Sferna ogledala

T T
o o o o

Udubljeno (konkavno) ogledalo Ispupčeno (konveksno) ogledalo

o - o – glavna optička osa

T – tjeme ogledala
Paraaksijalne zrake
Žiža (fokus) i žižna daljina sfernih ogledala

f F F f T
T
o o o o

F – žiža (fokus) ogledala

f - žižna (fokalna) daljina
 A
 R

T f 
o C o
F

AF = FC
Za paraaksijalne zrake vrijedi:

AF » TF odnosno TF » FC

R
f =
2
 Karakteristične zrake

Konkavno ogledalo Konveksno ogledalo

1 1
2 3 2
T C F
o o T o
F C o
3
 Konkavno sferno ogledalo
R L l- f L f
- = - =
f P f P p- f
A
S l- f f
P =
T F B f p- f
B’
o L C o pl - fl - fp + f 2 = f 2
A’ pl = fl + fp

l
1 1 1
p = +
f p l

jednačina ogledala
Linearno uvećanje ogledala

P
p
l
L

L
u=
P linearno uvećanje ogledala
L l L l
- = ili =-
P p P p
L l L l
u= =- u= =
P p P p
Vrste likova
1. 2.

P P
T F C T
o L o o F C o
L

realan (l > 0) realan (l> 0)

umanjen uvećan
obrnut obrnut
p > R, f < l < R f < p < R, l > R
1 1 1 1 1 1
= + = +
f p l f p l
 3. 4.

L
T P T
o P
o F C o F C o
L

realan (l> 0) imaginaran (l < 0)

veličinom jednak predmetu uvećan
obrnut uspravan
p = R, l = R p<f,l<0

1 2 1 1 1
= = -
f R f p l
5.

T P
o F C o

p = f, l  
 Parabolično ogledalo

Primjena konkavnog ogledala

- u zubarstvu - kozmetičko ogledalo

- teleskop
- reflektor
 Konveksno sferno ogledalo

C F P
L
o T o

Lik je: imaginaran (l < 0)

umanjen 1 1 1
- = -
uspravan f p l

f < 0 imaginarna žiža

Primjena konveksnog ogledala

- retrovizor u automobilu

- na nepreglednim raskrsnicama

- u optičkim uređajima
Primjer: Na zastoru udaljenom 1,2 m od tjemena sfernog ogledala
želimo dobiti dvostruko uvećan lik predmeta. Koliki mora biti
poluprečnik zakrivljenosti ogledala?

Rješenje:
l = 1,2 m
L=2P
R=? L l 1 1 1 R = 2 f = 2 × 0,4 m
= = +
f p l
P p
1 l+ p R = 0,8 m
2P l =
= f pl
P p
l 1, 2 m pl 1,2 m × 0,6 m
p= = f = =
2 2 p + l 1,2 m + 0,6 m
p = 0, 6 m f = 0,4 m
Zadatak 1: Predmet visok 4 cm nalazi se 10 cm ispred
konkavnog sfernog ogledala poluprečnika zakrivljenosti 60 cm.
Odredite računski i grafički položaj i veličinu lika. Je li lik realan
ili virtuelan, obrnut ili uspravan?
Rješenje:
P = 4 cm
p = 10 cm
L T P
R = 60 cm
o F C o
l , L= ?
R 60 cm
f = = f = 30 cm
2 2
1 1 1 30 cm ×10 cm L l 15 cm
= - l= = L= × 4 cm
f p l 30 cm-10 cm P p 10 cm
l
fp L= P L = 6 cm
l= l = 15 cm p
f -p
Zadatak 2: U retrovizoru oblika konveksnog ogledala vidi se slika
automobila koji je udaljen 100 m od tjemena ogledala. Koliko je
linearno uvećanje ako je poluprečnik ogledala 10 m?

Rješenje:
p = 100 m
R = 10 m 1 1 1 fp 5 m ×100 m
- = - l= =
u=? f p l p+ f 100 m + 5 m

-
1 1
- =-
1 100
l= m
f= 5m f p l 21
-p- f 1 100
=- l m
fp l u= = 21
p 100 m

u = 0,048
Zadatak 3: Na koju udaljenost od konveksnog sfernog ogledala
treba postaviti predmet da njegov lik bude 1 m udaljen od ogledala?
Poluprečnik zakrivljenosti ogledala je 2,5 m.

Rješenje:
l= 1 m
R = 2,5 m
1 1 1 fl 1,25 m ×1 m
p=? - = - p= =
f p l f -l 1,25 m - 1 m
1 1 1
- = p=5m
f = 1, 25 m l f p

f -l 1
=
fl p
Zadatak 4: Predmet i realan lik međusobno su udaljeni 60 cm.
Lik je 2 puta veći od predmeta. Kolika je žižna daljina ogledala?
O kojem je ogledalu riječ?

Rješenje:
l – p = 60 cm T P
L=2P o F C o
L
f=?
p
L l l
=
P p 1 1 1
= +
2P l f p l
=
P p 2p – p = 60 cm pl 60 cm ×120 cm
f = =
l = 2p p = 60 cm p + l 60 cm + 120 cm
l = 120 cm
f = 40 cm