ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΑΡΧΑΙΩΝ
Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1. Να αποδώσετε στα Νέα Ελληνικά τα αποσπάσματα που είναι υπογραμμισμένα.
(μον. 10)

Κείμενο 3

Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν […] τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν
τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. […] Πρὸς δὲ τοῖς ἄλλοις καὶ τόδε
περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, τοῦτον
χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος
οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο. Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ,
ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται,
λέγουσιν, ὅτι παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη.
Ἀρριανοῦ Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, 2.3.1-7

2. α) Σε ποια ιστορική προσωπικότητα αναφέρεται το κείμενο 3; (μον. 2)

β) Τι δείχνει το περιστατικό που περιγράφεται εδώ για την προσωπικότητα αυτή;

(μον. 3)
γ) Είναι κατά τη γνώμη σας αντικειμενικός ή υποκειμενικός ο τρόπος που
παρουσιάζεται το πρόσωπο αυτό από τον συγγραφέα του κειμένου 3; Δικαιολογήστε
με συντομία την απάντησή σας. (μον. 3)

3. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με την ερμηνεία τους στη στήλη Β’
( μία ερμηνεία στη στήλη Β’ περισσεύει). (μον. 10)

Στήλη Α’ Στήλη Β’

1.παρῆλθε α. να εξουσιάσει

2. πόθος β. κόμπος

3.παίσας γ. μέχρι

4. δεσμὸς δ. αφού κτύπησε

5. ἄρξαι ε. έφτασε

1
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

στ. επιθυμία

1. 2. 3. 4. 5.

4. Να γράψετε τη σωστή απόδοση στα Νέα Ελληνικά για την καθεμιά από τις πιο
κάτω λέξεις.

(μον. 7)
(α) ἐπονειδίστως ...........................................
(β) ἐπιτήδευμα ...............................................
(γ) ἁμαρτία ....................................................
(δ) νέμω ..........................................................
(ε) φείδομαι ...................................................
(στ) αἰσχύνομαι ............................................
(η) δυσωπῶ .....................................................

4. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με τις αντίθετές τους στη στήλη Β’.
Μια λέξη στη Στήλη Β΄ περισσεύει. (μον. 7)

Στήλη Α’ Στήλη Β’

1. φείδομαι α. αξιεπαίνως

2. ἁμαρτία β. ασχημίζω

3. κοσμῶ γ. αχρείος

4. ἀγαθὸς δ. σπαταλώ

5. ἐπονειδίστως ε. ενθυμούμαι

6. εὐλογῶ στ. εξοικονομώ

7. ἐπιλανθάνομαι ζ. υβρίζω

η. επιτυχία

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Γ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ (μον. 20)

2
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

1. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τον σωστό τύπο της λέξης από
αυτές που σας δίνονται πιο κάτω. Μία λέξη περισσεύει.
(μον. 7)
υπεροπτικός, ιδανικός, ειδικός, ειδυλλιακός, ορατός, επόπτης,
μετωπικός, οραματιστής

(α) Επισκεφθήκαμε ένα όμορφο χωριό κτισμένο σε ............................ περιβάλλον.

(β) Είμαι τυχερός, γιατί βρήκα τον ......................... συνεργάτη για τη δουλειά μου.
(γ) Η ομίχλη είναι τόσο πυκνή, που τίποτα δεν είναι ....................................
(δ) Στα οδικά ατυχήματα η πιο σοβαρή είναι η ............................................... σύγκρουση
οχημάτων.
(ε) Ο Υπουργός Παιδείας πρέπει να είναι ..................................... για το μέλλον της
παιδείας.
(στ) Η .................................. συμπεριφορά μερικών μειώνει όσους είναι γύρω τους.
(ζ) Δεν μπορώ να λύσω μόνος μου αυτό το πρόβλημα με τον υπολογιστή μου˙ χρειάζεται
να απευθυνθώ σε ...............................................

1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Στήλης Α’ με τις ερμηνείες τους στη Στήλη Β’.
Μία λέξη στη Στήλη Α’ περισσεύει. (μον. 7)

Στήλη Α’ Στήλη Β’
1. διορατικός α. εκείνος που είναι σύντομος στη διατύπωση
2. ειδήμων β. ο ορατός από κάθε πλευρά
3. αόρατος γ. εκείνος που έχει την επίβλεψη
4. ειδεχθής δ. εκείνος που έχει την ικανότητα να προβλέπει
την έκβαση των πραγμάτων
5. ενορατικός ε. εκείνος που προκαλεί αποτροπιασμό
6. επόπτης στ. εκείνος που κατέχει σε μεγάλο βαθμό ειδικές
γνώσεις
7. περίοπτος ζ. εκείνος που δεν φαίνεται
8. ευσύνοπτος

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

2. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις, στην οποία να
φαίνεται πλήρες και καθαρό το νόημά της: (μον. 6)

(α) ζυγός (ή ζεύγος)

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

(β) διαζευκτικός (ή σύζυγος)

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

3
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

(γ) κάτοψη (ή πρόσοψη)

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

2. (α) Να γράψετε μία παράγωγη και μία σύνθετη λέξη από τη ρίζα του ρήματος
ἄρχω. (μον. 2)
Παράγωγη λέξη: .......................................................
Σύνθετη λέξη: .......................................................

(β) Να σχηματίσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις που γράψατε, στην
οποία να φαίνεται πλήρες και καθαρό το νόημά της.
(μον. 4)
Πρόταση με την παράγωγη λέξη:
..........................................................................
........................................................................................................................................
Πρόταση με τη σύνθετη λέξη:
.................................................................................
........................................................................................................................................

2. Να εντοπίσετε τα συνθετικά των πιο κάτω λέξεων. (μον. 6)

(α) τηλεόραση: .......................................... + ..............................................
(β) ἀρχηγός: ........................................... + .................................................
(γ) ἀφορῶ: ............................................ + ....................................................
(δ) ἀρχιερεύς: ....................................... + ...................................................
(ε) σύζυγος: ............................................ + ..................................................
(στ) απόκοσμος: ...................................... + .................................................

3. Να σχηματίσετε ονοματικά σύνολα, αντιστοιχίζοντας μία λέξη από τη Στήλη Α’ με

μία λέξη από τη Στήλη Β’. Μία λέξη στη Στήλη Α΄ περισσεύει.
(μον. 7)
Στήλη Α’ Στήλη Β’ Ονοματικά σύνολα
ειδυλλιακός/ή/ό Ένστικτο
ιδανικός/ή/ό Τοπίο
περίοπτος/η/ο Στάση
μονοζυγωτικός/ή/ό Παράπτωμα
υπεροπτικός/ή/ό Θέση
αρχέγονος/η/ο Σύζυγος
αρχιτεκτονικός/ή/ό Δίδυμα
πειθαρχικός/ή/ό
4
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

3. Να σημειώσετε δίπλα από κάθε πρόταση, αν είναι σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) η
χρήση της υπογραμμισμένης λέξης.
(μον. 7)

(α) Στην κάτοψη του σπιτιού μου υπάρχουν μεγάλα παράθυρα. ..................
(β) Εναντίον του κλέφτη κατέθεσε ένας υπερόπτης μάρτυρας........................
(γ) Συνέγραψα τη διατριβή μου με την εποπτεία τριών καθηγητών. .............
(δ) Στο μοναρχικό πολίτευμα ο άρχοντας του κράτους εκλέγεται με δημοκρατικές
διαδικασίες. ..............................
(ε) Στην αίθουσα της δεξίωσης μπήκε το προεδρικό ζεύγος. ..............................
(στ) Το ασχημόπαπο ξαφνιάστηκε, όταν είδε το είδωλό του στο νερό. ................
(η) Η αρχική εντύπωση που είχα γι’ αυτόν διαψεύστηκε, όταν τον γνώρισα καλύτερα.
………………

3. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τον σωστό τύπο των επιθέτων από τη ρίζα του
ρήματος κοσμῶ (απλά ή σύνθετα), που σας δίνονται. Ένα επίθετο περισσεύει.
(μον. 7)

κοσμογονικός, απόκοσμος, κοσμοπολίτικος, κοσμητικός, κόσμιος, κοσμικός,

διακοσμητικός, κοσμιότατος
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΘΕΤΑ
(α) Το κείμενο έχει πολλά .... επίθετα. (α)
(β) Του αρέσει να πηγαίνει σε ..... συγκεντρώσεις. (β)
(γ) Για να επισκεφθείς το μοναστήρι πρέπει να (γ)
έχεις .... περιβολή και συμπεριφορά.
(δ) Σπούδασε ..... τέχνες. (δ)

(ε) Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, γνωρίζει πολλές (ε)

γλώσσες και δοκίμασε τη διεθνή κουζίνα. Είχε
μια ....... ζωή.
(στ) Οι επιστήμονες έκαναν μια ..... ανακάλυψη (στ)
που θα βελτιώσει τη ζωή του ανθρώπου.
(ζ) Παρόλο που έκανε αυτό το παράπτωμα, η (ζ)
διαγωγή του δεν μειώθηκε και παρέμεινε ......

3. Να συμπληρώσετε τα κενά των πιο κάτω προτάσεων με το απαρέμφατο του

ρήματος, που σας δίνεται στην παρένθεση, στη φωνή που βρίσκεται, αφού το
τοποθετήσετε στον χρόνο που σας ζητείται. (μον. 10)

(α) Οἱ στρατιῶται οὐκ ἐδύναντο ................................. (καθεύδω, Ενεστώτας).

(β) Οὐδεὶς κωλύσει ἡμᾶς ἐπὶ τοὺς πολεμίους .................................... (πορεύομαι,
Ενεστώτας).
(γ) Ἔλπιζε τιμῶν τὸν θεὸν .............................. καλῶς (πράττω, Μέλλοντας).
5
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

(δ) Καὶ περὶ μὲν τούτων ὑπέσχετό μοι ........................... (βουλεύομαι, Μέλλοντας).
(ε) Εἵλοντο Ἀθηναῖοι Σόλωνα τοὺς νόμους .............................. (γράφω, Αόριστος).
(στ) Τὸ μὲν οὖν τέμενός φασιν ............................................ Δαναὸν τὸν Αἰγύπτιον
(ἱδρύομαι, Αόριστος).
(ζ) Αὐτὸς δ’ ἐβουλήθη ἐν Αὐλίδι ...................................... (θύω, Αόριστος).
(η) Νόμιζε μηδὲν τῶν ἀνθρωπίνων βέβαιον .............................. (εἰμί, Ενεστώτας).
(θ) Οἱ στρατηγοὶ ὤμοσαν σύμμαχοι ..................................... (εἰμί, Μέλλοντας).
(ι) Κῦρος νομίζει ὑφ’ ἡμῶν ................................... (ἐχθρεύομαι, Ενεστώτας).

4. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. (μον. 4)

(α) τάττω, απαρέμφατο Αορίστου

i. τάξειν ii. τάξαι iii. τάξασθαι

(β) τρέπομαι, Απαρέμφατο Ενεστώτα

i. τρέπεσθαι ii. τρέψεσθαι iii. τρέψασθαι

(γ) πλάττω, Απαρέμφατο Μέλλοντα

i. πλάσαι ii. πλάττεσθαι iii. πλάσειν

(δ) δέχομαι, Απαρέμφατο Μέλλοντα

i. δέχεσθαι ii. δέξεσθαι iii. δέξασθαι

1. Ἐπὶ τῷ εὐωνύμῳ τοξευθῆναί τις ἐλέγετο.

A. ? ειδικό
B. ? τελικό
2. Πλησίον ἦν ὁ σταθμός, ἔνθα τὸ στράτευμα ἔμελλε καταλύσειν.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
3. Δυνάμεθα σῶσαι τὴν πατρίδα.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
4. Ἐντεῦθεν ἐπειρῶντο ἀποχωρῆσαι.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
5. Οὐδεὶς τῶν πολιτῶν ἤθελεν ἀπειθεῖν.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
6. Οἱ στρατιῶται ὑπώπτευον Κῦρον ἐπὶ βασιλέα ἰέναι.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
7. Δοκοῦμεν τὸν Σωκράτην σοφὸν εἶναι.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
8. Κῦρος παραγγέλει Κλεάρχῳ ἤκειν.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό
9. Συμβουλεύω τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐκποδὼν ποιήσασθαι (= να σκοτώσετε).

6
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

A. ? ειδικό
B. ? τελικό
10. Ἐδόκει τῷ Κύρῳ πορεύεσθαι ἄνω.
A. ? ειδικό
B. ? τελικό

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Να βρείτε το είδος των απαρεμφάτων και να δηλώσετε αν έχουμε ταυτοπροσωπία ή
ετεροπροσωπία δικαιολογώντας την απάντησή σας:

1. ᾽Εντεῦθεν ἐπειρῶντο εἰσβάλλειν εἰς τήν Κιλικίαν.

2. Ἀγησίλαος ἐδόκει πατρικός φίλος αὐτοῖς εἶναι.
3. Σωκράτης ἡγεῖτο θεούς πάντα εἰδέναι.
4. Αἱ πόλεις ὠμωμόκεσαν ἐμμένειν τῇ εἰρήνῃ.
5. Οἱ Πέραι ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι.
6. Πρωταγόρας ὠμολόγει σοφιστής εἶναι καί παιδεύειν ἀνθρώπους.
7. Χρή τούς εὐγενεῖς γενναίως φέρειν τάς συμφοράς.
8. Χαλεπόν ἐστι ἑαυτόν γνῶναι.
9. Πολλοί νέοι φιλοσοφεῖν νομίζουσι.
10. ᾽Εγώ νομίζω κοινόν ἐχθρόν ἀπάντων εἶναι βασιλέα.
11. ῎Ελεγον δ΄οὖτοι οὐδεμίαν εἶναι σωτηρίαν τῇ πόλει.
12. Προσήκει ἡμῖν ἐπαινέσαι τήν ἀρετήν τῶν προγόνων.
13. Αἱ ἡδοναί πείθουσι τινά μή σωφρονεῖν.
14. . Οὐδεὶς τῶν πολιτῶν ἤθελεν ἀπειθεῖν.
15. 2. Δοκοῦμεν τὸν Σωκράτην σοφὸν εἶναι.
16. 3. Δυνάμεθα σῶσαι τὴν πατρίδα.
17. 4. Ἐντεῦθεν ἐπειρῶντο ἀποχωρῆσαι.
18. 5. Οὐκ ἐπίσταμαι κιθαρίζειν
19. 6. Ἐδίδαξε τοὺς παῖδας τοξεύειν.
20. 7. Πολλοὶ νομίζουσιν Ὅμηρον εἶναι τυφλόν.
21. 8. Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν.
22. 9. Οὐ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν τοὺς νόμους.
23. 10. Σόλων ἐβούλετο πολίτας φυλάττειν τοὺς νόμους.
24. 11. Νομίζομεν ὑμᾶς πιστοὺς φίλους εἶναι.
25. 12. Κῦρος παραγγέλλει τῷ Κλεάρχῳ ἥκειν.
26. 13. Ἔλεγον Κῦρον ἄριστον ἄρχοντα γενέσθαι.
27. 14. Ὤμοσαν οἵ τε Ἕλληνες καὶ Ἀριαῖος σύμμαχοι ἔσεσθαι.
28. 15. Κῦρος ὑπέσχετο δώσειν πέντε μνᾶς.
29. 16. Λύσανδρος τούς στρατηγούς ἐκέλευσε πλεῖν τὴν ταχίστην.
30. 17. Ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ εὐδαίμονά σε ἐπιθυμοῦσι γενέσθαι.
31. 18. Φησὶ (ισχυρίζεται) ὁ κατήγορος οὐ δικαίως με λαμβάνειν τὸ ἀργύριον.
32. 19. Ταύτην τὴν πολιτείαν ἀριστοκρατίαν ἐνόμιζε εἶναι.
33. 20. Πάντας ὑμᾶς οἴομαι (= νομίζω) γιγνώσκειν τοῦτο.
34.

7
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017 – 2018

5. Να γράψετε τις πιο κάτω προτάσεις στα Αρχαία Ελληνικά. (μον. 6)

(α) Θέλω να λέγω.

...............................................................................................................................................
(β) Όλοι ελπίζουν να γίνουν ευτυχισμένοι.
................................................................................................................................................