Univerzitet u Zenici

Medicinski fakultet

MITOGENICI
Seminarski rad

Prof.dr.sc.Selma Uzunović Bećirspahić Miralem

RSF 115/17

Zenica,mart,2019.godine
 SADRŽAJ

Uvod ........................................................................................................................................... 1
1.Definicija,podjela .................................................................................................................... 2
2.Lektini ..................................................................................................................................... 2
2.1. Lektini i reumatoidni artritis ........................................................................................... 6
2.2.Zaštita od lektina .......................................................................................................... 7
3.Fitohemaglutinin ..................................................................................................................... 8
3.1.Konkavalin A .................................................................................................................. 10
3.2.Korovski mitogeni ...................................................................................................... 11
4.Lipopolisaharid ...................................................................................................................... 12
Zaključak .................................................................................................................................. 13
Literatura .................................................................................................................................. 14
Uvod

Aktivacija limfocita T i B preduvjet je za očitovanje njihovih izvršnih funkcija. Pod

fiziološkim uvjetima aktivacija limfocita započinje interakcijom antigena i receptora

specifičnog za antigen. Limfociti T prepoznaju antigen prerađen u antigen-predočnim ili

ciljnim stanicama udružen s produktima glavnog sustava gena tkivne podudarnosti (MHC), a

limfociti B prepoznaju antigen u izvornu obliku (Schwartz, 1985). Aktivacija limfocita

antigenom može biti modulirana interakcijama drugih, neantigenskih receptora i

odgovarajućih liganada.(1)

Aktivacija limfocita morfološki očituje transformacijom limfocita u limfoblast,što se u

tradicionalnoj imunologiji nazivalo blastičnom transformacijom limfocita.Limfocit može

biti podražen specifičnim antigenima,pa se umnožuje samo onaj klon limfocita koji ima

specifični receptor za taj antigen,ili poliklonskim aktivatorima limfocita,koji ne podražuju

pojedine limfocite,nego istodobno veliki broj limfocita.U njih se ubrajaju

mitogenici,superantigeni,antilimfocitna protutijela,kao i tuđe (alogenične ili ksenogenične)

stanice.Za razliku od antigena,koji svaki zasebno može aktivirati 0,02-0,1% limfocita u

perifernoj krvi,poliklonski aktivatori odjednom aktiviraju i do 60% limfocita.(2)

1
1.DEFINICIJA,PODJELA

Mitogenici su poliklonski aktivatori limfocita.Primjer su poliklonski aktivatori iz skupine

biljnih mitogenika (lektina) i bakterijski mitogenici. U lektine ubrajamo protein izolovan iz

graha-fitohemaglutinin (PHA),kao i konkavalin A (Con A) i korovski mitogenik

(PWM,prema engl.pokeweed mitogen) izdvojen iz korova Phytolacca americana.Mitogenici

PHA i Con A aktiviraju limfocite T,dok PWM aktivira lifocite T i limfocite B.Od bakterijskih

mitogenika treba istaknuti lipopolisaharid (LPS),tj.endotoksin iz stjenke gram-negativnih

bakterija koji snažno aktivira limfocite B.(2) Uobičajeni aktivatori B limfocita jesu PWM

(učinak ostvaruje preko limfocita T) i stafilokokni protein A (SPA).(3) Protein A je

površinski protein koji je prvobitno pronađen u ćelijskom zidu bakterije Staphylococcus

aureus. Kodiran je od strane gena spa-a i njegova regulacija se kontroliše pomoću DNK

topologije ćelijske osmolarnosti, i dvokomponentnog sistema koji se zove ArlS-

ArlR.Karakteriše ga sposobnost vezivanja imunoglobulina. Sastoji se od pet homolognih Ig-

vezujućih domena koji se savijaju u snop od tri spirale. Svaki domen je u stanju da veže

proteine od mnogih vrsta sisara, a naročito IgG.(4)

2.LEKTINI

Lektini (lat. legere = birati) su proteini koji vežu šećere. Veoma su specifični za svaki od

njih. Lektini se razlikuju od glikoproteina, koji su proteini u kojima se nalaze šećerni lanci ili

njihovi ostaci. Lektini učestvuju u aktivnostima biološkog prepoznavanja ćelije i proteina.

Primjerice, neki virusi imaju lektine koji se vežu za ćelije organizma – domaćina

tokom infekcije.Lektini se mogu onesposobiti

2
specifičnim monosaharidima ili oligosaharidima, koji se za njih vežu i sprečavaju vezanje za

ćeilijske membrane.Glavni lektini potiču iz biljaka različite taksonomske pripadnosti,

uključujući i biljke čiji areal obuhvata i teritoriju Bosne i Hercegovine, među kojima

i endeme porodice Fabaceae.(5) Lektini, koje ne treba miješati sa endokrinim hormonom

leptinom, su vrsta proteina koje u prirodi nalazimo u hrani kao što su voće, povrće, plodovi

mora, a osobito u žitaricama, grahu i sjemenkama. Prisutni su u oko 30 % ishrane i ne

razgrađuje ih želučana kiselina ili proteolitički enzimi što ih čini praktički otpornima na

probavu. Lektine prenose mikrobi koji ih koriste za pričvršćivanje na stanice domaćina.

Ljudsko tijelo sadrži lektine: 1) na endotelnim omotačima krvnih žila (selektini) kako bi se

krvnim stanicama omogućio prijelaz u tkivo; 2) u jetri za hvatanje mikroorganizama, i 3) kao

opsonini, tvar koja prekriva strane antigene, zbog čega su osjetljiviji na fagocitozu (proces

imunološkog probavljanja i uništavanja stranih tijela) pomoću bijelih krvnih stanica. C-

reaktivni protein (CRP) i protein koji veže šećer manozu (MBP) su dva primjera

opsonina.Riječ ‘lektin’ dolazi od latinskog izraza legere‘biram’ što je ujedno i prikladan naziv

jer su lektini vrlo specifični u njihovom vezivanju uz nešto. Oni se također nazivaju i

aglutinini jer njihovo vezivanje uz mnoge stanične površine uzrokuje aglutinacijsku reakciju

(spajanje stanica). Ricin, na primjer, iz biljke skočac je toliko snažan lektin da je dovoljna

samo mala doza da izazove smrt uslijed velikog zgrušavanja crvenih krvnih stanica. Ricin je

bio korišten kao oružje u špijunaži.Biljkama lektin služi kao vrsta primitivnog zaštitnog

sustava analogno antitijelima, ali kod neimunih sistema. Slično tome, ljudski lektin u našim

tijelima također djeluje zaštitnički, ali kao dio imunološkog sistema. Poznati su stoljećima, a

čine raznoliku skupinu molekula, različitih molekularnih težina i oblika i sadrže nekoliko

vezivnih mjesta. Ono što je svim lektinima zajedničko je njihova sposobnost vezanja uz

šećere. Lektini se vežu uz terminalne šećere (‘molekularne’), dio glikokonjugata koji se

nalaze na staničnim membranama. Ako su šećeri vezani uz proteine, nazivaju se glikoproteini,

3
a ako su vezani uz masti, nazivaju se glikolipidi. Zajedno se nazivaju glikokonjugati, a od njih

se sastoji 11% ljudskog tijela.Važno je naglasiti da neki od lektina koji se svakodnevno

konzumiraju djeluju kao hemijski glasnici koji se mogu vezati uz šećere u crijevnim

stanicama, a isto tako i uz krvne ćelije pa tako uzrokuju upalni odgovor. Pšenični glijadin,

komponenta glutena i izo-lektin pšeničnih klica aglutinin (WGA) mogu aktivirati NF kappa

beta proteine koji su, nakon što se reguliraju, uključeni u gotovo sve hronično upalne

poremećaje, uključujući neurodegenerativne bolesti, upalne bolesti crijeva, zarazne i

autoimune bolesti. Potrebno je posvetiti više pažnje WGA kao važnom prehrambenom

problemu.Većina prehrambenih lektina će također stimulirati proizvodnju poliamina u

crijevima. Poliamini su važan faktor rasta koji mogu imati negativne utjecaje ako je njihova

razina neuravnotežena. Povećana proizvodnja poliamina, koju potiču lektini, može se javiti

kao rezultat napora kod popravka štete na crijevnim resicama uzrokovane lektinima. Osim

toga, visoka razina poliamina također može smanjiti populaciju stanica prirodnih ubojica

(NK-čeija) i tako pridonijeti lošem zadahu iz usta, a smatra se važnim biološkim markerom za

utvrđivanje raka crijeva. Mnoga su istraživanja provedena na životinjama pokazala da

povećanje poliamida uzrokovano prehranom bogatom lektinima može uzrokovati povećanje

veličine crijeva, jetre i gušterače.Pokazalo se i da WGA također ometa probavljanje

bjelančevina i povećava crijevnu propusnost. Lektini iz kikirikija, graha i soje su jedan od

primjera lektina koji imaju utjecaj na tjelesno tkivo. S druge strane, lektini iz boba (VFA) i

jestivih gljiva (agaricus bisporus) su se pokazali kao usporavači napretka raka debelog

crijeva.Lukrecije je jednom rekao: ‘Što je nekome hrana, drugome je otrov‘, a lektini nam

odaju jedan od razloga zbog čega je to tako. Naše osobno genetsko naslijeđe određuje kako i u

kojoj mjeri lektini mogu utjecati na nas. Gotovo svatko u krvotoku ima antitijela na neke od

prehrambenih lektina. Mnoge alergije na hranu su zapravo reakcije imunološkog sustava na

lektine.Trend potrošnje neobrađenih žitarica, iako su one hranjivije u mnogim aspektima,

4
rezultira većom potrošnjom lektina. Nakon gutanja se većina prehrambenih lektina veže na

apsorpcijske resice tankog crijeva (vili intestinales). Odavde lektini mogu dospjeti u krv i

limfni sistem endocitozom koja poput mjehura prenosi netaknuti lektin preko resičnih

membrana. Nakon toga lektini mogu ući u jetru, gušteraču i cirkulacijski sistem. Procjenjuje

se da oko 5% unešenih lektina sistemski ulaze u tijelo gdje se, ovisno o lektinu i osobnoj

glikozilaciji, vežu na druga tkiva kao što su želučana i vezivna tkiva, kao i mjehur, koji su

vrlo osjetljivi na aglutinacijske učinke lektina. Klinička promatranja pokazuju da potpuno

izbjegavanje pšeničnih lektina pomaže kod simptoma unutarnjeg cistitisa. Crijevne reakcije na

lektin su jače jer su ona vrlo glikozirana (imaju više receptora za šećer). Crijevne ćelije

svojim sazrijevanjem postaju manje glikozirane zbog gubitka glikokonjugata. Crijevna

sluznica ljudi s Kronovom bolešću i sindromom iritabilnog crijeva (IBS) je osjetljivija na

učinke prehrambenog lektina zbog stalnog mijenjanja novim tkivom koje se sastoji od

nezrelih stanica koje su više glikozilirane pa time i osjetljivije na lektinsko vezivanje. To tada

postaje začarani krug. Antigeni krvnih grupa, kao što su glikokonjugati, nalaze se na površini

stanica sluznice probavnog trakta uz krvne stanice i često su meta određenih lektina što

rezultira aglutinacijskom reakcijom. Takve se reakcije provode in vitro svakodnevno kao

‘tipizacija krvi’.Lektini imaju i mnoge druge primjene u kliničkim laboratorijima od

identifikacije mikroorganizama do istraživanja raka gdje lektini služe kao probe kod

ispitivanja rada stanica kroz njenu površinsku biologiju. Lektini se koriste kao dostavljači

hemoterapeutskih agensa. Mitoza (dioba stanica) se može poboljšati lektinima kao što je

lektin iz biljke vinobojke (PWA). Vrlo važna i zanimljiva značajka nekih lektina je njihova

sposobnost oponašanja hormona. Kao što se može i pretpostaviti, to doprinosi njihovom

utjecaju na metabolizam. Hormon inzulin sprema višak ugljikohidrata (glukoze) u masti. To

se postiže tako da se povezuje na inulinski stanični receptor. Uz inzulinsku stimulaciju, masna

stanica postaje propusna za glikozu koja bi inače ostala u cirkulaciji. Kada se to postigne,

5
inzulin raskida veze sa svojim receptorima. Lektini koji se nalaze u leći, grašku, kukuruzu,

krumpiru, a posebno lektin iz pšeničnih klica se kod mnogih ljudi vežu uz uz inzulinske

receptore i tako stanici masnoj stanici šalju istu poruku koju šalje inzulin, a to je da stvara

masnoću. Lektin, međutim, zbog nedostataka povratne inhibicije, ostaje pričvršćen na

receptor stanice neodređeno vrijeme šaljući joj signal za proizvodnju masnoće. To možda

objašnjava zbog čega su neučinkoviti mnogi programi mršavljenja koji uključuju umjerenu do

visoku količinu ugljikohidrata.Druga stvar vezana uz debljanje pod utjecajem lektina je ta da

su se oni pokazali kao blokatori probavnih hormona. WGA se mogu vezati za receptore

kolecitokinina (CCK), hormona koji su uključeni u potiskivanje i kontrolu apetita. To u

osnovi dovodi do povećanja apetita i umanjuje vrijednost proizvodnje probavnih enzima (6)

2.1.Lektini i reumatoidni artritis

Činjenica da lektini pogoršavaju već postojeće upalne procese je najbolje vidljiva na primjeru

reumatoidnog artritisa (RA). RA antitijela se u svojoj strukturi razlikuju od normalnih u dijelu

lanca gdje šećer (galaktozu) zamjenjuju s N-acetil glukozaminom, šećerom koji je specifičan

za lektin iz pšeničnih klica (WGA). To može ukazivati na razlog zbog kojeg se osoba osjeća

bolje kada ne konzumira pšenicu. Također su se defektna RA antitijela pokazala kao reaktivna

sa lektinima nađenim u leći. Prema eminentnom imunologu Davidu Freedu: „Od sve

reumatogenske hrane, pšenica i ostale žitarice su na vrhu liste“. Njihovo izbjegavanje je često

jedino što možemo učiniti, posebice u ranim slučajevima. On je predložio da konzumacija

pšeničnog (i ostalih prehrambenih) lektina uzrokuje ulazak u krvotok iz crijeva i tako se veže

uz vezivno tkivo (koje sadrži velike količine glikoproteina)i kožne proteoglikane čineći ih

krutima.U stvari, lektini mogu intenzivirati djelovanja autoimunih poremećaja općenito.

Biljke ponoćnice, kao što su krompir i rajčica, sadrže visoku dozu lektina i poznato je da

aktiviraju simptome artritisa.(6)

6
2.2.Zaštita od lektina

Uzmimo u obzir činjenicu da se na svijetu uzgajaju različite vrste pšenice. Drevne su vrste

imale niži sadržaj bjelančevina od modernih varijacija. Lektini su bjelančevine. Povećanje

proteinske komponente je povećalo udio lektina što za posljedicu nosi veći potencijal za

upalne i metaboličke poremećaje. Genetsko mijenjanje zrna biljke (GMO) također je

promijenilo udio lektina.Zanimljivo je da se lektin uništava kod procesa klijanja, što

omogućuje sigurniju konzumaciju,a klice imaju veću prehrambenu vrijednost od sjemenja.

Prehrambeni se proizvodi od organskih, proklijalih zrna (bez dodanog glutena) čine kao

najsigurniji i najzdraviji način iskorištavanja dobrobiti žitarica bez bremena lektina.Neki su

lektini otporni na toplinu kuhanjem, a i namakanje graha prije kuhanja dramatično smanjuje

sadržaj lektina. Većina ljudi ne zna zbog čega ovakav način pripremanja graha njega čini

lakše probavljivim, a to je jednostavno zato što su lektini topivi u vodi, pa se kroz mijenjanje

vode tijekom namakanja, gotovo u potpunosti ukloni.Budući da su lektini toliko

rasprostranjeni u uobičajenoj ishrani, poduzimanjem dodatnih režima kako bi si pomogli u

borbi protiv štetnog djelovanja lektnina, mogli bismo optimizirati zdravlje, poboljšati zdravlje

probavnog trakta i doprinijeti mršavljenju. Određene alge, osobito one bogate fukozom

(Mjehurasti bračić) i škrobno povrće kao što je bamija, imaju sposobnost vezivanja na lektin

čineći ih nedostupnim stanicama crijeva. Ove namirnice djeluju kao žrtveni mamac i vežu se

uz problematične lektine koji bi se inače vezali uz crijevne stanice. Glikoprotein, N-

acetilglukozamin (NAG), je također meta prehrambenom lektinu, a koncentriran je u

vezivnom tkivu. Dodatak koji sadrži NAG je izvrsna strategija zaštite od lektina. Još jedan

šećer sa sličnim učinkom je D-manoza koji je u stanju vezati na sebe lektin koji se nalazi na

stanicama mikroorganizama. Neke bakterije koje su odgovorne za infekcije urinarnog trakta

sadrže leptin specifičan za manozu i koriste ga kako bi se vezale za tkivo na stjenkama

7
mjehura koje je bogato manozom. Tako pokreću infekciju mokraćnog sustava. Dodaci ishrani

s D-manozom pružaju mamac za ove lektine i tako štite mjehur ako su dodani prije obroka.

Sada i ubuduće, ovaj koncept zaštite ima uzbudljivu kliničku primjenu.(6) Kazein tipa A1 iz

mlijeka. Kazein tipa A2 je normalan protein u mlijeku od ovaca, koza i nekih krava. Na

nesreću, većina krava danas proizvode mlijeko sa kazeinom tipa A1. Većina mlijeka koje se

kupuje u prodavnicama u Americi je A1, čak i ako je organsko. A1 protein se metaboliše u

crijevima u beta-kazomorfin, koji se vezuje za beta ćelije pankreasa gdje dovodi do

autoimunog napada.Mnogi vjeruju da ako postoji intolerantnost na laktozu,zapravo postoji

reakciju na kazein tipa A1 iz mlijeka. Ako se konzumira mlijeko, neka to bude sirovo mlijeko

od organskih krava hranjenih travom sa kazeinom tipa A2.Ako se konzumira soja,najbolje da

bude fermentisana na tradicionalni način.Lektin u krompiru koji je član porodice noćnih sjena

će se takođe smanjiti kuhanjem, iako su ovi lektini su otporniji na temperaturu nego lektini u

grahu. Kod krompira, kuhanje će smanjiti sadržaj lektina za 50-60%. Na primjer, pečen i

ohlađen krompir sadrži 19 grama neprobavljivog skroba na 100 grama krompira. Sa druge

strane, krompir kuhan na pari sadrži 6 grama, a kuhan i ohlađen krompir samo 0.8 grama.

(19,20) Osim toga, pošto nije podložna probavi, ova vrsta skroba ne doprinosi do naglog

porasta šećera u krvi. Od svih biljnih izvora koje sadrže lektine, najsigurniji su špargla, beli

luk, celer, pečurke i crni luk. Drugi odlični izvori koje možemo konzumirati bez ograničenja

su:kuhano korjenasto povrće, slatki krompir,lisnato povrće,masline i autentično ekstra

djevičansko maslinovo ulje.(7)

3.FITOHEMAGLUTININ (PHA)

Fitohemaglutinin je biljni lektin koji je posebno prisutan u porodici Fabaceae (mahunarke ili

leguminoze). PHA se zapravo sastoji od dva usko srodna proteina, pod

nazivima leukoaglutinin (PHA-L) i PHA-E. Slova E i L ukazuju da ovi proteini sljepljuju

8
eritrocite i leukocite.(8) Fitohemaglutinin ima specifičnu ugljikohidratnu vezu sa

kompleksom oligosaharida koji sadrži galaktozu, N-acetilglukozamin i manozu.U visokim

koncentracijama se nalazi u nekuhanom bubrežastom i bijelom bubrežastom grahu, a nađeni

su u malim količinama i u mnogim ostalim tipovima zelenog graha i drugih varijeteta običnog

graha (Phaseolus vulgaris), kao i u bobi (Vicia faba).(9) PHA uzrokuje da se krvne ćelije

(crvene i bijele) spoje zajedno, što ih čini lakšim za pronalaženje i ubijanje kada su zaražene.

PHA je najpoznatiji po PHA kožnom testu. To je jednostavan način za mjerenje imuniteta, jer

PHA povećava broj bijelih krvnih stanica, pojačavajući imuni odgovor.Koristi se i za borbu

protiv HIV-a jer aktivira uspavane HIV-1 ćelije, što upozorava imuni sistem da ih uništi.

Može da izazove dijeljenje i akumulaciju bijelih krvnih zrnaca, što povećava imunitet ćelija.

Zapravo, selektivno uzrokuje podjelu bijelih krvnih zrnaca, ne utječući na druge stanice. Ovo

može zaštititi od raka. PHA-L je bolji kod povećanja broja bijelih krvnih zrnaca nego PHA-

E.PHA takođe aktivira ćelijski-komunikacioni protein (Ras) koji signalizira rast T-ćelija i

aktivaciju.Međutim, nije svaka aktivacija T-ćelija korisna. T-limfociti su podjeljeni u 2 tipa –

Th-1 ili Th-2 (T pomažući tip 1 ili 2) - na osnovu proteina koje proizvode (citokini). U

nealergijskim situacijama, Th-2 odgovori su sposobni da zarastaju rane. Ali kod ljudi koji su

osjetljivi, visoki nivoi Th-2 citokina izazivaju osjetljivost hrane, alergijsku upalu i astmu.Th2

citokini (IL-4, IL-5, IL-6 i IL-13) prikupljaju antitijela i leukocite, što uzrokuje i povećava

upalu.Prekomjerne količine PHA mogu izazvati dugotrajne i teške simptome trovanja

hranom, kao što su mučnina, povraćanje, dijareja i bol u stomaku nakon uzimanja sirovog ili

nepropisno pripremljenog graha.Previše PHA može izazvati i upalu želuca i crijeva.Može

smanjiti funkciju jetre i čak izazvati oštećenje jetre, prema studijama o pacovima.nakon

uzimanja sirovog ili nepropisno pripremljenog graha. PHA može oštetiti crijeva.To može

uzrokovati loše zdravlje crijeva - uključujući curenje crijeva - povezano s autoimunim

bolestima.Kada crijevo procuri, bakterije crijeva i njihovi toksini mogu pobjeći kroz crijeva i

9
u tijelo, povećavajući upale i oštećenja. Takođe, antigeni koji potiču od hrane (proteini ili

delimično digestirani proteini) mogu proći kroz crijeva i povećati autoimune odgovore (10)

Mjereno u hemaglutinacijskim jedinicama (hau), sirovi crveni grah može sadržavati i do

70.000 hau. Ispravnom pripremom, to se može smanjiti na sigurnu razinu kuhanje tokom

najmanje 30 minuta na 100° C. (11) Grah također sadrži inhibitor alfa amilaze, ali u

nedovoljnoj količini da bi uticao na razlaganja skroba, nakonkonzumiranja.Trovanje može biti

izazvano i od male količine sirovog graha, a simptomi se javljaju u roku od tri sata, počevši

od mučnine i povraćanja, koje zatim može biti ozbiljno i dugotrajno (obilno), a zatim slijedi

dijareja. Oporavak počinje u roku od četiri ili pet sati od početka, obično bez potrebe za bilo

koju medicinsku intervenciju.U medicini ovi proteini se koriste se kao mitogeni da pokrenu

podjele T-limfocita.U neurologiji, anterogradno traganje je istraživački metod koji koristi

fitohemaglutinin PHA-L kao molekulski tragač koji ćelija uzima i prenosi preko sinapsi u

sljedeću ćeliju. Time se traže putevi aksonskih projekcija i relativne veze kojima putuju

nervni impulsi sa izvora koji se nalazi na perikarionu i kroz presinaptički dio

na neuronima silaznih (eferentnih) nervnih vlakana aksona, sve do tačke prestanka na

eferentnoj sinapsi koja onda daje signal za ulaz u drugi neuron. (12)

3.1.Konkavalin A

Konkavalin A (ConA) je lektin (protein za vezanje ugljikohidrata) koji je izvorno ekstrahiran

iz zrna graška, Canavalia ensiformis. Član je porodice lektina leguminoza. Veže se specifično

za određene strukture koje se nalaze u raznim šećerima, glikoproteinima i glikolipidima,

uglavnom unutrašnjim i nereducirajućim terminalnim α-D-manozilnim i α-D-glukozilnim

grupama.(13) ConA je biljni mitogen, i poznat je po svojoj sposobnosti da stimuliše T-

ćelijske podskupove miša, što dovodi do četiri funkcionalno različite T ćelijske populacije,

10
uključujući prekursore za supresor T-ćelije i jedan podskup humanih supresorskih T-ćelija je

osetljiv na ConA.

ConA je bio prvi lektin koji je bio dostupan na komercijalnoj osnovi.Također se koristi za

pročišćavanje glikoziliranih makromolekula u lektinskoj afinitetnoj kromatografiji, kao i za

proučavanje imunološke regulacije različitih imunih stanica.(14)

3.2.Korovski mitogeni

Korovski mitogen (prema engl.pokeweed mitogen-PWM), lektin dobijen od Phytolacca

americana često se koristi kao stimulans specifičan za B-ćelije za aktiviranje proliferacije i

sekrecije imunoglobulina.Korovski mitogeni imaju mitogensku aktivnost na mišjim T i B

limfocitima. Sve frakcije (Pa1 – Pa5) stimuliraju mišje T-stanice u širokom rasponu

koncentracija. Utvrđeno je da je proizvodnja imunoglobulina izazvana PWM inhibirana anti-

IL-6 antitijelom i stoga je ovisna o IL-6.Ljudske mononuklearne ćelije periferne krvi

stimulirane mitogenom (PWM) za proučavanje uloge mononuklearnih fagocitnih stanica

(MNP) u proliferaciji limfocita. Pokazalo se da je nakon 3 dana stimulacije sa PWM-om sav

MNP nestao iz kultura i ostao odsutan tokom produžene kulture u mediju bez mitogena. U

nestimuliranim kulturama MNP je ostao. Nestanak MNP iz ćelijskih kultura bio je uzrokovan

faktorom izvedenim iz limfocita, koji se prenosio supernatantima stanica bez stimulacije

mononuklearnih stanica. Iz eksperimenata u kojima su kulture tretirane različitim

koncentracijama PWM i iz eksperimenata prije kulture, moglo bi se pokazati da je in vitro

proliferacija limfocita zahtijevala i ne-stimulirane limfocite i svježe pripremljene MNP. Osim

toga, smanjenje koncentracije PWM kao stimulirajućeg agensa rezultiralo je smanjenjem

proliferacije limfocita, što je bilo obrnuto proporcionalno prisutnosti MNP. Visoko prečišćeni

PWM preparati nisu uspijeli da izazovu proliferaciju B ćelija. Nasuprot tome, komercijalno

dostupni preparati PWM sa aktivnostima B ćelija sadržali su ligande Toll-like receptora

11
(TLR) kao što su TLR2-aktivni lipoproteini, lipopolisaharidi i DNA bakterijskog

porijekla.(15)

4.LIPOPOLISAHARID

Lipopolisaharid (LPS), poznat i kao lipoglikani i endotoksini, su velike molekule koje se

sastoje od lipida i polisaharida, sastavljeni od O-antigena, vanjskog i unutrašnjeg jezgra

povezanih kovalentnom vezom. Nalaze se u vanjskom membranama gram negativnih

bakterija i izazivaju snažan imuni odgovor kod životinja. Termin lipooligosaharid ("los") se

koristi za oblik bakterijskih lipopolisaharida male molekulske težine.LPS je glavna

komponenta vanjske membrane Gram-negativnih bakterija; u velikoj mjeri doprinosi

strukturnom integritetu bakterija, a štiti membranu od nekih vrsta hemijskih napada. LPS

također povećava negativni naboj za ćelijske membrane i pomaže stabiliziranju ukupne

strukture membrane. To je od ključne važnosti za gram-negativne bakterije, koje uginu ako je

mutirao ili uklonjen. LPS izaziva snažan odgovor imunog sistema normalnih

životinja.Također je upleten u ekologiju nepatogenih bakterija, uključujući površinsko

prianjanje, osjetljivost na bakteriofage i interakcije sa predatorima, kao što su amebe.(16)

12
Zaključak

Mitogenici kao poliklonski aktivatori su neophodni za aktivaciju većine limfocita

(60%).Istovremeno podražuju veliki broj limfocita,za razliku od antigena koji podražuju samo

pojedine limfocite.Lektini kao biljni mitogenici i bakterijski mitogenik (LPS) djeluju kao

poliklonski aktivatori limfocita.Lektini su redovni sastojci prehrambenih namirnica kao što su

krompir,grah.

U prehrani su lektini svojim hemijskim reakcijama sa receptorima epitelnih ćelija crijeva na

njihovoj površini,metabolički signali za crijeva i sposobni su modulirati imunološke i

hormonalne funkcije.(6)

13
Literatura

1. Volarević Siniša,Aktivacija limfocita // Imunološko prepoznavanje / Marušić, Matko

(ur.).Zagreb: Medicinska naklada, 1990. str. 73-93.

2. Igor Andreis,Drago Batinić,Filip Čulo,Danka Gračević,Vesna Lukinović-

Škudar,Matko Marušić,Milan Taradi,Dora Višnjić,Imunologija sedmo obnovljeno i

dopunjeno izdanje,Medicinska naklada Zagreb,2010.str. 24-25.

3. Drago Batinić, Laboratorijska dijagnostika imunodeficijencijskih sindroma, Paediatr

Croat 2005; 49 (Supl 1): 39-47.

4. Verwey WF (April 1940). "A type-specific antigenic protein derived from the

staphylococcus". The Journal of Experimental Medicine. 71 (5): 635–44.

5. https://bs.wikipedia.org/wiki/Lektin#cite_note-1

6. Barbara Arbanas Kovačević,LEKTINI-njihova štetna uloga kod zdravlja

crijeva,reumatoidnog artritisa i gubitka težine.Matrix world 2011.URL:

https://matrixworldhr.com/2012/01/12/lektini-njihova-stetna-uloga-kod-zdravlja-

crijeva-reumatoidnog-artritisa-i-gubitka-tezine/ (28.02.2019.)

7. Dr.Mercola,How to Reduce Lectins in Your Diet//Lectin-Rich Foods Best Avoid

Entirely//How to Optimise Health Benefits of Potatoes//Safe

Lectins,Mercola.com.URL:https://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2017/08/

14/reduce-lectins-in-your-diet.aspx#_ednref9 .(28.02.2019.)

8. Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008): Citogenetičke metode – Primjena u medicini

. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo,ISBN 978-

9958-9344-5-2.

9. Bad Bug Book (2012)". Foodborne Pathogenic Microorganisms and Natural Toxins

Handbook: Phytohaemagglutinin. United States Food and Drug Administration.

str. 254. (28.02.2019.)

14
10. Joe Cohen,18.07.2018.Phytohemaglutinnin(Plant Lectins):Danger+Potential

Uses.SelfHacked.com.URL: https://selfhacked.com/blog/phytohemagglutinin/

(28.02.2019.)

11. {{cite web|title=Bad Bug Book (2012)|work=Foodborne Pathogenic Microorganisms

and Natural Toxins

Handbook:Phytohaemagglutinin|url=http://www.fda.gov/downloads/Food/FoodborneI

llnessContaminants/UCM297627.pdf%7Cpublisher=Food and Drug Administration,

pdf.

12. Carlson, Neil R. (2007). Physiology of Behavior, 9th ed. Boston: Pearson Education,

Inc. str. 144. ISBN 0-205-46724-5.

13. Goldstein, Irwin J.; Poretz, Ronald D. (2012). "Isolation, physicochemical

characterization, and carbohydrate-binding specificity of lectins". In Liener, Irvin E.;

Sharon, Nathan; Goldstein, Irwin J. The Lectins Properties, Functions and

Applications in Biology and Medicine. Elsevier. pp. 33–247. ISBN 978-0-323-14444-

5.

14. Dwyer JM, Johnson C (Nov 1981). "The use of concanavalin A to study the

immunoregulation of human T cells". Clinical and Experimental Immunology. 46 (2):

237 49. PMC 1536405. PMID 6461456.

15. Isabelle Bekeredjian-Ding ,Sandra Foermer,Carsten J. Kirschning,Marijo

Parcina,Klaus Heeg.Poke Weed Mitogen Requires Toll-Like Receptor Ligands for

Proliferative Activity in Human and Murine B Lymphocytes.04.01.2012.PLOS

ONE.URL: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0029806

(28.02.2019)

16. https://bs.wikipedia.org/wiki/Lipopolisaharid#cite_note-1 (28.02.2019)

15