TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 1

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa

1 Dimenzionisati nosa sistema proste grede, raspona L=6.0 m, optereen jednako
raspodeljenim stalnim optereenjem g = 35 kN/m i povremenim optereenjem p = 20
kN/m. Nosa je pravougaonog poprenog preseka, dimenzija b/d = 30/60 cm, izvodi
se od betona MB 30 i armira rebrastom armaturom RA 400/500. Za usvojeni
raspored armature sraunati napone u betonu i armaturi, srednje rastojanje i
karakteristinu irinu prslina i maksimalni ugib nosaa, vodei rauna o dugotrajnom
dejstvu stalnog optereenja.
M
g
= 356.0
2
/ 8 = 157.5 kNm ; M
p
= 206.0
2
/ 8 = 90 kNm
T
g
= 356.0 / 2 = 105 kN ; T
p
= 206.0 / 2 = 60 kN
1.1 DIMENZIONISANJE
M
u
= 1.6157.5 + 1.890 = 414 kNm
MB 30 f
B
= 20.5 MPa = 2.05 kN/cm
2

RA 400/500
v
= 400 MPa = 40.0 kN/cm
2

pretp. a
1
= 7 cm h = 60 - 7 = 53 cm ; b = 30 cm
043 . 2
05 . 2 30
10 414
53
k
2

b
/
a
= 3.5/6.622 ; = 27.991%

40
05 . 2
100
53 30
991 . 27 A
. potr , a

= 22.81 cm
2

usvojeno: 6R22 (22.80 cm
2
)
1.2 OSIGURANJE OD GLAVNIH NAPONA ZATEZANJA
T
u
= 1.6105 + 1.860 = 276 kN
MB 30
r
= 1.1 MPa = 0.11 kN/cm
2

'

<
>

2
r
2
r
2 n
cm / kN 33 . 0 3
cm / kN 11 . 0
cm
kN
193 . 0
53 9 . 0 30
276

,
`

.
|

,
`

.
|

93 . 1
1 . 1
1 300 1
2
L
n
r
= 129 cm
( )
2
Ru
cm / kN 124 . 0 11 . 0 193 . 0 5 . 1
usvojeno: m = 2 ; = 45 ; = 90
( ) 1 1 0 40
124 . 0 30
a 2
e
) 1 (
u
u
+

= 21.45a
u
(1)

za pretpostavljene UR8: a
u
(1)
= 0.503 cm
2
e
u
= 21.450.503 = 10.8 cm
usvojeno: UR8/10 (m=2)
( ) ( ) 0 1
40 2
276
ctg ctg
2
T
A
v
mu
a

= 3.45 cm
2
usvojeno: 2R22 (7.60 cm
2
)

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 2

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
2. PRORAUN KARAKTERISTINE IRINE PRSLINA
2.1 SREDNJE RASTOJANJE PRSLINA
a
0
= a
I
- /2 = 4.5 - 2.2/2 = 3.4 cm
= 22 mm = 2.2 cm ; k
1
= 0.4 (RA 400/500)
e

= 7 cm ; k
2
= 0.125

'

'

cm 30 2 / 60 2 / d x d
cm 5 . 26 2 . 2 5 . 7 10
. min h
I ef. bz,
= 26.5 cm

5 . 26 30
22.80
A
A
ef. bz,
a1
ef. z1,

= 0.0287 = 2.87%
2 ps
10 87 . 2
2.2
125 . 0 4 . 0
10
0 . 7
4 . 3 2 l

,
`

.
|
+ = 12.0 cm
2.2 ODREIVANJE NAPONA U ZATEGNUTOJ ARMATURI
67 . 6
5 . 31
210
E
E
n
b
a
; 084 . 0
67 . 53
5 . 4
h
a
2
2

% 42 . 1
67 . 53 30
80 . 22
1

; % 47 . 0
67 . 53 30
60 . 7
2

0 10 ) 084 . 0 47 . 0 42 . 1 ( 67 . 6 2 s 10 ) 47 . 0 42 . 1 ( 67 . 6 2 s
2 2 2
+ + +


332 . 0 s 0 194 . 0 s 252 . 0 s
2
+

,
`

.
|

,
`

.
|

3
332 . 0
1
2
332 . 0
=
3
s
1
2
s
=
J
2 2
IIb
= 0.049

( ) ( )
2 2 2 IIb
2
a
b
1 s n J
s
h b
M
+

M
a
= M = M
g
+ M
p
= 157.5 + 90 = 247.5 kNm

( ) ( ) 084 . 0 1 084 . 0 332 . 0 10 47 . 0 67 . 6 049 . 0
332 . 0
67 . 53 30
10 5 . 247
2 2
2
b
+

b
= 1.69 kN/cm
2
= 16.9 MPa

332 . 0
332 . 0 1
9 . 16 67 . 6
s
s 1
n
b 1 a

= 226.5 MPa

332 . 0
084 . 0 332 . 0
9 . 16 67 . 6
s
s
n
2
b 2 a

= 84.3 MPa

3
b
b
b
10 5 . 31
9 . 16
E

= 0.537

3
a
1 a
1 a
10 210
5 . 226
E

= 1.079 ;
3
a
2 a
2 a
10 210
3 . 84
E

= 0.402
30
3x7=21
2
5
.
5
6
0
4.5
5
.
5
4
.
5
4
.
5
4.5
U8/20
422
212
222
2
0
222
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 3

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
2.3 ODREIVANJE KARAKTERISTINE IRINE PRSLINA
MB 30 f
bz,m
= 2.4 MPa f
bz
= 0.7f
bz,m
= 0.72.4 = 1.68 MPa

,
`

.
|
+
4
bzs
60 . 0
4 . 0
6 . 0 68 . 1 f = 1.77 MPa = 0.177 kN/cm
2


6
60 30
W
2
1 b

= 18000 cm
3
M
r
= 0.1771800010
-2
= 31.9 kNm/m < M

2
a
2
1
5 . 247
9 . 31
0 . 1 0 . 1 1
) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1

,
`

.
|

'

= 0.983
a
pk
= 1.7 0.983 1.07910
-3
12.0 = 2210
-3
cm = 0.22 mm
3. ODREIVANJE UGIBA U SREDINI RASPONA
Potrebne geometrijske karakteristike neisprskalog
betonskog preseka i poloaj teita ukupne
armature u preseku dati su sledeim izrazima:
A
b
I
= bd = 3060 = 1800 cm
2

y
b1
= y
b2
= d/2 = 60 / 2 = 30 cm

12
60 30
12
d b
J
3 3
I
b

= 540000 cm
4

A
a1
= 22.80 cm
2
; A
a2
= 7.60 cm
2

A
a
= A
a1
+ A
a2
= 22.80 + 7.60 = 30.41 cm
2

Poloaj teita ukupne armature u odnosu na
gornju ivicu preseka:
cm 38 . 41
41 . 30
5 . 4 6 . 7 67 . 53 80 . 22
y
2 a

+

Poloajni moment inercije armature u odnosu na
teite ukupne armature:
( ) ( )
2
2 a 1 a
2
2 2 a 2 a a
h y A a y A J +
( ) ( )
2 2
a
67 . 53 38 . 41 80 . 22 5 . 4 38 . 41 60 . 7 J + = 13784 cm
4

Najpre e biti sraunat maksimalni ugib usled stalnog optereenja.
3.1 ELASTINO REENJE - STALNO OPTEREENJE
Maksimalni ugib nosaa sistema proste grede optereene jednako raspodeljenim
optereenjem g = 35 kN/m je u sredini raspona. Uvodei u proraun moment inercije
BRUTO BETONSKOG PRESEKA, odreen je izrazom:

8 6
4
b b
4
G , b
10 540000 10 5 . 31 384
0 . 6 35 5
J E 384
l g 5
v

= 3.4710
-3
m = 3.47 mm
30
3x7=21
2
5
.
5
6
0
4.5
5
.
5
4
.
5
4
.
5
4.5
U8/20
422
212
222
2
0
222
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 4

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
3.2 PRORAUN UGIBA U TRENUTKU NANOENJA OPTEREENJA
3.2.1 POETNI UGIB, UKUPNO OPTEREENJE
Posebno se mora sraunati ugib za stanje I (bez prslina) i za stanje II (sa prslinama).
3.2.1.1 Stanje I (bez prslina) - stalno optereenje
A
i
I
= A
b
I
+ nA
a
= 1800 + 6.6730.41 = 2002.7 cm
2


( ) ( )
7 . 2002
41 . 30 67 . 6 30 38 . 41
30
A
A n y y
y y
I
i
a
I
2 b 2 a I
2 b
I
2 i

+

+ = 31.15 cm
Moment inercije idealizovanog preseka (beton + armatura) za stanje I odreen je izrazom:
( ) ( )
I
2 b
I
2 i
I
2 b 2 a
I
b a
I
b
I
i
y y y y A J n J J + +
J
i
I
= 540000 + 6.6713784 + 1800(41.38 - 30)(31.15 - 30) = 655468 cm
4


655468
540000
J
J
k
I
i
I
b I
a
= 0.824
Umesto proraunom geometrijskih
karakteristika poprenog preseka,
predmetni koeficijent se moe
oitati grafiki, sa dijagrama iz
Prirunika za primenu PBAB 87,
Tom 2, odakle sledi:
1 . 0 106 . 0
60
33 . 6
d
a
1

33 . 0
80 . 22
60 . 7
A
A
1 a
2 a

094 . 0
67 . 53 30
80 . 22 67 . 6
h b
A n
1 a

) 2 . 4 . 3 dijagram ( 824 . 0 82 . 0 k
I
a

Ugib u trenutku nanoenja optereenja (t=0) usled stalnog optereenja, za neisprskali
presek (stanje I) iznosi:
v
M
I
(t
0
) = k
a
I
v
b,G
= 0.8243.47 = 2.86 mm
3.2.1.2 Stanje II (sa prslinama) - stalno optereenje
Poloaj neutralne linije je odreen prilikom odreivanja napona u zategnutoj armaturi.
x
II
= sh = 0.33253.67 = 17.84 cm
A
b
II
= bx
II
= 3017.84 = 535.1 cm
2


2
84 . 17
2
x
y
II
II
b
= 8.92 cm

( )
12
84 . 17 30
12
x b
J
3
3
II
II
b

= 14186 cm
4

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 5

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
y
i
II
= x
II
= 17.84 cm
( ) ( )
II
2 b
II
2 i
II
2 b 2 a
II
b a
II
b
II
i
y y y y A J n J J + +
J
i
II
= 14186 + 6.6713784 + 535.1(41.38 - 8.92)(17.84 - 8.92) = 260966 cm
4


260966
540000
J
J
k
II
i
I
b II
a
= 2.069
Predmetni koeficijent se moe
oitati grafiki, sa dijagrama iz
Prirunika za primenu PBAB 87,
Tom 2, odakle sledi:
1 . 0 106 . 0
60
33 . 6
d
a
1

2
= 4.5/53.67 = 0.08 < 0.2

094 . 0
67 . 53 30
80 . 22 67 . 6
h b
A n
1 a

) 6 . 4 . 3 dijagram ( 069 . 2 0 . 2 k
II
a

Ugib u trenutku nanoenja optereenja (t=0) usled stalnog optereenja, za isprskali presek
(stanje II) iznosi:
v
M
II
(t
0
) = k
a
II
v
b,G
= 2.0693.47 = 7.18 mm
3.2.1.3 Poetni ugib u trenutku t=0 (stalno optereenje)
Ukupno, poetni ugib u trenutku t=0 se dobija iz izraza:
v
M
(t
0
) = (1

-

)

v
M
I
(t
0
)

+

v
M
II
(t
0
)
pri emu je koeficijent sadejstva zategnutog betona izmeu prslina odreen izrazom:
0 . 1
M
M
1
r
2 1

S obzirom da je sraunat moment inercije idealizovanog preseka za stanje bez prslina J
i
I
,
moment pojave prslina M
r
bie odreen iz izraza:
M
r
= f
bzs
W
i1
I
;
15 . 31 60
655468
y d
J
y
J
W
I
2 i
I
i
I
1 i
I
i I
1 i

= 22721 cm
3

vrstoa betona pri zatezanju savijanjem f
bzs
je odreena izrazom:

m , bz bz
4
m , bz
4
bz bzs
f f
d
4 . 0
6 . 0 f
d
4 . 0
6 . 0 f f
,
`

.
|
+
,
`

.
|
+
Posebno se naglaava da je vrstoa betona pri aksijalnom zatezanju, za razliku od
vrednosti koja se koristi pri proraunu prslina, f
bz
= f
bz,m
(lan 51. Pravilnika BAB 87).

,
`

.
|
+
4
bzs
60 . 0
4 . 0
6 . 0 40 . 2 f = 2.53 MPa = 0.253 kN/cm
2
M
r
= 0.2532272110
-2
= 57.5 kNm < M = M
g
= 157.5 kNm
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 6

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa

'

) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
2
1

5 . 157
5 . 57
0 . 1 0 . 1 1
0 t
G


= 0.635
v
M
G
(t
0
) = (1 - 0.635) 2.86 + 0.635 7.18 = 5.61 mm
Maksimalni ugib proste grede usled stalnog optereenja, u trenutku nanoenja opteree-
nja (t=0), je v
M
G
(t
0
) = 5.61 mm.
3.2.2 POETNI UGIB, UKUPNO OPTEREENJE
Kako je poloaj neutralne linije u preseku napregnutom na isto savijanje nezavisan od
veliine momenta savijanja, lako je zakljuiti:
3.2.2.1 Stanje I (bez prslina) - ukupno optereenje
86 . 2
5 . 37
20 5 . 37
) t ( v
g
p g
) t ( v
0
I
G , M 0
I
P G , M

+

+

+
= 4.50 mm
3.2.2.2 Stanje II (sa prslinama) - ukupno optereenje
18 . 7
5 . 37
20 5 . 37
) t ( v
g
p g
) t ( v
0
II
G , M 0
II
P G , M

+

+

+
= 11.29 mm
3.2.2.3 Poetni ugib u trenutku t=0 (ukupno optereenje)

'

) 0 t ( 0 . 1
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
2
1

5 . 247
5 . 57
0 . 1 0 . 1 1
0 t
P G


+
= 0.768
v
M
G+P
(t
0
) = (1 - 0.768) 4.50 + 0.768 11.29 = 9.71 mm
3.3 PRORAUN UGIBA U TOKU VREMENA
Geometrijske karakteristike idealizovanog poprenog preseka (beton+armatura) se
sraunavaju na isti nain kao za stanje t=0, s tim da se u odgovarajue izraze umesto
modula deformacije betona E
b
unosi korigovani efektivni modul E
b
*.

'

5 . 2
8 . 0

= 0.82.5 = 2.0

0 . 2 1
5 . 31
1
E
E
b *
b
+

= 10.5 GPa
5 . 10
210
E
E
n
*
b
a *
= 20
3.3.1 TRAJNI UGIB, STALNO OPTEREENJE
3.3.1.1 Stanje I (bez prslina) - stalno optereenje
A
i
*I
= A
b
I
+ n
*
A
a
= 1800 + 2030.41 = 2408.2 cm
2


( ) ( )
2 . 2408
41 . 30 20 30 38 . 41
30
A
A n y y
y y
I *
i
a
* I
2 b 2 a I
2 b
I *
2 i

+

+ = 32.87 cm
Moment inercije idealizovanog preseka (beton + armatura) za stanje I odreen je izrazom:
( ) ( )
I
2 b
I *
2 i
I
2 b 2 a
I
b a
* I
b
I *
i
y y y y A J n J J + +
TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 7

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
J
i
*I
= 540000 + 2013784 + 1800(41.38 - 30)(32.87 - 30) = 874497 cm
4

( ) ( ) [ ]
I *
2 i 2 a
I
2 i 2 a a a I *
i
*
I
y y y y A J
J
n
1 k +

( ) ( ) [ ] 87 . 32 38 . 41 15 . 31 38 . 41 41 . 30 13784
874497
20
1 k
I
+

= 0.624
Predmetni koeficijent se moe oitati
grafiki, sa dijagrama iz Prirunika za
primenu PBAB 87, Tom 2, odakle
sledi:
=0.82.5 = 2.0
1 . 0 106 . 0
60
33 . 6
d
a
1

2
= 4.5/53.67 = 0.08 < 0.2

094 . 0
67 . 53 30
80 . 22 67 . 6
h b
A n
1 a

) 14 . 4 . 3 dijagram ( 624 . 0 62 . 0 k
I

( ) ( ) ( ) ( )
0
I
G , M
I G
b
I I
a
I
G , M
t v k 1 v k 1 k t v + +


Ugib u vremenu t usled stalnog optereenja, za neisprskali presek (stanje I) iznosi:
v
M
I
(t

) = (1+0.6242.5)2.86 = 7.33 mm
3.3.1.2 Stanje II (sa prslinama) - stalno optereenje
A
i
*II
= A
b
II
+ n
*
A
a
= 535.1 + 2030.41 = 1143.3 cm
2


( ) ( )
3 . 1143
41 . 30 20 92 . 8 38 . 41
92 . 8
A
A n y y
y y
II *
i
a
* II
2 b 2 a II
2 b
II *
2 i

+

+ = 26.18 cm
( ) ( )
II
2 b
II *
2 i
II
2 b 2 a
II
b a
* II
b
II *
i
y y y y A J n J J + +
J
i
II
= 14186 + 2013784 + 535.1(41.38 - 8.92)(26.18 - 8.92) = 589732 cm
4


Predmetni koeficijent se moe oitati
sa dijagrama iz Prirunika za prime-
nu PBAB 87, Tom 2, odakle sledi:
=0.82.5 = 2.0
1 . 0 106 . 0
60
33 . 6
d
a
1

2
= 4.5/53.67 = 0.08

094 . 0
67 . 53 30
80 . 22 67 . 6
h b
A n
1 a

) 25 . 4 . 3 dijagram ( 164 . 0 16 . 0 k
II

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 8

PRIMERI ZA VEBE - proraun deformacija grednog nosaa
( ) ( ) [ ]
II *
2 i 2 a
II
2 i 2 a a a II *
i
*
II
y y y y A J
J
n
1 k +

( ) ( ) [ ] 18 . 26 38 . 41 84 . 17 38 . 41 41 . 30 13784
589732
20
1 k
II
+

= 0.164
( ) ( ) ( ) ( )
0
II
G , M
II G
b
II II
a
II
G , M
t v k 1 v k 1 k t v + +


Ugib u vremenu t usled stalnog optereenja, za isprskali presek (stanje II) iznosi:
v
M
II
(t

) = (1+0.1642.5)7.18 = 10.13 mm
3.3.1.3 Trajni ugib u trenutku t (stalno optereenje)

'

) t ( 5 . 0
) 500 / 400 RA ( 0 . 1
2
1

5 . 157
5 . 57
5 . 0 0 . 1 1
t
G


= 0.817
v
M
G
(t

) = (1 - 0.817) 7.33 + 0.817 10.13 = 9.62 mm

3.3.2 TRAJNI UGIB, UKUPNO OPTEREENJE
Konana vrednost ugiba usled dejstva dugotrajnog (stalnog) i kratkotrajnog (povremenog)
optereenja dobija se kao trenutna vrednost ugiba od ukupnog optereenja, uveana za
prirast ugiba kao posledice dugotrajnog dejstva stalnog optereenja:
[ ] ) t ( v ) t ( v ) t ( v ) t ( v
0
G
M
G
M 0
P G
M
P G
M
+

+

+

v
M
G+P
(t

) = v
max
= 9.71 + (9.62 - 5.61) = 13.72 mm
cm 0 . 2
300
600
300
L
v cm 37 . 1 v ) t ( v
. dop . max
P G
M
<

+

Kako je maksimalni ugib slobodnog kraja konzole manji od doputene vrednosti (lan 117.
Pravilnika BAB 87), sa aspekta graninog stanja deformacija (upotrebljivosti), element je
korektno dimenzionisan.
Sraunavanje geometrijskih karakteristika poprenog preseka za je svakako najobimniji deo
posla kod prorauna deformacija savijanih AB elemenata. U prethodnom primeru je prikazan
jednostavan sluaj (pravougaoni presek), dok je u realnim konstrukcijama (T preseci, uvoenje u
proraun i pritisnute armature), obim posla jo vei. Stoga su konstruisani, i u II tomu Prirunika
za primenu Pravilnika BAB 87 publikovani, dijagrami (Prilog 3.4 - pravougaoni preseci, Prilog 3.5
- T preseci) pomou kojih se potrebni koeficijenti za proraun ugiba lako mogu odrediti. Primena
ovih dijagrama se sugerie posebno iz sutinskih razloga: mnogo vanije je uoiti tehniku
prorauna ugiba za pojedine trenutke vremena i pojedine sluajeve optereenja, nego koncentri-
sati panju na sraunavanje geometrijskih karakteristika preseka.