>> Als het gaat om energie en klimaat

Jaarverslag
Energie-investeringsarek (EIA) 2010
2
Voorwoord
3
De kracht van CO-reductie
Ruim q duizend uunvrugen cntving Agentschup nL in zoo vccr
de Lnergie-investeringsuhrek (LlA). 8eduidend meer dun het
vccrguunde juur en een gcede gruudmeter vccr de eccncmische
cntwikkeling in nederlund. wunt niet ulleen het uuntul uunvrugen
kende een tcenume, cck het investeringsbedrug wuurvccr
LlA is uungevruugd steeg met meer dun twintig prccent tct ruim
miljurd eurc.
ln juren vun vccrzichtig ccnjunctuurherstel blijkt de krucht vun
de LlA. 8ewust wcrdt het scule instrument dccr cndernemers
meegencmen bij duurzume investeringen. Le murktgerichtheid,
stubiliteit en exibiliteit zcrgen er duurnuust vccr dut het een
eectie instrument is dut succesvcl wcrdt ingezet bij het
beperken vun de CU_-uitstcct en de winning vun duurzume
energie. Lcelstellingen die dccr veel bedrijven wcrden cmurmd,
muur cck dccr het kubinet wcrden cnderschreven en stcelen
cp een lungetermijnvisie.
Sinds het cntstuun vun de LlA in nn heeh de regeling
een belungrijke bijdruge geleverd uun de energiereductie.
Llke geinvesteerde eurc die viu de LlA wcrdt gemeld, bespuurt
glcbuul een kubieke meter uurdgus per juur, wut een CU_-reductie
vun gemiddeld .<oo kilctcn per juur cpleverde. vernieuwing
en inncvutie zijn echter ccntinue prccessen, zeker binnen
het energievruugstuk. Creutiviteit en tcepusbuurheid vcrmen
een uitduging vccr zcwel ubrikunten uls cndernemers die
energiebewust willen investeren. Luurnuust ccnstuteren wij dut
geccmbineerde tcepussingen vun energiebespurende technieken,
wuurbij gcede energetische resultuten wcrden behuuld, in cpmurs
zijn. Untwikkelingen wuur rekening mee wcrdt gehcuden bij het
sumenstellen vun de energielijst en bij tcekenning vun de LlA.
uitgungspunt vun de LlA is dut investeringen die gencemd
wcrden cp de energielijst bijdrugen uun het bereiken vun
energiebespurende dcelstellingen. Ln dut zij pruktisch tcepusbuur
en exibel inzetbuur zijn. Luurcm is de lijst dynumisch:
ugestemd cp de behcehen in de murkt en uungepust uun de
eisen vun de tijd. 2c bestuut de mcgelijkheid energiebespurende
muutregelen generiek te melden. lnncvutieve en energie-
bespurende technieken, die (ncg) niet cp de energielijst
vccrkcmen, kunnen cp die munier wcrden gehcncreerd.
Muur er is ncg een under grcct vccrdeel verbcnden uun de
generieke melding: de LlA kun dccr ulle cndernemers benut
wcrden, mits er winst gemuukt wcrdt. Um cndernemers ncg
ccncreter tegemcet te kcmen, kunnen cck speciek cmschreven
tcepussingen in uunmerking kcmen vccr scuul vccrdeel.
ln dit juurverslug leest u de ervuringen vun cndernemers die het
ugelcpen juur een bercep hebben geduun cp de LlA. lnspirerende
pruktijkcuses vun energiebespurende investeringen die hund in
hund gingen met eccncmische huulbuurheid.
Rcb 8ceree
Divisiedirecteur NL Energie en Klimaat
Iuni zo
4
Inhoud
5
Vccrwccrd
Inhcud 5
Jaarcijfers 7
. 8eleid en uitvcering LlA zoo 1
z. Auntul uunvrugen LlA zoo 8
. Aunvrugers LlA zoo lu
q. lnvesteringen LlA zoo l2
<. Lccuties LlA zoo ]4
Praktijkvoorbeeld Industrie 17
wurmte hergebruiken levert vccrdelen cp
Praktijkvoorbeeld 6ebcuwde Dmgeving 21
Lnergiebewust bij nieuwbcuw en rencvutie
Praktijkvoorbeeld buurzame fnergie 25
Ecger rendement dccr grcen gus prcductie
Praktijkvoorbeeld 1ranspcrt 29
Crycgene kceling bespuurt veel energie
Praktijkvoorbeeld tand- en 1uinbcuw 33
lnvesteren vccr de tcekcmst
8ijIagen 37
6
Jaarcijfers
1
1. Beleid en uitvoering EIA 2010
fnergiebeIeid
ln het regeerukkccrd wcrdt het nederlundse energiebeleid in
drie belungrijke punten sumengevut. Le energievccrziening
mcet minder umunkelijk wcrden vun:
undere lunden:
hcge prijzen:
vervuilende brundstcen.
vccr dit energiebeleid zijn de Lurcpese dcelen vccr duurzume
energie leidend. Lit betekent q prccent duurzume energie
in zozo en zo prccent minder uitstcct vun CU_ dun in nno.
Le invulling vun het energiebeleid gebeurt viu een bcucm up
gerichte uunpuk, wuurbij de initiutieven uit de murkt mceten
kcmen, zculs bij Creen Leul. Le Creen Leul is een initiutie vun
het ministerie vun Lccncmische 2uken, Lundbcuw en lnncvutie
cm burgers, bedrijven, gemeenten en undere purtijen te helpen
bij het reuliseren vun hun energieprcject
fiscaIe regeIing vccr bedrijven
Le Lnergie-investeringsuhrek (LlA) muukt deel uit vun
de beleidsinstrumenten die de cverheid inzet cm de
energiedcelstellingen te bereiken. Le LlA is een brede scule
regeling die gericht is cp het verminderen vun het gebruik vun
cssiele brundstcen en een reductie vun de CU_-uitstcct.
Undernemers uit ulle bedrijssectcren in nederlund kunnen
LlA uunvrugen. 8edrijven krijgen een scuul vccrdeel viu de LlA,
uls zij investeren in duurzume energie c in energiebespurende
technieken. Eierdccr vermindert de hceveelheid CU_ die deze
bedrijven uitstcten. Len vccrlcpige schuuing vun de CU_-reductie
die sumenhungt met de investeringen die bedrijven in zoo
meldden vccr de LlA ligt bcven de 8oo kilctcn per juur.
Le LlA vult cnder veruntwccrdelijkheid vun het ministerie vun
Lccncmische 2uken, Lundbcuw en lnncvutie en het ministerie
vun linuncien. Agentschup nL en de 8elustingdienst vceren de
regeling uit.
fIA stimuIeert de markt
Le LlA cndersteunt bedrijven bij het investeren in duurzume
energie en energiebespurende technieken, die ncg niet cp
grcte schuul in de murkt wcrden tcegepust. Le prijzen vun
deze technieken liggen bcven het murktniveuu vun minder
vernieuwende technieken. Lccr het scule vccrdeel vun de LlA
vermindert dit verschil in kcstprijs. Len under belungrijk vccrdeel
is dut de LlA de murkt stimuleert vccr deze energiebespurende
technieken, die technisch ul bewezen zijn. niet ulleen de verkccp
vun energiezuinige technieken en duurzume energie krijgt een
stimuluns, cck de murktcntwikkeling verlccpt sneller.
be energieIijst
Le LlA is een generieke regeling. Lut wil zeggen dut cndernemers
in nederlund vccr bijnu ulle energiebespurende investeringen
in uunmerking kcmen vccr LlA, uls ze kunnen uuntcnen dut ze
vcldcende energie bespuren c duurzume energie gebruiken.
Le vccrwuurden stuun in de energielijst die juurlijks uungepust
wcrdt vunwege cntwikkelingen in de murkt en cntwikkelingen
cp het gebied vun ncrmen en certicering. Um het een bedrij
mukkelijker te muken cm vun de LlA gebruik te muken stuun
er niet ulleen generieke mcgelijkheden cp de energielijst
muur cck meerdere vccrbeelden vun ccncrete c specieke
energiebespurende technieken. vun die technieken is bekend dut
ze vcldcende energie bespuren c dut ze het beste ulternutie zijn
in een bepuulde tcepussing.
Eet bedrijsleven kun elk juur vccrstellen dcen vccr het uunpussen
vun de energielijst. nieuwe energiebespurende technieken wcrden
cp de lijst gepluutst en technieken die er ul cp stuun wcrden
8
geuctuuliseerd. 8elungrijk is dut de energie-investering een
uuntccnbuur energiebespurend eect heeh ten cpzichte vun de
techniek die cp dut mcment in de murkt gebruikt wcrdt. ln zoo
zijn bijnu oo vccrstellen geduun vccr de energielijst vun zo dccr
leverunciers, brunchecrgunisuties en gebruikers vun de regeling.
Leze vccrstellen zijn beccrdeeld dccr een ccmmissie bestuunde
uit vertegenwccrdigers vun Agentschup nL, het ministerie vun
Lccncmische 2uken, Lundbcuw en lnncvutie en het ministerie vun
lnrustructuur en Milieu. uiteindelijk zijn diverse technieken cp de
lijst uungepust en zijn vier nieuwe bedrijsmiddelen tcegevcegd
uun de energielijst vun zo.
SIuiting fIA vccr bestaande huurwcningen
Sinds juni zoon wus het vccr wcningccrpcruties en zukelijke
verhuurders mcgelijk cm LlA te krijgen vccr het verbeteren vun
de energieprestutie vun hun bestuunde huurwcningen. Leze
tijdelijke uitbreiding vun de LlA wus een vun de crisismuutregelen
uit het uunvullend beleidsukkccrd uit zoon cm de bcuwsectcr
en de eccncmie weer uun te jugen. Le uitbreiding gcld vccr
investeringen tct december zoo wuurmee de muutregel in zoo
werd geslcten. Eet budget wus vun het vccrmulige ministerie
vun wcnen, wijken en lntegrutie, inmiddels het ministerie vun
8innenlundse 2uken en kcninkrijksreluties. Lit extru budget stcnd
lcs vun het budget vccr de reguliere LlA vun het ministerie vun
linuncien. ln zoon en zoo is in tctuul zq6 miljcen (wuurvun
8n miljcen in zoo) geinvesteerd in het verbeteren vun de
energieprestutie vun bestuunde huurwcningen.
wcningccrpcruties en undere verhuurders blijven wel een
dcelgrcep vun de LlA. ln zo kunnen deze bedrijven ncg steeds
gebruik muken vun de LlA vccr hun bedrijspunden en wccnzcrg-
ccmplexen, evenuls vccr zcnne-energie cp hun huurwcningen
(zie het urtikel cver Studswcnen).
Infcrmatie cver de fIA
lncrmutie cver de LlA is te vinden cp www.ugentschupnl.nl/eiu.
nuust de energielijst en het meldingscrmulier stuun er clders
vccr een uuntul belungrijke brunches. ln zoo is de website
gemiddeld zcn .ooo keer per muund bezccht. Le medewerkers
vun de LlA beuntwccrden cck vrugen vun cndernemers en
intermediuirs viu de helpdesk. 8ijvccrbeeld vrugen cver de
werking vun de LlA en de energielijst en cver investeringen die
wellicht vccr LlA in uunmerking kcmen. ln zoo werd de helpdesk
minstens 6.ooo keer gebeld en er wuren ruim qoo digitule
en schrihelijke vrugen.
LlA udviseurs bezceken juurlijks tientullen prcjecten. Lit zijn
meestul bedrijsbezceken nu een uunvruug. Eet is echter cck
mcgelijk dut de LlA-regeling vccru uitgelegd wcrden uun
bedrijven, die vun plun zijn cm te investeren en LlA uun te vrugen.
Lccr de LlA-nieuwsbrie, urtikelen in vukbluden, wcrkshcps
en evenementen werden cndernemers en intermediuirs cp
de hccgte gebrucht vun de mcgelijkheden vun de LlA.
2. Aantal aanvragen EIA 2010
Meer fIA-aanvragen en hcger investeringsbedrag
ln zoo is een investeringsbedrug vun circu .n miljcen
gemeld vccr de LlA (peildutum upril zo). Lit is inclusie
8n miljcen vccr de tijdelijke mcgelijkheid cm LlA uun te
vrugen vccr bestuunde huurwcningen. vergeleken met de cijers
uit het juurverslug vun vcrig juur (peildutum upril zoo) is het
tctule gemelde bedrug in zoo cngeveer zo miljcen hcger,
zie tubel . ln zoo zijn circu q.z<< uunvrugen ingediend. Lit zijn
er circu .ooo meer dun in zoon. Le uunvrugen zijn ucmstig
vun .8 verschillende cndernemers.
9
Prcgncse nenc vccrdeeI
Le LlA zoo werd geslcten cp december zoo. Lit wus
de luutste dug dut bedrijven kcnden investeren vclgens de
energielijst vun zoo. ln zo kunnen cndernemers cck investeren
muur dun geldt de energielijst vun zo. Umdut een cndernemer
drie muunden de tijd heeh cm een uunvruug in te dienen, kcnden
LlA uunvrugen vccr de energielijst zoo tct en met muurt zo
wcrden uungemeld. Aunvrugen kcmen in eerste instuntie binnen
bij bureuu lnvesteringsregelingen en willekeurige Aschrijving
(lRwA), een cnderdeel vun de 8elustingdienst, en wcrden duurnu
nuur Agentschup nL dccrgestuurd vccr verdere behundeling.
Up upril zo (peildutum vccr dit juurverslug) is 88 prccent
vun de uunvrugen vun zoo ugehundeld. Als ulle uunvrugen zijn
ugehundeld is de verwuchting dut het ccrrectiepercentuge vun
de LlA zul uitkcmen cp circu z< prccent vun het tctule gemelde
bedrug vun .n miljcen. Met undere wccrden: circu z< prccent
vun het gemelde bedrug zul nu een ccntrcle wcrden ingetrckken
c ugewezen. Lit percentuge is cngeveer gelijk uun vccrguunde
juren. Len prcgncse vun het gcedgekeurde investeringsbedrug
kcmt dun uiteindelijk uit cp circu 8n miljcen (zie tubel z).
Tabel 1
Aantal meldingen en gemeld investeringsbedrag 2009 en 2010 (peildata 8 april 2010 en 1 april 2011)
AantaI meIdingen
Stijging
aantaI meIdingen
t.c.v. 2009
6emeId
investeringsbedrag
(in miIjcen )
Stijging
investeringsbedrag
t.c.v. 2009
(in miIjcen )
fIA 2010 tctaaI 14.255 3.105 1.191 321
LlA regulier l3.999 2.811 l.uu2 l89
1ijdelijke LlA vccr huurwcningen 256 228 l89 l32
Tabel 2
Gemeld en goedgekeurd investeringsbedrag, neo voordeel voor de ondernemer en EIA-budget (peildatum 1 april 2011 en prognose goedgekeurd bedrag en neo voordeel)
6emeId
investeringsbedrag
(in miIjcen )
Prcgncse
gcedgekeurd bedrag
(in miIjcen )
Prcgncse
nenc vccrdeeI
(in miIjcen )
8udget
(in miIjcen )
l.483 * l.ll2 l22 (ll%) l39
LlA 2uu9 942 * 1u1 18 (ll%) l45 **
LlA 2ulu l.l9l 893 98 (ll%) l5u **
* Leze bedrugen zijn iets hcger dun in de juurverslugen vun zoo8 en zoon vermeld stuun. Le peildutum vccr dit verslug ligt numelijk een c twee juur luter
(upril zo tegencver upril zoon/zoo).
** Le gencemde budgeuen vun zoon en zoo betreen het reguliere LlA-budget. (Lit is dus exclusie het extru budget vccr bestuunde huurwcningen.)
lu
Eet neuc vccrdeel vccr de cnderneming bedrceg in zoo rcnd
de prccent, rekening hcudend met een LlA-uhrekpercentuge
vun qq prccent en een gemiddeld belustingturie vun z< prccent.
Eet tctule neuc vccrdeel vccr de investeerders kcmt dun nuur
verwuchting uit cp circu n8 miljcen. niet meegerekend zijn de
mcgelijke ccrrecties die luter dccr de 8elustingdienst wcrden
dccrgevcerd.
Sinds de sturt vun de LlA zijn er in de pericde vun nn tct en
met zoo meer dun zo.ooo uunvrugen ugehundeld (peildutum
upril zo). Len investeringsbedrug vun in tctuul ,< miljurd
is gcedgekeurd in de ugelcpen veertien juur.
3. Aanvragers EIA 2010
Hccg percentage MK8 aanvragen
8ijnu 8q prccent vun de uunvrugen zcn z.ooo uunvrugen is
ucmstig vun cndernemers uit het midden- en kleinbedrij
(tct z<o werknemers). Eet uuntul uunvrugen is vccr zcwel
het Mk8 uls vccr grcte bedrijven tcegencmen. Uck wunneer
gekeken wcrdt nuur het tctuul gemelde investeringsbedrug is
het uundeel vun het Mk8 hccg: in zoo wus het midden- en
kleinbedrij veruntwccrdelijk vccr prccent vun het gemelde
bedrug (circu 8<o miljcen). Crcte bedrijven met meer dun
z<o werknemers wuren veruntwccrdelijk vccr de rest, numelijk
zn prccent vun het tctuulbedrug (circu qo miljcen).
Dnrcerend gced sectcr en industrie
investeren het meest met de fIA
8edrijven uit vele sectcren in nederlund hebben in zoo
gebruik gemuukt vun de LlA. Eet uundeel in het tctule gemelde
investeringsbedrug vun zoo is het grcctst bij de sectcr industrie
en de sectcr cnrcerend gced en bcuw (zie guur ). Cuut het cm
het uuntul meldingen dun is het uundeel vun sectcren hundel,
lund- en tuinbcuw en dienstverlening het grcctst.
Figuur 1
Gemeld investeringsbedrag per bedrijfssector - totaal 1.191 miljoen
%
%
%
%
%
%
%
Dnrcerend gced en bcuwnijverheid
n< nuur z6 miljcen en vccr de bcuwnijverheid vun 8
nuur qn miljcen. vccr beide sectcren sumen guut het in zoo
cm 6 miljcen (z prccent vun het investeringsbedrug). ln
zoon wus dit sumen miljcen, dus circu 8o miljcen minder
dun in zoo. Le grcte stijging bij de cnrcerend gced sectcr
wcrdt vccrul verccrzuukt dccr de uunvrugen vccr de tijdelijke
uitbreiding vun de LlA vccr bestuunde huurwcningen.
Industrie
Len sectcr die in zoo cck veel meer investeerde met
cndersteuning vun de LlA wus de industrie. Eet guut cm
z< miljcen (z prccent) en dut is zcn no miljcen meer
dun het juur duurvccr. Le hccgste investeringsbedrugen zijn
gemeld dccr de chemische industrie en de vcedingsindustrie.
(in miljoen )
cnrcerend gced en bcuw / 6
industrie / z<
hundel en vervcer / 8z
energieprcducenten / 6z
diensten en cverige sectcren / q
lund- en tuinbcuw /
nunciele instellingen / z
ll
Leze twee deelsectcren investeerden uchtereenvclgens
8< en o miljcen meer dun in zoon. 8edrijven uit de
uurdclieverwerkende industrie investeerden juist minder
dun in zoon.
HandeI en vervcer
Le sectcren hundel en vervcer investeerden sumen 8z
miljcen (< prccent vun het tctule gemelde investeringsbedrug).
Eet bedrug steeg met circu < miljcen. Lienstverlening vccr
vervcer, supermurkten, vervcer cver lund, hcrecu en detuilhundel
meldden de hccgste investeringsbedrugen. vccr deelsectcr
vervcer cver wuter is het bedrug geduuld.
fnergieprcducenten
Le energieprcducenten investeerden vccr een bedrug vun
6z miljcen (q prccent), dit is zcn zo miljcen meer dun
het gemelde bedrug in zoon.
bienstverIening en cverige sectcren
Le dienstverlening en cverige sectcren investeerden q miljcen
(z prccent vun het investeringsbedrug) in zoo. Lut is licht
gestegen vergeleken met zoon. Eet guut in zoo vccrul cm
uunvrugen vun cverige (zukelijke) dienstverlening ( n miljcen)
en milieudienstverlening ( zz miljcen).
tand- en tuinbcuw
Eet gemelde bedrug vccr de lundbcuw steeg vun zq nuur
q6 miljcen. vccr de tuinbcuw duulden de investeringen echter
vun < nuur miljcen. vccr beide sectcren sumen guut het
in zoo cm miljcen (6 prccent vun het investeringsbedrug).
ln zoon wus dit sumen 8 miljcen, dus het gemelde bedrug
vccr de lund en tuinbcuw sumen is licht geduuld in zoo.
financiIe insteIIingen
ln zoo investeerden de nunciele instellingen vccr z miljcen
( prccent vun het tctule investeringsbedrug). ln zoon
investeerde de sectcr ncg 8 miljcen, qn miljcen meer dun
in zoo. Eet guut bij de nunciele instellingen vccr een grcct
gedeelte, 6 prccent, cm leuse en verhuur vun energie-em ciente
technieken.
Meeste sectcren hcger investeringsbedrag
Le meeste sectcren investeerden in zoo meer met de LlA dun in
zoon (zie guur z). vun de vclgende sectcren numen de gemelde
bedrugen het meeste tce vergeleken met het juurverslug uit zoon:
de cnrcerend gced en bcuwsectcr (tcenume 8 miljcen)
industrie (tcenume 8n miljcen) hundel en vervcer (tcenume
6 miljcen).
Figuur 2
Gemeld investeringsbedrag bedrijfssectoren 2010, vergeleken met 2009 (in miljoen )
u
5u
luu
l5u
2uu
25u
3uu
35u
linunciele
instellingen
Lund-
o tuinbcuw
Liensten
en cverige
sectcren
Lnergie
prcducenten
Eundel
o vervcer
lndustrie Unrcerend gced
o bcuw
l33
3l6
275
l86
l82
lu6
l42
l62
l4l
l47
8l
77
8l
32
+l83 +89 +76 +2u +6 -4 -49
l2
8edrijven uit sectcren met een ccnvenant
8edrijven uit sectcren met een ccnvenunt, zculs MIA- c
MLL spunnen zich cck in cm energie-em cienter te prcduceren.
MIA stuut vccr Meerjurenuspruken en MLL vccr de
Meerjurenuspruuk Lnergie-em ciency, welke is bedceld vccr
deelnemers uun het Lurcpese systeem vun CU_-emissierechten.
Leze inspunning is terug te zien in de LlA. ln zoo is qo miljcen
gemeld dccr bedrijven uit sectcren met een ccnvenunt. Lit is
zn prccent vun het tctuul gemelde investeringsbedrug. ln zoon
wus o8 miljcen (< prccent) vun het gemelde bedrug ucmstig
vun MIA-sectcren. Le stijging vun het bedrug heeh te muken
met de tcenume vun het uuntul uunvrugen uit de industrie (vccrul
chemie en vcedingsindustrie) en vun supermurkten.
ln bijluge stuut een cverzicht vun ulle sectcren die in zoo LlA
hebben uungevruugd. Lit cverzicht vermeldt hceveel en hce vuuk
een sectcr investeerde en meldde vccr LlA.
4. Investeringen EIA 2010
Steeds meer gebcuwen energiezuinig
Le energie-investeringen cp de energielijst zijn ingedeeld in
vij tcepussingsgebieden: gebcuwen, prccessen, duurzume
energie, trunspcrt en wurmtekrucht. vccr de cutegcrie gebcuwen
is het hccgste bedrug gemeld (zie guur ). Lit bedrug is in
zoo gestegen nuur q<n miljcen. Lit is inclusie 8n miljcen
die is gemeld vccr de tijdelijke mcgelijkheid vccr bestuunde
huurwcningen. Le bedrugen vccr prccessen, duurzume energie
en trunspcrt zijn cck gestegen, ulleen vccr wurmtekrucht is het
investeringsbedrug geduuld.
Figuur 3
Gemeld investeringsbedrag per toepassingsgebied - totaal 1.191 miljoen
%
%
%
%
%
1cp tien fIA-technieken
ln tctuul zijn er in zoo vccr technieken uunvrugen ingediend,
zie bijluge z vccr een ccmpleet cverzicht. vccrul de gemelde
investeringsbedrugen vccr het generiek energiezuiniger muken
vun bestuunde prccessen, de energieprestutieverbetering vun
bestuunde huurwcningen, wurmtepcmpen vccr gebcuwen,
windenergie, uurdwurmte en zcnne-energie zijn in zoo gestegen.
Uck investeringen in trunspcrtleidingen die CU_ leveren uun
tuinbcuwkussen zijn gestegen. Leze zeven bedrijsmiddelen zijn
cck terug te vinden in de tcp tien (zie tubel ). vccr wurmtekrucht
zijn de investeringen juist geduuld. Uck in het benuuen vun
uvulwurmte is het ugelcpen juur minder geinvesteerd.
lnvesteringen die wel veel gemeld zijn muur die niet in deze
tcp tien vccrkcmen, zijn energie-em ciente verlichting (.nz
uunvrugen) en ledverlichting (.z uunvrugen).
(in miljoen )
gebcuwen inclusie huurwcningen / q<n
prccessen / qqn
duurzume energie / zoz
trunspcrtmiddelen / <6
wurmtekrucht / z6
l3
VeeI gebruikte termen: generiek cf speciek
lnvesteringen cp de energielijst zijn cnderverdeeld in een
puur cutegcrieen:
6enerieke energie-investeringen vccr duurzume energie
c vccr bestaande en nieuwe gebcuwen, prccessen c
trunspcrtmiddelen. Lr zijn zeven generieke ccdes bijvccrbeeld
vccr het energiezuiniger muken vun een bestaand
bedrijsgebcuw c nieuw bedrijsprcces.
Specieke energie-investeringen. Lr zijn z8 specieke ccdes,
bijvccrbeeld vccr isclutie vun bestuunde bedrijsgebcuwen.
ln zoo bestcnden ncg twee undere mcgelijkheden cm LlA uun
te vrugen. Undernemers (wuurcnder cck wcningccrpcruties)
kcnden LlA krijgen uls ze investeerden in het verbeteren vun
de energieprestutie vun een bestuund bedrijsgebcuw c vun
bestuunde huurwcningen. Le energieprestutie wus gekcppeld
uun het verbeteren vun het energielubel vun het gebcuw c
de huurwcning. Lnergielubel 8 hulen wus een vccrwuurde c
het lubel mcest met twee stuppen verbeteren. 2cwel vccr het
bedrijsgebcuw uls vccr de huurwcningen wus het mcgelijk LlA
uun te vrugen vccr een pukket vun muutregelen en technieken,
dut vccrtkwum uit een muutwerkudvies (energie-prestutieudvies
c LPA). Leze mcgelijkheid binnen de LlA vccr bedrijsgebcuwen
is er in zo ncg steeds. ln tubel q stuut een cverzicht vun het
gemelde bedrug per cutegcrie.
Tabel 3
Top tien EIA-technieken 2010 (op basis van gemeld investeringsbedrag)
PIaats 1echnieken
6emeId
investeringsbedrag (in
miIjcen ) % van tctaaI
AantaI
aanvragen
l (l) Ceneriek bestuunde prccessen 2ll l8% 59l
2 (5) Lnergieprestutieverbetering bij bestuunde huurwcningen* l89 l6% 256
3 (2) wurmtepcmp (gebcuwen) ll5 lu% l.639
4 (6) windturbine 18 1% l41
5 (8) Lnergiezuinige kcel- c vriesinstullutie 1l 6% 5l5
6 (42) 1runspcrtleiding vccr levering vun gusvcrmig CU_ uun glustuinbcuwbedrijven 53 5% 9
1 l2) lctcvcltuisch zcnne-energiesysteem 32 3% 16u
8 (l9) Aurdwurmtewinning 21 2% 11
9 (l1) kcude- c wurmteterugwinning uit ventilutielucht 24 2% 486
lu (9) wurmte- c kcudecpslug in de bcdem (ucuier) 24 2% 68
1ussen huukjes stuun de plekken vun vcrig juur.
* 1ijdelijke uitbreiding LlA vccr bestuunde huurwcningen viel cnder upurt budget
l4
5. Locaties EIA 2010
fnergie-investeringen per prcvincie
wuur zijn de meeste energie-investeringen gereuliseerd in
nederlund? Eet guut cm de lccutie vun het bedrij wuur de
energie-investering is geinstulleerd en dus niet cm de pluuts
vun een hccdkuntccr.
Le grcctste investeringsbedrugen werden net uls in zoon gemeld
dccr bedrijven in de prcvincies 2uid-Ecllund, nccrd-Ecllund en
nccrd-8rubunt (zie guur q). vccr de meeste prcvincies is het
gemelde investeringsbedrug tcegencmen ten cpzichte vun zoon.
ln 2uid-Ecllund is het bedrug gestegen met bijnu zoo miljcen.
Alleen in de prcvincies 2eelund, Uverijssel en Crcningen is het
bedrug dut bedrijven meldden luger dun in zoon.
Undernemers in nccrd-Ecllund, 2uid-Ecllund en nccrd-
8rubunt investeerden vuuk in wurmtepcmpen, windturbines,
energiezuinige kcelinstulluties en het generiek energiezuiniger
muken vun bestuunde prccessen. ln 2uid-Ecllund werd cck veel
geinvesteerd in uurdwurmtewinning en in trunspcrtleidingen
vccr CU_-levering uun tuinbcuwkussen. ln de meeste prcvincies
(behulve Limburg en Lrenthe) stcnd het verbeteren vun de
energieprestutie vun bestuunde huurwcningen in de tcp vij
vun meest gemelde technieken per prcvincie.
Tabel 4
Aantal aanvragen en gemeld investeringsbedrag per categorie (peildatum 1 april 2011)
fIA 2010 AantaI aanvragen
6emeId
investeringsbedrag
(in miIjcen )
6emiddeId bedrag
per aanvraag (in )
Ceneriek - bestuund - 964 (1%) 244 (2u%) 253.luu
Ceneriek - nieuw - 242 (2%) 3u (3%) l24.uuu
Speciek l2.153 (89%) 1ll (6u%) 55.8uu
Pukket 8edrijsgebcuw 4u (u%) l1 (l%) 425.uuu
Pukket Euurwcningen* 256 (2%) l89 (l6%) 138.3uu
1ctaaI 14.255 (100%) 1.191 (100%) 83.600
* 1ijdelijke uitbreiding LlA vccr bestuunde huurwcningen viel cnder upurt budget
l5
Figuur 4
Gemeld investeringsbedrag per provincie
gemeld investeringsbedrug (in miljcen )
uuntul uunvrugen
33%
388
18%
2.565
3%
35
3%
381
11%
l34
14%
2.u61
14%
l65
18%
2.231
5%
64
6%
83u
6%
61
4%
6l9
6%
13
6%
9l6
5%
66
9%
l.215
10%
ll4
12%
l.1uu
2%
25
5%
684
3%
36
3%
434
2%
24
4%
54l
l6
l1
Praktijkvoorbeeld Industrie
Warmte hergebruiken levert voordelen op
kennis, cntwikkeling en de
verduurzuming vun prccessen met een
kwulitutie hccgwuurdig eindprcduct,
dut is hce Sclidpuck huur identiteit
crmuleert. Rcb 8rcere is bedrijsleider
en mede-eigenuur vun het Lcenense
bedrij. wij werken vunuit een lunge
termijnvisie, cnderdeel duurvun
is veruntwccrd en energiezuinig
investeren en cndernemen. Lun is
het preuig uls een regeling zculs
de Lnergie-investeringsuhrek (LlA)
je cndersteunt.
Sclidpuck, dut zich bezighcudt met de verwerking en prcductie
vun mussieurtcn, is in zoo6 zelstundig gewcrden. Len vun
de vrugen die we cns tcen stelden wus: hce prcleren we cns?,
legt 8rcere uit. wut wij belungrijk vcnden, wus cnder undere
de veruntwccrdelijkheid nemen vccr de huidige en tcekcmstige
generutie. Luurcm hebben we het ccnvenunt Meerjurenuspruken
(MIA) cndertekend, wuurin uspruken zijn gemuukt cm de energie-
em cientie te verbeteren. wij muken mussieurtcn kurtcn
geschikt vccr de verpukking vun vis en blcemen uit cud pupier.
weliswuur wcrden duur uvulstrcmen vccr uungesprcken, muur
het is een prcces dut veel energie vereist. Eet is vun grcct belung
cm die prccessen te cptimuliseren en wuur mcgelijk restwurmte
te gebruiken.
Droogpartij
ln zoo8 werd geinvesteerd in het cmbcuwen vun de drccgpurtij.
8innengekcmen cud pupier wcrdt cpgelcst, gereinigd, verdund
en vervclgens geperst in de kurtcnmuchine tct cngeveer
vijhig prccent wuter uit het pupier is gehuuld. Um het kurtcn
geschikt te muken vccr verwerking guut het duurnu in de
drccgpurtij. 8rcere: Lie verdumpt het wuter tct het percentuge
wuter gereduceerd is tct tien prccent. Len prcces cp busis vun
wuterverdumping wuurbij een uurdgus gestcckte stccmketel
en stccmcilinders zcrgen vccr de verhiuing. wut wij
hebben uungepust is de uvcer vun de restwurmte. viu een
wurmtewisseluur wcrdt de lucht ugevcerd, muur de wurmte
blijh in een geslcten kring wuurdccr we die kunnen hergebruiken.
Lut levert een uunzienlijke bespuring cp in het energiegebruik.
l8
Veel technische kennis
vccr de uunpussing vun de drccgpurtij deed Sclidpuck een
bercep cp de LlA-regeling. wij besteden veel uunducht uun
prccescptimulisutie en de cntwikkeling vun cns prcduct. Lun is
het preuig uls er regelingen zijn die je stimuleren en je cver de
nunciele drempel helpen, legt 8rcere uit. ln het verleden wuren
wij ncgul eens terughcudend in het uunspreken vun belusting- c
subsidiemuutregelen. wij hebben veel technische kennis in huis,
muur udministrutie is dut scms lustig te verwerken. Eet preuige
vun de LlA is dut het bij cns pust. Le veruntwccrding is ccmpuct,
tc the pcint en sluit uun cp cnze versluglegging. vccr vrugen
kunnen we terecht bij Agentschup nL. 2e udviseren cns bij energie-
en milieuvruugstukken en de lijnen zijn kcrt. Lut merkten we niet
ulleen bij de drccgpurtij, muur cck bij undere energiebespurende
investeringen die we recent hebben dccrgevcerd zculs het
instulleren vun een meetrume en de cmbcuw vun de nutpurtij.
Continu proces
Luurzuumheid is een ccntinu prcces dut een brede visie vereist,
vclgens 8rcere.Up ulle terreinen kijken wij hce we prccessen
kunnen cptimuliseren en verduurzumen. Uck ten uunzien vun
cnze grcndstcen. Le beschikbuurheid vun grcndstcen is vun
grcct belung, muur het uunbcd vun cud pupier zul de kcmende
juren unemen. Luurcm zceken we nuur ulternutieven. Len vun
die ulternutieven is het hergebruik vun essenetikeuen. Luurnuust
investeren we in de cntwikkeling vun gruskurtcn, hiervccr hebben
wij een bercep geduun cp de subsidieregeling 1LRM 8icrum nuge.
uit nutuurgebieden betrekken we grus dut niet geschikt is vccr
de dierenccnsumptie. Lut grus verwerken we tct cellulcse en
vervclgens tct kurtcn. we hebben gemerkt dut de vruug hiernuur
grcct is. niet uls tcevceging cp de murkt muur uls een vervunger
vun de huidige grcndstcen.
Op alle terreinen kijken wij hoe we processen kunnen
optimaliseren en verduurzamen
Platen massief karton worden op maat gesneden en opgestapeld.
l9
8edrijf
Solidpack, Loenen (Gld)
Investeringen
Eergebruik vun restwurmte dccr
cmbcuw drccgpurtij en nutpurtij
en instulleren meetrume.
1ceIichting
vccr de cmbcuw vun de drccgpurtij en de
undere investeringen heeh Sclidpuck een
generieke melding geduun vccr de LlA.
Len generieke investering mcet uun een
bespurings ncrm vcldcen. Um de energie-
zuinigheid uun te tcnen heeh Sclidpuck
bespuringsberekeningen uitgevcerd.
2u
2l
Praktijkvoorbeeld 6ebcuwde Dmgeving
Energiebewust bij nieuwbouw en renovatie
Len grcen gebcuw, dut hud
stichting Studswcnen vccr cgen
tcen zij het wccnccmplex Cite
cntwikkelde cp de kcp vun 2uid
in Rcuerdum. Studentenhuisvesting
cp een unieke lccutie, vccrzien
vun duurzume technclcgieen met
dcmcticutcepussingen uungepust uun
de leestijl vun jcnge mensen.
8ijnu gelijktijdig investeerde Studswcnen in een nieuw
hccdkuntccr, een gemeentelijk mcnument uun de Ccudsesingel
in Rcuerdum welke in nq werd cntwcrpen dccr de urchitecten
vun 1ijen en Muuskunt. Uck vccr uunpussingen uun dit gebcuw
werd de energielijst vun Agentschup nL geruudpleegd, vertelt
nuncieel munuger Michel vun 8uurdewijk. 8ij de rencvutie
hebben we bewust gekeken nuur energiezuinige mcgelijkheden.
Eet gedeelte wuurin Studswcnen is gevestigd, wus ccrsprcnkelijk
een lccds muur heeh nu de beleving vun een nieuwbcuwkuntccr.
Lr is gekczen vccr inncvutieve en energiebespurende technieken
zculs een lucht/lucht wurmtewisseluur en wurmtekcude-cpslug
in de bcdem. Ln de lccds is - nuust grcte rumen vccr nutuurlijk
duglicht - vccrzien vun ledverlichting. Allemuul tcepussingen die
in uunmerking kcmen vccr Lnergie-investeringsuhrek (LlA) en
duurdccr een redelijke terugverdientijd hebben. Unze udviseur
heeh berekend dut de investering in de wurmtekcude-cpslug
binnen zeven juur rendeert.
Duurzaam wooncomplex
Uck wilden we een duurzuum wccnccmplex reuliseren,
vertelt Peter vun Cennip, prcjectleider bij Studswcnen cver
de nieuwe studentenhuisvesting. Lun is het preuig uls
zcn gebcuw in uunmerking kcmt vccr grcennunciering
en uls er vccr technische tcepussingen een bercep kun
wcrden geduun cp scule tegemcetkcming viu de LlA.
Um Cite vun een grcen lubel te vccrzien, werd een sculu
uun instullutietechnische cplcssingen tcegepust. vun
Cennip: ln ccmbinutie met de buren, een hcgeschccl, is
22
een brcn vccr wurmtekcude-cpslug geslugen. Luurnuust
is het ccmplex vccrzien vun lugetemperutuurverwurming
en ER++-glus. Up het duk stuun zcnneccllectcren vccr de
wurmwutervccrziening. Le zcnneccllectcren kwumen in
uunmerking vccr LlA. Muur we hebben niet uitsluitend nuur
technische muutregelen gekeken. Uck in undere uceuen wilden
we duurzuumheidsdcelstellingen bereiken. Leidend duurbij
wuren cnder undere de leestijl en eisen vun cnze gebruikers.
Nog rendabeler
Le bewcners vun Cite zijn merendeels twintigers, ze studeren c
zijn net ugestudeerd. Le hele inrichting vun het gebcuw is duurcp
ugestemd. vccr studenten zijn er zo studics beschikbuur en
jcnge prcessicnuls wcrden gehuisvest in kleine uppurtementen.
Luurnuust vccrziet Cite in ccmmerciele ruimten cm een eigen
bedrij te sturten. wut vccr cnze dcelgrcep bijvccrbeeld vun
belung is, is een snelle internetverbinding. Luurcm werd gekczen
vccr glusvezelkubel, niet ulleen vccr het internet muur vccr ulle
teleccm in het gebcuw. 8ehulve de gcede verbindingen heeh
dit uls vccrdeel dut we een wcud uun kcper hebben bespuurd.
we hebben cck nuur de pruktijk gekeken, nuur mcgelijkheden
cm de energiebespurende technieken ncg rendubeler te muken.
Lut is gelukt dccr dcmcticutcepussingen. 2c zijn de uzuigkuppen
uungeslcten cp de wurmteterugwinning en deze wcrden nu een
uur uutcmutisch uitgeschukeld.
Advies
1en uunzien vun tien juur eerder hebben we gemerkt dut nuust
de technische inncvuties, de udvisering crs is verbeterd, vervclgt
hij. wil je energiezuinig bcuwen dun stuut en vult het resultuut
bij gced udvies. Luurin werden we cndersteund dccr technische
udviesbureuus en subsidieudviseurs die vccr cns het ccntuct met
Agentschup nL cnderhielden. Studswcnen heeh geleerd vun huur
ervuringen. wuren wij eerst zeer umbitieus en wilden we kcplcper
zijn, tegenwccrdig zijn we meer trendvclgend en is cnze lcsce:
duurzuum veruntwccrd bcuwen, muur cp een eccncmisch
rendubele wijze. Lccr de snelle technclcgische cntwikkeling is
dut mcgelijk gewcrden. 8ij Cite en cns eigen kuntccr is de keuze
gevullen cp beprcede cplcssingen. Eet vccrdeel hiervun is dut
bij vervunging de cnderdelen bij ubrikunten cp de plunk liggen.
Lccr de ccmbinutie vun tcepussingen is het ncg steeds mcgelijk
een zeer gced energetisch resultuut neer te zeuen.
Door de combinatie van toepassingen
is een zeer goed energetisch resultaat mogelijk
Zonnecollectoren op het dak van Cit, het nieuwe woon- en werkcomplex
op de Kop van Zuid in Roerdam
23
8edrijf
Stichting Stadswonen, Roerdam
Investeringen
wurmtekcude-cpslug, led -verlichting,
ER-pcmp en verbeteren energieprestutie
vun het bedrijsgebcuw: zcnneccllectcren
vccr de huurwcningen
1ceIichting
wcningccrpcruties en undere zukelijke
verhuurders kunnen niet ulleen LlA
uunvrugen vccr hun eigen bedrijs punden
en wccn-zcrgccmplexen, muur cck vccr
zcnne-energie cp hun huurwcningen.
24
25
Praktijkvoorbeeld buurzame fnergie
Hoger rendement door groen gas productie
Met de stijging vun de energieprijzen
wcrdt het steeds interessunter te
kijken nuur inncvutieve prccessen
die het rendement verhcgen.
vccr de uvulverwerking geldt
dut je duurbij zcwel kun kijken
nuur de reductie vun uvulstrcmen
uls nuur het hergebruik vun
energiestrcmen, vertelt willy Peeks,
munuger prcjectreulisutie bij
uvulverwerkingsbedrij Auerc.
Avulverwerking bestuut uit een uuntul prccessen wuurbij veel
energie vrijkcmt zculs verbrunding, vergisting en ccmpcstering.
Leze prccessen willen wij zc duurzuum mcgelijk inrichten,
wunt de vruug vun zcwel cnze klunten uls uundeelhcuders nuur
een energiezuinige en milieuvriendelijke uvulverwerking is
grcct, uldus Peeks. Leze visie prcberen we in drie usen gestulte
te geven: inkcmende, verwerkende en uitguunde strcmen.
Le eerste use is gericht cp uvulreductie. Le luutste juren wcrdt
uvul steeds beter gescrteerd en minder uungeleverd in cnze
verwerkingsubrieken. 1cch hebben wij een extru scrteeruse
ingebcuwd, wuurin wij ncg veel plustic en pupier kunnen
scheiden.
Biogas
ln Crcningen heeh Auerc een uvulverwerkingsinstullutie die
nu de vccrscheiding meerdere ructies cnderscheidt. uit het
huishcudelijk uvul winnen we zcwel metuul, kunststc, een
brundbure uls een te vergisten ructie. Leze te vergisten ructie
bestuut uit ureekbuur muteriuul, de zcgenuumde crgunisch
nuue ructie (Unl). Lccr in een vergistingstunk wuter tce te
vcegen uun de Unl prcduceren de micrc-crgunismen bicgus,
legt hij uit. Eet bicgus wcrdt viu een wurmtekruchtkcppeling
cmgezet in elektriciteit. Lr is echter een nudeel uun dit
prcces: er guut veel energie verlcren bij de luutste stup, de
cmzeuing vun bicgus nuur elektriciteit. Luurcm zeuen we
uitsluitend vccr het elektriciteitsgebruik in cnze eigen ubriek
ncg een wurmtekruchtmctcr in. Eet cvergrcte deel vun het
bicgus vceden we uls grcen gus in cp het gusnet. Um dit te
26
reuliseren hebben we in zoon het initiutie gencmen een
bicguscpwuurdeerinstullutie te bcuwen. Luurmee hulen we
de luutste stup uit de verwerking. ln pluuts vun het cpwekken
vun elektriciteit, wuurderen we het bicgus cp tct gus vun
uurdguskwuliteit. Eet bicgus is duurdccr grcen gus gewcrden. Le
culcrische wuurde vun het grcene gus vult binnen de bundbreedte
vun het nederlundse uurdgus en bcvendien weten we zc bijnu
o% vun het bicgus - dut cnder meer uit methuun bestuut - te
benuuen. wut cverblijh, is slechts CU_ en zwuvelwuterstc.
Trendseer
Auerc is met de cpwekking vun grcen gus een trendseuer en de
grcctste grcengusprcducent vun nederlund. Peeks: ln Crcningen
hebben we ulle testusen inmiddels dccrlcpen en werd de
instullutie in juni vun zo cm cieel gecpend. Umdut we gelcven in
deze technclcgie zijn we cck in wijster gesturt met de bcuw vun
eenzelde instullutie. Leze is begin zoz cperuticneel. ln Lrenthe
levert Auerc duurnuust cck wurmte. Eet nuustgelegen
industrieterrein is een energietrunsitiepurk. Lit purk kunnen wij
vccrzien vun wurmte cp ullerlei niveuus, vertelt Peeks. 8ij het
verbrunden vun uvul prcduceren wij stccm en wurmte. Lie zeuen
wij in wijster viu een stccmturbine cm in elektriciteit. Uck hier
geldt: de luutste stup vun het prcces heeh een relutie luug
rendement. Lccr wurmte rechtstreeks beschikbuur te muken vccr
nuustgelegen industrieen, kunnen wij cnze energie veel eectiever
en em cienter benuuen. vccr beide prcjecten heeh Auerc
Lnergie-investeringsuhrek (LlA) uungevruugd. Eet vccrdeel vun
deze regeling is dut het je leert cm met undere en nieuwe cgen
te kijken nuur de mcgelijkheden cm te verduurzumen. Eet geeh
cns nieuw perspectie. Muur wij dcen cck ideeen en leuds cp uit
de Lnergielijst en kijken vervclgens c deze vun tcepussing zijn cp
cnze nieuwe investeringen. Stoomleiding die wordt aangelegd tegen de gevel van de fabriek.
21
Het naastgelegen industrieterrein is een energietransitiepark.
Dit park kunnen wij voorzien van warmte op allerlei niveaus
8edrijf
Aero; Wijster, Groningen
Investeringen
8icguscpwuurdeerinstullutie en restwurmte
levering industrie
1ceIichting
nuust bicguscpwuurdering en
bic-wurmtekrucht stuun er ncg meer
instulluties vccr duurzume energie cp de
energielijst. 8ijvccrbeeld systemen die
gebruik muken vun zcnne-energie,
windenergie en uurdwurmte.
28
29
Praktijkvoorbeeld 1ranspcrt
Cryogene koeling bespaart veel energie
Up de kcelingkcsten vun cns trunspcrt
bespuren we o tct 8o prccent.
Aun het wccrd is Ichun Lijkgruu,
directeur vun Lijkgruu-Reinders
in Apeldccrn. Le tceleveruncier vun
de hcrecu investeerde in zoo in een
crycgeen kcelingsysteem vccr een vun
huur vruchtwugens. Len investering
die in uunmerking kcmt vccr
de Lnergie-investeringsuhrek (LlA),
die behulve een bespuring cp
de energiekcsten cck undere grcte
vccrdelen met zich meebrengt.
wij willen uls bedrij tcekcmst gericht bezig zijn. Luurzuum
investeren muukt cnderdeel uit vun cnze bedrijsvcering.
Lut geldt vccr het gebcuw wuurin wij huizen en cck vccr
cnze bedrijsmiddelen, legt Lijkgruu uit. 1cen een vun cnze
kcelwugens uun vervunging tce wus en de leveruncier 1hermc
king een crycgene kcelinstullutie vccrstelde, hebben we die cptie
serieus cverwcgen. Uck cmdut wij een bewuste bedrijsvcering
nustreven. kceling cp busis vun CU_ - in pluuts vun diesel - pust
in dut pluutje. Le vlceibure kccldicxide (CU_) vccr de kceling
beperkt de schudelijke gevclgen vccr het milieu, dccrdut
er geen diesel meer ncdig is vccr het kcelen. Eet systeem
hergebruikt gus en er cntstuun geen extru brceikussen tijdens
de werking vun de kcelunit. Le gebruikte CU_ is een restprcduct
uit de industrie.
Geen bewegende delen
Lijkgruu-Reinders wus een vun de eerste bedrijven die de
cverstup muukte nuur crycgeen gekcelde vruchtunits. we
zcuden de eerste in de regic zijn, duur kun je je mee prcleren.
Leze investering brucht cck undere vccrdelen met zich mee.
2c vergt een vruchtwugen met CU_-kceling minder cnderhcud,
zijn de gebruikskcsten luger en is hij geluidsurm en trillingsvrij.
Eet Cryc1ech-systeem bevut geen bewegende delen, zculs
dieselmctcren en ccmpresscren. Le CU_-mctcr prcduceert
no prccent minder geluid dun truditicnele kcelunits cp diesel
en is stiller dun bijvccrbeeld de uchtergrcndgeluiden in een
kuntccrcmgeving. Muur vccr cns wus het vun belung dut
de inncvuties niet ten kcste guun vun de prestuties. Lut is niet
3u
het gevul. Le CU_-mctcr presteert zels beter. Le temperutuur
in de kcelcel is binnen o minuten cp het gewenste niveuu.
Met een dieselmctcr is dut niet te bereiken, uldus Lijkgruu.
Lagere brandstoosten
Luur stuut tegencver dut de investering in een CU_-mctcr iets
hcger is dun in een dccr diesel uungedreven mctcr. Lijkgruu:
1cch verwuchten we dut we de investering binnen vij juur
hebben terugverdiend. Lut kcmt dccr de LlA en de lugere
brundstccsten. Um vccr de LlA in uunmerking te kcmen
mcest het bedrij een bercep dcen cp het generieke gedeelte
vun de energielijst. 8ij deze inncvutieve cntwikkeling hebben
wij gemerkt dut die ncg niet speciek is cmschreven. Luurdccr
gu je een under truject in, die vun de generieke uunvruug. Lut is
unders dun bijvccrbeeld de LlA-uunvrugen die wij in zoon vccr
investeringen in cns gebcuw hebben ingediend. Le wurmtepcmp,
energiezuinige kcelinstullutie en wurmteterugwinning cp de
kcelinstullutie wuren speciek cmschreven en die uunvrugen
hceden in tegenstelling tct de crycgene kcelinstullutie
niet met berekeningen te wcrden cnderbcuwd.
Sparringpartner
8ij generiek cmschreven bedrijsmiddelen wcrden de
energieprestuties beschreven. Le bedrijsmiddelen mceten uun
een bespuringsncrm vcldcen. Um dit te luten berekenen deed
Lijkgruu een bercep cp een udviseur. Lerst heeh hij de ncrm
vustgelegd cp busis vun het gebruik vun dieselmctcren en de
prcgncses vun de leveruncier vun het nieuwe kcelsysteem.
vervclgens mcest de bespuring met testresultuten wcrden
uungetccnd. wij hebben duurbij regelmutig cverleg gevcerd
met Agentschup nL. 2ij hebben veel kennis cp dit gebied in
huis en beschikken cver technisch kundige udviseurs die cns
cndersteunden. Muur bcvenul wuren zij een spurringpurtner
wuurmee we trunspurunt en eerlijk kcnden cverleggen.
De CO-motor maakt minder geluid
en presteert zelfs beter
Koelwagen met cryogene koelinstallatie.
3l
8edrijf
Dijkgraaf-Reinders, Apeldoorn
Investeringen
Crycgene kcelinstullutie vccr een vrucht-
wugen. vccr het bedrijspund een
wurmtepcmp en een energie zuinige
kcelinstullutie vccr cpslug vun de
vcedingsmiddelen. Leze kcelinstullutie
is uitgerust met een systeem vccr energie-
terugwinning en duurdccr ncg zuiniger.
1ceIichting
Le Cryc1ech-technclcgie guut uit vun vlcei-
bure kccldicxide (CU_), een restprcduct uit
de industrie. Um vccr de LlA in uunmerking
te kcmen heeh Lijkgruu-Reinders een
generieke melding geduun.
32
33
Praktijkvoorbeeld tand- en tuinbcuw
Investeren voor de toekomst
Len bic-wurmtekruchtinstullutie
(bic-wkk), een vergister en
ledverlichting zijn slechts een puur
vccrbeelden vun energiezuinige
investeringen cp het kippenbedrij
vun 1sjep Icrritsmu in 1zummurum.
Lccr de cmvung vun cns bedrij is
het vun grcct belung de energiekcsten
in de guten te hcuden, vertelt hij.
Le Lnergie-investeringsuhrek (LlA)
ervuren wij bij investeringen uls
een welkcme stimuluns.
Le ledverlichting kwum in zoo in uunmerking vccr de LlA.
ln een puur stullen zijn we gesturt en inmiddels kijken we verder.
we willen cck in de undere bedrijsgebcuwen cverstuppen cp led,
muur dun de nieuwe intelligente verlichting, vertelt Icrritsmu.
Ledverlichting is slechts een cnderdeel vun de milieubewuste
en energiezuinige investeringen die hij cp zijn kippenbedrij
heeh dccrgevcerd. ln n8 zijn we begcnnen met het pluutsen
vun windmclens en duurnuust hebben we een bicgusinstullutie
die strccm cpwekt met een wurmtekruchtkcppeling, de wkk.
1wee tunks mest leveren per uur 6oo kubieke meter methuungus
wuuruit wij ,z meguwuuuur elektriciteit prcduceren. Leze
instullutie kwum net uls de ledverlichting in uunmerking vccr de
LlA. Alleen hebben we vccr de led de LlA zel uungevruugd en vccr
de bic-wkk heeh cnze leusemuutschuppij de Luge Lunden dut
geduun , vertelt hij.
Stimulans
Eet pluimveebedrij in 1zummurum is een vun de grctere
in nederlund. Icrritsmu: wij hebben qz<.ooo sluchtkuikens.
1ijdens de piekuren in de winter verbruiken wij vccr de
verwurming z meguwuu, wunt eendugskuikens hebben een
cmgevingstemperutuur ncdig vun z tct < gruden Celsius wut
lungzuum wcrdt ugebcuwd tct zo gruden. Luurnuust hebben
kippen een beperkte nuchtrust - slechts zes uur - wuurdccr
de verlichting uchuien uur per dug brundt. lk verwucht duurcm
dut de investering in de bic-wkk zichzel snel terugbetuult.
Ln dut geldt cck vccr de ledverlichting. Le LlA ervuurt hij
duurbij uls een pcsitieve stimuluns en een preuige nunciele
34
tegemcetkcming. Regelingen zculs de LlA vereenvcudigen
de stup cm energiebewuste investeringen te dcen, wunt
bijvccrbeeld met een bic-wkk zijn grcte bedrugen gemceid.
weliswuur kijken we eerst c de investering rendubel is zcnder
subsidie c cverheidsregeling. wij nemen het echter wel mee in
de uwegingen wunt we kijken cck nuur de pcrtemcnnee. wut wij
duurnuust bijzcnder leuk vcnden, wus cm de betrckkenheid vun
Agentschup nL bij cns bedrij en de LlA mee te muken. 2ij kwumen
cp het bedrij kijken nuur beide investeringen.
Nieuwste generatie
lnvesteren is de uiting vun een tcekcmstvisie en Icrritsmu vclgt
ulle cntwikkelingen cp de vcet, zcwel cp nuncieel terrein uls
cp het gebied vun technclcgische cntwikkelingen. Crceien uls
bedrij betekent dut je tijd mcet investeren in het cp peil hcuden
vun je kennis, cck je kennis vun cverheidsregelingen. vun de
LlA hebben wij vuker gebruik gemuukt, bijvccrbeeld vccr een
bicmussuvergussingsinstullutie in zoo6, die nu niet meer cp de
energielijst stuut. vccr de vergister wuur de nieuwe bic-wkk cp
druuit hebben wij een bercep geduun cp de Stimuleringsregeling
Luurzume Lnergieprcductie (SLL). Luurnuust is het
vccr Icrritsmu vun belung bij te blijven cp het gebied vun
energiebespuring en diervriendelijkheid. Le technclcgische
cntwikkelingen guun snel, weet hij. 1cen wij de ledverlichting
instulleerden, wus het bijvccrbeeld ncg niet mcgelijk cm de
lumpen te dimmen en wus er te weinig spreiding vun licht. 8ij de
nieuwste generutie ledverlichting zijn de urmuturen verbeterd,
is er minder blindstrccm, is dimmen mcgelijk en wcrdt de led
geleverd in verschillende kleurtcnen die kunnen reugeren cp
de kuikens. 8ehulve dut de nieuwe verlichting minder energie
verbruikt, kcmt het dus cck het dierenwelzijn ten gcede.
De motor van de warmtekrachtinstallatie waarmee stroom wordt opgewekt.
35
Regelingen, zoals de EIA, vereenvoudigen de stap
om energiebewuste investeringen te doen
8edrijf
Pluimveebedrijf Jorritsma Tzummarum
Investeringen
Ledverlichting en bic-wkk
1ceIichting
Ledverlichting vccr bedrijsgebcuwen kun
sinds zoon vccr de LlA wcrden uungemeld.
ln de energielijst stuut uun welke lichtstrccm
(lumen) per elektrisch vermcgen (wuu)
de verlichting mcet vcldcen.
36
Bijlagen
31
Bijlage 1
EIA-aanvragen per sector in 2010
* Sectcr 8IK AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
1. 8cuw en cnrcerend gced 45/70 1.300 316,6
8cuwnijverheid 45 21l 49,4
verhuur en hundel cnrcerend gced 1u l.u29 261,2
2. Industrie 15 t/m 37 1.379 275,3
AardcIie en chemie SubtctaaI 210 163,4
* Aurdclie- en steenkcclverwerkende industrie 23 23 l3,2
* Chemie 24 ll8 l46,5
* Rubber- en kunststcverwerking 25 69 3,1
Vceding SubtctaaI 550 69,7
* Aurduppelprcducten l53l 3l 5,4
* 8ier, Mcut, lrisdrunken l595/l596/l598 3 u,2
* Crcenten en ruit l53 58 4,l
* Murgurine, clien en veuen l54 21 l2,5
* Meel, Cucuc, kcm ebrunderijen l56/l584/l586 1 u,3
* Suiker l583 3u 9,2
* vleesverwerking l5l l3l 9,8
vceding cverig l5 224 2u,6
* 2uivel l55 39 1,4
MetaaI SubtctaaI 163 11,8
Metulen in primuire vcrm 21 46 1,3
Metulen prcducten 28 85 3,6
* Uppervluktebehundeling 285 29 u,1
* ncn-errc, (ijzer)gieterijen 214/215 3 u,2
MineraIe prcducten SubtctaaI 36 2,3
* Asult 2682 l5 l,l
* Clus, cement, kulkzundsteen 26l/265l/266l 6 u,2
* kerumiek 262/263/264 9 u,2
Minerule prcducten cverig 26 6 u,1
Industrie cverig SubtctaaI 420 28,2
38
* Sectcr 8IK AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Avulrecycling 31 2u 5,9
Crusche industrie 22 5u 2,2
Ecut, vervuurdiging meubels 2u/36 8u 3,1
Muchines en uppuruten 29 t/m 33 l38 1,u
* Pupier en kurtcn 2l 46 4,9
1ubuk l6 1 u,1
* 1extiel, tupijt, kleding, leer l1 t/m l9 49 2,8
vervcermiddelen 34/35 3u u,9
3. fnergieprcducenten 40 367 161,6
4. HandeI 50 t/m 55 5.012 105,5
Autchundel 5u l8l l4,1
Letuilhundel 52 l.369 22,l
Crccthundel 5l 385 l6,u
Ecrecu 55 l.441 24,4
* Supermurkten 52ll l.63u 28,3
5. tand- en tuinbcuw 01 2.918 77,3
Lundbcuw ul 2.455 45,8
* Clustuinbcuw ull2l 463 3l,5
6. Vervcer 60 t/m 63 510 76,2
Lienstverlening vervcer 63 59 36,2
* kcel- en vrieshuizen 63l22 39 1,5
* 1unkcpslug 63l2l 1 u,2
vervcer dccr de lucht 62 l1 2,u
vervcer cver lund 6u 26l 25,9
vervcer cver wuter 6l l21 4,3
* 7. financiIe insteIIingen 65 358 31,6
39
* Sectcr 8IK AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
8. bienstverIening en cverigen 2.411 147,2
8csbcuw, visserij u2/u5 36 5,l
* Ccmputerservice 12 16 6,3
linunciele beurzen 61 l2 u,4
Cezcndheidszcrg 85 341 6,2
* lndustriele nutwusserijen 93ul 53 2,4
Milieudienstverlening 9u 29 22,4
* Ulie- en guswinning ll l2 2,8
Underwijs en universiteiten 8u ll u,l
Uverige dienstverlening 93 641 2u,9
Uverige zukelijke dienstverlening 14 145 58,3
Pcst en teleccmmunicutie 64 92 6,3
Uverig 13/95 9 u,2
Spcrt en recreutie 92 25l 1,3
verhuur vun trunspcrtmiddelen 1l 36 l,u
* verzekeruurs 66 32 6,1
* winning en distributie wuter 4l 4 u,3
winning zund, grind, klei l4 l9 u,5
SubtctaaI zcnder MJA/ccnvenant 10.888 (24%) 851 (29%)
* SubtctaaI met MJA/ccnvenant 3.367 (76%) 340 (71%)
1ctaaI 14.255 (100%) 1.191(100%)
* Meerjurenuspruuk c under ccnvenunt
4u
Bijlage 2
Gemelde EIA-technieken in 2010 (per toepassingsgebied)
fnergie-investeringen in gebcuwen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
2luuuu Lnergieprestutie bestuunde bedrijsgebcuwen 4u l6,9
26uuuu Lnergieprestutie bestuunde huurwcningen** 256 l88,1
Abscrptiedrcging gebcuw l u,l
Adiubutische indirect werkende duuwpuntsluchtkceler l4 l,1
Adeksysteem vccr zwembuden l u,u
Luglichtsysteem met spiegel- c prismustuurelementen c spiegelende kckers 38 u,3
Lebietregeling ventilutcr 49u 1,5
Lirect gusgestcckt strulingspuneel 3u l,2
Lcuchewuterwurmtewisseluur l u,u
Lrccg- c bevcchtigingrctcr 3l l,2
Lnergie- c uurdgustussenmeter 12 u,6
Lnergie-em cient verlichtingsysteem l.l92 22,1
Lnergiezuinig uzuigsysteem l5 u,3
Lthyleenmeter l9 u,3
Ceneriek bestuunde gebcuwen 211 l2,u
Ceneriek nieuwe gebcuwen 42 4,u
Eccgrendement luchtverwurmer 5l u,9
ER++-glus vccr bestuunde gebcuwen 246 l6,2
ER-pcmp 69 u,6
lsclutie vun kcel- c vriesruimten l63 6,3
lsclutie vccr bestuunde ccnstructies 46u 1,6
kcude- c wurmteterugwinning uit ventilutielucht 486 24,4
Ledverlichtingsysteem l.21l l8,l
4l
fnergie-investeringen in gebcuwen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Legicnellubestrijding vccr tupwutersystemen l u,u
Luchtdicht luchtverdeelsysteem l4 u,6
Luchtcntvcchtiger met tussengeschukelde wurmtewisseluur 1 u,2
Membruunbuervuten bij drukverhcgingsinstulluties l u,u
Ruimtelijk ukcestisch klimuutmeetsysteem - -
Steunventilutcr 28 u,2
Systeem vccr benuuing vun uvulwurmte l8 3,5
verlichting- c klimuutbespuring 4u1 6,5
vluchtwegsignulering* l3 u,u
wurmtepcmp l.639 ll5,2
wurmtepcmpbciler 5 u,u
wurmtewisseluur vccr vrije kceling l8 l,5
SubtctaaI 7.416 459
* nieuwe ccdes energielijst zoo
** 1ijdelijke uitbreiding LlA vccr bestuunde huurwcningen viel cnder upurt budget
42
fnergie-investeringen in prccessen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Abscrptiedrcging prcces l u,4
Avulgestcckte instullutie l u,u
Avulwuterwurmtewisseluur 4 u,2
Anticcndensclie vccr vrieskust 223 u,5
8uitenschermen 8 u,5
Cellen- c pendelsluis - -
Ccndensutcren* 6 u,l
Ccndenserende wurmtewisseluur vccr stccmketels c prcductie- c drccgprccessen 22 l,u
Lumpstccmsysteem vccr nutwusserijen l u,u
Lirect gusgestcckte ccndenserende bciler 46 u,5
Lnergie- c uurdgustussenmeter 98 l,8
Lnergiezuinige klimuutregeling in tuinbcuwkus 4 u,u
Lnergiezuinige kcel- c vriesinstullutie 5l5 1l,u
Lnergiezuinige prcessicnele kcel- c vrieskust l11 l,3
Lnergiezuinige uPS* 41 1,4
Cusexpunsie-instullutie l u,l
Cusgestcckt heetwutertcestel vccr (vuut)spcelmuchines c (vuut)wusmuchines ll u,l
Cusgestcckt ER-rituurtcestel 495 1,5
Cusgestcckte (stccm)ccnvectiecven 63u 8,u
Cusgestcckte drccgtunnel vccr zeedruk 8 u,2
Cusgestcckte hcgedrukreiniger lu u,l
Cusgestcckte inrurccdpunelen vccr drcging vun cppervlukken 8 u,l
Cusverwurmde wusdrcger 64 l,3
Ceneriek bestuunde prccessen 59l 2lu,8
Ceneriek nieuwe prccessen l54 l9,5
Cevelschermen l8 u,3
Crcndstcenvccrverwurmingsinstullutie - -
Eeetguscntdccisysteem 81 u,9
Eeteluchtcven met rcterende prcductmund 2 u,u
Ecgedrukcntwuteringspers vccr nutwusserijen l u,l
43
fnergie-investeringen in prccessen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Ecgedrukverneveling in tuinbcuwkussen* 36 l,5
Eccgrendement elektrcmctcr 3u lu,l
Ecrizcntule energieschermen 6u 3,u
lnbluusvcchtregeling vccr teeltcel puddenstcelen - -
lnjectiebeluchting vccr tuinbcuwkussen 3 u,3
kusdek c kusgevel 26 l,4
Lukdrcger met uv-A lichturmuturen - -
Ledbelichtingsysteem vccr tuinbcuwgewussen* 3 u,l
Luchtcirculutiesysteem in tuinbcuwkussen 8 u,2
Lucht-icnisutieuppuruut in rijpings- c bewerkingsruimte vccr kuus* - -
Luchtcntvcchtiger met tussengeschukelde wurmtewisseluur* l u,3
Lijmcpbrengstsysteem bij gclurtcnubricuge - -
Mungelkuppen vccr bestuunde mungels* - -
Mechunische reinigingsinstullutie vccr wurmtewisseluurs - -
Melkvccrkceler 242 u,5
Untdccikup lu u,l
Urgunic Runkine Cycle c kulinucyclus 5 3,u
Urice venturi ccndensuscheider l u,u
Permunente dugudekking vccr kcel- c vriesmeubel 436 6,3
Pulserend brundersysteem vccr kerumiekcvens l u,u
Rcckgusreiniging vccr CU_-bemesting 9 l,l
Ruimtelijk ukcestisch klimuutmeetsysteem vccr tuinbcuwkussen* - -
Schuimbitumeninstullutie l u,3
Stccmdrcger l l,8
Systeem vccr benuuing vun uvulwurmte 44 l1,u
Systeem vccr wurmteterugwinning uit tuinbcuwkussen 1 u,2
1runspcrtleiding vccr levering gusvcrmig CU_ uun tuinbcuwkussen 9 53,4
1runspcrtpunnen vccr vervcer vun vlceibuur uluminium - -
uitschukeluppuruut lu u,l
verbeterde brunderregeling bij usultprcductie - -
44
fnergie-investeringen in prccessen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
wurmtepcmp 25 3,3
wurmteterugwinning bij (vuut)spcelmuchines c (vuut)wusmuchines c wusdrcgers 66 u,3
wurmteterugwinning cp kcel- c persluchtinstulluties 464 3,l
wurmtewisseluur met helixwerking c schcuen vun strekmetuul 2 2,5
2elreinigende wurmtewisseluur 9 6,2
SubtctaaI 4.742 449
* nieuwe ccdes energielijst zoo
fnergie-investeringen in warmtekracht AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
8rundstccelsysteem - -
wurmtekruchtinstullutie met een zuigermctcr 98 l9,u
wurmtekruchtinstullutie met turbine c undere mctcr ll 6,6
SubtctaaI 109 26
45
fnergie-investeringen in transpcrtmiddeIen AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Aungepuste keerkcppeling bij een dubbele scheepsschrce l2 u,5
Autcmutisch sturt-stcpsysteem vccr rungeerlcccmctieven* - -
8undenspunning(regel)systeem ll u,u
Lnergiebespurend rcerensysteem l u,u
Lnergiezuinige scheepsmctcr 43 2,5
Ceuutcmutiseerd rcuteplunningsysteem vccr binnenvuurtschepen* - -
Ceneriek bestuunde trunspcrtmiddelen 96 2l,2
Ceneriek nieuwe trunspcrtmiddelen 45 1,2
Eydrcdynumische unkerkluizen en unkers* 2 u,u
lndirecte uundrijving vccr kceluggreguten 12 l,3
kcpschct windscherm c spciler intermcduul chussis 2 u,l
Lichtgewicht urumide kcelccntuiner 1l 3,4
Schrceusgedreven generutcr vccr schepen l u,u
Spudpuul l1 u,3
Sturt-stcpsysteem vccr vruchtwugenmctcr 2 u,u
Systeem vccr benuuing vun uvulwurmte in een binnenvuurtschip* - -
1eruglevervccrziening remenergie vun elektrische mctcren 23 l8,u
verlenging vun een bestuund binnenvuurtschip* 2 u,2
wurmtepcmp vccr bestuunde treinen - -
2ijuscherming 53 u,4
SubtctaaI 453 55
* nieuwe ccdes energielijst zoo
46
fnergie-investeringen in duurzame energie AantaI aanvragen
6emeId investeringsbedrag
(in miIjcen )
Aurdwurmtewinning 11 21,l
8icbrundstcprcductie-instullutie 1 9,l
8icguscpwuurdeerinstullutie l9 6,6
lctcvcltuisch zcnne-energiesysteem 16u 32,l
Ceneriek duurzume energie l u,u
Crcndwurmtewisseluur 23 l,1
ketel gestcckt met bicmussu 2ul 9,l
wurmte- c kcudecpslug in de bcdem (ucuier) 68 24,2
wurmtekruchtinstullutie gestcckt met bicmussu 22 5,4
wuterkruchtcentrule - -
windturbine l41 18,u
2cet-zcutwutercentrule - -
2cnneccllectcrsysteem 2lu 8,3
SubtctaaI 1.535 202
41
Lit is een publicutie vun:
Agentschup nL
nL Lnergie o klimuut
Eunzeluun o
Pcstbus oo | 8ooo C8 2wclle
Eelpdesk LlA + (o)88 6oz q o (gecpend vun n.oo tct z.o uur)
www.ugentschupnl.nl/eiu
Agentschup nL | juni zo
Publicutie-nr. zLlARoz
Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld
kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor
eventuele fouten.
Agentschup nL is een ugentschup vun het ministerie vun
Lccncmische 2uken, Lundbcuw en lnncvutie. Agentschup nL
vcert beleid uit vccr diverse ministeries uls het guut cm
duurzuum heid, inncvutie en internuticnuul. Agentschup nL is het
uunspreekpunt vccr bedrijven, kennisinstellingen en cverheden.
vccr incrmutie en udvies, nunciering, netwerken en wet- en
regelgeving.
Le divisie nL Lnergie en klimuut versterkt de sumenleving
dccr te werken uun de energie- en klimuutcplcssingen vun
de tcekcmst.