Al Jawazim salah satu awamil, yang menjazamkan atau membaris matikan feel

selepasnya.

Contohnya: ‫ﺭﺝ‬ ‫ َﺃﺨﹾ‬‫ﹶﻝﻡ‬

Maka (‫ )ﹶﻝﻡ‬adalah jawazim yang manjazamkan feel selepasnya iaitu (‫ﺭﺝ‬
 ‫)َﺃﺨﹾ‬
Jumlah selepas dimasuki huruf Jumlah sebelum dimasuki huruf al Jawazim
jazam jazam
‫ﻬﻰ‬ ‫ﺐ ﹺﺇﹶﻟﻰ ﺍ ﹶﳌ ﹾﻘ‬
 ‫ﻫ‬ ‫ﻢ ﹶﺃ ﹾﺫ‬ ‫ﹶﻟ‬ ‫ﻬﻰ‬ ‫ﺐ ﹺﺇﹶﻟﻰ ﺍ ﹶﳌ ﹾﻘ‬
 ‫ﻫ‬ ‫ﹶﺃ ﹾﺫ‬ ‫ﱂ‬
‫ﻴ ﹶﺔ‬‫ﺼﻴﹺﻨ‬
 ‫ﻐ ﹶﺔ ﺍﻟ‬ ‫ﺱ ﺍﻟﱡﻠ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻢ ﹶﺃ‬ ‫ﹶﻟ‬ ‫ﻴ ﹶﺔ‬‫ﺼﻴﹺﻨ‬
 ‫ﻐ ﹶﺔ ﺍﻟ‬ ‫ﺱ ﺍﻟﱡﻠ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﹶﺃ‬ ‫ﱂ‬
‫ﺳﺎﹶﻟ ﹶﺔ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺐ ﺍﻟ‬
 ‫ﺘ‬‫ﻢ ﹶﺃ ﹾﻛ‬ ‫ﹶﻟ‬ ‫ﺳﺎﹶﻟ ﹶﺔ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺐ ﺍﻟ‬
 ‫ﺘ‬‫ﹶﺃ ﹾﻛ‬ ‫ﱂ‬

……….
Pecahan al Jawazim
:‫ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺼﻨﻬﺎﺟﻲ ﺭﲪﻪ ﺍﷲ‬
‫ﺮ‬ ‫ﺸ‬
 ‫ﻋ‬ ‫ﻴ ﹶﺔ‬‫ﺎﹺﻧ‬‫ﻡ ﹶﺛﻤ‬ ‫ﺍ ﹺﺯ‬‫ﳉﻮ‬
‫ﺍﹶ‬

Berkata al Sinhaji ‫ﺍﷲ‬ ‫ ﺭﲪﻪ‬: al Jawazim atau adawat yang menjazamkan feel ada 18 adawat.

Al Jawazim terbahagi kepada : - yang membaris sukun (mati) satu feel (6 adawat).
-yang membaris sukun dua feel (12 adawat).

[1]
www.studyarab.blogspot.com
 A. Jawazim yang membaris sukun satu feel.

‫ﺎ ِﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﻬ ﹺﻲ ﻭ‬ ‫ﻲ ﺍﻟﻨ‬‫ﻭ ﹶﻻ ﻓ‬ ‫ﺎ ُﺀ‬‫ﻋ‬‫ﺍﻟﺪ‬‫ﻣ ﹺﺮ ﻭ‬ ‫ﻡ ﺍ َﻷ‬ ‫ﻭ ﹶﻻ‬ ‫ﺎ‬‫ﻭﹶﺃﹶﻟﻤ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻭﹶﺃﹶﻟ‬ ‫ﻭﳌﱠﺎ‬ ‫ﻢ‬ ‫ ﹶﻟ‬:‫ﻫﻲ‬ ‫ﻭ‬

Antara jawazim yang membaris sukun satu feel ialah:

‫ ﹶﻝﻡ‬1.
Contohnya: ‫ﺩ‬‫ﺯﻴ‬
 ‫ ﹺﺭﺏ‬‫ﻴﻀ‬ ‫ﹶﻝﻡ‬
I’rabnya: ‫ﺏ‬
‫ﻭ ﹶﻗﻠﹾ ﹴ‬ ‫ ﹴﻡ‬‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻭ‬ ‫ﻲ‬
‫ﻑ ﹶﻨﻔﹾ ﹴ‬
‫ ﹸ‬‫ﺤﺭ‬
 :‫ﹶﻝﻡ‬
‫ ﹺﺒﹶﻠﻡ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ل ﺍﻝ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ :‫ ﹺﺭﺏ‬‫ﻴﻀ‬
ٌ‫ﻋل‬
 ‫ ﻓﹶﺎ‬:‫ﺩ‬‫ﺯﻴ‬
Huruf (‫ )ﹶﻝﻡ‬dinamakan huruf Nafi kerana ia menafikan feel mudhari’, dinamakan jazam
kerana ia menjazamkannya (membaris mati) feel, serta ia dinamakan qalb yang bermakna
bertukar, kerana ia menterbalikkan makna feel daripada mudhari’ kepada madhi.

‫ﺎ‬‫ﻭﹶﻝﻤ‬
Ia mempunyai makna dan penggunaan yang sama dengan ‫ ﹶﻝﻡ‬yang telah lalu
perbahasannya. Contohnya: ‫ﺏ‬
 ‫ﻌ ﹶﺫﺍ‬ ‫ﻴﺫﹸﻭﻗﹸﻭﺍ ﺍﻝ‬ ‫ﻤﺎ‬ ‫ﹶﻝ‬, I’rabnya:
.‫ﻥ‬
‫ﻑ ﺍﻝﻨﱡﻭ ﹺ‬
‫ﺤﺫﹾ ﹸ‬
 ‫ﻪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻤ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ ﹺﺒﹶﻠﻤ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﺠ‬‫ﻉ ﻤ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ل ﺍﻝ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ : :‫ﻴﺫﹸﻭﻗﹸﻭﺍ‬
.‫ل‬‫ل ﺭﻓﻊ ﻓﹶﺎﻋ‬
‫ﺤﱢ‬
 ‫ﻤ‬ ‫ﻥ ﻓﻲ‬
 ‫ﺴﻜﹸﻭ‬
 ‫ﻲ ﻋﻠﻰ ﺍﻝ‬‫ﻨ‬‫ﻤﺒ‬ ٌ‫ﺼل‬
 ‫ﻤﱠﺘ‬ ‫ﻴﺭ‬‫ﻀﻤ‬
 :‫ﻭ‬ ‫ﺍ‬‫ﻭﺍﻝﻭ‬

‫ ﺃﻝﻡ‬2
Ia adalah ‫ ﹶﻝﻡ‬yang didahului dengan hamzah istifham (‫)ﺃ‬. Contohnya: ‫ﻙ‬
 ‫ ﹶﻝ‬‫ﺭﺡ‬ ‫ ﹶﻨﺸﹾ‬‫َﺃﹶﻝﻡ‬
I’rabnya: ‫ﺏ‬
‫ﻭ ﹶﻗﻠﹾ ﹴ‬ ‫ ﹴﻡ‬‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻭ‬ ‫ﻲ‬
‫ﻑ ﹶﻨﻔﹾ ﹴ‬
‫ ﹸ‬‫ﺤﺭ‬
 : ‫ﻭﹶﻝﻡ‬ ، ‫ﺯ ﹸﺓ ﺍﻝ ﱠﺘﻘﹾ ﹺﺭﻴ ﹺﺭﻱ‬ ‫ﻬﻤ‬ ‫ ﺍﻝ‬:‫َﺃﹶﻝﻡ‬
‫ ﹺﺒﻠﹶﻡ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ل ﺍﻝ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ : ‫ﺭﺡ‬ ‫ﹶﻨﺸﹾ‬

1
Bermaksud: belum lagi.
2
Bermaksud: adakah masih belum lagi?

[2]
www.studyarab.blogspot.com

‫ﺎ‬‫َﺃﹶﻝﻤ‬
Ia adalah ‫ﻤﺎ‬ ‫ ﹶﻝ‬yang didahului dengan hamzah istifham (‫)ﺃ‬. Contohnya: ‫ﻙ‬
 ‫ ِﺇﹶﻝﻴ‬‫ﺴﻥ‬
 ‫ﻤﺎ َﺃﺤ‬ ‫َﺃﹶﻝ‬
I’rabnya: ‫ﺏ‬
‫ﻭ ﹶﻗﻠﹾ ﹴ‬ ‫ ﹴﻡ‬‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻭ‬ ‫ﻲ‬
‫ﻑ ﹶﻨﻔﹾ ﹴ‬
‫ ﹸ‬‫ﺤﺭ‬
 :‫ﻤﺎ‬ ‫ ﹶﻝ‬، ‫ﺯ ﹸﺓ ﺍﻝ ﱠﺘﻘﹾ ﹺﺭﻴ ﹺﺭﻱ‬ ‫ﻬﻤ‬ ‫ ﺍﻝ‬:‫َﺃ‬
‫ ﹺﺒﻠﹶﻡ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ل ﺍﻝ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ :‫ﺴﻥ‬
 ‫َﺃﺤ‬

‫ ﹺﺭ‬‫ﻷﻤ‬
َ ‫ﻡ ﺍ‬ ‫ﻻ‬
‫ﹶ‬
Iaitu arahan3 . Contohnya: ‫ﺔ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺴ‬
 ‫ﻔﻕﹾ ﺫﹸﻭ‬ ‫ﻴﻨﹾ‬ ‫ِﻝ‬
I’rabnya ‫ ﺒﻼﻡ ﺍﻷﻤﺭ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ﻔﻕﹾ‬ ‫ﻴﻨﹾ‬ ،‫ ﻻﻡ ﺍﻷﻤﺭ‬:‫ﻔﻕﹾ‬ ‫ﻴﻨﹾ‬ ‫ِﻝ‬
‫ ﻓﺎﻋل ﻤﺭﻓﻭﻉ ﺒﺎﻝﻭﺍﻭ ﻷﻨﻪ ﻤﻥ ﺍﻷﺴﻤﺎﺀ ﺍﻝﺨﻤﺴﺔ‬:‫ﻭﺫﻭ‬
‫ ﻤﻀﺎﻑ ﺇﻝﻴﻪ ﻤﺠﺭﻭﺭ ﺒﺎﻝﻜﺴﺭﺓ ﺍﻝﻅﺎﻫﺭﺓ‬:‫ﺔ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺴ‬


‫ﺀ‬ ‫ﺎ‬‫ﺩﻋ‬ ‫ﺍﻝ‬

Ia mempunyai makna dan penggunaan yang sama dengan ‫ﺭ‬
‫ ﹺ‬‫ﻷﻤ‬
َ ‫ﻡ ﺍ‬ ‫ﻻ‬
‫ ﹶ‬, cuma ia
merupakan sighah permintaan hamba kepada Pencipta. Dan dinamakan lam al-dua kerana
beradab denganNya. Contoh: ‫ﻙ‬
 ‫ﺒ‬ ‫ﺭ‬ ‫ ﹶﻨﺎ‬‫ﻋﹶﻠﻴ‬
 ‫ﺽ‬
‫ﻴﻘﹾ ﹺ‬ ‫ِﻝ‬, I’rabnya:
،‫ ﻻﻡ ﺍﻝﺩﻋﺎﺀ‬:‫ﺽ‬
‫ﻴﻘﹾ ﹺ‬ ‫ِﻝ‬
‫ ﻭﺍﻝﻜﺴﺭﺓ ﻗﺒﻠﻬﺎ‬،‫ ﺒﻼﻡ ﺍﻝﺩﻋﺎﺀ ﻭﻋﻼﻤﺔ ﺠﺯﻤﻪ ﺤﺫﻑ ﺤﺭﻑ ﺍﻝﻌﻠﺔ ﻭﻫﻲ ﺍﻝﻴﺎﺀ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ﺽ‬
‫ﻴﻘﹾ ﹺ‬
.‫ﺩﻝﻴل ﻋﻠﻴﻬﺎ‬

‫ ﻭﻻ ﻓﻲ ﺍﻝﻨﻬﻲ‬4
Iaitu arahan atau permintaan supaya meninggalkan sesuatu. Contoh: ‫ﺨﻑﹾ‬
‫ﻻ ﹶﺘ ﹶ‬
‫ ﹶ‬, I’rabnya:
‫ ﺍﻝﻨﺎﻫﻴﺔ‬:‫ﻻ‬
‫ﹶ‬
‫ ﺒﻼ ﺍﻝﻨﺎﻫﻴﺔ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ﺨﻑﹾ‬
‫ﹶﺘ ﹶ‬

3
Feel mudhari’ selepas Lam al Amr bertindak sebagai arahan, seperti feel amar.
4
Bermaksud: jangan..!

[3]
www.studyarab.blogspot.com

‫ﻻ ﺍﻝﺩﻋﺎﺌﻴﺔ‬
Sama fungsinya dengan ‫ﻻ ﻓﻲ ﺍﻝﻨﻬﻲ‬, cuma bezanya ‫ ﻻ ﺍﻝﺩﻋﺎﺌﻴﺔ‬adalah permintaan dari
hamba kepada Tuhannya. Contoh: ‫ﺨﺫﹾﻨﹶﺎ‬
 ‫ﻻ ﹸﺘﺅَﺍ‬
‫ﺒ ﹶﻨﺎ ﹶ‬ ‫ﺭ‬ , maka I’rab ‫ﺨﺫﹾﻨﹶﺎ‬
 ‫ ﹸﺘﺅَﺍ‬:
.‫ ﺒﻼ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ﻓﻌل ﺍﻝ‬

Tamatlah adawat yang menjazamkan satu feel. Pada perbahasan berikut adalah
membincangkan adawat yang menjazamkan dua feel.

………………………………………………

B. Jawazim yang membaris sukun dua feel.

Seperti yang disebut oleh pengarang, jawazim yang menjazamkan dua feel ialah:

‫ﺎ‬‫ﻴ ﹶﻔﻤ‬ ‫ﻭ ﹶﻛ‬ ‫ﺎ‬‫ﻴﹸﺜﻤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻰ‬‫ﻭﹶﺃﻧ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻳ‬‫ﻭﹶﺃ‬ ‫ﺎ ﹶﻥ‬‫ﻭﹶﺃﻳ‬ ‫ﻰ‬‫ﻣﺘ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻱ‬
 ‫ﻭﹶﺃ‬ ‫ﺎ‬‫ﻭﹺﺇ ﹾﺫﻣ‬ ‫ﺎ‬‫ﻬﻤ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬‫ﺎ ﻭ‬‫ﻭﻣ‬ ‫ﹺﻭﹺﺇ ﹾﻥ‬
‫ ﹰﺔ‬‫ﺎﺻ‬‫ﻌ ﹺﺮ ﺧ‬ ‫ﻲ ﺍﻟﺸ‬‫ﻭﺇﹺﺫﺍ ﻓ‬

‫ﻭِﺇﻥ‬
Iaitu huruf yang menjazamkan dua feel, feel pertama menjadi feel syarat dan feel
kedua menjadi jawabnya dan jaza’nya. Contoh: ‫ﺭ‬
 ‫ﻤ‬ ‫ﻋ‬
 ‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬ ‫ ﺯﻴﺩ‬‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬ ‫ِﺇﻥ‬. I’rabnya:
‫ﺤﺭﻑ ﺠﺯﻡ ﻭﺸﺭﻁ‬:‫ﺇﻥ‬
‫ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﻓﻌل ﺍﻝﺸﺭﻁ‬‫ ﺒِﺈﻥ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬: ‫ ﺍﻷﻭل‬‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬
‫ ﺒﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ ﺍﻝﺜﺎﻨﻲ‬‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬

‫ﺎ‬‫ﻭﻤ‬
Iaitu huruf yang menjazamkan dua feel, feel pertama menjadi feel syarat dan feel
kedua menjadi jawabnya. Contoh: ْ‫ﻌل‬ ‫ﻌلْ َﺃﻓﹾ‬ ‫ﻤﺎ ﹶﺘﻔﹾ‬ , I’rabnya:
‫ ﺍﺴﻡ ﺸﺭﻁ ﺠﺎﺯﻡ‬:‫ﻤﺎ‬
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ ﺒﻤﺎ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬: :ْ‫ﻌل‬ ‫ﹶﺘﻔﹾ‬
.‫ ﺒﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ل‬‫َﺃﻓﹾﻌ‬

[4]
www.studyarab.blogspot.com

‫ﻤﻥ‬ ‫ﻭ‬
Penggunaannya sama seperti yang sebelumnya. Contohnya: ‫ﻪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻤ‬ ‫ َﺃ ﹸﻗﻡ‬‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬ ‫ﻤﻥ‬ , I’rabnya:
‫ ﺍﺴﻡ ﺸﺭﻁ ﺠﺎﺯﻡ‬: :‫ﻤﻥ‬
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﻤﻥ‬: ‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬
‫ﻩ‬ ‫ﺍ ُﺅ‬‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻭ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺍ‬‫ﺠﻭ‬
 ‫ﻪ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃ ﱠﻨ‬
 ‫ﺎ‬‫ﺒﻬ‬ ‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬: ‫َﺃ ﹸﻗﻡ‬

‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻤﻬ‬ ‫ﻭ‬
Penggunaannya sama seperti yang sebelumnya. Contohnya ْ‫ﻌل‬ ‫ﻌلْ َﺃﻓﹾ‬ ‫ﻤﺎ ﹶﺘﻔﹾ‬ ‫ﻤﻬ‬ ,I’rabnya:
‫ ﺍﺴﻡ ﺸﺭﻁ ﺠﺎﺯﻡ‬: ‫ﻤﺎ‬ ‫ﻤﻬ‬
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﻤﻥ‬: ْ‫ﻌل‬ ‫ﹶﺘﻔﹾ‬
‫ﻩ‬ ‫ﺍ ُﺅ‬‫ﺠﺯ‬
 ‫ﻭ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺒ‬‫ﺍ‬‫ﺠﻭ‬
 ‫ﻪ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃ ﱠﻨ‬
 ‫ﺎ‬‫ﺒﻬ‬ ‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬: ْ‫ﻌل‬ ‫َﺃﻓﹾ‬

‫ﺎ‬‫ﻭِﺇﺫﹾﻤ‬
Penggunaannya sama seperti (‫ )ِﺇﻥ‬yang bermaksud jika. Contohnya:‫ﺭﻭ‬‫ﻋﻤ‬
 ‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬ ‫ﺩ‬‫ﺯﻴ‬ ‫ﻴ ﹸﻘﻡ‬ ‫ﻤﺎ‬ ‫ِﺇﺫﹾ‬
I’rabnya sama seperti (‫)ِﺇﻥ‬, justeru boleh dilihat pada perbahasan yang lepas.5

‫ﻱ‬
 ‫ﻭَﺃ‬
Iaitu isim syarat jazim yang bermaksud apa-apa. Contohnya: ‫ﺭﺏ‬
‫ ﹺ‬‫ َﺃﻀ‬‫ ﹺﺭﺏ‬‫ﻴﺎ ﹶﺘﻀ‬ ‫َﺃ‬, maka dua
feel selepasnya :
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ﺎ‬‫ﻉ ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﺄﻴ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ ﹺﺭﺏ‬‫ﹶﺘﻀ‬
‫ﺎ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬‫ ﺒﺄﻴ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ ﹺﺭﺏ‬‫َﺃﻀ‬

‫ﻤﺘﹶﻰ‬ ‫ﻭ‬
Iaitu isim syarat jazim yang bermaksud apabila. Contohnya: ْ‫ﻤ ﹶﺘﻰ ﹶﺘﺄْ ﹸﻜلْ ﺁ ﹸﻜل‬ , maka dua feel
selepasnya :
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ﻤ ﹶﺘﻰ‬ ‫ﻉ ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:ْ‫ﹶﺘﺄْ ﹸﻜل‬
‫ ﺒﻤﺘﻰ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:ْ‫ﺁ ﹸﻜل‬

‫ﺤﺭﻑ ﺠﺯﻡ ﻭﺸﺭﻁ‬:‫ﺇﻋﺭﺍﺏ ﺇﺫﻤﺎ‬

٥

[5]
www.studyarab.blogspot.com
‫
‬ ‫ﻥ‬
‫‪‬ﻭَﺃﻴ‪‬ﺎ ‪‬‬
‫ﻥ ‪‬ﻤﺎ ﹶﺘﻌ‪ ‬ﺩلْ َﺃﻋ‪ ‬ﺩلْ ‪ . Contoh :‬ﻤ ﹶﺘﻰ ‪Mempunyai makna yang sama dengan‬‬
‫‪َ ,I’rabnya :‬ﺃ ‪‬ﻴﺎ ‪‬‬
‫ﻁ ﺠ‪‬ﺎ ﹺﺯ ﹴﻡ‪ ،‬ﻤ‪‬ﺎ ﺍﻝﺯﺍﺌﺩﺓ‪،‬‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ﻥ ‪ :‬ﺍﺴ‪ ‬ﻡ ﹶ‬
‫َﺃ ‪‬ﻴﺎ ‪‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺠ ‪‬ﺯﺍ ُﺅ ‪‬ﻩ‬
‫ﺠ ‪‬ﻭﺍ ‪‬ﺒ ‪‬ﻪ ‪‬ﻭ ‪‬‬
‫ﻁ ‪‬ﻪ ‪‬ﻭ ‪‬‬
‫ﺸﺭ‪ ‬ﹸ‬
‫ﻭﻤﺎ ﺒﻌﺩﻩ ‪ :‬ﹶ‬

‫
‬ ‫ﻥ‬
‫‪‬ﻭَﺃﻴ‪ ‬‬
‫ﺯلْ ‪Bermaksud dimana. Contoh:‬‬
‫‪َ , I’rabnya:‬ﺃﻴ‪ ‬ﹶﻨ ‪‬ﻤﺎ ﹶﺘﻨﹾ ﹺﺯلْ َﺃﻨﹾ ﹺ‬
‫ﻁ ﺠ‪‬ﺎ ﹺﺯﻡﹴ‪ ،‬ﻭ ﻤ‪‬ﺎ ﺍﻝﺯﺍﺌﺩﺓ‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ﻥ ‪ :‬ﺍﺴ‪ ‬ﻡ ﹶ‬
‫َﺃﻴ‪ ‬‬
‫ﻁ‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ ‪‬ﻓﻌ‪ُ ‬‬
‫ﹶﺘﻨﹾ ﹺﺯلْ‪ :‬ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﺄﻴﻥ ‪‬‬
‫ﻉ ‪‬ﻤﺠ‪ ‬ﺯﻭ‪‬ﻡ‪ ‬ﺒﺄﻴﻥ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬
‫َﺃﻨﹾ ﹺﺯلْ‪ :‬ﻓﻌل ﺍﻝ ‪‬ﻤﻀ‪‬ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬

‫
‬ ‫‪‬ﻭَﺃﻨﱠﻰ‬
‫‪َ, I’rabnya:‬ﺃ ﱠﻨﻰ ﹶﺘﺴ‪ ‬ﹶﺘ ‪‬ﻘﻡ‪ ‬ﹶﺘﺭ‪ ‬ﺒﺢ‪Bermaksud dimana atau bila. Contoh: ‬‬
‫ﻁ ﺠ‪‬ﺎ ﹺﺯﻡﹴ‪،‬‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫َﺃ ﱠﻨﻰ ‪ : :‬ﺍﺴ‪ ‬ﻡ ﹶ‬
‫ﻁ‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ ‪‬ﻓﻌ‪ُ ‬‬
‫ﹶﺘﺴ‪ ‬ﹶﺘ ‪‬ﻘﻡ‪ :‬ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﺄﻨﱠﻰ ‪‬‬
‫ﻉ ‪‬ﻤﺠ‪ ‬ﺯﻭ‪‬ﻡ‪ ‬ﺒﺄﻨﱠﻰ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬
‫ﹶﺘﺭ‪ ‬ﺒﺢ‪ :‬ﻓﻌل ﺍﻝ ‪‬ﻤﻀ‪‬ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬

‫
‬ ‫ﺤﻴ‪ ‬ﹸﺜﻤ‪‬ﺎ‬

‫‪‬ﻭ ‪‬‬
‫‪Bermaksud dimana-mana atau kemana-mana atau selama mana. Contoh:‬‬
‫ﺠﺎﺤﹰﺎ‬
‫ﷲ ﹶﻨ ‪‬‬
‫ﻙﺍ ُ‬
‫ﺤﻴ‪ ‬ﹸﺜ ‪‬ﻤﺎ ﹶﺘﺴ‪ ‬ﹶﺘ ‪‬ﻘﻡ‪ ‬ﻴ ﹶﻘ ‪‬ﺩﺭ‪ ‬ﹶﻝ ‪‬‬
‫‪ , I’rabnya:‬‬
‫ﻁ ﺠ‪‬ﺎ ﹺﺯ ﹴﻡ‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ﺤﻴ‪ ‬ﹸﺜ ‪‬ﻤﺎ ‪ :‬ﺍﺴ‪ ‬ﻡ ﹶ‬
‫‪‬‬
‫ﻁ‬
‫ﺸﺭ‪ ‬‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ ‪‬ﻓﻌ‪ُ ‬‬
‫ﹶﺘﺴ‪ ‬ﹶﺘ ‪‬ﻘﻡ‪ :‬ﻤﺠﺯﻭﻡ ﺒﺤﻴﺜﻤﺎ ‪‬‬
‫ﻉ ‪‬ﻤﺠ‪ ‬ﺯﻭ‪‬ﻡ‪ ‬ﺒﺤﻴﺜﻤﺎ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬
‫‪‬ﻴ ﹶﻘ ‪‬ﺩﺭ‪ :‬ﻓﻌل ﺍﻝ ‪‬ﻤﻀ‪‬ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬

‫‪٦‬‬
‫أو‪ :‬أ
ل اول‪!  :‬رع وم ن  أ   ط‬
‫أ
ل ا‪!  :"#$‬رع وم ن  أ '(ا و'اؤ‪%‬‬

‫]‪[6‬‬
‫‪www.studyarab.blogspot.com‬‬

‫ﺎ‬‫ ﹶﻔﻤ‬‫ﻭ ﹶﻜﻴ‬
Ulama’ Kufah memasukkannya di dalam senarai adawat al-jawazim, manakala ulama
Basrah menolaknya. Contohnya: ‫ﻠﺱ‬‫ َﺃﺠ‬‫ﻠﺱ‬‫ﻤﺎ ﹶﺘﺠ‬ ‫ ﹶﻔ‬‫ﹶﻜﻴ‬
،‫ﺎ ﹺﺯﻡﹴ‬‫ﻁ ﺠ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ﻡ ﹶ‬ ‫ ﺍﺴ‬:‫ﻤﺎ‬ ‫ ﹶﻔ‬‫ﹶﻜﻴ‬
‫ﻁ‬
 ‫ﺸﺭ‬
‫ل ﺍﻝ ﱠ‬
ُ ‫ﻓﻌ‬ ‫ﻋﻠﹶﻰ َﺃﻨﱠﻪ‬
 ‫ﺎ‬‫ ﹶﻔﻤ‬‫ ﻤﺠﺯﻭﻡ ﹺﺒ ﹶﻜﻴ‬:‫ﻠﺱ‬‫ﹶﺘﺠ‬
‫ﺎ ﻋﻠﻰ ﺃﻨﻪ ﺠﻭﺍﺒﻪ ﻭﺠﺯﺍﺅﻩ‬‫ ﹶﻔﻤ‬‫ ﹺﺒ ﹶﻜﻴ‬‫ﻡ‬‫ﺯﻭ‬ ‫ﻤﺠ‬ ‫ﻉ‬
‫ﺎ ﹺﺭ ﹺ‬‫ﻤﻀ‬ ‫ ﻓﻌل ﺍﻝ‬:‫ﻠﺱ‬‫َﺃﺠ‬

‫ﺼ ﹰﺔ‬
 ‫ ﹺﺭ ﺨﹶﺎ‬‫ﺸﻌ‬
 ‫ﻲ ﺍﻝ‬‫ﻭِﺇﺫﹶﺍ ﻓ‬
Selalunya terdapat pada syair-syair dan tidak pada ayat-ayat biasa. Ia merupakan
tambahan daripada adawat al-jawazim yang 18 yang lalu. Contoh :
ْ‫ﻤل‬ ‫ﺤ‬
 ‫ﺼﺔﹲ ﹶﻓ ﹶﺘ‬
 ‫ﺼﺎ‬
 ‫ﺨ‬
‫ﻙ ﹶ‬
 ‫ﺼﺒ‬
 ‫ﻭِﺇ ﹶﺫﺍ ﹸﺘ‬
I’rabnya : ،‫ ﻓﻌل ﺍﻝﺸﺭﻁ‬: :‫ﻙ‬
 ‫ﺼﺒ‬
 ‫ﹸﺘ‬
‫ ﻓﺎﻝﻔﺎﺀ ﺭﺍﺒﻁ ﻝﻠﺠﻭﺍﺏ‬، ‫ ﺠﻭﺍﺒﻪ‬:ْ‫ﻤل‬ ‫ﺤ‬
 ‫ﺠﻤﻠﺔ ﹶﺘ‬
.‫ ﻓﻌل ﺍﻷﻤﺭ ﻤﺒﻨﻲ ﻋﻠﻰ ﺍﻝﺴﻜﻭﻥ ﻤﻨﻊ ﻤﻥ ﻅﻬﻭﺭﻫﺎ ﺍﺸﺘﻐﺎل ﺍﻝﻤﺤل ﺒﺤﺭﻜﺔ ﺍﻝﺭﻭﻯ‬:ْ‫ﻤل‬ ‫ﺤ‬
 ‫ﹶﻓ ﹶﺘ‬

……….

âÝÈc@¶bÉmì@êäbzjŽ@!aì


‫و 
א





و

و 
و‬

ujang@13.5.2011
938pm

[7]
www.studyarab.blogspot.com