒΔ Ó≈Δ ÏÀ·≈ ˛Õ ÓπÒ≈˜Ó ¡≈Í‰Δ¡ª Óø◊ª ˘ ÒÀ ’∂
ÓÈ Ú º’ Í‘π⁄ ø ◊¬∂ ‘ÈÕ Ï∂˜
π ◊≈ª ÁΔ ÎΩ‹ √’≈
˘ π˜◊≈ Á∂‰ Ò¬Δ Úø◊≈ ‘Δ ˛Õ «Î’≈ÍÃ√ÂΔ ¡≈͉∂
Ï‘π»Í ¡Â∂ ÁÀ∫ ¡≈’≈Δ ÁøÁ ÒÀ ’∂ ÁÈÁÈ≈™ÁΔ «ÎÁΔ
˛Õ Ì≈‹Í≈ √’≈ ÁΔ ¤Â¤≈«¬¡≈ «¬√ÁΔ ‘ Â∑ª
ÓºÁÁ ’ ‘Δ ˛Õ B@AI ÁΔ¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄
«‘øÁ» Ì≈¬Δ⁄≈∂ ˘ ÌÓ≈¿π‰ Ò¬Δ ≈Ó ÓøÁ Á∂ ÓπºÁ∂ ˘
‘Ú≈ «ÁºÂΔ ‹≈ ‘Δ ˛ ¡Â∂ ’ÙÓΔΔ¡ª Á∂ ’ÂÒ Â∂˜ ’
«ÁºÂ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ’ÙÓΔΔ¡ª ˘ √’≈Δ ‹Ï ≈‘ƒ √≈∂
Á∂Ù «Úº⁄ Ï∂◊≈È◊Δ Á≈ ¡«‘√≈√ ’Ú≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈
˛Õ Í≥‹≈Ï √’≈ ⁄؉ª ”⁄ ’ΔÂ∂ Ú≈¡«Á¡ª ˘ Í»Δ Â∑ª
ÌπÒ≈¡ ¸º’Δ ˛, ÈΩ‹Ú≈È √Ó≈‡ÎØÈ ¿π‚Δ’ ‘∂ ‘È,
Ï∂˜π ◊≈ π˜◊≈ ÁΔ ¿π‚Δ’ «Úº⁄ ‘ÈÕ Ó˜Á» «‘≈«¬ÙΔ
ÍÒ≈‡ª ÁΔ Ì≈Ò ’ ‘∂ ‘ÈÕ ÍÀ‡ØÒ, ‚Δ˜Ò, √جΔ
◊À√ ¡Â∂ «ÈºÂ ÒØÛª ÁΔ¡ª ⁄Δ‹ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ¤ÛºÍ∂
Ó≈ ’∂ ¡º◊∂ ÚË ‘Δ¡ª ‘ÈÕ √øÿÙª Á∂ ÓÀÁ≈È Í»Δ
Â∑ª Ì÷∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ Ó˜Á», «’√≈È, ÓπÒ≈˜Ó, ÈΩ‹Ú≈È,
«Ú«Á¡≈ÊΔ √Ì ¡≈Í‰Δ¡ª ‘º’Δ Óø◊ª Á∂ ÓØ«⁄¡ª ¿πμÂ∂
‚‡∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
Îª√ ’ØÒØ∫ ≈Î∂Ò ÒÛ≈’» ‹‘≈˜ª Á∂ ¡Ϫ πÍ¬Δ¡ª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Á∂ √’À∫‚Ò «Úº⁄ «Ò≈«¬ø√ ’øÍÈΔ ÁΔ ÙÓ»ÒΔ¡Â ˘
¤πÍ≈¿π‰ Ò¬Δ ÓØÁΔ √’≈ √Δ.ÏΔ.¡≈¬Δ. Á∂ «ÈÁ∂Ù’
ÁΔ ‹πÏ≈ÈÏøÁΔ Ò¬Δ «‹√ ͺË ¿πμÂ∂ ⁄ÒΔ ◊¬Δ ˛, «¬‘
ÚΔ Ò≈«Ó√≈Ò ˛Õ ◊πÈ≈‘ª ˘ „’‰ Ò¬Δ Í≈¬∂ ‹≈ ‘∂
ÍÁ∂ ‘’Δ’Â ÁΔ ‘È∂Δ Ú≈-Ú≈ ¿π·≈ ‘Δ ˛ Í «¬‘
ÍÁ∂ ¿πË∂ÛÈ ¡Â∂ ÍÁ≈Á≈Δ ÁΔ º√≈’ÙΔ ‹≈Δ ˛Õ ¿π‘
ÚΔ ‘∂·Ò∂ ÓøÂΔ¡ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ÍÃË≈È ÓøÂΔ Âº’Õ
√ø√≈ ͺËΔ ¡≈«Ê’ ÓøÁÚ≈«Û¡ª È∂ ≈‹√Δ √ø’‡ª
˘ ÚΔ ‹ÈÓ «ÁºÂ≈ ˛Õ «ÈºÂ ÈÚ∂∫ ≈‹√Δ Îø‡ ω ‘∂
¡Â∂ «ÂÛ’ ‘∂ ‘ÈÕ ÷˜≈«È¡ª Á∂ Ú‘Δ ÷≈Â∂ «√ºË∂ ’È
Ò¬Δ ¡Â∂ ’ Ò≈¿π‰ ÁΔ ÷≈Â ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ ¡Â∂ ÒØ’ª ˘
ÌπÒ∂÷≈ Í≈¿» ≈‘ ÒºÌ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ’ª Á≈ ÏØfi ¡≈Ó
‹ÈÂ≈ Á∂ «√ª ¿πμÂ∂ Í≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
«ÚÙ≈Ò «Ó‘ÈÂ’Ù ‹ÈÂ≈ ¡º◊∂ ÚË ‘Δ ˛,
√øÿÙª Á∂ »Í «Úº⁄ Ù‘ΔÁ √≈ÊΔ √øÿ≈ ÁΔ »‘ Á∂ ‘≈‰Δ
ÏˇÁΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ÓÙ≈Òª ÒÀ ’∂Õ
Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È ÚºÒØ∫ ¡≈◊±¡ª-Ó˜Á± «Ú∞μË
‹≈Δ ’ΔÂ∂ Ú≈߇ μÁ ’È ÁΔ Óß◊
«Íß‚ ‘μ√È Ó∞ß‚≈ «Ú÷ «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ª Â∂ Á«Òª
Á∂ «‘μ√∂ ÁΔ Íß⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ⁄Ø∫ ωÁ∂ «‘μ√∂ ÁΔ ˜ÓΔÈ
Á≈ ‘μ’ Ó≈È Ò¬Δ Í∂∫‚± ⁄ΩËΔ¡ª ÚÒØ∫ ’ÙÓΔ «√øÿ
ÿπº◊ÙØ, ÚΔ ’πÓ≈, √∞÷«ÚßÁ ’Ω ¡Â∂ ¡μËΔ Á‹È
Á∂ ’ΔÏ ¿∞√Á∂ Í«Ú≈«’ ÓÀ∫Ïª Â∂ ‘Ø «Ó‘ÈÂΔ ÒØ’ª
¿∞μÍ ⁄≈ Ú≈ ’ΔÂ∂ ‘Ó«Ò¡ª √ßÏßËΔ ’Â≈Í∞ Ê≈‰≈
«Ú÷∂ Á‹ «ÂßÈ Úμ÷-Úμ÷ ’∂√ª «Úμ⁄ ≈˜ΔÈ≈Ó≈ ’È
Ò¬Δ ÁÏ≈¡ ω≈¿∞‰ ÷≈«Â ¡Àμ√ ‚Δ ¡ÀμÓ ‹ÒßË-B
ÚÒØ∫ B Á‹È Á∂ ’ΔÏ Ó˜Á± ¡≈◊±¡ª Â∂ ‘Ø «Ó‘ÈÂΔ
ÒØ’ª Á∂ ‹≈Δ ’ΔÂ∂ Ú≈߇ª Á∂ Ó√Ò∂ 鱧 ÒÀ ’∂ Í∂∫‚± Ó˜Á±
Ô±ÈΔ¡È Íß‹≈Ï Á∂ «¬μ’ Ú¯Á È∂ ‚Δ.√Δ. ‹ÒßË È≈Ò
Ó∞Ò≈’≈ ’’∂ «√¡≈√Δ ÁÏ≈¡ ‘∂· ‹≈Δ ’ΔÂ∂ Ú≈߇
μÁ ’ΔÂ∂ ‹≈‰ ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ «’ ÍΔÛÂ
«’ÂΔ¡ª 鱧 «¬È√≈¯ «ÁÚ≈¿∞‰ ÁΔ Êª ¡≈◊±¡ª Â∂ ‘Ø
Ó˜Á±ª ¿∞μÍ ‘ÓÒ≈ ’È Ú≈«Ò¡ª 鱧 ÷∞Ù ’È ÷≈«Â
¡Â∂ Ï∂˜ÓΔÈ∂ «’ÂΔ¡ª Á∂ ÍÒ≈‡ª ¡Â∂ Á«Òª Á≈
Íß⁄≈«¬ÂΔ ˜ÓΔÈ ⁄Ø∫ ωÁ≈ ‘μ’ Ó≈È Ò¬Δ ¡Â∂ ‘≈’Ó
«Ë È≈Ò √Ïß«Ë «Íß‚ ‘μ√È Ó∞ß‚≈ Á∂ Íß⁄ ÁÒÚΔ «√ßÿ
Ú◊À≈ «Ú∞μË Ê≈‰≈ ’Â≈Í∞ «Ú÷∂ Á‹ ’∂√ª «Úμ⁄
≈˜ΔÈ≈Ó≈ ’È Ò¬Δ ÁÏ≈¡ ω≈¿∞‰ Ò¬Δ ¡Àμ√ ‚Δ
¡ÀμÓ ‹ÒßË-B ÚÒØ∫ Ú≈߇ ‹≈Δ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ
29 ÈÚøÏ-B@AH
........................... √ø ÿ Ù/√◊ÓΔ¡ª...........................
Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È ÚμÒØ∫ Í≥‹≈Ï Ì ”⁄ ËÈ∂-Óπ˜≈‘∂
Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È Íß‹≈Ï Á∂ √±Ï≈ √μÁ∂ ¿∞μÍ
⁄؉ Ú≈¡«Á¡ª ÂØ∫ Ì◊ΩÛΔ ’ª◊√ √’≈ 鱧 ÿ∂È
Ò¬Δ BE Â∂ BF ¡’»Ï ˘ Í≥‹≈Ï Ì Á∂ Úº÷-Úº÷
«˜«Ò∑¡ª ”⁄ ¡À√.‚Δ.¡ÀÓ. Á¯Âª ¡º◊∂ Í∂∫‚» Ó˜Á»ª
ÚºÒØ∫ ËÈ∂-Óπ˜≈‘∂ ’’∂ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬Δ «’ ¡À√.√Δ.,
ÏΔ.√Δ. Í«Ú≈ª ÁΔ Ó≈¯ ÿ∂Ò± «Ï‹ÒΔ «ÏμÒ Ó≈¯Δ ÁΔ
√‘±Ò ”Â∂ ÓÛΔ Ù Ú≈Í√ ÒÀ ’∂ √Ó∞μ⁄∂ Ó˜Á±ª Á∂
«ÏȪ Ù «Ï‹ÒΔ «ÏμÒ √Ó∂ «Í¤Ò∂ Ï’≈¬∂ Ó≈¯ ’ΔÂ∂
‹≈‰, «Ï‹ÒΔ «ÏμÒ ¡Á≈ È≈ ’ √’‰ Ú≈Ò∂ Í«Ú≈ª
Á∂ ’μ‡∂ «Ï‹ÒΔ ’∞ÈÀ’ÙÈ «ÏȪ Ù ‹ØÛ∂ ‹≈‰, ÒØÛÚßÁ
«’ÂΔ¡ª 鱧 «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡ Â∂ Ó’≈È ¿∞√≈Δ Ò¬Δ
◊ª‡ «ÁμÂΔ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ⁄ß◊≈ ‹ΔÚÈ «‹¿»‰ Ò¬Δ Ó˜Á±ª
鱧 Ò◊≈Â≈ ∞˜◊≈ «ÁμÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
Ô±ÈΔ¡È ¡≈◊±¡ª È∂ «’‘≈ «’ ÿ-ÿ √’≈Δ
ÈΩ’Δ, «ÏμÒ Ó≈¯Δ, «‘≈«¬ÙΔ ÍÒ≈‡, ’˜≈ Ó≈¯Δ Ú◊∂
Ú≈¡Á∂ ’’∂ √μÂ≈ “⁄ ¡≈¬Δ ’ª◊√ √’≈ ’ΔÂ∂ ⁄؉
Ú≈¡«Á¡ª 鱧 Ò≈◊± ’È ÂØ∫ ÁΩÛ ‘Δ ‘À ¿∞Ò‡≈ √◊Ø∫
Í∂∫‚± Ó˜Á±ª ÚμÒØ∫ ÒßÏ∂ Â∂ ÷≈Û’± √ßÿÙ ’’∂ Á«Òª
Â∂ ͤÛΔ¡ª Ùz∂‰Δ Í«Ú≈ª Ò¬Δ D@@ Ô±«È‡ Âμ’ ÁΔ
Íz≈Í ’ΔÂΔ √‘±ÒÂ È±ß ÚΔ Ùª ÓÛ ’∂ Ú≈Í√ ÒÀ ‘Δ
‘À «‹√ ’≈È Ó˜Á±ª 鱧 ‘˜≈ª ∞ͬ∂ «ÏμÒ Ì∂‹∂ ‹≈
‘∂ ‘È ‹Ø Ï∂∞˜◊≈Δ Â∂ Ó«‘ß◊≈¬Δ ÁΔ Ó≈ fiμÒ ‘∂
«’ÂΔ¡ª ˘ ¡Á≈ ’È∂ Ó∞Ù’Ò ‘È ¿∞È ª «’‘≈ «’
«’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ÚºÒØ∫ ’˜≈ Ï≈¬Δ’≈‡ ÁΔ «Â¡≈Δ Ò¬Δ «ÚÙ≈Ò ’≈ÈÎ≥√ª
«’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ÚºÒØ∫ ’˜≈ Ï≈¬Δ’≈‡ ÁΔ
«Â¡≈Δ Ò¬Δ Í·≈Ȓ؇-◊∞Á≈√Íπ «Ú÷∂ «’√≈Ȫ ÁΔ
«ÚÙ≈Ò ’≈ÈÎ≥√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ’≈ÈÎ≥√ ˘ √≥ÏØËÈ
’«Á¡ª ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ Á∂ √»Ï≈ ÓΔ ÍzË≈È √«ÂÏΔ «√≥ÿ
√πÒÂ≈ÈΔ, ‹ÈÒ √’ºÂ Á≈Â≈ «√≥ÿ ¡Â∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È
ÂÒØ’ «√≥ÿ Ï«‘≈ÓÍπ È∂ «’‘≈ «’ ’∂∫Á √’≈ ÁΔ
√≈Ó≈‹ ͺ÷Δ ÷∂ÂΔ ÈΔÂΔ ‘؉ ’’∂ ÷∂ÂΔ Ò≈◊ª ÁΔ¡ª
√Ì Ú√ª ‡À’‡, ÷∂ÂΔ √≥Á, ‚Δ˜Ò, ÍÀ‡ØÒ, ÷≈Áª,
’Δ‡È≈Ù’ Â∂ ÈÁΔÈÈ≈Ù’ ÁÚ≈¬Δ¡ª «ÚÁ∂ÙΔ ’≥ÍÈΔ¡ª
ÂØ∫ Ó«‘≥◊≈ Ì≈¡ Ó≥◊Ú≈ ’∂ ÷∂ÂΔ Ò≈◊ª ¡≈√Ó≈ÈΔ ⁄≈Û∑
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’ª◊√ √’≈ ÚΔ ‹◊ΔÁ≈ª ¡Â∂ ’≈ÍØ∂‡ Íμ÷Δ ‘Δ
√’≈ ‘ÀÕ
√»Ï≈ Á¯Â «Ú÷∂ Íπ‹ º Δ «ÍØ‡ ÓπÂ≈«Ï’ «¬‘ ËÈ∂-
Óπ˜≈‘∂ ¡À√.‚Δ.¡ÀÓ. Á¯Â Ï≈ÿ≈Íπ≈‰≈ Â∂ ÓØ◊≈
(ÓØ◊≈), ‹◊≈™ Â∂ ≈¬∂’؇ (´«Ë¡≈‰≈), ÈÚªÙ«‘ Â∂
ÏÒ≈⁄Ω (Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊), ◊Û∑Ùø’ Â∂ ‡ª‚≈
(‘π«Ù¡≈Íπ), √πÒÂ≈ÈÍπ ÒØËΔ Â∂ ’Í»ÊÒ≈ (’Í»ÊÒ≈)
¡Â∂ ‹ÒøË, Ù≈‘’؇, «ÎÒΩ Â∂ È’ØÁ (‹ÒøË) ¡Â∂
◊πÁ≈√Íπ «Ú÷∂ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ
«¬√ ÓΩ’∂ Ô±ÈΔ¡È Á∂ √±Ï≈ ÍÃË≈È Â√∂Ó ÍΔ‡,
√»Ï≈¬Δ ‹ÈÒ √’ºÂ ÏÒ«ÚøÁ «√øÿ ÌπºÒ, ÓΔ ÍÃË≈È
¡ÚÂ≈ «√øÿ √»ÒÍπ, √»Ï≈ ÍÃÀ√ √’ºÂ ’ÙÓΔ «√øÿ
ÿπº◊ÙØ, √»Ï≈¬Δ ¡≈◊»¡ª ‘ø√ ≈‹ ͺÏÚª, Ó«‘øÁ «√øÿ
÷ÀÛ, Óø◊≈ «√øÿ ÚÀ’ Ø ,∂ ’ÓÒ‹Δ √È≈Ú≈, «ÈÓÒ «√øÿ
Ù∂Íπ √ºË≈, ‘ø√≈ «√øÿ Óπ‚ ø Δ, ÁÙÈÍ≈Ò Ïπ‚ ø ≈Ò≈, ÏÒÁ∂Ú
«√øÿ, ◊πÏ÷Ù ’Ω √≈«Á’Íπ, ‹Δ.¡À√. ¡‡Ú≈Ò,
ÏÒ«ÚøÁ ’Ω «Á¡≈ÒÍπ, ‹√ÚΔ ◊Ø≈, √ÁΔ’ «Úº’Δ
Ì»ÒÍπ, È≈ÚÒ «◊ºÒ ‡≈‘ÒΔ, √π÷Á∂Ú «√øÿ Ó≈‰»’ ø ,∂ ¡ÙØ’
‹È≈◊Ò, ⁄øȉ «√øÿ Ïπ‡ º , Óº÷‰ «√øÿ ’øÁÒ Ø ≈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
Ì≈ÂΔ ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ «¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜
(«¬Î‡») Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, «’ÂΔ
«’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ √øÂØ÷ «√øÿ º◊Û Â∂ ÏÒ«ÚøÁ «√øÿ
Ï≈‹Ú≈ ¡≈«Á È∂ ÚΔ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
«ÁºÂΔ¡ª ‘È ¡Â∂ «‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ ‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ
’«ÓÙÈ ÁΔ¡ª «√Î≈Ùª ÓπÂ≈«Ï’ È≈ «ÓºÊ ’∂ «’√≈Ȫ ˘
Úº‚≈ ÿ≈‡≈ Í≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À, ÈÂΔ‹∂ Ú‹Ø∫ «’√≈È
’˜∂ Á∂ ÏØfi ‘∂·ª ÁºÏ ’∂ ÷πÁ’∞ÙΔ¡ª ’ ‘∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∂
«’√≈Ȫ «√ AD Òº÷ ’ØÛ πͬ∂ Á≈ ’˜≈ ‘À, «‹√ «Úº⁄Ø∫
ÓØÁΔ √’≈ È∂ Ë∂Ò≈ ÚΔ Óπ¡≈Î È‘Δ∫ ’ΔÂ≈ Á»‹∂ Í≈√∂
’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª È∂ AD Òº÷ ’ØÛ πͬ∂ ÂØ∫ ÚºË ’˜≈
ÏÀ∫’ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ’Ø¬Δ ÚΔ π«Í¡≈ È‘Δ∫ ÓØ«Û¡≈ ‘ÀÕ ’∂∫Á ¡Â∂
Í≥‹≈Ï √’≈ «’√≈Ȫ Á≈ √Óπº⁄≈ ’˜≈ Óπ¡≈Î ’È ÂØ∫
Óπº’ ◊¬Δ¡ª ‘ÈÕ «¬√ Ò¬Δ «’√≈Ȫ ˘ ’˜≈ Ï≈¬Δ’≈‡
30 ÈÚøÏ-B@AH
Ò¬Δ «Â¡≈ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ ÓΩ’∂ ‘ØȪ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
ÏÒ≈’ ÍzË≈È ¿∞ÂÓ ⁄≥Á, Ï⁄È Ò≈Ò, Óπ÷«Â¡≈ «√≥ÿ,
√» «√≥ÿ, ÁÒ‹Δ «√≥ÿ ÎÚ≈Ò, Á≈≈ «√≥ÿ Ó˜ΔΔ,
«’√≈È ÓØ⁄≈ √ø◊» ¡Â∂ «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È ÚºÒ∫Ø ‚Δ.√Δ. Á¯Âª ¡º◊∂ Í≈ÒΔ Á≈ „∂
√ø◊» : Í≈ÒΔ ˘ ¡º◊ Ò≈¿π‰ Á≈ Ó√Ò≈ «¬º’
Ú≈ Î∂ √πıΔ¡ª «Úº⁄ ˛Õ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ √’≈ Á≈ ͺ÷
«‹ºÊ∂ √ıÂΔ ’ ¡≈͉∂ ‘π’Ó Á≈ Í≈Ò‰ ’Ú≈¿π‰ Á≈
˛, ¿πμÊ∂ ‘Δ «’√≈È «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ¡≈Í‰Δ ’Ó˜Ø
¡≈«Ê’Â≈, Úº‚∂ √≈ËȪ ÁΔ ¡‰‘Ø∫Á ¡Â∂ √’≈ Áπ¡≈≈
Í≈ÒΔ Á≈ ¿πμ«⁄ ÍÃÏøË ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ ËÓ’Δ¡ª Á∂‰
ÁΔ Úº¬Δ¬∂ ÂØ∫ Ø‘ «Úº⁄ ¡≈ ’∂ ¡º◊ Ò≈¿π‰ Ò¬Δ «Â¡≈
ÏÀ·≈ ˛Õ Í≈ÒΔ Á∂ Ó√Ò∂ ”Â∂ √’≈ Â∂ «’√≈È Âª ¡≈‘ÓØ-
√≈‘Ó‰∂ ‘È ‘Δ, È≈Ò ‘Δ Ú≈Â≈Ú‰ ÍÃ∂ÓΔ, √Ó≈«‹’
’≈’πøÈ ¡Â∂ ÓºËÚ◊ Á≈ Úº‚≈ «‘º√≈ ÚΔ Ú≈Â≈Ú‰ ˘
‘πøÁ∂ Èπ’√≈È Á∂ Ó√Ò∂ ”Â∂ Í»Δ √◊ÓΔ È≈Ò «¬√ ⁄⁄≈
«Úº⁄ Ù≈ÓÒ ˛Õ
¡À√Δ √«ÊÂΔ «Úº⁄ «’√≈È ÓØ⁄≈ √ø◊» ÚºÒØ∫
√’≈ Á∂ ˺’Û Úº¬Δ¬∂ «ıÒ≈¯ √ø◊» Á∂ Úº÷-Úº÷
«Í≥‚ª «Úº⁄ ÀÒΔ¡ª ’’∂ AB ¡’»Ï ˘ ‚Δ.√Δ. √ø◊»
Á∂ Á¯Â ¡º◊∂ ⁄≈ ‡≈ÒΔ¡ª Í≈ÒΔ ÁΔ¡ª Ò≈‘ ’∂
„∂ Ò≈ «ÁºÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √øÏØËÈ ’«Á¡ª «’√≈È ÓØ⁄≈
√ø◊» Á∂ «˜Ò∑≈ ’ÈÚΔÈ Ìπ«Í≥Á ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò ¡Â∂ √πº÷
√≈‘Ø’∂ È∂ «’‘≈ «’ Í≈ÒΔ Á≈ Ó√Ò≈ ’Ø¬Δ «’√≈Ȫ Áπ¡≈≈
ÍÀÁ≈ ’ΔÂΔ √Óº«√¡≈ È‘ƒ ÏÒ«’ «¬‘ ‘Δ ¥ªÂΔ Á∂
√≈Ó≈‹Δ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò ÁΔ Á∂‰ ˛Õ «¬√Á≈ ‘ºÒ «’√≈Ȫ
˘ Óπ¡≈Ú˜≈ Á∂‰ ¡Â∂ Úº‚∂ ÷∂ÂΔ √øÁ Óπ‘º¬Δ¡≈ ’Ú≈¿π‰
È≈Ò ’∂ÚÒ Ú’ÂΔ ‘Δ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ Á≈ ͺ’≈ ‘ºÒ «¬√
√≈Ó≈‹ ͺ÷Δ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò ˘ ÏÁÒ ÒØ’-ͺ÷Δ, ’πÁÂ
ͺ÷Δ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò ¡Í‰≈¿π‰ È≈Ò ‘Δ ‘؉≈ ˛Õ ¡≈◊»¡ª
«’‘≈ «’ ÍÃÁ»Ù‰ Á∂ Ó√Ò∂ ”Â∂ ÚΔ «¬’ºÒ∂ «’√≈È ˘ ÁØÙ
Á∂‰≈ ˆÒ ˛Õ ÍÃÁ»Ù‰ Á≈ Úº‚≈ ’≈È ‘Ø ÷∂Â ‘ÈÕ
«¬√ ÓΩ’∂ «’√≈È ¡≈◊» ‹πfi≈ «√øÿ Ï‚πº÷ª, Óø‹
„º‚Δ¡ª, Ï«Ò‘≈ ºÂØ’∂, ‘Á∂Ú «√øÿ ¡≈«Á È∂ «’‘≈
«’ Í≈ÒΔ Á≈ „∂ ’∂ÚÒ √ø’∂Â’ ÂΩ ”Â∂ ÍÃ√≈ÙÈ ˘ «¬‘
«Á÷≈¿π‰ Ò¬Δ √Δ «’ ¿π‘ ’∂ÚÒ ⁄≈ ‡≈ÒΔ¡ª Á≈ ‘ºÒ
È‘ƒ ’ √«’¡≈ ª «’√≈È ¡≈͉∂ ÷∂ª «Úº⁄ ͬΔ
Òº÷ª ‡È Í≈ÒΔ Á≈ ‘ºÒ «’Ú∂∫ ’ √’Á≈ ˛Õ ¿π‘Ȫ
√’≈ ¡Â∂ ÍÃ√≈ÙÈ ˘ ⁄∂Â≈ÚÈΔ «ÁºÂΔ «’ ‹∂’ «˜Ò∑∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‘«‹≥Á «√≥ÿ, Â√∂Ó «√≥ÿ ’«·¡≈ÒΔ, ‹√ÏΔ «√≥ÿ,
’ÙÓΔ «√≥ÿ Ì≈◊Ø’≈Úª, ’∞Ò‹Δ «√≥ÿ, ËÓ «√≥ÿ ¡Â∂
Ì‹È «√≥ÿ ⁄≥‚Δ◊Û∑ ¡≈«Á È∂ √≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
¡øÁ «’√∂ ÚΔ «’√≈È ”Â∂ ’Ø¬Δ ’≈Ú≈¬Δ ’ΔÂΔ ‹ª Í⁄≈
Í≈«¬¡≈ ª ¿π√Á≈ √÷ «ÚØË ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÓØ◊≈ : «’ÂΔ «’√≈È Ô±ÈΔ¡È ÚμÒØ∫ Íß‹≈Ï √’≈
Á∂ Â≈È≈Ù≈‘Δ ÎÓ≈È «ıÒ≈¯ Í≈ÒΔ Á≈ „∂ ‚Δ√Δ
Á¯Â Ò≈ ’∂ ËÈ≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È
«ÙßÁ «√ßÿ fiß‚∂¡≈‰≈ È∂ «’‘≈ «’ √’≈ ÚμÒØ∫ «’√≈Ȫ
鱧 Í≈ÒΔ Î±’‰ ÂØ∫ Ø«’¡≈ ª ‘À Í È≈ ª ÒØÛΔ∫Á∂ √ßÁ
Í≈ÒΔ È±ß ÷ÂÓ ’È Ò¬Δ Ó∞‘μ¬Δ¡≈ ’Ú≈¬∂ ‘È, È≈
‘Δ √’≈ ÚμÒØ∫ ωÁ≈ Ó∞¡≈Ú˜≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ Í≈ÒΔ
鱧 ÷Í≈¿∞‰ Á∂ Ò¬Δ F@@@ ∞ͬ∂ ÍzÂΔ ¬∂’Û ÷⁄≈ ¡≈
«‘≈ ‘À Â∂ √’≈ È∂ «¬μ’ πÍ¬Δ¡≈ ÚΔ «’√≈Ȫ ȱß
Ó∞¡≈Ú‹≈ È‘Δ «ÁμÂ≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ «˜Ò∑≈ √’μÂ ϱ‡≈ «√ßÿ Â÷≈‰ÚμË,
Í◊‡ «√ßÿ √≈αÚ≈Ò≈, ÏÒ’È «√ßÿ ÚÀØ’∂ È∂ «’‘≈
«’ Í≈ÒΔ Á≈ Ó∞μ÷ ’≈È fiØÈ≈ ‘ÀÕ «‹√ Á∂ ÏÁÒ Ú‹Ø∫ ‘Ø
¯√Òª ÁΔ √’≈Δ ıΔÁ Ò≈˜ÓΔ ‘Ø‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘À ¡Â∂
¿∞È∑ª ¯√Òª Á≈ √ÓÊÈ ÓπºÒ ÂÀ¡ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√ ÓΩ’∂
«ÏßÁ «√ßÿ Â÷≈‰ÚμË, √≈‹ «√ßÿ Íß‚ØΔ, ⁄Ó’Ω «√ßÿ
„∞μ‚Δ’∂ È∂ «’‘≈ «’ fiØÈ∂ ÁΔ ÒÚ≈¬Δ «¬μ’ ‹±È ÂØ∫ ’’∂
AG% ÈÓΔ ÁΔ Êª BB% ÈÓΔ ÁΔ ÷ΔÁ Ò≈˜ÓΔ ’ΔÂΔ
‹≈Ú∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÓØ‘È «√ßÿ ‚≈Ò≈, ⁄Ó’Ω «√ßÿ Ø‚∂,
«¤ßÁÍ≈Ò ’Ω Ø‚∂ ÷∞Á, ÍÓ‹Δ ’Ω, ¡ÈÓØÒ «√ßÿ,
Íμͱ «√ßÿ, ȤμÂ «√ßÿ √Ó≈Ò√, ϱ‡≈ «√ßÿ Ø‚∂ ¡«Á
‘≈˜ √ÈÕ
Ï«·ø‚≈ : Íß‹≈Ï √’≈ ÚμÒØ∫ fiØÈ∂ ÁΔ Í≈ÒΔ √≈ÛÈ
«Ú∞μË ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ √ıÂΔ Á∂ ⁄μÒÁ∂ «’ÂΔ «’√≈È
Ô±ÈΔ¡È ÚμÒØ∫ ‚Δ. √Δ. Á¯Â Ï«·ß‚≈ «Ú÷∂ Í≈ÒΔ Á∂
„∂ Ò◊≈ ’∂ «ÚØË ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √ßÏØËÈ ’Á∂
‘ج∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È ¡Ó‹Δ ‘ÈΔ È∂ «’‘≈ «’ ¡·≈ª
Ó‘Δ«È¡ª ÂØ∫ ’ÀÍ‡È √’≈ ÂØ∫ Í≈ÒΔ Á≈ ·Ø√ ‘μÒ
È‘Δ∫ ‘Ø √«’¡≈Õ ¿∞μÍØ∫ √’≈ ’˜∂ Á∂ fißÏ∂ ‘ج∂ «’√≈Ȫ
ÂØ∫ ‚ß‚∂ ”Â∂ ˜Ø È≈Ò Í≈ÒΔ Á≈ Ó√Ò≈ ‘ºÒ ’Ú≈¿∞‰
⁄≈‘∞ßÁΔ ‘ÀÕ
31 ÈÚøÏ-B@AH
 ◊≥È∂ ÁΔ Ï’≈«¬¡≈ ≈ÙΔ ÒÀ‰ Ò¬Δ ‚Δ.√Δ. ÁÎÂ ÿ∂È ÂØ∫ Ï≈¡Á ‚≈’÷≈È≈ ⁄Ω’ ”⁄ ‹≈Ó
◊≥È∂ Á≈ Ï’≈«¬¡≈ ÒÀ‰ ¡Â∂ «’√≈Ȫ ÁΔ ‘Ø
Ì÷ÁΔ¡ª Ó≥◊ª ÁΔ Í»ÂΔ Ò¬Δ ◊≥È≈ ¿∞ÂÍ≈Á’ «’√≈È
√≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ¡Â∂ ͺ◊ÛΔ √≥Ì≈Ò ‹º‡≈ Ò«‘
ÚºÒØ∫ ◊∞» È≈È’ Í≈’ «Úº⁄ «¬’º·∂ ‘؉ ¿∞Í≥ Óπ˜≈‘≈
’’∂ «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈ ◊∞Á≈√Íπ ÁÎÂ «ÿ≈˙ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ «¬’º· ˘ ‘ØȪ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «’ÂΔ
«’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈¬Δ ÓΔ ÍzË≈È √«ÂÏΔ «√≥ÿ
√πÒÂ≈ÈΔ, ‹Ó‘»Δ «’√≈È √Ì≈ Á∂ √»Ï≈¬Δ ‹≈«¬≥‡ √’ºÂ
ÿÏΔ «√≥ÿ Í’ΔÚª, ’∞Ò «‘≥Á «’√≈È √Ì≈ Á∂ ◊∞Ò˜≈
«√≥ÿ Ï√≥’؇, Ò÷«Ú≥Á «√≥ÿ ÓÛ, Ì≈ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ ‚≈. ¡ÙØ’ Ì≈ÂΔ, Í≥‹≈Ï «’√≈È Ô»ÈΔ¡È
Á∂ ¡≈◊» √π÷Á∂Ú Ì≈◊Ø’≈Úª ¡Â∂ ͺ◊ÛΔ √≥Ì≈Ò ‹º‡≈
Ò«‘ Á∂ ¡≈◊» ◊∞ÍzÂ≈Í «√≥ÿ È∂ √≥ÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂
Í≥‹≈Ï √’≈ ÂØ∫ Ó≥◊ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ √«‘’≈Δ ¡Â∂
«Èº‹Δ ÷≥‚ «ÓºÒª ÚºÒ E@@ ’ØÛ πͬ∂ ÂØ∫ ÚºË ◊≥È∂ Á≈
Ï’≈«¬¡≈ Â∞≥ «Ú¡≈˜ √Ó∂ ¡Á≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂, ¤Ø‡∂
«’√≈Ȫ Á≈ Í«‘Ò Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ Ϫ‚ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ Â∂
ÍΔ«Û¡≈ ‹≈Ú∂, √«‘’≈Δ ÷≥‚ «ÓºÒª Á≈ ÈÚΔÈΔ’È
’’∂ ¿∞‘Ȫ ÁΔ √ÓºÊ≈ ÚË≈¬Δ ‹≈Ú∂, ÷≥‚ «ÓºÒª Í«‘ÒΔ
ÈÚ≥Ï ÂØ∫ ⁄≈Ò» ’ΔÂΔ¡ª ‹≈‰, Í≈ÒΔ √ªÌ-√≥Ì≈Ò
Ò¬Δ fiØÈ∂ Á∂ B@@ π: ÍzÂΔ ’∞«Ú≥‡Ò ÏØÈ√ ‹ª F@@@ π:
ÍzÂΔ ¬∂’Û Óπ¡≈Ú˜≈ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂, Í≈ÒΔ √≈ÛÈ Ú≈Ò∂
Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÈ ˘ √Ó«Í ÍÃØ◊≈Ó
Í·≈Ȓ؇ : ’«Ó¿±«È«√‡ Í≈‡Δ ¡≈ºÎ «¬≥‚Δ¡≈
(¡ÀÓ-¡ÀÒ) «È¿± ‚ÀÓØ’∂√Δ ÚºÒØ∫ «Í≥‚ ◊∞Á≈√Íπ
Ì≈¬Δ¡ª (Í·≈Ȓ؇) «Ú÷∂ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ AAAÚ∂∫
‹ÈÓ «ÁÈ ˘ √Ó«Í “«¬È’Ò≈ÏΔ ‹≈◊Ø” ’º„Δ ◊¬Δ
«‹√ «Úº⁄ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ «’√≈È-Ó˜Á»-¡Ωª
È∂ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ ¡≈◊»¡ª È∂ «Í≥‚ Á∂ Úº÷-B √Ê≈Ȫ
¿∞μÍ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ «Ú⁄≈ª È≈Ò ‹∞ÛÈ Á≈
‘Ø’≈ «ÁºÂ≈Õ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀμÓ-¡ÀμÒ) Á∂ ÏπÒ≈∂ ’≈Ó∂‚
Ó∂Ù ≈‰≈ È∂ «’‘≈ «’ ¡º‹ ‹ÁØ∫ Í»∂ Ì≈ «Úº⁄
«’√≈ÈΔ-‹Ú≈ÈΔ-Í≈‰Δ √≥’‡ Á≈ «Ù’≈ ‘È, «’√≈Ȫ
Á∂ ÷∂ª «Úº⁄ ÷πÁ’∞ÙΔ¡ª ÁΔ Î√Ò ¿∞μ◊ ‘Δ ‘À, Á∂Ù Á≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«’√≈Ȫ ”Â∂ Á‹ ’ΔÂ∂ ’∂√ ºÁ ’ΔÂ∂ ‹≈‰, ◊Û∑∂Ó≈
¡Â∂ Ï≈Ùª ’’∂ fiØÈ∂ Â∂ ‘Ø ÏÏ≈Á ‘Ø¬Δ¡ª ¯√Òª Á≈
Â∞≥ Óπ¡≈Ú˜≈ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈ Á¯Â
Á≈ «ÿ≈˙ ’È ¿∞Í≥ ‹ÁØ∫ «˜Ò∑≈ Íz√≈ÙÈ Á≈ ’جΔ
ÚΔ «˜≥Ó∂Ú≈ ¡«Ë’≈Δ ◊ºÒÏ≈ ȑΔ∫ ¡≈«¬¡≈ ª
«’√≈Ȫ È∂ Ù«‘ Á∂ ‚≈’÷≈È≈ ⁄Ω ’ «Úº ⁄ √Û∑ ’ Δ
¡≈Ú≈‹≈¬Δ ·ºÍ ’ «ÁºÂΔÕ ÍΩ‰≈ ÿ≥‡≈ √Û’ ‹≈Ó Òº◊‰
¿∞Í≥ ¡À√.‚Δ.¡ÀÓ. √’ºÂ «√≥ÿ ÏºÒ ¡≈¬∂ ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ
«’√≈È ‹ºÊÏ∂ Á
≥ Δ¡ª È≈Ò ◊ºÒÏ≈ ’’∂ Ó≥◊-ͺÂ «Ò¡≈
¡Â∂ AH ¡’±Ï ˘ «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈ ◊∞Á≈√Íπ ¡Â∂
÷≥‚ «ÓºÒª Á∂ ¡«Ë’≈Δ¡ª È≈Ò ÓΔ«‡≥◊ ’Ú≈¿∞‰ Á≈
ÌØ√≈ Á∂‰ ¿∞Í≥ «’√≈È ‹ºÊÏ∂ Á
≥ Δ¡ª √Û’ ‹≈Ó ÷Ø«Ò¡≈
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ √‡∂‹ ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ √π÷Á∂Ú «√≥ÿ
Ï≈◊Û∑Δ¡ª, ÂÒØ’ «√≥ÿ Ï«‘≈ÓÍπ, Ò÷«Ú≥Á «√≥ÿ
Ó≈Û∑, ‚≈. ¡ÙØ’ Ì≈ÂΔ, ÏÒÏΔ «√≥ÿ ’ºÂØÚ≈Ò,
ÏÒ‹Δ «√≥ÿ Ï≈‹Ú≈ ¡Â∂ Ó≈√‡ ◊∞È≈Ó «√≥ÿ Â∂
¡Ë≈« ◊«·Â ÍzË≈È◊Δ Ó≥‚Ò ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ Ù∞»
’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ ‘ØȪ «¬Ò≈Ú≈ «’ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊» ⁄≥ȉ «√≥ÿ ÁØª◊Ò≈, ÏÒÏΔ «√≥ÿ
≥Ë≈Ú≈, ¡‹Δ «√≥ÿ ÌÊ, ¡ÚÂ≈ «√≥ÿ «’ÂΔ, Íz’≈Ù
«√≥ÿ ’≈‘˘Ú≈È, ‹√ÏΔ «√≥ÿ ’ºÂØÚ≈Ò ¡Â∂ √π÷Á∂Ú
«√≥ÿ ¡≈«Á «’√≈È ¡≈◊»¡ª √≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
Í≈‰Δ Ï‘∞’ΩÓΔ ’≥ÍÈΔ¡ª ÚºÒØ∫ Á»«Ù ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ‘À,
«¬√ √≈∂ √≥’‡ Á∂ Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ Ì≈ÂΔ ÈΩ‹Ú≈È ‹ª ª
ÈÙ≈ ’ «‘≈ ‘À, ◊À∫◊Ú≈Á Á∂ ≈‘ Â∞ «‘≈ ‘À ‹ª
«ÚÁ∂Ùª ˘ ¿∞‚≈Δ Ó≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ì≈ «Úº⁄ ÈΩ‹Ú≈Ȫ
˘ ¡≈͉≈ Ì«Úº÷ ‘È∂∂ «Úº⁄ Ș ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√
Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ‘Δ Ì≈Â
Á∂ «¬√ ‘È∂Ó¬Δ √≥’‡ «Úº⁄ ⁄≈ȉ ÁΔ ÒØ¡ ‘ÀÕ Ù‘ΔÁ
Ì◊ «√≥ÿ Á∂ «Ú⁄≈ ‘Δ Ì≈ ÁΔ «’√≈ÈΔ-‹Ú≈ÈΔ-
Í≈‰Δ ˘ Ï⁄≈ √’Á∂ ‘ÈÕ Í ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª
Ò◊≈Â≈ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ Â∂ ¿∞√Á∂ √≈ÊΔ¡ª ÁΔ
«Ú⁄≈Ë≈≈ ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ ÁΔ Ô≈Á◊≈ª «Ó‡≈¿∞‰ Á≈
32 ÈÚøÏ-B@AH
ÔÂÈ ’ ‘Δ ‘ÀÕ Á∂Ù Á∂ ‘≈’Ó Ì◊ «√≥ÿ Á∂ »Í ˘
Íz⁄≈ ’∂ ¿∞√ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ «Ó‡≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’
‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈ «’ Á∂Ù «Úº⁄ Ù‘ΔÁ Ì◊Â
«√≥ÿ Á∂ ¡√Ò Ú≈«√ ¿∞‘ √È ‹Ø «’ Á∂Ù «Úº⁄ Ï≈ÏΔ
Á≈ √Ó≈‹ «√‹‰ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ ‘È, √Ó≈‹ «Úº⁄ ‘
Â∑ª ÁΔ Ò∞º‡ Á≈ «ÚØË ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÓΩ’∂ «¬Î‡» ¡≈◊»
√≥√≈ «√≥ÿ, ’ÓÒ «’ÙØ, «Ú‹À ’∞Ó≈, Óπ«÷¡≈ «√≥ÿ,
ÂÒØ’ «√≥ÿ, Í∂∫‚± Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊» ≈‹ ’∞Ó≈
Í≥‚ØΔ, Íz∂Ó Ò≈Ò ÷Ø‹∂Íπ, Óπ÷«Â¡≈ «√≥ÿ ÓºÒΔ¡ª, ’≈’≈
¤Í≈ÒÚª È∂ √≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
◊πÁ≈√Íπ : Í≥‹≈Ï √‡»‚∫À ‡√ Ô»ÈΔ¡È, Í∂∫‚± Ó˜Á»
Ô»ÈΔ¡È, «¬≥‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈ºÎ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜ ÚºÒØ∫
«˜Ò∑≈ ◊∞Á≈√Íπ «Úº÷∂ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√≥ÿ Á∂ ‹ÈÓ «ÁÈ
˘ √Ó«Í Ó≈⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ Ó≈⁄ «Úº⁄
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ ¡≈◊» ¡Ó ’zªÂΔ, ’∞Ò‹Δ ’∞Ó≈,
«¬≥‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈ºÎ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜ Á∂ √»Ï≈ ÓΔÂ
ÍzË≈È Ó∂Ù ≈‰≈, √π÷Á∂Ú ≈‹ Ï«‘≈ÓÍπ, Íz∂Ó Ó√Δ‘
¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ √øÿÙ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Ú⁄
Úº÷-Úº÷ ‹ÈÂ’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ λ«’¡≈ Í≥‹≈Ï √’≈ Á≈ ÍπÂÒ≈
«¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡»)
ÚæÒØ∫ ¡Àμ√.¡Àμ√.¬∂. ¡Â∂ Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ √øÿÙ ÁΔ
‘Ó≈«¬Â «Ú⁄ ÈÚªÙ«‘ ¡Â∂ ◊πÁ≈√Íπ «Ú⁄ Í≥‹≈Ï
√’≈ ÁΔ ¡ÊΔ Î»’Δ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ √≥ÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂
«¬Î‡» Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» Ó∂Ù ≈‰≈ ¡Â∂ ‹√ÏΔ ÁΔÍ È∂
«’‘≈ «’ Í≥‹≈Ï √’≈ «¬’ ¡«‹‘Δ ÈΔÂΔ ˘ ¡ÓÒ
«Ú⁄ «Ò¡≈ ‘Δ ˛, «‹√ È≈Ò ˆΔÏ ÂÏ’∂ ˘ «√æ«÷¡≈
Á∂ ¡«Ë’≈ ÂØ∫ Úªfi≈ æ«÷¡≈ ‹≈ √’∂Õ Í≥‹≈Ï √’≈ Á≈
¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ ÂÈı≈‘ FE ¯Δ√ÁΔ ÿæ‡ ’È≈ √’≈
ÁΔ «¬√ ÈΔÂΔ Á≈ «‘æ√≈ ˛Õ √øÿÙÙΔÒ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂
‘Ω√Ò∂ ¡Â∂ ÒÛÈ ÁΔ √ÓºÊ≈ ÁΔ Á≈Á «Áø«Á¡ª «¬Î‡»
¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈ ˛ «’ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ Í«Ú≈ª Á≈
√øÿÙ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘؉≈ √≈Ï ’Á≈ ˛ «’ √’≈ Á∂
«¬√ Â∞ˆÒ’Δ ¯À√Ò∂ Á≈ ¡√ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ ⁄º∞«Ò∑¡ª
Âæ’ Í‘øπ⁄ «◊¡≈ ˛Õ ¡≈Í «¬’ ‘Δ «‚È ”Â∂ ÒØ’ª Á≈
AE-B@ ‘˜≈ πÍ¬Δ¡≈ ∂‘Û Á∂‰ Ú≈Ò∂ «ÚË≈«¬’, ÓøÂΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√ØÈ≈, Ó≈È≈ Ó√Δ‘, Óπ÷«Â¡≈ ÓºÒΔ¡ª, Í∂∫‚± Ó˜Á»
Ô»ÈΔ¡È Á∂ ≈‹ ’∞Ó≈ Í≥‚ØΔ, Ó≈√‡ Íz∂Ó Ò≈Ò ÷Ø‹∂Íπ,
√º‹‰ «√≥ÿ ¡≈«Á ‘≈«˜ ‘ج∂Õ
‹ÒøË : ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÚºÒØ∫ ‹ÒøË «˜Ò∑∂
Á∂ «Í≥‚ Í≥‚ØΔ ‹◊Δ (È»Ó«‘Ò) ¡Â∂ «Í≥‚ «√¡≈‰ΔÚ≈Ò
(È’ØÁ) «Ú÷∂ Ì◊ «√øÿ Á∂ ‹ÈÓ «Á‘≈Û∂ ˘ √Ó«ÍÂ
«¬È’Ò≈ÏΔ È≈‡’ Ó∂Ò∂ ’Ú≈¬∂ ◊¬∂Õ Ó≈ÈÚÂ≈ ’Ò≈
Óø⁄ È◊ È∂ È≈‡’ Í∂Ù ’ΔÂ∂ ¡Â∂ √’»ÒΔ Ïº«⁄¡ª È∂
’ØΔ˙◊Ã≈ÎΔ¡ª Í∂Ù ’ΔÂΔ¡ªÕ
«¬√ ÓΩ’∂ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ‹ÈÒ √’ºÂ
’Ó‹Δ ’؇’Í»≈, Í∂∫‚» Ó˜Á» ¡≈◊» ’ÙÓΔ «√øÿ
ÿπº◊ÙØ, ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ï≈ Á∂ ¡≈◊» ’ÙÓΔ «√øÿ
Óø«‚¡≈Ò≈ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
«Í≥‚ Í≥‚ØΔ ‹◊Δ «Ú÷∂ È≈‡’ª ÂØ∫ «¬º’ «ÁÈ
Í«‘Òª ’Ϻ‚Δ ‡»È≈ÓÀ∫‡ ÚΔ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘Ȫ
ÍÃØ◊≈Óª È∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Â∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª È∂ ÚË-⁄Û∑ ’∂
ÙÓ»ÒΔ¡Â ’ΔÂΔÕ
¡Â∂ ¡¯√Ù≈‘Δ ¡≈Í Ù≈‘≈È≈ «˜øÁ◊Δ ÏÂΔ ’ ‘∂
‘È, Í ÓπÒ≈˜Óª ˘ √ø‹Ó Á≈ Í≈· ÍÛ∑≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª
ÒØ’ª ˘ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ «¬√ √øÿÙ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â ’È
ÁΔ ¡ÍΔÒ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ Ïæ«⁄¡ª Á∂
Ì«Úæ ÷ ÁΔ √π  æ « ÷¡≈ Ò¬Δ Í≥ ‹ ≈Ï √’≈ Á∂ «¬√
¡«Ë¡≈Í’ «ÚØËΔ ¡Â∂ ÒØ’ «ÚØËΔ ’ÁÓ Á≈ «ÚØË
ÒÛÈ Ò¬Δ √Û’ª ”Â∂ ¡≈¿π‰Õ «¬√ ÓΩ’∂ ‹Ø«◊øÁÍ≈Ò
Í«È¡≈Û, √π÷Á∂Ú ≈‹ Ï«‘≈ÓÍπ, «ÏæÒ≈ ◊πæ‹,
‹√Í≈Ò, Â≈≈ ⁄øÁ, ¡ÙØ’ ’πÓ≈, ÓØ‘‰ Ò≈Ò, ’È,
‘∂ ≈Ó «√øÿ, ‘∂ Ò≈Ò, «ÙÚ Ùø’, ÍÃÚΔÈ ’πÓ≈
«È◊Ò≈, ≈‹» «’ÙØ ’πÓ≈ ¡≈«Á ÚΔ ‘≈˜ √ÈÕ
ÈΩ ‹ Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √± Ï ≈ ÍμËΔ √μÁ∂ Â∂
¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂ EAGH ¡«Ë¡≈Í’ª È≈Ò Íß‹≈Ï
√’≈ Á∞¡≈≈ ’ΔÂΔ ‹≈ ‘Δ Ëμ’∂√≈‘Δ Á∂ «ıÒ≈¯ T√ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂”” ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úμ⁄ Í«‡¡≈Ò∂ ⁄μÒ
‘∂ ÓØ⁄∂ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úμ⁄ Í«‡¡≈Ò≈, √ß◊±, ÓØ◊≈,
33 ÈÚøÏ-B@AH
‹ÒßË, Ó∞’Â√, ÎΔÁ’؇ Á∂ Úμ÷ Úμ÷ «Íß‚ª «Úμ⁄
Íß‹≈Ï √’≈ ¡Â∂ ¿∞√ Á∂ “«⁄μ‡∂” Á∂ ÚÍ≈Δ «√μ«÷¡≈
ÓßÂΔ ˙.ÍΔ √ØÈΔ Á≈ Í∞ÂÒ≈ λ«’¡≈ «◊¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ √ßÏØËÈ ’«Á¡ª √Ì≈ Á∂ ¡≈◊±¡ª È∂ «’‘≈
’Δ ⁄؉ª ÂØ∫ Í«‘Ò≈ ’ÀÍ‡È Ú≈¡Á≈ «¬‘ ’’∂ ¡≈«¬¡≈
√Δ «’ ÿ-ÿ ÈΩ’Δ Á∂Ú◊ ∂ ≈ Í ⁄؉ª «‹μ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á
ÈÚΔ¡ª ÈΩ’Δ¡ª ª ’Δ Á∂‰Δ¡ª √È ‹Ø ’∞μfi Í«‘Òª
ÈΩ’Δ¡ª «ÓÒΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª √È, ¿∞‘Ȫ 鱧 ÚΔ ÷Ø‘‰ ”Â∂
Òμ«◊¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ª
ÁΔ¡ª Í∞≈‰Δ¡ª √∂Ú≈Úª Â∂ Ò’Δ Î∂È ¡Â∂ ÂÈ÷≈‘ª
«Úº⁄ FE% ’μ‡ Ò≈’∂ ¿∞‘Ȫ È≈Ò Ëμ’≈ ’ΔÂ≈ ‹≈
«‘≈Õ Á±‹∂ Í≈√∂ √’≈ Á∞¡≈≈ «‹μÊ∂ «Èμ‹Δ’È ÁΔ
ÈΔÂΔ Â«‘ «√μ«÷¡≈ Á≈ «ÁÈØ «ÁÈ Ï∂Û≈-◊’ ’ΔÂ≈
‹≈ «‘≈ ‘À ¿∞μÊ∂ ‘Δ Íß‹≈Ï √’≈ ÚμÒØ∫ A@ÚΔ∫ Í≈√,
◊∞ß‚≈-ÓÚ≈ÒΔ «’√Ó Á∂ ¡Â∂ «⁄μ‡∂ Á∂ ÚÍ≈Δ “˙.ÍΔ.
¡≈Ù≈ Ú’ª ÚºÒØ∫ √øÿÙ Á≈ ¡ÀÒ≈È
Í≥‹≈Ï Á∂ «Í≥‚ª «Úº⁄ «√‘ «ÚÌ≈◊ ÁΔ ΔÛ∑ ÁΔ
‘º‚Δ Á∂ ÂΩ Â∂ ‹≈‰Δ¡ª ‹ªÁΔ¡ª ¡≈Ù≈ Ú’˜ ¡Â∂
Ϋ√ÒΔ‡∂‡˜ Í≥‹≈Ï √’≈ Á∂ √ΩÂ∂Ò∂ «ÚÚ‘≈ ÂØ∫ Â≥◊
¡≈ ’∂ √≥ÿÙ Á∂ ÓÀÁ≈È «Úº⁄ ’∞ºÁ Í¬Δ¡ª ‘ÈÕ ¡ø«ÓzÂ√
«Ú÷∂ √Óπº⁄∂ Í≥‹≈Ï ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’ÁΔ¡ª Ô»ÈΔ¡È-
¡≈◊»¡ª È∂ ’≥ÍÈΔ Ï≈◊ D ¡’±Ï ˘ ÓΔ«‡≥◊ ’’∂
√Óπº⁄∂ Í≥‹≈Ï ¡≈Í‰Δ¡ª Ó≥◊ª ˘ ÒÀ ’∂ AF-AG-AH
¡’±Ï ˘ «√ÚÒ √‹È Á¯Âª ¡º◊∂ Ø√ ÀÒΔ¡ª
’’∂ Óπº÷ Ó≥ÂΔ Í≥‹≈Ï ˘ Ó≥◊ ͺÂ Á∂‰ Á≈ ÍzØ◊≈Ó
¿∞ÒΔ«’¡≈ √Δ ¡Â∂ AC ÈÚ≥Ï ˘ ⁄≥‚Δ◊Û∑ ÈÀÙÈÒ ‘ÀÒÊ
«ÓÙÈ Í≥‹≈Ï Á∂ Óπº÷ ÁÎÂ ÍzÔ≈√ ÌÚÈ Á≈ «ÿ≈¿∞
’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ ÁΔ √»Ï≈ ‹ÈÒ
√’º ÍÓ‹Δ ’Ω Ó≈È ¡È∞√≈ ’∂∫Á √’≈ «Ú∞ºË
Ò◊≈Â≈ D √≈Òª Á∂ √≥ÿÙ Ï≈¡Á ÓØÁΔ √’≈ Á∂
’∞≥Ì’ÈΔ ÈΔ∫Á «Úº⁄Ø∫ ‹≈◊‰ Ï≈¡Á ¡≈Ù≈ Ú’˜
¡Â∂ Ϋ√ÒΔ‡∂‡˜ Á∂ Ó≈‰-̺Â∂ «Úº⁄ Ó«‘˜ «¬º’-«¬º’
‘˜≈ πͬ∂ Á≈ Ú≈Ë≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘À ¡Â∂ √≥ÿÙ √Á’≈
Í≥‹≈ÏΔ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¿πμÍ ‘ÓÒ∂ «ıÒ≈¯
ÍΔ.¡Àμ√.Ô±. ÚÒØ∫ √±Ï∂ Ì ”⁄ Ø√ Í©ÁÙÈ
Íß‹≈Ï √‡±‚À∫‡√ Ô±ÈΔ¡È ÚÒØ∫ AA ¡’±Ï ˘
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√ØÈΔ” «‹√ Á≈ Ȫ √≈Ï’≈ ‚Δ.‹Δ.ÍΔ. ‹∂Ò∑ª ÙÙΔ’ªÂ È∂
¡≈Í‰Δ «ÍØ‡ «Úμ⁄ ÈÙ∂ Á∂ √Ó◊Òª ”⁄ «Ò¡≈ ‘À,
¿∞√鱧 «√μ«÷¡≈ ÓßÂΔ Ò≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ¡≈◊±¡ª Óß◊
’ΔÂΔ «’ «¬‘Ø ‹‘∂ È÷쇱 «’√Ó Á∂ ÓßÂΔ È±ß Â∞øÂ
Ï÷≈√ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ √Ì≈ ÚμÒØ∫ «¬‘ ¡ÀÒ≈‰ ’ΔÂ≈
«’ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ Í«‡¡≈Ò≈ ÓØ⁄∂ ÁΔ «‹μ Âμ’ √Ì≈
¿∞‘Ȫ Á∂ È≈Ò ÷ÛΔ ‘∂◊Δ ¡Â∂ √ßÿÙ «Úμ⁄ ωÁ≈
ÔØ◊Á≈È Í≈¿∞∫ÁΔ ‘∂◊ΔÕ
«¬√ ¡À’ÙÈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «ÓßÁ Í«‡¡≈Ò≈,
∞«ÍßÁ ⁄Ω∫Á≈, «Ïμ’ ‘ÊØ¡≈, ÈÚÁΔÍ ÓßÈÚΔ, ’∞ÒÚΔ
‡Ø‚Í∞, «’zÙÈ √Ó≈‰≈, ¡’ÙÀ ÷ÈΩΔ, ÚΔ ’∞Ó≈,
«‹ßÁ ≈‹∂¡≈‰≈, «¬ßÁ‹Δ √Ó≈Ò√, Ï«‹ Ò≈Ò,
ÈΩ«È‘≈Ò ÁΔÍ «√ßÿ Ú≈Ò≈, È«◊ßÁ «√ßÿ, Óß◊≈ ¡≈˜≈Á,
Ò÷Úß Ì∞μ‡ΔÚ≈Ò≈, √π«øÁ «„ºÒÚª, Ó‘≈Ù≈ √Ó≈ÿ È∂
’ΔÂΔÕ
¡≈Ù≈ Ú’˜ ¡Â∂ √πÍÚ≈«¬˜ Á≈ Í≥‹ Òº÷ Á≈
ÓÀ‚Δ’Ò ÏΔÓ≈ ‘؉ ÁΔ ÿØÙ‰≈ ’ΔÂΔ ‘ÀÕ Í Í≥‹≈Ï √’≈
Á≈ «√‘ «ÚÌ≈◊ «¬√ ˘ √‘Δ∫ „≥◊ È≈Ò Ò≈◊» È‘Δ∫ ’
«‘≈ ‘ÀÕ ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ Á∂ √ºÁ∂ Â∂ ◊∞Á≈√Íπ, ÙzΔ ¡ø«ÓzÂ√
√≈«‘Ï, ÙzΔ Óπ’Â√ √≈«‘Ï ¡Â∂ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊
«Ú÷∂ ÀÒΔ ’’∂ Ó≥◊ ͺÂ «ÁºÂ∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ¡≈◊»¡ª
Óø◊ ’ΔÂΔ «’ ¡≈Ù≈ Ú’ª ˘ ÿæ‡Ø-ÿæ‡ ¿π˜ª ’≈˘È
«‘ «Ò¡≈ ’∂ HD@@ πͬ∂ ÍÃÂΔ Ó‘ΔÈ≈ ÂÈı≈‘ «ÁæÂΔ
‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¡≈Ù≈ Ú’ª ˘ «ÚÒ∂‹ ˛ÒÊ √ÀÈΔ‡∂ÙÈ
’Ó∂‡Δ¡ª Á∂ ÿ∂∂ «Ú⁄Ø∫ Ï≈‘ ’æ„ ’∂ Íæ’≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
¿πÈ∑ª ¡≈Ù≈ Ú’ª ¡Â∂ ÎÀ√ΔÒΔ‡∂‡ª Á≈ E Òæ÷ πͬ∂
Á≈ ÏΔÓ≈ ’È, ÚÁΔ ÌæÂ≈, Ëπ¡≈¬Δ ÌæÂ≈ Á∂‰, È‹≈«¬˜
¤ª‡Δ¡ª ÏøÁ ’È, ’æ„Δ¡ª ◊¬Δ¡ª ¡≈Ù≈ Ú’ª ˘
Ï‘≈Ò ’È, ¡⁄È⁄∂ÂΔ ÓÀ‚Δ’Ò ¡Â∂ ÍÃ√»ÂΔ ¤πæ‡Δ Á∂‰,
A@ ‘˜≈ ÁΔ ¡≈Ï≈ÁΔ «Íæ¤∂ «¬’ ÎÀ√ΔÒΔ‡∂‡ æ÷‰,
ÓØÏ≈¬ΔÒ ÌæÂ≈ Á∂‰, ¡À’√◊ÃÙ ∂ Δ¡≈ ◊ª‡ ¡Â∂ ÓΩ ¿πÍøÂ
Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ïª ˘ ÈΩ’Δ Á∂‰ ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔÕ
√±Ï≈¬Δ √μÁ∂ ”Â∂ Íß‹≈ÏΔ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ”⁄ √ßÿÙ ’ ‘∂
34 ÈÚøÏ-B@AH
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¿πμÍ ◊∞ß‚≈ ¡È√ª ÚÒØ∫ ‘ÓÒ≈ ’È
«ıÒ≈¯ √±Ï∂ Ì ”⁄ Ø√ ÍÃÁÙÈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ÍΔ.¡Àμ√.Ô±. Á∂ √±Ï≈ ÍË≈È «‹ßÁ «√ßÿ
È∂ «’‘≈ «’ √ªfi≈ «Ú«Á¡≈ÊΔ ÓØ⁄≈ Á∂ √ßÿÙ ’ ‘∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¿πμÍ ‘ÓÒ≈ ͱΔ √≈«‹Ù «‘ ’ΔÂ≈
«◊¡≈ ‘À «¬√ «Úμ⁄ ÒÛ’Δ¡ª ”Â∂ ÚΔ ‘ÓÒ≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈ «’ Í≈√∂ Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ÒÛ’Δ¡ª ÁΔ √πº«÷¡≈ ȱß
ÒÀ ’∂ Úμ÷-Úμ÷ Â’ Á∂ ‘Δ ‘ÀÕ Á±√∂ Í≈√∂ ◊∞ß«‚¡ª ÚÒØ∫
‘ÓÒ≈ ’ √∞μ«÷¡≈ ÁΔ¡ª Ëμ‹Δ¡ª ¿π‚≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª
‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ÚΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈ Í Ô±ÈΔÚ«√‡Δ ¡Ê≈«‡Δ È∂ «¬√鱧 ◊ßÌΔÂ≈
È≈Ò È‘Δ∫ «Ò¡≈Õ ◊∞ß‚≈◊ÁΔ ’È Ú≈«Ò¡ª «ıÒ≈¯
’≈Ú≈¬Δ ’È ÁΔ Ï‹≈«¬ √ß ÿ Ù ’ ‘∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¿πμÍ ‘Δ Í⁄≈ Á‹ ’ «ÁμÂ≈ ¡Â∂
ÒØ’ ¡≈◊± ÓÈ‹Δ ËÈ∂ ÁΔ √˜≈ μÁ ’≈¿∞‰ Ò¬Δ ÀÒΔ Â∂ Ó∞˜≈‘≈
«’È‹Δ ӫ‘Ò’Òª ÏÒ≈Â’≈/’ÂÒ ’ª‚
¡À’ÙÈ ’Ó∂‡Δ Á∂ ÍzÓ∞μ÷ ¡≈◊± ÓÈ‹Δ «√ßÿ ËÈ∂ ÁΔ
¿∞Ó ’ÀÁ ÁΔ √˜≈ μÁ ’Ú≈¿∞‰ Á∂ Ò¬Δ, Íß‹≈Ï ÁΔ¡ª
DE ÒØ’ ‹Ó‘±Δ ‹Ê∂ÏßÁΔ¡ª Á∂ √μÁ∂ ¿πμÂ∂ A ¡’»Ï ˘
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò «Úμ⁄ ÀÒΔ ’È ¿∞ÍßÂ
«’√≈Ȫ, Ó‹Á±ª, Ó∞Ò˜Óª, «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¡Â∂ ¡ΩÂ
‹μÊ∂ÏßÁΔ¡ª È∂ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‚Δ.√Δ.
Á¯Â º’ Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈Õ
«‹’ÔØ◊ ‘À «’ B@@A Á∂ Ú≈Í∂ ¿∞’ ÁÁÈ≈’
’ª‚ ”⁄ «Ú«Á¡≈ʉ «’È‹Δ ’Ω 鱧 ¡◊Ú≈ ’’∂
ÏÒ≈Â’≈ «Íμ¤Ø∫ Ó≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ ÏÒ≈Â’≈Δ ◊∞ß«‚¡ª
«÷Ò≈Î ¿∞μ·Δ ÒØ’ Ò«‘, ‹Ø ◊∞ß«‚¡ª 鱧 √˜≈ «ÁÚ≈¿∞‰
Ò¬Δ, ’¬Δ Ú∑∂ √øÿÙÙΔÒ ‘Δ, ÓÈ‹Δ «√ßÿ ËÈ∂
¿∞√ ¡À’ÙÈ ’Ó∂‡Δ Á∂ Ó∞μ÷ ¡≈◊± √ÈÕ «ÚÙ∂Ù «‹’ÔØ◊
‘À «’ ÏÒ≈Â’≈Δ¡ª ÚºÒØ∫ ¡≈͉∂ «¬μ’ Ϙ∞◊ Á∂ ’ÂÒ
◊π‹≈ «Ú⁄ ÍÃÚ≈√Δ¡ª ”Â∂ ‘Ø ‘∂ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ «ÚØË «Ú⁄ ÍÃË≈È ÓøÂΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈
ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») ¡Â∂ ∂‘ÛΔ
Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») «˜Ò∑≈ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊
ÚºÒØ∫ ◊π‹≈Â, ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ «Ï‘≈ Ú≈√Δ¡ª ¿πμÂ∂ ‘Ø
‘∂ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ «ÚØË «Ú÷∂ ÈÚªÙ«‘ «Ú⁄ Óπ˜≈‘≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ó≈‘ΩÒ È±ß ‘Ø «Ú◊ÛÈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ
Ô± È Δ¡È Á∂ √± Ï ≈ ‹ÈÒ √’μÂ ’Ó‹ΔÂ
’؇’ͱ≈ ¡Â∂ ÍÃÀ√ √’μÂ Óß◊Ò‹Δ Íß‚ØΔ È∂ «’‘≈
«’ «¬√ ‘ÓÒ∂ Ò¬Δ «‹ßÓ∂Ú≈ ÍÚØ√‡ «ÈÙ≈È «√ßÿ
«Á˙Ò, ⁄ΔÎ √«’¿» « ‡Δ ¡Î√ ◊∞  Â∂ ‹ «√ß ÿ ȱ ß
Ï÷≈√ ’’∂ ¿πÈ≈∫ «ıÒ≈¯ «¬≈Á≈ ’ÂÒ Á≈ Í⁄≈
Á‹ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «‹√‡≈ ÓÈ‹Δ «√ßÿ «Èμ‹
鱧 ¡‘∞Á∂ ÂØ∫ ‘‡≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ
Úμ÷-Úμ÷ «˜«Ò∑¡ª ÈÚªÙ«‘, ØÍÛ, √ß◊±,
Í«‡¡≈Ò≈, ‹ÒßË, Î≈«‹Ò’≈, ¯ΔÁ’؇, Ó∞’Â√,
Ï«·ß‚≈, ÓØ◊≈ «Ú÷∂ ‘ج∂ ÍÃÁÙȪ 鱧 √±Ï≈¬Δ ¡≈◊± ‰ÚΔ
ßË≈Ú≈, ÏÒ‹Δ ËӒ؇, ¡ÓÈÁΔÍ, ‘ÁΔÍ ’؇Ò≈,
◊◊È √ß◊≈ÓΔ, ’πÒ«ÚøÁ √∂÷≈, ¡Ó ¥ªÂΔ ¡Â∂
◊∞√∂Ú’ ± ¡≈«Á È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
Á≈ ’∂√ ¡À’ÙÈ ’Ó∂‡Δ Á∂ «ÂßÈ ¡≈◊±¡ª Á∂ «√ Í≈ «ÁμÂ≈
«◊¡≈ √Δ, «‹√ «Úμ⁄ «ÂßȪ ¡≈◊±¡ª 鱧 ¡Á≈Ò ÚμÒØ∫
¿∞Ó ’ÀÁ ÁΔ √˜≈ √∞‰≈¬Δ ◊¬Δ, Í , Íß‹≈Ï Ì «Úμ⁄
«¬√ √˜≈ «÷Ò≈Î ¿∞μ·Δ «ÚØË Ò«‘ √Á’≈ Í≥‹≈Ï
√’≈ È∂, ◊ÚÈ Íß‹≈Ï ≈‘Δ∫ √˜≈ μÁ ’È Á≈
¿∞Í≈Ò≈ ’ΔÂ≈ √Δ, «‹√ ’’∂ ÁØ √≈ÊΔ¡ª È≈«¬‰
ÁμÂ, Íz∂Ó ’∞Ó≈ ÁΔ √˜≈ ª μÁ ‘Ø ◊¬Δ Í «’√∂
‡À’ÈΔ’Ò ◊ÒÂΔ ’’∂ ÓÈ‹Δ ËÈ∂ ÁΔ √˜≈ Ï’≈
μ÷Δ ‘Ø¬Δ ‘ÀÕ ÀÒΔ ˘ √≈ÊΔ Â√∂Ó ÍΔ‡, ‘Ó∂Ù Ó≈ÒÛΔ,
ÍÓ‹Δ «√ßÿ ßË≈Ú≈, ’∞Ò«ÚßÁ ÚÛÀ⁄, √ßÂØ÷ «√ßÿ
Âμ◊Û , ’ßÚÒÍzΔ «√ßÿ Í≥ȱ, ‚≈. √ÂÈ≈Ó «√øÿ
¡‹È≈Ò≈, √∞÷Á∂Ú Î◊Ú≈Û≈, Ï»‡≈ «√øÿ ÈÚªÙ«‘,
‹√’È ¡≈˜≈Á, √≈Ë» «√øÿ Í≥‹∂‡≈, ‘ΔÓπÈΔ «√øÿ,
‹√ÚΔ ’Ω ‹º√Δ, Ó«‘øÁ «√øÿ ¡Â∂ ’ÙÓΔ «√øÿ
ÿπº◊ÙØ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
’ ’∂ ÍÃË≈È ÓøÂΔ È«øÁ ÓØÁΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈
«◊¡≈Õ «‹√ ¿πÍø Ì≈ √’≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂΔ Á∂
Ȫ¡ «‘√ΔÒÁ≈ ˘ Óø◊ ÍæÂ √Ω∫ÍÁ∂ ‘ج∂ ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á»ª
ÁΔ √πº«÷¡≈ ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Ò≈ √Ê≈È’
35 ÈÚøÏ-B@AH
Ï≈ªÁΔ Ï≈ˆ «Ú÷∂ ‘ج∂ «¬’æ· ˘ √øÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂
ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ ÍÃË≈È ÍÃÚΔÈ ’πÓ≈ «È≈Ò≈,
∂‘ÛΔ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È Á∂ ÍÃË≈È ‘Δ Ò≈Ò, ‹ÈÒ
√’æÂ ‘∂ ≈Ó «√øÿ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ Á∂
«˜Ò∑≈ √’æÂ ‹√ÏΔ ÁΔÍ È∂ ¡≈«÷¡≈ «’ «¬º’ «◊‰Δ
«ÓÊΔ √≈«˜Ù «‘ ◊π‹≈ «Ú⁄ Ô».ÍΔ. ¡Â∂ «Ï‘≈
Ú≈√Δ¡ª ¿πμÂ∂ ’≈ÂÒ≈È≈ ‘ÓÒ∂ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÿ
ÂØÛ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ◊π‹≈ «Ú⁄Ø∫ Ï≈‘ ⁄Ò∂ ‹≈‰ ÁΔ¡ª
ËÓ’Δ¡ª «ÁæÂΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ E@ ‘˜≈ ÂØ∫ ÚæË
«Ú¡’ÂΔ ◊π‹≈ «Ú⁄Ø∫ «‘‹ ’ ⁄º∞’∂ ‘ÈÕ ◊π‹≈Â
«Ú⁄ Í»Δ Âª ‚ ¡Â∂ Á«‘Ù Á≈ Ó≈‘ΩÒ ˛Õ ◊π‹≈Â
ÁΔ Ì≈‹Í≈ √’≈ ÒØ’ª ˘ √πæ«÷¡≈ Á∂‰ «Ú⁄ È≈’≈Ó
√≈Ï ‘Ø¬Δ ˛Õ ’∂∫Á ÁΔ ÓØÁΔ √’≈ ÂÓ≈ÙÏΔÈ Ï‰Δ
‘Ø¬Δ ˛Õ ¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈ «’ Ì≈ÂΔ √ø«ÚË≈È Á∂Ù Á∂ ‘
È≈◊«’ ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ «ÁøÁ≈ ‘À «’ ¿π‘ Á∂Ù Á∂ «’√∂
ÚΔ ’ØÈ∂ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ’øÓ ’≈ ’ √’Á≈ ˛, «‘ √’Á≈
«¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ ÚºÒØ∫ Ø√ Óπ˜≈‘∂
«¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ ÚºÒØ∫ Á∂Ù «Úº⁄ ¡Ωª Â∂
Ϻ⁄Δ¡ª È≈Ò ÚË ‘Δ¡ª ÏÒ≈Â’≈ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª
¡Â∂ ÙÀÒ‡ ‘ØÓ Á∂ Ȫ ‘∂· ⁄ºÒ ‘∂ Á∂‘ ÚÍ≈ Á∂ Ëø«Á¡ª
«ıÒ≈¯ ÀÒΔ¡ª, ÓΔ«‡ø◊ª ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ
«‹√Á∂ ¡Èπ√≈ G √ÂøÏ ˘ ’Â≈Íπ ¡Â∂ BG
√ÂøÏ ˘ Í«‡¡≈Ò∂ ”⁄ ÀÒΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ
¿π’ ÁØÚª Ê≈Úª ”Â∂ √øÏØËÈ ’«Á¡ª ¡≈◊»¡ª
È∂ «’‘≈ «’ √ºÂ≈ «Úº⁄ ÏÀ·∂ ÓøÂΔ ÁΔ ÏÁΩÒ Á∂Ù «Úº⁄
⁄ºÒ ‘∂ ÙÀÒ‡ ‘ØÓª «Úº⁄ ÒÛ’Δ¡ª ˘ Ù∂¡≈Ó Á∂‘
ÚÍ≈ Á∂ Ëø«Á¡ª «Úº⁄ ˺«’¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÙÀÒ‡ ‘ØÓª
”⁄Ø∫ ÍπÒΔ√ ¡Â∂ ≈‹È∂Â≈Úª ÁΔ ÙÓ»ÒΔ¡Â È≈Ò ÒÛ’Δ¡ª
˘ Í≈‡Δ¡ª, ‘؇Ҫ ”⁄ √ÍÒ≈¬Δ ’ΔÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√
«Úº⁄ ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ «Ï‘≈ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª Ù≈«ÓÒ
‘ÈÕ ¤Ø‡Δ¡ª Ϻ⁄Δ¡ª È≈Ò ‹≈ÈÚª Úª◊ «ÚÚ‘≈ ’ΔÂ≈
‹ªÁ≈ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ ÏÒ≈Â’≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó≈ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈
˛Õ «‹√ «Úº⁄ ¡≈«√Î≈ ’ª‚, ◊πÛΔ¡≈ ’ª‚ Óπº÷ ‘ÈÕ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ¡È≈Ê ¡≈ÙÓ ”⁄ ÚΔ Ïº⁄Δ¡ª √πº«÷¡Â
È‘ƒ ‘È, «‹√ ÁΔ Úº‚Δ ¿πÁ≈‘È ‹ÒøË Á∂ «Í≥◊ÒÚ≈Û≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˛, ¡≈Í‰Δ ÏØÒΔ Â∂ Ì≈Ù≈ È≈Ò «Í¡≈ ’ √’Á≈ ˛Õ
¡≈͉∂ Ë≈«Ó’ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈’ «ÁȪ ˘ Í»Δ ¡≈˜≈ÁΔ
È≈Ò ÓÈ≈ √’Á≈ ˛Õ Í ◊π‹≈ «Ú⁄ Ô».ÍΔ ¡Â∂ «Ï‘≈
Á∂ «¬‘ √Ì ‘æ’ Ó≈∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈≈ ’º∞fi Ó˜Á»
‹Ó≈ «Ú⁄ «¬Ò≈’≈ Ú≈ÁΔ È¯ Ì ’∂ ¿πÈ∑ª ÁΔ ¬∂’Â≈
ÁΔ Â≈’ ˘ ÂØÛÈ ÁΔ √≈«˜Ù ˛Õ ¿πÈ∑ª ’∂∫Á √’≈
’ØÒØ∫ Óø◊ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ √Óª «‘øÁ∂ ‘Δ «¬√ «¬Ò≈’≈
Ú≈ÁΔ È¯ ˘ ÎÀÒ≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ¡È√ª ˘ ’≈Ï» ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂Õ Ï≈¡Á «Ú⁄ Óπ˜≈‘≈’≈Δ¡ª È∂ Ù«‘ ¡øÁ
ÍÃÁÙÈ ’ ’∂ √Ê≈È’ ¡øÏ‚ ∂ ’ ⁄Ω∫’ «Ú⁄ ÍzË≈È Ó≥ÂΔ
È«øÁ ÓØÁΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈ ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂΔ Á∂ Ȫ
Óø◊ ÍæÂ «‘√ΔÒÁ≈ ¡«ÚøÁ ÍÃ’≈Ù ÚÓ≈ ˘ «ÁæÂ≈
«◊¡≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ◊ØÍ≈Ò, «’ÙØ ’πÓ≈, ϺÏÒ» √ÒØ‘,
Ë«ÓøÁ ’πÓ≈, √«ÂøÁ ’πÓ≈, «ÏË «’ÙØ, ÍÃÌ» È≈Ê,
Áπ◊∂Ù, ¿πÍ∂∫Á, «√’øÁ, Ì ӑ≈ÂØ, Á∂ÚΔ Ò≈Ò, √ø‹∂
¯≈»’, ‹À ≈Ó, Óπ’∂Ù ¡≈«Á ¡≈◊» ‘≈˜ √ÈÕ
”⁄ ÓπøÁÏπºËΔ ÒÛ’Δ Á≈ ◊ÌÚÂΔ ‘؉≈ ¡Â∂ «Î ÍÃÏøË’ª
ÚºÒØ∫ ¿π√ÁΔ ‹ÏÁ√ÂΔ Ù≈ÁΔ ’Ú≈ Á∂‰≈ ¡≈«Á Óπº÷
ÿ‡È≈Úª ‘ÈÕ «¬È∑ª ÓΩ«’¡ª ”Â∂ ÍÃ√≈ÙÈ ˘ Óø◊ ͺÂ
ÚΔ «ÁºÂ∂ ◊¬∂Õ ÍÃØ◊≈Óª ˘ «¬√ÂΔ ‹≈◊«ÂΔ Óø⁄ ÁΔ
‹ÈÒ √’ºÂ ¡ÓÈ «Á˙Ò, √»Ï≈ ¡≈◊» ¡ÈΔÂ≈ √øË»,
‹√ÚΔ ’Ω ‹º√Δ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
ÙØ’ √Ó≈⁄≈
Í≥‹≈Ï √‡»‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊»
’πÒ«ÚøÁ «√øÿ √∂÷≈ Á∂ √‘π≈ √≈‘Ï ¡Â∂ «˜Ò∑≈
¡≈◊» È«øÁ «√øÿ Ïπ‹ Á∂ «ÍÂ≈ ‹Δ √Á≈
◊π‹ø‡ «√øÿ (E@) «Í≥‚ Ïπ‹ (ÓÒ∂’؇Ò≈) ÏΔÂ∂
«Áȃ √ø÷∂Í «ÏÓ≈Δ Ó◊Ø∫ √ÁΔÚΔ «Ú¤ØÛ≈ Á∂
◊¬∂ Õ ¡Á≈≈ «¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ √≈ÊΔ
’πÒ«ÚøÁ «√øÿ √∂÷≈, √≈ÊΔ È«øÁ «√øÿ Ïπ‹
¡Â∂ Í«Ú≈ È≈Ò ‘ÓÁÁΔ Á≈ «¬˜‘≈ ’Á≈
‘Ø«¬¡≈ Áπº÷ «Úº⁄ ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ˛Õ
36 ÈÚøÏ-B@AH