You are on page 1of 78

Este tmbalho foi elaborado corn o f ito de facilitar o de-

senvolvimento do ensino da disciplina MAQUlNAS DE COMBUSTAO lNTERNA


no cuno fundamental de Mdquinas da Marinha Mercante.

A primeira parte deste trabalho esti destinada B discipli-


na MAQUINAS DE COMBUSTAOlNTERNA I ministmda no 2? em- do su-
pracitado cuno. A Za pane via auxiliar o desenvolvimento da disciplina MAOUI-
NAS DE COMBUSTAOINTERNA 11, desenvolvida no 5? temestre letivo do mes-
mo.

Nossa maior preocupaq80 foi a de reunir, numa 56 obra,


os assunts considerados de maior irnpodncia para o dia a dia do Oficial de MB-
quinas, desenvolvendo cada tbpico mediante a u t i l i z e o de uma lingusgem a m -
qlvel, atentando tamUm para a necessidade da includio de uma consickrdvel gama
de ilustraqbs visando facilitar, sobremaneira, a aprendizagem dos alunos.

NTo pretendernos enfocar aqui o motor diesel em seus


aspectw termodinbmicos, por entendermot que esta m i d o d levada a cabo em
disciplina especffica. 0 que desejarnos realmente d que, no final do wrso, o for-
mando possa levar consigo para bordo a ideia geral do funcionamento de um mo-
tor diesel, indispensdvel ao exercfcio de sua profim-o.

Agradecemos penhoradamente a todos aqueles que, de


uma forma ou de wtra, contribuiram para o cumprimento de nossa m i d o .

GELMIREZ RlBElRO RODRIGUES


Oficial Superior de MBquinas
lnstrutor
UNIDADE I : GENERALIDADES (peg. 01 a 02)
Difemnv entn ndquiw & eanbonio uanv li n m w - Princfpior d8 hncionmn8nto dor motor# OlTO l
DIESEL - Difennpr princimh
UNIDADE II : TERMINOLOGIA PADRAO I-. 02 8081
Pmtm m m m - - -
PMS PMI Qlno do h b a l o - Dihrrtro do dlindro - V d u m do m o mono - alin-
drain - V d u m totd do cllindro - T r u do m p n d o - NJmrro do cllindrm - Rrio da mmivmlr - Ro-
do motor - Torqum - Exercfdor
UNIDADE III : ClCtOS OPERATIVOS (prg. Og a 15)
Motorer l4 n r m corn infllmrOIo p w antmlhr - Mot# 84 tampar e m lnfl-io por compnrdo - Mot-
r 2 nmpar corn infla-o p u anmlhr - Motom 8 2 t8ma ca inflmn@o p u m p d o - 1-0 dm
cklor r 4 lr 2 ampol dm motom 0770 - DIESEL lSABATHE

UNIDADE IV : CLASSIFICACAO DOS MOTORES ENDOT~!RMICOS ALTERNATIVa lprg. 16 r 171


Qrnto 80 aclo - Qlanto
80 t m p o -- QImto & rCio da8 -
&anto h d i 9 a i M o dm dlindrar - Ounto 80

- -
nomoro dr cilindra Ourmo h r o w 0 Ournto ro urn w rpli-o

UNIDADE V : PRlNClPAlS COMPONENTES DO MOTOR DIESEL bag. 18 r 281


68u - Wneris principrim - @loco- Cllindro - Qmlu do cilindro - Tamp8 do cllindro - Cbmr - E m ~ -o
Awls de -onto - Ccmmctm - Elxo do m m k e l r -- Volmta -- Mocmlmmo da dlntbul#o
UNIDADE VI : ANGULO DE CALAGEM DAS MANIVELAS E ORDEM DE QUElMA (pas 29 8 38)
Definichs - F6rmulr - Exerclda - C o r W e n ~ & rwbm motorn @speciris- C o m i e k r ~ krobn
r rismmm 6
nunwnClo do8 cilindros

UNIDADE VII : DlSTRlBUlCAC Ipag. 39 r 491


Objetivos - Dirt am8 dr mrniwlr (tebrico) d - Neorrridmie dor wan- .owor - D i m
r motor 8 4 tempo6 8

ma dr r m n h l r (prltico) do matw 4 ampa - Fbmwlu amormntes & du-o


8 doe - Cru-to perlodoe
do vdlvula - Tmpo do w t r r n n t o - M.cmi@mo dinrikrlClo - Trmanhrlo
6 correna - t r m r m l d opor
por engnnegorn - Oirgrrm dm mmnhnlr dor mot- r2 a pdtlco) -- Ad#wmmto h#rdullco
t.mpor (Wkhco
dr vllvulr - Wren no vdrnte - Exucldo

UNIDADE V l l l : SISTEMA DE COMBUSTI!IEL ( ~ .SO


0 r 641
Objotivo - A importancir a bordo do8 s i m m r dm n m d e ~ n c i m p u r i f i a ~ # oda 0.C. - Inj@M0pnwmltia -
l

I n j M o raidr w wucdnics por rode m u m par unidde - Funciorum8ntodr banbe Injotora BOSCH -
l

F u n c i o m n t o da bombs injmton BURMEISTER - A bombr S U U E R - VYvulr, do i n w o - A unlbrk


injotm lwu princtpio do f u n c h r m m t o- C l l m do unidda l n j r t m - R a f t b m t o dm m vl)uuk &h
).Oio -- Clloulo do volume do O.C. l n j r t d o - U r n l o do tmpo 6 a d a in-

UNIDADE i - : SISTEMA DE LUBRIFICACAO (pag.65 r 701


Findiddm -F u ~ rrorndlrin
b arercfbs -lo l u b r i t i m a - Comgomntn prirpmmis de urn rbsmu d, kr-
brlfi@o fapdr - F u ~ d o sdo, canpomrrtm - Funciorurrnnto do 8iamm -- ~ ~ b l i f i c r r ldr rm dhdra -
m a mrir u d a -0 IuMficdor nwdnico a Npdnclpio dm fund-

UNIDADE X : SISTEMA DE RESFRIAMENTO (-. 70 r 761


Newidad8 6 mfrimnento - Rmfrimmto da,M a s wr Igua ou 4100 mdimfe tubor t
8
- -
Resfrimmanto do 4mbdo por borrifo ou a p ~ r c h o Fktfrimmmta 8 w - - --to 8 - Rllfrbmmto
a m b i n d o (dpmrr)
'op!znpopu! IaAjrmqcuos ap ep 'u!s a ~8 ap apep~uenbep wa6eln6ar auocue!~do~d pq o g ~
*op(tnquwx,ep O J S U J ~ou oz!lm as l s ~ j u n q w o+ ~o umqu y *o#a!u! ap elnrypi ewn ap o!ou ~ o a d
-ua~11epwod8s op!znpo~au!p 10~jasnqu~o3 o ~ I U O'o-!dse sp B ~ ~ A qJg~oA!WA anb oinpuw run ep o!au
~ o og)mquo3
d ap m8wp eu op!znpaJau! p ~so 'ogssudu~os~ o ogburegu!d ap saJoiou SON
*@aqoq
-roq elmlyA t u n op o!pguuoru! ~ o m!s4
d o~pu!l!oou s~auoanb apop!iuenb ep rua8eln6w u opuas ' ~ o p o ~
-q~m ou e s m o ~ d r ~ ownqrwo ap e~ewgseu sop!znpoJau! ogs IaAja
'most6 wnu!w ap e u o wa
(I
- m q u o ~o a i s o 'sqpuw ~ o o@ecuel)u!
d ap suoiou SON lay rmquroo op og9npo~aul 1
-
:sWl!n8or S 8 O#S S!~UaUlPpUn)s ~ u M J !
so 'osm ~ ~ P '(ora!a
D N olqo o opun6as uteuo!oun) o-m~duroo~ o og3euregu!
d ap so oauanbua 0 ~ o p~ 0
-!a o opunSes euo!aun) eqloauaa ~ o o@eure~~u!
d ap ~ o a o uo anb y! 'o3!~paaolop n n ~ o uan6u!p!p
d as
sa~oaousassa 'aiuaule!auass~-ogssuduoo ~ o og3eurel)u!
d ap saJoaour so a eqlaaua ~ o og3euel)u!
d ap
ssloaou so araua se3ualeJp sapue~6'oa!uparu ew!h ap oauod op ' u ~ w ! x ~ ogu apepyeal eN
-mpu s opeuopuoa oursew op oau)HaaJ oauaur!rrow o opus 'ox!eq wed 0-eho) oloqurg 0 aJqos op
-uenie oglsnquw ep sase6 sop ogsuedxe y -op!u!~dumJe op wmwaduei epeqa elad asspueuelju!
'o~pu!lpOp JolJsaul ou opezl~o~(nd oJPu!lp
w e u e u g 9 ley lsqruoa 0 'o@a!u! @po(nAlpA oP@u!~~ouaP
nas u
aa 'ogrsudum ~ o O d ~ ~ ~ U J ~ Iap !
J U JO~OU o w oppoquos UJWUJQ'la-!a ~ o a o u0
*s~ouauo3 epocueqo olod eun ap o!au ~ o '~oaow
d op selan!ueur ap ox!a
OU Jelna!3 tua o p e u o p u s ~o
i s + ~ j l ! oiuacu!Aour
p~ aya opum ox!eq oloqura o u ~ n d w a'sapsad
sepeqa OpuaAIoAuasap 'arb ogrold~aeun opuua!B!~o 'openbop8 oauawour ou =!Ji?la eqlaaua sun
ap ogh6eyap elad epeuel)u! ep!n~nu a opus 'e~mwoduaia o_-d BN ~ p u ~ u l a w noel o q ~ ~olad
g
ep!U!Jd~03OglUa 9 WNs!LlJ *Op!cupo ap JO$%lW Op oJpu!(!3 op JO!JalU! 0 wed ep!e!~lp
) w . u e opum ' J O P O J W J ~09 &alp anb la~janquooo oB!suoo opuauBue uajsaue
(eu!loseB + ~ e w
ep opw&8 9 Je o 'oloqug op oiuetumolrsp o l d op!znpo~do m p ~ J =
0s op!ma * J O P ~ ~ ~ opeu!wou
-W03!UB39u O A ! ~ ! S O ~ Stun
! ~ mad eyua o a enbum urn q, ~ ~ A J U ~0 w!dse
W O ~BqlllOq
:aau!ntkr ou aosunsaj oauouow!3un) op O ! ~ J O U ! J ~n q -1wqp e JOIOU 08 eqaugp! eJ!aueu ap mado
~
'eqlaauo~J O o@~w~I)u! sp no 0 ~ ~ 0 o ~ oowos
w OP!30qU03 uflUIBL 'BU!IO=~ 8 J O l O u 0
'seqnbgw tappqaJ seu Jeme ! e '~J O ~ B Aap opfnsa u a 'lenb e og3auau!le ap e d ? e Jez!~
.ode~ ued opez!(!tn p o-wnqu03 ep ~olsso apuo 'w!ap(e3 eun u a 'aauauer!oa~ds!eu 'no S~LUSBUJ SBP
-4 u 0 3 o laAjltnqwo3 op eur!onb 8 anb =A surn 'wax8 O - g ~ p m q W 3 op sw!nbgUJ o m S W ~ ! ) ! ~ e l ~
W ~odano eu!qrm P a J O ~ U Ae e ~ p u m ( eau!nbpu e 'sinsap aauaruoauaJa)!q 'rousau SOP Jo!Jau!
ou essmo~das larrjunqwcn op ew!anb o enb~odoas! 'm!uu?aopua sa~oaouno euaiu! ogasnqw3 aP
seu!nbqu~ropwq~!sucx,o p 'locmlg e a eu!lose6 e 'las!a sa~oaouso 'q6 e eu!plnr ep u q l y
Ind
SWd
' I W ~a swd ou oloqru~op o&uarueuo!o!sod o eJsn(! 1 wn6g y 'edrucn ep e p w j e s!eu 'o~pu!l!a
op Jo!Ja%u! ou e3uqe oloqlug o anb swaJaxa o@!sod e p - ( I W ~ )Jo!Ja)ul o u o ~
o%uod
' e d u r ~ep eur!xg~dslew 'o~pu!l!=,
op Joyaau! ou bumlo oloqrue o anb eurauxs o@!sod e p -- (Swd) J O ! J ~ ~O
~US
oW OUJod
'elnu p epeppolam ens e spnb
sftr 'OJpu!lp op JO!JWJ( ou -us3(8 oloqw~0 enb sewaJixo mQS!sod ogr - sorrow soiuod
*auo4s!eu eJniruasa ewn ap
s!od opuol!sossau 'sa~o!eu, aiuaw(e~slep!suols a w ~ ed ~euopun)ow!yp map apnU!A tua 'o&ssa~dUJ03
~
J O og$ewl~u!
ap o anb Jouau, 9 eqpium ~ o ogJeurol4u!
d ap'~oaouop osad 0 - osad 't
'WWpu!(!J sapue~6w w lepadsa oporu run ep 'ognudtuoa ap e m e Joluoruno as oe aruaru(a~e~ap!suoo
wuaruno lenb o '~o\oruop a J m w ep o m op ogm rue opn)eJqoa opeu!uuaiap ai!lu!l 'OBoa~d
-urnJOd O@~UIB()U! ap se~oaotusop asp, ou :ope6udrur lo~asnqruo3op alueuoaappue a~e~!lenbeP aP
-uMap o b ~ d u c ap d
n exei ep ow!xqcgw u!uc!lo 4eqlaaug,~ o og3eruol)u! ap se~oaourSON
'ZZe Z l
a u a aiueuleuuou e p i o 'o-dwm ~ o O@OUI~IJU!
d ap re~owtusou anb oiuanbue '01 a 9 aP e!JeA
OWa~dumap exea e 'eqloaua ~ o og3eurel~u!
d ap saJorou SON ogssa~dwmap exel *&
-
ownquo3
)P U e U J p BU opew!~! ( a ~ j ~ n q u
owopuenb ' o ~ q u r c k q, o!3u! ~ e p
wed o~pu!l!lou Jo o l d eP!4os
OgsslJd~o~epunpo wnauodwaa mlo e eqlpn o ~ d u ~mo og3eure(#u! d ap ~ o i o u
0
'oWnqUJc3 0 J8!3!u! kled eqloSuo3 ewn 'omnqwcx, ap e~eutwep Jo!Ja&u! ou '~wa6eJBd og$!u6! ap
-as!S aP eyssmau eq(au= ~ o ogleluagu!
d ap J O ~ O W0 -- (errjnnqruoa op og3eruel)ul 'z
C u m do Cmbolo -- ti a distancia perconida pel0 iimbolo entre os pontos rnortos. SeA aqui
representado pela letra C.

Diimetro do cilindro - 6 a medida intern8 do cilindro no qua1 se desloca o Brnbolo. Sed


representado pela letra D.

A figura 2 dA uma id6ia dagar dime&

Fig. 2

Volume do espaco morto, tambCrn chamado de EBmara de combustgo - 4 o volume com-


preendido entre a face do Cmbolo e a tampa do cilindro, quando o hmbolo re encontra no PMS. Serd
representado por Vp. A figura 3 reprerentr,o espaqo rnorto.

Flg.3

Quando o espaco morto tern forma cillndrica temos:

Por&m, quando o espaco morto poaui forma n8o geometrica, o dlculo do volume t o m e
mais complexo. Na prdtica o volume do espa~omorto pode ser detenninado com o auxflio de uma
seringa ou proveta graduada.

Cilindrada uniteria ou parcial - 4 o volume do cilindro cornpreendido entre o PMS e PMI.


Pode ser express0 em an3,dm3, litro ou pol3. A cilindmda uniteria urri aqui repmntada por V1.
Como o volume do cilindro ti dado pelo produto da 6rea p I a rltura, e como no wso a atturn wrrsrponde
ao cum do Qmbolo,a cilindrada unitaria serd dada por:

V1 , cilindradauniteria
D = diimetro do cilindro
C = cum do6mbolo
Para obter-se a cilindrada total do motor basta multiplicar o resultado pel0 ndmem de cilin-
dros do motor que seri4 representado por n.
Designando a cilindrada total por V, tem-se:

A figura 4 evidencia o que acabamor de explicar.

-
Volume total do cilindro 6 o volume compreendido entre a tampa do cilindro e a face do
Cmbolo, quando erte se encontra no PM I. Serd aqui designado por Vt.

Taxa de comprem-o, tarnbdrn conhecida con LO grau de compre@o, relac20 de compress60


ou rela@o volum4trica - 4 a relaeo entre o volume total do cilindro e o volume do espaGo morto.

A taxa de c o m p r d o 6 mpresentada sob a forma de raz- por unidade.


Ex: 6/1,8/1,12/1 etc.
'U)
o(a UJNo ogs sepmope sapep!un sv
* J O ~ U Jop oxp o ~lznpardanthwcm anb oguoi ap oiuaurour o 9 - ~oiouruJn ap a n b ~ o l
-aiueureunuodo s e p e p w ogas anb 'amm!~)aadsa' e n y q a
'epw!pul 'eq~gaaepugrod 'mano u u e 8s-opuwausp 'epugaod ap sassep sa ogs searaya o a 1\3o
*odur4 ep apep!un eu oper!lesA oqleqeJa o 9 JOWW op e!auqod
o m sepeaope cspeplun sv -
-oanu~w~ o 0&3mo~/wdtj
d u ~ aweru(ounou
o epq, opuas 'odruaa ap apeplun
~ 0 ~oaour
d op seleyueur ap ox!a o enla48 anb so46 ap oJeurgu o 9 ~oaowop o@aou
-
: ~ o depep pas oloqw? op e!39w apep!aolo~s 'oinu!w epw wa enia4a ox!a o anb S ~ ~ ~ ap O J
X olarugu
08 N ~ o a doloqur? op o u m o 3 ~ o souueu6!sap
d as =sorrorusoiuod sop eru!xo~deas anb wa ep!paru eu
!nu!ur!p oloqwg op : . ) B P ! ~ ~ A v -sapep!aolaA saiuaJa)!p awnssa oloqru? o 'sap5eiol ap aru!6a1 ianblenb
ura 'JO~OUJ op oruau leuo!aurq o atuunp"sou~aqesour03 - oloqb I? op e!p?u apep!;lola~
*osrmop apsaeu e
aler,!nba olo~!uewep o ! o ~o '(u 2 3)sle~!ueurep o!eJ op o~qop08 ale~!nbeoloqlug op o u w o ow03
asle~!usurup ould op o~auo3os oxp op onuea op jar, enb slaupu!p 0 9 elen!uew ep o!su
-
#og3!u6! e no oiualueglaa
o
-urn o u ~ m opusnb o~pu!lpop edwa B e oloqur? op ooe) s aJaua op!puao~druoaarunpA o 9 'soano
sred 'orrow oCdsa op awnlor, os ale~!nbosaJoins sun6la wed oglrnqluoo ap eJecuQ
-
*s sln6!4 e wasnl! aurJoJuoa 'awnlor nos op g/l e ep
~
-!UJ!JdUJo39 'op~!dseJe no o ~ r ~ r ! ue ranb as-apuaaua '119 e x p e olduaxa O L U as-opueuo~
1) Calwlar a cilindrada total de urn motor que opera com os seguintes dados:
a) diimetro do cilindro...................... = 2Ocm
b) curso do Qmbolo ......................... = 25cm
......................
c) nlSmero de cilindros. = 6

2) Determinar o volume total do cilindro e a tax8 de m m p d o de urn motor monocillndrico que


funciona corn os seguintes dados:
a) diemetro do cilindro...................... 2Ocm
b) cuno do Cmbolo ...............: ......... 25cm
c) volume do espa~omorto ................... 1308,3cm3

V1 = 7850 cm3 = 7,85 dm3 = 7785 litros

Vt = 9158,3 cm2 = 9,158 dm3 = 9,158 litros

3) Qual o valor do curso do (mbolo do urn motor w j o rsio da manivela equivale a 20m7
C = 2R
C e 2 x 2 0
C = 40m
:sopep
saW!nh SO w- (p
erado anb JO~OUI cun ap ouow o5edsa no omnqrurn ap meup op aunloA 0 ~ e l m l 0
lruf e ale~!nbaoloqrug
Op wrm 0 onb ~ o p u a q s 'r u r d r ~ru~
m e~ad0anb ~olorurun ap o(oqur? op e!ppru apeppolaA a lano (9
III - CICLOS OPERATIVOS DOS MOTORES ALTERNATIVOS

Entende-se por ciclo operative s s u c d o de opemq&s que o fluido aivo executa no cilindro
e repete corn lei peri&dica. A dura@o de um ciclo 6 definida palo n0mro de cums efetuados
embolo para realiz6-lo. Assim, quando se diz que um motor 6 de 4 tempos, entende-se que a o ne-rios
quatro wrsos do Cmbolo para realhar o ciclo ao paso que em motor de dois tempos t8o n e d r i o s
apenas 2.
Nos motom de 4 tempos, os 4 cums do tmbolo equiwlem a duas rota~25esdo eixo de mani-
velas (7200). Em contnpartida, nos motom de 2 tempos, os dois cum do &rnbolo equivatem a u r n
rotaeo do eixo de manivelas (3600).
Tanto os motores de inflama@o por centelha quamo os de inflama@o por wmpreseo
podem operar segundo os ciclos de 4 e 2 tempos. .
ClCLO OPERATIVO DE 4 TEMPOS DO MOTOR DE INFLAMACAO POR CENTELHA

As fases d o as seguintes:
a) aspira~fio
b) cornpredo
c) cornbustao e expandlo
d) descarga
A figure 6 evidencia as fases que 8 reguir descreveremos:

a) Admido. Nesta fase, corn a v4lvula de admis-oaberta, o hmbolo, ao se deslocar do PMS


para o PMI, cria uma depressgo (vdcuo) no interior do cilindro, permitindo assim cpre a mistura ar + com-
bustfvel penstre no mesmo.
b) Compmdo. Na fase de comptcwsso, apbs o fechemento da v6lvula de admido, o embolo
se desloca do PMI para o PMS (20 cum), cornprimindo r misturn ar + wmbunfvel ns d m m de com-
bust#~.0 volume da mrga fica enao reduzido a u r n fn#o do volume gue havim no princfpio do arm.
Esta fmCfio 6 a inversa da taxa de compmsb.
c) Comburclo e expandlo. No fiml da comprssdo urne centelha e16trica 6 defhgmda pela
vela no interior da c8mera de wrnbun80, dando infcio I queima da mistun wmprimk. A tempemtun
dos gases cresce rapidamante, aumentando .aim a predo no interior da d m e empumndo e m l a -
mente o 6mboio para baixo rum0 ao PM!.
d) D-w. Urn pouw antes do 8mbolo ltingir o PMI, r b m s a vlhrula ck ckrolrpll e o plar
& m e mi- d a a u- rrd ~ . l m i & d ~ i
-I- - --
-f- -
- - - .
ClCLO OPERATIVO DE 4 TEMPOS DO MOTOR DE INFLAMACAO POR COMPRESSAO

As dme ciclo d o semelhantes a do amrionnente artuchdo. A figura 7 iluma o qua


descreveremos a seguir.

ADMISCO COY PRESSXO INJEG~~O

Fig. 7

0 s tempos ou fases SIio:

1) Aspira@o. Nesta primrim fm o lmbolo se desloca do PMS para o PMI, aspinndo romente
ar atravds da vdlvula de aspiraMo que entgo encontra-re aberta.
2) C o m p d o . Na fate de compress30 o 6mbolo se cjesloca do PMI para o PMS. Pouco
depois do inkio desse curso do embolo, a vdlvuls de aspirs@o re fecha e o 6rnbolo corn- a comprimir o
ar na chmara. Devido a essa compmsSo, o ar sofre um aumento de temperatura que mrd tanto rnaior
quanto maior for a taxa de c o m p d o do motor.
3) Combuttro e expmsSo. Pouco antes do bmbolo atingir o PMS, o wmbustfvel (I injmdo no .
interior da d m w a 6 combustfo, inflamando-se pel8 devada tempemtun do ar comprimido. Dd combus-
t80 resulta urn grande rwdscimo de p r d o (expando dos gases) quo empurn 0 h b o l o plm b i x o em
direflo ao PMI.
4) Descarga. Pouco antes do (hnbolo chgar ao PMI, de onds iniciar6 o 40 e QMmocum do
ciclo, a Jlvula do dsrcllrga se abre pamitindo a mfda de uma p r t e &'gases da cornbudio. mando o
Bmbolc "locll do PMI para o PMS, dscarrega o mstante dos gases.

ClCLOS OPERATIVOS DOS MOTORES DE 2 TEMPOS

Nos motoras de 2 tempos, o ciclo operative realiraae m apmm dois anos do bmbolo. Em
vista dim, a admido da caga efetur-se a,urn8 fm@o do c u m de c o m p d o , e a descarga dunnte
u r n fmdo do cuno de expandlo. Ino d porrlvel, porque o fluido nivo d previrmente wmprimMo fora
do cilindro do motor e o escape d a gases & combust80 re nrlhpratiarnente por sw pt6prb press&.
-UJ-I e musJnp epooo90~dlo~janqw=sp e p l a
W
rp V W p w L03!U+Uo33.!WI ~ O ~ W ~ P ~ UanblOd opmatqor 'ropeh~duro-nod ow sodtuoa 2 qp
o p p o o p u n b wwedo onb sqpnua ~ o d
o @ w s ~ u ap ! rslo\wr so anb ~mua!lorurprrug
:epug~bm
w!& 8 UJm JU3lJ OaUDWUs SOUJ!JaJaJd DP BIBUB! 8 aJq0350P OlOqlllO 0 anb ?lsogrusdxa
8 woo anesPord a omnqlucx, 8 wcx, e!a!u! as anb op~edxo ap oum os a p u o d m ~ aodwaa oJ!auryd o
'W,S~(~U!
'suoane sun61e wed *BSQUW OWEQurn 9 cagbe~ad0ap epu?@as8 anb opus sour!/\
-(uraSenel)e;tedur!l e opuenuqe o w w op Jo!Jau! o wed essed Jaup
ou ep!w!~dwoaw r ~ ~ ! ue r8 o~pu!l!aop 3 ogss!urpe ap elaue! e aJqosap o(oqur? o ' j ~ 08 d ownr oqu!w
-SI nas opuonu!auo=) *orpu!(p op epmasa e!as o w n q u a ep me6 sop aued JO!RU e anb urea opuaze)
'y ebewq ep elaue! e s~qmsspals '1 ~d oa ~eBaqaoloqus op s a i w *opqurgop Jo!Ja)u! a.. ed elad ep!u
-!~durm ' ~ a u wou epp!wps ewauo!Jaaue IaAjSnquroa + l e unas!w v *ox!eq wed opqi re o e.JJndwa
me6 sop opuedxo y *opsud ap our!agrae urn o p u ! ~ ~ q o 'euol4u!
t as wnas!ur e a elaA ep sopoJaala
so a4ua ep8~68l~ap ) 83!Jqqa sqlaaum sun ' s ~ oe d ow!xo~do(oqw? o Opueug o d u a l 62
-
'SWd 0 e~adOlOqlllQOp 01llaul830l
-rep op s!auguwap ure epep o-dep ep wry tua ourceur ou e~aauadm a anb opuas r a u p ou wnas!u .
p
sp spu~uaop spue( a a ~ q w ~ oopqwg op J O ! J ~ ~ Je( p ~ o qo 'omno w e Jeulunes ep sa~uv*ogssa~dwo~
ap asq p apuodtwm epunhs Ioauenbua ' o ~ p u ! ~op ! ~P[i~mq a u1sB8nsl q epu!e epeu!siap p a o u m
erwp ,,og38ytt w!eur!rd v ' s ~ dued lwd op oloqrug op ep!qnr (I ep~0dtsl~Ol- odluel61
ap a 2 ep lere!p aJoaoru u a sape8adrua ses!we3 ap sodp ww]to~u92 a tz ' ~ swr.j!l 2
*OJPU!I!3
op ~o!~ednr auod ap apop!lpea ~o!eruruol sop!~owalog, lo!laiua ownquo3 ep me6 so anb zan e u n
'ep-o~d ua60~q loqjau elad opesuadww 88~msapap olnryp ep o~uarueuo!~e wed leuo!o!ps ous!u
ou
-wau run ap apep!smau ep ua6eauoruep e 4 s a ~ ~ asesro~ -olpu!l!a op (udurm no) e3qm eu epolesu!
d
slnnlpn awn rod oprmo4o ms3~spo opuas o ~ g s s ~~~ p8 osejaue! ap a!al!~9s ewn uoa s q w m ursz!lpn
anb 'soduaa 2 ep lau!awmg o owr,suoroui gq 'ope1 o ~ a m ~ o *soduraa
d p ap saroaow sou sunurcm on
B~J&)wP a 0@&l!&@ap rs(nAIp sa u r o n y ~ n anb
s se(aue[ ap sw!ol!) sw no senp aaueuqeuuou ruaas!xa
'sodusa slop ap rvorou to^ *~oaoui tap ody o auo4uo3 e!JeA ses!rug, sep o@e~n6!#uo3y
*(anbjuo a ouron, o oruoo s!oaaLu soJan0 um
e6!1 ruo sazarr SF 'op!pun) aJa) o 9 ses!ur~r, map o p q u m ou ope6ardtua s!ow ~~JIBW 0
Fig. 22

0 material mais empngado na con-o du camisas 6 o ferro fundido, i s vet- em liga


w m outros metais como o cromo e o nlquel.
A configura~o&is camisas varia mnfome o tipo L motor. Nos motom de dois tempos,
existern normalmente duas ou t d s fileins de janelas quo subtituem as dhrulas de aspiraflo e descarga
t8o comuns nos motores de 4 tempos. Por outro lado, h i motores wmo o Burmeistar de 2 tempos, que
utilizam camisas com uma s6 fllein de janelas para edmldo, sendo a descarga efetuada por urna v6lvula
instalada na cabey (ou tampa) do cilindro. Nesses motores, a dssMn-m da necessichde de urn meca-
nismo adicional para acionamento da vdlvula de deswrga 4 compentado pela melhor lavagem procerrada,
uma vet qua os gases da comburteo anterior So removidos corn maior facilibde da pane superior do
cilindro.
As f i r m s 23,24 e 25 rnostram tipas de camires emprepadas em motores diesel de 2 e de
4 tempos. -.. * --

Fig. 23 ma -A
*soso6yedssi!u!l a6u!gs ~ a u ou
p 4saaB sop o p d s opuenb aiuacu
-m!louoar?awe~qoas anb '(a wn6y) ,,dus~nBar ap #(1 rlgn,, wanrwd suoaour sun6ly *oa(pap lanju
op urdepr 3s wed s)oJerr srun ~!rmodaAap Jaup 0 *aum!)!Jqnl op eBn) e ~!padur!ap w!) e 'eJ!ucx,
no ogloded ap nun! @runop owasu! 8 aauo!pau sosn)med ap o!ou ~ o elonbp d opex!) opuar 'aiuauep
-wedas opinysucr, 9 'oursaiu$ua 'saro1ou sop e!~o!eu e~ *Wq e urw aauo~eaun!apeu!sn p sazaA st(
'(LC orn6!4) alum!)!Jqnl 0819 o med oi!sgdap ap arum anb ~ozocuop aued e p ~ 3 1 ~ ~ 3
-
*oiuaa!
-qo o u m u o u m eplruwm '(eq~w1ano m!lnpp!q) ~ u a u u o enno ( no '(o~iaujnblol)~ ~ J ~ ~ U I O W
-0U!p OMq3 0Un Jszlllln WA8p 0aU@3!Jq8J010d Op8pU8UmW onb~oaOp 0~303!1d~ B Wed
*srn;lru8 so!oasa so ane el
UJ0pod SOA!Ese3%0 SOu8d0 : c ) @ ~8AJ!~UU& OpU lU8pOd 'WUS!3!)nrU! SOU* 'SO!OW SOP e!OUG3S!SaC
8 ~auUAo~dlUo3 t W S OH-A eOq J!)u8Je6 ap U!) 8 ' o ! J ~8 Op-1 J% amp JO(eA 'O!JgEsaoaU
anb~oi op Jolen o wmauro) sinum!~qtqso 'ouade oe o@ele~U ~ Q * e u o u ma eun 8 opuaapaqo 'W!S
a aauacue!~o~eale sepeuado lor cwrrap ogu solpu!lp sop sedrua ssp ogex!) op -04 w
*sarpu!lp t ep souanbad se~oioluura e p q l d e nun!
W o w I)& wn6!) '(souanbad s~roiour)03s no u q w 'o!ujwnle ap s!pue uo3 S W ! ~ J JS
~ U sens ~
*mun69
eu atuewm~manbco oparrsow auuoJum ' u o m m
8 qm!ue ou!d olrm we 'wzw ewn e epex!# ewsaw
8 p apeplwemca urn, e opuas oloqwg 08 epesqwede
p w e q elun 's- s i s s a ~*ruowum Q eurewolar!p e6
-!Ias ogu oloqurg o 'wod apue~6ap sodwsl 2 ep sopea
-uwr!~e~adm sou W B ~ U J Wa 0ye)a oldnp ap .sa~oiou~
sou
*woxsumep sapep!uuaxe sap eurn
e(m!ue (enb ou oloqwq op ou!d o ~e!ole e~edo ~ n )o eq!s as anb og!6a~essau waqurea j 'oiuau6ar
ap s!)ue soe sepeu!wp swqus r o saaloum se wmg apuo e!Jp!pauJaiu! w e d s 9 odo3 -
*sepeAala
op!rup 'od~oaop aaueJq!p lapa,
s ! m sagaud a sslnaplsdwaa s8 euodns anb ow!d op o g ! b ~e J ~ S
-ew u e 8puuo!ma)uoa la) apod 'auod apuw0 ap saJoaour SON *ogltnqwoa ap e~erupe euuo4 'o~pu!~!:,
op edwa ep Jo!Ja)u! aoq e w m aauaruaun! 'anb opqw? op lopadm aued e p - eoJo3
*s!ed!au!~dsaqleaap snss urw O~WUJ?
U JP~ytouEC *&) y 0 -'3 ap pd op 1mueu o ejm!g~elenb ou ou!d op o p j e l w ! e ~!a!urrad
0-A W P q W opum ' ~ u a u b sap slpue SO ~o(o(e ~
wed seaa1o(eumno seJnqu81 U I ~ U OOIOqUJ? 0 'UOJ
-3auoJ eP ZPIISllD se(a@ueuap ox!s oe ep!yruouPq ' e q u p u un equrrpa e!haua ep og3eUopua4 e eJ
-!4!JaA o asase6 sop oslndw! o ~auawOIaJ!P
anb oPeruai(e oau) l!aa~ oluaw!ltou, nas we 3 * o g ~ n q ~ ep
WmaJ a oJPu!l!J OP Jo!Jaau! ou e3olsap as anb JOWU op e30d 8 p o y ~ l d
- no 0 7 0 8 ~ 3
-ouoocuep e!Jp!puuaau! aLRd e 9 eJomauw ep 06103 0
*o(oqrugop ou!d o JqmaJ e opeu!w(, epnq od!%~ D J oUelm ~
-ru! a opuo '~o!~adodrawed em 8 p W O U e u m ep gd o '~odnre!~apoda anb op o!~pruo3ow
*-&) o Od1m 'fl:-d ~ eAomaucm e J!P!A!~ B C O U J ~ O S ~ ~
E UIO ( g *a!))
* l o p ~ourwrpou~
p wn or([-opu!urudw! 'srloquew ap ox!o oe oloqwg op opeuor(eo w j (
-1tu W u @ q M u0 J ! q m 9 WW!Isu!l @!mJoJou W 8 9 -(elO!q) WY 0133N03
'OloquJ? OP w!d OP =Pep!-= rop OW!P
nrnsut eu uronb!~o w q y u sop wdol so onb 'upqua ' w r d n s saaueq~qo)sun6lv *o~(ru!lpop s a d
w e8ry 13 m' easap '=puoymgip 'roqu!q~qpus s!op ep Eepqqurouxa ss w o o ano ~oozl 'd6
~UUJIPLO '=!#%&a ~ L kNtnl w!xs ogu uoqcu3 *sourtew sop rrpop!wa~rose epugppu!o3
wo Ja!ap or ogu ap y ~ p ~ r r o 3 spuoa@sa~q p 'aauo~odw!opep!m oano *apep!puqo~dap o jeJawl
'odoa op 'se6lo) so wed aamseq Jmuaaa B S ~ M P '010quig ou s!?ue sop wa6sluoru B aauuna
(s 3 'onb) lqo o 'owl o sunruoa s!ew
*0!)) s w aucm o a n w 6 q UOI 8 ~ 0 o
opuet 'sum ap seuo) s8auere)lp ~ n u e c s r durapod
~ oruourbs ap S!QUO sop sap~p!wa~axe
*oloqu?eps3 wed edsw S!?UBE ?a8 a ' 1 wans
-sod anb sa~oaourp~ -rorrs3xa qenjrrord opwnowa.~'o~pull!aop sapued seu oap o J!nq!ras!p o@uq
ledpu!~dow03 ~ $ a8 og~srdurmap sop ox!eqe sopelw! opr 0019 ap edrac ap s ! p e so
' O W O J ~ap aoeq q le!a!gadnr o\uoruez~~a run a q a m sosw sun6le -0-gsnquccm ap glswp ep ow!x
-p~d s!eu rrnro ap ouq olad '0604 ap elow no jaue opeu!wou~p9 slap o~!aw!~d 0 *o~pu!l!aop sase6
no l e ap. e6ry e ~eu-newamp a e d m ap sop stupe sopole4su! o p oLI-duoa ap s!gua so
- 10
srrumu ql(unUJ =pox!) om epuo ox!e op w ed e(srr!uw ap sotm~g(p
-
J
' S ! ~ ~ Us!mueur so ure(m!ua apuo swed - saiuaow (3
ymueur sou ureauarro enb ox!e op w
'soq~ ed sqqunw (q
-
*welor o o p a g p apuo 0x18 op wed e p &el j ( 0
-
.sqo!q op o w ~ u o eu 068 0
a oporn spur leyaiew o 9 ope!~o~
'elpnq od!a Imuaur o 8~ op!ued-!q lmuau o apsap aum!#yqn( ap oxny
0 J!I!W~~u d 4 ~ e u ! ~ ~ ! 8 o-!p
uo( su 4ssprre~opr sPlowaum re moiow sop e!Jo!sw eN
'=(@@ueurap ox!e o 03mucm LUO urm!~anb saued seu 'o@a!4-!iuo p!J83eu
uo3 sep!rsami sarela!*!UJas Seq(a3 senp rod opeuuo4 9 uovaucn ep e5aqm ep lmueur 0
~
ou!d ou ~elm!uewed o~!ued-!q( m u e o~ uqauucr, anb ~opaju!w e d e p ejaqm e 'zarr ens J O ~
*&ad ep!~e)a~ ep e!gp! eurn gp 8~ e~n6!jy
~
'atueurlenueur ox!a o J W ! re!asep as ap osm ou muawl b %urnap 0@8(t?&su!e e~ed
~
-3ury made !mod 'saza~J O *(marie=r) ope^!^ ours!us=raur urn ap no anbua~aap ~oaourwn ap o!aw
~ o oluaureuope
d o ~!yuuadwed epetuap eoJm eurn ~!nsmdapod '~oiourop opuapuadaa *na~eq=r
o sosrgwed ap o!eu ~ o oxis
d oe apex!) 3 .avod apue~6ap sop o m ou sapmqmeda sapsiau sanp u a
op!ruuum JCK opuapod ' a ~ o douanbad ap saJorow sou o3!~!au! aauaurleuuou 9 aaueloA 0
'~oiourled o anb Jo!eu 9 eiuaas!sar red o opuenb ol-?aau~o~ rued 'aiuas!sa~~ e d
o enb ~o!sw9 ~oiour~ e od opusnb oqpqwa anrosqe aaue(on o 'swnaled srrrano w3 *saz!aou ogu soduai
sou o~ueruauopun& nos o opun!llq!ssod '~olourou sp!znpo~dm!upeur a!B~euoep oued JeuazaurJe ap
o@uq e uroa 'se(eA!uaur ep 0x18 op sapep!ueaxs sep eun e opex!~amp u n 9 3 1 ~ ~ 1 0 ~
-
- ~ u ~ o ds!ewu ! saqlesp snas a
~(~A!UeW ap ox!e run aqtou~ ~ n ay! -auod
~ apuud a o ! p y ap sa~oioursop e!~o!erueU s e a s ua
soPQuo!~ajum opuar 'auod ouanbod ap saJoiour sou so$!~!a&u!oop se(an!ueru ap sOxp SO
*saauaourso e~ed
sqrlunu SOP aluoJ!)!rqn( op oxng o urayuued anb sa@lgln) opr o@s?!j!~qnlap S!euQ (6
-
-s!rr~olsalonbe wad -04 ap epu?ha~u03e Jel!na e ~ O~~ JdO ) ~
W-04 m1Um s m onb w!oueru ap sepeu!tn m e d ogr o&o&ar ap serun3 (4
-
~
*sodrumt e JO~OU mn e olajcu as onb ' 6 arn6y eu rppucm e!pp!
sinwe J*!4 ~ '.,S~YO~OW
~ ' w o@k ~ on d SON 0~3lnaj~&la..apep!un eu = ~ I W P s ! ~
lum opsp~oqrY= ' o a u ~ u a 'ourma ass3 -JO~OU op op!3 op sepdp~dsasej sep o@ez!lea~e 'SOP!*
salumu! sou ' a q ~ anb
d ep oaunfum tun p - l a OC(YSINV~~~
o y 3 1 n g l ~ ~ ya
VI - ANGULO DE CALAGEM E ORDEM DE QUEIMA

0 ingulo de cabgem das cnmiwlas 6 deterrnindo em d o de dois h t o ~0:


nQmero de cilindros e o nQmero de tempos em que m d exewtado o ciclo de funcionamento do motor.
Pode-re definir o 8ngulo de olllagem das manivelas, como o (ngulo formdo
pelos planos de simetria longitudinal de dues manivelas contcrcutiv8s contado no sentido de rotaMo nor-
=
mal do motor. For sua vez, a ordem de queima vem a ser a sequ6ncia M qua1 ar combust(las processam
no interior dos cilindros do memo. Asrim, corn- s8mpre do cilindro 1, seguido Zquele que queima
logo a p b ele e assim suaosivarnente.
A calagem angular das manivelas, assim como r ordem de queima, s8o fatores
de relevante impodncia para o equilbrio do funciommento 6 um motor, estando intimarnente ligados
B distribuiMo aquilibrada da potancia e B continuidade de transmitidor pelo eixo do motor r o
utilizador.
Algumas vezes os motores nllo poguem a calagem ZSrnanivelas e mesmo a
ordem de queima que mria indicada pela teoria. Essa diverghncia, entretanto, 6 motivada pel0 cbmputo
de mzbs muito importantes prtencentm & tknica ck COnS'tmflo e qua, se infringidas, trariarn conw-
qusncis ainda mais graves do que as alteragkr f e h IM calagem w ordem de queirna indicadas p l a
teoria.
Na detarrninaCglo do ingulo de calapm das manivelas para os motoms em li-
nha utilizamos a fbrmula abaixo:

Ac dngulo de calagem
Nt nB de tempos do motor
I Nc nP de cllindros do motor

1. Deteninar o bngulo de calagem e a ordern de queima de um motor r 4 tempos corn dois


cilindros em linha.
-

In0 significa quo as manivelas e m 6 0 caladsr a 3800 u r n da outra, w Me, estar8o rio mesmo plan0 e
as cornbust&espragtar-se4o a cada 3600 de giro do eixo, wnforme indica a figura abaixo:
:o.:!eqe e~n6!4ep o y ~ a ssslar!uaru ap ox!a op oquasap
SaQSIIq
'JOZOU Op O @ ~ O J OplUIa OU OX!@ Op 046 8p 008 1 epm e o#-a+~e~Si3mJd
e sepal- o w e m se(srr!uaw sa ' o m aasaN
-uoa s8 a enno ep Burn 0 0 8 ~
0

-
001'08~ x ZW3V
*equ!l ura so~p
:ox!sqe o@ernB!gucw, e aqwpe 9s selaA!ueur ap ox!a op oyuwap o ' o m a w N
:e!au?puodsauoa we sund!~siu!n6as se 's!od
SO~e!al\ 'se(e~!ueu
ap ox!e op oquanp oe eqadsar anb ou apep!(!q!ssod eano 'oiuma~auaPH
2 & oipu!~!:, op
'2 olpu!~!:, op e sgda 0 0 ~ as-e~auoaua
e OW03 qsse '1 OJPU!(I:, op e rpde
9-biuoaua 2 o~pu!lpop elarr!uew e anb aNasq0
*ox!a op 046 ap
o(&z ePm 8 opw!n&s sqjsnqcum re 0 -no ep stun 0 0 e ~ og~erra
~ 'oiumod 'se(a~!ueurw 'Jo\ou
op ogj~30Jap op!auas ou sop!pau, ardurao o g l u a 6 e p ap so(n6ug so anb wrueuo!3uaAuo3
*equ!l lua so~pu!l
-!a & SOdUJa e Jolou tiin ap eru!enb ap ruoplo e a cudklw ap o(n6ue o ieu!uazaa *&
*z
:p8SOX!@ Op O r ( U w 0 'U!w
*ox!eq u e d
p a 2 sorpu!lp sop se a awp wed
Oglsa a 1 SWpU!l!3 SOP SUl8A!U8W SV :m01
€4 'I
*selan!uew ep ox!a
0,
*anloop o p m ued o w n b o e w q e s!od
sJ!d 9~010w op O ~ ~ W O a
apJop~iumowmw o olrd swlenb e p wep~o~ A O Up - a i - ~ ~a~u!n6asu03~od a selan
-!uew ap ox!a op oquessp oe o@ep u~o3apep!l!q!#od mano gq '~o!Jaueosm ou ow03 *z-c 1 Jas e ves
-ssd O!JWUO~ 104 opliuas o as 1 :pasopuqpu! oppum o pled eruionb ap wap~oy
equoq
wn6!~e auaue iuaae a u q c , ' H ~ S O ~ ep oiuaweuopun4 op og3sx!) Joqlaur eJed
*Jaue=, ou oar9 ap laAju
0 aauaweps!sawap ~sx!@q
'~anblonbop!n>sop urn ~ o 'opuenb
d lamads!pu! su!ujw ogs3!#!~qnls ~sln6
8
- 6 ~ p~ epep!lW!J y lo\ 13 =pd!Jqo opr soalesac sa lenb ou o u l q ap oauaur!ysaAaJ urn ' ~ a u eop~ erual
-ul Wad eU ' J O ! J ~ ~ w d
~ Sad ens uro uonssod anb sq!nq ap o!qs eurn pq aauaurleuuou o ! ~ d p ~opueuroa
W S W W sep JaugJ op J ~ ! J ~~u !0 e~6'JO!J~U! awed ens uro 0819 opd sopequeq ue!a ox!a op soales
-=so (9I ~ A ~
J ~ ~ '=urt#u
n u mp J W ~ou
J WmylJqnl oat9 ap O@&W)~W
elad ep!n6asuoa 9 og5m
-!)!lqnl ep!ra)u e 'o!~dwdo p u w w ap seqruoq seN -aw.uuoo o@m!)!~qqeun ap apep!ssaaau gq 'ox
-!a op SW(ma So a 0wm Op erapol o a4ua aaumuoa oqae o og3e~ap!suoau a o p u e q
*ouauI
Op O s l M Op OSU~U!J~UW 0 Je!JeA 'olueaua ou
'&!sum as anb uac oloqwg op Jo!ra)u! a ~o!~adns
SOUOW soauod sop mnale e Aspen as-apod oqana
op rua6mn!e ap osrqmed op wa6e~q!(mep o!au
~od * m o d egu03 e ~ ! p d t & e~ urn u~&esn[e ap
-
osnjued urn ~o!~adns w e d ens eu a oalessaJ o uroa
oleluw ap oiuod ner ura aaapoJ pasod anb oqa
-nl urn ap opur ~ o dequroq ep oloqurq oe op!a!w
-sum 9 c o ap ox!s
~ op oauatu(r\our
~ ~ 0 *(aauaur
- ~ ! p JO~OUJ
) oydp~d op saws, ap ox!a olad opeu
s!ae 8 oloqurg o 'o!~dg~d opueuroa uas equoq ep
~
opueawa as U J *~oaour o ! ~ d p ~opd o!pauuau! ~ o d
Oy84 9 oauourwsrre o!na a equoq ep Jaup op JO!J
-qu! w e d su eqlequi anb soilessa~ap ox!a run ~ o d
op!n&ruoa p '(29 -69) opuaruw owe cugi anb seq
-
-woq sep oloqurs op otualueuo!ae 0
'J08OW 0 Op!3aUI4m JaA!JS %nbS b
e auuo4um epslafu! I a y S n q ~ o ap ~ apeppuenb q, O@!JBA
8 W ! w o p u ! y ~ ~ ~'Waqo
od oduai souw no s!eru pimureuued
4 o-W!dm op e l M l p ~e '0 oa!4upxe ox!a op o@!sod s opun6
-a'anb er-opumua .xna!u! on znpum o anb 'p e&msw ep elnA
-IFoP e-0 =
l @ A ) u V U J m 0 ~ U ! J ~ Uoloqut? o '~UQSU! n
0 -Wp J!U@dtj 'opm ens lua opueauaas owozaJ o aiuorumldrucr,
1 pa) msa enb we '~ozourop o~pu!l!ao mad IaAjsnquos ap eru
ogslndu! OpU0ABq O y ' J Q X ! ~8 dawo3 o @ w ! ~ op s ~elnn
-IPe 0 L o W J ~ 'aqm ( o l o q ~ q o opueno *g laurn op
~
o!@wJ O rquroq p sbtp larrjunquw o :aiu!n&r ou a+orunrol
oauaueuo!oun) n g *JO~OU op ura6eln6a.J ap aueq ep o!ou ~ o d
re!JeA apod 0 oa!yupxe ox!a op o@!sod v
'9 o@u!dse ap e(nrr(pr\ep ourmad o ~ e l n 6 a ~
wad aruor '0o3yiupxa ox!%o o!odo ap oauod our- opuai
a oloqur? opdprd o(ed epese~~e L og3elnarre ewn -8 aia(oJ
wo3 ocpw u n ~ o opeuo!ae
d p oloqura 0 -2 erpnq no es!wea
ep oJiuap aaow a9 anb 1 oloqu~gwn ! m o d
'69 em69 eu epguasarde U a n n S roaou op
e 9 LJ31S13WHfl8 a H3S08 sWuo9 SeP alUaJal!P OPow aP
e u o ! ~ u nanb
~ uoaa!u! eqwoq ap od!i urn
8
*oalq ~ o sope!Jpm
d ogs sass opuenb smoa
m '913 -a@! sop oiuaue!rpr o wed epeyanorde erqos e opuas '1a~)i
-snquroa ep ep-au apep!guenb e as-euor o@a!u! epw eJed
zua/B)( g 8 g ap ogcsa~dswn a anblma~ap equroq ewn ~ o opd
-euo!slndur~eqwoq p &q3 l a y asnqurO3 0
-sure=,eu opeiode eauewa~uwuoaUQauaur
o enb om~adrnsrap solow ap opaop 9 oyani 0 'oloqu? op
W ~ a A !en ep oauaur!Aoru o aqunad r a u m eu opuez!pap anb
~ S eu
1 aialoJ ap opaop oiuaueuo!ae ep oyma op J O ! J ~ ~aued
ex!mue (eBuel~)o(oquri) op ~ o ! ~ y aued
u! tj
-~oaourop orpu!y!a ou ~na!u!e laAjsnqwoa
ap epepguenb e 'aau!n6asuoa rod a o(oqug op og3!sod e
re!Jen as-anbsuoa 'a$uaw(enuaur owsaur no ~ o p e l n bwn ~ ap
o!aw rod eleu o p u e w 'anb opou ap '(anjasnquo3 ap ~ 1 3 6
-eln6ar ap a w q 8 o ~ ! u s u e aewn ~ o depeuauoa e!n6 ewn
ap o!ew ~ o dop!n6asum 9 oloqu? op O J ! ~0 *lep!o3!lay ox
-!eqm urn !ns#rd oloqurg o ' ~ 3 ~ q0u8o q ep olduraxa v 'H
leum oled eqwoq 8 ehqa jaA)asnquroa 0
*o@!nq!ras!p ap oaojq uJn e aiuaurw!eur
- ! ~ dno moaa!u! soe lanjasnquoa o uampuoa anb s p u n s!op
no urn ~aoaredeapod oplndu! ap erewp ep ~o!radnsa ~ e d
eN '3oloqurg o eqlequ Jo!Jaau! oFm wa g eyanq no es!ur= e
as-wa o d ~ m ON Oaseq e mqos auasss '3 wope3edsa &ad eurn
~ o 'anb
d y odroa u n op ep)m!gsuoa j '89 un6!4 eu epe3!pu!
H
Jau!aung ~ o a o uop e 9 ~ 3 ~ equroq
0 8 ep o!djau!rd o opun6
-as euo!auq anb uo\a!u! equoq ap od!i
'so!ajlyo sold!ilgu ap se a 03
-!up o!qJPo V W U W ~ s!op wa S8p3!)p8I3 as uspod sets urg~od*salnnlprr ap apepayer
~ U P DutnI ~ pq 'o@@)u! ap seuaas!s ro!~grrsop soqs!nbm roe Japuae ap ur!bv
~
' ~ l n ekopueauw~'elow up 8!3u-y!sa~8 m u a siqssa~d sop auea~nrolv *lqauaJa4
-!P g 3 ) e m Run mqor opuems 'ecu~wQ o p a r d qor &cp anb (arrjasqum op o @ u u p op!rrap
BP ~ 4 l M eep oJ!lnplp!q ~auarusruehol0 -apsp!un loci eruw!s op osm ou oo!lnyp!q a 4(oaalosqo)
urn- ap e u q s ep
- ou o3!upau p eqln6e ep oiuauauo!ae 0 *o@a[u! ap elnnlpn q e6aq3
anb (WjSnquro3 op opasrd e(od 'aauawm!lnyp!q no soipssar ap ox!a wn ap oOja e p d q u w w ! u
-maw epo(ouuooeqlrde ap e(nrr1gA ewn 'sosli~sop e!~o!eueu 'luanssad 'lasa!~saJoiou sop apep!la
-01mnb W WJ0lUlUI'W ~ ~ p e 6 a j S de~O8~ U W O0-
~ S8pUw8) SePeU!lUOUw
'auonb e3iaqs, od!a op loca!a-!wtas suoiou sou= u s souads opuo3uede 'sep&udws =nod oa!nw
0 s W0U(8ftlV 'le~)asnqurcmap euav!s ou a l ~ u e d ~oiolu op o~pu!lpou op!ru!~duro?Je o anb pad
-lu!ep tug e op!auas o q u ap ~ e l ~ l eurn
p ~ euraur eu J!s!xa oppsimau opuas 'o@a!u! ap equoq elad
. . o q q 9 sloaua o 'osm mau :8ssantu&e se anb lahjsnquoa ap oxnl) o ~e(n6a1 ap tad= oy)!sods!p
wnqueu eas!xe ogu qenb sep Jo!Jaau! ou selenbe ogs swaqe sepeu!luouap w
*sapelpa4a s e u q e :sm!spq
sod!^ s!op ep as u q m d sel3 @oWnquooap areup ep Jo!Jaiu! ou equoq elad ep!pau larrjsquoa
.ap apep!quenb e rez!~a4-nd
- p o@a!u! ap elnnlp ep apep!leu!) e anb sour!^ Fr
'~oaouro equedurme anb ep
-e!JdOJdaa s l p eun op o!ou ~ o epeqleeJ
d ,
~ eapod o@prado ~3 *~oaou op o@eiol ap oiuaw!rrou
o aiuwnp ~ u e q o e ogu saw= ap ox!a op o3!susxa o anb lea w!auetu ap *ewsau ep oauatueuo!aa
ap oorpnr o Jex!) a rapuodwu rw aiueu~(eu~~ouaqsuw 'eqrwq e ,,Je(os!,, ap og3wado easq 'sourraw
sep o@prado ap eptu!iw e sei!uuad anb S O ~ ! U ~ S~OW !~
A P ~ S O ~ S woa
seped!nba as u ~ e u ~ n ueu
o~
-!a) J ~ Uoglndo~dap a rare!(!xn8 ruoaou sou sepez!lpn suoia!u! seqwoq w
d
'OL wn6!4 ep ~uanbsao ensou ouoo oa!4upxa u n ~ o epeuope
ePsJ 'mslsop ap -no a o@w!dse ap elnrriplr eun m a epd!nba layasnquro3 ap e~oaa!u! e q
-uoq eun opuez!l!in 00- oplndo~dap ~ 3 n n suoiour
s so 'aauaureuapo~
A parte que faz realmente a pulveriza@o (conjunto de pulverizm-o), wnsiste de duas
partes: o corpo do pulverkador e a dlvula de agulha. 0 corpo e a vdlvula rHo usinador de tal forma
que representam um conjunto d o interrnutdvel. A folga existente entre ~SSJS duas p w s 6 d o peque-
na que sua medida 6 praticamente irnporslvel a ngo ser por maio de instrumentoo muito apeciais.
As vdlvulas de injeeo corn furo Oniw oferecem a vantagem de ter o furo nlativamente
grande, o que significa menores probabilidades de entupimento. S o usadas em motom corn &mares
de combudo que proporcionam uma intensa turbuMncia, n8o mndo entllo neces4rio qua o combus-
tlvel entre na dmara de combudo em urn gmu S o elevado de pulverizaflo.
?or outro ledo, para as dm= de combustSo de modena movimenta@o do ar cHo
usadas vhlvuias corn 3, 5, 8 ou mais furos, porque torna-se n e d r i o distribuir o combust (vet s todas
as partes de uma camera grande e profunda. Considere-se o fato de ,que quanto rnaior 4 o nlSmero de
furos, menor dave ter o seu diarnetro e pormnto maior a porribilidade de entupimento, exigindo as-
sim que o cornbustlvel usado seja o rnais limp0 pasfvel.
As vhlvulas de injeMo de O.C. BOSCH d o do tipo fechado, agindo por diferenw de
Breas e S o operadas hidraulicamente. A f igura 71 mostra a valvula em quest8o.

A bordo dos navios h6 urn aparelho des-


tinado especificamente ao teste das v6lvulas de injeeo
de cornbustfvel. A rigor, quando se leva uma vi4lvula
para o aparelho de teste, deve-se considerar pelo me-
nos os seguintes fatores:

- se a extanqueidade est4 perfeita


- se a qualidade do Is) jato (s) B boa
- se a pn&o de abenura esta correta
- se a diredo dos jatos d correta
-. se na'o hB obstru@Io de furo (s)

Fig. 71

Quando o navio dispk de meios adequados, a mrre#o da cbfeitos pode ser feib 8 bor-
do. Se o problem for dvido a desgaste do conjunto pulverizador, recomenda-se r wbstitui@o do
mesmo.
Nonnalmente, as grandes emp- amadoras dispbm da uma oficina em am corn
pesoal especializado em madria de i n j e o . para atendcr Bs necasridacjes & bordo. De qualquer for-
ma 6 sempre recomenddvel tatar a vdlvula antes & roa i n ~ b @ no
o motor.
4 8
#e(ep~ ~ 8 . ~a~junquro3 ep onujauoa oxng oled opeppa~9 ~oio[u!o 'o@)e!u! ap om3
a d 0 WWnp 0303x3 -loao!u! 0 Jo!l)saJ sgde odpas ap enbua o sled ~ ( O AlaAjztnqUJo3 0 OUJOWJ ap
equ!l @led*OJal!J op q A w e opumod ~oaa!u!op od~oaou eraauad ladtjasnqluoa o oauaurydns ap equ! 1
ap.
ep s g w y * o u ~ o i a ~ e a oauau!rdns ap e :laAjunqurtx,
.
ap sq3elnqna senp PH
0 .- - P
*ELe~n6!)s wasnl!
0- d
u!3usleq a smq 'olpni '03!4u~xeap OPJ nypuoa .ruau!s urn ~ o aiuawequmaw epe~adoeroia!
-u! equroq e opuas 'orpu!lp op e3aqm ep o a u a ou epeleasu! 9 e~oaalu!apep!un
ZL 'Bld
'epepsap apug~!pe e6!suo=, as
anb ?= O l U w M l ap aoMq u86e(n8e~8 J W ~ @ WO S ! ~ W3 ~'a83 0 JO) OBU OW! as *~0p!n6gs Op JO!J
-adns ausd E?Uanboa seuado w a u r e ~ ~ a o
ep) ope6 op odoi o anb 1s) ~ a amp x s!ouw!p 8 a p~ *6!4 e 83
-!pu! O U 3 (WO) ap ope() JOI~!U! ou ep!Jasu! p ura6mn!e ap eauaue~~a) a 'epm!)!3adsa o@!nod eu ~ o a o u
~ 8o(n6up o ~maquo:, souer!aaJau 'oss!p aauapuadapu1 *woaa!u! apep!un e ,,la1
o uro3 *o@o!u! p 0 6 ~ 0 ap
-q, ap oguado e oqm e e ~ e dle!~adsaauaureJJa4 eurn aoeulo) alueapqe) 0
*o@a!
-u!ep leu!J0 Jo!~a~u! e a opju! o eloauo3 ~oj~adns eiaual e ' 0 ~ 8 3asaN *w!aueleq olad wuaurequmaw
opmols?~9 anb oun 'a 8 y ap or!au! o w m o Jeniga amp oloqura o anb opua sour!^ *a p~ unfj!)
0 3
e u OPm!PU! 3 0 ~ ~ 03!upatu O U ~ Pop JBU!~o wed oauau!Aou nas o enu!iuoa o(0qwg 0 '3 p~ erne!)
eu OpUuuourV O U o J og?o!u! ep leu!( o p o s l *erraqo3sap my erpnq ep io!Ja)u! elaue! e a ox!eq e~
-ed olu8W!Ao~nM enu!UJm o l o q u ~ 0 '0 v~ wn6!j eu ope~~snl! 9 o s l *o@o!u! e I&MJ a epuaq!~s!eu
m
9 ogu olqur? 0 q a =!4 8nb o ~ p a r de ' ~ o ! ~ e d elaue! e a~qoa(ep!oqaq w e d e opuem *y VL wn6y
~
eu opeJuuouap p O U J 'ellqoaua opuer !err J O ! J ~ U ! oleus! e ox!eq wed aAou as oloqrug o anb ep!pau!
y *s!eaua sua6~sredseu a Jo!Ja)u! a ~o!~ednr solaue! ssu !ng IaApnquroa o anb r a n eun 'o(oqw? ou op
-u!6e (en6! o p u d ewn 911 a m op 0!3jU! ON *asp oloqwg o onb U J O ~opuaze) 'elow em elad op!u!saJ
3 anb '~op!n6aso u n d w ur!3ueleq o opuenb ~ e ~ u a r u ! ~a o we &wo3 oloqur? 0
:OJPU!J!~op oJiuap ex!eq oloqw? o opuenb sa~3e~ado ap epugnbas e ~eu!wsxasour
-ah *]ep!o3!laq earp e ared o p u q op !m anb (~~auao leu= urn ~q opqur? ON *JO!J~)U! e a ~opadnse iol
- q u a op erljnq eu ssleue! senp p~ *OA!JJZ~OJ oloqug urn ~ o ep!nayuo3
d 9 equroq y
produr dita decomposi~go.As V ~ ~exjrtanOes
ou a dleo wnforrne indica a figura 76.
V U I ~aS
-
Urn dor maiores inwnvenientes para .t vdlvulas de inje#o ou injetom 6 a forma-
@o & carve0 em teus orif lcios. A fonnaflo do carvSo d conrewencia da decomposido do combust(-
vel ao aquecer-te, sendo panicularmente impomnte mantar a tempcrmm da inferior llquela que
b o d 0 dm nwi- marcantes d o resfriadas a Bgua

Antigamente or motors utiiizador na propuldo dos nwiw utilizwam 6100 lwe


o resfriamento dus vdlvuln do injwo e n felt0 n ~ m d m e n t epor 61eo diesel. Corn a cria do patr6le0,
veio a necmidade dos motores de propula0 queimrrem deo patsdo e 0 resfriamento cks vdlvutar de
inje@o desses motores passou a ser feito principalmente por dgua, pot permkir melhor efeito de re-
frigeraeo. Como sabernos. o 61eo -do C primeinamante quecido a urna ternperaturn que ultrapasta
os 100 graus centrgrados. Essa temperature soma* reabida wla cornbust~o.aumentando a ne-i-
dade de urn melhor resfriamento. A figura 77 rnostra em corte uma vdtwla de injeeo corn os condutos
de cornbustlvel e de refrigerante. Pelo canal 1 o bleo wmbustlvel entra na vdlvula. Pelo 2 tern-se a entra-
da do refrigerante e pel0 canal 3 a salda do mesmo.

INJETOR RESFRIADO

FIG. 76 .
A figura 78 pretende dar uma ideia da disporieo do9 elementos dos sistemas a-
dados. Note que os motores auxiliares (MCAs 1 e 2) operam COm 6 1 diesel. ~ Por sua ver. 0 motor
principal pode funcionar tanto m m Meo leve quanta pesado.
De um navio para o u t y 8s variacbs pequenas. Observe a p m n w a um m d i -
dor de consumo que, como o pr6prio nome rugere. dmina* a medir 0 mmbustlvel consumid0 no mo-
tor principal. Aparece tarnbdm um vitccw(metr0. a f inalidade de manter a viasiclade do 6leo ade-
quads 80 seu fluxo. 0 referido aparelho possui um n~omadore Um dimoritivo automdtico ligado dimta-
mente ao sistema de aquecimento eldtrico ou a vapor, ~guladocorn 8s c8racterlsticas do fndice de vis-
cotidade do combustlvel. 0 s aquecedores de 6leo combustlvel a~atualmente 8brolutamente indispen-
sdveis no circuit0 do motor principal, jO que o mesmo, embora PO= funcionar com 61eo leve (Diesel).
utiiiza principalmente bleo pesado, o quai n e ~ e ~ ~ser
itaaquecido a uma tampemtura quo chew a supe-
rar os 100oC.

CALCULO DO VOLUME DE O.C. INJETADO E DO TEMPO DE INJECAO

Antigamente os motores Diesel st5 podiam trabalhar a baixrs rota~6es.principal-


rnente pela dificuldade que havia da bomb injetora dosar a pequena quantidade de combustlvel neces-
aria a cada inje@o. Modemamente, urn motor Diesel J1pode funcionrr a a m de 4.000 rpm, aproxi-
mando-se cada vez mais do motor a expldo.
Para que re tenha uma iddia da dificuldade qua uma bomb de inje~3oprecisa ape-
rar quando eplicada aos motores de alta velocidade, vamos resolver os seguintes problemas:
I

1P) Calcular o volume de 61eo combustfvel para cada injego em urn motor Diesel
de simples efeito a 4 tempos corn os seguintes dados:
a) Potgncia 4 5 CV
b) RPM 3000
C) Consumo de combustlvel = 210 g/CVh
d) Densidade do 0. C. = 0,84
e) NP de cilindros = 4
-
210 -
60
- 3.5 glCV min

3.5 x 45 = 157,s g (de consumo por minuto)

4 x 1500 = 6000 (perlodos de injeeo)


-
1575
6000
,0,026 g (para cada injeq80)

20) Calcubr o tempo em que r e proceaa cada injeflo no memo motor, supon-
do-se qua cada perlodo de injedo mnesponde a 20 graus de giro do eixo de rnmivelas.
Solu~o:
- 1
3000
= 0,0003333 (minutos por cada rotyllo)
*om@ o r!padtu! e e~!auerrrap
0 e p3ueuJop e q a a euua oa!lpaw 01~1~03
0-d 0p SOlUaWn%m a l ~ 0 d f K 'e(R3))M O P 0!3U?lS!SaJ SIP~~~!J~OJ~
nn d
s ~ o 'paw aium!jpqnl oalp 0 * o m a ~apd soiuaunP sspue.16aiuaump
X~
-o!rod arps 'e~owauo3ep O ' O ~ ~ L U~~ o o
d u o l 's~oluoursour, we aiuas!xe
oe(9 ap elnqlad e snb ap om4 o ueqlum awa~ap!suol)
'olueu&s
8 'OldlUW0 ~ 0 'OUOJ
ap S!puU wp ~ d s l O 3 d seUI8lqOJd SO!Jv OPUWO!SWo
' o@=!&!rqnl sp euratr!s op setoleurn se e so!3}4!~oso 'aiuauleaoi no la!med
'r!nrasqo uepod saza~ndru!se s!od 'e!au~uodu!~o!eruep enb 'epu@~aiap
epeueq lasa!a saroiou e ~ e d ' q - op
0 apepa!~do~d eun ap 'aauaurledpu!rd
'auoaap ezadut!l as3 'oursaw op orauap ureuuoj as anb sezarndur! se o6!suoa opuerseJJe a opue6a~6
-esap 'roaour op seuraiu! saued sep ezadu!! e Jaaueu epu!e anap aius3!j!rqnl oa(9 0
roiou ouna ou opeulanb ogu 1ah)Lsnquoa ousau no ogsnqluo:, ep sase6 (q
OgsJaJdlUt 3 ap OSJnl a1UEJnp Je (em
:soiuauala sop
r(soduai e saJoiou sop osm) ua6ehel ap Je ap e J e u p e e~edno r a u p o ered ua6essed e Jeparr ap 0 ~ 3
-un) e uaqurea ural sorpu!l!:, sop og3m!)!~qn(e ered ope6ardura oal9 o 'zah em ~ o d
'oqleqer) wa ep!uahuoa ogu anb m a aued 'ogsnqu~o:, eu
~
opera6 J O I ~op aued apuer6 ewn awosqe ' 7 ' 0 o 'er!aueru esaa - 6 ern6!) e aua4uoo soa!dq3salai soq
d
-fla ap euars!s urn ~ o aiuau(era6 op!n6asuo;3 9 anb o 'soloqug so Je!r)taJ em~jaadsaog3un~ouos u a i
aaumy!Jqnl oa(g ap apsppuenb ma3 erun 'sapue~6 saroiow sun6l~ur3 *Jo!raaxa o ered aJaJsueJ3 o a
opua6 J O op~ aued aruosqe %!)!rqnl oiuenbua '0819 o anb Juap!suoa e souai ~oiourop oiuaue!ysar
ap opur ouo:, 'ope1 ouno rod *larr)suooJduosaiuaulpo) p Jm!#lrqn( op oajun)
sw!uj nb sanbae ruiuoa Iepaieu o ra6aao~d(4
sanboqa Jaauowa (a
Jedw!\ (P
JwaA (3
Je!J)SaJ (q
J*!4!Jqnl ( e
A
:smu!n6as se as-opumerrap 'sq3un~S ~ ! J ~Jag
-Jaxaanap (asa!Q ~oloruurn u a aiueJ!)!Jqnl o anb as-apuoe~dap'ew!ae oasodxa oa
*ogsoldxae suoiow sou sopffn
so9 aaualuen!ieja ~ar~oxua ~ s!o~jpnquooap o@ez!l!in e (p
ap roaa J O ! ap
i
oersnqwos ep sopun!Jo sompuo~ta s!e!ramu sogno a ua6!lnj ap og3erwo) e (3
oprtudwo3 up leu!) ou op!ur!~duooJ r olsd sup!uexe reprro~dseperu(8 (q
ogwnquroa e eiuslnp sep!~lolur8sapsarnawadwai sepenala (e
d
:SPIOU) saau!nBor roo 8 ~ e apuer6 u e sop!nep 'o@m!#!Jqn(ap seua(q0~dso!~gq'ez
- ~ e!Jdp~d
~ ensuclod 'uourmrde lars!a so relrn!ued u a e roqurrpi saoiou so
ap o!ia(ol oauaw!nour e!eq apuo roaou op toauod so sopol e l
-*aJum!4!Jqnl oa19 ~ ~ I@JU!J~
0 8pBP!1
4811!4 J ~
O waxo@m!)!qnl ap eluas!s 0
*(Ja~noqas) 01
-oodo wed jep a J a u p o wed ep!nh u a opuevloioJ 'su!?ue(eq roe epayua 9 .sacurn ap ox!a op o$oa
-gWIn(e wed q o s anb oalp op w e d ewn * ~ o u op €!lad apep!~er6~ o !e3 d apuo ap 'soloqu~sop
sop o m ! ) ! ~ q n (e Jap-Jd e~edelouaucm epm ap O!~JJ!JO oled aqos apuo ap s!anplu s!sJuetu so
~ 8 Dasdd rp(ar!uelu ap ox!a op soxy s!muelu sou e6aqa anb oalp 0 '~oaourop saued sglino a saw= ap
ox!@op s!nuew so e~ed 0 rsla@uaruap ox!a op sox!) s!musu souanp so ered essed oalg o 'te!Ja(86 no
~ * z ! ( ~ u w ~3-y *JO~OUJo e ~ e d ope!JpJ alorr orursur o apuo ap '-1-0 ap JopeppaJ o e~ed01y!4
op SPA- epua o anb e q u q ep o!au ~ o oda w d op no ~aupaop opw!dse p 'olu op qrwie 'sum
-!H.rqnl-(p 0 :alu!n&r ou *arunru og$em)!rqn( ap eluaqs op oiuarueuo~~un~ 0
'SB3!pQ!~ads e n d u ! ~wa6!xa enb saglretsrusu! 2npOJd 'sop!snbe soqni so uloa
O Z W m US 'Jew op e n 6 ~ e anb ' s o u a u sou ezadw!~ap apep!l!aa) ~o!eluai!ru~adsoqm sop o~iuap
~
J O epe6les en69 ep ure6essed e '~elnqniax!aj ap Jope!rpaJ oe oa!adsa~wo3 epu!y
*aruea!J!Jqnl op epenala e~me~aduaa e~edow
-00 w!se ' o p ~ ap d epanb ap osm o ered auuele ! m o d uqqwei '1'0 ap eurau!s 0 'aia 'oal9 op apep
-!SO3S!A ap epanb 's!eaueu SO!J~A no cun ura e!JeAe 'a~uacu1eiorno (epred sop!dniua OJII!~ no oleJ 'oxyq
laQu :Soule3euap s!enb se aaua 'sesnea se!JgA e e p p p Jas apod ewau!s ou o - m d ap epanb eurn '1'0
ap euaaqs ou ogssa~dap epanb ~ o e!au?6~aulad ap epe~edap eurals!s tun wanssod aiuauleuou sou
-JapocusaJololu so *etuaas!s 4 lp oa(9 ap oena~de a (anju oe ei!adsa~anb ou aiuea 1.~03e!3uq!6!n euln ap
apep!ssimau e a6~ns'orueia~a~a~a~uaulela~e~ed -~ojour oe souep s o ! ~ pe!JeJr anb o 'o-opueu!wauoa oalg
op ope1 o e~eda r e d opu easa '(s) oqm (s) ou (s) oJn4 ap osea wafanb e~ed*epe6lesen69 e anb op Jo!eu
Jar amp 'q'oop oeaa~d y 'oaueuod SeopuarrloAua 'wo) ~ o oa(p d o a soqni sop oliuap ~ o ~ dsed epee
-)esenfie e anb u a ' ~ q n q naxla)i ap o d ! ~op SO OF o p ~ o qe sopesn s!ew saJope!J)saJ so 'soursaw sop sol
-oqura sou enlaja -loo o anb o_e$e~&!~~iu ep OpUn!JO ~ o l m o ruwwea 'sa~oiousun6le waJa og$m!j!~qnl
e JonaaJa oe oalp opdp~dop ~elnaalouuaiu!oyae op aaua!uarroJd ~01m o '(mu op en@) o @ ~ J ~ ~ ! J J
en6g p ape3 oa(9 o anb rua ~ o l m ap ~ J O Jap~ o q l a ~ e drun
~ p -3'0 ap lopeppal 0
*alU8Jl(l4OJpu!l!3 Op OJlUa3 0 e~ede!~a)!~ad ep a ~ d w a
essed
~
oa(p o 'so= sop ~anbs!enbrug -38s 'ou!) ouJeJ0 ap e 'ogpo6le o 'el a 'so~anoauua as-opue~luoaua
'~opeqllin=iueJil!j s!e!JaieuJ so o g s o y p ~'epe~npad!alnUJedeqa ap soo!~au?auo:, SOJPU!~!~s!op a~iua
opeuo!a!puoae aauwal!) le!~meuiap sop)nl!~suoaaluauleuuou ogs ole^ o msalrglle uan6asuo3 anb
sarouacu sep!lgs seln3)ued se oap op reJ!iaJ e sopeu!sap sa~olaioJdOF so~al!~ $0
'3'0 ap equoq ep omensap oqna op apep!ruaJaxa eu 'oia3od op no J a u p op oJ3uaP a1uauJleUJJou
a*eru!s oleJ 0 ' s o q p a u soas!p ap eq!d ap so a epwnpad!a[nw edelp ap so sunwo3 s!euJ so OPuas
'sa~o!eusep!(gs selnajued se oalg op JeJ!iaJ e sopeugsap saroiaao~d05solw so
-osn)e~ed ap se a s p a J sua6eua~6uaap se sepesn
s ! e u opuas ' ~ o i o uop
~ aauepuadspu! no aauapuadap Jas apod '1'0 ap q u o q tl
~
*ope6eleod!i op 3 J a u p o 'oiaaod opuaneq o g 'oaas od!r op 9 JaUeJ
0 (L8 * 6 ! j ) opeleasu! eu oaolod pq opuenb 'aauaruls~me~ 'oaaaod opeu!wouap oursau op oX!eqe anb
-uea u n no ~oaowop raue=,O!JC@J~o as apod aium!)!rqnl oa(g ap O!JglRluasaJ 0
*1*0ap Jope!lpaJ (a
OJJllJ (P
oleJ (3
'f '0 sp eqwoq (q
-tooap opgaeluasal (e
:OF epwo) o@m!)!~qnl ap ewas!s cun ap saued s!ed!a
-u!Jd ='Joaou aP odp 04no wed tun ap =uepeA e[eq g l o q ~ g*(m*6!j) o-mud qos no epeslo)
J sopoa 'aiuaurlemy
-*!&!Jqnl aP e u S ! S 0 Uez!l!an soru!aj~srulama ~ J O ~ O USO
*08auoa ura pua s!enb se tuo:, s=!lf?$au!sap
-JlJWflSSe W P J anbm
) ~ o m m J-OJ~ Ppula of^ elm)pd y
.aium!J!rqnl ap ourmuoa
oA!wx8 urn ap q l o 'sopeuo!auau p! saiua!uarruoau! so uroa SOJPU!I!J SOU e~ssaaxaop$mj!rqnl own
j ~ ~ r s e 6 s aasp s!pue sass opueno *epeasaropedsu s!pue E pu a 2
* u a 'so(oqruq sou ~ m a ~ udm ! no
O ~
' I ~ R S S So(oqUJ? SO!^ SaJoioU~g~ *Oloqu?ou saiuazs!xa oalp ap saropadsor s!pue solad oqaj sap
-wad seu a!) anb oa19 ap apep!iuenb ep aloriuo:, 0 *(OJ!JJO~ no oqdles) orpu!l!3 op sapared seu essau
-aus a a aum!j!Jqn( ap ogbod eurn aqlosr ' r w p op 0319 ou reqln6raur oe 'anb eroisum ep e$aqm
eu elueu!xe raq103 ap a!* eurn rod no '(og%!ord) orpu!l!a op sapared seu eaa!ord as a s!mueur sop
edmm anb oa(p olad epe~n6olts9 og3ea)!rqnl e aazrua w m o d ogu anb oi!ala saldu!s ap SON *lasa!Q
seJoaou sop sapu!l!:, sop o#m!~!rqnl e e ~ e ds o p e 6 a r d ~sopoipur so ogs s o ! ~ p ~
'roaour own3 epm ap leu!j ou souaur o(ad eperrouar ,as amp sorpu!l!3 sop o@m!j
r ~e~euga
-!rqn( e anb r!npuo:, e errel sou ass( ' o ~ n q u ap ~ ~ ep eur!xgrd s!eu e~iuoauaas anb elanbep a1
-uaur{e!=dsa"7'0 ap eln:,)lad ep aued eurn ap og3!n~uape as-rei!na larrjssodur! aiuaurm!ie~das-euroi
'ogasnquw ep 0604 o woa oieiuo:, ura uraleua orpu!l!a op sapared sep ole4 olad
*oiuaru6asap s!?ue sop wa6eloa ap apep!l!q!ssod e 'olduraxa rod 'op
-umuaurne 'soloqwg sop sernquer a orpu!l!a op selaue! 'selnrrlpn sep sapas seu ouoqJe3 ap soi!sgdap ap 01
-nurpe urn J ~ U ! ~ !apod
J O sorpu!~!~ sop eyssaaxa op3ea!j!rqnl eurn 'ope1 oJino rod
. *laup:, op oalp ou aiuaru(e!ared no (el& as-la, ,on!p ruapod solu!iln salsa anb~0d
'oeisnquroo ep sas
-e6 a opeqanb opu larrjgnqruoa rod raupa op oa19 op og$!n(!p a og3eu!ueiuoa a 0 ~ a ~ d ap ~ eprad
0 3
slad ep!ued eu sapeplna!j!p '~oiourop e!au?iod ep op3npar euJn ap wple 'as-eu!6!~0'aue6sap asap
e!~u?nbasuoa1113 *ses!urea sens ap ornieurard aise6sap tun e znpuoa so~pu!l!a sop og3=!4!rqnl aiuap
-!jnsu! eurn anb aiuaurep!der 6s-inlauoa 'sepeuo!auaur se4arei se as-opue~ap!suoa
-0pwa6 elap J O I ~op a ogsnquoa ep saiuauo3ap '-3ia 'orpu!l
-!:, op sapa~edseu 'edsw sgue sop sspua) seu 's!pue sop maleurn sou as-rei!sod
-ep uressod anb sosou!sa~a soquwsa so$!sgdap ranbs!enb rarroorwr a re6ar6esap (p
'Oluaur8!~pJap en69 e wad op!znpuoa o anb 'orpu!(!a op ~ a p a ~ seed
el8d oloqcu? ou opeuazeuue ~ o ( m op sued eoq erun a(, e!3u~~ajsueri e ~ ! 3 ! ~ ~(aa d ,
*olgruadxaa ogsa~duroaap SaseJ
se aiueJnp aiuarue~!isdtsl'laup o wed & no ~e ap ura6essed e 'lanjssod
oiuenb oiuei ' ~ e i ! map oi!) o U J O ~'OJO~UJ?
a orpu!1!3 aliua og3eparr Burn J~UIIOJ (q
*soloqu?sop sarnqueJ sep sapa~edse e s!pue so ariua rugqruea r!u!xa yratap
elnajlad lei *aiuarue~!a6!lsoperre)e sol-+luau e opow ap 'oiueru6as ap s!pue so
a orpu!(!a op sapa~edse aaua aium!)!rqnl elnajlad eun ap og$euuo) e r!i!uuad (e
:se#aJeisaiu! n6as se Jaz! 1
~
-ear prarrap S O J P U ! ~ !sop ~ o)uacueuo!aun) o aiuelnp seuralqo~dso!,@ re1
alum!j!Jqnj o ' u I !*~o u a uop
-!m led s!e!aadsa sopq!rm ~anballama ~oiourrun ep so~pu!l!osop o@=!)(lqnl y
*0@93!j!Jqn(-?~de ered m!J
-!- ~ q u o eun
q ap epep!sswsu pq ogu ' u ! *m!~a?lo~ ~ o ~ orun
t u rod epeuope opuas 'aiuapuadapu!
? ogbm!j!~qnl aP equoq e Pwljrelu ogrlndo~dap saJoiour sapuw6 sop O S m ON
*JO~OUJop o)uacueuo!aun) ou so6yad a SOA!S
-soox8mts&p M P u a ! M ' ~ ! u o dep saue 0019 ap OW!U)LU utn tuo3 roiour op saued saran0
a s!mue~~ so J!Jdm apv!(w!) ~ o uaa
d o@m!j!~qnl-prdv -o&m!)!rqnl-prd e ~p!(!q!ssod wed ' ~ ! J Z D I ~
-
no lenueur 'Wuoq U r n eun ep o @ a l ~8laj-u . kq'0- eaa~ -~oaoruop auapuadap aiuaru
-lw* led!=u!rd o @ ~ ! j ~op l
n equroq a mod o!wu~a ouanbad ep S ~ O i o u SON
rn
~ sop oiuaur!puaJd o e!Jesnm
w o i u a ~ap6s!pue
0 'o@u!l!~op o@eqj!~qnlelad lanpsuodnl ootp op o_e$ez!uoq~a3 e Jei!na e~edse!J4 aiuarualua!91~
-ntSepllu@W U A o p 'oloqlug opdg~dop ss ouroa w!ne 'o~pu!lpop sapa~ed
' m ( qoa seduei sup og$e:,e~ieap soloasa sop oiuau
- ! d w 0 W!JO?OMJ~ anb s e ~ ! s a wq $ a e l ! p no se.imeJ4 m!M elad 'seuaw rep ogera6!~)a~ elam
-~a&!pu! s!od - 8 U ~ o l *oglsnqruc~ep ~ e so6wo3 OiaJ!p oieiuoa wa u e a ) anb saued seu aauauuour
mJnisladura1sspena(a e qa!ns o w sorpu!l!a sop sedua se lars!a saJotour SON
'og38~a6!4a~ was sowraur
S p oiuausuo!3un) ap eqipld apep!(!q!ssodu! ep o q m u a sopeppaJ ogs ps samioru so anb J!nl:,uoa
*@pod 'oauaure!~pa~ o urm !nu!ur!p ~ o i o wurn ap oa!u?i oiuaupuaJ o ouo3
-somu!ursoanod sun e ~oiourop ep!n e opuei!ur!{ 'e!~!rs!sa~opu a ogsnquoa ap ep ewlxgrd oi!nuJ
wmeradwai eurn e!~!bu!u (eiaur o oduraa omod ura o!~grluo:, op 'rap assa emwar as anb o!rgssaa
-au aiuaurnnlosqe 3 *orpu!(!:, op sapa~edsap le!Jaieur oled a oloqu? op em#, elad op!ruosqe 9 roiour
wn ap o~pu!~!:,ou Iahjasnquroa op eur!anb ep rolm op % OE a~uaurepeu!xo~dy
'o~pu!l!3op oaua:, op saiueis!p!nba sa(l?sod u a %!as no 'oun:, op apeiaur ep our!xp~d
urn epe:, 's!a~jus!op ura epeJ1ua ap soiuod so as-~ez!)mol urnuioa 9 *oi!a~aoidnp ap saJoiou sop osm
ON *saJo!Jadnsselaue! sp ~o!~adns omod IaAju u n e op!znpoJiu! aiuaqeuuou 9 aium!j!Jqnl o sodual
s!op ap saJoiour soe oi!adsa~u o 3 *o~pu!(!a op apared e epoi ~ o opeqledsa
d 9 aiuea!)!Jqnl o 'oloqru? op
oauaur!Aou o wo3 *Jo!Jaiu! o ~ o w oiuod ou eJauo:,ua as o(oqw?o opuenb ' O ~ S S ~ J ~ U Oap
J laue opurl6as
o a oJ!aru!rd o aJiua oplznpPllu! Jas apod aiucn!)!Jqn( o sodrrrai p e saJoiour sou 'soiuod s!el ap og3ez
-!lm( e e~eds!e~a6se~6a~ e!oq ogu e~oqlu3-o(oqurqop o@!sod e LUOJ epez!uo~au!sog3a!u! e ouoa u a q
'o~pu!l!3ou epaJiua ap sowod sop elrule ep epugJodur! e Je3elsap epu!e souaAaa
'o~pulllaoursslu o wed opuealqap Jopeqjyqnl op so1
-wura(at ogrua parrsq 'p olduaxa ~ o 'd
lo4 o~pu!l!aou separaua ap oJaruau o as 'ei!aj esaa '86~msapap
ogbez!leum epdprd ens e !mod Jopm!HJqn{ op oiuawala epm 'le~a6opour run aa
'J O l O U
op epe~edep opuenb oalp ap se!arF, sa@8z!leus3 sa opua~ueur'eurais!~ ou ogsnqruo3 ep soinpo~dno
JU ep epwiua e o p u ! u e ~ ~
'o@ua$a~
d ap selmlyrr woa sopedpba ogs olpu!~!:, ou aiuea!)!rqn( op epellua
e urai!uuad anb s!au!uaa y) *osmo auo)uo=, 's!eu no p '& '2 sopesn Jas opuapod 'oursaur op oquewa
o uo3 opeuo!ae(aJ qua o~pu!l!aou aiueajiJqn1ap eps~iuaap soauod ap oJauinu 0
'oursacu op sgmie oalg ap oxnl) o!rdpd otad esuaclsns wai
-ueru as anb JOS!A ou o3e op uopa eun ! m o d JopeaJ!Jqnl odsosmSOJinO wg -e6~esapap o@ez!leum p
~
og%J!p U J 0106 ep oaualumpap o Jmuapo ap apep!leu!) e r u o ~ 'JOS!A op Jo!Jaiu! ou aurala ap O!J ope6
-lQPurn Umuel p~ *eu!~m!l6no epelgsap en69 esmo(o3 J O ~ Aepm ap Jo!Jaiu! O N
*oduaaap oleuaw! opep unu sepe6rJJc)3~ap
smofi ap oJaurnu o ~ U J O ~ U O Jepou!u! apep!puenb sp o ~ e ~ a s qeo
~ p ! ~ e~ed
a d =!w no OJP!A ap ~ o s ! ~
~
U J'equoq ep eB1-a~ ep ope1 ou '!mod JOpe3!#!Jqnl op soauaucala sop uJn epe3
'Olusaur
OP aP@P!aOIaAe U~03epouo!~ep~ ~ ep!3auJo# aiueqgqnl ap apop!iuenb
aiuaurew!au! p a O J P U ! ~oe
e 'wa6ein6a~epap erun uad'enb asspum~dapi010ur o!~dO~d o ~ o dopeuop8 p o3!upU JopoJ!l!Jq
-nl 0 ouo3 'oduras ap apgplun eu anbl- ap sourn ap o~oupuolad 8 eqcwq ep olOqU? op OA!laJa
omnJ epeln6u p o~pu!l!o op oiuod epw lua epmalu! oalp ap apeppuenb y
4
4
a
J
.
I
1
C
.
j
.t
4
3
-2;?
-4
3
3
SRd
! 3
1 'L oqm op s q ~ e ~'~o!~aixa
ie ~ g
o e~ed ap a g o ! ~ q i e ~ a s0a?ie op
-ueBar(j 't, a soqni so aJiua aiuau!xa Jelnue ojedsa olad euJolaJ a oloqru? op elaqm e ale aqos '2 oqnl
0 e~ed
1i '1 oqnl olad e6aq3 en6g e anb u a €8 e~&!) eu opwrrow o our03 so3!dqJsa(aX soqn3 ap ew
!
-aE!s wn aluaruleuou as-ez!l!)n 'aaop en68 ~ o oiuarua!JpaJ
d op o s e j ON -saiue~a6!~~a~
saaua6e ou~o:,
I
i sopez!l!in 09JO~OUJop aiumy1Jqnl oalp o!~cip~d o no amp en69 e 'osm anaN *se*d sma eJed leuo!:,!pe
og5rua6b4a~ ewn ap apep!oro3au pq ' o u a ~ ap
~ osqow
~ sep SqAQPJle SOJPU!(!~ so ered ogbnpuoa elad sol
-oqu? sop saaqm sep Op!rtoruu p enb ~ o l m op ugle ' a ~ o dapuw6 ap saJoaou SON
'~oaouop oiuecue!~)rorap ~ U ~ S J Solad op!ruosqe Jar wed '(a~p[aupe!Jas oiuenb ep!dp
oga U!~U@UJap op!znpuoa J- e!rapod ogu 0 anb v( sgellela s!ew oiuaweuo!~un)ap swms~aduai
o
pu
@m
a
J
.lm 'sapued sep semssadsa se ure!Ja suolew 4 ~OP w oqueuei~o essoluarune as s!ew oiuenb
'anbod o p a ! q l ? ~ o i o r uop oJpu!l!a op oqueruei 0 anb Jaz!p a+apod a d ep e~nssadtap leuo!~odo~d
aluaUJmaAu!0 d U i u s m!y p J O ~ Wap e!ouppugu B 0 ~ 0 *=a 3 'omuoa ap odruai o uoa 'oae8uoo ap
emP e 'e!lugsqns ep erunauu e ruol ' e ! ~ u ~pop m m ! w p i apep!l!q!)npuoa ap eiua!3!)aoa o luol
gJeA e!a@Uqm w ~ ep
n S?H9e JO~D~
op e!auyq.suw e enb ~ w n b s eapod as o g ~
-sepeuo!auau p! selanbe
ow03 s!aApap!suoa seyene l e i p a ap u ! e~seie!paw! se!au?p!n
-old Jeuroi e ~0peladOo opue6!~qo'03!d~3sa(alurn wa epene
ap o13)pu! auoj wn el~asa~da. ' s o ~ ~ nsoe
o og9ela~u a saJos!A
sassap u n u epeluasqo o a p ~papepyuenb ep o@!nu!ur!p e
'lu!ssv .aiue~a6!~ja~ e la d
ap oxnr) op 0!3ez!(ens!n e ~ ! ~ ! u r ~
-ed saJos!n JazeJr u g u r e i urewnasoa 'oloqur? epm ered ewn
'sag3elnqnl s e s q . ~ o i o uop e~o4~ o aiualu(euuou
d uessed
03179 s!enb sa 'ouro1aJ ap sag3epqni seu soJiaurguuai ap e!:,ueqxa
elad opea!(!~e# so(oqrug sop oiuaure!rpar ap oa19 op e~nie~adurai ep a(oJiuo3 0
'oiuawauo!au n4 nas
0 aiuunp epugl!6!~alumuoo eurn ap apep!sawu e !nba sauJeqessa-l 'oss! J O 'JopeJado ~ op og3e ep a1
-uapuadopu! ~ o i o op u epsled B e!Jesnm 4 ~ ~ p op ~ !Rl !! U
~I ~
e a s!?ue SO 'opqu? 0 J = ! ) ~ P ap y a p 'anb
seysraaxa ogl sag3eielp J ~ O M Jap~ zed- oiuaurpanberadns urn opunaJJe3e 'oloqura op e3aqea eu a i
-uua6!J~a~ ap oxnlj o e!J!nu!ur!p no e!Jei(e) anb p! ' ~ o i o uou eyene larrprap!suoa s u n J ~ ~ O A apod O J ~ ewal
-s!S ou apep!anbueixa ap ale) no oqni wn ap eJmnJ y -oo!dp%a(ai op eJmnJ aiuanbasuoa e a sauo) sol
-uau*r JaAeq oyapod 'JOJ ogu ur!sre as *SOLUS~UJsop apep!a!riuaauoa e Bled as-opunuaie sopec(u!le a i
-uaureP!mp ue!as soqm so 'ura6eiuour e aiuwnp 'anb lan~uads!pu!aiuaueinlosqe 3
*[z) ox!) oinpuoa oe og3e(a~uoa e!rpsaDau ap
-8p!anbu@l~a e e~nBass8'ouraiu! oqm oe e!n6 ouoo J!N~S ap uple 'anb o_ebo!J)!luE Ie!JaleUJuo:, ep!lSaA
-aJ (&) eurn oqni orino a urn allus alqxa 'o-ma~dap epanb aiuanbasuo:, e a oalq ap sep~adJei!na
ap o~!aa!qo 0 U o 3 *(z) oono op oauap eqlsap *oo!dpmalai opeu!wouap anb '(l)ouJalu! oqnl 0 'swap
o a u a u ! ~ o0~'oauwod 4 o p ~ e ~ ~ e' ad~~e~qno 3 eaazrua
8 P ope~auooolino o a r o i o u OP ex!^ w e d ewn
e ol!a!ns sa~apurn opueasa ' S O ~ J ~ U ? ~sU qOmJs!op ap ssuoa etualqs 0 -so3!dp3salal soqn~ap o!au
*a19 e o l u a ~ e ! ~ uoa
~ o lmaaqawmg JOaOUJ wn ap oloq~u?urn BJUOUJ 08 e~n6!)v
*e*d ep!JajaJ ep sewaiu! sapa~ed
OlWuoJ ap odura o u!or opu!nu!w!p 'oloqrug op oauap apep!aolaA a i u e r q U J O ~alnw!J ow
-WUJ 0 anb U J 1020) ~ o ! ~ p a m uas-euoi opeplla~)!pessa ~pladnsBled - J O ap ~ e znpaJ WOJ~
edw s u n Jew04 e apuai ep!~aMoo!a,padA eurn woa oisluol uro aiu=!)!Jqnl 0 'OS!P WIV * e ~ p
J O o~ i u a ~ ~ ou e ep~w~drua
! ~ ~ ~ e anb op JOl0UJ J# 8Mp epet!l!an oalp ap apep!iuenb 8 ' w ! *JO!J~J~! ~
9 al~e~o6!J(a ~apod nm regl!puo~ap oprple;~! w ' o ~ u ~ 'a o den69 ep o anb Jouaw ol!))ladsa Jolea
"8s ? aWoJ!4!~qnl oalp ~ o oloqwg
d op O ~ U W I R ~ ~
op ~ J
aiua!ua~uoou! J O ! ~0
*en69~ o oiuawe!wr
d op ostm ou oursaw o
oPumuo3@ogu 'nur~!4t~qnl op o p w o ~ Q ~ U J O J ~ O UFO ~so~!dp~solai soqm ap euraaqs ou e ! ~ e ~lanjss
~
-sod eUJn' u ! 'JO~OUI op o$m!fl~qnl ap e-1s 1
Q 0 ~ 0 wed e6udtua as anb oa(p ousaru o opi)ma6!~4
-ae e ~ @~ d s lapod
n ap WBPUP~ r rum 'erg# o a u a u w ou rpm,!in p aiueqlaurat q o u o u ap OP
?*uoo S03!69%ala SOqm 8 p q- oolp ~
J O oa!y so(oqwp sop olUaUJe!YSaJ 0.
slew re !nbo soureramusoa -sw!aueru s e ! ~ pap
~ a ! a j Jas apod en68 e o$wa6!r)ar \j
.o~pu((!a
op seiaqle s? o@a~!pwa l e o e q e 3 a ~anb lopel
d
-!iuaA no eu!qJnl e u n ~ o oisoduroa euai!s!s o 'opun6as ON *(seiala!aoioursep osm) ' o l n a ~ aop ~ apepa
-elan ep apuadap og3e~a61~ja~ ep e!aua!a!ja e 'osm o~!aru!~d ON ' ( ~ *86 ! 9 )epelro) (ge qj14) lelnieu ogC(!i
-uaA ap s e w 0 4 seu as-~esuasaideapod 'je o kuoa oieluo3 ap a!a)gadm apue~6ewn J!a!urJad e~edselaqle
ap sop!unw 05~ o i o op u so~pu!~!:, so anb u a 'saldu!s oy n u opoagu urn ap as-aleJl
*oloqur?op sewmu!
s a ~ a ~ seu
e d opy!uoq p ou!d o Jol!#!Jqnl ap s!odap *wowuor, elad opu!qns 'au=!~!qnt 0 'opo1gw W N
'58 e ~ d ! eu
) ope~~soluoe eweqleruor no OJ!JJO~ ~ o opospu
d 0 J~*I!W e e ~ 'so!oqW
m WP
soJiaure!p sop opuapuadap *wad o!ppu o u a ~ a ap d mp ON *sarotousapuer6 sou ropDBudw opr
(-19 no oPuPql!an) so~!Wyaa roqm op sopmop o r u s r u o p p ~8P =W!S q)
2.1. ref rig em$^ em circuit0 a b e m : Atualmente essa proosrro 16 B empregado em
motores de ernbar-ks middss. Um8 bombs a s p i n & p a d o mar ou do r i o on& 8 a m w @ o se encon-
tra e a envia para o motor, sendo em seguida d m a n e ~ d novamenm a p.m o mar w rio, (conforme 0 a-
SO).0 s grander inconvrnientes desse sinema E6o as i n c r u m F h . a a d o g r l v i n i a e a Lama,
0 s sais do d l e i o e de rnagnbio. uth'tenm M dgua do mar, sob tempemtuns *levads
precipitarn-re formando urna incrustllgo que adere fortemante i.I p.rades metdlicas &s jagurns dot ~ i .
lindrar e tambdm as prbprias c a n a l i z a p b do s i w m a . E- incru*F* difiwltam muit0 a tmnsfrr&ncb
-
do *lor das parades do cilindro para a bgua do cimuiabo. A0 m a m 0 tempo, n p r w n p m uma diminui.
q b do volume do espaqo destinado d circulagllo da dgua. off en do h v m m 8td obaruir toutmente as m-
sagens da (gua de c i r c u l a ~ i o .Ouando a i n c r u m J o c o n m n m em P a q u e W Areas, d l origem f w m r -
'
~ i i ode pontos superaquecidos qua podem iev8r 0 m-1 a( d fud0 mquales pontos. Por o u t m i&o,
deve-re considerar o tato de que aquecihentar dariguais entre diferentes panes de urna mesrna p e w PO-
dem ocasionar a fraturn da mesma.
Na construq5o dos motores, a presenqa de metais diferentes na'o pode ser inteiramen-
t e evitada. Nesse caso, se tais metais forem banhados por urna solu~s'osalina (no caso a propria Bgua do
mar), desenvolve~euma a d o galv5nica entre as pews de metais diferentes, com a consequente corroseo
eletrolltica do metal qua estiver em situaqio de mais positive, reprerantando portanto o anodo da pilha
galvlnica. Para snular a a g o galvlnica, recorremse a colocsqso de zincor protetores n o circuito da dgua
ralgada, os quais devem ser inspecionador a intew8los regulares, devendo wr s u ~ i t u i d o smmpre que
houver necessidade.
0 funcionarnento d o sistema 6 o seguinte: a dgue 6 wpirada d o mar, atravet de u m
ralo, passando por uma caixa contendo zincos protetores e indo ter d atpin@o da b o m b de circubpio
qua B gemlmente do t i p o centrlfuga. Da deswrga desta, a Lgur vai para o rerfriador de O.L. de onde pas-
sa 9 canalizaHo principal de distribui$lo de circula@o, a qua1 m r r e ao iongo de todo o comprimanto
do motor e de onde =em as ramificaqks que a conduzem para as jaquetas dos cilindros do motor. Das
jaquetas a hgua pass para as mmpas dos cilindros. Destas, h vezes pass8 aos cachimbos de descatga &
gases, que sZo do t i p 0 de tubos concintricos, e vai ter ao silencioso de descarga. A l i chegando circufa a
cimara que o envolve sendo em seguida descarregado para o costado, retornando desta feita ao mar.

2 2 . 3efrigeraclo em circuito fechado: E o sistema mais empregado nos motores


de rnbdio e de grande pone instalados em ~ v i o s Nele . a 6gua doce evolui em circuito fechado, sendo
resfriada por 8gua salgada em urn trocador de =lor. h perdas por vaporzis@o i, engaxetamentos de
bombas, v41vulast etc., ra'o supridas por urna s u p l e m e n t a ~ oque re faz para manter o sistema sempre
cheio.
0 funcionamento do sistema resume-se no seguinte: urna bomba independente,
geralmente centrlfuga, acionada p o r motor eletrico, deswrrega a Bgua doce para uma re& de distribui-
qBo qua cor$rao longo do motor e da qua1 partem derivaqks para as jaquetas dos cilindros. de onde
sobe para as tampas dor mesrnos. D a descarga das tampas dos cilindros a 6gu8 vai ter a u m coletor que
a conduz st4 o resfriador de dgua doce onde cede =lor B Bgua raigada de circula#o do resftiador. De
descarga d o resfriador a Bgua doce vai ter B a s p i r r ~ oda b o m b fechsndo assim o circuito. Urn tanque
de expantso, Localitado am posiMo rnais elevada que qualquer outra d o sinema, 6 ligado d cane-
IizaGgo que transports a 6gua de circubqiio do resfriador para s b o m b de dgua d-. Esm tanque, a
rigor, tern duas finalidades: a) manter o sistema sempre cheio evitando a formsGgo da b o l s h s de ar
que se formeriam em consequlncia das perdas de 6gua do sistema; b) permitit a expando da llgua aqueci-
da. 0 tanque de expans60 B alimentado por urna canalu.do do dpua dote do sistema de apada do nr-
vio. A figura 88 m o m urn sistema tlpico de bardo para resfriamanto a lgua em circuito f o h d o .
oiuaure!nm ap o!=rjj!~o(6
JoPamuaA (0
o p a ~ ap d elnqp ( L
owpel oqm (9
J O P ~ ! P ~ap
J oalnq 0;
aiuanb en68 ap epellua ( p
en68 ap eJeuJy (c
e!JJ en69 ap epjes (2
JoPe!PeJ ( 1
-og!ssouaa ~ o en69
d ap oe5eln=*ap opeu!uou
e 'ose3 assaN
-ap {o6 *6!-~)orsaxrd op!Ja)ar 0 .sapep!suap ap ejuarayp ep 0eun) wa auom o_e3eln3~!3
*en6p,p equroq ap oluxne o was op5elna~!am a cuez!l!ln salorour souanbad sun6ltj
aiuanb en69 ap epeJJua ( p
en68 ap wewg=r (c
e!Ji en69 ap epjes ( 2
JoPe!PeJ ( 1
*eqwoq ep o@e~!dsep aauacuenou opue6
- -343 alu=!4!~qnl oalp ap JOpe!JpaJ o eln?r!a en69 e Jope!peJ oa -~oiou,0 e~edla~piarape~ruuadwale
wo3 apep!uo4~03ap opm os! ' e q r w q ep o@el!dse e e e d elep leped owoiuoa 0 opuezs4 no lope!p
0 wed alUauls)oa eopuepueur og$qnu!a e UJOJ wqoueu ea!amouual elnrlgn erun aauoruleuou
lrnb Ou e6J-p ep Joaa(o3 wn s ~ -SO-UJ
! e jea SOP sadwe1 se ered s!odap opueaed "so~pu!l!l
sop Saanbe! Sm BJDd Ppe!~usp ' w p enap ep e q w q ep e l m a p ea :(68 *6!4) aiu!n6as ou akaUnS
o a u a ~ U O ! ~0ua~ ~ ~opdq~d
r ~ opu o1uaunAoow aqmaJ pnb o Jope(!iuaA urn ap o!au ~ o de!aurloa
ep s?Auae ep-04 Je ap alUuos p ~ o ( m apw awp en89 e apuo ewls!s op oauod '~ope!pulun JOd OP
-!m!mns amp R*l oP JoPe!JpJo 'od!) asap s ~ u t SON a ~ *~m o d ouanbad ap saJe!l!xne seu!nbpU eJ
-ed s ~ J ~ ~ * uW-
* 8 S ! W W l R 8 ap saJo)our ura opern oi!nw 9 eruns!s an3

You might also like