23.02.

2019

ISO 50001:2018
STANDARDININ GETİRDİĞİ
YENİLİKLER
(TEMEL DEĞİŞİKLİKLER)
MAK. MÜH. ALI ÖZGENÇ
(BINA/SANAYI ENERJI ETÜT YÖNETICISI VE ISO 50001 BAŞDENETÇISI)

2
ISO 50001: 2018’deki önemli değişiklikler

 ISO 50001: 2018, tüm ISO standartları için ortak olan ISO Yüksek Seviye
Yapısını (HLS) esas alınmıştır.
 ISO 50001: 2018 de görülen değişikliklerin çoğu diğer yönetim
standartlarına benzer şekilde HLS ye uyum sağlamak için düzenlenirken,
bazıları enerji yönetimine özgüdür.
 ISO 50001: 2018 uluslararası bir standarttır. ISO 9001 ve ISO 14001 gibi
yaygın olarak uygulanan diğer KYS standartları ile aynı Yüksek Seviye
Yapısını (HLS) takip ettiğinden, diğer yönetim sistemlerine entegre
edilmesi büyük kolaylık sağlayacaktır.

aozgenc@gmail.com

1
 23.02.2019

3
ISO 50001: 2018’deki önemli değişiklikler

1) Yüksek Seviye Yapı(HLS)ın benimsenmesinden kaynaklanan

değişiklikler
2) Enerji yönetimine özgü değişiklikler
3) Diğer değişiklikler

aozgenc@gmail.com

HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan 4

değişiklikler

Organizasyonu ve içeriğini anlamak için yeni madde (4.1)

 Bir kuruluş, amacı ile ilgili ve enerji yönetim sisteminin (EnMS)
amaçlanan sonuçlarına ulaşma kabiliyetini etkileyen ve enerji
performansını iyileştirme kabiliyetini etkileyen dış ve iç sorunları
belirleyecektir.
 Bu, kuruluşun enerji performansını ve EnMS'ini olumlu veya olumsuz
olarak etkileyen faktörlerin yüksek düzeyde anlaşılması olarak
düşünülebilir.

aozgenc@gmail.com

2
 23.02.2019

5
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerinin sistematik olarak

belirlenmesi için yeni madde (4.2)
Maddenin amacı, bağlamsal bilgileri, enerji performansı ve EnMS ile ilgili
ilgilenen tarafları ve onların ihtiyaç ve beklentilerini (gereklilikleri) üst düzey
bir bakış açısıyla belirlemek için kullanmaktır.

aozgenc@gmail.com

6
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Liderlik ve üst yönetim taahhüdüne verilen vurgunun

güçlendirilmesi
Bölüm 5.1, enerji yönetim sisteminin etkinliği için liderliği aktif olarak dahil
etmek ve göstermek için yeni talepler içermektedir.

aozgenc@gmail.com

3
 23.02.2019

7
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Risk ve fırsat yönetimi

Bölüm 6.1, yönetim sisteminin amaçlanan sonuçlarını sunma yeteneğini etkileyebilecek (olumlu
ya da olumsuz) riskleri veya fırsatları ele almak için gerekli önlemleri almayı ve gerektiğinde
önlem almayı gerektirir.
Risk ve fırsatların değerlendirilmesinin bir kuruluştaki üst düzey stratejik karar vermenin bir
parçası olduğunu unutmayın. Bir Kuruluş, EnMS'yi planlarken riskleri ve fırsatları belirleyerek,
olası etkilerin ortaya çıkmadan önce ele alınabilmesi için olası senaryoları ve sonuçları
öngörebilir.
Benzer şekilde, potansiyel avantajlar veya faydalı sonuçlar sunabilecek olumlu düşünceler veya
koşullar tanımlanabilir ve izlenebilir. Bu süreç, enerji performansını kontrol etmek ve iyileştirmek
için daha ayrıntılı bir operasyonel gözden geçirme olan 6.3 “Enerji incelemesi” maddesinin
tamamlayıcısı olarak kabul edilebilir.
aozgenc@gmail.com

8
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Yetkinlik (7.2)
Kuruluş, kontrolü altında çalışan ve enerji performansını ve EnMS'yi
etkileyen kişilerin gerekli yeterliliğini belirlemek için bir organizasyon
kurmalıdır.
Bunun yanında, gerekli yetkinliği kazanmak için yapılan eylemlerin etkinliğini
de değerlendirmelidir.

aozgenc@gmail.com

4
 23.02.2019

9
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 İletişim ile ilgili genişletilmiş gereksinimler (7.4)

- Yalnızca iç iletişim değil dış iletişimi de içerir.
- Neyin, ne zaman, nasıl, kiminle ve kiminle iletişim kuracağının
belirlenmesi de dahil olmak üzere iletişimin mekaniği konusunda daha
açıklayıcıdır.
- İletilen bilgilerin EnMS içerisinde oluşturulan bilgilerle tutarlı olmasını
gerektirir.

aozgenc@gmail.com

10
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Operasyonel planlama ve kontrol (8.1)

Dikkate değer diğer eklentiler:
- Değişikliklerin kontrolü ve istenmeyen değişikliklerin sonuçlarının
gözden geçirilmesi (HLS'den)
- Dış kaynaklı önemli enerji kullanıcılarının (ÖEK) veya ÖEK'lerle ilgili
işlemlerin kontrolünün sağlanması
- Süreçlerin planlandığı gibi yapıldığı konusunda güven duyulması için
gerekli ölçüde saklanacak belgeli bilgi (HLS'den)

aozgenc@gmail.com

5
 23.02.2019

11
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Enerji performansının ve EnMS'in izlenmesi, ölçülmesi, analizi ve

değerlendirilmesi (9.1)
Ek gereksinimler:
- İzleme, ölçüm, analiz ve değerlendirme yöntemlerini belirlemek için
gerekler
- Hem enerji performansındaki sapmalardan sonra soruşturma hem de
cevaptan ve ayrıca izleme ve ölçümlerden elde edilen sonuçlardan
belgelenen bilgiler için kesin şartlar

aozgenc@gmail.com

12
HLS'nin benimsenmesinden kaynaklanan
değişiklikler

 Yönetimin gözden geçirmesi (9.3)

Enerji yönetimi incelemesi için dikkate alınması gereken ek girdiler ve çıktılar
tanımlanmıştır.

aozgenc@gmail.com

6
 23.02.2019

13
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Kapsam (4.3)
- EnMS kapsamı ve sınırları dahilindeki enerji türlerinin hariç tutulmayacağı
açıklık getirilmiştir.
- Kuruluşlar, enerji verimliliğini, enerji kullanımını ve enerji tüketimini
kapsam ve sınırlar dahilinde kontrol etme yetkisine sahip olmasını
sağlayacaktır.

aozgenc@gmail.com

14
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Kapsam (4.3)
- EnMS kapsamı ve sınırları dahilindeki enerji türlerinin hariç
tutulmayacağı açıktır.
- Kuruluşlar, enerji verimliliğini, enerji kullanımını ve enerji tüketimini
kapsam ve sınırlar dahilinde kontrol etme yetkisine sahip olmasını
sağlayacaktır.

aozgenc@gmail.com

7
 23.02.2019

15
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Enerji gözden geçirmesi (6.3)

Daha mantıksal bir “akış” ve bağlantılı kriterler oluşturmak için önemli enerji
kullanıcılarıyla (ÖEK) ilgili netleştirilmiş süreç oluşturulmalıdır:
ÖEK’lerin tanımlanması => Her ÖEK için ilgili değişkenleri, mevcut enerji
performansını tanımlayın ve ÖEK’i etkileyen veya etkileyen değişkenler
belirleyin.

aozgenc@gmail.com

16
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Enerji performans göstergeleri (6.4)

Bazı değişiklikler:
- Belirlenen enerji performansı göstergeleri (EnPG), kuruluşun enerji
performansında iyileşme göstermesini sağlamalıdır.
- Kurum, ilgili değişkenlerin enerji performansını önemli ölçüde etkilediğini belirten
verilere sahip olduğunda, bu verilerin EnPG‘sinin “amaca uygun” olduğundan emin
olmak için uygun EnPG'leri oluşturduğu düşünülmelidir.
- EnPI değerleri belgelenmiş bilgiler olarak saklanacaktır. (Not: ISO 50001:2011'de
de belirtildiği gibi, EnPG'leri belirleme ve güncelleme yöntemi dokümante
edilecektir.)
aozgenc@gmail.com

8
 23.02.2019

17
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Enerji referans çizgisi (6.5)

Dikkat çeken değişiklikler:
- Kurumun, ilgili değişkenlerin enerji performansını önemli ölçüde etkilediğini
gösteren verileri olması durumunda, organizasyon, enerji performansı
değişikliklerini karşılaştırmak için EnPG'lerinin normalizasyonunu ve karşılık
gelen enerji taban çizgisini gerçekleştirmelidir.
- “Statik faktör”, “ilgili değişken” ve “normalleşme” kavramları için yeni
tanımlar (3.4.8-3.4.10)
- “Statik faktörlerde büyük değişiklikler” olduğu zaman referans çizgisi revize
edilecektir.
aozgenc@gmail.com

18
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 Enerji verilerinin toplanması için planlama (6.6)

Bu terim 2011 baskısındaki “izleme-ölçme-planlama” yerine geçer.
Eklemeler:
- “Plan, temel özellikleri izlemek için gerekli olan verileri belirtmeli ve verilerin ne
ve ne sıklıkta toplanacağını ve saklanacağını belirtecektir” şeklinde açıkça
belirtmektedir.
- Hangi “alan” verilerinin toplanacağını açıkça ele alır:
- “Toplanacak (veya uygun şekilde ölçülerek toplanacak) ve belgelenmiş bilgiler
olarak saklanacak veriler:

aozgenc@gmail.com

9
 23.02.2019

19
Enerji yönetimine özgü değişiklikler

 ÖEK'lerle ilgili değişkenler;

 ÖEK'ler ve kuruluşla ilgili enerji tüketimi;
 ÖEK‘lerle ilgili operasyonel özellikler;
 uygulanabilirse statik faktörler;
 eylem planlarında belirtilen veriler.
- Enerji veri toplama planı belirli aralıklarla gözden geçirilmeli ve uygun
şekilde güncellenmelidir.

aozgenc@gmail.com

20
Diğer değişiklikler

 Tasarım (8.2)
Bu, 2011 versiyonunda 4.5.6'ya büyük ölçüde benzerdir, ancak aşağıdaki değişikliklere dikkat
edilmelidir:
 Açıkça, tasarımdaki enerji iyileştirme fırsatları ve operasyonel kontrol göz önüne alındığında,
planlanan veya beklenen çalışma ömrü üzerindeki performansa bakılacağını açıkça
belirtiniz,
 enerji performansı üzerinde önemli bir etkisi olabilecek yeni, değiştirilmiş ve yenilenmiş
tesisler, ekipman vb tasarlayınız.

aozgenc@gmail.com

10
 23.02.2019

21
Diğer değişiklikler

 8.3 “Satınalma”
Bu, 2011 versiyonundaki 4.5.7’ye büyük ölçüde benzer, ancak aşağıdaki
değişikliklere dikkat edilmelidir:
Ekipman ve hizmet alımı için şartnamelerin (uygun olduğu şekilde)
tanımlanması, ancak şimdi aynı zamanda enerji alımı için de
tanımlanması zorunludur.

aozgenc@gmail.com

22
Diğer değişiklikler

 Terimler ve tanımlardaki değişiklikler:

2011 yılı versiyonunda 28 adet tanım varken 2018 versiyonunda tanım sayısı
41’e çıkmıştır .
 18 yeni yeni tanım vardır. Bu tanımlardan 13'ü HLS'den gelirken, 5'i
enerjiye özel tanımlardır.
 2011 basımından 5 tanım kaldırılmıştır. Bunlar: “enerji hizmetleri”,
“düzeltme”, “önleyici faaliyet”, “kayıt” ve “prosedür”

aozgenc@gmail.com

11
 23.02.2019

23
Diğer değişiklikler

 Terimler ve tanımlardaki değişiklikler:

Enerjiye özgü 5 terim şunlardır:
 “enerji performansı iyileştirme”,
 “statik faktörler”,
 “ilgili değişkenler”,
 “normalizasyon” ve
 “enerji performans gösterge değeri (EnPG değeri)”.
Bunlar netlik sağlamaya yardımcı tanımlardır.

aozgenc@gmail.com

24
Yeni tanımlar

3.4.5. Enerji performansı gösterge(EnPG) değeri: EnPI'nin (3.4.4) belirli bir zaman
diliminde veya üzerinde bir noktada EnPG değeri ölçümü.
3.4.6 Enerji performansı iyileştirme: Enerji refrans çizgisine (3.4.7) kıyasla, enerji
verimliliğinin (3.5.3) veya enerji kullanımına ilişkin enerji tüketiminin (3.5.2) ölçülebilir
sonuçlarının iyileştirilmesi.
3.4.8 Statik faktör: Enerji performansını önemli ölçüde etkileyen tanımlanmış faktör (3.4.3) ve
rutin olarak değişmeyen faktör.
Not 1'e giriş: Önem kriterleri kuruluş tarafından belirlenir (3.1.1).
ÖRNEK: Tesis büyüklüğü; kurulu ekipmanın tasarımı; haftalık vardiya sayısı; ürün çeşitliliği.

aozgenc@gmail.com

12
 23.02.2019

25
Yeni tanımlar

 3.4.9 İlgili değişken: Enerji performansını (3.4.3) önemli derecede

etkileyen ve rutin olarak değişen ölçülebilir faktör.
Not 1'e giriş: Önem kriterleri kurum tarafından belirlenir (3.1.1).
ÖRNEK: Hava koşulları, çalışma koşulları (iç ortam sıcaklığı, ışık seviyesi),
çalışma saatleri, üretim çıkışı.
 3.4.10 Normalleştirme: Eşdeğer koşullar altında enerji performansının
(3.4.3) karşılaştırılmasını mümkün kılacak değişiklikleri hesaba katan
verilerin değiştirilmesi.

aozgenc@gmail.com

26
Diğer değişiklikler

 HLS, “Önleyici Faaliyet” terimi için belirli bir madde içermez veya bu
maddeye atıfta bulunmaz. Bununla birlikte, önleyici faaliyet kavramının
standartlara dolaylı olarak yerleştirildiği düşünülmektedir (örneğin, 4.1,
4.2, 6.1)
 “Belgelenen bilgiler” artık “Belgeler” ve “Kayıtlar” yerine kullanılan
terimdir.
 “Yönetim temsilcisi” terimi artık kullanılmamaktadır, ancak 2011
versiyonunda bu role verilen tüm sorumluluklar şimdi enerji yönetimi
ekibine yönlendirilmiştir.

aozgenc@gmail.com

13
 23.02.2019

TEŞEKKÜRLER

14