СОДРЖИНА

Вовед
1. СЕМАНТИКА ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК (ЗНАЧЕЊЕ И КЛАСИФИКАЦИЈА)
(SEMANTICS IN ENGLISH LANGUAGE (MEANING AND CLASSIFICATION)
ПАРАДИГМАТСКИ ОДНОСИ НА ЗБОРОВИТЕ (ЗНАЧАЈНИ ОДНОСИ МЕЃУ ЗБОРОВИТЕ)
(PARADIGMATIC RELATIONS (IMPORTANT RELATIONSHIPS BETWEEN WORDS)
СИНТАГМАТСКИ ОДНОСИ (SYNTHAGMATIC RELATIONS)
ЛЕКСИЧКА СЕМАНТИКА (СИНТАКСА ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК)
(LEXIC SEMANTICS (SYNTAX IN THE ENGLISH LANGUAGE)
МОДИФИКАТОРИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК
(MODIFICATORS IN ENGLISH LANGUAGE)
СООДНОС НА ФРАЗИТЕ И МОДИФИКАТОРИТЕ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК
(THE FITNESS OF PHRASES AND THE MODIFIERS IN THE ENGLISH LANGUAGE)
2. РЕЧЕНИЦИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК ( ПОИМИ И РЕД НА ЗБОРОВИТЕ )
(SENTENCES IN ENGLISH LANGUAGE, TERMS AND WORD ORDER)
ВИДОВИ РЕЧЕНИЦИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК
РЕД НА ЗБОРОВИТЕ ВО РЕЧЕНИЦАТА
4. ДЕЛОВИ НА РЕЧЕНИЦАТА И НИВНО ЗНАЧЕЊЕ
(PARTS OF THE SENTENCES AND THEIR MEANING)
(ПРЕДМЕТ -OBJECT)
ПОДМЕТ (SUBJECT)
ПРИРОК (PREDICATE)
5. ВИДОВИ СУБЈЕКТИВНИ И ОБЈЕКТИВНИ ПРАШАЊА ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК
(SUBJECT AND OBJECT QUESTIONS)
ЗАКЛУЧОК
Користена литература
 ВОВЕД

Семантиката е дел од лингвистиката што се занимава со значењето на зборовите и

нивната функција во реченицата. Генерално гледано семантиката е гранка
на лингвистиката која го проучува означеното.
Лингвистика претставува научно проучување на јазикот. Лингвистиката зазема голем
број на подисциплини и науки. Постои важна тематска поделба помеѓу учењето за
структурата на јазикот (граматика) и учењето за неговото значење
(семантика и прагматика). Граматиката ги опфаќа морфологијата (образувањето и
составувањето на зборовите), синтаксата (правилата кои одредуваат како зборовите се
комбинираат во фрази и реченици) и фонологијата (учење за звучните системи и
абстрактните звучни единици). Фонетиката пак е гранка на лингвистиката која се засега
за вистинските својства на говорните звуци (гласови), неговорните звуци и како тие се
произведуваат и перцепираат. Реченица е исказ во природните јазици. Реченицата е
често објаснета како граматичка категорија која содржи еден или повеќе зборови кои
имаат минимална синтаксна врска со зборовите кои следат или претходат. Реченицата
може да вклучи група зборови кои може да искажат исказ, прашање, извик, заповед,
наредба или предлог. Според правописната терминологија, реченица се дефинира како
сè што се наоѓа меѓу големата буква (почетокот на реченицата) и точката (крајот на
реченицата). Реченицата може да содржи службени и полнозначни зборови. Речениците
се разликуваат во зависност од природата на јазикот, па така, некои реченици во некои
јазици имаат интонација, акцент и сл. Во повеќето јазици речениците се класифицираат
според главниот глагол. Помала единица од реченицата е дел-реченицата.

Подметот, или вршителот на дејството, е еден од двата главни елементи на една дел-
реченица. Подметот го врши дејството на реченицата, кое се изразува со прирокот.
Подметот има граматичка функција и преку прирокот тој се поврзува со останатите
елементи во реченицата, како што се предметот, прилогот и сл. Предметот е еден од
деловите на реченицата и често составен дел од прирокот. Предметот означува дека
некој и нешто е инволвиран во дејството на глаголот од подметот. Со други зборови,
предметот означува на кого и на што дејствува глаголот. Прирокот е еден од главните
составни елементи на реченицата.Тој го претставува името на глаголското дејствие.
Традиционалната граматика го гледа прирокот како еден од двата главни елементи во
реченицата, покрај подметот. Функцијата на прирокот е да го модифицира подметот.
Според современите теории на синтаксата, прирокот соодветува со главниот глагол во
реченицата, како и кои било помошни глаголи кои може да се искористат. Современата
теорија не ги вклучува подметот и именската фраза на предметот во прирокот. Во
главниот дел на оваа семинарска работа ке се запознаеме подетално со семантичките
улоги на предметот, подметот и прирокот во англискиот јазик.
 1. СЕМАНТИКА ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК (ЗНАЧЕЊЕ И
КЛАСИФИКАЦИЈА).

(Semantics in English Language (meaning and classification)

Семантиката како наука се занимава со проучување на значењето на зборовите во еден

јазик, односно начинот на кој речениците и зборовите го пренесуваат своето значење.
Во англискиот јазик семантиката ја делиме на:

Лексичка семантика која се занимава со проучување на значењето на зборовите и

односите меѓу нив, додека реченичната семантика се занимава со проучување на
значењето на речениците. Кај зборовите како јазични единици со одредено значење исто
така одредуваме и неколку одредени димензии на тоа значење и тоа:

 Лексичко и граматичко значење: лексичките поими како стол (chair), писмо (Letter)
и книга (book) имаат лексичко значење со оглед на поимот што го означуваат а воедно
имаат и граматичко значење на пр. Книга е женски род во еднина.
 Предметно и емотивно значење: предметното или референцијалното значење на се
однесува на поими кои не вклучуваат емотивна реакција како на пр: куќа, баба, земја.
Но за разлика од предметното значење емотивното значење вклучува некоја емотивна
реакција како на пр: дом, родители, татковина и сл.
 Конкретно и апстрактно значење: Конкретните поими означуваат нешто одредено,
материјално, нешто што можеме да го допреме како на пр. Тетратка, стол, врата и сл. За
разлика од конкретните кај апстрактните поими означуваме нешто што е апстрактно
како на пр. Шарм, карма, лукавост, злоба, добрина итн.
 Основно и преносно значење: еден поим од конкретно значење често може да добие
и секундарно значење по метафорички пат, но значњето останува непроменето на пр.
Главата е дел од човечкото тело но во метафоричко значење глава може да биде: дел
од смемејството, глава на некоја компанија, глава на некоја книга итн.
 Денотативно и конотативно значење: денотацијата се однесува на примарно,
општо, неутрално и пред се ексциплитно значење на поимите.
 Компонентна анализа. Пред се претставува значајна компонента кај зборовите и
поимите и понекогаш во литературата може да ја сретнеме како семантичко –
дистинктивно обележје. Збирот на ваквите обележја се нарекува семема.
  Прости и изведени поими: простите поими се минимални и примитивни на пр: да
живееш, да умреш кои за разлика од изведените поими кои се парафразираат со
претходните: да се родиш ( значи да живееш), да умреш ( престануваш да живееш), да
убиеш ( значи да предизвикаш одземање на нечиј живот).
 Промена на значењето на зборовите: значењето на зборовите или еден поим за жал
не е предвиден во секој јазик бидејќи семантичките промени направиле голема
еволуција на јазикот. На пример: англискиот поим "meat" во средно- англискиот јазик
означува секаков вид на храна
.

ПАРАДИГМАТСКИ ОДНОСИ (ЗНАЧАЈНИ ОДНОСИ МЕЃУ

ЗБОРОВИТЕ)
(PARADIGMATIC RELATIONS (IMPORTANT RELATIONSHIPS
BETWEEN WORDS)

1. Полисемија: претставува поим кој означува некој друг поим и по некоја сличност двата
поими имаат исто значење (пр. Глава- книга, тело , лист – Хартија, Дрво)
2. Хомонимија: појава на два или повеќе зборови кои имаат ист гласовен збир но потполно
различно значење. Кај хомонимијата разликуваме; вистински хомоними, хомографи ( ист
правописен состав различен изговор), хомоформи ( каде што по распоредот на гласовите
зборовите се поклопуваат со некои граматички одблици) и хомофони ( зборови со ист
изговор, состав и акцент.)
3. Синонимија: претставува сосема спротивно на хомонимијата. Во синонимијата
зборовите имаат ист облик и значење. Кај овие синоними често се среќеваме со еуфемизми
односно тежнеење кон тоа непријатните поими да добијат подобро значење.
4. Антонимија: појава на постоење на поими кои се спротивни по своето значење.
Разликуваме дополнителни и релациони антоними.

СИНТАГМАТСКИ ОДНОСИ (SYNTHAGMATIC RELATIONS)

1. Колокација: претставува комбинација на поими во која секој од тие поими го задржува

своето значење.
2. Координација: Често заснована на некои парадигматски значења (пр. Куче –мачка , сол
– пипер, злосторство –казна). Кај координацијата разликуваме: прототип, деминутив (
 именка која има наменско значење, аргументатив, и пејоратив ( означува погрдна смисла
на зборот или фразата).

ЛЕКСИЧКА СЕМАНТИКА (СИНТАКСА ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК)

(LEXIC SEMANTICS (SYNTAX IN THE ENGLISH LANGUAGE)

Синтаксата претставува дел од граматиката која ги дефинира правилата за составување

на реченици во англискиот јазик. Добрата оформеност на самата реченица или текст зависи
местото, распоредот, редоследот и односите на зборовите во реченицата. Речениците во секој
јазик ги составуваме со помош на зборови (фрази). Во англискиот јазик имаме повеќе фрази
за составување на реченица или текст но најзначајни се глаголската и именската фраза (
глаголот и именката) додека како составни делови најважни се подметот, прирокот и
предметот. Фразите како именка и глагол мора да се составен дел од текстот или реченицата
се со цел истата / истиот да биде добро дефиниран, јасен и осмислен. Секоја фраза во
англискиот јазик има главен дел или глава (на пр. Глава на именската фраза е именката, на
глаголската е глаголот итн. ).
ПРИМЕРИ:
The men rapidly went away
Во горенаведената реченица може да забележиме ( подвлечено) дека имаме присуство на
именка (men) и глагол (went)

The man rapidly away. Со изоставување на двете фрази можеме да

The rapidly went away. заклучиме дека реченицата ја губи својата
осмисленост

Man rapidly went away. Ваквата реченица не е граматички точна но не го

The man went away. изгубила своето значење.

МОДИФИКАТОРИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК

(MODIFICATORS IN ENGLISH LANGUAGE)

Модификаторите во англискиот јазик претставуваат глава на фразите. Во

горенаведените примери можеме да забележиме дека пред именките имаме одреден
член. Членовите припаѓаат на групата на детерминатори (одредници) во англискиот
јазик односно еден вид на модификатори ( основачи, оформување). Именските фрази во
англискиот јазик имаат големо значење бидејќи тие ја наведуваат личноста или работата
(дејствието) кое ја изведува глаголот (субјект) и начинот на кој се изведува работата
(предмет).

Пример:

The man rapidly went away

Глаголската фраза ја сочинува еден збор кој во себе може да содржи и некои додатоци
кои ги нарекуваме модификатори на глаголот.

Примери:

The man walks.

The man walks pretty fast.

СООДНОС НА ФРАЗИТЕ И МОДИФИКАТОРИТЕ ВО АНГЛИСКИОТ

ЈАЗИК
(THE FITNESS OF PHRASES AND THE MODIFIERS IN THE ENGLISH
LANGUAGE)

За да можеме да ја разјасниме синтаксата на англискиот јазик најпрво треба да го

земеме во предвид тоа дека зборовите и фразите се подредени хиреархиски и затоа треба
да обрнеме внимание на меѓусебните елементи во реченицата/текстот. Една фраза може
да доминира над еден збор или над некоја фраза.

Пример:

In the car.

Во оваа реченица фразата во себе содржи уште една фраза the car со тоа што
имаме фраза 1 – In и фраза 2- the car.

Во англискиот јазик синтаксата препознава уште неколку фрази и тоа:

 Придавска фраза: која може да биде составена од една или повеќе придавки.
 Пример:
The little white cat run away.

Во оваа реченица имаме придавска фраза која е дел од именската фраза. Во

оваа реченица именската придавка доминира над придавката.

 Фраза на прилози: Функционираат исто како придавките но доаѓаат од глаголи а не

од именки. Кога прилогот ја модифицира придавката тогаш таа е дел од придавската
фраза.

Примери:

He stood up immediately. (Еден прилог ја создава фразата прилог)

The immediately visible changes. ( прилогот е дел од придавската фраза)

 Фрази на предлог: Се многу чести во англискиот јазик.

Пример:
The cat run away down the street.

*Комплетен пример за целосно разјаснување:

The little white cat rapidly run away down the street.

Именска фраза која Глаголска фраза која се состои од: глагол,

содржи придавка фраза на прилог и фраза на предлог.

РЕЧЕНИЦИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК ( ПОИМИ И РЕД НА

ЗБОРОВИТЕ )
(SENTENCES IN ENGLISH LANGUAGE, TERMS AND WORD ORDER)

His little brother is crying.

His little brother silently crying.

Поимите со кои најчесто се среќаваме во англискиот јазик, а се поврзани со

структурата на реченицата се:
Реченица (Sentences): претставува група на зборови со комплетно заокружено
значење.
Клауза (clause): Синтаксичка единица помала од реченицата.

Предмет ( object):Претставува збор (поим) во реченицата во кој се извршува некоја

работа.

Прирок(Predicate):Делот кој ја изразува работата на подметот.

Подмет (Subject):Претставува збор кој го изведува дејствието во реченицата.

ВИДОВИ РЕЧЕНИЦИ ВО АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК

Структурата на реченицата во англискиот јазик се дефинира според видот на реченицата
и според тоа разликуваме:

А) Едноставни реченици; кои во својот состав содржат една или повеќе зборови
односно по еден подмет и еден предмет.

Б) Повеќеструктурни реченици: ги делиме на три подвидови:

- Сложени реченици ( Compound sentences)> се состојат од два независни зборови

кои меѓусебе се поврзани со точка, запирка или сврзни прилози.

- Комплексни реченици (Complex sentences)> кои ги сочинуваат еден збор и повеќе

зависни поими.

- Сложено –комплексни реченици ( Compound – complex sentences)> кои содржат две

или повеќе независни зборови и еден зависен поим.

В) Кондиционални реченици (условни реченици)

- The first conditional sentences

- The second contidional sentences

- The third conditional sentences

Г) Односни (релативни) реченици (Relative clauses)

- Одредбени односни реченици (Defining relative clauses)

- Вметнати односни реченици ( Non- defining relative clauses).

РЕД НА ЗБОРОВИТЕ ВО РЕЧЕНИЦАТА

Речениците во англискиот јазик се составуваат според следново правило:
S (подмет)+ V (прирок) + O (предмет)

S- Подметот (subject) одговара на прашањата кој/што (who/what?)

V- Прирокот (Predicate /Verb)одговара на прашањето што субјектот работи( what is the

subject doing? )

O- Предметот (Object) одговара на прашањата кој/што (who/what?)

Треба да запаметиме дека главната разлика во подметот, прирокот и предметот е тоа што
подметот извршува одредено дејствие, прирокот е всушност тоа дејствие и предметот е
тој кој го прима дејствието. Речениците кои не го следат ова правило се граматички
неточни.

Примери:

1. I played the violin. (Јас свирев на виолина .)

I- S

Played- V

The violin- O

I the violin played. (Јас виолина свирев .)- неправилно.

Tom loves Lana. (Тој ја сака Лана.)- правилно

Tom- S

Loves- V

Lana- O

Tom Lana loves. (Том Лана ја сака .)- неправилно

Предметот во реченицата може да биде:

Директен предмет (direct object)

Индиректен предмет (indirect object)

Тоа според формула може да го претставиме на следниов начин:

S-V-IO-DO= подмет (subject )+ глагол (verb) + индиректен подмет ( indirect object) +

(директен подмет (direct object)
S-V-DO-IO= подмет (subject) + глагол (verb) + Директен подмет (direct object)+
Индиректен подмет (indirect object)

Индиректниот подмет го совладува директниот и за да можеме полесно да го

индетификуваме ги поставуваме следниве прашања:

Кој (who) или што (what)?,

To whom (кого)?

For whom (за кого)?

For what (за што)?

S-V-ID-DO (Примери):

She gave her sister a flower. (Таа на својата сестра и даде цвет.)

She- S

Gave- V

Her sister- ID

A flower- DO

Tom bought Sally a ring. (Том купи прстен за Сали.)

Tom- S

Bought- V

For Sally- IO

A ring- DO

S-V-DO-IO(Примери):

Tom bought a car for his mother. (Том купи автомобил за својата мајка.)

Tom- S

Bought- V

A car- DO

For his mother- IO

She is singing a song to her baby. (Таа му пее песна на своето бебе.)

She- S

Is singing- V

A song- DO

To her baby- IO

Во речениците со непреоден глагол (intransitive verb) подметот е тој кој го извршува

дејствието, бидејќи непреодниот глагол нема потреба за предмет. Во голем дел од
случаите после глаголот се наоѓа прилошка одредба(adverb phrase). ( подетало објаснето
во делот наменет за подметот)

Подмет + глагол + прилошка посредница:

I slept all day. (Спиев цел ден..)

I- S

Slept- V

All day- Adverb phrase

She went to work. (Таа замина на работа .)

She- S

Went- V

To work- Adverb phrase.

ДЕЛОВИ НА РЕЧЕНИЦАТА И НИВНО ЗНАЧЕЊЕ

(PARTS OF THE SENTENCES AND THEIR MEANING)

(ПРЕДМЕТ -OBJECT)
Поим или збир на поими во реченицата во која се изведува глаголска работа/дејствие
се нарекува предмет. Во англискиот јазик имаме глаголи кои заземаат два предмети:
едниот предмет кој е насочен кон дејствието и другиот предмет во кој се изразуваат
лицата во глаголското дејствие. Првиот предмет го нарекуваме директен предмет (direct
object) и секогаш го среќаваме на четвртиот падеж и вториот предмет е насочен кон
индиректно значење и го нарекуваме. (Indirect object). И секогаш е на третиот падеж
(genitive/possessive case).

My father teaches English

My father teaches us English

I send him a parcel.

Останати видови на предмети со кои се среќаваме во англискиот јазик се:

Задржан предмет (Retained object) : кој претставува глагол во кој работното

дејствие зазема два предмети и истиот може да се задржи. Понекогаш се случува да
директниот предмет биде ставен после работното дејствие и истиот не може да се задржи
во таа состојба пример 2:

Пример 1.

Mr. Braun teaches English.

Г-дин Браун ми предава англиски.
English is taught me by Mr. Braun.

I am taught English by Mr. Braun.

Пример 2.

They brought me a chair.

A chair was brought to me.

Повратен предмет ( Reflexive object): имаме кога заменката е составена после

глаголот и се однесува на истото лице како подмет. Ваквиот предмет постои но многу
ретко се среќаваме со него во англискиот јазик.

Пример:

He kept himself separated from the world

Сроден предмет (Cognate object): имаме кога неопределениот глагол има предмет
кој е именка со исто или сродно значење на глагол. Тој може да биде изразен или да се
подразбира.

Пример:

My grandmother lived a long life.

 The partisans fought their best (fight).

ПОДМЕТ (Subject)

Во една реченица било тоа да е прашална, заповедна, подметот е тој што ја завршува
цела реченица. Подметот одговара на прашањата кој/што (who /what) и секогаш е на
првиот падеж. Исто така подметот одредува број и лице на глаголскиот облик.

Пример:

My brother never eats meat.

The mouse steels food.

The hammer was left on the doorway.

Во потврдните реченици подметот доаѓа на прво место односно пред прирокот

(предметот). Во прашалните реченици по пат на инверзија положбата на подметот е
изменета така што подметот доаѓа после прирокот. Во заповедните реченици подметот
се јавува како заменка од второ лице you.

Пример:

The tree falls.

Is the tree near the wall? (You) go to that

Tree! What a big tree it is!!

Исто така подметот може да биде именка неодреден член и глаголска именка.

Пример:

Mr. Braun, the teacher lives in our neighborhoods

Bad men hide their faults.

ПРИРОК (PREDICATE)
Делот од реченицата кој ја изразува работата на подметот се нарекува прирок. Се состои
од глаголски облик кој претставува главен дел и од додатоци.
Пример: The ball is floating.

The results were published.

The horse has become very tired.

That ring was of much value.

Меѓутоа, кога во прирокот неопределениот (неодредениот) глагол не бара никаков

додаток тогаш тој глагол е единствен дел од прирокот.

Пример:

The hogs grunt.

A boy runs.

Глаголски додатоци се: комплементот и прилошките ознаки. Збор или група на зборови
кој што го дополнуваат делимичното значење на изразениот глагол се нарекуваат
комплементи на глаголот. Глаголот кој бара ваков ви на прилошка ознака може да биде
преоден и непреоден.

Пример:

The jury declared the accused to be innocent.

The manuscript was of great importance.

Во примерот - The jury declared the accused to be innocent- комплементот му помага на

глаголот да кажа нешто повеќе за предметот и затоа уште во литературата се нарекува
предметен комплемент (Objective complement). Во вториот пример пак -The manuscript
was of great importance.- комплементот употребува подмет и се нарекува подметски
комплемент (Subjective complement).

Најосновните прилошки ознаки се прилозите кои што имаат за задача да го потполнат и

да го прошират значењето на реченицата и зборовите со кои истатата е поврзана.
Меѓутоа слични дејствија врз реченицата може да имаат и ознаките на прилозите како:
време, место, причина, начин и сл. Кога прилогот или прилозните изрази се однесуваат
на некои лични глаголски облици (Finite verbs) тогаш ги нарекуваме прилозни ознаки.

Пример: Who is plаiying in the park?

He arrived in the morning.

My friends always come in Sunday.

*НАПОМЕНА: составувањата на подметот и прирокот мора да биде секогаш во исто

лице и број.

Затоа:

- Кога имаме еден или повеќе подмети поврзани со сврзникот and глаголот во
прирокот е секогаш во множина.
Пример: The boy and ihe girl (= they) were upset
John and I ( = we) have cоme together.
- Кога две именки се поврзани со and означуваат едно лице или работа а тоа значи
дека треба да изразат еден поим и подмет во еднина и логички глаголот мора да
биде во еднина.

Пример:

A carriage and pair has just entered the yard.

The poet and statesman is dead.

Именките "carriage" и "pair" изразуваат еден поим односно запрежна кола со два коња
и затоа глаголот е во еднина. "Poet" i "stateman исто лице затоа подметот и прирокот
се во еднина. Кога во друга реченица би го употребиле членот пред именката stateman
можеме да забележиме дека се работи за две различни личности (примерот подолу).

The poet and the statesman are dead.

- Кога збирната именка означува збир на лица и предметот земени како целина во
глаголот и прирокот тогаш тие се во еднина. Доколку се работи за поединечна
личност или предмет тогаш глаголот е во множина.
The jury consists of twelve persons.
The jury were divided in their opinion.
- Кога две или повеќе именки се поврзани со "either... или "neither, nor" глаголот
во прирокот е исто така во еднина.
Either you or your brother is blamed for to this,.
Neither he nor she was present at the meeting.
 - Кога подметот е составен од именка или заменка и не се во исто лице а поврзани
се со сврзниците "or, nor" тогаш глаголот во прирокот се соединува со последниот
споменат поим во подметот.

Either John or I am to get the prize или Either John is to get the prize or I am.

- Кога делот од подметот е поврзан со еднина со сврзникот "or, nor" со друг дел кој
е во множина тога подметот во множина треба да го ставиме до глаголот а со тоа
глаголот и прирокот би биле во множина.
Neither the book nor the notebooks are in the desk.
- Кога после "each, either, neither" доаѓа именка или заменка глаголот е секогаш во
еднина.

Each of these boys has a ball.

- Два или повеќе зборови поврзани со "as well as" имаат глагол во еднина.
A pen as well as a pencil was left on the window.
- Кога имаме поделена придавка која означува два или повеќе зборови во еднина
тогаш глаголот доаѓа во еднина.

Every leaf, every twig, every drop of water teems with life.

ВИДОВИ СУБЈЕКТИВНИ И ОБЈЕКТИВНИ ПРАШАЊА ВО АНГЛИСКИОТ

ЈАЗИК
(SUBJECT AND OBJECT QUESTIONS)

Пред се мора да знаеме дека именките(nouns) именуваат односно одредуваат нешто.

Што значи дека тие се оние кои изведуваат некакво дејствие. Предметот може да биде
именка (nouns) или заменка (pronouns

I bought a new car. (Купив нов автомобил.)

I- подмет (S)
A new car- предмет (O)

Tom likes Sally. (На Том му се допаѓа Сали.)

Tom- S
Sally- O

Nina made a sandwich. ( Нина направи сендвич.)

Nina- S
A Sandwich- O

Children love dogs. (Децата ги сакаат кучињата.)

Children-S
Dogs- O

She received a letter. (Таа доби писмо.)

She- S
A letter- O

Објективните прашања (object questions) се градат со помош на формулата:

What/who + do/does/did + subject (предмет) + verb (главен глагол / прирок)

Со овие прашања сакаме да знаеме нешто повеќе за предметот во реченицата.

Објективни прашања со "do" и "does":
What/who + do/does/ + subject (предмет) + verb (главен глагол /прирок)

Tom likes the phone.

What does Tom like? - The phone .
Marko sings songs. - What does Marko sing- Songs
Mary writes poetry. - What does Mary write?- Poetry.
She makes cakes every day. What does she make every day? – Cakes.
Sally loves books.
What does Sally love? - Book.

Објективни прашања со "did":

What/who + did + subject (предмет) + verb (главен глагол / прирок)

He bought a new house.
What did he buy? - A new house
Kim sold a book. What did Kim sell?- A book
Mary made a cake. What did Mary make- A cake
Tina loved Tom. Who did Tina love? - Tom (Toma).
She washed the clothes. What did she wash? - The clothes

За разлика од објективните прашања субјективните прашања(subject questions) се

користат кога сакаме да знаеме нешто повеќе за предметот. Кога станува збор за
субјективни прашања тогаш не ги користиме помошните глаголи do/did/does. Најчесто
ги градиме според следнава формула:

Who/what + Verb (прирок) + Object (предмет)

Главните глаголи може да се среќаваат во сегашно и просто време.
The children want juice. Who wants juice? -The children.
Tom bought a house. Who bought a house? - Tom.
The electricity went out. What went out? - The electricity
The rain caused a flood. What caused a flood? The rain.
Nina likes Tom. Who likes Tom? - Nina

ОСТАНАТИ СЕМАНТИЧКИ УЛОГИ НА ПОДМЕТОТ И ПРЕДМЕТОТ ВО

АНГЛИСКИОТ ЈАЗИК

Од останатите семантички улоги на подметот и предметот во англискиот јазик во

овој труд ке ги разјаснам: Agent, Causer, Instrument, Experiencer, Patient, Described
Subject, Located Subject, Empty It, Cataphoric It. Додека во семантичките улоги на
подметот ке ги разјаснам: Patient Direct object, experiencer, created, locative, empty it.

Agens (agentive) претставува живо суштество кое потекнува или предизвикува некоја
активност изразена со глагол. Исто така претставува прототипична семантичка улога на
предметот во кој е присутен и директниот подмет.

Пр. Margaret is mowing the grass.

Надворешен причинител (external causer) означува нешто неживо или некој

неконтролиран причинител на некое случување:
Пр: The avalanche destroyed several houses.

Средство (instrument) претставува нежив ентитет во кој агенсот го користи за

објавување на некоја активност:

Пр: A stone broke his glasses.

Поднесувач (affected) се придружува на предметот со интразивните и копулативните

глаголи.

Пр. Jack fell down (accidentally).

The pencil was on the table.

Семантичка улога на примачот (recipient) се придружува на предметот со глаголите

have, own, possess, benefit (from).

Пр. Mr Smith’s son has a radio.

Локатив (locative) е семантичка улога во која се одредува местото на состојбата или

активноста додека темпоралната улога (temporal) се означува времето:

Пр. This jar contains coffee.

Пр. Yesterday was a holiday.

На предметот исто така му е доделена улогата на positioner каде што со интразинтивните

глаголи означува одредена положба (stance verbs) како што се: sit, stand, lie, stay, remain
carry, hold, keep, wear.

Пр.I have lived in London most of my life.

Пр: The hijacker was holding a revolver.

Предметот може да означува и некое случување (eventive), а именката да има функција

на предмет бидејќи настанала со поместување.

Пр. The Norman invasion took place in 1066.

Директниот подмет има семантичка улога на локатив (lokative) со глаголите walk, swim,
pass, jump, turn, leave, reach, surround, cross, climb.

Пр. We walked the streets.

 She swam the river.
Семантичката улога во која се искажува резултат (resultant) означува непосредна
последица на некоја активност изразена со глагол.

Пр. Baird invented television.

John has painted a new picture.
Улогата на сродниот подмет (cognate object) исто така изразува последица за работата
изразена со глаголот. Меѓутоа именката е во функција со подметот и е морфолошки
поврзана со глаголот.
Пр. They fought a clean fight.
Семантичката улога на подметот во кој се искажува некое случување (eventive) го
дополнува значењето на глаголот и може да се опише како семантичка екстензија на
глаголот. Во функција на овој вид на подмет е девербалната именка заедно со глаголите
со кои се образува do, give,
have, make, take.
Пр. They are having an argument.
Кога семантичката улога на средствата е придружена на подметот ваквиот подмет се
нарекува инструментален подмет (instrumental object).
Пр. We employ a computer for our calculations.
Семантичката улога на респициентот (recipient) е прототипна и претставува улога на
индиректниот подмет и вклучува нешто живо односно пасивно вклучено во состојбата
или случувањето.
Пр. We paid them the money.
Индиректниот подмет може да има улога на подносител заедно со глаголот give или во
улога на извршител (comitative) кој означува нешто заедничко или спротивставено
вршење на активност.
Пр. I gave Helen a nudge.
I played Sam a game of chess. [I played a game of chess with/against Sam.]
Агенс (agent) е подвид на некој причинител кој својата активност ја работи свесно
односно доброволно. Прототипниот директен предмет има улога на пациенс (patient),
кој е поврзан со активноста што ја врши некој причинител или агенс.
Пр. Kim signed the letter.
Бенефицијар (beneficiary) означува живо суштество кое за својата цел користи нешто
веќе направено или пак се однесува на некој ентитет на кој е направена штета.
Пр.Ive bought you a present.
You poured me a drink laced with arsenic.
Факутитив (factitive theme) е подвид кој означува последица од завршеното дејствие
со глаголот а не може во исто време да биде агенс или пациенс.
Пр. They made a hole in the roof.
A hole appeared in the roof.
 ЗАКЛУЧОК

Реченицата е често објаснета како граматичка категорија која содржи еден или повеќе
зборови кои имаат минимална синтаксна врска со зборовите кои следат или претходат.
Реченицата може да вклучи група зборови кои може да искажат исказ, прашање, извик,
заповед, наредба или предлог. Според правописната терминологија, реченица се
дефинира како сè што се наоѓа меѓу големата буква (почетокот на реченицата)
и точката (крајот на реченицата). Реченицата може да содржи службени и полнозначни
зборови. Речениците се разликуваат во зависност од природата на јазикот, па така, некои
реченици во некои јазици имаат интонација, акцент и сл. Во повеќето јазици речениците
се класифицираат според главниот глагол. Помала единица од реченицата е дел-
реченицата. Основен член на реченицата е прирокот. Без прирок (лично - глаголска
форма) нема реченица. Прирок е главниот, но и основен член на реченицата. Штом
имаме прирок, имаме и реченица (или, без прирок, нема реченица). Предметот е еден од
деловите на реченицата и често составен дел од прирокот. Предметот означува дека
некој и нешто е инволвиран во дејството на глаголот од подметот. Со други зборови,
предметот означува на кого и на што дејствува глаголот. Подметот, или вршителот на
дејството, е еден од двата главни елементи на една дел-реченица. Подметот го врши
дејството на реченицата, кое се изразува со прирокот и има граматичка функција и
преку прирокот тој се поврзува со останатите елементи во реченицата, како што
се предметот, прилогот и сл.
 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

A Practical English Grammar, A. J. Thomson, A. V. Martinet, Oxford University Press, 1986

Advanced Language Practice, Michael Vince, Hainemann elt., 1994.

Business Grammar and Usage, Peter Strutt, Pearson/Longman, 2010.

Essential Business Grammar and Usage, Market Leader, Peter Strutt, Pearson/Longman, 2010.

Rudolf Filipović, An Outline of English Grammar, Školska Knjiga Zagreb, 1959.

Vjekoslav Karlovčan, A Survey of English Grammar, Nakladni Zavod Matice Hrvatske, 1989.

www.englishpage.com

www.grammar.cl

https://learnenglish.britishcouncil.org

https://en.oxforddictionaries.com