‹

È
Ú
∆
-
B@A
I n«
‹ÒÁ
-
A
E n¡ø’
-
A
@ nÓ
πºÒ
-
A
Eπ.

B
@
A
IÈ
≈Ò
◊π Â̄
◊»
√
øÿ
Ùª
Á∂«
ÍÛ¡
øÁ

¡≈
˙ÈÚª‹
ø◊
È≈
Ó≈
«Ò÷
∆
¶
«
¬
‹
È
È
’
Ú
Ò
≈
Ï

∆
-
B
∆
@
√
≈
‚
A
I
≈
≈
‘
qqkrw
Ò
∂÷
Í
≥‹
√
»«
Ï¡ª
Á∆
¡ª⁄
؉
ª
..
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
A
√
øÍ
≈
Á ’ Ô
»
Í
∆
¡È‘
Ò
⁄Ò
Í»ø‹
∆
Ú≈
Á∆
¡≈
«
Ê’Ó
≈
‚ÒÁ
∆
Á∂‰
.
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
.F
¡‹
Ó∂
«
√øÿ ¡
«
Ë¡≈
Í’¡
øÁ
ØÒ
È
:√
Ú
≈Ò
ª
Â∂√
øÌ
≈
ÚÈ≈
Úª
Á∂√
È
Óπº÷
.
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
..
.
I
«
ÁºÒ
∆
Á≈«
’√
≈È
Ó≈
⁄¡
Â
∂Î
ÀÒ
≈
¬∂‹
≈
‘∂Ì

Ó.
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
..
.
..
.
.
..
AE
«⁄ º·∆
-
Í ºÂ
,⁄øÁ
∂¡
Â∂ I
@
@⁄
»‘
≈
÷≈’
∂«
ϺÒ
∆
‘º‹
˘
⁄ºÒ
∆
..
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
.
..
AG
√ ‘ ≈
«¬
 ≈Ì
∂‹
‰ Ò¬
∆Í Â
≈ ‡

∂‚
Ô
»È
∆
¡Èª
Á≈√
ª
fi
≈
√ºÁ
≈
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
..
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
A
I
’ πÒ «Ú
øÁ «√
øÿÚÛ
À⁄ ¡
≈
∆
¡≈Ò
Ø’
Ì
≈
ÂÁ
∂Ó
»Ò
-
Ú
≈√
∆È
‘∆
∫.
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
..
.
..
.
.
..
.
..
B
B
Ó ’ ≈
È È ø.
BG
√
øÿ

Ù
/√

◊
Ó
∆
¡ª
◊ π»Â∂◊ Ï
‘≈ÁÈ
◊  Í ß‹ Ï
∞µ Ë ∆ ‹ ∆Ú ∆¡ ª Á ∆ «
 ‘ ≈¬ ∆ Ò ¬ ∆’ È Ú ÀÈ Ù È ª Â∂Ó π˜ ≈‘
∂(B D) ‘ ≈ ’ Ó ª Á ∆¡ ª Ò Ø’
Ï ø◊ ≈ Ø‚,ÈÚªÙ
«‘
 «
Ú  ØË
∆ È ∆
 ∆
¡ ª
’ ≈  È Á ∂Ù Á ∆ ¡≈ «Ê ’ Â ≈ Ò Û ÷ Û ≈
¬ ∆- ÷ ‡
’ Û ( BE ) ‹ Ó ‘ »
∆ ¡ « Ë ’ ≈ 
Ó Ø: I
H A E
H-DC
ABE √ Ì≈ Ú æÒ Ø∫√ »Ï
≈ ¬ ∆ ’ È ÚÀÈ Ù È ( BE )’ ∞ºÒ «
‘ ≥Á «
’ √≈ È √ ≥ÿ Ù ≈Ò Ó∂Ò ’ Ó ∂‡ ∆Ú ºÒ Ø∫« Á
ºÒ ∆
Acc. No. 166510100057175 
ÀÒ ∆ (
B F ) Ù‘ ∆Á Ó ≈Â≈◊ ∞ Á ∂Ú ’ ΩÁ ∆ Á »√ ∆ Ï √ ∆” ∂ Ó̃∆È∆√ ßÿ Ù È ±ß ¡ µ◊ ∂ Ø ÈÁ ≈
Kulwinder Singh √ µÁ
≈ (B H ) ¡ À√.¡ À√ .
Í ∆. Ó Ø◊ ≈ Á
∂ Á̄ Â  Ó »‘
 ∂ÍπÒ ∆
√ «
‹ ¡ ≈
Á ∆ «Ú πºË Ë  È (
≈ B I ) ◊ À√
IFSC Code : ANDB0001665 Ú 
’  ª È ∂ÿ ∂« ¡ ≈ √ ‘≈« ¬ ’ «’ 
 ’ « Ó Ù È  Á ≈Á̄   (BI)Ù ‘∆
Á ⁄  È «
√øÿ Ó ≈
‰ »ø’ ∂
Andhra Bank, Nawanshehar Á ∆
Ô ≈
Á ◊ ≈  ” Â∂ fiø‚ ≈⁄ Û ≈
¿ π‰ Ó Ω’∂√ Ó ≈ ◊ Ó ( C @) Í ∆
. ¡ À√
.Ô».Á ∂« Ò̃∑≈ Í ºË 
∆ ‚ ÀÒ ∆
◊ ∂‡
«
¬ ‹Ò ≈ √ √ Ò̄ Â ≈
Í »
Ú ’ √øÍ ≥È( C@ ) Á « Â̌ «Ú« Á¡ ≈  ʉª ÂØ∫Î∆ √ ª Ú √ »Ò‰ « ı Ò≈ ¯
E-mail : Ë È ≈ «Ï È ∑ªÎ ∆√  Ø∫«
Ú « Á ¡ ≈ Ê
‰ ª˘ ‹ ≈  ∆’  Ú ≈
¬∂ Øˇ È
ßÏ ( CA ) √  ’ ≈
∆ ¡ ≈ Á Ù
inqsadarahh@gmail.com √∆ È∆ . √ À
’ ≥
‚  ∆ √’ »
Ò ,’ Ø
‡ Ë≥
Á Ò¡ «
Ë ¡ ≈ Í ’ ª Á∆¡ ª÷≈
Ò ∆¡ª¡ ≈√ ≈Ó ∆
¡ ª Ì  Ú
≈ ¿ ∞
‰ Ò ¬ ∆
√≥ÿ Ù , ¡ « Ë ¡ ≈
Í ’ «
È Ô ∞’ Â ( C
A )
¡ ≈ Ù ≈ Ú  ’  ª ¡Â∂Î À«
√Ò∆‡∂‡ ª Ú ºÒ Ø∫Í «‡¡ ≈
Ò ≈ «
Ú ÷∂
⁄ øÁ≈
Á √»Ï≈ ͺ
Ë  ∆ ÍÃ
Á Ù È (C A ) Ù ‘ ∆
Á ‹ È À
Ò « √
ø
ÿ ‹À
Ò ∆ Ô ≈Á ◊≈
 ∆‡ 
º√ ‡ È ∂ ’ 
Ú ≈¬ ∂ Â∆ ‹ ∂
Ï
≈ Ò Í Ã«
Â Ì ≈Ó π’≈ Ï Ò ∂(C B ) « ’  ∆¡ ª Á ∆ Ó ≥◊ ªÂ ∂‚∆ √ ∆ÁÎ Â Ë  È ≈ ( B C
) ‹ Ó ‘» ∆
«¬ º’
¡ø’ ó A E πÍ
¬
∂
¡ «
Ë ’≈  √ Ì≈ Ú æÒ Ø∫’ È Ú ÀÈ Ù È( BA) ◊ π‹ 
≈ Â «Ú ⁄ Í ÃÚ ≈
√∆
¡ ª ”
 ∂‘ Ø ‘ ∂‘Ó «Ò ¡ ª Á ∂
√ ≈ Ò
≈
È≈ ( Á∂√
)ó A E
@ 
πÍ
¬∂ «
Ú ØË «Ú ⁄ Ó π˜ ≈‘  ≈
’  ’ ∂Í ÃË
≈
È Óø  ∆ Á ≈ ÍπÂÒ ≈ λ« ’ ¡
≈( AD )Ù ‘∆ Á ’ 
 ≈ «
√ øÿ
√ ≈ Ò
≈
È≈ ( «ÚÁ
∂Ù)ó A @@@
 πÍ
¬
∂ √
 ≈
Ì ≈ Á ∂ Ù ‘∆ Á ∆« Á ‘ ≈Û∂ ˘ √ Ó «
Í ÂÓ Ø
‡  √ ≈
¬ ∆
’ Ò Ó ≈
 ⁄ (
E)

¡
√
ƒ
¡÷
Ω ∂«
Ï÷
Û∂
≈
‘Â∂«
¬
’æ Á
‹
» ∂Á
≈
‘Ê
º ÿ
‡
æπ ’
∂Î
Û
∆«
¬
’æ √
ÿ
ø ‰
∆
‡Ò
Ø ∆
Á∆
Ù’Ò
«
Ú⁄
æ ⁄
Ò
æ 
‘
∂‘
ª
Õ¡√
ƒ
⁄≈
ª
Í≈
«
√¡ª
Â∫
Ø
Á
Ù
π Ó
‰
ªÁ
∂ÿ

∂ ∂«
Ú⁄
æ ¡
≈
¬∂‘
¬
Ø ∂‘
ª
Â∂¡
√
ª
¿‘
π È
ª
Á∆Ò
◊
æ Ì
◊
æ «
¬
’æ ‡
’
æ ⁄
Ò
æ 
‘
∆
◊Ò
Ø ∆
Á∂√
È
Ó÷
æπ ¡
◊
æ ∂Ú
Ë
‰
≈˛
Õ¡
√
ƒ
¡≈
͉
∆
Ó
̃
∆
È≈
Ò«
¬√‡
Ò
Ø ∆
«
Ú⁄
æ «
¬√Ò
¬
∆
Ù≈
ÓÒ‘
¬
Ø ∂‘
ª
ª‹
Ø√
⁄
æ Ó
⁄
æπ ‘
∆
ÁÙ
π Ó
‰
È≈
ÒÒÛ
∆
¬
,∂ «
¬√Ò
¬
∆
È‘ƒ
«
’ È
≈
ÒÒ◊
Á
∆
¡ª
Á
Ò
Á
Òª
«
Ú⁄
æ ´
’
‹≈
¬∆
¬∂«
‹Ê
æ ∫
ØÁ∂Ú
√
È
∆’
Ó„
æπ Â
∫
Ø‘∆
√≈
˘«
¬√
◊Ò
æ Á
≈
«
Ó‘‰
≈
«
ÁÁ
ø ∂
‘
∂‘
È
«
’¡√
ƒ
«
¬’
æ Ú
÷
æ 
≈
◊Í
æπ Ï
‰
≈’
∂
Á
«
»‹
¡ª
Â∫
Ø¡‚
æ ‘
Ø◊
¬
∂‘
ª
Â∂¡
√
ª
√Ò
π ≈
‘√
¯≈
¬∆
Á∆
ʪ
ÿÒ
Ø Á
≈
≈
‘¡Í
‰
≈
«¬
¡≈
˛,
Â∂¡
‹
æ √
≈
‚∂«
Ú⁄
æ ∫
Ø’¬
∆
¡ª
È∂«
¬‘
Ò
Ω ≈
Í≈
¿‰
π ≈
Ù

π »’

«
ÁÂ
æ ≈
˛«
’¡≈
˙«
¬√Á
Ò
Á
Ò«
Ú⁄
æ ‹
≈
ÚÛ∆
¬
!∂ ¡
Â
∂‹
Á
∫
Ø¡√
ƒ
¿È
π ª
∑˘
Ù
«
ÓÁ
ø ≈
’Á
∂‘
ª
ª¿
‘
π ¡
◊
æ ∫
Ø¿Ò
π ‡
≈
‹¡
π ≈
Ï
«
ÁÁ
ø ∂‘
È
,“
“
Â√
π ƒ
«
’È
ø ∂√
«
Ê
Ú≈
Á∆
‘!Ø ’
∆
‘
π ≈
˘Ù
Ó
È‘
ƒ
¡≈
™Á∆
«
’ Â
√
π ƒ
⁄◊
ø 
∂ ≈
≈
‘¡Í
‰
≈
¿‰
π Ò
¬
∆
‘
π ≈
˘√Á
æ ≈
Á‰
∂ Á
∆
√
≈
˘÷Ò
æπ ∑ Ú
∆
È‘ƒ
«
ÁÁ
ø !∂”
”
Ի
,Ù
∆
ÃÓ
≈
È‹∆
,
·∆’
˛!Â
‘
π ≈
˘È≈
«
√Î
√
≈
˘√Á
æ ≈
Á‰
∂ Á
∆
÷Ò
æπ ∑ ‘
∆
˛,
√◊
∫
Ø«
¬√
◊Ò
æ Á
∆
Ú∆
÷Ò
æπ ∑ ˛
«
’
«
‹Ê
æ ∂Â
‘
π ≈
‚∆
Ó̃
∆
‘Ú
Ø ∂‹
≈
Ú,
Ø ⁄
≈
‘∂Á
Ò
Á
Ò«
Ú⁄
æ ‘
∆
ÚÛ‹
≈
ÚÕ
Ø ¡
√
Ò
«Ú
⁄
æ ,
√≈
‚≈
«
÷¡≈
Ò˛«
’ÁÒ
Á
Ò‘
∆
‘
π ≈
‚∂Ò
¬
∆
·∆
’ʪ
˛
,
Â∂¡
√
ƒ
‘
π ≈
˘¿Ê
π ∂Í
‘
⁄
øπ ≈
¿‰
π Ò
¬
∆
‘Â

ª
∑Á
∆√
‘
≈«
¬Â
≈’
È
Ò
¬∆
«
¡≈
‘
ª,
«
√Î
√
≈
Ê∫
ØÁ
» ‘
‡
‹≈,̇
√
≈
˘ ⁄
Ï
ø Û
ØÈ
≈
Â∂
¡
≈
˜≈
Á∆
Á∂Ó
‘
≈
ÈÙÏ
Á
˘Á
≈
◊È≈
Ò≈
˙«
’™«
’√≈
˘Ú∆
«
¬√◊
Ò
æ Á
∆
¡≈
˜≈
Á∆
˛«’
«
‹Ê
æ ∂√
≈
‚≈
‹∆’
∂‹
≈
¬∆
¬,
∂ È
≈
«
√Î
Á
Ò
Á
Òª
«
ÚË
æπ ‘
∆
ÒÛ∆
¬
,∂√
◊
∫
Ø¿È
π ª
∑Ú
Ò
æ ‹
≈
‰Ú≈
«
Ò¡ª
«
ÚË
æπ Ú
∆
Õ ó Ò
À«
ÈÈ
,’
∆’
È
≈
ÒØÛ
∆
¬∂«
Úº⁄
Ø∫
Í≥‹ √»«Ï¡ª ÁΔ¡ª ⁄؉ª :
’Δ ‘È «¬‘Ȫ ÁΔ¡ª ¡Ê-√øÌ≈ÚÈ≈Úª
«Í¤Ò∂ «Áȃ Íø‹ √»«Ï¡ª ÁΔ¡ª «ÚË≈È √Ì≈Úª
Ò¬Δ ‘Ø¬Δ¡ª ⁄؉ª ˘ ≈‹ÈΔÂ’ ‘Ò«’¡ª «Úº⁄ «ÚÙ∂Ù
»Í «Úº⁄ Ó‘ºÂÚÍ»È Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓΔ‚Δ¡≈ «¬‘Ȫ
⁄؉ª ˘ ¡ÍÃÀÒ B@AI «Úº⁄ ‘؉ Ú≈ÒΔ¡ª ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ¡ª
¡≈Ó ⁄؉ª Á∂ √ÀÓΔ-Î≈¬ΔÈÒ Ú‹Ø∫ ÍÃ⁄≈« ’Á≈ «‘≈
˛Õ ⁄≈‘∂ ‘≈’Ó Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ Á∂ ÏπÒ≈∂ «¬√ Ë≈È≈
˘ «¬‘ ’«‘’∂ ºÁ ’Á∂ ‘∂ «’ «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª √Ê≈È’
Óπº«Á¡ª ˘ ÒÀ ’∂ ÒÛΔ¡ª ‹ªÁΔ¡ª ‘È ¡Â∂ «¬‘Ȫ Á∂
’∂∫Á «Úº⁄ √Ê≈È’/≈‹ ͺËΔ È∂Â≈ ‘πÁ ø ∂ ‘È ¡Â∂ ‹Á«’
ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª “’ΩÓΔ” Óπº«Á¡ª ”Â∂ ÒÛΔ¡ª ‹ªÁΔ¡ª ‘È
¡Â∂ «¬‘Ȫ «Úº⁄ ÎØ’√ ’∂∫ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ ”Â∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ
«¬√ ’’∂ «¬‘Ȫ ⁄؉ª ˘ B@AI Á≈ √ÀÓΔ-Î≈¬ΔÈÒ
’«‘‰≈ ‹ª «¬‘Ȫ ˘ ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª È≈Ò ‹ØÛ ’∂ Á∂÷‰≈
√‘Δ È‘ƒÕ «¬√Á≈ ’≈È Ù≈«¬Á «¬‘ ÚΔ ‘ØÚ∂ «’ Ì≈ÂΔ
‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ ˘ ÒØ’ª Á∂ Ó»‚ ÁΔ «Ì‰’ ÍÀ ◊¬Δ √ΔÕ ’πfi
ÚΔ ‘ØÚ∂ «¬‘Ȫ ⁄؉ª Á∂ B@AI ÁΔ¡ª ¡≈Ó ⁄؉ª È≈ÒØ∫
√ÏøË ˘ ’Ø¬Δ Ó»ÒØ∫ Óπº„Ø∫ ºÁ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ «¬‘ ⁄؉ª
«¬√ ’’∂ ÚΔ Ó‘ºÂÚÍ»È √È «’ «¬Èª «Úº⁄ Úº‚∂ «ÂøÈ
√»Ï∂ ¿π√ «‘øÁΔ Ì≈ÙΔ ÷∂Â Á≈ Úº‚≈ «‘º√≈ ‘È, «‹√˘
¡√ÒΔ Ì≈ ‹ª «‘øÁπ√Â≈È Á≈ «ÁÒ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬√ «Úº⁄ ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ «Ï‘≈ ˘ ‹ØÛ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂
ª «¬‘ ÷∂Â «¬√ ◊ºÒ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’Á≈ ˛ «’ «ÁºÒΔ Á∂
«√øÿ≈√È ”Â∂ ’Ω‰ ÏÀ·∂◊≈Õ «¬√ ’’∂ ÚΔ «¬‘Ȫ ⁄؉ª ˘
ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª È≈ÒØ∫ ¡Òº◊ ’’∂ Á∂÷‰≈ ≈‹ÈΔÂ’
Ï⁄ÍÈ≈ ‹ª Ó»÷Â≈ ‘ØÚ∂◊ΔÕ «¬√ ’’∂ «¬‘ «√Î ’جΔ
«ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª È‘ƒ √È ÏÒ«’ «¬‘Ȫ Á≈ «ÚÙ∂Ù
Ó‘ºÂÚ ˛Õ
«¬‘Ȫ Í≥‹ª √»«Ï¡ª «Úº⁄Ø∫ ÚΔ √≈«¡ª Á≈ «¬º’Ø
«‹‘≈ Ó‘ºÂÚ È‘ƒ √ΔÕ ¿πÁ≈‘È Ú‹Ø∫ «Ó˜ØÓ, ¿πμÂ
Í»Ï Ì≈ Á≈ «¬º’ ¤Ø‡≈ «‹‘≈ √»Ï≈ ˛Õ «Ó˜ØÓ «Úº⁄
ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ ’∂ÚÒ «¬º’ √Δ‡ ˛Õ «¬√ ’’∂ «¬√Á≈
≈‹ÈΔÂ’ ⁄⁄≈Úª «Úº⁄ ’Ø¬Δ ÷≈√ «˜’ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ
«√Ú≈«¬ «¬√ÂØ∫ «’ «Ó˜ØÓ «Úº⁄ «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª ‘Ø
‘Δ¡ª ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ Á∂ ÏπÒ≈«¡ª È∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡≈Í‰Δ ‘≈ ÁΔ ÈÓØÙΔ ´’≈¿π‰ Ò¬Δ ÓÈΔÍπ «Úº⁄
’ª◊√ ÁΔ ‘≈ ˘ ¿πÌ≈ ’∂ Í∂Ù ’È Á≈ ÔÂÈ ’ΔÂ≈,
Í «¬√˘ «’√∂ È∂ ◊Ω«Ò¡≈ È‘ƒÕ √≈Ï’≈ ¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù
˘ ÁØÎ≈Û ’’∂ ω≈¬∂ Â∂Òø◊≈È≈ √»Ï∂ «Úº⁄ Óºπ÷ ÓøÂΔ
⁄øÁ Ù∂÷ ≈˙ È∂ Ú’ÂØ∫ Í«‘ÒØ∫ ⁄؉ª ’≈¬Δ¡ªÕ «¬‘
Ì≈Ú∂∫ «Ó‹ØÓ Ú◊≈ Ï‘π ¤Ø‡≈ √»Ï≈ È‘ƒ, «¬ºÊØ∫ ÒØ’
√Ì≈ Ò¬Δ A@ ÓÀ∫Ï ¸‰∂ ‹ªÁ∂ ‘È Í «¬‘ ÚΔ ≈‹ÈΔÂ’
⁄⁄≈Úª Á∂ ÎØ’√ «Úº⁄ È‘ƒ √ΔÕ «¬√Á≈ ¡≈’≈ ¤Ø‡≈
‘؉ ÂØ∫ «ÏȪ (ÒØ’ √Ì≈ ÁΔ¡ª ’∂ÚÒ A@ √Δ‡ª) ÂØ∫ «ÏȪ
«¬√Á≈ «¬º’ «¬‘ ÚΔ ’≈È √Δ «’ «¬ºÊ∂ Óπ’≈ÏÒ≈ ÓπÒ’
ͺË ”Â∂ «¬º’ Á»√∂ È≈Ò ÷«‘ ‘Δ¡ª Í≈‡Δ¡ª, ’ª◊√
¡Â∂ Ì≈‹Í≈ «Ú⁄’≈ È≈ ‘Ø ’∂ ÷∂ÂΔ Í≈‡Δ Â∂Òø◊≈È≈
≈Ù‡Δ √«ÓÂΔ (‡Δ.¡≈.¡À√.) ¡Â∂ ’ª◊√ Â∂ Â∂Ò◊»
Á∂ÙÓ Í≈‡Δ Á∂ ◊·‹ØÛ «Ú⁄’≈ √ΔÕ «¬√ ’’∂ «¬√Á≈
B@AI ÁΔ¡ª ⁄؉ª È≈Ò «√ºË≈ √ÏøË È‘ƒ ‹πÛÁ≈ √ΔÕ
«¬√ ’’∂ Â∂Òø◊≈È≈ ÚΔ ˙È≈ ÎØ’√ «Úº⁄ È‘ƒ √ΔÕ
⁄؉ ÈÂΔ‹∂ ¡Â∂ ¿πȪ Á∂ ’≈È
«¬‘Ȫ ⁄؉ ÈÂΔ«‹¡ª «Úº⁄ «¬º’ ◊ºÒ √ªfiΔ ‘Δ
«’ Â∂Òø◊≈È≈ ˘ ¤º‚ ’∂ Ï≈’Δ ⁄≈ √»«Ï¡ª «Úº⁄ ¿π‘
Í≈‡Δ¡ª ‘≈ ◊¬Δ¡ª «‹‘ÛΔ¡ª ≈‹ ’ÁΔ¡ª √ÈÕ
ÓºË ÍÃÁÙ
∂ , ¤ºÂΔ√◊Û∑ ¡Â∂ ≈‹√Ê≈È «Úº⁄ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈
Í≈‡Δ ≈‹ ’ÁΔ √Δ ¡Â∂ ¿π‘ ‘≈ ◊¬Δ ¡Â∂ «Ó‹ØÓ
«Úº⁄ ’ª◊√ √ºÂ≈ «Úº⁄ √Δ Â∂ ¿π‘ ‘≈ ◊¬ΔÕ ’∂ÚÒ
Â∂Òø◊≈È≈ «Úº⁄ Â∂Òø◊≈È≈ ≈Ù‡Δ √«ÓÂΔ ≈‹ ’ÁΔ
√Δ ¡Â∂ Úº‚Δ «‹ºÂ ÍÃ≈Í ’’∂ √ºÂ≈ «Úº⁄ ¡≈ ◊¬ΔÕ ÓºË
ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ «¬√ «Úº⁄Ø∫ «È’Ò ’∂ ω∂ ¤ºÂΔ√◊Û∑ «Úº⁄
«Í¤Ò∂ AE √≈Òª ÂØ∫ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ √ºÂ≈ ”Â∂ ’≈Ï‹
√ΔÕ ≈‹√Ê≈È «Úº⁄ «Í¤Ò∂ E √≈Òª ÂØ∫ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈
Í≈‡Δ ÁΔ √’≈ √ΔÕ «¬√ Â∑ª «¬‘ Ú؇ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂
√ºÂ≈Ë≈Δ¡ª «ÚπºË Ú؇ ˛Õ «¬√Á≈ √≈¯ ¡Ê ˛ «’ ÒØ’
ÓΩ‹»Á≈ √«ÊÂΔ ÂØ∫ √øÂπÙ‡ È‘ƒÕ ¿π‘ «¬√ √«ÊÂΔ ˘
ÏÁÒ‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
◊π‹≈ ÂØ∫ Ï≈Á ÓºË ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ ¤ºÂΔ√◊Û∑ ¿π‘
√»Ï∂ ‘È «‹ºÊ∂ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ ÒøÏ∂ ¡√∂ ÂØ∫ ≈‹
1 ‹ÈÚΔ-B@AI
’ÁΔ ˛Õ Ì≈‹Í≈ «¬‘ ÓøÈ ’∂ ⁄ºÒ ‘Δ √Δ «’ ◊π‹≈Â
¡Â∂ «¬‘ ÷∂Â ¿π√Á≈ «¬º’ ¡«‹‘≈ ¡Ë≈ ÷∂Â ˛ «‹ºÊ∂
¿π√˘ ‘≈«¬¡≈ È‘ƒ ‹≈ √’Á≈Õ ◊π‹≈ ¿π‘ √»Ï≈ ˛
«‹√˘ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ È∂ ¡≈Í‰Δ ÍÃÔØ◊Ù≈Ò≈
ω≈«¬¡≈Õ «‹ºÊ∂ ÿº‡ «◊‰ÂΔ¡ª ˘ «ÈÙ≈È≈ ω≈ ’∂,
¿π‘Ȫ Á≈ ’ÂÒ∂¡≈Ó ’Ú≈ ’∂, Ï‘π«◊‰ÂΔ «‘øÁ» Ú؇ ˘
«¬º’Óπº· ’È≈ ¡Â∂ «¬√ «¬º’Óπº· «‘øÁ» Ú؇ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
√ºÂ≈ ÓºÒ ’∂, «¬√Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈Í‰Δ √ºÂ≈ ͺ«’¡ª
’È≈Õ «¬‘ ÍÃÔØ◊ √øÿ È∂ ◊π‹≈ «Úº⁄ ’ΔÂ≈ ¡Â∂
√ºÂ≈ ”Â∂ ¡≈Í‰Δ ‹’Û ‹Ó≈¬Δ º÷ΔÕ Á»‹∂ Í≈√∂ ÓºË ÍÃÁ∂Ù
¿π‘ √»Ï≈ ˛ «‹ºÊ∂ ≈Ù‡Δ √ÚÀÓ √∂Ú’ √øÿ Á≈ Ï‘πÂ
Íπ≈‰≈ ¡Ë≈ ˛Õ ÓºË ÍÃÁ∂Ù Á≈ Ó≈ÒÚ≈ ÷∂Â, «¬øÁΩ-
ÈΔÓ⁄ √øÿ Á∂ Ú≈«¬ÂΔ Ó‹Ï»Â ◊Û∑ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Ò¬Δ
Ì≈‹Í≈ «¬√ «‘øÁΔ ÷∂Â ˘ ¡≈͉≈ ¡Ë≈ «¬Ò≈’≈ ω≈
’∂ «¬ºÊØ∫ Á∂Ù Â∂ √‘ºÁΔ ÷∂Âª «Úº⁄ ¡≈͉≈ ¡Ë≈
ω≈¿π‰≈ √øÿ Á≈ ÍÃ≈‹À’‡ ˛Õ «¬√ Ò¬Δ ÷∂ÂΔ Í≈‡Δ¡ª
È≈Ò ◊·‹ØÛ ’’∂ ¿π‘Ȫ ˘ Ú‰≈ ÚΔ «¬√∂ ‰ÈΔÂΔ
Á≈ «‘º√≈ ˛Õ «¬√ ÷∂Â «Úº⁄ «¬√˘ √Ì ÂØ∫ ÚºË √¯ÒÂ≈
ÓºË ÍÃÁ∂Ù-¤ºÂΔ√◊Û∑ (◊π‹≈ ˘ ¤º‚ ’∂) «Úº⁄ «ÓÒΔ ˛
¡Â∂ √Ì ÂØ∫ ÿº‡ √¯ÒÂ≈ «Ï‘≈ «Úº⁄ «ÓÒΔ ˛Õ «‹ºÊ∂
«¬‘ «’√∂ Í≈‡Δ ÁΔ ‹»ÈΔ¡ «‘º√∂Á≈ ω’∂ ‘Δ √ºÂ≈
«Úº⁄ ¡≈¬Δ ˛Õ ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ «¬‘ √ºÂ≈ «Úº⁄
«¬’º«Ò¡ª ÚΔ ¡≈™ÁΔ ‘Δ ˛ Í ≈‹√Ê≈È Úª◊ ‘Δ
«¬√Á≈ ¡≈¿π‰-‹≈‰ Ï«‰¡≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ √Ê≈¬Δ
È‘ƒ ω √«’¡≈Õ «¬‘Ȫ ⁄؉ª «Úº⁄ «¬√ÁΔ ‘≈, ÷≈√
’’∂ ÓºË ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ ¤ºÂΔ√◊Û∑ «Úº⁄ Ï‘π ӑºÂÚÍ»È
˛Õ ¡≈«÷ ’Δ Ú‹≈ ‘À «¬√ÁΔ ‘≈ ÁΔ?
‹ÁØ∫ «¬‘Ȫ ⁄؉ ÈÂΔ«‹¡ª ÁΔ ⁄⁄≈ ‘πøÁΔ ˛ ª
¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «¬‘ √ºÂ≈ ‹ª √Ê≈ÍÂΔ
«ÚπºË Ú؇ (¡À∫‡Δ «¬È’øÏÀ∫√Δ) Ú؇ ˛Õ ‹ÁØ∫ ÒØ’ √ºÂ≈ ‹ª
√Ê≈ÍÂΔ «ÚπºË Ú؇ ’«‘øÁ∂ ‘È Âª ¿π‘Ȫ Á≈ ¡Ê «¬‘
È‘ƒ ‘πøÁ≈ «’ «¬‘ ≈‹ √ºÂ≈ ÁΔ √ø√Ê≈ «ÚπºË ¡Â∂ ÓΩ‹»Á≈
ÍÃÏøË «ÚπºË Ú؇ ˛Õ ¿π‘Ȫ Á≈ ÓÂÒÏ ≈‹ ’È
(◊ÚÈÀ∫√) «ÚπºË Ú؇ ˛Õ ¡≈÷ ’Δ ˛ «¬√Á≈ ¡Ê?
‹ÁØ∫ Ú؇ª ¡≈™ÁΔ¡ª ‘È Âª Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ Í≈‡Δ¡ª
¡È∂’ Â∑ª Á∂ ÒØ’ ´Ì≈¿» È≈‘∂ «ÁøÁΔ¡ª ‘ÈÕ «¬‘
È≈¡∂ Óπ¯Â «Ï‹ÒΔ, Óπ¯Â ≈ÙÈ, ’˜≈ Ó≈ÎΔ, Ò≈‘∂ÚÁ ø ˜ÓΔÈ ÁΔ «√‘ ÂÏ≈‘ ‘Ø ’∂ ¿πÍ‹≈«¬’Â≈ ÿ‡ÁΔ ◊¬ΔÕ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ì≈¡, Ï∂π˜◊≈ª ˘ ÈΩ’Δ¡ª, ÒÀ͇≈Í ¡Â∂ ÓØÏ≈«¬Ò
¡≈«Á Á∂‰ Á∂ Ú≈¡Á∂ ’ Ó≈Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ «¬™ Í∂Ù
’ÁΔ¡ª ‘È «’ «¬º’ Ú≈Δ ¿π‘Ȫ ˘ Ú؇ Í≈ «Á˙,
ÒØ’ª ÁΔ¡ª √Ì √Óº«√¡≈Úª ‘ºÒ ‘Ø ‹≈‰◊Δ¡ªÕ ¿π‘
¿π‘Ȫ ˘ √Ú◊ Á∂‰ Á∂ Ú≈¡Á∂ ’ÁΔ¡ª ‘ÈÕ «‹√
Â∑ª ¿π‘ Ú≈¡Á∂ ’ ‘Δ¡ª ‘πøÁΔ¡ª ‘È, ¿πÁØ∫ ‘Δ √≈¯
‘πøÁ≈ «’ ¿π‘Ȫ Ú≈¡«Á¡ª ˘ Í»≈ ’È Á≈ ¿π‘Ȫ Á≈
’Ø¬Δ «¬≈Á≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «¬Èª «Úº⁄Ø∫ Ï‘πÂ∂ ÓπºÁ∂ ¿π‘ ‘πøÁ∂
‘È «‹Èª Á≈ √ÏøË ÓΩ‹»Á≈ ÍÃÏøË È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√
ÍÃÏøË ˘ ÏÁÒ∂ «ÏȪ ‘ºÒ È‘ƒ ‘Ø √’Á∂Õ ÍÃÏøË «¬È’Ò≈ÏΔ
Í≈‡Δ ‘Δ ÏÁÒ √’ÁΔ ˛, Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ Í≈‡Δ¡ª È‘ƒÕ
«¬√ ’’∂ ‹ÁØ∫ ¿π‘ Ú≈¡Á∂ Í»∂ È‘ƒ ‘πøÁ∂ ª ÒØ’ª ˘
⁄؉ª «Úº⁄ «¬√Á≈ ‹Ø ÚΔ ÏÁÒ «Á√Á≈ ¿π√˘ Ú؇ Í≈
«ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘Δ √Ê≈ÍÂΔ ‹ª √≈ÙÈ «ÚπºË Ú؇ ˛Õ
«¬√ ⁄Ω÷‡∂ ≈‘ƒ ‹ÁØ∫ ¡√ƒ «¬‘Ȫ ⁄؉ ÈÂΔ«‹¡ª
˘ Á∂÷Á∂ ‘ª ª «¬√Á∂ ‹ª Ì≈‹Í≈ ÁΔ ‘≈ Á∂ Ó؇∂ ÁØ
’≈È ‘ÈÕ Í«‘Ò≈ ’≈È ˛ «’√≈ÈΔ √ø’‡ ‹ª ÷∂ÂΔ
÷∂Â Á≈ √ø’‡Õ ÷∂ÂΔ ÷∂Â ◊øÌΔ √ø’‡ «Úº⁄ Ϋ√¡≈
‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬√ √ø’‡ ÁΔ ÂΔÏÂ≈ ÚË∂∂ ’’∂ ¿π‘Ȫ
«÷º«Â¡ª «Úº⁄ ˛, «‹ºÊ∂ ÚÍ≈’ ¯√Òª ÁΔ ÷∂ÂΔ ‘πøÁΔ ˛,
«‹‘Ȫ ˘ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ «÷ºÂ∂ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬√ √ø’‡ ÁΔ ‹Û∑ ÷∂ÂΔ Á∂ ¿π√ Ó≈‚Ò «Úº⁄ ˛,
«‹√˘ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ ’πȪ È≈Ò ÍÃ⁄≈«¡≈ «◊¡≈
Í ‹Ø ‘’Δ’Â «Úº⁄ √≈Ó≈‹Δ Ó≈‚Ò ˛Õ √≈Ó≈‹Δ¡ª
Á≈ Ó’√Á √≈«¬‰’ ÷≈Á, ’ΔÛ∂Ó≈ ¡Â∂ ÈÁΔÈ È≈Ù’
ÁÚ≈¬Δ¡ª Á∂ »Í «Úº⁄ √≈«¬Â √È¡Â Ò¬Δ ÷∂ÂΔ
ÓÙΔÈΔ ¡Â∂ ÏΔ‹ª Ò¬Δ Óø‚Δ «Â¡≈ ’È≈ √ΔÕ «¬√
Ò¬Δ √Ê≈È’ ‘≈Òª ¡Â∂ ‹ΔÚ-«Ú«ÌøÈÂ≈ ˘ «ÏÒ’πÒ
Á«’È≈ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬‘ Ó≈‚Ò “√ÚØÂÓ ”Â∂
¿π√≈Ø” ¡Â∂ “ÚºË ÂØ∫ ÚºË Í≈˙ ÚË∂∂ ¿πÍ‹≈˙” Á∂ «√˪ª
”Â∂ ÷Û≈ ˛Õ Í«‘Ò∂ Á≈ ¡Ê ˛ «’ Í»∂ ÷∂ÂΔ ÷∂Â ˘
«Ú’√ ’È Ò¬Δ «¬º’ √Óπº«⁄ ‰ÈΔÂΔ ÁΔ Êª, ‹Ø
«Ú’«√ ˛, «‹ºÊ∂ ’πÁÂΔ √ØÓ∂ ÚË∂∂ ¿πÍÒºÌÁ ‘È, ¿π√∂
˘ «Ú’«√ ’ØÕ Á»√∂ Á≈ ¡Ê ˛ «’ ÚºË ÂØ∫ ÚºË
√≈«¬‰ª ÁΔ ÚÂØ∫ ’’∂ fi≈Û ÚË≈˙Õ «¬√Á≈ Á»-√
ÈÂΔ‹≈ «¬‘ «È’«Ò¡≈ «’ Ò≈◊ Ò◊≈Â≈ ÚËÁΔ ◊¬Δ,
2 ‹ÈÚΔ-B@AI
Ú≈Â≈Ú‰ ˜«‘ΔÒ≈ ‘؉ ’’∂ «ÏÓ≈Δ¡ª ÚË ◊¬Δ¡ª,
«Èº‹Δ’È ÁΔ ÈΔÂΔ ’’∂ «¬Ò≈‹ Ó«‘ø◊∂ ‘Ø ◊¬∂ Â∂
«√‘ ÷⁄∂ ÚË ◊¬∂Õ Ú≈Â≈Ú‰ Á≈ √ø’‡ ÷Û≈ ‘Ø «‘≈
˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ √È¡Â «Úº⁄ √≈Ó≈‹Δ ‹’Û ’≈È,
’ΔÓ ’ø‚≈ ‘Ó∂Ù≈ ÷∂ÂΔ ÷∂Â Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ √È¡Â Ú≈Ò∂
Í≈√∂ fiπ«’¡≈ «‘≈ ˛Õ ¡Ê≈ ÷∂ÂΔ ÍÀÁ≈Ú≈ ÁΔ¡ª
’ΔÓª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÷∂ÂΔ «Úº⁄ ÚÂΔ¡ª Â∂ √È¡Â «Úº⁄
ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈ÒΔ¡ª Ú√ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª «’Â∂ ÚË∂∂ Â∂˜Δ
È≈Ò ÚËΔ¡ª ‘ÈÕ «‹√Á≈ ÈÂΔ‹≈ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ ÷∂ÂΔ
ÁΔ Ò≈◊ Â∂˜Δ È≈Ò ÚËΔ ‹Á«’ ÍÀÁ≈Ú≈ Â∂ ÷∂ÂΔ ÂØ∫
¡≈ÓÁÈΔ È‘ƒ ÚËΔÕ ÿº‡Ø-ÿº‡ ˙ÈΔ Â∂˜Δ È≈Ò È‘ƒ
ÚËΔÕ «’√≈È ’˜≈¬Δ ‘πøÁ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «’√≈È ’˜≈
’π«Ûº’Δ «Úº⁄ Î√ ’∂ ıπÁ’πÙΔ¡ª Ò¬Δ Ó˜Ï» ‘πøÁ∂ ◊¬∂Õ
«¬√ √«ÊÂΔ «Úº⁄ «¬‘Ȫ √»«Ï¡ª, ÷≈√ ’’∂ ≈‹√Ê≈È
¡Â∂ ÓºËÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ «ÚÙ≈Ò «’√≈È ¡øÁØÒÈ ‘ج∂Õ ÓºË
ÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ ÓøÁ√Ω «˜Ò∑∂ «Úº⁄ F «’√≈È ÍπÒΔ√ ÁΔ¡ª
◊ØÒΔ¡ª È≈Ò Ù‘ΔÁ ‘Ø ◊¬∂Õ «¬√Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Ï‰Δ ’πºÒ
«‘øÁ «’√≈È √øÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ È∂ ÓπÒ’ ͺËΔ Óπ«‘øÓ
⁄Ò≈¬Δ ‹Ø ÁØ Óø◊ª ”Â∂ ’∂∫Á« √Δ, ’˜∂ ÂØ∫ Óπ’ÂΔ
(Ó≈¯Δ) ¡Â∂ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ «ÍØ‡ ¡Èπ√≈ ‚∂„≈ ÓπºÒÕ
«¬√ √«ÊÂΔ Á∂ «Í¤Ø’Û «Úº⁄ «’√≈ÈΔ È∂ Úº‚Δ ÍºË ”Â∂
⁄؉ª «Úº⁄ ‘≈’Ó Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ «ÚπºË Ú؇ª
Í≈¬Δ¡ªÕ
Á»√≈ Óπº÷ ’≈È ˛ «’ Á∂Ù Á≈ ÈΩ‹Ú≈È, ÷≈√
’’∂ ÍÛ∑∂-«Ò÷∂ ÈΩ‹π¡≈È Ï∂π˜◊≈Δ Á∂ ÁÀ∫ Á≈ √≈‘Ó‰≈
’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬º’ ¡√≈ÓΔ Ò¬Δ Á‘ ‘˜≈ª «Úº⁄ ÈΩ‹π¡≈È
Í‘πø⁄ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ⁄ÍÛ≈√Δ ÁΔ ÈΩ’Δ Ò¬Δ ◊À‹»¬∂‡, ÍØ√‡
◊À‹»¬∂‡, ¡ÀÓ.«ÎÒ ¡Â∂ ÍΔ.¡À⁄.‚Δ. ¿πÓΔÁÚ≈ ’Â≈ª
«Úº⁄ ÷Û∂ «Á√Á∂ ‘ÈÕ ÎΩ‹ ÁΔ ÈΩ’Δ Ò¬Δ Òº÷ª ”⁄ «ÙÚÂ
⁄ÒÁΔ ˛Õ ÈΩ’Δ ÒÀ‰ «◊¡ª ˘ ÍπÒ√ ÁΔ ‚ª◊ª Á≈
√≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ √«ÊÂΔ «Úº⁄ È«øÁ ÓØÁΔ
È∂ ÍÃË≈È ÓøÂΔ ÁΔ ’π√Δ √øÌ≈Ò«Á¡ª ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ √Δ
«’ ‘ √≈Ò ÁØ ’ØÛ ÈΩ’Δ¡ª «ÁºÂΔ¡ª ‹≈‰◊Δ¡ª Í
‘Ø«¬¡≈ «¬√Á∂ ¿πÒ‡ ˛Õ π˜◊≈ ÓΩ’∂ Úˉ ÁΔ Êª π˜◊≈
ÿ«‡¡≈ ˛Õ È؇ÏøÁΔ È≈Ò ÿ∂¨, ¤Ø‡Δ ¡Â∂ Á«Ó¡≈ÈΔ
√È¡Â ÂÏ≈‘Δ Á∂ «’È≈∂ Í‘πø⁄ ◊¬Δ ˛Õ √Ì ÂØ∫ «‹¡≈Á≈
π˜◊≈ Èπ’√≈È Á≈ «¬√ ÷∂Â ˘ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˛Õ È؇ÏøÁΔ ¡Â∂ ‹Δ.¡À√.‡Δ. Ò≈◊» ‘؉ È≈Ò √È¡ÂΔ
ÍÀÁ≈Ú≈ ÿ‡Δ ˛ «‹√Á≈ «√º‡≈ π˜◊≈ ÷≈ÂÓ∂ «Úº⁄
«È’«Ò¡≈ ˛Õ √∂Ú≈Úª ÷∂Â «Úº⁄ ’ø«Í¿»‡Δ’È,
¿πÁ≈‘‰ Ú‹Ø∫ ÏÀ∫«’ø◊ «Úº⁄ «‚˜Δ‡Ò ’≈ØÏ≈ È≈Ò
’øÓ ÓΩ’∂ ÿ‡∂ ‘ÈÕ «¬√ «Ì¡≈È’ Ï∂π˜◊≈Δ Á∂ ¡≈ÒÓ
«Úº⁄ ÈΩ‹π¡≈È Úº‚Δ ÍºË ”Â∂ Ì≈‹Í≈ «ÚπºË Ìπ◊Â∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ÁØ Óπ÷º ’≈È ‘È «‹È∑ª È∂ ≈‹√Ê≈È, ÓºËÍÃÁÙ ∂
¡Â∂ ¤ºÂΔ√◊Û∑ «Úº⁄ ÈÂΔ«‹¡ª ˘ ÂÀ¡ ’ΔÂ≈ ˛Õ «‹‘Û∂
ÒØ’ «¬‘Ȫ ÈÂΔ«‹¡ª ˘ «‘øÁ»ÂÚ ¡Â∂ «‘øÁ»ÂÚΔ
Î≈ÙΔÚ≈Á «ÚπºË Ú؇ √ÓfiÁ∂ ‘È, ¿π‘ «Ì¡≈È’ ÌπºÒ
’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ⁄؉ª «Úº⁄ «‘øÁ»ÂÚ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄
Ì≈‹Í≈ ¡Â∂ ’ª◊√ «Ú⁄’≈ ’Ø¬Δ ¡øÂ Á∂÷‰ ˘ È‘ƒ
«Ó«Ò¡≈Õ Ì≈‹Í≈ Á∂ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ Úº‚∂, √≈∂ È∂Â≈Úª È∂ ÓøÁª
«Úº⁄ ¬∂È∂ ÓºÊ∂ È‘ƒ ‡∂’∂ «‹øÈ∂ «¬’ºÒ∂ ≈‘πÒ ◊ªËΔ È∂ ‡∂’∂
‘ÈÕ ’ª◊√ È∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÈÓ «‘øÁ»ÂÚ Í≈‡Δ
Ú‹Ø∫ √Ê≈«Í ’ΔÂ≈ ˛Õ ⁄؉ª ÂØ∫ Í«‘Òª ‘Δ ¡ÙØ’
◊«‘ÒØ È∂ √ͺه ’ «ÁºÂ≈ √Δ ‹ÁØ∫ ¿π√È∂ «’‘≈ «’
ÒØ’ª «Úº⁄ ◊Ò ÍÃÌ≈Ú ⁄Ò≈ «◊¡≈ ˛ «’ ’ª◊√
Óπ√ÒÓ≈È Íº÷Δ Í≈‡Δ ˛, ¡√ƒ «¬‘ √≈«Ï ’È≈ ˛ «’
’ª◊√ «‘øÁ»¡ª ÁΔ Í≈‡Δ ˛Õ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ÁØ‘ª
«Ú⁄’≈ ¡øÂ Ïπ«È¡≈ÁΔ È‘ƒ, Ó≈Ó»ÒΔ ˛Õ «¬√ ’’∂
«¬‘Ȫ ÈÂΔ«‹¡ª ˘ «¬Ú∂∫ Á∂÷‰≈ «ÏÒ’πÒ ◊Ò ˛Õ
⁄؉ ÈÂΔ‹∂ ¡Â∂ «¬‘Ȫ ÁΔ¡ª ¡Ê-√øÌ≈ÚÈ≈Úª
«¬‘ ÈÂΔ‹∂ ’ª◊√ Ò¬Δ ’Ø¬Δ ‘»øfi≈ Î∂» ⁄؉ ÈÂΔ‹∂
È‘ƒ √ÈÕ ÓºËÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ ’ª◊√-Ì≈‹Í≈ «Ú⁄’≈
Óπ’≈ÏÒ≈ «ÏÒ’πÒ Ï≈Ï √ΔÕ ’ª‡∂ ÁΔ ‡º’ √ΔÕ ’¬Δ
√Δ‡ª ”Â∂ ’ª◊√ Ï‘π ÿº‡ Ú؇ª È≈Ò «‹ºÂΔ ˛Õ ’πfi
√Δ‡ª ”Â∂ √À∫’Û∂¡ª È≈Ò, ’πfi ”Â∂ √À∫’Û∂ ÂØ∫ ÿº‡ Ú؇ª
È≈Ò ¡Â∂ «¬º’ √Δ‡ ”Â∂ «√Î «¬º’ Ú؇ È≈Ò ’ª◊√
‹∂» ‘Δ ˛Õ «¬√Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÚΔ ’ª◊√ Ì≈‹Í≈ ÂØ∫ ’∂ÚÒ
E √Δ‡ª ¡º◊∂ ¡Â∂ Ï‘π√øÓÂΔ ÂØ∫ «Íº¤∂ √Δ ¡Â∂ Ï√Í≈ ¡Â∂
¡≈˜≈Áª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â È≈Ò ‘Δ √’≈ ω≈ Í≈¬ΔÕ
≈‹√Ê≈È, «‹ºÊ∂ ’ª◊√ ˘ ‘»øfi≈ Î∂ «‹ºÂ ÁΔ ¡≈√ √Δ
¡Â∂ «√¡≈√Δ ÁÙ’ ÚΔ ¡«‹‘Δ¡ª Ì«Úº÷Ï≈‰Δ¡ª ’
‘∂ ‘È, ¿πÊ∂ ’ª◊√ ÓπÙ«’Ò È≈Ò √ºÂ≈ ‘≈«√Ò ’
√’ΔÕ «√Î ¤ºÂΔ√◊Û∑ «Úº⁄ ’ª◊√ Ò¬Δ ¿πÓΔÁ ÂØ∫
«Ï‘Â ÈÂΔ‹∂ ‘∂Õ «¬√Á≈ ¡Ê ’ª◊√ Á∂ ‘º’ «Úº⁄
3 ‹ÈÚΔ-B@AI
Ò«‘ È‘ƒ √ΔÕ ÒØ’ª «Úº⁄ ’ª◊√ ÍÃÂΔ Ï‘πÂΔ ⁄≈‘Â
È‘ƒ, «¬‘ ÈÂΔ‹∂ ÒØ’ª Á∂ ◊πº√∂ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ‘ÈÕ
«¬‘Ȫ ⁄؉ª È≈Ò ÓØÁΔ Á∂ ÓºÊ∂ ÁΔ¡ª «⁄øÂ≈Úª ¡Â∂
Ì≈‹Í≈ ÁΔ ÿÏ≈‘‡ ÚË ◊¬Δ ˛Õ B@AI Á≈ ̻ ¿π‘Ȫ
”Â∂ Óø‚≈¡ «‘≈ ˛Õ «’™«’ «¬‘Ȫ ÈÂΔ«‹¡ª È∂ Á√≈
«ÁºÂ≈ ˛ «’ ÒØ’ ¡≈Í‰Δ «˜øÁ◊Δ Á∂ Óπº«Á¡ª/√Óº«√¡≈Úª
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ú؇ ÎÀ√Ò≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ‹˜Ï≈ÂΔ ¡Â∂ ̇’≈¿»
ÓπºÁ∂ ‘Ò’∂ ÍÀ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ √øÿ Á∂ ¡≈«Á ◊Û∑ Ó≈ÒÚ≈ Á≈
«¬øÁΩ-ÈΔÓ⁄ ÷∂Â «Úº⁄ Ì≈‹Í≈ Á≈ ‘≈ ‹≈‰≈ «¬‘Δ
Á√≈™Á≈ ˛Õ Ì≈‹Í≈ «Î’» Ì≈ÚÈ≈Úª ÌÛ’≈, «Î’»
◊ØÒÏøÁΔ ’’∂, «‘øÁ» Ú؇ª «√ ”Â∂ √ºÂ≈ ‘≈√Ò ’È Á≈
√Â≈ ÒÀ ‘Δ √ΔÕ «¬‘Ȫ ⁄؉ª ÁΩ≈È ÚΔ ¡Ôπº«Ë¡≈
«Úº⁄ ≈Ó ÓøÁ Á∂ ÓπºÁ∂ ˘ ‘Ú≈ «ÁºÂΔ ‹≈ ‘Δ √ΔÕ Í
‘π‰ Ì≈‹Í≈ ˘ ¡≈Í‰Δ «¬√ ÈΔÂΔ ’≈◊Â≈ Ï≈∂ √Ø⁄‰≈
ÍÚ∂◊≈Õ
Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ È∂ ’ª◊√-Óπ’ Ì≈ Á≈
È≈¡≈ «ÁºÂ≈ √Δ ¡Â∂ «¬√˘ ¡≈͉≈ ¿πÁ∂Ù «Óº«Ê¡≈ √ΔÕ
«¬‘Ȫ ⁄؉ ÈÂΔ«‹¡ª È≈Ò «¬‘ ÓÈØÊ «Íº· ÍÈ∂ «‚º◊
«Í¡≈ ˛Õ Ì≈ «‹‘∂ «ÚÙ≈Ò, Ï‘πø◊Δ ¡Â∂ «Ú«ÌøÈÂ≈
Ú≈Ò∂ Á∂Ù «Úº⁄ «¬‘Ø «‹‘∂ ‘ø’≈-ÌÍ» ÍÃ≈‹À’‡ª Ò¬Δ
’Ø¬Δ Êª È‘ƒÕ Ì≈‹Í≈ ‹Ø «Ú«ÌøÈÂ≈ ˘ ÷ÂÓ ’’∂
¬∂’≈ÂÓ’Â≈ Á≈ Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ ÍÃ≈‹À’‡ Ò¬Δ «ÎÁΔ ˛,
¿π√ÁΔ ≈‘ «¬øÈΔ ÍºËΔ ¡Â∂ ¡√≈È È‘ƒ ˛Õ
«‹Ú∂∫ «’ ¡√ƒ Í«‘Òª ÚΔ ’«‘øÁ∂ ‘∂ ‘ª «’ ÓØÁΔ
ÁΔ √’≈ ≈Ù‡Δ √ÚÀ √∂Ú’ √øÿ ¡Â∂ ’≈ÍØ∂‡ Á∂ ÁØ
ÊÓ«Ò¡ª ”Â∂ ÷ÛΔ ˛Õ «¬√È∂ ÁØÚª ˘ ÷ºπÒΔ ¤πº‡Δ Á∂ º÷Δ
‘ÀÕ «¬º’ Í≈√∂ Á∂√Δ ¡Â∂ «ÚÁ∂ÙΔ ’≈ÍØ∂‡ ¡øÈ∑∂Ú≈‘ ´º‡
’ ‘∂ ‘ÈÕ B@AD «Úº⁄ A% ÒØ’ª ’ØÒ Á∂Ù ÁΔ EA%
ÁΩÒ √Δ ‹Á«’ B@AG «Úº⁄ A% ÒØ’ª ’ØÒ Á∂Ù ÁΔ GC%
ÁΩÒ «¬’º·Δ ‘Ø ◊¬ΔÕ «¬‘ Á√≈™Á≈ ˛ «’ Á∂Ù «Úº⁄
◊ΔÏ ¡ÓΔ Á≈ Í≈Û∑≈ «’øÈΔ Â∂˜Δ È≈Ò Ú«Ë¡≈ ˛Õ «¬‘
Ïπ«È¡≈ÁΔ ÂΩ ”Â∂ ’≈ÍØ∂‡ Á∂ ‘ºÊª «Úº⁄ √Ó≈¬∂ Á∂
’∂∫ÁΔ’È Á≈ ÚÂ≈≈ ˛Õ Á»‹∂ Í≈√∂, √øÿ ¡≈͉∂
Ïπ«È¡≈ÁΔ ¬∂‹ø‚∂ ˘ Ò≈◊» ’ «‘≈ ˛Õ ÍÃ√≈ÙÈ ¡Â∂
„ª⁄∂ ÁΔ¡ª Ó‘ºÂÚÍ»È Ê≈Úª, ÷≈√ ’’∂ «◊¡≈È Á∂
’∂ ∫ Áª «Úº ⁄ √ø ÿ Δ¡ª ˘ «Îº ‡ ’ «‘≈Õ Íà ≈ ⁄ΔÈ
√º«Ì¡≈⁄≈ Á∂ Ȫ ”Â∂ «Ó«Ê‘≈√ ÍÃ⁄≈«¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÿº‡ «◊‰ÂΔ¡ª ÷≈√ ’’∂ Óπ√ÒÓ≈Ȫ ¡Â∂ Á«Òª «ÚπË º
Úº÷-Úº÷ Ï‘≈«È¡ª «‘ ˜Ï Á≈ ’π‘≈Û≈ ⁄Ò≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ˛Õ ÌΔÛ ’ÂÒª ≈‘ƒ «¬º’ ‚-√«‘Ó Á≈ Ó≈‘ΩÒ
ω≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÒØ’ Ó≈È«√’Â≈ «Úº⁄ «Î’»
ȯ ¡Â∂ «‘ø√≈ Á≈ ˜«‘ Ì«¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ √øÿ
«ÚØËΔ ‹ª Úº÷∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡≈¿π‰ ”Â∂ √ØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈
«Úº⁄ «√ Úº„‰ ¡Â∂ Á∂Ù∫Ø ’º„‰ ÁΔ¡ª ËÓ’Δ¡ª «ÁºÂΔ¡ª
‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¬’√≈ «√«ÚÒ ’Ø‚ ˘ ÍÛ≈¡Ú≈
Ò≈◊» ’È ÁΔ Íë’«¡≈ «Úº⁄ ÂÒ≈’-«ÏºÁ ˘ ÷ÂÓ
’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ Ë≈≈ CG@ ˘ ÍÛ≈¡ Ú≈ ÷ÂÓ
’È Ò¬Δ ’≈˘ÈΔ Íë’«¡≈ ˘ Ú«Â¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Í ’≈ÍØ∂‡ ÁΔ ´º‡ È∂ ÒØ’ª Á≈ ‹Δ‰≈ ÁπºÌ ’ «ÁºÂ≈
˛Õ ÷∂ÂΔ √ø’‡◊Ã√ ˛ Â∂ «’√≈È ıπÁ’πÙΔ¡ª ’ ‘∂
‘ÈÕ ‹π¡≈ÈΔ Ï∂’≈Δ Á∂ ‘È∂∂ «Úº⁄ ̇’ ‘Δ ˛Õ Ó˜Á»
Ï∂’≈Δ ¡Â∂ Ìπº÷ÓΔ ’ø◊≈ÒΔ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ «‹Ú∂∫ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ ºÏ È≈ÒØ∫ Ø‡Δ Í«‘Òª ˛Õ
¡≈«Ê’ √ø’‡ «Úº⁄ Î√∂ ÒØ’ √’≈ «ÚπºË ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ √øÿ Á∂ ÍÃ≈‹À’‡ Ò¬Δ √Óº«√¡≈ ÷ÛΔ ‘Ø ◊¬ΔÕ
ÁØ‘ª ÷ø«Ì¡ª Á≈ √ÓªÂ √¯ ◊ÛÏÛ≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬‘ ⁄؉ª ¡Â∂ «Í¤Ò∂ √Ó∂∫ Á∂ ⁄؉ ¡ÓÒ È∂
Á√≈«¬¡≈ ˛ «’ Ú؇ª Á≈ ÁØ ËπÚΔ ËπÚΔ’È ‘Ø ‹ªÁ≈
˛Õ ‹Ø ÚΔ ÁØ ¿πÓΔÁÚ≈ «¬º’ Á»√∂ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «Úº⁄
«Á√Á∂ ‘È, Ú؇ª ¿πÈ∑ª «Ú⁄’≈ ‘Δ Úø‚Δ¡ª ‹ªÁΔ¡ª
‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ÂΔ‹Δ «Ë ¡Â∂ ¤Ø‡Δ¡ª Í≈‡Δ¡ª Ò¬Δ
√Í∂√ ÷ÂÓ ‘Ø ‘Δ ˛Õ «¬√ ’’∂ √Ó≈‹Ú≈ÁΔ Í≈‡Δ,
≈Ù‡Δ ’ª◊√ «‹‘Δ¡ª ’ΩÓΔ Í≈‡Δ¡ª ˘ È؇≈ È≈ÒØ∫
ÚΔ ÿº‡ Ú؇ª Í¬Δ¡ª ‘È ¡Â∂ «¬‘Ȫ Í≈‡Δ¡ª Á∂
¿πÓΔÁÚ≈ ¡≈Í‰Δ¡ª ˜Ó≈Ȫ ÚΔ È‘ƒ Ï⁄≈ √’∂Õ ⁄؉ª
«Úº⁄ «¬º’ «◊‰ÈÔØ◊ «‘º√≈ È؇≈ Á≈ Ï‡È ÁÏ≈™Á≈ ˛
¡Â∂ ¤Ø‡Δ¡ª Í≈‡Δ¡ª È≈ÒØ∫ «¬‘ «◊‰ÂΔ ÚË∂∂ ˛Õ
«¬‘Ȫ ⁄؉ª «Úº⁄ I Òº÷ ÂØ∫ ÚË∂∂ Ú؇ª È∂ È؇≈ Á≈
Ï‡È ÁÏ≈«¬¡≈ ˛Õ Á«Òª ¡Â∂ ’Ï≈«¬ÒΔ¡ª È∂ È؇≈
ÁΔ ÚË∂∂ ÚÂØ∫ ’ΔÂΔÕ ¤ºÂΔ√◊Û∑ «Úº⁄ D% ’Ï≈«¬ÒΔ
Ú؇ª È∂ È؇≈ ÁΔ ÚÂØ∫ ’ΔÂΔÕ «¬‘ ¿π‘ ÷∂Â ˛ «‹ºÊ∂
Ó≈˙Ú≈ÁΔ Í≈‡Δ √◊Ó ˛ ‹Ø ⁄؉ Ï≈¬Δ’≈‡ Á≈ È≈¡≈
«ÁøÁΔ ˛Õ «¬√Á∂ «¬√ È≈¡∂ Á≈ Ú؇ ÍÃÂΔÙ ”Â∂ ª ’جΔ
¡√ «Á÷≈¬Δ È‘ƒ «ÁøÁ≈ ‘Ø √’Á≈ È؇≈ «Úº⁄ «¬√Á≈
4 ‹ÈÚΔ-B@AI
’πfi ÍÃÌ≈Ú ‘ØÚ∂Õ
’πfi ÒØ’ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬√ ⁄؉ ÈÂΔ‹∂ È≈Ò
’ª◊√ ÍÃË≈È Ú‹Ø∫ ≈‘πÒ ◊ªËΔ ÁΔ ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ⁄؉ª
«‹Â≈ √’‰ ÁΔ √ÓºÊ≈ √≈«Ï ‘Ø ◊¬Δ ˛Õ Í ¡«‹‘≈
«√º‡≈ ÌØ√∂ÔØ◊ È‘ƒ ˛Õ «’™«’ «¬‘ ⁄؉ ÈÂΔ‹∂ ÚË∂∂
’’∂ ‘≈’Ó «Ë ÍÃÂΔ ÒØ’ª Á∂ ◊πº√∂ Á≈ «√º‡≈ ˛ È≈ «’
≈‘πÒ ◊ªËΔ ÁΔ ’≈ÏÒΔ¡Â Á≈ «√º‡≈Õ
«¬º’Ø ÊÀÒΔ Á∂ ⁄º‡∂-Úº‡∂
«¬‘Ȫ ⁄؉ª «Úº⁄ Ì≈‹Í≈ ÁΔ ‘≈ Á≈ ¡Ê ’جΔ
ÂÏÁΔÒΔ È‘ƒ ˛Õ ’ª◊√ ¿π‘ Í≈‡Δ ˛ «‹√È∂ ¡ºËΔ
√ÁΔ ÂØ∫ ÚºË Âº’ Á∂Ù ”Â∂ ≈‹ ’ΔÂ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√Á≈ ÒØ’-
«ÚØËΔ «’Á≈ ÍÃÂΔ ÒØ’ª ”⁄ ’Ø¬Δ Ùø’≈ È‘ƒ, «¬‘ ª
ÒØ’ª Á≈ ÍÃ√«ÊÂΔ¡ª ¡Â∂ ‘≈’Ó «Ë «ÚπºË ◊πº√∂ Á≈
«¬˜‘≈ ˛Õ √Ì ÂØ∫ ÚºË ◊πº√≈ «’√≈ÈΔ Á≈ √ΔÕ «‹√˘
Ìπ È ≈¿π ‰ Ò¬Δ ’ª◊√ È∂ ’˜≈-Ó≈¯Δ Á≈
È≈¡≈/Ú≈¡Á≈ «ÁºÂ≈ √ΔÕ Í ⁄؉ª «‹ºÂ«Á¡ª ‘Δ ≈‘πÒ
◊ªËΔ È∂ ¡≈Í‰Δ Í«‘ÒΔ ÍÃÀ√ ’≈ÈÎø√ ”⁄ ’«‘ «ÁºÂ≈
«’ ’˜≈-Ó≈¯Δ ª Ó«‘˜ Â’ÈΔ’Δ ◊ºÒ ˛, «¬‘
«’√≈ÈΔ √ø’‡ Á≈ ’Ø¬Δ ‘ºÒ È‘ƒÕ ÓºË ÍÃÁ∂Ù ÁΔ ’ª◊√
√’≈ È∂ ‹Ø ’˜≈-Ó≈¯Δ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ ˛ ¿π‘ Í≥‹≈Ï
ÁΔ ’ÀÍ‡È √’≈ Úª◊»ø ¿πμ· ÂØ∫ ¤≈È‰Δ Ò≈‘π‰ Úª◊
‘Δ ˛Õ ÓºË ÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ «’√≈È Ô»Δ¡≈ ÷≈Á ÁΔ ◊øÌΔ
«’ºÒ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
¡√ƒ «Íº¤∂ ÚΔ «’‘≈ ˛ «’ ’ª◊√ «‘øÁ»ÂÚ Á∂
Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ Ì≈‹Í≈ È≈Ò Óπ’≈ÏÒ∂Ï≈‹Δ «Úº⁄ ˛Õ «¬√È∂
Ë≈«Ó’ √Ê≈Ȫ ÁΔ Óπ¯Â Ô≈Â≈ ¡Â∂ ¿π√≈Δ ¡Â∂ √Û’
¿π√≈Δ «‹‘∂ Ú≈¡Á∂ ¡≈͉∂ ⁄؉ ÓÈØÊ ÍºÂ «Úº⁄ ’ΔÂ∂
‘ÈÕ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÈÓ «‘øÁ»ÂÚ ÁΔ Í≈‡Δ Ú‹Ø∫
Í∂Ù ’ ‘Δ ˛Õ √Ø «¬√ Ó≈ÓÒ∂ ”⁄ ÚΔ Ï‘πÂ≈ Î’ È‘ƒÕ
«‹ºÊØ∫ º’ ÒØ’ª ”Â∂ ‹Ï Á≈ √π¡≈Ò ˛, «¬‘ ’ª◊√
‘Δ √Δ «‹√È∂ «¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ «ÚπºË ¡Í∂ÙÈ ◊ΔÈ
‘ø‡ Á∂ »Í «Úº⁄ ‘ºÒ≈ ÏØ«Ò¡≈ √ΔÕ «¬√È∂ ¿πμÂ Í»Ï Â∂
’ÙÓΔ «Úº⁄ ÎΩ‹ ÂÀÈ≈ ’’∂, ¡Î√Í≈ Ò≈◊» ’ΔÂ≈Õ
’≈Ò∂ ’≈˘È ω≈¬∂Õ
’ª◊√ È∂ √≈Ó≈‹Δ √Ó≈¬∂ Ò¬Δ Ï»‘∂ ⁄Ωͺ‡ ÷ØÒ∂
¡Â∂ ’≈ÍØ∂‡ ÁΔ ¡øÈ∑Δ ´º‡ Ò¬Δ ÈΔÂΔ¡ª ω≈¬Δ¡ªÕ
’ª◊√ Á∂ ≈‹ «Úº⁄ ÚΔ ¡≈«Ê’ Í≈Û≈ Ú«Ë¡≈ ˛Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«¬√ ’’∂ ÒØ’ª ˘ «’√∂ ÌπÒ∂÷∂ «Úº⁄ È‘ƒ «‘‰≈
⁄≈‘ΔÁ≈ «’ ’ª◊√ ÁΔ «¬√ «‹ºÂ È≈Ò ¿π‘Ȫ ÁΔ
«˜øÁ◊Δ ˘ √π÷≈Ò≈ ’È Ò¬Δ ’πfi Ú≈Í∂◊≈Õ ¿π‘Ȫ ’ØÒ
«¬º’ ≈‘ ˛, ¬∂’∂ ¡Â∂ √øÿÙ Á≈ ≈‘Õ ÒØ’ª ˘ «¬√ ≈‘∂
ÍÀ ‰ ≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬Δ ’«Ó¿» « È√‡
«¬È’Ò≈ÏΔ¡ª ˘ «¬√ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’È Ò¬Δ ¡º◊∂
¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
Ù‘ΔÁ ’Â≈ «√øÿ √≈Ì≈ Á∂ Ù‘ΔÁΔ
«Á‘≈Û∂ ˘ √Ó«Í Ó؇√≈¬Δ’Ò Ó≈⁄
ÏΔÂΔ AF ÈÚøÏ ˘ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ ÚºÒ∫Ø Ù‘ΔÁ
’Â≈ «√øÿ √≈Ì≈ Á∂ Ù‘ΔÁΔ «Á‘≈Û∂ ˘ Ô≈Á ’«Á¡ª
«˜Ò∑≈ ͺËΔ «ÚÙ≈Ò Ó؇ √≈¬Δ’Ò Ó≈⁄ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ
«¬‘ Ó≈⁄ ¯ΔÁ’؇, Óπ’Â√ ¡Â∂ √ø◊» ¡≈«Á
«˜«Ò∑¡ª «Úº⁄ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ ÒØ’ª ˘ √øÏË
Ø Â ‘π«ø Á¡ª
√Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ¡≈◊»¡ª π«Í≥Á ⁄Ω∫Á≈ ¡Â∂ Óø◊≈ ¡≈˜≈Á È∂
«’‘≈ «’ ˆÁ Í≈‡Δ Á∂ «√’º„ ‹ÈÀÒ Ù‘ΔÁ ’Â≈
«√øÿ √≈Ì≈ Â∂ ˆÁΔ¡ª È∂ «ÚÁ∂Ùª «Úº⁄ √Àμ‡ ‘؉ ÁΔ
ʪ Á∂Ù ˘ √≈Ó≈‹Δ ‹»Ò∂ ‘∂·Ø∫ ’º„‰ Ò¬Δ ˆÁ ’È
÷≈Â „∂ª ’πÏ≈ÈΔ¡ª ’ΔÂΔ¡ªÕ Ù‘ΔÁ √≈Ì≈ ¿πÈ∑ª
«Úº⁄Ø∫ √Δ «‹øÈ∑ª ˘ Ϊ√Δ ÁΔ √˜≈ √π‰≈¬Δ ◊¬ΔÕ
¡≈˜≈ÁΔ Á∂ G@ √≈Ò ÏΔ ‹≈‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ÚΔ
Á∂Ù Á∂ ‘≈Ò≈ «‹™ Á∂ «Â™ ‘ÈÕ ¡º‹ √≈‚≈ Á∂Ù ◊«‘∂
¡≈«Ê’ √ø’‡ «Úº⁄Ø∫ ◊π˜ «‘≈ ˛Õ Á∂Ù Á∂ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ
ÈΩ‹Ú≈È Ï∂π˜◊≈Δ Á∂ √ø’‡ È≈Ò ‹»fi ‘∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∂
‘≈’Óª ÚºÒØ∫ «¬È∑ª ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ ÈÙ∂, ´º‡ª-÷Ø‘ª ¡Â∂
◊À∫◊Ú≈Á ¡≈«Á Ú≈Ò∂ Í≈√∂ ˺«’¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ¡«‹‘∂
ÓΩ’∂ Ù‘ΔÁ √≈Ì∂ ÁΔ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ ÿ-ÿ Í‘πø⁄≈¿π‰
ÁΔ ˜» ˛Õ ‹Ø √Ó≈‹ «Úº⁄ ‘ ͺ÷ ÂØ∫ Ï≈ÏÂ≈ ÁΔ
ÒÛ≈¬Δ √≈Ì∂ Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ⁄ºÒΔ ¡≈ ‘Δ ˛, ¿π‘ ÒÛ≈¬Δ
Úº÷-Úº÷ Ò«‘ª Á∂ »Í «Úº⁄ ¡º‹ ÚΔ ‹≈Δ ˛Õ «¬√ ÓΩ’∂
¡≈◊»¡ª È∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ fiø‚∂ ‘∂·
‹ºÊ∂ÏøÁ ‘؉ ÁΔ ¡ÍΔÒ ’ΔÂΔÕ Ó≈⁄ ÁΩ≈È «˜Ò∑≈
¡≈◊» ¡ ª ÈΩ « È‘≈Ò «√ø ÿ , «Ïº ’  «√ø ÿ ‘ÊØ ¡ ≈ ¡Â∂
◊πª«ÁºÂ≈ fiÏ∂ÒÚ≈ÒΔ È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
‘ÁΔÍ «√øÿ, È«◊øÁ ¡≈˜≈Á, ‹◊‹Δ ⁄º’, ÈÚÁΔÍ
ÓøÈÚΔ, Ó‘≈Ù≈ √Ó≈ÿ, ‘«‹øÁ ÷Ø÷ ¡Â∂ Ò÷ÚøÂ
Ìπº‡ΔÚ≈Ò≈ ¡≈«Á ‘≈˜ √ÈÕ
5 ‹ÈÚΔ-B@AI
 Ô»ÍΔ¡È ‘Ò⁄Ò Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò ÁΔ Á∂‰
B@@H ”⁄ ¡ÓΔ’≈ ÂØ∫ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡
π’‰ Á≈ È≈Ó È‘ƒ ÒÀ «‘≈Õ √≈Ó≈‹Δ¡ª Ò¬Δ «¬‘
¡≈«Ê’ √ø’‡ Ó≈ÒÚ∂ ÁΔ √∂Ó Úª◊ ˛ ‹Ø «¬º’ «¬Ò≈’∂ ÂØ∫
Á»‹∂ «¬Ò≈’∂ ”⁄ ⁄ÒΔ ‹ªÁΔ ˛, ¿π√∂ Â∑ª ¡≈«Ê’ √ø’‡
ÚΔ «¬º’ «÷ºÂ∂ ÂØ∫ Á»√∂ º’ Í‘πø⁄ «‘≈ ˛Õ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ
¡≈«Ê’Â≈Úª ÁΔ¡ª ÂøÁª ¡≈Í√ ”⁄ ‹πÛΔ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª
‘È, «‹√ ’’∂ «¬º’ Á∂Ù Á≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ Á»√∂ Á∂Ùª
”Â∂ ÚΔ ¡√ ’Á≈ ˛Õ
«¬‘ √ø’‡ √≈Ó≈‹Δ ÍÃÏøË Á≈ ˛Õ √≈Ó≈‹ Ï≈∂
√≈ÊΔ ÒÀ«ÈÈ È∂ «’‘≈ √Δ «’, ““√≈Ó≈‹ √Ó≈¬∂Á≈Δ ÁΔ
√Ú¿πμ⁄ ¡Ú√Ê≈ ˛”” «¬√ÂØ∫ ¡º◊∂ «Ú’≈√ √øÌÚ È‘ƒÕ
«¬√˘ ÓÈ≈¿» Í»ø‹ΔÚ≈Á ÚΔ «’‘≈Õ
«¬‘ √ø’‡ ‚»øÿ≈ „ª⁄≈◊ √ø’‡ ω ¸º’≈ ˛Õ
Â’ÈΔ’Δ «Ú’≈√ È∂ «’ ¿πÂÍ≈«Á’Â≈ ”⁄ «Âº÷≈ Ú≈Ë≈
’ΔÂ≈ ˛ Í Ò◊≈Â≈ ÚË ‘Δ ◊À-Ï≈ÏΔ È∂ Úº‚Δ
¡≈Ï≈ÁΔ ÁΔ ÷ΔÁ Ù’ÂΔ ˘ ÷Ø≈ Ò≈«¬¡≈ ˛Õ «‹√ ’’∂
Óø‚Δ √πø◊Û ‘Δ ˛Õ «¬√ÁΔ ‹Û∑ Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ «٫¡ª Â∂
Ï√ÂΔÚ≈ÁΔ ´º‡ ”⁄ Í¬Δ ˛Õ «¬º’ ÍÃÂΔÙ ÁπÈΔ¡ª Á∂
¡ÓΔª ’ØÒ ÁπÈΔ¡ª ÁΔ ¡ºËΔ ÁΩÒ ˛Õ B@AG ”⁄ ÍÀÁ≈
‘Ø¬Δ ’πÒ
º ËÈ ÁΩÒ Á≈ HB% «¬‘Ȫ «¬º’ ÍÃÂΔÙ ¡ÓΔª
È∂ «÷º«⁄¡≈ Â∂ ‘∂·ÒΔ ¡ºËΔ ¡≈Ï≈ÁΔ ÍºÒ∂ Ë∂Ò≈ ÚΔ È‘ƒ
¡≈«¬¡≈Õ «¬√ ÁΩÒ ÍÀÁ≈ ’È ÁΔ ¡øÈ∑Δ ÁΩÛ È∂ ‘Δ
√ø’‡ ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈ ˛Õ
‹ÁØ∫ «Ó‘ÈÂ’Ù ÒØ’ª ÂØ∫ Ú≈Ë» ’Á «È⁄ØÛΔ ‹≈
‘Δ ˛, ¿π√∂ Ú’Â ÍÀÁ≈Ú≈Δ ÷∂Â ”⁄ Í»ø‹Δ ÷ÛØ ”⁄ ˛
¡Â∂ «¬√Á∂ ¡ÈπÍ≈Â’ √º‡≈ Í»ø‹Δ ÚË ‘Δ ˛Õ ¡√Ò
¡≈«Ê’Â≈ Óπ’≈ÏÒ∂ «ÚºÂΔ Óø‚Δ¡ª ÚË ‘Δ¡ª ‘È,
“ÏπÒÏπÒ≈” Ò◊≈Â≈ ÎπºÒ «‘≈ ˛ Í Ó«‘‹ ·‰ Ò¬ΔÕ
«Ú’≈√ ’≈‹ ¡Ë≈« ˛ ‹Ø Úº‚Δ «◊‰ÂΔ ”⁄ ’≈ØÏ≈ª
¡Â∂ π˜◊≈ Á∂ ÂÏ≈‘ ‘؉ Á∂ ÷Â∂ √ÓØ¬Δ ÏÀ·≈ ˛Õ
√≈Ó≈‹Δ ¡≈«Ê’Â≈ ÷≈¬Δ Á∂ ’ø‚∂ ”Â∂ ÷≈¬Δ «‚º◊‰ ÁΔ
√øÌ≈ÚÈ≈ √ÓØ¬Δ ÷ÛΔ ˛Õ
√≈Ó≈‹Δ ÍÃÏøË Á≈ «¬‘ ¡≈«Ê’ √ø’‡ Ô»Í ”⁄
¡º‹’ºÒ ◊∂Û∂ ’º„ «‘≈ ˛Õ «¬√Á≈ Ì≈Ú ¡ÓΔ’≈ «¬√ÂØ∫
¡Òº◊ È‘ƒ Â∂ È≈ ‘Δ Ï≈’Δ ÁπÈΔ¡ªÕ Í Ô»Í ”⁄ ÚºË
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«‘Ò‹πÒ «Á÷ ‘Δ ˛, ÒØ’ √Û’ª ”Â∂ ‘’»Óª ˘ Úø◊≈
‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ȃ «Áȃ Îª√ ÁΔ Ó˜Á» ‹Ó≈ ¡Â∂
«ÈÓÈ ÓºË Ú◊Δ ÒØ’ª È∂ ÓÀ’ØÈ √’≈ Á∂ È≈√ƒ Ë»ø¡ª
«Ò¡ªÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Òº÷ª ÒØ’ ÍΔÒΔ¡ª ‹À’‡ª Í≈ ’∂
√Û’ª ”Â∂ «ÈºÂ ‘∂ È∂ Â∂ «Âº÷Δ¡ª fiÛͪ ÒÀ ‘∂ È∂Õ
ÓÀ’ΩÈ √’≈ È∂ √øÿÙÙΔÒ ÒØ’ª Ò¬Δ √≈«¬‰’
‘«Ê¡≈ª ÁΔ ÚΔ ÚÂØ∫ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ «Ò¡≈ ˛Õ
√’Ø‹Δ ÁΔ ÍÛΔ ’ÀÍΔ‡Ò ÓÀ’ΩÈ Á∂ «’√∂ ’øÓ È‘ƒ ¡≈¬ΔÕ
ÓÀ’ΩÈ √’≈ È∂ ‚Δ˜Ò ’≈ª ˘ «È¿πÂÙ≈«‘ ’È
Ò¬Δ ‚Δ˜Ò ”Â∂ Ì≈Δ ‡À’√ ÚË≈ «ÁºÂ≈ ˛, «‹√Á≈ ÏØfi
¿π√ Ó˜Á» ‹Ó≈ ”Â∂ «ÈÓÈ ÓºË Ú◊Δ ÒØ’ª ”Â∂ «Í¡≈
‹Ø Ù«‘ª ÂØ∫ Á» «‘øÁ∂ È∂ Â∂ Ù«‘ª ”⁄ ’øÓ ’È ¡≈™Á∂
È∂, ¿π‘ √Û’ª ”Â∂ «ÈºÂ ¡≈¬∂Õ «¬√Á≈ ’≈È ÎΩΔ Ò◊Á≈
Í ¡√Ò ’≈È ¡≈«Ê’ ÓøÁΔ ˛ «‹√Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚºË
¡√ ‘∂·Ò∂ Ú◊ ”Â∂ ˛Õ Îª√ Á∂ «¬√ ¡øÁØÒÈ È∂ Í»Δ
ÁπÈΔ¡ª Á≈ «Ë¡≈È «÷º«⁄¡≈ ˛, Îª√ Á∂ ÒØ’ ¡øÁØÒȪ
˘ ¡ø‹≈Ó Âº’ Í‘πø⁄≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÓøÈ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Îª√
¿π‘Δ Á∂Ù ˛ «‹ºÊ∂ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª AHGA ”⁄ ÍÀ«√ ’«Ó¿»È
√Ê≈«Í ‘Ø«¬¡≈ ‹Ø Ó˜Á» ‹Ó≈ Á≈ Í«‘Ò≈ ≈‹ √Δ,
«‹√È∂ Ó˜Á» ‹Ó≈ ˘ Ï‘π ¡«‘Ó √Ï’ «ÁºÂ∂ √ÈÕ
Îª√ «Úº⁄ «Í¤Ò∂ √≈Òª ÂØ∫ Ò◊≈Â≈ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ Ú’Î∂
Ï≈¡Á ¡øÁØÒÈ ¿πμÌ ‘∂ ‘È, B@AF ”⁄ «’ √πË≈ª
«ıÒ≈¯ Òº÷ª Îª√Δ√Δ ÒØ’ √Û’ª ”Â∂ ¿πμÂ∂Õ «‹√ «Úº⁄
Úº‚Δ «◊‰ÂΔ ”⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ Ù≈«ÓÒ √È «‹‘Ȫ ‘≈¬Δ
√’»Òª Â∂ Ô»ÈΔÚ«√‡Δ ”Â∂ ’Ï‹≈ ‹Ó≈¬Δ º«÷¡≈Õ Îª√
”⁄ ¡º‹ ÚΔ BE √≈Ò ÂØ∫ ÿº‡ ¿πÓ Á∂ BE.G% ÈΩ‹Ú≈È
Ï∂π˜◊≈ ‘ÈÕ «¬√ √ø’‡ ”⁄ √ØËÚ≈ÁΔ ≈‘ «Á÷≈¿π‰ ”⁄
¡√¯Ò ‘ÈÕ ’πfi º ÏπË
º Δ‹ΔÚΔ¡ª, ÷≈Û’»¡ª, ¤Ø‡- ∂ ¤Ø‡∂ ◊πÍ
º ª
Â∂ ‹ºÊÏ
∂ Á
ø Δ¡ª È∂ ≈ ˘ ‹≈◊‰ Â∂ ⁄Ω’ª «Úº⁄ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂
¡≈͉∂ Ó√Ò∂ «Ú⁄≈È Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ ÈΩ‹Ú≈È Í»‹ ø ΔÚ≈ÁΔ
ÍÃÏËø ÁΔ¡ª ’ÓΔ¡ª Ï≈∂ √Ú≈Ò ’Á∂ Â∂ ¿π‘Ȫ È≈Ò
ÒÛÈ Á≈ √Â≈ ÒºÌÁ∂ ‘∂Õ «¬‘Ȫ Ï«‘√ª ”⁄ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ
”⁄ ÈΩ‹Ú≈Ȫ È∂ «¬√ ≈‹ÈΔÂ’ ÍÃÏøË ˘ ºÁ ’ΔÂ≈ Â∂
√Ó≈‹ «Úº⁄ Úº‚Δ ÂÏÁΔÒΔ ÁΔ «¬º¤≈ ÍÃ◊‡ ’ΔÂΔÕ
«’ÂΔ ÒØ’ √Ófi ‘∂ ‘È ¡Â∂ ’«‘ ÚΔ ‘∂ ‘È «’
6 ‹ÈÚΔ-B@AI
ÓÀ’ΩÈ √Ó≈¬∂Á≈ª ÁΔ ÍÃÚ≈‘ ’Á≈Õ «¬√ÁΔ Âª ’جΔ
◊ºÒ √π‰È ˘ ÚΔ ÓÈ È‘ƒ ’Á≈Õ Îª√ Á≈ Í»ø‹ΔÚ≈Á
Ô»Í «Úº⁄ ‹ÓÈΔ È≈Ò Â∂ ¡ÎΔ’≈ «Úº⁄ ⁄ΔÈ È≈Ò
Óπ’≈ÏÒ≈ ’’∂ Ò◊≈Â≈ √ø’‡ «Úº⁄ Î√Á≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Í»ø‹ΔÍÂΔ ¡≈͉≈ ÓπÈ≈Î≈ Â∂ √‘»Òª ’≈«¬Ó º÷‰ Ò¬Δ
«’ÂΔ¡ª ”Â∂ Ì≈ ÒºÁΔ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Δ ’≈È ˛ «’
Îª√ Ú◊∂ «Ú’Ù Á∂Ù ÚΔ ÒØ’ª ÁΔ¡ª √‘»Òª ’º‡Δ
‹≈ ‘∂ È∂ «‹√Á≈ «√º‡≈ «¬‘ ÷≈Û’» ¡øÁØÒÈ ‘ÈÕ
Ô»Í ÁΔ «¬º’ ‘Ø ¡«‘Ó ¡≈«Ê’Â≈ «¬‡ÒΔ ÚΔ
◊øÌΔ √ø’‡ Á≈ «Ù’≈ ˛Õ «¬‡ÒΔ ‹Δ-G Á∂Ùª ”⁄ ÚΔ
Ù≈«ÓÒ ˛, «¬‡ÒΔ Á≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ≈‹ÈΔÂ’ √ø’‡
Á≈ ÚΔ »Í ¡÷«Â¡≈ ’Á≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ Á»‹∂ «ÚÙÚ
ÔπºË ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘Δ ‹ÒÁΔ ‹ÒÁΔ √’≈ª ÏÁÒ‰ ÁΔ
Ú≈«¬Â ⁄ºÒ ‘Δ ˛Õ «¬√ Ú’Î∂ ÁΩ≈È FE Ú≈ √’≈
ÏÁÒ ¸º’Δ ˛Õ B@AH ”⁄ Ï‰Δ √’≈ ”⁄ ¿π‘ ÒØ’ È∂ ‹Ø
÷˜≈È∂ ˘ ÒØ’ª Ò¬Δ Ú‰ ÁΔ ◊ºÒ ’Á∂ √ÈÕ Á∂Ù Á∂
≈Ù‡ÍÂΔ È∂ «‹ºÂΔ Í≈‡Δ Á∂ √ÚØÈ≈ ˘ «ÚºÂ ÓøÂΔ
«¬√ Ò¬Δ È‘ƒ Ï‰È «ÁºÂ≈ «’ ¿π‘ Ô»Ø «ÚØËΔ ‘À ‹Ø
«¬‡ÒΔ ÁΔ ¡≈Í‰Δ ’ø√Δ ¤≈͉ Á≈ √ÓÊ’ √Δ «’™«’
«¬‡ÒΔ Ô»Ø ¡≈Í‰Δ Ó˜Δ È≈Ò È‘ƒ ¤≈Í √’Á≈ ˛Õ
«‹ºÂΔ Í≈‡Δ ¡≈͉≈ «ÚºÂ ÓøÂΔ È≈ ω≈ √’‰ Â∂ Á∂Ù
”⁄ √ø«ÚË≈È’ √ø’‡ ÚΔ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‡ÒΔ ÚΔ Ï‘πÂ
’˜ ‘∂· ˛Õ «¬‡ÒΔ Á≈ √ø’‡ Ô»ÍΔ¡È Ô»ÈΔ¡È Ò¬Δ
÷Â∂ ÁΔ ÿø‡Δ ˛Õ
√Í∂È Á≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ÚΔ «ÁÈØ-«ÁÈ ◊«‘≈
‘؉ Á∂ È≈Ò ’À‡≈ÒØÈΔ¡≈ Á∂ ÷πÁÓπ÷«Â¡≈ «÷ºÂ∂ Ú‹Ø∫
¡≈˜≈Á ‘؉ ÁΔ¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª È∂ «¬º’ Ú≈ «Î ‹Ø
Ϋۡ≈ ˛Õ ’À‡≈ÒØÈΔ¡≈ «÷ºÂ≈ √Í∂È Á≈ «¬º’ ÷πÙ‘≈Ò
«¬Ò≈’≈ ˛ ‹Ø √Í∂È ÁΔ ’πºÒ Ú√Ø∫ Á≈ AE% ¡Â∂ ’πºÒ
ÿ∂¨ ÍÀÁ≈Ú≈ Á≈ B@% «‘º√≈ Í≈™Á≈ ˛Õ ’À‡≈ÒØÈΔ¡≈
Á∂ ‘π’Ó≈È «¬º’ Á∂Ù Ú‹Ø∫ Ô»ÍΔ Ô»ÈΔ¡È ”⁄ ¡≈͉∂
Ò¬Δ ÚË∂∂ «Ú’≈√ ÁΔ¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª Á∂÷ ‘∂ √ÈÕ Ô»Í
”⁄ ¡≈«Ê’ ÷ÛØ ”⁄ Ï∂Ù’ º ‹ÓÈΔ È∂ ‘ª-ͺ÷Δ ¡≈«Ê’
«Ú’≈√ Á Ï’≈ º÷Δ ‘À Í «¬√ÁΔ ÎÂ≈ ÓºËÓ
˜» ‘Ø¬Δ ˛Õ ‹ÓÈΔ ”⁄ ÚΔ ‘’»Ó ӘÁ» ‹Ó≈ ¿πμÍ
‘ÓÒ≈ Â∂˜ ’Á∂ ‘ج∂ √÷ ’‡ΩÂΔ¡ª ’ ‘Δ ˛Õ «√º‡∂
Ú‹Ø∫ ÒØ’ª ”⁄ ‘≈’Óª ÍÃÂΔ Ø√ ˛Õ ‹ÓÈΔ ”⁄ ÚΔ Â»¯≈È
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÂØ∫ Í«‘Òª Ú≈ÒΔ ÙªÂΔ ‘Δ Òº◊ ‘Δ ˛Õ Ô»Í Â∂ ¬∂ÙΔ¡≈
ÁØȪ Ó‘≈ÁΔͪ ”⁄ ÍÀ‰ Ú≈ÒΔ ¡≈«Ê’Â≈ Âπ’Δ ÁΔ
’ø√Δ ÒΔ≈ ÚΔ ÒΔª-ÒΔª ‘Ø¬Δ Í¬Δ ˛Õ
Ô»Í Á∂ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ’’∂ ‘Δ «ÏáÀ◊«‹‡
Ú≈Í«¡≈Õ «Ïá◊ À «‹‡ Ò¬Δ «¬ø◊ÒÀ∫‚ Á∂ ‹ÓÈΔ Â∂ Îª√
È≈Ò «Âº÷∂ ‘Ø ‘∂ ¡øÁ»ÈΔ «ÚØË ÚΔ ’≈È √ÈÕ Ô»ÍΔ
Ô»ÈΔ¡È ”⁄ Ì≈» ‘À√Δ¡Â Á∂ ⁄Ò«Á¡ª ‹ÓÈΔ ¡≈͉∂
Î≈«¬Á∂ ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª ÿÛÚ≈¿π‰ «Úº⁄ √¯Ò ‘πøÁ≈ «‘≈
√ΔÕ «‹√Á≈ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ˘ ÓÒ≈Ò √Δ ¡Â∂ ’˜≈ ’π«Ûº’Δ
”⁄ Î√∂ Ô»È≈È, ÍπÂ◊≈Ò, √Í∂È ¡Â∂ ¡≈«¬ÒÀ∫‚ ˘
≈‘ ÍÀ’∂‹ Á∂‰ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª Ô»ÍΔ Ô»ÈΔ¡È Á∂ Ï‹‡
«Úº⁄ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ÁΔ «‘º√Á
∂ ≈Δ ÚË ‘Δ √ΔÕ ‹Á«’ «¬Ú‹≈È∂
«Úº⁄ ¿π√ ˘ «ÓÒ ÿº‡ «‘≈ √ΔÕ «ÏáÀ◊«‹‡ È∂ Ô»Í ”⁄
«ÚØËÂ≈¬Δ ‘Ø Úˉ Á≈ ’≈È Ï‰È≈ ˛Õ Ô»ÍΔ
Ô»ÈΔ¡È Á≈ ÚËÁ≈ √ø’‡ ‹ÓÈΔ Îª√ Á≈ ÏØfi ÚË≈Ú∂◊≈
«‹√ ’’∂ «¬‘Ȫ ÓπÒ’ª «Úº⁄ ¡ÙªÂΔ ÁΔ ‘Ø √øÌ≈ÚÈ≈
ÚË‰Δ ˛Õ ‹Ø «’ √≈‘Ó‰∂ ÚΔ ¡≈ ‘Δ ˛Õ «¬‘ Ô»ÍΔ¡È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ «Ï÷‰ Á≈ ’≈È ÚΔ Ï‰ √’Á≈ ˛Õ
◊Δ√ Á≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡ √Ì ˘ ÍÂ≈ ˛ «‹√ È∂
«¬º’ Ú≈ ¿π√Á∂ Ô»ÍΔ¡È Ô»ÈΔ¡È ÂØ∫ Ï≈‘ ¡≈¿π‰
ÁΔ¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª ω≈ «ÁºÂΔ¡ª √ÈÕ Í ÒØ’ª ÁΔ ÓøÁΔ
ÂØ∫ ¿πÍ‹∂ ◊πº√∂ ˘ ≈‹ÈΔÂ’ «ÁÙ≈ Á∂‰ Ò¬Δ ÂÏÁΔÒΔ
Í√øÁ Â≈’ª ÁΔ ◊À-‘≈˜Δ È∂ ‘≈’Óª ˘ ¡‰‘Ø‰Δ ÂØ∫
Ï⁄≈ «Ò¡≈ Í ◊Δ√ Á∂ «’ÂΔ ÒØ’ª Á≈ √ø’‡ ¡‹∂
÷ÂÓ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
¡º‹ √Óπº⁄≈ Ô»Í «‹√ ¡≈«Ê’ √ø’‡ ”⁄ «ÿ«¡≈
‘Ø«¬¡≈ ˛, ¿π√Á≈ ’≈È ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò ”⁄ «Í¡≈ ˛Õ
ÁØ Â∑ª Á∂ ‘Δ ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò ‘πøÁ∂ ‘È «¬º’ ¡≈«Ê’
Ó≈‚Ò ‹Ø Í»ÂΔ (√ÍÒ≈¬Δ) ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø ¡‹∂
√ø√≈ ͺË ”Â∂ ⁄ºÒ «‘≈ ˛Õ «¬√ Ó≈‚Ò ”⁄ ⁄Δ‹ª ÁΔ
Ï‘πÂ≈ ˛, Ï≈˜≈ Ì∂ ‘ج∂ È∂, √‘»Òª Á≈ ‘Û∑ ˛ Í
ÒØ’ª ÁΔ ÷ΔÁ Ù’ÂΔ ÓÈ√»¬Δ ÂΩ ”Â∂ ÍÀÁ≈ ’ΔÂΔ ‹ªÁΔ
˛Õ ÒØ’ª ˘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ‹∂’ ÍÛ∑≈¬Δ ’ÈΔ ‘À ª
ÍÛ∑≈¬Δ Ò¬Δ ’˜≈ ÒÀ Ò˙, ‹∂’ ÿ Í≈¿π‰≈ ª ‘ØÓ
ÒØÈ ÒÀ Ò˙, ‹∂’ ◊º‚Δ ÒÀ‰Δ ’≈ ÒØÈ ÒÀ Ò˙Õ ’˜≈
Ì«Úº÷ ÁΔ ¿π‘ ¡≈ÓÁÈ ‘πøÁΔ ˛ ‹Ø Í«‘Òª ‘Δ Ú ҬΔ
‹ªÁΔ ˛Õ Â∂ «¬‘ √ÍÒ≈¬Δ Ú≈Ò∂ Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ ÍÃÏøË Á≈
7 ‹ÈÚΔ-B@AI
¡«‘Ó «‘º√≈ ˛, «‹√ ’’∂ «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ √ø’‡ Á≈ «Ù’≈
‘πøÁΔ ˛Õ «¬√ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ’∂∫Á ”⁄ ÓπÈ≈Î≈ ˛Õ Á»‹Δ Â∑ª
Á≈ ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò Óø◊ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «¬√ «Úº⁄ ÒØ’ª
ÁΔ ¡≈ÓÁÈ ÚË≈¬Δ ‹ªÁΔ ˛ ª «’ Ú√»¡ª ÁΔ Óø◊
ÍÀÁ≈ ‘Ø √’∂, ÒØ’ª ÁΔ ÷ΔÁ Ù’ÂΔ ÚË √’∂, «¬√ ÍÃÏøË
Á∂ ’∂∫Á «Úº⁄ ÓπÈ≈Î≈ È‘ƒ ÓÈπº÷ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ ˘
√Ó≈‹Ú≈ÁΔ ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
¡º‹ Ô»Í √Ó∂ ÁπÈΔ¡ª ”⁄ ÎÀ«Ò¡≈ ¡≈«Ê’ √ø’‡
Í»ø‹ΔÚ≈ÁΔ Ó≈‚Ò ”Â∂ √Ú≈Ò ¿π·≈ «‘≈ ˛Õ Ô»Í Á≈ ‘Δ
Úº‚≈ ÓπÒ’ »√ ‹Ø ’Á∂ √ØÚΔ¡Â Ô»ÈΔ¡È √Δ, «‹√ «Úº⁄
Í»ø‹ΔÚ≈Á ÓπÛ Ï‘≈Ò ‘Ø «◊¡≈ √Δ, ¡º‹ ¡≈«Ê’ √ø’‡
’’∂ ÒØ’ ¿π√ ÏΔÂ∂ √πÈ«‘Δ Ôπº◊ ˘ Ô≈Á ’Á∂ ‘È
‹ÁØ∫ ÓÈπº÷ ‘ºÊØ∫ ÓÈπº÷ ÁΔ ´º‡ ÷ÂÓ ’ «ÁºÂΔ ◊¬Δ √ΔÕ
«¬º’ Ò∂Ú≈Á≈ È≈ÓΔ ¬∂‹ø√Δ ‹Ø »√ «Úº⁄ ’πºfi Ú’Î∂ Ï≈¡Á
«¬‘ ‹≈‰È Ò¬Δ √Ú∂ ’ÁΔ ˛ «’ «’øÈ∂ ÒØ’ √Ó≈‹Ú≈Á
⁄≈‘πøÁ∂ ‘È, «¬√ «Úº⁄ ⁄≈‘π‰ Ú≈«Ò¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ
Ò◊≈Â≈ ÚË ‘Δ ˛Õ «¬√ √≈Ò Á∂ √Ú∂ ”⁄ FF% »√Δ
ÒØ’ª È∂ «’‘≈ «’ √Ó≈‹Ú≈Á «Ï‘Â ¡≈«Ê’ Ó≈‚Ò
˛Õ Ô»◊ØÚ È≈ÓΔ «¬º’ ¬∂‹ø√Δ È∂ B@AF ”⁄ «¬ø◊ÒÀ∫‚ Â∂
¡ÓΔ’≈ ”⁄ √‡º‚Δ ’Ú≈¬ΔÕ ¿π√ ÓπÂ≈«Ï’ AI ÂØ∫ BI
√≈Ò Á∂ ¿πÓ ◊πºÍ Á∂ DB% ÈΩ‹Ú≈È ¡ÓΔ’≈ ”⁄ √ÓfiÁ∂
‘È «’ √Ó≈‹Ú≈Á «Ï‘Â «ÚÚ√Ê≈ ˛Õ ÏÈΔ √À∫‚˜
È∂ ≈Ù‡ÍÂΔ ÍÁ Ò¬Δ ÍÃ≈«¬ÓΔ ’À∫‚Δ‚∂‡ Ï‰È Ò¬Δ
ÍÃ⁄≈ ÁΩ≈È ıπÁ ˘ √ØÙ«Ò√‡ ‚ÀÓØ’∂«‡’ «’‘≈Õ «¬‘
¡ÓΔ’≈ ”⁄ E@ √≈Òª Ï≈¡Á Í«‘ÒΔ Ú≈ Ú≈Í«¡≈
«’ ‹ÈÂ’ √øÚ≈Á ”⁄ √Ó≈‹Ú≈Á ÙÏÁ Ú«Â¡≈ «◊¡≈Õ
«¬√∂ ¬∂‹ø√Δ Á∂ √Ú∂ ÓπÂ≈«Ï’ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ÁΔ CB% ‹Ú≈ÈΔ
¡Â∂ ¡≈√‡∂ÒΔ¡≈ ÁΔ¡ª Ô»ÈΔÚ«√‡Δ¡ª ”⁄ ÍÛ∑È Ú≈ÒΔ
‹Ú≈ÈΔ Á≈ FA% «‘º√≈ «¬‘ ÓøÈÁ≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ú≈Á
«Ï‘Â ÏÁÒ ˛Õ
¡º‹ «¬√ ¡≈«Ê’ √ø’‡ È∂ «‹ºÊ∂ Ò«‘ª ˘ ‹ÈÓ
Á∂‰ ÁΔ¡ª √øÌ≈ÚÈ≈Úª ÍÀÁ≈ ’ΔÂΔ¡ª ‘È ¿πÊ∂ ‘Δ √º‹
«Í¤≈÷ÛΔ «⁄‘«¡ª ˘ ÚΔ ¿πÌ≈«¡≈Õ B@AI ”⁄ «¬√
¡≈«Ê’ √ø’‡ Á∂ ‘Ø ◊«‘≈ ‘؉ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛Õ «¬√
√ø’‡ È∂ «¬È’Ò≈ÏΔ Â≈’ª ˘ ÓΩ’≈ «ÁºÂ≈ ˛ «’ ¿π‘
‹ØÁ≈ ‘øÌÒ≈ Ó≈ ’∂ «¬√˘ √øÌ≈Ò ÒÀ‰Õ

B@AH È≈Ò ◊π¯Â◊» ‘πø«Á¡ª
¡«ÚøÁ ’Ω ’≈’Û≈ (‚≈.) ◊ÒØÏÒ Óø‚Δ ”⁄ ‹’Û∂ ◊¬∂
«¬º’ √π¡≈Òª Á≈ ‹ø◊Ò
Ó∂∂ ¡øÁ ¿πμ◊ ¡≈«¬¡≈
’πºfi «ÂzÙÈ≈Úª, fiØ∂ Â∂ Í¤≈Ú∂∫
Ú∂Ò Ï‰ ’∂ Ó∂∂ Áπ¡≈Ò∂
«Ò͇‰ Òº◊∂...
’πºfi «ÁÈ...
Ó‘ªÌ≈ ¤∂ÛÁ∂...
«Ó«Ê‘≈√ ÁΔ ⁄º’Δ ”⁄ «◊Û ¡≈¬∂
«¯’» ÓπºÒª ÁΔ Ú≈ÛΔ È≈Ò
Â’ ¯Ò√Î∂ √ø◊ «ÌÛ ¡≈¬∂
’πºfi «ÁÈ...
Ó≈¤ΔÚ≈Û∂ √ºÊ «Ú¤≈¬Δ
‘≈Ò ÓπΔÁª Á≈ √π‰≈ ¡≈¬∂
«÷Á≈‰∂ ÁΔ „≈Ï ”Â∂
√º⁄ Á≈ «Ï◊Ò Ú‹≈ ¡≈¬∂
’πºfi «ÁÈ...
Ï≈˜≈ ÁΔ «‘º’ ”Â∂...
«ÒÒ’ÛΔ¡ª ’„Á∂ Í’Û∂ ◊¬∂
√º«Ì¡’ ¡√»Òª ÂØ∫ ÓÈ¯Δ ‘ج∂
’πºfi «ÁÈ...
«Óº‡Δ ÁΔ ı≈ÓØÙΔ ”⁄
´’-´’ ‘øfi» Ú‘≈™Á∂ ‘∂
ıπÁ’πÙΔ¡ª ÁΔ¡ª ̓ÿª fi»‡Á∂
÷∂ª ”⁄ Ó≈ÂÓ ÓÈ≈™Á∂ ‘∂
’πºfi «ÁÈ...
√Ø◊Δ ÏΔÈ Ú‹≈™Á∂
È«Ù¡ª Á∂ «Úº⁄ Ú«‘ ◊¬∂
«’Ë∂ «¯’» Ú≈¡ Úº◊Δ
‘≈Á√≈ ω ’∂ «‘ ◊¬∂
’πºfi «ÁÈ...
√øÿÙª Á∂ «ÍÛ ¡øÁ
‹ø◊È≈Ó≈ ÈÚª «Ò÷≈ ◊¬∂
¿πμ’∂ ◊¬∂ Ù≈‘Δ √Û’ª ”Â∂
¡≈͉≈ «¬«Â‘≈√ ω≈ ◊¬∂
’πºfi «ÁÈ...
‘Ú√ Á≈ «Ù’≈ ÚΔ ¬∂Ê∂
Ó≈√»Óª ˘ ω≈™Á∂ ‘∂
Ë≈«Ó’ √Ê≈Ȫ «Úº⁄ ÚΔ
Ó«¡≈ÁΔ ¡√»Ò «Ó‡≈™Á∂ ‘∂
’πºfi «ÁÈ...
÷≈«‘Ùª Á≈ √Δ ω≈
Ú≈¬Δ‡ ‘≈¿»√ Ï»‘∂ ‡ø◊ ¡≈¬∂
ÓÈ ÁΔ Ï≈ ’«‘øÁ∂ ’«‘øÁ∂
÷À Ó«‘Òª ÁΔ Óø◊ ¡≈¬∂
’πºfi «ÁÈ...
¡«‹‘∂ ÙÓÈ≈’ «È’Ò∂
¡≈Í‰Δ ¡≈Ï» ◊Ú≈ ÏÀ·∂
‚’ÀÂΔ, ⁄ØΔ, ◊πø‚≈◊ÁΔ
¡≈͉≈ È≈Ó «Ò÷≈ ÏÀ·∂
’πºfi «ÁÈ...
ÁØ√ÂΔ Á≈ ‘Δ ⁄ø◊≈
¡≈͉≈ ‘ºÊ «ÓÒ≈ ◊¬∂
«Ú¤«Û¡ª ˘ «ÓÒ‰ Á∂ Ò¬Δ
’Â≈Íπ Òªÿ≈ ω≈ ◊¬∂
’πºfi «ÁÈ...
«Óº·Δ¡ª ¡Â∂ ’πfi ’ΩÛΔ¡ª
Ô≈Áª Ï»‘∂ Ë ◊¬∂ È∂
ÔØ‹È≈Úª, ‹π◊ª ¡Â∂ Óπ«‘øÓª
ÈÚ∂∫ √≈Ò È≈Ó ’ ◊¬∂ È∂

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 8 ‹ÈÚΔ-B@AI

 ¡«Ë¡≈Í’ ¡øÁÒ
Ø È : √Ú≈Òª Â∂ √øÌ≈ÚÈ≈Úª Á∂ √ÈÓπ÷
Í≥‹≈Ï Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ Óø◊ª-Ó√«Ò¡ª ˘ ÒÀ ’∂
Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ ⁄ºÒ «‘≈ ͺ’≈ ËÈ≈ EFÚ∂∫ «ÁÈ Í≥‹≈Ï
Á∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ˙.ÍΔ. √ØÈΔ ÚºÒØ∫ ¡≈Í ÷πÁ ËÈ∂ «Úº⁄
Íπº‹ ’∂ ’πºfi Óø◊ª ÓøÈ∂ ‹≈‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’È ¡Â∂ Óπº÷
ÓøÂΔ È≈Ò ÓΔ«‡ø◊ √Ó∂ ◊ºÒÏ≈ Á≈ ≈‘ ÷ØÒ∑‰ ’’∂
¸º’ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ BF ¡’»Ï ÂØ∫ ËÈ∂ ”⁄ È≈ÒØ-È≈Ò
‹≈Δ ÒÛΔÚ≈ Ìπº÷-‘ÛÂ≈Ò ”⁄ ¿π√ «ÁÈ Ìπº÷-‘ÛÂ≈Ò
”Â∂ ÏÀ·∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ Ìπº÷-‘ÛÂ≈Ò ÚΔ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ
È∂ ‹»√ «ÍÒ≈ ’∂ ÷πÒÚ≈¬ΔÕ BF ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ”Â∂ ¡Ë≈«Â
√ªfi≈ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈ «‹√ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ‘∂· «¬‘
√øÿÙ ⁄ºÒ «‘≈ √Δ, È∂ ¡≈͉≈ B Á√øÏ ˘ Í«‡¡≈Ò≈
‹≈Ó ’È √Ó∂ ͺ’≈ ËÈ≈ ÓπÒÂÚΔ ’’∂ √’≈
È≈Ò ◊ºÒÏ≈ ’È Á≈ ≈‘ ¡÷«Â¡≈ ’ΔÂ≈Õ BF
«Úº⁄Ø∫ ÁØ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’
Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï (ÓπÁ º ’Δ ◊πÍ
º ) ¡Â∂ Ó≈‚Ò ¡≈ÁÙ √’»Ò
’Ó⁄≈Δ ¡À√Ø√Δ¬∂ÙÈ Í≥‹≈Ï (‚≈. ¡ø«ÓÃÂÍ≈Ò «√øÿ «√ºË»
◊πºÍ) È∂ «¬√ ÎÀ√Ò∂ È≈Ò ¡√«‘ÓÂΔ ÍÃ◊‡ ’«Á¡ª
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á∂ ÎÀ√Ò∂ ˘ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ Á∂
fiª√∂ «Úº⁄ ¡≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ Áº√Á∂ ‘ج∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ËØ÷∂
«Úº⁄ È≈ ¡≈¿π‰ ÁΔ ¡ÍΔÒ ’’∂ ‘-‘≈Ò «Úº⁄ B
Á√øÏ ˘ Í«‡¡≈Ò≈ ‹≈Ó «Úº⁄ Í‘πø⁄‰ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
«¬È∑ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È≈Ò ‹πÛ∂ ¡≈◊»¡ª Â∂ ’≈‚ª È∂ √ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª ”Â∂ √øÿÙ ÂØ∫ “Ì◊ΩÛ∂ ‘Ø
◊¬∂”, “«Ú’ ◊¬∂” “√À«‡ø◊ ’ ◊¬∂” “«·ºÏΔ Ò≈ ◊¬∂” º’
Á∂ ÁØÙ ÚΔ ÓÛ∑ «ÁºÂ∂ Í ¡«Ë¡≈Í’ª Á≈ Â∂ ÷πÁ Ó√≈
’≈‚ Á≈ ÌÍ» ‘πø◊≈≈ È≈ «ÓÒ‰ ’’∂ B Á√øÏ ˘
Í«‡¡≈Ò≈ Ù«‘ ÂØ∫ AB-AE «’ÒØÓΔ‡ Á» √ø◊»-
Ï«·ø‚≈ Ø‚ ”Â∂ ÍÀ∫ÁΔ Ó«‘ÓÁÍπ «Í≥‚ ÁΔ Á≈‰≈ Óø‚Δ
«Úº⁄ ¡≈͉≈ Úº÷≈ ËÈ≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹Ø H Á√øÏ ˘
√Ó≈Í ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
ÓØ⁄≈ ¿π√È ÁΔ «Íº·Ì»ÓΔ Â∂ √øÿÙ Á≈ ¿πÌ≈
√ÂøÏ B@AG ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ H@@
ÍÃ≈«¬ÓΔ √’»Òª ˘ ÏøÁ ’È Á∂ «ÚØË ÁΩ≈È √ªfi≈
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈ ‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈«¬¡≈ √ΔÕ «¬√ ÚºÒØ∫
⁄Ò≈¬∂ ‹≈ ‘∂ √øÿÙ Á∂ ÁΩ≈È ‘Δ Úº÷-Úº÷ ’À‡≈◊Δ¡ª
‹ª ’ø‡À’‡ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚΔ «¬√ ”⁄
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
º
Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬Δ¡ª Â∂ √ªfi≈ √øÿÙ Ùπ» ‘Ø «◊¡≈Õ Ó≈⁄
B@AH «Úº⁄ «¬√ «Úº⁄ BF ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬Δ¡ª
√ÈÕ «¬√ √ªfi∂ √øÿÙ Á∂ ¿πμÌ‰ ÂØ∫ Í«‘Òª Úº÷-Úº÷
’À‡≈◊Δ¡ª ÁΔ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª √Ó∂ Ò◊Ì◊ ‘∂’
‹ºÊ∂ÏøÁΔ ¡≈ÍØ-¡≈͉∂ «ÚºÂ, √ÓºÊ≈ ¡Â∂ √Ø⁄-√Ófi
ÓπÂ≈Ï’ √øÿÙ ’ ‘Δ¡ª √ÈÕ ‹ÁØ∫«’ Á»√∂ Í≈√∂ ¿πÈ∑ª
ÁΔ ‡º’ √≈Ó≈‹Δ «ÁÙ≈-«ÈÁ∂Ùª «‘ Ò≈◊» ’ΔÂΔ¡ª
‹≈ ‘Δ¡ª “„ª⁄≈◊ √πË≈ª ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª” È≈Ò ‘Ø
‘Δ ˛Õ «ÚÙÚΔ’È, ¿πÁ≈Δ’È ¡Â∂ «Èº‹Δ’È Á∂
Ȫ ‘∂· Ò≈◊» ’ΔÂΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª «¬È∑ª ÈΔÂΔ¡ª ’≈È
’«Ò¡≈‰’≈Δ ≈‹ Á≈ Óπ÷Ω‡≈ Ò≈‘ ’∂ È≈ «√Î ‹Ò-
‹ø◊Ò Â∂ ˜ÓΔÈ Á∂ÙΔ-«ÚÁ∂ÙΔ √Ó≈¬∂Á≈ª ‘Ú≈Ò∂ ’ΔÂ∂
‹≈ ‘∂ ‘È ÏÒ«’ ÒØ’ª ÂØ∫ «√º«÷¡≈, «√‘ ¡Â∂
¡≈Ú≈‹≈¬Δ Ú◊Δ¡ª Ïπ«È¡≈ÁΔ √‘»Òª ÚΔ ÷Ø‘Δ¡ª
‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ◊À-«Ú«◊¡≈È’ Â∂ ◊À-‹Ó‘»Δ
«√º«÷¡≈ ÷∂Â ”Â∂ «¬È∑ª ÈΔÂΔ¡ª Á∂ ‘ºÒ∂ ’≈È ‘Δ,
’ø‡À’‡ ¡Ë≈ ”Â∂ Úº÷-Úº÷ ’À‡≈◊Δ¡ª Á∂ ¡«Ë¡≈Í’
‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈¬∂Õ «¬È∑ª ÈΔÂΔ¡ª Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ‘Δ «√º«÷¡≈
÷∂Â Á∂ Ïπ«È¡≈ÁΔ ¡ø◊ ¡«Ë¡≈Í’ Â∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ Â∂
¿πÈ∑ª Á∂ Ó≈Í∂ Ò◊≈Â≈ «Í√ ‘∂ ‘È Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ Óø◊ª-
Ó√Ò∂ ‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ «Ú¡≈Í’ ‘ÓÒ∂ «ÚπºË
«¬º’ «ÚÙ≈Ò Â∂ Í≈¬∂Á≈ Ò«‘ ÁΔ ˜» ÁΔ ÒØÛ È∂
¡≈ÍØ - ¡≈͉∂ √ø ÿ ÙΔ ¡ÓÒ «Úº ⁄ Ø ∫ Òø ÿ ‘Δ¡ª
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ”⁄ «¬º’‹πº‡ √ªfi≈ √øÿÙ «Úº„‰ Á≈ ¡«‘√≈√
ÍÀÁ≈ ’ΔÂ≈Õ «¬√ ¡«‘√≈√ ˘ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. È∂ √Ì ÂØ∫
Í«‘Òª ‘πø◊≈≈ Ì«¡≈ ¡Â∂ Úº÷-Úº÷ «‘º«√¡ª ÁΔ ¬∂’Â≈
¿π√≈È Á∂ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ج∂ √øÿÙ ÚΔ «Úº«„¡≈, «¬√Á∂
«Ú’≈√ «Úº⁄Ø∫ ‘Δ √ªfi≈ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈ Ó≈⁄ B@AH
”⁄ ¡≈͉≈ √»Í ÒÀ √«’¡≈ Â∂ √≈‘-√ºÂ‘Δ‰ ‘جΔ
¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ Ò¬Δ «¬º’ ¡≈√ ÁΔ «’È Ï‰ ’∂
¿πμÌ«¡≈Õ
«¬√ ÓØ⁄∂ È∂ ¡≈͉∂ Óø◊ ͺÂ «Úº⁄ ’º⁄∂ ¡Â∂
’ø‡À’‡ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ Í»∂ ÂÈ÷≈‘ √’∂Òª «Úº⁄ ͺ’≈
’Ú≈¿π‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬º’ ͺ’Δ «√º«÷¡≈ ÈΔÂΔ
«Â¡≈ ’È, ¡«Ë¡≈Í’ ÏÁÒΔ¡ª Á∂ ͺ’∂ «ÈÔÓ
ω≈¿π‰, ÷≈ÒΔ ¡√≈ÓΔ¡ª ÌÈ, «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂
9 ‹ÈÚΔ-B@AI
Ú‹ΔÎ∂, ÚÁΔ¡ª Â∂ «’Â≈Ϫ ˘ √Ó∂∫ «√ Á∂‰, ÷∂‚ ÈΔÂΔ
«Â¡≈ ’È, √’»Òª ˘ ÏøÁ ’È ÁΔ ÈΔÂΔ ºÁ ’È,
ÍÛ∑Ø-Í≥‹≈Ï ÍÛ≈˙ Í≥‹≈Ï Ú◊∂ Â’‘Δ‰ ÍÃØ‹À’‡ ÏøÁ
’È, ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ¡≈«Ê’ Óø◊ª ¤∂Úª Í∂-
’«ÓÙÈ Ò≈◊» ’È ¡Â∂ ‚Δ.¬∂. ÁΔ¡ª Ï’≈«¬¡≈ «’Ùª
Á∂ ‰ ¡Â∂ «√º « ÷¡≈ ÍÃ Ï ø Ë «Úº ⁄ Ï∂ Ò Ø Û Δ «√¡≈√Δ
ÁıÒ¡øÁ≈‹Δ ˘ ÷ÂÓ ’È ¡≈«Á √Ó∂ ’¬Δ ‘Ø Óø◊ª
˘ Ù≈ÓÒ ’ΔÂ≈Õ Í≥‹≈Ï √’≈ È∂ «¬È∑ª Óø◊ª ˘ ¡º÷Ø∫-
ÍØ÷∂ ’ΔÂ≈ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ «¬º’ «Ú¡≈Í’ ¡«Ë¡≈Í’ ¿πÌ≈
√≈‘Ó‰∂ ¡≈ «◊¡≈Õ Ó≈⁄, ¡ÍÃÀÒ ÁΩ≈È ´«Ë¡≈‰≈ ¡Â∂
Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ ‘˜≈ª ¡«Ë¡≈Í’ª È∂ ÓØ⁄∂ Á∂ ÍÃØ◊≈Óª
«Úº⁄ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’’∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ”⁄ ÎÀÒ ‘Δ Ï∂⁄ÀÈΔ
Á∂ ÁÙÈ-ÁΔÁ≈∂ ’Ú≈ «ÁºÂ∂Õ
Í≥‹≈Ï √’≈ È∂ Óø◊ª-Ó√«Ò¡ª Á≈ ‘ºÒ ’º„‰
ÁΔ Êª ‡≈Ò-Ó‡Ø Ò Ú≈ÒΔ ÈΔÂΔ Ë≈È ’ Ò¬ΔÕ
¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ÏÁÒΔ¡ª Á∂ «√¡≈√Δ’È ¡Â∂
«√º«÷¡≈ √’ºÂ «¥ÙÈ ’πÓ≈ ÁΔ ¡Î√Ù≈‘ ‘À∫’Û È∂
Ø‘ ˘ ‘Ø ÍÃ⁄ø‚ ’ΔÂ≈Õ EAGH ¡«Ë¡≈Í’ª ‹Ø «’ F@@@
ÁΔ «È◊»‰Δ «‹‘Δ ÂÈ÷≈‘ ”Â∂ ÌÂΔ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ √È, C
√≈Òª Á∂ ’ø‡À’‡ Ó◊Ø∫ ÈÚøÏ B@AG «Úº⁄ Í»∂ ÂÈ÷≈‘
√’∂Òª «Úº⁄ À◊»Ò ’È∂ √È, ˘ À◊»Ò ’È ÁΔ Êª
¿πÈ∑ª ÁΔ «È◊»‰Δ ÂÈ÷≈‘ ÚΔ Ø’ Ò¬Δ ◊¬Δ «‹√È∂
ÏÒÁΔ ”Â∂ Â∂Ò Í≈¿π‰ Á≈ ’øÓ ’ΔÂ≈Õ ‘Δ √‘Δ ’√ C
¡’» Ï  B@AH ˘ Í≥ ‹ ≈Ï √’≈ Úº Ò Ø ∫
¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂ Ó≈‚Ò ¡≈ÁÙ √’»Òª Á∂
¡«Ë¡≈Í’ª ˘ FE ÂØ∫ GE% ÂÈ÷≈‘ ’‡ΩÂΔ È≈Ò À◊»Ò
’È Á∂ ÎÀ√Ò∂ È∂ ’º„ «ÁºÂΔÕ ¡«Ë¡≈Í’ª ’ØÒ √øÿÙª
Á∂ ≈‘ ÂπÈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’Ø¬Δ ⁄≈≈ È‘ƒ √ΔÕ «¬º’
«Ú¡≈Í’ ‘ÓÒ∂ «ÚπºË «ÚÙ≈Ò √øÿÙ ÁΔ ÒØÛ È∂ √ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ÚºÒØ∫ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ «ÚØË ˘ ¡«Ë¡≈Í’ª
Á∂ ‘πø◊≈∂ Á≈ Í≈Â ω≈ «ÁºÂ≈Õ «¬√ «Íº·Ì»ÓΔ «Úº⁄Ø∫ ‘Δ
G ¡’»Ï B@AH ˘ Í«¡≈Ò≈ «Ú÷∂ «¬º’ Úº‚Δ ÀÒΔ
Ó◊Ø∫ ◊πÁπ¡≈≈ ÙÃΔ Áπº÷ «ÈÚ≈È √≈«‘Ï Á∂ ȘÁΔ’
«ÓøÈΔ Ïº√ √‡À∫‚ «Ú÷∂ «¬º’ ͺ’≈ ÓØ⁄≈ ‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈«¬¡≈Õ
ͺ’≈ ËÈ≈, ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ ‘Ø ÍÃ⁄ø‚
EF «ÁÈ ⁄ºÒ∂ «¬√ ͺ’∂ ÓØ⁄∂ ÁΩ≈È √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’
ÓØ⁄∂ È∂ Í»∂ √»Ï∂ ”⁄ Ò◊≈Â≈Â≈ Ú‹Ø∫ Úº÷-Úº÷ ¡À’ÙÈ
ÍÃØ◊≈Óª ˘ √¯ÒÂ≈ È≈Ò ¡ø‹≈Ó «ÁºÂ≈Õ AD Â∂ BA
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡’»Ï ÁΔ¡ª Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ «ÚÙ≈Ò ÀÒΔ¡ª Â∂
Óπ˜≈‘∂, «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ Á∂ ÿ Ó»‘∂ ¡ø«ÓÃÂ√ «Ú÷∂
¡Â∂ Ï«·ø‚≈ ”⁄ «ÚºÂ ÓøÂΔ Á∂ ÿ-Ó»‘∂ ‹◊≈Â∂, ’¬Δ
Ê≈Úª ”Â∂ ’≈ÒΔ ÁΔÚ≈ÒΔ ÓÈ≈™Á∂ ‘ج∂ Óπ˜≈‘∂ ÷≈√ ’’∂
¿π√ «ÁÈ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ Óπº÷ ÓøÂΔ Á∂ Ó«‘Ò Ó»‘∂
Óπ˜≈‘∂ Ú‹Ø∫ ‹≈ ’∂ Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈ ËÈ≈Õ AB, AC,
¡Â∂ AD ÈÚøÏ √»Ï∂ Ì ”⁄ ÓøÂΔ¡ª Â∂ «ÚË≈«¬’ª Á∂
ÿª Ó»‘∂ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ ËÈ∂ «‹√ ÁΩ≈È È≈Ì≈, √Ó≈‰≈,
ÏÈ≈Ò≈, ´«Ë¡≈‰≈ √Ó∂ ’ºfi Ê≈Úª ”Â∂ ÍπÒΔ√ Ø’ª ˘
ÂØÛ’∂ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ ËÈ∂ ÚΔ Ù≈«ÓÒ √ÈÕ AH ÈÚøÏ ˘
¡ø«ÓÃÂ√ Â∂ Ï«·ø‚≈ «Ú÷∂ ‹πfi≈» Óπ˜≈‘∂ Â∂ ‹≈Ó «‹√
«Úº⁄ ¡ø«ÓÃÂ√ «Ú÷∂ ÍπÒΔ√ ÚºÒØ∫ Í≈‰Δ ÁΔ¡ª Ïπ¤≈Ûª
Â∂ ‘Ò’≈ Ò≈·Δ⁄≈‹ ’È Á∂ Ï≈Ú‹»Á «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ
Á∂ ÿ Ó»‘∂ Ø√ Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ BD ÈÚøÏ ˘
«˜Ò∑≈ ͺËΔ ¡ÊΔ Î»’ ÍÃÁÙÈ ’È ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
Í«‡¡≈Ò∂ «Ú÷∂ ͺ’∂ ËÈ∂ «Úº⁄ ‘ «ÁÈ ÁØ «˜«Ò∑¡ª Á∂
¡«Ë¡≈Í’ ¡≈Í‰Δ Ú≈Δ ¡Èπ√≈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÚΔ Úº÷-
Úº÷ «’√Ó Á∂ «ÈÚ∂’ÒΔ¡ª Ù’Òª ¡÷«Â¡≈ ’Á∂ ‘ج∂
Ø√ ÍÃÁÙÈ ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘∂Õ
«¬È∑ª √øÿÙΔ ÍÃØ◊≈Óª ˘ √»Ï∂ ÁΔ¡ª ‘Ø ÓπÒ≈˜Ó
ÎÀ‚∂ÙȪ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «’√≈È, Ó˜Á», ÈΩ‹Ú≈È ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª √Ó∂ ’¬Δ ‘Ø ‹ÈÂ’ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á≈
√«‘ÔØ◊ Â∂ √ÓÊÈ ÚΔ ÷πºÒ ’∂ «Ó«Ò¡≈Õ «‹√ ’≈È
«¬‘ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄≈ ¡≈Ó ÒØ’ª «Úº⁄ ¡Â∂ ÿ-ÿ
⁄⁄≈ Á≈ «ÚÙ≈ ÚΔ Ï«‰¡≈Õ «¬√È∂ ‘≈’Ó-‹Ó≈Â
«√¡≈√Δ Í≈‡Δ¡ª ˘ ÚΔ ¡«Ë¡≈Í’ Óø◊ª ÍÃÂΔ ◊ºÒ
’È Ò¬Δ Ó˜Ï» ’ΔÂ≈Õ «¬√ÂØ∫ Ïπ÷Ò≈‘‡ «Úº⁄ ¡≈ ’∂
«√º«÷¡≈ ÓøÂΔ È∂ Íø‹ ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊»¡ª ‘ÁΔÍ «√øÿ
‡Ø‚Íπ, ÁΔÁ≈ ÓπºÁ’Δ, Ì ’πÓ≈, ‘«ÚøÁ º÷Û≈
¡Â∂ ‘‹Δ ‹ΔÁ≈ ˘ Óπ ¡ º Â Ò ’’∂ Á»  -Áπ  ≈‚∂
˛‚’Ú≈‡ ω≈ ’∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ”Â∂ Á«‘Ù Í≈¿π‰ Á≈
ÔÂÈ ’ΔÂ≈Õ «¬È∑ª ÔÂȪ È∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ”⁄ Ø‘ ÁΔ
‹Ú≈Ò≈ ‘Ø ÍÃ⁄ø‚ ’ΔÂΔ Í Í«‡¡≈Ò∂ «Ú÷∂ ͺ’∂ ËÈ∂
«Úº⁄ ‘Δ G ¡’»Ï ÂØ∫ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’
Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï (ÓπÁ º ’Δ ◊πÍ
º ) ¡Â∂ Ó≈‚Ò ¡≈ÁÙ √’»Ò
’Ó⁄≈Δ ¡À√Ø√Δ¬∂ÙÈ Í≥‹≈Ï (‚≈. ¡ø«ÓÃÂÍ≈Ò «√øÿ «√ºË»
◊π º Í ) È∂ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ  ⁄∂ ÁΔ¡ª Ï≈’Δ BD
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ Ø’‰ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ‹Ø AF ¡«Ë¡≈Í’ª
10 ‹ÈÚΔ-B@AI
Á≈ ÓÈ Ú ÷Ú≈«¬¡≈ √Δ, BE ¡’»Ï ˘ √ªfi∂
ÓØ⁄∂ Á∂ ÎÀ√Ò∂ Á∂ ¿πÒ‡ ‹≈ ’∂ ÷ÂÓ ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬√ È∂ «¬º’ Ú≈ ª ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ ÁΔ ⁄Û∑ ˘
Ï∂’ª Ò◊≈ «ÁºÂΔ¡ªÕ «¬√È∂ È≈ «√Î √’≈ ˘ «¬º’
Ú≈ ÓπÛ ÂØ∫ ÓØ⁄∂ Á∂ ¡≈◊»¡ª ˘ ËÓ’Δ¡ª Á∂‰, ÏÁÒΔ¡ª
¡Â∂∂ «Ú’‡∂Ó≈¬Δ‹∂ÙȪ Á≈ ÁΩ Ùπ» ’È Á≈ ÓΩ’≈
Óπ‘º¬Δ¡≈ ’ΔÂ≈ ÏÒ«’ BA ¡’»Ï Á∂ Í«‡¡≈Ò≈
Óπ˜≈‘∂ Ó◊Ø∫ BC ¡’»Ï ˘ Óπº÷ «ÍÃø√ΔÍÒ √’ºÂ
√π∂Ù ’πÓ≈ È≈Ò E ÿø‡∂ ⁄ºÒΔ ÓΔ«‡ø◊ Ó◊Ø∫ Óºπ÷ ÓøÂΔ
Í≥‹≈Ï È≈Ò ÂÀ¡ ‘Ø¬Δ E ÈÚøÏ ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ÂØ∫ «Íº¤∂ ‘‡
‹≈‰ Á≈ ‘Ω√Ò≈ ÚΔ Á∂ «ÁºÂ≈Õ Í Ó◊Ø∫ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’
ÓØ⁄∂ ÚºÒØ∫ BF ¡’»Ï ÂØ∫ ÒÛΔÚ≈ Ìπº÷ ‘ÛÂ≈Ò ⁄Ò≈
’∂ ¡Â∂ ͺ’∂ ËÈ∂ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ’ΔÂ∂ Ò◊≈Â≈ ¡À’ÙÈ
ÍÃØ◊≈Óª È∂ Óº·∂ ÍÀ ‘∂ ÓØ⁄∂ ˘ ’≈ÎΔ ‘ºÁ º’ ÓπÛ ’∂
Óÿ≈¿π‰ Á≈ ØÒ ¡Á≈ ’ΔÂ≈Õ «Î ÚΔ ¡÷ΔÒ∂ ’πfi
«ÁÈ Íº’∂ ÓØ⁄∂ ”⁄ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ ÙÓ»ÒΔ¡Â Íº÷Ø∫
«◊≈Ú‡ Á≈ πfi≈È Á∂«÷¡≈ «◊¡≈Õ
ÓØ  ⁄∂ Úº Ò Ø ∫ Óπ Ò ≈˜Ó ÎÀ ‚ ∂ ٠Ȫ ¡Â∂ ‹ÈÂ’
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò B Á√øÏ Á∂ Í«‡¡≈Ò≈
‹≈Ó ’È Á∂ √ºÁ∂ ”Â∂ ¿π√ Ò¬Δ ‘Ø ‘Δ¡ª «Â¡≈Δ¡ª Á∂
ÁÏ≈˙ ʺÒ∂ Í≥‹≈Ï √’≈ ‘’ «Úº⁄ ¡≈¬ΔÕ ‹Ø «√º«÷¡≈
ÓøÂΔ Í«‡¡≈Ò≈ ËÈ∂ ˘ ’πfi “’≈Ó∂‚ ÒΔ‚ª” Á≈
¡≈Í‰Δ ÒΔ‚Δ ⁄Ó’≈¿π‰ Ò¬Δ ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ «ÚØË
Áº√’∂ ◊ºÒÏ≈ ’ÈØ∫ «¬È’≈Δ √Δ ¡Â∂ ËÓ’≈¿» ÚÂΔ≈
¡Í‰≈ «‘≈ √ΔÕ ¿π√È∂ ÓØ⁄∂ Á∂ ’ÈÚΔÈª È≈Ò ◊ºÒÏ≈Â
Ó◊Ø∫ A Á√øÏ ˘ ËÈ∂ «Úº⁄ ¡≈ ’∂ ’πºfi Óø◊ª ÓøÈ ’∂
◊ºÒÏ≈ Á≈ √Â≈ ÷ØÒ‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈Õ
ÓØ⁄∂ Á∂ ’ÈÚΔÈª ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ Á«Ó¡≈È
Ï‰Δ √«‘ÓÂΔ ¡Èπ√≈ ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ ¡Â∂ Ó≈‚Ò
¡≈ÁÙ √’»Òª Á∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ ÂÈ÷≈‘ ’‡ΩÂΔ Á≈
ÓπºÁ≈ Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï È≈Ò ‘؉ Ú≈ÒΔ ÓΔ«‡ø◊ «Úº⁄
ÓπÛ Δ«Ú¿» ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿πÁØ∫ º’ √’≈ Á∂ ÎÀ√Ò∂
˘ ÓȘ» ’È Ú≈«Ò¡ª Ò¬Δ ÷Ø«Ò∑¡≈ «◊¡≈ ¡≈È-
Ò≈¬ΔÈ ÍØ‡Ò ÏøÁ º«÷¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ EAGH ¡«Ë¡≈Í’ª
˘ ¡ÍÃÀÒ B@AI ÂØ∫ À◊»Ò ’’∂ Í»Δ¡ª ÂÈ÷≈‘ª Á∂‰
ÁΔ Êª ÈÚøÏ B@AG ÂØ∫ À◊»Ò ’’∂ ‹ÈÚΔ B@AI
ÂØ∫ Í»Δ¡ª ÂÈ÷≈‘ª «ÁºÂΔ¡ª ‹≈‰◊Δ¡ªÕ ÚÒø‡Δ¡˜
¡«Ë¡≈Í’ª Ò¬Δ ÓØ  ⁄∂ ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ È≈Ò
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
À◊»Ò≈¬Δ‹∂ÙÈ Á≈ ÂΔ’≈’≈ ’Δ Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂, Ï≈∂
÷πºÒ∑ ’∂ «Ú⁄≈-⁄⁄≈ ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂◊Δ, «¬È∑ª ¡«Ë¡≈Í’ª
ÁΔ ÂÈ÷≈‘ ”⁄ AE@@ πͬ∂ Á≈ Ú≈Ë≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈
¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ √øÿÙ ÁΩ≈È ‘Ø¬Δ¡ª Óπ¡ºÂÒΔ¡ª,
ÏÁÒΔ¡ª Â∂ ‘Ø  «Ú’‡∂ Ó ≈¬Δ‹∂ ٠Ȫ º Á ’ΔÂΔ¡ª
‹≈‰◊Δ¡ª ¡Â∂ Ï≈’Δ Óø◊ª Ò¬Δ Óπº÷ ÓøÂΔ Í≥‹≈Ï È≈Ò
AF-AG Á√øÏ ˘ ÓΔ«‡ø◊ ¡Â∂ ÷πÁ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ D
Á√øÏ ˘ ÓØ⁄∂ ÁΔ √Óπ⁄º Δ ÒΔ‚«ÙÍ È≈Ò ÓΔ«‡ø◊ ’∂◊≈Õ
«¬È∑ª √«‘ÓÂΔ¡ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ È∂ A
Á√øÏ ˘ ËÈ∂ «Úº⁄ ¡≈ ’∂ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ «‹√ Ó◊Ø∫
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ È∂ ◊ºÒÏ≈ Á≈ ≈‘ ¡÷«Â¡≈
’’∂ ¡≈͉≈ √øÿÙ ÓπÒÂÚΔ ’ «ÁºÂ≈Õ
D Á√øÏ ˘ «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ È≈Ò √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’
ÓØ⁄∂ ÁΔ ÓΔ«‡ø◊ ‘Ø¬Δ «‹√ Ó◊Ø∫ ÓØ⁄∂ ÁΔ ÒΔ‚«ÙÍ È∂
«Ú’‡∂Ó≈¬Δ‹ ‘ج∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª «Ò√‡ª ω≈ ’∂
«√º«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ ˘ «ÁºÂΔ¡ªÕ ¡≈‹Δ ¡Ë≈ ‘Ø¬Δ¡ª ”Â∂
’πfi ÏÁÒΔ¡ª ºÁ ’ Á∂‰ Á≈ ¡ÓÒ Ùπ» ‘Ø «◊¡≈ Í
«¬√ ÁΩ≈È ⁄؉ ‹≈ÏÂ∂ ÁΔ ¡≈Û ‘∂· «¬‘ ¡ÓÒ Ø’
«Ò¡≈ «◊¡≈Õ Óπº÷ ÓøÂΔ È≈Ò ‘؉ Ú≈ÒΔ ÓΔ«‡ø◊ ¿πÈ∑ª
ÁΔ Ó≈ÛΔ «√‘ Á∂ Ȫ ‘∂· ‘≈Ò∂ º’ È‘ƒ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
BE Á√øÏ ˘ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ È∂ ¡≈Í‰Δ ÓΔ«‡ø◊
’’∂ √«ÊÂΔ Á≈ ÓπÒª’‰ ’’∂ ÓπÒÂÚΔ ’ΔÂ∂ √øÿÙ
˘ ÓπÛ Ùπ» ’È Ï≈∂ «Ú⁄≈-⁄⁄≈ ’ΔÂΔ ˛Õ ¿πÈ∑ª È∂
«√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ˘ Ø√ ͺÂ Á∂ ’∂ E ‹ÈÚΔ Âº’ Óø◊ª
Óøȉ Á≈ √Óª Á∂‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈ ˛ È‘ƒ ª F ‹ÈÚΔ
˘ √»Ï≈ ͺËΔ ’ÈÚÀÈÙÈ ”⁄ ¡◊Ò∂ √øÿÙ Á≈ ¡ÀÒ≈È
’ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
√øÿÙ ÁΩ≈È ¿πμÌ∂ ’πºfi ‘Ø Èπ’Â∂
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ”⁄ Ù≈ÓÒ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂
⁄∂ÂøÈ «‘º«√¡ª ˘ «¬√ √øÿÙ Á∂ ÒøÓ≈, «ÚÙ≈Ò Â∂ ‹πfi≈»
‘؉ Ï≈∂ ’Ø¬Δ ÌÓ-ÌπÒ∂÷≈ È‘ƒ √ΔÕ «ÚÙÚΔ’È,
¿πÁ≈Δ’È ¡Â∂ «Èº‹Δ’È ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª Á∂ «Ú¡≈Í’
‘ÓÒ∂ «ÚπºË «¬‘ «¬º’ ·Ø√ ‘’Δ’Â ˛Õ ÍÃø» ¡«Ë¡≈Í’
Ò«‘ Á∂ Ï‘π ں‚∂ «‘º√∂ «Úº⁄ «¬√ Ï≈∂ ‘≈Ò∂ ’¬Δ ÌÓ-
ÌπÒ∂÷∂ ‘ÈÕ ’º⁄∂ ‹ª ’À‡≈◊Δ˜ È≈Ò √Ïø«Ë ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª
Á∂ ¡≈◊» «‘º√∂ ”⁄ ·Ø√ ‘’Δ’Âª Á∂ ÓπÒø’‰ ˘ ÒÀ ’∂ ‘≈Ò∂
ÍÃͺ’Â≈ È‘ƒÕ ¿π‘ «√º÷‰-√Ófi‰ Á∂ ¡ÓÒ «Úº⁄ ‘ÈÕ
¿πÍØ∫ √ªfi≈ √øÿÙ «‹ºÊ∂ «¬º’ Í≈√∂ √’≈ È≈Ò √øÿÙ
11 ‹ÈÚΔ-B@AI
ÁΔ √Ófi «Úº⁄Ø∫ ¿π√«¡≈ ˛ ¿πÊ∂ Á»‹∂ Í≈√∂ «¬√Á∂ ¡øÁ
ÚΔ «Ú⁄≈ª Á≈ √øÿÙ ‘πøÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘ ‘≈Òª √ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á≈ ¡øÁ»ÈΔ √ΔÈ ‘Ø ÚΔ ÚºË ◊πøfiÒÁ≈
ω≈™ÁΔ¡ª ‘ÈÕ
EF «ÁȪ Á∂ √øÿÙ ÁΩ≈È «√º«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ Á∂
¡ÓÒ∂-ÎÀÒ∂ Á≈ √≈≈ ˜Ø ¡À√.¡À√.¬∂./Ó√≈ Â∂ ¡≈ÁÙ
√’»Òª Á∂ ID% ¡«Ë¡≈Í’ª ÚºÒØ∫ ÂÈ÷≈‘ ’‡ΩÂΔ Á∂ ÎÀ√Ò∂
˘ ÓȘ» ’ ÒÀ‰ Á∂ «√º«÷¡≈ √’ºÂ «¥ÙÈ ’πÓ≈ Á∂
fi»·∂ Á≈¡«Ú¡ª ˘ √‘Δ √≈Ï ’È ”Â∂ Òº«◊¡≈Õ «¬√
Ò¬Δ Óπº÷ »Í ”⁄ ’ÙÓ’Ù ÚΔ «¬√ Èπ’Â∂ ”Â∂ ‘جΔÕ «‹√
’≈È ÂÈ÷≈‘ ’‡Ω Â Δ Á≈ Óπ º Á ≈ Óπ º ÷ Óº Á ≈ ω ’∂
¿π μ Ì«¡≈Õ «¬√ È≈Ò Á» √ Δ¡ª ’À ‡ ≈◊Δ¡ª Á∂
¡«Ë¡≈Í’ª ¡Â∂ À◊»Ò «‘º«√¡ª Á∂ ¡≈«Ê’ Óø◊ª È≈Ò
‹πÛ∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ¡≈Í‰Δ¡ª Óø◊ª ‘≈ÙΔ¬∂ ”Â∂ ˺’Δ¡ª
◊¬Δ¡ª Ó«‘√»√ ‘Ø¬Δ¡ªÕ «‹√ ’≈È √øÿÙ Á∂ ÒøÓ≈
⁄Ò∂ ‹≈‰ ”Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ √«‘ÔØ◊ «¬º’ √Ó∂∫ Ó◊Ø∫ ÿ‡‰
Òº◊ «◊¡≈Õ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á∂ ⁄∂ÂøÈ «‘º«√¡ª ˘
«¬√ Èπ’Â∂ ”Â∂ ‘Ø ÚºË ◊«‘≈¬Δ ”⁄ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈
’’∂ Ó≈ÓÒ≈ √πÒfi≈¿π‰≈ ÍÚ∂◊≈Õ
ÍØ‡Ò Â∂ ¡≈È-Ò≈¬ΔÈ ’«Òº’ ’È ÁΔ ’ÙÓ’Ù
ÁΩ≈È ¡≈Í‰Δ¡ª √∂Ú≈Úª ÁΔ √«ÊÂΔ ˘ ÒÀ ’∂ ÌÓ ”⁄
‹Δ¡ ‘∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ÚºÒ∫Ø √’≈ Á∂ ÁÏ≈˙ ‘∂· F@-
FE% ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ (HHHF ¡«Ë¡≈Í’ª «Úº⁄∫Ø ) ’«Òº’
’ ‹≈‰ ’≈È ¿π‘ √øÿÙ ÂØ∫ Á» ‘Ø ◊¬∂Õ «¬È∑ª «Úº⁄∫Ø
«‹‘Û∂ «‘º√∂ √’≈ Á∂ ‘ºÊ ·Ø’∂ ω ’∂ Âπ∂ ¿πȪ∑ ˘ ¤º‚ ’∂
Ï≈’Δ¡ª ˘ √øÿÙ ”⁄ «’Ú∂∫ ÓØ«Û¡≈ ‹≈Ú∂, «¬‘ √Ú≈Ò ÚΔ
√øÿÙ Á∂ √≈‘Ó‰∂ √ΔÕ √øÿÙ ÂØ∫ «¬È∑ª ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ
Á»Δ È∂ ͺ’∂ ËÈ∂ ”⁄ ÙÓ»ÒΔ¡Â Íº÷∫Ø «◊≈Ú‡ Á≈ πfi≈È
√≈‘Ó‰∂ «Ò¡ªÁ≈Õ «¬‘ «◊≈Ú‡ BD ÈÚøÏ Á∂ ¡ÊΔ Î»’
ÍÃÁÙȪ ÓΩ’∂ Ò◊Ì◊ ‘∂’ ʪ È؇ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
¡Á≈Òª Á∂ ØÒ ˘ ÒÀ ’∂ √ªfi∂ √øÿÙ ”⁄ Ù≈ÓÒ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊» «‘º«√¡ª «Úº⁄ ÚΔ Úº÷Ø-Úº÷∂ «Ú⁄≈
‘ÈÕ Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ Úº‚∂ «‘º√∂ ÚºÒØ∫ √øÿÙ Á∂
ÒøÓ≈ ⁄Ò∂ ‹≈‰ Ó◊Ø∫ ¡Â∂ √’≈ Á∂ ÁÏ≈˙ Á∂ ⁄Ò«Á¡ª
¡Á≈Ò ≈‘ƒ Ó≈ÓÒ≈ ‘ºÒ ’≈¿π‰ ÁΔ ÁÒΔÒ ¿πÌ≈Δ
◊¬Δ «‹√˘ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á∂ √»fiÚ≈È «‘º«√¡ª
È∂ ‹ºÊ∂ÏøÁ’ ÔÂȪ ≈‘ƒ «¬øÈ∑ª ̇’≈Úª ˘ ‘ºÒ ’È
Á≈ √‘Δ ÔÂÈ ’ΔÂ≈Õ Í ‘≈¬Δ’Ø‡ ÚºÒØ∫ √øÿÙ ˘ ÒÀ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’∂ Ò≈¬Δ¡ª Ø’ª ¡Â∂ ¡Á≈Òª Á∂ ØÒ ˘ ÒÀ ’∂ Áπ«⁄ºÂΔ
ÁΔ √«ÊÂΔ È∂ √øÿÙ ÁΩ≈È √«ÊÂΔ ˘ ‘Ø ÚºË ◊πøfiÒÁ≈
ω≈«¬¡≈Õ
B ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ ÓÈ Ú ÷ÂÓ ’È Á∂ ¿πÒ‡
ÎÀ√Ò∂ È∂ ÚΔ ’¬Δ¡ª Á≈ ÓÈØÏÒ ÂØ«Û¡≈Õ ÓÈ ÚÂ
÷ÂÓ ’È Ó◊Ø∫ «¬È∑ª ÁØÚª ‹ºÊÏ ∂ Á
ø Δ¡ª È≈Ò ‹πÛ∂ ’≈‚
ÓØ⁄∂ Á∂ √»Ï≈ ͺËΔ ÍÃØ◊≈Óª «Úº⁄ ª ÙÓ»ÒΔ¡Â ’Á∂
‘∂ Í ¿πÈ∑ª ÁΔ ¡Â∂ ’πfi ‘Ø ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ Íº’∂ ÓØ⁄∂
”⁄ ‘≈˜Δ √ÓΔ ÍºË ÁΔ ‘Δ ‘ΔÕ ¿πÍØ’Â √≈∂
Èπ’«Â¡ª Á∂ ÓºÁ∂Ș ͺ’∂ ËÈ∂ «Úº⁄ ¡÷ΔÒ∂ H-I
«ÁȪ ÁΩ≈È ÙÓ»ÒΔ¡Â «Úº⁄ ¡≈ ‘Δ «◊≈Ú‡ Á∂ πfi≈È
È∂ √øÿÙ ÁΔ √«ÊÂΔ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’ΔÂ≈Õ
ÓØ⁄∂ ”⁄ ÁπÎ∂Û
B Á√ø Ï  ˘ ÁΔÁ≈ «√ø ÿ Óπ º Á ’Δ ¡Â∂ ‚≈.
¡ø«ÓÃÂÍ≈Ò «√ºË» ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ÂØ∫ ¡Òº◊ ‘Ø ’∂ Í«‡¡≈Ò≈ ÂØ∫
AB-AE «’ÒØÓΔ‡ Á» «Í≥‚ Ó«‘ÓÁÍπ ÁΔ Óø‚Δ «Ú÷∂
¡≈͉∂ ÚºÒØ∫ ËÈ≈ Ò◊≈ «ÁºÂ≈Õ ‚ÀÓØ’∂«‡’ ‡Δ⁄˜
Îø‡ ”⁄ «¬º’ «√¡≈√Δ √Ófi º÷‰ Ú≈Ò∂ ’πfi ÁØ√ª È∂
¡≈Í‰Δ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á∂ ¡Èπ√≈ÙÈ ˘ «¤º’∂ ‡ø◊ ’∂ «¬√ ËÈ∂
«Úº⁄ ÙÓ»ÒΔ¡Â ’’∂ Ù≈«ÓÒ ¡«Ë¡≈Í’ª, ÓπÒ≈˜Óª
Â∂ «’√≈Ȫ-Ó˜Á»ª ˘ √øÏØËÈ ÚΔ ’ΔÂ≈Õ «¬‘ ¡ÓÒ H
Á√øÏ ËÈ∂ ÁΔ √Ó≈ÍÂΔ Âº’ ‹≈Δ «‘≈Õ
A Á√øÏ ˘ Í«‡¡≈Ò≈ ”⁄ ͺ’≈ ËÈ≈ ÓπÒÂÚΔ
’ΔÂ∂ ‹≈‰ Ó◊Ø∫ «¬È∑ª B ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂ ’≈‚ ¡Â∂
¡≈◊»¡ª ÚºÒØ∫, «¬È∑ª È≈Ò È∂ÛÂ≈ º÷‰ Ú≈Ò∂ ‹Ó‘»Δ
Ò«‘ Á∂ ’πfi ÙπÌ«⁄øÂ’ª ¡Â∂ ‘ÓÁÁª ÚºÒØ∫ √ªfi∂
¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ”⁄ Ù≈ÓÒ Ï≈’Δ BD ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª Á∂
¡≈◊»¡ª ÷≈√ ’’∂ ’ÈÚΔÈª, ¿πÈ∑ª ”⁄Ø∫ ÚΔ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ.
È≈Ò √ÏøË ’ÈÚΔÈ ˘ «ÚÙ∂Ù «ÈÙ≈È≈ ω≈’∂ “√øÿÙ
ÂØ∫ Ì◊ΩÛ∂ ‘Ø ◊¬∂” “‡≈¬Δ¡ª Ú≈Ò∂ Ì◊ΩÛ∂ ’ÈÚΔÈ” “«Ú’
◊¬∂” “√À«‡ø◊ ’ ◊¬∂”, “«·ºÏΔ Ò≈ ◊¬∂”, “‘’»ÓÂΔ ⁄≈Ò
”⁄ ¡≈ ’∂ ËØ÷≈ ’ ◊¬∂” Ú◊Δ ÿ‡Δ¡≈ «¬Ò˜≈ÓÂ≈ÙΔ
’’∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ ËØ÷∂ ”⁄ È≈ ¡≈¿π‰ ¡Â∂ √øÿÙ ”⁄
Ù≈ÓÒ ‘؉ ÁΔ¡ª ¡ÍΔÒª ’’∂ B Á√øÏ ˘ Í«‡¡≈Ò≈
‹≈Ó ¡À’ÙÈ √‡À∫‚ ’È Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ Ó◊Ø∫
¡«Ë¡≈Í’ª ÚºÒØ∫ ÌÍ» ‘πø◊≈≈ È≈ «ÓÒ‰ ’’∂ ‹≈Ó
ÁΔ Êª Óø‚Δ ËÈ≈ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÿ‡È≈¥Ó È∂
12 ‹ÈÚΔ-B@AI
«¬√ √øÿÙ ˘ ÒÀ ’∂ È≈ «√Î «ÚÚ≈Á ÁΔ √«ÊÂΔ ¿πÂÍ≥È
’ΔÂΔ ÏÒ«’ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ˘ ÚΔ ÁπÎ∂Û ÁΔ
‘≈Ò «Úº⁄ ˺’≈ «ÁºÂ≈Õ «¬‘ √«ÊÂΔ ÓøÁÌ≈◊Δ ˛ Í
¡º‹ «¬º’ ·Ø√ ‘’Δ’Â Á∂ »Í ”⁄ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ˛Õ «¬√
«ÚÚ≈Á È∂ ’πºfi √Ú≈Òª ˘ ‹ÈÓ «ÁºÂ≈ ˛Õ
Í«‘Ò≈, ’ÈÚΔÈª ÚºÒ∫Ø «√º«÷¡≈ ÓøÂΔ È≈Ò ’ΔÂΔ
√«‘ÓÂΔ Ï≈∂ √Ú≈Ò ¿πμ·∂ ‘È «’ ¿πÈ∑ª «¬‘ √Ì ÓØ⁄∂
”⁄ Ù≈ÓÒ Á»‹Δ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ ÌØ√∂ ”⁄ Ò¬∂ Ï◊À
’ΔÂ≈Õ «¬‘ «¬Â≈‹ ˆÒ ȑƒ ˛ «ÏȪ Ùº’ ¿πÈ∑ª ˘
«√º«÷¡≈ ÓøÂΔ ˘ √«‘ÓÂΔ Á∂‰ ÂØ∫ Í«‘Òª Ï≈’Δ
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ ÌØ√∂ «Úº⁄ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ √ΔÕ Í «¬√Â∂
«¬Â≈‹ º÷‰ Á≈ ÂΔ’’≈ ’Δ ‘ØÚ∂? ’Δ ¿πÈ∑ª ÁΔ
«’Á≈’πÙΔ ‹ª ÂØ‘ÓÂÏ≈‹Δ ‘ØÚ?∂ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂
Á∂ ¡øÁ ’ÈÚΔÈª ˘ ◊ºÒ √π‰È Ò¬Δ ‹≈‰ Á≈ ¡«Ë’≈
«Ó«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÁΔ √«ÊÂΔ ”⁄ ¯À√Ò∂
’È Á≈ ¡«Ë’≈ ÚΔ √≈Δ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ ÂÀ¡ ’’∂
«ÁºÂ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ‘π‰ ‹∂’ ’ÈÚΔÈª È∂ ¡≈͉≈
¡«Ë’≈ Ú «Ò¡≈ ª ’Δ ¿πÈ∑ª ”Â∂ “Ì◊ΩÛ∂ ‘Ø ◊¬∂”
“«Ú’ ◊¬∂” “‡≈¬Δ¡ª Ú≈Ò∂ ’ÈÚΔÈª” Ú◊∂ ÿ‡Δ¡≈
«¬Ò˜≈Ó Ò◊≈¬∂ ‹≈‰◊∂? ⁄ø◊≈ ‘πøÁ≈ «’ «¬Ò˜≈ÓÂ≈ÙΔ
’’∂ ÁπÎ∂Û Í≈¿π‰ ÁΔ Êª ÓØ⁄∂ Á∂ ¡øÁ «‘ ’∂ «Ú⁄≈-
Ú‡ªÁ∂ ≈‘ƒ ÎÀ√Ò∂ ’È √ÏøËΔ ’ÈÚΔÈª Á∂ ¡«Ë’≈ª
Ï≈∂ ÓπÛ È˜√≈ÈΔ ’’∂ ’ÈÚΔÈª Â∂ ’Ø-’ÈÚΔÈª
Á≈ «Ï‘Â Â≈ÒÓ∂Ò «Ï·≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈, «¬√È∂ √ªfi∂
√øÿÙ ˘ ‘Ø ÏÒ Ï÷Ù‰≈ √ΔÕ
Á»√≈ √Ú≈Ò, √ªfi∂ √øÿÙ ”⁄ ÙøÿÙÓ¬Δ »Íª
Ï≈∂ ÎÀ√Ò∂ «’Ú∂∫ ‘؉? Ï‘π-«◊‰ÂΔ ÿº‡-«◊‰ÂΔ Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ ‹ª «Î √Ï√øÓÂΔ ‹ª ÿº‡Ø-ÿº‡ ¡≈Í√Δ
√«‘ÓÂΔ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂Õ √ªfi≈ √øÿÙ, √øÿÙ ˘ ¡º◊∂
ÚË≈¿π‰ ÁΔ ÒØÛ ¡Â∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ ‘≈√Ò ‘≈Ò «Úº⁄
√ΔÓ √ÓºÊ≈Úª Á∂ ’≈È ÓπºÁ∂ Á∂ ‘≈‰ ÁΔ¡ª È≈ ‘؉
’≈È ‘Ø∫Á «Úº⁄ ¡≈™Á≈ ˛Õ «¬√ «Úº⁄ Ï≈‘Óπ÷Δ ÂΩ
”Â∂ √’≈ È≈Ò ¡Â∂ ¡øÂÓπ÷Δ ÂΩ ”Â∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ
√Ófi «Ú⁄’≈ √øÿÙ ÚΔ ‘πÁ ø ≈ ˛Õ ‹ºÊÏ
∂ Á
ø Δ¡ª Á«Ó¡≈È
“«Ú⁄≈ª Á∂ √øÿÙ” ”⁄ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂ ÁΔ Ò⁄’Á≈
‹Ó‘»Δ Í‘πø⁄ ¡Í‰≈ ’∂ √Ï√øÓÂΔ ‹ª ¡≈Í√Δ √«‘ÓÂΔ
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «‹øÈ∑∂ ÎÀ√Ò∂ ’ΔÂ∂ ‹≈‰◊∂, √’≈ È≈Ò
√øÿÙ ¿πÈ≈ ‘Δ Ó‹Ï»ÂΔ È≈Ò ¡º◊∂ ÚË∂◊≈Õ Í ‹∂’
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«¬º’ ‹ª ÁØ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ¡≈Í‰Δ “Áπº√ √Ófi” ˘ ˺’‰
‹ª ÊØ͉ Ò¬Δ Ï«‹ºÁ ‘Δ «‘‰◊Δ¡ª ª ’Δ √ªfi∂ √øÿÙª
”⁄ ¿π√ ‘Δ “¬∂’Â≈ Â∂ √øÿÙ” ˘ Èπ’√≈È È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈?
’Δ BF «Úº⁄Ø∫ B ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ √Ø⁄ ÓπÂ≈Ï’ ◊ºÒ ‘ØÚ∂ ª
√øÿÙ ·Δ’ È‘ƒ ª √øÿÙ ◊ÒÂ? ’Δ Ï≈’Δ BD
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÁΔ √øÿÙ «Úº⁄ ’Ø¬Δ Ì»«Ó’≈ È‘ƒ? ‹∂’
’Ø¬Δ √ªfi∂ ÁΔ √«Í‡ (Ì≈ÚÈ≈) Á∂ ¿πÒ‡ ‹≈ ’∂ Ó‹Δ
È≈Ò ÓÈ Ú ÊØÍ Á∂Ú∂ Â∂ Ó◊Ø∫ Ó‹Δ È≈Ò ‘Δ ÷ÂÓ
’ Á∂Ú∂? «¬√˘ ’Δ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈?
‹∂’ ’Ø¬Δ Í«‡¡≈Ò∂ «Ú÷∂ ’ΔÂ∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ fiø‚≈
Ó≈⁄ Á∂ ÍÃØ◊≈Ó ˘ ¡≈Í‰Δ Ó‹Δ ‹ª «¬º¤≈ È≈Ò ‘Δ
ÓØÂΔ Ó«‘Ò ÚºÒ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ Ó≈⁄ Á∂ »Í «Úº⁄ Í∂Ù ’
Á∂Ú∂ ‹ª «Î B Á√øÏ Á∂ Í«‡¡≈Ò≈ ¸Î∂«™ ‹≈Ó ’È
Á∂ √ºÁ∂ ˘ ¡≈͉∂ ͺË ”Â∂ ‘Δ “«ÈÏ∂Û≈’»” √øÿÙ Á≈
Ȫ Á∂ Á∂Ú∂, ’Δ «¬‘ √ªfi∂ √øÿÙ ”⁄ √Ï√øÓÂΔ ‹ª
¡≈Í√Δ √«‘ÓÂΔ Á∂ ¡√»Ò ÁΔ ¡‰Á∂÷Δ ’’∂ √øÿÙ ˘
Èπ’√≈È Í‘πø⁄≈¿π‰≈ È‘ƒ?
ÂΔ‹≈ √Ú≈Ò, √ªfi∂ √øÿÙª ÁΩ≈È «’√∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ
ÁΔ ¡≈˜≈Á ˛√Δ¡Â ”⁄ √øÿÙΔ √◊ÓΔ ’È ˘ ÒÀ ’∂
÷Û≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬√ ˘ “ÚºË ÒÛÈ ÁΔ «¬º¤≈ º÷‰”
Ú≈«Ò¡ª Á∂ »Í ”⁄ Í∂Ù ’Á∂ ‘ج∂ «¬√Â∂ Ø’ª Ò≈¿π‰ ˘
ˆÒ «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ «Ú⁄≈ Á∂ ͺË ”Â∂ √ªfi∂ √øÿÙª
”⁄ Ù≈ÓÒ «’√∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ÁΔ ¡≈˜≈Á ˛√Δ¡Â ”⁄ √øÿÙΔ
√◊ÓΔ ’Ø¬Δ ◊Ò ◊ºÒ È‘ƒ ˛ ÍÃø» “ÚºË ÒÛÈ ÁΔ
«¬º¤≈ º÷‰” Á∂ Ȫ ‘∂· «¬‘ ¡≈˜≈ÁΔ √øÿÙ ”⁄ Ù≈ÓÒ
Á»√Δ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ˘ «·ºÏΔ Ò≈¿π‰ Á≈ ÂΔ’≈ È‘ƒ
‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈Õ «¬√ È≈Ò √øÿÙª ˘ È≈ «√Î Èπ’√≈È
‘πøÁ≈ ˛ ÏÒ«’ ‘’»Óª ˘ ’¬Δ Ú≈ «Íº¤∂ ‘‡ ‹≈‰ ‹ª
‹Ï ’È Á∂ ÈÚ∂∫ Ï‘≈È∂ Á∂ «ÁøÁ≈ ˛Õ
Ó√≈ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á∂ √øÿÙ ’È
ÁΔ ¡≈˜≈Á≈È≈ ˛√Δ¡Â Á∂ Ȫ ʺÒ∂ B Á√øÏ Á≈ ËÈ≈
’Δ √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ˘ Ìø‚ ’∂ «·ºÏΔ Ò≈¿π‰ Á≈
ÔÂÈ È‘ƒ √Δ? ’Δ ÓπºÁ’Δ Â∂ ‚≈. ¡ø«ÓÃÂÍ≈Ò ¡≈Í‰Δ¡ª
’À ‡ ≈◊Δ¡ª ÁΔ¡ª √º ⁄ Óπ º ⁄ ‘Δ «¬º ’ Ø - «¬º ’ Ú≈‘Á
‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ‘È? ‹∂ ‘È Âª «Î ‘π‰ ¿πÈ∑ª ˘ ‘ÁΔÍ
‡Ø ‚ Íπ  ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ ¡À √ .¡À √ .¬∂ . /Ó√≈
¡«Ë¡≈Í’ Ô»ÈΔ¡È ¡Â∂ ◊π«‹øÁ Í≈Ò «√øÿ ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ Ú≈ÒΔ Ó≈‚Ò ¡≈ÁÙ √’»Ò ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ
13 ‹ÈÚΔ-B@AI
‹ºÊ∂ÏøÁΔ ˘ ¬∂’≈ ¿π√≈È ÁΔ ¡ÍΔÒ «’™ ’ÈΔ ÍÀ ‘Δ
˛? ’Δ ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. Á∂ ’πfi ¡‘πÁ∂Á≈ª ¡Â∂ ÓπºÁ’Δ ¡Â∂
‚≈. «√ºË» È∂ B ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÚºÒØ∫ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ÍÃØ◊≈Ó ˘
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ Á∂ ÍÃØ◊≈Ó Á∂ »Í ”⁄ Í∂Ù ’’∂
√ªfi∂ √øÿÙ ”⁄ ÁπÎ∂Û Í≈ ’∂ ¡«Ë¡≈Í’ Ú◊ ”⁄ «È≈Ù≈
Á≈ √ø⁄≈ È‘ƒ ’ΔÂ≈? ’Δ B Á√øÏ ˘ Í«‡¡≈Ò≈ ¸Î∂«™
‹≈Ó ’È Á≈ √ºÁ≈ «¬øÈ-«ÏøÈ Ò≈◊» ‘Ø «◊¡≈? ’Δ
Ó«‘ÓÁÍπ Óø‚Δ ËÈ∂ È∂ √’≈ È≈Ò Ùπ» ‘Ø¬Δ ◊ºÒÏ≈Â
”⁄Ø∫ √’≈ ˘ √øÿÙ ”⁄ Í¬Δ ÁπÎ∂Û √Ófi ’∂ «¬º’ Ú≈
«Î «Íº¤∂ ‘‡ ‹≈‰ Á≈ ÓΩ’≈ ª È‘ƒ Á∂ «ÁºÂ≈? ’Δ «·ºÏΔ
Ò≈¿π‰ ÁΔ Ì≈ÚÈ≈ «Íº¤∂ «¬º’ ÷≈√ «√¡≈√Δ «Ë Á≈
Úº÷Δ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Ï‰≈¿π‰ Á≈ ’Ø¬Δ ´’Úª ¬∂‹ø‚≈ ª È‘ƒ
˛? ¡«‹‘∂ Á‹Èª √Ú≈Ò ‘È «‹‘Û∂ «¬√ √Ó∂ ∫
¡«Ë¡≈Í’ Ú◊ «Úº⁄ «Û’∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
√≈ÊΔ˙, ¡‹ΔÏ √«ÊÂΔ ˛, √ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂
ÁΔ ¬∂’Â≈ ˘ ÂØÛ‰ Ú≈Ò∂ ‘Δ ‘π‰ ¬∂’∂ ÁΔ¡ª ◊ºÒª ˜Ø-
ÙØ È≈Ò ’ ‘∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Ò¬Δ √πfi≈¡ ˛ «’ ◊ÒÂΔ¡ª
Ò¬Δ √ÚÀ-¡≈ÒØ⁄È≈ ’’∂ «ÚÙ≈Ò ¬∂’Â≈ Â∂ √øÿÙ ÁΔ
¿π√≈Δ Ò¬Δ ¡º◊∂ Âπ«¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ÓΩ‹»Á≈ ‘≈Òª
«Úº⁄ «‹‘Û≈ ÚΔ √ªfi∂ √øÿÙª ˘ √≈ÏØÂ≈˜ ’È Á∂ ÔÂÈ
’∂◊≈ ¿π√˘ ¡«Ë¡≈Í’ Ú◊ «Úº⁄Ø∫ «È÷∂Û∂ ÁΔ √«ÊÂΔ
Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È Ò¬Δ «Â¡≈ «‘‰≈ ÍÚ∂ ◊ ≈Õ
„ª⁄≈◊ ¡≈«Ê’ √πË≈ª ÁΔ¡ª √≈Ó≈‹Δ ÈΔÂΔ¡ª Á∂
«Ú¡≈Í’ ‘ÓÒ∂ «ÚπºË «ÚÙ≈Ò, √ªfi≈, ÒøÏ≈ ¡Â∂ ‹πfi≈»
√ø ÿ Ù ‘Δ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ ¡Â∂ √Óπ º ⁄ ∂ » Í ”⁄
«¬È’Ò≈ÏΔ-‹Ó‘»Δ Ò«‘ ˘ ‘Ø Â’Û≈ ’∂◊≈Õ
ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª Á∂ «√ ¿πμÍ ÷Û∂ ‘؉ ’≈È
«√¡≈√Δ √«ÊÂΔ ¡«Ë¡≈Í’ Ò«‘ Ò¬Δ ‘ª-ͺ ÷ Δ
√øÌ≈ÚÈ≈Úª √ÓØ¬Δ ÏÀ·Δ ˛Õ ‹∂’ Í≥‹≈Ï √’≈ ◊ºÒÏ≈Â
≈‘ƒ Óø◊ª ÓøÈ ’∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ «È¡ª È‘ƒ «ÁøÁΔ Âª
√ªfi∂ ¡«Ë¡≈Í’ ÓØ⁄∂ ˘ ¡◊Ò∂ ÍÛ≈¡ Á∂ √øÿÙ ˘
«Úº„ Á∂‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ

◊π‹≈ «Ú⁄ ÍÃÚ≈√Δ¡ª ”Â∂ ‘Ø ‘∂ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ «ÚØË «Ú⁄

Óπ˜≈‘≈ ’ ’∂ ÍÃË≈È ÓøÂΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈
ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È «¬Î‡» ¡Â∂ ∂‘ÛΔ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È «¬Î‡» «˜Ò∑≈ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊ ÚºÒØ∫
◊π‹≈Â, ¿πμÂ ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ «Ï‘≈ Ú≈√Δ¡ª ¿πμÂ∂ ‘Ø ‘∂ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ «ÚØË «Ú÷∂ ÈÚªÙ«‘ «Ú⁄ Óπ˜≈‘≈ ’
’∂ ÍÃË≈È ÓøÂΔ È«øÁ ÓØÁΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈ «◊¡≈Õ «‹√ ¿πÍø Ì≈ √’≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂΔ Á∂ Ȫ¡
«‘√ΔÒÁ≈ ˘ Óø◊ ÍæÂ √Ω∫ÍÁ∂ ‘ج∂ ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á»ª ÁΔ √πº«÷¡≈ ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Ò≈ √Ê≈È’
Ï≈ªÁΔ Ï≈ˆ «Ú÷∂ ‘ج∂ «¬’æ· ˘ √øÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂ ÍÃÚ≈√Δ Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Á∂ ÍÃË≈È ÍÃÚΔÈ ’πÓ≈ «È≈Ò≈,
∂‘ÛΔ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È Á∂ ÍÃË≈È ‘Δ Ò≈Ò, ‹ÈÒ √’æÂ ‘∂ ≈Ó «√øÿ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ Á∂
«˜Ò∑≈ √’æÂ ‹√ÏΔ ÁΔÍ È∂ ¡≈«÷¡≈ «’ «¬º’ «◊‰Δ «ÓÊΔ √≈«˜Ù «‘ ◊π‹≈ «Ú⁄ Ô».ÍΔ. ¡Â∂ «Ï‘≈
Ú≈√Δ¡ª ¿πμÂ∂ ’≈ÂÒ≈È≈ ‘ÓÒ∂ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÿ ÂØÛ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ◊π‹≈ «Ú⁄Ø∫ Ï≈‘ ⁄Ò∂ ‹≈‰ ÁΔ¡ª
ËÓ’Δ¡ª «ÁæÂΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ E@ ‘˜≈ ÂØ∫ ÚæË «Ú¡’ÂΔ ◊π‹≈ «Ú⁄Ø∫ «‘‹ ’ ⁄º∞’∂ ‘ÈÕ ◊π‹≈Â
«Ú⁄ Í»Δ Âª ‚ ¡Â∂ Á«‘Ù Á≈ Ó≈‘ΩÒ ˛Õ ◊π‹≈ ÁΔ Ì≈‹Í≈ √’≈ ÒØ’ª ˘ √πæ«÷¡≈ Á∂‰ «Ú⁄ È≈’≈Ó
√≈Ï ‘Ø¬Δ ˛Õ ’∂∫Á ÁΔ ÓØÁΔ √’≈ ÂÓ≈ÙÏΔÈ Ï‰Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ ¡≈◊»¡ª È∂ «’‘≈ «’ Ì≈ÂΔ √ø«ÚË≈È Á∂Ù Á∂ ‘
È≈◊«’ ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ «ÁøÁ≈ ‘À «’ ¿π‘ Á∂Ù Á∂ «’√∂ ÚΔ ’ØÈ∂ «Ú⁄ ‹≈ ’∂ ’øÓ ’≈ ’ √’Á≈ ˛, «‘ √’Á≈
˛, ¡≈Í‰Δ ÏØÒΔ Â∂ Ì≈Ù≈ È≈Ò «Í¡≈ ’ √’Á≈ ˛Õ ¡≈͉∂ Ë≈«Ó’ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈’ «ÁȪ ˘ Í»Δ ¡≈˜≈ÁΔ
È≈Ò ÓÈ≈ √’Á≈ ˛Õ Í ◊π‹≈ «Ú⁄ Ô».ÍΔ ¡Â∂ «Ï‘≈ Á∂ «¬‘ √Ì ‘æ’ Ó≈∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈≈ ’º∞fi
Ó˜Á» ‹Ó≈ «Ú⁄ «¬Ò≈’≈ Ú≈ÁΔ È¯ Ì ’∂ ¿πÈ∑ª ÁΔ ¬∂’Â≈ ÁΔ Â≈’ ˘ ÂØÛÈ ÁΔ √≈«˜Ù ˛Õ ¿πÈ∑ª
’∂∫Á √’≈ ’ØÒØ∫ Óø◊ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ √Óª «‘øÁ∂ ‘Δ «¬√ «¬Ò≈’≈ Ú≈ÁΔ È¯ ˘ ÎÀÒ≈¿π‰ Ú≈Ò∂
¡È√ª ˘ ’≈Ï» ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ Ï≈¡Á «Ú⁄ Ù«‘ ¡øÁ ÍÃÁÙÈ ’ ’∂ √Ê≈È’ ¡øÏ∂‚’ ⁄Ω∫’ «Ú⁄ ÍzË≈È
Ó≥ÂΔ È«øÁ ÓØÁΔ Á≈ ÍπÂÒ≈ λ«’¡≈ «◊¡≈Õ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 14 ‹ÈÚΔ-B@AI

 «ÁºÒΔ Á≈ «’√≈È Ó≈⁄ ¡Â∂ ÎÀÒ≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ÌÓ
‹ÁØ∫ Í≥‹ √»«Ï¡ª ÁΔ¡ª ⁄؉ª È≈Ò «√¡≈√Δ Ó≈‘ΩÒ
Ì«÷¡≈ «Í¡≈ √Δ, ⁄ÀÈÒª ¿πμÍ ⁄؉ ÈÂΔ«‹¡ª ÁΔ¡ª
√øÌ≈ÚÈ≈Úª ÁΔ¡ª ⁄⁄≈Úª ‘Ø ‘Δ¡ª √ÈÕ ÍÃÚ’Â≈
¡Â∂ ¡À∫’ ¡«‘Ó’ª ÁΔ Âª ⁄Δ÷ «⁄Ò≈ ‘∂ √ÈÕ ¡ÀÈ
¿π√ √Ó∂∫ ‘˜≈ª «’√≈Ȫ (¡≈Ó ¡øÁ≈‹≈ E@ ‘˜≈) È∂
‘ºÊª «Úº⁄ Óπº÷ ÂΩ ”Â∂ Ò≈Ò fiø‚∂ ¸º’ ’∂ «ÁºÒΔ ÁΔ¡ª
√Û’ª ”Â∂ Ë≈Ú≈ ÏØÒ «ÁºÂ≈Õ «ÁºÒΔ Á∂ ÓºËÚ◊ ¡Â∂
ÓΔ‚Δ¡≈ ÁΔ¡ª ¡º÷ª ‡º‚Δ¡ª «‘ ◊¬Δ¡ªÕ «¬‘ «¬øÈΔ
Úº‚Δ «◊‰ÂΔ «Úº⁄ «¬‘ Á∂√Δ «‹‘∂ ËÂΔ Á∂ ÍπºÂ «’ºÊØ∫
¡≈ ◊¬∂Õ «’™«’ «¬√ ÂØ∫ Ó‘ΔÈ≈ ’π Í«‘Òª «‡’≈«¬Â
ÁΔ Ì≈ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È È∂ ÚΔ «ÁºÒΔ ÚºÒ Ó≈⁄
’ΔÂ≈ √ΔÕ «‹√ÁΔ «ÁºÒΔ Á∂ ÒØ’ª È∂ ÓΔ‚Δ¡≈ «Úº⁄ ⁄⁄≈
ª √π‰Δ Í «¬‘Ȫ ˘ «ÁºÒΔ «Úº⁄ Á∂«÷¡≈ È‘ƒ √ΔÕ
«’™«’ ÊØÛ∂ «‹‘∂ ÒØ’ ÍπÒΔ√ ÁΔ ¤Â¤≈«¬¡≈ ‘∂· ⁄ΩËΔ
⁄È «√øÿ ÁΔ √Ó≈Ë ”Â∂ ÓºÊ≈ ‡∂’ ’∂ ÓπÛ ◊¬∂ √ÈÕ C@
ÈÚøÏ Á≈ «¬‘ «’√≈È Ó≈⁄ ’πºÒ «‘øÁ «’√≈È √øÿÙ
Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ
«¬√ ÁΔ¡ª ÁØ Óπº÷ Óø◊ª √ÈÕ «¬º’ ª «’√≈ÈΔ Á≈ √Óπº⁄≈
’˜≈ Ó≈¯ ’’∂ «’√≈È ˘ ’˜ Óπ’ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
Á»√Δ Óø◊ √Δ «’ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ «ÍØ‡ ¡Èπ√≈
÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á≈ Ò≈◊ ÂØ∫ ‚∂„ ◊π‰≈ Ì≈¡ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
«¬‘Ȫ ÁØÚª Óø◊ª ˘ ’≈˘ÈΔ »Í Á∂‰ Ò¬Δ «¬√ Â≈ÒÓ∂Ò
’Ó∂‡Δ È∂ ÁØ «ÏºÒª Á≈ ÷Û≈ «Â¡≈ ’ΔÂ≈ √ΔÕ «¬‘
÷Û∂ ÒØ’ª ÁΔ ≈«¬ ÒÀ‰ Ò¬Δ ˜≈Δ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ «¬√
«Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª È∂ ‘∂·ª º’ «¬‘Ȫ ÷«Û¡ª
”Â∂ «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ’ΔÂΔÕ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª ÂØ∫ Ï≈‘Ø∫ ÚΔ ’πfi
≈Úª ¡≈¬Δ¡ªÕ «¬‘Ȫ √≈Δ¡ª ≈Úª ¡Â∂ √πfi≈Úª ÁΔ
ΩÙÈΔ «Úº⁄ Ú«’ø◊ ◊πºÍ È∂ «Âº÷∂ Ï«‘√ ÓπÏ≈«‘√∂ Ï≈¡Á
«¬‘Ȫ ÷«Û¡ª ˘ ¡ø«ÂÓ »Í «ÁºÂ≈Õ «¬√ Â≈ÒÓ∂‡ ’Ó∂‡Δ
Á≈ «‘º√≈ Ó‘ª≈Ù‡ Ù∂Â’≈Δ √ø◊·È Á∂ ¡≈◊», ÓÀ∫Ï
Í≈ÒΔÓÀ∫‡, ≈‹» ÙÀμ‡Δ È∂ ¡≈Í ¡Â∂ «¬º’ ‘Ø ¡ÀÓ.ÍΔ. ÁΔ
√‘≈«¬Â≈ È≈Ò Í≈¬ΔÚ∂‡ ÓÀ∫Ï «ÏºÒ Ú‹Ø∫ √ø√Á «Úº⁄
Í∂Ù ’ «ÁºÂ∂ √ÈÕ √Á πºÂ Á≈ √ÀÙÈ Ùπ» ‘Ø «‘≈ √Δ Â∂
«¬√ «Úº⁄ «¬‘Ȫ ÁØÚª «ÏºÒª ”Â∂ ⁄⁄≈ ‘؉ ÁΔ √øÌ≈ÚÈ≈
√ΔÕ «¬‘Ȫ ˘ Í≈√ ’≈¿π‰ Ò¬Δ ’Ó∂‡Δ È∂ ‹ºÊ∂ÏøÁ’
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÁÏ≈¡ ω≈¿π‰≈ Ò≈˜ÓΔ √Ó«fi¡≈ √ΔÕ «¬√ Í«Í∂÷ «Úº⁄
«¬‘ Ó≈⁄ ‹ºÊ∂ÏøÁ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ «’√≈ÈΔ ÁΔ «¬√
«ÚÙ≈Ò Ò≈ÓÏøÁΔ ˘ ¡Â∂ «¬√Á∂ √≈∂ Í«‘¨¡ª ˘ «¬√∂
√øÁÌ «Úº⁄ Á∂«÷¡≈ √Ó«fi¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ
Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÁΔ «¬‘ √Ófi √Δ «’ «¬‘ «ÏºÒ ª
¡≈÷ Í≈ÒΔÓÀ∫‡ «Úº⁄ Í≈√ ‘؉∂ ‘È ¡Â∂ ÓÀ∫Ïª ÁΔ¡ª
Ú؇ª È≈Ò ‘؉∂ ‘ÈÕ «¬√ ’’∂ «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª ÁΔ
‘Ó≈«¬Â ‹π‡≈¿π‰ Ò¬Δ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ ÂØ∫ «ÏºÒª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â
Á≈ Ú⁄È ÒÀ‰ Ò¬Δ, «¬’ √ÀÙÈ «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª Á∂
¡≈◊»¡ª Ò¬Δ º÷ ’∂ ÏπÒ≈«¬¡≈Õ ≈‘πÒ ◊ªËΔ √Ó∂Â
√≈Δ¡ª ¤Ø‡Δ¡ª-Úº‚Δ¡ª «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª Á∂ ¡≈◊»
Ù≈«ÓÒ ‘ج∂ ¡Â∂ Óø⁄ ÂØ∫ ÏØÒ∂Õ ¿π‘Ȫ È∂ «ÏºÒª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â
’ΔÂΔÕ Í ¿π‘Ȫ È∂ «’‘≈ «’ «’√≈ÈΔ ÁΔ ÏπΔ ‘≈ÒÂ
¡Â∂ √ø’‡ Ò¬Δ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ ¡Â∂ «¬√ÁΔ¡ª
ÈΔÂΔ¡ª «˜øÓ∂Ú≈ ‘È ¡Â∂ Ì≈ÂΔ ‹ÈÂ≈ Í≈‡Δ ˘
⁄؉ª «Úº⁄ ‘≈ ’∂ «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª Á∂ Ó‘ª◊·‹ØÛ ˘
√ºÂ≈ «Úº⁄ «Ò¡≈¿π‰ È≈Ò «’√≈ÈΔ ÁΔ¡ª √Óº«√¡≈Úª
Á≈ ‘ºÒ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ ‹≈Δ «Ï¡≈È «Úº⁄ «¬√
√Ófi Á∂ ¡ÀÈ ¿πÒ‡ √øÿÙ ”Â∂ ‡∂’ º÷‰ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
«¬√ «’√≈È Ó≈⁄ È∂ «’√≈ÈΔ Á∂ ÓπºÁ∂ ¿πμÂ∂ Í»∂ Á∂Ù
Á≈ «Ë¡≈È «÷º«⁄¡≈Õ «’√≈ÈΔ √ø’‡ «¬º’ Ú≈Δ Î∂ ⁄⁄≈
Á≈ «ÚÙ≈ Ï«‰¡≈Õ «¬√ È≈Ò «¬‘ ͺ÷ ÚΔ ¿πμÌ«¡≈ ˛
«’ «¬º’ ¡ºË ¤Ø‡ ÂØ∫ «ÏȪ Í≈ÒΔÓÀ∫‡ «Úº⁄ «’√≈È Íº÷Δ
ÈΔÂΔ¡ª ω≈¿π‰ Ú≈ÒΔ ’Ø¬Δ Í≈‡Δ ‹ª ÓÀ∫Ï È‘ƒÕ
Í≈ÒΔÓÀ∫‡ Á∂ ÍÒ∂‡Î≈Ó Â∂ «’√≈È ¡≈Í‰Δ ◊ºÒ «ÁzÛ
√øÿÙ ¡Â∂ Ò≈ÓÏøÁΔ È≈Ò ‘Δ Í‘πø⁄≈ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√
Ó≈⁄ È≈Ò «¬‘ ÚΔ √ͺه ‘Ø«¬¡≈ «’ «’√≈È «¬øÈ∂ ’π
‹≈◊« ‘Ø ◊¬∂ «’ «√¡≈√Δ Ì÷≈¡ Á∂ Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ ¿π‘
¡≈͉≈ ¬∂‹ø‚≈ Í∂Ù ’ÈØ∫ È‘ƒ ÷πøfiÁ∂Õ ‘π‰ √«ÊÂΔ «¬‘
Ï‰Δ ˛ «’ ’Ø¬Δ Í≈‡Δ ¡Â∂ ’Ø¬Δ ÚΔ ≈‹ÈΔÂ’ ◊·‹ØÛ
«’√≈ÈΔ ˘ ¡‰◊Ω«Ò¡ª È‘ƒ ’ √’Á≈Õ «‹ºÊ∂ «¬‘ Ó≈⁄
«ÚÙ∂Ù Ó‘ºÂÚÍ»È Â∂ ’πºfi ͺ÷ª ÂØ∫ «¬«Â‘≈√’ √Δ, ¿πμÊ∂
«¬√Á∂ Óø⁄ ”Â∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª Á∂ ¡≈◊»¡ª ÁΔ
ÓΩ‹»Á◊Δ È∂ ’πºfi ÌÓ ÌπÒ∂÷∂ ÚΔ ÷Û∂ ’ΔÂ∂Õ «¬√Á≈ Ò≈‘≈
ÒÀ ’∂ «‹‘Û∂ ÒØ’ Ó«‘ÓÁÍπ Óø‚Δ È‘ƒ ‡ºÍÁ∂, ¿π‘Ȫ È∂
15 ‹ÈÚΔ-B@AI
«¬√ ÊÛ∂ ¡Â∂ «¬√ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ «Ëª «ÚπºË √ØÙÒ
ÓΔ‚Δ¡≈ ”Â∂ Ï∂‘»Á≈ «’√Ó Á∂ ’»Û ÍÃ⁄≈ ÁΔ ‘È∂Δ «Ò¡≈
«ÁºÂΔ ¡Â∂ ÒØ’ª ˘ ◊πøÓ≈‘ ’È Á≈ √øÿÙ «ÚØËΔ
’≈≈ ’ΔÂ≈Õ
Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ Á≈ ÊÛ≈
Í»∂ Á∂Ù Á≈ ÷∂ÂΔ ÷∂Â ◊øÌΔ √ø’‡ Á≈ «Ù’≈ ˛Õ
«¬√ ’’∂ Á∂Ù Á∂ Úº÷-Úº÷ «‘º«√¡ª «Úº⁄ «’√≈È √øÿÙ
Îπº‡ ‘∂ ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï ÂØ∫ «ÏȪ ≈‹√Ê≈È, ◊π‹≈Â,
Ó‘ª≈Ù‡ ¡Â∂ ÓºËÍÃÁ∂Ù «Úº⁄ «’√≈È √øÿÙ Á∂ «ÚÙ≈Ò
Îπ‡≈∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂Õ ÓºË ÍÃÁÙ ∂ Á∂ ÓøÁ√Ω «Úº⁄ √øÿÙÙΔÒ
«’√≈È √Ó»‘ª ”Â∂ ◊ØÒΔ ⁄Ò≈ «ÁºÂΔ «‹√ È≈Ò F «’√≈Ȫ
ÁΔ ÓΩ ‘Ø ◊¬ΔÕ «¬√ «Í¤Ø’Û «Úº⁄ Úº÷-Úº÷ √»«Ï¡ª
«Ú⁄Ò∂ √øÿÙª «Úº⁄ Â≈ÒÓ∂Ò ’’∂ «¬º’ ÍÒ∂‡Î≈Ó ”Â∂
«Ò¡≈¿π‰ Ò¬Δ «’√≈È √øÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ‘Ø∫Á «Úº⁄
¡≈¬ΔÕ «¬‘ «¬√ ÊÛ∂ Á≈ «Í¤Ø’Û ˛Õ
«‹ºÊØ∫ º’ «¬√ ÊÛ∂ Á∂ ‹Ó≈ÂΔ «’Á≈ Á≈ √π¡≈Ò
˛, «¬‘ Ï‘π-‹Ó≈ÂΔ ÊÛ≈ ˛Õ «‹‘Û≈ «√Î ÁØ Óø◊ª,
’˜≈ Óπ’ÂΔ ¡Â∂ ‚∂„ ◊π‰≈ Ì≈¡ Á∂ √ΔÓ Á≈«¬∂
Ú≈Ò≈ ÊÛ≈ ˛Õ «¬‘ ’Ø¬Δ √Ê≈¬Δ È‘ƒ Ú’ÂΔ ÊÛ≈ ˛Õ
«¬√ «Úº ⁄ ‘≈’Ó ‹Ó≈ÂΔ Ù’ÂΔ¡ª, √Ø Ë Ú≈ÁΔ,
¡ÀÈ.‹Δ.˙˜ ¡Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ Ù’ÂΔ¡ª Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
«¬√ Â∑ª Á∂ ‡’≈Ú∂∫ ‹Ó≈ÂΔ «‘ºÂª Ú≈Ò∂ ÍÒ∂‡Î≈Ó
«Úº⁄ ¡øÁ»ÈΔ √øÿÙ Ò≈˜ÓΔ ¡Â∂ ¡‡ºÒ ˛Õ «¬‘ ÊÛ≈
ÚΔ «Âº÷∂ √øÿÙ Á≈ ¡÷≈Û≈ Ï«‰¡≈ «‘≈ ˛Õ «¬‘ √øÿÙ
Óπº÷ »Í «Úº⁄ ÁØ Óπº«Á¡ª ”Â∂ ’∂∫Á« «‘≈ ˛Õ «¬‘Ȫ
«Úº⁄Ø∫ «¬º’ √Δ «¬√ «Úº⁄ Ó˜Á»ª ÁΔ¡ª Óø◊ª Ù≈«ÓÒ
’È Á∂ √π¡≈Ò ¡Â∂ Á»√∂ Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ ⁄؉ª È≈Ò «¬√Á∂
√ÏøË Ï≈∂Õ «¬º’ Í≈√∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ÂΔ Ù’ÂΔ¡ª ¡Â∂ Á»‹∂
Í≈√∂ «¬È’Ò≈ÏΔ Ù’ÂΔ¡ª «¬√ √øÿÙ Á≈ ËπºÚ √È
¡Â∂ Ï≈’Δ Ù’ÂΔ¡ª ¡≈͉∂ «‘ºÂª ¡Èπ√≈ Ìπ◊ÂÁΔ¡ª
‘Δ¡ª ‘ÈÕ «¬√ √øÿÙ ÁΔ ÈÂΔ‹∂ Ú‹Ø∫ Ó˜Á»ª,
Ï∂˜ÓΔÈ∂ «’√≈Ȫ ¡Â∂ Óπ˜≈«¡ª Á∂ ’˜∂ Ó≈¯ ’È ÁΔ
Óø◊ ˘ Óø◊-ͺÂ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ‘≈Òª«’
«¬‘ ‹º⁄Ú∂∫ »Í «Úº⁄ ¿πμÌ È‘ƒ √’ΔÕ Í «‘≈«¬ÙΔ
ÍÒ≈‡ª ÁΔ Óø◊ ˘ «¬√ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ ’ΔÂ≈ ‹≈
√«’¡≈Õ Á»√∂ ÓπºÁ∂ ”Â∂ «¬º’ «‘º√≈ «¬√ ÊÛ∂ ˘ ‘≈’Ó
‹Ó≈ª Á∂ «¬º’ ËÛ∂ ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ «√ºË∂ »Í «Úº⁄
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
«Ò¡≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ √Δ ‹ÁØ∫«’ «¬È’Ò≈ÏΔ «Ë «¬√ÁΔ
«ÚØËΔ √ΔÕ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ‘≈’Ó-‹Ó≈ÂΔ «Ë «¬√ ÊÛ∂
˘ «√ºË∂ »Í «Úº⁄ «’√∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ ‹ª ËÛ∂ ÁΔ
‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ «Ò¡≈¿π‰ «Úº⁄ √¯Ò È‘ƒ ‘جΔÕ Í ¿π‘
«¬Èª «ÏºÒª ÁΔ ‘Ó≈«¬Â «Úº⁄ «Ò¡≈¿π‰ Á∂ Ȫ ”Â∂ «¬‘
√Δ«Ó ‘ºÁ º’ √¯Ò ‘Ø¬Δ ˛Õ «¬√ Ó√Ò∂ ”Â∂ ’πºÒ «‘øÁ
«’√≈È Ó˜Á» √Ì≈ («’.«’.Ô».-ÍΔ.¡ÀÓ.Ô».), Ì≈ÂΔ
«’√≈È Ô»ÈΔ¡È (‚’Ω∫Á≈) ¡Â∂ √ØÙ«Ò√‡ Ô»«È‡Δ ’∂∫Á
Ì≈ È≈Ò √Ïø«Ë «’√≈È ‹ºÊ∂ÏøÁΔ È∂ «¬√Á≈ «ÚØË
’ΔÂ≈Õ Í Ï≈’Δ √≈Δ¡ª ‹ºÊ∂ÏøÁΔ¡ª «ÚØËΔ «Ë Á∂
ÒΔ‚ª ˘ ÏπÒ≈¿π‰ Á∂ ‘º’ «Úº⁄ √ÈÕ
«ÈÙ«⁄ ‘Δ ≈‘πÒ ◊ªËΔ √Ó∂ «ÚØËΔ «Ë Á∂
¡≈◊»¡ª ˘ ÏπÒ≈¿π‰≈ √‘Δ È‘ƒ √ΔÕ Ì≈Ú∂∫ «¬‘ «ÏºÒª
Ò¬Δ ‘Ó≈«¬Â ‹π‡≈¿π‰ Á∂ Ȫ ”Â∂ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ Í √≈Δ
«ÚØËΔ «Ë «ÓÒ ’∂ ÚΔ ¬∂È≈ «ÏºÒª ˘ Í≈√ ’≈¿π‰ Á∂
√ÓºÊ È‘ƒ √ΔÕ «¬√ È≈Ò «ÏºÒª ÁΔ ‘Ø‰Δ ˘ Ïπ«È¡≈ÁΔ
ÂΩ ”Â∂ ¯’ È‘ƒ ÍÀ‰≈ √Δ Í ‘≈’Ó ‹Ó≈ Í≈‡Δ¡ª
˘ «’√≈È Óø⁄ ˘ ¡≈͉∂ «‘ºÂ Ò¬Δ Ú‰ Á≈ ÓΩ’≈
«ÓÒ «◊¡≈ Â∂ ¿π‘Ȫ «¬‘Δ «’‘≈ «’ ¿π‘Ȫ ˘ √ºÂ≈
«Úº⁄ «Ò¡≈¿π‰ È≈Ò «’√≈È √ø’‡ ÷ÂÓ ‘ØÚ∂◊≈Õ ‹Á«’
«¬‘ «ÏÒ’πÒ fi»· ˛Õ «¬‘Δ È‘ƒ, «¬√ ÊÛ∂ Á≈ «ÚØË
’È Ú≈Ò∂ ¡ÓΔ«Ï¡ª ˘ ’»Û ÍÃ⁄≈ ’È Á≈ ÓΩ’ «ÓÒ
«◊¡≈Õ ’Δ «¬√ Ú’ÂΔ ÊÛ∂ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ «¬È’Ò≈ÏΔ
Ù’ÂΔ¡ª ˘ «√Î ¡øÁ»ÈΔ √øÿÙ ‘Δ ’≈ÎΔ √Δ ‹ª «¬√
ÓπºÁ∂ ”Â∂ ¡Òº◊ ‘Ø ‹≈‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ √ΔÕ «¬‘ «ÚÙ≈ «‹√ ”Â∂
«Ú⁄≈ Ú‡ªÁ≈ ‘؉≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ «’™«’ «‹Ú∂∫ B@AI
ÁΔ¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª È∂Û∂ ¡≈™ÁΔ¡ª ‹≈‰◊Δ¡ª «¬‘
Ó√Ò≈ ◊øÌΔ ‘Ø ‹≈‰≈ ˛Õ
«¬‘ √ªfi≈ ÍÃØ◊≈Ó È‘ƒ √Δ
ÂÁ ÚΔ ’πfi «È«‘ √Ú≈ÊΔ «‘ºÂª Ú≈Ò∂ ¡È√ª
ÚºÒØ∫ ÎÀÒ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ «¬‘ ÌÓ «’ «¬‘ ÍÃØ◊≈Ó
Í≈ÒΔÓ≈ÈΔ «ÚØËΔ «Ë È≈Ò √ªfi≈ ÍÃØ◊≈Ó √Δ, «ÈØÒ
’»Û ÍÃ⁄≈ ˛Õ «’™«’ «¬‘ «¬’º· ¡Â∂ Ó≈⁄ «¬√ ÊÛ∂
ÚºÒØ∫ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √ΔÕ «’√≈È ¡≈◊»¡ª È∂ «Ú√Ê≈ ”⁄
¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’ΔÂ∂Õ Á»√≈ √ÀÙÈ ‘Ó≈«¬Â ’È
Ú≈«Ò¡ª Á≈ √ΔÕ «¬√ √ÀÙÈ «Úº⁄ «’√≈È ¡≈◊»¡ª È∂
«¬‘Ȫ «√¡≈√Δ ÒΔ‚ª È≈Ò rrr
16 ‹ÈÚΔ-B@AI
 I@@ ⁄»‘≈ ÷≈ ’∂ «ÏºÒΔ ‘º‹ ˘ ⁄ºÒΔ
«¬‘ ¡÷≈‰ √π«‰¡≈ ª Ï‘π √Δ Í «¬√Á≈ «√÷ ‘È ¿πμÊ∂ «√º÷ Ó«¡≈Á≈ ‹ª «√º÷Δ ÁΔ ÓΩ‹»Á≈ ωÂ
¿π Á Ø ∫ ‘π ø Á ≈ Á∂ « ÷¡≈ ‹ÁØ ∫ Ï≈ÁÒ Ò≈‰≈ ¡≈Í‰Δ¡ª Ï≈∂ ÚΔ ‘ÈÕ
ˆÒÂΔ¡ª ÁΔ Óπ¡≈¯Δ Óø◊‰ ¡’≈Ò Â÷ √≈«‘Ï ”Â∂ Ï≈ÁÒª È∂ ¡≈͉∂ A@ √≈Òª Á∂ ≈‹ «Úº⁄ Í»Δ Òπº‡
‹≈ Í‘πø«⁄¡≈Õ «¬√ÁΔ¡ª «’¡≈√¡≈¬Δ¡ª ª ’≈¯Δ √Ó∂∫ Ó⁄≈¬ΔÕ ∂Â≈, Ï‹Δ Á∂ Ì≈¡ ¡√Ó≈ÈΔ ⁄Û ◊¬∂, «¬√Â∂
ÂØ∫ Ò≈¬Δ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª √È ÍÃø» Ï≈ÁÒª ˘ ¡≈Í‰Δ ‘Ø¬Δ ’Ï‹≈ ’ «Ò¡≈Õ ‡ª√ÍØ‡ ”Â∂ ’Ï‹≈ ’’∂ ÷»Ï ’Ó≈¬Δ
ÏÁÈ≈ÓΔ ’≈È ’Ø¬Δ „πº’Úª √Óª È‘ƒ √Δ «ÓÒ «‘≈Õ ’ΔÂΔ ¡Â∂ «’øÈ∂ ‘Δ «ÈÁØÙ∂ Ó≈ «ÁºÂ∂ Â∂ Ϻ√ª √Û’ª ”Â∂
¿πÊ∂ «¬‘Ȫ ¡÷ø‚ Í≈· ÷Ú≈«¬¡≈, ‹Ø«Û¡ª ÁΔ √∂Ú≈ ¡≈ÁÓ-ÏØ ¡≈ÁÓ-ÏØ ’ÁΔ¡ª «ÎÁΔ¡ª ‘Δ¡ªÕ «⁄º‡≈
’ΔÂΔ, Òø◊ «Úº⁄ ‹≈ ’∂ ‹»·∂ ÏÂÈ Óª‹∂Õ √ØÙÒ ÓΔ‚Δ¬∂ Ú∂⁄’∂ √À∫’Û∂ È‘ƒ ‘˜≈ª ÿ ¿π‹≈Û «ÁºÂ∂, Í≥‹≈Ï ÁΔ
¿πμÍ ª ‹Ø«Û¡ª ÁΔ √∂Ú≈ ’«Á¡ª ÁΔ¡ª √π÷ÏΔ Ï≈ÁÒ ‹Ú≈ÈΔ ˘ ÈÙ∂ ÁΔ ÁÒÁÒ «Úº⁄ √πº‡ «ÁºÂ≈Õ ‘º’ Óø◊Á∂
ÁΔ¡ª ’≈ÎΔ Â√ÚΔª ÚΔ ÍÃ⁄º«Ò ‘Ø¬Δ¡ªÕ ‹ÁØ∫ ÍÃÀ√ È∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ˘, «’√≈Ȫ, Ó˜Á»ª ˘ Ï∂«‘ÓΔ È≈Ò ’πº«‡¡≈,
«¬‘Ȫ ÂØ∫ √Ú≈Ò Íπº¤∂ ª «¬‘Ȫ È∂ ’Ø¬Δ ÚΔ ‹Ú≈Ï ‹∂Ò∑ª «Úº⁄ √πº«‡¡≈Õ ‘≈’Óª Á∂ ‹ºÊ∂Á≈ª È∂ Ù‘ΔÁ Ó≈Â≈
È‘ƒ «ÁºÂ≈Õ «¬º’ ÍÃÀ√ Ú≈Ò∂ È∂ ‹ÁØ∫ «’‘≈ «’ «’‘Û∂- ◊πÁ∂Ú ’Ω Á≈ ’ÂÒ ’ «ÁºÂ≈Õ «⁄º‡∂ ’πÛÂ∂ Í‹≈Ó∂ Â∂
«’‘Û∂ ◊πÈ≈‘ª ÁΔ Óπ¡≈¯Δ Óø◊ ‘∂ ‘Ø Âª Úº‚∂ Ï≈ÁÒ È∂ ÈΔÒΔ Íº◊ Ú≈Ò∂ ÂØ∫ ÒØ’ ‚È Òº◊ ͬ∂Õ «¬‘Δ ÈΔÒΔ¡ª
«’‘≈ «’ ÍÃÓ≈ÂÓ≈ ˘ √Ì ÍÂ≈ ˛ ◊πÈ≈‘ª ÁΔ «Ò√‡ È‘ƒ ͺ◊ª Ú≈Ò∂ ‹ºÊ∂Á≈ ÒØ’ª Á∂ ÿª Â∂ ˜ÓΔȪ ”Â∂ ’Ϙ∂
Á∂‰Δ ÍÀ∫ÁΔÕ ’È Òº◊∂Õ Ï≈ÁÒª Á∂ ◊πø‚∂ ËΔ¡ª-ÌÀ‰ª ÁΔ¡ª «¬º‹Âª
¡’≈ÒΔ¡ª Á∂ A@ √≈Òª «Úº⁄ ’ΔÂ∂ ≈‹ ÂØ∫ Í≥‹≈Ï ´º‡‰ Òº◊∂Õ Ù»ÂΔ ˘ «ÁÈ-«Á‘≈Û∂ ÿØ∫ ¸º’ «Ò¡≈Õ
Á∂ ÒØ’ Ï‘π ÍÃ∂Ù≈È √ÈÕ ÍÃø» ‹ÁØ∫ Ï∂¡ÁÏΔ¡ª ÁΔ¡ª Ï≈ÁÒª Á∂ «√ √ºÂ≈ Á≈ ÈÙ≈ ⁄Û∑ «◊¡≈Õ ¿π‘Ȫ ¡≈¿π‰
ÿ‡È≈Úª ‘Ø¬Δ¡ª ª ÒØ’ª «Úº⁄ Ø√ ÚË «◊¡≈ Â∂ «ÚË≈È Ú≈Ò∂ BE √≈Òª º’ È≈ ‘≈È Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ Ó≈«¡≈Õ
√Ì≈ ⁄؉ª «Úº⁄ «¬‘Ȫ ˘ ÏπΔ Â∑ª ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ «¬√∂ √Ó∂∫ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï ÁΔ Ï∂¡ÁÏΔ ÁΔ¡ª ÿ‡È≈Úª
’È≈ «Í¡≈Õ «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹ÁØ∫ ’ÀÍ‡È Ùπ» ‘Ø ◊¬Δ¡ªÕ ÿ‡È≈ «¬º’ È‘ƒ Ï‘π √≈Δ¡ª Ò◊≈Â≈
√’≈ ÚºÒØ∫ ÒØ’ª È≈Ò ’ΔÂ∂ Ú≈¡Á∂ Í»∂ È≈ ’È ’≈È ‘؉ Òº◊Δ¡ªÕ Í≥‹≈Ï Á∂ «√º÷ª ˘ Ï‘π Ì≈Δ ·∂√ Í‘πø⁄ΔÕ
ÒØ’ª Á≈ ÓÈ ÓπÛÈ Òº«◊¡≈ ª ¿π√È∂ Ï◊≈ÛΔ ’ª‚ Á∂ «¬√Â∂ ’Ø ¬ Δ ·Ø √ ’≈Ú≈¬Δ ’È ÁΔ Êª ’Ø ‡ ’Í»  ∂
ÁØÙΔ¡ª ÁΔ¡ª «◊ïÂ≈Δ¡ª Â∂ ’؇’Í»≈ ◊ØÒΔ ’ª‚ ÁΔ ÙªÂΔÍ»Ú’ ÏÀ·∂ ÒØ’ª ”Â∂ ◊ØÒΔ ⁄Ò≈ «ÁºÂΔ «‹√ «Úº⁄
‹ª⁄ Á≈ ‚≈Ó≈ ⁄ «Ò¡≈Õ «ÚË≈È √Ì≈ Á≈ «ÚÙ∂Ù ÁØ «√º÷ Ó≈∂ ◊¬∂Õ «‹‘ÛΔ Í≈‡Δ Á≈ Ú‹»Á «√º÷ª È≈Ò
√ÀÙÈ ÏπÒ≈ «Ò¡≈ Â∂ Ï≈ÁÒª «ıÒ≈¯ ÒØ’ª Á∂ Ø‘ ˘ ÓπÛ √Δ Â∂ «‹‘ÛΔ «√º÷ª Á∂ ‘º’ «Úº⁄ ÒÛ ’∂ Ï‰Δ Â∂ ¿π‘Δ
‘Ú≈ «ÁºÂΔÕ Ï≈ÁÒª ÚºÒØ∫ ⁄≈Ø∫ Í≈√∂ «ÿ∂ ‘؉ ’’∂ «√º÷ Ï≈ÁÒ «ÚØËΔ Ï‰ ◊¬∂Õ «√º÷ Ï≈ÁÒª «ıÒ≈¯ √Û’ª
¿π√È∂ «¬‘ ‚≈Ó≈ ⁄ «Ò¡≈ Íø» «¬‘ ‚≈Ó≈ Ï‘π ”Â∂ «ÈºÂ∂Õ
√≈∂ √Ú≈Ò ÷Û∂ ’Á≈ ˛ «‹‘Û∂ ⁄Δ÷-⁄Δ÷ ’∂ ‹Ú≈Ï Ï≈ÁÒª ˘ «¬‘ Ò◊Á≈ √Δ «’ ⁄≈‘∂ ¿π‘ «ÚË≈È
ÚΔ Óø◊Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ √Ú≈Ò «‹ºÊ∂ Ï≈ÁÒª Á∂ ◊πÈ≈‘ª Ï≈∂ √Ì≈ ÁΔ¡ª ⁄؉ª ‘≈ ◊¬∂ ‘È Â∂ ¿π√ÂØ∫ Ï≈¡Á √ºÂ≈
rrr Óø⁄ √ªfi≈ È‘ƒ ’ΔÂ≈Õ Á»√∂ √ÀÙÈ «Úº⁄ «’√≈È ¡≈◊» Óø⁄ ”Â∂ ÓΩ‹»Á È‘ƒ √ÈÕ
«√¡≈√Δ ¡≈◊» ¡≈Í‰Δ ◊ºÒ ’«‘ ’∂ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ ⁄≈‘∂ ÓΔ‚Δ¬∂ È∂ «ÚØËΔ «Ë Á∂ ¡≈◊»¡ª, ÷≈√ ’’∂ ≈‘πÒ ◊ªËΔ ˘
ÚË≈ ⁄Û≈ ’∂ Í∂Ù ’ΔÂ≈Õ «’√∂ ÚΔ ◊øÌΔ «Ú¡’ÂΔ ‹ª «Ë ˘ «¬‘Ȫ ÓΔ‚Δ¡≈ «ÍØ‡ª ˘ ¡Ë≈ ω≈ ’∂ È≈ √Ófi
ω≈¿π‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ ‘À ¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√∂ «È‰∂ ”Â∂ Í‘πø⁄‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ˛Õ ‘’Δ’Â «¬‘ ˛ «’ È≈ «¬‘ «ÚØËΔ «Ë Á≈
¡Â∂ È≈ ‘Δ «’√≈È ÊÛ∂ Â∂ «ÚØËΔ «Ë Á≈ √ªfi≈ ÍÃØ◊≈Ó √ΔÕ «¬‘ «ÈØÒ «’√≈È ÊÛ∂ Á≈ ÍÃØ◊≈Ó √Δ «‹√È∂ Ì÷∂
«√¡≈√Δ Ó≈‘ΩÒ «Úº⁄ «’√≈È Ó√Ò∂ ˘ ¿πÌ≈ ’∂ Óø⁄ Á∂ ’∂∫Á «Úº⁄ «Ò¡ªÁ≈Õ

«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 17 ‹ÈÚΔ-B@AI

«ÚØËΔ Ò«‘ ’≈È ÒØ’ ’ª◊√ ÂØ∫ ¡º’ ’∂ «Î √≈‚∂
ÚºÒ ÓπÛ ¡≈¿π‰◊∂ ÍÃø» ’ª◊√ ÚºÒØ∫ «√º÷ ‘Ó≈«¬ÂΔ
‘؉ Á∂ ⁄∂ ‚≈Ó∂ ’≈È Ï≈ÁÒª ˘ ÚΔ Óπ¡≈ÎΔ Á≈ ‚≈Ó≈
’È≈ «Í¡≈Õ Í «¬‘ ‚≈Ó≈ ¿π√ ’‘≈Ú ÂØ∫ ÚΔ «√÷
˛ «’ I@@ ⁄»‘∂ ÷≈ ’∂ «ÏºÒΔ ‘º‹ ˘ ⁄ºÒΔÕ «¬√Á≈ ÓÂÒÏ
ª «¬‘ ˛ «’ ‹Ú≈ÈΔ Ú∑∂ ’π’Ó ’ΔÂ∂ Â∂ «Î Ïπº„∂ Ú∂∑
ºÏ Ì◊ ω ◊¬∂ ‹ª ‘º‹ ‹≈ ’∂ Óπ¡≈¯Δ Óø◊ Ò¬Δ ÍÃø»
«¬ºÊ∂ ª Óπ¡≈ÎΔ ¡◊Ò≈ ‘Ø I@@ ⁄»‘≈ ÷≈‰ ˘ Óø◊Δ ‹≈
‘Δ ˛ ª «’ ¿π‘ ¡◊ÒΔ¡ª ⁄؉ª «‹ºÂ √’‰ Â∂ ´º‡
«Î ÂØ∫ Ùπ» ’ √’‰Õ
Á»√≈ √Ú≈Ò ¿πμ·Á≈ ˛ «’ ÓΩ‹»Á≈ √Ó∂∫ «Úº⁄ «√º÷Δ
ÁΔ ’Δ Ï‰Â Ï‰Δ ‘Ø¬Δ ˛Õ «‹‘ÛΔ «√º÷Δ ˜πÒÓ «ıÒ≈¯
ÒÛ≈¬Δ «Úº⁄Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘جΔ, ‹Ú≈«Û¡ª «ıÒ≈¯ ÒÛÁ∂ Òº÷ª
«√º÷ Ù‘ΔÁ ‘ج∂, ◊π» È∂ ¡≈͉≈ Í«Ú≈ Ú≈ «ÁºÂ≈Õ
Ï≈ÏÂ≈ Â∂ «È¡ª ÁΔ ÒÛ≈¬Δ Ò¬Δ ¡º‹ ¿π‘Δ «√º÷ª Á≈
«È¡ª «’‘Ø «‹‘≈ ˛ «’ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ «⁄º‡≈ Ú∂⁄-Ú∂⁄ ’∂,
ÒØ’ª Á∂ ÿ ÏÏ≈Á ’È Ú≈Ò∂ ˘, ÒØ’ª ˘ ’πº‡‰ Ó≈È
Ú≈Ò∂ ˘, ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï ÁΔ Ï∂¡ÁÏΔ ’È Ú≈Ò∂ ˘,
ËΔ¡ª-ÌÀ‰ª ÁΔ¡ª «¬º‹Âª È≈Ò «÷ÒÚ≈Û ’È Ú≈«Ò¡ª
˘, ÒØ’ª Á∂ ’≈ØÏ≈ ´º‡ ’∂ ÷≈‰ Ú≈Ò∂ ˘ ‹Ø«Û¡ª ÁΔ
√∂Ú≈ Ò◊≈ ’∂ Ó≈¯ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ¡’≈Ò Â÷ Á∂
«√º÷ ◊π» Á∂ Â≈Ï∂ ÏÀ·∂ «¬‘Ȫ Òπ‡∂«¡ª ÁΔ ¡≈¿π‰ ”Â∂
÷Û∂ ‘Ø ’∂ «¬‘Ȫ Òπ‡∂«¡ª ˘ ÈÓ√’≈ ’Á∂ √ÈÕ ‹Δ
‘˜»Δ Ò¬Δ ‘ ‘ºÁ º’ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Á»√∂ Í≈√∂ «‘øÁ» ‘؉
ÁΔ √˜≈ «¬‘ «ÁºÂΔ ‹ªÁΔ ˛ «’ ¿π√˘ Ϻ√ª «Úº⁄Ø∫ ’º„
Ó≈ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ⁄≈‘∂ ¿π√Á≈ ’Ø¬Δ ’√» ‘ØÚ∂ ‹≈ È≈
‘ØÚ∂Õ «√¯ ¿π√Á≈ ’√» ͺ◊ È≈ ‘؉≈ Óø«È¡≈ «◊¡≈Õ
«¬‘ «√º÷Δ Á≈ «’√ Â∑ª Á≈ «È¡ª ˛Õ ¡º‹ «√º÷Δ Á∂
«È¡ª Â∂ «¬‘ Úº‚≈ √Ú≈Ò ‘ÀÕ «¬√∂ ’’∂ ¡º‹ ÒØ’ «√º÷Δ
ÂØ∫ Á» ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÊØÛ≈ √Óª Í«‘Òª Í≥‹≈Ï Á∂ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ
«¬‘ «’‘≈ ’Á∂ √È «’ «√º÷Δ »Í «Úº⁄ «‘ ◊¬Δ ˛ ¡Â∂
º «Úº⁄Ø∫ ÷ÂÓ ‘Ø ◊¬Δ ˛ ÍÃø» ¡º‹ √«ÊÂΔ «¬‘ Í‘πø⁄
◊¬Δ ˛ «’ ÒØ’ «√º÷Δ √»Í ÂØ∫ ÚΔ ‚È Òº◊∂ ‘ÈÕ ¡º◊∂
«¬‘Ȫ ˘ «√º÷ ≈÷≈ Ó«‘√»√ ‘πøÁ≈ √Δ ÍÃø» ‘π‰ «√º÷Δ
Ï≈‰∂ «Úº⁄ ´‡∂≈ ¤π«Í¡≈ Ó«‘√»√ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÒØÛ ¡º‹ «¬‘
ωÁΔ ˛ «’ ËÓ Â∂ ≈‹ÈΔÂΔ ˘ Úº÷ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «’™«’
ËÓ Â∂ ≈‹ÈΔÂΔ Á≈ ◊·‹ØÛ ◊À-‹Ó‘»Δ Â∂ «Í¤≈÷ÛΔ
√Ó≈‹ ÁΔ ÍÀÁ≈«¬Ù ˛Õ ≈‹ÈΔÂΔ «Úº⁄ ÏÀ·∂ ´‡∂∂ ÚΔ ËÓ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
”Â∂ ’≈Ï‹ ‘ج∂ ‘ÈÕ ËÓ Â∂ ≈‹ÈΔÂΔ ˘ Úº÷ ’ΔÂ∂ «ÏÈ∑ª
¡◊ª‘ÚË» √Ó≈‹ ÁΔ ¿π√≈Δ È‘ƒ ‘Ø √’ÁΔ Â∂ Ï≈ÁÒª
«‹‘∂ ’Ω‚∂ ≈÷Ùª ˘ Ó≈ ȑƒ «ÁºÂΔ ‹≈ √’ÁΔÕ
ÙØ’ √Ó≈⁄≈
A. «’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È «˜Ò∑≈ ‹ÒøË Á∂
ÍÃË≈È ’≈Ó∂‚ √øÂØ÷ «√øÿ º◊Û Á∂ Ó≈Â≈ ‹Δ ‘Ïø√
’Ω (IC) √ø÷∂Í «ÏÓ≈Δ Ó◊Ø∫ √ÁΔÚΔ «Ú¤ØÛ≈ Á∂ ◊¬∂Õ
¿πÈ∑ª ÁΔ ¡ø«ÂÓ √Óª ÓΩ’∂ Í«Ú≈ ÚºÒØ∫ «¬È’Ò≈ÏΔ
√≈‚≈ ≈‘ ˘ BA@@ πͬ∂ ¡Â∂ ‹ÈÂ’ ’≈‹ª Ò¬Δ
E@@@ πͬ∂ √‘≈«¬Â≈ «ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ ¡Á≈≈ «¬È’Ò≈ÏΔ
√≈‚≈ ≈‘ «¬√ Áπº÷ ÁΔ ÿÛΔ «Úº⁄ Í«Ú≈ È≈Ò
‘ÓÁÁΔ Á≈ «¬‹‘≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ
ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
B. «¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜ Á∂
√»Ï≈ ÓΔ ÍÃË≈È ’≈. Ó∂Ù ≈‰≈ (◊πÁ≈√Íπ) Á∂ Ó≈Â≈
‹Δ ÙÃΔÓÂΔ ÙªÂΔ Á∂ÚΔ (HE) «Í¤Ò∂ «Áȃ ¡⁄≈È’
«ÁÒ Á≈ ÁΩ≈ ÍÀ‰ ¿πÍø «¬Ò≈‹ ÁΩ≈È √ÁΔÚΔ «Ú¤ØÛ≈
Á∂ ◊¬∂Õ ¡Á≈≈ «¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ «¬√ Áπº÷ ÁΔ
ÿÛΔ «Úº⁄ Í«Ú≈ È≈Ò ‘ÓÁÁΔ Á≈ «¬‹‘≈ ’Á≈
˛Õ
C. «˜Ò∑ ≈ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√ø ÿ È◊ Á∂ «Í≥ ‚
Óø◊»Ú≈Ò ÂØ∫ È’√ÒΔ Ò«‘ Á∂ ‘ÓÁÁ, «’ÂΔ «’√≈È
Ô»ÈΔ¡È Á∂ ͺ’∂ √ÓÊ’ ’≈. ÏÒÚΔ «√øÿ Â∂ ◊πÏ÷Ù
«√øÿ Óø◊»Ú≈Ò Á∂ Úº‚∂ Ì≈¬Δ fiÒÓ‰ «√øÿ √≈ÊØ∫ √Á≈
Ò¬Δ «Ú¤Û ◊¬∂ ‘ÈÕ ¿π‘Ȫ È∂ ¡ÀÓ‹À∫√Δ ÁΩ≈È ‹∂Ò∑
ÚΔ ’º‡ΔÕ ÍπÒΔ√ ÁΔ ’πº‡ ÚΔ fiºÒΔ Â∂ «’√≈È √øÿÙª
ÁΩ≈È ‹∂Ò∑ ÚΔ ’º‡Δ Â∂ ¡≈÷Δ √≈‘ º’ «¬È’Ò≈ÏΔ
‹Ó‘»Δ Ò«‘ Á∂ ‘ÓÁÁ ‘∂Õ ¿π‘Ȫ ÁΔ¡ª ¡ø«ÂÓ
√Óª Ú‹Ø∫ ’ΔÂ∂ √Ó≈◊Ó «Úº⁄ ’≈. ÁÙÈ ÷‡’Û ÚºÒØ∫
¿π‘Ȫ ˘ Ù˪‹ÒΔ Ì∂‡ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ Â∂
Í«Ú≈ ÚºÒØ∫ «¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ ˘ BA@@ πͬ∂
√‘≈«¬Â≈ Ì∂‡ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ¡Á≈≈ Í«Ú≈ Á∂ Áπº÷ «Úº⁄
ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ √‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
D. ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. Á∂ ¡≈◊» ÙÃΔ ‡∂’ ⁄øÁ ’≈ÒΔ¡≈ Á∂
‹Δ‹≈ ‹Δ ÙÃΔ ¡«ÈÒ ’πÓ≈ √ÁΔÚΔ «Ú¤ØÛ≈ Á∂ ◊¬∂Õ
¿πÈ∑ª ÁΔ Ô≈Á «Úº⁄ √Ú. ¡«ÈÒ ’πÓ≈ ‹Δ ÁΔ ÍÂÈΔ
ÙÃΔÓÂΔ ÍπÙ’ ’πÓ≈Δ ´«Ë¡≈‰≈ («‡≈. ˛μ‚ ‡Δ⁄)
È∂ ¡Á≈≈ «¬È. √≈‚≈ ≈‘ ˘ E@@ π. √‘≈«¬Â≈ Ì∂‹Δ
˛Õ ¡Á≈≈ Í«Ú≈ Á∂ Áπº÷ «Úº⁄ ÙΔ’ ‘πøÁ≈ ‘Ø«¬¡≈
√‘≈«¬Â≈ Ò¬Δ ËøÈÚ≈ÁΔ ˛Õ
18 ‹ÈÚΔ-B@AI
 ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡Èª Á≈ √ªfi≈ √ºÁ≈
Ó˜Á»ª Á∂ π˜◊≈ Â∂ ¡«Ë’≈ª ÁΔ º«÷¡≈ Ò¬Δ H Â∂ I ‹ÈÚΔ ÁΔ ’πºÒ «‘øÁ ‘ÛÂ≈Ò ˘ √¯Ò ’ØÕ
’∂∫Á √’≈ ÁΔ¡ª √≈Ó≈‹ ͺ÷Δ, Ó˜Á» «ÚØËΔ Â∂ Úø‚ Í≈¿» ÈΔÂΔ¡ª Á∂ «ıÒ≈¯ √øÿÙ Â∂˜ ’Ø
√≈ÊΔ˙,
B@AD «Úº⁄ ’∂∫Á «Úº⁄ Ì≈‹Í≈ Á∂ √ºÂ≈ «Úº⁄
¡≈¿π‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó˜Á» ‹Ó≈ ¿πμÍ ‘ÓÒ∂ ÚË ◊¬∂
‘È ¡Â∂ ¡≈Í‰Δ¡ª ÈΩ’Δ¡ª, ¿π˜ ¡Â∂ ¡«Ë’≈ª
ÁΔ º«÷¡≈ Í«‘Òª È≈ÒØ∫ «‹¡≈Á≈ ¸‰ΩÂΔÍ»È ‘Ø ◊¬Δ
˛Õ «Í¤Ò∂ √≈„∂ ⁄≈ √≈Òª «Úº⁄ Á∂Ù Ì «Úº⁄ √Ê≈È’
ͺË ¿πμÍ ¡«Ë’≈ª ÁΔ º«÷¡≈ Ò¬Δ ¡Â∂ ‹ΔÚÈ ÁΔ¡ª
Ï∂‘Â ‘≈Òª Ò¬Δ Ó˜Á»ª Á∂ ’¬Δ √øÿÙ ‘ج∂ ‘ÈÕ
«¬√ ÁΩ≈È ’πfi ÷∂ÂΔ √øÿÙ ÚΔ ‘ج∂ ‘È ¡Â∂ «Í¤Ò∂ C
√≈Òª «Úº⁄ Ó˜Á»ª Á∂ √≈∂ ÂÏ«’¡ª ÁΔ¡ª ¡≈Ó Óø◊ª
¿πμÍ ÁØ «¬º’ «ÁÈ≈ ‘ÛÂ≈Òª ÚΔ Ò≈ÓÏøÁ ‘Ø¬Δ¡ªÕ Í
ÓØÁΔ √’≈ ¡≈Ó ÒØ’ª Á∂ ¡º¤∂ «ÁÈ Á∂ fiª√∂ ÁΔ ¡≈Û
«Úº⁄ ¡≈Í‰Δ¡ª Ó˜Á» «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ¿πμÍ ¡ÓÒ
’ÁΔ ‹≈ ‘Δ ˛ ‹Ø ÍÃÏøË’ª ¡Â∂ Úº‚∂ √È¡Â’≈ª Á∂
ͺ÷ ÁΔ¡ª ‘ÈÕ “ËøÁ∂ ÁΔ ¡√≈ÈΔ” ¡√Ò «Úº⁄ ’≈ÍØ∂‡
¡Â∂ «ÚÁ∂ÙΔ ’øÍÈΔ¡ª Á∂ Ò¬Δ “¡º¤∂ «ÁÈ” ‘È, Ó˜Á»ª
Ò¬Δ È‘ƒÕ
√’≈ ÁΔ¡ª Úº÷-Úº÷ Ó˜Á» «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª
«’ ’≈˘Èª «Úº ⁄ ’ΔÂΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª
ÂÏÁΔÒΔ¡ª «‹√ «Úº⁄ √≈∂ ÷∂Âª «Úº⁄ «ÈË≈ √Ó∂∫
Ò¬Δ ’øÓ ”Â∂ º÷‰≈, ¡≈.¡Àμ√.¡Àμ√.-Ì≈‹Í≈ ÁΔ ’∂∫Á
√’≈ Áπ¡≈≈ ‘ÓÒ≈Ú »Í È≈Ò ¡ÓÒ «Úº⁄ «Ò¡≈
‘Δ ˛Õ ‹ÁØ∫«’ ‹≈«‰¡≈-Í«‘⁄≈«‰¡≈ ÂºÊ ˛ «’ «’Â
’≈˘È Í«‘Òª ÚΔ ÿº‡ ‘Δ Ò≈◊» ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ’∂∫Á
√’≈ «¬Èª ’≈˘Èª ˘ ÚΔ ÍÃÏøË’ª Á∂ ͺ÷ «Úº⁄ √Øˉ
Á∂ ◊øÌΔ ÔÂÈ ’ ‘Δ ˛Õ ¿π‘Ȫ È∂ DD ’≈˘Èª ˘ D
’Ø‚ª «Úº⁄ Úø‚ «ÁºÂ≈ ˛Õ Ì≈‹Í≈ Á∂ ≈‹ Ú≈Ò∂ √»«Ï¡ª
È∂ ≈‹√Ê≈È ÂØ∫ Ùπ» ’’∂ ·∂’≈ «’ ’≈˘È, ¿πÁÔØ«◊’
fi◊Û≈ ’≈˘Èª «Úº⁄ √ØË ’’∂ ¡ÓÒΔ »Í «Úº⁄ ’øÓ
’È Ú≈Ò∂ Ó˜Á»ª ÁΔ Úº‚Δ «◊‰ÂΔ ˘ «¬Èª ’≈˘Èª
Á∂ Ò≈Ì ÂØ∫ Úªfi∂ ’ «ÁºÂ≈ ˛ ¡Â∂ ÈΩ’Δ¡ª ”Â∂ º÷‰ Â∂
’º„‰ ÁΔ ÷πºÒ∑Δ ¤πº‡Δ Ó≈Ò’ª ˘ Á∂ «ÁºÂΔ ˛Õ √’≈
ÁΔ¡ª ÈΔÂΔ¡ª ÁΔ Ú‹≈ ’’∂ ͺ’∂ π˜◊≈ ¿πμÍ «Âº÷≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‘ÓÒ≈ ‘Ø «‘≈ ˛ ¡Â∂ ·∂’∂Á≈Δ’È ÁΔ Íë’«¡≈ ÚËΔ
˛Õ Ï≈Ï ’øÓ Ï≈Ï ÂÈ÷≈‘ Á∂ √ø«ÚË≈È’ «√˪Â
Á≈, «‹√ ˘ √πÍΔÓ ’Ø‡ È∂ ‘π‰∂ ‘Δ Áπ‘≈«¬¡≈ ˛,
‹ÈÂ’ Â∂ «Èº‹Δ ÷∂Â Á∂ ÍÃÏøË’ ÷πºÒ∑∂¡≈Ó ¿πÒøÿ‰≈
’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ ·∂’≈ Ó˜Á» ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ‘Ø Ó≈Ó«Ò¡ª
«Úº⁄ Ì∂ÁÌ≈Ú Á≈ «Ù’≈ ‘ÈÕ «¬√ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ B@AH
«Úº⁄ ‹≈Δ «¬º’ ¡Á≈Ò Á∂ ¡≈Á∂Ù Áπ¡≈≈ ·∂’≈ Ó˜Á»ª
Á∂ √ÓªÚºË π˜◊≈ (Fixed term employment) ˘, ‹Ø
‘π‰ º’ «√Î ’ºÍÛ≈ ¿πÁÔØ◊ º’ √ΔÓ √Δ, ˘ ÚË≈’∂
√≈∂ ¿πÁÔØ◊ª ¡Â∂ √∂Ú≈Úª «Úº⁄ Ò≈◊» ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬‘ “ËøÁ∂ ˘ ¡√≈È Ï‰≈¿π‰” Á∂ Ȫ ‘∂· ’ΔÂ≈ «◊¡≈
˛Õ
ÓØÁΔ √’≈ È∂ ‘ √≈Ò B ’ØÛ π˜◊≈ ÍÀÁ≈
’È Á∂ Úº‚∂-Úº‚∂ Ú≈¡Á∂ ’ΔÂ∂ √ÈÕ ‹ÁØ∫«’ √º⁄ «¬‘ ˛
«’ π˜◊≈ ÿ‡ «‘≈ ˛Õ B@AF «Úº⁄ Ó؇ Ú‘Δ’Ò
¡À’‡ «Úº⁄ √ØË ’È Á≈ Ó’√Á Ø‚ ‡ª√ÍØ‡ Á≈
’≈ÍØ∂‡ Á∂ ͺ÷ «Úº⁄ «Èº‹Δ’È ’È≈ √ΔÕ «‹√ È≈Ò
‘˜≈ª ¤Ø‡∂ ‡ª√ÍØ‡ ÏÏ≈Á ‘Ø ‹≈‰◊∂Õ «¬√ Â∑ª Á∂
ÚΔ Ï‘π ӘÁ» ‘È «‹‘Ȫ ˘ Ó˜Á»ª Á≈ Á‹≈ ‘Δ
È‘ƒ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈Õ «‹√ Â∑ª ¡≈Ù≈ Ú’, √¯≈¬Δ
’Ó⁄≈Δ ¡Â∂ ‘Ø ÔØ‹È≈Úª «Úº⁄ ’øÓ ’È Ú≈Ò∂Õ
√πÍΔÓ ’Ø‡ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á∂ Ï≈Ú‹»Á √≈Δ¡ª ≈‹
√’≈ª ¿π√≈Δ ’ (Cess) Á∂ ¡Ϫ πͬ∂ Á∂ Ìø‚≈ ˘
ÁºÏΔ ÏÀ·Δ¡ª ‘È ¡Â∂ ¿π√≈Δ Ó˜Á»ª ˘ «¬√ ÍÀ√∂ Á≈ ‹Ø
¿π‘Ȫ ÁΔ ‘Δ ÌÒ≈¬Δ Ò¬Δ ˛, Á≈ Ò≈Ì Á∂‰ «Úº⁄
ÈÚΔ¡ª-ÈÚΔ¡ª π’≈Ú‡ª ÷ÛΔ¡ª ’ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
√πÍΔÓ ’Ø‡ È∂ «¬‘ «‡ºÍ‰Δ ’ΔÂΔ ‘À «’ «ÈÓ≈‰
Ó˜Á»ª Á∂ ’«Ò¡≈‰ Ò¬Δ «¬’º·∂ ‘ج∂ «¬√ Îø‚ ˘ ÏÏ≈Á
’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ Ù∂¡≈Ó «ÏÒ«‚ø◊ ¡Â∂ «ÈÓ≈‰
Ó˜Á» ’≈˘È Á≈ ¿πÒøÿ‰ ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ Í»∂ Á∂Ù
«Úº⁄ ’øÓ Ê≈Úª ”Â∂ ÂÊ≈’«Ê “Áπÿ‡È≈Úª” ÚºË ‘Δ¡ª
‘È «’™«’ ‘π‰ ’øÓ ’ ‘∂ Ó˜Á»ª Á∂ ‹Δ‰ Á∂ ¡«Ë’≈
ÁΔ ’ΔÓ ÿº‡ ‘Ø ◊¬Δ ˛Õ «’ ’≈˘Èª ˘ Ò≈◊» ’≈¿π‰
19 ‹ÈÚΔ-B@AI
Ú≈Ò∂ ’Ó⁄≈Δ¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ ÿ‡≈ «ÁºÂΔ ◊¬Δ ˛ ¡Â∂
√’≈Δ Â∂ «Èº‹Δ ÷∂Âª ÁØȪ «Úº⁄ ‘Δ √πº«÷¡≈ ’ÁÓ
Ò≈◊» È‘ƒ ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂Õ ÿº‡Ø-ÿº‡ Ó˜Á»Δ, ¬Δ.¡À√.¡≈¬Δ.
¡Â∂ ÍØÚΔ‚À∫‡ Îø‚ Á∂ «ÚË≈È’ ¡«Ë’≈ ÚΔ Ò≈◊» È‘ƒ
’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ¡Â∂ «¬√Á≈ Ò≈Ì Í«‘Òª ‘Δ ÊØÛ∂ Ó˜Á»ª ˘
‘Δ «ÓÒ «‘≈ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ ’∂∫Á √’≈ ‹ÈÂ≈ Á∂ ÍÀ√∂
È≈Ò Ï‰∂ ‹ÈÂ’ ÷∂Â Á∂ ¿πÁÔØ◊ª Á≈ ¡ºÍ«ÈÚ∂Ù (dis-
investment) ’ ‘Δ ˛ ¡Â∂ ’¬Δ ÷∂Âª «Úº⁄ A@@
ÎΔ√ÁΔ «ÚÁ∂ÙΔ «ÈÚ∂Ù ÁΔ «¬‹≈‹Â Á∂ ‘Δ ˛Õ ∂ÒÚ∂,
º«÷¡≈ ¡Â∂ ’¬Δ ‘Ø Ó‘ºÂÚÍ»È ‹ÈÂ’ ÷∂Â Á∂
¿πÁÔØ◊ª ˘ «ÚÁ∂ÙΔ Í»ø‹Δ Ò¬Δ Í»Δ Â∑ª ÷ØÒ «ÁºÂ≈ «◊¡≈
˛Õ “Ó∂’ «¬È «¬ø‚Δ¡≈” ¡Â∂ “«Ú’Δ «‹ºÊ∂ Ó˜Δ ’Ø” Á≈
«√˪ ‹ÈÂ’ ‹≈«¬Á≈Á È≈Ò ÚΔ ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛
«‹√ ˘ «ÚÁ∂ÙΔ Â∂ Á∂√Δ ’≈ÍØ∂‡ª ˘ √Ω∫«Í¡≈ ‹≈ «‘≈
˛Õ ÒØ’ª ¿πμÍ È؇ÏøÁΔ Â∂ ‹Δ.¡À√.‡Δ. Á≈ Ȫ‘-ͺ÷Δ
¡√ ¡√ƒ Á∂÷ ‘Δ ‘∂ ‘ªÕ
√’≈ ‹ÈÂ≈ ¿πμÍ ⁄ΩÂÎ≈ ‘ÓÒ≈ ’ ‘Δ ˛Õ
’∂∫Á √’≈ ‹≈ÂΔ ¡Â∂ «¯’» ¡Ë≈ ¿πμÍ ’ΔÂ∂ ‹≈
‘∂ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ ͺ÷ «Úº⁄ ˛, «‹√ÁΔ ¡≈Û ‘∂· ¿π‘ Á∂Ù
ËØ‘Δ, ’≈ÍØ∂‡ ͺ÷Δ ÈΔÂΔ¡ª Ò≈◊» ’ ‘Δ ˛Õ
«ÍºÂ√ºÂ≈ ÁΔ¡ª Ó≈ÈÂ≈Úª, ÌΔÛ Áπ¡≈≈ ◊À-’≈˘ÈΔ
‘º«Â¡≈Úª, ¿πμ⁄ ‹≈ÂΔ Á∂ ‘ø’≈ ˘ ÊØ͉ Ò¬Δ Ò≈◊»
’ΔÂΔ¡ª ‹≈ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¡√ƒ ’ÁΔ È‘ƒ ÌπºÒ √’Á∂ «’
«¬√ Â∑ ª Á∂ ’π ’ Óª Á≈ Í«‘Ò≈ «Ù’≈, Óπ ‘ ø Ó Á
«¬÷Ò≈’, ÈØ«¬‚≈ ÁΔ «ÚÁ∂ÙΔ ’øÍÈΔ Á≈ «¬º’ ·∂’≈ Ó˜Á»
√ΔÕ ¡√ƒ ‹ÈÂ≈ Á∂ ¡øÁØÒÈ ¿πμÍ Â≈«ÓÒÈ≈‚» √’≈
Áπ¡≈≈ Ê»‡»’Ø‚Δ «Úº⁄ ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ª ‘º«Â¡≈Úª Á∂
¡º÷ƒ Á∂÷∂ ◊Ú≈‘ ‘ªÕ
H ¡Â∂ I ‹ÈÚΔ ˘ ’¬Δ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È ’∂∫Áª
È∂ ’πºÒ «‘øÁ ‘ÛÂ≈Ò Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈ ˛ Í Í«‘Òª ÁΔ
Â∑ª ¿π‘Ȫ È∂ √≈Δ¡ª ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡Èª ˘ Ù≈«ÓÒ È≈
’’∂ Âø◊ȘΔ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ’ΔÂ≈ ˛Õ «¬‘Ȫ Ó˜Á»
«ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ˘ «¬º’ Әϻ ˺’≈ Á∂‰ Ò¬Δ ˜»Δ ˛
«’ √øÿÙ ’ ‘∂ √≈∂ Ó˜Á» ÂÏ«’¡ª ˘ «¬º’ ʪ
«¬’º·≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ ¡√ÒΔ √øÿÙ ˘ «¬√ÂØ∫ ¡º◊∂ ÚΔ
«Ú’√ ’È≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ Í«‘Òª ÁΔ Â∑ª ‘Δ ¡√ƒ Ó˜Á»ª
˘ ¡ÍΔÒ ’Á∂ ‘ª «’ H Â∂ I ‹ÈÚΔ ÁΔ «¬√ ‘ÛÂ≈Ò
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
˘ √ªfi≈ √øÿÙ √Ófi’∂ Әϻ ’Ø ¡Â∂ ÁØÚ∂∫ «ÁÈ «¬º’
Â≈’ÂÚ ‘ÛÂ≈Ò ‹ºÊ∂ÏøÁ ’ØÕ
√≈‚Δ¡ª Óø◊ª (Charter of Demands)
A. Ó«‘ø◊≈¬Δ ¿πμÂ∂ Ø’ Ò◊≈¿π, √Ì ˘ ≈Ù‰ «Á˙,
ÍÀ‡ØÒ, ‚Δ˜Ò ¿πÍ ‡À’√ ÿ‡≈˙Õ
B. √≈∂ «’ ’≈˘Èª ˘, «ÚÙ∂Ù ’ «ÚË≈«È’
’≈˘Èª ˘ √÷ÂΔ È≈Ò Ò≈◊» ’ØÕ
C. «’ ’≈˘Èª «Úº⁄ √Ø˪ ÏøÁ ’ØÕ ’∂∫Á √’≈
¡Â∂ ≈‹ √’≈ Áπ¡≈≈ «¬È∑ª ’≈˘Èª Á∂ ¡ÓÒ
ÁΔ Íë’«¡≈ ˘ ÏÁÒ‰ Á∂ √≈∂ √’»Ò Ú≈Í√
Ò˙Õ «’ ’≈˘Èª ˘ Ò≈◊» ’È Ú≈ÒΔ √’≈Δ
ÓÙΔÈΔ ˘ Әϻ ’ØÕ
D. AH@@@ ÍÃÂΔ Ó‘ΔÈ≈ Ó˜Á»Δ Ò≈◊» ’Ø ¡Â∂ ¿π√
˘ Ó«‘ø◊≈¬Δ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‹≈Ú∂Õ
E. ÂÊ≈’«Ê √ÚÀ«¬º¤Â «‹√ Â∑ª ¡≈Ù≈ Ú’ª
˘ Ó˜Á»ª Á≈ Á‹≈ «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂, ¿π‘Ȫ ˘ ÿº‡Ø-
ÿº‡ ¿π‹ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂Õ
F. √≈∂ Ó˜Á»ª ˘ ÿº‡Ø-ÿº‡ C@@@ πͬ∂ ÍÃÂΔ
Ó‘ΔÈ≈ ÍÀÈÙÈ «Á˙ ¡Â∂ «¬È∑ª ˘ ≈‹ª ÁΔ ÿº‡Ø-
ÿº‡ Ó˜Á»Δ Á È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‹≈Ú∂Õ
G. ’øÓ √Ê≈Ȫ ¿πμÍ Áπÿ‡È≈Úª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄,
«’™«’ «¬‘ √π⁄∂ Ò≈ÍÚ≈‘Δ Á≈ «√º‡≈ ‘πøÁΔ ˛,
Ó≈Ò’ª Á∂ «ıÒ≈¯ ˆÀ-˜Ó≈ÈÂΔ Ë≈≈Úª «‘Â
’∂√ Á‹ ’Ø ¡Â∂ √ÏøË ÎÀ’‡Δ ÍÛÂ≈Ò
’Â≈ («¬ø √ ÍÀ ’ ‡) Á∂ «ıÒ≈¯ Áø ‚ ≈ÂÓ’
’≈Ú≈¬Δ ’ØÕ ÁØÙΔ Ó≈Ò’ª Ò¬Δ Ò≈˜ÓΔ »Í
«Úº⁄ ‹πÓ≈È∂ Á∂ È≈Ò √˜≈ Á≈ √Óª «‘ ’ØÕ
H. π˜◊≈ Á≈ ·∂’∂Á≈Δ’È, Ï≈‘Ø∫ ’øÓ ’≈¿π‰,
·∂’≈ Ó˜Á»Δ ¡Â∂ ¡√Ê≈¬Δ Ó˜Á»Δ (Tempo-
rary) ÏøÁ ’ØÕ √≈∂ ’øÓª «Úº⁄ Ï≈Ï ÂÈ÷≈‘,
√‘»Òª Â∂ ̺Â∂ Ò≈◊» ’ØÕ √ÓªÏºË π˜◊≈
√Ó≈Í ’ØÕ
I. ÏØÈ√ ¡Â∂ ÍÃ≈ÚΔ‚À∫‡ Îø‚ «Úº⁄ ÂÈ÷≈‘ ÁΔ ÔØ◊Â≈
ÁΔ √ΔÓ≈ √Ó≈Í ’ØÕ ◊À⁄»‡Δ ÚË≈˙Õ
A@. ¬Δ.¡À√.¡≈¬Δ. ¡Â∂ Í≈ÚΔ‚À∫‡ Îø‚ ÁΔ¡ª √‘»Òª
«Úº⁄ √≈∂ Ó˜Á»ª ˘ Ù≈ÓÒ ’ØÕ
20 ‹ÈÚΔ-B@AI
AA. √’≈Δ ÓπÒ≈˜Óª ÁΔ ÈÚƒ ÍÀÈÙÈ √’ΔÓ Ú≈Í√
Ò˙Õ
AB. «Èº‹Δ ÷∂Â Á∂ π˜◊≈ «Úº⁄ «˜Ú∂ÙÈ Ò≈◊»
’ØÕ
AC. ÿº‡ «◊‰ÂΔ¡ª, Á«Òª ¡Â∂ ‘Ø ÂÏ«’¡ª ¿πμÍ
≈‹ (State) Áπ¡≈≈ ¡ÔØ«‹Â ‘ÓÒ∂ ÏøÁ ’ØÕ
ÁØÙΔ¡ª ˘ √˜≈ «Á˙, fi»·∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÏøÁ ’ØÕ
AD. ˆÀ-’≈˘ÈΔ ◊ÂΔ«ÚËΔ¡ª Ø’» ’≈˘È ¡Â∂ ‘Ø
ÁÓÈ’≈Δ ’≈˘È º Á ’Ø Õ fi» · ∂ ’∂ √ ª «Úº ⁄
«◊ÃÎÂ≈ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ÓÈπº÷Δ ¡«Ë’≈ È∂Â≈Úª ¡Â∂
‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È ÒΔ‚ª ˘ «‘≈¡ ’ØÕ
AE. «ÚÁ∂ÙΔ Í»ø‹Δ «ÈÚ∂Ù ÏøÁ ’Ø ¡Â∂ ÍÃ⁄»È ÚÍ≈,
∂ÒÚ∂, º«÷¡≈ «Úº⁄ «ÚÁ∂ÙΔ Í»ø‹Δ «ÈÚ∂Ù Ú≈Í√
Ò¿πÕ
AF. ‹ÈÂ’ ÷∂Â Á∂ ¿πÁÔØ◊ª Á≈ ¡ºÍ«ÈÚ∂Ù ÏøÁ ’ØÕ
‹ÈÂ’ ÷∂Â Á∂ ÏÀ∫’ª Á≈ ¬∂’Δ’‰ ÏøÁ ’ØÕ
AG. √≈∂ «ÈÓ≈‰ Ó˜Á»ª Á≈ Í≥‹Δ’È Ò≈˜ÓΔ ’Ø
√≈∂ «‹√‡‚ Ó˜Á»ª ˘ √πº«÷¡≈ «’º‡ ¡Â∂
Áπÿ‡È≈ «Úº⁄ ÓΩ ‘؉ ÁΔ √» «Úº⁄ A@ Òº÷
πͬ∂ Óπ¡≈Ú˜≈ «Á˙Õ √ÓªÏºË ÂΔ’∂ È≈Ò «¬Èª
Ó˜Á»ª ÁΔ «‹√‡∂ÙÈ ¡Â∂ ’Ò∂Óª Ò¬Δ Úº÷Δ
Ò∂Ï ÓÙΔÈΔΔ Â«‘ ’ØÕ
AH. ≈‹√Ê≈È, ¤ºÂΔ√◊Û∑ ¡Â∂ ÓºË ÍÃÁ∂Ù ÁΔ ÈÚΔ¡ª
’ª◊√ √’≈ª ÂØ∫ Óø◊ ’Ø «’ ¿π‘ «Í¤ÒΔ
Ì≈‹Í≈ √’≈ª Áπ¡≈≈ «Ò¡ªÁ∂ ◊¬∂ Ó˜Á»
«ÚØËΔ «’ ’≈˘Èª «Úº⁄ ’ΔÂΔ¡ª √Ø˪ ˘
Ú≈Í√ ÒÚ∂Õ
ÚºÒØ∫ : «¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È (IFTU),
«È¿» ‚ÀÓØ’À«‡’ Ò∂Ï Îø‡ (NDLF), «È¿» ‡∂‚
Ô»ÈΔ¡È «¬ÈÙΔ¬∂«‡Ú (NTUI), ¬Δ.√Δ.¡ÀÒ. ·∂’≈
Ù«Ó’ ¡«Ë’≈ Ô»ÈΔ¡È (¡≈√È√ØÒ-Áπ◊≈Íπ),
¡≈Ò «¬ø‚Δ¡≈ ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È (AIFTU)
ÍÃ’≈Ù’ : ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄, √»Ï≈ ÍÃË≈È,
«¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜
≈‹ «√øÿ, ‹ÈÒ √’ºÂ, «¬ø‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯
‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ ÚæÒØ∫ ’ÈÚÀÈÙÈ
‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ «˜Ò∑≈ Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊
ÚæÒØ∫ √Ê≈È’ Ù‘ΔÁ ÓÒ’Δ ⁄øÁ Ó∂‘ÒΔ ÌÚÈ «Ú÷∂ √ø«ÚË≈È
«ÁÚ√ ”Â∂ “√ø«ÚË≈È «Ú⁄ Á‹ «ÈÁ∂Ù’ «√˪Â-Ú≈¡Á∂
¡Â∂ ‘’Δ’Â” «ÚÙ∂ ”Â∂ ’ÈÚÀÈÙÈ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂
’ÈÚÀÈÙÈ Á∂ Óæπ÷ Ú’Â≈ ¡À‚ÚØ’∂‡ ÁÒ‹Δ «√øÿ È∂ √øÏØËÈ
’«Á¡ª «’‘≈ «’ AIE@ «Ú⁄ Ò≈◊» ’ΔÂ∂ ◊¬∂ Ì≈ÂΔ
√ø«ÚË≈È Á∂ Ì≈◊-D Á∂ ≈‹ ÁΔ ÈΔÂΔ Á∂ «ÈÁ∂Ù’ «√˪Â
˘ Ò≈◊» ’È≈ ≈‹ Á≈ ¯˜ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬‘ ¡≈‡Δ’Ò CG
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡≈‡Δ’Ò EA Âæ’ ‘ÈÕ «‹È∑ª «Ú⁄ «˜’ ˛ «’
≈‹, ¡≈ÓÁÈ ÁΔ¡ª ¡‰Ï≈ÏΔ¡ª ÿæ‡ ’È Á≈ ÔÂÈ
’∂◊≈ ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª «Ú⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ ¡Â∂ Úæ÷-
Úæ÷ «’º«Â¡ª «Ú⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ √Ó»‘ª «Ú⁄ ÚΔ √‘»Òª ¡Â∂
ÓΩ«’¡ª ÁΔ ¡√Ó≈ÈÂ≈ ıÂÓ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
¡≈«Ê’ ÍÃÏøË «¬√ Â∑ª ⁄æÒ∂ «‹√ È≈Ò ËÈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ
√≈ËȪ Á≈ √≈«¡ª Ò¬Δ «‘ ‘ØÚ∂, Í Á∂Ù Á∂ ‘≈’Óª ÁΔ
¡ÓÒÁ≈Δ «¬√ Á∂ «ÏÒ’πÒ ¿πÒ‡ ˛, ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ ’≈˘ÈΔ
„ª⁄≈ «¬√ ÍÃ’≈ ’øÓ ’∂ «’ √Ì ˘ Ï≈Ï «È¡ª «ÓÒ∂ Í
‘≈’Óª ÚæÒØ∫ ’≈Ò∂ ’≈˘È ÿÛ ’∂ ¡Â∂ «’ ’≈˘Èª «Ú⁄
√ØË Á∂ Ȫ¡ ”Â∂ «’ÂΔ¡ª Á∂ ‘æ’ª ”Â∂ ‚≈’∂ Ó≈∂ ‹≈ ‘∂
‘ÈÕ ¡≈͉∂ ‘æ’ª Ò¬Δ √øÿÙ ’ ‘Δ¡ª Ù’ÂΔ¡ª Á∂ ‘æ’
«Ú⁄ ÏØÒ‰ ¡Â∂ √’≈ª ÁΔ ¡ÒØ⁄È≈ ’È Ú≈«Ò¡ª ˘
‹∂Ò∑ª «Ú⁄ √º∞«‡¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬È∑ª «√˪ª «Ú⁄ «¬‘ ÚΔ
Á‹ ˛ «’ ≈‹ √Ó≈«‹’ ¡«È¡ª ¡Â∂ √Ì «’√Ó Á∂ ÙØÙ‰
ÂØ∫ ’Ó˜Ø Ú◊≈ ı≈√’ ¡Àμ√.√Δ./¡Àμ√.‡Δ. ÁΔ √πæ«÷¡≈
’∂◊≈Õ ı∞≈’ Á≈ ÍæË ¡Â∂ ‹ΔÚÈ ÍæË ¿πμ⁄≈ ’È ¡Â∂
ÒØ’ «√‘ Á∂ √πË≈ ˘ ¡≈͉∂ Óæπ„Ò∂ ¯˜ª Ú‹Ø∫ ÓøÈ∂◊≈Õ
¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ «¬È∑ª Óæπ«Á¡ª ”Â∂ √’≈ ÁΔ √≈«˜ÙΔ ⁄æπÍ
˛Õ «¬√ Â∑ª ’’∂ √’≈ ¡≈͉∂ ¯˜ª ÂØ∫ Ìæ‹ ‘Δ ˛
¡Â∂ «¬’ Â∑ª È≈Ò √ø«ÚË≈È ˘ Ș ¡≥Á≈˜ ’È Á∂
’≈‹ ’ ‘Δ ˛, «‹√ «ıÒ≈¯ ÒØ’ ¡≈Ú≈˜ ¿πμ·‰Δ ⁄≈‘ΔÁΔ
˛Õ √’≈ Óø‚Δ Á∂ «√˪ª ˘ Ò≈◊» ’ ‘Δ ˛Õ ’ÈÚÀÈÙÈ
«Ú⁄ «‘øÁ» ‹Ê∂ÏøÁΔ¡ª ÚæÒØ∫ «¯’» ȯ ÍÀÁ≈ ’È Ò¬Δ
¡Ôæπ«Ë¡≈ «Ú⁄ ËÓ √Ì≈ ’È ÁΔ «ÈøÁ≈ Á≈ ÓÂ≈ Í≈√
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ‘Ø ӫ¡ª ≈‘ƒ √ø«ÚË≈È «Ú⁄ Á‹
«ÈÁ∂Ù’ «√˪ Ò≈◊» ’È, √≥ÿÙÙΔÒ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘
Í»Δ ÂÈı≈‘ ”Â∂ Íæ’∂ ’È, √πË≈ Ì≈ÁÚ≈‹ ¡Â∂ ‘Ø
ÏæπËΔ‹ΔÚΔ¡ª ”Â∂ ω≈¬∂ ’∂√ æÁ ’’∂ ¿πÈ∑ª ˘ «‘≈¡ ’È,
’≈Ò∂ ’≈˘È æÁ ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ ÓΩ’∂ ‹Ó‘»Δ
¡«Ë’≈ √Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ÍÃÀμ√ √’æÂ Ï»‡≈ «√øÿ, «ÙÚ≈‹,
ÏΔÏΔ ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈ ¡Â∂ ÂΔÊ √»ÒÍπΔ È∂ «Ú⁄≈
æ÷∂Õ Óø⁄ √ø⁄≈ÒÈ≈ ‹√ÏΔ ÁΔÍ È∂ ’ΔÂΔÕ
21 ‹ÈÚΔ-B@AI
 ≈÷Δ◊Û∑Δ ÁΔ ÷∞Á≈¬Δ
¡≈Δ¡≈ ÒØ’ Ì≈ Á∂ Ó»Ò-Ú≈√Δ È‘Δ∫
¡≈Δ¡≈ ÒØ’ª ˘ Ì≈ Á∂ Ó»Ò-Ú≈√Δ √≈Ï ’È
ÁΔ √øÿ Í«Ú≈ Â∂ «‘øÁ»ÂÚÚ≈ÁΔ¡ª ÁΔ Ó∞«‘øÓ ˘ «¬æ’
Ú≈ «Î Ó»ø‘ ÁΔ ÷≈‰Δ Í¬Δ ‘ÀÕ ‘«¡≈‰≈ Á∂ «˜Ò∑≈
«‘√≈ Á∂ ≈÷Δ◊Û∑Δ «Úæ⁄ «¬æ’ Í∞≈ÂÈ Ù«‘Δ √æ«Ì¡Â≈
Á∂ ÷ø‚ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ÷ø‚ª Á∂ È≈Ò ’∞æfi ’Ïª ÚΔ
«ÓÒΔ¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «¬æ’ ’Ï ÁΔ ¿∞Ó DE@@
√≈Ò ¡ø◊Δ ◊¬Δ ‘ÀÕ
ÚÀ√∂ «¬√ È≈◊«’ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ ÍÂ≈ Òæ◊Á∂ ‘Δ
«‘øÁ»ÂÚΔ ÍÃ⁄≈ ÓÙΔÈΔ ¡Â∂ Ì◊Úª ø◊ ”⁄ ø◊∂ ⁄ÀÈÒª
È∂ «¬√ È◊ √æ«Ì¡Â≈ ˘ Ó‘ªÌ≈ ’≈Ò ÁΔ Áæ√Á∂ ‘ج∂
«¬‘˘ Ó‘ªÌ≈ Á∂ «¬«Â‘≈√’ ‘؉ ÁΔ √æ⁄≈¬Δ Á≈ √Ï»Â
¡Â∂ √√ÚÂΔ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ Ȫ «ÁøÁ∂ ‘ج∂, «¬√ È◊
√æ«Ì¡Â≈ Á∂ ‹Δ¬∂ «Ó«Ê‘≈√’ √√ÚÂΔ Á∂ ‘’Δ’Δ ‘؉
˘ ÍÃÓ≈«‰Â ’È ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ˛Õ
Í «Ú«◊¡≈È ÏÛ≈ ‘Δ ‘æ·Δ ‘∞Á ø ≈ ‘ÀÕ «¬‘ «ÚÙÚ≈Ùª
”Â∂ È‘Δ∫, ÍÃÓ≈‰ ‹ª √ϻª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ’øÓ ’Á≈ ‘ÀÕ
«‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ ≈÷Δ◊Û∑Δ ÁΔ ÷∞Á≈¬Δ ÂØ∫ ÍÃ≈Í √Óæ◊Δ ˘
«Ú«◊¡≈È’ «ÚËΔ È≈Ò Í«÷¡≈ «◊¡≈, √øÿΔ √»«Ó¡ª
Â∂ Ì◊Úª ø◊ ”⁄ ø◊∂ ÍÃ⁄≈ Ó≈«Ë¡Óª Á∂ ‘ØÙ ¿πμ‚ ◊¬∂Õ
≈÷Δ◊Û∑Δ Á≈ √æ⁄ «¬È∑ª Ò¬Δ «¬√ ’Á ’ΩÛ≈ √Δ «’
«¬È∑ª È∂ ⁄∞æÍ ’’∂ ¡øÁ ÚÛÈ≈ ‘Δ «Ï‘Â √Ó«fi¡≈Õ
≈÷Δ◊Û∑Δ ˘ Ó‘ªÌ≈ ’≈ÒΔÈ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ √ϻ Áæ√‰
Ú≈Ò∂ Ì◊Úª ⁄ÀÈÒª ˘ ÚΔ √æÍ √∞øÿ «◊¡≈Õ «¬æ’≈-Á∞æ’≈
Ó≈«Ë¡Óª Â∂ Ó∞æ÷ »Í ”⁄ ÙØÙÒ ÓΔ‚Δ¡≈ ÂØ∫ ¤∞æ‡ ≈÷Δ◊Û∑Δ
Á≈ «˜’ ÍÃ⁄≈ Ó≈«Ë¡Óª «Úæ⁄ Ì∞Ò æ ’∂ ÚΔ È‘Δ∫ ‘Ø«¬¡≈Õ
¡≈«÷ ’Δ ¤∞«Í¡≈ √Δ ≈÷Δ◊Û∑Δ ÁΔ ÷∞Á≈¬Δ ÂØ∫
ÍÃ≈Í ‘ج∂ È◊ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ ÷ø‚ª Â∂ ‘Ø √Óæ◊Δ «Úæ⁄,
«‹√ È≈Ò Ì◊Úª Ò≈‰∂ ÁΔ ÏØÒÂΔ ÏøÁ ‘Ø ◊¬Δ ¡Â∂
ÍÃ≈⁄ΔÈ Ì≈ Á≈ ◊∞‰◊≈‰ ’È Ú≈Ò∂ √øÿΔ Ì≈ «Úæ⁄
‘∞‰ Âæ’ «ÓÒΔ √Ì ÂØ∫ ÍÃ≈⁄ΔÈ ÓÈ∞æ÷Δ √æ«Ì¡Â≈ ÂØ∫ ¡æ÷ª
⁄∞≈¿∞‰ Òæ◊ ͬ∂Õ «¬«Â‘≈√ ˘ ¡≈͉∂ È√ÒΔ ¿πμÂÓÂ≈
ÏØË ÁΔ¡ª Í»Ú-Ë≈È≈Úª ≈‘Δ∫ Á∂÷‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’È
Ú≈«Ò¡ª ˘ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ √Á≈ ‘Δ fi»· Á≈ √‘≈≈ ÒÀ‰≈
ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ Í ÷∞Á «¬«Â‘≈√ «¬√ fi»· ˘ Ú≈-Ú≈ Ï∂ÍÁ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’Á≈ «‘øÁ≈ ‘ÀÕ ’∞æfi ¡«‹‘≈ ‘Δ ≈÷Δ◊Û∑Δ «Úæ⁄
Ú≈Í«¡≈ ‘ÀÕ
≈÷Δ◊Û∑Δ «Úæ⁄ È◊ √æ«Ì¡Â≈ ÁΔ ÷Ø‹ Â∂ ¿∞√ ÁΔ
÷∞Á≈¬Δ ÂØ∫ «ÓÒ∂ ÷ø‚≈ Â∂ Ú√ª È∂ «¬æ’ Ú≈ «Î
¡≈Δ¡≈ ÂØ∫ Í«‘Òª Ì≈ «Úæ⁄ «¬æ’ «Ú’√ √æ«Ì¡Â≈
ÓΩ‹»Á ‘؉ ÁΔ ◊æÒ ÍÃÓ≈«‰Â ’ «ÁæÂΔ ‘À Õ È≈Ò ‘Δ «¬√
÷Ø‹ È∂ Ì≈ Á∂ Ó»Ò-Ú≈√Δ¡ª Á∂ ÂΩ Â∂ ÁÃ≈«ÚÛ ÒØ’ª Á∂
Á≈¡Ú∂ ˘ Ó‹Ï»ÂΔ Ï÷ÙΔ ‘ÀÕ
√Ì ÂØ∫ Í«‘Òª √»Ï≈ ‘«¡≈‰≈ Á∂ «‘√≈ ”⁄ «√øË
ÿ≈‡Δ ÁΔ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «⁄øÈ∑ «ÓÒ∂ √ÈÕ «¬√ ˘ ‘ÛæÍ≈
√æ«Ì¡Â≈ Á∂ «Ú√Ê≈ Á∂ »Í ⁄ Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒΔ √Δ Õ AIIH
ÂØ∫ B@@A Á∂ Á«Ó¡≈È «¬æÊ∂ ÷∞Á≈¬Δ ‘Ø¬Δ ¿∞√ «Úæ⁄Ø∫ ÚΔ
’∞æfi «⁄øÈ∑ «ÓÒ∂Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á B@AD «Úæ⁄ «¬æ’ Ú≈
«Î ÷∞Á≈¬Δ ’ΔÂΔ ◊¬Δ Õ B@AE ÂØ∫ «‡æÒ≈ ÈøÏ G «Úæ⁄
«Ú¡≈Í’ ÷∞Á≈¬Δ Ùπ» ‘جΔÕ «¬√ Á≈ «√æ‡≈ «¬‘ «È’«Ò¡≈
«’ «¬æÊ∂ ‘ÛæÍ≈ √«Ì¡Â≈ Á∂ «ÈÙ≈È ‘Δ È‘Δ∫ √◊Ø∫ Í»Δ-
Í»Δ È◊ √æ«Ì¡Â≈ ‘Δ ÍÃ◊‡ ‘Ø ◊¬ΔÕ «‹‘‚Δ ¡≈͉∂
÷∂Â¯Ò «Úæ⁄ ‘ÛæÍ≈ Â∂ ÓØ‘È‹ØÁÛØ ÂØ∫ ÚΔ Úæ‚Δ Áæ√Δ ‹≈
‘Δ ‘ÀÕ ‘ÛæÍ≈ √æ«Ì¡Â≈ Úª◊ ‘Δ ≈÷Δ◊Û∑Δ «Úæ⁄ «¬æ’
√∞⁄≈» ÍÃÏË
ø Ú≈ÒΔ È◊ ÍÉ≈ÒΔ √ΔÕ «¬√ È◊ √æ«Ì¡Â≈
«Úæ⁄ ‘ÛæÍ≈ Úª◊ ‘Δ Íæ’Δ¡ª «¬æ‡ª ÂØ∫ ω∂ ÿ, Ë≈ª Á∂
√Ï»Â, ¡È≈‹ Á∂ Ï∞÷≈∂, «¬æ’ Á»‹∂ ˘ ÒøÏ-’ØÈ ÂØ∫
’æ‡ÁΔ¡ª ◊ÒΔ¡ª Â∂ ◊ÒΔ¡ª Á∂ Í≈«√¡ª ”Â∂ È≈ÒΔ¡ª,
Úæ‚∂ ÌÚÈ, ’Ò≈«’ê ¡≈«Á «ÓÒΔ¡ª ‘ÈÕ «¬æ‡ª Á∂
√≈¬Δ‹ ¡Â∂ ‡À≈’؇∂ Í∂«‡ø◊ª Â∂ ÓÁ Ìø‚ª ÂØ∫ «¬√
√æ « Ì¡Â≈ ÁΔ ‘Ûæ Í ≈ √æ « Ì¡Â≈ È≈Ò Ï‘∞  ’ΔÏΔ
√Ó≈ÈÂ≈ «Á÷≈¬Δ «ÁæÂΔ ‘ÀÕ
≈÷Δ◊Û∑Δ «Úæ⁄ ÷∞Á≈¬Δ Á∂ ÁΩ≈È ’Ïª ÚΔ «ÓÒΔ¡ª
‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «¬æ’ ’Ï DE@@ √≈Ò Í∞≈‰Δ Áæ√Δ
◊¬Δ ‘ÀÕ «¬È∑ª ’Ïª «Úæ⁄Ø∫ «ÓÒ∂ «Íø‹ª Á≈ ‚Δ.¡ÀÈ.¬∂.
‡À√‡ ’’∂ «¬È∑ª ÁΔ ‹À«Ú’ ’ÛΔ Á≈ ÍÂ≈ Ò≈¿∞‰ Ò¬Δ
Í»È∂ Á∂ ‚À’È ’≈Ò‹ Á∂ ÍÃØÎÀ√ Ï√ø «ÙßÁ∂ Â∂ ¿∞È∑ª ÁΔ
‡ΔÓ ≈÷Δ◊Û∑Δ Í‘∞ø⁄ΔÕ «¬√ ÂØ∫ ¤∞æ‡ Áæ÷‰Δ ’ØΔ¡≈ Â∂
‘ÀÁ≈Ï≈Á Á∂ «Ú«◊¡≈ÈΔ¡ª Á∂ ÁÒ ÚΔ Í‘∞ø⁄∂Õ «¬È∑ª
22 ‹ÈÚΔ-B@AI
«Ú«◊¡≈È’ ÁÒª È∂ DE@@ √≈Ò Í∞≈‰∂ «Íø‹ Á∂
‚Δ.¡ÀÈ.¬∂. ‡À√‡ «Úæ⁄ Í≈«¬¡≈ «’ ¿∞√ «Úæ⁄ ¡≈-ÚÈ-
¬∂-ÚÈ (R1A1) ‹ΔÈ È‘Δ∫ ‘ÀÕ
¡≈-ÚÈ-¬∂-ÚÈ ‹ΔÈ ¡≈Δ¡È È√Ò Á∂ ÒØ’ª
«Úæ⁄ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¡æ‹ ÚΔ ¿πμÂΔ Ì≈ÂΔ¡ª «Úæ⁄
AE-AG% ¡≈-ÚÈ-¬∂-ÚÈ ‹ΔÈ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√
ÂØ∫ «¬‘ ◊æÒ √≈Ï ‘Ø¬Δ «’ ≈÷Δ◊Û∑Δ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ ÒØ’
¡≈Δ¡È È‘Δ∫ √ÈÕ ≈÷Δ◊Û∑Δ Á∂ «Íø‹ª «Úæ⁄ ÓΩ‹»Á
‹ΔÈ Áæ÷‰Δ Ì≈ÂΔ¡ª Á∂ ‹ΔÈ È≈Ò ’≈ÎΔ ‘æÁ Âæ’ «ÓÒÁ∂
‹∞ÒÁ∂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ô≈ÈΔ «¬√ ÂØ∫ «¬‘ ◊æÒ √≈ÏÂ
‘∞øÁΔ ‘À «’ ≈÷Δ◊Û∑Δ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ ÒØ’ª Á≈ È∂ÛÒ≈ √ÏøË
Áæ÷‰Δ Ì≈ÂΔ ÒØ’ª È≈Ò ‘ÀÕ
ÁÃ≈«ÚÛ Ó»Ò Á∂ ÒØ’ ÓøÈÁ∂ ‘∂ ‘È «’ ¡≈Δ¡≈
‘ÓÒ≈Úª È∂ ¿∞È∑ª ˘ Â≈’ Á∂ ‹Ø «ÚøËΔ¡≈ Í≈ Áæ÷‰
ÚæÒ ÷Á∂«Û¡≈ √ΔÕ ≈÷Δ◊Û∑Δ Á∂ ÷ø‚≈ Áæ÷‰ Ì≈ÂΔ¡ª
Á∂ Á≈¡Ú∂ ÁΔ Í∞Ù‡Δ ’Á∂ ÍÃÂΔ ‘∞øÁ∂ ‘ÈÕ
√øÿ Í«Ú≈ ÌÒ∂ ‘Δ È≈ ÓøÈ∂ Í «¬‘ √Ê≈Í ◊æÒ
‘Δ ‘À «’ ¡≈Δ¡≈ Ì≈ «Úæ⁄ ¬Δ√ÚΔ Í»Ú AH@@ ÂØ∫
¡≈¿∞‰≈ Ù∞» ‘ج∂, ¡æ‹ ÂØ∫ ’ΔÏ CH@@ √≈Ò Í«‘ÒªÕ
¡≈Δ¡≈ ’À√ÍΔ¡È √≈◊ Â∂ ÓæË ¬∂ÙΔ¡≈ Á∂ √Â∂ÍΔ ÍÃÁ∂Ùª
ÂØ∫ ¡≈¬∂ √ÈÕ ¿∞È∑ª Á∂ «¬«Â‘≈√’ ÍÃÂΔ’ ¿∞È∑ª Á∂ ÿØÛ∂
(¡ÙÚ) Â∂ Ê √ÈÕ «‹√ Ú’Â ¡≈Δ¡≈ Á≈ Ì≈ «Úæ⁄
¡≈¿∞‰≈ ‘Ø«¬¡≈ ¿∞√ Ú’Â «√øË ÿ≈‡Δ ÁΔ √æ«Ì¡Â≈
¡≈͉∂ ¡ø«ÂÓ √≈‘ «◊‰ ‘Δ √ΔÕ ¡≈Δ¡ª È≈Ò ¿∞√ Á≈
Ó∞’≈ÏÒ≈ ‘Ø«¬¡≈ ‹ª È‘Δ∫ «¬‘ ‘≈Ò∂ √ͺه È‘Δ∫ ‘ÀÕ
«’¿∞∫ ‹Ø ¡‹∂ Âæ’ «√øË √æ«Ì¡Â≈ ÁΔ «ÒæÍΔ ÍÛ∑Δ È‘Δ∫ ‹≈
√’Δ ‘ÀÕ Í Ú∂Áª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘Ø ¡≈Δ¡≈ √≈«‘ ÂØ∫ «¬‘
ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ‘À «’ ¡≈Δ¡ª Á≈ Ì≈ «Úæ⁄ Í«‘Òª ÂØ∫
Ú√Á∂ ÒØ’ª È≈Ò ‡’≈¡ ‘Ø«¬¡≈ «‹È∑ª ˘ ¡≈Δ¡≈ -
Á√», Á≈√ ‹ª ¡√∞-ÁÀ∫ ¡≈«Á ’«‘øÁ∂ √ÈÕ
«‘øÁ» Í∞Â≈È ÍøÊΔ¡ª ˘ ¡≈Δ¡Èª Á∂ Ï≈‘Ø∫ ¡≈¿∞‰
ÁΔ ◊æÒ ’Á∂ ÚΔ ‘˜Ó È‘Δ∫ ‘Ø¬Δ «’¿∞∫«’ «¬√ È≈Ò ¿∞È∑ª
ÁΔ Òæ÷ª √≈Ò Í∞≈‰Δ √æ«Ì¡Â≈ ‘؉, Ú∂Áª ÁΔ ⁄È≈
√«Ù‡Δ Á∂ È≈Ò ‘؉ Ô≈ÈΔ ¡≈Í‰Δ ¡≈Δ¡≈ √æ«Ì¡Â≈
Á∂ ¡≈«Á-¡ÈøÁ-√È≈ÂÈ ‘؉ ÁΔ «ÓæÊ „«‘„∂Δ ‘Ø
‹≈Ú∂◊ΔÕ È≈Ò ‘Δ Ó∞√ÒÓ≈È, ¬Δ√≈¬Δ¡ª ˘ ÏÁ∂ÙΔ Ó»Ò
Á∂ Áæ√ ’∂ ¿∞Ȫ∑ «ıÒ≈¯ «ÚÁ∂ÙΔ ‘؉ ÁΔ¡ª Í»Ú-Ë≈È≈Úª
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
ÚΔ „«‘-„∂Δ ‘Ø ‹ªÁΔ¡ª ‘ÈÕ
«¬√ Ò¬Δ «‘øÁ» Í∞≈ÂÈ ÍøÊΔ¡ª È∂ ¡≈Δ¡ª ÁΔ
¿∞ÂÍÂΔ ÁΔ ‘Ó∂Ù≈ ÓÈÌ≈¿∞∫ÁΔ «Ú¡≈«÷¡≈ ’ΔÂΔ ‘ÀÕ
√Ú≈ÓΔ «Á¡≈ÈøÁ ÓøÈÁ∂ √È «’ ¡≈Δ¡≈ Ì≈ «Úæ⁄
√È≈ÂÈ »Í ”⁄ «‘ ‘∂ √ÈÕ A@@@@ √≈Ò Í«‘Òª «ÂæÏÂ
ÂØ∫ Ì≈ ¡≈¬∂ √ÈÕ Ï≈Ò ◊ø◊≈Ë «ÂÒ’ ÓøÈÁ∂ √È «’
¡≈Δ¡≈ ¡≈’«‡’ ÂØ∫ Ì≈ ¡≈¬∂ √ÈÕ «¬√∂ Â∑ª
¡≈.¡À√.¡À√. Á∂ Ó∞æ÷ «√˪’≈ ◊ØÒÚÒ’ ÚΔ «ÂÒ’
¡È∞√≈ ÓøÈÁ∂ √È «’ ¡≈Δ¡≈ ¡≈’«‡’ ÂØ∫ ¡≈¬∂ √È
Í ¿∞È∑ª Ó∞Â≈Ï’ ¿∞√ Ú’Â ¡≈’«‡’ Ì≈ Á≈ «‘æ√≈
√ΔÕ Í «Ú«◊¡≈È Ó»‘∂ ¡«‹‘Δ ÓÈÿÛ Â∂ Í»Ú-
«ÈË≈ ’Ò«Í ◊æÒª È‘Δ∫ Í∞æ◊ÁΔ¡ªÕ fi»· ˘ √æ⁄
ω≈¿∞‰ Á≈ ‹Ø ÚΔ ‹∞◊≈Û ’ΔÂ≈ ‹ªÁ≈ ‘À ¿∞‘ Ó÷ΩÒ ÁΔ
ÿæ◊Δ √≈Ï ‘∞øÁ≈ ‘ÀÕ «‹Ú∂∫ «’ «¬æ’ √øÿΔ «¬«Â‘≈√’≈
È∂ «√øË ÿ≈‡Δ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «¬æ’ ÏÒÁ Á∂ «√ ˘ ÿØÛ∂ Á≈
»Í Á∂ ’∂ «√øË ÿ≈‡Δ √æ«Ì¡Â≈ ˘ ¡≈Δ¡≈ √æ«Ì¡Â≈
√≈Ï ’È ÁΔ ‘√≈¿∞‰Δ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ √ΔÕ «ÎÒ‘≈Ò
≈÷Δ◊Û∑Δ ÁΔ ÷∞Á≈¬Δ ÂØ∫ ÍÃ≈Í √ϻª È∂ «¬æ’ Ú≈ «Î
¡≈Δ¡ª ˘ Ó»Ò-Ú≈√Δ Áæ√‰ Á∂ √øÿΔ Â∂ «‘øÁ»ÂÚΔÚ≈ÁΔ
Âæª Á∂ ÔÂȪ ˘ ÷Ø÷Ò∂ √≈Ï ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ
«’ÂΔ¡ª ÁΔ Ó≥◊ª Â∂
‚Δ√Δ ÁÎÂ ËÈ≈
«¬≥‚Δ¡È ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈Î ‡∂‚ Ô»ÈΔ¡È˜ ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ «Úº ⁄ «’ÂΔ¡ª Úº Ò Ø ∫ , Í·≈È’Ø ‡ Â∂
◊∞Á≈√Íπ «Ú÷∂ Ø√ ÀÒΔ ’’∂ «‚Í‡Δ ’«ÓÙÈ
ÁÎÂ Ó»‘∂ «’ÂΔ¡ª ÁΔ¡ª ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ Ò‡’Δ¡ª
¡≈ ‘Δ¡ª Ó≥◊ª ÁΔ Í»ÂΔ Ò¬Δ ËÈ≈ Ò◊≈«¬¡≈
«◊¡≈Õ ËÈ∂ ˘ √≥ÏØËÈ «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÓΔ ÍzË≈È
’≈Ó∂‚ Ó∂Ù ≈‰≈, «˜Ò∑≈ ¡≈◊» ‹Ø«◊≥ÁÍ≈Ò
ÿ∞  ≈Ò≈, «¬Î‡» Á∂ «˜Ò∑ ≈ Íz Ë ≈È ‹Ø « ◊≥ Á Í≈Ò
Í«È¡≈Û, «˜Ò∑≈ ¡≈◊» √π÷Á∂Ú ≈‹ Ï«‘≈ÓÍπ,
«˜Ò∑≈ ¡≈◊» √≥√≈ «√≥ÿ, Óπ÷«Â¡≈ «√≥ÿ, «Ú‹À
’∞Ó≈, Ì∞«Í≥Á ͺÍΔ, ’ÓÒ «’ÙØ, ÏÒÁ∂Ú «√≥ÿ
’≈ÁΔ¡ª, ◊∞ÓΔ ≈‹ Í≈‘Û≈, ‹«Â≥Á «Ïº‡», ̺·≈
Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» Íz∂Ó Ó√Δ‘
√ØÈ≈, Ï⁄È «√≥ÿ ÏØÍ≈¬∂, Î»Ò ⁄≥Á È∂ ’ΔÂ≈Õ
23 ‹ÈÚΔ-B@AI
........................... √ø ÿ Ù/√◊ÓΔ¡ª...........................
Íß‹ Ï∞μËΔ‹ΔÚΔ¡ª ÁΔ «‘≈¬Δ Ò¬Δ ’ÈÚÀÈÙȪ Â∂ Óπ˜≈‘∂
«‹Ú∂∫ «‹Ú∂∫ Ì≈ÂΔ ≈‹ ÍzÏßË Á≈ √ß’‡ ÚËÁ≈ ‹≈
«‘≈, ¿∞Ú∂∫ ‘Δ «¬√ «÷Ò≈Î ¿∞μ· ‘Δ¡ª ¡Ú≈˜ª ÚΔ
Â∂˜ ¡Â∂ «ÚÙ≈Ò ‘Ø ‘Δ¡ª ‘ÈÕ Í«‘Òª ÚΔ Ì≈ÂΔ ≈‹
«¬‘Ȫ ¡Ú≈˜ª ȱ ß ÁÏ≈¿∞ ‰ Ò¬Δ ÁÓÈ Á≈ ≈‘
¡Í‰≈™ÁΔ «‘ßÁΔ ‘À Í ‘∞‰ ÁμÏ∂ ’∞⁄Ò∂ ÒØ’ª ÁΔ
¡≈Ú≈˜ ω∂ Ï∞μËΔ‹ΔÚΔ ÂÏ’∂ 鱧 ‚≈¿∞‰ Ò¬Δ “¡ÏÈ
È’√Ò” Á≈ ‘¿»¡≈ ÷Û∑≈ ’ ¡Í‰∂ ÁÓÈ ⁄μ’ 鱧 Â∂˜
’ ‘Δ ‘ÀÕ «¬√∂ «‘ «Í¤Ò∂ «Áȃ Á∂Ù Ì «Úμ⁄ E
ÍzÓ∞μ÷ Ï∞μËΔ‹ΔÚΔ¡ª/‹Ó‘±Δ ’≈’∞ßȪ Ú≈Ú≈ ≈˙,
√∞Ë≈ Ì≈ÁÚ≈‹, ◊ΩÂÓ ÈÚÒμ÷≈, ¡∞‰ Î∂≈ ¡Â∂
ÚÈΩÈ ◊Ø∫˜≈Ò«Ú√ 鱧 ÌΔÓ≈ ’Ø∂◊≈˙∫ «‘ß√≈ È≈Ò ‹ØÛ
Í«‘Ò≈ ÿª «Úμ⁄ ȘÏßÁ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ Î∂ «◊zÎÂ≈
’ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ √’≈ Á∂ «¬√ ÒØ’ «ÚØËΔ ’≈∂ ÁΔ
Ó∞Ò’ Ì «Úμ⁄ ‹Ó‘±Δ ¡Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ‘Ò«’¡ª «Úμ⁄
«ÈßÁ≈ ‘Ø¬Δ ¡Â∂ ʪ-ʪ ”Â∂ «¬√ «÷Ò≈Î «ÚØË ÍzÁÙÈ
¡Â∂ ’ÈÚÀÈÙȪ ¡≈ÔØ«‹Â ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ «¬√∂
«‘ AB ÈÚß Ï  ȱ ß √ß ◊ ±  «Ú÷∂ «¬È’Ò≈ÏΔ
‹μÊ∂ÏßÁΔ¡ª √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀμÓ-¡ÀμÒ) «È¿± ‚ÀÓØ’∂√Δ,
«¬È’Ò≈ÏΔ ÒØ’ ÓØ⁄≈, ÒØ’ √ß◊≈Ó Óß⁄, «¬È’Ò≈ÏΔ
’∂∫Á Íß‹≈Ï ¡Â∂ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹Ó‘±Δ ÒØ’ ÓØ⁄≈ ÚμÒØ∫
‹Ï «ÚØËΔ ’ÈÚÀÈÙÈ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
Í‹≈Í ËÓÙ≈Ò≈ «Ú⁄ «Î’»-Î≈ÙΔÚ≈Á «ÚØËΔ
’ÈÚÀÈÙÈ È±ß √ßÏØËÈ ’«Á¡ª Ï∞Ò≈«¡ª ÁÙÈ «√ßÿ
÷‡’Û, √ÚÈ‹Δ «√ßÿ, √∞÷«ÚßÁ ’Ω, È≈«¬‰ ÁμÂ
¡Â∂ È«ß Á  «Èß Á Δ È∂ ÓØ Á Δ √’≈ ÁΔ «Î’± Â∂
Î≈ÙΔÚ≈ÁΔ √Ø⁄ ÁΔ «È÷∂ËΔ ’«Á¡ª «’‘≈ «’ ‘∞‰ «¬√
√’≈ È∂ «Íμ·± Íz⁄≈ √≈ËȪ ≈‘Δ∫ ¡ÏÈ È’√Ò Á≈
‘¿±¡≈ ÷Û∑≈ ’ μ«÷¡≈ ‘À, «‹√Á≈ ÓßÂÚ ÓμË Ú◊ Á∂
⁄∂ÂßÈ ÒØ’ Íμ÷Δ ¡Â∂ «¬È√≈¯ Í√ßÁ Ú’ΔÒª, Ò∂÷’ª
¡Â∂ ‹Ó‘±Δ ’≈’∞Ȫ ¡ßÁ Á«‘Ù Á≈ Ó≈‘ΩÒ ÍÀÁ≈
’È≈ ‘À ¡Â∂ ¡≈«ÁÚ≈√Δ ÿØÒ È±ß Ï≈‘Ø∫ «ÓÒ ‘Δ
«¬÷Ò≈’Δ ÓμÁÁ Á∂ Ú«‘‰ 鱧 ÂØÛÈ≈ ‘ÀÕ ¿∞Ȫ ÁØÙ
Ò≈«¬¡≈ «’ Ù«‘ Á∂ È≈Ó ÏÁÒΔ, «¬«Â‘≈√ ÁΔ ÌßÈÂØÛ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
’’∂ ◊ΔÏ «‘ßÁ± ÒØ’ª 鱧 ◊∞ßÓ≈‘ ’’∂ «Î’≈Íz√ÂΔ
Á≈ ÍμÂ≈ ÷∂‚ ’∂ Ó∞Û ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «‹μ‰ Á≈ ÔÂÈ
’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ï∞Ò≈«¡ª È∂ ÁØÙ Ò≈«¬¡≈ «’ ÓØÁΔ
√’≈ ¡≈«ÁÚ≈√Δ¡ª ¡Â∂ «¬È∑ª ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’ÁΔ
Ó≈˙Ú≈ÁΔ Í≈‡Δ Â∂ ‘Ø È’√ÒΔ ‹Ê∂ÏßÁΔ¡ª ¿∞Í ˜∞ÒÓ
„≈‘ ‘Δ ‘À, «‹√Á≈ «’ÂΔ ÒØ’ ‚‡ ’∂ «ÚØË ’È◊∂Õ
’ÈÚÀÈÙÈ ÁΩ≈È √Ï√ßÓÂΔ È≈Ò ⁄≈ ÓÂ∂ Í≈√
’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ ’ÈÚÀÈÙÈ ÚÒØ∫ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ √ßÿÙ ÁΔ
‘Ó≈«¬Â Á≈ ¡ÀÒ≈È ’«Á¡ª ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈◊±¡ª Â∂
Ó∞¡μÂÒΔ¡ª ÁΔ «È÷∂ËΔ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «’È‹Δ ’Ω
’ÂÒ ’ª‚ «ÚØËΔ ¡À’ÙÈ ’Ó∂‡Δ Ó«‘Ò ’Òª «Úº⁄
¡«‘Ó ØÒ «ÈÌ≈ ‘∂ ÒØ’ ¡≈◊± ÓÈ‹Δ ËÈ∂ ÁΔ ¿∞Ó
’ÀÁ ÁΔ √˜≈ μÁ ’È ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔÕ ÒØ’ √ßÿÙª ÁΔ
¡◊Ú≈¬Δ ’È Ú≈Ò∂ ¡≈◊±¡ª «ıÒ≈¯ Á‹ Í∞ÒΔ√ ’∂√
μÁ ’È ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔÕ Íß‹≈Ï Í∞ÒΔ√ ÚÒØ∫ ’ÙÓΔΔ
«Ú«Á¡≈ÊΔ¡≈∫ 鱧 ⁄∞‰-⁄∞‰ ’∂ ‹Ï Á≈ «ÈÙ≈È≈ ω≈
’∂ Á«‘Ù ÍÀÁ≈ ’È ÁΔ «È÷∂ËΔ ’«Á¡ª Â∞ß «‘≈¡
’È ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔ ¡Â∂ Íß‹ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª ÁΔ «‘≈¬Δ
ÁΔ Óß◊ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «¬√ Ó◊Ø∫ Ù«‘ «Ú⁄ Ø√ Ó≈⁄
’«Á¡ª ’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ √’≈ «ıÒ≈¯ È≈¡∂Ï≈˜Δ
’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
«¬√∂ Â∑ª «¬º’ ‘Ø ’ÈÚÀÈÙÈ Â∂ Óπ˜≈‘≈ AD
ÈÚøÏ ˘ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò ‹ÒøË «Ú÷∂ ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ ’ÈÚÀÈÙÈ ÁΔ Ùπ»¡≈ ّΔÁ «ÚÙ‰» ◊‰∂Ù
«Í≥◊Ò∂ ˘ Ù˪‹ÒΔ Ì∂‡ ’È È≈Ò ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
’ÈÚÀÈÙÈ ¿πÍø Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
’ÈÚÀÈÙÈ ˘ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ) «È¿»
‚ÀÓ’Ø ∂√Δ Á∂ √ΔÈΔ¡ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» ’≈Ó∂‚ ¡‹Ó∂ «√øÿ,
ÒØ’ √ø◊≈Ó Óø⁄ (¡≈.‚Δ.¡ÀÎ.) Á∂ ÏÒÚø Ӻ÷» ,
«¬È’Ò≈ÏΔ ÒØ ’ ÓØ  ⁄≈ Á∂ Ò≈Ò «√ø ÿ ◊Ø Ò ∂ Ú ≈Ò≈,
«¬È’Ò≈ÏΔ ’∂∫Á Í≥‹≈Ï Á∂ ’øÚÒ‹Δ ÷øÈ≈ È∂ √øÏØËÈ
’ΔÂ≈Õ √‡∂‹ √’ºÂ ÁΔ Ì»«Ó’≈ ’ÙÓΔ «√øÿ ÿπº◊ÙØ
È∂ «ÈÌ≈¬ΔÕ
24 ‹ÈÚΔ-B@AI
 ‘≈’Óª ÁΔ¡ª ÒØ’ «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ’≈È Á∂Ù ÁΔ ¡≈«Ê’Â≈ ÒÛ÷Û≈¬Δ - ÷‡’Û
Ì≈ÂΔ ’«Ó¿±«È√‡ Í≈‡Δ (¡ÀÓ.¡ÀÒ) ¡ÀÈ.‚Δ.
ÚºÒØ∫ «Í≥‚ Ù‘≈ÏÍπ «Ú÷∂ Ù‘ΔÁ Ó≈√‡ «◊¡≈È «√øÿ
√øÿ≈ ÁΔ BFÚƒ Ï√Δ ÓΩ’∂ B@ ÈÚøÏ ˘ «√¡≈√Δ
’≈ȯ≥√ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ’≈Ó∂‚ ¡‹Ó∂ «√øÿ ÚºÒØ∫ Ù‘ΔÁΔ
Ô≈Á◊≈ ¿π μ Â∂ fiø ‚ ≈ Ò«‘≈¿π ‰ ¿π Í ø  Ùπ  » ‘Ø ¬ Δ
’≈ȯ≥√ ˘ √øÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂ Í≈‡Δ Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊»
’≈Ó∂‚ ÁÙÈ «√øÿ ÷‡’Û È∂ «’‘≈ «’ Á∂Ù ÁΔ¡ª
‘≈’Ó «Ëª ÁΔ¡ª ÒØ’ «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ’≈È Á∂Ù Á≈
GC ¯Δ√ÁΔ √Ó≈«¬¡≈ A ¯Δ√ÁΔ «Ú¡’ÂΔ¡ª ’ØÒ ⁄Ò≈
«◊¡≈ ˛Õ «‹√ ’≈È Á∂Ù ÁΔ ¡≈«Ê’Â≈ ÒÛ÷Û≈ ◊¬Δ
˛Õ ¤ª‡Δ ¡Â∂ Ï∂’≈Δ Á∂ Úˉ È≈Ò ÒØ’ª ÁΔ ıΔÁ
Ù’ÂΔ «Ú⁄ ’ÓΔ ¡≈¬Δ ˛Õ «‹√ Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¿πºÂ∂
Ȫ‘ Íæ÷Δ ¡√ «Í¡≈ ˛Õ «¬√ «Ú⁄Ø∫ «È’«Ò¡≈ «√¡≈√Δ
√ø’‡ ÚΔ «ÁÈØ∫ «ÁÈ ◊øÌΔ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª «’‘≈
«’ ÓØÁΔ √’≈ ‘ ¯≥‡ ¿πμÂ∂ ¯∂Ò∑ √≈Ï ‘Ø¬Δ ˛Õ ‚≈Ò
Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ πͬ∂ ÁΔ ’ΔÓª «Ú⁄ «’≈‚ «◊≈Ú‡
¡≈¬Δ ˛Õ «Ú‹À Ó≈ÒΔ¡≈ ¡Â∂ ÈΔÚ ÓØÁΔ Ú◊∂ ÏÀ∫’ª Á≈
‘˜≈ª ’ØÛ ∞Í«¬¡≈ ÒÀ ’∂ «ÚÁ∂Ù Ìæ‹ ◊¬∂ ‘ÈÕ ≈Î∂Ò
‹‘≈˜ª Á∂ Ï‘∞ ’ØÛΔ ÿÍÒ∂ ’≈È Ì≈‹Í≈ ˘ «ÌzÙ‡≈⁄≈
Á≈ ̻ ‚≈ «‘≈ ˛Õ Ó«‘ø◊≈¬Δ È∂ ¡≈Ó ÒØ’ª Á≈ Òæ’
ÂØÛ ’∂ æ÷ «ÁæÂ≈ ˛Õ B@AI ÁΔ¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª È∂Û∂
¡≈¿π‰ ’≈È Ì≈‹Í≈ È∂ ≈Ó Óø«Á Á≈ ÓπæÁ≈ √Ì ÂØ∫
¡æ◊∂ ÒÀ ¡≈¿π∫Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª ’ª◊√ Í≈‡Δ ÁΔ ’À͇È
‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ ÚæÒØ∫ √»Ï≈¬Δ ’ÈÚÀÈÙÈ
√πÂøÂ √Ø⁄ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ ‘º’ª ÁΔ ≈÷Δ ’È≈ ¡º‹ Úº‚Δ ¸‰ΩÂΔ ó ‹√«‡√ ’ØÒ√∂ Í≈«‡Ò
““¡º‹ ¡≈.ÏΔ.¡≈¬Δ √Ó∂ ÓπÒ’ Á∂ ‘ ≈‹’Δ
¡Á≈∂ ¿∞μÍ ¡≈.¡Àμ√.¡Àμ√. Á≈ ’Ϙ≈ ‘Ø ⁄πº’≈ ‘À ¡Â∂
ÓØÁΔ √’≈ ÷πºÒ∂ ÂΩ ”Â∂ Ó˘Ú≈Á ¡Â∂ ÓÈΔÚ≈Á
(Í»≥‹ΔÚ≈Á) Ò¬Δ ’≥Ó ’ ‘Δ ‘ÀÕ «‹√ ÁΔ¡ª √≈«˜Ùª ˘
‘≈’∂ √πÂ≥Â √Ø⁄ ¡Â∂ ‹Ó‘»Δ ‘º’ª ÁΔ ≈÷Δ ’È≈
¡º‹ √≈‚∂ √≈Ó‰∂ √Ì ÂØ∫ Úº‚Δ ⁄π‰ΩÂΔ ‘À”” «¬‘ «Ú⁄≈
‹Ó‘»Δ ¡«Ë’≈ √Ì≈ Í≥‹≈Ï ÚºÒØ∫ AE Á√≥Ï ˘ Í≥‹≈ÏΔ
ÌÚÈ Ò∞«Ë¡≈‰≈ «Ú÷∂ ’Ú≈¬Δ √»Ï≈¬Δ ’ÈÚÀÈÙÈ ÁΩ≈È
Óπº÷ ÏπÒ≈∂ Ú‹Ø∫ ÏØÒ«Á¡ª ‹√«‡√ ÏΔ. ‹Δ. ’ØÒ√∂ Í≈«‡Ò
È∂ Í∂Ù ’ΔÂ∂ ‹Ø Ó‘ª≈Ù‡ ÂØ∫ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ Í‘∞≥⁄∂ √ÈÕ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√’≈ ¿πμÂ∂ Ú∑Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ «’ «¬√ √’≈ È∂ ⁄؉
ÓÀÈΔÎÀ√‡Ø «Ú⁄ ’ΔÂ≈ ’Ø¬Δ ÚΔ Ú≈¡Á≈ Í»≈ È‘ƒ ’ΔÂ≈Õ
È≈ √»Ï∂ «Ú⁄Ø∫ ÈÙ≈ ıÂÓ ‘Ø«¬¡≈, ‘ Í«Ú≈ «Ú⁄ È≈
ÈΩ’Δ È≈ ‘Δ ’æ⁄∂ ÓπÒ≈˜Ó Íæ’∂ ’ΔÂ∂Õ Í≥‹≈Ï Á≈ ‘
Ú◊ √Û’ª ”Â∂ ¡≈ ’∂ ’ÀÍ‡È √’≈ ˘ ÒÒ’≈∂ Ó≈
«‘≈ ˛Õ «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ «√øÿ ÚÛÀ⁄,
ÁÒ‹Δ «√øÿ ¡À‚ÚØ’∂‡, √π«øÁ «√øÿ ÏÀ∫√, ÍΔ.¡Àμ√.Ô».
¡≈◊» ‘ÁΔÍ ’Ω ’؇Ò≈ ¡Â∂ «¬√ÂΔ ‹≈«◊ÃÂΔ Óø⁄ ÁΔ
√»Ï≈ ÍÃË≈È ÏΔÏΔ ◊πÏ÷Ù ’Ω √øÿ≈ È∂ «’‘≈ «’ «’√≈Ȫ
Ó˜Á»ª ÁΔ¡ª ÷πÁ’πÙΔ¡ª ‹≈Δ ‘È, Ó˜Á» Ú◊ Á∂
‘æ’ª ˘ ¤ª◊≈ Ò≈ ’∂ «’ ’≈˘Èª ˘ Ó≈Ò’ª Íæ÷Δ
ω≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÿæ‡ «◊‰ÂΔ¡ª «ıÒ≈¯ ˜«‘
¿π◊ÒΔ ‹≈ ‘Δ ˛, Á∂Ù Ì «Ú⁄ ¡Ωª √πæ«÷¡Â È‘ƒ
‘È, √Ø¬Δ ◊Àμ√, ÍÀ‡ØÒ, ‚Δ˜Ò ¡Â∂ ‘Ø «ÈºÂ ÚÂØ∫
ÁΔ¡ª ⁄Δ˜ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ¡√Ó≈È ¤»‘ ‘Δ¡ª ‘ÈÕ
¡«‹‘∂ ‘≈Ò≈ª «Ú⁄ ‹Ê∂ÏøÁ’ ¡Â∂ «Âæ÷∂ √øÿÙ ¤∂ÛÈ≈
‘Δ Ù‘ΔÁ √øÿ≈ ˘ √æ⁄Δ Ù˪‹ÒΔ ‘ØÚ∂◊ΔÕ «¬√ Ú≈ Á≈
Ù‘ΔÁ «◊¡≈È «√øÿ √øÿ≈ ¡Ú≈‚ ÍΔ.¡Àμ√.Ô» ÁΔ √»Ï≈¬Δ
¡≈◊» ‘ÁΔÍ ’Ω ’؇Ò≈ ˘ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ Ó≈ÈÚÂ≈
’Ò≈ Óø⁄ È◊ ÚºÒØ∫ ’ØΔ˙◊Ã≈ÎΔ¡ª Í∂Ù ’ΔÂΔ¡ª
◊¬Δ¡ªÕ ¡ø  «Ú⁄ ÓÂ∂ Í≈√ ’’∂ √ø ÿ ÙÙΔÒ
¡«Ë¡≈Í’ª ˘ Íæ’∂ ’È, Á∂Ù Á∂ Í≥‹ ÏπæËΔ‹ΔÚΔ¡ª √Ó∂Â
√≈∂ «√¡≈√Δ ’ÀÁΔ «‘≈ ’È ÁΔ Óø◊ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
’ÈÚÀÈÙÈ ÁΔ ÍzË≈È◊Δ ‹√«‡√ ’ØÒ√∂ Í≈«‡Ò Á∂ È≈Ò
√Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ÍzË≈È ÍzØÎÀ√ ¬∂.’∂.ÓÒ∂Δ, ‹ÈÒ √’ºÂ
ÍzØÎÀ√ ‹◊ÓØ‘‰ «√≥ÿ, √’ºÂ∂ ÓÀ∫Ï ‚≈. Í«Ó≥Á
«√≥ÿ ¡Â∂ ÓÒ’Δ ’Ω È∂ ’ΔÂΔÕ
‹√«‡√ Í≈«‡Ò È∂ «Ú√Â≈ «Ú⁄ ÂºÊ Í∂Ù ’’∂
√ÍÙ‡ ’ΔÂ≈ «’ ÌΔÓ≈-’Ø  ∂ ◊ ≈˙∫ Ó≈ÓÒ∂ «Ú⁄
ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª ¡Â∂ ’≈’∞≥Ȫ ˘ ““Ù«‘Δ È’√ÒΔ”” ’≈
Á∂’∂ Á‹ ’ΔÂ≈ Óπ’ºÁÓ≈ Í»Δ Âª fi»·≈ ‘ÀÕ √⁄≈¬Δ «¬‘
‘À «’ ¡À Ò ◊≈ ÍΔÙÁ Á∂ ’∞ Ò «¬≥  ˜≈Ó ‹√«‡√
ÍΔ.ÏΔ.√≈Ú≥ ¡Â∂ Ó∂∂ ÚæÒØ∫ ‘Ø Ù÷√Δ¡Âª ˘ ÒÀ’∂ ’ΔÂ∂
25 ‹ÈÚΔ-B@AI
◊¬∂ √ÈÕ «‘≥√≈ Á¡√Ò «‘≥Á»ÂÚ ¡≈◊» Ù≥Ì≈‹Δ ÌΔÛ∂
¡Â∂ «Ó«ÒßÁ ¬∂’Ï؇ ÚºÒØ∫ Ï≈’≈«¬Á≈ √≈«˜Ù ω≈’∂ ¡Â∂
«Í≥‚ª «Ú⁄ ¡ÀÒ◊≈ ÍΔÙÁ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘؉ Ú≈«Ò¡ª
Á≈ Ï≈¬Δ’≈‡ ’È Ò¬Δ ÌÛ’≈¿± Óπ«‘≥Ó ⁄Ò≈’∂ ’ΔÂΔ
◊¬Δ √ΔÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ «’ Ó˘Ú≈ÁΔ Â≈’ª È∂ ‘Ó∂Ù≈
Á∂Ù «ÚØËΔ ‘ÓÒ≈Úª È≈Ò ◊≥„-Â∞Í º ’’∂ Á∂ÙËz‘
Ø ’ΔÂ≈
‘À ¡Â∂ √≥ÿ Á≈ Ó»Ò ‘Δ √πÂ≥Â «Ú⁄≈ª ˘ ÂÏ≈‘ ’È≈
‘ÀÕ ‘∞‰ ÚΔ √≥ÿ Í«Ú≈ Á≈ ¬∂‹≥‚≈ ≈Ù‡Ú≈Á Á∂ Ȫ
‘∂· Á∂Ù ˘ ÏÏ≈Á ’È≈ ‘ÀÕ «Ó«ÒßÁ ¬∂’Ï؇∂ Ú◊∂
«‘≥Á»ÂÚ ¡≈◊» «‘º’ ·Ø’’∂ ’«‘ ‘∂ ‘È «’ Óȱø √Ó«ÂΔ
Ì≈ÂΔ √≥«ÚË≈È È≈ÒØ∫ Á√ ◊∞‰ª «Ï‘Â ¡Â∂ Â≈’ÂÚ
‘ÀÕ √≥ÿ Á≈ Í»≈ Â≥Â ÓπÒ’ Á∂ ‹Ó‘»Δ ÓπºÒª ¡Â∂
ÍzÙ≈√«È’ ¡Á≈«¡ª ˘ „≈‘ Ò≈¿∞‰ Ò¬Δ Í»≈ √◊Ó
‘ÀÕ √’≈ ÁΔ ‹ª⁄ ¬∂‹≥√Δ ¡≈¬Δ.ÏΔ. ¡≈.¡Àμ√.¡Àμ√. Á∂
«Ú≥◊ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’≥Ó ’ ‘Δ ‘À ¡Â∂ √Ó»‘ ‹ª⁄ ¬∂‹≥√Δ¡ª
«‘≥Á»ÂÚ Á«‘ÙÂΔ ◊Ø‘ª ÁΔ¡ª Á∂Ù «ÚØËΔ ıÂÈ≈’
√≈«˜Ù «‘ ’ΔÂ∂ ’ÂÒ∂¡≈Óª, Ï≥Ï ËÓ≈«’¡ª «Ú⁄
«‘≥Á» Ú ¡≈◊»¡ª ÁΔ Ì±«Ó’≈ ˘ Ș¡≥Á≈‹ ’’∂ Ï∂’√»
Óπ√ÒÓ≈Ȫ ¡Â∂ ‘Ø ‘≈ÙΔ¡≈◊z√ «‘º«√¡ª ¡Â∂ Òؒͺ÷Δ
’≈’∞≥Ȫ ˘ ‹∂Ò∑ª «Ú⁄ √≈Û ‘Δ¡ª ‘ÈÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈
«’ ÍzË≈È Ó≥ÂΔ È«≥Á ÓØÁΔ ¡Â∂ Ì≈‹Í≈ ÍzË≈È ¡«ÓºÂ
Ù≈‘ Á≈ Óπ√ÒÓ≈Ȫ Á∂ ’ÂÒ∂¡≈Ó ¡Â∂ ‘Ø «√¡≈√Δ ’ÂÒª
«Íº¤∂ ‘ºÊ ‘À ¡Â∂ ◊∞‹≈ ÁΔ ÍzÔØ◊Ù≈Ò≈ ˘ ‘∞‰ Í»∂
ÓπÒ’ «Ú⁄ Ò≈◊» ’ΔÂ≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ ◊¿±
‘º«Â¡≈ Á≈ ÓπºÁ≈ Á«Ò ¡Â∂ «’√≈È «ÚØËΔ ‘À, √≥ÿ ÁΔ
√≈«˜Ù Í»Δ Âª Ï∂ÍÁ ‘Ø ⁄πº’Δ ‘À ¡Â∂ ¡º‹ «‘≥Á»ÂÚ
ÁΔ ıÂÈ≈’ «Ú⁄≈Ë≈≈ ˘ ‘≈¿∞‰ Ò¬Δ Í»≈ Â≈‰
’∞ºÒ «‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ «ÁºÒΔ ÀÒΔ
Á∂Ù Á≈ ÷∂ÂΔ √À’‡ ◊«‘∂ √≥’‡ Á≈ «Ù’≈ ‘ÀÕ
«‹√ ÁΔ Ú‹∑≈ ’’∂ ‘∞‰ Òº÷ª «’√≈È ’˜Á≈Δ Á∂
Óº’Û‹≈Ò «Úº⁄ Î√ ’∂ ÷πÁ’∞ÙΔ¡ª ’ ⁄πº’∂ ‘È ¡Â∂
’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√ Á≈ ¡√Ò ’≈È Ì≈ÂΔ ‘≈’Óª ÚºÒØ∫
√≈Ó≈‹Δ Á∂Ùª Â∂ ¿∞‘Ȫ ÁΔ¡ª ’≥ÍÈΔ¡ª Á∂ «‘ºÂ Í»È
Ú≈Ò≈ Ò≈◊» ’ΔÂ≈ «◊¡≈ √≈Ó≈‹Δ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò ‘À, ‹Ø
’∞ÁÂΔ √Ø«Ó¡ª ¡Â∂ ÷∂ÂΔ ÓÙΔÈΔ, ÷≈Áª, ’Δ‡È≈Ù’
Â∂ ÈÁΔÈ≈Ù’ ÁÚ≈¬Δ¡ª ÁΔ ÚºË ÂØ∫ ÚºË ÚÂØ∫ Â∂
√≈«¬‰ ¡Ë≈« ‘ÀÕ «‹√˘ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á≈ Ȫ «ÁºÂ≈
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Ò≈ Á∂‰≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ ˜Ø «ÁºÂ≈ «’ «¬«Â‘≈√ Á∂
√º⁄ ˘ √≈‘Ó‰∂ «Ò¡≈¿∞‰≈ ˜»Δ ‘À ¡Â∂ «¬√ Ò¬Δ ÒØ’ª
˘ «Ú¡≈Í’ ͺË ”Â∂ ‹≈◊»’ ’È≈ ⁄≈‘ΔÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘Ȫ
«’‘≈ «’ √≈Δ¡ª ‘≈’Ó ‹Ó≈ÂΔ Í≈‡Δ¡ª Ó˘Ú≈Á ÁΔ¡ª
ÍÀØ’≈ ‘È ¡Â∂ ÁºÏ∂’∞⁄Ò∂ ÒØ’ª Á∂ «‘Â Ò¬Δ «¬‘Ȫ ˘
«¬’ «¬’ ’’∂ ÁϺ҉≈ ‘ØÚ◊ ∂ ≈Õ ¿∞‘Ȫ «’‘≈ ⁄πÍ
º «‘‰≈
√Ì ÂØ∫ Úº‚Δ ÏÁÓ≈ÙΔ ‘ÀÕ «¬√ ÓΩ’∂ √≥ÏØËÈ ’«Á¡ª
ÍzØÎÀ√ ‹◊ÓØ‘‰ «√≥ÿ È∂ ‹Ó‘»Δ ‘º’ª ÁΔ ≈÷Δ Ò¬Δ
«ÚÙ≈Ò ÒØ’ ≈«¬ ÷ÛΔ ’È ¿∞μÍ ˜Ø «ÁºÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂
‚≈. Í«Ó≥Á «√≥ÿ ÚºÒØ∫ Í∂Ù ’ΔÂ∂ ӫ¡ª «Ú⁄ Ó≥◊
’ΔÂΔ ◊¬Δ «’ ¿∞μÿ∂ ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª ◊ΩÂÓ ÈÚÒº÷≈, √πË≈
Ì≈ÁÚ≈‹, ’ÚΔ ÍzØ ÚÚ≈ ≈˙ √Ó∂ √Ó»‘ ÏπË º Δ‹ΔÚΔ¡ª
«Úπ˺ Á‹ fi»·Δ ¡ÀμÎ.¡≈¬Δ.¡≈. ºÁ ’ΔÂΔ ‹≈Ú∂, ÍzÎ
Ø √
À 
√≈¬ΔÏ≈Ï≈ √Ó∂ ‹∂Ò∑Ï≥Á ÏπºËΔ‹ΔÚΔ¡ª/’≈’πßȪ ˘ Â∞≥Â
«‘≈¡ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ Ô»¬∂ÍΔ¬∂, ¡Î√Í≈, ¡ÀμÈ¡À√¬∂,
ÍΔ¡Àμ√¬∂ ‹ÈÂ’ Â∂ «Èº‹Δ ‹≈«¬Á≈Á È∞’√≈È Ø’» ’≈˘È,
Ë≈«Ó’ Ï∂¡ÁÏΔ¡ª √Ï≥ËΔ ÁØ ’≈˘È (BIE-¬∂ Â∂ BIE-
¬∂¬∂) √Ó∂ √≈∂ ’≈Ò∂ ’˘È ÷ÂÓ ’ΔÂ∂ ‹≈‰Õ ¡≈˜≈Á
«Ú⁄≈ª Á∂ Íz◊‡≈Ú∂ ÁΔ ¡≈˜≈ÁΔ ”Â∂ ‘ÓÒ∂ Ï≥Á ’ΔÂ∂
‹≈‰, √≥ÿÙÙΔÒ ¡«Ë¡≈Í’ª ”Â∂ Á‹ fi»·∂ ’∂√ Ú≈Í√
ÒÀ‰, Í≥‹≈Ï «Ú⁄ «◊z¯Â≈ ’ÙÓΔΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ˘
«‘≈¡ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ ¿∞μÍ ‘ÓÒ≈ Ï≥Á ’ΔÂ≈
‹≈Ú∂Õ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ √≥ÿÙ ÁΩ≈È ’ΔÂΔ¡ª ÏÁÒΔ¡ª
¡Â∂ Óπ¡ºÂÒΔ¡ª Ú≈Í√ ÒÀ ’∂ ¿∞‘Ȫ ÁΔ¡ª Ó≥◊ª Ó≥ÈΔ¡ª
‹≈‰Õ √Ì≈ ÚºÒØ∫ ‹√«‡√ ’ØÒ√∂ ˘ Ù≈Ò, Ì◊ «√≥ÿ ÁΔ
Â√ÚΔ ¡Â∂ «’Â≈Ϫ Á≈ √Àμ‡ Á∂’∂ √ÈÓ≈«È ’ΔÂ≈
«◊¡≈Õ
«◊¡≈Õ «¬‘ ÷∂ÂΔ Ó≈‚Ò Á∂Ù Á∂ ¿∞È∑ª «÷«Â¡ª «Úº⁄
Ò≈◊» ’ΔÂ≈ «◊¡≈, «‹ºÊ∂ ˜ÓΔÈ ¿∞Í‹≈¿±, «√≥⁄≈¬Δ Ò¬Δ
Í≈‰Δ Á≈ Í»≈ ÍzÏ≥Ë ¡Â∂ ¿∞μÁÓΔ «’√≈È √ÈÕ «’√≈ÈΔ
√≥’‡ ÚΔ ¿∞‘Ȫ Ê≈Úª Â∂ «÷º«Â¡ª «Úº⁄ ‘Δ ‘À Â∂
÷πÁ’∞ÙΔ¡ª Á≈ ÚÂ≈≈ ÚΔ ¿∞‘Ȫ Ê≈Úª ”Â∂ ‘Δ ‘ÀÕ
«¬‘Ȫ ÷∂Âª «Úº⁄ Úº÷-B «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª ¡≈͉∂
ͺË ”Â∂ ÿØÒ-√◊ÓΔ¡ª ’ÁΔ¡ª ‘Δ¡ª ‘È Í
Á∂٠ͺË Â∂ ϺfiÚΔ∫ Â∂ ˜≈ÏÂ≈Ï≥Á «¬È’Ò≈ÏΔ «’√≈È
Ò«‘ ÁΔ ¡‰‘Ø∫Á ’’∂ ’Ø¬Δ Ï‘∞Â∂ √≈«Ê’ «√º‡∂ È‘Δ∫
26 ‹ÈÚΔ-B@AI
«È’Ò∂Õ
«Í¤Ò∂ √«Ó¡ª «Úº ⁄ ◊∞ ‹ ≈Â, Ó‘ª≈Ù‡,
≈‹√Ê≈È Â∂ ÓºËÍzÁ∂Ù «Úº⁄ «ÚÙ≈Ò ÷≈Û’» «’√≈È
¡≥ÁÒØ È ÒÛ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ÚΔ «’√≈È ‹ºÊÏ ∂ Á
≥ Δ¡ª
È∂ «¬’ºÒ∂ ÂΩ ”Â∂ ÚΔ ¡Â∂ √ºÂ «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª Á∂
√ªfi∂ ÊÛ∑∂ ÚºÒØ∫ ÚΔ «’√≈ÈΔ Á∂ √Óπº⁄∂ ’˜∂ Óπ¡≈Î ’È
¡Â∂ √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ¡ª «√Î≈Ùª ¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ
Ò≈◊ª Â∂ E@ ÎΔ√ÁΔ ÓπÈ≈Î≈ ‹ØÛ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á≈
Ì≈¡ Á∂‰ ¡Â∂ ÷ΔÁ ÁΔ ◊≥‡Δ ¡≈«Á Ó≥◊ª Â∂ Úº÷-Úº÷
»Íª «Úº⁄ √≥ÿÙ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ ÓºË ÍzÁ∂Ù Á∂ «˜Ò∑≈ Ó≥Á√Ω
«Í¤Ò∂ √≈Ò «’√≈Ȫ È∂ Í«‘ÒΔ ‹»È ÂØ∫ √ºÂ ‹»È º’
‘ÛÂ≈Ò Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈ Â∂ Ù«‘ª ˘ ¡È≈‹, Ρ, ‘≈
⁄≈≈, √Ï˜Δ¡ª ¡Â∂ ÁπºË È≈ Á∂‰ Á≈ ¡≥ÁØÒÈ ’ΔÂ≈
«◊¡≈, «‹√ ˘ ’∞⁄Ò‰ Ò¬Δ ÓºË ÍzÁ∂Ù ÁΔ Íπ«Ò√ È∂
Ú«‘ÙΔ ‹Ï „≈«‘¡≈, Íπ«ˇ√ ÚÒØ∫ ’ΔÂΔ Î≈¬«≥◊ È≈Ò
F «’√≈È Ó≈ «ÁºÂ∂ ◊¬∂, √À∫’Û∂ κ‡Û ’ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ Â∂
«’√≈È ¡≈◊»¡ª ˘ «◊zÎÂ≈ ’ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ Ù‘ΔÁ
«’√≈Ȫ Á∂ Ù˪‹ÒΔ √Ó≈◊Ó «Úº⁄ Úº÷-B «’√≈È
‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊» Í‘∞≥⁄∂Õ Íπ«Ò√ ‹Ï Á∂ ÍzÂΔØË ¡Â∂
«’√≈Ȫ ÁΔ √Óπº⁄Δ ’˜≈ Óπ’ÂΔ ¡Â∂ ‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ
’«ÓÙÈ ÁΔ «√Î≈Ù ¡È∞√≈ Ò≈Ì’≈Δ ÿº‡Ø-ÿº‡
√ÓÊÈ ÓπºÒ Á∂‰ ¡Â∂ ÷ΔÁ ÁΔ ◊≥‡Δ ¡≈«Á Ó≥◊ª Â∂
Á∂Ù «Ú¡≈ÍΔ Úº÷-B «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª È∂ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂
’∞ºÒ «‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ Á≈ ◊«·È
’ΔÂ≈, «‹√ «Úº⁄ AE@ Á∂ ’ΔÏ «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª
Ù≈«ÓÒ ‘Ø¬Δ¡ª Â∂ «¬√˘ ⁄Ò≈¿∞‰ Ò¬Δ «¬º’ Ú«’≥◊
◊πºÍ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘Ȫ ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊»¡ª
«Úº⁄ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∂ ‘Ó≈«¬ÂΔ Â∂ ‘ÓÁÁΔ º÷‰ Ú≈Ò∂
¡≈◊» ÚΔ ‘È Â∂ «¬√ «Úº ⁄ «¬È’Ò≈ÏΔ «’√≈È
‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª ÚΔ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
«’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄
«’√≈Ȫ ÁΔ √Óπº⁄Δ ’˜≈ Óπ¡≈ÎΔ, √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ
ÁΔ «√Î≈Ù ¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ Á∂‰, √’≈Δ
÷ΔÁ ÁΔ ◊≥‡Δ ¡Â∂ ÷∂ÂΔ Ò≈◊ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ÿº‡
’È ¡≈«Á Ó≥◊ª Â∂ Úº÷ Úº÷ √»«Ï¡ª «Úº⁄ «’√≈È ’˜≈
Óπ’ÂΔ Ô≈Â≈ ’ΔÂΔ ◊¬Δ ¡Â∂ AH-AI ‹∞Ò≈¬Δ B@AG
˘ «ÁºÒΔ «Úº÷∂ ‹≥Â-Ó≥Â Â∂ ÁØ ؘ≈ ËÈ≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈
«‹√˘ «’√≈È Óπ’ÂΔ √≥√Á Á≈ Ȫ «ÁºÂ≈ «’¿∞∫«’ ¿∞√
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
√Ó∂∫ √≥√Á Á≈ ÓΩÈ√»È ÙÀÙÈ Á≈ ¡‹Ò≈√ ⁄ºÒ «‘≈ √ΔÕ
«¬√ Ò¬Δ ’∞Ò «‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫
«ÚØËΔ «Ë ÁΔ¡ª Úº÷-Úº÷ Í≈‡Δ¡ª Á∂ ¡ÀμÓ.ÍΔ˜ ˘
«¬√ «’√≈È Óπ’ÂΔ √≥√Á «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ Á≈ √ºÁ≈
«ÁºÂ≈ «◊¡≈ Â∂ «¬‘Ȫ Í≈‡Δ¡ª Á∂ ’¬Δ ¡≈◊» «’√≈Ȫ
Á∂ ËÈ∂ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘ج∂ Â∂ «’√≈Ȫ ÁΔ¡ª Ó≥◊ª ÁΔ
‘Ó≈«¬Â ’ΔÂΔÕ
«’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ È∂ Á∂Ù «Ú¡≈ÍΔ
Íz⁄≈ Â∂ Íz≈Í∂◊≥‚≈ Óπ«‘≥Ó ⁄Ò≈¿∞‰ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈ Â∂
«¬√ Óπ«‘≥Ó «Úº⁄ «’√≈Ȫ «√ ⁄Û∑∂ ’˜∂ ¡Â∂ «’√≈È
÷πÁ’∞ÙΔ¡ª Ò¬Δ ’∂∫Á √’≈ ÁΔ¡ª «’√≈È «ÚØËΔ
ÈΔÂΔ¡ª Á≈ ÍÁ≈Î≈Ù ’Á∂ ‘ج∂ «¬√ ◊ºÒ Â∂ ˜Ø «ÁºÂ≈
«’ Á∂Ù Á∂ √È¡Â’≈ª ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª Á∂ Òº÷ª
’ØÛª πͬ∂ Á≈ ’˜∂ Óπ¡≈Î ’ΔÂ∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È Âª
«’√≈Ȫ Á≈ ’˜≈ Óπ¡≈Î «’™ È‘Δ∫ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈
‹Á«’ B@AD «Úº⁄ Í≈ÒΔÓÀ∫‡ ÁΔ ⁄؉ «Úº⁄ ÏΔ‹∂ÍΔ
Í≈‡Δ Á∂ Óπ÷Δ È«≥Á ÓØÁΔ È∂ «’√≈Ȫ Á≈ √Óπº⁄≈ ’˜≈
Óπ¡≈Î ’È Â∂ ‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ ÁΔ «√Î≈Ù
¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ Á∂‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈
√ΔÕ «’√≈È √≥ÿÙ «’√≈È Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÚºÒØ∫ Úº÷-B
»Íª «Úº⁄ ‹≈Δ º÷Δ Íz⁄≈ Óπ«‘≥Óª Â∂ √≥ÿÙ ’’∂ Á∂Ù
ͺË Â∂ ≈‹ÈΔ«Â’ Í≈‡Δ¡ª ˘ «’√≈Ȫ Á∂ √Óπº⁄∂ ’˜∂
Óπ¡≈ÎΔ ¡Â∂ ÷πÁ’∞ÙΔ¡≈ Á∂ ÓπºÁ∂ Â∂ ¡≈͉≈ Ó»≥‘ ÷ØÒ∑‰≈ ÍÀ
«‘≈ ‘ÀÕ
Á∂Ù Á∂ Í≥‹ √»«Ï¡ª «Úº⁄ ‘؉ Ú≈ÒΔ¡ª «ÚË≈È
√Ì≈ Â∂ ¡◊Ò∂ Ú∑∂ Í≈ÒΔÓÀ∫‡ ÁΔ¡ª ⁄؉ª «Úº⁄ «’√≈Ȫ
Á≈ √Óπº⁄≈ ’˜≈ Óπ¡≈Î ’È ¡Â∂ ’˜≈ Óπ¡≈ÎΔ ¿∞Í≥Â
«’√≈È ˘ ÓπÛ ’˜≈ ’∞«Û’Δ «Úº⁄ Î√‰Ø Ï⁄≈¿∞‰ Ò¬Δ
‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ ÁΔ¡ª «√Î≈Ùª ¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ
«‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ «ÓºÊ‰ ˘ ’≈˘ÈΔ ÂΩ ”Â∂ Ó≈ÈÂ≈
Áπ¡≈¿∞‰ Ò¬Δ «’√≈È √≥√Á «Úº⁄ Í≈√ ’ΔÂ∂ ÁØ «ÏºÒª ˘
√≥√Á «Úº⁄ Í≈√ ’È Ò¬Δ ’∂∫Á √’≈ ”Â∂ ÁÏ≈¡
ω≈¿∞‰ Ò¬Δ ’∞Ò «‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ,
«‹√ «Úº⁄ B@H «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª Ù≈«ÓÒ ‘È, ÚºÒØ∫
BI-C@ ÈÚ≥Ï ˘ «ÁºÒΔ Á∂ ≈Ó ÒΔÒ≈ ÓÀÁ≈È ÂØ∫ ‹≥Â
Ó≥Â º’ BD ≈‹ª Á∂ «’√≈Ȫ ÚºÒØ∫ «ÚÙ≈Ò «’√≈È
Óπ’ÂΔ Ó≈⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ «‹√ «Úº⁄ ‘˜≈ª ÁΔ «◊‰ÂΔ
«Úº⁄ «’√≈È Ù≈«ÓÒ ‘ج∂, ‹≥Â Ó≥Â Â∂ ‘ج∂ «¬’º· ˘
27 ‹ÈÚΔ-B@AI
«’√≈È √≥√Á Á≈ Ȫ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «¬’º· ˘ ’∞ºÒ
«‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ Á∂ ’ÈÚΔÈ
√.ÚΔ.¡ÀÓ.«√≥ÿ, ≈‹» ÙÀμ‡Δ, ¡ÙΔÙ «ÓºÂÒ, ÔØ◊∂∫Á
Ô≈ÁÚ, ‚≈. √πÈΔÒÓ , ‚≈. ¡ÙØ’ Ë≈ÚÒ∂, ‚≈. ÁÙÈÍ≈Ò
¡Â∂ ¡Â∞Ò ¡È‹≈È, Ó∂Ë≈ Í≈‡∂’ ¡≈«Á ¡≈◊»¡ª È∂
√≥ÏØËÈ ’ΔÂ≈ Â∂ ’∂∫Á √’≈ ÂØ∫ Ó≥◊ ’ΔÂΔ «’ «’√≈È
√≥√Á Ú≈Ò∂ Í≈√ ’ΔÂ∂ ÁØ «ÏºÒª ˘ √≥√Á «Úº⁄ Ï«‘√
’È Ò¬Δ √≥√Á Á≈ «ÚÙ∂Ù «¬‹Ò≈√ √º«Á¡≈ ‹≈Ú∂Õ
’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª Á∂ Òº÷ª ’ØÛª πͬ∂ Á∂ ’˜∂ Óπ¡≈Î
’È ¡Â∂ ¿∞‘Ȫ ˘ Ì≈Δ ‡À’√ ≈‘ª Á∂‰ ÁΔ Êª
’˜Á≈Δ ’’∂ ÷πÁ’∞ÙΔ¡ª ’È ÂØ∫ Ø’‰ Ò¬Δ «’√≈Ȫ
˘ ’˜∂ ÂØ∫ Óπ’ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂, ¡◊ª‘ ÂØ∫ «’√≈Ȫ «√
’˜≈ È≈ ⁄Û∑∂, ‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’Ó∂‡Δ ÁΔ «√Î≈Ù
¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ Á∂‰ Ò¬Δ ’≈˘È ω≈«¬¡≈
‹≈Ú∂, √’≈Δ ÷ΔÁ ÁΔ ◊≈≥‡Δ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ÷∂ÂΔ
Ò≈◊ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ÿº‡ ’ΔÂΔ¡ª ‹≈‰Õ «¬√ «¬’º·
˘ «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª Á∂ Óπº÷ ¡≈◊»¡ª ≈‘∞Ò ◊ªËΔ ¡«Ú≥Á
’∂‹ΔÚ≈Ò, √ΔÂ≈≈Ó Ô∂⁄πΔ , ‚≈. Î≈»÷ ¡ÏÁπºÒ≈, ÙÁ
Ô≈ÁÚ, ‚Δ.≈‹≈ ¡Â∂ √≈Ï’≈ ÍzË≈È Ó≥ÂΔ Á∂Ú◊ΩÛ≈ È∂
ÚΔ √≥ÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂ ¡≈¿π‰ Ú≈ÒΔ¡ª √»Ï≈¬Δ ¡Â∂
Í≈ÒΔÓÀ∫‡ ÁΔ¡ª ⁄؉ª «Úº⁄ È«≥Á ÓØÁΔ ¡Â∂ Ì≈‹Í≈
√’≈ ˘ ‘≈ ’∂ ÏÁÒ‰ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈Õ
’∞ºÒ «‘≥Á «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ «Úº⁄
Ù≈«ÓÒ B@H ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª «Úº⁄ Úº÷-B «Ú⁄≈ª Â∂
≈‹ÈΔÂΔ Á∂ √ÓÊ’ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á «’√≈Ȫ Á∂ ̺÷Á∂
ÓπºÁ∂ ’˜≈ Óπ¡≈ÎΔ Â∂ ‚≈. √Ú≈ÓΔÈ≈ÊÈ ’«ÓÙÈ ÁΔ
«√Î≈Ù ¡È∞√≈ ÷∂ÂΔ «‹‰√ª Á∂ Ì≈¡ Á∂‰, ÷ΔÁ ÁΔ
Ù‘ΔÁ Ó≈Â≈ ◊∞Á∂Ú ’Ω ÁΔ Á»√Δ Ï√Δ ”Â∂ ˜ÓΔÈΔ √ßÿÙ È±ß ¡μ◊∂ ÂØÈ Á≈ √μÁ≈
Á«Òª Á∂ ⁄ºÒ ‘∂ ˜ÓΔÈ Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ ÁΔ
Í«‘ÒΔ Ù‘ΔÁ Ó≈Â≈ ◊∞Á∂Ú ’Ω ‹Ò± ÁΔ Á»√Δ Ï√Δ
«¬È’Ò≈ÏΔ ‹ØÙ-÷ØÙ È≈Ò ÓÈ≈¬Δ ◊¬Δ, «‹√ «Úμ⁄
√ß◊±, Í«‡¡≈Ò≈, ÏÈ≈Ò≈, Ó≈È√≈ ¡≈«Á «˜«Ò∑¡ª
ÂØ∫ ˜ÓΔÈ Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ ’Ó∂‡Δ Á∂ ‘˜≈ª ’≈’∞ßÈ Ó≈Â≈
鱧 √Ë≈˜ÒΔ Ì∂∫‡ ’È Í∞μ‹∂Õ Ó≈Â≈ ÁΔ Ù‘≈Á ÂØ∫
Â’ΔÏÈ B √≈Ò Ï≈¡Á Ï∂Ùμ’ ‹Ò± Á∂ Á«Ò ͫÚ≈
Íß⁄≈«¬ÂΔ «˜Ú ˜ÓΔÈ ÒÀ‰ «Úμ⁄ √ßÿÙ √Á’≈
’≈ÓÔ≈Ï ‘Ø ◊¬∂ ‘È Í Ó≈Â≈ 鱧 ’ÂÒ ’È Ú≈Ò∂ ¡Â∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
◊≥‡Δ ¡Â∂ ÷∂ÂΔ Ò≈◊ª ÁΔ¡ª ’ΔÓª ÿº‡ ’È ˘
Á∂٠ͺË ”Â∂ ¿∞Ì≈«¡≈Õ «√¡≈√Δ Í≈‡Δ¡ª «ÚÙ∂Ù ’’∂
‘≈’Ó ‹Ó≈ª ÁΔ¡ª Í≈‡Δ¡ª Ò¬Δ «’√≈Ȫ Á∂ «¬‘
ÓπºÁ∂ ◊ˇ∂ ÁΔ ‘º‚Δ Ï‰ ⁄πº’∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ Óπº«Á¡ª ˘ ‘ºÒ
’È Á∂ Ȫ ʺÒ∂ Í≥‹≈Ï ÁΔ ’ÀÍ‡È ¡Ó«≥Á «√≥ÿ È∂
«’√≈Ȫ Á≈ √Óπº⁄≈ ’˜≈ ÷ÂÓ ’’∂ Â∂ ’∞’Δ ÷ÂÓ
’È Á≈ È≈‘≈ Á∂ ’∂ ’ª◊√ ÁΔ √’≈ ω≈ Ò¬ΔÕ
«¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’ª◊√ Í≈‡Δ È∂ «’√≈Ȫ Á≈ ’˜≈
Óπ¡≈Î ’È Á∂ Ȫ Â∂ ÓºË ÍzÁ∂Ù, ≈‹√Ê≈È Â∂ ¤ÂΔ√◊Û∑
ÍzªÂª ÂØ∫ ⁄؉ª «‹ºÂ ’∂ √’≈ª ω≈ Ò¬Δ¡ª ‘ÈÕ C@
ÈÚ≥Ï ÁΔ «’√≈È ÀÒΔ «Úº⁄ «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò
’Ó∂‡Δ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’¬Δ¡ª ¡≈◊»¡ª ÚºÒØ∫ «’√≈Ȫ Á∂
«¬√ «¬’º· «Úº⁄ ¡≈͉∂ Ì≈Ù‰ª «Úº⁄ ÓØÁΔ √’≈
ÏÁÒ‰ Á∂ Ȫ ‘∂· «√¡≈√Δ ˜ÓΔÈ «Úº⁄ ¡≈Í‰Δ Êª
ω≈¿∞‰ Â∂ ÂÒ≈Ù‰ Á∂ ÔÂÈ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ Â∂ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª
ÁΔ¡ª ÏΔ‹∂ÍΔ «ÚØËΔ Í≈‡Δ¡ª È∂ «¬√ «¬’º· ˘ È«≥Á
ÓØÁΔ ˘ ‘≈¿∞‰ Ò¬Δ Â∂ ÏÁÒ‰ Ò¬Δ ’ΔÂΔ ⁄؉ ÀÒΔ Á∂
»Í «Úº⁄ Ú‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ‹Ø «’ «’√≈È
√≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ «¬È’Ò≈ÏΔ «’√≈È
‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª Á∂ Óπ˜≈‘≈’≈Δ¡ª ˘ ¿∞’ Ì≈Ù‰ ‹⁄∂ È‘Δ∫
Â∂ «’√≈È √≥ÿÙ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡Δ ÁΔ √◊ÓΔ Â∂ ‘Ø∫Á
Ï≈∂ ÷ÁÙ∂ Â∂ ÍzÙÈ «⁄≥È∑ ÷Û∑∂ ‘Ø ◊¬∂ √ÈÕ ¿∞∫fi Í«‘ÒΔ
Ú≈ ‘À «’ Á∂Ù Á∂ «’√≈Ȫ ÁΔ¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª Â∂ ¡‰√ÁΔ
ÒØÛ Í»Δ ’È Ú≈Ò≈ Á∂Ù «Ú¡≈ÍΔ «’√≈È ‹ºÊ∂Ï≥ÁΔ¡ª
Á≈ √ªfi≈ ÊÛ∑≈ ¿∞√«¡≈ ‘À Â∂ «’√≈Ȫ Á∂ ̺÷Á∂ Óπº«Á¡ª ˘
Á∂Ù Á∂ «√¡≈√Δ «ÁzÙ Â∂ ¿∞Ì≈«¡≈ ‘À Â∂ «’√≈Ȫ ˘ √≥ÿÙª
≈‘Δ∫ ‘ºÒ ‘؉ Á≈ ÌØ√≈ Òº◊‰ Òº◊≈ ‘ÀÕ
Á«Òª ”Â∂ √Ó±«‘’ ‘ÓÒ≈ ’È Ú≈Ò∂ ‘≈Ò∂ ÚΔ ÷∞μÒ∂¡≈Ó
«Î ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ ÁØ √≈Ò≈ ÁΩ≈È Ï∂Ùμ’ √’≈
¡’≈ÒΔ¡ª ÁΔ Êª ’ª◊√ ÁΔ ¡≈ ◊¬Δ ‘À Í Íz√≈ÙÈ
È∂ Ó≈Â≈ Á∂ ’≈ÂÒª 鱧 ÎÛÈ ÂØ∫ Ù∂¡≈Ó «¬È’≈ ’
«ÁμÂ≈ ‘ÀÕ Á±‹∂ Í≈√∂ √’≈ ‘ ‘ΔÒ≈ Ú Á«Òª
ÚμÒØ∫ √ßÿÙ ’ Íz≈Í ’ΔÂΔ¡ª ˜ÓΔȪ ¿∞‘Ȫ ÂØ∫
÷Ø‘‰Δ¡ª ⁄≈‘∞ßÁΔ ‘ÀÕ ’ª◊√ √’≈ ⁄؉ª ÁΩ≈È
Á«Òª È≈Ò ’ΔÂ∂ √√ÂΔ ˜ÓΔÈ Á∂‰ ¡Â∂ «‘≈«¬ÙΔ
ÍÒ≈‡ Á∂‰ Á∂ Ú≈¡Á∂ ÂØ∫ Ù∂¡≈Ó Ó∞μ’, ’ßÍÈΔ¡ª ȱß
28 ‹ÈÚΔ-B@AI
˜ÓΔÈ ’Ω‚Δ¡ª Á∂ Ì≈¡ Ú∂⁄‰ Ò¬Δ «Â¡≈ ÏÀ·Δ ‘ÀÕ «¬√∂
Ò¬Δ ˜ÓΔÈ Íz≈ÍÂΔ √ßÿ√ ’Ó∂‡Δ ÚμÒØ∫ ‹ÈÚΔ «Úμ⁄
Ó≈Â≈ Á∂ ’≈ÂÒª 鱧 «◊zÎÂ≈ ’È ¡Â∂ ¡Í‰Δ¡ª
˜ÓΔȪ √ÏßËΔ ‘Ø Óß◊ª 鱧 ÒÀ’∂ ⁄μ’≈ ‹≈Ó ’È Á≈
ÎÀ√Ò≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ Ó≈Â≈ ÁΔ Á±√Δ Ï√Δ ÁΩ≈È ˜ÓΔÈ
Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ ’Ó∂‡Δ √Ó∂ «’√≈Ȫ-Ó‹Á±ª ÁΔ¡ª Úμ÷
Úμ÷ «¬È’Ò≈ÏΔ ‹μÊ∂ÏßÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊±¡ª ÚμÒØ∫ «‹μÊ∂ Ó≈Â≈
ÁΔ Ù‘≈ÁÂ È±ß √Ë≈‹ÒΔ Ì∂∫‡ ’ΔÂΔ ◊¬Δ, ¿∞Ê∂ ‘Δ ˜ÓΔÈ
Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ È±ß ¡μ◊∂ ÂØÈ Á≈ √μÁ≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ Úμ÷-Úμ÷ ‹Ê∂ÏßÁΔ¡ª Á∂ Ï∞Ò≈«¡ª «Úμ⁄ ˜ÓΔÈ
¡À√.¡À√.ÍΔ. ÓØ◊≈ Á∂ Á¯Â Ó»‘∂ ÍπÒΔ√ «‹¡≈ÁÂΔ «ÚπºË ËÈ≈
«Í¤Ò∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ Í∞«Ò√ ÁΔ ÒØ’ª
ÍzÂΔ ÿ‡Δ¡≈ ’≈◊∞˜≈Δ ¡Â∂ ’ª◊√ √’≈ ÚμÒØ∫
Í∞«Ò√ 鱧 ¡≈͉≈ ‘μÊ ·Ø’≈ ω≈ ’∂ ¡≈͉∂ ˆÀ’≈ȱßÈΔ
’ßÓª «Úμ⁄ Ú‰ «ıÒ≈¯ ¡Â∂ ‚Δ.¡Àμ√.ÍΔ. Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈
‰‹ØË «√ßÿ Á∞¡≈≈ «’ÂΔ «’√≈È Ô±ÈΔ¡È «˜Ò∑≈
Ò∞«Ë¡≈‰≈ Á∂ ¡≈◊±¡ª È≈Ò ◊≈ÒΔ ◊ÒØ⁄ ’È ¡Â∂
‘Ú≈Ò≈ ”⁄ «Úμ⁄ Á∂‰ «ıÒ≈¯ ¡À√.¡À√.ÍΔ. Á¯Â
ÓØ◊≈ «Ú÷∂ ËÈ≈ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡À√.ÍΔ.
‚Δ. ÓØ◊≈ 鱧 ‚Δ.¡Àμ√.ÍΔ. Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ ÁΔ «Ù’≈«¬Â ’ΔÂΔ
◊¬Δ Í ’Ø¬Δ ’≈Ú≈¬Δ È≈ ‘؉ ”Â∂ «’ÂΔ «’√≈È
Ô± È Δ¡È, Í∂ ∫ ‚± Ó˜Á±  Ô± È Δ¡È, Íß ‹ ≈Ï √‡± ‚ À ∫ ‡√
Ô±ÈΔ¡È Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ ¡≈◊±¡ª È∂ AH Á√ßÏ
鱧 ËÈ∂ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ΔÂ≈Õ Úμ÷ Úμ÷ «Íß‚ª «Úμ⁄ Í∞«Ò√
Á∂ ’ΔÂ∂ ‹≈ ‘∂ «√¡≈√Δ’È «ıÒ≈¯ ÀÒΔ¡ª ÓΔ«‡ß◊ª
’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ª Â∂ ËÈ∂ ÁΔ «Â¡≈Δ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ AH
Á√ßÏ 鱧 ÓØ◊∂ ÁΔ Á≈‰≈ Óß‚Δ «Ú÷∂ «¬’μ·∂ ‘Ø ’∂ Ó∞˜≈‘≈
’«Á¡ª ¡À√.¡À√.ÍΔ. ÁÎÂ ÓØ◊≈ Á∂ ◊∂‡ ”Â∂ ËÈ≈
Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ ËÈ∂ «Úμ⁄ √À∫’«Û¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄
◊À√ Ú’ª È∂ ÿ∂«¡≈ √‘≈«¬’ «’ ’«ÓÙÈ Á≈ Á¯Â
◊À√ ¬∂‹ø√Δ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È («¬Î‡») ÚºÒØ∫ Ï≈Û
◊À√ ¬∂‹ø√Δ ”⁄Ø∫ ’º„∂ ◊¬∂ A@ Ú’ Ï‘≈Ò ’Ú≈¿π‰
¡Â∂ «’ ’≈˘Èª ˘ Ò≈◊» ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ BF ÈÚøÏ
˘ «’ «ÚÌ≈◊ «Ú÷∂ √‘≈«¬’ «’ ’«ÓÙÈ
Í«‡¡≈Ò≈ Á≈ Á¯Â Ù≈Ó F Ú‹∂ º’ ÿ∂«¡≈ «◊¡≈
¡Â∂ Ú’ª È∂ ¡≈͉≈ ı»È ’º„ ’∂ Ø√ ÍÃÁÙÈ ’ΔÂ≈Õ
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
Íz≈ÍÂΔ √ßÿÙ ’Ó∂‡Δ Á∂ ÍzË≈È Óπ’∂Ù ÓÒΩÁ, «’√≈È
ÓØ⁄≈ Á∂ ÍÃË≈È Ì∞«ÍßÁ ÒΩ∫◊Ú
Ø ≈Ò, ÏÒÚΔ ‹¨, Íß‹≈Ï
÷∂ ӘÁ± Ô»ÈΔ¡È Á∂ ÍzË≈È ‹Ø≈ «√ßÿ È√≈ÒΔ,
¡ÀÈ.ÏΔ.¡À√. Á∂ ¡≈◊± ∞«ÍßÁ ⁄Ω∫Á≈, ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ «˜Ò∑≈
√’μÂ √∞÷ÁΔÍ ‘ÊÈ, ‚Δ.¡ÀμÓ.¡ÀμÎ. Á∂ ◊∞‹Δ ÿμ◊≈,
Íß‹≈Ï «’√≈È Ô±ÈΔ¡È Á∂ ◊∞È≈Ó ÌΔ÷Δ, «’ÂΔ «’√≈È
Ô±ÈΔ¡È Á∂ √ÂÏΔ «√ßÿ √∞ÒÂ≈ÈΔ, ÏΔ.’∂.Ô±. ¿∞◊≈‘ª
Á∂ √ØÓ≈ «√ßÿ ÒΩ∫◊Ú
Ø ≈Ò, ’ªÂΔ’≈Δ Í∂∫‚± Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È
Á∂ Ò÷ÚΔ «√ßÿ ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò ¡≈«Á È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ √‡∂‹
√’μÂ ÁΔ Ì±«Ó’≈ ÏÒ«ÚßÁ ‹Ò± È∂ «ÈÌ≈¬ΔÕ
Úμ÷ Úμ÷ ‹Ê∂ Ï ß Á Δ¡ª Á∂ √≈ÊΔ¡ª È∂ ÙÓ± Ò Δ¡Â
’ΔÂΔÕ Úμ‚Δ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄ ¡Ωª ÚΔ ËÈ∂ «Úμ⁄ Ù≈ÓÒ
‘Ø ¬ Δ¡ªÕ ËÈ∂ ÁΩ  ≈È ‘Δ ‚Δ.¡À √ .ÍΔ. ÓØ ◊ ≈ È∂
¡Àμ√.¡Àμ√.ÍΔ. ÓØ◊≈ ÚμÒØ∫ ‹ª⁄ Á≈ ÌØ√≈ Á∞¡≈«¬¡≈ ¡Â∂
¤∂ÂΔ ‘Δ ‚Δ.¡Àμ√.ÍΔ. Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ «÷Ò≈¯ ’≈Ú≈¬Δ Á≈
ÌØ√≈ «ÁμÂ≈Õ ÍzÙ≈√È Á∂ «ÚÙÚ≈√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ËÈ≈
√Ó≈Í ’ «ÁμÂ≈ «◊¡≈Õ ËÈ∂ 鱧 «’ÂΔ «’√≈È
Ô±ÈΔ¡È Á∂ √±Ï≈ ÍzË≈È «ÈÌÀ «√ßÿ „∞μ‚Δ’∂, √±Ï≈ ¡≈◊±
√ÂÏΔ «√ßÿ, «˜Ò∑≈ Ò∞«Ë¡≈‰≈ Á∂ ÍzË≈È ÂÒØ⁄È «√ßÿ
fiØÛª, «˜Ò∑≈ ÓØ◊≈ Á∂ ÍzË≈È «¤ßÁ «√ßÿ fiß‚∂¡≈‰≈, Í∂∫‚±
Ó˜Á± Ô±ÈΔ¡È Á∂ «˜Ò∑≈ √’μÂ Óß◊≈ «√ßÿ ÚÀ’ Ø ,∂ «˜Ò∑≈
Ò∞«Ë¡≈‰≈ Á∂ «˜Ò∑≈ ÍzË≈È ¡ÚÂ≈ «√ßÿ Â≈Δ, Íß‹≈Ï
√‡±‚À∫‡√ Ô»ÈΔ¡È Á∂ ‹ÈÒ √’ºÂ ’Ó‹Δ ’؇’ͱ≈
¡Â∂ ÈΩ ‹ Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ ¡≈◊± «‹ß Á  «√ß ÿ
≈‹∂¡≈‰≈ È∂ √ßÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
¡≈◊±¡ª È∂ ¡÷Δ «Úμ⁄ «’‘≈ «’ ‹ÁØ∫ Âμ’
‚Δ.¡Àμ√.ÍΔ. Ï≈ÿ≈ Í∞≈‰≈ «÷Ò≈¯ ’≈Ú≈¬Δ È‘Δ∫ ‘∞ßÁΔ
√ßÿÙ ‹≈Δ ‘∂◊≈Õ
Ì≈ ÍÀ‡ØÒΔ¡Ó ’øÍÈΔ Áπ¡≈≈ «Èº‹Δ Ó≈Ò’ ˘
«ÁºÂΔ ◊¬Δ ¬∂‹ø√Δ Áπ¡≈≈ ‘Ø ‘Δ «’ ’≈˘Èª ÁΔ
¿πÒøÿ‰≈ ÂØ∫ Áπ÷Δ ‘ج∂ Ú’ª È∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ Á∂ fiø‚∂ ‘∂·
«¬’º·∂ ‘Ø ’∂ «’ «ÚÌ≈◊ ’ØÒ ¡≈Í‰Δ «Ù’≈«¬Â Á‹
’Ú≈¬Δ √ΔÕ «ÚÌ≈◊ Áπ¡≈≈ ¬∂‹ø√Δ Á≈ ⁄Ò≈È ’º‡∂ ‹≈‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á ¬∂‹ø√Δ Ó≈Ò’ ÚºÒØ∫ Ò◊Ì◊ D Ó‘ΔÈ∂ Í«‘Òª
29 ‹ÈÚΔ-B@AI
ÏÁÒ≈÷Ø» ÈΔÂΔ Â«‘ A@ Ú’ª ˘ ’øÓ ÂØ∫ ‘‡≈ «ÁºÂ≈Õ
Ú’ Ò◊≈Â≈ √øÿÙ ’Á∂ ¡≈ ‘∂ ‘È Í «’Â
«ÚÌ≈◊ ’º„∂ ◊¬∂ Ú’ª ÁΔ Ï‘≈ÒΔ ’Ú≈¿π‰ «Úº⁄
È≈-’≈ÓÔ≈Ï «‘≈ ˛Õ
Ú’ª Áπ¡≈≈ «¬’º·Δ ’ΔÂΔ ‹≈‰’≈Δ ÓπÂ≈«Ï’
√‘≈«¬’ «’ ’«ÓÙÈ Í«‡¡≈Ò≈, Ï≈Û ◊À√ ¬∂‹ø√Δ
Á∂ Ó≈Ò’ ¡Â∂ Í«‡¡≈Ò≈ ÍÃ√≈ÙÈ Á≈ ◊·‹ØÛ «ÓÒ ’∂
⁄ºÒ «‘≈ ˛Õ «‹√ ’≈È √≈Δ¡ª ‘Δ ◊À√ ¬∂‹ø√Δ¡ª Á∂
Ú’ª ˘ «È◊»‰Δ¡ª ÂÈ÷≈‘ª ¿πμÍ ’øÓ ’È≈ ÍÀ «‘≈
˛Õ
Á∂Ù ¡øÁ Úº‚∂ ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª ˘ Ò≈Ì
Í‘πø⁄≈¿π‰ Ò¬Δ «’ ’≈˘Èª ˘ ‘ ؘ «¬ºÊØ∫ Á≈ ÍÃÏøË
¡Â∂ ¡Á≈Òª «¤º’∂ ‡ø◊‰ Òº◊Δ¡ª ‘Ø¬Δ¡ª ‘ÈÕ «‹√Á≈
Ò≈‘≈ ‘ ¤Ø‡≈ Úº‚≈ Í»ø‹ΔÍÂΔ ¡Â∂ ¬∂‹ø√Δ¡ª Á∂ Ó≈Ò’
ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ Ú’ª È∂ «’ «ÚÌ≈◊ ¡Â∂ Ó≈Ò’ Á∂
◊·‹ØÛ ˘ Èø◊≈ ’È Ò¬Δ √‘≈«¬’ «’ ’«ÓÙÈ ˘
Ù‘ΔÁ ⁄È «√øÿ Ó≈‰»ø’∂ ÁΔ Ô≈Á◊≈ ”Â∂ fiø‚≈ ⁄Û≈¿π‰ ÓΩ’∂ √Ó≈◊Ó
«Í¤Ò∂ Ó‘ΔÈ∂ ’≈Ó∂‚ ⁄È «√ßÿ Ó≈‰±ß’∂ ÁΔ
Ô≈Á◊≈ ¿∞μÂ∂ fiß‚≈ fi∞Ò≈¿∞‰ ÁΔ √Ó ¡Á≈ ◊¬ΔÕ
’≈Ó∂‚ ⁄È «√ßÿ Ó≈‰±’ ß ∂ È’√ÒÏ≈ÛΔ Ò«‘ ÷≈√ ’’∂
√Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀμÓ-¡ÀμÒ) «È¿± ‚ÀÓØ’∂√Δ È≈Ò √ÏßË
μ÷Á∂ √È, «‹È∑≈ 鱧 Ï≈ÿ≈Í∞≈‰≈ Á∂ Ê≈‰∂Á≈ Ì◊Ú≈È
«√ßÿ ’«Û¡ª Ú≈Ò∂ È∂ ÂÙμÁÁ „≈‘ ’∂ Ù‘ΔÁ ’ «ÁºÂ≈
√ΔÕ «Í¤Ò∂ ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ¿∞È∑ª ÁΔ Ô≈Á◊≈ 鱧 √ßÌ≈Ò‰
Á≈ ’ßÓ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀμÓ-¡ÀμÒ) «È¿± ‚ÀÓØ’∂√Δ ¡Â∂
«’ÂΔ «’√≈È Ô±ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊±¡ª È∂ Ùπ» ’ΔÂ≈ √ΔÕ
Í«‘Òª Îß‚ Ó∞«‘ßÓ Ù∞± ’’∂ «Î Ô≈Á◊≈ ÁΔ
⁄≈ÁΔÚ≈Δ ¡Â∂ Ó∞ßÓ ’Ú≈¬Δ ◊¬ΔÕ AA Á√ßÏ ȱß
Úμ÷-Úμ÷ ‹Ê∂ÏßÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊± Ô≈Á◊≈ ”Â∂ «¬’º·∂ ‘ج∂
¡Â∂ fiß‚≈ fiπÒ≈¿∞‰ ÁΔ √Ó ¡Á≈ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ «˜Ò∑≈ ͺËΔ ‚ÀÒΔ◊∂‡ «¬‹Ò≈√ √¯ÒÂ≈Í»Ú’ √øÍ≥È
ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ «˜Ò∑≈ ͺËΔ ‚ÀÒΔ◊∂‡ «¬‹Ò≈√ I
ÈÚøÏ ÂØ∫ Ùπ» ’ΔÂ∂ ◊¬∂ √ÈÕ C@ ÈÚøÏ º’ Í≥‹≈Ï Á∂
A@ «˜«Ò∑¡ª Ù‘ΔÁ Ì◊ «√øÿ È◊, ØÍÛ, ‹ÒøË,
¯ΔÁ’؇, ÓØ◊≈, Ï«·ø‚≈, Óπ’Â√, Î≈«˜Ò’≈, √ø◊»-
ÏÈ≈Ò≈ Â∂ Í«‡¡≈Ò≈ Á∂ ‚À Ò Δ◊∂ ‡ «¬‹Ò≈√
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¿πÁØ∫ º’ ÿ∂ ’∂ º«÷¡≈ ‹ÁØ∫ º’ «ÚÌ≈◊ ÚºÒØ∫ Ï≈Û
◊À√ ¬∂‹ø√Δ Á∂ Ó≈Ò’ ’ØÒ «’ «ÚÌ≈◊ Á∂ «¬ø√ÍÀ’‡
˘ Ú’ Ï‘≈Ò ’Ú≈¿π‰ Ò¬Δ Ì∂‹‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ È‘ƒ
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
√øÿÙ «Úº⁄ ‘ Ú’ Á≈ ‘π‰ º’ Ï«‰¡≈
¿πÂÙ≈‘ ¡Â∂ Ú’ª Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ïª Á≈ √≈Ê Á∂‰≈
«¬√ √øÿÙ ˘ ÏÒ Ï÷Ù «‘≈ ˛ ¡Â∂ Ú’ª ÁΔ Ï‘≈ÒΔ
’Ú≈ ’∂ ‘‡‰ Á≈ ‹˘È Ú’ª «√ ⁄Û∑ ’∂ ÏØÒÁ≈
«Á÷ «‘≈ ˛Õ
«¬√ «ÿ≈˙ ˘ ◊À√ ¬∂‹ø√Δ Ú’˜ Ô»ÈΔ¡È Á∂
ÍÃË≈È ’ÙÓΔ «√øÿ «ÏºÒ≈, √π‹Δ «√øÿ, √ÂÍ≈Ò «√øÿ,
‹√Í≈Ò «√øÿ, «¬Î‡» Á∂ ¡≈◊» ÙÃΔÈ≈Ê, «‡≈«¬ «Ï‹ÒΔ
ÓπÒ≈˜Ó √π«øÁ «√øÿ ÷≈Ò√≈, ≈Ó ⁄øÁ, ÈΩ‹Ú≈È Ì≈Â
√Ì≈ Á∂ √» Ï ≈ ÍÃ Ë ≈È «Óø Á  Í«‡¡≈Ò≈, ‘«ø Á 
√À‰ΔÓ≈‹≈ ¡Â∂ ¡À‚ÚØ’∂‡ ≈‹ΔÚ ÒØ‘‡ÏºËΔ È∂ √øÏØËÈ
’ΔÂ≈Õ
«¬√ ÓΩ’∂ √Δ.ÍΔ.¡≈¬Δ. (¡ÀÓ-¡ÀÒ) «È¿± ‚ÀÓØ’∂√Δ
Á∂ ¡≈◊± ’≈Ó∂‚ ÁÙÈ «√ßÿ ÷‡’Û, «’ÂΔ «’√≈È
Ô±ÈΔ¡È Á∂ √±Ï≈ ÍzË≈È «ÈÌÀ «√ßÿ „∞μ‚Δ’∂, «¬√ÂΔ
‹≈«◊zÂΔ Óß⁄ ÁΔ ¡≈◊± ÓÀ‚Ó ⁄È‹Δ ’Ω Ó≈‰±ß’∂ ¡Â∂
’≈Ó∂‚ ⁄È «√ßÿ Ó≈‰±ø’∂ Á∂ Í«Ú≈’ ÓÀ∫Ï ‘≈˜
√ÈÕ
«¬√ ÓΩ’∂ √À∫’«Û¡ª ÁΔ «◊‰ÂΔ «Úμ⁄ Úμ÷-Úμ÷
‹Ê∂ÏßÁΔ¡ª Á∂ ¡≈◊±¡ª Â∂ Ú’ª È∂ «Ù’ ’ΔÂΔÕ
‹Ê∂ÏÁ
ß Δ¡ª Á∂ ¡≈◊±¡ª È∂ «‹μÊ∂ ’≈Ó∂‚ ⁄È «√ßÿ Ó≈‰±’
ß ∂
¡Â∂ È’√ÒÚ≈ÛΔ Ò«‘ Á∂ Ï≈∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈«¬¡≈, ¿∞μÊ∂
‘Δ ÒØ’ª 鱧 ¡≈͉∂ Ù‘ΔÁª ÁΔ Ù‘ΔÁΔ «Ú≈√ ÂØ∫ Íz∂È≈
ÒÀ‰ ÁΔ ◊μÒ ’‘ΔÕ ¿∞È∑ª «’‘≈ «’ È’√ÒÏ≈ÛΔ Ò«‘
‘Δ ÒØ’ª ÁΔ Ó∞’ÂΔ Á≈ ¡√ÒΔ ≈‘ ‘ÀÕ
√ÎÒÂ≈Í»Ú’ √øÍøÈ ‘Ø ¸º’∂ ‘ÈÕ «˜Ò∑≈ ͺËΔ «¬‹Ò≈√ª
«Úº⁄ Íπ≈‰Δ¡ª «˜Ò∑≈ ’Ó∂‡Δ¡ª Ìø◊ ’’∂ √‡Δ¡«ø◊
’Ó∂‡Δ ÁΔ ⁄؉ ’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ «‹√ÁΔ «ÈÁ∂ÙÈ≈ ‘∂· Í»∂
«¬‹Ò≈√ ÁΔ ’≈Ú≈¬Δ ⁄Ò≈¬Δ ◊¬ΔÕ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
√»Ï≈ ’Ó∂‡Δ «Úº⁄Ø∫ ¡Ï‹Úª Á∂ »Í «Úº⁄ Ù≈ÓÒ ‘ج∂
30 ‹ÈÚΔ-B@AI
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È «‹øÁ «√øÿ, ‹ÈÒ √’ºÂ
’Ó‹Δ ’Ø ‡ ’Í»  ≈, ‘ÁΔÍ ’Ω  ’Ø ‡ Ò≈, ◊◊È
√ø◊≈ÓΔ, Óø◊Ò‹Δ Í≥‚ØΔ, ¡ÓÈÁΔÍ «√øÿ È∂ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ
Á∂ Ù≈È≈ÓºÂΔ «¬«Â‘≈√, ¡Ωª ÁΔ √Ó≈«‹’ √«ÊÂΔ,
‹º Ê ∂ Ï ø Á ’ ’ø Ó ÁΔ¡ª ÿ≈‡ª ’Ó˜Ø  Δ¡ª, Á∂ Ù ÁΔ
«¬È’Ò≈ÏΔ Ò«‘ «Úº⁄ «Ú«Á¡≈ÊΔ Ò«‘ Á≈ ÔØ◊Á≈È,
Á∂Ù «Úº⁄ ‚»øÿ∂ ‘Ø ‘∂ ¡≈«Ê’ √ø’‡ Á∂ ≈‹ÈΔ«Â’
√ø’‡ «Úº⁄ »ÍªÂ‰ Ï≈∂ ◊øÌΔ «Ú⁄≈-⁄⁄≈ ’ΔÂΔÕ
«¬√ÂØ∫ Ï≈¡Á «˜Ò∑≈ ͺËΔ ‹ºÊ∂ÏøÁ’ Δ«Ú¿» «ÍØ‡ª
Í∂Ù ’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ «‹√ ¿πμÍ ÌÚƒ Ï«‘√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
‚ÀÒΔ◊∂‡ √≈ÊΔ¡ª Á∂ √πfi≈¡ «ÍØ‡ª «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’È
ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∂’ ʪ ”Â∂ √Ï√øÓÂΔ È≈Ò «ÍØ‡ª ˘ Í≈√
’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ ‹ºÊ∂ÏøÁΔ ˘ Ӌϻ ’È Ò¬Δ ·Ø√ Ì«Úº÷Δ
Á«ˇÂ «Ú«Á¡≈ʉª ÂØ∫ ÎΔ√ª Ú√»Ò‰ «ıÒ≈¯ ËÈ≈
«ÏÈ∑ª ÎΔ√ ÂØ∫ «Ú«Á¡≈ʉª ˘ ‹≈Δ ’Ú≈¬∂ Øˇ ÈßÏ
√’≈Δ È«√≥◊ ’≈Ò‹ ‹ΔÚÈ Ú≈Ò≈ ϺÏΔ
(◊∞Á≈√Íπ) «Ú÷∂ Á«ˇÂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ÂØ∫ Ú√»ÒΔ ‹≈
‘Δ È≈-ÓØÛÈÔØ◊ ÎΔ√ «ıÒ≈¯ ÍΔ.¡À√.Ô». ÚºÒØ∫ ‚Δ.√Δ.
◊∞Á≈√Íπ «Ú÷∂ ËÈ≈ Ò◊≈ ’∂ ˜ØÁ≈ È≈¡∂Ï≈‹Δ
’ΔÂΔ ◊¬ΔÕ ËÈ∂ Ò◊≈¿∞‰ Á∂ ’∞fi √Ó∂∫ Ï≈¡Á ‘Δ ‚Δ.√Δ.
È∂ ¡≈◊»¡ª È≈Ò ◊ºÒÏ≈ Á≈ √ºÁ≈ «ÁºÂ≈, «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
’≈‹ ¿πÒΔ’∂ ◊¬∂Õ
«¬√ ÓΩ’∂ ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È «ÓøÁ
Í«‡¡≈Ò≈, «¬Î‡» Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È ’πÒ«ÚøÁ ÚÛÀ⁄, Í∂∫‚»
Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È Í≥‹≈Ï Á∂ ¡≈◊» ’ÙÓΔ «√øÿ ÿπº◊ÙØ,
«’ÂΔ «’√≈È Ô»ÈΔ¡È Á∂ ¡≈◊» ÁÙÈ «√øÿ fiø‚∂Ú≈Ò≈,
Ï«·ø‚≈ «˜Ò∑≈ ÍÃË≈È ‘ÈΔ «√øÿ Ìπº⁄Ø Ì≈ÂΔ √øÁ∂Ù Á∂‰
Íπº‹∂Õ «¬√ ÓΩ’∂ «˜Ò≈ ÓØ◊≈ Á∂ ¡≈◊» ≈«‹øÁ ≈‹∂¡≈‰≈,
Í«‡¡≈Ò≈ Á∂ «˜Ò∑≈ ¡≈◊» ◊πÓΔ ’Ω ËΩÒ≈, «Ú’Ó
ÙπÂ≈‰≈, «¥ÙÈ √Ó≈‰≈ ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». «Úº⁄Ø∫ «ÚÁ≈«¬◊Δ
«ÁºÂΔ ◊¬ΔÕ ‘∂’ «˜Ò∑∂ «Úº⁄ ÈÚΔ¡ª «˜Ò∑≈ ’Ó∂‡Δ¡ª
ÁΔ ⁄؉ ’È Ó◊Ø∫ «¬È’Ò≈ÏΔ «Ú«Á¡≈ÊΔ Ò«‘ ÁΔ
¿π√≈Δ Ò¬Δ ‹πº‡ ‹≈‰ Á∂ ÍÉ È≈Ò «˜Ò∑≈ «¬‹Ò≈√
√øÍ≥È ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ
Ó≥◊ª √Ï≥ËΔ Ó≥◊ ͺÂ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ ¡◊Ò∂ ‘Δ «ÁÈ
«Ú«Á¡≈ʉª ÂØ∫ «ÏÈ∑ª ÎΔ√ Ò¬∂ ØÒ ÈßÏ ‹≈Δ ’
«ÁºÂ∂ ◊¬∂Õ ËÈ∂ ˘ ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» ¡Ó
’zªÂΔ Â∂ «˜Ò∑≈ ¡≈◊» ’∞Ò‹Δ ’∞Ó≈, ¿∞√≈Δ «Ó√ÂΔ
Ó˜Á» Ô»ÈΔ¡È «¬Î‡» Á∂ √π÷Á∂Ú ≈‹ Ï«‘≈ÓÍπ,
Ì∞«Í≥Á «√≥ÿ ͺÍΔ ¡≈«Á È∂ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ

√’≈Δ ¡≈ÁÙ √ΔÈΔ. √À’≥‚Δ √’»Ò, ’؇Ë≥ÁÒ ¡«Ë¡≈Í’ª ÁΔ¡ª ÷≈ÒΔ¡ª ¡≈√≈ÓΔ¡ª
ÌÚ≈¿∞‰ Ò¬Δ √≥ÿÙ, ¡«Ë¡≈Í’ «ÈÔ∞’Â
ÍΔ.¡À√.Ô». ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ «Úº⁄ √’≈Δ ¡≈ÁÙ «√≥ÿ ¡≈«Á ‘≈«˜ ‘جÕ∂ ÍzÙ≈ÙÈ È∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª ¡Â∂
√’»Ò, ’؇Ë≥ÁÒ Á∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª-Ó≈«Í¡ª- Â∂ «¬Ò≈’∂ Ó≈«Í¡ª Á∂ √≥ÿÙ ¡º◊∂ fi∞’«Á¡ª Â∞ ≥ D ¡«Ë¡≈Í’
Á∂ ÒØ’ª ÚºÒ∫Ø Í«‘Òª √’»Ò ˘ «‹≥Á≈ Ò◊≈¿∞‰ ÂØ∫ ¿∞Í≥ √’»Ò «Úº⁄ «ÈÔ∞’ ’Ú≈¬∂ ¡Â∂ «‚Í‡Δ ‚Δ˙ ÚºÒ∫Ø ÏÁÒΔ
√’»Ò Ï≈‘ ËÈ≈ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈, Í ÍzÙ≈ÙÈ Á∂ «’√∂ ’’∂ ◊¬∂ ¡«Ë¡≈Í’ª ˘ Ú≈«Í√ «Ò¡≈¿∞‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ
¡«Ë’≈Δ ÚºÒØ∫ Í‘∞≥⁄ È≈ ’È ’’∂ ÙΔz ‘◊Ø«Ï≥ÁÍπ- ’È ÁΔ ◊ºÒ ÂØ∫ Ï≈¡Á «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª-Ó≈«Í¡ª ÚºÒ∫Ø
◊∞Á≈√Íπ Ø‚ Â∂ ‹≈Ó Ò◊≈«¬¡≈Õ «‹√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Íπ«Ò√ ‹≈Ó √Ó≈Í ’ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ’∞fi «ÁÈ∑ª Ï≈¡Á F
¡«Ë’≈Δ ‚Δ.¡À√.ÍΔ. ÓÈ‹Δ «√≥ÿ, «‚Í‡Δ ‚Δ˙ ◊∞È≈Ó ¡«Ë¡≈Í’ «ÈÔ∞’ ’ΔÂ∂ ◊¬∂Õ

¡≈Ù≈ Ú’ª ¡Â∂ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ª ÚºÒØ∫ Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ √»Ï≈ ͺËΔ ÍÃÁÙÈ
AC ÈÚøÏ ˘ ¡≈Ù≈ Ú’ Â∂ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ Ô»ÈΔ¡È Ú’ª È∂ «ÚÙ≈Ò ÀÒΔ Â∂ Óπ˜≈‘≈ ’ΔÂ≈Õ
Í≥‹≈Ï Á∂ √ºÁ∂ ”Â∂ ¡≈Í‰Δ À◊»Ò ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ‘Ø ‘º’Δ Í≥‹≈Ï √’≈ «Èº‹Δ’È Á∂ ¬∂‹ø‚∂ ˘ Ò≈◊» ’Á∂
Óø◊ª ˘ ÒÀ ’∂ «√‘ ÓøÂΔ ÏÃ‘Ó Ó«‘øÁ≈ Á∂ Ù«‘ ‘ج∂ √’≈Δ ¡Á≈«¡ª Á∂ ‘ ’º⁄∂ ÓπÒ≈˜Óª È≈Ò ÓÂ∂¬Δ
Í«‡¡≈Ò≈ «Ú÷∂ Í≥‹≈Ï Ì ÂØ∫ ¡≈¬Δ¡ª ‘˜≈ª ¡≈Ù≈ Óª Ú≈Ò≈ √¨’ ’È Òº◊Δ ‘Ø¬Δ ˛ «‹√ «‘ ÓπÒ≈˜Ó
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘ 31 ‹ÈÚΔ-B@AI
Ú◊ √’≈ Á∂ ◊Ò ÍÀ «‘≈ ˛ Í √’≈ «’√∂ È≈Ò
◊ºÒÏ≈ ’È Ò¬Δ ÚΔ «Â¡≈ È‘ƒÕ
ÀÒΔ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» ¡Ó‹Δ ’Ω
’øÓ∂¡≈‰≈, ÍÓ‹Δ ’Ω Ó≈È ¡Â∂ ‚Δ.¡ÀÓ.¡ÀÎ. Í≥‹≈Ï
Á∂ √»Ï≈¬Δ ¡≈◊» ‘«øÁ Áπ√ªfi È∂ ’ΔÂΔÕ √’≈ ¡Ωª
Á≈ ‹ΔÚÈ ÍºË ¿πμÍ ¸º’‰ ¡Â∂ ÚºË ¡«Ë’≈ Á∂‰ Á∂
ÎØ’∂ ÁÓ◊˜∂ Ó≈ ‘Δ ˛ ‹Á«’ «’ ’≈˘Èª ÁΔ
¿πÒÿø ‰≈ Á≈ «Ù’≈ ¡≈Ù≈ Ú’ª «’√∂ √’≈ Á∂ Șƒ
È‘ƒ ÍÀ∫ÁΔ¡ªÕ ÒØ’ª Á∂ √∂Ú’ ’‘≈¿π‰ Ú≈Ò∂ «ÚË≈«¬’
¡≈Í √’≈Δ ÷˜≈È∂ ”⁄Ø∫ Òº÷ª πͬ∂ ÂÈ÷≈‘ª Â∂ ̺«Â¡ª
Á∂ »Í ”⁄ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ
¡≈Ù≈ Ú’ª ÁΔ¡ª Óø◊ª √È «’ ¿π‘Ȫ ˘ ÿº‡Ø-
ÿº‡ ¿π˜ª Á∂ ’≈˘È ‘∂· «Ò¡≈ ’∂ ÍÃÂΔ Ó‘ΔÈ≈ HD@C
πͬ∂ ¡Â∂ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ª ˘ ¡ª◊‰Ú≈ÛΔ √πÍÚ≈¬Δ˜ª
Á≈ √’∂Ò «ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂Õ Ú’ª ˘ «ÚÒ∂‹ ˛ÒÊ √ÀÈΔ‡∂ÙÈ
’Ó∂‡Δ¡ª Á∂ ÿ∂∂ ”⁄Ø∫ Ï≈‘ ’º„ ’∂ ͺ’≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
È‹≈«¬˜ ¤ª‡Δ¡ª ÏøÁ ’ΔÂΔ¡ª ‹≈‰Õ ¡≈Ù≈ Ú’ª
Ù‘ΔÁ ‹ÈÀÒ «√øÿ ‹ÀÒΔ Ô≈Á◊≈Δ ‡º√‡ È∂ ’Ú≈¬∂ ÂΔ‹∂ Ï≈Ò ÍëÂÌ≈ Óπ’≈ÏÒ∂
Ù‘ΔÁ ‹ÈÀÒ «√øÿ ‹ÀÒΔ Ô≈Á◊≈Δ ‡º√‡ ÷ÈΩΔ
ÚºÒØ∫ BE ÈÚøÏ ˘ ‹«Ò∑¡ªÚ≈Ò≈ Ï≈ˆ Á∂ ı»ÈΔ √≈’∂ ÁΔ
A@@Úƒ Ú∂◊ø„ ˘ √Ó«Í ÷ÈΩΔ «¬Ò≈’∂ Á∂ A@A
√’»Òª/’≈Ò‹ª Á∂ «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª Á∂ ÂΔ‹∂ Ï≈Ò ÍëÂÌ≈
Óπ ’ ≈ÏÒ∂ ’Ú≈¬∂ ◊¬∂ Õ ÍÃ Ø ◊ ≈Ó ”⁄ ‡º √ ‡Δ ¡Â∂
ÍΔ.¡À√.Ô». Á∂ √»Ï≈ ÍÃË≈È «‹øÁ «√øÿ È∂ ¿π⁄∂⁄∂ ÂΩ ”Â∂
Íπº‹ ’∂ Óπº÷ ÏπÒ≈∂ Ú‹Ø∫ «¬’º· ˘ √øÏØËÈ ’ΔÂ≈Õ
‘≈’Ó Í≈‡Δ¡ª ÁΔ¡ª ÒØ’ «ÚØËΔ ÈΔÂΔ¡ª ’≈È
«‹ºÊ∂ √≈∂ Á∂Ù ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «Úº⁄ ÷∂‚ª Á∂ Óπº„Ò∂ ¡Ë≈
„ª⁄∂ ÁΔ ¡‰‘Ø∫Á Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁΔ ˛ ¿πμÊ∂ ÷ÈΩΔ Á≈
«¬Ò≈’≈ ‘Ø ÚΔ Í¤«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Í ÷∂‚ª ¡Â∂ ‘Ø
Óπ’≈Ï«Ò¡ª ÍÃÂΔ Ïº«⁄¡ª Á≈ ¿πÂÙ≈‘ ¿πμÌ ’∂ √≈‘Ó‰∂
¡≈™Á≈ ˛Õ ‡º√‡ ÚºÒØ∫ Í«‘Òª ’Ú≈¬∂ ÁØ Ï≈Ò ÍëÂÌ≈
Óπ’≈Ï«Ò¡ª «Úº⁄ Ϻ«⁄¡ª ÚºÒØ∫ «Á÷≈¬∂ ¿πÂÙ≈‘ ˘
Á∂÷«Á¡ª ÂΔ‹∂ Ï≈Ò ÍëÂÌ≈ Óπ’≈ÏÒ∂ ’Ú≈¬∂ ◊¬∂ «‹√
«Úº⁄ B@@@ Á∂ ’ΔÏ Ïº«⁄¡ª È∂ Ì≈◊ «Ò¡≈Õ «¬√ ÁΩ≈È
√πøÁ «Ò÷≈¬Δ Óπ’≈ÏÒ∂ (ÍÃ≈«¬ÓΔ ÍºË), ⁄≈‡ Ó∂«’ø◊
Óπ’≈ÏÒ∂ («Ó‚Ò Â∂ √À’ø‚Δ), ÒØ’ ◊Δ Óπ’≈ÏÒ∂ («Ó‚Ò
Â∂ √À’ø‚Δ), Ò∂÷ Óπ’≈ÏÒ∂ («Ó‚Ò Â∂ √À’ø‚Δ), ’«ÚÂ≈
¿π⁄≈È («Ó‚Ò Â∂ √À’ø‚Δ ÍºË), ’π«¬˜ Óπ’≈ÏÒ∂
«¬È’Ò≈ÏΔ √≈‚≈ ≈‘
¡Â∂ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ª Á≈ B Òº÷ πͬ∂ Á≈ ÏΔÓ≈ ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂,
’º„Δ¡ª ◊¬Δ¡ª Ú’ª Ï‘≈Ò ’ΔÂΔ¡ª ‹≈‰, Ú’ª
˘ ¡⁄È⁄∂ÂΔ ¤πº‡Δ¡ª, ÓÀ‚Δ’Ò ¤πº‡Δ¡ª ¡Â∂ F Ó‘ΔÈ∂
ÁΔ ÍÃ√»Â≈ ¤πº‡Δ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂, ‘ Á√ ‘˜≈ ÁΔ ¡≈Ï≈ÁΔ
Ò¬Δ «¬º’ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ º÷Δ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ «¬È∑ª ÏÒ≈’ ͺËΔ
Â∂ ÏÒ≈’ ’«Ó¿»«È‡Δ ÍÃØ√À√ ÓÀÈ∂˜ ÁΔ ÍØ√‡ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂,
Ú’ ÁΔ ÓΩ ¿πÍø ͫÚ≈ ˘ ¡À’√◊∂ÙΔ¡≈ ◊ª‡
¡Â∂ «¬º’ ÓÀ∫Ï ˘ ÈΩ’Δ «ÁºÂΔ ‹≈Ú∂, ¬∂.¡ÀÈ.¡ÀÓ. ’Ø√
Á∂ ’؇∂ ÁΔ¡ª Ùª ˘ ºÁ ’’∂ E √≈Ò Á∂ ˜Ï∂
Ú≈ÒΔ¡ª ¡≈Ù≈ Ú’ª ¡Â∂ ÎÀ«√ÒΔ‡∂‡ª ˘ ’Ø√
’Ú≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ’؇≈ BE% ’ΔÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
ÀÒΔ ˘ ‚Δ.¡ÀÓ.¡ÀÎ. Á∂ ¡≈◊» «Ú’Ó Á∂Ú «√øÿ,
ÍÃÚΔÈ ÙÓ≈, ◊π‹Δ «√øÿ, ’Ó‹Δ ’Ω, ÓÈÁΔÍ
’Ω, ‰‹Δ ’Ω, Ù’πøÂÒ≈ Á∂ÚΔ, ≈‹«ÚøÁ ’Ω,
Ò÷«ÚøÁ, ‹ÈΔ ÿ؇≈ ¡Â∂ √Ï‹Δ ’Ω È∂ √øÏØËÈ
’ΔÂ≈ ¡Â∂ ÀÒΔ ’È ¿πÍø «√‘ ÓøÂΔ ÁΔ «‘≈«¬Ù
ÚºÒ Ó≈⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ
(«Ó‚Ò Â∂ √À’ø‚Δ ÍºË) ¡Â∂ AA, AD, AG, AI √≈Òª
ÂØ∫ ÿº‡ Á∂ Óπø‚∂ ’πÛΔ¡ª Á∂ ÁΩÛ Óπ’≈ÏÒ∂ ’Ú≈¬∂ ◊¬∂Õ
‘ Óπ’≈ÏÒ∂ «Úº⁄ Í«‘«Ò¡ª «ÂøÈ √Ê≈Ȫ ”Â∂
¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Ϻ«⁄¡ª ˘ «¬È≈Ó ¡Â∂ ‘ Ì≈◊ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂
Ϻ⁄∂ ˘ ÍÃ√ø√≈ ͺÂ «ÁºÂ∂ ◊¬∂Õ ‡º√‡ ÚºÒØ∫ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂
√πÍ‚À∫‡, «¬ø⁄≈‹, ‹º‹ √≈«‘Ï≈È ¡Â∂ «‚¿»‡Δ √‡≈Î
Á≈ √ÈÓ≈È ’ΔÂ≈ «◊¡≈Õ «¬È≈Ó Úø‚‰ ÁΔ √Ó ÏÒÏΔ
ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò «˜Ò∑≈ ÍÃË≈È ‚Δ.‡Δ.¡ÀÎ. (√ø◊»), ‹πfi≈ «√øÿ
ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò √’ºÂ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡Δ ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò,
Ó≈√‡ ‘ø√ ≈‹, Ó≈√‡ ËÓÍ≈Ò, «ÓøÁ Í«‡¡≈Ò≈,
‡º√‡ Á∂ ÍÃË≈È ’ÓÒ ÿº◊≈ ¡≈«Á È∂ «ÈÌ≈¬ΔÕ
«¬√ ÂΔ‹∂ Ï≈Ò ÍëÂÌ≈ Óπ’≈Ï«Ò¡ª ˘ Í«‘Òª ÁΔ
Â∑ª «ÏȪ «’√∂ «√¡≈√Δ √ÍÃ√ÂΔ ÂØ∫ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
«¬√˘ √¯Ò ω≈¿π‰ Ò¬Δ √Ó»‘ ‡º√‡Δ ÓÀ∫Ï ¡Â∂
ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈ «¬Ò≈’≈ ÷ÈΩΔ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬Ò≈’∂
Á∂ ‘Ø √»fiÚ≈È «Ú¡’ÂΔ¡ª È∂ ¡≈͉≈ ØÒ «ÈÌ≈«¬¡≈Õ
«¬È∑ª Óπ’≈Ï«Ò¡ª ÁΔ √Ì ÂØ∫ ÷≈√ ÍÃ≈ÍÂΔ «¬‘ ‘Δ «’
«Ú«Á¡≈ÊΔ Í«‘Òª È≈ÒØ∫ «‹¡≈Á≈ «◊‰ÂΔ ¡Â∂ ÍëÂÌ≈
È≈Ò Í‘πø⁄∂, «‹È∑ª ˘ Ù‘ΔÁ ‹ÈÀÒ «√øÿ ÁΔ √Ø⁄ ÂØ∫
‹≈‰»ø ÚΔ ’Ú≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
32 ‹ÈÚΔ-B@AI
 Í
ß‹
Ï
∞µ
Ë∆
‹∆
Ú∆
¡ªÁ
∆«
‘
≈¬
∆
Ò¬∆
¡Â∂«
Î
’»Î
≈
Ù∆
Ú≈
Á«
Ú
πºË
‹
ÒøË

«
Ú÷
∂’
∆
Â∆
’ÈÚ
ÀÈ
Ù
ÈÁ
≈
«Á
zÙ

«
¬Î
‡»Á
∆
¡◊Ú
≈
¬∆
‘∂·
‚
∆
.√
∆
.◊π
Á
≈
√Í
π
¡
º◊
∂Ë

È∂Á
≈
«Á
zÙ ¡
À√
.¡À√
.
Í∆
.Ó
Ø◊
≈Á∂ Á̄
Â¡º◊
∂Ë
È
∂˘
√øÏ
ØË
È’
Á
∂
«
’
 ∆
«’
√≈
ÈÔ»È ∆
¡ÈÁ
∂√
»Ï≈¡
≈◊
»√
«
ÂÏ∆
«
√øÿ

Ù
‘
∆
Á√≈Ê
∆«◊¡
≈
È«√
øÿ
√
øÿ
≈Á
∆B
FÚ
ƒ
Ï√
∆Ó
Ω’
∂B
@È
Ú øÏ

˘ ¡
≈
Ù≈
Ú’

ª
¡Â∂Î
À«
√Ò
∆‡
∂‡

ª
ÚºÒ
Ø∫
¿
πÈ
∑ª
Á∂‹
ºÁ
∆
«Í
≥‚Ù
‘
≈
ÏÍ
π
«
Ú÷
∂’
∆
Â∆
’≈
ÈÎ
ø√
Á
∂«
ÁzÙ Í
«
‡¡≈
Ò≈
«Ú
÷∂’
∆
Â∂√
»Ï
≈
ͺË

∆
ÍÃÁ

Ù
ÈÁ
≈«
ÁzÙ
 January-2019 Postal Reg. No. PB/JL-015/2019-21

’
πºÒ
«‘øÁ
«
’√≈
È√øÿ

ÙÂ
≈Ò
Ó
∂Ò
’ Ó
∂‡
∆Á
∂√
ºÁ
∂”
Â∂
B
I
-
C@
ÈÚ
øÏ

˘«
ÁºÒ
∆ «
Ú÷
∂’∆
Â∂Í
ÃÁ

Ù È
”
⁄Ù
≈Ó
Ò’
πºÒ
«‘
øÁ
«’
√≈
ÈÓ̃ Á
»
√
Ì≈
Á≈’
≈Ò̄
≈

√
ª
fi
∂¡
«
Ë¡≈
Í’Ó
Ø
⁄
∂Á
∆
¡◊Ú
≈
¬∆
«Ú
º⁄
Í
«
‡¡≈
Ò≈
«Ú
÷∂‘
ج
∂«
ÚÙ
≈Ò
ÍÃÁ

Ù
ÈÁ
≈«
ÁzÙ