You are on page 1of 5

2 Nota de Abertura

0 s Dossiers "Inforfisco"
I A aplica~iioretroactiva da lei contra- I
ordenacional

3 J.L SALDANHASANCHES
Ainda sobre o conceit0 de Mais-Valias

43 OrientaqtiesAdministrativas
Coordenaq30 de Leone1 Corvelo de Freitas

19 ARLINDO N.M. CORRElA


A administra~iiode um imposto

30 Jurispru&cia - CLOTlLDE CELORICO


49 Dossiers - lnfollisco
O regime fiscal dos direitos de autor
PALMA
A base factual das fixa~aesdo rendi-
mento colectivel

DOUTRINA
FISCO
JURISPRUDENCIA LEGISLACAO~

W DIRECTOR: J. L. SaIdanha Sanches W COORDENACAO TECNICA: J. Magalhjies Correia, Rui Barreira.

W COLABORADORES: Ana Paula Dourado (Jur.-FDL), A. Bras Carlos (DGCIJFDL), Ant6nio SimBes Mateus (econ.-IGF), Carlos M.
Bernardes (econ.-Coopers & Lybrand), Carlos Loureiro (gest.-Arthur Andersen & Co.), Ant6nio Lobo Xavier (FDC, jurists), J. Gonqalves
Pinto (jur.-IGF), Joaquim S. Mateus (jur.-DGCI), J. Costa Oliveira (adv.lFDL), J. Costa Santos Cjur.-FDL), J. Gomes dos Santos (ISEICEF),
Leonor Cunha Torres (jur.-FDL), Luis Oliveira (adv.). Manuel Ant6nio Pita (jur.-ISCTE), Manuel Prates (economists-SIVA), Margarida
Mesquita Palha bur.-CEF-UCP (L)], M. Eduarda Azevedo (jur.-CEF-FDL), Maria dos Prazeres Lousa (econ.-CEF), M. Teresa Barbot de
Faria (econ.-CEF),Rogerio Pereira Rodrigues (econ.-IGF-ISCTE), Rui Duarte Morais [adv.-UCP(P)],Rui Pinto Duarte (adv.-FDL), Teresa
Venda (econ.), Vasco Valdez Matias Cjur.-IGF-ISCAL).

GERENCIA:La Salete Fernandes DIRECCAO DE MARKETING: Jorge Morais W DIRECCAO DE PRODUCAO: J. M. F. M.


W TRADUCAO: Teresa Curvelo W COMPOSICAO EPAGINACAO:Edifiscoe Sociedade de InformaqiioFiscal, Lda. W PUBLICIDADE:
716 64 93 - 716 69 22 - 716 64 55 W IMPRESSAO E ACABAMENTOS: Grifica Europam DISTRIBUICAO: Dig livro.
PROPRIEDADE: Edifisco = Sociedade de Informaqiio Fiscal, Lda. = Sociedade por quotas; Capital: I0 000 000$00; W Pessoa colectiva
n." 50208601 7 W Deposito legal n." 23939188 W Registo na DGCS n." 1 12897 SEDE: Az. Torre do Fato, 5-C I." Dt." - Edificio Terraqos
de S. Paulo - 1600 Telheiras Telefs. 716 64 93 - 716 64 22 - 71 6 64 55 Fax: 716 66 80

Revista rnensal W Preqo de cada nlimero: 1300$00 W Assinatura anual: 13 800$00 W Pedidos de assinaturas para: FISCO, Az. Torre
do Fato, 5-C I." Dt." -Edificio Terra~osde S. Paulo - 1600Telheiras ~Telefs.716 64 93 - 716 64 22 - 716 64 55 (Ana Maria) W As opiniBes
expostas nos trabalhos sjio da exclusiva responsabilidade dos seus autores.
o lahy311deela anb e ' s e l ! ~ ~ aaluame3!d!l
p
s?n3sl( sa_ossal8sua~lsep ose3 o a - selsa
.~!pgap'oglua ' a ~ d w n 3- E
c ~ e de~o8!hanb am!8a~oe oess!wqns eh!)
'Jazrp a1a o!aA epeu
-3adsa~elad a sao5euap~o-equo3sq o&ed
'leuo!3nl!)suo3 [eunq!Jl op !a7 ep ,pq o81l~e
-!nba ens elad as-zaj ' s o ~ ~ n o'au - .op e ,8z
ou olsods!p op sol!aja so e ~ e da somJaj
so81)~esou sels!ha~d 'S?UJS~( sa_oSauap~o
:an8as om03 sou 'oJls!u!liy-oJ!ampd o ope3g!lo~- z
- a ~ i u osep
~ ose3 o - og5euap~o-e~luo3
wa~ds!p 0p.1pn.1qns !nbe seuuou s v y d q nolunr anb ap . ( ~ e 3
om03 selnpuo3 s E A ! ] ~ ~ ~ ssep ~ J og5eq!d!l
'OelUa ' o ~ u ! ~ ~ ~- s5s o J ~ -!lqnd Jod) E6108P a 261822 '(266 1 aP oqunr
elad 'sose3 sunu 'as-nolado s a ~ e ~ souam
8
.oe5e~a~&alu! epexpu! eu 'sew ap L [ ap 'ayas .Z '03.11qnday up o!1v,1a
s!e3sg S ~ Q ~ ~ E J JsepU ! o_vSunpu~8sap v
-ou selanbep 'lela8 e!lole8elqo e5loj mos ou o p e ~ ~ q n dZ6/LZZ ) sou SoepJpv sop
S?Z?JS$ ~ a _ ~ S u u a p ~ ~ se .i~~o~
- u oes
'apep!leuo!3nl!lsuo3u! e Jelelsap 'op!pad saheae 'IeunquL alsa ~ o d'solanuo3 soses
- sollnau a1uawe3!%o[o!xe walas JoJap!s
wah om03 ]el 'anb e ~ o 8 e~q ' n a ~ l o ~ u a s a p S?JI lua 's!euo!3n1!1suo3u! sepe81nr op!s
- U OJopels!8al
~ o 'soI!~!~!soluamepodmo3
as solsale s!e] ura anb oe5e)uamnS~ee op UaJaheq seuuou s!el ap ol3ej o alua~anba~
'eJoqma 'opue~n8!ja~d'anb 's!e3s!j sac)s
-uemolaJ 'oss! ~ o .ajualualuaJaj!p
d ~!npuo3 o no3oAu! 'op!pad o leluaruzpunj eJed
-sa~8suens a ~ u e l s ase ~ sao5euap~o-e~y.103
as !nbe e ~ e ds a ~ z meu!uo3sap
e~ as o g ~ .sao5euap~o-e~luo3 ma nonpe~8sap
lua nonpe~8sapa - .LZ e .EZ so8ye sou
.(~e3![qnd~ o ado e b a s np sopol) 5 6 1 1 a~ ~ '!a~-ola~3ap ope1!3 olad opeho~de'sr7llau
(
sols!hald ' s ? a ~ s lsaulll3 so oes - IeuopeN
- m p V o_vU S?U3S?dsa9.321.7l~UlSup 03?l?,Unf
epuazed ep sassaJaju! sop son!sal sojualu E6/EZ9 'E6/[7,9 'E6/619 SOU SOl?pO3V SO 'old
-waxa ap olnljl e '!nbe as-opuelp 'oe33as awy8ay o anb s a ~ k e ~ jse
u !' l a ~ y o ~slew
q
-el~odmo3solla3 ~ez!~eu!m~~:, e o3!ppny
b
,z elad lanb o&as ,I elad ~ a n sopel!] 'saJ anb epu!e '131 ehou ep oe5e:,![de e ~!padw!
a m ! Z a ~alsa nossed '(sao5euap~o-e~luo3
-opalsod solsa~esoilno so]!nm ma maqmel luales!A ap opguas ou sepelalcbalu! opuenb
a samu3) sel!auenpe oeu s!e3skf sac)53equ!
a (oe53as ,z ep sopol) ~ 6 1 0 8a ~z618zz o u !a7-ola~x3aa
'OJ?au'7T2~ S I ap '06m-oz
sep oprl~ed!qemanbsa l u n opue~dopv
'Z;~/LZZsou sogp~o3vsopel!:, sou 01-?A op 'Z ,u 65 a o~ s o 8 . 1 ~ 0sop s a ~ u v l s u o ~
.snl!au
-sa~5euap~o-e~]uo3 ura nonpe~8ap s u m ~ o usep apep!~euo!3n1!~suo3u!e ' 1 ~ ~ 3 8
- w ~ i p opu
y s!u2s!d s a _ o S ~ u ~sup
J u ~o3!pjlnr
'!a[-ola~3apalanbe ~ o dopeho~de'sa+au e!lole8!~qo e5-10~mo3 'aJel3ap a a!3alde
a1u!8ayo noholde '~aha.13sue~l
ap sopeqe3e
-anpv opu s!v3s?d S ~ ~ S ~ U A
sup
J U0 I3 ! ~ ) y v r [eu0!3nl!lsuo3 IeunquL o anb 'OlqUIah0~
solFa3a~dso aved wazej anb ap 'o~!auey
aui!8ay o anb sao33equ! se 'lahyohej s!em ap E I ap 'ZSWZ .u !a7 ep .zg a 0:3!n1!1suo3
ap S T ap '061~-oz.u ! a ~ - o l a ~ 3 aoa
anb epu!e '!a1 ehou ep oe3e3!lde e ~!padm! ep 'E ou Lolgzso8!ue sou olsods!p op 03
lualesy ap op!luas ou sopeja~d~aju!
opuenb -yqe oe 'JalanbaJ o!ah 'o3!gq?d opals!u!,q
'o~!auefap 51 ap '061~-ozou !aJ-ojanaa op oe5eluasa~da~ wa '[eunq!JL aisau 0!3!3
'emold!p op e ~ e pe ale
op 'Z ou ',s a oz so81pe sop sa~ue~suo3-Jaxa ma 0 l ~ n ~ p E - [ E J a 8 - ~ 0 p E l n 3 001 d- 1
sepe3peld saossa~8sue.11 se alqos 'ope8
seuuou se - oe3!n~!jsuo3ep 'p ou ',6Z o8p1e
- ~ n lua
[ ol!sues ruo3 'oes!3ap ereq anb
op og5elo!h ~ o d- s!euo!~n1psuo3u!'ol3y o!JotelalI - I
y e JoyaJue Ieuopuahequo3 ol!aJ!p ap
ap 'no81nFLleunqu~ o 'ose3 amasa~dON
seuuou se J O ~ ! Ama as-luajueliy - z
...........................................,......... .,,sola~3uo:,sosm s a ~wa
j [...I leu0
-!nnj!lsuo3u! epe81nr ala ~ o op!s
d equal anb :[euo!3n1!)suo3 [eunq
apsap 'euuou ~anblenbanb [...I apep!leuo -IJL ou 'eueuald oessas u a 'meplo3v
oeSe8oaa~RP oj!qury
- ! ~ ~ I ! I s u oe~'1e1a8
u ! epole8!~qoe 3 ~ ouro3
j
'[...I elepap a e!3a~de[euo!3n]!lsuo3 leunq
0s o:!lJv
- u o,,
~ anb esan8nud e3![qydaa ep 0~5!nl!l E6JE09 oU OSamJd v6/0ST - oU OEPJOJV
.emold!p
-suo3 ep 'E .u ',1gz 0 8 y e o aods!a - p
aluasa~dop S O ~ ! A ma epeJlua e aluam
-~o!la~sod
sope3!1e~dso13ej e me3gde
sotuaruepund - 11
as 9s seJ!auenpv oeu s!e3sy s a ~ 3 3 e ~ j
-UIsep 031ppnf am!8ax op 'lenssa3old
ezaJnjeu ap anb epu!e 'seuuou s v
Codigo das Contribuiqdes e lmpostos, cuja dente conduta ou da verificaq30 dos (sobre o principio da legalidade penal, v.
factualidade tipica n3o seja subsumivel a respectivos pressupostos, aplicando-se Eduardo Correia, Direiro Crimi~zul.I, Co-
ncnhum dos tipos de ilicito de mera ordena- retroactivamente as leis penais de con- imbra, 1963, p. 154; Sousa e Brito. "A Lei
q2o social previstos nos citados artigos 28" telido mais favoravel ao arguido. Penal da Constitui~30".in Estrldos sobre a
e 40" (cf. o artigo 3", no I , do citado Decreto- Corlstituipio, 2" Volume, Lisboa. 1978, pp.
Lei no 20-Al90). Consagra-se aqui o principio da apli- 202 e seguintes; Cavaleiro de Ferreira, Di-
Durante algum tempo, por6m - mais cap?o retroactiva da lei penal de contelido reito Penul PortuguEs, I , Lisboa, 1983, p.
precisamcnte at6 que transitem em julgado rnais favoravel ao arguido. 116, e Castanheira Neves, "0 Principio da
as decisdes proferidas ou a proferir sobre Este principio constitui urna excepq2o Legalidade Criminal", in Boletirn rla Facul-
elas -, as transgress6esfiscais praticadas ao "principio de legalidade" (rzullur~~
cri- dude de Direiro, Est~ldoseln Homerlagern
at6 2 data da entrada em vigor do citado rneri sine lege proevia), consagrado no no 1 ao ProfDr. Erluardo Correia, Coimbra,
Decreto-Lei no 20-A190 (todas elas, quer as do mesmo artigo 29" ("ningu6m pode ser 1984. pp. 307 e segs.).
correspondentes condutas tenham passado sentenciado criminalmente sen20 em virtu- 7 - Como se assinalou no Acord2o no
a ser tipificadas como contra-ordena~des de de lei anterior que declare punivel a 227192, atris citado, o principio constituci-
ac@o ou omiss2o [...I1'), segundo o qua1 a
fiscais quer hajam tio-so sido equiparadas onal da aplicaq2io retroactil~u(/a lei prrzul
a estas nos termos sobreditos) continuaram norma penal incriminadora ha-de ter sido rle contelido mais favoravrl acha-se formu-
a subsistir como tais. editada antes do cometimento do facto in- lado expressamente apenas para o dominio
Quanto a tais transgressdes, de facto, criminado e hi-de achar-se em vigor nesse penal.
"mantsm-se em vigor as normas de direito momento.(Note-se que alguma doutrina v& Valeri ele, ent20, para situa~descomo
contravencional anterior" (cf. artigo 5", no neste principio, antes, uma dimensio do a dos autos - ou seja, para casos em que urn
2, do citado Decreto-Lei no 20-A/90), uma principio, da legalidade penal). ilicito, que era pela lei qualificado como
vez que "as normas, ainda que de natureza A norma penal nio pode, pois, ser retro- transgress20 fiscal, foi, entretanto, desgra-
processual, do Regime Juridico das Infrac- activa nem ser ultra-activa, o que constitui duado em contra-ordena~rlofiscal?
qdes Fiscais n3o Aduaneiras s6 se aplicam urna manifes-taq3o nuclear da funp?o rle A resposta nio pode deixar de ser afir-
a factos praticados posteriormente a entra- garantia do principio, exigida pela ideia de mativa.
da em vigor" do dito Decreto-Lei no 20-A1 Estado de direito, pois se trata de evitar Escreveu-se, a prop6sito. nesse Ac6r-
90 (cf. artigo 2"). incrimina~despresecut6rias, leis ad hoc - d i o no 227192:
Significa isto que, mesmo o Regime de evitar, em suma, o "arbitrio ex post". De facto, a nova lei (no caso, as normas
Juridico novo seja mais favorivel para o A irrectroactividade da lei penal C, no do citado Regime Juridico respeitantes a
arguido d o que o anterior, C este - e nio entanto, apenas urna "irrectroactividadc" in contra-ordenaqbes) - na medida em que
aquele - que o legislador, por forqa dos peis ou in mafanzpartern, que n2o in rnelius, deixou de qualificar como transgressdes
citados artigos 2" e 5", no 2, do Decreto-Lei pois que, se a nova lei for de contelido mais condutas que assim rotulava - e, em certo
no 20-Al90, pretende ver aplicado. favoravel ao arguido (lex mitior), j i ele se sentido, uma lei penal de contelido mais
Dizendo de outro modo: os artigos 2" e deve aplicar a factos passados (rectroactivi- favorivel, pois que "expulsou" do dominio
So, no 2, do Decreto-Lei no 20-A190 visarn dade in rnelius). penal factos que antes ai situava.
irnpedir a aplica+io da nova lei, airlda que Bern se compreende este prilzcipio da Claro que isto so C assim quando se veja
rnnis favora'vel, as transgress6es fiscais aplicapio rectroactiva da lei perzal rnais nas infracqdes fiscais ilicitos de natureza
erztrcranto desgraduadas em contra-orde- favorrivel, uma vez que o legislador, quan- criminal, puniveis, embora. com sanqdes
nap7es pelo novo Regime Juridico das In- do, por exemplo, elimina incrimina~des,6 (criminais) especiais (cf., neste sentido,
frac~desFiscais nao Aduaneiras. porque deixou de considerar as rcspectivas Eduardo Correia, ReiJista de Legislapio e
Tais normas assim interpretadas vio- condutas merecedoras de uma s a n ~ i ode Jurisprudtncia, ano 10O0, pp. 289 e segs.,
lam, como se disse ji, a garantia consagrada natureza criminal. Seria, por isso, injusto e especialmente p. 371).
no no 4 do artigo 29" da Constituiq30. inlitil ir agora punir factos que, depois de Pode, no entanto, argumentar-se que a
6 - 0 artigo 29", n04, da Constituiqio da uma nova pondera~50das coisas, deixaram nova lei nio deve ser qualificada como lei
Repliblica dispBe: de ser crirninalmente ilicitos s6 porque penal, urna vez que as infracqiies fiscais n5o
antes o eram: injusto, porque n5o haveria ja integravam o dominio penal (cf., neste sen-
4 - NinguCm pode sofrer pena ou razdes que, substancialmente, justificas- tido, J.M.Cardoso da Costa. Curso de Di-
medida de seguranqa mais grave do que sem a puniqio, e inlitil, porque nenhuma reito Fiscal, Coimbra. 1970. pp. 100 e
as previstas no momento da correspon- necessidade de preven~30se faria j i sentir segs.); e, depois, em direitas contas. o que
ASCO H

ela talvez faz C, nuns casos (nos casos dos bit0 de viggncia da lei das contra-orde- Vitorino - Maria da Assun~2oEsteves -
art0 28" a 40" do citado Regime Juridico), na~bes,deveri sublinhar-se - dado que Luis Nunes de Almeida - Alberto Tavares
tipificar como contra-ordena~bescondutas em alguns lados, v. g. numa parte da da Costa - Guilherme da Fonseca - Vitor
que antes eram tipificadas como transgres- doutrina italiana, se acusa a substitui- Nunes de Almeida - Bravo Serra (vencido.
sbes e, noutros (nos casos previstos no art. q20 da categoria penal das contraven- nos termos da declaraq2c de voto que junto)
3", no I , do Decreto-Lei no20-A/90), equipa- ~ b e pela
s categoria extra-penal das con- - Jose Manuel Cardoso da Costa.
rar a contra-ordena~besoutras transgres- tra-ordena~besde representar urn in-
sbes que niio converteu em crimes nem conveniente encurtamento dos direitos
tipificou como ilicitos de mera ordena~io e garantias dos cidadiios -,que se trans- Declaraqiio de Voto
social. portam para o direito das contra-orde-
Se as coisas houverem de ser entendi- naqbes as garantias constitucionalmen- Votei vencido quanto a deck20 tomada
das como por liltimo se apontou, nem por te atribuidas ao direito penal, nomeada- no presente aresto, curnprindo, brevitatis
isso havera de ter-se o legislador por dis- mente as resultantes dos principios da causa, indicar as razbes da minha discor-
pensado de observar o principio constituci- legalidade e da aplicabilidade da lei dgncia.
onal da aplica~iioretroactiva da lei de con- mais favoravel. Na verdade, continuo a manter o enten-
telido mais favorivel, consagrado expres- dimento (que expressei na declara~gode
samente no art0 29O, no 4, da Constitui@o 9 - Concluindo, pois os artigos 2" e 5", voto apendiculada ao Ac6rd2o no 227192 e
apenas para as leis penais. no 2, do Decreto-Lei no 20-A/90, de 15 de que repetidamente tenho reiterado em i n k
Tal principio - o principio da aplicaq20 Janeiro - interpretados no sentido de visa- meras decisbes proferidas por este Tribunal
retroactiva da lei penal de conteddo mais rem impedir a aplicaqiio da nova lei, ainda ap6s a prola~2odaquele aresto e nas quais
favorivel -, na sua ideia essencial, hi-de, que mais favorivel, as infrac~besfiscais tenho tido interven~iio)de que garantia,
corn efeito, valer tarnbCm no dominio do que, sendo transgressbes, o Regime J~mridi- constitucionalmente consagrada. de aplica-
ilicito de mera ordena~2osocial. co das I ~ ~ j % a c ~Fiscais
d e s ndo Aduaneirns. ~ 2 sen20
o aos casos expressamente previs-
8 - A doutrina tem, de resto, entendido aprovado por aquele Decreto-Lei, desgra- tos no no 4 do artigo 29" da lei fundamental,
a citada garantia constitucional da retroac- duou em contra-ordena~bes-,s2o inconsti- ou seja, as leis penais.
tividade da lei mais favorivel com esse tucionais, porquanto violam a garantia con- A isto acresce que, segundo a minha
alcance. sagrada no no 4 do artigo 29" da Constitui- perspectiva, as infracqbes fiscais tipica-
Assim, Gomes Canotilho e Vital Mo- q20. mente previstas antes da vigencia do Decre-
reira (Consrirui~iioda Rep~iblicaPortilgiie- to-Lei no 20-A/90, de 15 de Janeiro, n2o se
sa Anotadcr. I , 2" ed., P. 208) escrevem: 111 - Decisiio integravam no dominio penal, tendo pur
inequivoco que aqueloutras n2o qualifioa-
E problemitico o dominio de apli- Pelos fundamentos expostas, o Tribu- das como crime por aquele diploma e a que
ca@o dos principios consagrados neste naL Constitucional declara a inconstitucio- se reportam os preceitos ora declarados
artigo. A epigrafe "aplicaG20 da lei cri- nalidade, corn f o r ~ aobrigatoria geral - por inconstitucionais corn for~aobrigatoriageral
minal" e o teor textual do preceito pare- viola~iiodo arto29", no4, da Constitui~20da tambCm n2o integram tal dominio.
cem restringir a sua aplica~2odirecta Repliblica Portuguesa - das normas cons- Assim sendo, e na minha vis2o das
apenas ao direito criminal propriamen- tantes dos artigos 2" e 5", no 2, do Decreto- coisas, as normas s ~ i biudicio, que foram
te dito (crimes e respectivas san~bes). Lei no 20-A/90, de 15 de Janeiro, interpre- editadas no uso de uma autoriza~iiolegisla-
Hi-de, porCm, entender-se que es- tadas no sentido de visarem impedir a apli- tiva conferida pela Lei no 89/89, de I 1 de
ses principios devem, no essencial. va- caq2o da nova lei, ainda que mais favorivel, Setembro, poderiam, sem ofensa da aludida
ler por analogia para todos os dominios as infracqbes fiscais que o Regirne Juridico garantia constitucional, dispor do modo
sancionat6rios, designadamente o ilici- das Infrac~des Fiscais niio Aduaneiras, como o fizeram.
to de mera ordenaG20 social [...I. aprovado por aquele decreto-lei, desgra- A isto adito que as consideraqbes e
duou em contra-ordena~6es. referhcias doutrinais constantes do acor-
TambCm Figueiredo Dias (Jornadas de d20, de que a presente declaraG20 6 parte
Direito Criminal, Centro de Estudos Judi- Lisboa 8 de Fevereiro de 1994. - Messi- integrante, nHo d20, de um ponto de vista
ciirios, P.330) escreve: as Bento - JosC de Sousa Brito - Armindo logic0 e dotado de suficiente consistCncia
Ribeiro Mendes - Antero Alves Monteiro suportado no texto do diploma basico, arpu-
No que toca concretamente ao Bm- Dinis - Fernando Alves Correia - Antonio mentaqiio irrefutavel que leve ao entendi-
mento conclusive segundo o qual, em ma- E nessa anotaqiio procede-se a um rigo- Podendo, em alguns casos, criar uma
teria de direito sancionat6rio em geral. e roso levantamento das principais ques- si tuaggo de insustentivel incerteza, para
para alkm das leis penais, haverfi uma ga- tbes que envolve a aplicaqiio de leis a situaggo da empresa.
rantia constitucionalmente consgarda de mais favoriveis em materia de contra-
harmonia com a qua1 ali se imporfi o princi- ordenaqbes. Ou analisando a quest50 pelo ingulo da
Do ponto de vista da politica legislativa eficicia real das sanqbes aplicadas, na
pio da aplicaqZo retroactiva da lei mais
tributaria, o encurtamento do prazo para perspectiva funcional da aplicagiio de
favorBvel ao sancionado. - Bravo Serra.
alCm da intenqiio do legislador - que sangbes para conseguir o cumprimento
levou ao arquivamento de alguns mi- da lei fiscal, estas s6 desempenham o
lhares de processos - C um exemplo papel para que foram criadas, quando
paradigmitico do inforttinios que cos- ngo podem ser adiadas durante anos,
tumam acompanhar as incursbes de fis- pela actuaq5o do contribuinte ou pela
calistas em matkrias penais. 0 s exem- inercia da adrninistragiio4.
A APLICACAO RETROACTIVA DA plos sZo numerosos.
LEI CONTRA-ORDENACIONAL Neste caso concreto, o que nos merece Em sintese, o arrastamento dos proces-
dQvidasC se estes arquivamentos prete- sos ao mesmo tempo que cria dificulda-
Com esta decisiio do Tribunal Constitu- rintencionais, tCm bons ou maus efeitos des ao contribuinte que prefere tcr a sua
clonal atinge o seu fim a controvkrsia na relagiio fisco-contribuinte. situaqiio clarificada, cria oportunidades
iniciada com a deciszo da l a instincia Considerando esta situagiio com os para o que prefere explorar as hipoteses
dos tribunais fiscais, que, depois da mCtodos de anilise da dogmitica penal, legais de prolongar a sua impunidade.
publicagiio do Regime Juridico das In- como demonstra a autora citada, a niio Levando a que a tendCncia da adminis-
fracgbes Fiscais n8o - Aduaneiras (RE- aplicaggo do prazo mais favorivel poria tragiio para se proteger com prazos lon-
GINFA), aplicou a todos os processos em causa "a presung50 da igualdade gos, tenda a conduzir, primeiro, a inefi-
pendentes o novo prazo de prescrigso. material, que fundamenta a aplicaq50 ciCncia administrativa: quanto mais lon-
Um prazo mais curto, que o legislador retroactiva da lei mais favoravel"2. go C o prazo para efectuar uma tarefa,
fiscal pretendia ver aplicado apenas aos maior e o tempo que ela leva para ser
novos processos, por infracgbes come- Para os fiscalistas, do ponto de vista das efectuada.
tidas apos a sua entrada em vigor. garantias, esti principalmente em cau- E segundo, h falha global da fung5o
Um dos ac6rd5os do STA que se inseriu sa o direito do administrado, particular- prevenq50: acentuada quando os pro-
no processo de averiguagzo da incons- mente nas violaqbes da ordem juridica cessos siio arquivados, mas presente
titucionalidade que atinge o seu fim com uma certa colorag5o tkcnica, como sempre que h i atrasos para alem de urn
com este acordiio do Tribunal Constitu- sucede nas contra-ordenaqbes, a uma certo limite.
cional, foi objecto de uma anotagiio justiga temporalmente oportuna e ma-
nestn revista da autoria da Conselheira terialmente correcta3, ngo sendo acei-
Fcrnanda Palma, ainda antes do seu tivel que os contribuintes permaneqam JLSS
doutoramento na Faculdade de Direito longos anos sem solugiio definitiva de
dc Lisboa e do seu posterior acesso ao um qualquer litigio com a administra-
Tribunal Constitucional 1. q50.

I FERNANDA PALMA, Principio da aplicaqjio retroactiva da lei (penal) mais favordvel e alteraq8o de prazos prescricionais no direito de Inera ordenaq30
social: comentdrio ao nc6rdjio do STA de 24 de Ablil de 1991. FISCO, no 34, (1991) 25-37
2 FERNANDA PALMA, Principio ... (1991) 34.
3 V e r a esse 1.espeito as observaf6es de PAUL KIRCHOF. do Tribunal Constitucional Alen180, sohre a situafjio dos tribunais fiscais alemzes, ondr a
sobrecarga de processos, criou um prazo de pendencia media de perto de dois anos para os processos . PAUL KIRCHHOF Verfassungsrechtliche Masstobc
fur die Verfaharensdauer und fur die Rechtmittel. in DIETER BlRK (org. por ...) Die Situation der Finangerichtsbarkeit (Koln 1989) 9-29.
3 Para uma andlise global destes problemas, na dpt~capragmdtica do FMI, v. a sintese de VITO TANZI / PARTHASARATHI SHOME, A Primer 011Tax
Evasion. IMF Staff Papers, Vol 40 no 4 ( 1993) 8 12-8 13.

You might also like