Food retention and food impaction

horizontal food impaction หรือ food retention5 คือ ภาวะทีอ่ าหารติดซอกฟั นในแนวนอน ซึง่ เกิด
จากแรงของลิน้ และแก้ม หรือริมฝีปาก ดันอาหารให้เข้าไปติดบริเวณซอกฟั นด้านข้างตรง embrasure เกิด
เนื่องมาจากผลของโรคปริทนั ต์ ทาให้มกี ารทาลายเนื้อเยื่อ periodontal tissue จนเกิด recession ทาให้
embrasure ด้าน proximal มีความกว้างมากขึน้ แรงจากลิน้ แก้ม ริมฝีปาก จึงดันอาหารเข้ามาติดตรงด้าน
proximal

vertical food impaction หรือ food impaction คือภาวะทีเ่ ศษอาหารติดซอกฟันในแนวดิง่ ซึ่งเกิด

จากแรงบดเคีย้ ว
โดยการทีเ่ ศษอาหารติดซอกฟั นนี้มสี าเหตุเกีย่ วข้องกับ contact, contour, และรูปร่างของ teeth ทีท่ าให้
เกิด interproximal space
Common areas of food impaction:
1. Vertical impaction :

A. Open contacts
Open contact ทาให้เศษอาหารลงมาติดระหว่างฟั นทีม่ ชี อ่ งว่างด้านประชิด ผูป้ ่ วยมักจะ complaint
ว่าต้องใช้ไม้จม้ิ ฟันเขีย่ เศษอาหารออกบ่อยๆ
 B. Irregular marginal ridge
Irregular or level difference between adjacent marginal ridges (marginal ridge dicrepancy)
ทาให้มอี าหารติดบนด้าน occlusal surface

C. Plunger cusps ปุ่มฟั นสบกระแทกลงบนฟั นคู่สบ 2 ซี่ ทาให้เกิดแรง wedge อาหารเข้าไปติด

ด้าน proximal ของฟันคู่สบ

Hirschfeld2 (1930) ได้นาเสนอปั จจัยทีท่ าให้เกิด food impaction ไว้โดยแบ่งเป็ น 5 ปั จจัยดังนี้

Classification of Factors Causing Food Impaction
Class I: Occlusal wear ส่งเสริม effect ของ plunger cusp
Class II: Loss of proximal contact เช่นมีการถอนฟั นออกไป ทาให้ฟันมีการ shift หรือ tilt เข้าหา
ช่องว่าง มี spacing ระหว่างฟั นทีเ่ หลืออยู่
Class III: Extrusion beyond the occlusal plane ฟั นยื่นยาวลงไปด้านตรงข้าม รบกวน proximal
contact และส่งเสริมให้เกิดแรงในแนวดึง่ ดันอาหารลงด้านตรงข้าม
Class IV: Congenital morphological abnormality เช่น ตาแหน่งของฟั นมีการบิด หมุน ไม่เรียง
ตาม alignment ทีส่ วยงาม
Class V: Improperly constructed restorations การบูรณะฟั นโดยทาให้ตาแหน่งของด้านประชิด
เปลีย่ นแปลง เช่น contact หรือ หรือตาแหน่ง contact เปลีย่ นแปลง หรือ contour ฟั นไม่ถูกต้อง

PERIODONTAL CHANGES
A. Gingival inflammation-bleeding & foul taste
B. Gingival recession
C. Periodontitis

Prevention and Treatment:

1. PERIODONTAL TREATMENT : ขูดหินปูน เกลารากฟั น OHI คนไข้ ให้ ใช้ floss และแปรงซอกฟั น
2. OCCLUSAL ADJUSTMENT ลบความคมของ plunger cusp หรื อแต่ง marginal ridge ให้ มีระดับพอดีกบั ฟั นข้ างเคียง เป็ นต้ น
3. RESTORING AN IDEAL CONTACT: เพื่อให้ดา้ นประชิดของฟั นแน่น โดยอาจจะทาได้โดยการอุดฟั น หรื อการจัดฟั นเพื่อใก้ดา้ น
ประชิดเข้ามาติดกัน
4. PERMANENT RESTORATION การบูรณะฟั นถาวรเพื่อให้ ได้ ด้านประชิด และรู ปร่าง contour ฟั นทังด้้ าน buccolingual และด้ าน occlusal