Professional Documents
Culture Documents
abstract
Dit onderzoek tracht een breed spectrum alternatieve technologieën voor stroomvoorziening van co-
chleaire implantaten te inventariseren en hun haalbaarheid te evalueren. Uit een gebruikerswens om het
apparaat zo onopvallend mogelijk te dragen, wordt er in dit onderzoek gezocht naar valabele alternatieven
voor conventionele batterijen. Door de relatief hoge energievereisten vormen de batterijen een aanzienlijk
aandeel in zowel het volume als het gewicht van het product. Technologieën die energie onttrekken uit de
omgeving bestaan onder de vorm van fotovoltaïsche cellen; piëzo-elementen; thermo-elektrische en elek-
tromechanische generatoren; en recuperatie van kinetische, trillings- en stralingsenergie. Daarnaast worden
ook technieken ontwikkeld die energie kunnen genereren uit processen in het lichaam, zoals de hartslag,
ademhaling of glucose-oxidatie in de bloedstroom.
verschil van 2°. De prestaties van onder de huid geïm- Hierbij wordt de transducer in een frame gemonteerd,
planteerde TEGs bij die lage temperatuurgradiënten waarbij één deel wordt vastgemaakt en het andere vrij
werken, zijn echter nog niet bevestigd door onafhanke- kan bewegen. Het frame wordt gemonteerd op de be-
lijk onderzoek. [6] wegingsbron zodat het vrije deel volgens de traag-
Het gebruik van thermokolommen in prototype mo- heidswet relatief beweegt ten opzicht van het vaste
nitor-systemen kampt nog met een aantal uitdagingen. deel. Dit mechanisme wordt het meest gebruikt om
Commercieel verkrijgbare TEGs zijn typisch zeer duur, kinetische energie te oogsten en in de meeste gevallen
doordat de fabricagetechnieken niet geautomatiseerd wordt de massa resonant opgehangen aan een veer.
kunnen worden. Een bruikbaar alternatief zijn de op Het piëzo-elektrische effect zet mechanische belas-
microschaal gefabriceerde elementen, die reeds ge- ting om in elektrische stroom. Deze belasting kan van
bruikt worden in mini-koelboxen. uiteenlopende bronnen afkomstig zijn: menselijke be-
Voordelen van TEGs zijn onder andere de lange le- weging, seismische trillingen en geluidsgolven zijn en-
vensduur, door afwezigheid van bewegende onderdelen, kele voorbeelden. Het effect wekt in bijna alle gevallen
Tellurex bijvoorbeeld geeft een minimum van 100.000 wisselstroom op, waardoor het rendement het hoogst is
uur continu gebruik aan voor zijn producten [5]. De bij resonante trillingen. [5]
elementen bevatten geen stoffen die moeten bijgevuld Piëzo-elektrische transducers zijn het eenvoudigste
worden, waardoor het systemen worden die zonder in ontwerp en hebben tot nog toe de meest belovende
onderhoud kunnen werken. Een van de nadelen is het resultaten neergezet. De architectuur bestaat uit een
lage conversierendement (voorlopig minder dan 10%). cantilever (vrij uitstekende balk) opgebouwd uit één of
De ontwikkeling van materialen die goed elektriciteit meerdere lagen piëzo-elektrische lagen ingeklemd tus-
geleiden zonder tegelijk warmte te geleiden, zullen sen metalen elektrodes, zodat een condensator ont-
waarschijnlijk resulteren in betere rendementen. [5] staat. Aan het uiteinde van de condensator wordt een
massa bevestigd die de vibraties opvangt, een weer-
2.4. kinetische energie stand onttrekt de gegenereerde energie. De opgewekte
spanning is recht evenredig met de vervorming van de
2.4.1. Algemeen condensator. De resonantie frequentie van de module,
bij welke die zijn maximum stroom genereert, is afhan-
Van subtiele vibraties in bruggen en industriële in- kelijk van de massa en stijfheid van de condensator.
stallaties tot hevige trillingen van automobielchassis en Door die twee parameters te optimaliseren, kan de re-
jet-motoren. Trillingen en bewegingsenergie zijn overal sonantie frequentie afgesteld worden op de toepassing.
aanwezig in onze omgeving, maar met zeer uiteenlo- Het piëzo-materiaal waarmee de beste resultaten wor-
pende frequenties en amplitudes. Het is de uitdaging den behaald is aluminium nitride (AIN). [1]
om die kinetische energie efficiënt uit de omgeving te
onttrekken en om te zetten naar elektrische stroom. Een 2.4.3. energieopbrengst
veel gebruikte techniek is het benutten van een reso-
nant trillende massa, afgesteld op de overheersende Zelf-opwindende horloges gebruiken de lichaams-
frequentie van de omgeving. beweging van de gebruiker om hun mechanisme op te
winden. Een modern horloge bevat een ronddraaiende
2.4.2. Mechanismen referentiemassa van ongeveer 2 gram, excentrisch ge-
monteerd op een as. Bewegingen van de gebruiker doen
De drie gevestigde mechanismen om bewegings- en de massa ronddraaien waardoor het mechanisme op-
trillingsenergie om te zetten naar elektrische energie gewonden wordt. Seiko’s AGS (Automatic Generating
zijn elektrostatisch, elektromagnetisch of piëzo-elek- System) produceert 5 μW gemiddeld als het horloge
trisch. Bij elektrostatische transducers verandert de gedragen wordt en 1 mW als er stevig mee geschud
afstand of overlapping van twee elektroden van een wordt. Een gelijkaardig systeem wordt gebruikt bij op-
gepolariseerde condensator als gevolg van bewegingen laadbare zaklantaarns: een magneet beweegt doorheen
of trillingen. Deze veranderingen veroorzaken span- een solenoïde met rubberen stops aan de uiteinden. Een
ningsverschillen in de condensator en resulteert in een typisch mechanisme weegt 150 gram en produceert
elektrische stroom. Bij elektromagnetische transducers 200 mW als het stevig geschud wordt aan de resonan-
zorgt de relatieve beweging tussen een magnetische te frequentie (200 cycli/minuut). [2]
massa en een omringende spoel voor veranderende Er is al veel onderzoek gedaan naar het gebruiken
magnetische flux. Dit genereert een alternerende span- van bewegingen van het menselijk lichaam voor het
ning in de spoel. Bij piëzo-elektrische materialen wor- opwekken van stroom voor sensoren en elektronische
den vervormingen, veroorzaakt door bewegingen of apparaten. Een experimenteel onderzoek aan de Uni-
trillingen, omgezet in een spanning. versity College van Cork (Ierland) beschrijft een proto-
Als de energiebron een trage beweging is, kan een type elektromagnetische generator die bestaat uit een
deel van de transducer worden verankerd aan een refe- magnetische trilmassa die ophangt in een buis tussen
rentiepunt terwijl een ander punt aan de bewegingsbron twee permanente magneten. Het prototype werd getest
wordt verbonden. Meestal is dit echter geen mogelijk- bij gecontroleerde trillingen en bij stap en loopbewegin-
heid en moet het traagheidsprincipe gebruikt worden. gen van een proefpersoon. Bij testen waarbij werd ge-
stapt en licht gejogd met een rugzak werden vermogens geoptimaliseerd voor hoge stroomsterktes. Zo kunnen
opgemeten van 0,3 tot 2,5 mW. [13] onbetrouwbare batterijen geëlimineerd worden uit
Door de interesse in autonome draadloze sensoren, draadloze mesh netwerken (zonder centraal aankno-
werden er recentelijk talrijke vibratie microgeneratoren pingspunt), waar het onmogelijk te bepalen valt hoe
ontwikkeld. Een groot deel werkt met bewegende mag- lang een batterij zal meegaan.
neten of spoelen, maar enkele werden ook vervaardigd De sleutel tot betrouwbare resultaten is een reso-
op de schaal van micro-elektromechanische systemen nant trillende massa nodig, bijvoorbeeld onder de vorm
(MEMS). van industriële machines. Alhoewel piëzo-elektrische
IMEC ontwikkelde een piëzo-elektrische oogstmo- materialen het voordeel hebben efficiënter de fluctue-
dule met een maximum vermogen van 40 μW, dit toe- rende energieniveaus om te zetten, zijn ze minder be-
stel was vervaardigd met het piëzo keramische materi- trouwbaar dan elektromagnetische systemen. De gene-
aal loodzirkonaat-titanaat (PZT). De toestellen werden rators van Perpetuum zijn gebouwd om compact en
verpakt tussen twee glazen plaatjes om ze te bescher- efficiënt hun werk te doen en zijn geoptimaliseerd voor
men tegen grote versnellingen of schokken. Het bleek laag vermogen: tussen 100 en 400 μW. De toestellen
dat luchtdemping een belangrijke negatieve invloed had worden massaal gebruikt voor sensornetwerken binnen
op de output. Bij vacuüm werden maximum vermogens fabrieksomgevingen waar ze kritische gegevens van de
opgemeten die tot 8 keer hoger lagen dan bij compleet productiefaciliteiten continue in de gaten houden. Ze
blootgestelde testpakketten. Deze eenvoudige piëzo-e- worden hoofdzakelijk aangedreven worden door AC-
lementen genereren voldoende energie om kleine toe- motoren waardoor het vermogen op minimum steeds
passingen zoals autonome sensoren mogelijk te maken. op 0.5 mW ligt met pieken van 40 mW. [12]
[1]
2.5. Energie uit lichaamsprocessen
2.4.4. toepassingen
2.5.1. Hartslag
EnOceans onderzoek over het gebruik van energie
uit lichaamsbeweging, heeft geleid tot de ontwikkeling Een consortium van bedrijven is in het Verenigd Ko-
van de Eco100 module. De kinetische energie die vrij- ninkrijk een module aan het ontwikkelen die energie uit
komt bij het indrukken van een schakelaar, kan gebruikt het hart kan omzetten in stroom. Het Self-Energizing
worden om radiozenders van stroom te voorzien. De Implantable Medical Microsystem (SIMM) (fig. 3) leidt
energie bij elke indrukking van een spoel is voldoende drukverschillen in de kamers van het hart naar een line-
om drie korte radiofrequentie boodschappen door te aire generator en wekt zo genoeg stroom op om in 20%
zenden naar sensoren die voortdurend naar draadloze percent van het verbruik van een pacemaker te voor-
signalen luisteren. Zo worden schakelaars autonoom en zien. Het blijft voorlopig bij een prototype en er wordt in
hoeven ze niet meer verbonden te worden met het de toekomst een hogere energieopbrengst belooft,
stroomnet. Met als gevolg dat er minder kabels moeten maar het is een interessant concept.
getrokken worden en men vrij is in de plaatsing van de Het apparaat bestaat uit een module die op de
schakelaars. Bovendien moeten ze niet De modules van pacemaker of implant defibrilator kan gemonteerd wor-
het Duitse EnOcean worden gevoed door een piëzo- den en een draad die samen met elektrode kan geïm-
elektrische cantilever die klinkt bij het indrukken en ge- planteerd worden. Met een normaal hartritme kan voor-
conditioneerd door een schakelregulator. Het toestel lopig tot 0,03 mW worden geproduceerd. Bij hogere
produceert 100 μJ aan 3.3V per druk van 8N. [2] hartactiviteit stijgt de stroomproductie evenredig, door
De kenetische energie die wordt opgewekt door het het gebruik van andere materialen zou men tot de helft
indrukken van de knop kan gebruikt worden om radio- van de capaciteit voor een pacemaker willen komen.
modules aan te drijven. De energie-output bij elke druk [14]
op de knop is voldoende om 3 RF subtelegrams te ver-
sturen - pulsen die naar sensoren worden gestuurd die
continu speuren naar signalen. Automatische trapver-
lichting zou een typisch voorbeeld van een toepassing
zijn, waarbij het licht manueel wordt aangedaan en na
een vast interval terug uit gaat. Draadloze schakelaars
voor domotica, draadloze positiebepaling voor indus-
triële omgevingen en draadloze deurbellen behoren ook
tot de mogelijke toepassingen. [12]
Producten van Perpetuum gebruiken vibraties in de
omgeving om draadloze sensornetwerken te laten wer-
ken zonder batterijen of netstroom. Vibraties worden in
bruikbare energie omgezet door microgenerators met
geoptimaliseerde magnetisch circuit gekoppeld aan
een mechanische resonator. Zo wordt de kinetische
energie uit vibraties omgezet in een elektrische stroom , fig. 3. Implanteerbare SIMM hartmodule
3. Conclusie
Dit onderzoek begon als een zoektocht naar alterna-
tieven voor de relatief zware en grote batterijen die nu
worden gebruikt in cochleaire implantaten. De explosie-
ve groei in energy harvesting oplossingen van de laatste
jaren beperkt zich echter tot toepassingen waarbij
energietoevoer nodig is in intervallen, korte stroomsto-
ten, afgewisseld met lange periodes in slaaptoestand.
De ideale toepassingen voor energie oogstende techno-
logieën zijn draadloze sensornetwerken, waar de afzon-
derlijke nodes het grootste deel van de tijd in een slui-
mertoestand zijn gebracht om af en toe wakker te wor-
den en een meting uit te voeren of een boodschap te
versturen. Hierbij kan continu energie uit de omgeving
worden gehaald en gestockeerd in een buffer, die dan
periodiek leeggemaakt wordt wanneer het apparaat uit
slaapstand komt en een actie uitvoert.
De huidige generatie cochleaire implantaten hebben
aanzienlijke energievereisten: ze verbruiken van 60 tot
100 mW, naargelang de omstandigheden en program-
ma-instellingen van het apparaat. Een groot deel van de
energie gaat verloren bij het doorsturen van het signaal
naar het implantaat d.m.v. RF-inductie. Het rendement
hiervan is hooguit 50% en wordt bepaald door de straal
van de zend- en ontvangstspoel, de afstand en de aard
van het medium ertussen. Totdat een betrouwbare im-
planteerbare batterij voor handen is, zal het implantaat
steeds via inductie moeten gevoed worden.
We zien lage gemiddelde energieopbrengsten bij
energieoogstende technieken ten opzichte van de ener-
gie-eisen van cochleaire implantaten. De meeste tech-
nologieën wekken tientallen tot honderden microwatts
aan stroom op, wat duidelijk niet in het bereik van toe-
passingen voor CI’s ligt. Voorlopig zijn de meeste tech-
nologieën dus nog niet volwassen genoeg om toegepast
te worden bij apparaten met zo’n hoge energievereisten.
Veel van deze eerder jonge technologieën zullen
zich in de toekomst nog moeten bewijzen op het vlak
van betrouwbaarheid. In de implantwereld is de regel-
geving namelijk uiterst streng en moet elk nieuw pro-
duct een reeks proefperiodes doorstaan vooraleer het
op de markt toegelaten wordt. De belangrijkste para-
meter bij medische implantaten blijft namelijk nog
steeds betrouwbaarheid en veiligheid. Totdat deze
nieuwe technologieën hetzelfde hoge niveau bereiken
van de bestaande technieken, zullen ze niet toegepast
worden.
Energy harvesting is een ongelofelijk lage kostenop-
lossing om energie op te wekken. Naarmate het tempo
van opeenvolgende innovaties verhoogt, zal het ons
begrip en appreciatie voor het opwekken van energie
fundamenteel veranderen. [12]
In de toekomst beloven deze technieken zeker onge-
ziene toepassingen mogelijk te maken, maar voorlopig
moeten ze zich nog bewijzen om in overweging geno-
men te worden in de medische implantwereld.
4. referenties
1. Micropower generation and storage. IMEC Scientific
Report, 2008.
2. J.A. Paradiso & T. Starner, Energy Scavenging for Mo-
bile and Wireless Electronics, IEEE Pervasive Com-
puting, 2005.
3. J. Penders, B. Gyselinckx, et. al. Human++: from
technology to emerging health monitoring concepts.
Holst Centre Eindhoven, 2008.
4. M. Raju, Energy Harvesting - ULP meets energy har-
vesting: A game-changing combination for design en-
gineers. Texas Instruments White Paper, November
2008.
5. Energy harvesting - From Wikipedia, the free ency-
clopedia; opgehaald op 15-12-2009.
6. R. Venkatasubramanian, C. Watkins, et. al., Proceed-
ings of the PowerMEMS2006. Berkeley, USA, 2006,
pp. 1–4.
7. T. Starner & J.A. Paradiso, Human Generated Power
for Mobile Electronics. Media Laboratory MIT, Cam-
bridge, 2004.
8. V. Leonov et. al. , Thermoelectric Converters of Human
Warmth for Self-Powered Wireless Sensor Nodes. IEEE
Sensors Journal, Vol. 7, no. 5, May 2007.
9. Y. Naruse et. al., Electrostatic Micro Power Generator
From Low Frequency Vibration such as Human Motion.
PowerMEMS 2008, Sendai, Japan, 2008.
10. S.D. Minteer, Enzymatic Biofuel Cells. The Electro-
chemical Society Interface, 2007.
11. V. Raghunathan & P.H. Chou, Design and Power
Management of Energy Harvesting Embedded Sys-
tems. ISLPED’06, Tegernsee, Germany, 2006
12. C. Shaw, Harvest for the World, New Electronics, 14
juli 2009.
13. C.R. Saha et. al., Electromagnetic generator for har-
vesting energy from human motion., Sensors and Ac-
tuators A: Physical, 2008.
14. SIMM - Implantgen Project, opgehaald 15-12-2009.
15. S. Roberts, G. Stanley et. al., Implanted energy har-
vester with hydraulically driven linear generator for
powering a further implanted device, UK Patent Ap-
plication GB 2448506, 22 juli 2008.
16. S. Kerzenmacher, Energy harvesting by implantable
abiotically catalyzed glucose fuel cells, Journal of
Power Sources, 22 maart 2008.