UNIVERZITET SINERGIJA

BIJELJINA
FAKULTET ZA POSLOVNU EKONOMIJU
Studijski program: Marketing i menadžment
Predmet: Ekonomsko finansijska analiza

Seminarski rad

Tema:
ANALIZA FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA
„Termomontaža“ a.d. Banja Luka

Mentor: Student:
Doc. dr Nataša Simeunović Svetlana Trifković
Broj indeksa: 120044/17

1
 Bijeljina, februar 2019. g.

UVOD............................................................................................................................................3
1 Osnovni podaci o kompaniji..................................................................................................4
1.1 Istorijat...........................................................................................................................4
1.2 Misija i vizija.................................................................................................................5
1.3 Konkurencija..................................................................................................................5
1.4 Godišnji finansijski izvještaji........................................................................................5
2 OSNOVNA BILANSNA JEDNAČINA................................................................................7
3 ANALIZA POMOĆU FINANSIJSKIH POKAZATELJA...................................................8
3.1 Pokazatelji likvidnosti.................................................................................................14
3.1.1 Pokazatelj opšte (tekuće) likvidnosti...................................................................14
3.1.2 Pokazatelj reducirane likvidnosti.........................................................................15
3.1.3 Neto obrtna sredstva (working capital)................................................................15
3.2 Pokazatelji poslovne aktivnosti...................................................................................16
3.2.1 Koeficijent obrta ukupnih (tekućih) sredstava.....................................................16
3.2.2 Koeficijent obrta stalnih sredstava.......................................................................17
3.2.3 Koeficijent obrta ukupnih poslovnih sredstava...................................................17
3.3 Pokazatelji finansijske strukture..................................................................................18
3.3.1 Odnos pozajmljenih prema ukupnim izvorima finansiranja................................18
3.3.2 Odnos obaveza i sopstvenog kapitala..................................................................18
3.3.3 Koefcijent pokrića kamate...................................................................................19
3.4 Pokazatelji rentabilnosti (uspješnosti).........................................................................19
3.4.1 Stopa prinosa na poslovna sredstva (Return on assets, ROA).............................20
3.4.2 Stopa prinosa na sopstveni kapital (Return on equity, ROE)..............................20
3.4.3 NOPAT (Neto dobitak posle poreza)...................................................................21
3.4.4 EBITDA (Neto dobitak prije kamate, poreza i amortizacije)..............................21
3.4.5 Du Pont sistem analize.........................................................................................21
3.4.6 Stopa prinosa na ukupna sredstva........................................................................21
3.4.7 Koefcijent finansijske strukture...........................................................................22
3.5 Pokazatelji tržišne vrijednosti kompanije....................................................................22
3.5.1 Neto dobitak po akciji (earnings per share-EPS).................................................23
3.5.2 Odnos tržišne cijene i neto dobitka po akciji.......................................................23
3.5.3 Knjigovodstvena vrijednost po akciji..................................................................23
4 CASH FLOW ANALIZA....................................................................................................24
4.1 Odnos neto novčanog toka i neto dobitka....................................................................24
4.2 Odnos neto novčanog toka i ukupnih sredstava preduzeća.........................................24
4.3 Slobodan novčani tok (free cash flow)........................................................................25
4.4 Profil novčanih tokova preduzeća...............................................................................25
5 ZAKLJUČAK......................................................................................................................27
6 LITERATURA.....................................................................................................................28

2
 UVOD

Predmet ovog seminarskog rada jeste analiza finansijskih izvještaja preduzeća “Termomontaža”
a.d. Banja Luka.

Prije svega „Termomontaža“ AD Banja Luka je kompanija koja se specijalizovala za

projektovanje, montažu i remont svih vrsta termoenergentskih instalacija i postrojenja. U okviru
kompanije formiran je projektni biro, u kom se projektuju sve vrste sistema centralnog grijanja,
kotlovnice i izmjenjivačke stanice, toplovodi, gasovodi i parovodi, instalacije grijanja,
klimatizacije i ventilacije kao i drugi složeni sistemi.

Kompanija vrši montažu svih vrsta instalacija centralnog grijanja, kotlovskih postrojenja i
izmjenjivačkih stanica, plinskih instalacija, pumpnih stanica, postojenja rashladnih sistema kod
klimatizacije prostora itd. Osim poslovanja na domaćem tržištu, kompanija izvodi svoje radove
kako na objektima na prostoru bivše Jugoslavije, tako i u drugim zemljama širom Evrope kao
što su Njemačka, Češka, Slovačka, Italija, Holandija...

Prije nego što se počnemo baviti ekonomsko finansijskom analizom preduzeća, napisaćemo par
stvari bitnih za samo preduzeće, tj. neke osnovne podatke o preduzeću.

U radu ćemo izvršiti analizu finansijskog, imovinskog i prinosnog položaja preduzeća koristeći
se bilansom stanja, bilansom uspjeha i bilansom novačnih tokova za period od tri godine. Uz
pomoć bilansa ćemo izračunavati pokazatelje likvidnosti, poslovne aktivnosti, finansijske
strukture, rentabilnosti, tržišne vrijednosti kompanije te cash flow analizu. Prije nego što
izvršimo analizu finansijskih izvještaja bavićemo se osnovnom bilansnom jednačinom a potom
ćemu vršiti analizu pomoću finansijskih pokazatelja.

3
 1 Osnovni podaci o kompaniji

1.1 Istorijat

Rješenjem Osnovnog suda u Banja Luci od 25.06.1992. godine, izvršen je upis mješovitog
preduzeća „Termomontaža“ Banja Luka sa sjedištem u Banja Luci. Istim rješenjem izvršena je i
promjena lica ovlaštenog za zastupanje. Dana 17.08.1995. godine, izvršena je statusna
promjena i tada je izvršen prelazak imovine mješovitog preduzeća „Termomontaža“ Banja Luka
u državnu svojinu.

Dana 18.05.1998. godine, izvršeno je usklađivanje djelatnosti sa Zakonom o klasifikaciji

djelatnosti i registru jedinica razvrstavanja. Istim rješenjem izvršena je izmjena i dopuna
Statuta. Dana 26.05.2000. godine registrovano je mješovito preduzeće „Termomontaža“ Banja
Luka DD, sa sjedištem u Banja Luci.

Dana 31.01.2003. godine izvršen je upis prodaje preostalog dijela državnog kapitala, prema
Zakonu o privatizaciji državnog kapitala u preduzećima („Službeni glasnik Republike Srpske“
broj 24/98). Dana 01.12.2005. godine izvršena je dopuna usklađivanja djelatnosti sa Zakonom o
klasifikaciji djelatnosti i o registru jedinica razvrstavanja i dopuna djelatnosti. Na osnovu
obavještenja Republičkog zavoda za statistiku broj 14343 od 29.10.2001. godine, a u smislu
člana 8. stav 2) i člana 9. Uredbe o razvrstavanju jedinica razvrstavanja prema Klasifikaciji
djelatnosti („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 13/97), Društvo je razvrstano po principu
pretežne djelatnosti u podgrupu: Postavljanje cijevnih instalacija (šifra 43.22).

Dana 23.08.2002. godine na osnovu potvrde Ministarstva finansija Republička uprava carina
Banja Luka, izvršila je upis u registar carinskih obveznika pod brojem 301. Od Uprave za
indirektno oporezivanje Bosne i Hercegovine, na osnovu Uvjerenja o registraciji obveznika
poreza na dodatu vrijednost broj 04/05-I/I-17-1035-2953/05 od 12.11.2005. godine, Društvo je
dobilo identifikacioni broj 400970580002. Društvo je najvećim dijelom privatizovano
31.01.2003. godine, (osim Fond PIO i Fond za restituciju) kada je izvršen upis preostalog dijela
državnog kapitala kod Registarskog suda u Banjoj Luci.

Na dan revizije finansijskih izvještaja za poslovnu 2010. godinu, Društvo je imalo konstituisane
sve organe upravljanja na osnovu izvršene privatizacije, kao i usklađena normativna akta, koja
prezentuju faktičko stanje. Na osnovu Rješenja o registraciji Okružnog privrednog suda u
Banjoj Luci broj 057-0-Reg-11-002052 od 28.09.2011. godine, u sudski registar ovog suda
upisuje se usklađivanje akata sa Zakonom o privrednim društvima i usklađivanje djelatnosti sa
Zakonom o klasifikaciji djelatnosti i o registru poslovnih subjekata po djelatnostima u
Republici Srpskoj i Uredbom o klasifikaciji djelatnosti Republike Srpske.

4
 1.2 Misija i vizija

„Termomontaža“ AD Banja Luka je kompanija koja se specijalizovala za projektovanje,

montažu i remont svih vrsta termoenergentskih instalacija i postrojenja. Osim unapređenja
sistema upravljanja, uveli su i kontrolu kvaliteta komponenti koje ugrađuju u sisteme grijanja,
klimatizacije i ventilacije. To postižu proizvodnjom pojedinih elemenata u vlastitim limarskim i
bravarskim radionicama, koje se nalaze u sastavu kompanije. Termomontaža vrši remont i
održavanje svih vrsta instalacija, izradu toplotne i zvučne izolacije na termoinstalacijama, te
montažu i servisiranje sistema automatske regulacije na termoinstalacijama.

Vizija preduzeća je unapređenje ugleda i statusa preduzeća u regionalnim i državnim

okvirima. Preduzeće već posluje na međunarodnom tržištu, ali je naravno cilj preduzeća da i
dalje širi svoje poslovanje. Težnja kompanije jeste nuđenje kvalitetnih proizvoda i usluga koji
zadovoljavaju najviše kriterijume.

1.3 Konkurencija

Preduzeće na području grada Banja Luke ima konkurenciju, a neki od konkurenata su

„Montavar metalna nova“ d.o.o. Banja Luka, „Omnicom“ d.o.o. Banja Luka, „Montmontaža“
Banja Luka i drugi.

1.4 Godišnji finansijski izvještaji

Skraćeni bilans stanja 2015. 2016. 2017.

Aktiva
Stalna sredstva 1.989.371 1.919.203 1.925.228
Tekuća sredstva 2.144.407 1.869.866 1.811.447
Gotovinski ekvivalenti i gotovina 6.278 109.886 197.976
Aktivna vremenska razgraničenja 16.863 26.827 1.745
Gubitak iznad visine kapitala - - -
Poslovna aktiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675
Pasiva
Kapital 3.317.810 3.326.526 3.338.855
Osnovni kapital 3.026.603 3.026.603 3.026.603
Rezerve 281.958 282.421 282.857
Revalorizacione reserve - - -
Neraspoređeni dobitak 9.249 17.502 29.395
Rezervisanja - - -
Dugoročne obaveze - - -
Kratkoročne obaveze 815.968 462.543 397.820
Pasivna vremenska razgraničenja 14.502 22.670 1.034
Poslovna pasiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675

5
Skraćeni bilans uspjeha 2015. 2016. 2017.
Prihod od prodaje 3.715.626 3.087.088 3.850.193
EBITDA 98.940 29.269 12.913
Amortizacija 0 0 0
EBIT 14.688 29.269 12.913
Rashodi kamata 5.439 20.553 584
Dobitak prije poreza 9.249 8.716 12.329
Porezi iz dobitka 0 0 0
Neto dobitak 9.249 8.716 12.329
Prosječan broj zaposlenih 140 144 171
Prihod po zaposlenom 26.540,19 21.438,11 22.515,75

Skraćeni bilans novčanih tokova 2015. 2016. 2017.

Prilivi gotovine iz poslovnih aktivnosti 3.833.454 3.379.386 4.340.642
Odlivi gotovine iz poslovnih aktivnosti 3.780.435 3.298.702 4.252.552
Neto prilivi (odlivi) gotovine iz poslovne aktivnosti 53.019 80.684 88.090
Prilivi gotovine iz aktivnosti investiranja 33.157
Odlivi gotovine iz aktivnosti investiranja
Neto priliv (odliv) gotovine iz aktivnosti investiranja 0 33.157 0
Prilivi gotovine iz aktivnosti finansiranja 100.000
Odlivi gotovine iz aktivnosti finansiranja 246.527 10.233
Neto priliv (odliv) gotovine iz aktivnosti finansiranja 146.527 10.233 0
Ukupni prilivi gotovine 3.933.454 3.412.543 4.340.642
Ukupni odlivi gotovine 4.026.962 3.308.935 4.252.552
Neto priliv (odliv) gotovine 93.508 103.608 88.090
Gotovina na početku obračunskog perioda 99.786 6.278 109.886
Pozitivne kursne razlike po osnovu preračuna - - -
gotovine
Negativne kursne razlike po osnovu preračuna - - -
gotovine
Gotovina na kraju obračunskog perioda 6.278 109.886 197.976

6
 2 OSNOVNA BILANSNA JEDNAČINA

Na osnovu podataka iz finansijskih izvještaja, koristeći osnovnu bilansnu jednačinu,

utvrdićemo odnos stalnih i obrtnih sredstava, kao i sopstvenog i pozajmljenog kapitala.

Aktiva = Obaveze + Kapital odnosno,

Sopstveni kapital = Aktiva - Obaveze
Stalna + Obrtna sredstva = Obaveze + Kapital

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Kapital 3.317.810 3.326.526 3.338.855
Obaveze 815.968 462.543 397.820
Aktiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675

2015. godina: 1.989.371 + 2.144.407 = 815.968 + 3.317.810

2016. godina: 1.919.203 + 1.869.866 = 462.543 + 3.326.526
2017. godina: 1.925.228 + 1.811.447 = 397.820 + 3.338.855

Sopstveni kapital/Ukupna aktiva

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Sopstveni kapital 3.317.810 3.326.526 3.338.855
Ukupna aktiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675
% 80,26 87,79 89,35

Pozajmljeni kapital/Ukupna aktiva

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Pozajmljeni kapital 815.968 462.543 397.820
Ukupna aktiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675
% 19,74 12,21 10,65

Posmatrajući prethodne pokazatelje vidimo da se iznos aktive preduzeća iz godine u godinu

smanjuje. Gledajući odnos kapitala i obaveza vidimo da je sopstveni kapital taj koji ima primat u
odnosu na pozajmljeni kapital. Sopstveni kapital ima tendenciju rasta, on u 2015. godini ima
udio od 80,26%, u 2016. godini 87,79% a u 2017. godini dostiže do 89.35% udjela. Naravno
suprotno rastu sopstvenog kapitala, imamo pad pozajmljenog kapitala koji sa 19,74% udjela u
2015. godini pada na 10,65% u 2017. godini.

7
Prihodi - Rashodi = Rezultat

Dobitak, (Pr>R),
Gubitak, (R.>Pr)

2015. godina: 3.750.248 - 3.740.999 = 9.249 + dobitak

2016. godina: 3.138.392 – 3.129.676 = 8.716 + dobitak
2017. godina: 3.875.813 – 3.862.813 = 12.329 + dobitak

Posmatrano preduzeće je u toku analiziranog perioda uspjelo da ostvari veće iznose ukupnih
prihoda od iznosa ukupnih rashoda, što je rezultiralo ostvarenjem dobitka u sve tri godine koje
su analizirane.

8
 3 ANALIZA POMOĆU FINANSIJSKIH POKAZATELJA

Ova analiza se obavlja pomoću finansijskih pokazatelja čija se klasifikacija obavlja prema
relevantnim aspektima poslovanja, a najvažniji su:

 Pokazatelji likvidnosti
 Pokazatelji poslovne aktivnosti
 Pokazatelji finansijske strukture
 Pokazatelji rentabilnosti
 Pokazatelji tržišne vrijednosti
 Pokazatelji na osnovu cash flow analize

3.1 Pokazatelji likvidnosti

Pokazatelji likvidnosti imaju za cilj da ukažu na sposobnost kompanije da servisira dospjele

obaveze plaćanja, uz održavanje potrebne strukture sredstava i očuvanje dobrog kreditnog
boniteta. Najvažniji su sljedeći pokazatelji:

3.1.1 Pokazatelj opšte (tekuće) likvidnosti

Izražava se formulom:

Pokazatelj opšte (tekuće) likvidnosti = Obrtna sredstva / Kratkoročne obaveze

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Obrtna sredstva 2.144.407 1.869.866 1.811.447
Kratkoročne obaveze 815.968 462.543 397.820
Pokazatelj opšte (tekuće) likvidnosti 2,628 4,043 4,553

Referentna vrijednost u odnosu sa kojom ćemo porediti koeficijent opšte (tekuće) likvidnosti je
2. Posmatrajući dobijene rezultate vidimo da preduzeće ostvaruje opštu likvidnost, jer
koeficijenti likvidnosti u posmatranom periodu su veći od referentne vrijednosti. Tokom
perioda dolazi do smanjenja iznosa obrtnih sredstava ali istovremeno se smanjuju i kratkoročne
obaveze, a pokazatelj opšte likvidnosti raste iz godine u godinu. To znači da preduzeće iz svojih
ukupnih obrtnih sredstava može da pokrije svoje kratkoročne obaveze.

3.1.2 Pokazatelj reducirane likvidnosti

Izražava se formulom:

Pokazatelj reducirane likvidnosti = Likvidna sredstva (Gotovina, potraživanja,

kratkoročni plasmani) / Kratkoročne obaveze

9
Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Likvidna sredstva 1.575.220 1.404.728 1.448.876
Kratkoročne obaveze 815.968 462.543 397.820
Pokazatelj reducirane likvidnosti 1,93:1 3,04:1 3,64:1

Normala ili standard za ovaj pokazatelj koji se zove i Acid test je 1:1. Preduzeće ostvaruje
vrijednosti iznad standarda, što znači da preduzeće ostvaruje i reduciranu likvidnost. Iznos
likvidnih sredstava preduzeća oscilira tokom posmatranog perioda, ali sa druge strane imamo
smanjenje kratkoročnih obaveza te je rezultat koeficijent reducirane likvidnosti koji bilježi rast
iz godine u godinu. Dobijeni rezultati nam pokazuju da preduzeće iz svojih likvidnih sredstava,
odnosno gotovine, kratkoročnih potraživanja i kratkoročnih plasmana može da izmiri svoje
dospjele kratkoročne obaveze.

3.1.3 Neto obrtna sredstva (working capital)

Izražava se formulom:

Neto obrtna sredstva = Obrtna sredstva – Kratkoročne obaveze

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Obrtna sredstva 2.144.407 1.869.866 1.811.447
Kratkoročne obaveze 815.968 461.543 397.820
Neto obrtna sredstva 1.328.439 1.408.323 1.413.627

Preduzeće koje ima veći iznos neto obrtnih sredstava automatski obezbjeđuje i veći stepen
likvidnosti, tako da neto obrtna sredstva omogućavaju zaduživanje na kratak rok. Dakle u
našem slučaju, preduzeće ima izuzetan iznos neto obrtnih sredstava i ima mogućnost
zaduživanja na kratak rok, što je svakako pozitivan signal za kreditore i investitore.

3.2 Pokazatelji poslovne aktivnosti

Preduzeće ulaže u stalna i obrtna sredstva sa namjerom da ih koristi efikasno, što znači da
sa malim ulaganjima ostvari što veći obim poslovne aktivnosti. Finansijski pokazatelji
aktivnosti povezuju informacije iz bilansa stanja i bilansa uspjeha. Ovi pokazatelji obuhvataju
odnose između prihoda i troškova iz bilansa uspjeha dovodeći ih u vezu sa odgovarajućim
pozicijama iz bilansa stanja.

10
 3.2.1 Koeficijent obrta ukupnih (tekućih) sredstava

Izražava se formulom:

Koefcijent obrta ukupnih obrtnih (tekućih) sredstava = Ukupni poslovni rashodi iz

bilansa stanja / prosječna obrtna sredstva

Prosječna obrtna sredstva = Obrtna sredstva na početku + Obrtna sredstva na kraju

godine / 2

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Ukupni poslovni rashodi iz bilansa uspjeha 3.731.367 3.022.272 3.654.600
Prosječna obrtna sredstva 2.268.410 2.007.137 1.840.657
Koeficijent obrta ukupnih obrtnih sredstava 1,644 1,505 1,985

Preduzeće ostvaruje loše vrijednosti ovog koeficijenta, čija vrijednost varira u toku
posmatranog perioda, što nije dobar pokazatelj za investitore i kreditore. Ovaj koeficijent nam
pokazuje da na svaku marku prosječno angažovanih obrtnih sredstava u 2015. godini nastaje
1,64 KM rashoda iz bilansa uspjeha, u 2016. godini 1,50 KM a u 2017. godini 1,98 KM rashoda
iz bilansa.

3.2.2 Koeficijent obrta stalnih sredstava

Izražava se formulom:

Koefcijent obrta stalnih sredstava = Neto prihodi od prodaje / Prosječna stalna sredstva

Prosječna stalna sredstva = Stalna sredstva na početku + Stalna sredstva na kraju godine /
2

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto prihodi od prodaje 3.715.626 3.087.088 3.850.943
Prosječna stalna sredstva 2.019.613 1.954.287 1.922.216
Koeficijent obrta stalnih sredstava 1,839 1,579 2,003

Koeficijent obrta stalnih sredstava oscilira u toku posmatranog perioda, a razlog za to su

velike oscilacije koje se javljaju u prihodima od prodaje. Preduzeće ne ostvaruje visoke
koeficijente, ali na osnovu dobijenih rezultata možemo da kažemo da preduzeće ipak efikasno
koristi stalna sredstva.

11
 3.2.3 Koeficijent obrta ukupnih poslovnih sredstava

Izražava se formulom:

Koefcijent obrta ukupnih poslovnih sredstava = Neto prihodi od prodaje / Ukupna

poslovna sredstva (sadašnja vrijednost)

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto prihodi od prodaje 3.715.626 3.087.088 3.850.943
Ukupna poslovna sredstva (sadašnja
4.133.778 3.789.069 3.736.675
vrijednost)
Koefcijent obrta ukupnih poslovnih
0,898 0,815 1,031
sredstava

Neto prihodi od prodaje variraju sa jedne strane, a ukupna poslovna sredstva bilježe
konstantan pad u periodu za koji smo vršili analizu. Rezultat takvih kretanja neto prihoda od
prodaje i ukupnih poslovnih sredstava jeste koeficijent obrta ukupnih poslovnih sredstava koji
oscilira. U 2015. godini iznosi 0,898, u 2016. godini 0,815 a u 2017. godini je došlo do
povećanja na 1,031.

3.3 Pokazatelji finansijske strukture

Ukupna sredstva u aktivi finansiraju se iz pozajmljenog ili sopstvenog kapitala. Struktura

pasive može biti komponovana na različite načine kako bi odgovarala individualnim potrebama
kompanije i njezinoj strukturi aktive. U komponovanju pasive treba voditi računa o tome da su
zadovoljeni uslovi zlatnog bilansnog pravila u užem ili širem smislu. Komponovanje pasive, tj.
odnos između sopstvenih i pozajmljenih izvora finansiranja (obaveza) naziva se finansijskom
strukturom. Indikatori ili pokazatelji finansijske strukture su stoga nezaobilazno sredstvo kojim
se analitičar služi da bi procijenio finansijski položaj kompanije.

3.3.1 Odnos pozajmljenih prema ukupnim izvorima finansiranja

Izražava se formulom:

Odnos pozajmljenih prema ukupnim izvorima finansiranja = Pozajmljeni izvori

(dugoročne i kratkoročne obaveze) / Ukupna pasiva

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Pozajmljeni izvori (dugoročne i kratkoročne
815.968 462.543 397.820
obaveze)
Ukupna pasiva 4.133.778 3.789.069 3.736.675
Odnos pozajmljenih prema ukupnim izvorima
0,20:1 0,12:1 0,11:1
finansiranja

12
Posmatrajući pasivu preduzeća, uviđamo da preduzeće više koristi sopstveni kapital u odnosu
na pozajmljeni. U prvoj posmatranoj godini udio pozajmljenih sredstava iznosi 20%, u drugoj
godini 12%, a u poslednjoj godini se smanjio na 11%. Ukoliko se preduzeće više oslanja na
sopstvene izvore to je dobar znak za investitore.

3.3.2 Koefcijent pokrića kamate

Izražava se formulom:

Koefcijent pokrića kamate = Poslovni dobitak/ Troškovi kamate na kredite

2015. godina = 9.249 / 5.439 = 1,70

2016. godina = 8.716 / 20.553 = 0,42
2017. godina = 12.329 / 584 = 21,11

Ne postoji opšteprihvaćeni standard za ovaj pokazatelj, ali se može reći da je za posmatrano

preduzeće on relativno pozitivan, obzirom da preduzeće ostvaruje jako nisku dobit.

3.4 Pokazatelji rentabilnosti (uspješnosti)

Poslovni dobitak, kao razlika poslovnih prihoda i rashoda, predstavlja prirast koji je
ostvaren na angažovana poslovna sredstva koja su korišćena za obavljanje djelatnosti.
Nepobitna povezanost bilansa stanja i bilansa uspjeha omogućila je da se svaki prihod
predstavlja kao povećanje aktive ili smanjenje pasive, dok se rashodi tumače kao smanjenja
aktive i povećanja pasive.

Iz ovih odnosa proizilazi da prihodi i rashodi i njihova razlika (dobitak ili gubitak) proističu
iz angažovanja sredstava i izvora finansiranja (aktive i pasive) neke kompanije. Ako su sredstva
i izvori efikasno korišćeni firma ostvaruje dobitak, u protivnom ostvaruje gubitak. U tom smislu
iznos dobitka ili gubitka nije toliko značajan za analizu (koristi se kod horizontalne analize),
dok je daleko značajnije staviti taj dobitak u odnos sa sredstvima koja su angažovana u
njegovom stvaranju. Pokazatelji rentabilnosti su relativni odnosi dvije pozicije gdje je u
brojiocu dobitak, a u imeniocu neka forma sredstava kompanije. Na ovaj način dobijamo
nekoliko bitnih pokazatelja rentabilnosti:

3.4.1 Stopa prinosa na poslovna sredstva (Return on assets, ROA)

Izražava se formulom:

Stopa prinosa na poslovna sredstva = Neto dobitak / Prosječna poslovna aktiva

Prosječna poslovna aktiva = Poslovna sredstva na početku + Poslovna sredstva na kraju
godine / 2

13
Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto dobitak 9.249 8.716 12.329
Prosječna poslovna aktiva 4.288.023 3.961.424 3.762.872
Stopa prinosa na poslovna sredstva,
0,22 0,22 0,33
Return on assets, ROA (%)

Preduzeće ostvaruje nisku dobit, te i stopa prinosa na poslovna sredstva je niska. Stopa
prinosa u 2015. godini i 2016. godini iznosi 0,22%, dok je u 2017. godini zabilježila rast i to na
0,33%.

3.4.2 Stopa prinosa na sopstveni kapital (Return on equity, ROE)

Izražava se formulom:

Stopa prinosa na sopstveni kapital = Neto dobitak / Prosječan sopstveni kapital

Prosječna poslovna aktiva = Sopstveni kapital na početku + Sopstveni kapital na kraju
godine / 2

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto dobitak 9.249 8.716 12.329
Prosječan sopstveni kapital 3.313.186 3.322.168 3.332.691
Stopa prinosa na sopstveni kapital, Return
0,28 0,26 0,37
on equity, ROE (%)

3.4.3 EBITDA (Neto dobitak prije kamate, poreza i amortizacije)

Izražava se formulom:

EBITDA ( Neto dobitak prije kamate, amortizacije i poreza) = Dobitak + kamate

+porez na dobitak + amortizacija)

2015. godina = 9.249 + 5.439 + 84.252 = 98.940

2016. godina = 8.716 + 20.553 = 29.269
2017. godina = 12.329 + 584 = 12.913

Pozitivne vrijednosti ovog pokazatelja znače i dobar signal za investitore i kreditore, ali
zabrinjava padajući trend iz godine u godinu.

14
 3.4.4 Du Pont sistem analize

Du pont sistem analize je poznat u praksi finansijskog menadžmenta i koristi se duži niz
godina. Radi se o jednom posebnom sistemu analize u kojem se ocjene o preduzeću donose na
osnovu povezanosti između finansijskih koefcijenata. U Du Pont sistemu analize svi racio
brojevi se posmatraju kao sastavni dijelovi jedne cjeline, odnosno posmatraju se u paketu.

3.4.5 Stopa prinosa na ukupna sredstva

Izražava se formulom:

Stopa prinosa na ukupna sredstva = Stopa neto dobitka x Koefcijent obrta ukupnih
sredstava
Stopa neto dobitka = Neto dobitak / Prihodi od prodaje
Koefcijent obrta ukupnih sredstava = Neto dobitak /Prosječna ukupna sredstva

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Stopa neto dobitka 0,065 0,070 0,077
Koefcijent obrta ukupnih poslovnih
0,002 0,002 0,003
sredstava
Stopa prinosa na ukupna sredstva 0,00013 0,00014 0,000231

Izuzetno niska stopa prinosa na ukupna sredstva što ukazuje na nesposobnost menadžmenta
da upošljavajući ova sredstva ostvari neto dobit. Ovo nije dobar signal za investitore.

3.4.6 Koefcijent finansijske strukture

Izražava se formulom:

Koefcijent finansijske strukture = Prosječna poslovna sredstva / Prosječni sopstveni

kapital

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Prosječna poslovna aktiva 4.288.023 3.961.424 3.762.872
Prosječan sopstveni kapital 3.313.186 3.322.168 3.332.691
Koefcijent finansijske strukture 1,29 1,19 1,13

Ovaj koeficijent pokazuje koliko na svaki KM sopstvenog kapitala ima angažovanih obrtnih
i stalnih sredstava. Može se reći da u našem slučaju ovaj pokazatelj pozitivan i da predstavlja
dobar signal za potencijalne investitore i kreditore.

15
 3.5 Pokazatelji tržišne vrijednosti kompanije

Pokazatelji tržišne vrijednosti kompanije su pokazatelji kojima se koriste investitori

prilikom ulaganja ograničenih novčanih sredstava. U ove pokazatelje se ubrajaju: neto dobitak
po akciji (earnings per share-EPS), odnos tržišne cijene i dobitka po akciji, pokazatelj plaćanja
dividende, dividendna stopa i knjigovodstvena vrijednost po akciji. Pokazatelje koji se odnose
na dividende nećemo razmatrati obzirom da nisu iskazivane u bilansnim pozicijama tokom
posmatranog perioda.

3.5.1 Neto dobitak po akciji (earnings per share-EPS)

Izražava se formulom:

Neto dobitak po akciji = Neto dobitak / Broj emitovanih običnih akcija

2015. godina = 9.249 / 3.026.603 = 0,003

2016. godina = 8.716 / 3.026.603 = 0,003
2017. godina = 12.329 / 3.026.603 = 0,004

Vrijednosti ovog pokazatelja su veoma niske, s obzirom na nizak nivo dobiti koje preduzeće
ostvaruje.

3.5.2 Knjigovodstvena vrijednost po akciji

Izražava se formulom:

Knjigovodstvena vrijednost po akciji = Sopstveni kapital / Broj emitovanih običnih akcija

2015. godina = 3.317.810 / 3.026.603 = 1,0962

2016. godina = 3.326.526 / 3.026.603 = 1,0991
2017. godina = 3.338.855 / 3.026.603 = 1,1031

Ako bi došlo do likvidacije preduzeća, kada se podmire svi povjerioci, običnim akcionarima
bi ostale akcije u vrijednosti ovog pokazatelja. Ovaj pokazatelj se koristi kod likvidacione
vrijednosti firme, koji predstavlja stvarni iznos koji će primit obični akcionari firme ako dođe
do njene likvidacije. Ako se zanemare troškovi postupka stečaja ovo bi mogla da bude
minimalna vrijednost po akciji.

16
 4 CASH FLOW ANALIZA

Izvještaj o tokovina gotovine je važan predmet analize s obzirom na činjenicu da je danas

mogućnost manipulacije računovodstvenim pravilima obračuna rezultata i prihodima i
rashodima značajna, što je umanjilo efikasnost bilansa uspjeha kao predmeta analize i povećalo
uticaj izvještaja o novčanim tokovima. Bilans tokova gotovine se izvodi iz bilansa stanja i
bilansa uspjeha po unaprijed utvrđenoj formi. Prilikom njegovog kreiranja moraju se poštovati
važeći standardi i zakoni, kao i princip urednog knjigovodstva i bilansiranja.

4.1 Odnos neto novčanog toka i neto dobitka

Izražava se formulom:

Odnos neto novčanog toka i neto dobitka = Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti / neto
dobitak

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti 53.019 80.684 88.090
Neto dobitak 9.249 8.716 12.329
Odnos neto novčanog toka i neto
5,73 9,26 7,15
dobitka

Ovaj koefcijent pokazuje koliko je preduzeće sposobno da generiše neto novčanih tokova iz
poslovne aktivnosti na svaki KM neto dobitka ostvarenog u tekućem obračunskom periodu.
Preduzeće ostvaruje dobre koeficijente iz ovog odnosa.

4.2 Odnos neto novčanog toka i ukupnih sredstava preduzeća

Izražava se formulom:

Odnos neto novčanog toka i ukupnih sredstava preduzeća = Neto novčani tok iz poslovne
aktivnosti / prosječna ukupna sredstva preduzeća

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti 53.019 80.684 88.090
Prosječna ukupna sredstva preduzeća 4.288.023 3.961.424 3.762.872
Odnos neto novčanog toka i ukupnih
0,01 0,02 0,02
sredstava preduzeća

Ovaj koefcijent pokazuje koliko je preduzeće ostvarilo neto novčanih tokova iz poslovne
aktivnosti na svaki KM prosječno uloženih ukupnih sredstava preduzeća. U našem slučaju,
može se reći da preduzeće ima malih problema da iz sredstava (imovine) generiše gotovinu što
je loša poruka za potencijalne investitore i kreditore.

17
 4.3 Slobodan novčani tok (free cash flow)

Predstavlja značajno mjerilo uspješnosti preduzeća kojeg investitori veoma rado koriste u
analizi atraktivnosti akcija preduzeća na finansijskim tržištima. Ovaj novčani tok se definiše
kao mjerilo ostatka gotovine od poslovnih aktivnosti kada se isplate dividende i kada se izvrše
ulaganja u rast preduzeća.

Izražava se formulom:

Slobodan novčani tok (free cash flow) =Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti –
Dividende – Neto ulaganja u dugoročna (stalna) sredstva

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti 53.019 80.684 88.090
Dividende 0,00 0,00 0,00
Neto ulaganja u stalna sredstva -3.323 500 6.385
Slobodan novčani tok 342.154 -302.245 -776.178

Negativne vrijednosti ovog važnog pokazatelja u 2010. i 2011.g. predstavljaju i negativan

signal za potencijalne investitore i kreditore.

4.4 Profil novčanih tokova preduzeća

Posle izvršenih neophodnih analiza izveštaja o novčanim tokovima može se definisati profil
novčanih tokova preduzeća. S obzirom na ostvarene rezultate u segmentima poslovne,
finansijske i investicione aktivnosti preduzeća je moguće podijeliti na osam profila, a prema
sljedećoj tabeli:

Redni Neto novčani tok od Neto novčani tok Neto novčani tok
broj poslovne aktivnosti investicione aktivnosti finansijske aktivnosti
1 + + +
2 + - +
3 + + -
4 + - -
5 - + +
6 - - +
7 - + -
8 - - -
Sada ćemo analizirati neto novčane tokove preduzeća „Termomontaža“ a.d. za
prethodne tri godine i utvrdićemo kojem od ovih profila pripada.

Podaci iskazani u KM
2015. 2016. 2017.
Neto novčani tok iz poslovne aktivnosti 53.019 80.684 88.090

18
 Neto novčani tok investicione
- 33.157 -
aktivnosti
Neto novčani tok finansijske aktivnosti (146.527) (10.233) -

2015.g.- Preduzeće pripada prvom profilu, što znači da koristi pozitivan novčani tok iz
poslovne i investivione aktivnosti za pokriće glavnica dospjelih dugoročnih obaveza.

2010.g. i 2011.g. – Preduzeće pripada petom profilu, što znači da je u poteškoćama vezanim za
prodajni ciklus (opadanje tražnje za proizvodima) pa je neto novčani tok iz poslovne aktivnosti
negativan. Da bi to nadomjestilo, preduzeće intezivira priliv gotovine iz investicione aktivnosti
(prodaja dugoročnih sredstava) i finansijske aktivnosti (prije svega uzimanje kredita).

19
 5 ZAKLJUČAK

U okviru ovog seminarskog rada rađena je analiza poslovanja preduzeća „Termomontaža“ a.d.
Banja Luka za period od 2015. godine do 2017. godine. Korišćeni su podaci iz bilansa stanja,
bilansa uspjeha kako bi izvršili analizu finansijskog, imovinskog te prinosnog položaja
preduzeća.

Prvo, izvršili smo analizu likvidnosti. Vidjeli smo da preduzeće u sve tri posmatrane godine
ostvaruje opštu likvidnosti i reduciranu likvidnost. Vrijednosti i opšte i reducirane likvidnosti
imaju tendenciju rasta u posmatranom periodu. Potom smo izračunali neto obrtna sredstva kao
razliku između obrtnih sredstava i kratkoročnih obaveza i uvidjeli da preduzeće ostvaruje dobar
iznos ovih sredstava i da ima mogućnost zaduživanja na duži rok.

Posle analize likvidnosti smo se bavili pokazateljima poslovne aktivnosti i to koeficijentom

obrta ukupnih sredstava, koeficijentom obrta stalnih sredstava i ukupnih poslovnih sredstava.
Kada su u pitanju koeficijenti obrta ukupnih sredstava oni u toku posmatranog perioda
osciliraju, što je posljedica oscilacija u ostvarenim poslovnim rashodima. Koeficijenti obrta
stalnih sredstava nisu visoki ali možemo reći da preduzeće efikasno koristi stalna sredstva.
Koeficijent obrta ukupnih poslovnih sredstava takođe varira. U 2015. godini je iznosi 0,898, da
bi se u 2016. godini smanjio na 0,815 a potom u 2017. godini povećao na 1,031.

Nakon toga usledila je analiza finansijske strukture. Tu smo prvo posmatrali odnos
pozajmljenih sredstava u ukupnim izvorima finansiranja. Vidjeli smo da preduzeće ostvaruje
mali procenat udjela pozajmljenih sredstava u ukupnim sredstvima i da se taj iznos smanjuje iz
godine u godinu. Potom smo izračunali koeficijent pokrića kamate gdje vidimo da je taj
koeficijent relativno pozitivan za preduzeće.

Slijedi analiza pokazatelja rentabilnosti. Stopa prinosa na poslovna sredstva niska, s obzirom na
nivo dobiti koje je preduzeće ostvarilo u posmatranom periodu. Kada je u pitanju stopa prinosa
na sopstveni kapital ona u 2015. godini iznosi 0,28% te se u 2016. godini smanjuje na 0,26% i
ponovo se povećava na 0,37% u 2017. godini. EBITDA (Neto dobitak prije kamate, poreza i
amortizacije) je naredni pokazatelj koji smo računali. Ovaj pokazatelj ima pozitivne vrijednosti,
ali te vrijednosti opadaju iz godine u godinu što nije dobro. Stopa prinosa na ukupna sredstva je
veoma niska što znači da preduzeće ne može da uposli dovoljno obrta sredstva da ostvari
visoku dobit. Kod analize rentabilnosti poslednji pokazatelj koji smo izračunavali jeste
koeficijent finansijske strukture.

Potom smo se osvrnuli na pokazatelje tržišne vrijednosti kompanije. Prvo smo izračunavali neto
dobitak po akciji. Neto dobitak po akciji je poprilično nizak, a to je ponovno posljedica niske
dobiti preduzeća. Osim neto dobitka po akciji prikazali smo i knjigovodstvenu vrijednost po
akciji.

Poslednja analiza koju smo sproveli jeste cash flow analiza, odnosno analiza tokova gotovine.
Tu smo posmatrali odnos neto novačnog toka i neto dobitka, potom odnos neto novčanog toka i
ukupnih sredstava preduzeća, slobodan novčani tok te profil novčanih tokova preduzeća.

20
6 LITERATURA

 Goranka Dr Knežević, Analiza finansijskih izvještaja, Univerzitet Singidunum,

Beograd, 2011.
 Lajoš Dr Žager, Poglavlje Računovodstveni informacijski sustav iz priručnika skupine
autora: Računovodstvo, Hrvatska zajednica računovodstvenih i finacijskih djelatnika,
Zagreb, 1994.
 http://duvanbn.com/
 http://blberza.com/

21