Χαοτική µαγεία

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ

Μια επιστήµη µε ραβδάκι;

τευχος 17 - 22 IANOΥΑριου 2011

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

ν α
ν 21Ο αι ώ
στο

ο υ του
β

ν Ποιος
ιµάµης
αγαπά τη
Φαντάσµατα που µας παίρνουν από το χέρι ∆ύση;
Οι άνθρωποι που έχασαν τον εαυτό τους φαινοµενα

#
Πλάτωνας και Σωκράτης στην τουρκοκρατούµενη Αθήνα
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη | aantonakis@e-typos.com
Θυσία, θύτης και θύµα είναι
οµόρριζες έννοιες του ρήµατος
θύω που αρχικά σήµαινε «καίω,
καπνίζω, προσφέρω θυσία».
Αποτελούσε ως τελετουργική
πράξη κοινό γνώρισµα των
περισσότερων αρχαίων λαών.
Τα θυσιαζόµενα «σφάγια»
ουδέποτε βεβαίως εξαφανίσθηκαν
από την ανθρώπινη Ιστορία.
Ακόµα και η σύγχρονη εποχή είναι
πληµµυρισµένη από ατελείωτες
θυσίες, απροσµέτρητους θύτες
και φυσικά αυξανόµενο αριθµό
θυµάτων.
EDITO
Βουντού
στην υποκρισία µας
Η έννοια της θυσίας, ως τελετουργική πράξη απευθυνόµενη στους
θεούς µε σκοπό να τους εξευµενίσει, χάνεται στα απέραντα βάθη
του χρόνου. Και προφανώς είναι τόσο παλαιά ιεροπραξία όσο και
η απαρχή της εµφάνισης του είδους µας στη Γη, τουλάχιστον στην
αρχέγονη µορφή των πρώτων οργανωµένων κοινωνιών.
Είναι η πρώτη φορά που η συντακτική οµάδα
αντιµετώπισε µε σκεπτικισµό
την προτεινόµενη εικόνα του εξωφύλλου του τεύχους που κρατάτε στα χέρια σας. Προφανώς,
επειδή η πρώτη σελίδα µε τη φωτογραφία απεικονίζει πάντα ένα από τα ενδιαφέροντα
άρθρα της θεµατολογίας, υπό την προϋπόθεση όµως να µην ξεπερνιέται η διαχωριστική
γραµµή της ευπρέπειας και της καλαισθησίας. Ωστόσο, όταν αναφέρεσαι σε ένα υπαρκτό θέµα
όπως το Βουντού, µια αφρικανική θρησκεία µε παµπάλαιες ρίζες η οποία διατηρεί έντονα τα
τελετουργικά χαρακτηριστικά της στις µέρες µας, πρέπει να απεικονίσεις αυτή τη θρησκεία
αυτούσια, γυµνή και αποκαλυπτική, έστω κι αν προκαλεί δέος ή σοκάρει την πολιτισµένη
σκέψη µε την ωµότητά της.
Αυτή είναι, άλλωστε, η θρησκευτική λατρεία εκατοµµυρίων ανθρώπων που συνδέονται
υπαρξιακά µαζί της, µεταφέροντάς την και στις περιοχές του πολιτισµένου κόσµου µας απ’ την
εποχή κατά την οποία οι ίδιοι αλυσοδέσµιοι οδηγήθηκαν εκεί ως σκλάβοι. Και ως «απολίτιστοι»
διατήρησαν µε πείσµα τις ιδεοληψίες τους και νιώθουν περήφανοι επειδή µε πολλές θυσίες
και κόπο διαφύλαξαν τις ρίζες τους.
Κι αυτό θα πρέπει να το σεβαστούµε, έστω κι αν διαφωνούµε µε τις παραδόσεις τους κι
αναγκαζόµαστε να συµπεριφερόµαστε επικριτικά προς αυτούς για τις υποτιθέµενες «βάρβαρες»
πρακτικές τους. Οµως, απέναντι στις νέγρικες φαντασιώσεις που µας σοκάρουν θα πρέπει
να είµαστε περισσότερο επιφυλακτικοί. Εκείνοι µε σκληρό τρόπο αποδέχονται την έννοια της
θυσίας κάποιων άτυχων ζώων ως αναγκαία ιεροπραξία για να απευθυνθούν προς εκείνο
που θεωρούν Θείον και το οποίο αποφασίζει για την τύχη και τη ζωή τους. Εµείς εντελώς
υποκριτικά αποδεχόµαστε πολλές άλλες ευγενείς µεθόδους, στις οποίες ενίοτε συµµετέχουµε,
θυσιάζοντας αξιοπρέπεια, υπόληψη, προσωπική βούληση, ελεύθερη σκέψη, ατοµικότητα,
Ιστορία, ήθη και έθιµα και ελπίδες για το µέλλον. Συµβιβαζόµενοι µε αυτά, θεωρώντας τα
µετάλλαξη του πολιτισµού µας, γινόµαστε δηκτικοί προς εκείνους τους «απολίτιστους λαούς»
που παραµένουν δέσµιοι των αρχέγονων «πιστεύω» τους.
φαινοµενα
07
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

04

ΠΕριεχ µενα
03 04 05 06 07 08 09 10

Γράµµα δουρειος
του εκδότη περιεχοµενα προσωπο data files ιπποσ Kosmo news Kosmo news Kosmo news

11
11 12 13 14
14 15 16 17 18

απο
Kosmo news
Kosmo news Eνδοτερα Eνδοτερα γεωπολιτικη
πιστη πιστη πιστη γεωπολιτικη
πιστη κρυφισµος
γεωπολιτικη

19 20 21 22 23 24 25 26

απο απο αγνωστη αγνωστη αγνωστη

κρυφισµος κρυφισµος eT science ελλαδα ελλαδα ιστορια ιστορια ιστορια

27 28 29 30 31 32 33 34

αγνωστη αγνωστη αγνωστη o αυλός η µηχανη

ιστορια ιστορια ιστορια του πανος του χρονου ανεξηγητο ανεξηγητο ανεξηγητο

35 36 37 38 39 40 41 42

σηµειο
ανεξηγητο ανεξηγητο ανεξηγητο εΙΚΟΝΕΣ εΙΚΟΝΕΣ ανεξηγητο ανεξηγητο βρασµου

43 44 45 46 47 48 49 50

σηµειο παραξενος παραξενος

βρασµου ταξιδιωτης ταξιδιωτης F... for Fantasy διαδικτυο βιβλιοθηκη βιβλιοθηκη ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μονιµεσ στηλεσ
ΠΡΟΣΩΠΟ 5
DATA FILES 6
∆ΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ 7
KOSΜΟ NEWS 811
ΕΝ∆ΟΤΕΡΑ 1213
Θεµατα
ΕΤ SCIENCE 21 ΠΙΣΤΗ 1417
ΕΛΛΑ∆Α 2223 ΒΟΥΝΤΟΥ: ∆ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΕΤΕ
Ο ΑΥΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣ 30 AΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ 1820
H MHXANH TOY XΡONOY 31 ΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΟΣ!
ΕΙΚΟΝΕΣ 3839 ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 2429
ΣΗΜΕΙΟ ΒΡΑΣΜΟΥ 4243 ΟΙ ΠΕΡΙ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ
ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΤΑΞΙ∆ΙΩΤΗΣ 4445 ΠΑΡΑ∆ΟΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΑΘΗΝΑ
F... FOR FANTASY 46 ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ 3237
∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ 47 ΠΟΣΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΕΧΕΙΣ;
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 4849 ΑΝΕΞΗΓΗΤΟ 4041
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 50 ΑΝΕΞΗΓΗΤΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ... ΠΟΥ ΣΩΖΟΥΝ ΖΩΕΣ!

AUSTIN OSMAN SPARE (1886-1956)
Βρετανός καλλιτέχνης, που έµεινε γνωστός για τις
τεχνικές που χρησιµοποίησε στην αυτόµατη γραφή
και ζωγραφική, αλλά και για τις µαγικές σφραγίδες
(sigils) που εισήγαγε κατά την άσκηση του πρακτι-
κού αποκρυφισµού. O Spare, που θεωρείται σήµερα
Μπορείς να κάνεις ό,τι θες σε κάποιον που έχει επιλέξει να είναι νοµοταγής
Προσωπο
ο πατέρας της χαοτικής µαγείας (δείτε περισσότερα
στη σελίδα 18), άφησε πίσω του ένα πλούσιο καλλι-
τεχνικό έργο, ενώ κοµβικής σηµασίας για την πνευ-
µατική του εξέλιξη ήταν οι γνωριµίες του µε τους
αποκρυφιστές Kenneth Grant και Gerald Gardner.
φαινοµενα
05
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

06

DVD #

μυσ
1
άλα
Τα μεγτικά

MITROPOULOS_disks 1/14/11 4:26 PM Page 1

Το 1ο DVD της νέας σειράς
BOΥΝΤΟΥ
η αγνωστη θρησκεια
data
files
ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ο μεγάλος Έλληνας μαέστρος

Το 1ο CD της νέας σειράς

CD1
Ο παρών ψηφιακός δίσκος διατίθεται
με την εφημερίδα EΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ.
Απαγορεύεται η πώλησή του αυτοτελώς.

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
JOHANN SEBASTIAN BACH
1. Fantasia & Fugue in G minor BWV 542
FRÉDÉRIC CHOPIN
Chopiniana
2. Étude No 12 in C minor Op.10 Revolution 3. Nocturne No 13 in C minor Op.48/1
4. Mazurka No 25 in B minor Op.33/4 5. Waltz in E minor (posth.)
ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΜΑΕΣΤΡΟΣ
6. Polonaise No 6 in A flat major Op.53 Heroic
ERNEST CHAUSSON
Symphony in B flat major Op.20
7. I. Lento. Allegro vivo
8. II. Très lent 9. III. Animé

Σαν Σήµερα (22/1 - 28/1)

22/1/1830: Με το Πρωτόκολλο του 24/1/1935: Κυκλοφορεί η πρώτη µπίρα λογή τού αετού ως συµβόλου των ΗΠΑ.
Λονδίνου η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως σε «κουτάκι» από την αµερικανική εταιρία Ο ίδιος προτιµούσε τη γαλοπούλα.
ανεξάρτητο κράτος. Kruger Brewing.
27/1/1926: Ο Σκοτσέζος Τζον Μπέιρντ
23/1/1556: Ο καταστροφικότερος 24/1/1982: Στην Ελλάδα ξεσπά ανοι- παρουσιάζει στο Βασιλικό Ινστιτούτο του
σεισµός στην ανθρώπινη Ιστορία πλήττει χτός «πόλεµος» µεταξύ κυβέρνησης και Λονδίνου την πρώτη µορφή της τηλεό-
την επαρχία Σαντζί της Κίνας, µε αποτέ- Εκκλησίας για τον πολιτικό γάµο. ρασης.
λεσµα να χάσουν τη ζωή τους 830.000
άνθρωποι. 26/1/1785: Ο Βενιαµίν Φραγκλίνος,
Γνωρίζατε ότι…
από τους ιδρυτές-πατέρες του αµερικα-
23/1/1957: Η εταιρία Wham-o- νικού έθνους, σε επιστολή προς την κόρη
Company λανσάρει το πρώτο φρίζµπι. του εκφράζει την αντίθεσή του στην επι-

— To 1933 o Μίκι Μάους

έπαιρνε περισσότερα γράµµατα
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗ θαυµαστών από κάθε άλλο ζώντα
καθε σαββατο ηθοποιό;
στα περιπτερα µαζι
µε τον ελευθερο τυπο
— Ο δράκουλας είναι η πιο
∆ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. Αντωνάκης πολυδιασκευασµένη ιστορία στα
Σύµβουλος έκδοσης Χρήστος Γ. Κτενάς
Αρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου χρονικά του κινηµατογράφου;
Σύνταξη Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Θεανώ Καρούτα, Στέλιος Φωκάς, Μαρία Μακρίδου, Αλίκη Κοτζιά,
Νικόλαος Κουµαρτζής, Ράνια Ιωάννου, Τάσος Χαλιός, Θοδωρής Κεφαλόπουλος, Κώστας Μαυραγάνης
Ειδικοί συνεργάτες Αγγελος Βιαννίτης, Αποστόλης Χειρδάρης, Γιάννης Σπυρόπουλος
— Η συµφωνική ορχήστρα του
Art director Σοφία Λιβιεράτου Μονακό έχει περισσότερα µέλη
Υπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Μαρία Πορφύρη
από το στρατό του;

Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε.

Εκδότες ∆ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής
— Στη γλώσσα των Εσκιµώων
∆ιευθυντής Πάνος Αµυράς υπάρχουν περίπου 20 λέξεις που
Creative Director ∆ηµήτρης Φωτόπουλος
περιγράφουν τα είδη χιονιού και
∆ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη τη χρήση του;
∆ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Φωτεινή Αναστασίου
Οικονοµική διευθύντρια Μαριάννα Θαρενάκη Νοµικός σύµβουλος Ανδρέας Αγγελίδης
Φωτογραφικό αρχείο Φανή Νικολαΐδου Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου, — Μία από τις σηµαντικότερες
Shutterstock, Ideal image, Visual Photos, ΑΠΕ, Eurokinissi εφευρέσεις του Βενιαµίν
Υπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ∆ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ∆ιανοµή ΑΡΓΟΣ Α.Ε.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Φραγκλίνου ήταν η κουνιστή
Τηλ.: 210-8113000, Fax: 210-8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: Fenomena@e-typos.com πολυθρόνα;

— Η Κλεοπάτρα έβαφε τα χείλη

της µε σπόρους ροδιού;
 εναλλακτική µατιά στην επικαιρότητα

Από τoν Μηνά N. Παπαγεωργίου

mpapageorgiou@e-typos.com

Από τους ραελιανούς στα µαµούθ

Θυµάστε το «Jurassic Park»; Εκείνη την ταινία του Στίβενόπως µετονοµάστηκε έκτοτε, παρουσίασε ουσιαστικά τη θεωρία
Σπίλµπεργκ που, περίπου, δεκαοκτώ χρόνια πριν «επανέφε- των αρχαίων αστροναυτών του Εριχ Φον Νταίνικεν µέσα από
ρε» τα χαµένα είδη των δεινοσαύρων στο σύγχρονο κόσµο; ένα θεολογικό-αποκαλυπτικό πρίσµα. Σύµφωνα µε τα λεγόµενά
του, οι εξωγήινοι Ελοχίµ επιστήµονες (που αναφέρονται στη
Φαίνεται πως, για ακόµα µία φορά, τα σενάρια επιστηµονικής
φαντασίας παίρνουν σάρκα και οστά. Κι αυτό γιατί ΙάπωνεςΒίβλο) επισκέφτηκαν τον πλανήτη µας πριν από 25.000 χρόνια
επιστήµονες ανακοίνωσαν πως σε τέσσερα χρόνια από σήµερακαι κατάφεραν να δηµιουργήσουν το ανθρώπινο είδος χρησι-
θα είναι σε θέση να κλωνοποιήσουν επιτυχώς ένα µαµούθ! µοποιώντας το DNA µιας πρωτόγονης ράτσας πιθήκων. Γύρω
από τον Ραέλ σχηµατίστηκε µια ένθερµη οµάδα υποστηρικτών,
Ο δρ Teruhiko Wakayama, από το επιστηµονικό κέντρο οι ραελιανοί, που έχουν δηµιουργήσει κοινό-
Riken, ανακοίνωσε πως κατόρθωσε να επιτύχει τητες σε ολόκληρο τον κόσµο, αριθµώντας
την κλωνοποίηση ενός ποντικιού, τα κύτταρα Ο Ραέλ, όπως σήµερα πάνω από 65.000 πιστούς.
του οποίου παρέµεναν στο σώµα ενός άλλου µετονοµάστηκε
επί δεκαέξι χρόνια. Επιδίωξη του Ιάπωνα βι- Το 1997 ιδρύθηκε µε πρωτοβουλία των ρα-
ολόγου είναι να επιτύχει µέσα στην επόµενη
έκτοτε, ελιανών η εταιρία Clonaid. Επικεφαλής της η
τετραετία την κλωνοποίηση ενός µαµούθ, ένας παρουσίασε ραελιανή επίσκοπος και βιοχηµικός Μπριζίτ
στόχος που, όπως δηλώνει ο ίδιος, είναι πλέον ουσιαστικά Μπουασελιέ (Brigitte Boisselier). Σκοπός της
εφικτός. Στην αναγέννηση του προϊστορικού Clonaid ήταν εξαρχής να προχωρήσει στην
ζώου αναµένεται να βοηθήσει ένας αφρικανικός
τη θεωρία κλωνοποίηση του πρώτου ανθρώπινου εµβρύ-
ελέφαντας που θα κυοφορήσει το έµβρυο. των αρχαίων ου. Κι αυτό γιατί, σύµφωνα µε το «δόγµα» της
αποκάλυψης του Ραέλ, θα ξεκλειδώσει για το
Παρ’ όλα αυτά, είναι γεγονός ότι η ταινία του αστροναυτών είδος µας τα µυστικά της αθανασίας, εξισώ-
Σπίλµπεργκ έφερε στο προσκήνιο και το ζήτηµα του Εριχ Φον νοντας τους ανθρώπους µε τους επιστήµονες
της ανθρώπινης κλωνοποίησης, ένα από τα µε- Νταίνικεν «προπάτορές» µας. Τον ∆εκέµβριο του 2002 η
γαλύτερα θέµατα συζήτησης στον επιστηµονικό Μπουασελιέ κατάφερε να τραβήξει το ενδιαφέ-
κόσµο κατά τη διάρκεια των δύο προηγούµενων µέσα από ένα ρον των ΜΜΕ, ανακοινώνοντας τη γέννηση της
δεκαετιών. Οι δηµόσιες αντεγκλήσεις µεταξύ θεολογικό- Εύας, του πρώτου κλωνοποιηµένου ανθρώπου.
επιστηµόνων, φιλοσόφων και βιολόγων σχετικά αποκαλυπτικό Το γεγονός αυτό υποτίθεται πως συνέβη σε
µε την «ηθική» της κλωνοποίησης του ανθρώ- χώρα εκτός των ΗΠΑ, δίχως όµως να δοθούν
πινου είδους έχουν χαραχθεί βαθιά στις µνήµες
πρίσµα στη δηµοσιότητα περαιτέρω στοιχεία, όπως για
των παλαιοτέρων. Υπάρχει όµως και µια σχετική παράδειγµα η ταυτότητα της µητέρας, δείγµατα
περίπτωση λιγότερο γνωστή και περισσότερο παράξενη, που DNA και οτιδήποτε άλλο θα µπορούσε να επιβεβαιώσει τους
ίσως ενδιαφέρει τους αναγνώστες των «Φαινοµένων»: Αυτή ισχυρισµούς της Clonaid. Ετσι η υπόθεση θεωρήθηκε από
των ραελιανών και της «ανάστασης» των δηµιουργηµάτων τους περισσοτέρους ως απάτη, στερώντας σταδιακά από τους
των αρχαίων αστροναυτών! ραελιανούς τους προβολείς της δηµοσιότητας.
Ο Γαλλοκαναδός Κλοντ Βοριλόν (Claude Vorilhon) ήταν Φάκελος «κλωνοποίηση»: Πρόκειται τελικά για επιστηµονική
µέχρι το 1973 ένας δηµοσιογράφος που κάλυπτε το ρεπορτάζ πρόοδο ή έγκληµα κατά της φύσης; ∆εν µπορώ να απαντήσω
αγώνων αυτοκινήτου. Εκείνη τη χρονιά συνέβη κάτι που -όπως µε σιγουριά σε αυτό το ερώτηµα. Αναρωτηθείτε όµως ποιος
υποστηρίζει ο ίδιος- του άλλαξε τη ζωή. Μια… στενή επαφή είναι εκείνος που θα µπορούσε να καταστεί σηµαντικότερη
τρίτου τύπου µε τους εξωγήινους Ελοχίµ τού αποκάλυψε όλα απειλή για τον πλανήτη; Μια… «αναστηµένη» φυλή µαµούθ ή
τα µυστικά για την καταγωγή του ανθρώπινου είδους. Ο Ραέλ, ο ίδιος ο άνθρωπος;

φαινοµενα

07
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

08 KOSM ΝEWS Επιµέλεια: Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Θεανώ Καρούτα

Αόρατα άρµατα
µάχης
Μέχρι σήµερα οχήµατα µε την ιδιότη-
τα να γίνονται αόρατα, όποτε αυτό κρίνεται
αναγκαίο, έχουµε δει πολλές φορές αλλά
µόνο σε ταινίες. Βρετανοί επιστήµονες όµως
υπόσχονται πως θα τα δούµε και στην πραγ-
µατικότητα, καθώς την ιδιότητα αυτή θα την
έχουν τα νέας γενιάς τεθωρακισµένα άρµατα
µάχης που θα τεθούν στη διάθεση του βρετα-
νικού στρατού µέσα στην επόµενη πενταετία.
Συγκεκριµένα, οι επιστήµονες ανέπτυξαν το
«ηλεκτρονικό καµουφλάζ», µια νέα τεχνολογία
η οποία µέσω ειδικών αισθητήρων προσαρ-
µοσµένων στο εξωτερικό µέρος του άρµατος
θα λαµβάνουν εικόνες από τον περιβάλλοντα
χώρο και θα τις προβάλλουν επάνω σε αυτό.
Αν µένετε στο 243, µετακοµίστε!
Η προβολή θα επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια
επένδυσης των επιφανειών µε ειδικό ηλεκτρο- Σύµφωνα µε έρευνα που πραγµατοποίησε η βρετανική ιστοσελίδα www.confused.
νικό µελάνι. Με τον τρόπο αυτό το άρµα θα com (ασχολείται µε ασφαλίσεις), όσοι έχουν επιλέξει σπίτι µε αριθµό 243, πιθανότατα είναι
είναι αόρατο και στην κυριολεξία ο αντίπαλος οι πιο άτυχοι της οδού όπου κατοικούν. Οι προληπτικοί θα έλεγαν ότι αυτό συµβαίνει µε
δεν θα ξέρει από πού του ήρθε! Βέβαια, στις τον αριθµό 13, κάτι τέτοιο όµως δεν ισχύει. Η έρευνα έδειξε ότι το 45% όσων µένουν στον
ταινίες µόλις εντοπιζόταν η αόρατη «πηγή» αριθµό 243 έχει απευθυνθεί στις ασφαλιστικές του εταιρίες για διάφορους λόγους (διαρ-
της βολής και δεχόταν βολή µε τη σειρά της, ρήξεις, ζηµιές κ.ά.) τουλάχιστον µία φορά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ από εκείνους
το καµουφλάζ πήγαινε… περίπατο. Τώρα αν που µένουν στο 13, το κατά παράδοση γρουσούζικο, απευθύνθηκε στην ασφαλιστική του
αυτό θα συµβαίνει και στα πραγµατικά αόρατα εταιρία µόνο το 18%. Μετά το 243 οι πιο άτυχοι αριθµοί οδών, σύµφωνα πάντα µε την
άρµατα, δεν το διευκρίνισαν οι επιστήµονες έρευνα, είναι οι 190, 240, 241, 221, 217, 218 και 121. Συνεπώς, αν είστε προληπτικοί,
και µάλλον θα παραµείνει στρατιωτικό µυ- την επόµενη φορά που θα αναζητήσετε σπίτι, εκτός από τον προσανατολισµό του, ελέγξτε
στικό. και τον αριθµό της οδού, καλού-κακού.
Μαθητής Λυκείου ανακάλυψε
µικρόβιο που «τρώει» το πλαστικό
«Από µικρό και από τρελό µαθαίνεις την αλήθεια», λέει
η παλιά ελληνική παροιµία και φαίνεται πως έχει βάση στην
περίπτωση ενός 16χρονου µαθητή. Τι έκανε ο νεαρός; Πολύ
απλά έδωσε λύση στο πρόβληµα της επεξεργασίας των
πλαστικών απορριµµάτων, κάνοντας τους ηλικιωµένους
επιστήµονες που την αναζητούσαν για δεκαετίες να θέλουν
να σκίσουν τα πτυχία τους.
Ο Ντάνιελ Μπερντ, µαθητής Λυκείου στο Βατερλό του
Καναδά (Οντάριο), παρουσίασε σε επιστηµονικό συνέδριο
την έρευνά του για τους µικροοργανισµούς που έχουν τη
δυνατότητα να βιοδιασπούν το πλαστικό µε ταχύτατους
ρυθµούς. Εκανε, λοιπόν, µια πολύ απλή σκέψη, η οποία
δεν είχε περάσει από το µυαλό κανενός φτασµένου επι-
στήµονα: το πλαστικό διαλύεται, αν και χρειάζεται να πε-
ράσουν 1.000 χρόνια για να συµβεί αυτό. Εποµένως, εκεί
έξω πρέπει να υπάρχουν µικροοργανισµοί που κάνουν αυτή
τη δουλειά, το θέµα είναι να τους βρεις και να τους κάνεις
να δουλέψουν πιο γρήγορα.
Γι’ αυτό βύθισε κοµµάτια από πλαστικές σακούλες σε ένα
διάλυµα το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη µικροοργανισµών
και στη συνέχεια αποµόνωσε τους πιο παραγωγικούς.
Αµέσως µετά τους διασταύρωσε και τους άφησε να δρά-
σουν.
Το αποτέλεσµα ήταν σε διάστηµα έξι εβδοµάδων να έχει
διαλυθεί το 43% του πλαστικού. Με λίγα λόγια, το επί-
τευγµα του Ντάνιελ είναι η πραγµατοποίηση ενός άπιαστου
ονείρου των περιβαλλοντολόγων και µια πολύ καλή αρχή
για τον ίδιο. Πού να µεγαλώσει κιόλας!

Οπαδός µέχρι
και το… θάνατο!
Είστε φανατικός της βραζιλιάνικης
σχολής ποδοσφαίρου; Φοράτε µια ζωή
αθλητικές φανέλες µε τους Βραζιλιάνους
ποδοσφαιριστές και τα κατορθώµατά τους;
Αν ναι, τότε αυτό το νέο θα σας ενθουσιάσει!
Ενας 67χρονος επιχειρηµατίας της «χώρας
του καφέ» σκέφτηκε να δηµιουργήσει το ιδα-
νικό φέρετρο για τους «κολληµένους» πο-
δοσφαιρόφιλους. Τα κατασκεύασµατά του
σκεπάζονται από τα χρώµατα και τα σύµβολα
των αγαπηµένων οµάδων της πατρίδας του.
Μέχρι στιγµής ο ευφάνταστος τελετάρχης
µπορεί να «ικανοποιήσει» µετά θάνατον τους
οπαδούς των οµάδων Botafogo, Corinthians,
Flamengo, Palmeiras και São Paulo!

φαινοµενα

09
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

10 KOSM ΝEWS

Μ’ ένα
φτέρνισµα
έβγαλε τη
σφαίρα!
Τι θα σκεφτόσασταν αν
µαθαίνατε πως στη Νάπολη της
Ιταλίας ένας 28χρονος έβγαλε
µε ένα φτέρνισµα τη σφαίρα που
είχε καρφωθεί στο κεφάλι του;
Ο Ντάρκο Σανζερµάνο έκανε
µια βόλτα στους δρόµους της
Ιταλίας την παραµονή της Πρω-
τοχρονιάς, αλλά µια αδέσποτη
σφαίρα από τους εορτασµούς
για τον ερχοµό του 2011 πέρα-
σε πίσω από το δεξί του µάτι και Το Στέκι Αναζήτησης επιστρέφει!
καρφώθηκε στο ρουθούνι του. Ο
νέος άντρας έφτασε µόνος του Σας ενδιαφέρουν τα κρυφά σύµβολα στα χαρτονοµίσµατα και τα γραµµατόσηµα; Αν ναι,
στο νοσοκοµείο γεµάτος αίµα- τότε µια καλή ιδέα είναι να επισκεφτείτε το «Cafe Dasein» (Σολωµού 12, Εξάρχεια) αυτό το Σάβ-
τα αλλά λίγη ώρα αργότερα οι βατο 22 Ιανουαρίου, στις 18:30. Το Στέκι Αναζήτησης (πρωτοβουλία της Ελληνικής Κοινότητας
γιατροί διαπίστωσαν ότι µέσω του Μεταφυσικού, που κλείνει αυτές τις µέρες εννιά χρόνια συνεχούς λειτουργίας) διοργανώνει
του φτερνίσµατος είχε καταφέ- εκδήλωση µε θέµα «Μυστικιστικά σύµβολα σε χαρτονοµίσµατα και γραµµατόσηµα». Προσκεκλη-
ρει να αφαιρέσει τη σφαίρα απ’ µένος οµιλητής θα είναι ο ερευνητής κ. Χρήστος Κασταµονίτης. Με τη βοήθεια προτζέκτορα θα
το ρουθούνι του! Αν έχεις τύχη, προβληθούν αρκετές σχετικές φωτογραφίες, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσει συζήτηση µε τους
διάβαινε… παρευρισκοµένους. Μην το χάσετε!
 Τρίδυµα µε διαφορά 11… χρόνων!
Απίστευτο κι όµως βρετανικό! Εντεκα χρόνια δι-
αφορά έχουν τα τρίδυµα κορίτσια της οικογένειας Shepard.
Πώς ακριβώς έγινε αυτό; Πριν από 12 χρόνια, η µητέρα των
κοριτσιών, Λίζα, ζήτησε ιατρική βοήθεια για να µείνει έγκυος.
Οι γιατροί κατάφεραν να γονιµοποιήσουν 14 ωάρια, να εµ-
φυτεύσουν στη µήτρα της γυναίκας τα δύο, ενώ τα υπόλοιπα
12 τα έβαλαν στην… κατάψυξη. Από την επιτυχηµένη κύηση
γεννήθηκαν πρόωρα δύο δίδυµα κοριτσάκια, η Bethony και
η Megand, που σήµερα είναι 11 ετών. Οταν όµως το ζεύγος
Shepard θέλησε να αποκτήσει και τρίτο παιδάκι, επισκέφτηκε
έπειτα από 9 χρόνια την κλινική η οποία είχε καταψύξει τα
υπόλοιπα γονιµοποιηµένα ωάρια. Με τη βοήθεια των ιατρών
η Λίζα έµεινε ξανά έγκυος και ύστερα από 9 µήνες έφερε
στον κόσµο τη Ryleigh, την τρίδυµη αδελφή των δύο πρώτων
παιδιών! Οι γονείς δηλώνουν ότι η µικρή είναι ένα χαρούµενο
µωρό µε τεράστια όρεξη για φαγητό. Κι όπως λέει ο Adrian,
ο ευτυχής πατέρας, «θα υπέθετε κάποιος ότι προσπαθεί να
καλύψει το χαµένο χρόνο!».
Ενα ακόµα βήµα στη
µάχη µε τον καρκίνο
Μια αιµατολογική εξέταση, η οποία εντο-
πίζει τα καρκινικά κύτταρα, ανακοίνωσε ότι ανα-
κάλυψε η εταιρία Johnson & Johnson, κλείνοντας
µάλιστα συµφωνία µε το Γενικό Νοσοκοµείο της
Μασαχουσέτης για την εφαρµογή και την εµπορική
εκµετάλλευσή της. Σύµφωνα µε τους ερευνητές,
η νέα αιµατολογική εξέταση ίσως αντικαταστήσει
στο µέλλον εξετάσεις όπως η µαστογραφία, η
κολονοσκόπηση, ακόµη και η βιοψία. Στόχος είναι
η µεγαλύτερη δυνατή αποτελεσµατικότητα της
θεραπείας που επιλέγεται στη συνέχεια.
φαινοµενα
11
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

12

Θρησκευτικός δυϊσ
Θεός και Ανθρωπος,
καλό και κακό, νείκος
και φιλότης,
αγιοσύνη και αµαρτία…
Η θρησκευτικότητα,
όπως κι αν εκφράζεται,
δεν µπορεί να
απεµπλακεί από
το πιο βασικό ίσως
ερµηνευτικό της
εργαλείο, εκείνο που
ορίζεται ως δυϊσµός.
 ενδότερα
Όταν το ταξίδι για την Ιθάκη ταυτίζεται µε το γνώθι σαυτόν
Από τον Θοδωρή Κεφαλόπουλο, theod.kef@gmail.com
ϊσµός Μένοντας αυστηρά
στις ηθι-
κολογικές και θρησκευτικές εκφάνσεις του
δυϊσµού, παρατηρούµε πως ήδη από την πρώ-
ιµη αρχαιότητα ετέθησαν µε αµετάκλητη ίσως
προοπτική τα θεµέλια µιας οπτικής που ορίζει
δύο βασικές έννοιες σε θέση ανταγωνιστική,
αλλά και αλληλοσυµπλήρωσης (coincidentia
oppositorum). Ο Καρτέσιος, το 17ο αιώνα,
έθεσε τις βάσεις για να οριστεί ο κόσµος µας
ως ένα σύνολο ύλης (που περιλαµβάνει τον
άνθρωπο) και πνεύµατος (που περιλαµβάνει
το Θεό).
Εχουµε όµως αναρωτηθεί αν τελικά ο
θρησκευτικός δυϊσµός δρα παραγωγικά ή
περιοριστικά ως εργαλείο κατανόησης της
έννοιας του Θεού και της θρησκευτικότητάς
µας; Μας βοηθά να κατανοήσουµε πληρέστερα
την υπόσταση του Θεού ή µήπως τελικά µας
περιορίζει σε αυτή τη διαδικασία;
Κάθε απόπειρα ερµηνείας διάφορων
πτυχών θρησκευτικότητας έχει ως βασικό
ερµηνευτικό παράγοντα ένα µητρικό δίπολο
που εκφράζεται γενικότερα µέσω δύο αντι-
κρουόµενων εννοιών.
Από τη µία πλευρά υπάρχει η έννοια του
«καλού», δηλαδή ενός συνόλου από θεοφάνει-
ες, αγαθές σκέψεις και πράξεις που συγκατα-
λέγονται στην ευρεία έννοια της αγάπης, της
προόδου, του θετικού, του ωφέλιµου, πάντοτε
µε πηγή όλων αυτών το Θεό καθ’ οιανδήποτε
µορφή. Αυτή θεωρητικά είναι η βάση γέννη-
σης και εξέλιξης σχεδόν όλων των θρησκει-
ών σωτηριολογικού χαρακτήρα ή εκείνων που
εµπεριέχουν µονιστικά-ντεϊστικά στοιχεία (βλ.
«Φαινόµενα», τεύχος 7).
Από την άλλη πλευρά, υφίσταται η έν-
νοια του «κακού», µιας αρνητικής κατάστα-
σης που συνοπτικά ορίζεται ως «έλλειψη του
καλού». Οπως παρατηρούµε, είναι αδύνατο
να ορίσουµε τις εκφάνσεις του κακού χωρίς
να το συσχετίσουµε µε τη «µητρική» έννοια
του καλού. Ο δυτικός θρησκευτικός δυϊσµός
προοδευτικά εισήγαγε µια αµιγώς καλή θεϊκή
υπόσταση, κάτι όµως που στην πορεία έφτασε
να µας δώσει µια νέα οπτική περί Θεού. Για
την ακρίβεια, κατάφερε να δηµιουργήσει ένα
νέο και πιο ολοκληρωµένο θεϊστικό µοντέλο,
εκείνο που ενσωµατώνει στη θεϊκή υπόσταση
ακόµα και την έννοια του κακού.
Καθώς από την ολοκληρωµένη υπό-
σταση του Θεού δεν µπορεί και δεν πρέπει
να λείπει κανένα αναγνωριστικό του στοιχείο,
θεωρώ πως εδώ πρόκειται για µια αναγκαστι-
κή απόφαση επικράτησης του µονισµού (ως
οπτική τού «εν το παν»), έναντι του εκλεκτι-
κού ντεϊσµού που απεµπλέκει τον -απόλυτα
καλό- Θεό από οτιδήποτε δύναται να αποκτά
το χαρακτήρα του κακού.
Το σίγουρο είναι πως κάθε θρησκευόµενο
άτοµο, από ηθική-συναισθηµατική πλευρά,
θα εκδήλωνε µια απροθυµία στο να ορίσει το
Θεό ως πηγή και αιτία όλων ανεξαιρέτως των
κοσµικών εκδηλώσεων. Τόσο των θετικών όσο
και των αρνητικών. ∆εν πρέπει όµως να ξε-
χνάµε πως οτιδήποτε θεωρούµε πως «πρέπει»
να λείπει από την υπόσταση του Θεού, τελικά
τον καθιστά ατελή…
Κρίνοντας ότι ο πιο κατάλληλος επίλο-
γος για ένα τέτοιο θέµα είναι το λατινικό ρητό
«sine diabolo nullus dominus» (χωρίς το διά-
βολο δεν υπάρχει Θεός), µπορεί (και πρέπει) ο
καθένας για τον εαυτό του να ορίσει τη δική
του προσέγγιση στο θρησκευτικό δυϊσµό και
έχοντας κατανοήσει τα αποδεκτά κατά τη θρη-
σκεία του στοιχεία, να αποφασίσει αν η θεϊκή
υπόσταση που θέλει να λατρεύει πρέπει να
είναι πλήρης ή ελλιπής…
Who is who
O Θοδωρής Κεφαλόπουλος είναι γεωτεχνικός
και ζει στην Αλεξάνδρεια Ηµαθίας. Ασχολείται
µε τη Φιλοσοφία, τη Μεταφυσική και τις δυτικές
Εσωτερικές Παραδόσεις περισσότερο από 25
χρόνια και είναι µέλος της Κοινότητας του
Μεταφυσικού και συντονιστής στο φόρουµ του
Μεταφυσικού.
φαινοµενα
13
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

14

Βουντού
Για τους ανθρώπους
του δυτικού κόσµου,
ο όρος Βουντού είναι
άρρηκτα συνδεδεµένος
µε απόκρυφες τελετές
µαύρης µαγείας που
σκοπό έχουν να
προκαλέσουν
ατυχήµατα ή ακόµη
και το θάνατο σε
υποψήφια θύµατα.
Γνωρίζατε όµως πως
υπάρχουν χώρες στις
οποίες το Βουντού
θεωρείται η επίσηµη
θρησκεία του κράτους;
Ποια είναι η προέλευση
της παράξενης αυτής
ανιµιστικής δοξασίας και
πώς κατάφερε να επι-
βιώσει µέσα στο χρόνο;
Οι απαντήσεις σ’ αυτό το
ερώτηµα φαίνεται πως
κρύβονται στο πολύπαθο
νησί της Αϊτής…
Του Στέλιου Φωκά
sfokas@e-typos.com

∆εν είναι αυτό
που νοµίζετε
Μια λαϊκή παροιµία στην
Αϊτή αναφέρει ότι οι
κάτοικοι της χώρας είναι κατά 60% κα-
θολικοί, 40% προτεστάντες και… 100%
πιστοί του Βουντού. Πώς γίνεται αυτό;
Πολύ απλά διότι η συντριπτική πλειο-
νότητα των κατοίκων της χώρας είναι
απόγονοι των σκλάβων που έφεραν
από τη ∆υτική Αφρική οι Ισπανοί και
οι Γάλλοι αποικιοκράτες που κατείχαν
κατά περιόδους το νησί ως το 1804,
όταν η Αϊτή ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο
κράτος.
Παρά τις επιρροές των Ισπανών
και των Γάλλων στις οποίες οφείλεται
η παρουσία καθολικών και προτεστα-
ντών, οι κάτοικοι της χώρας δεν απε-
µπόλησαν ποτέ τη θρησκεία των Αφρι-
κανών προγόνων τους, ακόµα και κατά
τις περιόδους που οι σχετικές τελετές
τιµωρούνταν µέχρι και µε θάνατο.
Μια µατιά
στο παρελθόν
Η ιστορία του Βουντού στην Αϊτή
καλύπτεται συχνά από πέπλο µυστηρί-
ου και ενίοτε εµπλουτίζεται µε διάφο-
ρους θρύλους που όχι µόνο εξάπτουν
την περιέργεια, αλλά δηµιουργούν και
προκαταλήψεις.
Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα
από την αρχή. Ολα ξεκίνησαν κατά την
πιστη
περίοδο της αποικιοκρατίας και συγκε-
κριµένα κατά το 16ο αιώνα, όταν άρχι-
σαν να µεταφέρονται σκλάβοι από το
Μπενίν της Αφρικής, που θεωρείται η
πατρίδα του Βουντού, στις ∆υτικές Ινδί-
ες, τη σηµερινή Καραϊβική. Οι άνθρωποι
αυτοί υποχρεώνονταν να ασπαστούν
τη θρησκεία των δουλεµπόρων τους
και να απεµπολήσουν τις παραδόσεις
τους.
Εκείνοι φυσικά δεν ήθελαν να
αφήσουν πίσω τις δοξασίες τους. Ετσι
προέκυψε µια µίξη κοσµοθεάσεων
που προέρχονταν από τις δυτικές και
κεντρικές χώρες τις Αφρικής και των
«πιστεύω» της Ρωµαιοκαθολικής Εκ-
κλησίας.
φαινοµενα
15
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
16
Μύθοι και
προκαταλήψεις
Το Βουντού συνδέεται συχνά µε τη
µαύρη µαγεία και το Σατανισµό, ενώ κά-
που εκεί µπερδεύονται και οι αναφορές
για δοξασίες µε ζόµπι, µοχθηρούς ιερείς
και µάγους, ανθρωποθυσίες και άλλα
παρόµοια.
Επιπλέον, το Βουντού έχει στιγµα-
τιστεί και από ένα µύθο που θέλει τους
πιστούς του να έχουν συνάψει, κατά τα
χρόνια της αποικιοκρατίας, συµφωνία µε
το διάβολο προκειµένου να τους βοηθή-
σει να απελευθερωθούν από τους κατα-
κτητές δουλεµπόρους. Αποτέλεσµα της
συµφωνίας αυτής υποτίθεται πως απο-
τελούν τα σηµερινά δεινά της χώρας.
Ολα αυτά όµως, σύµφωνα µε τους
πιστούς του Βουντού, δεν έχουν καµία
σχέση µε την πραγµατικότητα. Οσο για
την κλασική εικόνα µε τα κουκλάκια που
τρυπιούνται µε καρφίτσες, µεταδίδοντας
µε µαγικό τρόπο τον πόνο στο άτοµο
που αναπαριστούν, δεν έχει καµία σχέση
µε το Βουντού της Αϊτής, αλλά αποδίδε-
ται στο παρακλάδι του, στη Νέα Ορλεά-
νη των ΗΠΑ.
Παρ’ όλα αυτά, η προέλευση της τε-
χνικής αυτής, που ουσιαστικά αποτελεί
λαϊκό µύθο, δεν είναι σαφής. Παρόµοιες
πρακτικές όµως συναντώνται σε µορφές
του Βουντού στην Κεντρική και ∆υτική
Αφρική.
Το χεράκι του εδώ έχει βάλει για
άλλη µια φορά και το Χόλιγουντ, µέσω
των ταινιών στις οποίες και εµφανίζεται
ο «σκοτεινός» ρόλος του Βουντού. Ο
«κακός» ή οι κακοί της υπόθεσης χρησι-
µοποιούν το Βουντού για να εξοντώσουν
τους καλούς, αλλά πάντα οι τελευταίοι
είναι εκείνοι που επικρατούν…
Χαρακτηριστικό παράδειγµα
αποτελεί η 8η ταινία του δηµοφιλούς
πράκτορα 007. Στο «Ζήσε και άσε τους
άλλους να πεθάνουν» (1973, µε πρωτα-
γωνιστή τον Ρότζερ Μουρ), ο Ιαν Φλέ-
µινγκ φέρνει τον Τζέιµς Μποντ αντιµέ-
τωπο µε το Ρώσο πράκτορα Μπάρον
Σαµέντι, ο οποίος χρησιµοποιεί το Βου-
ντού για να εκφοβίσει και να ελέγξει ένα
ολόκληρο δίκτυο ανθρώπων προς όφε-
λός του.
Παρά τις φιλότιµες προσπάθειες
της ∆ύσης να προσδώσει στις τελετές
έναν καταχθόνιο χαρακτήρα και ανε-
ξάρτητα από το αν το ασπάζεται κανείς
ή όχι, η πραγµατικότητα είναι πως το
Βουντού παραµένει στις µέρες µας µια
αυθύπαρκτη θρησκεία, η οποία αριθµεί
περισσότερους από 40 εκατοµµύρια πι-
στούς σε όλο τον κόσµο.
Πού συναντάται
το Βουντού
Το Βουντού είναι επίσηµη θρησκεία
και για το Μπενίν από το 1996, παρά
το γεγονός ότι ουσιαστικά γεννήθηκε
εκεί πριν από χιλιάδες χρόνια, περίπου
το 4000 π.Χ. Η ευρύτερη περιοχή του
Μπενίν, που περιελάµβανε και τµήµατα
των σηµερινών χωρών Γκάνα, Τόγκο
και Νιγηρία, αποτελούσε το βασίλειο
της ∆αχοµέης, στο οποίο το Βουντού
ήταν διαδεδοµένο. Σήµερα εξασκείται
µε παραλλαγές στις χώρες αυτές, σε
κράτη της Καραϊβικής και σε µεγάλες
πόλεις του αµερικανικού Νότου όπου
ζουν απόγονοι σκλάβων που µετα-
φέρθηκαν εκεί από την Αφρική.

∆έκα πράγµατα που πρέπει να γνωρίζετε
για τη θρησκεία του Βουντού στο σήµερα και το χθες είναι:
1 Η ονοµασία Βουντού προέρ-
χεται από τον όρο Vodou ή Vodu, που
σηµαίνει θείο πλάσµα ή πνεύµα.
2 Το Βουντού είναι µια µονοθεϊστική
θρησκεία µε υπέρτατο θεό τον Μπο-
ντιέ (Bondyè), ενώ υπάρχει και ένα πάν-
θεον πνευµάτων που ονοµάζονται Λόα
(Lwa) και αντιπροσωπεύουν δυνάµεις
των κύριων στοιχείων του Σύµπαντος,
δυαδικές αντιθετικές δυνάµεις, όπως το
καλό και το κακό, και τους νεκρούς.
Το βασικό στοιχείο είναι η θεραπεία των
ανθρώπων από διάφορες αρρώστιες,
κατά την οποία, εκτός από την επίκληση
των πνευµάτων, γίνεται χρήση ακόµα και
δυτικών µεθόδων θεραπευτικής αγω-
γής. Επίσης, βασικά χαρακτηριστικά της
θρησκείας είναι ο σεβασµός των νεκρών
και η προστασία των πιστών από τη µαύ-
ρη µαγεία.
3 Οι πρώτες τελετές πραγµατοποι-
ούνταν µε πλήρη µυστικότητα µακριά
από τα βλέµµατα των αποικιοκρατών,
οι οποίοι θεωρούσαν τέτοιου είδους
δραστηριότητες παγανιστικές και τιµω-
ρούσαν αυστηρά όποιον επιδιδόταν σε
αυτές. Οι ιερείς βουντού ανήκουν και
στα δύο φύλα. Οι άνδρες ονοµάζονται
χουνγκά και οι γυναίκες µάµπο.
Στα καθήκοντά τους συµπεριλαµβά-
νονται, µεταξύ άλλων, οι θεραπείες, η
πραγµατοποίηση τελετών, η µύηση νέων
ιερέων, η πρόβλεψη του µέλλοντος, η
ερµηνεία των ονείρων και η δηµιουργία
«φίλτρων». Οι τελετές γίνονται σε εξω-
τερικούς χώρους και κοινά τους χαρα-
κτηριστικά είναι η µουσική µε κρουστά,
κυρίως τύµπανα, ο ξέφρενος χορός και
η θυσία ζώων. Επικεφαλής πάντα είναι
ο ιερέας.
4 Η πιο σηµαντική και παράλλη-
λα ιστορική τελετή Βουντού στο νησί
ήταν η Bwa Kayiman, η οποία ξεκίνησε
το 1791 από τον ιερέα Μπούκµαν. Κατά
πιστη
τη διάρκεια της τελετής προσφερόταν
ως θυσία στο πνεύµα Ezili Dantor ένα
µαύρο γουρούνι και στη συνέχεια οι πα-
το Βουντού αναγνωρίστηκε ως επίσηµη
θρησκεία της χώρας.
ρόντες ορκίζονταν να πολεµήσουν για
την ανεξαρτησία τους. Η τελετή αυτή
λέγεται πως συνέβαλε στον απελευθε-
8 Τον Ιανουάριο του 2010, µετά
τον καταστροφικό σεισµό των 7,3
ρίχτερ που έπληξε τη χώρα, στη ∆υτική
ρωτικό αγώνα που είχε ως αποτέλεσµα
Αφρική άρχισαν να πραγµατοποιούνται
την αποτίναξη του γαλλικού ζυγού το
τελετές Βουντού σε ένδειξη συµπαρά-
1804.
στασης, ενώ στην ίδια την Αϊτή µέσω
των τελετών αυτών επιδιωκόταν ο εξευ-
5 Aπό το 1815 ως το 1850, επί των
ηµερών του αυτοκράτορα Soulouque,
οι τελετές Βουντού επιτρέπονταν ελεύ-
µενισµός των πνευµάτων.
θερα. Από το 1860 ως το 1945 έγιναν
προσπάθειες καταστολής και εξάλειψης
της θρησκείας από τη Ρωµαιοκαθολική
9 Την ίδια περίοδο, οι κάτοικοι
βλέποντας τις οργανωµένες αποστο-
λές χριστιανικών εκκλησιών από όλα τα
Εκκλησία, χωρίς όµως αποτέλεσµα. δόγµατα να καταφθάνουν προς βοήθεια
των πληγέντων, αλλά και να επιδίδονται
παράλληλα σε προσπάθειες προσηλυ-
6 Κατά τις δεκαετίες 1960 και
1970 το Βουντού πέρασε και στις
ΗΠΑ, µέσω των µεταναστών που έφευ-
τισµού, στράφηκαν ακόµα περισσότερο
προς τις τελετές Βουντού αναζητώντας
καταφύγιο και προστασία από τα πνεύ-
γαν εξαιτίας του αυταρχικού καθεστώ- µατα.
τος του Ντιβαλιέ, αποκτώντας και εκεί
πιστούς, µε γνωστότερο το παρακλάδι
της Λουιζιάνα. Ο Φρανσουά Ντιβαλιέ
συνήθιζε να στρατολογεί ειδικούς στο
10 Μετά το προσφατο ξέσπα-
σµα των επιδηµιών χολέρας στη
χώρα εξαιτίας της έλλειψης στοιχειω-
Βουντού προκειµένου να χειραγωγεί τον
δών συνθηκών υγιεινής, που επικρατούν
αϊτινό λαό, χωρίς όµως επιτυχία.
ακόµα και σήµερα, σηµειώθηκαν περι-
στατικά λιντσαρίσµατος ιερέων Βουντού
7 Το 2003, επί των ηµερών του πρώ-
του δηµοκρατικά εκλεγµένου προέ-
δρου της χώρας, Ζαν Μπερνάρ Αριστίντ,
από πιστούς άλλων θρησκειών, οι οποίοι
θεωρούσαν υπεύθυνη τη θρησκεία αυτή
για τα ατελείωτα δεινά της χώρας.
φαινοµενα
17
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

18

Πυραµίδα Χανίων

Ερευνώντας το
µαγικο χάος!
 Αποκρυφισµοσ
Οι λέξεις εντυπωσιάζουν.
Οταν ακούµε τη λέξη Οι µαγικές αρχές του χάους
πρωτοδηµιουργήθηκαν στο
West Yorkshire της Αγγλίας, κατά το 1970.
«χάος» προσπαθούµε Μέσα από µια πληθώρα τεχνικών, που συ-
να προσδιορίσουµε µέσα χνά παρέπεµπαν στη δυτική τελετουργική
µαγεία και τον Νεοσαµανισµό, πολλοί µε-
στο πλαίσιο της ανθρώ- λετητές πίστεψαν πως θα καταφέρουν να
πινης λογικής εκείνο αλλάξουν την αντικειµενική εµπειρία τους
και πραγµατικότητά τους. Εν τω µεταξύ,
που δίχως αµφισβήτηση
µια συνάντηση µεταξύ του Peter Carroll
δεν χωρά σε αυτό. Και και του Ray Sherwin στο Ντέπτφορντ, το
αρκετοί είναι εκείνοι που 1976, φέρεται ως η απαρχή της γέννησης
της µαγείας του χάους. Το 1978 οι δυο
σαστίζουν µπροστά στο τους ίδρυσαν το Τάγµα Illuminates of
χάος, αναζητώντας τα Thanateros (IOT). Ολόκληρη η επιστήµη
απόκρυφα µυστικά της της µαγείας του χάους αναλύεται στα δύο
βιβλία του Carrol, το «Liber Null», που
ανθρώπινης ύπαρξης. εκδόθηκε το 1978, και το «Psychonaut»,
Και αυτό γιατί πρόκειται που εκδόθηκε το 1981.
για µια δύναµη που δεν Καθετί νέο που δηµιουργείται υιοθε-
τεί διάφορες επιρροές από παλαιότερα
χαλιναγωγείται µέσα σε συστήµατα και µαγικές παραδόσεις. Ετσι,
παγιωµένα µοντέλα και λοιπόν, η εξέλιξη του µαγικού ρεύµατος
αντιλήψεις. Γιατί το χάος του χάους, πέρα από τη συνεισφορά των
ιδρυτών του, οφείλεται κατά κύριο λόγο
είναι ρευστό, «χορεύει» στον Οστιν Οσµαν Σπέαρ (που είχε υπάρ-
παλλόµενο συνεχώς, ξει και µέλος του Argentum Astrum του
Αλιστερ Κρόουλι στο παρελθόν), ο οποίος
διαφοροποιείται, µετα-
και δηµιούργησε το σύστηµα των συµ-
στρέφεται. Είναι το όλον, βόλων και τη χρήση της γνώσης που τα
µέσα στο οποίο κινού- ενεργοποιεί.
µαστε και αναζητούµε. Αν και υπάρχουν µερικές τεχνικές
Προτού όµως προσπα- που είναι µοναδικές για τη µαγεία του χά-
ους (π.χ. ορισµένες µορφές της µαγείας
θήσει κάποιος να «δει» το των συµβόλων), η χαοτική µαγεία αποκτά
χάος ως το µαγικό µέσο µε συνήθως έναν ατοµικό χαρακτήρα και δι-
αφέρει από άλλα συστήµατα. Στη µαγεία
το οποίο θα γίνει ταξιδευ- του χάους η πίστη αποτελεί ένα ισχυρό
τής των µαγικών κόσµων, εργαλείο. Πηγές έµπνευσής της αποτε-
είναι καλό να προσπαθήσει λούν διάφοροι τοµείς, όπως η Επιστηµο-
νική Φαντασία, η Τελετουργική Μαγεία,
να κατανοήσει τις αρχές ο Νεοσαµανισµός και ο ∆ιαπροσωπικός
που το διέπουν, αλλά και Πειραµατισµός. Παρά τις διαφοροποιή-
να ρίξει µια κλεφτή µατιά σεις που προκύπτουν στο τέλος, οι «µάγοι
του χάους» (chaotes) συχνά χρησιµοποι-
στην ιστορία του κινήµα- ούν βοηθητικά και συστήµατα όπως ο Τα-
τος, όπως αυτό ξεκίνησε οϊσµός, ο Ινδουισµός και άλλα.
µερικές δεκαετίες πριν. Βασιζόµενος ίσως στη σηµαντικότε-
ρη αρχή της µαγείας του χάους, ο Σπέαρ
Του Αποστόλη Χειρδάρη,
υποστήριξε ότι η πίστη για ένα στόχο είναι
mister_magus@yahoo.gr
το κλειδί και ότι η ελευθερία της δηµιουρ-
γίας είναι µια µαγική πράξη από µόνη της.
Θεωρούσε ότι µέσω µιας συγκεκριµένης
διαδικασίας µπορεί κάποιος να γράψει
την επιθυµία του και µέσα από αναγραµ-
µατισµούς και συγχωνεύσεις λέξεων να
δηµιουργήσει το προσωπικό οπτικό του
σύµβολο, το sigil, πάνω στο οποίο θα δι-
αλογιστεί...
Οι βάσεις του χάους...
Ποια είναι όµως τα βασικά στοιχεία
που απαρτίζουν τούτη τη µαγική τάση;
Ας δούµε παρακάτω ένα απόσπασµα του
ίδιου του Carrol από το «Liber Null», που
αναλύει τη γενική θεωρία του συστήµατος
του Illuminates of Thanateros:
«Τα µυστικά της µαγείας είναι συµπα-
ντικά και έτσι η πρακτική φύση τους χρει-
άζεται λογικές απαντήσεις. Τα άτοµα εκεί-
να που αντιλαµβάνονται και εξασκούνται
πάνω σε τέτοιου είδους µυστικά φαίνεται
πως έχουν προσεγγίσει την “κυριαρχία”.
Αυτοί οι “δάσκαλοι”, σε διάφορα σηµεία
της Ιστορίας έχουν εµφυσήσει σε κόσµο
την έµπνευση για τη δηµιουργία µαγικών,
µυστικών, θρησκευτικών ταγµάτων µε σκο-
πό την αφύπνιση. Τέτοιου είδους τάγµατα
έχουν κατά καιρούς αποκαλέσει τις σέκτες
τους οι Ιλλουµινάτοι.
Τα µυστήρια εξάλλου µπορούν να δι-
αφυλαχτούν µονάχα µέσα από συνεχείς
αποκαλύψεις. Ετσι, το Τάγµα του ΙΟΤ
(Illuminates of Thanateros) συνεχίζει µια
παράδοση επτά χιλιάδων ετών, παρ’ όλα
αυτά το ίδιο το τάγµα δεν έχει δική του
ιστορία.
Το τάγµα φέρει το όνοµα του θεού Ερω-
τα και του Θανάτου. Πέρα από το γεγονός
ότι οι δύο αυτές δυνάµεις είναι οι µεγαλύ-
τερες εµµονές, ο Ερωτας και ο Θάνατος
αντιπροσωπεύουν τις θετικές και αρνητι-
κές µεθόδους για την επίτευξη της µαγικής
συνειδητότητας. Η λέξη illumination (φω-
τισµός) παραπέµπει στην έµπνευση, στη
διαφώτιση, στην απελευθέρωση που επέρ-
χεται από την επίτευξη των µαγικών µεθό-
δων. Στο τάγµα δεν υπάρχει ιεραρχία. Οι
“µαθητές” εξασκούν τις δυνατότητές τους
φαινοµενα
19
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
20
έχοντας τον καλύτερο δυνατό σύµβου-
λο: τον ίδιο το νου τους. Εξερευνούν
τις πιθανότητες αλλάζοντας τον εαυτό
τους κατά βούληση και αναζητούν το
απόκρυφο µέσω των ονείρων και της
µαγικής δραστηριότητας...».
Ενδιαφέρον έχει και η προσέγγιση
του Phil Hine στο ζήτηµα των αρχών
της γενικής µαγείας του χάους, έτσι
όπως τις παρουσιάζει σε τέσσερις ση-
µαντικές παραµέτρους µέσα από το
σχετικό µε το θέµα βιβλίο του «Oven-
ready Chaos»:
«1: Αποφυγή του ∆ογµατισµού. Οι
“µαθητές” του χάους αποφεύγουν να
αναµιχθούν µε οποιαδήποτε µορφή
δογµατισµού. Νιώθουν πως πρέπει
να αλλάξουν το νου τους, να έρθουν
αντιµέτωποι µε το ίδιο το εγώ τους
και να προβάλουν µαγικές αντιπαρα-
θέσεις µε σκοπό την ίδια την εξέλιξη.
2: Η Κυριαρχία της Προσωπικής
Εµπειρίας. Με λίγα λόγια, εκείνος που
εξασκεί τις τέχνες του χάους δεν βασί-
ζεται σε βιωµατικές εµπειρίες άλλων,
παρά διαπιστώνει ο ίδιος τα αποτελέ-
σµατα που θα επιφέρει µια προσωπική
του χαοτική πρακτική. Τα πάντα δια-
φέρουν ανάλογα µε τον ψυχισµό και
τις δυνατότητες του ατόµου.
3: Μεταστροφή. Μία από τις αρχές
του χάους είναι πως ο chaote θα πρέ-
πει να µεταστρέφει τις πεποιθήσεις
του σχετικά µε τη ζωή, τον κόσµο, τις
συµπεριφορές των ανθρώπων και την
κοινωνία. Χρησιµοποιώντας τέτοιου
είδους ασκήσεις “µεταστροφής”, το
άτοµο µεγαλώνει τις “ρωγµές” της
πραγµατικότητας και είναι πλέον σε
θέση να διαφοροποιεί καταστάσεις
όποτε κρίνει ότι είναι σκόπιµο.
4: Ποικίλες Προσεγγίσεις. Η θε-
ωρία της µαγείας του χάους, σε αντί-
θεση µε τα υπόλοιπα µαγικά συστή-
µατα, δεν περιορίζει τις επιλογές του
ατόµου. ∆ίνει µια ελευθερία επιλογής
σε πράγµατα που ενδιαφέρουν τον
chaote για να εξασκηθεί µαζί τους.
Για παράδειγµα, µπορεί κάποιος
να πειραµατιστεί µε θέµατα όπως η
λογοτεχνία, η παραψυχολογία κ.ά.,
να επιλέξει στοιχεία από οποιοδήποτε
µαγικό σύστηµα θελήσει ο ίδιος».
Το υπέρτατο χάος...
Μέσα από τις παραπάνω προσεγγί-
σεις µπορούµε να καταλάβουµε ότι το
χαο-µαγικό σύστηµα είναι µια ελεύ-
θερη µορφή µαγικής έκφρασης που
διαφοροποιείται από άτοµο σε άτοµο.
Λαµβάνοντας υπ’ όψιν µερικές βασι-
κές «µαγικές» αρχές που προϋπήρχαν
της χαοτικής µαγείας, σε συνδυασµό
µε την ανυπέρβλητη ελευθερία που
διέπει το χάος, ο «µαθητής» πειρα-
µατίζεται πάνω σε δικά του πρότυπα,
σύµβολα και ιδέες.
Αυτή η προσωπική «στρέβλωση»
που ο καθένας πραγµατοποιεί, σύµ-
φωνα µε τη δική του κρίση και µόνο,
αντιπροσωπεύει την υπέρτατη φύση
του χάους... Ενα σύνολο άπειρων δυ-
νατοτήτων και συµπτώσεων που µε-
ταστρέφεται και διαφοροποιείται από
τον ψυχισµό και τη δυναµική ενεργει-
ακή παρέµβαση του ατόµου µε το µα-
γικό χωρο-χρόνο.
Πρόκειται δηλαδή για ένα είδος
αναβλύζουσας µαγείας, που δεν πηγά-
ζει αποκλειστικά από τα καθιερωµένα
µαγικά συστήµατα και εγχειρίδια, µα
από τη δηµιουργικότητα του µαγικού
εαυτού. Μια ιδέα που σπάει τις όποιες
παγωµένες δογµατικές αντιλήψεις.
Who is who
Ο Αποστόλης Χειρδάρης γεννήθηκε στον
Πειραιά. Σπούδασε Γραφικές Τέχνες και
εδώ και αρκετά χρόνια ασχολείται µε το
χώρο του Απόκρυφου και της Παραψυχο-
λογίας. Είναι συνδηµιουργός και ένας από
τους διαχειριστές του δικτυακού τόπου
www.paranormal.gr.
 et Science
Στο µεταίχµιο των επιστηµονικών εξελίξεων και της έρευνας του αγνώστου
Από τoν Κώστα Μαυραγάνη, kostas.mavraganis@yahoo.gr

Επί ποδός…
επαφής!
Οι εξωγήινοι επιτίθενται, οι
γήινοι αµύνο-
νται: κλασικότατο µοτίβο σε χιλιάδες έργα (κινηµατογραφικά,
ανάγκης να εκπονηθούν από τον ΟΗΕ ειδικά σχέδια σχετικά µε
την ακολουθία ενεργειών στην περίπτωση επαφής µε εξωγήι-
νους, οι οποίοι ενδεχοµένως να έχουν εχθρικές διαθέσεις.
λογοτεχνικά, gaming) επιστηµονικής φαντασίας από πολύ παλιά,
Η πρόταση των επιστηµόνων αφορά στη δηµιουργία ενός
µε ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγµατα τον «Πόλεµο
ειδικού συντονιστικού πλαισίου, στη δηµιουργία του οποίου θα
των Κόσµων» του Χ. Τζ. Γουέλς, καθώς και τη ραδιοφωνική µε-
συµµετέχουν όλα τα κράτη της Γης. Επί της παρούσης, ο ΟΗΕ
ταφορά του από τον Ορσον Γουέλς, ο ρεαλισµός της οποίας κυ-
έχει το COPUOS (Committee on the Peaceful Uses of Outer
ριολεκτικά έστειλε τον κόσµο στα βουνά.
Space), στο οποίο µπορεί να συµπεριληφθεί κάποιου είδους ανά-
Βεβαίως, έχουν υπάρξει και άλλες παραλλαγές: µε εκπολιτι- λογος σχεδιασµός, που θα πραγµατεύεται την «επαφή»… και την
στές φιλικούς εξωγήινους να έρχονται εν ειρήνη, εξωγήινους πιθανότητα αντιµετώπισης µιας πιθανής εισβολής.
να έρχονται φαινοµενικά εν ειρήνη, ενώ παράλληλα διεισδύουν
Εάν έχετε αρχίσει ήδη να αναρωτιέστε τι είδους χρώµατα θα
στους ανθρώπινους κυβερνητικούς µηχανισµούς µε ύπουλους
έχουν οι... στολές παραλλαγής της «Earthforce» και να ξαναβλέ-
σκοπούς, εξωγήινους να διεισδύουν σε µυστικά εξαρχής και να
πετε ταινίες όπως τις «Predator», «Aliens», «Starship Troopers»
ζουν ανάµεσά µας µέχρι η ανθρωπότητα να καταρρεύσει εκ των
και «Independence Day», για να λάβετε µια ιδέα σχετικά µε το τι
έσω, καθώς και -σε µια άλλη διάσταση του θέµατος- φύσει µα-
ακριβώς θα σας ετοιµάσουν στη βασική εκπαίδευση (µην ανησυ-
χητικούς γήινους να επιτίθενται πρώτοι και να υποτάσσουν τις
χείτε, πάντως, δεν προβλέπεται να ανοίξουν σκοπιές στον Αρη
εξωγήινες φυλές εγκαθιδρύοντας στο γαλαξία ένα «imperium
ή να βγουν περιπολία στον Ερµή - τουλάχιστον όχι προς το πα-
του ανθρώπου». Οσο ευφάνταστα και αν θεωρούνται από πολ-
ρόν…), περιµένετε λίγο ακόµα: η εµφάνιση εχθρικών εξωγήινων
λούς αυτά τα σενάρια, όλο και περισσότεροι επιστήµονες πι-
θεωρείται ένα σενάριο το οποίο µπορεί να είναι πιθανό (εάν η
στεύουν πως πρέπει να αρχίσουν να λαµβάνονται σοβαρά. Η πιο
εξέλιξή τους έχει βασιστεί και αυτή στις αρχές του ∆αρβίνου,
πρόσφατη εξέλιξη αφορά στο άρθρο που έχει υπογραφεί από
δηλαδή στην επιβίωση του ισχυροτέρου, οπότε θα υφίστανται
επιστήµονες της Βασιλικής Εταιρείας της Ακαδηµίας Επιστηµών
προφανώς επιθετικές/επεκτατικές τάσεις), όµως αποτελεί απλά
της Μ. Βρετανίας. Το άρθρο δηµοσιεύτηκε στο «Philosophical
το χειρότερο σενάριο, και όχι αυτό που χαρακτηρίζεται από αυ-
Transactions» και στο επίκεντρό του είχε την επισήµανση της
ξηµένες πιθανότητες.
Και εφόσον το διευκρινίσαµε αυτό, όπλο, σκάφανδρο, εξάρ-
Who is who τυση, µπουκάλες οξυγόνου και όλοι στον ISS για αναφορά!
Ο Κώστας Μαυραγάνης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι
κάτοχος πτυχίου του Τµήµατος ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του
ΑΠΘ και Master (Newspaper Journalism) του Nottingham Trent φαινοµενα
University. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
21
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
eλευθεροσ tυποσ -22 ianoyaριου 2011
φαινομενα

22
 ελλαδα

Οι τελευταίοι Τρίτωνες
Πριν από 10.000 χρόνια η φύση δηµιούργησε
στην κορυφογραµµή της Τύµφης, στην Ηπειρο,
ένα µοναδικό κατασκεύασµα. Πρόκειται για τη
«∆ρακόλιµνη», που βρίσκεται σε υψόµετρο
2.100 µέτρων πάνω από την επιφάνεια της
θάλασσας. Πέρα από το αλπικό τοπίο που
απολαµβάνει ο ορειβάτης, η λίµνη χαρακτηρίζεται
από ακόµα µια ιδιοµορφία, µιας και φιλοξενεί
µικρούς δρακόµορφους τρίτωνες (ένα αµφίβιο),
προστατευµένους από ειδική νοµοθεσία.

φαινοµενα

23
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

24

Οι περί τον
και τον
παραδόσεις στην
τουρκοκρατούµενη Αθήνα
Μετά τα χρόνια της ύστερης
αρχαιότητας, η δόξα των µεγάλων
δασκάλων του κλασικού παρελθό-
ντος αποτέλεσαν παρελθόν.
Οι περιλάλητες φιλοσοφικές
σχολές έκλεισαν. Οι ναοί των
αρχαίων θεών ερειπώθηκαν ή,
στην καλύτερη περίπτωση, έγιναν
χριστιανικές εκκλησίες.
Η βυζαντινή πνευµατική πειθαρχία
εξαπλώθηκε παντού µέσα στο Αστυ
της Παλλάδος, θεσµοθετηµένη µε τις
αυτοκρατορικές νεαρές και εφαρµο-
σµένη από τους κρατικούς υπαλ-
λήλους και την Εκκλησία του ενός
και µόνου αληθινού Θεού. Οµως, η
αρχαία πνευµατική δόξα των Αθη-
νών έµεινε αλησµόνητη για τους
κατοίκους της, κατά τους αιώνες που
ακολούθησαν. Ποια ήταν η θέση του
Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στην
τουρκοκρατούµενη Αθήνα;
Tου Γεωργίου - Μιχαήλ
∆. Καραχάλιου,
georgemichaelcaras@yahoo.gr
αγνωστη ιστορια
Σωκράτη
Πλάτωνα
Επί χίλια ε κ α -
τό έτη
στην πόλη της θεάς Αθηνάς κυρι-
άρχησε η βυζαντινή χριστιανική πο-
λιτική. ∆ηµιούργησε πολιτισµό πε-
ρίλαµπρο, αλλά όχι πρωτότυπο και
ανεπανάληπτο όπως ο αρχαίος ελ-
ληνικός. Ο µεσαιωνικός πολιτισµός
της Ανατολής δεν ήταν πρωτότυπος,
ήταν µια διαλεκτική σύνθεση του πο-
λιτισµού της ελληνικής αρχαιότητας
µε τη χριστιανική διδασκαλία όπως
τη µετέφερε και τη δίδαξε στους
Αθηναίους ο ελληνοµορφωµένος
απόστολος Παύλος. Αυτό που έφε-
ρε και δίδαξε στην Αθήνα ο Παύλος
ήταν ότι ο ίδιος αφοµοίωσε από την
ιουδαϊκή θρησκεία, τη θρησκεία του,
την ελληνική φιλοσοφία, που κατείχε
όσο λίγοι στην εποχή του, και τη δι-
δασκαλία του Χριστού όπως του τη
δίδαξε στη ∆αµασκό ένας από τους
εβδοµήκοντα αποστόλους, ο Ανανί-
ας. Αυτή η σύνθεση του ελληνικού
πολιτισµού µε τον παύλειο Χριστια-
νισµό είναι ο ελληνικός µεσαιωνικός
πολιτισµός, ο λεγόµενος και βυζα-
ντινός. Ο πολιτισµός αυτός µπορεί
να αναπτύχθηκε και να ήκµασε µε
επίκεντρο το χριστιανικό Βυζάντιο,
την αυτοκρατορική Κωνσταντινού-
πολη, αλλά ως σηµείο σύλληψης και
γέννησης είχε την Αθήνα, την πόλη
των διανοουµένων. Ο βυζαντινός
πολιτισµός υπήρξε περίλαµπρος και
το ελληνικό µεσαιωνικό πνεύµα που
τον διαµόρφωσε καταύγασε µε τη
δηµιουργία του το παγκόσµιο πνευ-
µατικό στερέωµα. Τη στιγµή που οι
λαοί της ∆ύσης ζούσαν µέσα σε ένα
ζόφο πνευµατικής αδρανείας, οι Ελ-
ληνες της µεσαιωνικής Ανατολής, µε
την καθοδήγηση του πνεύµατος των
αρχαίων διδασκάλων, των οποίων
τη σοφία ανελλιπώς σπούδαζαν και
καλλιεργούσαν, δηµιούργησαν έναν
πολιτισµό που επάξια φέρει σήµερα
τον τίτλο του τέκνου και µαθητού της
ελληνικής αρχαιότητας.
Ανατολή και ∆ύση
κατά το Μεσαίωνα
Ο ελληνικός µεσαιωνικός πολι-
τισµός και ο αρχαίος είχαν ένα κοινό
γνώρισµα. Σε αδρές γραµµές ήταν
πολιτισµός των πολλών και όχι των
ολίγων και ακριβώς για το λόγο αυτό
στην Ανατολή υπήρξαν πολύ περισ-
σότερες αιρέσεις απ’ ό,τι στη ∆ύση.
Στην Ανατολή υπήρχε ευρύτερη δι-
άδοση της κλασικής µόρφωσης στις
λαϊκές µάζες και ο κόσµος ήταν πολύ
πιο προβληµατισµένος από τη ∆ύση,
φαινοµενα
25
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
26
µιας και είχε περισσότερες γνώ-
σεις και άποψη επί όλων των θε-
µάτων και µάλιστα επί των θρη-
σκευτικών.
Το βυζαντινό κράτος κατά
τα περίπου χίλια εκατό χρόνια της
ζωής του φωταγώγησε το µεσαι-
ωνικό σκότος της ∆ύσης. Αργό-
τερα, µε την τελευταία του πνοή,
έστειλε στη ∆ύση τους Ελληνες
πρόσφυγες λογίους και έδωσε τη
µεγαλύτερη πνευµατική ώθηση
µέσω της Αναγέννησης, το πνευ-
µατικό εκείνο κίνηµα που ανα-
βάπτισε τη δυτική διανόηση στις
αρχαίες κλασικές σπουδές. Εκείνη
πάλι, µε την πολύτιµη βοήθεια της
τυπογραφίας, οδήγησε την Ευρώ-
πη στο ∆ιαφωτισµό και τη Με-
γάλη Γαλλική Επανάσταση απε-
λευθερώνοντάς την από τα τρία
φοβερά δεινά που την τυραννού-
σαν για αιώνες: την αµάθεια, τον
κληρικαλισµό και τη φεουδαρχία.
Αυτός ο µεγάλος δρόµος, που
άρχισε η Ευρώπη -και µαζί της
ο κόσµος ολόκληρος- να βαδίζει
από το 1789 και που συνεχίζει
να τον βαδίζει µέχρι σήµερα, είχε
ως αφετηρία τη µεταλαµπάδευση
των σπουδών της αρχαίας ελλη-
νικής σοφίας από τους Ελληνες
λογίους που έφυγαν από το τουρ-
κοκρατούµενο Βυζάντιο και πήγαν
στη λατινική ∆ύση για να ζήσουν
και να διδάξουν.
Υπαίθρια σχολειά
στην Πλάκα
Η αποχώρηση των Ελλήνων
λογίων από τη βυζαντινή Ανατο-
λή σε καµιά περίπτωση δεν σή-
µανε την παύση των ελληνικών
σπουδών στο χώρο όπου γεννή-
θηκαν. Η αρχαία ελληνική παρά-
δοση ήταν τόσο βαθιά ριζωµένη
στο Βυζάντιο που έµεινε άσβεστη
Σύµφωνα µε τις λαϊκές δοξασίες
της Τουρκοκρατίας, το Ωρολόγιο του
Ανδρονίκου Κυρρήστου, οι γνωστοί µας
«Αέρηδες», θεωρείτο από τους Αθηναίους
της Τουρκοκρατίας ως το σχολείο του
Σωκράτη
και κατά τα τετρακόσια χρόνια ήταν λαϊκοί, ενώ οι κληρικοί ήταν
της τουρκικής σκλαβιάς. Ολες µειοψηφία. Από όλους όσους δί-
οι περιοχές της σκλαβωµένης δαξαν τα Ελληνόπουλα κατά την
ελληνικής γης είχαν βαθιά την Τουρκοκρατία ο αξιότερος για να
επίγνωση του αρχαίου τους πα- µνηµονευθεί είναι, κατά τη γνώ-
ρελθόντος και στηριγµένες στο µη του γράφοντος, ο Πλακιώτης
παρελθόν αυτό πορεύτηκαν µέσα ράφτης Νταπτάς, που οποίου την
στο σκοτάδι της Τουρκοκρατίας. επική προσπάθεια να διδάξει τα
φτωχά Ελληνόπουλα της Πλάκας
Η επίγνωση των αρχαίων προ- τη διασώζει ο ιστορικός της Αθή-
γόνων ήταν για τους Ελληνες της νας, ∆ηµήτριος Καµπούρογλου.
Τουρκοκρατίας ό,τι ο δαδούχος Ο Νταπτάς, του οποίου το πραγ-
για τους µύστες των Ελευσινίων
Μυστηρίων. Η συστηµατική διδα-
σκαλία της αρχαίας σοφίας κατά
την Τουρκοκρατία δεν έπαψε να
φωτίζει τους Ελληνες. Οχι µε τη
µορφή του «κρυφού σχολειού»,
που είναι ένα παραµύθι της µετα-
επαναστατικής εποχής, αλλά µε
τη µνηµειώδη προσπάθεια όλων
εκείνων που δούλεψαν άοκνα για
να υλοποιήσουν το εθνικό έπος
που λέγεται «παιδεία της Τουρ-
κοκρατίας».
Οι µεγάλοι µας ιστορικοί,
ο Σάθας, ο Λάµπρος και ο Κα-
µπούρογλου, µαρτυρούν µε
αδιάψευστα ιστορικά στοιχεία
την κατάσταση της παιδείας επί
Τουρκοκρατίας. Μιας παιδείας
που δεν στηριζόταν στην αρω-
γή του τυραννικού τουρκικού
κράτους, αλλά στο βαλάντιο του
λαού, κατά κύριο λόγο, και της
Εκκλησίας δευτερευόντως. Το µε-
γαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων
διδασκάλων επί Τουρκοκρατίας

µατικό όνοµα µας είναι άγνωστο, ήταν
ράφτης µε κάποια αξιόλογη ελληνική
µόρφωση. Επειδή δεν υπήρχαν χρή-
µατα για σχολικό κτίριο, τα µαθήµατα
πραγµατοποιούνταν όταν υπήρχε καλός
καιρός, την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Ο χώρος των µαθηµάτων ήταν πίσω
από το ιερό της Σώτηρας του Λυκοδή-
µου, της σηµερινής Ρωσικής Εκκλησί-
ας, στην οδό Φιλελλήνων. Οι µαθητές
κάθονταν κατάχαµα στην ύπαιθρο, εκεί
που σήµερα είναι η πλατεία Ραλλούς
Μάνου. Το µάθηµα περιελάµβανε κυ-
ρίως Αρχαία Ελληνικά και όσοι µαθη-
τές έκαναν λάθος στο µάθηµα ή ήσαν
άτακτοι δέχονταν είτε τα χτυπήµατα
από τη βέργα του δασκάλου (αυτοί που
κάθονταν κοντά) είτε πέτρες (αν βρί-
σκονταν σε απόσταση από αυτόν)! Μά-
λιστα, οι ίδιοι οι µαθητές πριν από την
έναρξη του µαθήµατος µάζευαν πέτρες
υπό την επίβλεψη του δασκάλου τους
αγνωστη ιστορια
για να έχει αυτός το απαιτούµενο «υλι-
κό σωφρονισµού κατά τη διδασκαλία».
Αλλωστε, το όνοµα Νταπτάς σηµαίνει
στα αρβανίτικα «αυτός που κτυπά». Σε
αυτές τις αντίξοες «συνθήκες σπου-
δών» ο Νταπτάς αντεπεξήλθε µε επι-
τυχία και κατόρθωσε να διδάξει στα
φτωχά Ελληνόπουλα της Πλάκας την
ελληνική γλώσσα, όχι τα αρβανίτικα,
και να διατηρήσει τον εθνισµό τους
αλώβητο.
Στην τουρκοκρατούµενη Αθή-
να η αρχαία ελληνική σοφία είχε τέτοια
διάδοση σε λαϊκή βάση ώστε βγήκε
έξω από τους τόπους διδασκαλίας
και απλώθηκε στη λαϊκή συνείδηση µε
µορφή παραµυθιών και θρύλων σχετι-
κών µε τους µεγάλους φιλοσόφους της
κλασικής αρχαιότητας και τη σύνδεσή
τους χωροταξικά µε κάποια σηµεία της
τουρκοκρατούµενης Αθήνας.
Το σχολείο του
Σωκράτη
Σύµφωνα µε τις λαϊκές δοξασίες
της Τουρκοκρατίας, το Ωρολόγιο του
Ανδρονίκου Κυρρήστου, οι γνωστοί µας
«Αέρηδες», που ανεγέρθηκε από τον
Ελληνα αστρονόµο Ανδρόνικο, καταγό-
µενο από την Κύρρο της Μακεδονίας (ή
Μακεδονικής Συρίας) επί εποχής Σύλλα
(στο πρώτο µισό του 1ου αιώνα π.Χ.),
θεωρείτο από τους Αθηναίους της Τουρ-
κοκρατίας ως το σχολείο του Σωκράτη.
Στο Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρή-
Η τουρκόφωνη συµβολαιογραφι-
κή φιλολογία σχετικά µε την περιοχή
της Ακαδηµίας του Πλάτωνος έχει και
άλλο ένα πολύτιµο τεκµήριο να επιδεί-
ξει. Αυτό προέρχεται από τη συλλογή
των Γενικών Αρχείων του Κράτους, το
«Ταπί» (τίτλος κατοχής) του µουσουλ-
µανικού έτους 1118 (1705 κατά τη
χριστιανική χρονολογία), το οποίο εκ-
δόθηκε από τον Βοϊβόδα των Αθηνών
Μουσταφά Αλή Κιάτο. Αφορά σε έναν
αγρό στην περιοχή του Αγίου Μελετίου
(της γνωστής εκκλησίας στα Σεπόλια).
Ο Βοϊβόδας είναι Τούρκος πολιτικός
διοικητής, κάτι ανάλογο µε το δούκα
της δυτικής φεουδαρχίας. Ο Μουστα-
φά Αλή Κιάτο λοιπόν, ως διαχειριστής
των προσόδων «του ευδαιµονεστάτου
και ευεργετικοτάτου Αρχιευνούχου»
(του σουλτανικού χαρεµιού), δίνει
στη Μονή Ασωµάτων το δικαίωµα επί
ενός αγρού δυόµισι στρεµµάτων στην
περιοχή «Αγιος Μελέτιος», που συνό-
ρευε, και «από τον δρόµον Ραβησί Κα-
θήµια». Και εδώ η συνηµµένη επίσηµη
ελληνική µετάφραση γράφει «Ραβησί
Ακαδιµία». Αν ο όρος «Ραβησί» είναι
παραφθορά του βυζαντινού χαρακτη-
ρισµού της περιοχής ως παραδείσου,
τότε έχουµε την επιβίωση του χαρα-
κτηρισµού του βυζαντινού τοπογρά-
φου των Αθηνών που γράφει ότι «το
του Πλάτωνος ∆ιδασκαλείον βρισκό-
ταν εις το Παραδείσιον».
φαινοµενα
27
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
28
στου κατά την Τουρκοκρατία στε-
γαζόταν το ιεροδιδασκαλείο των
δερβίσιδων, το γνωστό ως «Τεκές
του Μπραΐµη». Ενας κώδικάς του
1688, περίπου, αναφέρει περί
αυτού τα εξής: «Εις τον Τεκέ του
Μραΐµη ήταν ναός και σχολείον
του Σωκράτους, έχει τριγύρω τους
δώδεκα ανέµους και ταις ώραις».
Κάποιοι, µάλιστα, πίστευαν ότι εκεί
είναι και ο τάφος του µεγάλου φι-
λοσόφου της αρχαιότητας.
Σύµφωνα µε όσα πίστευ-
αν, επί Τουρκοκρατίας το σπή-
λαιο που βρίσκεται στα ανατολικά
κράσπεδα του λόφου του Μου-
σαίου, εκεί που είναι το µνηµείο
του Φιλοπάππου, ήταν η φυλακή
του Σωκράτη. Τα κτίσµατα όµως
που αποδίδονται στις εγκαταστά-
σεις του δεσµωτηρίου του Σω-
κράτη είναι του 4ου π.Χ. αιώνα,
ενώ ο µεγάλος δάσκαλος της αρ-
χαιότητας έζησε τον προηγούµενο
αιώνα, τον 5ο π.Χ.
Η Πλατωνική
Ακαδηµία
µέσα στο χρόνο
Ανάλογο µε την περιέργεια των
Αθηναίων της Τουρκοκρατίας για
τον Σωκράτη ήταν και το ενδι-
αφέρον τους για το µαθητή του,
τον Πλάτωνα, και την Ακαδηµία
του. Σε συµβόλαια της εποχής, η
περιοχή που σήµερα βρίσκεται η
Ακαδηµία του Πλάτωνος αναφέ-
ρεται, από Ελληνες και Τούρκους,
ως «Καθήµια».
Σε χρονικά της έσχατης βυ-
ζαντινής εποχής αναφέρεται ότι
η πλατωνική Ακαδηµία ήταν στο
χωρίο των Βασιλικών και το δι-
δασκαλείον του Πλάτωνος στον
παράδεισο. Η λέξη «παράδεισος»
είναι περσικής προέλευσης (παρ-
ντεέζ στα αρχαία περσικά) και
Σε πωλητήριο του 1731, ένας Τούρκος
πούλησε στον ηγούµενο της Μονής
Ασωµάτων έναν αγρό στην περιοχή
Καθήµια, που στην επικυρωµένη ελλη-
νική µετάφραση, που συνόδευε το συµ-
βόλαιο, αναφέρεται ως «Ακαδηµία των
Αθηνών»
σηµαίνει κήπος. Πρόκειται για την
περιοχή που έχει σήµερα εντοπι-
στεί η Ακαδηµία του Πλάτωνος.
Σχετικά µε την τοποθέτηση της
Ακαδηµίας στα Βασιλικά υπάρ-
χουν δύο ερµηνείες. Είτε ο ανώ-
νυµος τοπογράφος έγραψε «σχο-
λείον Στωικών» και από λάθος
αργότερα αντέγραψε Ακαδηµία εν
χωρίω, ή ο χώρος της Ακαδηµίας
περιλαµβανόταν στα Βασιλικά,
δηλαδή στην περιοχή των βυζα-
ντινών στρατιωτικών τιµαρίων.
Η αντιδιαστολή της πλατωνικής
Ακαδηµίας προς το διδασκαλείο
του Πλάτωνος και η αναφορά
της τοποθεσίας αυτού σε κάποιον
παράδεισο µάλλον υπονοούν ότι
στην περιοχή διδασκαλείου υπήρ-
χαν κήποι και εσφαλµένα αυτό
θεωρείτο ξεχωριστή εγκατάσταση
από την Ακαδηµία. Πάντως, το λά-
θος του λαϊκού τοπογράφου σχε-
τικά µε την Ακαδηµία ήταν ασήµα-
ντο µπροστά στην παραδοξότητα
που αναφέρει ο Ιησουίτης Babin,
ότι κάποιος πύργος στην περιοχή
του Υµηττού ήταν η Ακαδηµία ή το
εξοχικό του Πλάτωνος.
Ο Γάλλος περιηγητής Guillet
στα 1670 µάς πληροφορεί,
εσφαλµένα και αυτός, ότι η Ακα-
δηµία του Πλάτωνος είναι ο… Κε-
ραµεικός.
Ο Γάλλος αρχαιολόγος
Jacob Spon, που επισκέφτηκε την
Αθήνα το 1675, αναφερόµενος
στην Ακαδηµία του Πλάτωνος,
αρκείται σε γενικότητες και θαυ-
µάζει τη βλάστηση του Κηφισού, η
οποία περιβάλλει την Ακαδηµία.
Ενας Ελληνας τοπογράφος
της εποχής της Τουρκοκρατίας,
ανώνυµος και αυτός για εµάς, κα-
ταγράφει ασφαλέστερα τις λαϊκές
παραδόσεις της εποχής του και
σηµειώνει τα εξής: «Εις τα Βασι-
λικά ήτον Σχολείον των Στωικών,
εις την Ακαδηµίαν ήτον Σχολείον
του Πλάτωνος». Ακριβής στην πε-
ριγραφή του είναι και ο επίσκοπος
Ναζιανζού Ιγνάτιος που επισκέ-
φτηκε την Αθήνα το 1772 και
αναφέρει τα ακόλουθα: «Τας ποτέ
Ακαδηµίας του Πλάτωνος, αι νυν
λέγονται Ακαδήµια».
Το συµβόλαιο απόκτησης του
αγρού µέσα στον οποίο βρίσκε-
ται η πλατωνική ακαδηµία, από
τον Αθηναίο γαιοκτήµονα Ιωάννη
Βλάχο, χαρακτηρίζει την εν λόγω
έκταση ως «περιοχή του Αγίου Νι-
κολάου στα Καθήµια». Το κείµενο
του συµβολαίου αυτού βρίσκεται
σήµερα στα Γενικά Αρχεία του
Κράτους (Νοταριακός Κώδικας ΙΖ,
φύλλο 109β).
Ο Ιωάννης Βλάχος υπήρ-
ξε ένας κατεξοχήν ευσυνείδητος
πατριώτης της εποχής του. Οσα
αρχαιολογικά τεµάχια συνέλεξε
από το κτήµα του δεν τα πούλησε

στους διάφορους φιλάρχαιους ξένους
περιηγητές, τα κράτησε και τα εντοίχισε
στη στέρνα του κτήµατός του διασώζω-
ντάς τα. Με την περιοχή αυτή συνέβαινε
το εξής παράδοξο: Ναι µεν αναγνω-
ριζόταν από το λαό ως «Ακαδηµία του
Πλάτωνος», αλλά όλοι οι τίτλοι ιδιοκτη-
σίας την αναφέρουν ως «Καθήµια» που,
όπως θα δούµε παρακάτω, είναι παρα-
φθορά τουρκικής προέλευσης της λέξης
«Ακαδηµία».
Σε πωλητήριο του µουσουλµανικού
έτους 1144, του 1731 µε τη χριστιανι-
κή χρονολογία, ένας Τούρκος, ο Μουχλί
Μεχµέτ Αλής, πούλησε στον ηγούµενο
της Μονής Ασωµάτων έναν αγρό στην
περιοχή Καθήµια, που στην επίσηµη και
επικυρωµένη ελληνική µετάφραση, που
συνόδευε το συµβόλαιο, αναφέρεται ως
«Ακαδηµία των Αθηνών». ∆εν υπάρχει
αµφιβολία ότι η λόγια µετάφραση του
τοπωνυµίου «Καθήµια» σε «Ακαδηµία
των Αθηνών» ένα και µόνο σκοπό είχε:
να υποδηλώσει µε τον τρόπο αυτό την
ελληνικότητα της περιοχής.
Το δέντρο
του Πλάτωνα
Αφού όµως κάναµε λόγο για τα όσα
έλεγαν οι Αθηναίοι της Τουρκοκρατίας
αγνωστη ιστορια
για την Ακαδηµία του Πλάτωνος, πρέ-
πει να µιλήσουµε και για την «Ελαία του
Πλάτωνος» που βρίσκεται και αυτή στην
περιοχή της Ακαδηµίας στον Κολωνό. Η
τεραστίων διαστάσεων πανάρχαια ελιά
που βρίσκεται στην Ιερά Οδό και έχει
ηλικία άνω των 25 αιώνων, είναι γνωστή
ακόµα και σήµερα ως η Ελιά του Πλά-
τωνα. Κατά την Τουρκοκρατία, ο λαός
πίστευε ότι κάτω από τη σκιά αυτής της
ελιάς ο φιλόσοφος δίδασκε τους µαθη-
τές του και ότι κάτω απ’ αυτό το δέν-
δρο πρωτακούστηκαν οι ιδέες του που
φωτίζουν την ανθρωπότητα µέχρι και
σήµερα.
Σύµφωνα µε την παράδοση, οι
ελιές του Ελαιώνα των Αθηνών προέρ-
χονταν από βλαστούς της ελιάς που φύ-
τεψε η θεά Αθηνά στην Ακρόπολη όταν
φιλονικούσε µε το θείο της, τον Ποσει-
δώνα, για το ποιος από τους δύο θα
πάρει υπό την προστασία του την πόλη.
Τελικά στη διαµάχη κέρδισε η Αθηνά και
η πόλη ονοµάστηκε Αθήνα. Από αυτή
την ελιά της Αθηνάς, που φύτρωνε στο
Ερέχθειο, προέρχεται και η λεγόµενη
Ελαία του Πλάτωνος. Είναι ένα δέντρο
βάρους εξακοσίων τόνων που δέσποζε
µε την παρουσία του στην Ιερά Οδό, εκεί
όπου σήµερα είναι η στάση «Ελιά του
Πλάτωνος», δίπλα στη So„ex. Το 1978
έπεσε επάνω του ένα λεωφορείο και το
κατέστρεψε. Με τις άοκνες προσπάθειες
του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου και του
υπουργείου Πολιτισµού, ο τεράστιος
κορµός του ιερού δέντρου µεταφέρθη-
κε στον προθάλαµο της πρυτανείας του
Γεωπονικού Πανεπιστηµίου. Στον τόπο
όπου ήταν η ελιά έµειναν µόνο οι ρίζες.
Κι όµως, οι πανάρχαιες ρίζες πέταξαν
νέους βλαστούς και µε τη φροντίδα των
φοιτητών του Γεωπονικού Πανεπιστηµί-
ου το αρχαίο δέντρο ξαναζεί. Η Ελαία
του Πλάτωνος είναι αθάνατη, όπως
αθάνατος είναι και ο πολιτισµός, τον
οποίο φώτισαν οι ιδέες των φιλοσόφων
µας.
Βιβλιογραφία.
1. Αλεξάνδρου Θ. Φιλαδελφέως, Οδη-
γός των Αθηνών, Εν Αθήναις, εκ του τυ-
πογραφείου των καταστηµάτων Μιχαήλ
Ι. Σαλιβέρου, 1900.
2. ∆. Γρ. Καµπούρογλου, Ο Αναδροµά-
ρης, Εν Αθήναις, Εκδοτικός Οίκος Γεωρ-
γίου Φέξη, 1914.
3. ∆. Γρ. Καµπούρογλου, Αι Παλαιαί Αθή-
ναι, Βιβλιοπωλείον Γεωργίου Ι. Βασιλεί-
ου, Αθήναι 1922.
4. Ι. Τραυλού, Πολεοδοµική Εξέλιξις των
Αθηνών, Αθήναι 1960.
Who is who
Ο Γιώργος Καραχάλιος είναι συγ-
γραφέας, θεολόγος, µαθηµατικός και
αρχαιολόγος. Εχει ειδικευτεί στη Συ-
γκριτική Μυθολογία, στην Εβραϊκή
Αρχαιολογία, στην ανάλυση πολεµι-
κών παιγνίων και την Κρυπτογραφία.
Συνεργάστηκε στο παρελθόν µε το
διάσηµο βυζαντινολόγο Κ. Βαρζό στη
σύνταξη της «Γενεαλογίας των Κοµνη-
νών». Εχει δηµοσιεύσει διάφορα άρ-
θρα - πραγµατείες για τον αυτοκράτο-
ρα Ιουλιανό, την Αγνή τη Φράγκα και
την Αννα Νοταρά. Θεωρείται ένας από
τους πλέον εξειδικευµένους στο θέµα
της ∆εσπόσυνης Οικογένειας (της οι-
κογένειας του Ιωσήφ του Μνήστορος),
αλλά και στα θέµατα των κειµηλίων
της εποχής του Χριστού.
φαινοµενα
29
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
30
ο αυλ σ του πανοσ
Ο Πρωταγόρας για την παιδεία
Εχετε διαλέξει να διαπαιδαγωγείτε τους
νέους σας µε έναν εντελώς διαφορετικό
τρόπο από εκείνον της εποχής µου. Με µια επιπόλαια σύγκριση,
µπορώ να καταλήξω στο συµπέρασµα ότι οι µέθοδοί σας είναι
πιο αποδοτικές από τις δικές µας, δεδοµένου ότι υπάρχει ένα
ολόκληρο σύστηµα που υποστηρίζει τη διαπαιδαγώγηση των
νέων και το σύστηµα αυτό απέχει πολύ από τους συνήθεις
τρόπους που εφαρµόζαµε τον καιρό κατά τον οποίο δίδασκα
στις αγορές των πόλεων. Φαίνεται να υπάρχει µια δοµή, την
οποία οι δάσκαλοί σας αναπαράγουν, ωσάν να είναι ένας
ο δάσκαλος και πολλοί οι αγγελιαφόροι του.
Γυρνώντας από πόλη σε πόλη, γνώ-
ρισα πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους.
∆ίδαξα τα παιδιά τους, αλλά φυσικά και
τους ίδιους, ανταµείφθηκα για τις υπη-
ρεσίες µου -πώς, άλλωστε, θα επιδι-
δόµουν µε τόσο ζήλο στο έργο µου,
όταν θα έπρεπε να επιδοθώ µε κόπο
στην αναζήτηση των απαραιτήτων για
τη διαβίωσή µου;- και διδάχθηκα µέσα
από την ιδιαιτερότητα του καθενός που
προσηλωνόταν στις διδαχές µου. Εφάρ-
µοσα µια εξατοµικευµένη διαλεκτική µέ-
θοδο για τον κάθε µαθητή, όπου πέρα από
τη γενική αναφορά σε όρους και σε πράγµατα,
προσπάθησα να αντλήσω από τον καθένα τον
ιδιαίτερο τρόπο µε τον οποίο εκείνος θα απορροφούσε
τη γνώση. Αναλόγως αυτού του τρόπου που αντιλαµβανόµουν,
χρησιµοποιούσα και διαφορετικά επιχειρήµατα σε καθέναν
από αυτούς τους φιλοµαθείς νέους, για να διδάξω τα ίδια
ακριβώς πράγµατα.
Ετσι, λοιπόν, αναρωτιέµαι πώς γίνεται οι δάσκαλοί σας να
παρουσιάζουν στους µαθητές τους τη γνώση µε τον ίδιο τρόπο
ανεξαρτήτως σε όλους και µάλιστα να πετυχαίνουν εξαιρετικά
αποτελέσµατα, δεδοµένης αυτής της εκπληκτικής προόδου
που συναντώ παντού στο διάβα µου. Για αυτή την πρόοδο θα
Οι αρχαιοι φιλοσοφοι µας επισκεπτονται
Από τoν Τάσο Χαλιό, tasoschalios@yahoo.gr
θεωρήσω υπεύθυνη αυτή τη διάχυτη γνώση, που φαίνεται
να µοιράζεστε όλοι σας. Οµως για µένα η ίδια η γνώση δεν
προσδιορίζεται εντελώς αντικειµενικά αλλά µονάχα µέσω των
αισθήσεων του καθενός και οι οποίες αισθήσεις σαφώς δια-
φέρουν από άτοµο σε άτοµο στον τρόπο που επεξεργάζονται
την κάθε εντύπωση.
Οπως και να ’χει, αυτό για το οποίο εγώ αµφιβάλλω είναι
για τη διδασκαλία της αρετής. Για αυτήν δεν µπορώ να εξακρι-
βώσω ούτε εάν διδάσκεται ικανοποιητικά ούτε εάν ασκείται
καν. Η αγωγή των ανθρώπων οφείλει να περιέχει τις
γνώσεις περί κόσµου, φύσεως, πολιτικής κ.ά. για
να εφοδιάσει το νέο άνθρωπο µε τα στοιχεία
του πολίτη, αλλά οφείλει εξίσου να του
προσφέρει και όλα αυτά τα επιµέρους
τµήµατα της αρετής, τα οποία απασχο-
λούσαν τόσο πολύ και τον καλοπροαί-
ρετο φίλο µου, τον Σωκράτη.
Στην περίπτωση, λοιπόν, που
συµφωνήσετε µαζί µου όσον αφορά
στη θεωρία µου για το απαραίτητο
στοιχείο της ορθής πολιτικής δράσης
-για το οποίο επέµεινα στη διδασκαλία
µου ότι είναι πρωτίστως η ηθική, η οποία
και εξασφαλίζει τελικώς τις αρετές-, πώς να
διδάξετε την ηθική και πώς να οδηγηθείτε ασφα-
λώς στην αρετή; Καθότι εάν ανακαλύψατε έναν τρόπο,
σε αυτή την εποχή θα ήθελα να ζήσω και να δράσω. Εάν όµως
δεν έχετε κάποια µέθοδο που να περιλαµβάνεται σε αυτές τις
οδηγίες που ακολουθούν οι δάσκαλοί σας, για να διδάξετε την
απόκτηση της αρετής, τότε ούτε πολίτες δηµιουργείτε ούτε
πολίτες είστε και οι ίδιοι.
Who is who
Ο Τάσος Χαλιός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981 και σπούδασε
Οικονοµικά. Ασχολείται µε τη Φιλοσοφία, τις Αρχαίες Παρα-
δόσεις, την Πολιτική Αρετή και την Ελευθερία της Εκφρασης.
Πειραµατίζεται µε το Λόγο στο ∆ιαδίκτυο και τον Τύπο. Ζει
και εργάζεται στην Αθήνα.
 η µηχανή
του χρονου Από τoν Μηνά Ν. Παπαγεωργίου

Τα βιβλία που φιλοξενούν

ιστορίες µε φαντάσµατα
στην οµιχλώδη και µυστηριακή Βρετα-
και χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.
Το άρθρο που φιλοξενούµε σή-
του Σάιντερστον Χολ είναι µόνο µε-
ρικές από τις σύντοµες ιστορίες που
παρατίθενται.
µερα δηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα
νία ασκούν εδώ και χρόνια µια παρά-
«Ελευθερία», στο φύλλο της 2ας Αυ- Οµως, τη µεγαλύτερη εντύπωση µας
ξενη γοητεία στους αναγνώστες τους.
γούστου 1959. Παρουσιάζει µια πλη- προκάλεσε η αναφορά στην πεδιάδα
Οντως η Βρετανία θα µπορούσαµε να
θώρα παραδειγµάτων στοιχειωµένων του Εντζχολ, εκεί όπου το 1642 πραγ-
πούµε πως αποτελεί την «πατρίδα»
οικηµάτων στην Αγγλία, συνοδευό- µατοποιήθηκε µια άγρια µάχη µεταξύ
των φαντασµάτων. Αναρίθµητες εί-
µενα πάντα από τους αντίστοιχους βασιλοφρόνων και πουριτανών. Αρ-
ναι οι περιπτώσεις παλαιών µεγάρων,
µύθους και θρύλους. Οι περιπτώσεις κετοί ταξιδιώτες και ντόπιοι κάτοικοι
πύργων και µουσείων που «φιλοξε-
του πύργου του Λονδίνου, του πύρ- αναφέρουν πως κατά καιρούς ακούν
νούν» κάποιον άυλο ένοικο, προσελ-
γου του Ουίνσδορ, της κατοικίας των «ήχους σαλπίγγων, πολεµικάς κραυ-
κύοντας ταυτόχρονα εκατοντάδες ή
κοµητών του Στράθµορ, της έπαυλης γάς και θρήνους πληγωµένων»!

φαινοµενα

31
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 IANOYAΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

32

Εκπληκτος συνειδητοποίησα
ότι ο άνθρωπος απέχει πολύ
απ’ το να αποτελεί µια οµογενή
µονάδα. Είδα ότι παρουσιά-
ζει φαινόµενα αστάθειας και
διχασµού, ότι είναι ένα ανα-
βράζον µίγµα από αντιφατικές
παρορµήσεις, αναστολές και
συναισθήµατα. Η ενότητα της
συνείδησης ή της λεγόµενης
προσωπικότητάς του δεν είναι µια
πραγµατικότητα αλλά ένα ζητού-
µενο, µια επιθυµία. Και τρόµαξα
µπροστά στην ιδέα ότι αυτή η φα-
νταστική ενότητα του ανθρώπου
απειλείται από ξένες δυνάµεις…
Του ∆ηµήτρη Αργασταρά,
argastaras@yahoo.gr

Πόσους
Πόσου
εαυτούς
εαυτ
έχεις;
 ανεξηγητο
Ηταν ένα ήσυχο
απόγευµα
όταν µπόρεσα επιτέλους να βρω
φορές τυχαίνει να κάνουµε κάτι
ενώ σκεφτόµαστε κάτι άλλο; Πό-
σες φορές περπατούµε στο δρόµο,
Η σκοτεινή ήπειρος
και οι πολλοί
λίγο ελεύθερο χρόνο, να κάτσω στο µε τα βήµατά µας να µας οδηγούν εαυτοί
γραφείο µου και να προσπαθήσω µε ασφάλεια στον προορισµό µας,
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο
να σταχυολογήσω τις σκέψεις µου ενώ ο νους µας ταξιδεύει σε τελεί-
Σίγκµουντ Φρόιντ έκανε µια συντα-
γι’ αυτό το άρθρο. Μόλις είχα αρ- ως διαφορετικές διαδροµές; Μπο-
ρακτική ανακάλυψη που θα αποτε-
χίσει να κρατώ κάποιες σηµειώσεις ρεί, λοιπόν, ο εαυτός µας να εκτελεί
λούσε την απαρχή της ψυχαναλυ-
πάνω σε διάφορα θέµατα, δέχτηκα εργασίες ταυτόχρονα χωρίς τα διά-
τικής του θεωρίας. Η Anna O. ήταν
στο τηλέφωνο την κλήση ενός φί- φορα µέλη του να έχουν γνώση το
µια νεαρή ασθενής που υπέφερε
λου και συναδέλφου. Μου έλεγε ένα του άλλου;
χρόνια από υστερικά συµπτώµατα.
ερχόταν για να µου φέρει κάποια Αυτές οι σκέψεις µε οδήγησαν Μια µέρα, όταν βρέθηκε σε κατά-
στοιχεία που του είχα ζητήσει για ακόµη µακρύτερα. Τελικά, έφτασα σταση χαλαρής ύπνωσης, µπόρεσε
τη δουλειά µας. Ετσι, λίγα λεπτά στη διαπίστωση ότι ο άνθρωπος να θυµηθεί την αρχική κατάσταση
αργότερα, άκουσα το κουδούνι της δεν έχει ποτέ µόνο µία ταυτότητα, που είχε προκαλέσει τα συµπτώµα-
εξώπορτας και σηκώθηκα να του δηλαδή µία συνείδηση που γνωρίζει τα υστερίας της και να διατυπώσει
ανοίξω. Αυτό που θυµάµαι έπειτα ακριβώς και περιχαρακώνει τα όριά το καταπιεστικό συναίσθηµα που
είναι να µαζεύω τα χαρτιά απ’ το της, αλλά είναι µάλλον ένας άπει- είχε βιώσει. Ηταν ένα γεγονός από
γραφείο, να ανοίγω την πόρτα, να ρος αντικατοπτρισµός σκιρτηµάτων το παρελθόν της, που εκείνη το
πηγαίνω στην κουζίνα για να µας και επιθυµιών, που συνθέτουν ένα είχε απωθήσει τόσο πολύ στα χρό-
φτιάξω λίγο καφέ, να πηγαίνω γρή- «πολυπρισµατικό εγώ», ένα σύνολο νια που ακολούθησαν ώστε να το
γορα στην τουαλέτα και τελικά να εαυτών… ξεχάσει εντελώς. Φαίνεται, όµως,
βγαίνω στη βεράντα µε τα φλιτζά-
νια στο χέρι.
Οταν η επίσκεψη τελείωσε και
ο φίλος µου έφυγε, πέρασα όλο το
υπόλοιπο απόγευµα ψάχνοντας τις
σηµειώσεις για το άρθρο µέσα στο
γραφείο. ∆εν κατάφερα όµως να
τις βρω µέχρι την ώρα που έπεσα
για ύπνο. Μόνο το επόµενο πρωινό,
καθώς περνούσα τυχαία απ’ το σα-
λόνι, πρόσεξα µια δεσµίδα χαρτιών
να προβάλλει από ένα µαξιλάρι του
καναπέ. Τα χαρτιά βρίσκονταν επι-
µελώς τακτοποιηµένα κάτω από το
ακριανό µαξιλαράκι, αλλά δεν θυ-
µόµουν τίποτα γι’ αυτό. Προφανώς,
κάποιος τα είχε πάρει µαζί του από
το γραφείο και τα είχε κρύψει εκεί
κατά την άφιξη του φίλου µου χθες
το βράδυ. Αλλά ποιος ήταν αυτός;
Αυτό το περιστατικό µού έφε-
ρε στο νου κι άλλες περιπτώσεις,
κατά τις οποίες εκτελούµε εργασί-
ες στην καθηµερινή µας ζωή, για
τις οποίες όµως δεν διατηρούµε
καµιά συνειδητή επίγνωση. Πόσες

φαινοµενα

33
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
34
Η σκοτεινή ήπειρος του ασυνείδητου
είναι κάτι που δεν µπορούµε να συλ-
λάβουµε µε την καθ’ αυτη σηµασια
τησ, µπορουµε µόνο να την αντιλη-
φθούµε µέσω των συµβολισµών που
παράγει, µε τις «εκρήξεις» του υλικού
που αναδύονται από αυτήν
πως το ίδιο δεν την είχε ξεχάσει,
αλλά ζούσε µέσα της και συνέχι-
ζε να την επηρεάζει στις συγκε-
κριµένες στιγµές που επέλεγε να
εµφανιστεί. Μόνο όταν µπόρεσε
να το ανακαλέσει στην επιφάνεια
και να το αναγνωρίσει συνειδη-
τά, θεραπεύτηκε από αυτό.
Αυτό το γεγονός δηµιούργησε
στον Φρόιντ την ιδέα του ασυνεί-
δητου µέσα στον άνθρωπο και
του «απεσταλµένου από µια ξένη
χώρα», που δεν ήταν άλλος από
τα δηµιουργήµατα του ασυνεί-
δητου. Σύµφωνα µε τον Φρόιντ,
αυτή η σκοτεινή ήπειρος του ασυ-
νείδητου είναι κάτι που δεν µπο-
ρούµε να συλλάβουµε µε την καθ’
αυτή σηµασία της, αλλά µπορούµε
µόνο να την αντιληφθούµε µέσω
των συµβολισµών που παράγει,
µε τις «εκρήξεις» του υλικού που
αναδύονται από αυτήν.
Μερικά χρόνια αργότερα,
στις αρχές του 20ού αιώνα, ένας
περίεργος άνθρωπος θα κάνει την
εµφάνισή του στη Μόσχα, φέρνο-
ντας µαζί του ένα ολοκληρωµένο
σύστηµα εσωτερικής γνώσης,
δηµιουργώντας παράλληλα τον
πρώτο κύκλο µαθητών του. Ο
Γεώργιος Γκουρτζίεφ θέλησε να
παρουσιάσει ένα νέο δρόµο για
την αρµονική εσωτερική ανάπτυ-
ξη του ανθρώπου, φέρνοντας στη
∆ύση ορισµένες από τις αρχαίες
γνώσεις της Ανατολής.
Στα βασικά στοιχεία της
διδασκαλίας του βρίσκεται η
πίστη ότι ο άνθρωπος, στη συ-
νηθισµένη του κατάσταση, είναι
ένα ανολοκλήρωτο ον, που δεν
χαρακτηρίζεται από ένα σταθε-
ρό και µόνιµο εαυτό, αλλά απο-
τελείται από πολλά µικρότερα
«εγώ». Κάθε σκέψη, κάθε διάθε-
ση, κάθε επιθυµία, κάθε αίσθηση
λέει «εγώ» µέσα στον άνθρωπο,
ο οποίος στη συνέχεια κάνει το
λάθος να ταυτίζει αυτά τα επι-
µέρους «εγώ» µε το σύνολο του
εαυτού του. Επειδή έχει την ίδια
υλική υπόσταση, επειδή ακούει
πάντα στο ίδιο όνοµα, ο άνθρω-
πος κάνει το λάθος να πιστεύει τα κατευθύνεται από αυτές τις
πως είναι και πάντα ο ίδιος εσω- ασυνείδητες επιµέρους ορµές,
τερικά. Στην πραγµατικότητα, που εκδηλώνονται ανά πάσα
όµως, δεν συνιστά µία ενότητα, στιγµή χωρίς τη θέλησή του και
αλλά µία πολλαπλότητα αποτε- επιβάλλουν τη δική τους.
λούµενη από πολλές επιµέρους
τάσεις. Η καθεµία από αυτές τις
Ολα αυτά εύλογα µας φέρ-
νουν στο νου την εικόνα µιας
τάσεις, όταν βρεθεί η κατάλληλη
θεατρικής σκηνής, όπου διάφο-
συγκυρία γι’ αυτό, διεκδικεί για
ροι χαρακτήρες εµφανίζονται
τον «εαυτό» της τον έλεγχο του
ξαφνικά, αναλαµβάνουν ρόλους
συνόλου.
ανάλογα µε τις διαθέσεις τους,
Χαρακτηριστικό της ψυχο- ανεβαίνουν και κατεβαίνουν µε
λογίας αυτών των µικρών «εγώ» τη σειρά. Και σύµφωνα µε τις
είναι ότι δεν γνωρίζονται µεταξύ απόψεις του Γκουρτζίεφ, αλλά
τους, δεν συνηθίζουν να έρχο- και της ψυχολογίας του Φρό-
νται σε επαφή, αποκλείουν το ιντ, όλα αυτά συµβαίνουν χωρίς
ένα το άλλο και είναι ασυµβίβα- να υπάρχει κάποιος συνειδητός
στα. Ετσι, ενώ ο άνθρωπος θε- σκηνοθέτης, χωρίς κάποιον ελε-
ωρεί ότι είναι ο ίδιος κύριος του γκτικό παράγοντα. Τα διάφορα
εαυτού του, στην πραγµατικότη- µικρά επιµέρους «εγώ» παίζουν

το ρόλο τους µε µια χαοτική αυτονοµία,
απορροφώντας ενέργεια και κατέχοντας
τον άνθρωπο, παρά εκείνος αυτά. Είναι
ένα φαινόµενο που συµβαίνει σε όλους
µας, που το έχουµε συνηθίσει, και που
µόνο όταν αντιλαµβανόµαστε έντονα τις
αρνητικές του επιδράσεις προσπαθούµε
να το περιορίσουµε, να αναζητήσουµε
τότε την ενότητα του εαυτού µας.
Αληθινά
περιστατικά
θα αναφέρθουµε σύντοµα σε εκεί-
νες τις ακραίες περιπτώσεις ανθρώπων
που, κάποια στιγµή στη ζωή τους, διχά-
στηκαν σε τέτοιο βαθµό, ώστε έχασαν
τον παλιό εαυτό τους, ξέχασαν ολοκλη-
ρωτικά την προηγούµενη προσωπικό-
τητά τους και έγιναν κάποιοι άλλοι, είτε
µόνιµα είτε παροδικά. Υπάρχουν τέτοιες
περιπτώσεις ιατρικά τεκµηριωµένες και
µε απτές αποδείξεις που ξάφνιασαν
ακόµη και τους ίδιους τους πρωταγωνι-
στές τους. Ανθρωποι που εγκατέλειψαν
το µέρος όπου έµεναν, άφησαν πίσω
τους τους δικούς τους και τον τρόπο
ζωή τους, όχι επειδή το επέλεξαν αλλά
επειδή ξαφνικά έγιναν κάποιοι άλλοι.
1. Η πρώτη περίπτωση, που δη-
µοσιεύτηκε σε επιστηµονικό περιοδικό,
ήταν αυτή που καταγράφηκε από τον
Weir Mitchell («Μαίρη Ρέινολντς: Μια
υπόθεση διπλής συνείδησης», 1888).
Επειτα από ένα βαθύ ύπνο είκοσι ωρών,
η Μαίρη Ρέινολντς ξέχασε εντελώς το
παρελθόν της και όλα όσα είχε µάθει
µέχρι εκείνη τη στιγµή. Επίσης, δεν µπο-
ρούσε να µιλήσει σωστά και είχε ξεχάσει
εντελώς τους συγγενείς της. Ετσι, ανα-
ανεξηγητο
γκάστηκε να ξαναµάθει από την αρχή
την οµιλία, την ανάγνωση και τη γραφή,
µε τη διαφορά πως αυτή τη φορά έγρα-
φε από τα δεξιά προς τ’ αριστερά. Πιο
έντονη ήταν η αλλαγή στο χαρακτήρα
της: «Ενώ προηγουµένως ήταν µελαγ-
χολική, τώρα έδειχνε ιδιαίτερα ζωηρή.
Αντί να είναι επιφυλακτική, ήταν εύθυ-
µη και κοινωνική. Ενώ πριν ήταν ολι-
γόλογη και σκεφτική, έγινε χαρωπή και
αστεία. Η διάθεσή της είχε µεταβληθεί
ολοκληρωτικά και απόλυτα».
Σε αυτήν την κατάσταση, η Μαίρη
εγκατέλειψε εντελώς την προηγούµενη
συντηρητική ζωή της, ενώ προτιµούσε
πλέον τις περιπετειώδεις εκδροµές σε
βουνά και δάση, πεζή ή έφιππη. Σε µία
από αυτές τις εξορµήσεις της χρειάστηκε
ν’ αντιµετωπίσει µια αρκούδα που βρέ-
θηκε στο δρόµο της. Η αρκούδα ανα-
φαινοµενα
35
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
36
σηκώθηκε στα πίσω της πόδια
µουγκρίζοντας και τότε εκείνη,
µιας και δεν µπορούσε να πεί-
σει το άλογό της να προχωρή-
σει µπροστά, έπεσε πάνω στην
αρκούδα µόνη της, τη χτύπησε
µε το µαστίγιο που κρατούσε
και την έτρεψε σε φυγή. Πέντε
εβδοµάδες έπειτα από αυτό το
επεισόδιο, η Μαίρη έπεσε σ’ ένα
βαθύ ύπνο και όταν ξύπνησε είχε
επιστρέψει στην αρχική της κα-
τάσταση, πριν από την αλλαγή
της προσωπικότητάς της, έχο-
ντας πλήρη αµνησία του διαστή-
µατος που είχε µεσολαβήσει. Στα
επόµενα χρόνια της ζωής της, οι
δύο εαυτοί της Μαίρη Ρέινολντς
άρχισαν να εναλλάσσονται, µέχρι
τα τελευταία της χρόνια, όταν
«πέρασε» αποκλειστικά στη δεύ-
τερη φύση της.
2. Μία ακόµη από τις πιο αξι-
όλογες περιπτώσεις που ανα-
φέρονται στη φιλολογία του
θέµατος είναι η περίπτωση του
Νεφ (Naef). Πρόκειται για ένα
νέο 32 ετών που έπειτα από
µια εµπύρετη αδιαθεσία έφυγε
ξαφνικά από την Αυστραλία και
ταξίδεψε µέχρι τη Ζυρίχη, όπου
πέρασε µερικές ξέγνοιαστες και
χαρούµενες εβδοµάδες. Κάποια
στιγµή διάβασε έκπληκτος στις
εφηµερίδες για την ξαφνική του
εξαφάνιση από την Αυστραλία ή,
τέλος πάντων, για την εξαφάνιση
ενός άντρα που ήταν… ολόιδιος
αυτός. Αρκετό καιρό αργότερα,
πέφτοντας σε µια νέα κρίση, συ-
νήλθε χωρίς να θυµάται τίποτα
για τους µήνες που πέρασε στη
Ζυρίχη.
3. Ο Γουίλιαµ ΤζέΪµς, πατέ-
ρας του συγγραφέα Χένρι Τζέιµς,
αναφέρει ένα ακόµη παραπλήσιο
περιστατικό: ο αιδεσιµότατος Εν-
σελ Μπουρν, 30 ετών, έπασχε
από συχνές κρίσεις αναισθησίας
Τα διάφορα µικρά επιµέρους «εγώ»
παίζουν το ρόλο τους µε µια χαοτική
αυτονοµία, απορροφώντας ενέργεια
και κατέχοντας τον άνθρωπο, παρά
εκείνος αυτά
που κρατούσαν περίπου µία ώρα.
Μια µέρα, συγκεκριµένα στις 17
Ιανουαρίου του 1887, εξαφανί-
στηκε ξαφνικά από το Ρόουντ Αϊ-
λαντ, αφού πρώτα είχε αναλήψει
550 δολάρια από µια τράπεζα.
Ελειψε για δύο µήνες, κατά τους
οποίους διηύθυνε ένα µικρό πα-
ντοπωλείο στην Πενσιλβάνια, µε
το όνοµα Α. Τζ. Μπράουν, όπου
επέβλεπε ο ίδιος όλες τις εργα-
σίες, αν και στο παρελθόν δεν
είχε κάνει ποτέ αυτή τη δουλειά.
Στις 14 του Μάρτη ξύπνησε το
πρωί και γύρισε στο σπίτι του,
στο Ρόουντ Αϊλαντ, έχοντας ολι-
κή αµνησία για το διάστηµα της
φυγής του.
4. Τέλος, χαρακτηριστική είναι
η περίπτωση της Ντόρις Φίσερ,
που εξετάστηκε από το γιατρό
Ουόλτερ Πρινς (Walter F. Prince).
Η Ντόρις εµφάνισε το πρώτο σύ-
µπτωµα «διπλής προσωπικότη-
τας» σε πολύ µικρή ηλικία, όταν ο
µέθυσος πατέρας της την πέταξε
στο πάτωµα. Με το που σηκώθη-
κε δεν ήταν πια η Ντόρις αλλά
κάποια άλλη, που ονόµαζε τον
εαυτό της Μάργκαρετ. Η Μάρ-
γκαρετ ήταν εκείνη που πήγε για
ύπνο στο πάνω πάτωµα και εκεί-
νη που κατέβηκε τις σκάλες το
επόµενο πρωί. Οταν έφτασε στο
τέλος της σκάλας, ακούστηκε
ένα ξαφνικό κρακ στο λαιµό της
και, σαν να είχε γυρίσει κάποιος
ηλεκτρικός διακόπτης, η Ντό-
ρις επανεµφανίστηκε. ∆εν είχε
όµως καµία ανάµνηση για το τι
είχε συµβεί από τη στιγµή που ο
πατέρας της την πέταξε κάτω το
προηγούµενο βράδυ. Από τότε, η
µητέρα της έγινε µάρτυρας µιας
περίεργης αλλαγής στην κόρη
της. Κάποιες φορές η Ντόρις
ήταν το φυσιολογικό, ήρεµο παι-
δί που ήξερε πάντα, ενώ άλλες
φορές γινόταν ένα σκανταλιάρι-
κο πλάσµα, φασαριόζικο, αγορο-
κόριτσο, εύστροφο και διασκε-
δαστικό, γινόταν η Μάργκαρετ.
Οσο η Ντόρις µεγάλωνε, στα
διάφορα ηλικιακά στάδια, εµ-
φάνιζε ολοένα κι άλλες προσω-
πικότητες, µε αποτέλεσµα, όταν
πια την ανέλαβε ο δρ Πρινς, να
διαθέτει µια ολόκληρη επιτοµή
διαφορετικών, ξεχωριστών χα-
ρακτήρων.
Ενώνοντας
τα κοµµάτια
Πώς µπορούµε να αξιολο-
γήσουµε αυτές τις αλλόκοτες
περιπτώσεις; Η Βιρτζίνια Γουλφ
θα γράψει πως «µια βιογραφία
µπορεί να θεωρηθεί πλήρης όταν
λαµβάνει υπόψη της τα πέντε ή
έξι “εγώ” του βιογραφούµενου,
ενώ ένα ανθρώπινο πλάσµα µπο-
ρεί να έχει πέντε ή έξι χιλιάδες».
Η ίδια διαβεβαίωνε στη διάρκεια
της ζωής της τη συνύπαρξη πολ-
λών «εγώ» µέσα στο ίδιο άτοµο
και επέλεξε τη Λογοτεχνία για να
εκφράσει τα χίλια πρόσωπα που

ασφυκτιούν µέσα µας. Ο θεατρικός συγ-
γραφέας Ερρίκος Ιψεν αναγνώρισε την
τάση του διχασµού µέσα σε κάθε άνθρω-
πο: «Ο καθένας είναι κάτι λίγο απ’ όλα.
Λίγο θεοφοβούµενος όταν στέκεται στο
στασίδι, λίγο αλαφρόµυαλος όταν υπό-
σχεται, λίγο πονηρός όταν είναι να πλη-
ρώσει, λίγο εύθυµος κατά την περίσταση
και ξέρει να συζητά κι όλο ν’ αναβάλλει
και µην κρατά κανένα λόγο». Ολοι όσοι
µελέτησαν την ανθρώπινη κατάσταση
κατέληξαν λίγο-πολύ στη διάσταση ανά-
µεσα στο κοινωνικό προσωπείο, στα επί-
κτητα χαρακτηριστικά που λαµβάνει κα-
νείς απ’ έξω και στο ουσιαστικό κοµµάτι
της ύπαρξης του καθενός.
Ολες οι περιπτώσεις που αναφέρ-
θηκαν πιο πάνω επιβεβαιώνουν αυτό το
διχασµό. Αποκαλύπτουν το γεγονός ότι
ο άνθρωπος δεν είναι δεδοµένος αλλά
διαθέτει πολλά επίπεδα, πολλούς εαυ-
τούς, και ότι αυτό που συνηθίζουµε να
θεωρούµε ως «καθηµερινό µας εαυτό»
ανεξηγητο
είναι απλώς ένα περιορισµένο µέρος
του συνόλου. Στην πραγµατικότητα, ο
άνθρωπος µοιάζει µε τις φάσεις της Σε-
λήνης, η οποία αντανακλά το ηλιόφως
ανάλογα µε το τι ποσοστό του προσώ-
που της είναι στραµµένο προς τη Γη.
Ετσι, ανά πάσα στιγµή, το µεγαλύτερο
µέρος της ύπαρξής µας µπορεί να είναι
βυθισµένο στο σκοτάδι και όταν λέµε
«εγώ» να εννοούµε µόνο ένα µικρό κλά-
σµα µιας ευρύτερης ατοµικότητας.
Μέσα µας, λοιπόν, βρίσκονται κι
άλλα στάδια του εαυτού µας που κείτο-
νται σε λήθαργο. Περιµένουν εκεί µέχρι
να ξυπνήσουν και να ενσωµατωθούν
στην υπόλοιπη προσωπικότητα κι έτσι εί-
ναι σαν να είµαστε ένας µεγάλος κήπος
που περιέχει πολλές ποικιλίες σπόρων
και σε διάφορα βάθη. Οταν όλα πηγαί-
νουν καλά, οι σπόροι ξυπνούν ένας ένας
και ενσωµατώνονται µε τους υπόλοι-
πους που ήδη βλασταίνουν. Ενώ, όταν
πληγωνόµαστε κι αποθαρρυνόµαστε, η
προσωπικότητά µας ακινητοποιείται, οι
σπόροι σταµατούν να ανθίζουν και πα-
γώνουν. Εκτός κι αν, χωρίς να το κατα-
λάβουµε, κάτι συµβεί, ξαφνικά.

Βιβλιογραφία
€ Καρλ Γιουνγκ, «Ψυχολογία και Από-
κρυφο», εκδόσεις Ιάµβλιχος.
€ Κόλιν Γουίλσον, «Μυστήρια», εκδόσεις
Αρχέτυπο.
€ Πίτερ Ουπένσκι, «5 διαλέξεις σε µια
νέα ψυχολογία», εκδόσεις Σπαγειρία.

Who is who
Ο ∆ηµήτρης Αργασταράς ασχολείται µε τη
Λογοτεχνία και το πεδίο του Παράξενου.
∆ιηγήµατα και άρθρα του έχουν δηµοσιευτεί
σε διάφορα περιοδικά. Είναι επίτιµο µέλος της
Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας
(ΦΛΕΦΑΛΟ). Στο ∆ιαδίκτυο διατηρεί την
ιστοσελίδα: argastaras.blogspot.com

φαινοµενα

37
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

38
 εικονες
Αστροναύτης σε
µεσαιωνική εκκλησία!
Κτισµένος από το 12ο αιώνα, ο καθεδρικός
ναός στη Σαλαµάνκα της Ισπανίας προκαλεί
δέος στον επισκέπτη - κάτι που έτσι κι
αλλιώς συµβαίνει µε αρκετά εκκλησιαστικά
µνηµεία της µεσογειακής αυτής χώρας.
Ωστόσο, ο ταξιδιώτης παραξενεύεται από
την ύπαρξη δύο γλυπτών στον εξωτερικό
διάκοσµο του ναού. Πρόκειται για έναν…
αστροναύτη αλλά και για ένα δράκο που
τρώει παγωτό χωνάκι! Οχι, δεν πρόκειται
για την αναπαράσταση χρονοταξιδιωτών,
αρχαίων αστροναυτών και όντων της
κρυπτοζωολογίας, αλλά για πρόσφατες
προσθήκες που έγιναν κατά τη διάρκεια
έργων συντήρησης το 1992. Χωρίς
αµφιβολία, από τα εντυπωσιακότερα hoaxes
της εποχής µας!

φαινοµενα

39
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

40

ανεξηγητες
εµφανισεις...
που σωζουν ζωές!
Οπως διηγήθη-
κε ο ίδιος
ο Τόµας Γκρέιντερ την περιπέτειά
του στο Channel 4 για την εκποµπή
«Unsolved Mysteries», βρέθηκε σε
κίνδυνο εξαιτίας της απερισκεψίας
του. Επειτα από ένα βράδυ κραιπάλης
και καταχρήσεων µε την παρέα του,
περιπλανιόταν στους δρόµους σε µια
προσπάθεια να γυρίσει στο σπίτι του.
Ηταν µια παγωµένη χειµωνιάτικη νύ-
χτα και ο µεθυσµένος Τόµας βρέθηκε
τελικά πεσµένος σε έναν υπόνοµο µε
το νερό να χύνεται ορµητικά επάνω
του. «Πρέπει να ήµουν ξεπαγιασµένος
µέχρι θανάτου αλλά αυτό δεν ήταν
το µόνο πρόβληµα. Αρχισα να κάνω
εµετό...» Είχε επίγνωση του ότι πνιγό-
ταν από τον ίδιο του τον εµετό, αλλά
ήταν πολύ πιωµένος για να µπορέσει
να σταθεί στα πόδια του. Στην ουσία,
είχε παραλύσει τελείως.
Τότε ήταν που είδε τον πεθαµένο
από χρόνια πατέρα του να στέκεται
από πάνω του. «Πραγµατικός, µε σάρ-
κα και οστά», διηγείται ο Τόµας, «αλλά
φωτισµένος από πίσω, ακριβώς όπως
παρουσιάζονται τα φαντάσµατα στις
ταινίες. Εκείνη τη στιγµή είχα απόλυτη
διαύγεια, σαν από θαύµα να καθάρισε
τελείως το µυαλό µου από το ποτό.
Ο πατέρας µου µε κράτησε απλά από
τα χέρια και µε σήκωσε όρθιο. Μόλις
καθάρισε ο λαιµός µου, εξαφανίστηκε
 ανεξήγητο
Ο Τόµας Γκρέιντερ είναι γεωλόγος και συγγραφέας, που σήµερα ζει και
εργάζεται στο Λονδίνο. Εχοντας ζήσει σε διάφορες πόλεις, όπως η Βόννη,
το Παρίσι και η Γενεύη, είχε αρκετές φορές συναντήσει πολλά παράξενα
στην καριέρα του, µιας και ασχολείτο ιδιαίτερα µε παλιά ορυχεία. Τίποτα
όµως δεν τον είχε προετοιµάσει για τη συνάντησή του µε ένα φάντασµα. «Πάντα
είχα το σκεπτικισµό του επιστήµονα όταν αντιµετώπιζα ιστορίες για στοιχειωµένα
ορυχεία», λέει. «Και εξακολουθώ να είµαι δύσπιστος και σκεπτικιστής. Από την άλλη, όµως, δεν
µπορώ να αρνηθώ ούτε να εξηγήσω αυτό που µου συνέβη». Του Αγγελου Βιαννίτη

βαθµιαία, σαν να έσβηνε η αχνή οπτα-
σία από µπροστά µου, όπως χάνεται ο
καπνός ενός τσιγάρου…».
Η πιο προφανής λογική προσέγγι-
ση σε αυτό το συµβάν είναι πως µέσα
στο µεθύσι του ο Τόµας είχε παραισθή-
σεις για το συµβάν αλλά ο ίδιος αρνεί-
ται κατηγορηµατικά κάτι τέτοιο. «Αυτό
που µε συντάραξε, και ίσως είναι και το
πιο παράξενο στην όλη υπόθεση, είναι
ότι από τη µια στιγµή στην άλλη ήµουν
ξεµέθυστος και σε πλήρη διαύγεια. Τη
στιγµή που εµφανίστηκε το φάντασµα
του πατέρα µου ήµουν απόλυτα νηφά-
λιος», δηλώνει.
Ο Τόµας Γκρέϊντερ δεν είναι ο µό-
νος που έχει δεχτεί χείρα βοηθείας από
κάποιο νεκρό συγγενή. Τον Φεβρουάριο
του 1998, η Μαρία Τεχάδα βρισκόταν
στο σπίτι της, στη Φλόριντα των ΗΠΑ.
Καθώς χαλάρωνε ξαπλωµένη στον κα-
ναπέ µπροστά στην τηλεόραση, άκουσε
ξαφνικά τη φωνή του νεκρού πατέρα
της να της λέει να σηκωθεί. Οπως λέει
η ίδια, η φωνή την παρότρυνε δύο φο-
ρές να µετακινηθεί από κει, αλλά αυτή
την αγνόησε, νοµίζοντας ότι όλα είναι
της φαντασίας της. Οταν για τρίτη φορά
άκουσε τη φωνή να την παρακινεί να
σηκωθεί από το σηµείο όπου καθόταν,
αποφάσισε να ακούσει την προειδοποί-
ηση και κάθισε σε µια πολυθρόνα. Τότε,
µια Καµάρο του ’82 έπεσε στον µπρο-
στινό τοίχο του σπιτιού της, το γκρέµι-
σε τελείως, πέρασε µέσα στο σπίτι και
προσγειώθηκε κατευθείαν πάνω στον
καναπέ όπου λίγο πρωτύτερα καθό-
ταν. Οι δύο νεαροί που επέβαιναν στο
αυτοκίνητο οδηγούσαν µε υπερβολική
ταχύτητα επειδή είχαν καθυστερήσει
στο σχολείο, όπως είπαν αργότερα, και
έχασαν τον έλεγχο του οχήµατος. ∆εν
υπάρχει καµιά αµφιβολία ότι η Μαρία
θα ήταν νεκρή αν δεν είχε ακούσει την
προειδοποίηση να µετακινηθεί από τον
καναπέ.
Η περίπτωση της Μαρίαs Τεχάδα,
όπως και πολλές ιστορίες όπου και ανα-
φέρεται η εµφάνιση φαντασµάτων, είναι
ανοιχτή σε ένα ευρύ φάσµα ερµηνειών.
Θα µπορούσε να πει κανείς, για παρά-
δειγµα, ότι η γυναίκα αυτή είχε απλά
ένα προαίσθηµα του επικείµενου κινδύ-
νου και το ενσωµάτωσε υποσυνείδητα
σε µια φανταστική προειδοποίηση από
το νεκρό πατέρα της για να το κάνει πιο
αποτελεσµατικό. Αλλος θα µπορούσε να
υποστηρίξει ότι το προαίσθηµα αυτό δεν
ήταν καν προαίσθηµα και ότι το σώµα
της είχε αντιληφθεί µέσω κραδασµών
τον ερχοµό του αυτοκινήτου, γεγονός
που την έκανε να αλλάξει θέση. Αυτό
όµως δεν µειώνει την αξία της προει-
δοποίησης. Το αναµφισβήτητο γεγονός
είναι ότι σώθηκε την τελευταία στιγµή,
σαν από θαύµα. ∆εν έχει και πολύ µε-
γάλη σηµασία αν ήταν η δική της «έκτη
αίσθηση» που την έσωσε ή αν πράγµατι
ήταν το φάντασµα του πατέρα της.
Για πολλούς ερευνητές του Παρα-
φυσικού, η έκτη αίσθηση είναι ακριβώς
η ικανότητα να δέχεται κανείς κάποια
εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσµατα που
δεν γίνονται αντιληπτά από τις αισθή-
σεις. Στην ουσία, λοιπόν, αναφέρονται
στο ίδιο γεγονός µε µια διαφορετική
προσέγγιση, χωρίς φυσικά να µπορεί
κανείς να εξηγήσει ικανοποιητικά αυτού
του είδους τα παραφυσικά φαινόµενα.
Φαινόµενα τα οποία και είναι πολύ πε-
ρισσότερα απ’ ό,τι θέλουµε να πιστεύ-
ουµε, ζώντας µια τακτοποιηµένη και
οριοθετηµένη καθηµερινή ζωή, «κλει-
στή» απέναντι στο µαγικό και το Παρά-
δοξο…
Who is who
Ο Αγγελος Βιαννίτης είναι ψυχολόγος,
ψυχοθεραπευτής και κλινικός υπνοθερα-
πευτής και έχει ειδικευτεί στην Ανάλυση
Ονείρων και στις εφαρµογές DreamWork.
Από το 1998 έχει ιδρύσει και διευθύνει το
Ονειρικό Εργαστήρι, διοργανώνοντας σε-
µινάρια και εργαστήρια µε θέµα την ανά-
λυση και ερµηνεία των ονείρων, το συνει-
δητό ονείρεµα και τη Θιβετανική Ονειρική
Γιόγκα (Mi-Lam).
φαινοµενα

41
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

42

Ενας ιµάµης
µε δυτικές… αρχές
 σηµειο βρασµου
Το διεθνές κίνηµα του Φε-
τουλάχ Γκιουλέν
απασχολεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, περίπου, την πα-
γκόσµια κοινότητα, µε πολλούς να θεωρούν το δηµιουργό
του το νέο ηγέτη του Ισλάµ.
Συνδυάζοντας τις αρχές του καπιταλισµού και των
δυτικών προτύπων συµπεριφοράς µε το ακραίο Ισλάµ,
ο Φετουλάχ Γκιουλέν, Τούρκος ιµάµης, πολυγραφότα-
τος συγγραφέας (µε 60 βιβλία) και στοχαστής, κατάφε-
ρε να δηµιουργήσει ένα κίνηµα µε ισχυρή διεθνή επιρροή,
τα παρακλάδια του οποίου ανθούν καθηµερινά µέσα από
τις αίθουσες των δεκάδων ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων, που
του ανήκουν. Από την Κωνσταντινούπολη ως τις Ηνωµέ-
νες Πολιτείες της Αµερικής, πάνω από 1.000 σχολεία και
µαθητικές - φοιτητικές στέγες ιδρύθηκαν από τον ισχυρό
άντρα, που πρόσφατα τερµάτισε στην πρώτη θέση της λί-
στας µε τους εκατό σηµαντικότερους στοχαστές του πλα-
νήτη, συγκεντρώνοντας 500.000 ψήφους.
Το κίνηµα του Γκιουλέν είναι µια παράξενη µίξη
από βασικές και συντηρητικές ισλαµικές αρχές, αλλά ταυ-
τόχρονα µε αποδοχή σε αρκετό βαθµό του δυτικού τρόπου
ζωής και µε πλήρη αποκήρυξη της τροµοκρατίας. Προβάλ-
λει τη φιλανθρωπία, την προσφορά για το κοινό καλό (το
hizmet), την ταπεινοφροσύνη, την ειρηνική επίλυση των
διαφορών, ενώ είναι υπέρ της καπιταλιστικής οικονοµίας
παρουσιάζοντάς την ως ένα µέσο προόδου του πιστού,
εφόσον στον ιδιωτικό του χώρο τηρεί τις πατροπαράδοτες
αξίες. Παραµένει, βέβαια, πολύ συντηρητικός σε ό,τι αφο-
ρά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, ενώ αποφεύγει
ευθέως να µιλήσει για άλλες φιλοσοφικές θεωρήσεις του
Ισλάµ. Ο ίδιος έχει σαφώς επηρεαστεί από το Σουφισµό
(µια µυστικιστική εκδοχή του Ισλάµ που προτείνει την προ-
σέγγιση του Θεού κατά τη διάρκεια της ζωής κάθε ανθρώ-
που) και τις διδασκαλίες του Said Nursi, ενός Κούρδου
στοχαστή του Ισλάµ που έγινε πολύ γνωστός στα µέσα
του 20ού αιώνα.
Εχοντας στο πλευρό του ισχυρές πολιτικές και θρη-
σκευτικές προσωπικότητες της Τουρκίας, επηρεάζοντας,
µεταξύ άλλων, και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Γκιουλέν
κατάφερε να δηµιουργήσει ένα θρησκευτικο-κοινωνικό
µόρφωµα και καθιέρωσε µια µορφή διαλόγου ανάµεσα
στις θρησκείες µέσω των διαθρησκευτικών συναντήσεων
κατά τη διάρκεια του Ραµαζανιού (µιλώντας για την επι-
κοινωνία που πρέπει να υπάρχει µεταξύ των «ανθρώπων
φαινοµενα κοινωνικής αλλαγης
Από τον Γιώργο Μαυρίδη, giorgosmavridis@yahoo.gr
των ιερών κειµένων», δηλαδή µουσουλµάνους, χριστια-
νούς και Εβραίους). Ο ίδιος έχει συναντηθεί µε τον Πάπα
Ιωάννη Παύλο τον 2ο, τον Πατριάρχη Βαρθολοµαίο και το
ραβίνο Ελιαχού Ντορόν. Η δράση του κινήµατος δεν άργη-
σε να προκαλέσει αντιδράσεις και το 1999 ο ιδρυτής του
καταδικάστηκε για υπονόµευση του κοσµικού καθεστώ-
τος. Μια κατηγορία που απείχε αρκετά από την πραγµατι-
κότητα, καθώς ο Γκιουλέν υποστήριζε την ανάγκη του ευ-
ρωπαϊκού προσανατολισµού της Τουρκίας, γεγονός που,
όπως ήταν φυσικό, ενόχλησε το κεµαλικό κατεστηµένο, αν
και βέβαια ο ίδιος είχε αρκετές φορές εκφραστεί δηµόσια
εναντίον της διεφθαρµένης τουρκικής ολιγαρχίας.
Το αποτέλεσµα αυτής της καταδίκης ήταν να κατα-
φύγει ο Γκιουλέν στις ΗΠΑ, όπου και συνέχισε να ασκεί
την επιρροή του, αυξάνοντας µε γοργούς ρυθµούς τη θε-
ωρητική του αποικία σε περισσότερες από 100 χώρες του
πλανήτη. Παρά το γεγονός ότι οι κεµαλιστές τον κατηγο-
ρούν ακόµη και σήµερα για κρυφή πολιτική ατζέντα και
επιδίωξη επιβολής ισλαµικού καθεστώτος στην Τουρκία,
ο Φετουλάχ Γκιουλέν κατάφερε να διαδώσει τις ιδέες του
και να βρει πολλούς υποστηρικτές, κυρίως στους ακαδη-
µαϊκούς κύκλους.
Το 2003 απαλλάχτηκε των κατηγοριών του, γεγονός
που άνοιξε το δρόµο της επιστροφής του στην Τουρκία.
Με ένα πανίσχυρο κύκλο υποστηρικτών ανά τον κόσµο, µε
εκπαιδευτικά κέντρα που προωθούν τις αρχές και τα ιδεώ-
δη του και µε ένα ισχυρό φιλανθρωπικό δίκτυο, ο Φετου-
λάχ Γκιουλέν αποτελεί για πολλούς το νέο µεγάλο ηγέτη
του Ισλάµ που µπορεί να επηρεάσει την πορεία των σχέ-
σεων Ισλάµ-∆ύσης. ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός
ότι ο ίδιος, ακόµη και σήµερα, παροτρύνει τους οπαδούς
του να εγκαταλείψουν «τη γη του Ισλάµ» και να µετανα-
στεύσουν στη ∆ύση ώστε να µορφωθούν, να υπηρετή-
σουν το κοινωνικό καλό και φυσικά να γίνουν πρεσβευτές
του Ισλάµ. Την ίδια στιγµή, βέβαια, που οι αντίπαλοί του
τον κατηγορούν για όργανο της CIA και άνθρωπο που επι-
χειρεί να διασπάσει το Ισλάµ εκ των έσω!
Who is who
Ο Γιώργος Μαυρίδης γεννήθηκε και κατοικεί στην Ξάνθη.
Αποφοίτησε από το τµήµα ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ
και εργάστηκε κατά καιρούς σε διάφορα Μέσα της Θεσσαλονίκης
και της Θράκης. Σήµερα εργάζεται στην εφηµερίδα «Ακρίτας» και
στο ραδιοφωνικό σταθµό FM100 στην Ξάνθη.
φαινοµενα
43
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

44
ΕΛΒΕΤΙΑ
Ενα δισδιάστατο χωριό!

Φανταστείτε ότι ταξιδεύετε στις Ελ-
βετικές Αλπεις µε το αυτοκίνητο, σταµα-
τώντας συχνά πυκνά για να θαυµάσετε
την ονειρική θέα της φύσης και των
τοπικών οικισµών. Κάνετε στάση έξω
από την πόλη Vercorin (στο νοτιοδυτι-
κό κοµµάτι της χώρας) και κοιτάζοντας
συνειδητοποιείτε πως αυτή είναι... δισ-
διάστατη, σαν καρτ-ποστάλ!
Μην αγχώνεστε, δεν φταίνε τα µά-
τια ή ο εγκέφαλός σας. Μόλις πέσατε
θύµα της οπτικής ψευδαίσθησης που
έστησε ο Ελβετός Felice Varini κατά
µήκος ολόκληρης της πόλης, µε τη σύµ-
φωνη γνώµη των κατοίκων.
Η καλλιτεχνική αυτή παρέµβαση
ονοµάστηκε Cercle et suite d’éclats
και έχει ως αποτέλεσµα όταν βλέπει ο
επισκέπτης την πόλη από ένα συγκε-
κριµένο σηµείο, υπό το φως του ηλί-
ου, να του δίνεται η αίσθηση ότι είναι
επίπεδη!
Ισως είναι η µοναδική πόλη παγκο-
σµίως που µέσω µιας καρτ-ποστάλ
µπορεί να µεταφέρει πλήρως τα συ-
ναισθήµατα που πληµµυρίζουν τον
επισκέπτη της.

Παράξενος Tαξίδι
αυστηρώς
ακατάλληλο

Ταξιδιώτης
για τουρίστες!
Επιµέλεια:
Νικόλαος Κουµαρτζής

Παράξενος Ταξιδιώτης:
1. Αυτός που ταξιδεύει σε αλλόκοτα, παράξενα, ασυνήθιστα µέρη.
2. Αυτός που αναγνωρίζει το αλλόκοτο,
το παράξενο, το ασυνήθιστο σε µέρη όπου ταξιδεύουν όλοι.
Who Is Who
Ο Νικόλαος Κουµαρτζής είναι συντονιστικό µέλος της
Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού, συγγραφέας
αρκετών βιβλίων και υποψήφιος διδάκτορας στο τµήµα
∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Είναι ο εµπνευστής
της ιδέας του «Παράξενου Ταξιδιώτη» και κύριος µοχλός
εξέλιξής του.
 ΗΠΑ
Ενα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας προς... πώληση!

Στο «καλύτερο µαγαζί του κό-
σµου» (σύµφωνα µε ένα 12χρονο επι-
σκέπτη του) µπορείτε να βρείτε µια σειρά
από θαυµαστά και παράξενα αντικείµε-
να: πραγµατικά κόκαλα ανθρώπων και
ζώων, αυθεντικά απολιθώµατα, εξωτικά
έντοµα κ.ά. Είναι σαν να επισκέπτεστε
ένα µικρό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας,
σε αυτή την περίπτωση όµως µπορείτε
στην κυριολεξία να το αγοράσετε!
Ο λόγος για το Bone Room που
λειτούργησε για πρώτη φορά στις
ΗΠΑ το 1987, από τον Ron Cauble (µε
διδακτορικό Χηµείας, παρακαλώ), σε
ένα µικρό δωµατιάκι, στο πίσω µέρος
µιας επιχείρησης εµπορίας ερπετών.
Οσο όµως ο καιρός περνούσε, όλο και
περισσότεροι ενδιαφέρονταν για τα αλ-
λόκοτα αυτά εµπορεύµατα: δάσκαλοι,
καθηγητές, καλλιτέχνες, ζωγράφοι και
συλλέκτες επισκέπτονταν το Bone Room
για να προµηθευτούν τα απαραίτητα ή
να ανακαλύψουν τους µικρούς θησαυ-
ρούς του. Τελικά, κατέληξε να προσελ-
κύει καθηµερινά αρκετούς ανθρώπους
που αναζητούσαν κάτι µοναδικό (και
παλαιότερα ζωντανό) για δώρο!
Θέλετε να το επισκεφτείτε; ∆εν
έχετε παρά να ταξιδέψετε έως την πόλη
Berkeley της Βόρειας California, στον
κόλπο του San Francisco. Εκεί αναζη-
τήστε την κεντρική Solano Ave, όπου
στον αριθµό 1569 θα συναντήσετε το
Μαγαζάκι των Κοκάλων. Η είσοδος είναι
ελεύθερη (από Τρίτη έως Κυριακή, 11
το πρωί µε 6 το απόγευµα), ενώ για
επιπλέον οδηγίες υπάρχει το τηλέφωνο
005105265252.
Αν τώρα το ταξίδι σάς πέφτει λίγο...
µακρινό, µπορείτε πάντα να πάρετε µια
γεύση ή ακόµα και να παραγγείλε-
τε κάποιο αλλόκοτο αντικείµενο στο
boneroom.com. Είτε ψάχνετε για ένα
πραγµατικό ανθρώπινο κρανίο είτε απλά
για ένα µπρελόκ µε µια αυθεντική πα-
τούσα αλιγάτορα, το Bone Room µπορεί
να σας βοηθήσει...

Θέλω να Γίνω Παράξενος Ταξιδιώτης!

Ο πρώτος ταξιδιωτικός οδηγός του «Παράξενου Ταξιδιώτη» («Εξερευνώντας τη Μυστική Ελλάδα -
Παράξενος Ταξιδιώτης», εκδόσεις Αρχέτυπο) είναι γεγονός: 4 ταξιδιωτικοί συγγραφείς, περισσότεροι
από 70 φωτογράφοι από ολόκληρο τον κόσµο και ένας illustrator συνεργάστηκαν και σας ταξιδεύ-
ουν σε 200 τοποθεσίες, µε παραπάνω από 600 εξαιρετικές έγχρωµες φωτογραφίες και γεωγραφικά
στίγµατα για να µη χάνετε το δρόµο σας, καθώς και πρακτικές συµβουλές και άγνωστες παράξενες
πληροφορίες για τη χώρα µας. Θέλατε πάντα να γίνετε παράξενος ταξιδιώτης; Η παράξενη Ελλάδα
είναι πλέον στα χέρια σας! Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την επίσηµη ιστοσελίδα του
«Παράξενου Ταξιδιώτη», στο www.strangler.gr.

φαινοµενα

45
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα
46
F… for Fantasy
Εχει άραγε βρεθεί ο διάδοχος των «X-Files»; Οταν το 2004 ο J.J. Abrams παρουσίασε για πρώτη φορά το
«Lost», δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αναφώνησαν ότι επιτέλους βρέθηκε µια νέα σειρά φαντασίας ικανή να
δηµιουργήσει τη δική της µυθολογία και να συναρπάσει τον κόσµο.
Το «Lost» αναµφισβήτητα κατάφερε και τα δύο. ∆εν θα µπο-
ρούσε όµως να ανακηρυχθεί επίσηµα διάδοχος των «Φακέ-
λων», καθώς πέρα από τη µεγάλη δηµοτικότητα, και ενδε-
χοµένως το περίπλοκο στόρι τους, οι δύο σειρές δεν είχαν
να επιδείξουν τίποτε άλλο κοινό. Ο διάδοχος, λοιπόν, των
«X-Files» δεν είχε ακόµα βρεθεί.
Είναι άραγε το «Fringe» τα νέα «X-Files»; ∆εν θα λέγαµε
ούτε «ναι» αλλά ούτε και «όχι». Και αυτό γιατί, παρόλο που οι
δύο σειρές έχουν αρκετές οµοιότητες, το «Fringe», ιδιαίτερα
µετά το δεύτερο κύκλο, κατάφερε να διαφοροποιηθεί σε ση-
µαντικό βαθµό. Στο «Fringe», όπως και στα «X-Files», το ειδικό
τµήµα οµώνυµο του FBI, αποτελούµενο από πράκτορες και
επιστήµονες, προσπαθεί να εξιχνιάσει µια σειρά από περίεργα
φαινόµενα, για τα οποία απαιτούνται κατά βάση ανορθόδοξες,
επιστηµονικές ωστόσο, προσεγγίσεις.
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάµε την Ολίβια
Ντάναµ, πράκτορα του FBI, τον «ηµίτρελο» επιστήµονα δρα
Γουόλτερ Μπίσοπ και το γιο του Πίτερ, ο οποίος εκτελεί χρέη
συµβούλου για το FBI λόγω του πρότερου βίου του. Και οι
τρεις µαζί, µε ορµητήριό τους το άλλοτε εγκαταλελειµµένο
εργαστήριο του καθηγητή Μπίσοπ στο Πανεπιστήµιο Χάρ-
βαρντ, ερευνούν µε τη βοήθεια της επιστήµης τις περίεργες
αυτές υποθέσεις. Στο επίκεντρο των αναζητήσεών τους βρί-
σκονται πλήθος «µεταφυσικών» φαινοµένων, αλλά και µια
σειρά από γεγονότα που συνδέονται άµεσα µε το παρελθόν
του καθηγητή.
Από τη Ράνια Ιωάννου, melian_i@hotmail.com
Ποια είναι όµως τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν το
«Fringe» άκρως ενδιαφέρον; Είναι γεγονός ότι ο πρώτος κύ-
κλος του κινήθηκε πολύ κοντά στη φιλοσοφία των επεισοδίων
που είχαµε συνηθίσει στα «X-Files», αλλά και στο «Lost». Η
µεγάλη αλλαγή συντελέστηκε όµως στο δεύτερο κύκλο.
Οι σεναριογράφοι φαίνεται ότι όχι µόνο αποφάσισαν
να διαφοροποιηθούν από τα «X-Files», κάτι που θέλησαν να
καταστήσουν απόλυτα σαφές. Αλλά παρουσίασαν µια πιο
συγκροτηµένη µυθολογία και έκαναν τη µεγάλη ανατροπή
παρέχοντας περισσότερες «απαντήσεις» στο κοινό. Με αυτόν
τον τρόπο απέδειξαν ότι το «Fringe» δεν δηµιουργήθηκε απλά
για να καλύψει το κενό που άφησαν τα «X-Files», αλλά βα-
σίζεται σε ένα πολύ συγκεκριµένο όραµα. Το µέλλον, βέβαια,
θα δείξει το κατά πόσον αυτό θα είναι επιτυχές και αν µπορεί
τελικά το «Fringe» να αποτελέσει τον άξιο διάδοχο.
Για όσους δεν έχει τύχει ακόµα να παρακολουθήσουν τη
σειρά, ήδη κυκλοφορούν σε DVDs ο πρώτος και ο δεύτερος
κύκλος, ενώ φέτος προβάλλεται στις ΗΠΑ ο τρίτος.
Who is who
Η Ράνια Ιωάννου είναι µέλος της Οµάδας Gateway και της
Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού (www.metafysiko.gr).
Εχει αποφοιτήσει από το τµήµα Αγγλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ,
διαθέτοντας µεταπτυχιακές σπουδές στη µετάφραση στο ίδιο
πανεπιστήµιο.
(www.metafysiko.org), (www.fantasmagoria.gr)
 Φαινόµενα
στο ∆ιαδίκτυο
Η Ελλάδα φιλοξενεί χωρίς αµφιβολία την πιο
πλούσια λαογραφική παράδοση
σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά τους προηγούµενους αιώνες, οι
αρχαίες δοξασίες ανακατεύτηκαν µε τοπικές λατρείες, ξενόφερτα ήθη
Σε αυτό το τεύχος παραθέτουµε ενδεικτικά πέντε περιπτώσεις µύθων και θρύλων της ελληνικής επαρχίας. Ετσι, την επόµενη φορά που θα
αποφασίσετε να πραγµατοποιήσετε µια εναλλακτική εξόρµηση (είτε στη συµπρωτεύουσα είτε στη φύση), µην παραλείψετε να… προσφέρετε
στους εαυτούς σας ορισµένες στιγµές αγωνίας και µυστηρίου!
http://ilovethessaloniki.blogspot.com/2009/02/red-
house-myth-in-thessaloniki.html: Ενας σύνδεσµος που
παραπέµπει στο θρυλικό κόκκινο σπίτι στη διασταύρωση των
οδών Ερµού και Αγ. Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη. Μύθοι, αστρικοί
θρύλοι και ιδιαίτερα φαινόµενα συνδυάζονται µε την παράξενη
αρχιτεκτονική του επιβλητικού αυτού κτιρίου.
http://blogthea.gr/NextStep/eooinssa/76188-i-
eueoeio-oco-ainssooao-c-eooinssa-i-iyeio-eae-
c-aaeaoueaeoc.html: Ο λόφος της Γορίτσας στον Βόλο
αποτελεί ένα µυστηριακό τόπο από τον οποίο θρυλείται πως
ξεκίνησαν το ταξίδι τους οι ήρωες της «Αργούς». Επισκεφθείτε
τα αρχαιολογικά ευρήµατα και διαβάστε για τους τοπικούς µύ-
θους της περιοχής.
www.in2life.gr/features/notes/articles/189647/
article.aspx?apg=3: Το καταραµένο σπίτι στα Λεχώνια της
Μαγνησίας αποτελεί ακόµα µία περίπτωση «στοιχειωµένου» οική-
µατος της ελληνικής επαρχίας. Η βάση του θρύλου στηρίζεται στο
γεγονός ότι αποτέλεσε χώρο τέλεσης βασανιστηρίων από τους
Recon Rover
New secret UFO Wikileaks cable revealed!
http://bit.ly/gAGi1l
ARV Alien Extraterrestrial
22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
και έθιµα, δηµιουργώντας νέους µύθους και θρύλους. Αυτού του είδους
οι θρύλοι εξακολουθούν να γεννιούνται µέχρι και σήµερα αποτελώντας
αυτό που αποκαλούµε «νεοµυθολογία». Βέβαια, ο σοφός λαός µας
υποστηρίζει πως όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά…
Γερµανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου.
http://geometeo.motionforum.net/t539-topic: Ποιο
είναι το µυστήριο που κρύβει η περιοχή της βορειοδυτικής Ηλείας;
∆ιαβάστε για τον Εβυθό, µια λίµνη που φηµολογείται ότι δεν
έχει… πάτο, µιας και το βάθος της φτάνει τα 4.000 µέτρα! Πού
σταµάτα η αλήθεια και από πού ξεκινά ο µύθος;
www.metafysiko.gr/forum/showthread.php?t=4430:
Ο σύνδεσµος παραπέµπει σε πληροφορίες και φωτογραφικό
υλικό σχετικά µε το αρχοντικό Γεωργιάδη στη Λέσβο. Φηµολο-
γείται πως στα παράθυρα του αριστοκρατικού αυτού οικήµατος
εµφανίζονται συχνά, µετά τις 12 το βράδυ, οπτασίες και άλλα
παράξενα φαινόµενα.
Status
↘ Προσθέστε µας στο facebook αναζητώντας
το λογαριασµό ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ.
↘ Θέλετε να µάθετε περισσότερα για τις τεχνικές
του Βουντού; Στείλτε αίτηµα συµµετοχής στην
κλειστή οµάδα Vodou και, αν είστε τυχεροί, ίσως
γίνετε δεκτοί!
φαινοµενα
47
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
Bιβλιοθηκη
φαινοµενα
48
Tractatus
Magico-Philosophicus
Συγγραφέας: Νίκος Βλαντής
■ Εκδόσεις: Μαγικό Κουτί
■ Τιµή: 13,60 €
Το «Tractatus Magico-Philosophicus»
αποτελεί το προσωπικό χρονικό µιας συ-
ναρπαστικής, διανοητικής και συναισθη-
µατικής περιδίνησης στο χώρο των ιδεών
-στη Φιλοσοφία και τη Λογοτεχνία-, µέσα
από την οποία αποτυπώνεται δεξιοτεχνικά
η γνήσια αγωνία ενός νου να αντικρίσει
την πραγµατικότητα απογυµνωµένη. Εκεί-
νο, όµως, που επιτυγχάνει το βιβλίο είναι
ότι αναδεικνύει τη γραµµή που υποτίθεται
ότι διαχωρίζει τον πολιτισµό από το χάος,
την επιστήµη από τις δεισιδαιµονίες, την
αυστηρή µέθοδο από την ιδεοληπτική εµ-
µονή και τη λογική απ’ την παράνοια.
ξενογλωσσο
Liber Kaos Συγγραφέας: Peter Carroll
■ Εκδόσεις: Weiser Books
■ Τιµή: 13,70 €*
Οι οπαδοί της χαοτικής µαγείας αυξά-
νονται ραγδαία τα τελευταία χρόνια
σε παγκόσµιο επίπεδο. Tο γνωστό-
τερο ίσως βιβλίο σχετικά µε την πρα-
κτική εξάσκηση αυτού του τύπου µα-
γείας είναι το έργο του Peter Carroll.
*Η τιµή είναι ενδεικτική από το bookdepository.com.
Αρχαία Μετεωρολογία
Συγγραφέας: Liba Taub
■ Εκδόσεις: Ενάλιος
■ Τιµή: 18 €
Η Λίµπα Τάουµπ αναλύει την ποικιλία των
αρχαίων κειµένων που µεταδίδουν µετεω-
ρολογικές και επιστηµονικές ιδέες, από τα
Οµηρικά Επη και τη διδακτική ποίηση του
Ησιόδου, του Αράτου και του Λουκρητίου,
µέχρι έργα όπως τα «Μετεωρολογικά»
του Αριστοτέλη, η ιατρική πραγµατεία του
Ιπποκράτη «Περί Αέρων, Υδάτων και Τό-
πων» και τα «Φυσικά Ζητήµατα» του Σε-
νέκα. Το εύρος και η ποικιλία αυτών των
κειµένων υπογραµµίζουν ερωτήµατα σε
σχέση µε την πνευµατική αυθεντία στην
αρχαιότητα και φανερώνουν την έντονη
ενασχόληση των αρχαίων συγγραφέων
µε το έργο των προκατόχων τους.
Ο συγγραφέας δίνει χρήσιµες και κα-
τατοπιστικές οδηγίες για τις βασικές
δοµές των τελετουργικών του χάους.
Πρόκειται για µια προσεγµένη έκδοση
µε αρκετές εικόνες, παραρτήµατα και
παραποµπές.
Χάος - Μια Νέα Επιστήµη Τεχνο-Φεουδαρχία Η Σκιά του Κθούλου
Συγγραφέας: James Gleick Συγγραφέας: Θεοφάνης Ράπτης Συγγραφέας: Γιώργος Μπαλάνος

■ Εκδόσεις: Κάτοπτρο ■ Εκδόσεις: Εσοπτρον ■ Εκδόσεις: Locus-7

■ Τιµή: 23,10 € ■ Τιµή: 12 € ■ Τιµή: 21 €

Τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, φυσικοί,
βιολόγοι, αστρονόµοι και οικονοµολόγοι
έχουν αναπτύξει ένα νέο τρόπο να κατα-
νοούν την αύξηση της πολυπλοκότητας
στη φύση. Αυτή η νέα επιστήµη, το χάος,
µας δείχνει πώς από το τυχαίο, το αστα-
θές, το απίθανο, την αταξία, δηµιουργού-
νται τάξη και µορφή. Το βιβλίο εξιστορεί
αυτές τις επιστηµονικές ανακαλύψεις κα-
ταγράφει τις συγκρούσεις και τις απογοη-
τεύσεις, τις συγκινήσεις και τις στιγµές της
ανακάλυψης.
Ο Μεγάλος Αδελφός, µε την παραδοσια-
κή µορφή της βίαιης καταστολής και του
ωµού ελέγχου των µαζών, σύντοµα θα
αποτελεί πια παρελθόν... Η συστηµατική
καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος
η επικειµένη διείσδυση των µηχανών στην
καθηµερινή ζωή, ο γονιδιακός ανασχεδι-
ασµός των οργανισµών, το νέο διεθνές
ασύρµατο matrix και ο απόλυτος έλεγχος
της σκέψης µέσω των νευρωνικών σηµά-
των αναγγέλλουν την έλευση της νέας
µορφής παγκόσµιου ολοκληρωτισµού -
της τεχνοφεουδαρχίας.
Αραγε πόσες άλλες παράξενες ράτσες
µπορεί να προηγήθηκαν του ανθρώπου
σε τούτον το πλανήτη;
Ναι... µπορεί η Γη να µη µας ανήκε πάντο-
τε, µπορεί να µην ήταν ανέκαθεν δική µας.
Και ίσως κάποτε να πάψει να είναι ξανά.
Μια έρευνα του Γιώργου Μπαλάνου σε
µια από τις πλέον σκοτεινές παραδόσεις
του κόσµου µας και σε άλλους πέρα από
αυτόν.

Η Γωνιά του Ψαγµένου

Τουρκοκρατούµενη Ελλάς Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Σάθας

Οπως υποδηλώνει ο τίτλος του, το δοκίµιο
αυτό είναι στρατευµένο στην ιστορική τεκ-
µηρίωση της φαντασιακής συνέχειας των
απελευθερωτικών αγώνων των Ελλήνων
µετά την Αλωση, που κορυφώθηκαν µε την
Επανάσταση του 1821. ∆εν είναι τυχαίο ότι
το βιβλίο τελειώνει µε την προσφιλή πεποίθη-
ση του συγγραφέα της Ελληνικής Νοµαρχίας
του 1806 (του Ιωάννη Κωλέττη, σύµφωνα
µε τον Κ. Σάθα), πως «το οθωµανικό κράτος
την σήµερον ευρίσκεται εις τα ολίσθια του
θανάτου», και την προτροπή του: «Ας διώξω-
µεν µίαν φοράν τον Οθωµανόν εις Αφρικήν,
ω Ελληνές µου». Η τουρκοκρατούµενη Ελλάς
συνοδεύεται από ένα χρήσιµο χρονολογικό
πίνακα, όπου παρατάσσονται µε ευκρίνεια τα
εξιστορούµενα γεγονότα (1453-1808).
■ Εκδόσεις: Καραβία
■ Τιµή: 23 €

φαινοµενα

49
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011
φαινοµενα

50

επικοινωνια
επειδη καθε προσωπικη εµπειρια ειναι µοναδικη και πολυτιµη

Αγαπητέ κ. Αντωνάκη,
Κατ’ αρχάς σας εύχοµαι ευτυχισµένο το νέο έτος και προσω-
πικά για σας, αλλά και για τον «Ε.Τ.». Παρακολουθώ όλες τις
εκδόσεις σας και ειδικά τα «Φαινόµενα», γιατί ασχολούµαι µε
τις Εναλλακτικές Κοσµοθεωρίες, όπως κάπου τις διάβασα. Στο
προηγούµενο τεύχος ασχοληθήκατε µε τους εξωγήινους, άτολ-
µα µπορώ να πω, ιδίως γιατί το κείµενο στο εσωτερικό του δεν
λέει κάτι για το 2011, ενώ αναφέρεται στο εξώφυλλο.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πολλές αναφορές για την ύπαρξη
των εξωγήινων. Το ποιοι από αυτούς θα είναι φιλικοί ή όχι
εξαρτάται από το ποιοι θα έρθουν πρώτοι! Υπάρχει το βιβλίο
της Urantia, µεγάλο τµήµα του οποίου είναι διαθέσιµο στο
∆ιαδίκτυο µεταφρασµένο. Εκεί αναφέρει ότι έγινε ανταρσία
στο Σύµπαν του Χριστού από τον Εωσφόρο και τους συνερ-
γάτες του και ότι για αυτό το λόγο η Γη είναι σε καραντίνα και
δεν µπορεί να επικοινωνήσει µε τα άλλα Σύµπαντα.
Το ίδιο ισχυρίζεται και ο συγγραφέας Γεράσιµος Καλογεράκης,
αλλά το συσχετίζει µε τους Ολύµπιους Θεούς και την απο- Αγαπητέ κ. Λάζο,
στασία του Κρόνου. Υποστηρίζει ότι οι συγκρούσεις θα γίνουν
Το άρθρο που διαβάσατε στο τεύχος 15 του περιο-
στο ∆ιάστηµα και ο νικητής θα καταλάβει την εξουσία στη Γη!
δικού µας σχετικά µε τους εξωγήινους ήταν καθαρά
Κάνει λόγο και για τεράστια διαστηµόπλοια που περιπολούν
«ρεπορταζιακού» χαρακτήρα και σχετιζόταν µε τις
στο ∆ιάστηµα. Σηµειώνω ότι κάτι τέτοιο έλαβε µεγάλη δηµο-
τελευταίες ανακοινώσεις της Βρετανικής Ακαδηµίας
σιότητα πρόσφατα µε ένα νέο που µιλούσε για διαστηµόπλοια
των Επιστηµών για την ανάγκη σύστασης επιτροπής
242 χιλιοµέτρων! Συνεπώς, οι δύο αυτές θεωρίες συµπλέουν
υποδοχής τους. Γι’ αυτό και θα µας επιτρέψετε να µη
και είναι προς την ίδια κατεύθυνση.
συµφωνήσουµε µε τον όρο «άτολµο» που χρησιµοποι-
Υπάρχει και άλλη θεωρία, αυτή του Ρωσοεβραίου Ζαχαρία
ήσατε για να χαρακτηρίσετε το κείµενο. Να είστε σί-
Σίτσιν, που υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι είµαστε δηµιουργή-
γουρος ότι στο µέλλον αναµένεται να φιλοξενήσουµε
µατα του Θεού Ενκι που ήλθε στη Γη για να εκµεταλλευτεί
άρθρα που θα αναφέρονται στα επιµέρους ζητήµατα
το χρυσό του πλανήτη λόγω αναγκών του µητρικού πλανήτη,
που θίξατε στην επιστολή σας.
που είναι ο δωδέκατος του Ηλιου µας, Νιµπίρου.
Ο Σίτσιν υποστηρίζει ότι τα πάντα στη Γη, ιδίως τα µεγαλι-
θικά δηµιουργήµατα, έχουν κατασκευαστεί από τους Θεούς
των Σουµερίων που ζούσαν στο σηµερινό Ιράκ! Και έρχεται
ο David Icke, που υποστηρίζει ότι οι Θεοί αυτοί κυβερνούν
Θέλoυµε να τα λέµε...
τη Γη και οι οποίοι µπορεί να είναι οι αντίπαλοι αυτών που
προανέφερα... Βεβαίως, είναι αστείο να σας ζαλίζω µε τα
Τα «Φαινόµενα» επιθυµούν να αναπτύξουν και αυτή τη φορά µια
ανωτέρω γιατί είµαι βέβαιος ότι τα γνωρίζετε! Για την πε-
αµφίδροµη επαφή µε τους αναγνώστες τους. Η γνώµη σας, οι
ρίπτωση των Ολυµπίων απορίας άξιον είναι γιατί η ΝΑSΑ
συµβουλές σας, αλλά και οι πληροφορίες σας είναι όχι µόνο ευ-
ξόδεψε 7.500.000 δολ. για τη Μυθωδία, που εστάλη στο
πρόσδεκτες, αλλά µπορούν να αποτελέσουν και αφορµή για την
διαστηµόπλοιο «Οδύσσεια», το 2001, για να µεταδώσει µή-
πραγµατοποίηση και παρουσίαση σχετικών ερευνών µέσα από τις
νυµα στους κατοίκους του Αρη.
σελίδες του περιοδικού.
Με εκτίµηση
Γ. Λάζος Γι’ αυτό και σας καλούµε να µας στείλετε εµπειρίες,
φωτογραφίες και τυχόν απορίες σας στο fenomena@e-
typos.com.
 18
ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ
ΣΑΒΒΑΤΟ 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

Αφιέρωµα: Η έρευνα των UFOs

στην Ελλάδα χθες και σήµερα
Οι προκαταλήψεις
και πώς µας επηρεάζουν
Θεωρίες
συνωµοσίας
για την απαγόρευση
ΑΡΘΡΑ, ΣΤΗΛΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΕΣ του καπνίσµατος
ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΟΥ ΡΙΧΝΟΥΝ ΦΩΣ ΣΤΟΝ
ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ

Το 2ο CD της νέας σειράς

∆ηµητρησ Μητροπουλοσ
Ο µεγαλος ΈΛληνας
µαεστροσ
Το 2ο DVD της νέας σειράς
BOΥΝΤΟΥ
η αγνωστη θρησκεια φαινοµενα

#
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ  25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010
 φαινομενα

#
eλευθεροσ tυποσ - 25 σεπτεμβριου 2010