Professional Documents
Culture Documents
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
}\oBkwj
1>
}\oBkwj
ewkb/
;qh
eokwks
w[y tke
ek:w
gkfsFkjh
eohw.
ojhw.
fojke'1
1.
o}k
p]F'
okf}e
nwK
p]F'
p]fFzd
o}k
d;srho.
FfjBFkfj
]{ph
fdj'
oj
fe
p/u{`B
u{`
p/Bw.
p/r{`B
10
Bw{z.
3.
p]fFzdJ/
gke
}po;s
nsk w/ fdjd
nsk
p]FU
ojhw
n?F[
n;s'
}kfjo
4.
}j{o.
jw u[ jkf}o j}{o. 5.
gke
4
noF.
gotofdrko.
fe
;kfjp
fdnko
n;s[
nk}w
fe
j[;B[b
iwkb
n;s[ ok}e
fe
;kfjp
FT{o
n;s[
nkfi}
gq; s'
raB hw[b
r[d k}.
Fohns
gq;s'
\}hbs
wnkp.
jehes
FBk;'
BphT[b
feskp.
dkfBF
jehes
fg:{j;s[
FBk;;s[
;kfjp
}kjo
nkbw
9.
FT{o.
}j{o.
fJbfw
e[F kfJzd J/
ekfo
nkbw
e[F kfJ.
r[ } kfoz d J/
ekfo
nkbw
epho.
FBkf;zd J/
fJbfw
nkbw
fBtk}.
8.
FBkf;z d J/
n}hw.
ojhw.
raohp[b
fe
10.
][ d kfJ.
nwho.
4H @][dktzd#
6.
11.
12.
7.
}\oBkwj
677
}\oBkwj
1> j[ew ;fs ;qh tkfjr[o{ ih eh csfj
}\oBkwj
;qh
w[y tke
gkfs;kjh
10
(T[j gqG{) eokwks ftu g{oB, nub, feqgkb{, ][FhnK p]FD tkbk, o'}h dD
tkbk, w[eshdksk ns fwjo eoB tkbk j?.1. (T[j) JhwkB (nEtk ;[y) dD tkbk,
fywk eoB tkbk, jZE (Gkt-pKj) geVB tkbk, G[ZbK wk\ eoB tkbk, fo}e dD
tkbk, wB ~ g;zd nkD tkbk j?.2.
(T[j) pkdFkjK dk pkdFkj, ]{phnK (r[D) dD tkbk, gE-gqdoFB eoB tkbk,
ozr-ofjs, fuzBQ ofjs ns nd[Zsh j?.3. (T[; gk;) B ;kwkB (;ki-;Zik) j?, B
pk} j? ns B jh \"i ns rabhu. (go) gowkswk ;[y-;[ftXktK ns ;tor gqdkB
eo ;edk j?.4.
(T[j) ;`;kfoe gqgzu s'I gftsO, pbFkbh, ;kfynks (jo EK T[s gqrN),
tfvnkJh dD tkbk ns jo fJe EK T[s w"i{d j?.5. (T[j) dksK dD tkbk,
gftsq, gkbBk eoB tkbk, ofjw eoB tkbk ns jo fJe dF ~ o'}h dD tkbk
j?.6.
(T[j) ;G dFK dk ;[nkwh, t^fvnK s'I th tZvk, ;[zdosk d r[D tkbk, fo}e
dD tkbk ns fdnkb{ j?.7. (T[j) ;qFm neb tkbk, raohpK dh dy-Gkb eoB
tkbk, fBoXBK dh gkbBk eoB tkbk ns t?ohnK ~ BFN eoB tkbk j?.8.
(T[j) Xow dh gkbBk eoB tkbk, tfvnkJhnK dk fmekDk, tk;sftesk ~
;wMD tkbk, BZphnK ~ feskp (Xow g[;se) gqdkB eoB tkbk j?.9. (T[j)
dkBkJh dh gSkD eoB tkbk, neb dk ;[nkwh, ;fsnsk ~ gSkDB tkbk ns
;opsq gqekfFs j'D tkbk j?.10.
(T[j) gowkswk ;z;ko dhnK ;kohnK ftfdnktK ~ ikDB tkbk, jo ezw dh
r[zMb ~ y'bQD tkbk ns ;z;ko ~ ftFF soshp dD tkbk j?.11. (T[j) ;ko
;z;ko d ezwK ~ ubkT[D tkbk pj[s wjkB, ftfdnktK ~ ;wMD tkbk ns ;z;ko
dk @BkfJe# j?.12.
dk;skB
678
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
dk;skB
wok
Jspko/
fe
J/}d
esoj
pohI
e;w
rtkj;s[
wok
B/;s.
:}dK
Jspko/
:e/;s.
13.
po';s.
eT[fb
e[onK
e[Bd
Jspko.
p[}'
e;w
w[;j\/
w/F'
nkj{
][\h:j
r[}o.
ro
17.
JhI
][ow.
r[o;Bj
fu
eko/
e[Bd
fe dj by ponk:d
fe
g?wk
fw:K
p
p
fFeB
s/ra
sho'
bkukorh do
sdphfo sho'
fujb
p/dozr
s[\zr
Bo.
nwkdzd.
nkwdzd.
20.
fw:K nkwdw.
s[\zr3 nkwdw.
21.
e;w/
e[oK
wB
e[Bw
Jspko.
jofr}hI
oj
B:kod
pj/u.
24.
p;sB'
wr;
e[FsBh
;:kjg'F
pk:dF.
25.
nkwdzd .
2H @fpnk:d#
}\oBkwj
679
(j n"ozr}p!) w?~ (soh) fJ; e;w T[s :ehB BjhI j?. ][dk fJe j? ns
(n;K d'jK ftu) rtkj j?.13. T[; (e;w) T[s wok }ok fizBk th fJspko BjhI
j?. so p]Fh (ioB?b nEtk ekfozd) ns dhtkB (w[;kfjp) ;G M{m p'bD tkb
jB.14.
i' ftnesh (soh) e[okB dh e;w T[s ftFtk; eodk j?, T[j nkyoh ;wI
ftu y[nko j[zdk j?.15. i e'Jh ftnesh @j[wk# gzSh dh SkfJnk jmK nk ikJ,
(fco ) T[; T[s eK jZE BjhI oy ;edk, (GktI fezBk th) dbo feT[I B j't.16.
i' e'Jh pzdk Fo dh fgm fgS yV'sk j't, sK peoh, Gv ns fjoB geV
BjhI ;ed (;r'I T[; gk;'I) r[}o th BjhI ;ed.17. i eo (w?I) e[okB dh e;w
d r[gs \op (dk X'yk) B yKdk, (sK w?I) nkgDh fgnkoh \"i ~ bzrVk B eotk
b?Idk.18.
(wo) ukbh G[y GkD ftnesh eh eo ;ed ;B, i (T[BQK T[s) nukBe d;
bZy ;?fBe N[N e nk gJ j'D.19. (so) puB ~ s'VB tkb (f;gkjh) MN gN
srKa , shoK ns pzd{eK ;ws nk gJ.20.
sd pp; j' e (w?I :[ZX-G{wh) ftu nk frnk ns shoK ns pzd{eK ~ ftXh
g{ote XkoB eo e nk frnk.21. id'I fe; ezw bJh ;ko T[gk ]sw j' ikD,
sd sbtko ~ jZE ftu XkoB eoBk ikfJ} j?.22.
w?I (soh) e[okB dh e;w dk eh ftFtk; eoK. BjhI sK (toBk) s{` jh d;
fe wok fJ; okj s ubD dk eh ezw ;h.23. w?I BjhI ikDdk ;K fe fJj wod
b{zpVh tKr weko jB. BjhI sK (w?I) jofr} fe; pjkB Bkb th fJ; o;s B
nkT[Idk.24.
jo T[j nkdwh i' e[okB dh e;w d nXhB nkfJnk j't, T[; ~ B e?d
eoBk ukjhdk j? ns B jh wkoBk ukjhdk j?.25. (fJ; d ftgohs) ekb p;sqK
tkb (so ;?fBe) wZyhnK tKr nk gJ. T[j o"bk gKd j'J fJe' tko jh nk
gJ.26.
(sok) jo T[j nkdwh i' ezX dh UN s'I pkjo fBefbnk, T[j (wok) fJe'
sho yk e bj{ ftu raoe j' frnk (noEks wo frnk).27. i' nkdwh dhtko
680
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
:e/
fe
B:kwd
p/o{`
sho
F[d
e;/
raofe
}K
]{z.
27.
dhtko.
:e/
jwkf]o
shfo
r[o/}d
p/dozr.
wB1
pikJ/
w;k\.
p;/
]kBj
][odzd
p/o{`
fe
n\rB
dhro
fp:kwd
29.
r[}k\.
30.
pizr.
jwbj
eodzd
wodkBrh.
nK
]Pkij
wod{d
;k:j
dhtko.
nro
o{fJ
dhdw/.
pko
pkohd
sho'
s[\`r.
F'ofF
e?pfo
ehBj
e'F.
nkf]o
fu
wodh
e[Bd
eko}ko.
2H @s/r#a
}\oBkwj
681
(nkgDh)
ikB
th
;g[od
eo
frnk(noEks
wo
frnk).33.
T[j
]Pkik
v[p
frnk)
(sd)
oks
dk
;[nkwh
(uzdqwk)
pj[s
gqekF
Bkb
fBeb
nkfJnk.42.
jo T[j nkdwh i' e[okB dh e;w yKdk j?, gowkswk T[; dk gE-gqdoFB
eodk j?.43. T[; dk B tkb ftzrk j[zdk j? ns B Foho d[y gkT[Idk j?.
(gowkswk) t?oh ~ wko e T[; ~ ][d pkjo b? nkT[Idk j?.44.
682
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
p/o{`
][[d
nkt[od
d[FwB
fFeB.
44.
e;w/
e[okB;s[
:}dK
:e/;s.
48.
s[ok
J/s pko
nkwd/.
ok
pw{ip
\o};s[
BftFsj
eko/
e[BhI.
F[wko/
e[BhI.
53.
wod
pk:d
Ftd
;[]Bto.
wok
ok;sh
r[\sj
][d
p/o{`
fp:koh
B:w.
edw.
56.
}\oBkwj
683
w?I BjhI ;K ikDdk fe fJj nkdwh (n"ozr}p pkdFkj) fJeoko s'VB tkbk,
d"bs dk g[ikoh ns JhwkB ~ go ;[ND tkbk j?.45. fJj B Xow dh gkbBk
eodk j?, B Xow d ftXkB ~ wzBdk j?, (fJ; ~) B gqG{ dh e'Jh gSkD j?
ns B jh w[jzwd s :ehB j?.46.
jo T[j nkdw ~ JhwkB dh gkbBk eodk j?, T[j nkgD fJeoko s'I nr
fgS BjhI j[zdk.47. fJ; wod (n"ozr}p pkdFkj) dk }ok fizBk th ftFtkF BjhI
j? i' e[okB dh e;w yKdk j? ns gowkswk ~ fJe wzBdk j?.48.
i T[j j[D e[okB dhnK ;" e;wK yk bJ sK th w?I (T[; T[s) osk fizBk
:ehB BjhI eo ;edk.49. i sok (e[okB T[s) :ehB j[zdk sK be pzBQ e
;kjwD nk iKdk.50.
so f;o T[s e;w ~ g{ok eoB dk \o} pDdk j?. (feT[Ife s{`) ][dk d
ebkw (Gkt e[okB) dh e;w u[eh ;h.51. j j}os (pkdFkj)! i (s{`) wo
;kjwD yV'sk j[zdk, sK fdb'-ikB Bkb ;ko ezw dk gsk br iKdk.52.
(j[D) sok \o} pDdk j? (fe s{`) ezw ~ g{ok eo ns nkgD fby nB[;ko
ftuko eo.53. (so gk;) fby j'fJnk (gZso) gj[`urk ns }pkBh th fejk
ikJrk. (noEKso-- sok fbfynk j'fJnk gZso ns }pkBh ;[Bjk gj[`funk j?).
ukjhdk j? fe fJj ezw ;[y g{ote f;o uVQ ikJ.54.
fJB;kB T[j j'Dk ukjhdk j? i' puB dk gZek j't. (fJj' fijk B j't)
fe fYv ftu j'o j't ns w{zj ftu e[M j'o.55. i' ek}h B w?~ fejk j?,
(w?I T[; s'I) pkjo BjhI jK. i so ftu ;ukJh j? (sK fJE) nkg nk e
edw oy.56.
i s?~ e[okB tkbk e;wBkwk ukjhdk j?, sK (w?I) T[j th so e'b Gi ;edk
jK.57. (j pkdFkj!) i s{` eKrV e;p ftu nk iktI, sK T[; fgS'I nkg; ftu
w[bkeks j' iktrh.58.
(j pkdFkj!) s?~ fJ; okj s nkT[D ftu }ok fizBk th ]sok BjhI
(feT[Ife) ;koh pokV e"w wo j[ew ftu j?.59. (fJE) nk sK i' ][d }pkBh
rZb-pks eohJ ns w?I so w{zj T[s fwjopkBh eoK.60.
684
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
sk
po{J/
F[wk
w/jopkBh
e[B/w.
n;g
FkfJ;sJ/
:e
:e/
pwB
][d
}[pkBh
e[B/w.
60.
j}ko.
fe
:}dK
FBk;h
e[Bh.
nip
n;s[
fJB;k\'
dhI
gotoh.
ok;sh
;[]B
r[\sB
}:K.
68.
T{
f}whB'
p/
w[jkp;s[
FkjkfB
}wK
;ZuJ/
gkfsFkj.
][dkt`fd
Jh}d
e[fB`dj;s
jo
}whB'
e;
Fkj.
71.
}wK.
wehB'
weK.
72.
nki}
fBtk}
n;s'
rak\b
fFezB.
73.
3H @fjok;#
}\oBkwj
685
fJe j}ko o[g?J (w[Zb tkbk) fJe ;[zdo x'Vk fbnkJhI ns fco wo e'b'I
fJj fJbkek b? bthI.61. w?I pkdFkjK d pkdFkj dk ;te ns ukeo jK (i T[;
dk) j[ew nk ikt, sK ikB ;ws jk}o jK.62.
i eo (T[; gowkswk dk) w?~ \owkB nk frnk, sK w?I so gk; fizd ns
Foho ;fjs nk iktKrk.63. i s{` gowkswk dh g{ik eoB tkbk j?I, sK wo ezw
(~ eoB) ftu ;[;sh B eohI.64.
s?~ ukjhdk j? fe gowkswk ~ gSkD ns fe; d ej s fe; ~ d[yh B
eo.65. s{` ekfJBks (]bes) dk ;odko j?I ns rZdhBFhB (pkdFkj) j?I. (sok)
fJB;k\ nihp j? ns (sohnK) f;\sK th nihp jB.66.
sok fBnK nihp j? ns soh Xow-gkbBk th n;uoi j?. (;uw[u soh)
;odkoh s n\;'; j?, ;" tko n\;'; j?.67. sok setk (Fok dk nkXko) pj[s
nihp j?, nihp j?. ;ukJh s'I fpBk j'o p'b efjDk B[e;kBdj jB.68.
s{` fBodJh j' e fe; dk ]{B eoB bJh sbtko B ubk (feT[Ife) sok
th (fJe fdB) gowkswk dh sbtko Bkb ]{B v[bQrk.69. j/ p`d/ ! s{` rak\b B j',
gowkswk ~ gSkD. T[j pj[s pfBnk} (pgotkj) j? ns (T[; ~) fe; dh
][Fkwd dh b'V BjhI.70.
T[j pj[s fBvo j? ns pkdFkjK dk pkdFkj j?. (T[j) Xosh ns nkekF
dk ;Zuk gkfsFkj j?.71. (T[j) ][dk Xosh ns nkekF dk ;[nkwh j?. T[j jo
ftnesh ns jo ;EkB ~ pDkT[D tkbk j?.72.
(T[j) ehVh s'I b? e jkEh dh gkbBk eodk j?. fBskfDnK dk skD j? ns
rak\bK ~ BFN eoB tkbk j?.73. T[; dk Bkw raohp-fBtk} j?. T[j fe; soQK
dh ][Fkwd iK GIN dk b'Vtzd BjhI ns pgotkj j?.74.
T[; dk e'Jh ozr BjhI j?, B jh e'Jh fuzBQ j? (noEKso T[j nXhB B
j'D tkbk ns pfw;kb j?). T[j jh okj d;D tkbk j? ns o;s T[s b? e ubD
tkbk th j?.75. so f;o T[s e[okB dh e;w dk \o} (bkr{) j?. fJ; bJh
686
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
75.
s[
dkBF
gO;sh
e[Bh.
pkeh
pwKd;s[
g/uhdj
wko.
78.
][F
r[\s
f\od";hJ/
fFskph
ptd
fe
pkorfj
wk
n}K
o'}
troBj
s[ok
ekfo
s[
jw
JhI
F[wK.
F[wK.
81.
\okw'F
\okw'F
:}dK
80.
nk:d
Fkfjd
ok
}[pK.
nkjowBk.
j}os
pkF/d2
][F
e[Bd.
e[Bd.
82.
][dktzd
fe
pkFd
JhI
s[ok
eko
pjoj
B/en;s[
dhI
to.
83.5
gotoh.
Fkfj
ukbke
FkjkB
6
d;s[
n"ozr}/p.
n;s[6
ukp[e
oe/p.
2H @pkFh t#
nkfJnk
j?
6H
3H @jw#
d;s{o#
89.
90.
}\oBkwj
687
688
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
o"FB
][dktzd
fe
}who
n;s[
p]fFzdj/
j[;B[b
w[be'
iwkb.
wkb.
92.
93.
e[dos/
B/e
:}dkfB
96.
gke.
fe
p]fFzdrh
fojkJh
}[pK
fdj'
ok
eko
p]fFzdj
ofjB[ w kJh
pf;\s
U;s.
98.
fdjd.
nkFBkJh
fdjd.
99.
p]Fhd
d[FwB
po
poK9
t?
nwK.
102.
jhbj
;k}h
e[Bd.
fBrjpkB
T{
ok
Ftd
feodrko.
104.
wkok
fBrj
n;s[
:}dK
F[eo.
105.
3H @p#
9H @e}K#
}\oBkwj
689
s{` t^vhnK p]fFFK eoB tkbk j?I ns bVkJh ftu gops tKr nfjb j?I.
sohnK dtfsnK torhnK f;\sK jB. sok gqskg nkekF dh u'Nh se ftnkge
j?.93. j n"ozr}p! GktI s{` d[Bhnk dk pkdFkj j?I ns tes dk jkew th j?I,
go s{` Xow s'I pj[s d{o j?I.94.
w?I w{osh-g{i gjkVh okfinK ~ wkoB tkbk jK (feT[Ife) T[j p[ZsK dh g{ik
eod jB ns w?I p[ZsK ~ s'VB tkbk jK.95. (j n"ozr}p!) }wkB dh pt\kJh
dk jkb ty. fi; d fgS g? iKdk j?I, T[; ~ jkBh gj[zukT[Idk j?I.96.
T[; gke ns Be oZp dh e[dos ~ th ty, i' fJe iK d' s'I d; bZy
~ wotk fdzdk j?.97. d[FwB eh eo ;edk j? i gowkswk o{gh d';s fwjopkB
j't. T[; gowkswk dk ezw jh p]fFF eoBk j?.98.
(T[j) pzXB ]bk; eoB tkbk ns gE-gqdoFe j?. ihG ~ f;\s eoB dh
gSkD gqdkB eodk j?.99. (T[j) t?oh ~ wkVk eow eoB tb nzBQk eo fdzdk
j?. nBkEK ~ fpBk fe; eFN d (t?ohnK d xo s'I) pkjo eY fdzdk j?.100.
jo T[j nkdwh i' ;ukJh dh ewkJh eodk j?, gowkswk T[; Bkb feqgk dk
toskU eodk j?.101. i' e'Jh fdb ns ikB Bkb T[; dh ;tk ftu nkT[Idk j?,
gowkswk T[; T[s ;[yK Goh p]fFF eodk j?.102.
d[FwD T[; Bkb eh pjkBpk}h eo ;edk j?, fi; T[s gowkswk ofjw eoB
tkbk j't.103. i eo fJe T[s fJe bZy pzdk uVQ e nk ikt, sK gqG{ nkg
T[; dh oytkbh eodk j?.104.
i soh B}o \"i ns XB-d"bs T[s j?, sK woh B}o gowkswk dk F[eo
eoB tb j?.105. i' s?~ w[be ns wkb dk jzeko j?, sK w?~ gowkswk dh UN
dk (wkD) j?.106.
s rak\b B pD (feT[Ife) ;z;ko fJe ;oK tKr j?. fJj ;z;ko iK ;wK
;G d f;o T[s'I bzxdk ik fojk j?.107. s{` fJ; }wkB dh pt\kJh d uZeo ~
ty fe fJj jo wekB ns wekB ftu ofjD tkfbnK T[go'I bzx fojk j?.108.
i s{` pj[s pbtkB j?I, sK raohpK ~ d[y B d. nkgDh e;w d sF Bkb,
690
s[
fe
rak\b
nkbw
pphI
fe
wF"
d;w-rqzE
;kfjp
}h
f;gzih
;okfJ.
pr[}od
rodfF
po
;qh
jo
;o/
p/t\kJ/
p[ra[}od2
ik
pikfJ.
107.1
weK.
108.
}wK.
wehB'
1H @e[M phVK ftu fJ; s'A nr/ uko F/no tkX{ fdZs/ jB
2H @fpr[}Fs po jo#
}\oBkwj
691
;erk.111.1.