KONKURSNI ZADA^I од SIGMA 105

I godina

289. Vo triagolnik ABC so dol`ini na strani a, b, c vpi{ani se tri

kvadrati so dol`ini na strani x, y, z , taka {to po dve temiwa na tie
kvadrati le`at na stranite AB , BC , CA soodvetno. Ako x = y = z , toga{
a = b = c . Doka`i!
Решение. Нека ABC е триаголник со должини на
A
страни a , b и c во стандардни ознаки. Со P ќе ја
означиме плоштината на триаголникот. Од условот на
ha - x
задачата BC = a а квадратот што е впишан во
триаголникот и две негови темиња лежат на страната BC
x
има должина на страната x . Тогаш не е тешко да се види
x x дека е точно равенството
P = x2 + 1 (a - x) x + 1 (ha - x) x .
2 2
Со средување на ова равенство добиваме x = 2 P .
a + ha
На потполно аналоген начин ако y и z се должини на страните на квадратите чии две

темиња лежат на страните AC и AB соодветно, тогаш y = 2 P , z = 2 P . Од условот

b + hb c + hc
на задачата добиваме дека
2 P = 2 P = 2 P , односно a + h = b + h = c + h .
a + ha b + hb c + hc a b c

Ќе претпоставиме дека не се исполнети равенствата a = b = c . Нека на пример a ¹ b .

Тогаш a ¹ c или b ¹ c . Без ограничување на општоста ќе претпоставиме дека a ¹ c . Но
тогаш
2 P ( a - b)
a - b = hb - ha = 2 P - 2 P = ,
b a ab
од каде добиваме дека P = 1 ab , т.е. g = 90 , и
2
2 P(a - c)
a - c = hc - ha = 2 P - 2 P = ,
c a ac
од каде пак добиваме дека P = 1 ac , т.е. b = 90 . Но во еден триаголник не може да има
2
два прави агли, па според тоа a = b = c .

290. Zа целите броеви a, b и c е исполнето равенството

a2 + c2 = 2c . (1)
a + b2 a2 + c2
2
b+c
Докажи дека производот bc е полн квадрат.
 Решение. Ако b = 0 или c = 0 , јасно е дека bc е полн квадрат. Ако a = 0 , тогаш
лесно се добива(со замена во равенството) дека b = c , па според тоа bc = c2 = b2 е полн
квдрат. Заради тоа ќе претпоставиме дека a , b, c се цели броеви различни од нула. Во тој
случај (1) можеме да го запишеме во облик
1 + 1 = 2 .
2 2
1 + b2 1 + a2 1+ b a
a c a c

Ќе воведеме смена x = b , y = a и последното равенство ќе го добие обликот

a c
1 + 1 = 2 .
1 + x2 1 + y2 1 + xy
Последното равенство е еквивалентно со низата равенства
2 + x2 + y2
= 2
(1 + x2 )(1 + y2 1 + xy
(2 + x2 + y2 )(1 + xy ) = 2(1 + x2 )(1 + y2 )
2 + x2 + y2 + 2 xy + x3 y + y3 x = 2 + 2 x2 + 2 y2 + 2 x2 y2
x3 y - 2 x2 y2 + xy3 - x2 + 2 xy - y2 = 0
xy ( x - y )2 - ( x - y )2 = 0
( xy - 1)( x - y )2 = 0 .
Од точноста на последното равенство, добиваме два случаи.
Случај 1. x = y

Тогаш b = a , т.е. bc = a2 што требаше да се докаже.

a c
Случај 2. xy = 1

Тогаш b ⋅ a = 1 , т.е. b = c и bc = c2 = b2 , што требаше да се докаже.

a c
291. Нека a , b, c се позитивни реални броеви поголеми од 1 . Докажи дека
abc + 1 + 1 + 1 > a + b + c + 1 . 
a b c abc
Решение 1. Бидејќи a , b, c > 1 добиваме дека a > 1 , b > 1 , c > 1 и
b c a

(a - b1 )(b - 1c )(c - 1a ) > 0 .

Ако изразот од левата страна на последното неравенство го средиме(т.е. се ослободиме од
загради) добиваме
abc - a - b - c + 1 + 1 + 1 - 1 > 0 , т.е. abc + 1 + 1 + 1 > a + b + c + 1 ,
a b c abc a b c abc
што требаше да се докаже.
Решение 2. Од условот на задачата имаме a , b, c > 1 , па според тоа ac > 1 и 1 < 1 ,
bc
односно ac - 1 > 0 и 1 -1 < 0 , од каде што следува
bc
 (
bc )
(ac -1) 1 -1 < 0 , т.е. ac - ac - 1 + 1 < 0 .
bc bc
Бидејќи bc > 1 , ја добиваме низата од еквивалентни равенства:
ac - abc2 -1 + bc < 0
abc2 + 1 > ac + bc
(abc2 + 1)(ab -1) > (ac + bc)( ab -1)
(abc)2 + ab + bc + ca > abc(a + b + c) + 1 / : ( abc )

abc + 1 + 1 + 1 > a + b + c + 1 ,
a b c abc
што требаше да се докаже.
 

II godina
292. Даден е паралелограм MNPQ .
Q x2 C a - x2
На неговите страни MN , NP, PQ, QM
b - y1 се избрани точки A, B , C , D соодветно,
D
така што плоштината на
y1
y2 четириаголникот ABCD е половина
M x1 A a - x1 N од плоштината на паралелограмот
MNPQ . Докажи дека барем една
дијагонала на четириаголникот ABCD е паралелна со барем една страна на
паралелограмот MNPQ . 
Решение. Ќе воведеме ознаки MN = PQ = a , NP = QM = b , MA = x1 , QC = x2 ,

MD = y1 , NB = y2 , како што е прикажано на цртежот. Нека S1 = PABCD и S = PMNPQ се

плоштините на четириаголниците ABCD и MNPQ . Тогаш
S1 P PMNPQ - ( PDMAD + PDQCD ) - ( PDNAB + PDPBC )
= ABCD = =
S PMNPQ PMNPQ
PDMAD + PDQCD PDNAB + PDPBC
= 1- - =
PMNPQ PMNPQ
x1 y1 + x2 (b - y1 ) (a - x2 )(b - y2 ) + (a - x1 ) y2
= 1- - =
2ab 2ab
( x - x2 )( y1 - y2 )
=1- 1 .
2 2ab
S1 1 ( x1 - x2 )( y1 - y2 )
Сега, добиваме дека = ако и само ако = 0 . Последното
S 2 2ab
равенство е можно ако и само ако x1 = x2 или y1 = y2 , кое е еквивалетно со AC || MQ или
BD || MN , што требаше да се докаже.
 

293. Разликата на нулите на квадратниот трином x2 + px + q е a . Определи го

квадратниот трином за кој што p + q има најмала вредност.
 Решение. Нека x1, x2 се нули на квадратниот трином x2 + px + q , односно се корени на
квдратната равенка x2 + px + q = 0 . Од условот на задачата x1 - x2 = a . Според Виетовите
формули имаме
x1 + x2 = - p и x1 ⋅ x2 = q .
Знчи, изразот p + q може да се запише во облик
p + q = x1x2 - ( x1 + x2 ) .
Но од равенството x1 - x2 = a имаме x2 = x1 - a , па ако замениме добиваме
p + q = x1 ( x1 - a ) - x1 - ( x1 - a) = x12 - ( a + 2) x1 + a =

( ) + a - (a +4 2)
2 2
= x1 - a + 2 .
2

Последниот израз е најмал ако и само ако x1 = a + 2 , а во тој случај добиваме дека
2
2
x2 = 2 - a . Отука имаме p = - 2 и q = 1 - a .
2 4
Бараниот трином е
2
y = x2 - 2 x + 1 - a .
4
294. Pravoagolnikot ABCD e podelen na 9
pomali pravoagolnici, taka {to plo{tinite na
8 10
~etiri od niv se 8,10, 5,12 kako {to e prika`ano na
5 crte`ot.
Opredeli ja najmalata mo`na vrednost na
12 plo{tinata na pravoagolnikot ABCD .
Решение. Со a , b, c ќе ги означиме ширините на
вертикалните правоаголници кои го разделуваат
a b c
правоаголникот ABCD , а со x, y , z висините на
хоризонталните правоаголници на кои е разделен x
правоаголникот ABCD како што е прикажано на цртежот. 8 10
Тогаш според дадените податоци имаме
ax = 8 , bx = 10 , by = 5 и cz = 12 . y 5
Од последните равенства добиваме
a = 8 , b = 10 , c = 12 , y = x .
x x z 2
Со P ќе ја означиме плоштината на правоаголникот. Тогаш
P = 8 + 10 + 5 + 12 + az + ay + bz + cy + cz =
= 35 + 8 z + 8 x + 10 z + 12 x + 12 x = 39 + 18 x + z .
x x2 x z 2 z z x ( )
Изразот x + z добива најмала вредност 2 x ⋅ z = 2 и таа се достигнува за x = z , т.е.
z x z x z x
x2 = z2 . Бидејќи x, z > 0 добиваме x = z . Во тој случај плоштината е P = 75 . Притоа
x = z = 2y .
 III godina
295. Ако е исполнето равенството
cos x = cos( x + j) = cos( x + 2j) = cos( x + 3j) ,
a b c d
докажи дека a + c = b + d .
b c
cos( x + 2j)
Решение. Бидејќи cos x = , т.е. cos x : cos( x + 2j ) = a : c , добиваме дека
a c
[cos x + cos( x + 2j )] : cos( x + 2j ) = ( a + c ) : c .
Од последното равенство добиваме дека
cos x + cos( x + 2j ) cos( x + 2j ) cos( x + j )
= = . (*)
a+c c b
Ако ја искористиме формулата за збир на два косинуси, добиваме
x - x - 2j x + x + 2j
cos x + cos( x + 2j) = 2cos ⋅ cos = 2cos j ⋅ cos( x + j) ,
2 2
па според тоа, од (*) добиваме
2cos j cos( x + j ) cos( x + j )
= , односно a + c = 2cos j .
a+c b b
Аналогно се докажува дека b + d = 2cos j , од каде следува дека
c
a+c = b+d .
b c

296. Определи го триаголникот со најголема плоштина, ако должините на

неговите страни a , b, c го задоволуваат условот
1< a £ 2 £ b £ 5 < c £ 6 .
Решение. На почеток ќе го определиме триаголникот со најголема плоштина со страни
a , b и c за кој се исполнети условите
1< a £ 2 £ b £ 5 .
Нека аголот што го зафаќаат страните a и b е g . Тогаш плоштината на триаголникот е

P = 1 ab sin g .
2
При фиксни a и b , најголема вредност P има за sin g = 1 , т.е. g = 90 . Значи
триаголникот кој има најголема плоштина при фиксни a и b е правоаголен и неговата
најголема плоштина при ограничувањата 1 < a £ 2 £ b £ 5 е за a = 2 и b = 5 и таа
изнесува P = 5 .
Во тој случај c е хипотенуза на правоаголен триаголник и
c = a2 + b2 = 22 + 52 = 29 .
Бидејќи
 P 5 < 29 < 6 ,
добиваме дека бараниот триаголник е правоаголен со катети
y 2 и 5.
D T C
x a- x 297. Даден е квадрат ABCD . Точката P припаѓа
на правата AD при што BP ја сече отсечката CD во
точката T . Ако збирот на плоштините на
триаголниците PDT и BCT е минимален, докажи
дека AP = BD .
Решение. Според ознаките на цртежот триаголниците
DBCT и D PDT се слични, па според тоа

a : x = y : ( a - x ) , т.е. y = a (a - x) .
x
Но тогаш
é ù
PDPDT + PDCBT = 1 [ y (a - x) + ax] = 1 ê a (a - x)2 + axú =
2 2ëx û
æ 2 ö AG
( )
= a çç a + 2 x - 2a÷÷÷ ³ a 2 2 a - 2a = a ( 2 - 1).
2 èç x ÷ø 2
2
Максимум се достигнува ако a = 2 x , т.е. a = x 2 . Тогаш AP = a + a (a - x) = 2 x и
x x
BD = a 2 = 2 x , т.е. AP = BD .

IV godina
298. Dadeni se dve hiperboli

(
C c,- 1 ) ( )
B b, 1
b
H1 i H2 so y = 1 i y = - 1
x x
c
soodvetno. Edna prava ja se~e H1
M vo to~kite A i B a hiperbolata
H2 vo to~kite C i D . Neka O e
H
koordinatniot po~etok.
Doka`i deka triagolnicite
OAC i OBD imaat ednakvi
plo{tini.
Решение. Без ограничување на
општоста можеме да претпоставиме
дека позициите(распоредот) на
хиперболите, правите и точките се како
на цртежот. Во спротивно со ротација
на рамнината во кој ги правиме разгледувањата околу точката O за агол k ⋅ 90 каде k е
цел број се добива истата фигура, освен можеби ако не треба да се изврши преозначување
на објектите.
 ( ) ( ) ( ) ( )
Нека A a, 1 , B b, 1 , C c, - 1 и D d , - 1 . Да забележиме дека броевите a , b, c, d
a b c d
се попарно различни и c < 0 , d > a > b > 0 . Со lAB и lCD ќе ги означиме равенките на
правите кои минуваат низ паровите точки A, B и C , D соодветно. Притоа:

y- 1
lAB : x-a = a , т.е. y = - 1 x + 1 + 1
b-a 1-1 ab a b
b a
y+1
lCD : x-c = c , т.е. y = 1 x - 1 - 1 .
d -c - 1 + 1 cd d c
d c
Но, бидејќи l = lAB = lCD , ги добиваме равенствата

ab = -cd , 1 + 1 = - 1 - 1 , т.е. a + b = c + d . (1)

a b c d
Апсцисата на средната точка M на отсечката AB е еднаква на xM = a + b , па заради
2
равенствата (1) добиваме дека xM = c + d , т.е. M е средна точка на отсечката CD . Но,
2
тогаш, бидејќи A, B , C и D припаѓаат на иста права, добиваме
AC = AM + MC = MD + MB = BD .
Сега, бидејќи должините на висините на триаголниците OAC и OBD од темето O се
еднакви, добиваме дека
PDOAC = PDOBD ,
што требаше да се докаже.
299. Производот на осум последователни природни броеви не може да биде
четврти степен на природен број. Докажи!
Решение. Нека x е најмалиот од осумте последователни природни броеви. Според
тоа, броевите се x , x + 1, x + 2, x + 3, x + 4, x + 5, x + 6, x + 7 , а нивниот производ е
P = x ( x + 1)( x + 2)( x + 3)( x + 4)( x + 5)( x + 6)( x + 7) ,
кој можеме да го запишеме во облик
P = [ x ( x + 7)][( x + 1)( x + 6)][( x + 2)( x + 5)][( x + 3)( x + 4)] =
= ( x2 + 7 x )( x2 + 7 x + 6)( x2 + 7 x + 10)( x2 + 7 x + 12)

Ако воведеме смена a = x2 + 7 x + 6 , тогаш P можеме да го запишеме во облик

P = (a - 6)a(a + 4)(a + 6) = (a2 - 36)( a2 + 4a) =
= a4 + 4a3 - 36a2 -144a = a4 + 4a(a2 - 9a - 36) =
= a4 + 4a(a + 3)(a -12).
Од условот на задачата x е природен број така што x ³ 1 , па според тоа
a = x2 + 7 x + 6 ³ 14 . Значи a - 12 > 0 , од каде добиваме дека
a4 < P .
Од друга страна
P = a4 + 4a3 - 36a2 - 144a < a4 + 4a3 + 6a2 + 4a + 1 = (a + 1)4 .
Од последните две неравенства добиваме дека
 a4 < P < (a + 1)4
а тврдењето на задачата следува од тоа што a и a + 1 се последователни природни броеви.

300. а) Множеството {1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} е разбиено (разделено) на две

дисјунктни подмножества A и B . Докажи дека барем во едно од нив постојат
три различни броја x, y и z такви што x + y = z .
б) Дали е точно тврдењето од задачата а) за множеството {1, 2,3, 4,5, 6, 7,8} .
Решение. a) Нека тврдењето на задачата не е исполнето. Значи множеството
{1, 2,3, 4,5, 6,7,8,9} не оже да се разбие на две дисјунктни подмножества за кој е исполнет
условот на задачата.
Од условот A È B = {1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9} добиваме дека бројот 5 припаѓа на едно од
множествата. Без ограничување на општоста ќе претпоставиме дека 5 Î A . Аналогно,
бројот 4 припаѓа на точно на едно од множествата A и B и бројот 6 припаѓа точно на
едно од множествата A и B . Во зависност од броевите 4,5 и 6 и направената
претпоставка, ги имаме следните случаеви.
Случај 1. 5 Î A, 4 Î A
Тогаш 9 Î B и 1 Î B . Според тоа 8 Î A . Бидејќи 5,8 Î A добиваме дека 3 Î B . Но, од
1,3 Î B добиваме 2 Î A , а од 2, 4 Î A имаме 6 Î B .
Значи во овој случај 1,3, 6,9 Î B , што не е можно и е спротивно од претпоставката на
доказот.
Случај 2. 5, 6 Î A, 4 Î B
Од 5, 6 Î A добиваме дека 1 Î B , а од 1, 4 Î B добиваме дека 3 Î A . Но од 3,5 Î A
добиваме дека 8 Î B . Сега, од 1,8 Î B имаме 9 Î A . Значи, 3,5,6,9 Î A , што е спротивно
на претпоставката од доказот.
Случај 3. 5 Î A; 4,6 Î B
Од 4, 6 Î A добиваме дека 2 Î A , а од 5, 2 Î A добиваме дека 3 Î B . Но сега, од
3, 4 Î B имаме 7 Î A . Значи, 2,5, 7 Î A што е спротивно на претпоставката од доказот.
Конечно, во било кое разбивање на множеството {1, 2,3, 4,5, 6,7,8,9} на две дисјунктни
подмножества A и B исполнет е условот од задачата.
б) Множеството {1, 2,3, 4,5, 6,7,8} може да се разбие на дисјунктни подмножества
A = {1, 2, 4,8} и B = {3,5, 6, 7} за кои не е исполнет условот од задачата од делот а).