IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

Mathcad. Leksykon
kieszonkowy
Autor: Maria Sok
ISBN: 83-246-0029-9
Format: B6, stron: 232

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Mathcad to narzdzie suce do przeprowadzania oblicze matematycznych

i graficznego przedstawiania ich wynikw. Jego moliwoci pozwalaj na wykonywanie
zarwno prostych, jak i bardzo zoonych operacji obliczeniowych. Mathcad 12
umoliwia midzy innymi wyznaczanie wartoci wyrae i funkcji, przeprowadzanie
oblicze wektorowych i macierzowych, wykonywanie dziaa na liczbach zespolonych
i tworzenie wykresw dwu- i trjwymiarowych. Dane wprowadzane s w postaci
konwencjonalnego zapisu matematycznego, co bardzo uatwia prac z programem.
Mathcad. Leksykon kieszonkowy to przegld najwaniejszych funkcji Mathcada.
Zawiera opis rodowiska aplikacji i zasad pracy z plikami. Opisuje sposoby
wprowadzania danych i formatowania dokumentw. Gwn cz leksykonu
stanowi zestawienie funkcji i sw kluczowych Mathcada.
Podstawowe operacje w programie
Praca z plikami
Korzystanie z polece menu i paskw narzdziowych
Edycja dokumentw Mathcada
Stosowanie funkcji w obliczeniach.

Spis treci

1. Obsuga programu podstawowe operacje ............................ 5

rodowisko pracy ............................................................................... 7
Poruszanie si w oknie programu Mathcad ................................ 12
Zaznaczanie znakw ........................................................................ 14
Obszary ............................................................................................... 14
Tekst w dokumentach programu Mathcad .................................. 17

2. Operatory ................................................................................... 20
3. Funkcje ........................................................................................ 52
Alfabetyczna lista funkcji ................................................................ 54

4. Sowa kluczowe oblicze symbolicznych ............................... 203

Alfabetyczna lista sw kluczowych palety Symbolic ..............204

Skorowidz ................................................................................. 219

Mathcad
Leksykon kieszonkowy

Rozdzia 1. Obsuga programu

podstawowe operacje

podstawowe operacje

Rozpoczynanie pracy
Aby uruchomi program Mathcad, wybierz w menu Start pozycj
Wszystkie programy, nastpnie odszukaj pozycj MathSoft Apps i kliknij w menu podrzdnym pozycj Mathcad 12. Po uruchomieniu
Mathcad automatycznie tworzy nowy dokument o nazwie Untitled
(rysunek 1.1).

Rysunek 1.1. Okno programu Mathcad

5

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

Nowy dokument
Kolejny nowy dokument mona utworzy:
wybierajc New w menu File,
stosujc skrt Ctrl+N,
klikajc przycisk New na pasku narzdzi.
Obsuga menu, suwakw oraz wielu narzdzi jest taka sama, jak
we wszystkich programach z grupy Microsoft Office.
Po uruchomieniu programu mona korzysta z czystej kartki
okna, aby wpisywa teksty, wzory i wyraenia oraz wykonywa
potrzebne dziaania. Mona take otworzy plik zawierajcy wyniki wczeniej wykonanej pracy.

Koczenie pracy
Aby wyj z programu, naley z menu wybra File, a nastpnie
polecenie Exit. Jeli rozpocze prac nad dokumentem, zostaniesz zapytany o to, czy chcesz zapisa dokument.
Polecenie Close w menu File zamyka okno aktualnie otwartego
dokumentu.

Zapisywanie plikw
Aby zapisa dokument, w ktrym przeprowadzono obliczenia,
wybierz w menu File polecenie Save. Jeeli dokument nie by wczeniej zapisywany, pokae si okienko dialogowe, w ktrym naley poda nazw pliku oraz wskaza dysk i ewentualnie nazw
folderu. Jeli plik by wczeniej zapisywany, to Mathcad automatycznie zastpi wczeniejsz wersj pliku nowszymi informacjami.

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

Drukowanie
Aby wydrukowa dokument, wybierz w menu File pozycj Page
Setup umoliwi to ustawienie marginesw i ukadu strony. Nastpnie, take w menu File, wybierz pozycj Print.
Aby przed wydrukowaniem dokumentu sprawdzi jego wygld,
wybierz w menu File pozycj Print Preview.

Otwieranie dokumentu
Aby otworzy dokument, wybierz w menu File polecenie Open.
Pokae si okno dialogowe Open, w ktrym mona wpisa nazw
pliku i klikn przycisk OK. Mona te wybra nazw, klikajc j
dwukrotnie mysz. Aby wczyta plik (na przykad z dyskietki, dysku CD lub innego nonika), naley w oknie dialogowym Open
wskaza jego lokalizacj, korzystajc z listy rozwijanej Szukaj w.
Mathcad pozwala na jednoczesne korzystanie z wielu plikw. Pliki zajmuj oddzielne okna, ktre mona dowolnie rozmieci na
ekranie w oknie aplikacji.
List otwartych plikw moesz wywietli, otwierajc menu Window. Minimalizacja okien, ich przywracanie oraz wywietlanie
w penym oknie aplikacji odbywa si przy wykorzystaniu tych
samych narzdzi co w systemie Windows.

rodowisko pracy
Menu gwne
Gwne menu programu umieszczone jest u gry okna programu.
Zawiera ono zestaw polece umoliwiajcych tworzenie arkuszy
obliczeniowych i ich edycj. Kliknij nazw menu, aby rozwin
grup polece (rysunek 1.2). Niektre z polece menu s dostpne

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

Rysunek 1.2. Menu gwne

take na paskach narzdzi. Polecenia z danej grupy menu mona

wybiera rwnie z klawiatury, wciskajc jednoczenie klawisz Alt
i klawisz litery, ktra jest podkrelona w nazwie pozycji menu.

Pasek narzdzi Math

Pasek Math to pasek palet matematycznych. Kliknij przycisk
paska, aby wywietli jedn z palet operatorw, funkcji i symboli
(rysunek 1.3).

Rysunek 1.3. Pasek Math

Operatory i funkcje mona wstawia take bezporednio z poziomu klawiatury, naciskajc odpowiedni klawisz (reprezentujcy
dany operator) lub wpisujc nazw funkcji (na przykad: sin).

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

Aby ukry lub wywietli pasek Math, wybierz w menu View pozycj Toolbars, a potem pozycj Math w menu podrzdnym. Pasek
Math mona odcumowa od gwnego okna i jako palet przesun w dowolne miejsce ekranu. Palety operatorw, funkcji i symboli take mona dokowa do gwnego okna programu, klikajc
dwukrotnie na pasku tytuu. Z kolei dwukrotne kliknicie w pustym miejscu zacumowanego paska przeksztaci go w palet.
Oto funkcje przyciskw paska Math:
Paleta Calculator przyciski tego paska udostpniaj podstawowe
funkcje trygonometryczne i podstawowe operatory arytmetyczne
Paleta Graph zawiera narzdzia tworzenia wykresw
Paleta Matrix pozwala wstawia operatory dziaa na macierzach
i wektorach oraz pewne funkcje
Paleta Evaluation zawiera operatory obliczeniowe
Paleta Calculus zawiera operatory analizy
Paleta Boolean zawiera operatory logiczne i boolowskie
Paleta Programming to paleta narzdzi programowania
Paleta Greek zawiera litery greckie
Paleta Symbolic zawiera operatory oblicze symbolicznych

Pasek narzdzi Standard

Narzdzia tego paska zawieraj skrty do wielu polece menu
File i Insert (rysunek 1.4). Wrd narzdzi znajdziesz te standardowe narzdzia systemu Windows.

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

Rysunek 1.4. Pasek Standard

Oto funkcje narzdzi paska Standard (z pominiciem standardowych narzdzi Windows):

Align Across suy do wyrwnywania zaznaczonych w arkuszu
obszarw w poziomie:
Aby zaznaczy obszary arkusza, przecignij je mysz
Align Down wyrwnuje zaznaczone obszary w pionie wzgldem
lewej krawdzi:
Aby zaznaczy obszary arkusza, przecignij je mysz
Przycisk Insert Function otwiera okno Insert Function umoliwiajce
wybranie funkcji, ktr chcesz wstawi
Przycisk Insert Unit otwiera okno Insert Unit umoliwiajce
wybranie jednostki systemu SI
Przycisk Calculate pozwala dokona aktualizacji wykresw i oblicze
arkusza
Przycisk Insert Hyperlink otwiera okno Insert Hyperlink, ktre pozwala
zdefiniowa (lub usun) adres URL
Przycisk Insert Component uruchamia kreatora, ktry pozwala
na zdefiniowanie dynamicznego poczenia ze rdem danych.
Przycisk Insert Table wstawia tabel

Pasek narzdzi Formatting

Narzdzia tego paska zawieraj polecenia formatowania znakw
w rwnaniach i tekcie. Funkcje poszczeglnych narzdzi s takie, jak na przykad w programach grupy Microsoft Office (rysunek 1.5).

10

10

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

Rysunek 1.5. Pasek Formatting

Pasek narzdzi Controls

Narzdzia paska Controls (rysunek 1.6) umoliwiaj wstawianie
, przyciskw radiow arkuszu programu Mathcad pl wyboru
wych
, przyciskw
, suwakw
, pl tekstowych
i list
przewijanych
.

Rysunek 1.6. Pasek Controls

Pasek narzdzi Resources

Pasek Resources umoliwia bezporedni dostp do instrukcji obsugi i podrcznikw programu Mathcad Tutorials (rysunek 1.7).

Rysunek 1.7. Pasek Resources

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

11

11

Poruszanie si w oknie programu Mathcad

Punkt wstawiania
Wyraenie mona wpisa w dowolnym pustym miejscu okna
po prostu wska je mysz i kliknij. W trakcie wprowadzania tekstu
lub wyraenia w oknie programu Mathcad pojawiaj si trzy typy
kursorw.
Kursor o postaci czerwonego krzyyka
sce wstawiania.

pokazuje aktualne miej-

Aby przemieci ten punkt wstawiania, moesz skorzysta z myszy oraz klawiatury:
Mysz pozwala umieci kursor w dowolnym miejscu poprzez kliknicie.
Klawisz przesuwa punkt wstawiania o jeden wiersz w gr.
Klawisz przesuwa punkt wstawiania o jeden wiersz w d.
Klawisz przesuwa punkt wstawiania o jedn kolumn
w prawo.
Klawisz przesuwa punkt wstawiania o jedn kolumn
w lewo.
Klawisz Enter wprowadza nowy wiersz; punkt wstawiania zostanie umieszczony na pocztku kolejnego wiersza.
Klawisz Space przesunie punkt wstawiania o jedn kolumn w prawo.
Klawisze Home i End pozwalaj przesuwa punkt wstawiania midzy kolejnymi obszarami roboczymi.
Kombinacja Ctrl+Home ustawia punkt wstawiania na pocztku pierwszego obszaru roboczego.
12

12

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

 Kombinacja Ctrl+End umieszcza punkt wstawiania na kocu

dokumentu.

Kursor tekstowy
Jeli klikniesz w obrbie tekstu, Mathcad we wskazanym miejscu
umieci kursor tekstowy pionow kresk. To miejsce wstawiania lub kasowania znakw:
Do przemieszczania punktu wstawiania w obrbie tekstu suy
mysz lub strzaki kursorw funkcje tych ostatnich s identyczne,
jak w poprzednim przypadku.
Klawisz Home przesuwa kursor na pocztek wiersza.
Klawisz End przesuwa kursor na koniec wiersza.
Kombinacja Ctrl+Home ustawia kursor na pocztku obszaru
tekstowego.
Kombinacja Ctrl+End umieszcza kursor na kocu obszaru
tekstowego.

Linia edycji
Gdy klikniesz w obrbie wyraenia (np. znak rwnoci), wyraenie
zostanie otoczone ramk, w ktrej wntrzu pojawi si punkt
wstawiania. Ssiadujcy z nim fragment napisu lub wyraenia,
ktre mona w tej chwili zmienia, zostanie podkrelony niebiesk lini jest to tak zwana linia edycji (rysunek 1.8).
Linie edycji pomagaj zorientowa si, ktra cz wyraenia bdzie modyfikowana, oraz gdzie ewentualnie zostanie wstawiony
operator. Zmiana zaznaczenia lewostronnego na prawostronne
i odwrotnie odbywa si za pomoc klawisza Ins.

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

13

13

Rysunek 1.8. Linie edycji

Aby przemieci lini edycji do innej czci wyraenia, skorzystaj z myszy lub klawiszy ze strzakami.
Aby wyduy lini edycji (podkrelajc ni wikszy fragment wyraenia), naciskaj klawisz Space.

Zaznaczanie znakw
Aby zaznaczy wyraenie lub tekst, wcinij klawisz myszy i przecignij ni odpowiedni fragment (rysunek 1.9).

Rysunek 1.9. Zaznaczanie wyrae i tekstu

Obszary
Mathcad pozwala wprowadza wyraenia, wykresy, tekst i obrazy
w dowolnych miejscach arkusza. Kademu z tych elementw
przypisywany jest obszar roboczy. Aby wywietli granice tych
obszarw, wybierz w menu View pozycj Regions.

Tworzenie obszarw
Obszary tworzone s automatycznie, gdy przystpujesz do wprowadzania tekstu. Domylnie Mathcad zakada, e nowy obszar

14

14

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

jest matematyczny. Aby przeksztaci go w obszar tekstowy, wybierz w menu Insert pozycj Text Region lub wprowad spacj.

Zaznaczanie obszarw
Aby zaznaczy obszar, kliknij go. Aby zaznaczy jednoczenie
kilka obszarw, przecignij dane obszary mysz przy wcinitym
klawiszu myszy. Skorzystaj z klawisza Ctrl, aby doczy obszar
spoza zakresu lub usun zaznaczenie z ktrego z obszarw.
Zaznaczone obszary mona przesuwa, usuwa oraz formatowa.
Zaznaczenie pojedynczego obszaru umoliwia jego edycj.

Przesuwanie obszarw
Obszary programu Mathcad mona przesuwa pojedynczo oraz
w grupach.
Aby przesun pojedynczy obszar, kliknij w nim, aby wywietli
jego ramk, umie nad obszarem kursor myszy, a gdy przybierze posta czarnej rczki, przecignij w inne miejsce okna. Aby
przesun grup obszarw, zaznacz je najpierw mysz, a gdy
zostan obwiedzione przerywan lini, umie kursor myszy nad
dowolnym z zaznaczonych obszarw i przecigaj (rysunek 1.10).

Rysunek 1.10. Przesuwanie obszaru i obszarw

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

15

15

Wymiary obszarw tekstowych oraz zawierajcych wykresy, obrazy itp. mona zmienia, korzystajc z uchwytw.
Obszary mona nakada. Aby rozdzieli naoone obszary, wybierz pozycj Separate Regions w menu Format (zwr uwag, czy
ta operacja nie zmieni kolejnoci oblicze).
Aby przesun obszar na wierzch lub pod spd, kliknij go prawym klawiszem myszy i wybierz w menu kontekstowym pozycj Bring to Front lub Send to Back.
Obszary mona przesuwa korzystajc z klawiszy ze strzakami.
Aby przesun w ten sposb pojedynczy obszar, najpierw kliknij go mysz przy wcinitym klawiszu Ctrl.

Wyrwnywanie obszarw
Zaznaczone obszary mona wyrwnywa, korzystajc z przyciskw paska Standard lub pozycji Align Regions menu Format.
Pozycja Across menu podrzdnego Align Regions w menu Format wyrwnuje zaznaczone obszary w poziomie (przycisk
na pasku Standard).
Pozycja Down menu podrzdnego Align Regions w menu Format wyrwnuje zaznaczone regiony w pionie (przycisk
na pasku Standard).

Kopiowanie, wycinanie i wklejanie obszarw

Aby skopiowa, wyci lub wklei obszar (obszary), zaznacz go
(je) i skorzystaj z przyciskw Cut, Copy, Paste
na pasku
Standard.

16

16

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

Obszary mona formatowa przy uyciu polece menu Format

lub polecenia Properties menu kontekstowego dostpnego dla zaznaczonego obszaru.
Zaznaczenie kilku obszarw pozwala zastosowa formatowanie
jednoczenie do nich wszystkich.

Dodawanie komentarzy do obszarw

Po zdefiniowaniu wyraenia moesz doczy komentarz do obszaru zawierajcego wyraenie lub do samego wyraenia, ewentualnie jego czci. Zaznacz dany element obszar, wyraenie,
jego cz, zmienn lub liczb, kliknij prawym klawiszem myszy
i w menu kontekstowym wybierz pozycj Annotate Selection.
W oknie o tej samej nazwie wpisz komentarz.
Mathcad oznacza elementy, do ktrych dodano komentarz, kolorowymi nawiasami. Jeli przeniesiesz element do innego arkusza, przeniesione zostan te komentarze oraz informacje rdowe,
ktre pojawi si na zakadce Provenance okna Annotate Selection.

Tekst w dokumentach programu Mathcad

Obok wykresw oraz wzorw, w dokumencie umieszcza si rne komentarze i wskazwki. Do tego celu suy specjalny obszar
tekstowy.
Aby utworzy obszar tekstowy:
Zastosuj polecenie Text Region dostpne w menu Insert.
Zastosuj skrt klawiszowy Shift+.
Wprowad spacj w tekcie zwykego obszaru matematycznego przeksztacisz go w ten sposb w obszar tekstowy.

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

17

17

Obszar tekstowy opuszcza si przez kliknicie mysz poza nim

lub przesunicie punktu wstawiania.

Znajdowanie i zastpowanie tekstu

Aby szybko odnale jaki wyraz, wybierz w menu Edit polecenie Find.
Aby za zastpi wszystkie wystpienia wyrazu w tekcie innym
wyrazem, zastosuj polecenie Replace dostpne w menu Edit.

Skrty klawiszowe przydatne w edycji tekstu

18

18

Skrt klawiszowy

Dziaanie

Enter

Wstawia pusty wiersz i otwiera nowy akapit

Delete

Usuwa pusty wiersz. Usuwa znak znajdujcy si

z prawej strony punktu wstawiania

Shift+Enter

Rozpoczyna nowy wiersz w tym samym akapicie

Ctrl+Enter

Poza obszarem tekstowym wstawia zamanie strony.

W obszarze tekstowym okrela jego szeroko

Ctrl+A

Zaznacza tekst w obszarze tekstowym

Ctrl+Shift+Enter

Przesuwa punkt wstawiania poza obszar

Ctrl+F

Otwiera okno Find (znajdowanie)

Ctrl+H

Otwiera okno Replace (zastpowanie)

Ctrl+Z

Cofa operacje (do 100 krokw wstecz)

Ctrl+Y

Ponawia operacje (do 100 krokw)

Ctrl+C

Kopiuje zaznaczone elementy do Schowka

Ctrl+V

Wkleja zawarto Schowka do arkusza

Ctrl+X

Wycina zaznaczone elementy

Insert

Wcza/wycza tryb wstawiania

Ctrl+K

Otwiera okno Insert Hyperlink

Mathcad. Leksykon kieszonkowy

11 sie 05

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

Skrt klawiszowy

Dziaanie

Spacja

Wprowadza w tekcie spacj. W obszarze

matematycznym przeksztaca ten obszar w tekstowy

Tab

Przemieszcza punkt wstawiania do nastpnej pozycji

tabulacji (wraz z tekstem, ktry znajdowa si po prawej
stronie punktu wstawiania). Na kocu obszaru tekstowego
wstawiana jest dodatkowa pozycja tabulacji

Shift+Tab

Wstawia spacj

Home

Umieszcza punkt wstawiania na pocztku wiersza

End

Umieszcza punkt wstawiania na kocu wiersza

Ctrl+strzaka
w lewo

Przesuwa punkt wstawiania na pocztek poprzedniego

wyrazu

Shift+strzaka
w lewo

Zaznacza pojedynczy znak z lewej strony punktu wstawiania

Ctrl+strzaka
w prawo

Przesuwa punkt wstawiania na pocztek nastpnego

wyrazu

Shift+strzaka
w prawo

Zaznacza pojedynczy znak z prawej strony punktu

wstawiania

Ctrl+strzaka
w gr

Ustawia punkt wstawiania na pocztku biecego wiersza.

Kolejne uycie skrtu przemieci punkt wstawiania do
wiersza powyej, a nastpnie poza obszar tekstowy

Shift+strzaka
w gr

Wraz z przemieszczaniem punktu wstawiania do wierszy

powyej, tekst jest zaznaczany

Ctrl+strzaka
w d

Ustawia punkt wstawiania na kocu biecego wiersza.

Kolejne uycie skrtu przemieci punkt wstawiania
do wiersza poniej, a nastpnie poza obszar tekstowy

Shift+strzaka
w d

Wraz z przemieszczaniem punktu wstawiania do wierszy

poniej, tekst jest zaznaczany

Rozdzia 1. Obsuga programu podstawowe operacje

D:\PDF\Mathcad. Leksykon kieszonkowy\Mathcad-popr.doc

11 sie 05

19

19