1.

Central Institute of Higher Tibetan Studies (CIHTS)

సందరభ్ం:

బుదధ్ పూ ణ్మ
ి గురుత్ ా ేడుకలలో ాగం ా ారత పర్ ానమం ర్ ఇటీవలే ెంటర్ల్ ఇ టూయ్ట్ ఆఫ్ హయయ్ర్

టిబెటన్ సట్ ీసున్ (CIHTS) ౌర ం ారు. బౌదధ్ సరూక్ ట్ అ వృ ధ్ క

ి ి కేటా ం న 360 కోటల్

కేటా ంపును కూ ా పర్ ాన మం ర్ పర్ త్ ా ం ారు.

CIHTS గు ిం :

1960 ల ఆరంభంలో దలై లామా మ య

ి ు పర్ ాన మం ర్ జవహర్ లాల్ ెహర్ ూల మధయ్ చరచ్ త ావ్త

1967 లో ార్రంభ ైన కేం య

ీర్ ధుల సంసథ్ CIHTS.

టిబెటత్ ో ామూహిక మత, సంసక్ృ మ ియు ాష క ిన యువ టిబెటన్ డయా ో ప్ ా మ య

ి ు

ారత ేశంలో హిమాలయన్ స ిహదుద్ ార్ం ాల నుం ి ాయ్వంతులను ేయటా కి ఇ ి ార్రంభ ంై ి.

దట ెంటర్ల్ ఇ టూయ్ట్ ఆఫ్ హయయ్ర్ టిబెటన్ సట్ ీస్ (CIHTS), సంప ణ్ానంద సంసక్ృత

శవ్ ాయ్లయంలో ఒక ాగ ాగం ా ప ేయడం ార్రంభ ైం ి, వరకు 1977 లో సంసక్ృ

మం ర్తవ్ ాఖలో ఒక సవ్తంతర్ సంసథ్ ా అవత ిం ం ి.

ఇ ి ార ాథ్, ారణా ి వదద్ ఉం ి.

ముఖయ్ం ఏ టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: CIHTS మ ియు బౌదధ్ సరూక్ ట్.

2. Tholu Bommalata

సందరభ్ం:
ఆంధర్పర్ ేశ్ కక్ ాంపర్ ా క ోలుబొ మమ్ క ా రూప ైన ోలు బొ మలాత, ా ీన్ కోలోప్ ం ి.
ఇపుప్డు, కొంతమం ి క ాకారులు మాతర్ ే కళను ముందుకు సుకు ెళ ారు.
ేపథయ్:
సంవతస్ ాల కిర్తం, ఈ కళను ాయల ీమలో ాలుగు లాల్లలో, ముఖయ్ం ా క ణ్ ాటక మ య
ి ు ఆంధర్పర్ ేశ్
కక్ స ిహదుద్ ర్ామాలలో చురుకు ా ఉం ే ి. అ నపప్టికీ పర్సత్ ుతం, 6‐8 మం ి ై కులు ి న
ార్ం ాలలో ి ో యారు, ఇ ఇపప్టికీ ోలుబొ మమ్లను పర్ ాన వ ో ా ి ా సుకుంటా .
గు ిం Tholu Bommalata:
 ో ల బొ మమ్లట ఆంధర్పర్ ేశ్ ాషట్ ర్ డ ోలుబొ మమ్ ి ేటర్ సంపర్ ాయం. ోలు బొ మలత అంటే " ోలు
ోలుబొ మమ్లను నృతయ్ం" అ అరధ్ం.
ా ర్ ేళలు ే ే ధ ో ాలోల్ కొందరు కుకక్ ిలల్లు ాలొగ్ంటారు మ ియు ా ారణం ా ామాయణం
మ ియు మ ారతం వంటి హిందూ పు ాణాల నుం ి ధ కథలను ి ి పర్ద ిశ్ త్ ారు.
ా పర్దరశ్కులు ఒక సంవతస్ర కాలంలో ర్ామాల గుం ా ె ల్ , జానపదలను ాడటా కి, అదృ ట్ ా న్ ె ిప్,
ా ెతత్ ులు అ ేమ్ ారు, ాయ్ ాలు, మ ోహర ైన ాములు, ేత ేపల ప చ్కలు, పచచ్బొ టుట్ థ్ ా క
పర్జలు మ య
ి ు చకెక్డు కుండలు వంటి ా ికి ె ేళ్ రుగుతునన్ ో ాతమ్కులు మ ియు peddlers
కక్ సమూహంలో ాగం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ో ల బొ మమ్లటా.
ె న్స్ కోసం: ాంపర్ ా క కళల పునరుదధ్ రణ‐ పర్భుతవ్ం ే పర్య ాన్లు.
3. Nathu La

సందరభ్ం :

ా ష్క
ి కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్ కోసం ాతు లా ాసున్ ి ి ె ి ారు.

ేపథయ్:

భదర్ ా కారణాల వలల్ స ిహదుద్ వదద్ ారత ేశం మ ియు ై ా ద ాల మధయ్ ో కల్ ా ల్ జ ి ిన రు ో య్గం

కారణం ా ై ా గత సంవతస్రం ికిక్ంలో ాతు లా ాసున్ మూ ి ే ిం ి మ ియు టిబెట్ యా ర్కులను

కైలాష్ మ ోస్ ో ావరుక్ అనుమ ంచలేదు.

కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్:

కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్ (KMY) ా మతపర న

ై ార్ముఖయ్త, ాంసక్ృ క ార్ముఖయ్త మ ియు

క ిన ైన సవ్ ావం కల ి.

హిందువులు, జైనులు మ య
ి ు బౌదుధ్లకు ా ష్క
ి యా ర్కులు మతపర ైన ార్ముఖయ్తను క ి ఉంటారు.

ై ా కక్ ీపుల్స్ ిప ల్ క్ ఆఫ్ ై ా ో స న్హిత సహకారం ో యాతర్ను ారత పర్భుతవ్ం

రవ్హిసత్ ుం ి. ఉతత్ ాఖండ్, ికిక్ం మ ియు ి ల్ , మ ియు ఇం ో ‐టిబెటన్ బో రడ్ ర్ ో స్ (ITBP) మ ియు

కుమావున్ మండల్ కాస్ గమ్ టెడ్ (KMVN) ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు యాతర్ రవ్హించ ా కి ఇతర ెదద్

ార య ాగ ావ్ములు.
 ిర్ మ్స్ కోసం ాసత్ ాలు:

14,950 అడుగుల (4,558 ) ఎతు

త్ లో ఉనన్ మానస ో ార్ సరసుస్ పర్పంచంలో అతయ్ ిక మం టి

సరసుస్ ా ే ొక్నబ ిం ి. ఇ ి టిబెట్ ావ్ ికార ార్ంతం, ై ా, లా ా నుం ి 940 కిలో టరల్ దూరంలో

ఉం ి. ప చ్మాన లేక్ ాకష్సత్ ల్ మ ియు ఉతత్ ాన కైలాష్ పరవ్తం ఉం ి.

నతు లా హిమాలయాలలో ఒక పరవ్త మారగ్ ం. ఇ ి ై ా కక్ టిబెట్ ావ్ ికార ార్ంతం ో ికిక్ం ారత

ా ట్ ార్ న్ కలుపుతుం ి. ఇ ి ెండు ై క ద ాల మధయ్ ెగుయ్లర్ సంపర్ ింపులు మ ియు పరసప్ర చరచ్ల

కోసం ారత ైనయ్ం మ ియు ీపుల్స్ బ ేషన్ ఆ ీమ్ మధయ్ ాలుగు అ ికా ికం ా ఆ ించబ ిన BPM

(బో రడ్ ర్ పరస్నల్ టింగ్) ా ంటల్ లో ఒకటి.

అరుణాచల్ పర్ ే ల్ ో బమ్ లా మ ియు కిబుతు వదద్ లడ్క్ ఆఫ్ ఆకుచ్వల్ కంటోర్ల్ (LAC) వదద్ ఐదు BPM

ా ంట్ లు ఉ ాన్ , లౌలక్ లో ౌలత్ బేగ్ ఓల్డ్ మ ియు చుషూల్ మ ియు ికిక్ం లో ాతు లా.

1. Supreme Court asks high courts to fast‐track trial under POCSO Act

సందరభ్ం:

ిలల్లు ాలొగ్నన్ లైం ిక ే ింపుల కేసులు ారణకు సంబం ిం న ేశంలో అ న్ ఉనన్త

ాయ్య థ్ ా ాలకు సు ీర్ం కోరుట్ ఆ ే ాలు జా ీ ే ిం ి.

మారగ్ దరశ్కాలు:

అ న్ ఉనన్త ాయ్య థ్ ా ాలు ిలల్ల లైం ిక ే ింపుల కేసులు ాస్ట్ టార్క్ మ ియు పర్ ేయ్క కోరుట్ల ే

రణ్ ంచబడ ా .

లైం ిక ే ాల నుం ి ిలల్ల రకష్ణ (POCSO) చటట్ ం కింద కేసులు ారణ సమయంలో అనవసర ైన

ా ాలను మం రు య
ే కూడద హైకోరుట్ ారణ కోరుట్లకు ఆ ే ం ా .

లైం ిక ే ింపుల కేసుల ారణలను యం ర్ంచ ా కి మ ియు పరయ్ ే ించ ా కి మూడు

ాయ్యమూరుత్ల క టీ హైకోరుట్లు ఏ ాప్టు ేయవచుచ్.

కేసులను ద ాయ్పుత్ ేయ ా కి ాషట్ ర్ ో సు అ ికారులు పర్ ేయ్క కారయ్ ద ాలను ఏ ాప్టు య
ే ా .

ేపథయ్:

ైనరల్ లైం ిక ే ింపుల ో వయ్వహ ిం ే POCSO చటట్ ం కింద ాఖలు ే ిన కేసులోల్ 32 ాతం కేసులు

2016 వ ి ాటికి ో సు ద ాయ్పుత్ ెం ిం ల్ ో ఉ ాన్ . 89 ాతం టర్యల్స్ ెం ిం ల్ ో ఉ ాన్ .

POCSO చటట్ ం:

ిలల్ల ై లైం ిక ే ింపు మ ియు లైం ిక ే ింపుల గు ిం సమరథ్వంతం ా ప ిషక్ ించ ా కి, లైం ిక

ే ాల నుం ి ిలల్ల రకష్ణ చటట్ ం (POCSO చటట్ ం) 2012 రూ ొ ం ిం ారు.

ో సు ాతర్: ఈ ైల్డ్ ద ాయ్పుత్ సమయంలో ిలల్ల రకష్కు ాతర్లో ో సులు ాతర్ ో ి త్ ారు. అందువలల్ ,

ిలల్ల ై లైం ిక ే ింపుల ే ికను ీవ్క ిం న ో సు ిబబ్ం ికి ిలల్ల సంరకష్ణ మ ియు రకష్ణ కోసం

అతయ్వసర ఏ ాప్టు
ల్ ే త్ ారు, ిలల్ల కోసం అతయ్వసర ైదయ్ కితస్ ొ ందడం మ ియు ఆశర్యం ఇంటిలో

ిలల్ల ఉంచడం మ ియు CWC ముందు ఈ షయా న్ సుకు ా ా స్న అవసరం ఉం ి.

రకష్ణలు: ాయ్యవయ్వసథ్ ే లో ిలల్ల పున ేకీకరణను ా ించ ా కి ఈ చటట్ ం మ ింత బంధనలను

ేసత్ ుం ి. ఇ ి కేసులో ారణను రవ్హిం ే పర్ ేయ్క కోరుట్లకు మ ియు ిలల్ల గు త్ ంి పును బహిరగ్తం
ేయకుం ా, ాధయ్ ైనంత ైల్డ్‐ ేన్హపూరవ్కం ా ఉనన్ ధం ా అం ిసత్ ుం ి. అందువలల్ , డడ్ త ల్ దండుర్లు
లే ా ఇతర శవ్స య వయ్కిత్ ాకష్య్ం ె ేప్ సమయా కి క ి ఉండవచుచ్ మ ియు ా ాయ్లు
ె ేప్టపుప్డు ఒక అను ాదకుడు, పర్ ేయ్క అ ాయ్పకుడు లే ా ఇతర ొ ర్ ెషనల్ సహకారం కోసం కాల్
ేయవచుచ్. ైన ే ొక్నన్ ా పర్కారం, ేరం ే ించబ ిన ే ీ నుం ి ిలల్ల లైం ిక ే ింపుల కేసు ఒక
సంవతస్రం లోపల ే ొల ించబ ాల చటట్ ం ే ొక్ం ి.
తపప్ స ి ి ో ట్ంి గ్: లైం ిక ే ాలకు తపప్ స ి ి ో ట్ంి గ్ కోసం ఈ చటట్ ం కూ ా అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి
ే ా ోపణను ే ించ ా కి ఒక ిలల్ ాడు లైం ికం ా ే ించబ ింద ె ే ఒక వయ్కిత్ ై చటట్ పర ైన
బాధయ్త వ త్ ా ; అతను అలా ేయక ో ే, అతను ఆరు ెలల జైలు కష్ మ య
ి ు / లే ా జ ిమా ా ో
ించబడవచుచ్.
రవ్చ ాలు: ఈ ప ద్ ె ి ప ద్ ె ేళల్ వయసుస్ ఉనన్ వయ్కిత్ ా ఈ చటట్ ం ఒక ిలల్ రవ్ సుత్ం ి. ఇ ి
ధ రకాల లైం ిక ే ింపులను రవ్ సుత్ం ి, ొచుచ్కొ ో ే మ ియు ొరబాటు
ల్ లే ా ి, అలా ే
లైం ిక ే ింపు మ ియు అ ల్ లత. ఇ ి లైం ిక ే ింపులను కొ న్ సంద ాభ్లోల్ " వర్ ైన ి" అ
 ెపుప్కుంటుం ి, ే ింపులకు గు ైన డడ్ మాన ికం ా ఉనన్పుప్డు లే ా దు ివ్ గం ఒక వయ్కిత్
సభుయ్డు, ో సు అ ికా ి, ఉ ా ాయ్యుడు, లే ా అ క
ి ారం వంటి అ ికారం ఉనన్ వయ్కిత్ ావ్ ా కటుట్బ ి
ఉనన్పుప్డు ాకట్ర్.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: POCSO చటట్ ం బంధనలు.
ైన్స్ కోసం: ిలల్లు లైం ిక ే ింపుల ‐ ారణ మ య
ి ు క ిన న
ై బంధనలకు అవసరం.
2. Beti Bachao Beti Padhao programme

సందరభ్ం:
మహిళల మ ియు ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో బేటి బ ా ో బేటి ప ౌ ో (BBBP)
కిర్ంద 244 లాల్ల జా య సదసుస్ను రవ్హిం ం ి.
244 లాల్లు, ాషట్ ర్ ోడల్ అ ికారులు మ ియు ీ యర్ అ ికారుల ోడల్ అ ికారులు సమా ేశంలో
ాగం ా ఉ ాన్రు.
జాగర్తత్లు:
ేశంలో తకుక్వ మ ియు ప ి ో న ిలల్ల ంగ షప్ త్ షయం
ాన ఆం ో ళన, ఇ ి మానవ హకుక్లను ఉలల్ ంఘిం నందుకు మాతర్ ే కాదు
జ మ్ం న వులు మ ియు వులు కూ ా ఈ 'త ిప్ ో న మహిళల' సం ావయ్ ఆ ధ్ క
ి మ ియు
ాంఘిక సహకారం కక్ ే ా న్ కోలోప్ ారు.
అదనం ా, ీరఘ్కా క పర్ కూలం ా ఉండవచుచ్
కారణం ా ాహ మా ెక్ట్ ీక్ జ్ నుం ి పర్ ా ాలు
మహి ా యువతకు సంబం ిం మగ కక్ అదనపు సరఫ ా.
ఇపప్టికే హ ాయ్ ా మ ియు పంజాబ్ వంటి ా ట్ ార్ లు ఇకక్డ ఉ ాన్
ంగ షప్ త్ అ ేక కోసం ాలా వకీర్కృత ేయబ ిం ి
ద ాబాద్ల, వధువు అకర్మ ర ాణా ఎదు ొక్ంటోం ి.
ముందుకు :ే
ీణిసత్ ునన్ క్
ె స్ షప్ త్ ఒక శశ్బద్ అతయ్వసర ఉం ి. కా సం ోభం జం, మ ియు ా లకడ లో ైన
మ ియు ఉం ి
సమాజంలో భయ ెటట్ ే పర్ ా ాలను మ య
ి ు మాన ా కక్ భ షయ్తు
త్ . సప్షట్ ం ా, ా ాలు ం
అవలం ం ా స్న అవసరముం ి.
జన ాల న దు ావ్ ా నగదు ో ర్ ాస్హకాలు రూపంలో, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ కక్ రంత ాయం ా ‐
గరభ్ ార్వం కక్ ంగ ధ్ారణను ే ిం ే చటట్ అమలును ా ీ ామా క ాంఘిక ెటట్ ుబడుల ో
ేతులు పటుట్కో ా . , ార్రంభ ాయ్ అవకా ాలు మ ియు ామా క రకష్ణ. సగం‐కొలతలు ిగగ్ ులే
జా య ికారుడ్ కక్ ాటకీయ పర్ కూలతను ఉతప్ త్ ేయలేవు.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: BBBP.
ె న్స్ కోసం: ీణత CSR‐ ఆం ో ళనలు, స ాళు
ల్ మ ియు ప ి ాక్ ాలు.

{{{{బేటీ బ ా ో బేటి ప ౌ (పథకం) పథకం ార్రం ంచబ ిం ి జనవ ి, 2015 లో ఈ పథకం ోర్ తస్హిసత్ ుం ి
ంగ సమానతవ్ం మ ియు అమామ్ లు దయ్ కక్ ార్ముఖయ్త. ఈ పథకం ైల్డ్ ెక్స్ షప్ త్
ెరుగుపరచ ా కి లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి స అ ేక రం ాల జోకయ్ం ావ్ ా ంగ పకష్ ాతం క ిన ెక్స్
ఎం ిక మ ియు పర్ ారం కక్ ారణ బా కల దయ్ మ ియు ఆ ె సంపూరణ్ ా ికారత. ఇ ి మహిళల
మం ర్తవ్ ాఖల కక్ ర్‐ై మం ర్తవ్ పర్యతన్ం మ ియు ిలల్ల అ వృ ధ్ ,ి ఆ ోగయ్ం & కుటుంబ సం ేమం
మ ియు మానవ వనరుల అ వృ ధ్ .ి }}}
3. One Stop Centres (OSCs)

సందరభ్ం:

హ ాయ్ ా, హిమాచల్ పర్ ేశ్, మధయ్పర్ ేశ్, మ ాషట్ ,ర్ జో ాం, ా ాలాండ్, ఒ ి ా, త ళ ాడు, ఉతత్ రపర్ ేశ్
ా ట్ ార్ లలో మహి ా, అ వృ ధ్ ి మం త
ర్ వ్ ాఖ 100 అదనపు కేం ార్లను ఆ ిం ం ి.
ఒక ట్ ాప్ ెంటర్స్ గు ిం (OSCs):
మహిళల మ ియు ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ (MWCD), ాభ్య ఫండ్ నుం ి ధులు
సమకూరచ్టా కి ఒక ట్ ాప్ ెంటర్స్ (OSC) ఏ ాప్టు కోసం ఒక ెంటర్ల్ ాప్నస్ర్డ్ పథకా న్
రూ ొ ం ిం ం ి. ఈ పథకం ఏ ిర్ల్ 1, 2015 నుం ి ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాల ావ్ ా అమలు
ేయబడు ోం ి.
ఈ ెంటరుల్ ేశ ాయ్పత్ ం ా శ
ే ాయ్పత్ ం ా ఏ ాప్టు ేయబడ ా , ైర్ ేటు మ ియు పర్భుతవ్ పర్ ే ాలోల్
దశల ా ీ ా హిం ాతమ్కం ా పర్ ా తం ేయబ ిన మహిళలకు ఒకే ఇంటిలో స కృత మదద్ తు మ ియు
స యం అం ించడం జరుగుతుం ి.
ో సుల స యం, ైదయ్ స యం, మాన ిక‐ ామా క సల లు, చటట్ పర ైన స యం / సల లు, 5
ో లు ా ాక్ క ైన కాలం వంటి హింస ో బాధపడుతునన్ మహిళలకు ఇంటి ేర్టెడ్ ేవలను
అం ించ ా కి ఈ OSC ల కక్ ఉ ద్ శ
ే య్ం. మ ియు OSC లు ఇపప్టికే ఉనన్ భవంతులలో మ ియు
కొతత్ ామ్ణ భవంతులలో ార్మాణిక ఆకృ లో థ్ ా ించబ డ్ ా .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: OSC ల ఏ ాప్టుకు పథకం.
ె న్స్ కోసం: ార్ముఖయ్త మ ియు OSC ల అవసరం.
4. Domestic Violence Act applies after divorce too

సందరభ్ం:

ాహిత దు ివ్ గం నుం మహిళలను కా ా ాల ఉ ద్ ే ం న గృహ హింస చటట్ ం, ాకుల

తరు ాత కూ ా దరఖాసుత్ ే త్ ామ సు ీర్ం కోరుట్ రుప్ను సమ థ్ ంి ం ి. ఈ చటట్ ం అ న్ ీత్ ‐ర్ మహిళల
సంబం ాలకు సత్ ిం ం ి, మ ియు ా ి పూరవ్ భరత్ ల నుం ి ాకులు సుకునన్ ీత్ ల
ర్ ను కూ ా
ర ిసత్ ుం ి.
భరత్ మ ియు ారయ్ ా లే ా ాహం కక్ సవ్ ావం ో సంబంధం క ి ఉనన్ సంబంధం ో " ే య
సంబంధం" ప ి తం ా ఉండదు అ ాజ థ్ ాన్ హైకోరుట్ కక్ వరణను సు ీర్ం కోరుట్ సమ థ్ ంి ం ి, కా
ఇ ి ో ద ీమణులు, త ల్ వంటి ఇతర సంబం ాలను క ి ఉంటుం ి. .
గృహ హింస చటట్ ం 2005 నుం ి మహిళల రకష్ణ ఏ టి?
ఇ ి కుటుంబంలో సంభ ం ే హిం ాకాండ బా ితులకు మ ియు ా ో అనుసం ా ంచబ ిన లే ా
ా ో సంబంధం ఉనన్ షయాలకు ాజాయ్ంగంలో ఇ చ్న మహిళల హకుక్లను మ ింత
సమరథ్వంత ైన రకష్ణ ా అం ిం ే చరయ్.
ొ ె ట్ క్
ి ా లెన్స్ యాక్ట్ 2005 అ ే ి ారత ేశంలో గృహ హింసను ారహ్ న
ై ేరం ా గు త్ ంి చ ా కి,
లైవ్‐ఇన్ సంబం ాలలో ా బంధనలను సత్ ించ ా కి మ య
ి ు బా ితుల కోసం అతయ్వసర
ఉపశమనం కోసం, చటట్ బదధ్ ైన స యం ో ాటు ా, దటి ముఖయ్ ైన పర్యతన్ం ా ెపప్వచుచ్. ఇ ి
ాషట్ ంర్ జమూమ్ & కా మ్ర్ న ారత ేశం తత్ ం వరకు సత్ ిం ం ి.
ఇ ి ౌ క, లైం ిక, శబద్ , ా ో ేవ్గ మ ియు ఆ థ్ క
ి దు ివ్ గం నుం ి మహిళలను ర ంి చ ా కి
ఉ ేద్ ం ం ి.
ముందుకు :ే
గృహ హింస ాకుల తరు ాత కూ ా కొన ాగుతుం ి మ ియు చటట్ ం కక్ ప ి ి ాహం
ేసుకుంటునన్ మహిళల రకష్ణకు మాతర్ ేప ి తం ేయకూడదు.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: గృహ హింస చటట్ ం కక్ వ ాలు.

ె న్స్ కోసం: DV చటట్ ం‐ ార్ముఖయ్త, ఆం ో ళనలు, దు ివ్ గం మ ియు సంసక్రణలు

5. Bharosa

సందరభ్ం:

ఐకయ్ ాజయ్ స అ వృ ధ్ ి కారయ్కర్మం (యుఎ డ్ ి) తవ్రలో ే 'భ ో ా'లో ైపుణయ్ం అ వృ ిధ్ కేందర్ం

ఏ ాప్టు య
ే నుం ి. హెద
ౖ ాబా ోల్ అ ా ోగయ్ మహిళలకు, ిలల్ల కోసం స కృత మదద్ తు కేందర్ం ఏ ాప్టు

ేయనుం ి.

Bharosa:

హైద ాబాద్ ిటీ ో స్ కక్ ొరవ ' ా ో ా' హిం ాకాండకు గు ైన మహిళలకు, ిలల్లకు మదద్ ేచ్ ఒక

ఆర్ట్ ెంటర్. 2016 లో ఆరంభ ైనపప్టి నుం , తత్ ం 3,560 మం ి బా ితులు 'భ ో ా' ెంటరున్

సమసయ్లను ఎదు ొక్ ాన్రు.

ోపయ్త మ య
ి ు ోపయ్తను కా ాడటా కి పూ త్ ి ా ైర్ ేట్ కౌ స్ ంగ్ గదులలో ో సు, ైదయ్, చటట్ పర ైన,

ారణ, మాన ిక‐ కి ాస్ సల మ య

ి ు ఉపశమనం మ ియు పున ా ాస ేవలకు సంబం ిం న ఒక

ైకపుప్, 24X7 ేవలను అం ిసత్ ుం ి.

కేందర్ం బా ా కష్ణ ొ ం ిన ిబబ్ం ి మ ియు ఆధు క ా ెజ్ టు

ల్ క ి ఉం ి, ి కానఫ్ ె స్ంగ్ వంటి

సదు ాయాల ో స , బా ితులకు కోరుట్కు ెళళ్కూడదు.

ముఖయ్ం ఏ టి?
 ిర్ మ్స్ కోసం: ా ో ా, UNDP మ ియు SDG లు.

ె న్స్ కోసం: మహిళల రకష్ణకు మ య

ి ు SDG ల ార్ముఖయ్త కోసం ఐటీ కక్ ఉప గం.

UNDP గు ంి :

నూయ్యార్క్ నగరంలో పర్ ాన కా ాయ్లయం, UNDP మారుప్ కోసం ాయ్య ాదులు మ ియు ే ాలు ఒక

మం వన ామ్ణా కి స యం ేయ ా కి జాఞ్ ా న్, అనుభవం మ ియు వనరులను కలుపుతుం ి.

UNDP కక్ థ్ ి ఐకయ్ ాజయ్స జనరల్ అ ెం ల్ లో ఒక కారయ్ ావ్హక సంఘం.

ఐకయ్ ాజయ్స ెకర్ట ీ జనరల్ మ ియు ిపూయ్టీ ెకర్ట ీ జనరల్ తరు ాత UNDP అ ిమ్ ట్ ట
ే ర్ ర్

ఐకయ్ ాజయ్స లో అతుయ్నన్త థ్ ా అ ికా ి.

UNDP హూయ్మన్ ెవల ెమ్ంట్ ి ో ర్ట్ ఆ ీస్ ా ష్క

ి మానవ అ వృ ధ్ ి ే ికను కూ ా పర్చు ిసత్ ుం ి.

ముఖయ్ ైన ధులు:

ఇ ి తకుక్వ అ వృ ధ్ ి ెం ిన ే ాలకు స యం ై దృ ట్ ి ెడుతూ, అ వృ ధ్ ి ంె దుతునన్ ే ాలకు

సల , కష్ణ మ ియు ధుల మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి ే ాల మధయ్ ాంకే క మ ియు ెటట్ ుబ ి

సహకారం ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.

SDG లను ా ిం పర్పంచ అ వృ ధ్ ి ో ర్ తస్హించ ా కి, UNDP ేద ిక త గ్ ంి పు, HIV / AIDS,

పర్జా ావ్మయ్ ాలన, శకిత్ మ ియు ప ాయ్వరణం, ామా క అ వృ ధ్ ి మ ియు సం ోభ ారణ మ ియు
పునరుదధ్ రణ ై దృ ట్ ి ెడుతుం ి.
6. ‘Samarth’
సందరభ్ం:
పథకం మ ియు ా మారగ్ దరశ్కాల గు ిం ాటా ారుల గు ిం ెలుసుకు ంే దుకు ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో
ైపుణయ్ం క ిన ఇం ియా ష ల్ ో టెకట్ల్
ై ెకట్ా ల్ ో ామరధ్ ం కోసం ామరథ్ పథకా కి పథకం ారుల
సమా ేశం ఇటీవల జ ి ిం ి.
సమా ేశంలో కేందర్ టెకై ల్స్ ాఖ మం ర్ Smtiti Zubin Irani అధయ్కష్త వహిం ారు.

NSQF:
 జా య ప
ై ుణాయ్ల అరహ్తలు ము ా ా (NSQF) ప ిజఞ్ ా ాల థ్ ా , ైపుణాయ్లు మ ియు ఆ ట్ ట
ి ూయ్డ్
ేర్ ుల ణ
ణ ేర్ ుల పర్కారం అరహ్తను రవ్హిసత్ ుం ి. ఈ థ్ ా లు ేరుచ్కు ే ఫ ాల పర్కారం రవ్ ంచబ డ్ ా ,
 టికి అ ాయ్సకులు, అ ికా ిక, అన ికా ిక లే ా అన ికా ిక అ ాయ్సం ావ్ ా కొను ోలు ేయబ డ్ ా ో లే ో
ెలుసుకో ా .
 ము ా ాలో 10 థ్ ా లు ఉ ాన్ , పర్ ేశ థ్ ా 1, మ ియు అతయ్ ిక థ్ ా 10. ఇ ి ఒక వయ్కిత్
కావల ిన గయ్త థ్ ా లను ొ ం ేందుకు, ఉ ో య్గ పణికి ెళల్ ా కి మ ియు సమయాను ార
సమయంలో, అదనపు కొను ోలు కోసం ి ి వ ేత్ ైపుణాయ్లను మ ింత ెరుగుపరచ ా కి ైపుణాయ్లు.
 ారత పర్భుతవ్ం మ ియు ర్ై ేటు రం ాల ైపుణయ్ం అ వృ ిధ్ పర్య ాన్లను సమనవ్య పరచ ా కి
మ ియు సమనవ్య పరచ ా కి తపప్ స ి ా ఆ థ్ క
ి మం ర్తవ్ ాఖకు అనుబంధం ా ఉనన్ ఒక
సవ్యంపర్ పతత్ సంసథ్ జా య ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ సంసథ్ (ఎన్ఎ ిడ్ ఏ) ఈ చటార్ న్ లంగరు మ ియు
అమలు స
ే త్ ుం ి.
NSQF కక్ ార్ముఖయ్త:
 ా ారణ మ ియు వృ త్ సథ్ లంలో ‐ NSQF కూ ా ఆ ా ిత అ ాయ్ ా కి ఫ ాలను ెరుగుపరచ్ ా కి
స యం ేసత్ ుం ి. NSQF పర్సత్ ుత దయ్ మ ియు కష్ణా దృ ట్ ాంతంలో ఎకుక్వ ా లే పూరవ్ దయ్ (RPL)
గు త్ ంి పును కూ ా ో హద ేసత్ ుం ి. అం ేకాక, ఇ ి అరహ్తను ఇం ి డుయ్వల్ అరహ్తలు ా అంత జ్ ా య
అరహ్తలకి అమరచ్టా కి స యం ేసత్ ుం ి.
 NSQF లో అనుసం ానం ేయబ ే కెర్ ిట్ ే ిక మ ియు బ ి వయ్వసథ్ పర్జలు దయ్, వృ త్ కష్ణ మ ియు
ప మధయ్ ధ దశలలో ా ి అవస ాలు మ ియు ౌలభయ్ం పర్కారం ా ి ాలు.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ెర్ ెంట్స్ కోసం: Samarth మ ియు NSQF.  ైండ్స్ కోసం: టెకై ల్ రంగంలో ామరథ్ భవనం.
{{Samarth పథకం గు ిం :
 వ త్ ార్ ల కక్ తత్ ం లువ ొలుసును ిప్ న్ంగ్ మ ియు ేత న ం , టెకై ల్ ాగంలో
పర్ జనకరం ా మ ియు లకడగల ఉ ా ి కోసం యువత ైపుణయ్ం ా ించ ా కి ఈ పథకం కక్
సత్ ృత లకష్య్ం.
 ఈ పథకం ిమాండ్ ఆ ా ిత, ేల్ ెమ్ంట్ ఆ ా ిత ేషనల్ ిక్ల్స్ కావ్ ికేషన్స్ ేర్ంవర్క్ (ఎన్ ఎస్ కూయ్ఎఫ్)
కం ల్ ైంట్ ేక్ ంగ్ ోర్ ర్ాముస్ ోర్ తస్హించటా కి మ ియు వసత్ ర్ ప ిశమ
ర్ లో ఉ ో య్ ాలను సృ ట్ ంి చడంలో
ప ిశమ
ర్ ల పర్య ాన్లకు అనుగుణం ా ఉంటుం ి
 ఈ పథకం ప ి లకష్ల మం ికి (సంపర్ ాయ రంగంలో 9 లకష్లు, ాంపర్ ాయ రంగంలో 1 లకష్లకు కష్ణ)
లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి.}}
1. Madhya Pradesh Gets India’s First Smart Cities Control Centre
సందరభ్ం: కేందర్ం ామ్ర్ట్ ిటీ షన్ (ఎ ిస్ఎం) ను ెలుసుకునన్ ిశ ా పర్ ాన మం ర్ ా ప ే ిన
మధయ్పర్ ేశ్ పర్భుతవ్ం ో ాల్ ాషట్ర్ంలో ఏడు ామ్ర్ట్ నగ ాల కోసం ేశం కక్ దటి ఇంటి ర్ేటెడ్ కంటోర్ల్
అండ్ కమాండ్ ెంటర్ (ICCC) ను ార్రం ం ం ి.
ICCC గు ిం : ICCC అ ే ి కౌల్డ్ ఆ ా ిత యూ వరస్ల్ ఇంట ెన్ట్ ఆఫ్ ింగ్స్ (UIoT) ల్ ాటాఫ్ం, ఇ ి
హూయ్లెట్ ాయ్కర్డ్ ఎంట ై ర్జ్ (HPE) ేత అ వృ ధ్ ి ేయబ ిం ి. బహుళ‐ ామరథ్ ామ ధ్ ా ల ావ్ ా పలు
నగర కమాండ్ ెంటర్ కారయ్కలా ాలను అమలు ేయవచుచ్. ICCC మధయ్పర్ ేశ్ కక్ ఎంచుకునన్
నగ ాలోల్ పరుగుల సంఖయ్లో ౌరుల ేవల దరఖాసుత్లు మ ియు ె ాస్రల్ ను ఏకీకృతం ేసత్ ుం ి. ఇ ి క ెక్ట్
ేయబ ిన ె ాస్రల్ ావ్ ా జ‐సమయంలో ధ ామ్ర్ట్ ౌర సదు ాయాల ిథ్ పరయ్ ే ిం ే
అ ికారులను ఇ ి అనుమ సుత్ం ి.
 పర్జా ర ాణా బసుస్లు, 100 ాహ ాలు, 108 అంబులెన్స్ ేవలు, ామ్ర్ట్ సత్ ం ాలు, ామ్ర్ట్ లైటల్ ు, టార్ ిక్
రవ్హణ కె ె ాలు, బహిరంగ బైక్ ాగ ావ్మయ్ం, ఘన వయ్రధ్ రవ్హణ, ా ావరణ ాగం న కరణలు,
ామ్ర్ట్ మాయ్పుల్ దలైన గల GPS ె ాస్రల్ ను ఈ కేందర్ం ో అనుసం ానం ే త్ ారు. , ియల్ టై ల్ ౌర
సదు ాయాల థ్ ి పరయ్ ే ిం ే అ ికారులను అనుమ ంచడం. ిర్ మ్స్ కోసం ాసత్ ాలు: ో ాల్, ఇం ో ర్,
ఉజజ్ , ావ్ యర్, జబలూప్ర్, ాటాన్ మ ియు ాగర్ మధయ్పర్ ే ల్ ో ామ్ర్ట్ ిటీ షన్ ప ి ిలో ఏడు
ామ్ర్ట్ నగ ాలు. ామ్ర్ట్ ిటీ షన్ గు ిం ‐ కీ ాసత్ ాలు: 2014 లో ార్రం ం న పథకం కింద ేశంలో
100 నగ ాలు అ వృ ిధ్ ేయబడ ా .
 నగ ాల ఎం ిక: ా ి ధయ్ం మ ియు ప ి ాలన ో స పటట్ ణ సంసక్రణలను ేపటేట్ందుకు నగ ాల ై
ఆ ారప ి ఎం ిక ఉం ి. అతయ్ ిక ో క్ర్ ఉనన్ నగ ాలు ార్జెక్ట్ కోసం ఎం ిక ేయబడ ా , 10‐
సంవతస్ ాల కాలంలో అమలు ేయబడ ా .
అ వృ ిధ్ : ఈ నగ ాలు ేచ్ రు మ ియు దుయ్త్ సరఫ ా, ా ి దధ్ ం మ ియు ఘన వయ్రధ్
రవ్హణ, సమరథ్వంత ైన పటట్ ణ ార్ం ాల కద క మ ియు పర్జా ర ాణా, ఐటి క ెకట్ి టీ, ఇ‐గవ ెన్న్స్
మ ియు ౌరుల ాగ ావ్మయ్ం ావ్ ా ార్థ క సదు ాయాలను అ వృ ధ్ ి య
ే టా కి అ వృ ిధ్
ేయబడ ా . బాటమ్‐అప్ ానం అ ే ి ామ్ర్ట్ ిటీ షన్ కింర్ ద కీలక ైన పర్ణా క సూతర్ం.
ధులు: పథకం కింద, పర్ నగరంలో ధ ార్జెకట్ులను అమలు ే ే కేందర్ం నుం ి రూ. 500 కోటు
ల్
ొ ందుతుం ి. సమాన ైన తత్ ము, అనుగుణం ా, ాషట్ ర్ లే ా పటట్ ణ థ్ ా క సంసథ్ ల ేత
సమ ిప్ంచబ ా . ఎం ిక ేసుకునన్ నగ ాలకు రూ .48,000 కోటల్ కేందర్ ధులు సమకూరు త్ ా .
 అమలు: నగర థ్ ా లో షనున్ అమలు ేయ ా కి ఉ ద్ ే ం న పర్ ేయ్క పరప్స్ ెహికల్ (ఎ ిప్ ) ేత
ేయబడుతుం ి. SPV ామ్ర్ట్ ిటీ అ వృ ధ్ ి ార్జెకట్ులను పర్ణా క, అంచ ా ేయడం, ఆ ించడం,
 ధులను డుదల ేయడం, రవ్హించడం, రవ్హించడం, పరయ్ ే ించడం మ ియు ల్ ే ించడం ేసత్ ుం ి.
పర్ ామ్ర్ట్ ట
ి ీ ఒక SPV క ి ఉంటుం ి, ఇ ి పూ త్ ి సమయ CEO ేత రవ్హించబడుతుం ి మ ియు
ా బో రుడ్లో కేందర్ పర్భుతవ్ం, ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం మ ియు ULB కక్ ా లను క ి ఉంటుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ామ్ర్ట్ నగ ాల షన్ కక్ లకష్ణాలు.
 ఫర్ ె న్స్: ICCC కక్ ార్ముఖయ్త మ య
ి ు ామ్ర్ట్ నగ ాల షన్.

Finance Commission

సందరభ్ం:  క షనుక్ సల ఇవవ్ ా కి మ ియు స యం ేయ ా కి ప ిహేడవ ై ాన్స్ క షన్

సల మండ ఏ ాప్టు ే ిం ి. సల మండ ాతర్ మ ియు ధులు: క షన్ కక్ ిఫ ెన్స్
బంధనలకు సంబం ిం ఏ ై ా షయం ై లే ా షయం ై క షనుక్ సల ఇవవ్డం (ఔట్ ఆర్
ి ో రష్న్).
 తన కా ితపు లే ా ప ి ోధ ా అధయ్య ా కి ాయపడటా కి క షన్ కక్ అవ ాహన ెంచుతుం ి.
 దర్వయ్ పం ిణీకి సంబం ిం న షయాల ై ఉతత్ మ జా య మ ియు అంత జ్ ా య పదధ్ తులను కోరుకు ే
క షన్ కక్ ప ి ి మ ియు అవ ాహనను సత్ ించడంలో మ ియు ాణయ్తను ెరుగుపరచడం
మ ియు ా ి ారుస్లను అమలు ేయడం మ ియు అమలు ేయడం వంటి ేయ ా కి స యం
ే ేందుకు.
ై ాన్స్ క షన్ గు ిం :
ై ాన్స్ క షన్ అంటే ఏ టి?
 ఇ ి ాజాయ్ంగంలో ఆ ట్ికల్ 280 కింర్ ద ఏ ాప్టు ేయబ ిన ఒక సంసథ్ . కేందర్ం మ ియు ా ట్ ార్ ల మధయ్
ె ెనూయ్ ఎలా పం ిణీ ేయా అ ే ా ై చరయ్లు మ ియు పదధ్ తులను ి ారసు ేయడం ీ పర్ ాన ప .
ై ాన్స్ క షన్ కూరుప్: ాజాయ్ంగం అధయ్ డు య ం ా స్న ైరమ్న్ మ ియు నలుగురు ఇతర
సభుయ్లను ఆ థ్ క
ి క షన్ క ి ఉంటుం ి.
 ైరమ్న్ లే ా సభుయ్లకు పునః యామకం కోసం అరుహ్లు.
 ాజాయ్ంగం ఆ థ్ క
ి క షన్ సభుయ్ల లే ా అ ికా ాల కక్ అరహ్తలు, బంధనలకు సంబం ిం న
బంధనలను రూ ొ ం ించ ా కి ారల్ ెంటుకు అ ికారం ఇ చ్ం ి.
 కనుక 1951 లో ాజాయ్ంగంలో ధులను రవ్ త్ ంి చ ా కి అరహ్తలు లే ా అనరహ్తలు, ేవ కక్
ప ి ిథ్ తులు లే ా ఇతర అ ికా ాలు సంబం ిం న బంధనలను రణ్ ంచ ా కి 1951 లో ారల్ ెంటు
ై ాన్స్ క షన్ చటట్ ంను అమలు ే ిం ి. అరహ్తలు: ప ల్ క్ వయ్వ ాలలో సత్ ృత ైన అనుభవం వుం ా
మ ియు ఇతర ాలుగు సభుయ్లకు ఒక వయ్కిత్కి ఎ) హైకోరుట్ ాయ్యమూ త్ ి ో సమానం ా అరుహ్లు, ) ఆ థ్ క
ి ,
అకౌంట్స్ పర్భు ావ్ కి పర్ ేయ్క ైన జాఞ్నం, ి) ఆ ధ్ క
ి షయాలను మ ియు d) అరథ్ ాసత్ ర్ంలో పర్ ేయ్క జాఞ్నం క ి
ఉంటారు.

1. Indian Petroleum & Explosives Safety Service (IPESS)

సందరభ్ం:
ఇం ియన్ ెటర్ో యం అండ్ ఎకోస్ స్ ే ట్ ీ స ీవ్స్ (IPESS) ేరు ో ెటర్ో యం అండ్ ే ట్ ీ ఆరగ్ ైజేషన్
( ీఎస్ఓ) కక్ ాంకే క కేడర్ కక్ గూ
ర్ పు 'A' ేవను కేందర్ మం ర్వరగ్ ం ఆ ిం ం ి.
తర ంపు కక్ ార్ముఖయ్త:
 అ న్ తరగతులోల్నూ వర్ ైన లకడను ొల ిం , ఉ ో య్గుల ై ాయ్ న్ ెరుగుపరచ్ ా కి మ ియు
ా ప రును ెరుగుపరచ్ ా కి, IPESS ేరు ో PESO కక్ ాంకే క కేడర్ కక్ సమూహం
'A' ేవను ఏ ాప్టు ేయ ా కి మ య
ి ు నూతనం ా ఏరప్ ిన ేవను పున ిన్ ిమ్ంచటా కి
రణ్ ంచబ ిం ి.
 ఈ కొలత సంసథ్ కక్ ామరధ్ ం మ ియు ామ థ్ ా న్ ెంచుతుం ి మ ియు ా సమూహం 'A'
అ ికారుల కె ీర్ పు ోగ కూ ా ెంచుతుం ి. ె ో గు ిం : ా ి ార్ క ాల ీ & పర్ షన్ ( ిఐ ి ి)
ాగం కింర్ ద ె ో ఓ అ ీన కా ాయ్లయం.
 ేలుడు ప ా ధ్ ాలు, సం ీడన ాయువులు మ ియు ట
ె ర్ో యం వంటి ప ా ధ్ ాల భదర్తను
కర్మబ ీద్ క ించ ా కి ఒక ోడల్ ఏజె స్ ా 1898 నుం ి ఈ సంసథ్ ే ా న్ అం ి త్ ో ం ి. ేలుడు ప ా థ్ ాలు,
ీ న ాతర్లు, ాయ్స్ ి ండరుల్, కార్స్ కంటీర్ ై ల్ న్స్,
ెటర్ో యం, సం ీడన ాయువులు, డ ై కివ్ ైడ్ ేచురల్
ాయ్స్ (LNG), సం ీడన సహజ ాయువు ( ిఎ జ్ ), ఆటో కివ్ ైడ్ ెటర్ో యం ాయ్స్ (ఆటో ఎ ప్ ) )
దలైన
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: IPESS, PESO.
2. Indian Pharmacopoeia Commission
సందరభ్ం: ఔషధ పర్ ాలు కారణం ా బాధపడుతునన్ జంతువులను ి ెటిట్న ఒక దశలో, ఇం ియన్
ా ామ్కో ో యా క షన్ ఔషధ తయా ీ ారులకు ఆధు క, జంతు‐రహిత ప ీకష్లను ఆ ిం ం ి.
ముఖయ్ ాసత్ ాలు: ారత శ
ే ంలో తయారు ేయబ ిన మ ియు కర్ ంచబడుతునన్ ఔష ాల కోసం ా
ాజా మారగ్ దరశ్కాలలో, IPC కుం ేళళ్ ై రవ్హిం న ై ోజెన్ ప ీకష్ను భ త్ ీ ే ిం ి మ ియు అ ా ారణ
టాకిస్టిటీ ప ీకష్ రవ్హించబ ిం ి ప ీకష్ ొటాట్లలో ేయగల ప ీకష్ల ో ి యా పందులు మ ియు ఎలుకలు
ఉ ాన్ .
 ఇం ియన్ ా ామ్కో ో యా క షన్ కక్ నూతన ఆ ేశం ో, ియాజోన్ ప ీకష్ను బాకీట్ ియల్
ఎం ో టాకిస్న్ ప ీకష్ లే ా ప ీకష్ ాదులో రవ్హించగల ర్ ా లత ప ీకష్ ావ్ ా భ త్ ీ
ో ైట్ కియ
ేయబడుతుం ి.
ేపథయ్:  జంతువుల ఎ ికల్ టీర్టెమ్ంట్ ఫర్ ీపుల్ ఫర్ ీపుల్ (PETA) ారత ేశం గత కొ న్
సంవతస్ ాలు ా జంతువుల ద ప ీకష్ కక్ కూ
ర్ ర ైన పదద్ తుల ో దూరం ా ఉండటా కి పర్య న్ త్ ో ం ి.
ిర్ మ్స్ కోసం ముఖయ్ ాసత్ ాలు:  ి త్ ాశయ ప ీకష్ పర్ కూల దుష ర్ ా ాలకు కారణమ ేయ్ కలు ి ా న్
లే ా ప ా ధ్ ాలను ప ీ ించ ా కి రవ్హించబడుతుం ి. ప ీకష్ కోసం, ఔషధం ఒక కుం ేలు లోకి
ొచుచ్కు ో తుం ి మ ియు జంతువు జవ్రసంబంధ ైన లకష్ణాలకు దగగ్ ర ా ఉంటుం ి. టీకా స ేమ్ళ ాల
సం ావయ్ పర్మాదకర వసంబంధ ైన కాలు ాయ్ న్ త ఖీ ేయ ా కి అ ా ారణ టాకిస్టిటీ టెస్ట్
రవ్హించబడుతుం ి. మా ెక్టింగ్ కోసం ఉతప్ త్ ఆ ించ ా కి ముందు ఈ బాయ్చ్ ప ీకష్ జరుగుతుం ి.
ఇందులో, టీకా ో ఎలుకలు లే ా ి యా పందులు ఇంజెక్ట్ ేయబడ ా .
IPC గు ిం :  ఇం ియన్ ా ామ్కో ో యా క షన్ (IPC) అ ే ి ఆ ోగయ్ం మ ియు కుటుంబ సం ేమ
మం ర్తవ్ ాఖ కక్ సవ్తంతర్ సంసథ్ . ేశంలో మందుల పర్మాణాలను ఏరప్రచటా కి IPC
సృ ట్ ంి చబడుతుం ి. ఇ ి ార్థ కప రు, ా ారణం ా ఈ ార్ంతంలో ాయ్ధుల కితస్కు అవసర ైన
మాదకదర్ ాయ్ల పర్మాణాలను కర్మం ా న క ించడం.
 ఇం ియన్ ారమ్కో ో యా (IP) రూపంలో కొతత్ మ ియు జో ిం న ో ర్ాఫులను న క ించడం ావ్ ా
ఔష ాల ాణయ్తను ెరుగుపరచ ా కి ఇ ి అ ికా ిక ప ర్ాలను పర్చు ిసత్ ుం ి. ఇ ి ారత జా య
 ారుమ్లా ిటీ పర్చు ించడం ావ్ ా జె ె ిక్ ఔష ాల కక్ హేతుబదధ్ ైన ఉప ా న్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ై ోజెన్ ప ీకష్, అ ా ారణ టాకిస్టిటీ టెస్ట్ మ ియు IPC.
మాన్స్ కోసం: జంతువులు న ఔషధ ప ీకష్‐ ఆం ో ళనలు మ ియు పర్ ాయ్మాన్యాలు అ ి.
3. TRIFED
సందరభ్ం: ి ిజన వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ కక్ టెబల్
ౖ ర్ కో‐ఆప ేటివ్ మా ెక్టింగ్ ెవల ెమ్ంట్ ెడ ేషన్
(TRIFED) అ న్ టెబ్స్
ౖ ర్ ఇం ియా అవుటెల్ ట్స్, ీ నల్ ఆ ీసల్ ు మ ియు ఇ ెవ్ంట ీ కంటోర్ల్ కోసం హెడ్
ఆ ీసల్లో ిటైల్ ఇ ెవ్ంట ీ ా ట్ ే ర్ (RIS) ను అమలు ే ిం ి.
ముఖయ్ ాసత్ ాలు:  అ న్ ఎలకార్ట్ క్ కా ాయ్లయాలు మ ియు ఔటెల్ టల్ లో వయ్వసథ్ కక్ ఎలకార్ట్ క్ ానం
అందుబాటులోకి వ చ్ం ి, లా ా ే పర్కియ
ర్ ను ఆటో ేట్ ేయడం మ ియు ముఖయ్ ైన కొను ోలు, ట్ ాక్స్
మ ియు కర్యాల ేటాను టార్క్ ేయడం ావ్ ా తత్ ం ిటైల్ కారయ్కలా ాలను కర్యాల నుం ి కొను ోలు
ేయడం ావ్ ా తత్ ం ిటైల్ కారయ్కలా ాలను కర్మబ ీధ్ క ిసత్ ుం ి. RIS ా ట్ ేర్ అమలు ేయడం ిటైల్
అమమ్కాలలో ధ లా ా ే ల ై ఎకుక్వ ారదరశ్కత మ ియు యంతర్ణను ెసత్ ుం ి.
TRIFED గు ిం :  జా య థ్ ా లో అగర్ సంసథ్ మ ియు టెబల్
ౖ ర్ వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ కక్
ప ి ాలన యంతర్ణలో ప ేసత్ ుం ి. అ ి ఏ ేసత్ ుం ి?
 TRIFED టెబల్స్
ౖ ర్ కక్ పర్ జ ాలను అం ి త్ ో ం ి, అ NTFP (non timer forest
produce) ేకరణలో మ ియు ా ి ఉతప్తు
త్ ల కోసం మం ాయశకుత్లా ధర మ ియు ీవ్య స యం
సమూ ల ావ్ ా ామా క‐ఆ ధ్ క
ి ెరుగుదల కోసం ా ి వ ో ా ి కోసం ి ిజన కళ & హసత్ కళ
ఉతప్తు
త్ లను తయారు ేసత్ ు ాన్ . , ఎం ా ెల్డ్ ఎ జ్ ఓలు, ాషట్ర్ థ్ ా టెబల్
ౖ ర్ ెవల ెమ్ంట్ కా ొప్ ేషన్స్,
ా ెస్ట్ ెవల ెమ్ంట్ కా ొప్ ేషన్స్, ి ిజన ఉతప్తు
త్ ల మా ెక్టింగ్ అ వృ ిధ్ ేపటిట్ ం ి.
 ఇ ి ేషనల్ టెబల్
ౖ ర్ కార్ ట్ ఎకోస్ "ఆ ి మహో తస్వ్" వంటి పర్దరశ్నలను రవ్హిసత్ ుం ి, ీ లో ి ిజన
ఉతప్తు
త్ లను ోర్ తస్హిసత్ ుం ి మ ియు మా ెక్ట్ ేసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: TRIFED.
 ె న్స్ కోసం: ి ిజన అ వృ ధ్ ‐ి స ాళు
ల్ , అవసరం మ ియు ప ి ాక్ ాలు.
4. Directorate General of Trade Remedies (DGTR)
సందరభ్ం:  ాణిజయ్ ాఖలో "యాంటీ డం ింగ్ అండ్ ఆలైడ్ డూయ్టీల ై ెకట్ ేట్ జనరల్" థ్ ానంలో ారత
పర్భుతవ్ం 1961 లో "టేర్డ్ ె ీస్ ై ెకట్ ేట్ జనరల్" కు బదులు ా ారత పర్భుతవ్ం ( ాయ్ ారం కేటా ంపు)
బంధనలకు సవరణను ేపటిట్ ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు:
 DGTR ాణిజయ్ ాగం కక్ అనుబంధ కా ాయ్లయం ా ప ేసత్ ుం ి. యాంటీ‐డం ింగ్,
కౌంట ెవ్ ంగ్ & సబెజ్ ర్
ౖ డ్ ధులు ించటా కి DGTR కక్ ి ారుస్ ె ెనూయ్ ాగంలో
ప ిగణించబడుతుం ి. ధ ేవలు మ ియు ెప్షలైజేషనల్ నుం ి సుకునన్ అ ికారుల నుం ి బహుళ‐
ెప్కట్ర్ం ైపుణయ్ం ెటల్ ో DGTR వృ త్ పరం ా స కృత సంసథ్ ా ఉంటుం ి. ఏకీకృత ొడుగు అ ికారం
అవసరం:
 పర్సత్ ుతం, ారత ేశంలో ాణిజయ్ రకష్ణ యం ర్ాంగం స ైన ి కాదు మ ియు అ ాయ్య ైన ాయ్ ార
ా ాలకు సంబం ిం న కేసులలో ారణలను పూ త్ ి ేయ ా కి ఒక సంవతస్రం కంటే ఎకుక్వ సమయం
పడుతుం ి. పర్సత్ ుతం, యాంటీ డం ింగ్ మ ియు తర్ప ాల ై ెకట్ ేట్ జనరల్ (DGAD) డం ింగ్ మ ియు
ి త్ ుం ి, ై ెకట్ ేట్ జనరల్ ఆఫ్ స
CVD కేసుల ో వయ్వహ స ెమ్ర్డ్ (DGS) ప ిరకష్క చరయ్లు మ ియు DGFT
ఒపప్ం ాలు ప ిమాణాతమ్క ప ి (QR) రకష్ణల ో వయ్వహ ిసత్ ుం ి. DGTR ాటి DGAD, DGS
మ ియు భదర్ ా బృం ాలు (QR) DGFT కక్ ధులను ా రం ా కి సుకువసుత్ం ి, ాటి ఒకే
జా య సంసథ్ ా నం ేసత్ ుం ి. ఇ ి ారత ేశంలో సమగర్ మ ియు తవ్ ిత ాణిజయ్ రకష్ణ వయ్వసథ్ ను
అం ిసత్ ుం ి

 DGTR కక్ సృ ట్ ి ే య ప ిశమ

ర్ కు ఒక థ్ ా ఆట ై ా ా న్ అం ిసత్ ుం ి. గత మూడు
సంవతస్ ాలోల్, ారత ేశం 130 కు ై ా డం ింగ్ / కౌంటర్ ే ంగ్ డూయ్టీ / రకష్ణ కేసులను ార్రం ం ం ి
అ ాయ్య ైన ాణిజయ్ పదధ్ తుల ెరుగుతునన్ సంఘటనలు మ ియు ే య ప ిశమ
ర్ కు ఆటసథ్ లా న్
అం ించ ా కి. DGTR కక్ ధులు: DGTR యాంటీ డం ింగ్, CVD మ ియు రకష్ణ చరయ్లను
ఎదురుక్ంటుం ి.
 ఇ ి ఇతర ే ాలకు వయ్ ేకం ా ఏ ాప్టు ే ిన ాయ్ ార ప ి ాక్ర ప ి ోధనల ెరుగుతునన్ సంద ాభ్లోల్
మా ే య ప ిశమ
ర్ మ ియు ఎగుమ ారులకు ాణిజయ్ రకష్ణ మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: DGTR గు ిం .
 ైండ్స్ కోసం: ారత ేశం లో సమగర్ మ ియు ివ్ ట్ ాణిజయ్ రకష్ణ ానం అవసరం.

Citizenship Bill
సందరభ్ం:
 ౌరసతవ్ం (సవరణ) లుల్ ై జా ంట్ ారల్ ెంట ీ క టీ ా హిందూ ే యులకు ార య
ౌరస ావ్ న్ మం రు య
ే డంలో అ ాస్ం పర్జలు రసన వయ్కత్ ం ే ారు, 2016 అ ాస్ంలో ారణ
 ార్రంభ ైం ి. రసనకారులు అ ాస్ంలో సవ్ ే పర్జల ఉ కి బె ి ి త్ ార రసనకారులు
ెబుతు ాన్రు. 1985 ాటి అ ాస్ం ఒపప్ందంలో బంధనలను ారు ఉలల్ ంఘిం ార కూ ా ారు
ా సుత్ ాన్రు.
2016 ౌరసతవ్ సవరణ లుల్ ఏ టి?
 ౌరసతవ్ం సవరణ లుల్ 2016 ారత ేశ ౌరస ావ్ కి అరహ్ ైన ఆ గ్ త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్ మ ియు
ాకి థ్ ానల్ లో కొ న్ ై ా ిటీ వ గ్ ాల నుం ి అకర్మ వలస ారులను అనుమ ంచ ా కి పర్య న్సుత్ం ి.
మ ో మాటలో ె ాప్లంటే, ఇ ి 1955 లో ౌరసతవ్ చటట్ ం ై ఉంటుం ి.
 లుల్లు ఏ చటట్ ం చటాట్ న్ ఉలల్ ంఘిం నటల్ ే ఓవ ీస్స్ ిటిజెన్ ఆఫ్ ఇం ియా (OCI) కారుడ్ ారుల
న దును రదుద్ ేయవచచ్ లుల్ ే ొక్ం ి.
ఏ ి అవసరం?
హిందూ, ికుక్, బౌదధ్ , జైన్, ా ీస్ లే ా కెస
ౖర్ త్ వ మత సంఘాలు ఆ గ్ త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్ లే ా ాకి థ్ ాన్ నుం
వ ేచ్ జైళల్లో జైలుకు తర ంచబడటం లే ా బహిషక్ ంి చడం జరగద ౌరసతవ్ సవరణ లుల్ కోరు ోం ి.
 ౌరసతవ్ం కోసం క సం 11 నుం ఆరు సంవతస్ ాల వరకు వలస ాజాయ్ కి దరఖాసుత్ ేసుకోవటా కి
ారత ేశంలో క స కాలాల ాసం కోసం ఇ ి జఞ్ పత్ ులను ే ిం ి.
 లుల్, అ ే, అకర్మ ము ిల్ ం వలస ారులకు సత్ ించదు. యూదులు, బహైస్ దలైన మూడు
ొ రుగు ే ాలోల్ ఇతర ై ా ిటీ వ గ్ ాల గు ిం కూ ా ఇ ి మాటాల్డదు.
ఎందుకు అ ాస్ం లో పర్జలు సం ోషం ా లేరు?
 1985 ాటి అ ో ం ఒపప్ందం ై ౌరసతవ్ం సవరణ లుల్ అ ాస్ ో బా ా కూ ోచ్వడం లేదు. మా ిచ్ 25,
1971 త ావ్త బం ల్ ా ేశ్ నుం వ చ్న అకర్మ వలస ారులు ేశంలోకి ె ల్ ో ారు.
అ ాస్ం అకార్డ్ :
 అ ాస్ం అకార్డ్ (1985) ారత పర్భుతవ్ం కక్ పర్ ట్ 1985 న
ధుల మధయ్ మ ియు 15 ఆగషు
నూయ్ ి ల్ లో అ ాస్ం ఉదయ్మ ాయకుల మధయ్ సంతకం ే ిన ఒక ఒపప్ందం కక్ సంతకం (MoS). ఈ
ఒపప్ందం అ ాస్ం ఆం ో ళనకు ము ింపు ె చ్, ఆం ో ళన ాయకులు ఒక ాజకీయ ా ట్ీ ఏరప్రుచుకొ
తవ్రలో ే అ ాస్ం ాషట్ ంర్ లో ఒక పర్భు ావ్ న్ ఏరప్రు త్ ారు.
అకౌర్డ్ పర్కారం, 1966 మ ియు 1971 మధయ్ వ చ్న బం ల్ ా ే ల్ ప ేళల్ ాటు ఓటింగ్ నుం ి
ే ించబడ ారు. అంత జ్ా య స ిహదుద్లు మూ ి ేయబడ ాయ , 1971 లో బం ల్ ా ేశ్ నుం బ ి
ే ిన ా ి బహిషక్ ిం ాల ి అకార్డ్ ే ొక్ం ి.
ఒపప్ందం ఆం ో ళనకు ము ింపు ె చ్నపప్టికీ, కొ న్ కీలక బంధనలు ఇంకా అమలులో ఉ ాన్ ,ఇ ి
కొ న్ సమసయ్లను ఎదు ొక్ంటునన్ ి.
1. Pradhan Mantri Vaya Vandan Yojana (PMVVY)

సందరభ్ం: Union 7.5 లకష్ల నుం ి 15 లకష్ల వరకు ెటట్ ుబ ి ప ి సత్ ించ ా కి కేందర్
మం ర్మండ ఆ దం ె ిం ి, అలా ే పర్ ాన్ మం ర్ ాయనందన్ జన (PMVVY) కింర్ ద ే 20,
2018 నుం ి మా ిచ్ 31, 2020 వరకు స స్క్ర్పష్న్ కోసం కాలప ి ొ ి ింపు ఆ థ్ క
ి ే ిక మ ియు
ాంఘిక భదర్త కోసం పర్భుతవ్ం కక్ బదధ్ త కక్ ాగం. PMVVY గు ిం :  PMVVY పర్ ేయ్కిం 60
ల్ మ ియు అంతకంటే ఎకుక్వ వయసుస్ ఉనన్ ీ యర్ ౌరులకు ెనష్న్ ీక్మ్.  ఈ పథకం అమలు
ఏళు
ేయ ా కి ఏకైక అవకా ా న్ ఇసుత్నన్ ారత ేశంలో లైఫ్ ఇనూస్ ెన్స్ కా ొప్ ేషన్ (ఎల్ఐ ి) ావ్ ా ఈ
పథకం ఆ ల్ ై ల్ ోనూ ఆ ల్ ై ల్ ోనూ కొను ోలు ేయవచుచ్.
పథకం కక్ ముఖయ్ లకష్ణాలు:
 పథకం ఒక ి ి ొ ందడం 8% pAa. 10 ెలలు ె ల్ ం ే ెల ా ీ (సమరథ్ వంతం ా 8.30% p.a.
 ెనష్న్ ె ల్ ంపు ారుడు, పంచవరష్నం ఎంచుకునన్ సమయంలో ెలస ి / ర్మ
ై ా ిక / సగం ా ష్క
ి / ా ష్క
ి
ౌనఃపునయ్ం పర్కారం, 10 సంవతస్ ాల ాల ీ వయ్వ ిలో పర్ కాలా కి ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి. ఈ పథకం
స ీవ్స్ టాక్స్ / ఎ ట్ ి నుం ి న ంచబడుతుం ి. ప ి సంవతస్ ాల ాల ీ వయ్వ ి ము ి ే వరకు
ెనష్నరుక్ మనుగడలో, వ ి ెనష్న్ ా ా ో ాటు కొను ోలు ధర ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి.
  3 ాల ీ సంవతస్ ాల తరు ాత (దర్వయ్ అవస ాలకు అనుగుణం ా) కొను ోలు ధర 75% వరకు రుణం
మం రు ేయబడుతుం ి. ెనష్న్ ా ాలలో మ ియు రుణ త్ ాల నుం ి కోలుకోవడం నుం ి రుణాల
వ ీడ్ కోలుకో ా .
 ీవ్య లే ా త ాగ ావ్ కక్ ఏ ై ా కిల్షట్ ైన / టె ిమ్నల్ అ ా ోగయ్ం కితస్కు అకాల
షక్ర్మణకు కూ ా ఈ పథకం అనుమ సుత్ం ి. అలాంటి అకాల షక్ర్మణలో, కొను ోలు ధరలో 98%
ాపసు ఇవవ్బడుతుం ి. ప ి సంవతస్ ాల ాల ీ కాలంలో ింఛను ారు ి మరణం తరు ాత, కొను ోలు
ధర ల ధ్ ారు కి ె ల్ ంచబడుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: PMVVY‐ కీ లకష్ణాలు.
ె న్స్ ఫర్: PMVVY కక్ ార్ముఖయ్త.
2. Pradhan Mantri Swasthya Suraksha Yojana (PMSSY)

సందరభ్ం:
 ేశంలో ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ మౌ క సదు ాయాల సత్ రణకు పర్ ాన పు ోగ లో, పర్ ాన్ ర్ న ేందర్ ి
అధయ్కష్తన కేందర్ మం ర్వరగ్ ం 12 వ పంచవరష్ పర్ణా క ాటి 2019‐20 వరకూ పర్ ాన్ మం ర్ సవ్ ిత్ స ా్కష్
జన ( ిఎంఎస్ఎ ైవ్) కొన ా ింపును ఆ ిం ం ి. PMSSY గు ిం : 2003 లో పర్ ాన్ మం ర్ సవ్ ిత్
స ా్కష్ జన (PMSSY) సరస ైన / శవ్స య తృ య ఆ ోగయ్ ేవల లభయ్తలో ార్ం య
అసమానతలను స ి ేయ ా కి ఉ ేద్ ం న ల ాయ్ల ో మ ియు ేశంలో ాణయ్ ైన ైదయ్ దయ్ కోసం
ౌక ాయ్లను ెంచటా కి పర్కటిం ం ి.
 ఇ ి ఒక ెంటర్ల్ ెకుయ్ ి పథకం. ఈ పథకంలో ెండు ా ాలు ాన్ : నూతన ఎ ము ఏ ాప్టు
ేయడం మ ియు పర్భుతవ్ ైదయ్ క ా ాలల అ వృ ిధ్ ేయడం.
పథకం కక్ ార్ముఖయ్త:  నూతన ఎ మ ఏ ాప్టును ఆ ోగయ్ దయ్ మ ియు కష్ణను మా ిచ్ ే ే ి
కాదు, అ ే ఈ ార్ంతంలో ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ పుణుల కొరత కూ ా ఉంటుం ి. కొతత్ ఎ మ ామ్ణం
పూ త్ ి ా కేందర్ పర్భుతవ్ం ధులు సమకూరుసుత్ం ి. నూతన ఎ మ ై ఆప ేషన్స్ & రవ్హణ ఖరుచ్లు
కూ ా కేందర్ పర్భు ావ్ కి పూ త్ ి ా పుడుతు ాన్ . ఉ ా ి జన ేషన్:  ధ ా ట్ ార్ లోల్ కొతత్ ఎ మ ను
ఏ ాప్టు ేయడం ావ్ ా పర్ ఎ ధ అ ాయ్పక, అ ాయ్పక ా ాలలో సుమారు 3000 మం ి
ఉ ా ి కలప్నకు ా ి సుత్ం ి. మ ింత, ప ోకష్ ఉ ా ి అవకా ాలు ా ింగ్ కేం ర్ాలు, కాయ్ంటీనల్ ు వంటి
ౌక ాయ్లు మ ియు ేవల వలల్ నూతన ఎ మ స పంలో వసుత్ ాన్ .
 కేందర్ పర్భుతవ్ం కక్ పర్తయ్కష్ పరయ్ ేకష్ణలో ారత పర్భుతవ్ం య ం న ఏజ స్ల ే ఎంచుకునన్
పర్భుతవ్ ె ికల్ కాలే లలో (GMCs) అ ర్ేగ్ డ్ కారయ్కర్మం జరుగుతుం ి. బంధనల పర్కారం ో స్ట్ ర్ాడుజ్ ేట్
ీటల్ ు మ ియు అదనపు అ ాయ్పకపు ో సు ఈ GMC లలో సంబం ిత ాషట్ర్ / UT పర్భు ావ్లు ేత
ంపబడ ా .
 ధ నూతన ఎ ము మ ియు పర్భుతవ్ ైదయ్ క ా ాలల అ వృ ిధ్ పథకాలకు ౌ క మౌ క
సదు ాయాలను క ప్ంచ ా కి ఈ పథకం కింద ేపటిట్ న ామ్ణ పనులు కూ ా ామ్ణ దశలో గణ య ైన
థ్ ా లో ఉ ా ి క ప్ం ాల ా సుత్ ాన్రు.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: PMSSY.
 ె న్స్ కోసం: పథకం కక్ ార్ముఖయ్త మ ియు ేశంలో ఆ ోగయ్ ౌక ాయ్లకు ారవ్ ర్క యాకెస్స్
అవసరం.

3. Pradhan Mantri Jan Vikas Karyakram (PMJVK)

సందరభ్ం: పర్ ాన్ మం ర్ జన కాస్ కాయ్ ెకట్ర్ (PMJVK) ా బహుళ రంగ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం (MsDP) ేరు
మారచ్డం మ ియు పున ిన్ ిమ్ంచడం కోసం ఆ థ్ క
ి వయ్వ ాల కే ెట్ క టీ ఆ ిం ం ి. 14 వ ఆ థ్ క
ి
క షన్ ి న కాలములో CCEA ా కొన ా ింపు ఆ ిం ం ి.
ేపథయ్:  2008‐09 సంవతస్రంలో 90 ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ి ట్ ర్క్
ి ట్ (ఎం ి ిలు) లో క సం 25% ై ా ిటీ
జ ా ా ో మ ియు జా య సగటు కంటే తకుక్వ ా ఉనన్ ాజక పథకాలు ాంఘిక‐ఆ ధ్ క
ి మ ియు
ార్థ క సదు ాయాల కోసం ఆసుత్లను అ వృ ధ్ ి ేయడం.
 కేం ర్య
ీ ార్ త పథకాల కక్ హేతుబ ీధ్ కరణ ై సబ్‐గూ
ర్ ప్ ఆఫ్ ఫ్ మంతుర్ల ే ికలో ేషనల్
ెవల ెమ్ంట్ ఎజెం ా కింద కోర్ పథకాల కో ల్ ో ఒకటి ా MSDP గు త్ ంి చబ ిం ి, ఇ ి NITI ఆ ేచ్ ఏ ాప్టు
ేయబ ిం ి
 MsDP పర్ ానం ా ప ిషక్ ించ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి ధ కేందర్ ెంటర్ల్ ట్ ర్స్
ీ / ా ాలలో
కేం ర్య
ీ ార్ త పథకాలకు అనుగుణం ా, గు త్ ంి న ెనుకబ ిన ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాలలో అ వృ ిధ్
ఖా లను / లోటులు, బంధనలలో ఎలాంటి మారుప్లు లేకుం ా, మారగ్ దరశ్కాలు మ ియు ధుల
నమూ ా. ా ట్ ార్ లు / లాల్లు కవర్:
 32 ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాలలో 308 లాల్లలో ి ట్ హెకట్ార్స్,
ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ి ట్ ర్క్ ై ా ిటీ
కానస్ంటేర్షన్ బాల్క్ (MCB లు), ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ టౌనుల్ (MCTs) లో PMJVK అమలు
ేయబడుతుం ి. అం ేకాకుం ా, పథకం కూ ా ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ర్ామాల ెనుకబ ిన కల్ సట్రల్లో
(CoMCV) అమలు ేయబడుతుం ి. PMJVK పర్మాణాల పర్కారం ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాల
పర్ ాదన ై ఈ COMCV గు త్ ంి చబడుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ స్ కోసం: PMJVK మ ియు ా ార్ముఖయ్త.
{{
PMJVK గు ంి :  గు త్ ంి చబ ిన ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాలోల్ అ వృ ధ్ ి లో ాలను ప ిషక్ ించ ా కి ఈ
కారయ్కర్మం లకష్య్ం. 2011 జ ా ా లెకక్ల ఆ ారం ా, ోటి ైడ్ ై ా ిటీ కమూయ్ టీలు గణ య ైన
సంఖయ్లో ఉండటం ఆ ారం ా ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాల గు త్ ంి పు జ ి ిం ి.  పునరవ్ వ ీథ్ కృత
కారయ్కర్మం ా, పర్సత్ ుత ప ి థ్ ి ో ో ేత్ ముఖయ్ం ా దయ్, ఆ ోగయ్ం, ైపుణయ్ం అ వృ ధ్ ల
ి ో ఉనన్ ై ా ిటీ
వ గ్ ాలకు ెరు ైన ామా క ఆ థ్ క
ి మౌ క సదు ాయాల ౌక ాయ్లు క ప్ం ా , ఇ ి జా య సగటు
మ ియు ై ా ిటీ వ గ్ ాల మధయ్ అంత ా న్ త గ్ ంి చటా కి ా ి సుత్ం ి. ెనుకబాటుతనం ా ా తులు
సంబం ిం .}}

4. Van Dhan Vikas Kendras

సందరభ్ం:  ి ిజన వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ ేశ ాయ్పత్ ం ా ి ిజన లాల్లోల్ ాన్ ధన్ కాస్ కేం ర్ాలను
సత్ ించ ా కి త్ ో ం ి. అమలు: జా య థ్ ా వదద్ ోడల్ ఏజె స్ ా టెబల్
ౖ ర్ వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ
ావ్ ా కేందర్ పథకంలో ోడల్ ాఖ ా మ ియు TRIFED ా ఈ పథకం అమలు ేయబడుతుం ి.
 ాషట్ర్ థ్ ా వదద్ , MFP ల కొరకు ాషట్ర్ ోడల్ ఏజె స్ మ ియు లాల్ కలెకట్రల్ ు పథకం అమలులో ైలట్
థ్ ా అమలు ేయ ా కి ఊహించబడ ా . కల్ ంటోల్ ాన్ దన్ SHG ల పర్ ధుల ో కూ ిన
ే ే ంగ్ క టీ (ఎస్ హెచ్ ) ేత థ్ ా కం ా కేం ర్ాలు పర్ ా ించబడ ా .
 ఈ పర్ణా క పర్కారం, MFP ేతృతవ్ంలో బహుళ పర్ జన ాన్ దన్ కాస్ కేం ర్ాస్, ి ిజన ార్ం ాలోల్
పర్ ఒకక్టీ 30 ి ిజన MFP సం ర్ాహకుల ో కూ ిన 10 SHG ల సమూ న్ ఏరప్రచ ా కి TRIFED
సులభతరం ేసత్ ుం ి. MFP కక్ ార్ముఖయ్త: నన్ ా ెస్ట్ ొర్ డూయ్స్ (MFP) అట ార్ం ాలలో
వ ిసత్ ునన్ ి ిజనులకు వ ో ా ికి పర్ ాన వనరు ా ఉం ి. సమాజంలో ఈ ా ా కి MFP ల కక్
ార్ముఖయ్త 100 యనల్ మం ి అట ాసులు ఆ రం, ఆశర్యం, మందులు మ ియు నగదు
ఆ ాయం కోసం MFP ల ై ఆ ారపడుతు ాన్ర ే ాసత్ వం నుం ి ొ ందవచుచ్. § ఇ ి న్ ీజనల్ లో ాటికి
కిల్షట్ ైన వ ా ా ా న్ అం ిసత్ ుం ి, పర్ ేయ్కిం ఆ ిమ ి ిజన సమూ లకు హంటర్ సం ర్ాహకులు
మ ియు భూ లే ారు. ి ిజనులు ా ి ా ష్క
ి ఆ ాయంలో 20‐40% ారు ా ి సమయములో ఎకుక్వ
ా ా న్ గడుపుతున్న MFP నుం ి ొ ందు ారు.
 మహిళల ఆ ధ్ క
ి ా ికారతకు ఈ కారయ్కలా ాలు బల ైన సంబంధం క ివు ాన్ , ఎందుకంటే MFP లు
ాలామం ి ేక ిం న మ ియు మహిళల ాడకం / కర్ ంచబడుతు ాన్ . MFP ెకట్ార్ ేశంలో
సంవతస్ ా కి 10 యన్ ప ి ాలు సృ ట్ ంి చగల ామరధ్ ం ఉం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్మాల్స్ కోసం: ాన్ ధన్ కాస్ కేం ర్ాస్. ె న్స్ కోసం: MFP మ ియు ా
ార్ముఖయ్త.
{{ ాన్ ధన్ కాస్ కేం ార్స్ ొరవ గు ిం :
 ొరవ ి ిజన సం ార్హకులు మ ియు క ాకారుల కక్ MFP లు‐ ెంటిక్
ర్ వ ా ార అ వృ ధ్ ి
ో ర్ తస్హించ ా కి ఉ ద్ ే ంచబ ిం ి. ిగువ థ్ ా లో MFP కు ార్ధ క థ్ ా లువను ో ర్ తస్హించడం
ావ్ ా ి ిజన సంఘా న్ ఇ ి పర్ ానం ా ఆద ిం ం ి.
ఈ ొరవ ావ్ ా, అట అట ఉతప్తు
త్ ల కక్ లువ ొలుసులో ి ిజనుల ాటా పర్సత్ ుతం 20%
నుం ి 60% వరకు ెరుగుతుంద ా సుత్ ాన్రు.}}
5. Senior Citizen draft Bill
సందరభ్ం:
 ామా క ాయ్యం మ య
ి ు ా ికారత మం ర్తవ్ ాఖ త ల్ దండుర్లు మ ియు ీ యర్ ట
ి ిజెన్ ార్ ట్
లుల్, 2018 కక్ రవ్హణ మ ియు సం ేమ ము ా ాను రూ ొ ం ిం ం ి, ఇ ి ా ప ి ి
 సత్ ించ ా కి మ ియు మ ింత క ిన ైన జ ిమా ాలను అం ించ ా కి 2007 కక్ సంసక్రణను
సవ ిం ం ి.
లోల్ కీలక బంధనలు:
 60 సంవతస్ ాల లే ా అంతకంటే ఎకుక్వ వయసుస్నన్ ా ి త ల్ దండుర్లను వ ి ేయడం లే ా
దు ివ్ గం ే ిన ా క
ి ి జైలు కష్ను ఈ లుల్ ెంచుతుం ి.
ఈ లుల్ పర్సత్ ుతం బాలలు మ ియు మనుమళళ్ను మాతర్ ే సూ సుత్ం ి, ఇ ి కూతురు మ ియు
అలుల్డు మ య
ి ు ిలల్ల / దతత్ త‐ ిలల్లను కూ ా క ి ఉంటుం ి.
ఆ ా న్, వసత్ ర్ ారణ, గృహ ామ్ణం, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ వంటి ాటికి "భదర్త మ ియు భదర్త" ేరచ్ ా కి
ఇ ి రవ్హణ కక్ రవ్చ ా న్ సత్ ిం ం ి.
 లుల్ పర్కారం ీ యర్ ౌరులు తమ ిలల్ల రల్ కష్య్ం ేయడం లే ా ాక ంి చడం వంటి సంద ాభ్లలో
రవ్హణ టిబ
ర్ ుయ్నలున్ కూ ా సంపర్ ించవచుచ్. అలాంటి సంద ాభ్లలో, ము ా ా లుల్ టిబ
ర్ ుయ్నల్
ిలల్లను ద్ే ంచగలద లే ా, వయ్కిత్కి ిలల్లు లేక ో ా, ీ యర్ ౌరు కి ెల ా ీ రవ్హణను
ె ల్ ంచవల ి ఉంటుం ి. ీ యర్ ిటిజెంట్ వన పర్మాణం మ య
ి ు ెండు ా ట్ల
ీ ఆ థ్ క
ి ప ి థ్ ి
ప ిగణనలోకి సుకోవడం ావ్ ా ఈ త్ ా న్ రణ్ త్ ారు.
 లుల్ ెలస ి రవ్హణ త్ ా న్ ే ియబుల్ ేయగలదు, మ ింత సం ా ి త్ ారు, ా ి త ల్ దండుర్ల
ఆద ించుకోవటా కి ఎకుక్వ త్ ా న్ ెంచుకోగలదు.
 ెల ా ీ భతయ్ం ె ల్ ంచ సందరభ్ంలో లుల్ కూ ా ఒక ెల వరకు జైలు కష్ ిం ే కష్ను కూ ా
ప ిచయం ేసత్ ుం ి.
 పర్సత్ ుతం, మా / ఆ ోగయ్ం, హౌ ింగ్ మ ియు పర్యాణం కోసం ధ పర్భుతవ్ మ ియు ైర్ ేటు పథకాలు
ీ యర్ ౌరులకు ఉ ేద్ ం న పర్ జ ాలను అం ించడం కోసం కట్‐ఆఫ్ యు ా కి నన్ం ా ఉ ాన్ .
పథకాలు అంతటా ఏక ీ వయసుస్ లుల్ 60 సంవతస్ ాల ఉం ా .
ేశంలో పర్ లాల్లో క సం ఒకక్ ీ యర్ ిటిజెన్ కేర్ హో ం ను ఏ ాప్టు ే ,ి అమలు య
ే ాల లుల్
అవసరం.
 లుల్ పర్కారం, త ల్ దండుర్లు తమ ిలల్ల సంరకష్ణ కోసం తమ ఆ ిత్ బ ి ే ేత్ , ఈ బంధన
ఉలల్ ంఘిం నటల్ ే, ఆ ిత్ బ ి " సం లే ా బలా ాక్రం లే ా ిన పర్ ావం ో" తయారు
ేయబడుతుం ి మ ియు ఒక టిబ
ర్ ుయ్నల్ ి ి ా త ల్ దండుర్ కి బ ి ేయమ ఆజాఞ్ ించగలదు.
వృ ధ్ ాపయ్ం ా వనరు:
 ెదద్ ా ికి ఆ ావ్దం ా, ారం కాదు. వృదుధ్లు ేగం ా అ వృ ిధ్ ెందుతునన్పప్టికీ, మాన ా కి
అందుబాటులో లే వనరులను ొ ందుతు ాన్రు. ాటి ౌ కం ా (మ ియు మాన ికం ా) పకక్న
ెటట్ ా కి కాకుం ా, ఉం ా
ి ి ా శర్దధ్ సుకు ాన్రు, ారు ామా క ప ి ిథ్ తులను ెరుగుప ి ేందుకు గణ య ైన
సహకా ా న్ క ప్ం ే కమూయ్ టీల ాలోల్ నం ేయా .
 ఇతర ామా క సమసయ్లకు వృదుధ్ల 'సమసయ్' ను 'ప ి ాక్రం' ా మారచ్డం పర్ జ ాలు అ ేక
ే ాలలో పర్ద ిశ్ంచబడుతు ాన్ .
ముందుకు :ే
 వృదుధ్లు ాలామం ి ఇతర సమసయ్లను ప ిషక్ ి త్ ారనన్ ి ేగం ా వృ ిధ్ ెందుతునన్, ప ి తం ేయ
వనరులు. వృదుధ్ల సంఘాలకి వృదుధ్ల స ైకయ్త మానవజా అ ాలో తం ా ాంకే క ఆ ా ిత న ి ిన
'ఇండ ట్ ీ ర్ 4.0' ా మారచ్డం ావ్ ా భ షయ్త్ ాదనలు పర్సుఫ్టమవుతు ాన్ : ోబో ట్స్ కక్
ఆ ధ్క
ి వయ్వసథ్ ఒక ా కొకటి ఉతప్ త్ ే త్ ా . వృదుధ్లలో వృదుధ్లను మగన్ం య
ే టా కి కొం ెం
ెటట్ ుకోవడం వృదుధ్ల ఆ ోగయ్ మ ియు య
ేర్ సుస్ను ెరుగుపరుసుత్ం ి. ఇ ి ఆ ోగయ్ మ య
ి ు ఆ ోగయ్ం
కక్ య
ేర్ సుస్ను కూ ా ెరుగుపరుసుత్ం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ల్ కక్ కీలక బంధనలు.
ేశంలో వృదుధ్ల రకష్ణ కోసం సం ేమ పథకాలు.

6. Overcrowding in prisons
సందరభ్ం:
 సు ీర్ం కోరుట్ ేశం అంతటా జైళల్లో కూరుకు ో వడం ై ఆం ో ళన వయ్కత్ ం ే ిం ి, కొ న్ సంద ాభ్లోల్, 150
ాతం కంటే ఎకుక్వ ామరథ్ ం ఉనన్ ి, మ ియు "మానవ హకుక్ల ఉలల్ ంఘన" ఉనన్ందున ఈ సమసయ్ను
ప ిగణనలోకి సుకోవ ా కి అ న్ ఉనన్త ాయ్య థ్ ా ాలను కో ిం ి. సు ీర్ంకోరుట్ సు ీర్ంకోరుట్ ిటిష గ్ ా
హైకోరుట్ల పర్ ాన ాయ్యమూరుత్లను కో ిం ి.
 బహిరంగ ిదద్ ుబాటు సంసథ్ ల రవ్హణకు ఒక డల్ ఏక ీ యమాలు ఇపప్టికే క ప్ంచబ డ్ ా .
బహిరంగ జైళల్ ు ఏ టి?
 ా ిక బహిరంగ జైలులు లే ా బహిరంగ జైళల్లో జైలు ార్ంగణంలో బయట ప ేయ ా కి మ ియు
వ ో ా ి సం ా ించ ా కి మ ియు ాయంతర్ం ి ి ావ ా కి లు క ప్సుత్ం ి. సమాజంలో
ో షులు స ట్ ి ా ేసుకొ , మాన ిక ఒ త్ ి త గ్ స
ి త్ ూ జైలు ెలుపల వ ిం ే ా ి ౖె ావ్సం
లేక ో వడం ో ారు ఈ ావనను త గ్ ంి ారు.
ేపథయ్:
జైలు ఖై ీల ఎదు ొక్ంటునన్ అ ెదద్ సమసయ్లలో ఒకటి ా ఉం ి. ఇ ి ఇతర సమసయ్ల ో ల
ే వ ైన
ప ి భర్త మ ియు దర్ లేక ో వడం. బె ల్ ొ ంద ా కి ముందు 65 ాతం కంటే ఎకుక్వ మం ి జైలు
కష్కు మూడు ెలల ాటు జైలులో ఉ ాన్రు. అ న్ కింద ప ీకష్లలో ాలు ింట ఒక సంవతస్రం కంటే
ఎకుక్వకాలం రబ్ంధంలో ఉ ాన్ .
జైళల్ రవ్హణ:
ాజాయ్ంగం కక్ ఏడవ ెడూయ్ల్ పర్కారం, జైళల్ రవ్హణ ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం కక్ ప ి ిలో పర్ ేయ్కం ా
వసుత్ం ి. పర్ ాషట్ ంర్ లో జైలు ాల ాయం ార్ంగం ీ యర్ ాయ్ంకింగ్ ఐ ిఎస్ అ ికా ి అ న జైళల్ ఫ్ కింద
ప ే త్ ో ం ి.
సంసక్రణలు అవసరం:
NHRC గణాంకాలు ఖై ీలను కుటుంబం నుం ి క త్ ిం నటు
ల్ మ ియు ేన్హితులకు ెలుపల కంటే
ఆతమ్హతయ్కు 50% ఎకుక్వ అవకాశం ఉంద చూ ిసత్ ు ాన్ . ఈ కాలంలో ా ారణ పర్జా కంలో సగటు
ఆతమ్హతయ్ ట
ే ు 11 (100,000 కు), అ ే జైలులో సగటు ఆతమ్హతయ్ ేటు 16.9 (100,000 కు). ఇతర
మాటలలో, జైళల్లో సగటు ఆతమ్హతయ్ ట
ే ు ా ారణ ప ి ిథ్ తులోల్ కంటే 50% ఎకుక్వ.
 ారత జైళల్లో మూడు ర
ీ ఘ్కాల ామ్ణాతమ్క ైన అడడ్ ంకులు ఉ ాన్ : జైళల్లో ఉనన్ అ ిక ాతం
జ ాలు, అవ ాహన మ య
ి ు అండరుఫ్ం ింగులకు అ ిక ాతం కృతజఞ్ తలు. అ ారయ్ ఫ తం ఉప‐మానవ
వన ప ి ిథ్ తులు, ేద ప ి భర్త మ య
ి ు ఖై ీలకు మ ియు జెల
ౖ ు అ ికారుల మధయ్ హిం ాతమ్క
ఘరష్ణలు.
ఇంకా, జైలు అ ికారుల కక్ తత్ ం అవస ాలోల్ 33% ఇపప్టికీ ఖా ా ఉం ి, పరయ్ ే ిం ే అ ికారుల
కోసం ఖా ా ఉనన్ 36% ఖా లు ఇపప్టికీ ెర ేరలేదు. త ినంత జైలు ిబబ్ం ి లేనపుప్డు, జైళల్లో అ క
ి
సంఖయ్లో జైళల్లో ఉనన్ పర్బల ైన హింస మ ియు ఇతర ేర కారయ్కలా ాలకు ా ి సుత్ం ి.
ముందుకు :ే
 ార య కా ా ా ాలు, దురదృషట్ కర ైన మ ియు అమానుష ైన ప ి థ్ త
ి ుల కారణం ా ేరసుథ్లను ె ల్
ేసుకోవ ా కి శవ్ ాయ్లయం ా ిలవబడుతు ాన్ . ఒక బల ైన లో యర్ ొ ర్ టెకష్న్ యాక్ట్
మ ియు రభ్ం ించటం మ ియు అవ ాహన సమసయ్ల ప ి ాక్రంలో ామ్ణాతమ్క మారుప్లు
లేక ో వటం ో, ారత ేశ జైళల్ను ాజకీయం ా అనుసం ాన ైన ేరసుథ్లకు మ ియు ామా క‐ఆ ధ్ క
ి ం ా
ెనుకబ ిన అండరట్ల్స్ కోసం నరకం కొన ాగుతుం ి, కొ న్ ా ారణ మాధయ్మాలోల్ రసన లేకుం ా
ఉంటుం ి.
ఖై ీల కక్ మౌ క హకుక్లు బాయ్క్ బరన్ ల్ ో ఉంచబడవు మ ియు కేందర్ం మ య
ి ు ా ట్ ార్ లు ఖై ీలను
లైనంత ాధయ్ ైనంత ా కితస్ ేయాల ే అవసరం గు ిం ిబబ్ం ి సు న్తము ా మ ింత
చురుకైన ా ేయా .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: NALSA మ ియు ఓ ెన్ జైలు.
మాన్స్ కోసం: జైలు సంసక్రణలు‐ అవసరం మ ియు స ాళు
ల్ .

7. Scheduled Castes and Scheduled Tribes (Prevention of Atrocities) Act

సందరభ్ం:
 సు ీర్ం కోర్ట్ రుప్ను SC / ST (అటార్ ిటీస్ ారణ) చటట్ ం కింద అ ెసట్ ులకు భదర్త క ప్ంచటా కి ఒక
ఆ డ్ ి ెన్స్ సుకు ా ాల పర్భుతవ్ం త్ ో ం ి, త ావ్ ా తదుప ి ాయ్య ారణ నుం ి ా
ో ిసత్ ుం ి.
ాజాయ్ంగంలో ొ మ్దవ ెడూయ్లోల్ చటాట్ న్ ొ ందుపరచ ా కి ారల్ ెంటు వ ష్ాకాల సమా ే ాలోల్
పర్భుతవ్ం లుల్ను పర్ ేశ ెటట్నునన్ ి, ాయ్య థ్ ా ాలోల్ స ాలు ేయలే చటాట్లు.
ఇం ాక్ట్:
 ఈ అంశం ై సు ీర్ం కోరుట్ రుప్ను రదుద్ ేయాలనన్ ఆ ేశము ఒక ా ాక్ క ఏ ాప్టు. ఏ ై ా రుప్
లే ా ఏ ై ా ఇతర చటట్ ం అమలులో ఉనన్పప్టికీ, చటట్ ం కక్ బంధనలు ెలల్ ుబాటు అ ేయ్ ా
పర్ ా ిత ాసనం సప్షట్ ం ేసత్ ుం ి. ఒక ా ి పర్చు ించబ ినటల్ ే, ఇ ి ఆ డ్ ి ెన్స్ ఎ ీస్ ఆరడ్ రున్
ోర్ ిపుచచ్గలద అరథ్ం.
కూ ా, ఒక ా ి ొ మ్ ో డ
ె ూయ్ల్ లో ేరచ్బ ిన, చటట్ ం ఆ ట్క
ి ల్ 31‐B (కొ న్ చటాట్లు మ ియు బంధనలు
ధుర్ కరణ) కింద రకష్ణ ొ ందుతుం ి మ ియు ాయ్య ారణ లోబ ి కాదు.
సమసయ్ ఏ టి?
అమాయక పర్జలు, ముఖయ్ం ా పర్భుతవ్ అ ికారులు చటట్ ం కింద తపుప్డు ి ాయ్దులు నుం ి రకష్ణ
క ప్ం ాలో, మా ిచ్ 20 న, సు ీర్ంకోరుట్ ో సు అ ికారులకు కొతత్ మారగ్ దరశ్కాలను ద్ ే ం ం ి.
"పలుచన" పలు ద త మ ియు ాజకీయ సంసథ్ ల ా ీ రసనలు ేర్ ే ిం ా .
SC / ST చటట్ ం గు ిం :
 ెడూయ్ల్డ్ కులాలు మ య
ి ు జాతులు (అమానుష పర్ ాళన) చటట్ ం పర్ముఖం ా POA, SC / ST చటట్ ం,
అటార్ ిటీస్ చటట్ ం ారణ లే ా కేవలం అటార్ ిటీస్ చటట్ ం అ ిలు త్ ారు. SC / ST చటట్ ం ె ట్ ంె బర్ 9, 1989
న అమలులోకి వ చ్ం ి. చటట్ ం కక్ యమాలు మా ిచ్ 31, 1995 న పర్కటించబ డ్ ా .
 SC / ST చటట్ ం ధ పదధ్ తులు లే ా పర్వరత్ నలను క ి 22 ే ాలకు సంబం ిం ేరపూ ిత ే ాలకు
ాలప్ ిన మ ియు ెడూయ్ల్డ్ కులాలు మ ియు ి జ
ి నుల సంఘం కక్ ీవ్య‐ ౌరవం మ ియు
ౌర ా న్ ఛ్నన్ం ేసత్ ుం ి. ఇందులో ఆ థ్ క
ి , పర్జా ావ్మయ్ మ య
ి ు ామా క హకుక్లు, వకష్, ో ి ీ
మ ియు చటట్ పర ైన పర్కిర్య కక్ దు ివ్ గం ఉ ాన్ .
SC / ST చటట్ ం పర్కారం, కొ న్ పర్ ే ాలకు యాకెస్స్ ాక ించడం మ ియు ాంపర్ ాయక పర్కరణం,
బలవంతపు ాగుడు లే ా నదగ ఆ ర లైం ిక ో ి ీ, ాయం దలైన ాటి నటం, ఆ ిత్ ై పర్ ావం,
కర ైన ార్ ికూయ్షన్, ాజకీయ ైకలాయ్లు మ ియు ఆ థ్ క
ి ో ి ీ.
ేగవంత ైన ారణ కోసం, SC / ST చటట్ ం కక్ ెకష్న్ 14 పర్ లాల్లో ఈ చటట్ ం కింద ే ాలకు
పర్య న్ంచ ా కి పర్ ేయ్క కోరుట్ ా ెషన్ కోరుట్ను అం ిసత్ ుం ి.
 ఎ ీస్ / ఎ ట్ ీ చటట్ ం కక్ పర్ ాన ఉ ద్ శ
ే య్ం, పర్ ాతమ్క పర్య ాన్ల ావ్ ా ప ి తం ా ాయ్యం
ేయటా కి, ా ికి ౌరవం, ఆతమ్ ౌరవం మ ియు ా న్ భయం, హింస లే ా అణగ ొ కక్డం లేకుం ా
ా న్ ఇవవ్డం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: SC / ST చటట్ ం మ ియు ాజాయ్ంగం కక్ 9 వ ెడూయ్ల్
 ె న్స్: ాయ్య ారణకు సంబం ిం చటట్ ం మ ియు సమసయ్లను స ిం ా స్న అవసరం.

8. Pradhan Mantri Swasthya Suraksha Yojana

సందరభ్ం:
 హిమాచల ర్ ేశ్, హ ాయ్ ా, జమూమ్ & కా మ్ర్, ఉతత్ ాఖండ్, చం ీగఢ్ కేందర్ ా త ార్ం ాలు ఆయుషమ్ణ్
ారత్ కోసం ాలుగు ా ట్ ార్ ల ో కేందర్ం సంతకం ే ిం ి.
పథకం కక్ ముఖాయ్ం ాలు:
 ఇ ి జరుగుతునన్ కేం య
ీర్ ాప్నస్ర్డ్ పథకాలు ‐ ా ట్ య
ీ ర్ ావ్సథ్ మా జన (ఆర్ఎ ీబ్ ) మ ియు
ీ యర్ ిటిజెన్ హెల్త్ ఇనూస్ ెన్స్ పథకం (SCHIS).
కవ ేజ్: ఈ పథకం రూ. సంవతస్ ా కి కుటుంబా కి 5 లకష్లు. ఎవరూ (ముఖయ్ం ా మహిళలు, ిలల్లు
మ ియు వృదుధ్లు) ి ఉంద థ్ ా ించ ా కి, పథకం లో కుటుంబ ప ిమాణంలో మ ియు
వయసుస్లో ప ి ఉండదు. లాభం కవ ల్ ో ముందు మ ియు ఆసుప ర్లో ఖరుచ్లు ఉంటా .
టా గ్ ట్
ె : పర్ ా ిత పథకం లకష్య్ ల ధ్ ారులకు 10 కోటల్ కుటుంబాలు ఎ ీస్ ీ ేటాబేస్ ఆ ారం ా ేద
మ ియు బలహీన జ ా ాకు ెం ిన . పథకం కక్ పర్ జ ాలు ేశ ాయ్పత్ ం ా ో రట్బుల్ మ ియు
పథకం కిర్ంద కవర్ ే ే ల ధ్ ారులు శ
ే ాయ్పత్ ం ా ఉనన్ ఏ పర్జా / ైర్ ేటు ఎం ా ెల్డ్ ఆసుపతుర్ల నుం ి
నగదు రహిత పర్ జ ాలను ొ ం ేందుకు అనుమ ంచబడ ారు.
ాషట్ ర్ పర్భు ావ్ల ాతర్: ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు AB‐NHPM ను అడడ్ ం ా మ ియు లువు ా సత్ ించ ా కి
అనుమ ంచబడ ా . అమలు కోసం డ టీలను ఎంచుకోవ ా కి ా ట్ ార్ లు ేవ్చఛ్ ా ఉంటా . ారు
మా సంసథ్ ావ్ ా లే ా ేరు ా టర్స్ట్ / ొ ైటీ లే ా శర్మ నమూ ా ావ్ ా అమలు ేయవచుచ్.
కౌ స్ల్: కేందర్, ా ట్ ార్ ల మధయ్ ాన ిదద్ ుబాటు
ల్ ఇవవ్డం మ ియు సమనవ్యం ంె ొ ం ించుకోవడం కోసం
కేందర్ ఆ ోగయ్ మ ియు కుటుంబ సం ేమ మం ర్ ర
ై మ్ గ్ ా ఉనన్ ఆయుషమ్న్ ారత్ ేషనల్ హెల్త్ ొ ర్ టెకష్న్
షన్ కౌ స్ల్ (AB‐NHPMC) ఏ ాప్టుకు పర్ ా ించబ ిం ి.
ఎవరు అరుహ్లు?
 ఇ ి SECC ేటాబేస్ లో లే పర్మాణాల ఆ ారం ా రణ్ ం న అరహ్త ో ఒక అరహ్త ఆ ా ిత పర్ణా క.
 ర్ా ణ ార్ంతంలో ధ వ గ్ ాలు కుటుంబాలు కు ా ోడలు మ ియు కు ారూ ల్ ో ఒకే గ ి క ి
ఉంటా ; 16 నుం ి 59 ఏళళ్ వయసుస్ మధయ్ వయసుక్లను క ి ఉనన్ కుటుంబాలు; 16 నుం 59
సంవతస్ ాల వయసుస్ మధయ్ వయసుస్ గల ఆడ సభుయ్ల ో మహి ా ాయకతవ్ కుటుంబాలు;
ఆ ి ేయబ ిన సభుయ్డు మ ియు కుటుంబంలో ఎవవ్రూ ా ీరక వ జన సభుయ్డు కాదు; SC / ST
గృ లు; మ ియు భూ లే కుటుంబాలు ా ి ఆ ాయం కక్ పర్ ాన ా ా న్ మానుయ్వల్ ా ారణం
కా ిమ్క నుం ి సుకోవడం.
 అలా ,ే సవ్యం ాలకం ా ర్ా ణ ార్ం ాలోల్ కుటుంబాలు కుటుంబంలో ఆశర్యం, ాశర్యులైన,
గృ లు, మానుయ్వల్ ాక్ ెంజర్ కుటుంబాలు, ఆ ిమ ి ిజన గూ
ర్ పులు, చటట్ బదధ్ ం ా డుదలైన బంధన
కా ిమ్కులు. పటట్ ణ ార్ం ాలోల్, 11 రవ్ ం న వృ త్ పర ైన వ గ్ ాలు ఈ పథకం కింద ఇవవ్బ డ్ ా .
అమలు వూయ్హం:
జా య థ్ ా లో రవ్హించ ా కి, ఒక ఆయుషమ్న్ భరత్ ేషనల్ హెల్త్ ొ ర్ టెకష్న్ షన్ ఏజె స్ (AB‐
NHPMA) థ్ ానంలో ఉంచబడుతుం ి. ట్ ట్
ే హెల్త్ ఏజ స్ (SHA) అ ిలవబ ే అంకిత ైన సంసథ్ ావ్ ా ఈ
పథకా న్ అమలు ేయ ా కి ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాలు సూ ంచబడ ా . ారు పర్సత్ ుతం టర్స్ట్
కం ె / ట్ ట్
ే ోడల్ ఏజె స్ (SNA) కోసం టర్స్ట్ / ొ ట
ై ీ / ాటున్ ఉప ించుకోవచుచ్ లే ా పథకం
అమలు ేయ ా కి ఒక కొతత్ సంసథ్ ను ఏ ాప్టు య
ే వచుచ్. ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ాల ీలు ఒక మా సంసథ్
ావ్ ా ేరు ా లే ా టర్స్ట్ / ొ ైటీ ావ్ ా లే ా ఇంటి ట
ర్ే ెడ్ డల్ ావ్ ా ఈ పథకా న్ అమలు ేయాల
రణ్ ంచుకుంటారు.
పథకం కక్ పర్ జ ాలు:
 ాణయ్ ైన ఆ ోగయ్ం మ య
ి ు ఔష ాలకు అ ిక ార్ ిత్ కి ా ి సుత్ం ి. అం ేకాకుం ా, ఆ థ్ క
ి వనరుల
లేక ో వడం వలన ా ి ఉనన్ జ ా ా కక్ అ ెమ్ట్ అవస ాలు ా ికి ఇవవ్బడ ా . ఇ ి సకాలంలో
కితస్లు, ఆ ోగయ్ ఫ ాలోల్ ెరుగుదలలు, ో ి సంతృ ిత్ , ఉ ాప్దకత మ ియు ామరథ్ ంలో ెరుగుదల,
ఉ ో య్గ సృ ట్ క
ి ి ా ి సుత్ం ి, త ావ్ ా త ాణయ్తను ెరుగుపరుసుత్ం ి.
ముందుకు :ే
 పథకం, స ి ా అమలు ే ేత్ ఆ ోగయ్ సంరకష్ణకు యాకెస్సున్ ెంచడం ావ్ ా ేమ్ మారకం కావచుచ్,
అంతకు మునుపు గు త్ ంి చటం మ ియు కి ాస్ ేవలను క ి ఉండటం, సమాజం కక్ ెదద్ ాగం
లేక ో ే ాటి ొ ందలేక ో వచుచ్. ల ధ్ ారుల గు త్ ంి పును ఆ ా త్ ో అనుసం ా ంచడం ావ్ ా మ ియు
అ ే ధం ా అందుకునన్ ేవలు మ య
ి ు ఆ ోగయ్ ఫ ాలను ా ించటా కి అనుస ించడం ావ్ ా
ేయవచుచ్, త ావ్ ా ో ర్ ర్ామ్ కక్ పర్ ా ా న్ పరయ్ ే ించ ా కి మ ియు అంచ ా ేయ ా కి
స యపడుతుం ి.
అం మం ా, పథకం ేశంలో ారవ్ ర్క ఆ ోగయ్ కవ ేజ్ ైపుకు మ ియు UN స ట్ ైనబుల్ ెవల ెమ్ంట్ ోల్స్
లే ా SDG లలో ఆ ోగయ్ రకష్ణకు సమాన ైన యాకెస్సుక్ స యం ేసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ఆయుషమ్న్ ారత్‐ పథకం కక్ పర్ ధులు.
 ైన్స్ కోసం: ారవ్ ర్క ఆ ోగయ్ కవ ేజ్ కోసం అవసరం

1. Gujarat to offer PNG subsidy

సందరభ్ం:  గుజ ాత్ కొతత్ PNG / LPG (దర్ కృత ెటర్ో యం ాయువు) సహే జనను ‐ ఉజావ్లా
జ ాకు ొ ి ించటా కి త్ ో ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు: ప ి దధ్ ఇంధనం ో గృ వస ాలకు సరఫ ా
ేయటా కి స యప ే పటట్ ణ ార్ం ా కి పథకం ఉ ్ ాలాకు Bj‐AAY కుటుంబాలకు Ujjwala కి
అనుబంధం ా ఉండదు.
 పథకం పర్కారం, పర్భుతవ్ం ఒక కొతత్ PNG క ెకష్నున్ కోరుకు ే గ ారులకు రుణం ా 1,700
రూ ాయల క ెకష్ క్ ఒక ా ి ఒక స స్ ీ ా 1,600 రూ ాయలు ె ల్ ంచనుం ి. ీ ఫ తం ా, ల ధ్ ారు ికి
రు .118 ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి, కొతత్ క ెకష్నున్ మ ియు 100 ెలల కాలా కి ెలకు 50 రూ ాయలకు ి ి
ె ల్ ంచవల ిన భదర్ ా ి ా ట్ ొ ం ా . § ైప్ లైన్ అవ థ్ ాపన మ ియు రవ్హణ ా జ్ ల
ీ ు నగరం ాయ్స్
పం ిణీ సంసథ్ ల ావ్ ా పుడుతుంటా . పర్ ాన్ మం ర్ గు ిం ఉజావ్లా జన: ేద కుటుంబాలకు LPG
(దర్ కృత ెటర్ో యం ాయువు) క ెకష్నల్ ను అం ించ ా కి పర్ ాన్ మాం ర్ ఉజావ్లా జన లకష్య్ం ో ఉం ి.
అమలు: పథకం కింద, ాంఘిక‐ఎక ా క్ కుల జ ా ా లెకక్ల (SECC) ావ్ ా గు త్ ంి చబ ిన ేద ికం
క ిన ఒక కుటుంబ సభుయ్ ికి ెం ిన వ జన మహిళ సభుయ్డు కేందర్ం ావ్ ా రు. 1,600 ఆ థ్ క
ి
స యం ో ఒక ి ా ట్‐లే LPG క ెకష్ క్ ఇ త్ ారు. ాషట్ర్ పర్భు ావ్లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాల
సంపర్ ింపులలో అరహ్తగల గృ లు గు త్ ంి చబడ ా .
 ఈ పథకం ెటర్ో యం మ ియు ాచురల్ ాయ్స్ మం ర్తవ్ ాఖ అమలు ే త్ ో ం ి. LPG దతత్ త అవసరం
ఏ టి?
 సుమారు 75 కోటల్ మం ి ార యులు, ముఖయ్ం ా మహి ా, బా కలు, వర్ ైన గృహ ాయు కాలుషయ్ం
(HAP) కి బ మాస్, ేడ కేకులు మ ియు వంట కోసం బొ గుగ్ వంటి ఘన ఇంధ ాల ఉప గం నుం ి
బయటపడ ారు. హెల్త్ అండ్ ాయ్ ెలేఫ్ర్ మం ర్తవ్ ాఖ నుం ి వ చ్న ఒక ే ిక ారత ేశ ాయ్ ి
ారం ైపు ా ెండవ పర్ ాన పర్మాద కారకం ా HAP ను ఉం ం ి. పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ పర్కారం, ఘన
ఇంధన గం ారత ేశంలో 13% మరణం మ ియు అ ా ోగయ్త ( ైకలయ్ం సరుద్బాటు లైఫ్ ఇయ ా
అంచ ా ేయబ ిం ి) మ ియు తత్ ం పలమ్న ీ ిజారడ్ ో 40%, కాయ్ట ాక్ట్ అ ో ి ేషనల్ లో సుమారు
30% , మ ియు 20 ాతం ఇ ీక్ క్ గుం ె జబుబ్లు, ఊ ి ి తు
త్ ల కాయ్నస్ర్ మ ియు తకుక్వ ావ్సకోశ
సంకర్మణం. ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ స్ కోసం: PMUY మ ియు స య్ జన.
 ైన్స్ కోసం: LPG దతత్ త అవసరం
2. National Telecom Policy
జా య టె కాం ాల ీ
సందరభ్ం:
 ేషనల్ ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్ ాల ీ 2018 ార్ ట్ ి ా ట్ె ంట్ ఆఫ్ టె కాం (DoT) డుదల ే ిం ి.
ము ా ా ానం 2022 ాటికి లకష్య్ం ా ేసుకు ే మూడు పర్ ాన ల ాయ్లను వ ిం ం ి:
 బల ైన ి టల్ సమా ా ాలను సృ ట్ ంి ేందుకు ఇ ి లకష్య్ం ో ారత ేశం క ెక్ట్.
5G, కృ ర్మ ేధసుస్ (AI), ఇంట ెన్ట్ ఆఫ్ ింగ్స్ (IoT), దలైన ాటి ో స అ వృ ధ్ ి ెందుతునన్
ి టల్ టెకాన్ల ల శకిత్ పర్భుతవ్ం లకష్య్ం ా ెటట్ ుకు ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ొ ర్ ెల్ ఇం ియా
ఇం ి ెం ెంట్ సవ్యంపర్ ప త్ మ ియు ఎం ిక, ేటా యాజమానయ్ం, ోపయ్త మ ియు భదర్తకు భ ో ా ో
ారత ేశపు ి టల్ ారవ్ ౌమ ావ్ న్ కా ాడటా కి ఇ ి సుర ిత ైన ారత శ
ే ం.
కీ ీచరుల్:
పర్ ాన ల ాయ్లు: ఈ ానం ి టల్ బార్ ాబ్ ండ్ క
ె ట్ా ల్ ో 4 యనల్ అదనపు ఉ ో య్ ాలను సృ ట్ ంి ,
అ న్ంటికీ బార్ ాబ్ ండ్ అం ిం ే ల ాయ్లను లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి, ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్ ెకట్ా ల్ ో 8% వరకు
ారత ేశ సూ
థ్ ల జా య ఉతప్ త్ (GDP) 2017 లో 6% కంటే ఎకుక్వ.
ేటా సంరకష్ణ: ేసుబ్క్‐కేం ర్డ్జ్ Analytics ేటా కుంభకోణం ేపథయ్ంలో, ి టల్ కమూయ్ కేషనల్ కోసం
ి టల్ కమూయ్ కేషనల్ కోసం ఒక సమగర్ ేటా రకష్ణ పదధ్ ఏ ాప్టు ేయాల పర్భుతవ్ం లకష్య్ం ా
 ెటట్ ుకుం ి, ఇ ి ోపయ్త, సవ్యంపర్ ప త్ మ ియు వయ్కుత్ల ఎం ికను కా ాడుతుం ి మ ియు పర్పంచ
ి టల్ ఆ థ్క
ి వయ్వసథ్ లో ారత ేశం కక్ ాగ ావ్మయ్ంను సులభతరం ేసత్ ుం ి.
ేషనల్ బార్ ాబ్ ండ్ షన్: 2020 ాటికి 5 యనల్ ప ల్ క్ Wi‐Fi టాస్ టు
ల్ మ ియు 2022 ాటికి
10 యనల్ జా య బార్డ్ బాయ్ండ్ షన్ ావ్ ా ఈ ానం ల ాయ్లను పర్కటిం ం ి.
ైబర్ దటి కారయ్కర్మం: టె కాం ఆ ట్ క్
ి ైబర్ కేబుల్స్ ప ల్ క్ యుటి టీ థ్ ి పర్కారం, ైబరున్ ఇంటికి
సుకెళల్ ా కి ' ైబర్ ఫస్ట్ ఇ ి ేటివ్' అమలు య
ే ాల ఈ ానం లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి.
 ఇ ా ర్సట్క
ర్ చ్ర్ కనవ్ జ్న్
ె స్: పర్భుతవ్ం కూ ా టె ో న్ మ ియు పర్ ార ా ాల కక్ ఇ ా స
ర్ ట్ క
ర్ చ్ర్
కనవ్ జ్న
ె ుస్ ార్రం ం ాల లకష్య్ం ా ట
ె ట్ ుకుం ి, ారత టె ర్ాఫ్ చటట్ ం, 1885 ను సవ ించడం ావ్ ా
మ ియు సంబం ిత మం ర్తవ్ ాఖల ో సమనవ్యం ో క ిన ఇతర సంబం ిత చరయ్లు.
 ెటట్ ుబడులు ెంచడం: ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్ రంగంలో $ 100 యన్ ెటట్ ుబడులు ఆక ష్ంి ేందుకు
మ ియు ల్ ోబల్ లువ ొలుసులకు ారత ేశం కక్ సహకా ా న్ ెంచ ా కి, లై ెన్స్ ీ , USOF
లె మ ియు USOF కక్ లె మ య
ి ు ాస్ ెప్కట్ర్మ్ యంతర్ణ మ ియు రవ్హణ ఖరుచ్లను
పర్ ం ంచ ా కి ెప్కట్ర్ం గ ా జ్ల
ీ ు (ఎసుయ్యు ిస్) హేతుబదధ్ ం ేయకుం ా ఇనుప్ట్ లైన్ కెర్ ిట్
సూ ార్లకు అనుగుణం ా ఆ ాయం ావ్ ా.
డ్ లైట్ టచ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ: ై‐ ై ట్ ాప్టల్ ావ్ ా ఇంట ెన్ట్ సదు ాయం క ప్ంచ ా కి పర్జా
సమా ార కా ాయ్లయాలు (PDO లు) మ ియు ప ల్ క్ ేటా ఆ ీస్ అ ిర్ ేటరల్ సత్ రణకు DoT కూ ా లైట్
టచ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ ఏ ాప్టు ేసత్ ుం ి.
 పునరు ాప్దక ఇంధన ాంకే కతలు: నన్ ెల్ ఇంధన బాయ్ట ీలు, ియం‐అయాన్ బాయ్ట ీలు లే ా
ఇతర ాంకే క ప ిజఞ్ ా ాల గం ో స సమా ార ాగంలో పునరు ాప్దక ఇంధన ాంకే క
ప ిజఞ్ ా ాల ా న్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి.

3. DNA profiling Bill

సందరభ్ం:  సు ీర్ం కోరుట్, ిఎన్ఎ ొర్ ై ంగ్ కోసం ాబో ే ారల్ ెంటు ెష ల్ ో ఒక లుల్ను పర్ ేశ ెడ ామ
కేం ర్ా న్ సమ ిప్ంచ ా న్ ప ిగణనలోకి సుకుం ి.
 ేపథయ్:  ఎవరూ గు త్ ంి చ సంసథ్ లు గు త్ ంి చ ా కి DNA ొర్ ై ంగ్ ాడకం ై PIL ిటిషనుక్ పర్భుతవ్ం
సప్ం ిం ం ి, ముఖయ్ం ా ాటి త ిప్ ో న వయ్కుత్ల ాత కేసుల ో స ి ో చ్ం ి. మానవ DNA ొర్ ై ంగ్
ల్:
 ెంటర్ కక్ మానవ DNA ొర్ ై ంగ్ ల్, 2015, బ టెకాన్ల ి ా ట్ె ంట్ మ ియు DNA‐
ింగ ి ర్ంటింగ్ మ ియు డయా ోన్ ట్ క్
ి స్ కోసం హైద ాబాద్ ఆ ా ిత కేందర్ం తయారు ే ిం ి.
అ ే, అ ేక సంసథ్ లు మ ియు వయ్కుత్లు, లుల్ ట
ే ాబేసున్ ేక ిం ేందుకు పర్భు ావ్ కి అ ికార
అ ికా ాలను ఇ చ్ం ి మ ియు ఇ ి ే ాలను ప ిషక్ ించ ా కి మాతర్ ే కాకుం ా పర్ జ ాల కోసం
ఉప ిం ం ి.
లా క షన్ ే ిక:  గత ఏ ా ి, 271 వ ే ికలో లా క షన్, ిఎన్ఎన్ బేస్డ్ టెకాన్ల ( గ
మ ియు బంధన) లుల్ అ ే ేరుగల లుల్ను ిదధ్ం ే ిం ి, ధ ాయ్యపర ైన పర్కటనలను మ ియు
ాజాయ్ంగ బంధనలను ప ి ం న త ావ్త 2017 లుల్ను ిదధ్ం ే ిం ి.
అ ే, ఈ ా ర్య
ీత్ ేకరణలో ాలొగ్నన్ ోపయ్ ా ఆం ో ళనలు మ య
ి ు ై క లువలు కూ ా
అ ికమయాయ్ . ాజాయ్ంగ బంధనల పర్కారం చటట్ పరం ా గు త్ ంి పు ొ ం ినటల్ ే, DNA ొర్ ై ంగుక్
సంబం ిం న పర్కయ
ిర్ చటట్ బదధ్ ం ా జర ాల క షన్ ే ొక్ం ి. DNA బేస్డ్ టెకాన్ల ( గ మ ియు
యంతర్ణ) లుల్, 2017 కక్ ముఖాయ్ం ాలు: DNA ొర్ ై ంగ్ బో రుడ్: ఒక DNA కక్ ాజాయ్ంగం
ొర్ ై ంగ్ బో ర్డ్ , DNA పర్ గ ాలలను థ్ ా ించ ా కి మ ియు అలాంటి పర్ గ ాలలకు
గు త్ ంి పు ేచ్ందుకు ా ాలు మ ియు పర్మాణాలను ి ే ిన ధులు ేపటట్ ా కి ఒక చటట్ బదద్ ైన
సంసథ్ ; మ ియు DNA పర్ గ ాలలకు సంబం ిం న అం ాల ై కేందర్ మ ియు ాషట్ర్ పర్భు ావ్ల సంబం ిత
మం ర్తవ్ ాఖలకు / ా ాలకు సల ఇ త్ ా . బో ర్డ్ కక్ ధులు: బో ర్డ్ పరయ్ ే ిం ే, పరయ్ ేకష్ణ, త ఖీ
మ ియు పర్ గ ాలలను అంచ ా ేయ ా కి కూ ా బాధయ్త వహిసత్ ుం ి. DNA‐ సంబం ిత షయాల ో
వయ్వహ ిం ే ో సు మ ియు ఇతర ద ాయ్పుత్ సంసథ్ ల కష్ణకు మారగ్ దరశ్కాలను ేర్మ్ ేసత్ ుం ి. అంత జ్ ా య
మారగ్ దరశ్కాల ో ఏకీకరణలో DNA ప ీకష్కు సంబం ిం న అ న్ ై క మ ియు మానవ హకుక్ల అం ాల ై
సల ఇవవ్డం బో రుడ్ కక్ మ ొక ి. ఇ ి DNA ప ీకష్ మ ియు సంబం ిత అం ాలలో ప ి ోధన
మ ియు అ వృ ధ్ ి కారయ్కలా ాలను ి ారసు ేసత్ ుం ి.
భదర్త: ఒక వయ్కిత్ కక్ గు త్ ంి పు కోసం DNA ొ ర్ ై ంగ్ పర్ ేయ్కం ా ేపటట్ బడుతుం ి మ ియు ఏ ఇతర
సమా ా ా న్ సంగర్హించ ా కి ఉప ించబడదు.
జా య ిఎన్ఎ ేటాబేస్: కేందర్ పర్భుతవ్ం ే థ్ ా ించబ ిన ా ట్ ార్ లకు ేషనల్ ిఎన్ఎ ేటా బాయ్ంక్,
ార్ం య ిఎన్ఎ ేటా ేటా బాయ్ంకులు ఉం ా . ేటా బాయ్ంకులు గు త్ ంి పు ొ ం ిన పర్ గ ాలలు నుం ి
 ొ ం ిన DNA ొ ర్ ైల్స్ లవ్ మ ియు ేర స న్ ేశం సూ క, అనుమా తుల 'ఇం ెక్స్, ేరసుథ్ల సూ క,
త ిప్ ో న వయ్కుత్ల సూ క మ ియు ె య మరణిం న వయ్కుత్ల సూ క వంటి ధ రకాలైన ేటా
కోసం కొ న్ సూ కలను రవ్హించ ా కి బాధయ్త వహిసత్ ుం ి.
త ిప్ ో న వయ్కుత్ల కితుక్, బంధువులకు స యం య
ే ా కి, శ ీర నమూ ాల / ప ా ధ్ాల ఆ ారం ా
త ిప్ ో న వయ్కుత్ల స ైన గు త్ ంి పు కోసం కేటా ంపులు జ ి ా .
DNA ాంకే కత‐ ార్ముఖయ్త మ ియు ఆం ో ళనలు:
 DNA ల్ ష
ే ణ అ ే ి అత /ఆ ె DNA నమూ ా నుం ి ఒక వయ్కిత్ కక్ గు త్ ంి పును గు త్ ంి చడం లే ా
వయ్కుత్ల మధయ్ వసంబంధ సంబం ాలను ెలకొలప్డంలో అతయ్ంత ఉప గకర ైన మ ియు ఖ చ్త ైన
ాంకే కత. ఉ ాహరణకు, ేర దృశయ్ం నుం ి, ఒక టుట్ నమూ ా, లే ా బటట్ లు నుం ి కూ ా
రకత్ పుటేరువులు, అనుమా తు ి ో స ి ో లవచుచ్, మ ియు ాలా సంద ాభ్లోల్, నమూ ాలో DNA
అనుమా త వయ్కిత్కి ెం ిన ో . ీ ఫ తం ా, ేర ప ి ోధన, గు త్ ంి చబడ వసుత్వుల గు త్ ంి పు లే ా
త ల్ దండుర్ రణ్ ంచటంలో DNA ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ఎకుక్వ ా ఆ ారప ిం ి.
 కా DNA నమూ ాల నుం ి సమా ారం ా ి వయ్కిత్ కంటికి క ిం ే రు, లే ా ా ి కంటి రంగు లే ా
చరమ్ం రంగు మాతర్ ే కాదు, ా ి అలె జ్ల
ీ వంటి మ ంి త అను త సమా ారం, లే ా ాయ్ధులకు
సంభవ యం ా ఉంటుం ి. ఫ తం ా, ఎకుక్వ పర్మాదం ఉం ి
DNA ల్ ష
ే ణ నుం ి సమా ా ా న్ దు వ్ి గం ేయడం జ ి ిం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ాలా కాదు.
 ె న్స్ కోసం: DNA ొ ర్ ై ంగ్‐ అవసరం, ఆం ో ళనలు మ ియు ఈ షయంలో ఒక చటట్ ం అవసరం,
లా క షన్ ి ారుస్లు.
4. Member of Parliament Local Area Development Scheme (MPLADS)

సందరభ్ం:  ారల్ ెంట ీ క టీ సభుయ్డు థ్ ా క ార్ం య అ వృ ధ్ ి పథకం (MPLADS) ధుల కోసం

ారల్ ెంట ీ క టీ ి ారుస్ ే ిం ి. పర్కృ ైప ీ ాయ్ల తరు ాత ెండు ా ాలలో పున ా ాసం
క ప్ంచ ా కి చటట్ సభ సభుయ్లు ాళం ఇ ాచ్రు. సమసయ్ ఏ టి?
 బా ిత లాల్ కక్ లాల్ అ ికారులకు సంబం ిం న చటట్ సభ సభుయ్ల ోడల్ లాల్ ే ఫండ్స్ డుదల
ేయబడ ా .ఏ ే ై ా, ారల్ ెంటు సభుయ్ల పర్ జనం కోసం కేటా ం న ధులు తరచూ
పర్ ా త ైన పర్జలకు స యం ేయ ా కి ఆలసయ్ం ా ేరుకు ాన్ . పర్సత్ ుతం, అసలు బ ి ఎరుపు టేప్
వలల్ ఆరు ెలల నుం ి ఒక సంవతస్రం వరకు పడుతుం ి. MPLAD పథకం గు ిం : ఇ ి ఏ టి? ఇ ి
ి ెంబరు 1993 లో, మ న్కైన కమూయ్ టీ ఆసుత్లను రూ ొ ం ించ ా కి మ ియు థ్ ా కం ా ా ం న
అవస ాలను బటిట్ , కమూయ్ టీ మౌ క సదు ాయాల ో స ార్థ క ౌక ాయ్లను క ప్ంచ ా కి అ వృ ిద్
సవ్ ావం కక్ ప రును ి ారుస్ ేయ ా కి ారల్ ెంటు సభుయ్లకు ఒక యం ర్ాంగం అం ించ ా కి
ఇ ి ార్రం ంచబ ిం ి. పథకం కింద పనులు: థ్ ా కం ా ా ం న అవస ాల ఆ ారం ా, పర్కృ లో అ వృ ిధ్
ెందుతునన్ పనులు, ప ల్ క్ ఉప గం కోసం ఎలల్ పుప్డూ అందుబాటులో ఉంటా , పథకం కింద అరుహ్లు.
 ాగు రు, పర్జా ఆ ోగయ్, దయ్, ా ి ధయ్ం, ోడుల్ దలైన ాటికి జా య ార్ ానయ్తల ో కూ ిన పనులకు
ఈ పథకం ార్ ానయ్త ఇవవ్బ ిం ి. ఎం ీలు ా ి జకవరగ్ ం ెలుపల డబుబ్ ఖరుచ్ ేయ ా కి
అనుమ ం ారు ‐ ాజయ్ంలో సభ ‐ 1999 ఒ ి ాస్లో సూపర్ తు ాన్ త ావ్త.  ఫండ్స్: ఫండ్స్ లాల్
అ ికారులకు పర్తయ్కష్ం ా‐మం రు ే ిన ధుల రూపంలో డుదలవు ా . పథకం కింద డుదల ే ిన
ధులు లా ా ేకష్లే . ఒక ద్ ష
ి ట్ సంవతస్రంలో డుదల ేయ ధుల బాధయ్త తదుప ి సంవతస్ ా కి
అరహ్త క ి ఉంటుం ి.
 పనుల అమలు: ఈ పథకం కింద MP లు ఒక ి ారుస్ ాతర్ను క ి ఉ ాన్రు. సంబం ిత కరష్క పర్భు ావ్ల
ఏ ాప్టు ే ిన ా ాలను అనుస ించడం ావ్ ా ఈ పనులను అమలు ే ే సంబం ిత లాల్ అ ికారులకు
ా ి ఎం ికల ారు ి ారుస్ ే త్ ారు. కారయ్ ావ్హక మం రు ధుల గయ్తను ప ి ంచ ా కి
మ ియు అమలు ే ే ఏజ స్లను ఎనున్కోవటా కి, ప ార్ ానయ్త సూ
త్ , తత్ ం అమలును
పరయ్ ే ించటా కి, మ ియు పథకంలో ేల థ్ ా లో పరయ్ ే ించటా కి లాల్ అ ికారం అ ికారం క ి ఉం ి.
 రచనల ి ారుస్లు: లోకస్భ సభుయ్లు ా ి జకవ గ్ ాలోల్ ప ి ారసు ేయవచుచ్. ాజయ్సభ
సభుయ్ ా ఎ న్కైన ారు ాషట్ర్ంలో ఎనున్కోబ ిన ఎకక్ ి నుం అ ా పనులను ి ారసు ేయగలరు.
లోకస్భ, ాజయ్సభల పర్ ా ిం న సభుయ్లు ేశంలో ఎకక్ ి నుం ై ా అమలు కోసం ప ేయవచుచ్.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ మ ియు ె న్స్ కోసం: MPLAD పథకం మ ియు ా ార్ముఖయ్త.
5. Open Acreage Licensing Policy (OALP)

English

సందరభ్ం:
 హె ోడ్ ర్ కారబ్నల్ ై ెకట్ ేట్ జనరల్ (DGH) ఇటీవలే ా నూతన ఓ ెన్ ఎక ేజ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (OALP)
కింద 2016 లో ఆ షక్ ిం న ా పునరవ్ వ థ్ క
ీ ృత హై ోర్ కారబ్న్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ
(HELP) లో ాగం ా ిడ్ ంగ్ దటి ౌండున్ పూ త్ ి ే ిం .ి
OALP అంటే ఏ టి?
ఈ ానం న్ 2017 లో ె చ్ం ి మ ియు అ వ్ే ించద ిన ౌ ో క ార్ం ా కి పూరవ్ ాలన నుం ి
బయటప ిం ి, అవసర ైన లై ెన సంఖయ్, పర్భుతవ్ం ో ాగ ావ్మయ్ం ేయబ ిన పదధ్ తులు మ ియు
ానం కర్ ం న ా న్ కర్ ంచ ా కి. OALP అ ే ి HELP లో ాగం, ఇ ి నూయ్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్
లై ె స్ంగ్ ాల ీకి బదులు ా ఉం ి.
కొతత్ ానంలో ముఖయ్ అం ాలు:
 OALP లో 'ఓ ెన్ ీత్ రణ్ ం' సం ావయ్ ెటట్ ుబ ి ారులు ఇపుప్డు ారు అ ేవ్ ించవల ిన మ ియు
అ వృ ిధ్ య
ే ాలనుకుంటునన్ ఏ ార్ం ాలను ఎంచుకోవచచ్ ే ాసత్ ా న్ సూ సుత్ం ి. OALP లో,
ెటట్ ుబ ి ారులు ాము ఆసకిత్ ేచ్ ఖ చ్త ైన ార్ం ాలను ఎనున్కుంటారు, ా ి ఆసకిత్ పర్భు ావ్ కి
ె యజేయం ి, ఆ తరు ాత ఆ బాల్కల్ ను ిడ్ ంగ్ కోసం కేటా ంచవచుచ్, ా ారణం ా ెండు ారుల్ ఒక
సంవతస్రం.
కొతత్ ానం కింద, ెవలపరుల్ బాల్క్ నుం ి ేక ిం ేందుకు కావల ిన హై ోర్ కారబ్నల్ కోసం పర్ య్ే క లై ెనుస్ల
కోసం దరఖాసుత్ అవసరం లేదు. ారు ాటి చమురు, ాయ్స్, బొ గుగ్ ట
ె ల్ న్
ే , ేల్ ఆ ల్ మ ియు
ెల్ ాయువును ేక ిం ేందుకు మ ియు కర్ ంచ ా కి అనుమ ం ే ఒక ఏకీకృత లై న
ె ుస్
ొ ందవచుచ్.
The కొతత్ ాల ీ కూ ా పర్భు ావ్ కి లాభం‐ ాగ ావ్మయ్ నమూ ా కోసం మునుపటి బంధన ో దూరం ా
ఉంటుం ి. ాల ీ ా లా ాలు పంచుకోవడం అ ే ి ఖరుచ్లు స ి గ్ ా ఏరప్ ిన ా ై ఆలసయ్ం మ ియు
సంకిల్షట్తలకు ా ి ిం ి మ ియు అందువలన లా ాలు, సంసథ్ అ ేవ్షణ ేసత్ ునన్ ి. కొతత్ ానం
ఆ ాయ‐పంచుకు ేందుకు, ఈ సం ిగధ్త ో దూరం ా ఉంటుం ి.
కొతత్ హై ోర్ కారబ్న్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (HELP) అవసరం ఏ టి?
ారత ేశం ము ి చమురు మ ియు ెటర్ో యం ఉతప్తు
త్ లోల్ 3 వ అ ెదద్ గ ారు. చమురు
మ ియు ాయువుల ో 34.4% ాటాను ార్ధ క శకిత్ గం ో అం ి త్ ో ం ి. 2015‐2016లో,
ారత ేశం కక్ ము ి చమురు ిగుమతుల ై ఆ ారపడటం 78.5% నుం ి 81% కి ె ి ిం ి. గత
ఐదు సంవతస్ ాలలో, ారత ేశంలో ాంపర్ ా క వనరుల అ ేవ్షణ మ ియు ఉతప్ త్ లో తత్ ం ీణత
క ే న్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (NELP) 1997 లో ాషట్ ర్ ఆ ిపతయ్ం ము ి ిం ి మ ియు
ిం ం ి. నూయ్ ఎకోస్ ష
చమురు మ య
ి ు ాయువు అ ేవ్షణ మ ియు ఉతప్ త్ ప ిశమ
ర్ ల సర కరణకు ా ి ిం ి ో టీ
ా ావరణా న్ సృ ట్ ంి ం ి. ఏ ే ై ా, అ ి ఉతప్ త్ వృ ధ్ ి ఊపందుకుం ి మ ియు ే ట
ె ట్ ుబడులను
ఆక ష్ంి చడంలో ఫల ైం ి.
 బహుళ ఆ ాలు మ ియు ఆంకష్లు, అ ిక ఖరుచ్లు, మ ియు ా ాల వంటి అ ికా ిక అడడ్ ంకులు
కొ న్ చమురు యం ార్లను తమ పుర ాక్ ాలను ి ెటట్ ా మ ియు ఖా నుం ి షక్ర్ ం ా .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: OALP మ ియు HELP.
ె న్స్ కోసం: స యము మ ియు ా ార్ముఖయ్త అవసరం.
1. Limit trans fats
సందరభ్ం:
 కొర్వువ్ ప ా ధ్ాల ాడకా న్ ప ి తం ేయడంలో ము ా ా ి ారుస్లను WHO డుదల ే ిం ి.
ఈ ము ా ా ి ారుస్లు, 2002 నుం ి దట ా, 2016 లో పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా 54.7 యనల్
మరణాలు అంచ ా ే ిన 39.5 యనల్ మం ి మరణా కి (72%) బాధయ్త వహించ అంటు ాయ్ధులు
(ఎన్ ి ి లు) యం ర్ంచటా న్ లకష్య్ం ా ేసుకు ాన్ .
కీ ి ారుస్లు:
సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా
ల్ లు ో ా ీ కేల ీల సుకోవడంలో 10% క ాన్ ఎకుక్వ ఉండకూడదు.
 టార్న్స్ ాయ్టీ యా ిడ్స్ ో ా ీ కేల ీల సుకోవడం 1% కంటే ఎకుక్వ ఉండకూడదు.
హృదయ ఆ ోగయ్కర ైన ా అనుస్అట ేటెడ్ కొవువ్ ఆమా
ల్ లను (PUFAs) భ త్ ీ ేసుకోం ి.
 ెదద్లు, ిలల్లు ెం ింటికీ ఈ ి ారుస్లు వ త్ ి త్ ా .
సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా
ల్ లు:
ెనన్, ాలు, మాంసం, ాలమ్న్ మ ియు గుడుడ్ పచచ్బొ టు
ల్ , మ ియు ాకెల్ట్ మ ియు కోకో ెనన్, కొబబ్ ి,
అర ే మ ియు అర ే కెరన్ల్ నూ ెలు వంటి కొ న్ కక్లను ఉతప్ త్ ే ే జంతువుల నుం ి
ఆ రంలో సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా
ల్ లు క ి త్ ా .
టార్న్స్ ాట్స్:
 టార్న్స్ ాయ్టీ యా ిడ్స్ (TFAs) లే ా టార్న్స్ ాయ్ట్స్ అ ే ి ాలా కర ైన కొవువ్లు, ఇ ఏ ఇతర
ఆ ర ప ా థ్ాల క ాన్ మన శ ీరంలో మ ింత పర్ కూల పర్ ా ాలను క ి ఉంటా . ఈ కొవువ్లు
ఎకుక్వ ా కృ ర్మం ా ఉతప్ త్ ేయబడుతు ాన్ ,అ ే నన్ త్ ా న్ కూ ా సహజం ా
సంభ సుత్ం ి. అందువలన మా ఆ రంలో, ఇ కృ ర్మ TFA లు మ ియు / లే ా సహజ TFA లు ా
ఉండవచుచ్.
సవ్చఛ్ ైన ె య్ / ెనన్ ో ఉం ే కొవువ్ల ఉతప్ త్ ేయటా కి హై ోర్ జెన్ చమురు ో
సప్ం ిం నపుప్డు కృ మ
ర్ TFA లు ఏరప్డ ా .
మా ఆ రంలో పర్ ాన ైన కృ ర్మ TFA లు మూల ా ిక ఉదజ కృత కూర ాయల నూ ెలు (PHVO) /
వనసప్ / ెనన్, సహజ TFA లు మాంసం మ ియు ాల ఉతప్తు
త్ లలో ఉ ాన్ ,అ ే నన్
త్ ాలలో.
ఎందుకు ారు ఎకుక్వ ా ాడ ారు?
 TFA క ిన నూ ెలు ఎకుక్వ కాలం భదర్పరచబడ ా ,అ ఆ ా న్ కావల ిన ఆకారం మ ియు
ఆకృ ఇ త్ ా మ ియు 'పూయ్ర్ ెయ్' ను సులభం ా పర్ ాయ్మాన్యం ా ఉప ించవచుచ్. F
 ఇ ఖ ీదులో తకుక్వ ా ఉంటా మ ియు అందు ే లాభం / ఆ ా అవు ా .
ముందుకు :ే
 ఈ మారగ్ దరశ్కాలలో ి ారసులను ాన రూపకరత్ లు మ ియు కారయ్ ావ్హక ావ్హకులు
ఉప ించుకోవచుచ్, ఈ కొవువ్ ఆమా
ల్ ల కక్ పర్సత్ ుత కొలత థ్ ా లు బెంచ్ మారుక్కు సంబం ిం ,
సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా
ల్ లు మ ియు టార్న్స్‐కొవువ్ ఆమా
ల్ లను త గ్ ంి చ ా కి చరయ్లను అ వృ ిధ్ ేయ ా కి ,
అవసర ై ే, ానపర ైన చరయ్లు మ ియు ప ల్ క్ హెల్త్ జోకయ్ంల ావ్ ా.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: టార్ స్ే ట్స్‐ ాళుళ్, ాడటం, ఆం ో ళనలు మ ియు ా ి గంలో
త గ్ ంి పు అవసరం ఏ టి.
2. POSHAN Abhiyaan
సందరభ్ం:
 ేషనల్ నూయ్టిష
ర్ న్ షన్ ( ో షన్ అ యాన్) కోసం పర్పంచ బాయ్ంకు ో ారత పర్భుతవ్ం 200 యన్
ాలరల్ రుణ ఒపప్ందం ై సంతకం ే ిం ి.
ార్జెక్ట్ కక్ ార్ముఖయ్త:
ICDS ో షకా ర ేవల కక్ కవ ేజ్ మ ియు ాణయ్తను ర
ె ుగుపరచ ా కి 3 సంవతస్ ాల కంటే
తకుక్వ వయసుస్ ఉనన్ గ ిభ్ణీ ీత్ ల
ర్ ు మ ియు ిలల్లను మ ియు ిలల్లను, ICDS ిబబ్ం ి మ ియు
సమాజ ో షకా ర కా మ్ి కుల ైపుణాయ్లను మ ియు ామ థ్ ా లను ెరుగుపరచ్డంలో ెటట్ ుబడులు
ెటట్డం, సంఘం కక్ యం ార్ం ాలను ఏ ాప్టు ేయడం స కరణ మ ియు పర్వరత్ న మారుప్ సమా ార
మా ిప్ ి.
 ౌ ట్ క
ి ా ర పర్ ావం కోసం 1000 ో లు గడువు సమయంలో ల ధ్ ారులకు ర
ె ు ైన పరయ్ ేకష్ణ మ ియు
ేవల రవ్హణ కోసం ౌర చ్ ారథ్ం మ ియు ఆం ో ళనను త గ్ ంి చడం మ ియు బైల్ ాంకే క
ఆ ా ిత ాధ ాలను వయ్వ థ్ ా ించడం కూ ా ఇ ి లకష్య్ం.
 ఈ పథకం అదనం ా అ న్ ో షకా ర సంబం ిత పథకాలను కలగజేసత్ ుం ి మ ియు ా ట్ ార్ లకు మ ియు
సమాజ ో షకా ర మ య
ి ు ఆ ోగయ్ కా ిమ్కులకు ప రు ఆ ా ిత ో ర్ ాస్హకాలను అం ిసత్ ుం ి,
ఫ ాల ై దృ ట్ ి కేం క
ీర్ ిసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ో షన్ అ యాన్ మ య
ి ు పథకం కింద ల ాయ్లు.
సమాజంలో బలహీన వ గ్ ాల సం ేమం కోసం పథకాలు.
{{
ో షన్ అ యాన్ గు ిం :  ో షన్ అ యాన్, 2018 లో అంత జ్ ా య మహి ా ి ోతస్వం (మా ిచ్ 8) లో
ిలల్లను మ ియు మహిళలకు ో షణ ెంచ ా కి ార్రం ంచబ ిం ి.  2022 ాటికి వయసుస్ 0‐6
సంవతస్ ాల వయసుస్లో 38.4% నుం ి 25% కు ిలల్లకు మధయ్ ిలల్లను కటట్ ి ేయడం లకష్య్ం కక్
లకష్య్ం. ఇతర టా గ్ ట్
ె స్: ిలల్లోల్ (0‐6 సంవతస్ ాలు) త గ్ ంి చడం మ ియు త గ్ ంి చడం: 6% @ 2% p.a. ిలల్లోల్
(0‐6 సంవతస్ ాలు) తకుక్వ ో షకా ా న్ (తకుక్వ బరువును త గ్ ంి చడం) త గ్ ంి చడం మ ియు త గ్ ంి చడం:
6% @ 2% p.a.  యువ ల
ి ల్ లోల్ రకత్ హీనత కక్ ాయ్ ిత్ త గ్ ంి చం ి (6‐59 ెలలు): 9% @ 3% ే. 15‐
49 సంవతస్ ాల వయసుస్లో మహిళల మ ియు కౌమార గ ాభ్ల మధయ్ రకత్ హీనత కక్ ార్బలాయ్ న్
త గ్ ంి చం ి: 9% @ 3% ే. తకుక్వ జనన బరువు త గ్ ంి చుట (LBW): 6% @ 2% p.a.}}
1. Umang App

సందరభ్ం: Umang App ావ్ ా ెనష్నరుల్ కోసం ఒక కొతత్ ేవను పర్ ేశ ెడ ామ EPFO (ఎం ల్ ా ాస్
ార్ ెంట్ ఫండ్ ఆరగ్ ైజేషన్) పర్కటిం ం ి. కొతత్ సదు ాయం కింద, ఒక ెనష్నర్ తన ెనష్న్ ాస్ బుక్ ను
అ ిల్ కేష ల్ ో చూడవచుచ్. Umang అనువరత్ నం గు ిం : Umang ి టల్ ారత ేశం ోర్ తస్హించ ా కి ఒక
ొరవ ోర్ ర్ామ్. పదం ‐ ఉమంగ్ నూయ్‐వయసుస్ గవ ెన్న్స్ కోసం యూ ైడ్ బైల్ అ ిల్ కేషన్ కోసం
లుసుత్ం ి మ ియు ఇ‐గవ ెన్నుస్ రూ ొ ం ించ ా కి ఊహించబ ిం ి. ారత ేశంలో బైల్ గవ ెన్నుస్
నడప ా కి ఎలకార్ట్ క్స్ అండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ టెకాన్ల (MeitY) మ ియు ేషనల్ ఇ‐గవ ెన్న్స్ ి జన్
(NEGD) మం ర్తవ్ ాఖ ఈ అ ిల్ కేషనున్ అ వృ ిధ్ ే ిం ి.  ఈ అ ిల్ కేషన్ ను ార్రం ం ాల ే ముఖయ్ ఉ ేద్ శం
ఏ టంటే, ారత ేశ ౌరులకు ఆ ల్ ై ల్ ో అ న్ంటికీ ే త్ ాను, కేవలం ఒక కిల్కత్ ో ‐ ా ో ప్ర్ట్, ఆ ార్ లే ా ాన్, ఒక
ాయ్స్ ి ండరున్ బుక్ ేయం ి, ార్ ెంట్ ఫండ్ ఖా ా గు ిం ెలుసు లే ా ఆ ారుక్ సంబం ిం న
ప ి ాక్రం . Umang అనువరత్ నం పర్ ానం ా రు బహుళ పర్భుతవ్ ేవలు ొ ందటా కి ఒక అ ిల్ కేషన్
ఇ ా ల్ ఇకక్డ ఒక ఏకీకృత ానం అం ిసత్ ుం ి ‐ ాటిలో ా ాపు 100. ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ స్ కోసం:
UMANG అనువరత్ నం, EPFO.
2. SWAYAM

సందరభ్ం:
 మానవ వనరుల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ MOOCs ే ిక SWAYAM ఉప ిం 1.5 యనల్
ఉనన్త ాయ్ అ ాయ్పకుల ఆ ల్ న్
ై వృ త్ పర ైన అ వృ ిధ్ కి ఒక పర్ ాన మ ియు పర్ ేయ్క ైన కారయ్కర్మా న్
ార్రం ం ం ి.
 దటి దశలో, 75 కర్మ కష్ణా‐ ి ట్ జా య వనరు కేం ార్లు గు త్ ంి చబ డ్ ా
ధ్ష , టి ఆ ల్ న్
ై కష్ణా
ామ ిర్ ాజా ప ిణామాల ై దృ ట్ ి ెటట్ ంే దుకు అరుహ్లు.
కర్మ కష్ణలో, నూతన & అ వృ ిధ్ ెందుతునన్ ో కడలు, బో ధ ా ెరుగుదలలు మ ియు సవ ిం న
ాఠయ్పర్ణా కను లా ా ే లు ేయడం కోసం పదధ్ తులు.
SWAYAM:
 ఇ ి ఆన్ లెన్
ౖ ఇంట ాకిట్వ్ లె ిన్ంగ్ ల్ ాటాఫ్ం, ఇ ి కేవలం ి ఉప ాయ్ ాలు, పఠ ా ామ ిర్ మాతర్ ే
కాకుం ా, అంచ ా వయ్వసథ్ ను పూ త్ ి ే ిన త ావ్త కెర్ ట
ి ల్ ను ొ ందడంలో ముగుసుత్ం ి.
అ న్ ఇంజ ింగ్ మ ియు ాన్‐ఇంజ ింగ్ షయాలను అండ గ్ ర్ాడుయ్ ేట్ మ ియు ో స్ట్ ‐ ర్ాడుయ్ ట్
ే
థ్ ా లో కవర్ ే ే SWAYAM లో 400 కంటే ఎకుక్వ కోరుస్లు అందుబాటులో ఉ ాన్ .
 UGC ఇపప్టికే ెగుయ్లేషన్ జా ీ ే ిం ి, త ావ్ ా ాయ్రుథ్ల అకా ె క్ ికారుడ్లో SWAYAM ావ్ ా
పూ త్ ి ే ిన కోరుస్ల ావ్ ా ొ ందబ ిన కెర్ ిటల్ను బ ి ేయ ా కి లు క ప్సుత్ం ి.
 ాయ్రుథ్లకు మ ియు ఇతరులు పర్ ట్ ాతమ్క ఐఐటిలు లే ా ఐఐఎంల కోరుస్లను అ ికా ికం ా
అధయ్యనం ేయకుం ా ఇపుప్డు ా ించడం ాధయ్మవుతుం ి.
 ల్ ాటాఫ్మ్ ైకర్ో ా ట్ పూ త్ ి ా ే య పర్య ాన్ల ో ిమ్ంచబ ిం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ స్ కోసం: SWAYAM.
 ఫర్ ైన్స్: ఉనన్త దయ్లో సంసక్రణలు.
1. Hague Convention

English

సందరభ్ం:
 ఇంటర్‐కంటీర్ త ల్ దండుర్ల ైల్డ్ అపహరణ సమసయ్ ై ే ికను ిదధ్ం ేయాల ే కేందర్ం ఏ ాప్టు ే ిన
ఒక క టీ హేగ్ క ెవ్నష్ న్ కక్ ార్థ క సూ ార్లలో ఒకటి పర్ న్ం ం ి, ఆ ిలల్ ా ి అత లే ా ఆ ె
అల ాటు ాసంకి ి ి ాద ిలల్ల ఉతత్ మ ఆసకిత్ క ి ఉండం ి. క టీ ఇటీవలే తన ే ికను
మహిళల మ ియు ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖకు సమ ిప్ం ం ి.
ేపథయ్:
 ఎన్ఆర్ఐ ( ాన్ ె ి ెంట్ ఇం ియన్) ాహం ో ర్ ె ల్ త ల్ దండుర్లోల్ ఒక ి నుం ి ఒక ేశం నుం ి
ా ి ో తునన్పుప్డు ిలల్ల త ల్ దండుర్ల కక్ పర్ జ ా న్ కా ాడటా కి ఒక డల్ చటాట్ న్
సూ ంచ ా కి జ ట్ స్
ి ాజేష్ ండల్ క టీ గత సంవతస్రం ఏ ాప్టు ేయబ ిం ి. మ ొక ల
ి ల్ ాడు.
 2016 లో, దు ివ్ గ ైన ాహం నుం ి ా ి ో తునన్ మహిళల పర్ జ ాలకు
క ించవచచ్ , భూ ై సంతకం ేయకూడద పర్భుతవ్ం రణ్ ం ం ి.
అల ాటు ాస సమసయ్:
ఈ ఒపప్ందంలో, ిలల్ల కక్ "అల ాటు ాస" కక్ పర్మాణం ఉం ి, ఇ ి ిలల్ ాడు త ల్ తండుర్ల ే
తపుప్ ా ొల ించబ ి ా లే ా వు ి ి ా ాల కోరుకు ే ో రణ్ ంచ ా కి
ఉప ించబడుతుం ి.
 డడ్ కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్ ో అల ాటు ాస ావన సమకా క ించబడద క టీ ా సుత్ం ి.
ఎందుకంటే, ిలల్ ా ికి అల ాటు ా ఉనన్ ాస సథ్ లంలోకి ి ి ావడం ిలల్లకి మ న్కైన స కి
పం ేటపుప్డు, అలా ే ిలల్ల త ల్ కక్ ార్ధ క సంరకష్కు ా ా ఉంటుం ి.
పర్ ా ిత ార్ ట్ చటట్ ం:
 ిలల్ల ఆసకిత్, అలా ే త ల్ దండుర్లు, పర్ ేయ్కిం తలుల్ల భదర్తను కా ాడటా కి ఈ ాయ్ ెల్ ఒక ము ా ా
చటాట్ న్ ిదధ్ం ే ిం ి. పర్ ా ిత ాసనం ొ మ్ ి న ంపులను కిందకు ెసత్ ుం ి, ీ కింద
ిలల్ ాడు ాస గృ లకు ి ి ాబడదు.
ిలల్ల పున ాగమనం ాక ిం ే ముఖయ్ ైన ప ి ిథ్ తులు ‐ ిలల్ల కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్, గృహ హింస లే ా
మాన ిక లే ా ౌ క కూ
ర్ రతవ్ం లే ా ల
ి ల్ ా ి ో ా ి ో న త ల్ తండుర్లకు వయ్ ేకం ా ే ింపులు,
ిలల్ ా ి ి ి ెపుప్కుంటూ ఉనన్ త ల్ దండుర్లు రబ్ంధ సమయంలో కసట్ ీ హకుక్లను ాయ్యామం
ేయడం లేదు మ ియు ల
ి ల్ ల ౌ కం ా బహిరగ్తమ ేయ్ ర న
ై పర్మాదం ఉంటే లే ా మాన ిక .
ార య కుటుంబ వయ్వసథ్ కక్ ార్ముఖయ్త:
ిలల్ ా కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్ భ ించడంలో " ార య కుటుంబ వయ్వసథ్ " కక్ ార్ముఖయ్తను ఈ
ే ిక ొకిక్ ెబుతుం ి, ారత ే ా కి బయట ఉం ే ాస సథ్ లంలోకి ిలల్ ా ి ి ి ెనకిక్
సుకు ావ ా కి త ాక్ న్ పర్ న్ంచ ా కి ఇ ి క ిసత్ ుం ి. గృహ ేక ా ఉనన్ మహిళల ాత తరం ో,
ాతలు, ాతలు, అతత్ యయ్లు, అ త్ ాలు, బంధువుల వంటి , ఇరు ప ాల పటల్ ెదద్ సంరకష్కులను క ి
ఉంటా . ఒక డడ్ , అతను కొ న్ ఇతర ేశంలో ఉం ి ో ా, తన త ల్ దండుర్ల ేశంలో నుం ి పూ త్ ి ా
ేరు ేయబడదు, రు ారత ేశంలో ి ి ఇంటికి ి ి వ త్ ారు. ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్మాలుయ్ల కోసం: గ్
సమా ేశం.  ె న్స్ ఫర్: ఇంట ేన్షనల్ ైల్డ్ అపహరణకు సంబం ిం న షయాలు.
2. A Global Environment Compact
సందరభ్ం:
 UN జనరల్ అ ెం ల్ ప ాయ్వరణం కోసం ఒక ల్ ోబల్ ఒపప్ందం, చటట్ పరం ా బైం ింగ్ అంత జ్ా య
ప ిక ా న్ రూ ొ ం ించ ా కి ఉ ేద్ ం న చరచ్ల కోసం ఒక వ ిక్ంగ్ గూ
ర్ పున్ ఏ ాప్టు ేయ ా కి ఒక
ామ్ ా న్ ఆ ిం ం ి.
ిజలూయ్షన్ గు ిం :
 యుఎస్ క
ె ర్ట ీ జనరల్ ఆంటొ గుటె ెస్ జనరల్ అ ంె ల్ కి సమ ిప్ం ాల , అంత జ్ా య
ప ాయ్వరణ చటట్ ం మ ియు ప ాయ్వరణ సంబం ిత ప ిక ాలలో ాధయ్ ైన అంత ాలను గు త్ ంి ా ి
అమలును బలప ి ేలా ఒక ే ికను సమ ిప్ం ాల ఈ ామ్నం కో ిం ి.
ఇ ి ే ికను ప ిగణనలోకి సుకోవ ా కి ఒక ా ాక్ క ఓ ెన్‐ఎ జ్ క
ి ూయ్టివ్ గూ
ర్ పున్ ఏ ాప్టు
ేయ ా కి రణ్ సుత్ం ి, మ ియు అవసర ై ే, ప ాయ్వరణా కి ల్ ోబల్ ఒబామా కక్ ప ి ి ,
ా ా తులు మ ియు ాధయ్తలను ప ిగణనలోకి సుకో ాల రణ్ ంచుకుంటుం ి.
ఈ ామ్నం జనరల్ అ ెం ల్ పర్సత్ ుత అధయ్ ి అభయ్ థ్స
ి త్ ుం ి, ఇ ి ఒక అ వృ ధ్ ి ెందుతునన్ ే ా కి
ెం ిన ి మ ియు ఒక అ వృ ధ్ ి ెం ిన ేశం నుం ి ఒకటి ‐ ా సంపర్ ింపులను పరయ్ ే ిసత్ ుం ి.
ిర్ మ్స్ కోసం ముఖయ్ ాసత్ ాలు:
ఈ ామ్నం ార్న్స్ ేత ాప్నస్ర్ ేయబ ిం ి మ ియు 143 ే ాల మదద్ తును ెలుచుకుం ి.
ఇ ాన్, ి ీప్న్స్, ర ాయ్, ి ియా, ట ీక్ మ ియు యు ైటెడ్ ట్ ట్
ే స్ ా ై ఓటు ే ా .
అ ేక ా ట్ ార్ లు ఓటు ేయక ో ా ఆరు ఇతర ే ాలు ర ం ా .
Iran nuclear deal
సందరభ్ం:
అ ె ికా అధయ్ డు ో ాల్డ్ టర్ంప్ ాను ఇ ాన్ అణు ఒపప్ందం నుం ి లాగడం పర్కటిం ారు. అతను
ఒపప్ం ా న్ " ీణిసత్ ూ మ య
ి ు కు ళ్ ో తునన్టు
ల్ " వ ణ్ ంి ాడు.
ేపథయ్:
ఢంప్ ఎ న్కల తరు ాత అ ికా ికం ా జా ంట్ కాం ెర్హె స్వ్ ల్ ాన్ ఆఫ్ యాకష్న్ (JCPOA) ా ిలవబ ే
ఈ ఒపప్ందం, ఇ ా ల్ ో ాయ్ ా ా న్ ేయకుం ా అ ేక ెదద్ సంసథ్ లను ఇ ానుక్ ఆక ష్ంి ే ఆ థ్ క
ి
ో ర్ ాస్హకాలను త గ్ స
ి త్ ుం ి. దటి థ్ ానంలో ఒపప్ందం కు.
ఇ ాన్ అణు ఒపప్ందం ఏ టి?
ఇ ాన్ అ ె క
ి ా, ర్టన్, ర ాయ్, ై ా, ార్న్స్, జరమ్ ల ో ఒపప్ందం కుదురుచ్కునన్ 2015 ఒపప్ందం ై తన
అణు కారయ్కర్మంలో కటుట్బ ి ఉం ాల అం ీక ిం ం ి.
జా ంట్ కాం ెర్హె స్వ్ ల్ ాన్ ఆఫ్ యాకష్న్ (JCPoA) కింద టె ర్ న్ గణ యం ా అణావ్యు ాల కోసం
కీలక ైన కేం ార్లు, సుసంపనన్ ైన యు ే యం మ ియు ా ీ టి వనరుల దుకాణాలను త గ్ ంి ాల
అం ీక ిం ం ి.
 JCPOA జా ంట్ క షనున్ ఏ ాప్టు ే ిం ి, ఒపప్ందం కక్ అమలును పరయ్ ే ించ ా కి అ న్
చరచ్లు ఉనన్ ా ట్ల
ీ ో.
ఇ ాన్ ఒపప్ం ా న్ ఎందుకు అం ీక ిం ం ి?
 ఐకయ్ ాజయ్స , యు ైటెడ్ ట్ ట్
ే స్ మ ియు ఐ ో ా సమాఖయ్ల ే ాశకర ైన ఆ థ్ క
ి ఆంకష్ల ో ఇ ి హిట్
అ ం ి, ఇ ి కోలోప్ న చమురు ఎగుమ ఆ ాయంలో పదుల యనల్ ౌండల్ వయ్యం ో
కూడుకునన్టు
ల్ అంచ ా య
ే బ ిం ి. ే ఆసుత్లలో యను
ల్ కూ ా సత్ ం ంప ేయబ డ్ ా .
ఎందుకు ఒపప్ందం నుం ి లాగబడు ోం ి?
ఢంకా మ య
ి ు పర్తయ్రుథ్లు ఒపప్ం ా కి ో హదపడుతు ాన్ర ె త్ ారు ఎందుకంటే ఇ ి ఇ ానుక్ యన్
ాలరల్ కు ేరుతుం ి కా హమాస్ మ య
ి ు హిజోబ్లాల్ లాంటి ఉగర్ ాదులను యూర గ్ ా ా సుత్నన్
సమూ లకు ఇ ాన్ మదద్ తును ప ిషక్ ించలేదు. ఇ ాన్ కక్ బా ట్ క్
ి ిపణుల అ వృ ిధ్ అ ి
ో ించదు మ ియు 2030 ాటికి ఈ ఒపప్ందం ము ి ిం ి. ారు ఇ ాన్ గతంలో ా అణు కారయ్కర్మం
గు ిం అబదద్ మ అంటు ాన్రు.
ఏ ఇతర ే ాల గు ిం ?
ఐకయ్ ాజయ్స , యు ైటెడ్ కింగడ్ ం, ార్న్స్, ర ాయ్ మ ియు ై ా, జరమ్ ‐ మ ియు ఇ ాన్ ‐
ఐకయ్ ాజయ్స భదర్ ా మండ కక్ ఐదు ాశవ్త సభుయ్లు ఈ ఒపప్ం ా న్ సంతకం ే ారు. ఈ
ఒపప్ందం UN భదర్ ా మండ ామ్నంలో కూ ా ొ ందుపరచబ ిం ి.
 రణ్ యం గు ిం ఇ ాన్ కక్ అం ీకా ా న్ మ య
ి ు ా ి " రంతర బదధ్ త" గు ిం ొకిక్
ెపప్డంలో US కక్ అతయ్ంత స న్హిత తర్ ే ాలు, UK, ార్న్స్ మ ియు జరమ్ , " ారం మ ియు
ఆం ో ళన" గు ిం ఒక పర్కటన జా ీ ే ంి ి. ఈ ే ాల ాయకులు టర్ంపున్ ఒపప్ం ాలను కా ాడటా కి
ఒ ిప్ం ే పర్యతన్ంలో ఫలమయాయ్రు.
 ర ాయ్ మ ో ా ి ఈ ఒపప్ందం " ా ింగట్న్ కక్ అసమరధ్ తకు కొతత్ ధ్ారణ" అ ే ొక్ం ి మ ియు
ఇ ాన్ కాదు, ఇపుప్డు ాంకే కం ా ఒపప్ంద ఉలల్ ంఘనలో ఉంద ొకిక్ ె ిప్ం ి.
త ావ్త ఏ జరుగును?
 ఇ ాన్ యు ే యం కక్ సుసంపనన్ం పునః ార్రంభం ేయాల ఎంచుకునన్టు
ల్ పుణులు
శవ్ ిసత్ ు ాన్రు, ఇ ి సుమారు ఒక సంవతస్రంలో బాంబును ిమ్సుత్ం ి. ఆంకష్లు, అ ే సమయంలో,
కం ె లు మ ియు బాయ్ంకుల కొరకు US పర్భుతవ్ం మారగ్ దరశ్కతవ్ం వహిసత్ ునన్ందున అమలులోకి
ావ ా కి కొ న్ ెలల సమయం పడుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ఒపప్ందం కక్ ముఖాయ్ం ాలు.
ఋణాలు కోసం: ఒపప్ందం కక్ ార్ముఖయ్త, అ వృ ిధ్ ెందుతునన్ ే ాల ై ాజా ప ిణామాల
పర్ ావం.

1. WHO Framework Convention on tobacco control

సందరభ్ం:
ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లోల్ అకర్మ ాయ్ ా ా న్ ొల ించ ా కి ొ ాకు యంతర్ణ ై పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ (WHO)
ము ా ా క ెవ్నష్ న్ కింద ో ర్ టోకాలుక్ అం ీక ించ ా కి కేందర్ కే ెట్ ఆ దం ె ిం ి.
 ఇ ి ధూమ ానం మ య
ి ు నమలడం లే ా ొ గలే ెం ింటికీ వ త్ స
ి త్ ుం ి
ొ ాకు యంతర్ణ (WHO FCTC) ై పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ ము ా ా క ెవ్నష్ న్ ఆ ట్క
ి ల్ 15 పర్కారం
చరచ్లు మ ియు ీవ్క ించడం వంటి ొ ాకు (SLT) రూ ాలు.
WHO గు ిం FCTC:
 WHO కక్ Framework Convention on Tobacco Control (WHO FCTC) అ ే ి WHO
కక్ ఆధవ్రయ్ంలో చరచ్ల దటి అంత జ్ా య పర్జా ఆ ోగయ్ ఒపప్ందం.
జా య, ార్ం య మ ియు పర్పంచ థ్ ా లలో ొ ాకు యంతర్ణ కోసం సరఫ ా మ య
ి ు ిమాండ్
త గ్ ంి పు చరయ్లకు ఒక ార్ంకున్ అం ించడం FCTC కక్ లకష్య్ం ా ఉం ి.
 WHO కక్ ఆ ట్క
ి ల్ 15 FCTC అ న్ రకాల అకర్మ ాయ్ ారం మ ియు ొ ాకు ఉతప్తు
త్ ల
ొల ింపును ఉ ేద్ ం ం ి, అకర్మ ర ాణా, అకర్మ తయా ీ మ య
ి ు నకి లు. FCTC WHO కు ారత శ
ే ం
ఒక ా ట్.ీ
FCTC ొ ాకు అంటు ాయ్ ి ఎదు ోక్వటా కి అంత జ్ా యం ా సమనవ్యం ో కూ ిన పర్ సప్ందనను
అం ిసత్ ుం ి మ ియు ొ ాకు గం గు ిం పర్భు ావ్లకు ద్ ష
ి ట్ దశలను ద్ ే సుత్ం ి, టికి:
 ొ ాకు ా న్ త గ్ ంి చ ా కి పనున్ మ ియు ధర చరయ్లను ీవ్క ించం ి.
§ ొ ాకు పర్కటనలు, పర్ షన్ మ ియు ాప్నస్ ష్ప్
ి .
ొ గ‐రహిత ప మ ియు పర్జా సథ్ లాలను సృ ట్ ంి చం ి.
ొ ాకు ాయ్కే ల ై పర్ముఖ ఆ ోగయ్ హెచచ్ ికలను ఉంచం ి.
ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లోల్ అకర్మ ాయ్ ా ా న్ ో ాడం ి.
ో ర్ టోకాల్ కక్ ార్ముఖయ్త:
ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లోల్ అకర్మ ాయ్ ా ా న్ రూమ్ ంచడం బలో ేతం ేయబ ిన యంతర్ణ ావ్ ా సమగర్
ొ ాకు యంతర్ణను ెరుగుపరచడంలో ో హదపడుతుం ి, ఇ ి ొ ాకు ాడకా న్ త గ్ స
ి త్ ుం ి, ఇ ి ాయ్ ి
కక్ బరువు తగగ్ డం మ ియు ొ ాకు గం ో సంబంధం ఉనన్ మరణాల వలల్ త గ్ ి ో తుం ి.
 అటువంటి ఒపప్ందంలోకి పర్ ే ంచడం అటువంటి పర్బల ైన ా ాలకు వయ్ ేకం ా పర్ ాయ్మాన్య
పర్ ాయ్మాన్యాలు అం స
ి త్ ుం ి, ఇ పర్జా ఆ ో ాయ్ న్ పర్ ా తం ే త్ ా . ారత ేశం, ొ ాకు యంతర్ణ
ముందంజలో ఉండటం వలన, అటువంటి అకర్మ ాయ్ ా ా న్ యం ర్ంచ ా కి పర్పంచ కసట్ మ్ సంసథ్ ో
స అంత జ్ా య సంసథ్ లను పర్ ా తం ేయగలదు.
ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లలో అకర్మ ాయ్ ా ా న్ ొల ిం ే ో ర్ టోకాల్ అ ే ి ొ ాకు వయ్ ేకం ా పర్పంచ చరయ్ను
బలో ేతం ేయడంలో ఒక మారగ్ ం బేక
ర్ ింగ్ ొరవ మ య
ి ు పర్జా ోగయ్ంలో కొతత్ చటట్ పర ైన ఉపకరణం కూ ా.
ఇ ి ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లలో అకర్మ ాయ్ ా ా న్ ఎదు ోక్వటా కి మ ియు వ ికి అంత జ్ా య ఆ ోగయ్
సహకారము కొరకు చటట్ పర ైన ప ిమాణాలను బలో ేతం ేయ ా కి సమగర్ ాధనం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ స్ కోసం: WHO FCTC.
 ఫర్ ె న్స్: ొ ాకు మ ియు ఆ ోగయ్ం ై ా పర్ ా ాలు, ొ ాకు ఉతప్తు
త్ లోల్ అకర్మ ాయ్ ా ా న్
ొల ించ ా కి అవసరం.
2. Asian Development Bank (ADB) సందరభ్ం:
ి ీప్ ో మ లాలో ఆ ియా ెవల ెమ్ంట్ బాయ్ంక్ (ADB) 51 వ ా ష్క
ి సమా ేశం జరుగు ోం ి. ADB
బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్ర్స్ కక్ ా ష్క
ి సమా ేశం ADB ప ి ాలన, ఆ థ్ క
ి , మ ియు కారయ్ ావ్హక ఆ ే ాల ై
మారగ్ దరశ్క ావ్ న్ అం ిసత్ ుం ి.
ADB గు ిం :
 ఇ ి 22 ఆగసుట్ 1966 న థ్ ా ించబ ిన ఒక ార్ం య అ వృ ధ్ ి బాయ్ంకు మ య
ి ు ి ీప్ ో పర్ ాన
కా ాయ్లయం ఉం ి. ఇ ి ఆ ియాలో ే ాల ఆ థ్ క
ి అ వృ ిధ్ కి ో హదం ేసత్ ుం ి. ఇ ి ఆ ియా మ ియు
ప ి ిక్ ల ేద ికం నుం ి కూ ా ఉ తం.
సభయ్తవ్ం:
 ఐకయ్ ాజయ్స ఎక ా క్ అండ్ ో షల్ క షన్ ఫర్ ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్ (UNESCAP, పూరవ్ం
ఐకయ్ ాజయ్స ఆ థ్క
ి క షన్ ఫర్ ఆ ియా మ య
ి ు ార్ ఈస్ట్ ) మ ియు ార్ం య అ వృ ిధ్ ెం ిన
ే ాలకు ెం ిన సభుయ్లను బాయ్ంకు అం ీక ిం ం ి.
పర్సత్ ుతం, ఇ ి 67 సభుయ్లను క ి ఉం ి ‐ ాటిలో 48 ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్ మ ియు 19 ెలుప
నుం ి ఉ ాన్ .
ఓటింగ్:
ADB పర్పంచ బాయ్ంకు ై ాలా దగగ్ ర ా రూ ొ ం ించబ ిం ి, మ ియు సభుయ్ల ాజ ా చం ా ారుల ో
ో చ్నపుప్డు ఓటు
ల్ పం ణ
ి ీ ేయబ ిన ఇ ే ె టెడ్ ఓటింగ్ ా ా న్ క ి ఉం ి.
ధులు:
పర్పంచ మూలధన మా ెక్టల్ లో బాండ్ సమసయ్ల ావ్ ా ADB ధులను ెంచుతుం ి.
ADB ా సభుయ్ల రచనల ై ఆ ారప ిం ి, ా రుణాల నుం ి లా ాలను ఆ జ్ ంి , రుణాలు ి ి
ె ల్ ంచటం.
జ ాన్ 15.67% వదద్ అ ెదద్ ాటాలను క ి ఉం ి. యు ైటెడ్ ట్ ట్
ే స్ 15.56%, ై ా 6.47% క ి ఉం ి,
ారత ేశం 6.36% ఉం ి, ఆ ట్ ే ర్ యా 5.81% క ి ఉం ి.
గవరన్రల్ బో రుడ్:
 ఇ ి బాయ్ంకు కక్ అతయ్ ిక ాల ీ‐తయా ీ సంసథ్ .
 ఇ ి పర్ సభుయ్ ాషట్ ంర్ లో ఒక పర్ ి క ి ఉంటుం ి.
 బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్రుల్ కూ ా బాయ్ంకు అధయ్ ి ా ఎ న్కయాయ్రు, బో రుడ్ ై ెకట్రల్ ైరప్రస్న్ మ ియు ADB
రవ్హి త్ ారు.
ఒక సభయ్ ేశంలో అ ికా ికం ా ఒక సంవతస్రం కలుసుకు ే ా ష్క
ి సమా ేశంలో ాటి సూ ంచ ా కి
ADB కక్ 67 కక్ గవరన్రల్ బో రుడ్ ావ్ ా ా ేట్ అ న పర్ ాయ్మాన్య బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్రుల్.
రుణాలు:
ఇ ి ర్డ్ ఋణాలు మ ియు ా ట్ రుణాలను అం ిసత్ ుం ి. ADB ాణిజయ్ పరం ా ా ారణ మూలధన
వనరుల నుం ి " ర్డ్ " రుణాలను అం ిసత్ ుం ి మ ియు ADB ో అనుబంధం ా ఉనన్ ఆ ియా
ె ెలె ెమ్ంట్ ఫండ్ (ADF) పర్ ేయ్క ి వనరుల నుం ి న ంపు ప ి ిథ్ తుల ో సత్ ిం ం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ADB మ ియు కీ ాసత్ ాలు.
 ె న్స్ కోసం: ADB కక్ ార్ముఖయ్త మ య
ి ు ార్ం య ఆ థ్ క
ి సంసథ్ ల అవసరం.
3. World Gold Council (WGC)
సందరభ్ం: ల్ ోబల్ ిమాండ్ టెర్ండ్స్ ే ిక పర్కారం ఈ ఏ ా ి జనవ ి‐మా ిచ్ కాలా కి ల్ ోబల్ బం ారం
ిమాండ్ 7 ాతం త గ్ ి 973 టనున్లకు ేరుకుం ి. గత ఏ ా ి ో ో చ్ ే ట
ె ట్ ుబడులకు ిమాండ్ త గ్ ంి ి.
ే ిక కక్ ముఖాయ్ం ాలు:
 ETF పర్ ా లు సంవతస్ ా కి త గ్ ా . § బం ారు క ీడ్ లు మ ియు ాణేలలో ెటట్ ుబడులను త గ్ ంి చడం
జ ి ిం ి. ఆభరణాల ి ాకీ ల్ ాట్.
 ెంటర్ల్ బాయ్ంకులు మ ింత బం ారం కొను ోలు ే ిం ి.
 ోల్డ్ స ల్ ై 3 ాతం ె ి ిం ి. పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ గు ిం :
 పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ బం ారు ప ిశమ
ర్ కోసం మా ెక్ట్ అ వృ ిధ్ సంసథ్ . ఇ ి బం ారం ై ంగ్ నుం ి
ెటట్ ుబ ి వరకు ప శ
ి మ
ర్ కక్ అ న్ ా ాలలో ప ేసత్ ుం ి, మ ియు ా ి లకష్య్ం బం ారం కోసం ిమాండ్
ఉ ీద్ పన మ ియు ల ొ కుక్కోవడం. పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ అ ే ి పర్పంచంలో పర్ముఖ బం ారు ై ంగ్
కం ె ల ో కూ ిన సంఘం. ఇ ి ా సభుయ్లను బాధయ్ ాయుత ైన ీ లో గ కి మదద్ తు సుత్ం ి మ ియు
కా క్ట్ ీర్ ోల్డ్ ట్ ాండరుడ్ అ వృ ిధ్ ేసత్ ుం ి.
 UK లో పర్ ాన కా ాయ్లయం, ారత ేశం, ై ా, ింగపూర్, జ ాన్ మ ియు యు ైటెడ్ ట్ ట
ే లో
కా ాయ్లయాలు ఉ ాన్ . ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: WGC.

4. 15th Asia Media Summit

సందరభ్ం:  15 వ ఆ ియా ియా స మ్ట్ (AMS) 2018 ారత ేశంలో జరుగు ోం ి. ారత ేశం
దటి ా ి ఈ ెంటున్ రవ్హి త్ ో ం ి. ీమ్: `మన కథలను ెపప్డం ‐ ఆ ియా మ ియు మ ి న్ '. హో స్ట్ :
 ీ మం ర్తవ్ ాఖ రవ్హి త్ ో ం ి ఇనఫ్ ేమ్షన్ అండ్ బార్ ాక్ ట్ ంి గ్, గవరన్ ెంట్ ఆఫ్ ఇం ియా,
సంయుకత్ ం ా ఇం ియన్ ఇ టూయ్ట్ ఆఫ్ మాస్ కమూయ్ కేషన్ (ఐఐఎం ి), నూయ్ ి ల్ , బార్ ాక్స్ ఇంజ ింగ్
కనస్లెట్ంట్స్ ఇం ియా టెడ్ ( ీఐఐఎల్). AMS స మ్ట్ గు ిం :  బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ ెవల ెమ్ంట్ (AIBD)
కౌలాలంపూర్ కక్ ఆ ియా ప ి ిక్ ఇ టూయ్ట్ కక్ ా ష్క
ి సమా ేశం. ార్ం య మ ియు ైవ్ ా ిక
సం ాషణ మ ియు సహకారం ార్ం య పర్ ార ా ా కి స ాళల్ కు సప్ం ిసత్ ూ స మ్ట్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి. ఇ ి
బార్డ్ కా ట్ ంి గ్ కక్ ా ట్ ే ర్ మ ియు డ్ ే ర్ అం ాల ై ా ి ఆలోచనలను పంచుకోవ ా కి ఆ ియా
ార్ంతంలో పర్ ా ాల కోసం ఒక పర్ ేయ్క అవకా ా న్ అం ిసత్ ుం ి. సమా ే ాలు తరు ాత ాయ్ ారం,
సమా ే ాలు మ ియు ాయ్ ార సమా ే ాలకు ఈ సమా ే ాలు, ాణిజయ్ మ ియు ఆ ధ్ క
ి సంబం ాలు వంటి
ాటికి అవకా ాలు కూ ా ఉ ాన్ . ాలొగ్ ే ారు: ాలొగ్ ే ారు ఆ ియా ార్ంతంలో సమా ార పర్ ా ాలకు
బాధయ్త వహిం ే మం ర్తవ్ ాఖలు, అంత జ్ ా య సంసథ్ లు UNESCO, FAO, UN; యంతర్కాలు; ే ి
మ ియు టె జన్ పర్ ార సంసథ్ లు జా య / పర్భుతవ్ మ ియు ర్ై ేట్ పర్ ార సంసథ్ లు; టె జన్ ానళుళ్
మ ియు ెటవ్రుక్, ఇ టూయ్ట్స్ / కమూయ్ కేషన్స్ అకాడ లు, ియా ీ ెర్చ్; కమూయ్ టీ ే ి
సమూ లు; ెర్స్ మ ియు ియా, మ ియు పర్ ార ప ిక ాల తయా ీ ారులు. AIBD గు ిం : 
బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ అ వృ ధ్ ి కొరకు ఆ ియా ప ి ిక్ ఇ టూయ్ట్ (AIBD) 1977 లో UNESCO కక్ ఆధవ్రయ్ంలో
థ్ ా ించబ ిం ి. ఇ ి మలే ియా పర్భుతవ్ం హో స్ట్ మ ియు ెకట
ర్ ే ియట్ కౌలాలంపూర్ లో ఉం ి.
వయ్వ థ్ ాపకులు:  ఇంట ేన్షనల్ టె కమూయ్ కేషన్ యూ యన్ (ఐటియు), యు ైటెడ్ ేషన్స్ ెవల ెమ్ంట్
ోర్ ర్ాం (UNDP) మ ియు యు ైటెడ్ ేషన్స్ ఎడుయ్కేషనల్, ైంటి ిక్ అండ్ కలచ్రల్ ఆరగ్ ైజేషన్ (యు ె ో క్)
ఇ టూయ్ట్ వయ్వ థ్ ాపక సంసథ్ లు మ ియు ారు జనరల్ కానఫ్ ె ో ఓటు ే ే సభుయ్లు. ఆ ియా‐ప ి ిక్
బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ యూ యన్ (ABU) అ ే ి ఇ టూయ్ట్ వయ్వ థ్ ాపక సంసథ్ మ ియు ఇ ి జనరల్ కానఫ్ ె ో
ఓటు ే ే సభుయ్డు. సభయ్తవ్ం:  AIBD కక్ పూ త్ ి సభయ్తవ్ం ారవ్ ౌమా ికార ే ాలకు మాతర్ ే
ప ి త ై ఉంటుం ి మ ియు ారు ల ధ్ ారు ి ా ఉనన్ ేశంలో పర్ ార అ ికా ా న్ య ంచ ా కి
ఆ వ్ ంచబ డ్ ారు.  AIBD పర్సత్ ుతం 48 ే ాలు మ ియు ార్ం ాలు మ ియు ఆ ియా, ప ి ిక్, ఐ ో ా,
ఆ ిర్కా, అరబ్ ా ట్ ార్ లలో 50 ాగ ావ్ములకు ార్ ధయ్ం వహిసత్ ునన్ తత్ ం 34 సభయ్ ే ాలు మ ియు 67
అనుబంధ సభుయ్లు (సంసథ్ లు) క ి 26 పూ త్ ి సభుయ్లు ( ే ాలు) ఉ ాన్ .మ య
ి ు ఉతత్ ర అ ె ికా.
 ాతర్ మ ియు ఆ ేశం:  ఐకయ్ ాజయ్స ఎక ా క్ అండ్ ో షల్ క షన్ ఫర్ ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్
(UN‐ESCAP) ఎలెకర్ట్ా క్ ియా అ వృ ధ్ ి రంగంలో పర్ ేయ్క ైన ార్ం య పర్భుతవ్ సంసథ్ ల స ీవ్ ింగ్
ే ాలు.  ాల ీ మ ియు వనరుల అ వృ ిధ్ ావ్ ా ఆ ియా‐ప ి ిక్ ార్ంతంలో ఒక శకిత్వంత ైన మ ియు
ఏకా ార్య ఎలకార్ట్ క్ ియా ా ావరణా న్ ా ించ ా కి ఇ ి తపప్ స ి. ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్
మ ియు ె న్స్ కోసం: AMS స మ్ట్ మ ియు AIBD.
5. United Nations Peacekeeping Course for African Partners
సందరభ్ం:
 ఐకయ్ ాజయ్స ాం భ ిత కోరుస్ కక్ మూడవ ఎ ిషన్ ఆ ిర్కన్ ారట్నరల్ కు (UNPCAP) నూయ్ ి ల్ లో
జరుగు ోం ి.
UNPCAP గు ిం :
 ఈ కోరుస్ను ఐకయ్ ాజయ్స కి ఆ ిర్కన్ టూ
ర్ ప్ సహకార ే ాల ామ థ్ ా న్ ంె ొ ం ించ ా కి మ ియు
ెరుగుపరచ్ ా కి మ య
ి ుఈ ే ాల నుం కష్కులకు కష్ణ ఇవవ్ ా కి ఉ ేద్ ంచబ ిం ి.
 ఈ కోరుస్ను అ ె ికా ో ాగ ావ్మయ్ం ో ఐకయ్ ాజయ్స ాం భదర్తల కేందర్ం (CUNPK) రవ్హి త్ ో ం ి.
ార య ైనయ్ం ఒక పర్కటనలో ె ిం ి.
 కోరుస్ కక్ దటి మ ియు ెండవ సంసక్రణలు వరుస ా నూయ్ ి ల్ లో 2016 మ య
ి ు 2017 లో
జ ి ా .
కష్ణ కా ాయ్చరణ మ ియు ర ాణా షయాల ై, మానవ ా సమసయ్లు, ేపథయ్ షయాలు, బాల్క్ బో రుడ్
మ ియు టేబుల్ టాప్ ాయ్యామాలు మ ియు షన్ కుల్ త్ ాల ై అం ాలను రవ్హిసత్ ుం ి. ాం భదర్తల
సవ్లప్ షయాల ై తమ ే ాలోల్ అ ికారులను కష్ణ ఇవవ్ ా కి ాయ్రుథ్లకు స యప ేందుకు ఈ
కోరుస్ కూ ా లకష్య్ం ా ఉం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: UNPCAP.
6. Pacific Islands Forum
సందరభ్ం:
 జె ాలో ఐకయ్ ాజయ్స కా ాయ్లయంలో ాశవ్త అబజ్ రవ్ర్ ఆ ీసున్ థ్ ా ించ ా కి ప ి ిక్ ీవుల ో రం
ఆ దం ొ ం ిం ి.
 ాశవ్త అబజ్ రవ్ర్ థ్ ి బూ
ల్ ప ి ిక్ ార్ంతము కక్ ఉ కి లబెటట్ ంి ి మ ియు ఐకయ్ ాజయ్స
సంసథ్ లకు ా కక్ పర్ ేయ్క సంసథ్ లు, కారయ్కర్మములు, ఫండ్ ో ర్ ాస్హకాలు మ ియు ఉమమ్ ి
కారయ్కర్మాల ో స ా సంబం ాలను బలో ేతం ేసత్ ుం ి.
ప ి ిక్ ీవులు గు ిం :
ప ి ిక్ ీవులు ో రం, గతంలో (1971‐2000) ౌత్ ప ి ిక్ ో రం, 1971 లో థ్ ా ించబ ిన సంసథ్ , ౌత్
ప ి ిక్ కక్ సవ్తంతర్ మ ియు ీవ్య‐ ాలన ా ట్ ార్ ల ఎదు ొక్ంటునన్ ా ారణ సమసయ్లను మ య
ి ు
సమసయ్లను చ ిచ్ంచ ా కి పర్భు ావ్ కి ాయకతవ్ం వహించ ా కి ఏ ాప్టు ే ిం ి.
 ఇ ి 18 మం ి సభుయ్లు క ివుం ి: ఆ ట్ ే ర్ యా, కుక్ ీవులు, ెడ ేటెడ్ ట్ ట్
ే స్ ఆఫ్ ైకర్ో ే ియా, ి ,
ెర్ంచ్ ా ే ియా, కి ిబాటి, ౌరు, నూయ్ కాలె ో యా, నూయ్ లాండ్, యూ, పలావు, ాపు ా నూయ్
ి యా, ిప ల్ క్ ఆఫ్ మారష్ల్ ీవులు, స ా, ో లమన్ ీవులు, టోం ా , టు ాలు, మ ియు వ ాటు.
 2000 లో ో రమ్ ాయకులు కెట ా ికల్ ేషనున్ ీవ్క ిం ారు, ఇ ి ార్ం య ాజకీయ అ థ్ ర
ి తకు
పర్ సప్ందన ా ఉం ి మ య
ి ు ఇ ి సభుయ్లకు బహిరంగ, పర్జా ావ్మయ్ మ ియు ప ి భర్ ైన పర్భు ావ్ న్
ో ర్ తస్హించ ా కి, అలా ే ౌరుల కోసం సమాన హకుక్లను ో ర్ తస్హించటా కి ఒక సూ ార్లు మ ియు
చరయ్ల సమూ న్ ముందుకు ె చ్ం ి. ంగం, జా , రంగు, మతం, లే ా ాజకీయ నమమ్కం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: ప ి ిక్ ీవులు ో రం మ ియు ా ార్ముఖయ్త.

7. NAFTA
సందరభ్ం:
 సంసక్రణలు NAFTA ఒపప్ందంలోకి ావడంలో ఫలమయాయ్ . యు.ఎస్. హౌస్ ఆఫ్ ప
ి జ
ర్ ెంటేటివ్స్
జా ీ ే ిన తదుప ి ారం గడువుకు ముందు ా చరచ్లు జరప ా కి బదులు ా, NAFTA ను
ఆధు కీక ించ ా కి ఒక ఒపప్ందం లేకుం ా చరచ్లు ము ి ా . ఉతత్ ర అ ె ికా ీర్ టేడ్
ర్ అ ిర్ ెంటైప్
సతవ్ర ఒపప్ందం కు ి ిం ి.
ేపథయ్:
అధయ్ డు ో ాల్డ్ టర్ంప్ ెకిస్కో మ య
ి ు కెన ా ాయకుల ో ానునన్ చరచ్లోల్ ార్త్ అ ె ికన్ ీర్ టేడ్
ర్
అ ిర్ ెంట్ (NAFTA) ో ి ి సంపర్ ింపులను ార్రం ంచ ా కి పర్ జఞ్ ే ాడు. టర్ంప్ NAFTA ను
"చ ితల
ర్ ో అతయ్ంత ెతత్ ాణిజయ్ ఒపప్ందం" ా ి ం ి మ ియు అ ె ికా కక్ రస్ట్ బెలో తయా ీ
ఉ ో య్ ాలోల్ నషట్ ో తుంద ం ిం ం ి. అతను మ ింత యు.ఎస్. ఉ ో య్ ాలను ఒక అతుయ్తత్ మ లకష్య్ం ా
సృ ట్ ంి ే లకష్య్ం ో "క ిన ైన మ ియు ాయ్య ైన" ాణిజయ్ ఒపప్ం ాలను చ ిచ్ంచ ా కి పర్ జఞ్ ే ాడు.
ఎందుకు NAFTA ా ాసప్దం?
 దటి ి పర్ ా ిం నపుప్డు NAFTA ా ాసప్ద ైం ి, ఎందుకంటే ఇ ి ెండు సంపనన్, అ వృ ధ్ ి
ెం ిన ే ాలు మ ియు అ వృ ధ్ ి ెందుతునన్ ే ాలోల్ దటి ి [ ేవ్ ాఛ్ ాణిజయ్ ఒపప్ందం]. అ వృ ధ్ ి
ెందుతునన్ ే ా కి ేవ్ ాఛ్ ాణిజయ్ం క ప్ంచడం ావ్ ా యుఎస్‐ఆ ా ిత ాయ్ ా ా న్ తమ
కారయ్కలా ాలను ఆ ే ా కి తర ంచ ా కి ో ర్ ాస్హకమ కొందరు ా ం ారు.
ా అమలు NAFTA వరత్ కపు రకష్కుల పర్ ాన లకష్య్ం ా ఉం ినపప్టి నుం ి ( ే ో టీ నుం ి ే య
ప ిశమ
ర్ లను "ర ించ ా కి" ిగుమతుల ై పనున్ ించడం వంటి చరయ్లను ేపటేట్ ారు).
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: NAFTA.
మాన్స్ కోసం: NAFTA సంబం ిం న షయాలు మ ియు ఎందుకు ఒపప్ందం వయ్ ేకం ా సంయుకత్
ఉం ి.
{{{
NAFTA అంటే ఏ టి? ఉతత్ ర అ ె ికా ీర్ టేర్డ్ అ ర్ి ెంటుక్ న ట్ ఏ
ీ , కెన ా, ెకిస్కో మ ియు యు ైటెడ్
ట్ ట
ే ు ఉతత్ ర అ ె ికాలో ాణిజయ్ అడడ్ ంకులను త గ్ ంి చడం లే ా ొల ంి చడం ావ్ ా సంతకం ే ిన
ఒపప్ందం. (U.S. మ ియు కెన ాకు ఇపప్టికే ేవ్ ాఛ్ ాణిజయ్ ఒపప్ందం (1988 లో సంతకం ేయబ ిన ి)
నుం ి, NAFTA కేవలం ెకిస్కోను ాణిజయ్ సమూహం ా సుకువ చ్ం ి.) జా జ్ ి H.W. కక్ రవ్హణలో
1990 లో ాణిజయ్ ఒపప్ందం కోసం చరచ్లు ార్రంభమయాయ్ . బుష్ మ ియు 1993 లో ల్ కిల్ంటన్ కక్
అధయ్కష్ పద పూ త్ ి ే ారు. ఈ ఒపప్ందం జనవ ి 1, 1994 న అమలోల్కి వ చ్ం ి. NAFTA కక్
ఉ ేద్ శయ్ం ఏ టి? 1993 లో యూ ో ియన్ యూ యన్ (EU) ఒక "ఒంట ి మా ెక్ట్" ను సృ ట్ ంి ం ి ‐
వసుత్వుల మ ియు ేవలను ేవ్ ాఛ్ కద కకు ఏ ై ా అంతరగ్ త స ిహదుద్లు లే ా ఇతర యంతర్ణా
అడడ్ ంకులు లేకుం ా భూ ాగం. ఇ ి EU లో పర్ ేశం మ ియు ాయ్ ారం 500 యనల్ కు ై ా
గ ారులకు అందుబాటులో ఉండటా కి అనుమ ం ం ి. అ ే సంవతస్రం ఆ ించబ ిన NAFTA,
కృ ర్మ ఆంకష్లు లేకుం ా జా య స ిహదుద్ల అంతటా మ ింత ేవ్చఛ్ ా పర్వహిం ే వసుత్వులను మ ియు
ేవల మా ిప్ ి అనుమ ంచ ా కి ఒక మా గ్ ా న్ క ప్ంచడం ో, ఇ ే పర్ ా ా న్ క ి ఉం ి. ార్త్
అ ె ిక గ్ ా కావ్ ై ంగ్ ఏ వసుత్వుల ైనూ అ న్ సుంకాలను ొల ించటా కి NAFTA అం ిం ం ి. ఈ
ఒపప్ందం ే ో సంప త్ హకుక్లను కా ాడటా కి, ాద ప ి ాక్ర ా ాలను ెలకొలప్ ా కి, మ ియు,
మౌ క ఒపప్ం ాల ావ్ ా, ార్ క మ ియు ప ాయ్వరణ ప ిరకష్ణా కారయ్కర్మాలను అమలు ేయాల
కో ిం ి.}}

8. Islamic Cooperation countries (OIC)

సందరభ్ం:  రషయ్న్ మా ెక్టోల్కి పర్ ే ం ేందుకు ా ి పర్యతన్ంలో ర ాయ్ ఇ ల్ ా క్ సహకార ే ాలు (OIC)
కక్ సంసథ్ కు మదద్ తు ా వ చ్ం ి. ేపథయ్: Russia ర ాయ్ ాణిజయ్ం OIC ే ాల ట ోన్వర్ సుమారు $ 75
యనల్ వదద్ ఉం ి, ఎగుమతుల లువ సుమారు $ 58 యనుల్. OIC ే ాల నుం ి ిగుమతులు
సుమారు $ 17 యనుల్. OIC గు ిం :  ఇ ల్ ా క్ సహకార సంసథ్ 1969 లో థ్ ా ించబ ిన ఒక
అంత జ్ ా య సంసథ్ , 57 సభయ్ ే ాలు క ి ఉం ి. ఐకయ్ ాజయ్స తరు ాత ఇ ి ెం ో అ ెదద్ పర్భు ేవ్తర
సంసథ్ .  ఈ సంసథ్ "ము ిల్ ం పర్పంచం కక్ ామూహిక ా స్" మ ియు "అంత జ్ ా య ాం మ ియు
ామర ాయ్ న్ ోర్ తస్హిం ే ఆతమ్లో ము ిల్ ం పర్పంచం కక్ పర్ జ ాలను కా ాడటం మ ియు
ర ించ ా కి" కృ ి ేసత్ ుం ి.  ఐకయ్ ాజయ్స మ ియు ఐ ో ా సమాఖయ్లకు OIC ాశవ్త పర్ ధులను
క ి ఉం ి. ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ మ ియు ె న్స్ కోసం: OIC
1 Prompt Corrective Action (PCA)

సందరభ్ం: ిజరువ్ బాయ్ంకు అ ికారం లే రుణాల దృ ట్ ా పర్భుతవ్ రంగ రుణ ాతకు వయ్ ేకం ా తకష్ణ
చరయ్ను ార్రం ం ం ి, కొతత్ కెర్ ిట్ మ ియు కొతత్ యామకా న్ ఇవవ్డం నుం ి బాయ్ంకును యం ర్సత్ ుం ి.
PCA అంటే ఏ టి? § PCA బంధనలు యంతర్కం బార్ంచ్ సత్ రణను ి ేయడం మ ియు ి ెండ్
ె ల్ ంపును ి ేయడం వంటి కొ న్ ప ి తులను ఉంచ ా కి అనుమ సుత్ం ి.
 ఇ ి ఒక సంసథ్ లే ా రంగం ై బాయ్ంకు కక్ రుణ ప ి కూ ా ాటగలదు. ఋణాల ై ిం ే ఇతర
ిదద్ ుబాటు చరయ్లు పర్ ేయ్క ఆ ిట్, పున ిన్ ామ్ణ కారయ్కలా ాలు మ ియు ికవ ీ పర్ణా క కక్ కియ
ర్ ా లత.
బాయ్ంకులు 'పర్ టరుల్ కూ ా కొతత్ రవ్హణను సుకు ా ాల కోరవచుచ్. § ి ిఎ కింర్ ద ఆ ిబ్ఐ బాయ్ంకు
బో రుడ్ను కూ ా రదుద్ ేయవచుచ్. PCA ఎపుప్డు ిలుపు చ్ం ి?
 కొ న్ పర్మాదం ప ి తులు ఉలల్ ంఘిం నపుప్డు PCA ను అమలు ేయబడుతుం ి. ఆ ిత్ ాణయ్త,
లాభ ాయకత, మూలధనం మ ియు వంటి కొ న్ థ్ ా ల ద ఆ ారప ిన మూడు పర్మాదం ప ి తులు
ఉ ాన్ .
 గ ిషట్ సహనం ప ి ఇ ి మూడవ ర్ై ో ల్డ్ , ై ా కర NPA ెట్స్ 12% మ ియు ాలుగు వరుస
సంవతస్ ాలు ఆసుత్ల ై పర్ కూల ి ి. ఆంకష్ల రకాలు ఏ టి? ెండు రకాల ఆంకష్లు, తపప్ స ి మ ియు
చకష్ణలు ఉ ాన్ . ి ెండ్, బార్ంచ్ సత్ రణ, ై ెకట్రల్ ు నషట్ ప ి తులు, తపప్ స ి ా ఉంటా ,అ ే
రుణపర ైన బంధనలు రుణాల ై ే ాలు మ ియు ి ా టల్ ను క ి ఉంటా . సవ ిం న
మారగ్ దరశ్కాలను జా ీ ే ిన త ావ్త ి ిఎ ిలుపు చ్న ెండు బాయ్ంకుల కేసులలో ‐ ఐ ి ఐ బాయ్ంకు
మ ియు యుకో బాయ్ంకు ‐ తపప్ స ి ఆంకష్లు ించబ డ్ ా . ెండు బాయ్ంకులు పర్మాదం పర్ ేశ ఉలల్ ంఘన
2. PCA ేర్ ే ిం నటల్ ే ఒక బాయ్ంకు ఏ ేసత్ ుం ి? ఋణాతమ్క ి ా టల్ ను కొతత్ ా లే ా యాకెస్స్
ేయ ా కి బాయ్ంకులు అనుమ ంచబడవు లే ా ా ి రుసుము‐ఆ ా ిత ఆ ాయా న్ ెంచ ా కి చరయ్లు
సుకోవు.
 NPA ల కక్ ట్ ాకున్ త గ్ ంి చ ా కి మ ియు ాజా NPA ల త ా న్ క ి ఉం ేందుకు బాయ్ంకులు
పర్ ేయ్క ర్ై న్ ార్రం ం ా స్ ఉంటుం ి. ారు కొతత్ ాయ్ ార రం ాలోల్ పర్ ే ంచ ా కి అనుమ ంచబడరు.
ఋణం కూ ా ఇంటర్ బాయ్ంక్ మా ెక్ట్ నుం ి రుణాల ై బాయ్ంకు ై ప ి తులను ించనుం ి. ఇం ాక్ట్:
ఆ ిబ్ఐ ఈ చరయ్ల కారణం ా నన్, మధయ్ తర ప ిశమ
ర్ లు ెబబ్ యా . § ి ిఎ ేర్మ్ ప ి ి రుణాలు
ఇ ేచ్ రుణాల త్ ాలను ప ి తం ేయటం వలన, ఇ ి ముఖయ్ం ా సంసథ్ లకు ముఖయ్ం ా MSME లకు
కెర్ ిట్ ఇవవ్టా కి ఒ త్ ి ేసత్ ుం ి.
 ెదద్ కం ె లు కా ొప్ ేట్ బాండ్ మా ెక్టుక్ అందుబాటులో ఉంటా కాబటిట్ అ ెంట ే పర్ ా తం కావు.
మ ింత పర్భుతవ్ ఆ ీనంలో ఉనన్ బాయ్ంకులు ి ిఏ ప ి ిలోకి వ చ్నటల్ ే, ఇ ి MSME ె ెమ్ంట్ కోసం
కెర్ ిట్ లభయ్తను పర్ ా తం ేసత్ ుంద అంచ ా ేయబ ిం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్మాలల్ కు: PCA. ె న్స్ కోసం: PCA‐ అవసరం, ార్ముఖయ్త, ఆంకష్లు మ ియు
ల్ .
స ాళు
1. Advance Pricing Agreement
సందరభ్ం:
పర్తయ్కష్ పనున్ల ెంటర్ల్ బో ర్డ్ (CBDT) ఇటీవల తన 200 వ ఏకపకష్ అ ావ్న్స్ ైర్ ింగ్ అ ిర్ ెంట్ (UAPA)
ై మ ో ైలు ా ా ిం ం ి.
 CBDT ే పర్ ే ం న APAs తత్ ం 220 కి ె ి ంి ి, ా లో 20 ివ్ ారశ్ APA లు ఉ ాన్ .
APA పథకం గు ిం :
 APA పథకం 2012 లో ఇనక్ం‐టాక్స్ యాక్ట్ లో పర్ శ
ే ెటట్బ ిం ి మ ియు 2014 లో " ోలాబ్ క్"
బంధనలు పర్ ేశ ెటట్బ డ్ ా . పథకం కక్ ధరలను రణ్ ంచడం ావ్ ా ధర బ ి ధర కక్
 ొ ై ల్ ో పనున్ ె ల్ ంపు ారులకు ఖ చ్తతవ్ం అం ించ ా కి మ య
ి ు ముందు ా ే అంత జ్ా య
లా ా ే లు.
 ా ఆరంభం నుం ి, APA పథకం పనున్ ె ల్ ంపు ారుల నుం ి ాలా ఆసకిత్ కనబర ం ి మ ియు
ఇ ి ా ాపు ఐదు సంవతస్ ాలలో ఇపప్టివరకు 700 కంటే ఎకుక్వ దరఖాసుత్లు ( ెండు ైపులా ఏకపకష్
మ ియు ైవ్ ా ిక) సమ ిప్ంచబడు ోం ి.
 APA ీక్మ్ కక్ పు ోగ ఒక వయ్ ేకత లే పనున్ ాలనను ో ర్ తస్హిం ే పర్భుతవ్ రణ్యా న్
బలపరుసుత్ం ి. సరళ ైన మ ియు ారదరశ్క పదధ్ లో సంకిల్షట్ బ ి ధర సమసయ్లను ప ిషక్ ించ ా కి
ారత APA కారయ్కర్మం జా యం ా మ ియు అంత జ్ా యం ా పర్శం ించబ ిం ి.
CBDT గు ిం :
 ై ెక్ట్ టాక్స్ ెంటర్ల్ బో ర్డ్ ెంటర్ల్ బో ర్డ్ ఆఫ్ ె ెనూయ్ యాక్ట్, 1963 కిర్ంద ఒక చటట్ బదద్ ైన అ ికారం క ి
ఉం ి. ఇ ి ారత పర్భుతవ్, ఆ థ్ క
ి మం ర్తవ్ ాఖలో ె ెనూయ్ ాఖలో ాగం.
అ ి ారత ేశంలో పర్తయ్కష్ పనున్ల ా ా కి మ య
ి ు పర్ణా కకు అవసర న
ై ఇనుప్టల్ ను అం ిసత్ ుం ి
మ ియు ఆ ాయపు పనున్ ాఖ ావ్ ా పర్తయ్కష్ పనున్ చటాట్ల రవ్హణకు కూ ా బాధయ్త వహిసత్ ుం ి.
 ఇ ి ఇం ియా కక్ అ ికా ిక ఆ థ్ క
ి చరయ్ టాస్క్ ో ర్స్ యూ ట్.
CBDT ైరమ్న్ మ ియు CBDT కక్ సభుయ్లు ఇం ియన్ ె ెనూయ్ స ీవ్స్ (IRS) నుం ి ఎం ిక ే త్ ారు,
ీ సభుయ్లు ఆ ాయపనున్ ాఖ కక్ అగర్ రవ్హణను క ి ఉంటారు.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ స్ కోసం: APA, CBDT.
 ఫర్ ె న్స్: ఎ ిఏల కక్ ార్ముఖయ్త.

2. FDI confidence index

కాంటెక్ : 2018 సంవతస్ ా కి ఎ ిడ్ ఐ శవ్స య సూ క డుదల ేయబ ిం ి.
FDI శవ్స య సూ క గు ిం :
A.T. తయారు ే ిన ే పర్తయ్కష్ ెటట్ ుబడుల నమమ్కం (FDI) సూ క. కె ీన్ అ ే ి ా ష్క
ి స ేవ్, ఇ ి ే
పర్తయ్కష్ ెటట్ ుబడుల ఉ ద్ ే ాయ్లు మ ియు CEO లు, CFO లు మ య
ి ు ల్ ోబల్ 1000 కం ె ల ఇతర అగర్
కారయ్ ావ్హకుల ార్ ానయ్తల ై ాజకీయ, ఆ థ్ క
ి , మ ియు యంతర్ణ మారుప్ల పర్ ా ా న్ గు త్ ంి ే .ి
ఈ ే ికలో మా ెక్టల్ ై వరణాతమ్క ాయ్ఖాయ్నం మ ియు అంత జ్ ా య ాణిజయ్ సమసయ్ల ై ఎ ిడ్ ఐ
ఆకరష్ణలు, అలా ే అగర్ 25 ే ాల ాయ్ంకింగల్ వంటి ఉ ాన్ .
ారత ేశం కక్ పర్దరశ్న:
ారత ేశం 11 వ థ్ ానంలో ఉం ి. గత ఏ ా ి నుం ారత్ తత్ ం ాయ్ంకిం ల్ ో ారత్ మూడు ప ిం ి.
ఇం ెకో ారత్ ెం ో రం ా కి ెం ిన వృ ధ్ ి ెందుతునన్ మా ెక్టాగ్ ఉం ి. ఇటీవల సంసక్రణలు ధ
ా ాయ్ ార ా ావరణం మ ింత ాయ్ ార ేన్హపూరవ్క ే ిం ి, మ ియు ఆ థ్ క
ి వృ ిధ్ ఈ సంవతస్రం
పుం కుంటుంద అంచ ా.
తత్ ం ద, మా ెక్ట్ ప మ
ి ాణం మ య
ి ు ేగవంత ైన ఆ థ్క
ి ా వృ ిధ్ కారణం ా ారత ేశం అగర్ ణ
ేర్ ి
గమయ్ థ్ ా ాలలో ఒకటి ా ఉం ి.
ఇతర ే ాల పర్దరశ్న:
జరమ్ జా ాలో అగర్ థ్ ానంలో ం ి, త ావ్త జరమ్ మూడవ థ్ ా ా కి ప ి ో ం ి.
 సంయుకత్ ా ట్ ార్ లు ఆరవ సంవతస్ ా కి ే ై ెక్ట్ ఇ ెవ్ ట్ ె ంట్ (ఎ ిడ్ ఐ) కా ఫ్ ెన్స్ ఇం ెకో దటి
థ్ ానంలో ఉ ాన్ .
ఇం ెకో దటి ఐదు ే ాలు గత మూడు సంవతస్ ాలోల్ మారలేదు, కా ా ి సంబం ిత థ్ ా ాలు
మా ా .
2016 మ య
ి ు 2017 ాటికి ఎ ిడ్ ఐకి టాప్ 10 అవకా ాలు అందుబాటులో ఉ ాన్ . ఈ ఏ ా ి జా ాలో
మారుప్ వుం ి. ివ్టజ్ ల్ ాండ్, ఇట ే ాలోల్ ొ ా ి ా దటి ప ి థ్ ా ాలోల్ పర్ ే ం ా . మ ియు
ింగపూర్.
 యూ ో ియన్ మా ెక్టు
ల్ ఈ ఏ ా ి ఇం ెకో తత్ ం థ్ ా ాలోల్ స ా కి ై ా, అగర్ 10 థ్ ా ాలోల్ సగ
ా ా న్ క ి ఉ ాన్ .
ముందుకు :ే
 ారత ేశం లో ెటట్ ుబ ి ా ావరణం గత ద ాబాద్ల కంటే ాలా న్
ే హం ా మా ంి ి. అవ థ్ ాపన అ వృ ిధ్
ెందు ోం ి మ ియు ప ి థ్ ి ెరుగుప ి ేందుకు ఎ ిడ్ ఐ ానం సర కృతం ేయబడు ోం ి.
అ ే, మ
ే ు పర్ ాన ఎగుమ ఆ ా ిత తయా ీ కేందర్ం ా ఉదభ్ ం ాల కోరుకుంటే ాలా ేయవల ి
ఉంటుం ి.
 ారత ఆ ధ్క
ి వయ్వసథ్ కక్ తకష్ణ మ ియు మధయ్ కాలపు అవకా ాల ై ెటట్ ుబ ి ారులు తమ
ెరుగుతునన్ ావ్ ా న్ చూ ిసత్ ు ాన్రు.
 ఎ ిడ్ ఐ కోరుస్ ఆ థ్ క
ి అ వృ ధ్ క
ి ి పర్ ాన వనరులోల్ ఒకటి ా ఉండవచుచ్. 20‐20 దృ ట్ ల
ి ో ల ాయ్ల ాధనకు
ారత్ ా ీ ట
ె ట్ ుబడులను కోరు ోం ి.
 ాల ీ ేకర్స్ సమగర్ ర
ీ ఘ్కా క వూయ్ తమ్క వూయ్ ల ో ాటు ా ాలలో ారదరశ్కత మ ియు
అనుగుణయ్తను ధ్ా ిం ా స్న అవసరం ఉం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ స్ కోసం: FDI ావ్స సూ కక్ ాయ్ంకులు.
 ె న్స్ కోసం: ఎ ిడ్ ఐ‐ ార్ముఖయ్త, సమసయ్లు, స ాళు
ల్ , ఈ షయంలో పర్భుతవ్ పర్య ాన్లు.
3. National security clearance policyసందరభ్ం:
 గత ాలుగు సంవతస్ ాలోల్ ే పర్తయ్కష్ ెటట్ ుబడుల కొరకు 5,000 క ాన్ ఎకుక్వ ెటట్ ుబ ి
పర్ ాదనలు భదర్ ా అనుమ కి హో ం మం ర్తవ్ ాఖ ఇ చ్ం ి.
 ే ే ాలలో అ ె ికా, ై ా ( ంకాం త్ ో స ), మా ిషస్, యుకెలు అతయ్ క
ి ం ా 10 పథకాలకు ీర్న్
ిగన్లున్ అందుకు ాన్ , త ావ్త జరమ్ 6, బం ల్ ా ేశ్ 3, ఇట , ఇజార్ ెల్, ెద ల్ ాండ్స్, ివ్టజ్ ల్ ాండ్.
ేపథయ్:
ెంటర్ల్ ఇంటె జెన్స్ మ య
ి ు ద ాయ్పుత్ ఏజ స్ల నుం ి ేషనల్ ెకూయ్ ిటీ ా ంట్ నుం ి వ చ్న
ే ికలను అంచ ా ే ిన త ావ్త హో ం మం ర్తవ్ ాఖ ెకూయ్ ిటీ కిల్య ెనుస్ మం రు స
ే త్ ుం ి.
 ార్జెకట్ులు ేగవంతం ేయాల పర్భుతవ్ం రణ్ ం న తరు ాత 2015 లో నూతన జా య భదర్ ా
కిల్య ెన్స్ ా ా న్ మం ర్తవ్ ాఖ రూ ొ ం ిం ం ి, ఇ ఇంటె జెన్స్ బూయ్ ో (ఐ ) లే ా ాషట్ ర్
ో సుల ో స ఇతర సంసథ్ ల ఆ దం లేనందున ో యా .
 ఒక ార్జెక్ట్ కోసం ెకూయ్ ిటీ కిల్య ెన్స్ కోసం సుకునన్ సమయం సగటున ఎ ి ొ మ్ ి ెలల. ఇ ి
గత సంవతస్రం నుం 40 ో లకు త గ్ ంి ి.
జా య భదర్ ా కిల్య ెన్స్ కోసం ానం:
 అ న్ పర్సత్ ుత ా ాలను కోర్ ీక ించడం ావ్ ా ఆ ధ్ క
ి వయ్వసథ్ కక్ కొ న్ సు న్త ైన ా ాల కోసం
జా య భదర్ ా కిల్య ెన్స్ కోసం హో ం వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ ఒక ా ా న్ రూ ొ ం ిం ం ి.
అం ేకాక, ానం ఇపప్టికే ఉనన్ కొ న్ ెటట్ ుబ ి ప ి తులను సర కృతం ే ిం ి.
 కొతత్ ాల ీ జా య భదర్త కక్ ఆవశయ్కతలను కలుసుకు , ాయ్ ారం య
ే డం సులభతరం ేయడం
మ ియు ేశంలో ెటట్ ుబ ి ో ర్ తస్హించడం మధయ్ ఆ ోగయ్కర ైన సంతుల ా న్ సుకు ా ాల లకష్య్ం ా
ెటట్ ుకుం ి.
 కొతత్ ానంలో, భదర్ ా సంసథ్ ల నుం ి ఇనుప్టల్ ను కో ినపుప్డు ప ిహేను ా ా తులు య
ే బ డ్ ా .
 ో ర్ ాస్హకులు, వర్ ాద కోణం, ఆ థ్ క
ి సం మ య
ి ు కుంభకోణం, ా ో ప్ర్ట్ సం, బాహయ్ గూఢ ార
సంసథ్ ల ో సంబం ాలు మ య
ి ు హతయ్ వంటి వర్ ైన ే ాలకు ాలప్ ినందుకు వయ్ ేకం ా నగదు బ ి
ఆ ోపణలు: భదర్ ా సంసథ్ ల ావ్ ా ఇనుప్టల్ ను కోరుతునన్ ా ా తులు.
ేపథయ్:
 పర్సత్ ుతం, రకష్ణ మ ియు లల్ ర వరత్ కం ో స 11 రం ాలు మాతర్ ే ే పర్తయ్కష్ ెటట్ ుబడులకు పర్భుతవ్
ఆ దం అవసరం. 90% ై ా ఎ ిడ్ ఐ పర్ ాదనలు ఆటో ేటిక్ రూట్ ావ్ ా వ ాచ్ .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: భదర్ ా కిల్య ెన్స్ మ ియు ఎ ఐ ిడ్ సంసక్రణల ై ానం.

4. GST Network (GSTN)

సందరభ్ం:
 ఎ ట్ ి ెట్ వర్క్ ( ఎ ట్ ఎ
ి న్) పర్భుతవ్ సంసథ్ ను ైర్ ేటు సంసథ్ ల ావ్ ా ేక ిం న ాటాలను ావ్ ీనం
ేసుకోవడం ావ్ ా GST కౌ స్ల్ ఆ ిం ం ి. పర్ ాదన ేరకు, కేందర్ పర్భుతవ్ం 50 ాతం ాటా క ి
ఉంటుం ి, గ ా తత్ ం ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు స ట్ ి ా రవ్హించబడ ా .
GSTN అంటే ఏ టి?
 కొతత్ ప ోకష్ పనున్ ా ా న్ అమలు ేయటా కి GSTN ఒక ైర్ ేటు టెడ్ సంసథ్ .
 ేశ ాయ్పత్ ం ా కొతత్ పనున్ల ాలనను సజావు ా అమలు ేయటా కి అ న్ ాటా ారులకు సమా ార
ాంకే క మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి మ ియు GST కింద న దు ే ిన పనున్ మ ియు సంసథ్ లకు
సంబం ిం న అ న్ సమా ా ాల ి ో ట ీ ా ఉంటుం ి.
 సంసథ్ లో ెజా ిటీ (51%) ేర్ హో డ్ ంగ్ హె డ్ ఎ ిస్ బాయ్ంక్, ఐ ిఐ ిఐ బాయ్ంక్, ఎల్ఐ ిల ో స ైర్ ేట్
సంసథ్ ల ో ఉం ి. కేందర్ పర్భుతవ్ం, ఉమమ్ ి ా
ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాలు, సంసథ్ లో 49 ాతం ాటా క ి ఉ ాన్ .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: GSTN.
మాన్స్ కోసం: GST గు ిం అ న్.

5. Merchandise Export from India Scheme సందరభ్ం:

 ారత ేశ పథకం (MEIS) నుం ి ఎగుమతుల ో ర్ ాస్హక పథకం నుం ి ేర డ్ జ్
ై ఎగుమతుల ావ్ ా
ెంచబ ిన ేటల్ ు న్ 30 ాటి కొన ాగు ాయ ే ాణిజయ్ం ై ెకట్ర్ జనరల్ ే ొక్ం ి.
MEIS గు ిం :
 ా ిన్ టేడ్
ర్ ాల ీ ఆఫ్ ఇం ియా (ఎఫ్ ి ి 2015‐20) కింద ారత ేశ పథకం (MEIS) నుం ి
వసుత్వుల ఎగుమ
ారత పథకం నుం ి ఎగుమతుల కక్ ాగం ా, 2015‐2020 ారత ేశ ే ాణిజాయ్ కి ప ిచయం
ేయబ ిన ెండు పథకాలు.
ారత ేశంలో ఉతప్ త్ / ఉతప్ త్ ేయబడుతునన్ వసుత్వుల / ఉతప్తు
త్ ల ఎగుమ లో ాలొగ్నన్
ఇ ా ర్సట్క
ర్ చ్ర్ అసమరథ్ తలను మ ియు అనుబం ిత వయ్యాలను భ త్ ీ ేయడం ావ్ ా ారత ే ాంగ
ాణిజయ్ ానం 2015‐20 (FTP 2015‐20) పర్కారం ారత ేశ పథకం (MEIS) ముఖయ్ం ా ఎగుమతుల
వర్త, ఉ ా ి ామ థ్ ా న్ క ి ఉండటం మ ియు త ావ్ ా ారత ేశపు ఎగుమ ో టీత ావ్ న్
ెంచుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: MEIS మ ియు ా ముఖయ్ లకష్ణాలు.
ె న్స్ కోసం: MEIS.T. కక్ ార్ముఖయ్త
CriSidEx
సందరభ్ం:
CRISidEx స ేవ్ పర్కారం ంె టి ెంట్ ఇం ెక్స్ ైమ
ర్ ా క
ి ంలో 14 ా ంటు
ల్ ె ి ిం ి, జనవ ి‐మా ిచ్
ైమ
ర్ ా ికంలో సూకష్మ్ మ య
ి ు నన్ సంసథ్ ల (MSE) ాయ్ ార ెంటి ెంట్ ెరుగుప ిం ి. CriSidEx
ెంటి ెంట్ సూ క గత మ
ైర్ ా ికంలో 107 నుం ి జనవ ి‐మా ిచ్ స ేవ్ ైమ
ర్ ా క
ి ంలో (SQ) 121 కు
ె ి ిం ి.
CriSidEx గు ిం :
ఇ ిఏ టి? CRISidEx అ ే ి 8 ా ా తులు కక్ సత్ రణ సూ క మ ియు MSE ాయ్ ార
ా ాలను 0 ( ాలా పర్ కూల) థ్ ా కి 200 ( ాలా ానుకూల ైన ి) ై కొలత ఆ ారం ా ఒక శర్మ
సూ క. CRISidEx సవ్తంతర్ సమయ ణ
ేర్ ి ేటాను అం ిసత్ ుం ి, స ేవ్లో కొ న్ ౌండుల్ త ావ్త ో రణి
వ చ్న త ావ్త, 2 సూ లు, 'స ేవ్ ైమ
ర్ ా ికంలో' మ ియు మ ొక 'తదుప ి ైమ
ర్ ా ికంలో' ఒకటి ఉంటుం ి.
పర్ జ ాలు: CRISidEx కక్ కీలక పర్ జనం ా ీ ింగులను ఉ ాప్దక చకార్లలో సం ావయ్
తలలు మ య
ి ు మారుప్లను ప ాకం ేసత్ ుం ి, త ావ్ ా మా ెక్ట్ ామ ధ్ ా లను ెరుగుపరుసుత్ం ి.
మ ియు ఎగుమ ారులు మ ియు ిగుమ ారుల ెంటి ెంటిన్ బం ించడం ావ్ ా, అ ి ే
ాణిజయ్ం ై చరయ్ల సూచనలు కూ ా అం ిసత్ ుం ి.
MSME కక్ ార్ముఖయ్త:
 MSME రంగం ఆ థ్ క
ి వయ్వసథ్ కు ె ెన్ముక ా ఉంటుం ి. ఇ ి ేశంలో అ ెదద్ ఉ ో య్ ాలోల్ ఒకటి మ ియు
పర్భుతవ్ంలో లే ా ెదద్ ప శ
ి మ
ర్ లో ఉ ో య్గం ప ి త ైన సం ావయ్తను క ి ఉనన్ అతయ్ ిక జ ా ా ో
ఉం ి.
 పర్జలు ా ి వయ్వ థ్ ాపక ైపుణాయ్లను పర్ద ిశ్ త్ ారు, ెదద్ లువ ొలుసులోల్ ాగం ా ఉంటారు, కా
కారయ్కర్మంలో ఉ ో య్గ సృ ట్ క
ి రత్ లు ా కూ ా ఇ ి ఒక రంగం. అం ేకాకుం ా తయా ీ రంగం, ఉ ో య్ ావకా ాలలో
ఎకుక్వ ాగం ఈ పర్ ేయ్క రం ాలలో సృ ట్ ంి చబ డ్ ా .
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కొరకు: CriSidEx ఇం ెక్స్.
ె న్స్ కోసం: MSME ాగం ‐ ార్ముఖయ్త మ ియు సంసక్రణల అవసరం.

1. ‘Gobar Dhan’ scheme

సందరభ్ం:
 ాగు రు మ ియు ా ి దధ్ మం ర్తవ్ ాఖ ేషన్ కోసం ' ోబర్ ధన్' పథకా న్ ార్రం ం ం ి. పథకం
కింద ఆవు ేడలు, వయ్వ ాయ వయ్ ధ్ాల ాయ్ ారం కోసం ఆ ల్ న్
ై ల్ ాటాఫ్రమ్ ఏ ాప్టు ేయాల పర్భుతవ్ం
త్ ో ం ి.
ోబార్‐ధన్ జన అంటే ఏ టి?
ిబవ
ర్ ి 1 వ ే ీన తన బ జ్ ట్
ె పర్సంగంలో ఆ ధ్ క
ి మం ర్ అరుణ్ జైటీల్ దటి ా ి ో ా ా ి ేం య
ీర్ బ ‐
ఆ ోర్ వనరుల ధన్ ( ోబెర్‐ ిహెచ్ఎన్) పథకా న్ పర్కటిం ారు. ఈ పథకం ప వుల ేగు మ య
ి ు ఘన
వయ్ థ్ాలను కం ో స్ట్ , బ ాయ్స్ మ ియు బ ‐ CNG. ైతులు, ప వుల ెంపకం ారుల ఆ ాయా న్
ెంచుతునన్పుప్డు ర్ామాలను ప ి భర్ం ా ఉంచడంలో ఇ ి స యపడుతుం ి.
పథకం కక్ పర్ జ ాలు:
 పర్పంచంలో అతయ్ ిక ప వుల సంఖయ్లో ారత్ ఉనన్ందున ేశంలో 300 యనల్ మం ి ౌరులు
వ ిసత్ ు ాన్రు, ో కు 3 యన్ టనున్ల ేడలు ఉతప్ త్ అవుతు ాన్ .
 ఈ పథకం ైతులు ేడ మ ియు ఇతర వయ్ ధ్ాలను వయ్రధ్ ం ా కాకుం ా, ఆ ాయ వనరు ా ప గ
ి ణించ ా కి
ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.
 ర్ా ణ పర్జలకు ఇ ి అ క
ే పర్ జ ాలను అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి ర్ామం భర్ం ా మ ియు
ీధ్ క ించ ా కి సులభం ా ఉంటుం ి, ప వుల ఆ ోగయ్ ెరుగుపరచ ా కి మ ియు వయ్వ ాయ
ిగుబ ి ెరుగుతుం ి.
బ ాయ్స్ ఉతప్ త్ వంట మ ియు లెట
ౖ ింగ్ కోసం ఉప ిం న శకిత్లో ీవ్య‐ ావ్ ా న్ ెంచుతుం ి.
ైతులకు, ప వుల ెంపకం ారులు ా ి ఆ ాయా న్ ెంచడంలో స యపడ ారు. ేకరణ, ర ాణా,
బ ాయ్స్ అమమ్కాలు దలగున కొతత్ ఉ ో య్ ాలు కోసం నవల అవకా ాలు ఉ ాన్ .
 ఈ పథకం చమురు కం ె ల మా ెక్టోల్ థ్ ర
ి ైన ఇంధన సరఫ ాను మ ియు మా ెక్టోల్ అందుబాటులో
ఉనన్ రుణాలను పర్భుతవ్ పథకాలు మ ియు వయ్వ థ్ ాపకుల కోసం బాయ్ంకులు ావ్ ా అం ిసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: GOBAR ధన్ జన.
 ఫర్ ె న్స్: ైతులకు పర్ ాయ్మాన్య వనరుల ఆ ాయాలు, కీల్న్ ఇంధన ఉతప్ త్ .
2. Green Revolution – Krishonnati Yojana
సందరభ్ం:
 ఆ థ్క
ి వయ్వ ాల కే ట్
ె క టీ 2017‐18 నుం ి 2019‐20 కాలం వరకు 12 వ పంచవరష్ పర్ణా క కంటే
వయ్వ ాయ రంగంలో ంగ్ ివలూయ్షన్ ‐ కిర్షణ్న్ జన " ొడుగు పథకా కి ఆ దం ె ిం ి.
డు ొడుగు పథకం 11 పథకాలు / షన్స్. ఉతప్ త్ , ఉ ాప్దకత మ ియు ఉతప్ త్ ద మం ాబ ి
ెంచడం ావ్ ా ైతుల ఆ ాయా న్ ెంచుకోవ ా కి సంపూరణ్ మ ియు ా య
ీత్ ర్ పదధ్ లో వయ్వ ాయం
మ ియు అనుబంధ రం ాలను అ వృ ిధ్ ేయ ా కి ఈ పథకాలు చూసుత్ ాన్ .
పథకం కక్ కీలక ల ాయ్లు:
వయ్వ ాయ పు ా ి కక్ బెట ెమ్ంట్.
ైతుల సం ాదనల ెటట్ ంి పు.
త ిన వయ్వ ాయం అవ థ్ ాపన అ వృ ధ్ .ి
 ఉతప్తు
త్ ల అమమ్కం కోసం త ినంత మా ెక్ట్.
ొడుగు పథకాలలో ాగ న
ై పథకాలు:
 ట్క
ి లచ్ర్ ఇంటి ేర్టెడ్ ెవల ెమ్ంట్ షన్ (MIDH).
ేషనల్ ఫుడ్ ెకూయ్ ిటీ షన్ (NFSM).
 స ట్ న
ై బుల్ అ ిర్కలచ్ర్ కోసం ేషనల్ షన్ (NMSA).
వయ్వ ాయ ొ ి ింపు ై సమరప్ణ (SMAE).
తత్ ాలు మ ియు ాటడం ెటీ ియల్ (SMSP) ై సబ్ షన్.
వయ్వ ాయ యం ర్కరణం ై సబ్‐ షన్ (ఎస్ఎమ్ఎం).
సబ్ షన్ ఆన్ ల్ ాంట్ ొ ర్ టెకష్న్ అండ్ ల్ ాన్ ిగబ్ంధం (SMPPQ).
వయ్వ ాయ న
ె స్స్, ఎక ా క్స్ అండ్ ట్ ాటి ట్ క్
ి స్ (ISACES) ై స కృత పథకం.
వయ్వ ాయ సహకారం ై స కృత పథకం (ISAC).
అ ిర్కలచ్రల్ మా ెక్టింగ్ (ఐఎఎమ్ఎం) ై ఇంటి ేర్టెడ్ పథకం.
ేషనల్ ఇ‐గవ న్
ె న్స్ ల్ ాన్ (NeGP‐A).
3. Frozen Semen Station
సందరభ్ం:
 ఘన ైన ె ెన్ ట్ ష
ే న్ ల్ ో మ ాం ా, పు ిన్యాలో ా ట్ య
ీ ర్ ోకుల్ ష ల్ ో కేందర్ పర్భుతవ్ం నుం
100 ాతం ాటాను ఏ ాప్టు ే ిం ి.
ముఖయ్ ాసత్ ాలు:
పూరయ్ లో సత్ ం ంప ే ిన రయ్ం ట్ ష
ే న్ శ
ే ం కక్ దటి ట్ ట్
ే ఆఫ్ ి ఆర్ట్ న్ ొ ర్ డకష్న్ ంె టర్.
 కేందర్ం అతయ్ంత ఆధు క ఎదుద్ల డ, రయ్ ార్ ె ింగ్ లాయ్బ్, ీడ్ మ ియు ో ౌన్, వయ్వ ాయ ప ిక ాలు
మ ియు ఇతర ౌక ాయ్లను అ వృ ిధ్ స
ే త్ ుం ి.
ా ట్ య
ీ ర్ ోకుల్ షన్ గు ిం :
ే యప వుల ెంపకా న్ సంర ించ ా కి మ య
ి ు అ వృ ిధ్ ేయ ా కి, పర్భుతవ్ం బో న్ ర్ ింగ్
అండ్ ై ీ ెవల ెమ్ంట్ (NPBBD) జా య పథకం కింద " ా ట్ య
ీ ర్ ోకుల్ షన్" ను ార్రం ం ం ి.
 ఈ ల ాయ్ కి ల ాయ్లు అమలు ేయబడుతు ాన్ : ఎ) ే య జాతుల అ వృ ిధ్ మ ియు ప ిరకష్ణ )
ే యప వుల ెంపకం కోసం జా ెరుగుదల కారయ్కర్మం ప
ే టట్ డం ావ్ ా జనుయ్ అలంకరణను
ెంచడం మ ియు ట్ ాక్ ెంచడం; ి) ాలు ఉతప్ త్ మ ియు ఉ ాప్దకతను ంె చుతుం ి; ి) ిర్,
ాహి ాల్, ర , ె , ా ాప్రక్ర్, ెడ్ ిం ీ మ య
ి ు ఇ వంటి ఎలైట్ ే య జాతులను ఉప ిం
ాండుస్కీర్ట్ ప వుల అ డ్
ేగ్ ర్ ేయం ి, సహజ వ
ే కోసం ాయ్ ి ఉ త హై జె ెటిక్ ె ిట్ ఎదుద్లను
పం ిణీ ేసత్ ుం ి.
అమలు:
ా ట్ య
ీ ర్ ోకుల్ షన్ " ాషట్ ర్ అమలు సంసథ్ (SIA, ి త్ ో లు, ప వుల అ వృ ధ్ ి బో రుడ్) ావ్ ా అమలు
ేయబడుతుం ి. ాషట్ ర్ Gauseva Ayogs SIA కక్ (LDB కక్) పర్ ాదనలు ాప్నస్ర్ మ ియు
ార్ త పర్ ాదన అమలు మా టర్ తపప్ స ి ఇవవ్బడుతుం ి. CFSPTI, CCBFs, ICAR,
శవ్ ాయ్లయాలు, క ా ాలలు, NGO లు, సహకార ొ ైటీస్ మ ియు ౌ ల్ ాస్ వంటి ఉతత్ మ
ాగ ావ్ములు ా ే యప వుల అ వృ ిధ్ లో అ న్ సంసథ్ లు ఒక ాతర్ను క ి ఉంటా .
ోకుల్ ర్ామ్:
" ోకుల్ ర్ామ్" అ ే ఇంటి ట
ేర్ ెడ్ ఇం ి నస్ ప వుల కేం ార్ల థ్ ాపనకు పథకం కింద ధులు
కేటా ంచబడ ా .
 ోకుల్ ర్ాములు ఇకక్డ థ్ ా ించబడ ా : i) థ్ ా క ెంపకం పథకాలు మ ియు ii) ెటర్ో ా టన్
నగ ాల స పంలో పటట్ ణ ప వులు.
 ోగుల్ ర్ామ్ సవ్ ే జాతుల అ వృ ధ్ ి కోసం కేం ార్లు ా వయ్వహ ిసత్ ుం ి మ ియు ెంపకం లో ైతులకు
అ ిక జనుయ్ సం ా ోతప్ త్ సరఫ ా య
ే ా కి ఆ ారపడగల వనరు.
 ోకుల్ ర్ామ్ ీవ్య రంతరం ా ఉంటుం ి మ ియు A2 ాలు, ేం య
ిర్ ఎరువు, vermi‐ కం ో ట్ ంి గ్,
మూతర్ం ేవ్దన మ ియు అమమ్కపు గృహ గం మ ియు జంతు ఉతప్తు
త్ ల కర్యాల కోసం బ
ాయువు నుం ి దుయ్తు
త్ ఉతప్ త్ నుం ి ఆ ధ్ క
ి వనరులను ఉతప్ త్ ేసత్ ుం ి.
 ోకుల్ ర్ామ్ కూ ా ైతులు, ర్డర్స్ మ ియు MAITRI ల కొరకు ిటుయ్ట్ టైర్ ంగ్ ెంట ల్ ో కళను ాషట్ ంర్ ా
రవ్హిసత్ ుం ి.
 ోకుల్ ర్ామ్ 60:40 షప్ త్ లో ల్క్ మ ియు ప కి ా జంతువులను రవ్హిసత్ ుం ి మ ియు 1000
జంతువులను రవ్హించ ా కి ామ థ్ ా న్ క ి ఉంటుం ి. జంతువుల ో షకా ర అవస ాలు ోకుల్
ర్ామంలో గృహ ేత ఉతప్ త్ ావ్ ా అం ించబడ ా .
 పటట్ ణ ప వులు రవ్హించ ా కి ెటర్ో ా టన్ నగ ాలకు స పంలో ోకుల్ ర్ామ్ కూ ా ఏ ాప్టు
ేయబడుతుం ి. ెటర్ో ా టన్ ోకుల్ ర్ామ్ పటట్ ణ ప వుల కక్ జనుయ్పర ైన ెరుగుదల ై దృ ట్ ి
ెడుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: ఘ భ ం న రయ్ం ట్ ష
ే న్, ా ట్ య
ీ ర్ ోకుల్ షన్ మ య
ి ు ోకుల్
ర్ామ్.
1. Pradhan Mantri Sahaj Bijli Har Ghar Yojana
సందరభ్ం:
 ాస ార్ం ాలలో ాస ార్ం ాలలో / పటట్ ణాలు / ధ స్ / మజార్స్ / టోలా లలో ఉనన్ అ న్
పటట్ ణాలనూ పటట్ ణ ా ాలకు అనుసం ా ంచబ ిన ెనస్స్ ర్ామాలోల్ మ ియు గృ లోల్ ఉనన్ అ న్
కుటుంబాలు ' ౌ ాగయ్' కిర్ంద కవర్ ేయబడ ాయ పర్భుతవ్ం వ ిం ం ి.
ౌభయ్యా పథకం గు ిం :
 ె ట్ ంె బర్, 2017 లో ార్రం ంచబ ిన ' ౌ ాగయ్' పథకం కింద ర్ా ణ ార్ం ాలలో అ న్ ర్ా ణ గృ లు,
పటట్ ణ ార్ం ాలోల్ ేద కుటుంబాలు ఉ త దుయ్త్ క ెకష్ను
ల్ ఇవవ్బ డ్ ా . ేశంలో ా ాపు 4 కోటల్ మం ి
దుయ్చఛ్కిత్ లే గృ లు ఉ ాన్ , ి ెంబరు 2018 ాటికి దుయ్త్ క ెకష్నల్ ను అం ించ ా కి ారు
లకష్య్ం ా ఉ ాన్రు.
అమలు:
ర్ా ణ దుయ్ ీకరణ కా ొప్ ేషన్ టెడ్ (REC)
ేశ ాయ్పత్ ం ా పథకం కక్ అమలు కోసం ోడల్ ఏజె స్.
ౌభయ్యా కక్ పర్ ాన లకష్ణాలు:
DDUGJY అనుగుణం ా పథకం కింద ఆ థ్క
ి స యం కోసం ైర్ ేట్ ెకట్ార్ DISCOMs, ట్ ట్
ే పవర్
ి ారుట్ ెంటులు మ ియు RE కోఆప ేటివ్ ొ ైటీ త్ ో స అ న్ DISCOM లు అరుహ్లు.
 ఈ పథకం కింద ఉ త దుయ్త్ క ెకష్నల్ కు భ షయ్త్ ల ధ్ ారుల గృ లు SECC 2011 ేటాను
ఉప ిం గు త్ ంి చబడ ా .అ నపప్టికీ, SECC ాటా కింద లే దుయ్చచ్కిత్లే గృ లు రూ. 500
ిఐ ి ిఓలు దుయ్త్ లుల్ ావ్ ా 10 ా ాలలో ొ ందవచుచ్.
 దుయ్తు
త్ లే దుయ్త్ కుటుంబాలకు దుయ్త్ క ెకష్ను
ల్ ేవ లైన్ కేబుల్ సదు ాయం, ముందు ె ల్ ంపు /
ామ్ర్ట్ టర్, ిం ిల్ ా ంట్ ై ింగ్ వంటి ఎన జ్ ీ టర్. ాంకే క లకష్ణాలు మ ియు ామ్ణ
పర్మాణం ో అనుగుణం ా LED ీ ాలు మ ియు సంబం ిత ఉపకరణాలు.
పథకం కక్ ఊహిం న ఫ తం కిర్ం ి ధం ా ఉం ి:
లైటింగ్ పర్ జ ాల కోసం కి ో ిన్ పర్ ాయ్మాన్యం ావ్ ా ప ాయ్వరణ అ వృ ిధ్ .
ెరుగుదల దయ్ ేవలు.
మం ఆ ోగయ్ ేవలు.
ే ి , టె జన్, బైల్స్ దలైన ాటి ావ్ ా ెరు ైన క ెకట్ి టీ
 ఆ ధ్క
ి కారయ్కలా ాలు మ ియు ఉ ో య్ ాల ెరుగుదల.
 ముఖయ్ం ా మహిళలకు వన ాణయ్త ెరుగుదల.
ముందుకు :ే
లైటింగ్ పర్ జ ాల కోసం దుయ్తు
త్ ను కి ో ిన్ పర్ ాయ్మాన్యం స
ే త్ ుం ి, ా పర్పంచ ప ాయ్వరణ
మారుప్ల కటుట్బాటల్ ను ఎదు ొక్ ేందుకు అ ె ికా మ య
ి ు ై ా త ావ్త పర్పంచంలో మూడవ అ ెదద్
శకిత్ గ ా ైన ారత ేశం ఈ పథకా కి స యం ేసత్ ుం ి.
 లైటింగ్ కర్మం ా దయ్, ఆ ోగయ్ం, ె ి ిన ఆ ధ్ క
ి కారయ్కలా ాలు మ ియు జాబ్ సృ ట్ ి కక్ గుణకార
పర్ ావం ో అనుసం ానం ేయడంలో కూ ా స యం ేసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: పథకం కక్ పర్ ాన లకష్ణాలు.
ె న్స్ కోసం: ౌ ాగయ్ పథకం కక్ ార్ముఖయ్త మ ియు వ ి ైలు అనుసం ానం అవసరం.
2. NABH (Nextgen Airports For Bharat) Nirman initiative

సందరభ్ం:
 NABH (భరత్ కోసం ెక్ జెన్ ఎ ోప్ర్ట్) ాగం ా ధ మా ాశర్యాల మా ాశర్యం ామ థ్ ా న్
పర్భుతవ్ం ెం ం ి. గు ిం NABH రమ్న్ ొరవ:
 ిబర్వ ి ెలలో పర్భుతవ్ం నూతన పర్య ాన్ న్ పర్కటిం ం ి ‐ NABH ామ్ణ్ ‐ ఇ ి సంవతస్ ా కి ఒక
యన్ పరయ్టనలు రవ్హించ ా కి ఐదు ెటల్ ు ఎకుక్వ ావ్ ా ేశంలో మా ాశర్యం ామ థ్ ా న్
సత్ ిం ాల పర్ ా ిసత్ ుం ి.  NABH ామ్ణ్ కక్ మూడు ముఖయ్ ైన అం ాలు (1) సరస ైన
మ ియు సమాన ైన భూ ేకరణ, (2) ీరఘ్కాల మాసట్ ర్ ల్ ాన్ మా ాశర్యం మ ియు ార్ం య అ వృ ిధ్
మ ియు (3) అ న్ ాటా ారులకు సమతులయ్ ఆ థ్ క
ి ాసత్ ర్ం. ొరవ కక్ ార్ముఖయ్త:
 గత మూడు సంవతస్ ాలోల్, ే య మాన పర్యాణీకుల ర ీద్ సంవతస్ ా కి 18% ె ి ిం ి మ ియు
ఎ ల్ న్
ై కం ె లు 900 కంటే ఎకుక్వ మా ాల కోసం ఆరడ్ రల్ ు ఇ ాచ్ . NABH ామ్ణ్ ారత ేశంలో
మా ాశర్యాల సంఖయ్ను సుమారు 125 మా ాశర్యాలు నుం ి 700 కు ేరుకోవచుచ్.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ స్ కోసం: NABH ామ్న్ ొరవ.
 ె న్స్ కోసం: ార్ం య ఎ ర్ క ెకట్ి టీ కక్ అవసరం మ ియు ార్ముఖయ్త.
3. Green licence plates for e‐vehicles

సందరభ్ం: ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల కోసం పర్జలను ోర్ తస్హిం ేందుకు ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల కోసం పర్ ేయ్క ైన ర్న్
ీ
లై ెన్స్ ేల్ టల్ ను పర్భుతవ్ం ఆ ల్ ర్ై ేట్ కారుల్
ిం ం ి. అటువంటి ాహ ాలు ఆకుపచచ్ లై ెన్స్ ేల్ టు
మ ియు పసుపు ాంట్ కోసం టాకీస్లు కోసం ైట్ ాంటల్ లో సంఖయ్లు క ి ఉంటా .
తర ంపు కక్ ార్ముఖయ్త:
 ఈ‐ ాహనం కక్ ఉప ా న్ ోర్ తస్హిం ే ఉ ేద్ శం ో ఈ కొలత లకష్య్ం ా ఉం ి మ ియు పర్భుతవ్ం
అలాంటి ాహ ాల కోసం అనుమ నుం ి న ంపును ప ి త్ ో ం ి. ేష సంఖయ్ల ేల్ టు
ల్ ెనుక
ఉనన్ ఉ ేద్ శయ్ం అ ే ి ా ిక్ంగ్ లో ార్ ానయ్త కొరకు సులభ ైన గు త్ ంి పు, ఇం ర్య
ి ాలకు న ంచద ిన
టోల్ వంటి ఇతర పర్ ా ిత పర్ జ ాల ో ాటు ర ీద్ ా ఉనన్ ార్ం ాలలో ఉ త పర్ ేశం. సంఖయ్ ేల్ టు
ల్
రకాలు: ారత ేశం, పర్సత్ ుతం, ాలుగు రకాల సంఖయ్ ేల్ టు
ల్ క ి ఉం ి ‐ ర్ై ేటు కారల్ కోసం బాల్క్ ాంట్ నలల్
సంఖయ్లో ల
ె ల్ లై ెన్స్ టు
ేల్ ల్ , ాణిజయ్ ాహ ాలకు నలల్ రంగులో ఉనన్ పసుపు పలకలు, నలల్ టి టు
ేల్ ల్ క ిన
పసుపు అకష్ ాల ో ీవ్య‐ఆ ా ిత అ ద్ ె ాహ ాలు మ ియు లం పలకలు ఎంబ ీలు మ ియు హై
క షనల్ కోసం ైట్ ాంట్ లెటర్స్
.  ఆ ీమ్ ాహ ాలు, మ ో ైపు, రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ ఇ చ్న ే ొక న దు వయ్వసథ్ ను అనుస ి త్ ా ,
అ ే ాహ ాల ాహ ాలు అధయ్ డు మ ియు గవరన్రుల్ జా య హన్ం ో ఎరుపు లై ెన్స్ ేల్ టు
ల్ క ి
ఉ ాన్రు.
ల్ :
ఎదురు స ాళు
 ె న్ ట్ ర్ీ ంగ్ ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాలు శ
ే ం కక్ శకిత్ మ ియు ర ాణా అవ థ్ ాపన కక్ ఒక సమగర్
ప ి ాక్రం అవసరం. ఉ ాహరణకు, EV ా జ్ ంి గ్ ట్ ష
ే నుల్ యుదధ్ లకడ ై ఏ ాప్టు ేయవల ి ఉంటుం ి,
మ ియు దుయ్త్ ఉతప్ త్ క ి ఉంటుం ి ౌర శకిత్ కోసం పుష్ ా piggybacks వంటి కూ ా
గణ యం ా ెరుగు. EV టెకాన్ల (ముఖయ్ం ా బాయ్ట ీ) ారత ేశం వంటి ధర‐ ె స్టివ్ మా ెక్టోల్ బా ా
ప ేయటా కి ముందు ాలా తకుక్వ ా ఉంటుం ి. ముందుకు ే: పర్పంచంలో ెం ో అ ెదద్ జ ా ా
క ిన ేశం ా ఉనన్ ార ల్ ో ార ల్ ో ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాలను ీవ్క ించ ా కి పర్కాశవంత ైన దృకప్థం ో
సం ో ించుటకు ాలా కారణాలు ాన్ . NITI Aayog ా కక్ శకిత్ ిమాండున్ 64% మ ియు కారబ్న్
ఉ గ్ ా ాలను 37% త గ్ ంి ా పర్యాణీకుల టి ాగ ావ్మయ్ం, ఎలెకర్ట్క్
ి , మ ియు అనుసం ానం
ేయడం ావ్ ా ఇటీవల ే ికలో ే ొక్ం ి. ారత ేశం ా పునరు ాప్దక శకిత్ ల ాయ్లను ర
ె ేరచ్ ా కి
స యపడుతుం ి, కా ' ేక్ ఇన్ ఇం ియా' లాంటి ఇతర అం ాలలో ఇ ి స యపడుతుం ి.
 ారత ఆటో బైల్ ప ిశమ
ర్ పర్పంచంలో ే ఆరవ థ్ ానంలో ఉం ి మ ియు ేశం తత్ ం ఉతప్ త్ లో 22
ాతం ాటాను క ి ఉం ి. 2022 ాటికి ారత ేశపు GDP లో 15% నుం 25% వరకు తయా ీ ాటాను
ెంచుటకు ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల ెదద్ ఎతు
త్ న దతత్ తు సుకోవడ ే ముఖయ్ ైన ాతర్ ో ిసత్ ుం ి.
4. Strategic Petroleum Reserve (SPR) Programme
సందరభ్ం:
అబూ ా ేషనల్ ఆ ల్ కం ె (ADNOC) మంగళూరులో ారత ేశ వూయ్ తమ్క ెటర్ో యం ిజర్వ్
కొరకు దటి చమురు సరుకును ర ాణా ే ిం ి.
ేపథయ్:
 ఇం ియన్ ట్ ార్ ట క్ ెటర్ో యం ిజర్వ్ టెడ్ (ISPRL) అపుప్డు ADNOC ో ఒక ఒపప్ందం ై
సంతకం ే ిం ి, మంగళూరులో తన సవ్ంత వయ్యం ో 5.86 యన్ బాయ్ ెళల్ ము ి చమురును లవ్
ేయ ా కి సంసథ్ ను అనుమ ం ం ి.
అతయ్వసర ప ి థ్ ి సందరభ్ం ా మంగళూరు ట్ ష
ే ల్ ో ADNOC ావ్ ా లవ్ ేయబ ిన తత్ ం ము ి
చమురును ారత ేశం ఉప ించుకోవచుచ్. ISPRL ో ఒపప్ందం కూ ా ADNOC ాణిజయ్ పరం ా
ఇం ియన్ ి ైన ీలకు ము ి చమురును అ ేమ్ందుకు అనుమ సుత్ం ి, పరసప్రం అం ీక ిం న క స
కూ
ర్ డ్ లవ్కు ారత పర్భు ావ్ కి పర్ ేయ్కం ా ఉప గపడుతుం ి.
SPR కారయ్కర్మం గు ిం :
ఇంధన భదర్త క ప్ంచ ా కి ారత పర్భుతవ్ం 5 యన్ ెటక్
ిర్ టనున్ల (MMT) వూయ్ తమ్క ము ి
చమురు లవ్లను ఏ ాప్టు ే ిం ి. ాఖపటన్ం, మంగుళూరు మ ియు పడుర్ (ఉ ి ి స పంలో). ఈ
వూయ్ తమ్క లవ్లు చమురు కం ె ల ో ము ి చమురు మ య
ి ు ెటర్ో యం ఉతప్తు
త్ ల కక్ పర్సత్ ుత
లవ్ల ో ాటు ఏ బాహయ్ సరఫ ా అంత ాయాల సమయంలో ప ిపు ట్ ి ా ప ే త్ ా .
 2017‐18 బ ెజ్ టోల్, మ ో ెండు గుహలను ఒ ి ాలో జ ప్ర్ లాల్లో ాం ోక్ల్, ాజ థ్ ా ల్ ో కా ెర్
ెం ో దశలో ాగం ా ఏ ాప్టు ేయనునన్టు
ల్ పర్కటిం ారు.
 ెటర్ో యం మ ియు ాచురల్ ాయ్స్ మం ర్తవ్ ాఖ కింద చమురు ప ిశమ
ర్ అ వృ ిధ్ బో రుడ్ (OIDB)
కక్ పూ త్ ి ా అనుబంధ సంసథ్ అ న ఒక పర్ ేయ్క ైన పరప్స్ ాహనం, ఇం ియన్ ట్ ార్ ట క్ ెటర్ో యం
ిజర్వ్ టెడ్ (ISPRL), వూయ్ తమ్క ము ి చమురు లవ్ ౌక ాయ్లను ిమ్ త్ ో ం ి. .
వూయ్ తమ్క చమురు లవ్లు అవసరం:
1990 లో, గల్ఫ్ యుదధ్ ం ప చ్మ ఆ ియాలో ముం ె త్ ం ి, ారత ేశం ఒక పర్ ాన శకిత్ సం ో ా కి గు న
ై ి.
ఆ సమయంలో అ న్ ోటల్ ారత ేశం కక్ చమురు లవ్లు మూడు ో లు మాతర్ ేస ి ో ా .
ారత ేశం సం ో ా న్ ొల ిసత్ ునన్పప్టికీ, ఇంధన అంత ాయం క ిం ే పర్మాదం ేడు కూ ా ఒక
జ ైన పర్మా ా కి ా ి ిం ి.
స ప భ షయ్తు
త్ లో ారత ేశం కక్ శకిత్ అవస ాలను ాటకీయం ా లాజ ఇంధ ాల నుం ి దూరం
ేసత్ ుం ి. ఈ ఇంధ ాలోల్ 80% ై ా ిగుమతుల నుం ి వ త్ ా , టిలో ఎకుక్వ ాగం ప చ్మ ఆ ియా
నుం ి సుకోబ ిం ి. ఇ ి ఒక పర్ ాన వూయ్ తమ్క పర్మాదం మ య
ి ు ఒక చురుకైన ఆ థ్ క
ి వయ్వసథ్ మ ియు
ా ెరుగుతునన్ క ెంట్ అకౌంట్ లోటు కోసం ా ీ ఆ ధ్ క
ి పర్ ా న్ ి ిం ి.
శకిత్ అభదర్ ా న్ ప ిషక్ ించ ా కి, అటల్ ీ ాజేప్ పర్భుతవ్ం 1998 లో వూయ్ తమ్క ెటర్ో యం
లవ్లను ావన ే ిం ి. ేడు, పర్ ో ాలుగు యనల్ బాయ్ ెళల్ ము ి చమురును (జనవ ి 2015
గణాంకాలు) ిసత్ ునన్ందున, అటువంటి లవ్లను సృ ట్ ంి ే కేసు బలం ా ెరుగుతుం ి.
ిర్ మ్స్ కోసం ాసత్ ాలు:

జనవ ి 2016 లో, యు ైటెడ్ అరబ్ ఎ ేటో ఒక ఒపప్ం ా కి సంతకం ే ిం ి, ఇ ి గల్ఫ్ ఒ ెచ్ ేశం
మంగుళూరులో ISPRL కక్ భూగరభ్ ము ి చమురు లవ్ ౌక ాయ్ల సగం ంప ా కి అనుమ సుత్ం ి.
అందువలన, UAE కక్ Abu Dhabi ేషనల్ ఆ ల్ కం ె మంగళూరులో సుమారు 6 యన్
బా ెల్స్ చమురు లవ్ ేసత్ ుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ారత ేశం కక్ వూయ్ తమ్క చమురు లవ్లు‐ థ్ ా ాలు, ISPRL.
 ఫర్ ె న్స్: ఎన జ్ ీ ెకూయ్ ిటీ, SPR కోసం అవసరం.
5. National Wind‐Solar Hybrid Policy

సందరభ్ం:
 నూతన మ ియు పునరు ాప్దక శకిత్ మం ర్తవ్ ాఖ ేషనల్ ండ్‐ ో లార్ హై ర్డ్ ాల ీ జా ీ ే ిం ి.
 పర్ ార మౌ క సదు ాయాల మ ియు భూ సమరథ్ వంత ైన ా కి ెదద్ ర్ి ోత్
అనుసం ా ంచబ ిన ా ‐ ౌర PV హై ర్డ్ వయ్వసథ్ ను ోర్ తస్హించ ా కి ఒక పర్ణా కను రూ ొ ం ించడం.
ఇ ి పునరు ాప్దక దుయ్దుతప్ త్ లో ే ియబులున్ త గ్ ంి , ెరు ైన ర్డ్
ి ిథ్ ర ావ్ న్ ా ించటా కి కూ ా
లకష్య్ం ో ఉంటుం ి. ానంలో ముఖాయ్ం ాలు: ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ముందు ఈ ానం శకిత్ వనరుల
ెం ింటి సమనవ్య పరచ ా కి అం ిసత్ ుం ి, అంటే AC మ ియు DC థ్ ా లో ౌర మ ియు సూరయ్ర మ్.
హై ర్డ్ ార్జెకో ాయువు మ ియు ౌర ా ాల ాటాలో వశయ్తను కూ ా ాల ీ అం ిసత్ ుం ి, ఇ ి ఒక
వనరు కక్ ేటింగు దుయ్త్ ామరథ్ ం క సం 4.2 ాతం హై ర్డ్ ార్జెకట్ుక్ గు త్ ంి పు ా ఉనన్ ఇతర వనరుల
కక్ ేటిండ్ పవర్ ామరథ్ ంలో క సం 25 ాతం ా ఉంటుం ి .
 ాల ీ కొతత్ హై ర్డ్ ార్జెకట్ులను ోర్ తస్హించ ా కి, అలా ే ఇపప్టికే ఉనన్ ా / ౌర ార్జెకట్ుల
హై ర్ ైజేషనున్ కోరు ోం ి. ఇపప్టికే ఉనన్ పర్ ార ామరధ్ ంలో మా జ్ న్
ి లభయ్తకు అనుగుణం ా, ఇపప్టికే
ఉనన్ ా / ౌర ార్జెకట్ులు మం రు ేయబ ిన ాటి కంటే అ ిక పర్ ార ామరథ్ ం ో హై ర్ ైజ్
ేయబడ ా .
 పర్భుతవ్ం ఎంటిటీలు డల్ ను ఆ వ్ ంచగల టా ిఫ్ ఆ ా ిత ారదరశ్క ిడ్ ంగ్ పర్కయ
ిర్ లో హై ర్డ్ ార్జెక్ట్
నుం అ ికా ా న్ ేక ిం ేందుకు ఈ ానం అం ిసత్ ుం ి. ాల ీ అవుటుప్ట్ గ ష
ి ట్ ం ా హై ర్డ్ ార్జెకో
బాయ్ట ీ లవ్ను ఉప ించ ా కి కూ ా లుక ప్సుత్ం ి మ ియు ై ాయ్ న్ మ ింత త గ్ ంి చవచుచ్. ఇ ి
ా ‐ ౌర హై ర్డ్ వయ్వసథ్ లకు అవసర ైన పర్మాణాలు మ ియు బంధనలను రూ ొ ం ించ ా కి యంతర్ణా
అ ికారులను ఆ ే సుత్ం ి. ముందుకు ే: ఇటీవ సంవతస్ ాలోల్ పునరు ాప్దకలలో గణ య ైన ామరథ్
జో ింపుల ో మ ియు హై ర్డ్ ాల ీ వనరులను బా ా ించుకు ే లకష్య్ం ో, హై ర్డ్ ాల ీ త గ్ న
ి
ై ధయ్త ో ాటు ో టీ ధరలలో పునరు ాప్దక శకిత్ లభయ్త కోసం ఒక కొతత్ ార్ంతంను ెరుసుత్ం ి అ
ఊహించబ ిం ి.

1. Atal Tinkering Marathon

ఇ ిఏ టి?
 ఇ ి ఆరు ే ేవ్రు ేపథయ్ ార్ం ాలోల్ ఆరు ెలల ాటు ేశ ాయ్పత్ స ాలు ా ఉం ,ి అ ప ి దధ్ శకిత్,
టి వనరులు, వయ్రథ్ ప ా థ్ ాల రవ్హణ, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ, ామ్ర్ట్ టీ మ ియు వయ్వ ాయ
ాంకే క ప ిజఞ్ ానం. ఇ ి NITI ఆ గ్ కక్ అటల్ ఇ ోన్ ేషన్ షన్ (AIM) కక్ అటల్
టింకీ ింగ్ లాబేస్ రవ్హించబ ిం ి. ఎందుకు ారత్ లలో?
 టాప్ 30 ఆ షక్రణలు 100 నుం ి ఎంచుకోబ డ్ ా ఆ షక్రణలు ఎం ిక ేయబ డ్ ా . ారత ేశం
అంతటా 20 ధ ా ట్ ార్ లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాలు నుం ి ఈ 30 పర్ముఖులను గు త్ ంి ారు.
ATL ఏ టి? ారత ేశంలో ఒక యన్ ిలల్లను టే ిక్ ఇ ోన్ ేట ా అ వృ ిధ్ ేయాల ే దృ ట్ ి
ో, అటల్ ఇ ోన్ ేషన్ షన్ ారత ేశంలో ాఠ ాలలలో అటల్ టింకీ ింగ్ లాబో ేట ీస్ (ATL లు) ను
 థ్ ా ిం ం ి. ఆబెజ్ కిట్వ్: ఈ పథకం కక్ ఉ ేద్ శయ్ం, యువ మనసుస్లలో ఉతుస్కత, సృజ ాతమ్కత
మ ియు కలప్నను ోర్ తస్హించడం; మ ియు ిజైన్ మాన ిక ిథ్ , గణన ఆలోచన, అనుకూల అ ాయ్సం,
ౌ క కంపూయ్టింగ్ వంటి ైపుణాయ్లను ర
ే ుచ్కోవడం.
 ఆ థ్ క
ి మదద్ తు: లకష్ రూ ాయల ఒకక్ ా ి ఏ ాప్టు ే ిన వయ్యా న్ క ి ఉనన్ ధుల‐స య‐
స యా న్ AIM అం ిసత్ ుం ి. 10 లకష్ల రూ ాయలు మ ియు కా ాయ్చరణ ఖరుచ్లు పర్ ATL కు గ ిషట్
కాలం 5 లకష్ల వరకు 10 లకష్లు. అరహ్తలు: పర్భుతవ్ం, థ్ ా క సంసథ్ లే ా ర్ై ేటు టర్స్ట్ / ొ ైటీ
రవ్హిం ే ాఠ ాలలు (క సం ర్డ్
ే VI ‐ X) ATL ఏ ాప్టు ేయవచుచ్.
ATL ల కక్ ార్ముఖయ్త:
 అటల్ టింకీ ింగ్ లాబ్స్ ఈ ' ైపుణాయ్ల భ షయ్త్' ను ఉప ిం ేరుచ్కోవడం ఆ ారం ా
ఆచరణాతమ్క అనువరత్ ాల ావ్ ా ఇ సకరత్ లు ా రూ ొ ం ా
.  కీలక ైన ామా క భజనకు అనుగుణం ా, అటల్ టింకీ ింగ్ లాబ్స్ అపర్మతత్ ం ా అ న్ ిలల్లు
ిలల్లకు సమాన అవకా ా న్ క ప్ంచడం ావ్ ా ర్ాసూ
ర్ ట్ థ్ ా లో ప ేయడం ావ్ ా, ఆ షక్రణ
మ ియు టింక ర్ంి గుక్ పర్పం ా న్ ప ిచయం ే త్ ా . అటువంటి లాబ్స్ అవసరం:
 పర్పంచ ాంకే క ప ిణామాల ో ర్ో ల్
ి స్ ా, నూతన ైపుణాయ్ల ైపుణాయ్లు బా ా ార్చురయ్ం ొ ం ా
మ ియు అ ిక ి ాకీ క ి ఉ ాన్ . ఈ ాంకే క ప ిజఞ్ ానం కక్ అ వృ ిధ్ సమయంలో
ారత ేశం గణ యం ా ో హదపడటా కి, ఈ 'భ షయ్తు
త్ కక్ ైపుణాయ్లను' మా యువకులను
శకిత్వంతం ేయవల ిన అవసరం ఉం ి.
 ాలగ్ వ ా ి ార్ క పల్ వం కక్ వయసుస్లో కీలక ైన ైపుణాయ్లను ా ేట్ ెయయ్ ా కి
మ ియు అం ించ ా కి ఆధు క ాంకే క ప ిజఞ్ ా ాల ో అమరచ్బ ి, ATL లు ేడు ిలల్లకు ిలల్లకు
ోర్ తస్హిం ే ా ర్య
ీత్ ో రణి మ ియు ఒక ఔ ాస్హిక సూఫ్ త్ ి అం ిసత్ ు ాన్ .
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: AIM, ATLs మ ియు ా ి కీ లకష్ణాలు.
ె న్స్ కోసం: ఈ షయంలో పర్భుతవ్ం ఆ షక్రణ మ ియు పర్య ాన్లు అవసరం.

2. National Technology Day సందరభ్ం:

1999 నుం ,ి ే 11 ారత ేశం కక్ ాంకే క పు ోగ గు త్ ంి చ ా కి జా య ాంకే క
ి ోతస్వం ా జరుపుకుంటారు.
 ేషనల్ టెకాన్ల ే 2018 ీమ్: " ైన్స్ అండ్ టెకాన్ల ఫర్ ఎ స ట్ న
ై బుల్ ఫూయ్చర్".
ో కక్ ార్ముఖయ్త:
 ే 11, 1998 న ారత్ న
ై య్ం కక్ ో ఖార్న్ టెస్ట్ ేంజోల్ ారత ేశం మూడు అణు బాంబులను
ే చ్ం ి. Dr APJ అబుద్ల్
ాజ థ్ ాన్ ో ఖార్న్ టెస్ట్ ణ
ేర్ ి వదద్ శకిత్ ‐1 అణు ిపణి జయవంతం ా ప ీ ిసత్ ునన్ ారత ాసత్ ర్ ేతత్ల
బృం ా కి కలాం ాయకతవ్ం వహిం ాడు.
 హ ాస్ 3, ారత ేశ టట్ దటి సవ్ ే మానం దటి ా ి 1998 లో బెంగుళూరులో అ ే ో న
ప ీ ించబ ిం ి.
షు
ష్ ల్ కక్ జయ ప ీకష్ ప ీకష్, ారత ేశంలో ే ిన ఒక సవ్లప్ ణ
ేర్ ి ిపణి, అ ే ో న కూ ా జ ి ిం ి.
 పర్ సంవతస్రం, ఈ ో న, టెకాన్ల ెవల ెమ్ంట్ బో ర్డ్ ఆఫ్ ఇం ియా, ే య ాంకే కతకు తమ ాటా
కోసం జా య అ ారుడ్ల ో ధ వయ్కుత్లకు అ ారుడ్లు ఇ త్ ో ం ి

3. Lassa fever

సందరభ్ం: ై ియా అ ి లా ాస్ జవ్రం ాయ్ ిత్ నుం ి ఉ తం అ పర్కటిం ం ి. ై ియా ెంటర్ ఫర్ ి ీజ్
కంటోర్ల్ (ఎన్ ి ి ి) మ ియు పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ (డబుల్ హెచ్ఓ) ఎ ి ె లా కల్ స కష్ను ఈ పర్కటన
అనుస ి త్ ో ం ి. ల ాస్ జవ్రం‐ కీ ాసత్ ాలు:
 ల ాస్ జవ్రం అ ే ి 2‐21 ో ల కాలవయ్వ ి కక్ వర్ ైన ైరల్ రకత్ ార్వం అ ా ోగయ్ం. ఇ ి ప చ్మ
ఆ ిర్కాలో సంభ సుత్ం ి. § లా ాస్ ైరస్ ోగ మూతర్ం లే ా మలం కలు ిత ైన ఆ రం లే ా గృహ
వసుత్వుల ో సంబం ాలు ావ్ ా మానవులకు పర్ ారం ేయబడుతుం ి. వయ్కిత్‐నుం ‐వయ్కిత్ అంటు ాయ్ధులు
మ ియు పర్ గ ాల పర్ ా ాలు కూ ా ముఖయ్ం ా ఆసుపతుర్లలో జరుగు ా త ినంత సంకర్మణ ారణ
మ ియు యంతర్ణ చరయ్లు లేవు. బె న్, ఘా ా, ి యా, లై ియా, మా , ి ె ర్ా న్ మ ియు
ై ియాలలో లా ాస్ జవ్రం అంటు ాయ్ ి అంటారు, కా బహు ా ఇతర ప చ్మ ఆ ిర్కా ే ాలోల్ కూ ా ఉం ి.
 తత్ ం కేసుల మరణ ేటు 1%. Lassa జవ్రం కక్ వర్ ైన కేసుల ో ఆసుప ర్లో ఉనన్ ోగులలో
కేసు‐మరణాల ేటు 15%. ీహై ర్ష
ే న్ మ ియు ోగ ధ్ ారణ కితస్ ో ార్రంభ స యక రకష్ణ మనుగడను
ెరుగుపరుసుత్ం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్మాలల్ కు: ల ాస్ జవ్రం గు ిం .
 ైన్స్ ఫర్: అటువంటి ాయ్ ిత్ ో ాలను అంత జ్ ా య సహకారం.

4. Elysia chlorotica

ఇ ిఏ టి?
 సూరయ్కాం నుం ి శకిత్ ఉతప్ త్ ే ే ఒక ఆలేగ్ ి ల్ ను ీలుచ్కు ే ఒక ఆకుపచచ్ సముదర్ సల్ గ్,
కక్ ల్ ా ట్ క
మ ియు ా సవ్ంత వ ాసత్ ర్ంలో ాటి క ి ఉంటుం ి. ఇలా ేయడం, అ ి ఒక కక్ కక్ కిరణజనయ్
ామరధ్ ం ో ఒక జంతువు ా మారుతుం ి. అ ి ఏ ి పర్ ేయ్క ైన ి? ¤ ఎ యా ియా కోల్ ోటికా పర్ ేయ్క ైన ి
ఏ ి ల్ ు లే ా క ల్ ో ిలల్ను క
టంటే, ల్ ా ట్ క ి ఉనన్ అవయ ాలు మ ియు ఆలేగ్ నుం ి కిరణజనయ్
సం గకియ
ర్ ను రవ్హి త్ ా . సల్ గ్ ా ొ ంత జనుయ్వును ా ి న శ ీర ాగంలో ే ప ే ే
ి ల్ ను ఉంచ ా కి ఉప
ల్ ా ట్ క ిసత్ ుం ి.
ఎకక్డ కను ొనబ ిం ి?
 సముదర్పు సుల్గ్ ఎ ియా కోల్ ోటికా, 2 అంగు ాల ొ డవు ో అ వృ ిధ్ ెందగల సస్క్ ో ా ో క్టియా,
కెన ా, మ ియు మా త్ ా కక్ ైన్ యార్డ్ , మ ాచు ెట్స్, అలా ే ోల్ ి ా లో
ఆ షక్రణ కక్ ార్ముఖయ్త:
§ ఈ ఆలేగ్ ిమ్త ో లార్ ాయ్ ెళల్ ప రు ఎలా ఉంటుం ో ెలుసుకోవ ా కి బ ీ లాగ్ ఉప ిం ే శకిత్
లే ా వ ఉతప్ త్ ఉతప్ త్ ేయ ా కి సూరయ్ర మ్ మాతర్ ే అవసర ైన ఆకుపచచ్ యం ర్ాల అ వృ ిధ్ కి
ఇ ి ా ి సుత్ం ి
5. ISRO making green propellant

సందరభ్ం:
 ఇం ియన్ ేప్స్ ీ ెర్చ్ ఆరగ్ ైజేషన్ (ఇ ోర్ ) ాసత్ ర్ ేతత్లు శకిత్ ఉపగర్ లు మ ియు ోయ్మ ౌకలకు ప ాయ్వరణ
అనుకూల ైన ొర్ ెలెల్ ంట్ అ వృ ిధ్ లో పు ోగ ే ిం ారు. కొతత్ ొర్ ెలెల్ ంట్ హై ర్ాకీస్లా యమ్ ైటర్ ట్
ే
(HAN) ఆ ారం ా శర్మం. కొతత్ ొర్ ెలెల్ ంట్ గు ిం :
 కొర్తత్ HAN‐ ఆ ా ిత ో ోర్ ె ాంట్ ఇపప్టికే ప ీ ించబడు ోం ి. ఒక ో ోర్ ెలెల్ ంట్ ఒక ర ాయన
ోదక ఇంధనం, ఇ ి పర్ ేయ్క ఆకిస్ ైజర్ అవసరం లేదు. ఇ ి కకష్య్ ిదద్ ుబాటు మ ియు ో రణుల యంతర్ణ
కోసం ఉపగర్హ థర్సట్రల్లో సత్ ృతం ా ఉప ించబడుతుం ి. ఇన్‐హౌస్ సూ ర్కరణలో HAN, అ మ్ యం
ైటర్ ట్
ే , ెథ ాల్ మ ియు రు ఉ ాన్ . దహన అ ిథ్ రతను త గ్ ంి చ ా కి థ ాల్ జో ించబ ి ా, AN
కక్ ఎం ిక బర్న్ ేటున్ యం ర్ంచ ా కి మ ియు ొర్ ెలెల్ ంట్ కక్ గడడ్ కటేట్ ందువు త గ్ ంి ే
ామరథ్ ం ో ద్ ే ంచబ ిం ి. ఒక కొతత్ ొర్ ెలెల్ ంట్ అవసరం:
 పర్సత్ ుతం, హై ర్ా న్ ాకెట్ ఇంధనం ాడబడు ోం ి. అ నపప్టికీ, ఇ ి అతయ్ంత షపూ ిత ైన
మ ియు కాయ్ ైస్ ోజెన్ ర ాయన. ా అ ిక ప రు లకష్ణాలు కారణం ా, ా ప ాయ్వరణం మ ియు
ఆ ోగయ్ పర్మా ాలు మ ియు ా తయా ీ, లవ్, భూ రవ్హణ మ ియు ర ాణా ఎదు ొక్ంటునన్
ల్ ఉనన్పప్టికీ, హై ర్ి న్ ఆరు ద ాబాద్లు ా ొర్ ల
స ాళు ె ెల్ ంట్ ఎం ిక ా అంత ికష్ ప ిశమ
ర్ ను ఆ ిపతయ్ం
ే ిం ి.
6. Thalassemia

 ాల ీ యా ీరఘ్కా క రకత్ రుగమ్త. ఇ ి ఒక ో ి ఎరర్ రకత్ కణాలు క ిం ే త ినంత హి ల్ ో న్

ేయలేవు ఇ ి ఒక జనుయ్పర ైన రుగమ్త (RBC కక్). ఇ ి రకత్ హీనతకు ా ి సుత్ం ి మ ియు
ోగులకు మనుగడ కోసం పర్ ెండు నుం ి మూడు ా ాలు రకత్ మా ిప్ ి అవసరం. ాల ి యా
త ల్ దండుర్ల నుం ి ిలల్లకు జనుయ్వుల ావ్ ా పంపబ ిన లో ాలు ారసతవ్ం ా ొ ందు ారు. పర్ ఎరర్ రకత్
కణం హే ల్ ో న్ కక్ 240 మ ియు 300 యన్ అణువులను క ి ఉంటుం ి. ఈ ాయ్ ి కక్
వర్త జనుయ్వులలో ముయ్టేషనల్ ద ఆ ారప ి ఉంటుం ి మ ియు ా ి పరసప్ర చరయ్.
 పర్ ెలా 40 యనల్ ాహకాలు మ ియు 1,00,000 ాల ిస్ యా మ ాయ్దల ో పర్పంచంలో
తలా ే యా ాజ ా ారత ేశం.
1. New Shepard rocket and space capsule

సందరభ్ం:
అ ెజాన్ వయ్వ థ్ ాపకుడు జెఫ్ బెజోస్ యాజమానయ్ంలో యుఎస్ అంత ికష్ సంసథ్ బూ
ల్ ఆ ి న్ తన ఉపగర్హ
నూయ్ ె ార్డ్ ాకెట్ మ ియు అంత ికష్ కాపుస్లేను ార్రం ం ం ి.
 ఈ సంవతస్రం సంసథ్ కక్ దటి టెస్ట్ ల్ ట్
ై మ ియు కొతత్ ెపర్డ్ 2.0 ోయ్మ ౌకలో ెండవ
మా ా న్ గు త్ ంి ం ి.
నూయ్ ెపర్డ్ వయ్వసథ్ గు ిం :
 నూయ్ ెపర్డ్ వయ్వసథ్ పూ త్ ి ా పున ివ్ గపరచలే లువు టేకాఫ్, లువు లాయ్ం ింగ్ (VTVL) ేప్స్
ాహనం. వయ్వసథ్ ఒక booster ైన ఒక ఒ త్ ికి గు క క ి.
 నూయ్ ెపర్డ్ అ ే ేరు ేప్స్ లో దటి అ ె ికన్ ోయ్మ ా సూ సుత్ం ి, అసలు ా ా ెరుక్ ీ
ె ెన్ ోయ్మ ాములలో ఒకటైన అలాన్ ె ార్డ్ .
 నూయ్ ెపర్డ్ 2.0 ేప్స్ కాయ్పూస్ల్ ాణిజయ్ ేలోడల్ ను రూ ొ ం ించ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి
ైన్స్ మ ియు టూ ిజం కోసం సబ్ఆ ిబ్టల్ ేప్స్ మా ాలలో 6 మం ి పర్యాణికులు ఉ ాన్రు. గు క
భ షయ్తు
త్ లో పర్యాణీకులకు అంత ికష్ంలోకి పర్ ే ం న ఒక అదుభ్త ైన కష్ణను ఇవవ్ ా కి ిగగ్జం
కిటికీలను క ి ఉంటుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: నూయ్ ెపర్డ్ వయ్వసథ్ .
2. GRACE‐FO mission

సందరభ్ం:  మా గర్హం కక్ ఎపప్టికపుప్డు మా ి ో తునన్ టి చకర్ం, మంచు పలకలు మ ియు కర్సను
గమ ంచుకొ ే కొతత్ అంత ికష్ ాహ ా న్ NASA ఏ ాప్టు ేసత్ ుం ి.  గురు ావ్కరష్ణ ికవ ీ అండ్ కెల్ ౖ ేట్
ఎకెస్ ి ెంట్ ాలో‐ఆన్ (GRACE‐FO) షన్, NASA మ ియు Geosciences కోసం జరమ్న్ ీ ెర్చ్
ెంటర్ ఫర్ ైస్న్స్ (GFZ) మధయ్ ాగ ావ్మయ్ం, దటి GRACE షనున్ ా 15 ఏళల్ షన్
2017 లో. GRACE గు ిం ‐ FO షన్:  ర్ా టీ ికవ ీ అండ్ కెల్ ౖ ేట్ ఎకెస్ ి ెంట్ ాలో ఆన్ (GRACE‐
FO) షన్ అ ే ి NASA మ ియు ై ెస్స్ కక్ జరమ్న్ ీ ెర్చ్ ెంటర్ (GFZ) మధయ్
ాగ ావ్మయ్ం. GRACE‐FO అ ే ి మా ిచ్ 17, 2002 న భూ కకష్య్ ేయ ా న్ ార్రం ం న అసలు
GRACE షనుక్ ఒక ారసు ి ా ఉం ి. GRACE షనుల్ భూ కక్ ఉప ితలం ై గురు ావ్కరష్ణ
వయ్ ాయ్ ాలను అంచ ా ే త్ ా , పర్ 30 ో లకు గురు ావ్కరష్ణ ేతర్ం కక్ కొతత్ మాయ్పున్ ఉతప్ త్
ేసత్ ుం ి. GRACE‐FO ాటకం వయ్వసథ్ ా గణన వయ్వసథ్ కక్ ఇపప్టికే ెపుప్కోదగగ్ సు న్త ైన
ెరుగుపరచ ా కి రూపకలప్న ఒక కొతత్ ాంకే క ప ీకష్ సమయంలో ా ముందునన్ అతయ్ంత
జయవంత ైన ప కొన ాగుతుం ి. భూగరభ్ టి లవ్లో మారుప్లు, ెదద్ సరసుస్లు మ ియు నదులు,
మటిట్ ేమ, మంచు పలకలు మ ియు హిమా న ాలు మ ియు సముదర్ మటట్ ం టి క ిన కారణం ా
సముదర్ మటట్ ం లో మారుప్లను పరయ్ ే ించ ా కి భూ కక్ టి కద కను పరయ్ ే ిం ే కృ ి
కొన ాగుతుం ి. సముదర్. ఈ ఆ షక్రణలు భూ కక్ ా ావరణం కక్ పర్ ేయ్క దృకప్ ా న్
అం ి త్ ా మ ియు సమాజా కి మ ియు పర్పంచ జ ా ాకు సుదూర పర్ జ ాలను క ి ఉంటా .
3. Mars InSight probe
సందరభ్ం:
 ీ ిమ్క్ ఇ వ్ె ట్ ి ేషన్స్, ి ి మ ియు హీట్ టార్ ోస్ ర్ట్ (ఇ ైస్ట్), మార్స్ హృదయా న్ అధయ్యనం
ేయటా కి టట్ దటి షనున్ ఉప ిం NASA అంతరగ్ త అ ేవ్షణను ార్రం ం ం ి. ఇ ి బో రుడ్
అటాల్స్ 5 ాకెటల్ ో ార్రం ంచబ ిం ి.
ఇ ైస్ట్ షన్ గు ిం :
ంటిస్ లేల్ , అలబామాలో సంసథ్ కక్ మారష్ల్ ేప్స్ ల్ ట్
ై ెంటర్ ావ్ ా రవ్హించబడుతునన్ NASA
కక్ ిసక్వ ీ ో ర్ ర్ా ల్ ఇ ైస్ట్ ాగం.
భూ ై భూకం ాలు మా ి ి ా భూకంప సంఘటనల వలన, ా ఉషణ్ ఉ ాప్దకతను కొ ే మ ియు
మా ేస్క్కల్ కోసం నడం ావ్ ా గర్హం కక్ అంతరగ్ త అధయ్యనం, మా ట్య
ి న్ ఉప ితలం కిర్ంద లోతు ా
ఉనన్ దటి షన్ ఇ ి.
 గర్హం కక్ లో ైన లోప పటమును అ వృ ధ్ ి ేయటా కి సరకుల ో ిమ్ం న భూకంప
తరం ాలను ఇ ి ఉప ిసత్ ుం ి.
షన్ కక్ ార్ముఖయ్త:
 మార్స్ 'రూపకలప్న కక్ అ ేవ్షణలు, భూ స ఇతర ా గర్ లు, ఎలా సృ ట్ ంి చబ డ్ ా
మ ియు సృ ట్ ంి చబడుతు ాన్ బా ా అరథ్ం ేసుకోవ ా కి స యపడ ా . కా ఇ ైస్ట్ ఒక మార్స్
షన్ కంటే ఎకుక్వ ా ఉం ి ‐ గర్ ంతర ౌర వయ్వసథ్ కక్ ా గర్ లు ఆకారంలో ఉనన్ పర్కిర్యలను
అరథ్ం ేసుకోవడం (భూ ో స ) కంటే ఎకుక్వ ా ఉనన్ గర్ ల మ ియు ౌర వయ్వసథ్ జాఞ్న ాసత్ ంర్
కక్ అతయ్ంత ార్ధ క అం ాలలో ఇ ి ఒక భూ ోళ గర్హం అ ేవ్షకుడు. ాలుగు యన్ సంవతస్ ాల
కిర్తం.
అధు ాతన ి కల్ ప ిక ాలను ఉప ించడం ావ్ ా, ఇ ైస్ట్ మార్స్ కక్ ఉప ితలం కిర్ంద
లో ైన లోతు ా ఉంటుం ి, భూ ోళ గర్హం ామ్ణం కక్ పర్కిర్యల ే ముదర్లను గు త్ ంి చడం, అలా ే
గర్హం కక్ "కీలక సంకే ాలు": ా "పల్స్" (భూకంప ాసత్ ంర్ ), "ఉ ణ్ ో గర్త" (హీట్ ోల్ ో ర్ బ్), మ ియు
" ి ెల్ కెస్స్" ( ిర్ ిషన్ టార్కింగ్).
ఇ ైస్ట్ జాఞ్న ాసత్ ంర్ కక్ అతయ్ంత ార్థ క పర్శన్లకు సమా ానం ఇ ావ్ల పర్య న్సుత్ం ి: భూ ోళ
గర్ లు ఎలా ఏరప్ డ్ ా ?
ఎందుకు మార్స్?
మార్స్ కు మునుపటి షను
ల్ , కా ోయ్న్స్, అ ిన్పరవ్ ాలు, ాళుళ్ మ ియు మటిట్ వంటి లకష్ణాలను
ప ీ ించడం ావ్ ా ెడ్ ల్ ా ెట్ కక్ ఉప ితల చ ితన
ర్ ు ప ి ో ిం ా .అ ే, గర్హం కక్
సంజాఞ్ ాల సంతకాలు ఉప ితలం కంటే తకుక్వ ా ఉనన్ "ముఖయ్ ైన సంకే ాలను" ె స్ంగ్ మ ియు
అధయ్యనం ేయడం ావ్ ా మాతర్ ే గు త్ ంి చవచుచ్.
ఇతర భూ ోళ గర్ లు ో ేత్ , మార్స్ ాలా ెదద్ లే ా ాలా నన్ ి కాదు. ఇ ి ా ామ్ణం కక్
ికారుడ్ను కా ాడుతుంద ల్ మాకు అంతరద్ృ ట్ ి
మ ియు భూ ోళ గర్ లు ఏరప్ ినటు ఇవవ్గలవు. ఇ ి ా
గర్ లు కక్ ామ్ణం మ ియు ప ణ
ి ామం అధయ్యనం నుం ి ఖ చ్త ైన పర్ గ ాల ఉం ి.
ాసత్ ర్ ేతత్లు మార్స్ భూగరభ్ కారయ్కలా ాలు తకుక్వ థ్ ా లో ఉం ి ెలుసు. కా ఇ ైస్ట్ వంటి లాండర్
కూ ా మార్స్ జం ా ఎంత చురుకు ా ఉంటుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: InSights షన్ మ ియు ా ార్ముఖయ్త

4. Bangabandhu Satellite‐1

సందరభ్ం:
 బంగబాండు ఉపగర్హ‐1 షన్ ఫలక్న్ 9 బాల్క్ 5 ను ఉప ించుకుంటుం ి, ఇ ి ేప్స్ X కక్
ాలక్న్ 9 పర్ గ ాహ ా కి వ ి గణ య ైన న కరణ. ాలక్న్ 9 బాల్క్ 5 అ ే ి 10 లే ా అంతకంటే
ఎకుక్వ మా ాలను ప ి తం ా పునరుదధ్ ించడం ో రూ ొ ం ించబ ిం ి, ేప్స్ ఎకాస్ యు
ల్ ేగవంత ైన
పున ివ్ ా కి మ ియు ాలా అ ిక శవ్స యత కోసం ో ాడుతూ ే ఉ ాన్ .
ఉపగర్హ‐1 గు ిం ఇ ి ఏ టి? బం ల్ ా ేశ్ బం ల్ ా ేశ్ కక్ దటి సమా ార ఉపగర్హము. ార్ంకో‐
ఇటా యన్ ఏ ో ేప్స్ తయా ీ సంసథ్ ాలెస్ అలె ాయ్ ేప్స్ ేత ిమ్ంచబ ిన ి, ఇ ి ాబో ే 15
సంవతస్ ాలు ా ేశ ాయ్పత్ ం ా సత్ ృత ప ి ిలో పర్ ార మ ియు సమా ార ేవలు అం ించ ా కి
రూ ొ ం ించబ ిం ి. బం ల్ ా ేశ్ కక్ " ాదర్ ఆఫ్ ి ేషన్" ేరు ెటట్బ ిం ి ‐ బాంబుబాండు ేక్
ము బుర్ ెహమాన్. అ ిల్ కేషన్స్: ఒక ా ి ప ేసత్ ునన్పుప్డు, బం ల్ ా ేశ్ ౌరులు ఇంట ెన్ట్, ో న్ ేవలు,
ే ి , బాయ్కోహ్ల్, ై ెక్ట్‐టు‐హో మ్ TV మ ియు ఇతర సంబం ిత ేవలకు ార్ ిత్ ొ ందు ారు. ఉపగర్హ
ార్ముఖయ్త: Â ఆ ె ెనూయ్ తరం పరం ా ఉపగర్హము ేశంలో ాలా అవకా ాలను ె ి ం ి. ఇంతవరకు,
బం ల్ ా ేశ్ కక్ సం ాషణలు ెజా ిటీ ొ రుగు ే ాల నుం ి అ ెద్ టార్ ాస్ ండరుల్ ఆ ారం ా మ ియు ఈ
ఉపగర్హ సమా ార పర్ ార మ ియు పర్ ార ేవల పరం ా ేశం సవ్తంతర్ం ా మారుతుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: బాంబుబాండు ఉపగర్హం మ ియు ా అనువరత్ ాలు.
5. Magnetospheric Multiscale spacecraft (MMS)

సందరభ్ం:
 కొతత్ ా కను ొనన్, NASA ాసత్ ర్ ేతత్లు భూ చుటుట్పకక్ల అలల్ కలోల్ల పర్ ేశంలో కొతత్ రకం అయ ాక్ంత
ఘటనను కను ొ ాన్రు. స పంలో‐భూ ా ావరణంలో కొతత్ అయ ాక్ంత ఘటనను కను ొనటా కి
NASA కక్ మా ెన్టో ప్ె ిక్ మ ట్ ిలే అంత ికష్ం (MMS) ేత ొ ం ిన సమా ా ా న్ ల్ ే ిం ారు. ఇ ి
ఏ టి? ల్ ా ామ్ అ ి ే ార్ కణాలు ‐ ‐ భూ చుటూ
ట్ ఉనన్ సథ్ లంలో మా ెన్టిక్ పునఃసం గం అతయ్ంత
ముఖయ్ ైన పర్కయ
ిర్ లలో ఒకటి.
 ఈ ార్ధ క పర్కయ
ిర్ అయ ాక్ంత శకిత్ ెదజలుల్తుం ి మ ియు ార్జ్ ేయబ ిన ేణువులను
ెదర ొడుతుం ి, ెండూ కూ ా ైన క్ ేప్స్ ా ావరణ వయ్వసథ్ కు ో హదం ే త్ ా , ాసత్ ర్ ేతత్లు మం
అరథ్ ం ేసుకోవ ా కి మ ియు ఏ ో ఒక ో అంచ ా ే ేత్ , ేము ౌ ో క ా ావరణా న్ ే త్ ాము.
అయ ాక్ంత త
ే ర్ ేఖలు ాటినపుప్డు పునఃసం గం సంభ సుత్ం ి, అ ిక ేగం ో స పంలో కణాల
నుం ి ే ో తుం ి. కొర్తత్ ఆ షక్రణ గు ిం ఏ ి పర్ ేయ్క ైన ి? మా ెన్టో ిప్య ల్ ో అయ ాక్ంత
పునఃసం గం అసంఖాయ్క ారుల్ గమ ంచబ ిం ి ‐ భూ చుటూ
ట్ ఉనన్ అయ ాక్ంత ప ాయ్వరణం ‐ కా
ా ారణం ా పర్ ాంతం ా ప ి థ్ త
ి ులలో. ¤ మా ెన్టో ెత్ అ ి ే ఒక ార్ంతంలో ఈ కొతత్ సంఘటన
జ ి ిం ి, ఇ ి మాగన్టో ిప్యర్ కక్ ెలుప స ిహదుద్కు ెలుపల ఉం ి, ఇకక్డ ౌర ా ాలా
కలోల్లం ా ఉంటుం ి. గతంలో, పునఃసృ ట్ ి అకక్డ కూ ా సంభ ంచగల ా అ ాసత్ ర్ ేతత్లకు ె యదు,
ఎందుకంటే ఆ ార్ంతంలో ల్ ా ామ్ అతయ్ంత అసత్ వయ్సత్ ం ా ఉంటుం ి. MMS కను ొనన్ ి, కా మునుపటి
ోయ్మ ౌక కంటే నన్ ి ా ఉనన్ పర్మాణాల ై ోర్ బ్ య
ే గలదు

మా ెన్టో ెప్ క్
ి మ ట్సలేల్ షన్ గు ిం : సన్ మ ియు భూ కక్ అయ ాక్ంత ే ర్ాలు ఏ ధం ా
సన్, ఇతర గర్ లు, మ య
ి ు శవ్ంలో పర్ ోటా మా ెన్టిక్ పునఃసం థ్ ాపన అ ి ే పర్కియ
ర్ లో ఒక ా
నుం ి మ ొకటి శకిత్ బ ి ేయడం మ ియు ఛ్నన్ం ేయడం, సన్ మ ియు భూ కక్
అయ ాక్ంత ే ర్ాలు ఎలా క ెక్ట్ అయాయ్ ప ి ో ిసత్ ుం ి.
 ా ాపు ా సమనవ్య కకష్య్లో ల్ ా ామ్స్, ే ర్ాలు, మ ియు కణాలు ాలుగు సమరూప ఉపకరణాల
చరయ్లు ేపటట్ డం జరుగుతుం ి.
ఎందుకు పున ిన్ ామ్ణం అరథ్ ం?  పున ివ్ గం కల క ియాకట్రల్ ప రు ప ి తం ేసత్ ుం ి
మ ియు భూ ోళ ా ావరణం కక్ తు ి గవరన్ గ్ ా టె కమూయ్ కేషన్స్ ెటవ్రుక్, GPS ా ేషన్,
మ ియు దుయ్త్ శకిత్ ర్డ
ి ల్ ు వంటి ఆధు క ాంకే క వయ్వసథ్ లను పర్ ా తం ేసత్ ుం ి.
ైన్స్ ోల్స్: MMS టట్ దటి ా ి ా, ిన సనన్ మ ియు ేగవంత ైన క ిలే ఎలకార్ట్ న్ సత్ రణ
ార్ంతం కక్ నన్‐ థ్ ా ర్ య ామ్ణం మ ియు గ లతకు ెలల్ ిసత్ ుం ి. ఇ ి భూ కి
స పంలో కీలక పున ిన్ ామ్ణ ార్ం ాలు ెం ింటిలోనూ జరుగుతుం ి, ఇకక్డ అతయ్ంత శకిత్వంత ైన
సంఘటనలు ఏరప్డ ా . షన్ కక్ ార్ముఖయ్త: పర్కృ లో అయ ాక్ంత పున ిన్ ామ్ణా న్
ప ి ంచడం ావ్ ా, అంత ికష్ ా ావరణం కక్ అం మ గవరన్ర్ అ న కమూయ్ కేషన్స్ ెటవ్రుక్,
GPS ా ే న్, మ ియు దుయ్త్ శకిత్ ర్డ
ష ి ల్ ు వంటి ఆధు క ాంకే క వయ్వసథ్ లను పర్ ా తం ే ే శవ్ ాయ్పత్
పర్కయ
ిర్ కక్ ముందసుత్ జాఞ్ ా కి MMS అం ిసత్ ుం ి. భ షయ్తు
త్ లో అంత ికష్ ా ావరణాతమ్క షనుల్
మ ియు అంత ికష్ ా ావరణ సూచనల అ వృ ిధ్ మ ియు అ వృ ధ్ క
ి ి వ త్ ంి ే జాఞ్నం, పదధ్ తులు మ ియు
ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్ MMS సృ ట్ స
ి త్ ుం ి.
6. NASA Mars Helicopter

సందరభ్ం:
 మా జ్ య
ి ాన్ ఉప ితలం ై తదుప ి‐తరం ోవ ిన్ ఉంచ ా కి ేప్స్ ఏజె స్ కక్ 2020 ష ల్ ో ాగం ా
ఒక నన్ హె కాపట్ రున్ మారుస్క్ పం ేందుకు NASA పర్య న్సుత్ం ి, అటువంటి మానం మ ొక
పర్పంచంలో ఉప ించబడుతుం ి. షన్: మార్స్ హె కాపట్ ర్, ఒక నన్, సవ్తంతర్ ోటా ాక్ర్ ట్ , ఏజె స్
కక్ మార్స్ 2020 ోవర్ ష ోత్ పర్యాణించవచుచ్, ఇ ి పర్సత్ ుతం 2020 లైలో ెడ్ ల్ ా ెటల్ ో ా ీ ా ా
ాయు ాహ ాల ామరథ్ ం మ ియు శకిత్ పర్ద ిశ్ం ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ి.  హె కాపట్ ర్ కూ ా మార్స్ వదద్
ఆప ేషన్ కోసం అవసర ైన అంత ిన్ ిమ్త ామ థ్ ా లను క ి ఉం ి, ౌర ఘటాలు ా ియం‐అయాన్
బాయ్ట ీలను ార్జ్ ేయ ా కి మ ియు చలల్ టి మా ట్న్
ి ాతుర్లు ావ్ ా ే ి ఉంచ ా కి ఒక ాపన
యం ర్ాం ా న్ క ి ఉంటుం ి. హె కాపట్ ర్ మార్స్ వదద్ ల్ ై ముందు కా అకక్డ ొ ందుటకు ఉం ి. ఇ ి మార్స్
2020 ోవర్ కక్ బొ డుడ్ ానుక్ జో ించబడుతుం ి. ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ా, మార్స్ హె కాపట్ ర్ అ ిక
పర్మాదం, అ ిక బహుమ ార్జెకా ప ిగణించబడుతుం ి. ఇ ి ప ేయక ో ే, మార్స్ 2020 షన్
పర్ ా తం కాదు. అ ి ప ే ేత్ , హె కాపట్ రల్కు తకుక్వ పర్యాణిం ే ౌక్ట్స్ మ ియు ైమా క ాహ ాలు
వంటి జ ైన భ షయ్తు
త్ ను క ి ఉంటా . మార్స్ 2020: ోల్ ి ాలో కేప్ కాన ాల్ ఎ ర్ ో ర్స్ ట్ ష
ే న్
వదద్ ేప్స్ లాంచ్ కాం ెల్ క్స్ 41 నుం ి యు ైటెడ్ లాంచ్ అలయన్స్ (ULA) అటాల్స్ V ాకెటున్ మార్స్ 2020
ార్రం సుత్ం ి మ ియు ిబర్వ ి 2021 లో మార్స్ ేరుకోవచుచ్.
 ోవర్ మార్స్ ద ా లాయ్ం ింగ్ ైట్ కక్ ౌ ో క ప ి లనలను రవ్హిసత్ ుం ి, ప ాయ్వరణం కక్
ాసత రణ్ యం, పు ాతన మా ట్య
ి న్ తం కక్ న్ల కోసం అ ేవ్షణ, భ షయ్తు
త్ లో మానవ
అ ేవ్షకుల కోసం సహజ వనరులు మ ియు పర్మా ాలు అంచ ా ేయడం.
● ాసత్ ర్ ేతత్లు ాళళ్ ద మ ియు మటిట్ కక్ నమూ ాలను గు త్ ంి , ేక ిం ేందుకు, మూ ివునన్
ొటాట్లలో ాటి కటిట్ ే ి, భ షయ్త్ మార్స్ ష ల్ ో భూ కి ి ి ావ ా కి భూ కక్ ఉప ితలం ై
ాటి ి ెటిట్, ోవ ల్ ో ఉనన్ ాధ ాలను ఉప ి త్ ారు.
7. New sheep insemination technique
సందరభ్ం:
ెంటర్ల్ ీప్ అండ్ ఉల్ ీ ెర్చ్ ఇ టూయ్ట్ (CSWRI) లో ాసత్ ర్ త
ే త్ లు, అ కనగర్, ొ ెర్లకు కొతత్
లా ా ోస్క్ప్‐సహకారం ొ ం ిన మా పదధ్ లో ముందుకు వ ాచ్రు.
లా ా ోస్క్ప్ టెకిన్క్ గు ిం :
నన్ నన్ ఇ ావ్ ివ్ లా ార ో క్ ిక్ టెకిన్క్ ఒక నన్ కోత ావ్ ా ఉదరం లోకి ఒక దృఢ ైన ైబర్‐ఆ ట్ క్
ి
లాప ో ో క్ప్ గుం ా ెళుతుం ి. పునరు ాప్దక చరయ్ కె ె ా ావ్ ా ఉం ి మ య
ి ు సత్ ం ంప ే ిన
రయ్ంను గ ాభ్శయంలోకి సుకోబడుతుం ి.
నూతన ాంకే కత కక్ ార్ముఖయ్త:
 రయ్ంను గడడ్ కటట్ డం మ ియు ప వుల వలె ఉం ే ో నంట్ ర
ీ ాల కక్ గటిట్ ా పునరు ాప్దక
మారగ్ మును ర ాణా ేయడంలో అసమరథ్త క ి ఉనన్ సమసయ్లను ఇ ి ప ిషక్ ిం ం ి. ఇ ి జా
అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మాలలో ొపప్ స యం ా ఉంటుం ి.
 కొతత్ టెకిన్క్ లాంబల్ పుటిట్నపుప్డు 60% వరకు మనుగడ ా ించటా కి స యం ేసత్ ుం ి మ ియు
ఎలైట్ ెరమ్ ల్ ామ్ ేగం ా గుణించడం కోసం అ ార ైన శకిత్ క ి ఉంటుం ి. ా ాపు 40 మం ి ీత్ ల
ర్ ు ఈ
పదధ్ ఉప ిం ఒంట ి సఖ్ లనం నుం ి ేర్ ే ించవచుచ్.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ముందు మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: లా ా ో క్ప్ టెకిన్క్ మ ియు ా ార్ముఖయ్త.
8. Artificial intelligence (AI)
సందరభ్ం:
 ారత ేశం కక్ ఆరంభ కృ ర్మ ధ
ే సుస్ (AI) మ ియు యంతర్ అ ాయ్స (ML) ప ాయ్వరణ వయ్వసథ్ ,
NITI Aayog మ ియు గూగుల్ ఇంటెంట్ ( ట్ ట
ే ెమ్ంట్) పర్కటన ై సంతకం ే ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ి.
కారయ్కర్మం కింర్ ద, Google మ ియు NITI Aayog కిర్ం ి కారయ్కర్మాలు ప ేసత్ ుం ి:
మ ింత పర్ ావవంత ైన ాలనను ా ించటా కి లకష్య్ం ా ఉనన్ ో ర్స్ AI ాధ ాలను ెరవ ా కి ా ి
సంబం ిత పర్భు ావ్ ికారులకు కష్ణ ఇవవ్ం ి.
 ారత ేశంలో AI / ML రంగంలో ప ి ోధకులు, పం ితులు మ ియు యూ వ ిశ్టీ అ ాయ్పక బృందం
కక్ ర్ాంటు
ల్ మ ియు ాక్ల ష్ప
ి ల్ ను మం రు య
ే డం.
ె ీన్ లె ిన్ంగ్ ఫండ ెంటల్స్ ఆ ారం ా Google కక్ ె న్
ి లె ిన్ంగ్ కార్ష్ కోర్స్ (MLCC) ఆ ారం ా
ాయ్రుథ్లకు మ ియు ెవలపరల్ కు AI / ML సట్ ీ జామల్ను రవ్హించడం.
 ఇం ియన్ AI / ML ార్రం ాలు ఒక కారయ్కర్మం లో Incubating ారు ా ి సంబం ిత ాయ్ ార
నమూ ాలు ెరు ైన పరప AI కోసం Google ావ్ ా సల ారు ా ఉంటుం ి.
ారత ేశంలో వయ్వ ాయం, దయ్, ఆ ోగయ్ం, దలైన ాటిలో పర్ ాన స ాళళ్ను ప ిషక్ ించ ా కి AI / ML
మ ియు బహిరంగ సమా ార స తులను ఉప ిం ఒక క ోన్ దృ ట్ ి రవ్హించం ి.
ేపథయ్:
AI వంటి స ిహదుద్ టెకాన్ల లలో ప ి ోధన మ ియు అ వృ ధ్ ి రవ్హించ ా కి జా య కారయ్కర్మం
ఏ ాప్టుకు NITI Aayog అపప్ ించబ ిం ి.
ఈ ఆ ే ా న్ ాటించడంలో, NITI Aayog AI కక్ ైడ్ సత్ రణ మ ియు గం కోసం ేషనల్
ేటా అండ్ ఎన టిక్స్ ో రట్లత్ ో AI ై ారత ేశం కక్ జా య వూయ్ న్ అ వృ ధ్ ి ే త్ ో ం ి.
కృ ర్మ ేధసుస్ (AI) అంటే ఏ టి?
 కృ ర్మ ధ
ే సుస్ కంపూయ్టర్ వయ్వసథ్ ల నుం ి వ చ్ం ి ‐ లే ా ో ర్ ర్ామ్ ేరుచ్కోబ ిన ి ‐ లే ా ేరుచ్కో
‐ మానవ ధ
ే సుస్ అవసరమ ేయ్ పనులు. ాలామం ి అనువరత్ ాలు మ య
ి ు ా ట్ ర్
ే ఇపప్టికే
మనకు కొంత ా ా న్ య
ే డం ావ్ ా లౌకిక ప సులభతరం ే ా , కొను ోలు ేధసుస్ ఆ ారం ా

సంబంధం ఉనన్ ఆం ో ళనలు:  వరల్డ్ బాయ్ంక్ ప ి ోధన పర్కారం ై ాలో ఆటో ేషన్ 69% ఉ ో య్ ాలను
భ ిసత్ ుం ి, ై ాలో ఇ ి 77% ా ఉం ి. ప ివరత్ నం ఒక ద ాబద్ ంలో జ ి ే అవకాశం ఉం ి, పుణులు పర్కారం.
 కాబటిట్ , ఆటో ేషన్ బా ా పర్ణా క య
ే క ో ే మ ియు సంపూరణ్ ం ా సంబో ి ేత్ , అ ి తయా ీలో పతు
త్ .
కొతత్ అవకా ాలు:  ఈ ో రణుల కారణం ా ఉ ో య్ ావకా ాలు ఏరప్ న
ి పుప్డు, ైబర్, కౌల్డ్, ెదద్ ేటా, ె ీన్
లె ిన్ంగ్ మ ియు AI వంటి రం ాలోల్ ా ీ సంఖయ్లో నూతన ఉ ో య్ ాలు సృ ట్ ంి చబడుతు ాన్ .
 IT ఉ ో య్గులను పర్ ా తం ే ే నూతన ఉ ో య్గ ాతర్లు ెదద్ ేటా, కృ ర్మ ేధసుస్, ింగ్స్ కక్
ఇంట ెన్ట్ (ఐ టి), కౌల్డ్ కంపూయ్టింగ్ మ ియు ైబర్ వంటి ి టల్ ొ ైనల్లో ఉంటా .
 ఇ ి పుణుల కోసం కె ీర్ ఇరుసు కక్ సమయం సప్షట్ం ా ఉం ి. AI ై ానము: 2017 అకోట్బరులో
ఎలకార్ట్ క్స్ అండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ టెకాన్ల కేందర్ మం ర్తవ్ ాఖ కృ ర్మ ేధసుస్ (AI) ా ా న్ పర్భుతవ్ం
సల ఇవవ్ ా కి అంతరగ్ త క టీ ఏ ాప్టు ే ిం ి.
 పుణుల క టీ ారత ే ా కి అతయ్ంత అనుకూల ైన టెకాన్ల ల ై ఐటి మం ర్తవ్ ాఖ సల
ఇసుత్ం ి. పర్భుతవ్ం పర్ ానం ా AI ో ైబర్ ాడులను త గ్ ంి చడం.
AI ై ఒక ానం అవసరం:
 కృ ర్మ ేధసుస్ మా ెక్ట్ 2020 లో 153 యన్ ాలరల్ ను ాకినటు
ల్ అంచ ా ేయబ ిం ి మ ియు
2016 నుం ి 2022 వరకు 45.4 ాతం ా ష్క
ి వృ ిధ్ ేటు ెరుగుతుంద అంచ ా ేయబ ిం ి. అ ే,
అ ేక సంసథ్ లు అవకాశం ఉనన్ందున, AI కక్ ఉ ో య్గ ఉతప్ త్ లో పర్ ాన స ాలు ా క ిసత్ ుం ి మానవ
వనరులను త గ్ ంి చ ా కి ా ై మ ింత ఆ ారప ి ఉంటుం ి. పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా కూ ా, AI లో ెరుగుతునన్
ఆసకిత్ ఉం ి. 2016 లో, ైట్ హౌస్ కృ ర్మ ేధసుస్ త్ కోసం ిదధ్మౌ ోం ి న ప
కక్ భ షయ్తు
ార్రం ం ం ి; UK లో, S & T లో హౌస్ ఆఫ్ కామన్స్ క టీ ోబో టిక్స్ మ ియు కృ ర్మ ేధసుస్ను
చూ ిం ి, అ ే 2017 లో, ట్ ట్
ే కౌ స్ల్ ఆఫ్ ై ా తరు ా తరం కృ ర్మ ేధసుస్ అ వృ ిధ్ పర్ణా కలో
ప ార్రం ం ం ి. ఏడు ా ంటల్ వూయ్హం: AI ఇటీవల ారత ేశం కక్ వూయ్ తమ్క పధకా కి AI
ఉప ించటా కి పర్ణా కను రూ ొ ం ిం ే ఒక ఏడు‐ ా ంటల్ వూయ్ న్ పర్భు ావ్ న్ ిదధ్ం ే ిం ి.
 ఈ యుకిత్ వూయ్హరచన మానవ యంతర్ పరసప్ర చరయ్ల కొరకు అ వృ ధ్ ి పదద్ తులను క ి ఉంటుం ి; AI
వయ్వసథ్ ల భదర్త మ ియు భదర్తకు భ ో ా; AI మ ియు R & D అవస ాలకు అనుగుణం ా సమరథ్ ైన
ప శకిత్ సృ ట్ ంి చడం, AI కక్ ై క, చటట్ బదధ్ ైన మ ియు ాంఘిక ప ిణామాలను అవ ాహన
ేసుకోవడం మ ియు ప ిషక్ ించడం, పర్మాణాలు మ ియు బెం ామ్రక్ ావ్ ా AI ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్
అంచ ా ేయడం మ ియు మూలాయ్ంకనం ేయడం. ముందుకు ే: AI కిల్షట్ ైన అంశం; అ న్ ెడు లే ా
అ న్ మం అ ి చూడం ి ా ారణ ఉంటుం ి.
 కా అంతకుముందు సుదూర భ షయ్తు
త్ లో మధయ్ తరగ , ఉ ాప్దక ఉ ో య్ ాలను సుకుంటునన్ ోబో టు
ల్
మ ియు AIలు బహు ా ాలామం ి ఆలో ం ే ాటి కంటే పర్భు ావ్లు పర్సం ి త్ ారు.

ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ స్ కోసం: సంతకాలు. ె ల్ , సమసయ్లు, ఈ

న్స్ కోసం: AI ‐ ార్ముఖయ్త, స ాళు
మ ియు ప ి ాక్ ాలను ానం అవసరం.
1. WHO global air pollution database

సందరభ్ం: జె ాలో ఇటీవలే డుదల ే ిన పర్పంచ ాయు కాలుషయ్ం ేటాబేస్ ఎవరు. 2016
సంవతస్రంలో PM 2.5 థ్ ా ల పరం ా ా ి ా కాలుషయ్ం థ్ ా ల కోసం 4,300 పర్పంచ నగ ాలను WHO
ప ి సుత్ం ి. PM2.5 సలేఫ్ట్, ైటర్ ట్
ే మ ియు నలల్ కారబ్న్ వంటి కాలుషయ్ కారకాలు, ఇ మానవ
ఆ ో ాయ్ కి ొపప్ పర్మా ా న్ క ి ఉ ాన్ . ారత ేశం ఎందుకు భయప ి ఉం ా ?
 ేటాబేస్ పర్కారం, పర్పంచంలో 15 అతయ్ంత కలు ిత నగ ాలలో 14 ారత ేశం నుం ి మ ియు దటి
14 నగ ాలు ారత ేశం నుం ి మాతర్ ే. కానూప్ర్ అతయ్ంత కలు ిత నగరం ా ఉం ి, ఇ ి కూయ్ క్ టరుక్
173 ైకోర్ ర్ామ్స్ కక్ PM 2.5 ాఢత ో అగర్ థ్ ానంలో ఉం ి.
 అతయ్ ిక థ్ ా లో PM2.5 కలు ి ాలను న దు ే ిన ఇతర ార య నగ ాలు కానూప్ర్, ఫ ీ ాబాద్,
గయా, ాటాన్, ఆ ర్ా, ముజఫరూప్ర్, ర్నగర్, గు గ్ ావ్, జైపూర్, ాటియాలా మ ియు జోధూప్ర్, ఆ తరు ాత
కు ైటల్ ో అ సుబా అల్‐ ేలం మ ియు కొ న్ నగ ాలు ై ా మ ియు మం ో యా.
 జా య ాజ ా ాలగ్ వ థ్ ా ా కి ేరుకుం ి, అ ి WHO 2015 ేటాలో క ిం ం ి, ఆరవ థ్ ా ా కి
మాతర్ ే. పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ా కాలుషయ్ం నుం ి ముపుప్ థ్ ా : అతయ్ంత ఇటీవ ేటాను 2016 ేటా
నుం ి ి ే ిన ఒక అధయ్యనం పర్కారం, 10 మం ిలో 9 మం ి కాయ్నస్ర్ మ ియు హృదయ ాయ్ధుల
పర్మా ా కి ా ి ే పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ఉనన్ పర్మాదకర ైన అ ిక థ్ ా కాలు ాయ్లు ఎదు ొక్ంటారు.
 ా కాలుషయ్ం థ్ ా లు తూరుప్ మధయ్ధ ా మ ియు ఆ ేన్యా ియాలో అతయ్ ికం ా ఉ ాన్ . ఇకక్డ,
కొ న్ ార్ం ాలోల్, ా లో షప ా థ్ ాలు ఐదు ారుల్ WHO ావ్ ా ట్
ె ేయబ ిన ప ి తులు ా ఉ ాన్ .
ఈ షప ా ధ్ ాలు ేద మ ియు ాలా పర్ ా తం ే ా . § ాయు కాలుషయ్ం ఒక డజను ాయ్ధులకు
కారణం, ఇ ి తరచూ ార్ణాంతకం ా ఉంద రూ ించబ ిం ి. అంతకుముందు సంవతస్రంలో గృహ మ ియు
బహిరంగ కాలుషయ్ం ా ాపు 7 యన్ మరణాలు సంభ ం ా .
Ujjwala:  ఎల్ఎల్ కుటుంబాల నుం ి మహిళలకు ఎ ప్ క ెకష్నల్ ను అందజేయ ా కి పర్ ాన మం ర్
ి 'ఉజావ్లా' పథకా న్ WHO ే ిక పర్ ేయ్కం ా పర్ త్ ా ం ం ి.
 ే ిక పర్కారం, "పర్పంచంలో ాలా ార్ం ాలోల్ ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం థ్ ా లు ఇంకా పర్మాదకరం ా
ఉంటా , ే ాలు కూ ా కొంత ానుకూల పు ోగ చూ ిసత్ ు ాన్ ." పర్భుతవ్ం ే ధ పర్య ాన్లు:
గత సంవతస్రం నవంబ ల్ ో, ి ల్ లో షపూ ిత ైన ో మ్గ్, ఇం ియన్ ె ికల్ అ ో ి ేషన్ ప ల్ క్ హెల్త్
ఎమ జ్ ె స్ ికల్ ర్
ే ేయాల , ౌరులకు ఇంటోల్ ఉం ాల సల ఇవవ్డం ో ాటు ాఠ ాలలను
మూ ి ే ిం ి. ొ గమంచు, పుణుల అ ార్యం పర్కారం, " ాహన కాలుషయ్ం, ామ్ణం మ ియు రహ ా ి
దుముమ్ మ ియు కుం ె ో కూ ిన కాలుప్ల కక్ ర ైన శర్మం."
 ఈ ఏ ా ి జనవ ిలో సు ీర్ం కోరుట్ కేందర్ పర్భు ావ్ న్ ేశ ాయ్పత్ ార్ ప ికన ాయు కాలుషయ్ం సమసయ్ను
ప ి ం ాల , ి ల్ ‐ఎ స్ఆ ిక్ మాతర్ ేప ి తం ేయకూడద కేందర్ం కో ిం ి. ాయ్ పూర్, ాటాన్,
అల బాద్ వంటి అ ేక నగ ాలు మ ింత కలు ిత ైనవ ె ిం ి.
 ా కాలుషయ్ంను ఎదు ోక్వ ా కి, ఈ ఏ ా ి మా ిచ్లో పర్భుతవ్ం ి ల్ ‐ఎ స్ఆర్ కోసం "పర్ ేయ్కం ా" ఒక
సమగర్ కా ాయ్చరణ పర్ణా కను (CAP) ఖ ారు ే ిం ి. ఈ పర్ణా కలో ాహ ాల ఉ గ్ ా ాలను త గ్ ంి చడం
మ ియు ామ్ణాల నుం ి దుముమ్ను యం ర్ంచడం వంటి పలు చరయ్లు ఉ ాన్ .
ముందుకు ే:  వరల్డ్ హెల్త్ ఆరగ్ ైజేషన్ ా ఆ ేన్యా ియా ార్ంతంలో సభుయ్ల‐ ే ాల ై సభుయ్లను
ిలుపు చ్ం ి, గృహ మ ియు ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం కక్ డబుల్ ారంను వర్ం ా
ప ిషక్ ిం ేందుకు, ార ల్ ో 34% లే ా 2.4 యనుల్ గృహ మ ియు ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం
పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా క ి పర్ ఏటా యనల్ అకాల మరణాలు. అందువలల్ , ా కాలుషయ్ం అతయ్వసర మ ియు
సమరథ్ వంత ైన చరయ్ ో యంతర్ణలో ఉం ా స్న అవసరం ఉం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి? ెర్ స్ కోసం: PM 2.5 మ ియు Ujjwala జన గు ిం . ె న్స్ కోసం: ఎ ర్
ల్ మ ియు త గ్ ంి పు.
కాలుషయ్ం‐ కారణాలు, ఆం ో ళనలు, స ాళు

2. Algae Noctiluca scintillans

ఇ ిఏ టి?
 ఇ ి ా ర్పూట ోల్ ో ెంట్ ెరుపులో ఉనన్పుప్డు మ సము ార్లలో గమ ం న సు న్త ైన
దృ ివ్షయం ెనుక ఉనన్ ఆకుపచచ్ ఆలేగ్.
ఉతత్ ర అ ే యా సముదర్ంలో ా ెస్ లే ా పువువ్లలో ోటిలోకా ఆలేగ్ తరచు ా సంభ సుత్ంద
ే ించబ ిం ి. ఈ అదుభ్త ైన ఆకుపచచ్ పువువ్లు తరచు ా ా ర్ సమయంలో ెరుసూ
త్ క ి త్ ా ,
ఇ ి పర్ ేయ్క న
ై దృ ివ్షయం అ న బో లో ెన్స్ కారణం ా, ాటి మారు ేరు 'సముదర్పు మరుపు'
సం ా ిం ం ి.
ఎందుకు ారత్ లలో?
 ఒక ార య‐అ ె ికా అధయ్యనం ఈ కర న
ై బ ల ెంట్ ఆలేగ్ కక్ ెరుగుదలకు
ఇంధనం ా అ ే యా సముదర్ంలో ెదద్ ఎతు
త్ న ేపల హతయ్లకు ా ి సుత్ం ి.
జాగర్తత్లు:
 ఇ ి సముదర్ వ ా కి పర్మాదకరమ నమమ్కం ఎందుకంటే ఇ ి అ మ్ యాను ఉతప్ త్ ేసత్ ుం ి.
 ా ి ెరుగుతునన్ సమృ ిధ్ అ ే ి ఆం ో ళన క ిం ే కారణం, ఎందుకంటే అ అలాంటి జలాలోల్ వృ ిధ్
ెంద ేపలను పర్ కూలం ా పర్ ా తం ే త్ ా .

3. Bhupathy’s shieldtail
ఇ ిఏ టి?
ఇ ిత ళ ాడులో ప చ్మ కనుమల నుం ి ఇటీవలే కను ొనన్ ీలట్ ెల్
ౖ ాము కక్ కొతత్ జా .
ముఖయ్ ాసత్ ాలు:
త ళ ాడు కోయంబతూ
త్ రు లాల్లో అ ాకటిట్ కొండల అడవులలో మాతర్ ేక ిం ే ఈ ాము
పర్సత్ ుతం ఉబోర్ ట్స్ భూప అ ే ేరు ెటట్బ ిం ి, వ ికి హె ెప్టోల స్ట్ ఎస్.
 స ీసృ ాలు ారత ేశం మ ియు ర్లంక ీవ్ ాలలో మాతర్ ేక ిం ే ాముల కుటుంబా కి ెం ిన .
ారు కా షపూ ిత ఉంటా , ఎకుక్వ ా burrowing
మ ియు ాన ాము‐ నడం, మ ియు ా ి ోకలు కక్ ెదద్, చదు ైన టాక్లు త ావ్త ాటి
ెలట్ ెలల్
ౖ ను అ ిలు త్ ారు, ఇ ా ాపు ా ముకక్లు ా క ించవు.
4. Namami Gange Programme
సందరభ్ం:
 ాయ్ం గ్ ర్ౌండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ ిసట్ం ( ఐఎస్) ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్ ఉప ించడం ావ్ ా గం ా ీ ె ేషన్
ి సులభతరం ేయ ా కి ప ి దధ్ గం ా కోసం ష
ే నల్ షన్ బో రుడ్ స ేవ్ ఆఫ్ ఇం ియాను
సుకువ చ్ం ి.
ార్జెక్ట్ ావ్ ా, జా య / ాషట్ ర్ / థ్ ా క థ్ ా లో పర్ణా క మ ియు అమలును బలో ేతం ేయ ా కి
NMCG లకష్య్ం ో ఉం ి.
DEM ాంకే కత:
 ఈ ార్జెక్ట్ ి టల్ ఎ ేషన్ డల్ (DEM) టెకాన్ల ఉప ిసత్ ుం ి, ఇ ి ఖ చ్త ైన ేటా
ేకరణను ధ్ ా ిసత్ ుం ి, ఇ ి న ీ ప ీ ాహక రవ్హణ పర్ణా క కోసం ఒక ముఖయ్ ైన అంశం.
 ిఎమ్ఎం ాంకే క ప ిజఞ్ ానం తత్ ం సథ్ లాకృ కక్ గు త్ ంి పును క ప్సుత్ం ి, అందువలల్ ాన
ణ్త
ే లు అందుబాటులో ఉనన్ ేటాను ల్ ే ించ ా కి, త ావ్ ా రణ్ యం సుకోవ ా న్ ో ర్ తస్హి త్ ారు.
 ఈ టెకాన్ల ావ్ ా కిల్షట్ ైన ట్ ాప్టల్ ను సులభం ా గు త్ ంి చవచుచ్.
ామ గం ా కారయ్కర్మం గు ిం :
 ామ గం ా కారయ్కర్మా న్ గం ా న ి భర్ప ి ే ల ాయ్ న్ ా ించటా కి లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి. అ న్
ాటా ారుల, ముఖయ్ం ా ఉతత్ ాఖండ్, ఉతత్ రపర్ ేశ్, జారఖ్ండ్, ర్, ప చ్మ బెం ాల్ వంటి ఐదు పర్ ాన గంగ
బే ిన్ ా ట్ ార్ ల కక్ ఎడ ెగ పర్ ేయం ో సమరథ్ వంత ైన చరయ్లు ేపటాట్రు.
 ఈ కారయ్కర్మా న్ పర్ ా ిం ం ి: ివర్ స ేఫ్స్ కీల్ ంగ్, ీ ె ేజ్ టీట
ర్ ెమ్ంట్ ఇ ా ర్సట్క
ర్ చ్ర్, ివర్ ఫర్ంట్
ెవల ెమ్ంట్, బ ైవ ిస్టీ, అ ార ట్ ష
ే న్ అండ్ ప ల్ క్ అ ే ెన్స్.
అమలు:
 ఈ కారయ్కర్మంలో ప ి దధ్ గం ా జా య సంసథ్ (ఎన్ఎం ి ), మ ియు ా ాషట్ ర్ పర్ ధుల సంసథ్ లు,
ాషట్ ర్ కారయ్ ావ్హక రవ్హణ గుంపులు (SPMG లు) అమలు ే త్ ా .
జా య థ్ ా లో అమలు ేయవల ిన కే ెట్ కారయ్ద ిశ్ అధయ్కష్తన ఉనన్త థ్ ా టాస్క్ ో ర్స్, ) ట్ ట్
ే
లెవల్ క టీ ఫ్ ెకెర్ట ీ ఎస్. ి.ఎం. . ాషట్ ర్ థ్ ా మ ియు ి) లాల్ థ్ ా క టీ లాల్ ే ట్ ట్
ే ర్
అధయ్కష్తన.
 కేందర్ మ య
ి ు ాషట్ ర్ పర్భు ావ్ల ధ మం ర్తవ్ / ఏజె స్ల మధయ్ ెరు న
ై సమనవ్య యం ార్ం ాల ై
ఈ కారయ్కర్మం ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.
ారత ేశం కక్ స ేవ్ గు ిం :
 ఇ ి 1767 లో థ్ ా ించబ ిన ేశంలో పు ాతన ా ీత్ య
ర్ ాగం. ఇ ి ి ా ట్ె ంట్ ఆఫ్ ైన్స్ & టెకాన్ల
కక్ ప ి ాల ా యంతర్ణలో ప ేసత్ ుం ి.
ధులు: ేశం కక్ ిర్ స్పల్ మాయ్ ింగ్ ఏజె స్, ారత ేశం కక్ స ేవ్ ే ా కి ొ ైన్ అ వ్ే ిం
మ ియు సము త ైన ి ా ధ్ా ించటా కి పర్ ేయ్క బాధయ్త వహిసత్ ుం ి, ేగవంత ైన మ ియు స కృత
అ వృ ిధ్ కి ఆ ార పటాలను అం ిసత్ ుం ి మ ియు అ న్ వనరులను ా ి పూ త్ ి పర్మాణా న్
పు ోగ సుత్ం ి , ఇపుప్డు మన ేశం కక్ య
ేర్ సుస్ మ ియు భదర్త మ య
ి ు ాబో ే త ాల కోసం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ స్ కోసం: ారత ేశం కక్ స ేవ్, Namami గం ా కారయ్కర్మం.
 ె న్స్ కోసం: GIS టెకాన్ల కక్ ార్ముఖయ్త, న ీ రవ్హణలో ఇంటర్‐ ట్ ట్
ే కోఆ డ్ ి ేషన్ అవసరం.
5. National Water Informatics Centre (NWIC)
సందరభ్ం:
జా య టి సమా ార కేందర్ం (NWIC) ఇటీవలే టి వనరుల మం ర్తవ్ ాఖ, ివర్ ెవల ెమ్ంట్ మ ియు
గం ా ె ె ేషన్ ావ్ ా సృ ట్ ంి చబ ిం ి.
NWIC గు ిం :
NWIC ేశ ాయ్పత్ జల వనరుల ేటా కక్ ి ో ట ీ ా ఉంటుం ి మ ియు టి వనరుల మం ర్తవ్ ాఖ,
ివర్ ెవల ెమ్ంట్ మ ియు గం ా ె ె ేషనల్ కింద ఒక సబా డ్ ి ేట్ కా ాయ్లయం ా ప ేసత్ ుం ి.
టి వనరుల ై మ ియు అనుబం ిత అం ాల ై న క ిం న ేటా కక్ ' ిం ిల్ ం ో ' మూలా న్
NWIC అం ించ ా కి NWIC అనుకుంటోం ి; ా రవ్హణ మ ియు ిథ్ ర న
ై అ వృ ిధ్ కి అ న్
ాటా ారులకు లువ జో ంి న ఉతప్తు
త్ లు మ ియు ేవలను అం ిసత్ ుం ి.
టి కేందర్ం, జలసంబంధ ైన వర్తలకు అతయ్వసర పర్ సప్ందన ో ఇతర కేందర్ మ ియు ాషట్ ర్ సంసథ్ లకు
ాంకే క మదద్ తు అం ించ ా కి కేందర్ం ా జా యం ా మ ియు అంత జ్ా యం ా పర్ముఖ ప ి ోధన
సంసథ్ ల ో కూ ా ఈ కేందర్ం సహక ించుకుంటుం ి.
 ఈ కేందర్ం జా ంట్ ెకర్ట ీ లెవల్ ఆ ీసర్ ేతృతవ్ంలో ఉంటుం ి.
ేపథయ్:
 జల వనరుల రవ్హణ అ ే ి ాలా కిల్షట్ ైన మ య
ి ు దురభ్ర ైన ప , ఇ ి మ ట్ ి ి ిల్ న ీ ొ ైనల్
ైపుణయ్ం మ ియు ా ితక
ర్ మ ియు ాసత్ క శవ్స య సమా ారం మ ియు సమా ారం ద
ఆ ారప ి ఉంటుం ి.
ఈ కోసం, సమగర్ సమగర్ టి వనరుల రవ్హణ కోసం అంద ికీ అవ ాహన మ ియు పర్ య
ే ం కోసం ప ల్ క్
ొ ై ల్ ో సత్ ృత ైన " ాటర్ ి ో ర్స్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ ిసట్ం" (WRIS) కర్మబదధ్ ం ా అ వృ ిధ్ య
ే ా కి,
రవ్హించ ా కి మ ియు న క ించ ా కి టట్ దటి అవసరం ఉం ి.
ఇ ి ా య
ీత్ ర్ అంచ ా, పరయ్ ేకష్ణ, డ ంగ్ మ ియు ె ిషన్ స ో ర్ట్ ిసట్ం (DSS) మ ియు ఇంటి ేర్టెడ్
ాటర్ ి ో ర్స్ ే ేజెమ్ంట్ కు కూ ా అవసరం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ & ె న్స్ కోసం: WRIS మ ియు ా ార్ముఖయ్త, టి ప ిరకష్ణ ‐ స ాళు
ల్ , సమసయ్లు
మ ియు ప ి ాక్ ాల అవసరం.

6. First organised census for Indus dolphins

సందరభ్ం:
పర్పంచంలో అరు ైన ీర ాలోల్ ఒకటి ‐ ఇండస్ ా ఫ్నల్ ప ిరకష్ణలో ‐ WWF‐India ో ాటు పంజాబ్
పర్భుతవ్ం ా ి జ ా ా ై దటి వయ్వ ీథ్ కృత జ ా ా గణనను రవ్హి త్ ో ం ి.
ింధు ా ఫ్న్స్ గు ిం :
బాయ్ట్స్ వంటి పర్ ధవ్ ావ్ ా కమూయ్ కేట్ ేసత్ ునన్ ఒక గు ిడ్ జా , ఇండస్ ా ఫ్ను
ల్ ఏడు మం టిలో
ఒకటి
ా ఫ్ను
ల్ పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ఉ ాన్ .
 ారు ారత ేశంలో మ ియు ాకి థ్ ా ల్ ో మాతర్ ేక ి త్ ారు. పంజాబోల్ , ారు పంజాబోల్ ారత ేశంలో
యాస్ న ల
ి ో తలావ్ ా మ ియు హ క
ి ే బా ేజ్ మధయ్ 185 కిలో టరల్ దూరంలో మాతర్ ేప ి త ై
ఉ ాన్రు.
ింధూ న ిలో 1,500 కిలో టరల్ ీత్ రణ్ ం ో 1,800 మం ి ౌరులు ఉండ ా, ింధ్ ా ఫ్న్, ల్ ాటా త్ ా
ాయ్ం ిటికా ైనర్ కక్ అతయ్ంత అ వృ ిధ్ ెందుతునన్ జ ా ా ాకి త్ ాన్ అంతటా కను ొనబ ిం ి.
 బె ి ిం న జాతుల ఎరుపు జా ాలో ఇ ి IUCN ేత జా ా ేయబ ిం ి. ఐయు ిఎన్ అనుమా సూ
త్
ింధు న ి ా ఫ్నల్ జ ా ా ప ిమాణం 1944 నుం ి 50% కంటే ఎకుక్వ త గ్ ంి ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్మాల్స్ కోసం: ింధు ా ఫ్న్స్.

7. Brown peach aphid

ఇ ిఏ టి? ఇ ి సమ ోషణ్ పండు ెటల్ను ా ి ే ే ఒక పురుగు. ఎందుకు ారత్ లలో? ఇ ి కా మ్ర్ లోయలో
ారత ేశం కక్ పండు ి ెన్లో టట్ దటి ా ి ికారుడ్ ేయబ ిం ి.
బౌర్న్ ీచ్ అ ిడ్ గు ిం :
 కక్ల కక్ల ద అ ిడ్స్ ం ి, కక్ల కణజాలం ద ా ి ే త్ ా , ఇ అ న్ ే ేవ్రు కక్ల
ా ాలకు ఆ ా న్ ర ాణా ే త్ ా . ోధుమ ీచు పురుగు Pterochloroides persicae మధయ్ధ ా
 ార్ం ాలోల్ ీచు మ ియు బాదం ెటల్ ు ఒక కూ
ర్ ర ైన ెగులు. ారత శ
ే ంలో, హిమచల్ పర్ ేశ్ మ ియు
పంజాబ్ నుం ి 1970 లలో టట్ దటి ా ి ా అ ిడ్ ికారుడ్ ేయబ ిం ి. ఏ ిర్ల్, ే, ె ట్ ెంబరు మ ియు
అకోట్బర్ ెలలోల్ నన్ ి (సుమారు ా 3 . ొ డవు) అ ిడ్స్ బా ా వృ ిధ్ ెం ిం ి.
జాగర్తత్లు: అహీద్ ాయ్ ిత్ థ్ ా క ఆ థ్ క
ి వయ్వసథ్ ను పర్ ా తం ేసత్ ుం ి, ఇ ి ఒక ెదద్ ేరకు పండు ెటల్ ద
ఆ ారప ి ఉంటుం ి. కా ముటట్ ి యం ర్ంచబడక ో ే, కర అ ిడ్ ేగం ా ాయ్ ిత్ ెందుతుం ి.
8. World Migratory Bird Day (May 12) 2018

పర్పంచ వలస బర్డ్ ే 2018 ఈ సంవతస్రం ే 12 న జరుపుకుంటోం ి.

పర్పంచ వలస బర్డ్ ే 2018 ీమ్: "యు ైటింగ్ మా ా ెస్ ఫర్ బర్డ్ కనజ్ ేవ్షన్".
పర్పంచ వలస బర్డ్ ే గు ిం :
వలస ప లు మ ియు ాటి ఆ ా ాల ప ిరకష్ణకు అవస ాలను పర్ ం ం ేలా పర్ సంవతస్రం పర్పంచ
వలస బర్డ్ ే జరుపుకుంటారు. 2018 పర్పంచ బాలల ి ోతస్వం సందరభ్ం ా గు త్ ంి చద ిన 60 ే ాలోల్
300 కంటే ఎకుక్వ సంఘటనలు ప ి పండుగలు, దయ్ కారయ్కర్మాలు, ియా కారయ్కర్మాలు, ప ల
పరయ్టన పరయ్టనలు, పర్దరశ్నలు, తర్ పర్దరశ్నలు మ ియు అంత జ్ా య సవ్ ావం ప ిరకష్ణ కోసం
ధులను ేక ించటా కి ఒక పర్ జన క ే ీ ఉంటా .
జాగర్తత్లు:
 అ న్ వలస ప లోల్ నల ై ాతం మం ి తమ సంఖయ్ను ీణిం చూసుత్ ాన్రు, ఎ ి మం ిలో
పర్పంచ లుపత్ త ో బె ి ింపు. ాస నషట్ ం మ ియు అ ో కరణం, వర్ం ా ఉంచు ారు ా ట ైబ్ను
ల్
మ ియు దుయ్త్ లైనల్ ు, లకడలే ెంపకం మ ియు అకర్మ చంపడం మ ియు ప లను సుకోవడం
వంటి పర్ ాన బె ి ింపులు.
వలస జాతుల ప ిరకష్ణ:
 వలస ప లను సంర ించ ా కి పర్య ాన్లు పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా మ ియు ార్ం యం ా ైల్డ్ యా మల్స్
కక్ వలసల జాతుల ప ిరకష్ణ (CMS, బాన్ క ెవ్నష్ న్ అ కూ ా ిలు త్ ారు) మ ియు ఆ ిర్కన్‐
యూర ియన్ వలస టి ాటర్స్ (AEWA) . ెండు UN ప ాయ్వరణ ావ్హక ఒపప్ం ాలు 2006 నుం ి
పర్పంచ వలస బర్డ్ ేను ార్రం ం ా .
వలసల జాతుల క ెవ్నష్ న్ గు ిం (CMS):
 ైల్డ్ యా మల్స్ కక్ వలసల ప ిరకష్ణ కక్ క ెవ్నష్ న్ ఆన్ టెర్ ట్ య
ి ర్ ల్, జాయ్క్ట్ అండ్ ఏ యన్ వలస
జాతులు ా ి ప ి ిలో ఉ ాన్ . వలస ప ల ై CMS మ ియు ా సంబం ిత ఒపప్ం ాలు
పర్భు ావ్లు మ ియు ఇతర ాటా ారులను సమనవ్యం ేయటా కి మ ియు ప ిరకష్ణ ా ాలను
మ ింత అ వృ ిధ్ ేయటా కి, పర్పంచంలో అ న్ ల్ ై ేస్ సహకారం అం ిం ే ే ాల మధయ్ సహకా ా న్
ో ర్ తస్హిం ే సమనవ్య ా ాల నుం ి పర్ జనం ొ ందటా కి. ఐకయ్ ాజయ్స ప ాయ్వరణ కారయ్కర్మం
(UNEP) కింద ఇ ి ఉం ి.
ఆ ిర్కన్‐యు ే ియన్ వలస టి ాటరబ్ర్డ్ ఒపప్ందం (AEWA) గు ిం :
ఆ ిర్కన్‐యు ే ియా వలస టి ాటరల్ (AEWA) ప ిరకష్ణ ఒపప్ందం, ఆ ిర్కన్‐యు ే ియా ల్ ై ేకు వలస
ో ే వలస టి వనరుల సంరకష్ణకు అంకిత ైన ఒక పర్భు ావ్ల ఒపప్ందం. ఈ ఒపప్ందం 254 జాతుల
ప లు ా ష్క
ి చకార్ కి క సం కొంత ాగం భూమధయ్ ేఖ ద ఆ ారప ి ఉంటుం ి.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ ల్స్ మ య
ి ు ె న్స్ కోసం: WMBD, CMS మ ియు AEWA
9. South Asia Wildlife Enforcement Network (SAWEN)

సందరభ్ం:
 SAWEN ఇటీవల ారత ేశం లో టట్ దటి సమా ేశం. ఏడు ే ాల పర్ ధులు ఈ సమా ే ా కి
జరయాయ్రు మ ియు సభుయ్లు ఒక కా ాయ్చరణ పర్ణా కను క ి ఉ ాన్ర అం ీక ిం ారు
వనయ్ ార్ణుల ే ాలకు ో ాటా కి ార్ం య శ ీరంను బలపరుసుత్ం ి.
వనయ్ ార్ణి అకర్మ ర ాణా మా గ్ ా న్ ప ి ంచడం ో స ఆరు పర్ ాదనల సందరభ్ం ా, పర్సత్ ుత చటాట్ల
స కష్ మ య
ి ు సంసథ్ కోసం ఒక ామ్ణా న్ ప ి ంచడం జ ి ిం ి.
 ద ిణ ఆ య
ి ా ార్ంతం అకర్మ ర ాణా మ ియు వనయ్ ార్ణుల ే ాలకు ాలా దురబ్ల ైన ి, ఈ
ార్ంతంలో వనయ్ ార్ణుల ఉతప్తు
త్ లకు లు ైన వ ై దయ్ం మ ియు ెదద్ మా ెక్టు
ల్ మ ియు టార్ ిక్
మా గ్ ాలు ఉ ాన్ .
 వ ై దయ్ం సమరథ్ వంతం ా ప ిర ించ ా కి ఈ ార్ంతంలో వనయ్ ార్ణుల సంరకష్ణను స క ిం ,
ఏకీకృతం ేయడంలో సహకారం ాలా ముఖయ్ ైన ి ా ప ిగణించబడుతుం ి.
ఎలా ారత శ
ే ం స యం ేసత్ ుం ి?
 ఇతర ే ాల ో ాటు ారత ేశం ో ాటు ా, జంతువులను, వృ ాలను కా ాడటా కి చటాట్లు మ ియు
ా ాలలో "సమనవ్యం మ ియు ార్మాణీకరణ" ను సుకు ావ ా కి ొరవ సుకుంటూ,
అకర్మ ాయ్ ారం మ ియు సంబం ిత వ ై ాయ్ కి సంబం ిం న బె ి ింపులు.
 ఇ ి వనయ్ ార్ణుల ే ా న్ ఎదు ోక్వటా కి సం థ్ ాగత సప్ందనలను బలో ేతం ేసత్ ుం ి, ఇ ి ప ి ోధన
మ ియు సమా ార ాగ ావ్మయ్ం, కష్ణ మ ియు ామరథ్ ామ్ణా కి, ాంకే క మదద్ తు, అనుభ ాలను
పంచుకోవడం మ ియు ఔటీచ్
ర్ మ ియు సభయ్ ే ాలు వనయ్ ార్ణుల ే ాలను అడుడ్కోవడంలో తమ జా య
కా ాయ్చరణ పర్ణా కలను ద
ి ధ్ ం మ ియు అమలు ేయ ా కి ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.
ేపథయ్:
 వనయ్ ార్ణుల ే ాలు ద ిణా ియాలో మ ియు పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా అ ేక వనయ్ ార్ణుల వ ా కి
మనుగడలో అ ెదద్ బె ి ింపులలో ఒకటి ా అవత ిం ా .
 బహుళ‐ యన్ ాలరల్ ో కూ ిన ఈ వయ్వ ీథ్ కృత ే ాలు అతయ్ంత టార్న్స్‐జా యం ా మ ియు
మూలం, ర ాణా మ ియు గమయ్ ే ాలలో బలహీన ైన చటట్ పర ైన ేర్మ్ మ ియు / లే ా లకస్ల్స్
అమలు ఫ తం ా వృ ిధ్ ంె దు ా .
వనయ్ ార్ణుల ే ాలను అణి ేయడం, సమనవ్యం ో కూ ిన బహుళ‐సంసథ్ మ ియు బహుళ‐ ేశ
పర్య ాన్లు బదధ్ త మ ియు పు ోగ ఉనన్త థ్ ా కి ిమాండ్ ే త్ ా .

10. Ivory is ‘government property’:

 సు ీర్ం కోర్ట్, ైల్డ్ లైఫ్ ా డ్ న్
ె v కోమ ిఖల్ ఎ యాస్ కేసులో, ఏనుగుల దంతం పర్భుతవ్ం కక్ ఆ ిత్ ా
ఉం ి. 1972 లో ైలైఫ్ ( ొ ర్ టెకష్న్) ఆక్ట్ లో ఏనుగు దం ాలు పర్భుతవ్ ఆ ిత్ ై సప్షట్ ైన " ికల్ ేషన్" ఉంద
సు ీర్ం కోర్ట్ గు త్ ంి ం ి.
 ైలైఫ్ ొ ర్ టెకష్న్ యాక్ట్ 1972 లో ెకష్న్ 39 (1) ( ి) పర్కారం ారత ేశంలోకి ిగుమ ేసుకునన్ ఒక
దంతము మ ియు అటువంటి ఐవ ీ నుం ి తయా ైన ాయ్సం, ఈ చటట్ ం లే ా ఏ ై ా యమం లే ా
ఉతత్ రువ్ ై ఏ ై ా ేరం కటుట్బ ి ఉం ి, ఆ ిత్ ా ప ిగణింపబడ ారు
ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం, మ ియు అటువంటి జంతువు ెంటర్ల్ పర్భుతవ్ం పర్కటిం న ఒక అభయారణయ్ం లే ా
జా య ారుక్లో ఎకక్డ ేటాడబడుతుం ి, అటువంటి జంతువు లే ా ఏ ై ా జంతు ాయ్సం, టోర్ ీ,
uncured టోర్ ీ లే ా మాంసం నుం ి సుకునన్ మాంసం కేందర్ పర్భుతవ్ం కక్ ఆ ిత్ .

11. Green Skill Development Programme (GSPD)

 సందరభ్ం:
2021 ాటికి ఐదు లకష్ల ఉ ో య్గ అవకా ాలను సృ ట్ ంి ేందుకు, ెస్ ఎకన క్ పథకం కింద ఎ ిప్ ి‐
ఎ వ్ ఐస్ బైల్ అ ిల్ కేషనున్ ార్రం ం ం ి.
ీర్ న్ ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం (GSDP):
 ేశంలో యువతకు ైపుణయ్ం కోసం ఎ వ్ ఎస్ పథకం కింద GSDP ఇటీవల ొరవ. ఇ ి ప
ై ుణయ్ం
అ వృ ిధ్ కి ఒక ొరవ
SAWEN గు ిం :
SAWEN ఒక ార్ం య ట
ె వ్ర్క్ ద ిణ ఆ ియా‐అఘిక్ త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్, భూటాన్, ారత ేశం, మా ద్ వులు,
ే ాల్, ాకి త్ ాన్ మ ియు ర్లంక లో ఎ ి ే ాలు ఉ ాన్ .
 ఈ ార్ంతంలో చటట్ రుదధ్ ైన ాణిజాయ్ న్ ఎదు ొక్ ేందుకు ా ారణ ల ాయ్లను మ ియు ా ాలను
పర్య న్ంచడం ావ్ ా వనయ్ ార్ణుల ే ాల ో ో ాడ ా కి ఇ ి ఒక బల ైన ార్ం య పర్భు ేవ్తర
సంసథ్ ా ప ేసత్ ుం ి. ENVIS హబు
ల్ / RP ల సత్ ృత ైన ెటవ్ర్క్ మ ియు అనుభ ా న్
ఉప ించుకు , ారత ేశ యువతను ఉ ో య్ ిత మ ియు / లే ా సవ్యం ఉ ా ి ా అ వృ ిధ్
ేయ ా కి ఎ వ్ ా ెమ్ంట్, ా ెస్ట్ అండ్ కెల్ ౖ ేట్ ేంజ్ ట్ ీ ర్ (MoEF & CC) ప ాయ్వరణం మ ియు
అట ార్ంతం ావ్ ా.
 ాంకే క ప ిజఞ్ ానం క ిన ాంకే క ైపుణయ్ం ఉనన్ కా మ్ి కులకు, ిథ్ ర ైన అ వృ ిధ్ కి బదధ్ త
క ప్ంచ ా కి ీర్న్ ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మాలను ప
ే టట్ డం, ఇ ి ఉ ేద్ ం న జా య ణ్ ాయక రచనల
(INDCs), స ట్ న
ై బుల్ ెవల ెమ్ంట్ ోల్స్ (SDG లు) మ ియు ేషనల్ బ ైవ ిశ్టీ టా గ్ ట్
ె స్ (NBT) .
ీర్న్ ిక్ల్స్ ఏ టి?
 ఆకుపచచ్ ైపుణాయ్లు ప ాయ్వరణ మారుప్లకు, ప ాయ్వరణ యమాలకు మ ియు అవస ాలకు
సంబం ిం న పర్కిర్యలు, ేవలు మ ియు ఉతప్తు
త్ లను ీవ్క ించ ా కి అవసర ైన ైపుణాయ్లు.
 ారు ిథ్ ర ైన మ ియు వనరు‐సమరథ్ వంత ైన సమాజంలో ంచ ా కి, అ వృ ిధ్ ేయ ా కి
మ ియు మదద్ తు ొ ంద ా కి అవసర ైన సమా ా ా న్, ామ ధ్ ా లను, లువలను మ య
ి ు ైఖ ి
ఆ ంగనం ే త్ ారు.
 పర్పంచంలో అతయ్ ిక జ ా ా క ిన ేశం ారత ేశం, ఇ ి అతయ్ ిక ార్ కజ ా ా ో
అందజేయబడు ోం ి.
ఎందుకు ీర్న్ ైపుణాయ్లు?
ఈజ ా ా ి ెండున్ సం ా ించ ా కి ారత ేశం పర్ జనం ేకూరుసుత్నన్పప్టిక,ీ ాఠ ాల నుం ి
అ ిక ార్ప్‐అవుట్ ేటల్ ు, ేద వృ త్ పర న
ై ైపుణాయ్లు, ఈ ి ెండున్ త గ్ ంి చడంలో ఆటంకం
క ించగలవు. ారత ేశంలో ప ాయ్వరణ / ా ెస్ట్ ే ార్లలో ధ థ్ ా లోల్ ప
ై ుణయ్ం క ిన, ిమాండ్‐
సరఫ ా ాయ్ప్, అ జాఞ్ మ య
ి ు ఆచరణాతమ్క ెండు.
 శకిత్ మ ియు ఉ గ్ ా ాల నుం ి మారుప్ను ెరుగుపరచ్ ా కి ీర్న్ ేక్ ంగ్ కీలక ైన ి ‐ ఇంటె స్వ్ ఆ ధ్ క
ి
వయ్వసథ్ ప ి భర్త మ ియు పచచ్ ఉతప్ త్ మ ియు ే ా ా ాలకు. మానవ ఆ ోగయ్ం మ య
ి ు
ాంఘిక ఈకివ్టీ ెరుగుపరుసూ
త్ ప ాయ్వరణ ాణయ్తను కా ాడటా కి లే ా పునరుదధ్ ించ ా కి
ో హదప ే ప చ్క ఉ ో య్ ాల కోసం ఇ ి పర్జలను ిదధ్ం ేసత్ ుం ి.
ఈ ైపుణాయ్లు ము ికి టి కితస్, ోషణ్ థ్ ి ిథ్ థ్ ాపక నగ ాలు, ఆకుపచచ్ ామ్ణం, ఘన వయ్ ధ్ాల
రవ్హణ దలైన ాటిలో అవసరం.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: ీర్న్ ైపుణాయ్ల అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం మ ియు ENVIS.
ె న్స్ కోసం: ార్ముఖయ్త మ ియు ఆకుపచచ్ ైపుణాయ్లు అవసరం
1. Narcotics Control Bureauసందరభ్ం:
ా ోక్టిక్స్ కంటోర్ల్ బూయ్ ో (ఎ స్ ), ఇం ియా అండ్ ో స్ ా ోక్టిక్స్ బూయ్ ో ( ిఎ బ్), ా ోక్టిక్స్ డర్గ్స్
అండ్ ైకోటోర్ ిక్ సబా న్స్ మ ియు సంబం ిత షయాలోల్ ర్లంక మధయ్ ఇటీవల జ ి ిన ైవ్ ా ిక
సమా ేశం ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో జ ి ిం ి.
 NCB, ారత ేశం మ ియు PNB, ర్లంక ఈ ార్ంతంలో స ాలు ఔషధ ప ి ిథ్ గు త్ ంి ా మ ియు
సమా ార మా ిప్ ,ి యంతర్ణ బటావ్ ా కారయ్కలా ాలు మ ియు కష్ణలో స భ షయ్తు
త్ లో సహకారం
కక్ ఉప గకర ైన ార్ం ాలను గు త్ ంి ా .
NCB గు ిం :
ా ోక్టిక్స్ కంటోర్ల్ బూయ్ ో అ ే ి అ ెక్స్ కోఆ డ్ ి ేటింగ్ ఏజె స్. 1985 నవంబర్ 14 నుం ి అమలులోకి
వ చ్న ా ోక్టిక్ డర్గ్స్ అండ్ ైకోటోర్ ిక్ సబా న్స్ యాక్ట్, ెంటర్ల్ గవరన్ ెంట్ చటట్ ంలో అ ికా ాలు
మ ియు ధులను రవ్హించడం కోసం ెంటర్ల్ అ ా ిటీ ఏరప్రుచుకు ేందుకు ఒక ఎకెస్ ర్స్ సదు ాయం
క ప్ం ం ి.
 ెంటర్ల్ పర్భుతవ్ పరయ్ ేకష్ణ మ ియు యంతర్ణలో ఉనన్ బూయ్ ో, కేందర్ పర్భు ావ్ల కక్ అ ికా ాలు
మ ియు పనులను ౌర ంచడం కోసం చరయ్లు సుకోవడం:
ధ కా ాయ్లయాలు, ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు, ఎన్. ి. ి.ఎస్. చటట్ ం, కసట్ మ్స్ చటట్ ం, డర్గ్స్ మ ియు కాసమ్టిక్స్
చటట్ ం మ ియు NDPS చటట్ ం, 1985 కక్ అమలు బంధనలకు సంబం ిం అమలులో ఉనన్ ఏ ఇతర
చటట్ ం.
 పర్సత్ ుతమునన్ అమలులో ఉనన్ ధ అంత జ్ా య సమా ే ాలు మ ియు ో ర్ టోకాల్ లలో అకర్మ
ర ాణాకు వయ్ ేకం ా ఎదురు ా ి చరయ్లకు సంబం ిం బాధయ్తలను అమలు పరచడం లే ా భ షయ్తు
త్ లో
ారత ేశం ఆ ించడం లే ా అం ీక ించడం.
ఈ మందులు మ ియు ప ా ధ్ాలలో అకర్మ టార్ ిక్ ారణ మ య
ి ు అణ త
ే కోసం సమనవ్య మ య
ి ు
ారవ్ ర్క చరయ్లను అం ించ ా కి ే ే ాలలో సంబం ిత అ ికారులకు మ ియు సంబం ిత
అంత జ్ా య సంసథ్ లకు స యం.
✓ ై ా ిటీస్, ి ార్ట్ ెంట్స్ అండ్ ఆరగ్ ైజేషను
ల్ సుకునన్ చరయ్ల సమనవ్యం మతు
త్ ప ా థ్ాల
దు ివ్ గం ో సంబం ిం సంబం ిం న షయాల షయంలో.
ముఖయ్ం ఏ టి?
ిర్ మ్స్ కోసం: NCB.
 ె న్స్ కోసం: మాదకదర్వయ్ అకర్మ ర ాణా ముపుప్ ‐ స ాళు
ల్ , ప ి ాక్ ాలు మ ియు అంత జ్ ా య
సహకారం అవసరం.
2. Border Roads Organisation (BRO)
సందరభ్ం:
బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్ (BRO), ే 07, 2018 న ా ై ింగ్ ే జరుపుకుంటోం ి. ఇ ి 58
సంవతస్ ాల ల్ ో ియస్ ేవను ేశంలో జరుపుకుంటోం ి.
ేపథయ్:
 1960 లో ార్రంభ ైనపప్టి నుం ఈ సంసథ్ 02 నుం ి 19 ార్జెకట్ుల వరకు ె ి ిం ి. అమలు ే ిన
రచనలు ార్ ే క సమగర్త మ ియు ేశం కక్ అతయ్ంత అ ాధయ్ ైన ార్ం ాల కక్ ామా క‐ఆ ధ్ క
ి
అ వృ ిధ్ అలా ే ారత శ
ే ం కక్ ొ రుగును ధ్ా ి త్ ా .
BRO గు ిం :
 2015 నుం ి రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ యంతర్ణలో ప ేయడం, ేశ స ిహదుద్ ార్ం ాలలో కషట్ ం మ ియు
అ ాధయ్ ైన పర్ ే ాలకు అనుసం ా ా న్ అం ించ ా కి BRO ామ్ణం రహ ా ి ామ్ణంలో మగన్ ై
ఉం ి.
 అదనపు ై క ఉ ో య్ ాలోల్ ఇం ియన్ ఆ ీమ్ కక్ కార్ప్ ఆఫ్ ఇంజ ర్స్, ఎలకిట్ర్కల్ అండ్ ెకా కల్
ఇంజ ర్స్, ఆ ీమ్ స ీవ్స్ కార్ప్ , లట ీ ో స్ మ య
ి ు ైనయ్ం ిబబ్ం ి నుం ి సుకునన్ అ ికారుల
మ ియు ద ాల ే ఇ ి ప ేయబడుతుం ి.
జనరల్ ిజర్వ్ ఇంజ ర్ ో ర్స్ (GREF) నుం ి ఇంజ ింగ్ స ీవ్స్ మ ియు ిబబ్ం ి బో రడ్ ర్ ోడ్స్
ఆరగ్ ైజేషన్ కక్ మాతృ కారయ్కరత్ ా ఉ ాన్రు.
పర్సత్ ుతం, ఈ సంసథ్ ఇర ై ఒకక్ ా ట్ ార్ లలో కారయ్కలా ాలు రవ్హి త్ ో ం ి, ఒక UT (అండమాన్ మ ియు
కోబార్ ీవులు), మ ియు ొ రుగు ే ాలు ఆ ఘ్ త్ ాన్, భూటాన్, మయ ామ్ర్ మ ియు ర్లంక వంటి
ే ాలు.
▪ BRO 32.885 కిలో టరల్ రహ ా ి మ ియు ేశంలో 12,200 టరల్ ాశవ్త వం ెనలను రవ్హిసత్ ుం ి.
బోర్ కక్ ార్ముఖయ్త:
భదర్ ా రవ్హణ మ ియు స ిహదుద్ ార్ం ాల అ వృ ధ్ ల
ి ో బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్ ాలా ముఖయ్ ైన ాతర్
ో ిం ం ి. ారత ేశంలో ార్త్ ఈసట్ ర్న్ ా ట్ ార్ ల అ వృ ిధ్ లో అ ిక ాగం BRO ావ్ ా ే ిన క కరంలే
ప కి కారణమవుతుం ి. మా ేశం కక్ అతయ్ంత అ ాధయ్ ైన నూక్స్ మ ియు మూలలోల్ ామా క
ఆ ధ్క
ి అ వృ ధ్ ,ి BRO ేపటిట్న మౌ క సదు ాయాల ఫ తం.
 ారత ేశంలో ా ప కాకుం ా, అ ేక ే ాలలో BRO ప ేపటిట్ం ి, అందువలన ేన్హపూరవ్క
మ ియు ౌతయ్ సంబం ాలను కొన ా ంి చటా కి ప ీత ైన కృ ి ే ిం ి. అతయ్ంత ైపుణయ్ం క ిన బోర్
ిబబ్ం ి 2008 లో ఆ ఘ్ త్ ా ల్ ో ెలారం‐జరంజ్ హై ే ామ్ణం ేపటాట్రు మ ియు జయవంతం ా పూ త్ ి
ే ారు. ారుకి ా న్ మ య
ి ు ో ఖ్ోర్ ఎ ర్ ైటల్ ు కూ ా పునరుదధ్ ించబ డ్ ా మ ియు బోర్
మరమమ్తులు ేయబ డ్ ా .
 సహజ పతు
త్ ల సంద ాభ్లోల్ ార య ై ాయ్ కి దగగ్ ి సంబంధం క ి ఉం ి. ఇ ి త ళ ాడులో 2004
సు ా , 2010 లడఖ్ వరద వరదలు మ ియు 2014 జమూమ్ మ ియు కా మ్ర్ వరదలోల్ కూ ా ేపటిట్న
పున ిన్ ామ్ణ పనులకు బాధయ్త వహిసత్ ుం ి

ఇటీవ సంసక్రణలు: బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్ (BRO) ఉతత్ ర స ిహదుద్ల వదద్ 73 ఆ దం "ఇం ో ‐ ై ా
స ిహదుద్ రహ ారులను" ిమ్ త్ ో ం ి, 2017 లో, రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ ెరు ైన ఆ ధ్ క
ి అ ికారుల ో అ ికారం
క ప్ం ం ి.
ల్ :  సంసక్రణలో పర్య ాన్లు ఉనన్పప్టికీ, BRO BRO ఉనన్ సంసథ్ ా ఉం ి, బోర్ కేడర్ అ ికారుల
స ాళు
మధయ్, మ ియు ైనయ్ం అ ికారుల ిపూయ్టేషనల్ మధయ్ ఘరష్ణ. బోర్ కేడర్ అ ిక సంఖయ్లో ఎ జ్ క
ి ూయ్టివ్ మ ియు
కమాండ్ థ్ ా ాలను ై క ద ా కి ె త్ ాడు.
ముఖయ్ం ఏ టి? ిర్ మ్స్ కోసం: BRO. ె న్స్ కోసం: స ిహదుద్ రహ ారుల ార్ముఖయ్త మ ియు BRO
లో సంసక్రణలు అవసరం.
1. 15th Pravasi Bharatiya Divasసందరభ్ం:
జనవ ి 15 వ ే ీన ారణా ి ప తర్ నగరంలో 15 వ పర్ ా ి ార య ి ాస్ రవ్హి త్ ారు. ఇ ి ఉతత్ ర
పర్ ేశ్ పర్భు ావ్ కి సహక ంి న ే వయ్వ ాల మం ర్తవ్ ాఖ ేత రవ్హించబడుతుం ి.
 ీమ్: "ఇం ియన్ డయా ో ప్ర ాతర్లో ఒక కొర్తత్ ారత ామ్ణా న్ ిమ్ంచడం".
పర్ ా ి ార య ివయ్ల గు ిం :
 పర్ ాస ార య ి ాస్ ( ి. . ి) పర్ సంవతస్రం జనవ ి 9 న ారత ేశ అ వృ ిధ్ లో ే ార య
వ గ్ ా కి సహకారం ఇవవ్ ా కి జరుపుకుంటారు.
ఈ ో 1915 లో మ ామ్ ాం ీ ద ిణా ిర్కా నుం ారత ే ా కి ి ి వ ాచ్రు, ారత ేశ ావ్తంతర్
ో ాటంలో ాయకతవ్ం వహిం ార యుల ాలను మా ాచ్రు.
 ఈ సమా ే ాలు పరసప్రం లాభ ాయక కారయ్కలా ాలకు ారత ేశంలో ార య మ ియు ార య
వ గ్ ాల ో క ి ే ార య వ గ్ ా కి ే ికను అం ి త్ ా .
 పర్పంచంలో ధ ార్ం ాలోల్ వ ిసత్ ునన్ ే ార య వ గ్ ాలలో ెటవ్ ిక్ం ల్ ో ఈ సమా ే ాలు ాలా
ఉప గకరం ా ఉంటా మ ియు ధ అనుభ ాలను ా ి అనుభ ాలను పంచుకు ేందుకు లు
క ప్ త్ ా .
2. Exercise Vijay Prahar
సందరభ్ం:
ాజ థ్ ా ల్ ో సూరత్ ఘరుక్ స పంలో మ జన్ ీల్డ్ ై ింగ్ ేంజె ోల్ ౌత్ ా ాచ్తయ్ కమాండ్ కక్
రూ ాలు ాయ్యామం VIJAY PRAHAR రవ్హిసత్ ు ాన్ . ెల ో ల ాయ్యామం తపప్ స ి ా
ద ాలు అణ ేత ార్ం ాలలో ొచుచ్కు ో ే యుకిత్లో ఒక అణు ొడుగు కింద నడుసుత్ం ి.
లకష్య్ం:
 ాయ్యామం లకష్య్ం ా వందలకొల ి మా ాలు, ేల టాయ్ంకులు మ ియు ిరం ి ద ాలు, జ సమయ
గూఢ ార ఘా, ఘా, ఘా మ య
ి ు సమయం లా ట్ క
ి ల్ మదద్ తు ో ఉనన్ అ ిక టెం ో ఉమమ్ ి ాయు
మ ియు భూ ఆప ేషన్ ావ్ ా రవ్హించబడుతునన్ బె ి ింపుల త్ ార ైన ెప్కట్ర్ంను
రూ ొ ం ించ ా కి ఉ ద్ ే ంచబ ిం ి. మదద్ తు
3. Committee formed to commemorate Mahatma Gandhi’s 150th birth anniversary
సందరభ్ం:
మ ామ్ ాం ీ కక్ 150 వ జయం ా ష్క
ి ోతస్వం సందరభ్ం ా, 2019 అకోట్బరు 2 నుం ి
సంవతస్రకాల ఉతస్ ాలను సమనవ్ ం ేందుకు ఒక పర్భుతవ్ క టీ ఏరప్ ిం ి.
క టీ ా ాలు, కారయ్కర్మాలు,
సంసమ్రణకు సంబం ిం న కారయ్కలా ాలు మ ియు ఎపప్టికపుప్డు సుకునన్ రణ్ యాల అమలును
కూ ా పరయ్ ే ి త్ ా .
ముఖయ్ ాసత్ ాలు:
ఈక టీ 125 మం ి సభుయ్లను క ి ఉం ి, ిలో ారత ేశం నుం ి 116 మం ి సభుయ్లు ఉ ాన్రు,
ాషట్ ప
ర్ (కు ీచ్ ా), ైస్ ెర్ ి ెంట్, పర్ ా , కేందర్ మంతుర్లు, మా పర్ ాన మంతుర్లు, ముఖయ్మంతుర్లు,
ీ యర్ ఎం ీలు మ ియు ా ట్ీ ాయకుల నుం ి ాజకీయ ాయకులు .
 అ ి పర్ముఖ ాం ీయులను, ామా క ఆలోచ ాపరులు మ య
ి ు కారయ్కరత్ లు మ ియు ార య
సమాజం మ ియు ార్ం య ై ధయ్ం కక్ కార్స్‐ ెకష్నల్ ను సూ సుత్ం ి.
ఈక టీలో ొ మ్ ి మం ి అంత జ్ా య సభుయ్ల ో ాటు ఐకయ్ ాజయ్ స మా కారయ్ద ిశ్ జనరల్ ‐
కో ీ అనన్న్, బాన్ కీ మూన్, ోబెల్ గర్హీతలు ద ిణా ిర్కాకు ెం న
ి ఆ ిచ్ షప్ ెసమ్ండ్ టుటు, మా
అ ె ికా ైస్ ెర్ ి ెంట్ అల్ ో ేలు ఉ ాన్రు.
4. Institute of Chartered Accountants of India (ICAI)
సందరభ్ం:
 కేందర్ మం ర్వరగ్ ం ారత ేశ ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్ ఇ టూయ్ట్ (ICAI) మ ియు ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్ కక్
ౌత్ ఆ ిర్కన్ ఇ టూయ్ట్ (SAICA) మధయ్ మూయ్చువల్ ిక ిన్షన్ అ ిర్ ెంటున్ ఆ ిం ం ి.
ICAI గు ిం :
ICAI ారత ేశంలో ారట్ర్డ్ అకౌంటె స్ కక్ వృ త్ యం ర్ంచ ా కి ారత ేశ ారల్ ంె టు చటట్ ం, ి
ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్ యాక్ట్, 1949 ావ్ ా ఏ ాప్టు య
ే బ ిన చటట్ బదద్ ైన సంసథ్ .
5. APStar‐6C
సందరభ్ం: ై ా లాంగ్ మార్చ్ 3B / G2 ' ాంగ్ జెంగ్ ‐3 / 2' పర్ గ ాహనం ో APStar‐6C సమా ార
ఉపగర్ న్ ార్రం ం ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు: APSTAR‐6C CASC DFH‐4 ే ిక ై ి, కు, మ ియు కా
బాయ్ండల్ లో 45 టార్ ాస్ ండరల్ ో అమరచ్బ ి ఉం ి, 15 సంవతస్ ాల రూపకలప్న ే ిన ఒక ేవ ో ఇ ి ఉం ి.
2018 లో ాటిలైట్ కకష్య్ APSPAR‐6 ఉపగర్ న్ భ త్ ీ ేసత్ ుం ి, VSAT, ి పం ిణీ, DTH మ ియు
ెలుయ్లార్ బాయ్కెహ్ల్ అ ిల్ కేషనల్ కోసం ఆ ియా ప ి ిక్ ార్ంతంలో గ ారులకు అ ిక శకిత్ టార్ ాస్ ండర్
ేవలను అం ిసత్ ుం ి.
 DFH‐4 (DongFangHong‐4) ల్ ాటాఫ్రమ్ ఒక నూతన తరం నుం ి ెదద్ టె కమూయ్ కేషన్స్ ఉపగర్హ
ే ిక ా ఉం ి, ఇ ి అవుట్ పుట్ పవర్ మ ియు కమూయ్ కేషన్ ామరథ్ ాయ్ంకింగల్ లో అంత జ్ ా య ామరధ్
ఉపగర్హ ే ికల ో అ ిక ామ థ్ ా న్ క ి ఉంటుం ి. DFH‐4 ఉపగర్హంలో కూ ా రుదధ్ భంగం మ ియు
జా ంగ్ కు వయ్ ేకం ా బల ైన ామ ధ్ ా లు ఉంటా .
 DFH‐4 ల్ ాటాఫ్రమ్ కక్ అనువరత్ ాలు అ ిక ామరథ్ పర్ ార సమా ార ఉపగర్ లకు ప ి తం కాలేదు
మ ియు టార్కింగ్ మ ియు ేటా ిలే ఉపగర్ లు, ార్ం య బైల్ కమూయ్ కేషన్ ఉపగర్ లు దలైన
ాటి కోసం ఉప ించవచుచ్.
6. GravityRAT

ఇ ిఏ టి?

 ాకి థ్ ా య్కరుల్ రూ ొ ం ిం న మాలేవ్ర్ ఇ ి.

 దట RAT ను ారత కంపూయ్టర్ ఎమ జ్ ె స్ ె ాప్న్స్ టీమ్, CERT‐In, 2017 లో ధ కంపూయ్టరల్ లో

గు త్ ంి ం ి.
 ఇ ి కంపూయ్టరులను ేర్ ే ించ ా కి మ ియు గ ారుల కక్ సమా ా ా న్ ొ ం ి ంచ ా కి
మ ియు ఇతర ి ు కంటోర్ల్ కేం ాలకు
ే ాలలో కమాండ్ మ య ొ ం ి ంచబ ిన సమా ా ా న్ ిలే
ేయ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి.
 ా ేరులో 'RAT' అ ే ి ి ట్ యాకెస్స్ టోర్జన్, అంటే ి ట్ ానంలో యం ర్ంచగల
ామ థ్ ా న్ క ి ఉండటం మ ియు టేస్
ర్ ేయ ా కి కషట్ మవుతుం ి.
ఎందుకు ారత్ లలో?
 ఇ ి ఇటీవల మ ింత ెరుగుప ిం ి మ ియు వయ్ ేక మాలేవ్ర్ ఎగ ేత ామ థ్ ా ల ో అమరచ్బ ిం ి.
 ా ెవలపరుల్ ో ర్ ర్ాముక్ ాజా న కరణ ర్ా టీ ట్
ై ఫంకష్ ల్ ో ాగం
ఒక అధు ాతన ె ిస్ ట్ ంె ట్ ెర్ (APT), ఇ ి ఒక ా ి వయ్వసథ్ ను
ట్ ొరబాటు
ల్ ేసత్ ుం ి, శశ్బద్ ం ా అ వృ ిధ్
ెందుతుం ి మ ియు ీరక
ఘ్ ా క నషట్ ం ేసత్ ుం ి.
7. Operation Insaniyatసందరభ్ం:
బం ల్ ా ేశ్ లోకి మయ ామ్ర్ ా ి ో తునన్ తరు ాత ేశంలో ప ా ేవ్తర ోహింగయయ్ ము ిల్ ంలు స యం
కోసం ఆప ేషన్ Insaniyat లో బం ల్ ా ే క్ ెండవ స యక స ేమ్ళనం పం ిం ి.

8. In news‐ Mount Merapi

ఇ ిఏ టి? ఇ ి ెంటర్ల్ జా ా మ ియు గయ్కా త్ ా ోర్ నుస్స్, ఇం ో ే ియా మధ్య స ిహదుద్లో
చురుకైన ట్ ార్ టో ోలాక్ ో. ఇ ి ఇం ో ే ియాలో అతయ్ంత చురుకైన అ ిన్పరవ్తం మ ియు ఇ ి 1548 నుం ే
కర్మం తపప్కుం ా ో ఫ్టనం ెందుతుం ి
9. In news‐ What is the ‘Castle doctrine’ in Law?

§ కోట కోట లే ా ాస చటట్ ం కక్ రకష్ణ ా కూ ా ిలవబడుతుం ి, ఇ ి ా ారణ ాయ్య

సంపర్ ాయంలో ి ద్ ాంతంను సూ సుత్ం ి, ఇ ి తన వయ్కిత్గత ఆ ిత్ ై ా ి ే ే వయ్కిత్ ై ఆతమ్రకష్ణలో ప ే ే
వయ్కిత్ తన చరయ్లకు చటట్ పర ైన ోగ ోధక హకుక్ .
 ొరబాటు ారు ై తన ఇంటి కా ాడుకు ే ఒక వయ్కిత్ తనను ాను కా ాడుకోవటా కి ర ైన
బలా న్ ఉప ించుకోవచుచ్ మ ియు ఇంకా చటట్ ం కింద తన చరయ్ల కోసం బహిషక్ ించబడ ాడు. కోట
ి ధ్ ాం ా న్ అమలు ే ే పర్ ా ి తన చరయ్ను త ిన ా ాయ్లు క ివుం ా మ ియు అత
ఎదు ొక్ంటునన్ పర్ ేయ్క ముపుప్కు త ిన మ ియు సహేతుక ైన పర్ సప్ందన ా ర ైన బలా న్
ఉప ించ ా న్ కూ ా వ ిం ాడు.