KAEDAH BELAJAR MELALUI BERMAIN DAPAT MENINGKATKAN KEMAHIRAN

OPERASI TAMBAH DALAM KALANGAN MURID TAHUN DUA PEMULIHAN

ABSTRAK:

Belajar dan bermain sering dianggap tidak seiringan dalam pengajaran dan pembelajaran namun
secara umumnya murid amat gemar kepada aktiviti permainan. Malahan kaedah pembelajaran
menggunakan pendekatan bermain dalam kalangan murid dapat mengukur minat murid terhadap
sesuatu mata pelajaran seperti mata pelajaran Matematik.

Kata kunci:

1.0 PENGENALAN

1.1 Latar Belakang Kajian

Perubahan untuk melakukan inovasi dalam bidang pendidikan adalah selaras dengan idea yang
diilhamkan oleh YAB Perdana Menteri dalam Forum Dialog Majlis Tindakan Ekonomi Negara
pada 13 Januari 2004 seperti berikut:
“… Saya percaya bahawa untuk memastikan aspirasi kita untuk memerapkan budaya pencapaian
yang baru tidak terbantut oleh ketidakmampuan, kita membangunkan modal insan yang sepadan
dengan tanggungjawab dan cabaran masa mendatang, apa yang kita perlukan adalah tidak
kurang daripada suatu “Revolusi Pendidikan” …”
 ucapan Y.A.B. Perdana Menteri dalam forum Dialog Majlis Tindakan Ekonomi Negara pada 13
Januari 2004.

Tranformasi ini juga merupakan kesinambungan falsafah pendidikan yang dinyatakan dalam akta
pendidikan 1996 untuk melahirkan modal insan yang seimbang, harmoni, berpengetahuan dan
berakhlak mulia. Di samping itu, para pendidik juga perlu berinovatif, mempunyai kebolehan
kognitif yang tinggi, berfikiran kritikal, berupaya menyelesaikan masalah, menguasai pelbagai
bahasa, celik teknologi, menghayati nilai-nilai murni dan mampu memberi sumbangan bakti
kepada masyarakat, negara dan dunia.

Perkembangan semasa menjadikan guru perlu melakukan perubahan dalam gaya pengajaran
mereka sesuai dengan gaya pembelajaran murid. Guru didesak untuk menggalakkan inisiatif
murid. Raiff (1992) menyatakan, memahami gaya pembelajaran seseorang murid dapat membantu
guru mengurangkan kekecewaan murid tersebut. Gaya pembelajaran dianggap sebagai strategi
pembelajaran. Mengikut Wan Zahid (1993), penekanan daripada pendekatan tradisional kepada
pendekatan baru dalam proses pembelajaran mesti diamalkan untuk menghapuskan pembelajaran
yang tertumpu kepada guru sahaja.

Dick dan Reiser (1990), mendefinisikan pengajaran berkesan ialah kemampuan menerapkan
pengetahuan, kemahiran dan sikap, guru juga mampu mewujudkan keseronokkan belajar dalam
kalangan murid. Keseronokkan belajar murid akan lebih mudah diwujudkan jika guru berjaya
menjadi seorang guru yang inovatif. Guru yang inovatif dan kreatif akan menjadikan seorang guru
yang bermakna, dan menggunakan strategi yang inovatif dalam pengajaran.

Inovatif membawa pengertian kemampuan membuat transformasi atau mencipta sesuatu yang baru
dalam bentuk sumber atau kaedah yang relevan dengan perkembangan semasa ke arah penjanaan
dan perkembangan minda yang lebih dinamik. Pembelajaran pada abad ke 21, memerlukan
seorang guru melahirkan murid yang lebih bersifat kreatif di mana memerlukan guru menjadi
pembimbing kepada murid supaya mereka mempunyai kemahiran berfikir, menyelesaikan
masalah, berkomunikasi dan berkolaborasi.
“… Student must also learn the essential skills for success in today’s world, such as critical
thinking, problem solving, communication and collaboration …”
–The 21st century skills movement.

Kesimpulannya sebagai bakal seorang guru kita tidak terlepas daripada membuat perancangan
yang komprehensif sebagai persediaan supaya proses pengajaran dan pembelajaran menjadi lebih
inovatif. Seseorang guru yang dipertanggungjawabkan untuk mengajar haruslah membuat
persiapan yang rapi secara efektif serta menyeronokkan sehingga berlakunya suatu perubahan diri
murid tersebut.

Guru yang inovatif dan kreatif sentiasa bersedia mengubah gaya pengarannya menjurus kepada
pengaran berpusatkan murid. Untuk itu guru seharusnya berupaya menghadapi cabaran secara
positif dengan mengambil langkah menimba ilmu dalam usaha mengaplikasikan kemahiran
dengan menggunakan strategi inovatif dalam pengajaran di dalam bilik darjah. Oleh yang
demikian, setiap guru harus bersedia untuk menimbulkan keseronokkan belajar kepada murid.
Daripada pengalaman sebagai pendidik, telah mendapati bahawa kebanyakan murid berprestasi
rendah dalam mata pelajaran Matematik. Hal ini menyebabkan murid kurang berminat dan
berkelakuan pasif semasa P & P Matematik. . Selain itu, murid-murid masih kurang menguasai
atau mengaplikasikan konsep Matematik yang dipelajari setelah melalui aktiviti berkumpulan
yang berbentuk “hands-on”. Ini dapat dikesan melalui hasil lembaran kerja murid.

Dengan itu, pengkaji telah menjalankan pelbagai strategi bagi set induksi agar dapat menarik minat
murid. Hasilnya, murid menunggu kedatangan waktu Matematik dan secara tidak langsung telah
meningkatkan minat dan motivasi murid dalam mata pelajaran Matematik.

Menurut Santhi Suppiah (1998), Dunn dan Dunn (1978) melalui Dr. Baharin, Dr Othman, Syed
Mohd Shafeq dan Haliza (2007), perbezaan atau variasi seseorang individu dengan norma
kumpulan, sama ada dalam sifat kognitif, emosi, fizikal, moral, tingkah laku, sosial atau bakat
sememangnya wujud dalam sesebuah kumpulan. Seperti juga dalam kelas 2 Budi, murid adalah
terdiri daripada pelbagai kebolehan. Sehubungan itu, guru perlu mempelbagaikan strategi
pengajaran dan pembelajaran untuk memenuhi keperluan kepelbagaian individu.
 Dalam pengajaran Matematik di peringkat tahap satu persekolahan, kebanyakan
pengajaran adalah berasaskan kepada kaedah bermain dan juga konsep bahan bantu mengajar.
Kaedah bermain dan juga penggunaan bahan bantu mengajar yang sesuai dapat membantu murid
bagi meningkatkan tahap minat mereka mempelajari Matematik terutamanya dalam konsep
nombor. Pengajaran Matematik perlu dijalankan dengan menggunakan kaedah bermain dan juga
pengalaman kehidupan seharian serta penggunaan bahan bantu mengajar. Semua aspek ini begitu
penting dalam mewujudkan pembelajaran Matematik yang menyeronokkan dan menarik minat
murid untuk menguasai kemahiran tambah dalam nombor bulat.

Kepentingan pendekatan belajar melalui bermain dalam perkembangan kognitif murid tidak dapat
disangkal lagi. Banyak kajian-kajian yang telah dijalankan jelas menunjukkan unsur bermain
bukan sahaja untuk meningkatkan perkembangan minda murid dan mewujudkan suasana bilik
darjah yang ceria, malah memberi makna yang luas kepada murid sewaktu berinteraksi dengan
suasana dan persekitarannya.

1.2 Pernyataan Masalah

Tahap penumpuan murid dapat diperolehi dengan cara memfokuskan perhatian terhadap sesuatu
rangsangan. Rangsangan yang dimaksudkan boleh berlaku dalam bentuk permainan dan
penggunaan bahan maujud. Kesukaran murid untuk menguasai sesuatu kemahiran adalah
berkaitan dengan minat dan adanya daya tarikan untuk meneroka sesuatu kerana melalui
pengalaman meneroka secara tidak langsung akan memberi pengajaran kepada mereka dengan
lebih berkesan. Satu tindakan yang segera perlu dibuat dengan mewujudkan satu kaedah
pengajaran dan persekitaran untuk murid-murid belajar melalui penerokaan yang aktif, dan
interaksi yang bermakna dengan orang dewasa.

Pengkaji telah mendapati bahawa kebanyakan murid dalam kelas 2 Budi mempunyai pencapaian
yang sederhana dalam mata pelajaran Matematik. Murid kelihatan kurang berminat semasa proses
pengajaran dan pembelajaran Matematik. Selain itu, mereka juga kurang melibatkan diri sepanjang
proses pengajaran dan pembelajaran. Hal ini menjejaskan pencapaian objektif pengajaran dan hasil
pembelajaran yang telah ditetapkan. Ini dapat dibuktikan melalui lembaran kerja yang
menunjukkan murid sukar untuk menguasai, mengingat, dan mengaplikasikan konsep Matematik
yang telah dipelajari. Pengkaji telah menjalankan tinjauan awal terhadap peserta kajian melalui
tiga teknik pengumpulan data, termasuklah teknik soal selidik, pemerhatian serta analisis
dokumen. Jadual 1.0, 2.0 dan 3.0 menunjukkan analisis respon peserta terhadap item yang terdapat
dalam borang soal selidik.

Hasil penelitian tersebut, pengkaji yakin pembelajaran menggunakan kaedah bermain dan
penggunaan bahan maujud adalah amat efektif dan bermakna kepada murid yang lemah. Melalui
aktiviti bermain, memberikan murid pengalaman sebenar yang cepat disimpan dalam minda murid.
Pengkaji menghasilkan sendiri bahan yang boleh membantu meningkatkan tahap penguasaan
murid dalam kemahiran tambah nombor bulat.

Pemerhatian telah dilakukan ke atas tingkah laku murid semasa proses pengajaran dan
pembelajaran berlangsung sebelum dan selepas kajian. Sebelum kajian dijalankan murid kurang
memberi perhatian kepada pengajaran Matematik terutama berkaitan tambah nombor bulat
terutama kepada murid-murid yang agak lemah. Apabila guru mengutarakan soalan berkaitan
tambah beberapa orang murid tidak dapat menjawab soalan ini.

1.3 Objektif Kajian

Objektif kajian ini adalah untuk:

i. Mengetahui kesan penggunaan kaedah bermain ke atas minat dan penglibatan murid dalam
pembelajaran operasi tambah.

ii. Mengetahui persepsi guru terhadap penggunaan kaedah bermain dalam pengajaran
Matematik tahun 2.

iii. Mengenal pasti pendapat murid tentang kaedah bermain dalam pengajaran dan
pembelajaran Matematik tahun 2.
 iv. Membantu meningkatkan kemahiran menambah nombor integer dalam kalangan pelajar
Tahun 2 Bijak dengan tepat tanpa unsur paksaan.

1.4 Persoalan Kajian

Soalan kajian adalah seperti berikut:
i. Apakah persepsi murid terhadap pengajaran Matematik menggunakan kaedah
bermain?
ii. Apakah persepsi murid terhadap bahan bantu mengajar yang digunakan oleh guru
Matematik?
iii. Apakah pendapat guru dan murid tentang kaedah belajar melalui bermain dalam
pengajaran guru?
iv. Bagaimanakah aplikasi bahan bantu mengajar dan kaedah bermain oleh guru?

Pendahuluan

Setiap kanak-kanak minat bermain kerana bermain ialah fitrah meraka. Duncan dan Lockwood (2008)
mengatakan keinginan semula jadi kanak-kanak dapat dipenuhi melalui bermain dan semasa bermain
kanak-kanak memahami isu-isu yang berlaku di sekeliling dalam keadaan menggembirakan. Kanak-kanak
juga membina identiti dan pengetahuan tentang persekitaran semasa bermain. Bermain dapat
memupuk keyakinan dan membina personaliti kanak-kanak dan menjadikan kanak-kanak lebih yakin
(Almon 2004; Christie & Roskos 2009). International Play Association (IPA), organisasi yang
menekankan pentingnya hak bermain kepada kanak-kanak yakin bahawa bermain dapat memberikan
kesejahteraan kepada perkembangan kanakkanak (IPA 2009). Kegiatan bermain ialah pengalaman
pembelajaran yang terbaik dan menjadi keutamaan dalam pendidikan awal kanak-kanak (Moyles 2005).

Miller dan Almon (2009) menegaskan setiap kanak-kanak berhak diberi peluang belajar melalui
kurikulum berasaskan bermain di sekolah. Bodrova dan Leong (2010) mengatakan keperluan
mengintegrasikan main dalam kurikulum pendidikan awal kanak-kanak sudah lama dikenal pasti oleh
pengkaji dalam pendidikan awal kanakkanak. Malah peri pentingnya mengintegrasikan main dalam
kurikulum dinyatakan dalam dokumen National Association for Education of Young Children (NAEYC-
2009). NAEYC, badan yang menekankan penggunaan kurikulum berasaskan bermain dalam pendidikan
awal kanak-kanak, menegaskan bahawa pengajaran dan pembelajaran (P&P) dalam pendidikan awal
kanak-kanak seharusnya mengikut amalan bersesuaian dengan perkembangan kanak-kanak ataupun
Developmentally Appropriate Practices (DAP). Melalui DAP, kanak-kanak belajar mengikut keperluan
dan kesesuaian perkembangan. Menurut NAEYC (2009), salah satu konsep penting dalam perkembangan
pendidikan kanak-kanak ialah kurikulum yang bersesuaian dengan fitrah dan perkembangan kanak-
kanak. Kanak-kanak yang belajar di sekolah yang menggunakan kurikulum berasaskan main berpotensi
menjadi individu yang lebih baik dari aspek kemahiran membaca dan intelek, dapat membina kemahiran
kognitif dengan memberikan pengalaman yang konkrit dan relevan (Miller & Almon 2009).

Permainan adalah penting dan kanak-kanak bukanlah mesin untuk disekat daripada bermain
(Almon 2004). Walaupun bagaimanapun pernyataan tentang konsep bermain yang kurang jelas
menyebabkan pembangun kurikulum sukar untuk mengekalkan pendekatan bermain dalam kurikulum
pendidikan awal kanak-kanak, lebih-lebih lagi dalam menghadapi persekitaran yang menghendaki
murid-murid fokus kepada kemahiran akademik (Brodova & Leong 2010). Kajian menunjukkan
kebanyakan tadika tidak menyediakan waktu bermain atas alasan tidak mempunyai masa yang
secukupnya untuk menjalankan aktiviti bermain, malah kebanyakan penyelia tadika tidak menghargai
main (Miller & Almon 2009). Menurut Chervenak (2011) aktiviti pembelajaran berasaskan bermain
menekankan pentingnya proses, namun tekanan pada masa kini yang menghendaki kanak-kanak
prasekolah mencapai standard yang ditetapkan tanpa mengambil kira proses pembelajaran
menyebabkan aktiviti bermain diabaikan di prasekolah. Terdapat banyak tadika yang menggunakan
kurikulum berpreskriptif tinggi menekankan standard dan ujian, kesannya guru tidak memikirkan
pendekatan alternatif dalam pengajaran (Miller & Almon 2009).

Gestwicki dan Bertrand (2011) berpendapat, bermain ialah kaedah pembelajaran kanak-kanak.
Moyles (2005) yang melihat perkaitan antara bermain dengan pembelajaran mengatakan bermain dapat
memberikan pengalaman hebat kerana melalui bermain kanak-kanak memperoleh pengalaman sebenar.
Bermain dan pembelajaran adalah dimensi yang merangsang antara satu sama lain, berupaya
memberikan kanak-kanak pengalaman yang dapat membantu mereka memahami dunia di sekeliling
mereka (Samuelsson & Johansson 2006). Penggunaan pendekatan belajar melalui bermain merupakan
pendekatan berkesan untuk mencorak dan memperkembang minda kanak-kanak selaras dengan fitrah
kanak-kanak yang suka bermain Melalui pendekatan ini, kanak-kanak lebih bermotivasi untuk terus
belajar berbanding dengan pendekatan secara langsung (Sharifah Nor & Aliza 2011).

Daripada aspek bahasa, Christie dan Roskos (2009), mengatakan bermain sesuai dengan tahap
perkembangan kanak-kanak dan dapat menarik minat kanak-kanak untuk terus belajar konsep literasi
awal. Kajian menunjukkan semasa proses bermain, terdapat pertalian kognitif antara bermain dengan
literasi, dan perubahan yang berlaku semasa bermain ditukar kepada bentuk simbolik lain seperti bahasa
penulisan. Persekitaran yang permainan diperkaya dengan pengalaman literasi dapat meningkatkan
pengetahuan kanak-kanak tentang konsep tulisan dan bahan bercetak Kebanyakan kanak-kanak
memperoleh kemahiran bahasa secara semula jadi tanpa belajar secara langsung daripada orang dewasa
(Bodrova & Leong 2010; Essa 2011).

Mengenal pasti huruf yang dikaitkan dan bermain permainan bunyi bahasa dapat membantu
kanak-kanak menguasai struktur bunyi bahasa dan memahaminya dalam bentuk bercetak. Kajian-kajian
juga menunjukkan permainan fantasi bertema dapat meningkatkan kefahaman bacaan dan kanak-kanak
yang banyak terlibat dengan aktiviti perbualan semasa bermain dapat memahami jalan cerita dengan
lebih baik berbanding dengan kanak-kanak yang kurang terlibat dengan aktiviti sebegitu (Berk 2009;
Christie & Roskos 2009).

Teori perkembangan kognitif Piaget dan teori kognitif sosial Vygotsky menjelaskan bahawa
bermain adalah penting untuk kanak-kanak. Menurut Piaget main menyumbang kepada perkembangan
kognitif dan sosial kanak-kanak (Essa 2011). Oleh itu, proses pembelajaran peringkat awal kanak-kanak
perlu mempertimbangkan kemampuan, keupayaan dan kesediaan kanak-kanak pada peringkat
perkembangan tertentu dan kanak-kanak mengaitkan pengetahuan baharu dengan pengetahuan sedia
ada dengan menggunakan apa sahaja di sekeliling untuk mempelajari tentang kehidupan. Manakala
Vygotsky mengatakan bermain ialah tugas kanak-kanak dan kanak-kanak memerlukan sokongan dan
bimbingan individu lain bagi menguasai sesuatu kemahiran semasa berinteraksi. Kemahiran ini
menjadikan kanak-kanak lebih matang bagi menghadapi cabaran yang lebih kompleks (Moyles 2005).