Professional Documents
Culture Documents
Arkeologu Diego Garate tha të premten se rreth 70 vizatime janë gjetura buzë shkëmbi 300 metra
(1000 feet) nëntokë në shpellën Atxurra në rajonin verior bask. Ai e përshkroi vendin si “the
Champions’ League” e artit në shpella, në mesin e 10 vendeve më në Evropë. Në gravura dhe piktura
shfaqen kuaj, buaj, dhi dhe drerë, që datojnë 12,500-14,500 vite më parë.
Piramidat tregonin nje shakalle te larte zhvillimi te aftesive fizike e krijuese te njeriut. Ato ishin
simboli i sjpreses dhe. perjetesise. Piramidat u ndretuan nga besimi i egjiptianeve tek perjetesia e
shpirtit te faraonit.Egjipti ruan nje madheshti artistike dhe artitektonike prej 4000 vjetesh.
.
Në shekullin XX, Mesopotamia ishte një gur prove për të gjithë, nga artistët dhe arkitektët (dëshmi
janë zbukurimet në ndërtesën Fred F French Building, një rrokaqiell Art Deco në Nju Jork), për
reklamuesit dhe producentët e filmave (kini parasysh rolin kryesor të luajtur nga demoni
Mesopotamian Pazuzu në vitin 1973, në filmin horror Ekzorcisti).
Në një moment të antikitetit, në tokën e Sumerëve (Iraku dhe Kuvajti i sotëm), u shpik ujitja si një
mënyrë për të shfrytëzuar tokën pjellore të Mesopotamisë jugore. Për të organizuar rrjetin e
kanaleve të ujitjes, u ngrit një sistem administrativ që stimuloi me kalimin e kohës lindjen e qytet-
shteteve të para, si Uruku, më pas mbretërive, dhe në fund perandorive.
Arti dekorativ ilir ka pasur qëllim estetik (zbukurues) dhe botëkuptimor. Ai shërbente për hijeshimin e
objekteve të përdorimit praktik dhe për zbukurimin e veshjes.Në disa treva ilire praktikohej edhe
pikturimi i qeramikës.
Arkitektura qytetare ilire u ngrit sipas shembullit të qyteteve bashkëkohore të Greqisë, që në atë
kohë u përhap në gjithë pellgun e Mesdheut. Banesat një-e dykatëshe ishin të ngritura me gur të
punuar, me planimetri të njëjtë me banesat helene. Qytetet u pajisën me teatro, tempuj, stadiume e
gjimnate. Vetëm teatri i Bylisit, i ngritur në shek.III p.K., zinte 9000 shikues.
Termi “art egje” I referohet nje grupi te kulturave qe lulezoi ne zonen e Detiti Egje ne Mesdheun
lindor te ndryshem. Kjo kategori e artit te lashte ishte shenje e artit grek.
Qyteterimi grek eshte djepi i kultures perendimore. Greket studiuan
cdosektor te kultures, te filozofise, teatrit, poezise e deri matematikes,
artit eastronomise, duke heshur bazat e shoqerise sone.Per here te pare
ne historine njerezore kultura greke e vendosi njeriun neqender te saj,
duke e vecuar nga te gjitha llojet e tjera. Ai mund te bentegjithcka: te
studionte natyren, te reflektonte mbi kuptimin e jetes etj.Ky interes per
njeriun ndikoi natyrisht edhe ne artin grek. Ne arkitekture uperdor
“shkalla njerezore” (domethene, llogaritja e masave te ndertesave
neraport me madhesine e njeriut), ne skulpture dhe pikture subjekti
iperhershem ishte figura e njeriut.
Greqia e Lashtë është qytetërimi që i përket periudhës së historisë greke që zgjat nga Periudha
Arsilike e shekullit të 3-të deri në atë të 6-të para Krishtit dhe deri në vitin 212 para Krishtit pas
pushtimit nga Roma pas Betejës së Korintit.
Në qendër të kësaj periudhe është Greqia Klasike, që lulëzoi gjatë shekujve të pestë dhe të katërt
para Krishtit, fillimisht nën sundimin e suksesshëm athinian pas kërcënimit ushtarak prej pushtimeve
Perse.
Në qendër ndodhej Mesdheu, “një kontinent likuid” që lehtësonte tregtinë dhe nga ku kalonin
mallrat, skllevërit, gurët e çmuar për të mos përmendur ushqimet dhe verërat. Nga kjo bujari
romakët krijuan një kulturë kënaqësie dhe pasion për ndjesitë që stimulonin gjithë shqisat njerëzore:
Shikimin, vështrimin, nuhatjen, prekjen e me radhë.