΢ύγκριζη ηων ρσθμών θωηοζύνθεζης

θρεζκοκομμένων θσηών και εμπορικά διαθέζιμων

θύλλων Spinacea oleracea
Λάζαρος Μάριος Κωνζηανηίνος Υαλκιάς1
1
Ακεξηθαληθό Κνιιέγην «Αλαηόιηα» Θεζζαινλίθεο
lmkchalkias@gmail.com

ΠΔΡΗΛΖΦΖ
Η θσηνζύλζεζε είλαη ε δηαδηθαζία κεηαηξνπήο θσηεηλήο ελέξγεηαο ζε ρεκηθή.
Εκθαλίδεηαη ζε όια ηα θπηά, ηελ άιγε θαη ζε νξηζκέλα βαθηήξηα. Βαζηθό πξόβιεκα
απνηειεί ην γεγνλόο όηη ην Spinacea oleracea (ζπαλάθη), θύιια ηνπ νπνίνπ ρξεζηκνπνηνύλ
νη θνηηεηέο βηνινγίαο γηα κηα εξγαζηεξηαθή άζθεζε ζηε θσηνζύλζεζε, πξέπεη λα
αληηθαηαζηαζεί κε έλα θπηό πνπ είλαη πην θξέζθν θαη ζα δώζεη θαιύηεξα απνηειέζκαηα.
Η ππόζεζε πνπ απνηειεί ζεκείν εθθίλεζεο γηα ηελ παξνύζα εξγαζία έρεη δηαηππσζεί σο
εμήο: θξεζθνθνκκέλα θύιια θνηλώλ θπηώλ ζα έρνπλ έλα πςειόηεξν ξπζκό θσηνζύλζεζεο
από εθείλα πνπ έρνπλ θνπεί θαη απνζεθεπηεί ζηνπο 4 oC γηα θάπνην ρξνληθό δηάζηεκα,
επεηδή έρνπλ πην πξόζθαηε θσηνζπλζεηηθή δξαζηεξηόηεηα. Η Spinacea oleracea
ρξεζηκνπνηήζεθε σο έιεγρνο θαη θύιια ησλ Vitis riparia, Fraxinus pennsylvanica, θαζώο
θαη θξεζθνθνκκέλα θαη εκπνξηθώο δηαζέζηκα θύιια Beta vulgaris (παληδάξη)
ρξεζηκνπνηήζεθαλ, γηα λα ζπγθξηζνύλ κε απηή. Η κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ ην
Floating Leaf Disk Assay (Steucek, Guy L., Robert J. Hill, and class, 1985). Μεηά από
πνιιαπιέο δνθηκέο θαη ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ γηα ηα θύιια Vitis riparia,
Fraxinus pennsylvanica θαη ηα θξέζθα θύιια Beta vulgaris απνδείρζεθε όηη ηα
θξεζθνθνκκέλα θύιια έρνπλ πςειόηεξν ξπζκό θσηνζύλζεζεο από εθείλα πνπ έρνπλ
θνπεί θαη απνζεθεπηεί ζηνπο 4νC γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθό δηάζηεκα.

ΛΔΞΔΗ΢-ΚΛΔΗΓΗΑ: Φσηνζπλζεηηθή δξαζηεξηόηεηα, Spinacea oleracea, Vitis

Riparia, Fraxinus pennsylvanica, Beta vulgaris, Floating Leaf Disk Assay.

ΔΗ΢ΑΓΧΓΖ
Η θσηνζύλζεζε είλαη ε κεηαηξνπή ηεο θσηεηλήο ελέξγεηαο ζε ρεκηθή. Δκθαλίδεηαη ζε
θπηά, κεξηθά βαθηήξηα θαη ηελ άιγε. Οη ελ ιόγσ νξγαληζκνί απνθαινύληαη απηόηξνθνη,
επεηδή θαηαλαιώλνπλ ηελ ελέξγεηα πνπ νη ίδηνη παξάγνπλ κέζσ ηεο θσηνζύλζεζεο.
Οπζηαζηηθά, παξάγνπλ ελέξγεηα γηα όιν ην νηθνζύζηεκα, θαζώο θάζε εηεξόηξνθνο
νξγαληζκόο εμαξηάηαη άκεζα ή έκκεζα από απηνύο.
«Σα ρεξζαία θπηά θσηνζπλζέηνπλ κε ηξεηο βαζηθνύο δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο· ην C3
mode, ην νπνίν ρξεζηκνπνηνύλ ηα πεξηζζόηεξα είδε αλώηεξσλ θπηώλ, ην Crassulacean
Acid Metabolism (CAM) mode, πνπ ρξεζηκνπνηνύλ πάλσ από 20.000 είδε succulents
(παρύθπηα) θαη epiphytes (επίθπηα) θαη ην C4 mode, πνπ ρξεζηκνπνηνύλ πεξίπνπ 8.000
ησλ πεξίπνπ 250.000 αλώηεξσλ θπηώλ"(Rowan F. Sage θαη Russel Κ. Monson (επηκ.),
1999) ΢ε απηήn ηε κειέηε ρξεζηκνπνηήζεθαλ θπηά ηύπνπ C3 mode.
 Όζν αθνξά ηα θπηά, ε θσηνζύλζεζε ιακβάλεη ρώξα ζηνπο ρισξνπιάζηεο, νξγαλίδηα
πνπ πεξηέρνληαη ζηα θύηηαξα ησλ πξάζηλσλ θύιισλ ησλ θπηώλ θαη ζε άιια κέξε ηνπο,
θαζώο θαη ζε νξηζκέλα άλζε θαη θαξπνύο, ηδίσο θαηά ηα αξρηθά ζηάδηα αλάπηπμήο ηνπο.
Σν πξάζηλν ρξώκα ησλ θύιισλ νθείιεηαη ζηηο ρισξνθύιιεο (a θαη b), νη νπνίεο είλαη
ρξσζηηθέο νπζίεο πνπ βνεζνύλ ηα θπηά λα απνξξνθνύλ ην ειηαθό θσο πνπ είλαη
απαξαίηεην θαηά ηε θσηνζύλζεζε. «Κάζε κόξην απνξξνθά κόλν έλα κέξνο ηνπ
θάζκαηνο, κόλν δειαδή ην εύξνο ησλ θσηνλίσλ πνπ είλαη ηθαλό λα απνξξνθήζεη»
(Raven, Johnson, Losos, Singer, 2005). Οη ρισξνθύιιεο δελ είλαη ηθαλέο λα
απνξξνθήζνπλ ηελ πξάζηλε πεξηνρή ηνπ θάζκαηνο ρξσκάησλ.
Η δηαδηθαζία ηεο θσηνζύλζεζεο είλαη πνιύπινθε θαη γίλεηαη ζε ηξία ζηάδηα. Σα δύν
πξώηα ζηάδηα είλαη νη εμαξηεκέλεο από ην θσο αληηδξάζεηο, επεηδή κπνξνύλ λα
πξαγκαηνπνηεζνύλ κόλν ππό ηελ έθζεζε ζε θσο (light-dependent reactions). Σν ηξίην
ζηάδην κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί είηε ζην θσο είηε ζην ζθνηάδη. Οη αληηδξάζεηο ζ’
απηό ην ζηάδην, αλαθέξνληαη ζπλήζσο σο αλεμάξηεηεο από ην θσο αληηδξάζεηο (light-
independent reactions).
Ωο πξώην βήκα ηεο θσηνζύλζεζεο, νη ρισξνθύιιεο a θαη b ζπιιακβάλνπλ ελέξγεηα
από ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Σν θπηό ρξεζηκνπνηεί ηελ ελέξγεηα απηή γηα ηελ παξαγσγή
ATP θαη ζηαδηαθά κηα έλσζε πνπ νλνκάδεηαη NADPH. ΢ην ηξίην ζηάδην, ην ATP θαη ην
NADPH ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε ζύλζεζε νξγαληθώλ κνξίσλ από δηνμείδην ηνπ
άλζξαθα (CO2) ζε κηα δηαδηθαζία γλσζηή σο θύθινο Calvin (Calvin Cycle - Carbon
Fixation) (Raven et al., 2005).
Η θσηνζύλζεζε κπνξεί λα πεξηγξαθεί πιήξσο από ηε ρεκηθή εμίζσζε:

6CO2 + 12H2O + θσο → C6H12O6 + 6H2O + 6O2

(Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα + λεξό + θσο → Τδαηάλζξαθεο + Νεξό + Ομπγόλν)

Η θσηνζύλζεζε εμαξηάηαη από πνιινύο αλεμάξηεηνπο παξάγνληεο πνπ κπνξνύλ λα

αιιάμνπλ ρσξίο λα επεξεάδνπλ ηνπο ππόινηπνπο. Η θσηνζύλζεζε δελ είλαη εθηθηή αλ
δελ ππάξρνπλ θσο θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα. "Η θσηνζπλζεηηθή δξαζηεξηόηεηα ελόο
θύιινπ απμάλεηαη, αξρηθά, γξακκηθά αλάινγα κε ηελ έληαζε ηνπ θσηόο. Βξίζθνπκε όηη
ε θσηνζπλζεηηθή ηθαλόηεηα ησλ θπηώλ έρεη θνξεζηεί κε ηo θσο »(Gaffron Hans, 1965).
Η ζεηηθή απηή ζρέζε κεηαμύ ηνπ ξπζκνύ θσηνζύλζεζεο θαη ηεο έληαζεο ηνπ θσηόο
απμάλεη σο ην ζεκείν πνπ ην πνζνζηό είλαη αδύλαην λα απμεζεί πεξαηηέξσ.
Πνιιά θπηά είλαη πην επαίζζεηα, όηαλ εθηίζεληαη ζε θσο. Οπζηαζηηθά, ε ελαιιαγή
κέξαο θαη λύρηαο, αθόκε θαη αλ ην θπηό εθηίζεηαη ζηελ ίδηα πνζόηεηα θσηόο, κπνξεί λα
επεξεάζεη ηελ αλάπηπμε ησλ θπηώλ ζε ζεκείν πνπ ην θπηό αδπλαηεί λα αλαπηπρζεί.
"Μεηά από ηελ παξακνλή ελόο θπηνύ ζην ζθνηάδη ην θπηό ρξεηάδεηαη πεξίπνπ έλα
ιεπηό γηα λα πξνρσξήζεη ζηε θσηνζύλζεζε" (Gaffron Hans, 1965). Η ζεξκνθξαζία
ζπρλά εληζρύεη ηε θσηνζπλζεηηθή δξαζηεξηόηεηα ζε ζρέζε κε ηελ έληαζε ηνπ θσηόο.
Ωο εθ ηνύηνπ, ζε πςειέο εληάζεηο θσηόο θαη κε πςειή ζεξκνθξαζία ν ξπζκόο
θσηνζύλζεζεο κπνξεί λα απμεζεί δξαζηηθά έσο όηνπ ε ζεξκνθξαζία λα γίλεη ηόζν
κεγάιε, ώζηε ηα θύιια λα θαηαζηξαθνύλ (Gaffron Hans, 1965).
Οη θνηηεηέο Βηνινγίαο ηνπ εμσηεξηθνύ ζήκεξα ρξεζηκνπνηνύλ Spinacea oleracea
(ζπαλάθη), γηα λα αλαπαξάγνπλ ηε θσηνζύλζεζε ζην εξγαζηήξην. Ωζηόζν ην Spinacea
oleracea δελ είλαη πνηέ θξέζθν, δηόηη δελ θαιιηεξγείηαη ζηα παλεπηζηήκηα θαη δελ
εκθαλίδεηαη άγξην ζηε θύζε. Καηά ζπλέπεηα, πξέπεη λα αγνξαζηεί από έλα θαηάζηεκα.
΢θνπόο ηνπ πεηξάκαηνο απηνύ είλαη λα βξεζεί έλα θπηό πνπ ζα δώζεη ηα ίδηα ή αθόκα
θαιύηεξα απνηειέζκαηα ζηα πεηξάκαηα ηεο θσηνζύλζεζεο. Απηό ην θπηό ζα πξέπεη λα
κπνξεί λα βξεζεί ζηε θύζε, ώζηε νη καζεηέο λα κπνξνύλ λα ην καδέςνπλ κόλνη ηνπο,
πξηλ από ην κάζεκα, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγήζνπλ πεξηζζόηεξα απηνζρέδηα
πεηξάκαηα ζηελ ηάμε. Μηα άιιε πηπρή ηνπ πεηξάκαηνο είλαη λα δηαπηζησζεί αλ ηα
θξεζθνθνκκέλα θύιια ζα δώζνπλ δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα από εθείλα πνπ είλαη
απνζεθεπκέλα ζην ςπγείν ζηνπο 4oC.
Έηζη, ε ππόζεζε ηεο ελ ιόγσ επηζηεκνληθήο κειέηεο κπνξεί λα πεξηγξαθεί ζπλνπηηθά
σο εμήο: Φξεζθνθνκκέλα θύιια θνηλώλ θπηώλ ζα έρνπλ έλα πςειόηεξν ξπζκό
θσηνζύλζεζεο από εθείλα πνπ έρνπλ θνπεί θαη απνζεθεπηεί ζηνπο 4 oC γηα θάπνην
ρξνληθό δηάζηεκα, επεηδή έρνπλ πην πξόζθαηε θσηνζπλζεηηθή δξαζηεξηόηεηα.
Γηα ηνπο ζθνπνύο ηνπ πεηξάκαηνο θύιια θπηώλ από ηελ όρζε ηνπ πνηακνύ Mississippi
ρξεζηκνπνηήζεθαλ, θαζώο θαη θξέζθν θαη αγνξαζκέλν Beta vulgaris (παληδάξη).
Αλαιπηηθά ηα Vitis riparia (Riverbank Grape - ζηαθύιηα ηεο όρζεο ηνπ πνηακνύ) θαη
Fraxinus pennsylvanica (Green Ash – ζπρλά νλνκαδόκελν θπηό σο Φξάμνο ή θαη
Φιακνύξη) ήηαλ ηα θξέζθα θπηά πνπ ρξεζηκνπνηεζήθαλ. Η κέζνδνο πνπ αθνινπζήζεθε
νλνκάδεηαη Floating Leaf Disk Assay θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ ππνινγηζκό ηνπ
ξπζκνύ παξαγσγήο νμπγόλνπ ιόγσ ηεο θσηνζύλζεζεο θαη ηεο θαηαλάισζήο ηνπ ιόγσ
ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο (Steucek, Guy L., Robert J. Hill, and Class, 1985).

ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ

΢ην πξώην βήκα απηήο ηεο πεηξακαηηθήο δηαδηθαζίαο, έπξεπε λα ζπιιερζνύλ θαη λα
αλαγλσξηζηνύλ ηα θύιια θαη θπηά πνπ ζα ρξεζηκνπνηνύληαλ. Σν Spinacea oleracea
(ζπαλάθη), ρξεζηκνπνηήζεθε σο παξάγνληαο ειέγρνπ θπξίσο γηα ην ιόγν όηη
ρξεζηκνπνηείηαη ήδε από θνηηεηέο Βηνινγίαο παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ ζην εξγαζηήξην
θσηνζύλζεζεο.
΢ε αληίζεζε κε ην Spinacea oleracea, θύιια από ην Vitis riparia, ην Fraxinus
pennsylvanica θαη ην Beta vulgaris ρξεζηκνπνηήζεθαλ. Σν Spinacea oleracea θαη ην Beta
vulgaris αλήθνπλ ζηελ νηθνγέλεηα Chenopodiaceae. Σν Vitis riparia αλήθεη ζηε
νηθνγέλεηα Vitaceae θαη ην Fraxinus pennsylvanica ζηελ νηθνγέλεηα Oleaceae.
Σα θύιια Vitis riparia θαη Fraxinus pennsylvanica ζπιιέρζεθαλ ζηηο όρζεο ηνπ
πνηακνύ Mississippi πξηλ ηα πεηξάκαηα. Όκσο θξέζθα θύιια Spinacea oleracea δελ
ήηαλ δηαζέζηκα θάζε κέξα δηόηη έπξεπε λα αγνξαζηνύλ. Σέινο, ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη
θξέζθα θύιια Beta vulgaris.
Σα θύιια έπξεπε λα θνπνύλ ζε κηθξά δηζθάθηα, γηα λα ρσξέζνπλ ζηηο ζύξηγγεο ησλ
10ml πνπ ρξεζηκνπνηνύληαλ ζην πείξακα. ΢πρλά, ηα θύιια Spinacea oleracea θόβνληαλ
κε θαιακάθη. ΢ε απηή ηε πεξίπησζε έλαο κεηαιιηθόο Corer (εξγαιείν πνπ
ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα ηελ αθαίξεζε θνπθνπηζηώλ) κεγέζνπο 3 ρξεζηκνπνηήζεθε,
γηαηί ην θαιακάθη δελ ήηαλ αξθεηά δπλαηό λα θόςεη ηα ζθιεξόηεξα θύιια, όπσο ην
Vitis Riparia. ΢ε θάζε πείξακα ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηέζζεξηο ζύξηγγεο.
Οη ζύξηγγεο γεκίζηεθαλ κε κηα κείμε δηαιπκάησλ Bicarbonate θαη Infiltration κε ηα
δηζθάθηα θύιισλ. Σν δηάιπκα Bicarbonate απνηεινύληαλ από 100mM θσζθνξηθνύ
λαηξίνπ Sodium Phosphate θαη pH 6.8 Buffer κε 4 g/L Sodium Bicarbonate
(δηπαλζξαθηθνύ λαηξηνύ). Σν δηάιπκα Infiltration απνηεινύληαλ από 100mM
θσζθνξηθνύ λαηξίνπ κε pH 6.8 Buffer θαη 1 ζηαγόλα Tween 80 ζηα 100 ml.
 Μία ιάκπα 150 W θαη 125 V πνπ εμέπεκπε νιόθιεξν ην νξαηό θάζκα
ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ην θσηνζπλζεηηθό κέξνο ηνπ πεηξάκαηνο. Έλα θνπηί
ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ην κέξνο ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο.
Όηαλ ε ζπιινγή θύιισλ πξαγκαηνπνηήζεθε, θάπνηα θύιια θξαηήζεθαλ έμσ από ην
ςπγείν. ΢ε απηά έγηλε ην πείξακα κόλν όζν ήηαλ θξέζθα, ελώ ηα ππόινηπα θξαηήζεθαλ
ζε πιαζηηθέο ζαθνύιεο ζην ςπγείν γηα 2, 4 θαη 6 ώξεο, κέρξη λα επαλαιεθζεί ε
δηαδηθαζία.
Ύζηεξα, ηα θύιια θόπεθαλ κε ηνλ Corer ζε δίζθνπο ίζνπ κεγέζνπο θαη 10 δηζθάθηα
ηνπνζεηήζεθαλ ζε θαζεκία από ηηο ζύξηγγεο. Αθξηβώο πξηλ από ην πείξακα, ζε έλα
κηθξό γπάιηλν δνρείν αλακείρζεθαλ 10 ml δηαιύκαηνο δηήζεζεο θαη 30 ml δηαιύκαηνο
δηπαλζξαθηθνύ.
Η θάζε ζύξηγγα πεξηείρε 8ml απηνύ ηνπ κείγκαηνο θαη γηα ιίγα ιεπηά ηνπνζεηήζεθε
ζην ζθνηάδη ώζηε ην δηάιπκα δηήζεζεο λα επεξεάζεη ηα θύιια. Με βάζε ην
πξσηόθνιιν ηνπ θσηνζπλζεηηθνύ εξγαζηεξίνπ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη θνηηεηέο, ε αηρκή
ηεο ζύξηγγαο θιείζηεθε από ηνλ αξηζηεξό δείθηε ή αληίρεηξα, ελώ ην έκβνιν
ηξαβήρηεθε πίζσ κε ην δεμί ρέξη. Με ηνλ ηξόπν απηό, ν αέξαο πνπ είλαη εγθισβηζκέλνο
ζηα θύιια αθαηξείηαη θαη αθήλνληαο ην δάθηπιν θαη ην έκβνιν ηαπηόρξνλα, ε
ζθξαγηζκέλε ζύξηγγα αλνίγεη, νινθιεξώλνληαο ηε δηαδηθαζία γλσζηή σο αλαπλνή
(aspiration).
Απηό ην βήκα έπξεπε λα επαλαιεθζεί 1 κε 7 θνξέο έσο όια ή ηα πεξηζζόηεξα
δηζθάθηα λα βνπιηάμνπλ. Μεηά από απηό νη ζύξηγγεο εθηέζεθαλ γηα 20 ιεπηά ζηε ιάκπα
πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ. Καηά ηε δηάξθεηα απηώλ ησλ ιεπηώλ ηα θύιια άξρηζαλ λα
θσηνζπλζέηνπλ θαη ηα δηζθάθηα άξρηζαλ λα επηπιένπλ. Μεηά από θάζε ιεπηό
κεηξήζεθαλ ηα δηζθάθηα πνπ επέπιεαλ θαη απηέο νη πιεξνθνξίεο θαηαγξάθεθαλ ζε έλαλ
πίλαθα. Κάζε θνξά πνπ κεηξήζεθαλ ηα θύιια, νη ζύξηγγεο αλαθηλνύληαλ ώζηε κόλν ηα
δηζθάθηα πνπ αησξνύηαλ θαλνληθά θαη όρη πξνζσξηλά κεηξηνύληαλ.
Όηαλ ην θσηνζπλζεηηθό κέξνο ηνπ πεηξάκαηνο ηειείσζε, νη ζύξηγγεο κε ηα δηζθάθηα
θύιισλ πνπ επέπιεαλ ηνπνζεηήζεθαλ ζε έλα θνπηί θαη θξαηήζεθαλ εθεί γηα 40 ιεπηά,
γηα λα γίλεη ε δηαδηθαζία ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο. Σν θνπηί αλνίρζεθε αλά 4 ιεπηά θαη
κεηξήζεθαλ ηα δηζθάθηα πνπ είραλ βπζηζηεί. Κάζε θνξά πνπ κεηξήζεθαλ ηα θύιια, νη
ζύξηγγεο αλαθηλνύληαλ ώζηε κόλν ηα δηζθάθηα πνπ είραλ βπζηζηεί θαλνληθά θαη όρη
πξνζσξηλά κεηξηνύληαλ. Οη πιεξνθνξίεο από απηό ην κέξνο ηεο πεηξακαηηθήο
δηαδηθαζίαο θαηαγξάθεθαλ ζε έλαλ άιινλ πίλαθα αλαθεξόκελν ζηελ θπηηαξηθή
αλαπλνή.
Αθνύ ηειείσζε ε πεηξακαηηθή δηαδηθαζία, ην ET50 γηα ηα δεδνκέλα ηεο
θσηνζύλζεζεο θαη ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο θάζε θπηνύ ππνινγίζηεθε. Σα
απνηειέζκαηα πεξάζηεθαλ ζε ππνινγηζηηθά θύιια ηνπ Microsoft Excel θαη
δεκηνπξγήζεθαλ πίλαθεο. Σν ET50 είλαη ν Υξόλνο Έθζεζεο γηα κηα επίδξαζε ζε 50%
ηνπ πιεζπζκνύ (ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ησλ δηζθίσλ). Γηα ην θσηνζπλζεηηθό
πείξακα απηόο είλαη ν ρξόλνο πνπ ρξεηάζηεθε γηα λα επηπιεύζεη ην 50% από ηα δηζθάθηα
ράξε ζην νμπγόλν πνπ παξάρζεθε, γεκίδνληαο ηνπο εμσθπηηάξηνπο ρώξνπο ησλ θύιισλ.
Γηα ην πείξακα ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο, είλαη ν ρξόλνο πνπ ρξεηάζηεθε γηα λα
βνπιηάμεη ην 50% από ηα δηζθάθηα πνπ επέπιεαλ ζην θσηνζπλζεηηθό πείξακα ράξε ζηε
θαηαλάισζε νμπγόλνπ.
 Η ίδηα δηαδηθαζία επαλαιήθζεθε ηξεηο θνξέο γηα θάζε θπηό όηαλ ήηαλ θξέζθν, κία
θνξά ζηηο δύν ώξεο, ζηηο ηέζζεξηο θαη ηέινο ζηηο έμη, αθνύ θόπεθαλ. Απηόο είλαη έλαο
ηξόπνο λα κειεηεζεί πώο ν ρξόλνο επεξεάδεη ηα θύιια από ηελ ώξα πνπ θόπεθαλ.

Αποηελέζμαηα
Όηαλ ηειείσζαλ ηα πεηξάκαηα, νη πιεξνθνξίεο πεξάζηεθαλ ζε ππνινγηζηηθά θύιια
ηνπ Microsoft Excel θαη αλαιύζεθαλ γξαθηθά θαη ζηαηηζηηθά. Υξεζηκνπνηώληαο ηα ηξία
ET50 πνπ βξέζεθαλ ζηηο ηξεηο δνθηκαζίεο θάζε θπηνύ, ππνινγίζηεθε ην 1/ET50 γηα ην
θσηνζπλζεηηθό θαη αλαπλεπζηηθό πείξακα μερσξηζηά. Απηέο νη ηηκέο δίλνπλ
πξνζεγγηζηηθά ηελ ηηκή ηνπ δείθηε παξαγσγήο νμπγόλνπ γηα ην θσηνζπλζεηηθό πείξακα
θαη ην δείθηε θαηαλάισζεο νμπγόλνπ γηα ην πείξακα ηεο θπηηαξηθήο αλαπλνήο. Απηνί νη
δύν δείθηεο πξνζηέζεθαλ θαη ππνινγίζηεθε ν ζπλνιηθόο δείθηεο παξαγσγήο νμπγόλνπ,
πνπ είλαη ζε min-1, θαη ν κέζνο όξνο θαη ησλ ηξηώλ δνθηκαζηώλ. Η Σππηθή Απόθιηζε
(Standard Deviation) βξέζεθε κέζσ ηνπ RGui (κηα εθαξκνγή γηα ζηαηηζηηθή αλάιπζε).
Γεκηνπξγήζεθε έλα δηάγξακκα πνπ ζύγθξηλε ην ζπλνιηθό δείθηε παξαγσγήο
νμπγόλνπ από ηα ηξία θπηά ηνπ πεηξάκαηνο κε ηνλ έιεγρν (Παξάζηαζε 1). Οη κπάξεο ζε
απηό ην γξάθεκα δίλνπλ ην κέζν όξν ηεο παξαγσγήο νμπγόλνπ θαη ην πεξηζώξην
ζθάικαηνο είλαη ε Σππηθή Απόθιηζε (Standard Deviation). ΢ύκθσλα κε ην γξάθεκα νη
κέζνη όξνη ηνπ Vitis riparia, ηνπ θξέζθνπ Beta vulgaris θαη ηνπ Fraxinus pennsylvanica
είλαη κεγαιύηεξνη από απηόλ ηνπ Spinacea oleracea θαη πάλσ από ην πεξηζώξην
ζθάικαηόο ηνπ. Σν αγνξαζκέλν Beta vulgaris έρεη κεγαιύηεξν δείθηε παξαγσγήο
νμπγόλνπ σζηόζν απηό βξίζθεηαη εληόο ηνπ πεξηζσξίνπ ζθάικαηνο ηνπ Spinacea
oleracea.
Παράζηαζη 1. ΢ύγθξηζε ησλ ξπζκώλ θσηνζύλζεζεο ησλ θξέζθσλ θπηόλ θαη ησλ
αγνξαζκέλσλ Beta vulgaris θαη Spinacea oleracea.
Series1; Fresh
Beta vulgaris;
0.246 0.235 0,252
Rate (min-1)

0.184
0.156

Leaf Type

Σα απνηειέζκαηα δηέθεξαλ, όηαλ ηα δεδνκέλα αλαιύζεθαλ κε ηε ζηαηηζηηθή εμέηαζε.

΢ε απηή ηελ πεξίπησζε δηεμήρζεζαλ ηα Kruskal-Wallis test θαη πνιιαπιά Wilcoxon-
Mann-Whitney test. Η ηηκή P ήηαλ 0.1 κε 90% CL (Confidence Level). ΢ηνπο πίλαθεο 1
κε 4, παξνπζηάδνληαη ηα δεδνκέλα ησλ εμεηάζεσλ θαη ηα απνηειέζκαηά ηνπο
αλαιύνληαη ακέζσο κεηά από ηνπο πίλαθεο δεδνκέλσλ. Απηά ηα κε-παξακεηξηθά (non-
 parametric) ηεζη ρξεζηκνπνηήζεθαλ, επεηδή ηα δεδνκέλα δελ ήηαλ θαλνληθά. Η
θαλνληθόηεηα (normality) ειέγρζεθε κέζσ ηνπ RGui, ηεο εθαξκνγήο πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ δηεμαγσγή ησλ ζηαηηζηηθώλ πεηξακάησλ.

Πίνακας 1. ΢ύγθξηζε ησλ ξπζκώλ θσηνζύλζεζεο ησλ θξέζθσλ θπηώλ θαη ηνπ
Spinacea oleracea.
Ρπζκόο παξαγσγήο Ρπζκόο παξαγσγήο Ρπζκόο παξαγσγήο
νμπγώλνπ (min-1) Ρπζκόο παξαγσγήο νμπγώλνπ (min-1) Ρπζκόο παξαγσγήο νμπγώλνπ (min-1)
γηα ην Spinacea νμπγώλνπ (min-1) γηα ην Fraxinus νμπγώλνπ (min-1) γηα ην θξέζθν Beta
oleracea γηα ην Vitis riparia pennsylvanica γηα ην Beta vulgaris vulgaris
0.14 0.236 0.259 0.178 0.265
0.128 0.249 0.247 0.159 0.246
0.201 0.252 0.199 0.214 0.244

Γηα ηε ζπγθεθξηκέλε αλάιπζε δεδνκέλσλ, δηεμήρζε ην Kruskal-Wallis rank sum test

θαη ε ηηκή ηνπ Kruskal-Wallis chi-squared βξέζεθε 9.0333, κε 4 βαζκνύο ειεπζεξίαο
(degrees of freedom) θαη κε ηελ ηηκή ηνπ p λα είλαη 0.06027 (p<0.1), ππνδεηθλύνληαο
ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά απνηειέζκαηα.
Οη ξπζκνί θσηνζύλζεζεο ησλ θπηώλ ππό εμέηαζε κε Spinacea oleracea ζπγθξίζεθαλ
αηνκηθά κε ην Wilcoxon rank sum test.
Σα πξώηα θπηά πνπ ζπγθξίζεθαλ ήηαλ ην Spinacea oleracea θαη ην Vitis riparia. Σν
απνηέιεζκα ήηαλ W ίζν κε ην 0 θαη ε ηηκή ηνπ p ήηαλ 0.05 (p<0.1), ηηκή πνπ είλαη
ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Σν Fraxinus pennsylvanica αθνινύζεζε ην Vitis riparia ζηα ηεζη
πνπ ην ζπγθξηλαλ κε ην Spinacea oleracea. ΢ην ζπγθεθξηκέλν ηεζη, ε ηηκή ηνπ W ήηαλ 1
θαη ηνπ p 0.1 (p=0.1), δείρλνληαο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά κεηαμύ ηνπ θξέζθνπ
Fraxinus pennsylvanica θαη ηνπ Spinacea oleracea.
Σα πνζνζηά ηνπ Beta vulgaris ζπγθξίζεθαλ κε απηά ηνπ Spinacea oleracea, δίλνληαο
W ίζν κε 2 θαη p ίζν κε 0.2 (p>0.1). ΢ύκθσλα κε απηό ην απνηέιεζκα, δελ ππάξρνπλ
ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηηο αλαινγίεο κεηαμύ ησλ Beta vulgaris θαη ηνπ Spinacea
oleracea.
Σέινο, ηα πνζνζηά ηνπ θξέζθνπ Beta vulgaris ζπγθξίζεθαλ κε απηά ηεο νκάδαο
ειέγρνπ. Σν απνηέιεζκα ήηαλ W ίζν κε ην 0 θαη ηηκή p ηνπ ίζε κε 0.05 (p<0.1),
δίλνληαο έλα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθό απνηέιεζκα, όπσο αθξηβώο θαη ην Vitis riparia.
Αθόκα, ζπγθξίζεθε ε ζπλνιηθή παξαγσγή νμπγόλνπ κεηαμύ ηνπ θξέζθνπ Beta
vulgaris θαη ηνπ αγνξαζηνύ Beta vulgaris. Γηα άιιε κηα θνξά, ρξεζηκνπνηήζεθε ην
Wilcoxon rank sum test.
΢ε απηήλ ηε ζύγθξηζε ε ηηκή ηνπ W ήηαλ 0 θαη ηνπ p 0.05 (p<0.1). Απηέο νη ηηκέο
ππνδεηθλύνπλ έλα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθό απνηέιεζκα κε 95% CL (Confidence Level).
Δπηπξνζζέησο, βάιακε ηα απνηειέζκαηα ησλ ηξηώλ δνθηκώλ κε ην θξέζθν θαη
αγνξαζκέλν Beta vulgaris ζε γξαθηθή παξάζηαζε, ώζηε ε ζύγθξηζε λα είλαη
επθνιόηεξε. (Παξαζηάζεηο 2-3)
Δπηπιένλ, ηα απνηειέζκαηα κεηαμύ ησλ δηάθνξσλ επαλαιήςεσλ ηνπ πεηξάκαηνο
ζπγθξίζεθαλ κε ηε βνήζεηα γξαθηθήο παξάζηαζεο, αιιά δε δηεμήρζε ζηαηηζηηθή
εμέηαζε γηα ηα ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα, αθνύ δελ ππήξραλ αξθεηέο επαλαιήςεηο. Τπό
απηέο ηηο ζπλζήθεο ηα δεδνκέλα κόλν κηαο δνθηκήο ρξεζηκνπνηήζεθαλ, επεηδή ην
πείξακα δελ επαλαιήθζεθε ηξεηο θνξέο, ιόγν πεξηνξηζκέλνπ ρξόλνπ (Οη παξαζηάζεηο
παξαιείπνληαη ιόγσ έιιεηςεο ρώξν, ηειηθά απνηειέζκαηα θαίλνληαη ζηηο παξαζηάζεηο
4 θαη 5). Δθηόο απηνύ, ην ζπγθεθξηκέλν πείξακα δε ζα κπνξνύζε λα επαλαιεθζεί ζε
δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο κε ην εκπνξηθά δηαζέζηκν Beta vulgaris, αθνύ είλαη άγλσζην ην
πόηε θόπεθε. Ωο ηειηθό βήκα, ππνινγίζηεθε ην ΔΣ50 ησλ πεηξακάησλ γηα ηα θπηά πνπ
θόπεθαλ ζε δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο θαη κεηαηξάπεθε ζηε ζπλνιηθή παξαγσγή νμπγόλνπ
πνπ ηειηθά παξνπζηάδεηαη κε ξαβδνγξαθήκαηα (Παξαζηάζεηο 4-5).

Παράζηαζη 2. Φσηνζύλζεζε ζε αγνξαζκέλα θύιια Beta vulgaris πνπ έρνπλ θνπεί ζε

δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο
Percent of floating leaf

1st Trial
disks

2nd Trial
3rd Trial

Time (minutes)

Παράζηαζη 3. Κπηηαξηθή αλαπλνή ζε αγνξαζκέλα θύιια Beta vulgaris πνπ έρνπλ

θνπεί ζε δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο
Percent of sunken leaf

1st Trial
disks

2nd Trial
3rd Trial

Time (minutes)
 Παράζηαζη 4. ΢ύγθξηζε ησλ ξπζκώλ παξαγσγήο νμπγώλνπ γηα ην Vitis riparia πνπ
θόπεθε ζε δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο

Total rate of oxygen

production (min-1)

Time harvested before the experiment

Παράζηαζη 5. ΢ύγθξηζε ησλ ξπζκώλ παξαγσγήο νμπγώλνπ γηα ην Fraxinus

pennsylvanica πνπ θόπεθε ζε δηαθνξεηηθνύο ρξόλνπο
Total rate of oxygen
production (min-1)

Time harvested before the experiment

΢ΤΕΖΣΖ΢Ζ
΢ε απηό ην πείξακα, ην Floating Leaf Disk Assay ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζύγθξηζε
θξέζθσλ θύιισλ Vitis riparia, Fraxinus pennsylvanica, Beta vulgaris, θαη αγνξαζκέλσλ
θύιισλ Spinacea oleracea. Η ππόζεζε ήηαλ πσο ηα θξεζθνθνκκέλα θύιια θπηώλ ζα
είραλ πςειόηεξν ξπζκό θσηνζύλζεζεο από απηά πνπ είραλ θνπεί θαη ζπληεξεζεί ζηνπο
4νC γηα έλα ρξνληθό δηάζηεκα, επεηδή είραλ πην πξόζθαηε θσηνζπλζεηηθή
δξαζηεξηόηεηα. Γηα λα απαληεζεί απηή ε εξώηεζε, ζπιιέρζεθαλ θύιια από ηξία
δηαθνξεηηθά θπηά. ΢πιιέρζεθαλ θαη αλαιύζεθαλ δεδνκέλα γηα ηε θσηνζύλζεζε θαη
θπηηαξηθή αλαπλνή, γηα λα θαζνξηζηεί ν ζπλνιηθόο ξπζκόο θσηνζύλζεζεο γηα θάζε
ηύπν θύιινπ.
΢ύκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, ηα θπηά πνπ εμεηάζηεθαλ θαίλεηαη λα ιεηηνπξγνύλ
όζν θαιά θαη ην Spinacea oleracea γηα ην Floating Leaf Disk Assay. Σν Vitis riparia θαη
ηα θξέζθα θύιια Beta vulgaris, όηαλ έγηλε ε ζηαηηζηηθή αλάιπζε είραλ ζεκαληηθά
κεγαιύηεξν θσηνζπλζεηηθό ξπζκό κε ηελ ηηκή ηνπ p λα ηζνύηαη κε 0.05, ζε ζύγθξηζε κε
ηα θύιια Spinacea oleracea, πνπ είλαη εκπνξηθά δηαζέζηκα. Σν Fraxinus pennsylvanica
έδσζε επίζεο ζεκαληηθά απνηειέζκαηα, αιιά κε ηελ ηηκή ηνπ p λα ηζνύηαη κε κόλν 0.1.
Δπηπξνζζέησο, ην θξέζθν Beta vulgaris είρε αμηνζεκείσηα πςειόηεξν ξπζκό από ην
εκπνξηθά δηαζέζηκν Beta vulgaris, κε ην p λα ηζνύηαη κε 0.05.
Παξόια απηά, δε βξέζεθαλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο γηα ην αγνξαζκέλν Beta vulgaris ζε
ζύγθξηζε κε ην Spinacea oleracea. Σα θύιια Vitis riparia, θξέζθνπ Beta vulgaris θαη
Fraxinus pennsylvanica είραλ αληίζηνηρα θαιέο επηδόζεηο ζε ζρέζε κε ηα θύιια
Spinacea oleracea θαη ζα κπνξνύζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ από πξνπηπρηαθνύο θνηηεηέο
ζηε Βηνινγία. Δπηπιένλ, παξαηεξήζεθε όηη ηα άγξηα θύιια (Vitis riparia θαη Fraxinus
pennsylvanica) ήηαλ αλζεθηηθόηεξα από ηα άιια θαη ήηαλ ηθαλά λα αληέμνπλ κεηά από
πνιιαπιέο αλαπλνέο (aspirations) θαη αθόκε λα δηαηεξνύλ ηελ ηθαλόηεηά ηνπο λα
θσηνζπλζέηνπλ θαη λα επηπιένπλ θαη πάιη.
Γηα λα θαζνξηζηεί αλ ν ξπζκόο θσηνζύλζεζεο κεηώλεηαη αθνύ ηα θύιια έρνπλ
θαηαςπρζεί ζηνπο 4νC, ζπιιέρζεθαλ θύιια Vitis riparia θαη Fraxinus pennsylvanica από
ηελ όρζε ηνπ Mississippi. Σα πεηξάκαηα γηα ηε θσηνζύλζεζε θαη ηελ θπηηαξηθή
αλαπλνή δηεμήρζεζαλ κε θξεζθνθνκκέλν θύιια θαη κε ηα ζπληεξεκέλα, έπεηηα από 2, 4
θαη 6 ώξεο. Η έιιεηςε ρξόλνπ απνηέιεζε απνηξεπηηθό παξάγνληα γηα ηελ επαλάιεςε
ησλ δνθηκώλ απηώλ, επνκέλσο κόλν κηα δνθηκή έιαβε ρώξα γηα θαζέλα. Βαζηζκέλνη ζηα
δηαζέζηκα δεδνκέλα εμάγνπκε ην ζπκπέξαζκα όηη ηα θξεζθνθνκκέλα θύιια έρνπλ
πξάγκαηη κεγαιύηεξν θσηνζπλζεηηθό ξπζκό από ηα άιια, αιιά ε δηαθνξά δελ είλαη
αξθεηά κεγάιε, ώζηε λα ραξαθηεξηζηεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Σα απνηειέζκαηα ζα
ήηαλ πην μεθάζαξα, εάλ αθήλακε ηα θύιια θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λύρηαο θαη ηα
εμεηάδακε ηελ επόκελε εκέξα. Έλα πείξακα ζαλ θαη απηό ζα παξείρε πεξηζζόηεξεο
απνδείμεηο όηη ν θσηνζπλζεηηθόο ξπζκόο κηθξαίλεη, θαζώο ηα θύιια παιηώλνπλ.
Σα πεηξάκαηα γηα ηελ θπηηαξηθή αλαπλνή γηα ην Vitis riparia θαη ηα αγνξαζκέλα Beta
vulgaris έδεημαλ όηη ηα λεώηεξα θύιια έρνπλ επίζεο ρακειόηεξν ξπζκό αλαπλνήο.
Παξόια απηά, ηα απνηειέζκαηα δελ έρνπλ επαιεζεπηεί θαη θαηά ζπλέπεηα αδπλαηνύκε
λα βγάινπκε έλα βάζηκν ζπκπέξαζκα. Γηα αθόκε κηα θνξά, πεξηζζόηεξεο δνθηκέο ήηαλ
αλαγθαίεο.
Παξόιν πνπ ηα θξεζθνθνκκέλα θύιια Spinacea oleracea δελ ήηαλ δηαζέζηκα γηα
εμέηαζε ζε απηή ηε κειέηε, είλαη αλακελόκελν λα βξίζθακε απνηειέζκαηα παξόκνηα
κε απηά πνπ παξαηεξήζεθαλ κε ηα Beta vulgaris θαζώο θαη ηα δύν αλήθνπλ ζηελ
νηθνγέλεηα ησλ Chenopodiaceae.

΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ
Βαζηζκέλνη ζηα απνηειέζκαηα ησλ πεηξακάησλ, κπνξνύκε λα θαηαιήμνπκε ζε
δηάθνξα ζπκπεξάζκαηα. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ όηη θάζε θπηό πνπ εμεηάζηεθε ζε
απηήλ ηε κειέηε κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη ην Spinacea oleracea ζην εξγαζηήξην
Βηνινγίαο παλεπηζηεκίσλ γηα ρξήζε από πξνπηπρηαθνύο θνηηεηέο. Απηό ζπκβαίλεη
επεηδή θαλέλα από ηα απνηειέζκαηα δελ ππνδεηθλύεη ρακειόηεξν θσηνζπλζεηηθό ξπζκό
από απηό ηνπ Spinacea oleracea.
Δπηπιένλ, ην θξέζθν Beta vulgaris είρε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά πςειόηεξν ξπζκό
θσηνζύλζεζεο από ην αληίζηνηρν αγνξαζκέλν θαη όια ηα θξέζθα θύιια πνπ
ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ έξεπλα είραλ κεγαιύηεξν ξπζκό θσηνζύλζεζεο από απηό ηνπ
Spinacea oleracea.
Σέινο, είλαη ζεκαληηθό λα ηνληζζεί όηη ην Vitis riparia είλαη ην θαηαιιειόηεξν θπηό
γηα ηα πεηξάκαηα Βηνινγίαο θνηηεηώλ, αθόκε θη αλ δελ έρεη κεγαιύηεξν ξπζκό
θσηνζύλζεζεο από ην θξέζθν Beta vulgaris. Σν Vitis riparia έρεη ζεκαληηθά πςειόηεξν
θσηνζπλζεηηθό ξπζκό θαη είλαη πην αλζεθηηθό από ην Spinacea oleracea θαη επνκέλσο
είλαη ηθαλό λα επηβηώζεη κεηά από πνιιαπιέο αλαπλνέο (aspirations). Τπάξρεη επίζεο
ζεκαληηθή πνζόηεηα Vitis riparia πνπ κεγαιώλεη ζηηο όρζεο ηνπ Mississippi ζηελ
Κεληξηθή Minnesota θαη άξα είλαη επθνιόηεξν γηα ηνπο καζεηέο λα ζπιιέγνπλ ηέηνηνπ
είδνπο θύιια πξηλ από ην κάζεκα. Ωο εθ ηνύηνπ, πνιιά απηνζρέδηα πεηξάκαηα ζρεηηθά
κε ηε θσηνζύλζεζε κπνξνύλ λα δηεμαρζνύλ ρξεζηκνπνηώληαο Vitis riparia.

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
Gaffron, H. (1965). Photosynthesis, BSCS Pamphlets Number 24, Boston: D.C. Health
and Company, 4, 5.
Raven, Johnson, Losos, Singer (2005). Biology. New Delhi: Tata McGraw-Hill Edition.
Biology, 187
Sage R. F. and Monson R. K. (Eds.) (1999). C4 Plant Biology. San Diego: Academic
Press, xiii, xiv
Steucek, Guy L., Robert J. Hill, and Class/Summer 1982 (1985). Photosynthesis I: An
Assay Utilizing Leaf Disks. The American Biology Teacher, 51(3): 174-176