ISO TC 178/SC

Tarih:01/09/1998

ISO/PDTR 14798-1

ISO TC 178/SC/GT

Sekreterlik:AFNOR

Asansörler, yürüryen merdivenler ve yürüyen bantlar-

Risk analizi metodolojisi – Kısım 1: Genel

Doküman Tipi: Teknik Rapor

Doküman Alt – tipi:
Doküman Aşaması: (20) Hazırlık
Doküman Dili: İngilizce

Telif Hakkın Uyarısı:

Bu ISO dokümanı bir çalışma taslağı veya komite taslağı olup ISO ‘ nun telif hakkı
korumasına sahiptir. Çalışma taslaklarının veya komite taslaklarının herhangi bir
formada ISO standartları geliştirme prosesinde kullanımına ISO’nun önceden onayı
olmaksızın izin verilmekle birlikte, ne bu doküman, ne de ona ait herhangi bir alıntı,
ISO’nun önceden yazılı izni olmaksızın başka amaçlarla herhangi bir formda
çoğaltılabilir, kaydedilebilir veya başka şahıslara iletilebilir.

Satış amacıyla bu dokümanın çoğaltılması için izin talepleri aşağıda gösterildiği gibi
veya talepte bulunan şahsın bulunduğu ülkedeki ISO üye kuruluşuna yapılmalıdır:

[ Çalışma dokümanının hazırlandığı çerçevedeki TC veya SC sekreterliğinden

sorumlu ISO üye kuruluşunun Telif Hakkı Müdürünün açık adresini, telefon
numarasını, faks numarasını, teleks numarasının ve elektronik posta adresini
belirtin.]

Satış amacıyla çoğaltma, telif hakkı ödemelerine veya bir lisans anlaşmasına tabi
olabilir.

Kanunları ihlal edenler hakkında yasal işlem yapılabilir.

 İÇİNDEKİLER

Önsöz iii

Giriş iv

1. Kapsam 1

2. Standart referansları 1

3. Tanımlar 1

4. Risk Analizi 3

4.1. Temel kavram 3

4.2. Risk analizi prosesi 3
4.2.1. Basamak 1. Risk analizi için sebeplerin tanımlanması 4
4.2.2. Basamak 2. Bir risk analizi ekibi oluşturulması 4
4.2.3. Basamak 3. Ürünlerin, proseslerin ve analiz edilecek uygulamaların tanımlanması 4
4.2.4. Basamak 4. Tehlikelerin tanımlanması 5
4.2.5. Basamak 5. Risk tayini 5
4.2.6. Basamak 6. Risk değerlendirilmesi 6
4.2.7. Basamak 7. Tecrübelerle tayin 6
4.2.8. Basamak 8. Dokümantasyon ve Değerlendirme 6

Ek A ( standart ) Dokümantasyon örneği 7

Ek B ( standart ) Kilit kelimeler listesi 8

B.1. Tehlikeli özellikler 8
B.2. Hatalı çalışmalar 8
B.3. Çevresel etkiler 8
B.4. Kullanım ve işletim 8
B.5. Yaşam çevrimi 9

Ek C ( standart) 10

Ek D ( standart ) 11

Ek E ( bilgi ) Risk profili 13

Ek F ( bilgi ) Kaynakça 16
 iii

Önsöz

ISO (Uluslar arası Standardizasyon Organizasyonu), ulusal standart kuruluşlarından

( ISO üye kuruluşları) oluşan dünya çapında bir federasyondur. Uluslar arası
standartları hazırlama çalışması normalde ISO teknik komitelerince yerine getirilir. Bir
teknik komitenin kurulduğu bir konuyla ilgilenen her bir üye kuruluş o komitede temsil
edilme hakkına sahiptir. ISO’yla bağlantılı uluslar arası organizasyonlar (devlete bağlı
veya özel) da bu çalışmada yer alır. ISO, elektroteknik standardizasyonlarıyla ilgili
bütün hususlarda Uluslar arası Elektroteknik Komisyonuyla (IEC) yakın işbirliği
içindedir.

Teknik komitelerin ana göreve Uluslararası Standartları hazırlamaktır, fakat istisnai

durumlarda bir teknik komite bir Teknik Raporun aşağıdaki tiplerden birinde yayınlanmasını
teklif edebilir:

- Tip 1: Tekrarlanan çabalara rağmen bir Uluslar arası Standardın yayınlanması için
gerekli destek temin edilemediğinde.

- Tip 2: Konu halen teknik geliştirme safhasındaysa veya yakın gelecekte

olmamak üzere gelecekte herhangi bir sebeple bir Uluslararası standart
üzerinde bir anlaşma olasılığı bulunduğunda.

- Tip 3: Bir teknik komite, bir Uluslar arası Standart olarak yayınlanan bir yayından
farklı türde veri topladığında (örneğin, “yüksek teknolojili”).

Tip 1 ve Tip 2 teknik raporlar, Uluslararası Standartlara dönüştürülüp

dönüştürülemeyeceklerine karar verilmesi için yayın tarihlerinden itibaren üç yıl
içinde incelemeye tabidir. Tip 3 teknik raporların, temin ettikleri verilerin artık
geçerli veya yararlı olmadıkları düşünülene kadar incelenmelerine gerek yoktur.

Tip 2 teknik rapor olan ISO / WD 14798 – 1, ISO / TC 178 “Asansörler, yürüyen
merdivenler ve yürüyen bantlar – WG 4 Risk veya tehlike analizi metodolojisi “ teknik
komitesi tarafından hazırlanmıştır.

Bu doküman, asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için risk analizi

sahasında Teknik Rapor (Tip 2) serisi yayınlar (1995 tarihli ISO / IEC yönergeleri Kısım 1
Alt-madde G.3.2.2’ye göre) içinde bir “geçici uygulamalar için aday standart” olarak
yayınlanmıştır, çünkü asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlara ait standartta
yer alan emniyet gereksinimlerinin nasıl değerlendirilmesi gerektiği hakkında acil olarak
yol gösterilmesi ihtiyacı vardır.

Bu doküman bir Uluslar arası Standart olarak kabul edilmemelidir. Pratikte kullanımına ait
bilgi ve deneyim elde edilebilmesi için geçici uygulama için teklif edilmiştir. Bu dokümanın
içeriğiyle ilgili açıklamalar ISO / TC 178 Sekreterliğine gönderilmelidir.

Bu teknik rapora (Tip 2) ait bir inceleme, raporun yayınlandığı tarihten itibaren en geç üç
yıl içinde yerine getirilecek olup, ilave üç yıl süreyle genişletme, bir Uluslar arası
Standarta dönüştürme veya geri çekme opsiyonu bulunmaktadır.

Ek A, B, C ve D Teknik Raporun ayrılmaz bir parçasıdır. Ek E ve F sadece bilgi içindir.

 İv

Giriş

Bu teknik raporun, asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için risk analizi
metodolojisiyle ilgili metni, Kanada Standartlar Konseyi tarafından organize edilen ve
sekreterliğini de Kanada Standartlar Birliği (CSA) ile Amerikan Makine Mühendisleri
Derneği (ASME)’nin ortaklaşa yürüttüğü ISO / TC 178 Teknik Komitesi WG4 İş Grubu
tarafından hazırlanmıştır.

Bu teknik rapor, Teknik Komitenin WG4’ den ISO Klavuzu 51 temelinde emniyet
gereksinimlerinin temel şartlarını incelemek için bir analiz yöntemi uygulanmasının
talep ettiği 1994 / 104 sayılı ISO / TC 178 kararına cevap olarak hazırlanmıştır. Ayrıca,
Teknik Komite WG4’den 1996 / 131 sayılı kararda “asansörler ve benzeri cihazlar için
geçerli risk analizi metodolojisi üzerinde bir rapor geliştirmesini ve düzenlemesini” talep
etmiştir.

Bu dokümana bağlı kalınması, tehlikeleri tanımlamak, riskleri tayin etmek ve uygun risk
azaltıcı önlemleri tavsiye etmek için düzenli bir araç temin eder.

Bu teknik rapordaki bütün düzeltmeler ve ilaveler, İş Grubu tarafından hazırlanan bir veri
tabanı kullanılarak ISO / TC 178 / WG4 tarafından yürütülecektir.
 1

Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar-

Risk analizi metodolojisi – Kısım 1: Genel

1. Kapsam

Bu teknik rapor, asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantların risk analizini

gerçekleştirmek için gereksinimleri ve prosedürleri belirler.

2. Standart referansları

Aşağıdaki standart dokümanı bu metindeki referanslarla bu teknik raporun şartlarını

oluşturan hükümleri içerir. Tarihli referanslar için bu yayındaki müteakip düzeltmeler veya
revizyonlar geçerli değildir. Ancak, bu teknik rapora dayalı anlaşmaların tarafları, aşağıda
verilen standart dokümanının en son baskısını uygulama olanağını araştırmaları tavsiye
edilir. ISO ve IEC üyeleri Uluslar arası Standartların güncel geçerli baskılarını muhafaza
eder.

ISO KILAVUZU 51:1990, Standartlara emniyet hususlarını dahil etme yöntemleri.

3. Tanımlar

Teknik Rapor’un amacı doğrultusunda aşağıdaki tanımlar geçerlidir.

3.1.Sebep

Tehlikeyi tetikleyen ve olaya veya etkiye neden olan mekanizma.

3.2.Sıklık

Olayın olma sıklığı.

3.3.Zarar

İnsanlarda meydana gelen fiziksel yaralanma veya mülk yada çevreye verilen hasar .

3.4.Tehlike

Potansiyel zarar kaynağı.

3.5.Tehlikeli olay

Zarara sebep olan olay.

3.6.Olay (etki)

Zarara (yani, ölüm, yaralanma, mülk ya da çevre hasarı ) sebep olabilecek fakat sebep olması şart
olmayan öngörülmemiş oluşum.

3.7.Emniyet seviyesi
Belirli bir kapsamda toplumun güncel değerleri esasında tolere edilebilir bir riske göre tayin edilen
emniyetin ne düzeyde sağlanacağı hususu.
2

3.8.Büyük hasar

Büyük bir sistem komponentini onarmadan veya değiştirmeden düzeltilemeyecek hasar.

3.9.Küçük hasar

Büyük olmayan bir sistem komponentini veya değiştirilerek düzeltilebilecek hasar.

3.10.Küçük yaralanma veya küçük hastalık

İyileştirilebilecek küçük bir yaralanma veya hastalık.

3.11.Kalan risk

Koruyucu önlem alındıktan sonra kalan risk.

3.12.Risk

Zarara sebep olan bir tehlikenin olma olasılığı ve zararın önem derecesi.

3.13.Risk analizi

Sistematik olarak tehlikeleri tanımlama ve tayin etme, riskleri değerlendirme ve risk azaltıcı
önlemler tavsiye yöntemi.

3.14.Risk tayini

Riskin ve ilgili etkisinin kapsamlı olarak değerlendirilmesi.

3.15.Risk profili

Tayin edilen tehlikelerin görüntüsünü temin eden ve alınacak kararları etkileyen, x-y üzerindeki
grafik.

3.16.Emniyet önlemi

Tehlikeyi ortadan kaldıran veya riski azaltan bir araç.

3.17.Ciddi yaralanma veya ciddi hastalık

İyileştirilemeyecek bir yaralanma veya hastalık.

3.18.Önem derecesi

Belirli bir tehlikenin sebep olabileceği en kötü muhtemel olayın (etkilerini) niteliklerinin bir ölçüsü.

3.19.Sistem (makine)

Belirli bir ortamda belirli bir işletim görevini veya fonksiyonunu yerine getirmek için bir araya gelmiş
insanlar, prosedürler, tesisler ve/ veya ekipmanlar topluluğu.

3.20.Tolere edilebilir risk

 Belirli bir kapsamda toplumun güncel değerleri esasında kabul edilebilir risk.

4.Risk analizi

4.1.Temel Kavram

Risk analizi, bir sistematik tehlike araştırmasını ve mukabil sebepleri ve etkileri ortaya koyan
bir mantıklı basamaklar dizisidir. Bu teknik raporda, risk analizi, asansörler, yürüyen
merdivenler ve yürüyen bantlar için uygulanır.

Tehlike tanımları, bu tehlikelerin önem derecesi ve meydana gelme olasılığı tayin edildiğinde
tehlikelerle ilgili riskin bir ölçüsünü verir. Tekrarlayan bir proses kullanılarak her bir tehlike ve
etki değerlendirilir ve ya ortadan kaldırılır, ya da gerekirse, mukabil riski kabul edilebilir bir
emniyet seviyesine azaltan uygun önlemlerle kontrol altına alınır.

Başlangıç

Riskin analizinin kapsamının tanımı

(Basamak 1+2+3)

Tanımlama
Basamak 4 Risk analizi

Tayin
Basamak 5

Değerlendirme
Basamak6

Tecrübelere dayalı tayin

Basamak 7

Hayır Emniyet seviyesi içinde risk

Kalan risk + dokümantasyon
Basamak 8
Evet

Bitiş

Şekil 1. Risk analizinin genel görüntüsü

Basamaklı prosedür, büyük ölçüde, ISO Kılavuz 51’de ve Ek F’de listelenen dokümanlarda
tarif edilen tanımlara, gereksinimlere ve proseslere dayanır.
4

4.2.Risk analizi prosesi

4.2.1.Basamak 1.Risk analizi için sebeplerin tanımlanması

Risk analizi prosesi aşağıdaki amaçlarla kullanım için tasarlanmıştır.

a) Emniyet gereksinimlerinin/standartlarının yazılması.

b) Emniyet gereksinimlerinin/standartlarının etkinliğinin incelenmesi ve tayini
c) Mevcut emniyet standartlarının geçerli veya mevcut olmadığı durumlarda emniyet
komponentlerinin tasarımı.
d) Ekipman ve/veya tesisatın kabul edilebilir bir emniyet seviyesinde çalışır durumda
olduğunun doğrulanması.

4.2.2.Basamak 2.Bir risk analizi ekibi oluşturulması

Analiz ekibinin üyelerini ve bir ekip lideri/başkanı seçin.

Ekip üyeleri ve ekip lideri/başkanı en azından analiz edilen ürün veya proses hakkında yeterli
bilgiye sahip olmalıdır.

4.2.3.Basamak 3.Ürünlerin, proseslerin ve analız edilecek uygulamaların tanımlanması

Aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:

a) Ürün / prosesler:

i) Kural ve standartlar
ii) Elektrikli, hidrolik ve mekanik ekipman
iii) Donanım ve yazılım
iv) İşletim prosedürleri
v) Performans parametreleri (örneğin, çalışma çevrimi, yük limitleri, çevre)

b) Hususlar:

i) Tasarım
ii) İmalat
iii) Nakliye
iv) Tesisat
v) Kullanım tipi
vi) Bakım
vii) Demontaj ve atma
viii) Modernizasyon
ix) Eğitim
x) Dokümantasyon

c) Uygulamalar

i) Yolcu nakli
ii) Malzeme (yük) nakli
 5
4.2.4.Basamak 4.Tehlikelerin tanımlanması

4.2.4.1. Tehlikeli durumları (tehlikeler, sebepler ve etkiler) tanımlanmasına ilişkin sistematik

bir yaklaşım,risk analizi, tayini ve risk azaltıcı önlemlerin tanımlanması için gerekli tüm listeyi
vermelidir. Bu prosese yardımcı olmak için Ek B’de potansiyel tehlikeli durumlara ait bir kilit
sözcükler listesi verilmiştir ve sonuçları tablo halinde gösteren form da Ek A’da sunulmuştur.

4.2.4.3.Tehlikeli durumları (tehlikeler, sebepler ve etkiler) tanımlamada uygulanan genel

teknik bir risk analizi ekibi tarafından kullanım için tanımlanmıştır ve aşağıdaki gibidir:

a) Kilit sözcükler listesinin (Ek B) takibi, ortaya çıkabilecek veya ürünün, sitemin veya
prosesin ömrü boyunca mevcut her tür tehlikenin tanımlanmıştır ve aşağıdaki gibidir:

b) Listeyi, risk analizinin kapsamına göre ayarlayın.

c) Tanımlanan tehlikeli durumlar (tehlikeler, sebepler,tehlikeli olayların etkileri)

hakkındaki Ek A’ daki formda ilgili sütuna girilecektir.

4.2.4.4. Tehlike tanımlanan prosedürü aşağıdakileri içermelidir:

a) Sistem/prosedür içinde mevcut tehlikeler (Bkz. Ek B,B.1): Bunlar, analiz edilen
sistemin veya prosesin yerleşik özellikleridir ve sistemin/prosesin kullanımı, güç ve sevk
araçları, kullanılan malzemeler, vs. ile ilgili tehlikeleri içerir.
b) Sistem veya ekipman hatalı çalışmalarından kaynaklanan tehlikeler (Bkz. Ek
B,B.2):Bunlar, emniyetle ilgili sistemlerin, alt-sistemlerin, komponentlerin ve proseslerin
arızalanmasından veya hatalı çalışmasından kaynaklanan tehlikelerdir. Ayrıca, gerekirse, bu
tehlikeler, arıza modları ve etki analizi, arıza modları ve etki önem derecesi analizi, arıza
takip analizi, olay takip analizi, vs.kullanılarak kontrol edilebilir.
c) Dış etkilerden kaynaklanan tehlikeler (Bkz.Ek B, B.3): Bunlar, tipik olarak işletim
ortamından kaynaklanan tehlikelerdir. Bunlar, sıcaklık, yağmur, kar, rüzgar, yangın, yıldırım,
deprem EMC(elektromanyetik uyumluluk), bina koşulları ve bunanın kullanımı, vs.’nin
emniyetle ilgili etkilerini içerir.
d) İşletim prosedürlerinden ve kullanımından kaynaklanan tehlikeler (Bkz.Ek B, B.4):
Bunlar, sistemin veya prosesin kullanımı ve hatalı kullanımıyla ilgili tehlikelerdir. İnsan/makine
arabirimleri, ergonomi ve hatalı kullanım olasılığının emniyetle ilgili etkilerini içerir.
e) Ekipmanın ömründen kaynaklanan tehlikeler (Bkz.Ek B, B.5): Bunlar, zamanla ilgili
tehlikelerdir ve ekipman/ komponent yaşlanması, komponent aşınması,değiştirme
parçalarının eskiliği, vs.’ye bağlı olarak sistemin işletimindeki değişikliklerin emniyetle ilgili
hususlarını içerir.
4.2.5. Basamak 5. Risk tayini
4.2.5.1.Her bir tehlikenin sebebini ve etkisini tehlikenin meydana gelme olasılığı ve etkilerinin
önem derecesi açısından tayin edin. Önem derecesi ve meydana gelme sıklığı birlikte
tehlikeyle ilgili riski ortaya koyar. Şekil 2,risk tayininin grafik gösterimidir.

ÖNEM OLAYIN MEYDANA GELME SIKLIĞI

RİSK DERECESİ (OLASILIK)
Yandakilerin Aşağıdakilerin bir fonksiyonu:
bir ve
Mevcut tehlikeyle fonksiyonudur Mevcut tehlike - Maruz kalma sıklığı ve süresi
ilgili için görülme - Tehlikeli olayın meydana gelme
: sıklığına ait olasılığı
- Zararı önleme veya sınırlama olasılığı

Şekil 2. Risk tayinin grafik gösterimi

 6
NOT 1: Önem derecesi, ömür, özellik ve çevre üzerindeki etkiler dikkate alınarak tayin
edilmelidir.
NOT 2: Bir tehlikenin meydana gelme sıklığının tayini şunları dikkate almalıdır:
a) Bir tehlike olayın meydana gelme olasılığı.
b) Tehlikeye maruz kalma sıklığı ve süresi.
c) Tehlikeyi önlenmesi veya sınırlanması açısından teknik ve insani olasılıklar
(örneğin, risk bilinci, düşük hız, acil durum, durdurma cihazı, devreye alma
cihazı).
4.2.5.2. Ek C, tehlike önem derecesi kategorilerini ve meydana gelme sıklığı seviyelerinin
tanımlayan bir risk tayin tablosu verir.
4.2.5.3. Bir risk tayin ekibinin önem derecesi ve sıklık (olasılık)seviyeleri üzerinde fikir
birliğine varamadığı durumlarda tehlike, sebep ve etkinin açıklığı tekrar incelenmeli
(Basamak 4’e göre) ve gerekirse yeniden tanımlanmalıdır.

4.2.6.Basamak 6. Risk değerlendirmesi

Risk tayin sonuçlarını, kalan risk ve kabul edilebilir emniyet seviyesi açısından değerlendirin.
Ek D’deki tablolar ve rakamlar bu tayini yapmak için kullanılmalıdır. Emniyet seviyesi kabul
edilemezse, ilave risk azaltma önlemleri gereklidir ve aşağıdaki prosedür kullanılmalıdır.

a) Mümkünse tehlikeyi ortadan kaldırın (tasarımla veya değiştirmeyle).

b) Tanımlanan tehlike ortadan kaldırılmazsa, riski kabul edilebilir bir emniyet seviyesine
düşürmek için gerekli önlemleri alın. Bu önlemler, ekipmanın yeniden tasarımı,
prosedürlerin değiştirilmesi, emniyet cihazları eklenmesi,ekipmana koruyucular
takılması, ve.’yi içerir.
c) Sistem/prosesin kullanıcılarına kalan riskler hakkında bilgi verin. Bu önlemler, bilgi,
eğitim, uyarı işaretleri ilavesi, kişisel koruyucu ekipman, vs.’yi içerir.

4.2.7.Basamak 7.Tecrübelerle tayin

Risk değerlendirmesi yine de kalan riskin kabul edilebilir bir emniyet seviyesi içinde
olmadığını gösterirse Basamak 4’den başlayarak prosesi tekrar edin.

4.2.8.Basamak 8. Dokümantasyon ve Değerlendirme

Risk analiz prosesin sonuçlarını dokümante edin (Bkz.Ek A, form).Dokümantasyon paketi en

azından aşağıdakileri içermelidir:

a) Analiz edilen sistemin/prosesin tanımı.

b) Tehlikeli durumlar (tehlikeler, sebepler ve etkiler), risk tayini ve risk değerlendirmesi.
c) Kullanılan referans verileri ve veri kaynakları (örneğin, kurallar ve standartlar, tarihçe
bilgisi, çizimler, imalatçılar, tasarım hesapları, vs.)
d) Önerilen risk azaltma önlemleri ve kalan riskler.
e) Riskleri gösteren risk profilleri (Bkz.Ek D, Şekil D.1 ve D.2).

1) gerçek: emniyet önlemlerini dikkate almayan tayin.

2) Tecrübelerle: emniyet önlemlerinin alındığını kabul eden tayin.
 Tayin
Durum No. Tehlike Sebep Kaza / Etki Tayin Gerçek Düzeltici İşlem Tecrübelerle Kalan Risk
(TehlikeliDurum) (Risk Azaltma Önlemi)
S F S F

S=Önem Derecesi;Tehlike Etkisi Sınıfı F= Sıklık; Tehlike Sebebi Seviyesi (Gerçek, Tecrübelerle)
I Çok Önemli ll Önemli A: Sık B: Muhtemel C: Ender
III Sınırda IV Önemsiz D: Uzak E: Muhtemel Değil F: Mümkün Değil
7
 Ek A
(standart)
Dokümantasyon örneği

Risk Analizi Konusu: Tarih:

Başkan:
 8

Ek B (standart)
Kilit kelimeler listesi
B.1. Tehlikeli özellikler

a) Kinetik
b) Mekanik
c) Elektriki
d) Kimyasal
e) Patlayıcı karışımlar
f) Yanıcılık
g) Zehirlilik
h) Radyasyon
i) Basınç
j) Sıcaklık
k) Titreşim ve gürültü
l) Kirlilik

B.2. Hatalı çalışmalar

a) Yapısal
b) Mekanik
c) Elektrik kaynağı, sistem, ekipman
d) Yazılım
e) Kimyasal
f) Biyolojik

B.3. Çevresel etkiler

a) Sıcaklık, yangın
b) Nem, su
c) Rüzgar, hava
d) Radyasyon
e) Kirlilik, duman
f) Mekanik, deprem
g) Elektrik
h) Reaktif kimyasallar
i) Toprak
j) İnsan
k) Deprem
l) Yangın
m) Duman
n) Su

B.4.Kullanım ve işletim

a) Emniyetsiz koşullar
b) Plansız işletim
c) Dış etkiler
d) Açık olmayan, hatalı veya eksik talimatlar
e) Öngörülebilir hatalı kullanım
f) Olmayan veya yetersiz uyarı
g) Satıcı/alıcı performansı
 9

B.5. Yaşam çevrimi

a) Yaşlanma
b) Organizasyon
c) Tasarım
d) Tedarik
e) İmalat/montaj/hizmete alma
f) Test/bakım/mordernizasyon
g) Pazarlama/servis
h) Atma
 10

Ek C
(standart)

Tayin ölçeği

C.1.Önem derecesi kategorileri, tehlikeli durumdan (örneğin, kişisel hata, çevresel

olaylar,tasarım yetersizlikleri, prosedür eksiklikleri ve sistem, alt-sistem veya komponent
arızası veya hatalı çalışması) kaynaklanan muhtemel en kötü olayın bir ölçüsünü temin
etmek için tanımlanır.

Tablo C.1.Önem derecesi kategorisi

Önem derecesi kategorisi Tanım

I Çok önemli Ölüm,sistem kaybı veya ciddi çevresel hasar.

Ciddi yaralanma, ciddi mesleki hastalık, büyük sistem veya
II Önemli çevre hasarı.
Küçük yaralanma, küçük mesleki hastalık, küçük sistem veya
III Sınırda çevre hasarı
Yaralanma, mesleki hastalık,sistem veya çevre hasarına sebep
IV Önemsiz olmaz.

NOT: Önem derecesi kategorilerinin tanımı, analiz edilen genel görevi

yansıtmalıdır,örneğin:

1. Yangın asansörü kullanımı

2. Fiziksel engelli kişilerin asansörü kullanımı

C.2. Sıklık seviyeleri, bu tehlikenin sebep tarafından tetiklenme ve sistemin planlı ömrü içinde
belirli etkiye sahip olayın gerçekleşme olasılığının bir ölçüsünü temin etmek için tanımlanır.

Tablo C.2.Sıklık seviyesi

Sıklık seviyesi Tanım

A Sık Muhtemelen sık olur.
B Muhtemel Sistemin ömrü içinde birkaç kez olur.
C Nadir Sistemin ömrü içinde bir kez olur
D Uzak Muhtemel değil fakat sistemin ömrü içinde olabilir.
E Muhtemel Değil Olmayacağı kabul edilebilecek derecede ihtimal dışı.
F Mümkün Değil Kasti bir hareket olmadıkça tehlike olayı gerçekleşemez.
 11
Ek D
(standart)

Risk Profili

Tablo D.1 – Risk Tayini

Sıklık Önem Derecesi

I – Çok Önemli II - Önemli III - Sınırda IV - Önemsiz

A Sık IA IIA IIIA IVA

B Muhtemel IB IIB IIIB IVB

C Nadir IC IIC IIIC IVC

D Uzak ID IID IIID IVD

E Muhtemel Değil IE IIE IIIE IVE

F Mümkün Değil IF IIF IIIF IVF

Kabul edilemez – IA,IB,IC,IIA,IIB,IIIA Riskleri ortadan kaldırmak için düzeltici işlem gerekli.
İstenmez – ID,IIC,IIIB Riskleri azaltmak için düzeltici işlem gerekli.
İncelemeyle kabul edilebilir – IE,IID,IIE,IIIC,IIID,IVA,IVB Bir işlemin gerekip gerekmediğini belirlemek için inceleme gerekli.
İncelemesiz kabul edilebilir - IF,IIF,IIIE,IIIF,IVC,IVD,IVE,IVF İşlem gerekmez.
 12

Sıklık/tehlike olasılığı
A
B
C
Şekil D.1.Orjinal risk profili şablonu Şekil D.2.Tecrübelere dayalı risk profili
D
şablonu E
Bkz. Paragraf 4.2.6 – Basamak 6 F
Bkz. Paragraf 4.2.6 – Basamak 6 Tayin I II III IV
Bu şablon, orijinal emniyet seviyesini Tecrübe Önem derecesi/Tehlike Kategorisi
görüntülemek için ilgili alana Bu şablon tecrübelere dayalı emniyet
Sıklık, Tehlike Sebebi Seviyesi Önem Derecesi;Tehlike Etkisi Sınıfı
Olay numarası girilerek seviyesini görüntülemek A Sık B Muhtemel C Ender I Çok Önemli II Önemli
değerlendirilmesiyle bağlantılı olarak için ilgili alana risk değerlendirmesiyle D Uzak E Muhtemel Değil F Mümkün Değil III Sınırda IV Önemsiz
Kullanılacaktır.(düzeltici işlemi dikkate bağlantılı olarak
almadan) kullanılacaktır. (düzeltici işlemi dikkate
alarak)

13

Ek E
(bilgi)

Risk Analizi Örneği

Tarih: Aralık 1997
Risk Analizi Konusu: Yamaçta kaya
Başkan: F.Haller RMS, Schindler

Durum Tehlike Kaza / Etki Tayin Düzeltici İşlem Düzeltici İşlem Tayin
No. (Tehlikeli Durum) Gerçek (Risk Azaltma (Risk Azaltma Önlemi) Tecrübelerle Kalan Risk
Önlemi)
S F S F
1 Tehlikeli özellikler: Büyük kaya Kaya çiftlik I C Tehlikenin kaldırılması. IV F Yok.
Bir yamaçta büyük yerinden evine 1.1.Kayayı kaldırın veya imha
bir kaya vardır. Bu oynar ve çarpabilir ve edin.
kaya yüzyıllardır tepeden ev tamamen Tehlikenin azaltılması III E Toprak,kayadan hasar
1.2.Evi kaldırın veya yerini görebilir.
oradadır ve aşağı yok olabilir.
değiştirin.
aşağısında da bir yuvarlanmaya Evdeki
Koruma I E Bu önlemin etkinliği ancak
çiftlik evi vardır. Bu başlar. insanlar
1.3.Yuvarlanan kayayı kazadan sonra
bölge bir deprem ölümcül
tutmak ev evi korumak için kanıtlanabilir. Yine de
kuşağındadır. yaralar
koruyucu duvar inşa edin. insanlar yaralanabilir.
Çevrede toprak alabilir.
Uyarı I D Tehlike değişmez, fakat bu
kaymaları olmuştur.
1.4.Kayanın hareketini etkinin meydana gelme
Evin içinde veya
kontrol etmek ve kaya olasılığı azaltılabilir.
çevresinde kimse
hareket ederse bir alarmı
yoktur.
tetiklemek için bir sensör
monte edin.
Uyarı I C Risk değişmez, ancak
1.5.Düşen kayaya karşı insanlar uyarılır.
insanları uyarmak için
işaretler koyun.
S=Önem Derecesi; Tehlike Etkisi Sınıfı F=Sıklık; Tehlike Sebebi Seviyesi (A=Gerçek, T=Tecrübelerle)
I Çok Önemli II Önemli A: Sık B:Muhtemel C:Ender
III Sınırda IV Önemsiz D: Uzak E:Muhtemel Değil F:Mümkün Değil
14
 Durum No. Tehlike Sebep Kaza/Etki Tayin Düzeltici İşlem Tayin Kalan Risk
Tecrübelere
(Tehlikeli Durum) Gerçek (Risk Azaltma Önlemi)
S F S F
2 Tehlikeli özellikler: Büyük kaya Kaya çiftlik evine I F Riskin kabulü: I F Risk
Madde 1’dekiyle aynı yerinden oynar ve çarpabilir ve ev 2.1.Büyük kaya değişmez.İnsanla
durum, fakat bu bölge tepeden aşağı tamamen yok yüzyıllardır r ona alışıktır ve
deprem kuşağında değil yuvarlanmaya olabilir.Evdeki oradadır.Toprak serttir ve riskle yaşamaya
ve çevrede toprak başlar. insanlar ölümcül bölge deprem kuşağında isteklidir.
kayması yok. yaralar alabilir. değildir.İlave önlemlere
düşünmeye gerek yoktur.
3 Tehlikeli özellikler: Büyük kaya Kaya evin III F Risk kabulü: III F Risk değişmez.
Madde 2’dekiyle aynı yerinden oynar ve yanından 3.1.Kaya tarlaya düşerse
durum, fakat ev kayanın tepeden aşağı geçerek bir ortaya çıkabilecek hasar
altında değil ancak yuvarlanmaya tarlaya düşer.Ev tolere edilebilir bir risktir.
tecrübelere dayalı hareket başlar. hasar İlave önlemler almaya
yolu üzerinde. görmez,sadece gerek yoktur.
toprak hasarı
olur.
4 Tehlikeli özellikler: Büyük kaya Çiftlik evi biraz IV C Yok, çünkü bu tolere IV C Risk değişmez.
Madde 1’dekiyle aynı yerinden oynar ve hasar görür. edilebilir bir risktir.
durum, fakat kaya yarı tepeden aşağı Evdekiler
ebatta. yuvarlanmaya yaralanmaz.
başlar.
S=Önem Derecesi; Tehlike Etkisi Sınıfı F=Sıklık; Tehlike Sebebi Seviyesi (A=Gerçek, T=Tecrübelerle)
I Çok Önemli II Önemli A: Sık B:Muhtemel C:Ender
III Sınırda IV Önemsiz D: Uzak E:Muhtemel Değil F:Mümkün Değil
 Kaya

Şekil E.1. Risk analizi şeması örneği

 16

Ek F

(bilgi)

Kaynakça

EN 1050, Makine emniyeti – Risk tayin ilkeleri (Ocak 1997).

ISO/TR 12100, Makine emniyeti – Temel kavramlar, Genel tasarım ilkeleri – Kısım 1: Temel
terminoloji, metodoloji, Kısım 2: Teknik ilkeler ve spesifikasyonlar (Birinci baskı, 15.12.1992).

US MIL STD – 882 C, ABD Savunma Bakanlığı: Sistem emniyet programı gereksinimleri
(1987).

ZHA – Kılavuz, Zürih Tehlike Analizi: Zürih tehlike analiz yöntemine kısa bir giriş (1987).