‫ﻤﺤﺭﻙ ﺍﻝﺼﺎﺭﻭﺥ‬

‫ﺫﻭ ﺍﻝﻭﻗﻭﺩ ﺍﻝﺼﻠﺏ‬

‫ﻤﻥ ﺍﻝﻨﻅﺭﻴﺔ ﺇﻝﻰ ﺍﻝﺘﻁﺒﻴﻕ‬

‫ﺘﺄﻝﻴﻑ ‪ :‬ﺭﻴﺘﺸﺎﺭﺩ ﻨﺎﻜﺎ‬

‫ﺘﺭﺠﻤﺔ ‪ :‬ﻤﺤﻤﺩ ﺍﻝﻌﻭﻨﻲ‬
‫ﻤﺤﺭﻙ ﺍﻝﺼﺎﺭﻭﺥ ﺫﻭ ﺍﻝﻭﻗﻭﺩ ﺍﻝﺼﻠﺏ‬
‫ﺘﺼﻤﻴﻡ ﻭ ﺍﺨﺘﺒﺎﺭ‪.‬‬

‫ﺍﻁﺭﻭﺤﺔ ﻗﺩﻤﺕ‪:‬‬
‫ﻝﻘﺴﻡ ﺍﻝﻬﻨﺩﺴﺔ ﺍﻝﻤﻴﻜﺎﻨﻴﻜﻴﺔ‪.‬‬
‫ﻜﻠﻴﺔ ﺍﻝﻬﻨﺩﺴﺔ‪.‬‬
‫ﺠﺎﻤﻌﺔ ﻤﺎﻨﻴﺘﻭﺒﺎ‪.‬‬

‫ﻗﺼﺩ ﻨﻴل ﺩﺒﻠﻭﻡ ﺍﻝﺒﺎﻜﻠﻭﺭﻴﻭﺱ‬

‫ﻓﻲ ﻋﻠﻡ ﺍﻝﻬﻨﺩﺴﺔ ﺍﻝﻤﻴﻜﺎﻨﻴﻜﻴﺔ‬

‫ﺘﺎﻝﻴﻑ ‪:‬‬
‫ﺭﻴﺘﺸﺎﺭﺩ ﺃﻻﻥ ﻨﺎﻜﺎ‬
‫ﺍﺒﺭﻴل ‪1984‬‬

‫‪-2-‬‬
 ‫ﺍﻫﺩﺍﺀ‪:‬‬

‫ﺃﻭﺩ ﺃﻥ ﺍﻋﺒﺭ ﻋﻥ ﺨﺎﻝﺹ ﺘﻘﺩﻴﺭﻱ ﻝﻜل ﻤﻥ ﺍﺸﺭﻑ ﻋﻠﻰ ﺇﻋﺩﺍﺩ ﻫﺫﻩ ﺍﻷﻁﺭﻭﺤﺔ‬
‫ﻭ ﺍﺨﺹ ﺒﺎﻝﺫﻜﺭ ﺍﻝﺩﻜﺘﻭﺭ ‪ B.R. Satyaprakash :‬ﻭ ﺍﺸﻜﺭﻩ ﻋﻠﻰ ﺘﺨﺼﻴﺹ ﻭﻗﺘﻪ‬
‫ﻭ ﻤﺠﻬﻭﺩﻩ ﺍﻝﺸﺨﺼﻲ ﺍﻝﺫﻱ ﺒﺫﻝﻪ ﻗﺼﺩ ﺍﻋﺩﺍﺩ ﻫﺫﻩ ﺍﻷﻁﺭﻭﺤﺔ‪.‬‬
‫ﻜﻤﺎ ﺍﺸﻜﺭ ﻜﺫﻝﻙ ﺍﻝﺩﻜﺘﻭﺭ ‪ S.Balakrishnan :‬ﻋﻠﻰ ﺘﺩﺭﻴﺒﻪ ﺃﻴﺎﻱ ﻋﻠﻰ ﺒﺭﻤﺠﺔ ﺍﻝﻤﺨﺭﻁﺔ‬
‫ﺍﻝﺩﻭﺍﺭﺓ ‪ ،‬ﻭ ﺍﻝﺩﻜﺘﻭﺭ ‪ D.M. McKinnon‬ﺍﻝﺫﻱ ﺘﺠﺸﻡ ﻋﻨﺎﺀ ﺤل ﻤﺸﺎﻜل ﺍﻝﻭﻗﻭﺩ ﺍﻝﺼﻠﺏ‪.‬‬
‫ﻭ ﻜﺫﻝﻙ ﺘﺸﻜﺭﺍﺘﻲ ﺍﻝﺨﺎﺼﺔ ﻝﻠﺴﻴﺩ ‪ Blair W. Nakka‬ﻋﻠﻰ ﺘﻭﻓﻴﺭﻩ ﻝﻠﻭﺴﺎﺌل ﺍﻝﺤﺎﺴﻭﺒﻴﺔ ﻭ‬
‫ﻤﺴﺎﻋﺩﺘﻪ ﻓﻲ ﺇﻋﺩﺍﺩ ﻭ ﺘﻁﻭﻴﺭ ﺍﻝﺘﺭﺍﻜﻴﺏ ﺍﻻﻝﻜﺘﺭﻭﻨﻴﺔ ﺍﻝﻀﺭﻭﺭﻴﺔ‪.‬‬

‫‪-3-‬‬
 ‫ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻢ‬

‫آ
 ا‪:‬‬
‫ إ 
 أ ل اس ر‪#‬رد !آ  ل‬
‫ا*&ار) ا (
' ا&اة و إ  و ا‪,-‬د‪.  +‬رت أن‬
‫ا‪&.‬م  ر‪ 23!  4-‬د
&م ا‪ -‬ا‪  5 363!63‬‬
‫!‪) &3‬آا( ر) ا‪ ) 1984 2‬إذن ?>* ‪( 4‬‬
‫و ه &د ‪ C3A‬أ‪ A 4B 5 -‬ة ا‪E#‬ب ا‬
‫و ‪ I&*B‬أو‪ GH‬ا‪&A
 5F‬ن  أ!‪ A,‬ر‪ EK‬و‪ J(+‬إ‬
‫ا و ا‪ M‬و ا‪EBL‬ر و ‪ E-‬أ‪&K‬ار ا
&م و ا'‪3‬ت‬
‫و ا‪ 56 3&&6‬ا
‪ O‬ا‪ 3EN‬و ‪ I&*B‬ا
‪ O‬ا‪ P3
6!L‬و ه‬
‫و ء ا
&م ا‪I‬ة ‪PS R'+‬ا أ و ‪ 5 +‬ا‪,-L‬دة‬
‫ا'*& ‪ 5‬ه‪ TF‬ا'‪3‬ت ‪،‬‬
‫وه‪ TF‬ا‪>+ L -‬ج ‪ 5‬إر ‪ .‬ا‪ 2W-‬ا‪BN‬ى ‪ Y3S‬أ!‬
‫‪+‬ول ه‪F‬ا ا&\&ع &ا!‪ 4E‬ا‪ Z‬ا* و  ءت *&‬
‫ا>
‪ ,‬و ه  د‪L‬ت ا\‪ 3‬و ا‪M*  3W336‬‬
‫‪ ] 4+A‬ا‪3SN‬ن
 ا‪3\ . 5F‬ت ‪
^A3‬‬
‫ ام‪.‬‬
‫و و أ` ا&ا!‪ M‬ا(‪ 5 3'3E‬ا&\&ع ‪ 4
3I,‬ا‪ '3.‬‬
‫‪&- 3A‬م ا* ‪ 3‬وا&\‪ 3a3‬و ا>(‪ 3(3‬و ه ‪P3‬ة‬
‫‪  2+‬و ‪ 5  K L +‬أراد أن ‪3* bA‬‬
‫و ‪+‬آ‪a M3‬ك ‪I‬رو‪ c B‬ا‪EB‬ر‪ 
T‬ا‪ 2.N‬و ه&  ‪ S‬‬
‫‪&6-‬ن آ‪
S‬أو‪ c ،‬إق ‪I‬روخ ‪ &a!) '3'S‬ا‪`,‬ء‪( ...‬‬
‫آ‪. 3!c
S‬‬
‫و ا‪ 6 +‬ا& ‪ 5 h3‬ا‪ g‬و ا!'‪ 2‬ا‪+3a+ 63‬‬
‫و‪ E +3#+‬ه‪ TF‬ا‪ -‬و ا‪A‬م
‪ 63‬ور‪ S‬ا‪.g‬‬

‫‪ a‬ا&!‪.‬‬
‫ا‪&3‬ن ا‪ / 3.#‬ا‪O‬ب ‪2008/03 :‬‬

‫‪-4-‬‬
 ‫ا  ‪  :1‬‬
‫ ه ا    أه اف أو ‪:‬‬
‫أو ‪ :‬ا ‪ #+‬ا ‪12‬ي ‪ /‬ا‪).‬ل ا ‪+,‬آت ا )ة ذات ا ‪%‬د ا ‪،"#‬‬
‫‪ :3‬ا ‪8‬م ‪56‬رات ‪ 96 88:‬ف إ<اء ‪8‬ر‪ 3‬ا ‪ AB2‬ا ‪ ># ? 9#@ +,‬ا ‪C52,‬‬
‫‪. D13 96‬‬
‫ ‪ :F‬إ<اء ‪D K‬ت @‪ #‬آ ‪3/ J‬ت ا ‪%‬د ا ‪ "#‬وا ‪ HBI‬ا ‪+,#  29‬ك‬
‫‪ 96‬ف ا ‪ J ?L‬دود ‪.MD‬‬

‫و ‪ J‬أه ا‪ 9L‬ا ‪ LK : D3F‬ا ‪ O52‬ا ‪+,# N88+‬ك )‪% ) M6 8D‬ة ا ‪?L‬‬
‫‪  6‬ا ‪ V+6 (JQ‬ا‪ +D M3‬د ‪ J @,U‬ا ‪K‬ا ‪ F‬ا ‪S‬رع ‪،‬ا ‪ W ،@S‬ا رع‬
‫ا ‪8‬ى ا ي ‪ ?[SD‬ا روخ ‪ MY#6‬أ‪2‬ء ا [ان ا ‪N88+‬‬
‫و أا ‪ AB3‬ا ‪ ],‬إ ‪ J 9‬ل ها ا   ‪ 2@ 9,% 9‬آ ‪ M J‬اه‪,‬م ‪U,6‬ل‬
‫]ار‪ ^D‬ا ‪9‬اة‪.‬‬

‫‪+ 1.1‬ك ا روخ‬

‫ا ‪+,‬ك ا رو‪` N‬ع ه ا   وا‪ J6 J :‬ا ‪+,‬آت ا ‪ D K‬ة ا ‪_, N‬‬
‫درا‪ 5DU 9‬ل ‪ 2 12‬ا ‪b J `,‬ف هاة ا ار‪ ،^D‬وآن ‪,KSD‬‬
‫أ ‪bd‬ق ]روخ ذو آ‪ 2 #‬آ‪ e#‬وذو ‪ W 9 [%‬إ  ارع ‪%‬ى ‪ %‬ر ‪ 500‬‬
‫‪ 5S26‬د ود‪ 8  @ D‬ر ب ‪ NL 95‬ا ‪,U J B,‬ع ‪ 50‬إ‪.+<3 %b‬‬

‫‪ 2.1‬ا ‪%‬د ا ‪"#‬‬

‫ا ‪%‬د ا ‪ "#‬ا ‪ ,KS,‬ه‪+ NL 2‬ك ا روخ ‪+‬ر ‪ NL‬ا‪ I‬ا‪#@ M‬‬
‫ا ‪9‬اة ‪ i8L‬ن ‪Q,‬ا‪ M‬ا ‪,‬ا`‪C K‬ه‪ NL ,KSD N/ M#‬ا ار‪ ^D‬ا ‪.D/SK‬‬
‫إ`‪ L‬إ  ا‪ J/ W M3‬ه‪2‬ك ‪[K‬ت ‪L‬ة ‪:‬ل <د‪ M‬و دود ‪ MD‬و ه  ‪ W:‬إ<اء‬
‫درات ‪U6 @  D13‬رب [‪: 85‬ل ‪3‬ا‪ A‬ا‪:‬ا‪ M%‬و‪%‬ت ‪:‬ارة ا ‪:‬اق‬
‫و ‪%‬ت ‪ K‬ل ا ‪:‬اق و أا ا ‪C‬ات ا ‪ 5S3 ) J@ U2‬ا ‪j,‬آ‪ S‬إ  ا ‪QI,‬ل‬
‫ا ‪9 3/,‬ا ا ‪%‬د‪.‬‬

‫‪-5-‬‬
 ‫رب‬U ‫ ا‬3.1

(Static Test N3/ ‫ر‬5‫ ة ا‬l2 ‫ إ@ اد‬,: "<SD  ‫ك‬+ ‫ر‬5‫إن ا‬
، ‫ر‬5 ‫ة ا‬L #b ‫ك‬+, ‫ ا‬9U2D N ‫ ا‬KL‫ة ا ا‬8# ]‫س ا‬% J J/, Stand)
92,%‫ و ر‬9,Il W 96n B69‫رة آ‬.‫ إ  إ‬KL‫ة ا ا‬8 ‫ ار ا‬8 D+ WD V+6
. ‫ب‬+ 6 9U K ‫ و‬92DQI W 52 3‫و‬/ ‫ا[ اآ" ا‬6
"S3 ) oDb J@ MD ‫ر دود‬5‫<" ا‬S ‫د‬% ‫ ا‬HB LK ‫إن‬
‫ى‬S #@ ‫ اث )ات‬:‫ إ‬Nl8 ‫ك‬+, ‫ ا‬HB LK ‫و‬. ‫ل‬QI, ‫ إ  ا‬S‫آ‬j, ‫ا‬
. (‫ر‬U2+ ‫ )ا‬M KL J ?L#  ‫و‬+ NL ‫ر‬U2+ ‫ا‬

-6-
 ‫ا  ا ‪ : N3F‬ا ‪.D12‬‬

‫‪] 1.2‬روخ ا ‪%‬د ا ‪"#‬‬

‫‪+ Q,D‬ك ذو و‪%‬د ]‪,3 "#‬ذ<‪ bS56 N‬ا آ" ‪ V+6‬ا‪ WlD M3‬أي <‪Q‬ء‬
‫‪+‬ك‬
‫‪ M3/,L‬ا‪5@ q‬رة @‪ LY J‬ا‪:‬اق ا ‪8 D+,‬ا " ا ‪%‬د ا ‪MBI6 "#‬‬
‫ا ‪  29‬ا ‪ +,‬دة ‪ :S,‬ا ‪:‬اق ‪ W .‬إن ا‪:‬اق ا ‪8‬ا " دا ا )‪Y A2D L‬زات‬
‫ذات ‪:‬ارة < ‪ K‬و ا ‪8 N‬ف @‪ 5‬ا ه ‪ V+6‬إن ‪SD 9,,‬ه‪?DS NL W‬‬
‫ا )زات إ  أ‪ @ %‬وج ‪. 2/,‬أ ا ‪U2+‬ة أو ا ‪U2+‬ر ه‪ N‬ا ‪ @8‬ة ا )ى‬
‫ ‪I,‬وط ا ه )و‪/‬ن دا ا ‪+,‬ك أ ا ‪ @8‬ة ا ‪5/‬ى ‪/L‬ن ر<‪ .(M‬و ‪ 5‬أ @‪#,‬‬
‫ا ‪:‬اق @‪ D, oDb J‬ر آ‪/D o@] 5@ NB69‬ن ‪)] 2+n6 n+‬ة‬
‫‪U‬ة آ ‪5‬رود ا‪q‬د ‪.F‬‬
‫إن ا ‪  +‬ا ‪+, D12‬ك ا روخ ‪ OK6 "<S‬ا ‪[S5‬ت ‪3 V+6‬ض ‪6‬ن‬
‫ا‪6 o#KD q‬روخ ‪ .N F‬و أه‪ ,‬ها ا ر ‪% 88: 9`L‬ت ا ‪ ,‬دود‪D‬‬
‫ا ‪ 1 J v#I N‬إ  ‪ NL 10‬ا ‪ J B,‬ا ‪ W8‬ا ‪.  F,‬‬

‫]روخ ‪D N F‬ض ‪ ML‬ا ‪ HBI‬ا  ‪:‬‬

‫)‪+D - (1‬ق ا ‪%‬د ا‪:‬ا‪ %‬آ و‪K oL‬د  ا @ ا ‪. NB,/‬‬

‫)‪ – (2‬ا ‪,‬اد ا ‪38 ?lI #@,‬ن ا )زات ا ‪.#/‬‬
‫)‪ – (3‬ا ‪/:‬آت ‪ K2‬‬
‫)‪ – (4‬ا ‪:‬اق و  ‪ oL‬ا )ز دا ا ‪+,‬ك و ا ‪U2+‬ر‬
‫)‪ ?,< – (5‬ا ‪n‬وط ‪  : NL‬ا‪8‬ار‪.‬‬

‫‪-7-‬‬
 ‫)‪ , – (6‬د ا )زات ‪UD‬ي و‪ 6 W12 i,3 oL‬ون أي ] ات أو ‪%K‬ت‬
‫)‪ – (7‬ا  ‪ 5@ oL‬ا ه أ‪:‬دي ا ‪. K5‬‬
‫)‪ @ – (8‬ا )زات و `)[‪ 9‬و آ‪ 9LF‬آ‪ 5@ ,12 9#‬آ ‪+ ?b8 J ?[8‬ر‬
‫ا ‪U2+‬ر و ا ه‬
‫)‪ – (9‬ا @ دا ‪ LY‬ا ‪:‬اق ‪ WD‬و‪K oL‬د  آ‪ B,‬از‪.3‬‬
‫‪ W‬ا‪.d‬رة إ  آ ا‪L‬ا`ت إ`‪ 2@ L‬ا ‪l‬ورة‪.‬‬

‫‪ 2.2‬ا ‪%‬د‬
‫‪ 1.2.2‬ا ‪3/,‬ت‬
‫‪ NL‬و‪%‬د ‪+‬ك ا روخ ا ‪9‬اة ‪ "UD‬ا‪ JK6 q‬ا @‪5‬ر ‪  KL‬ا ‪3/,‬ت و‪92,‬‬
‫و در< ا‪q‬ن و  ى ‪ {9# 9#6%‬ا  و‪ D‬ودود‪.9D‬‬
‫و ا ‪%‬د ‪ %‬ه ا را ‪ / ?lID‬ه ا ‪n‬وط‪.‬‬
‫‪/D‬ن و‪%‬د ا ‪+,‬ك ‪ / J‬ا ‪ B,‬ة )‪+S‬ق( آ‪%‬د ‪: 6%‬اق و دة ‪j‬آ‪ S‬ة‬
‫‪3‬ات ا ‪5‬م و ‪ 5S3 D + WD‬ا ‪ /S‬إ  ا ‪2‬ات ‪ "S:‬ا ‪ HBI‬ا ‪%‬د‬
‫ا ‪Y,‬ب ‪ 9L‬و‪ 5KD‬ها ا ‪ i#I‬ا‪q‬آ‪< F‬دة ‪ :3 J‬ا ‪,‬دود‪ D‬ا @‪ 6 ،#‬أن )‬
‫‪ 5S3‬ا ‪j,‬آ‪ S‬إ  ا ‪QI,‬ل ‪ @ NL j‬وج ا ‪2‬ا‪ ،CV ،A‬و ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪r ،‬‬
‫‪ ،‬و آ‪ ,‬ا ‪,‬اد ا ‪ 5#‬ا ‪[,‬ودة أو ا ‪I‬ر< ‪ J‬ا ه ‪.‬‬
‫آ ه ا ‪. 6 8: 9U K W ]2K‬‬

‫‪ 2.2.2‬ا ‪:‬اق‬
‫‪K‬د  ا ‪:‬اق ا ‪3 @ #@ 25 `,‬ات ا ‪5‬م )‪ (KNO3‬وا‪q‬وآ‪JUS‬‬
‫)‪،(O2‬‬
‫و 
اوز أو ا  ل اارة )‪ (C12H22O11‬و اد ا ا‪:‬‬
‫‪a C12H22O11 + b KNO3
c CO + d CO2+ e H2O +f K2CO3 + h C + i O2‬‬

‫‪ : K2CO3‬آ‪36‬ت ا ‪5‬م‪.‬‬
‫ا ‪K,‬ت ‪ a J‬إ  ‪ 5S26 o#K i‬ا ‪j,‬آ‪ S‬إ  ا ‪QI,‬ل و ا ‪K,‬ت ‪ c‬و ‪ h‬و‪ 5 Y i‬‬
‫‪/‬ن ‪.  K2‬‬
‫‪ J‬ل ه ا ‪K,‬د  ‪ |lD‬إن ا ‪2‬ا‪ A‬ا ‪/  5 Y NO,K2O : F D3F‬ن‬
‫‪. #,9‬‬
‫إن ‪K LK‬د  ا ‪:‬اق ‪S: J J/,‬ب آ‪ ,‬ا ‪+‬ارة و أ‪: %‬ارة ‪ 2/,‬إن‬
‫‪ D‬إ ‪ 9‬ا ‪:‬اق و ‪ 8‬ار آ‪ ,‬ا ‪+‬ارة ‪  D + WD‬ا‪K J %[3‬د  ا ازن‬
‫ا ‪+‬اري ا  ‪:N‬‬
‫)ش ‪(2.2‬‬
‫‪-8-‬‬
‫@ اد‬d‫ ا‬F, ne ،ni ‫ و‬N ‫ ا ا‬#@ U2 ‫ و ا‬#@, ‫اد ا‬, 6 o#K P ‫ و‬R ‫ إن‬V+6
.‫ ة‬: #@ ‫ آ‬U2 ‫ و ا‬#@, ‫] ا‬2K#  , ‫ا‬
‫ ل‬/ ‫اري‬+ ‫ ا‬K, ‫ ا‬5KD =
:  ‫ ا‬#/ ‫د  ا‬K, ‫ ا‬oL‫ ل و‬/ ]I ‫ارة ا‬+# :, ‫ ا‬K, ‫∆ ا‬h¯

: ‫ أن‬V+6
(Enthalpy of transition /mole) .‫ ل‬/ ‫اري‬+ ‫ن ا‬,/ ‫=ا‬
. ‫ ك‬300 N‫ وه‬K<, ‫ارة ا‬+ ‫ = ا‬T1
( Adiabatic Flame Temperature AFT )#‫ارة ا ا‬+ ‫ ا‬6 = Tk

(Specific Heat at Constant ‫ ل‬/ i)l ‫ ا‬6 2@ ]I ‫ارة ا‬+ ‫= ا‬
Pressure/Mole)
‫ات‬3 J 65‫ ل‬NB,/ ‫د  ا @ ا‬K NL N6S: ‫ذج‬,3 #@ ‫ي‬+D (A) o+#, ‫ا‬
. /S ‫ ا‬J 35 ? ‫م‬5 ‫ا‬

-9-
 ‫ا ‪) /n‬ش ‪8 ?lD (2.2‬ر‪ J6 3‬ا ‪S+‬ب ا ‪12‬ي و ا ‪8 N5DU‬س ‪:‬ارة ا @‬
‫‪ 6‬ا ‪+‬ارة ا ا‪ #‬ا ‪ 5S3 )6 ) U2‬ا ‪j,‬آ‪QI,# S‬ل آ‪ J5D ,‬ا ‪3.2/n‬‬

‫‪ J‬ل ا ‪ F,‬ا ‪ |lD N35,‬أن إ‪ :‬ا‪ [83 N‬ا ‪+‬ارة ا ‪ D8‬ا‪+ #@ oL‬ر ا ‪ "S2‬ا ‪D{,‬‬
‫ا ‪ 5S2‬ا ‪/D N‬ن ‪ 5S3 9L‬ا ‪j,‬آ‪ S‬إ  ا ‪QI,‬ل ‪ 26.7/73.3‬و ‪/‬ن ‪K‬د  ا ‪:‬اق ه‪: 2‬‬
‫)‪C 12H22O11 + 9.6 KNO3
7.2 CO2+11 H2O +3 K2NO3 +3 N2 (2.3‬‬

‫ﺃﻤﺎ ﺍﻝﻨﻘﻁﺔ ﺍﻝﺘﻲ ﻴﺘﺤﻭل ﻓﻴﻬﺎ ﺍﻝﻜﺭﺒﻭﻥ ﺇﻝﻰ ﺃﻭل ﺍﻭﻜﺴﻴﺩ ﺍﻝﻜﺭﺒﻭﻥ ﻓﻬﻲ ﺘﻭﺍﻓﻕ ﺍﻝﻨﻘﻁﺔ ﺍﻝﺘﻲ ﻴﻜﻭﻥ‬
‫ﺍﻝﻤﺅﻜﺴﺩ ﺇﻝﻰ ﺍﻝﻤﺨﺘﺯل ﻴﻤﺜل ‪ 63.9‬ﻋﻠﻰ ‪ 36.1‬ﻭ ﺘﻜﻭﻥ ﻤﻌﺎﺩﻝﺔ ﺍﻻﺤﺘﺭﺍﻕ ﻓﻲ ﻫﺫﻩ ﺍﻝﺤﺎﻝﺔ‪:‬‬
‫)‪C12H22O11 + 6 KNO3
9 CO + 11 H2O + 3 K2CO + 3N2 (2.4‬‬

‫‪- 10 -‬‬
 ‫و ا ‪ 5S2‬ا ‪+,# 96 K,‬ك ه‪3 65 N2KD 35/65 N‬ات ‪6‬م و‪ / 35‬و ‪/‬ن ‪K‬د ‬
‫ا ‪:‬اق ه‪ 2‬آ  ‪:N‬‬
‫‪C 12H22O11 + 6.28 KNO3
8.29 CO+ 0.56 CO2+11 H2O+3.14 K2NO3‬‬
‫‪+3.14 N2‬‬ ‫)‪(2.5‬‬
‫إن ‪Q, #+‬ات ‪+‬ك ا روخ ‪ J5D‬ا ‪ 5S2‬ا ‪n,‬ر إ ‪ 9‬أ@‪ J 5K #‬أ‪ JS:‬ا ‪ "S2‬و ه‪N‬‬
‫ا‪q‬آ‪ F‬ا@‪,‬دا ‪ 5% J‬هاة ا ار‪.^D‬‬
‫ه‪2‬ك @ أ ‪ WD‬أ ‪ JK6‬ا @‪5‬ر ‪ #+ NL D:‬ا ‪Q,,‬ات ا ‪  F,‬و ‪ o#KD‬ا‪ K,6 q‬ل‬
‫ا زن ا ‪)# N ,‬زات ا ‪ M,S3) U2‬ا ‪ .( M’ K,‬و ‪K J M6S: WD‬د  ا ‪:‬اق و‪ J‬ا زن‬
‫ا ‪ : #@ A3 / N ,‬ة و ه آ  ‪:N‬‬

‫)‪(6.2‬‬

‫‪ V+6‬أن ‪ @,U i ,j ,k :‬ا‪L _6‬د‪ D‬و ‪ n‬ا ‪ K‬د ا ‪ N ,‬و ‪ t‬ه‪,U N‬ع ا‪ @q‬اد ا ‪ ,‬‬
‫أ ‪ 5S3‬در<ت ا ‪+‬ارة ا ‪ 93‚L k ]I‬آ‪ ,9 ,‬أى ‪ JK6 C‬ا @‪5‬ر ‪oL  #+ NL‬‬
‫ا ‪S‬ا‪ B‬ا ‪)l3 #68‬ط و ه‪ N‬ا  ‪8L‬ت ا ‪,‬رة @‪ 5‬ا ه و‪ D + WD‬ا ‪ k ,8‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ‪:‬‬
‫)‪(7.2‬‬

‫‪) 5S2 6‬ز ‪ F, k N F‬دا  ‪:‬ار‪.i8L D‬‬

‫و‪ + 9,%‬د ا‪ J %[3‬در<ت ا ‪+‬ارة ا ‪)# Cp ]I‬زات ا ‪ U2‬آ @‪ : #‬ة آ‪: N#D ,‬‬

‫‪- 11 -‬‬
 ‫)‪(8.2‬‬

‫‪ V+6‬ان’‪ 6 F, R‬ا )زات و‪:‬‬

‫)‪(9.2‬‬

‫‪ J/ ,9‬در< ا ‪ J 6K‬ل  رأ‪L 2D‬ن ا ‪ 6K‬ا ‪ 2@ #U 88+‬درا ا  ‪8L‬ت @‪ 2‬‬
‫ا ‪U2+‬ر ‪L‬ق ]‪ V: N‬أن در<ت ‪:‬ارة ا )زات ه‪2‬ك ‪,# /n6 OI2‬س )آ‪W ,‬‬
‫درا ذ > ‪ ( 8:‬و ‪L M2‬ن ‪ J/,D Cp‬أن ‪ "K#D‬دور دا  ‪:‬ار‪ ، D‬وا‪ J M3‬ا ‪oL  #+ J/,,‬‬
‫ @‪ oDb J‬ا‪,K‬ل ‪K‬ت ا ‪3‬و‪ 6‬ا ا‪ [8] #‬آ‪ ,‬أن ‪ /n6 b5l U3‬آف ‪J/,D‬‬
‫ا ‪+‬ل @‪S: oDb J@ 9#‬ب ‪ K‬ل ‪Y oL  k ,%‬زي @‪ 5‬ا ‪U2+‬ر )ا‪ 13‬ا ‪ o+#,‬ب( آ‪,‬‬
‫ا ‪U‬رب أ‪ _5‬أن ) ‪ ,%‬ا ‪/D k K,‬ن ‪ M‬آ‪ 5‬ا @‪U2: 2‬ر ‪I‬و‪ +6 Nb‬ب ‪ %‬ر‬
‫‪ 15‬در< و ذو ‪)] :S‬ة ]‪ [9‬و ها ا ‪2‬ع ‪ J‬ا ‪@ ,KSD <2+‬دة ‪ "DU NL‬ا ‪+,‬آت‬
‫‪ %‬ا آ"‪.‬‬
‫‪: K N86‬اري ‪ J 6‬ا‪.d‬رة إ ‪ M‬و‪ o#KD‬ا‪ K K,6 q‬ل ا ‪:‬اق ‪ r :‬و ‪ D + WD‬‬
‫@دة ‪ ، N5DU /n6‬و ه آ > @‪5‬رة @‪ J‬دا  ] ‪3/,6‬ت ا ‪%‬د ا ‪ "#‬و‪. Kl6‬وط‬
‫‪ L)6 o#K‬ا ‪:‬اق ‪ .‬وه ا ‪n‬وط ‪ Wl‬در< ‪:‬ارة ا ‪%‬د ا ‪ B 5‬و `)‪U: i‬ة ا ‪:‬اق و‬
‫@ وج ا )زات ا ‪ |[ #@ U2‬ا ‪%‬د ا ‪) "#‬ا ƒآ أ ‪:‬ا‪ ، (N%‬ا‪ J, M3‬ا ‪l‬ورة ‪,6‬‬
‫آن ا ‪Q,‬ج ‪  J6‬ه ‪13‬ي ‪ NL‬ا ‪K,‬د  ? ا ‪U‬رب و ا ‪5‬رات ‪ 96‬ف ‪ K D +‬ل ا‪:‬اق‬
‫ ‪%‬د  ‪ .‬و ا ‪K,‬د  ا   ‪ N5D8 /n6 N[K‬ا ‪ K J6 %K‬ل ا ‪:‬اق و ا ‪.i)l‬‬

‫)‪(10.2‬‬

‫‪ V+6‬أن ‪ a‬و ‪ n‬ا‪ D + WD _6‬ه ‪ ، 5DU‬و ‪U: i)` F,D Po‬ة ا ‪:‬اق ‪ .‬و ا‪q‬س‪ n‬او‬
‫ا ‪8‬ة ‪ +36 38 n‬ار ‪ 2+2‬ا ‪ F,‬ا ‪ K  6 i)l# N35‬ل ا ‪:‬اق و ه ‪/D  5 Y‬ن‬
‫‪+ 6 i5‬ارة ا ‪%# B 5‬د ا ‪. "#‬أ ا ‪5@ M3L a K,‬رة @‪ J‬دا  ا ‪+‬ارة ا ‪%# B 5‬د‬
‫و „ ا ‪ . i)l‬و ‪ J‬ل ا ‪K,‬د  )‪ 1: J/,D (10.2‬أن ‪ K‬ل ا ‪:‬اق < ‪S:‬س ‪5‬‬
‫ا ‪8‬ة ‪ V+6 n‬آ‪ ,#‬ار‪ 9,% _K‬إ و أ@[_ ) ‪ K NL ?D‬ل ا ‪:‬اق و ا ‪ i)l‬و ه ‬
‫‪ NL ) M2@ A2D‬آ‪ ,‬ا )زات ا ‪+‬رة ا ‪. U2‬‬
‫وه‪CD ,‬ان أ‪ K6 lD‬أ ‪ V: J W: < 5KD‬ا ‪ NL C‬ا ‪ i)l‬ا ا‪ L) N#‬ا ‪:‬اق‬
‫ل ‪ Kl6‬أ<‪Q‬اء ‪ J‬ا ‪.3F‬‬
‫‪ 2KL‬ا‪I3‬ض ‪8 n ,%‬رب ا  ‪QD‬داد ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ا`[ا‪ 6‬و‪ v%D %‬ا ‪:‬اق ‪. :‬‬
‫  > ‪L‬ن ‪ W1K‬أ‪3‬اع ا ‪%‬د ‪ i)` K 9D‬ذو ‪%‬ة أ اوح ‪ 0.3 J6‬و ‪[10] 0.6‬‬
‫و‪ |+ WD‬ها ا ‪ oDb J@ K‬إ<اء ‪%‬ت ‪ W 5DU‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا   ‪:‬‬

‫‪- 12 -‬‬
 ‫) ‪r = ro ( 1 + Ku‬‬ ‫)‪(11.2‬‬

‫‪ V+6‬أن ‪ 5DU 6 k‬و ‪ @ F, u‬ا )زات ‪.‬‬

‫‪55: 3.2.2‬ت ا ‪%‬د‬

‫‪ †9 WD‬ا ‪%‬د ا ‪ 65 i# oDb J@ "#‬غ ‪+S J‬ق ا ‪j,‬آ‪ S‬و ‪ 34‬غ ‪+S J‬ق ا ‪QI,‬ل‬
‫‪ < [#‬ا ‪ JIS W‬ا ‪ NL i#I‬و@ء ‪ "2‬ا  در< ا ‪93‬ر ‪ " % NL M5] W‬ص و‬
‫‪D‬ك ‪5‬د ‪:‬ا ‪ J @ N‬ا ‪ W JQ‬ا‪I‬ا<‪ M5 % J M‬و‪ ` M2DQI‬ا ‪. 6b‬‬

‫ا ‪ |`D (4.2) /n‬ا‪/.q‬ل ا‪q‬آ‪ @. F‬ا ‪ID N‬ه ا ‪%‬د ا ‪. "#‬‬
‫وا ‪8,‬س ا‪ Nq‬ر ‪ J /.‬ا‪/.q‬ل ه ‪ .‬ة ا ‪  6 ?L‬ا ‪ JQ‬ن ‪ .‬ة ا ‪%@ 9 ?L‬‬
‫‪ :S,6‬ا ‪:‬اق ‪ NL‬آ ‪. 1+‬‬

‫ش ‪4.2‬‬

‫و ا‪/.q‬ل ا‪q‬آ‪ F‬ا‪ I‬ا ه‪ N‬ا ‪% N[K N‬ة د‪Q ?L‬ا‪ D D‬او ‪ %2‬أو ‪ 6‬آ‪ ,‬ه `| ‪NL‬‬
‫ا ‪. (5.2) /n‬‬

‫‪- 13 -‬‬
 JQ ‫  ا‬6 9U2 N ‫? ا‬L ‫ ة ا‬. ‫ا " و‬8 ‫ل ا‬/.‫ أ‬v#I :5.2 /.

MB ‫رج و‬I ‫ ا‬+3 N#‫اق ا ا‬: ‫ب ا‬53‫ ذو أ‬/n ‫ك ه ا‬+,# #lLq‫ ذو ا‬/n ‫ا‬
 ‫ ا [ل إ‬5S26 lD‫ أ‬o#KD ‫ ي و‬D‫ا‬Q ‫اق‬:‫ ا‬M3‫ ا‬JQ ‫  ا‬6 ?L ‫ ة ا‬n6 o#KD  NL D12 ‫ا‬
:  ‫د‬K, ‫ ا‬oL‫ ه و‬D + WD B 5 ‫اق ا‬: ‫ ا‬:S ‫ض و‬K ‫ا‬

Ab = π [L(D o + Di ) + 0.5 ( Do - Di² ) ] (12.2)

K[8 N#‫ و ا ا‬N<‫ر‬I ‫[ ا‬8 ‫ن ا‬F,D Di ‫ و‬Do ‫ و‬،‫د‬% ‫ت ا‬55: ‫ل‬b J@ 5KD L ‫ أن‬V+6
، N ‫ ا ا‬#@ ‫د‬% ‫ا‬
‫ن‬/ ‫اق‬: ‫ ا‬:S ‫ ( و‬6.2 /.) ‫ك‬+, ‫د دا ا‬% ‫ل ا‬/.‫ أ‬J‫ ا‬/. ‫ل‬,K‫ ا‬J/,D ‫و‬
:   ‫د  ا‬K, ‫ ا‬oL‫و‬
(13.2)
Ab = π { Lo ( Do + Di ) + Lc/4 [ 3 Do - 1/2 ( Di - Do ) ] + 1/4 [1/4 ( Do + Di )² + D²o - 2Di² ] }

- 14 -
 ‫‪ (6.2) /.‬ا ‪ /n‬ا ‪ K,‬ل ا ي ‪@ ,KSD‬دة ‪+ NL‬آت ا روخ‪.‬‬

‫و ا ‪K,‬د ن ‪) J/,D‬ه‪ oDb J@ ,‬ا‪,K‬ل ا ‪K,‬د  )‪+# (11.2‬ل @‪ :S #‬ا ‪:‬اق‬
‫ا ‪: Ab(t) N1+#‬‬

‫)‪(15.2‬‬

‫‪ V+6‬ان ‪ F,D t‬و‪ :‬ة ا ‪ 6 2 JQ‬ا‪ D‬ا ‪:‬اق ‪.‬‬

‫ا‪ J, M3‬ا ‪ W9,‬ا ‪8‬ل أن ه ا ‪K,‬د ت ‪ J@ 5K‬ا ‪:‬اق ا ‪ N F,‬ا ي ‪D‬ض ‪ ML‬أن ‪ 6‬ا‪ D‬ا ‪:‬اق‬
‫‪ 5‬أ ‪Q /n6‬ا‪S #@ J‬ى آ ‪ :S‬ا ‪%‬د ا ‪."#‬‬
‫و‪ 5K‬آ > @‪ LY i)` J‬ا ‪:‬اق و ‪ .‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ D N‬ه ا ‪+,‬ك آ‪2 ,‬ى ‪. 8:‬‬
‫إن آ‪ LF‬ا ‪%‬د ‪ ρp‬و آ‪ LF‬ا ‪55+‬ت ‪5KD ρg‬ان ‪Q‬ن إ`‪L‬ن ‪5F‬ن أه‪ . ,9,‬و‪88: NL‬‬
‫ا‪86[ ,9L q‬ن ‪ J‬ا ‪ :2‬ا ‪ D12‬و ‪ 5DU J/‬آ‪ LF‬ا ‪55+‬ت ا‪ J #86 %‬آ‪ LF‬ا ‪%‬د‪.‬‬
‫و آ‪ LF‬ا ‪%‬د ا ‪ 5S26 [5 N F,‬ا ‪j,‬آ‪/ S‬ا ‪QI,‬ل ‪ ،‬و ‪ ,6‬أن آ‪ LF‬ا ‪,‬د‪V+6 J#I J‬‬
‫آ‪3 LF‬ات ا ‪5‬س ‪.ρKNO = 2.11 g / cm :‬‬
‫‪3‬‬

‫وآ‪ LF‬ا ‪.ρSucrose = 1.58 g / cm :/S‬‬

‫‪- 15 -‬‬
 :  ‫د  ا‬K, ‫ ا‬oDb J@ i#I# #/ ‫ ا‬LF/ ‫س ا‬% J/,D M3L

1/ρp = fo /ρo + ff /ρf = 1.888 g / cm3 (16.2)

5S3 3‫ وإذا أ‬N ‫ ا ا‬#@ N#/ ‫ ا‬i#I ‫ ا‬J ‫ل‬QI, ‫ ا‬5S3‫ و‬S‫آ‬j, ‫ ا‬5S3 ‫ن‬F, ff ‫ و‬fo ‫ أن‬V+6
NL 5 5S26 K LF‫ آ‬N[K 5S2 ‫„ ا‬3 ‫ن‬L N88: ‫د‬%‫ و‬NL ‫ل‬QI, ‫ا‬/ S‫آ‬j, ‫ ا‬5S2‫ آ‬35/65
. N F ‫د‬%‫ و‬NL B, ‫ا‬

- 16 -
 ‫ا  ‪ D13 :3‬ا ‪U2+‬ر )‪(Nozzle Theory‬‬

‫إن ‪8L  #+‬ت ا ه ‪ N@ S‬درا ا  ‪8L‬ت ا )ز‪ D‬ا ‪ [)l2,‬ا‪:q‬د‪ D‬ا ‪ K5‬و ه‪2‬ك‬
‫اف ‪ N88: oL  J6‬و أ ‪ N F‬ن ا  ‪ oL‬ا ‪+D % N88+‬ي @‪ #B ]2‬و ]‪ 5#‬و‬
‫‪2‬ى ذ > ‪ NL 6‬ا ل ا ‪. 8:‬‬
‫‪ W9‬درا  ‪8L‬ت ا )ز‪L 5@ D‬ه ‪+‬ك ا روخ ‪ D +‬أر‪K K6‬د ت < أ ‪LK NL‬‬
‫‪ HB‬ا ه و ه‪: N‬‬
‫*ا ‪,‬ار‪.D‬‬
‫*‪ .‬ة ا ‪QK‬م‪.‬‬
‫*ا [‪.%‬‬
‫*‪K‬د  ا ‪)  +‬ا `?(‪.‬‬
‫وه ا ‪K,‬د ت ‪ ,KS‬أو ‪ NL‬آ" ا ه ‪)6‬ض ا ‪+‬ل أ‪b @ %‬د ‪Y‬زي أو‬
‫وج ‪Y‬زي و ‪ CD‬ها ا )ض إ ‪ H#8 K6‬ا ‪K‬ا‪ %‬ا ‪ |[ 3n J@ U2‬ا ه‬
‫وا`[اب ا ‪I‬وج ا )زي و ‪S‬ب ا )ز ‪ J‬أآ‪,S Y J‬ح ‪ 96‬او ‪S‬ب ‪:‬اري ‪Y‬‬
‫‪.ML W/+‬‬

‫ا  ‪ oL‬ا ‪U2+‬ري‬ ‫‪1.3‬‬

‫إن و]‪  : v‬ا  ‪ NL oL‬أي ‪ N@ S M2 [83‬ا‪ I‬ام و`‪ K‬ا ‪8‬ار آ‪K`# K<,‬ت‬
‫ا‪q‬ى ‪.‬‬
‫‪K‬د  ا [‪ x J[83 J6  oL  5S2 6 %‬و‪ V+6 y‬أن ‪ H%2‬ا [‪ %‬ا ا‪jD #‬دي إ  ‪H%2‬‬
‫ا [‪ %‬ا ‪+‬آ و ه ‪ #@ [K‬ا ‪ /n‬ا  ‪: N‬‬
‫) ‪hx – hy = ½ ( v²y - v²x ) = Cp ( Tx-Ty‬‬ ‫)‪(3.1‬‬

‫‪ #@ F, T,v,h V+6‬ا ا ‪ N‬آ ‪ J‬ا ‪+‬ارة ا ‪ ) 2/‬ا ‪، (5 F3‬ا ‪ ،@S‬در< ا ‪+‬ارة‪.‬‬
‫و در< ا ‪+‬ارة ‪ D + WD To‬ه ‪K J‬د  ا [‪ %‬ا  ‪:‬‬
‫‪To = T + v² / 2Cp‬‬ ‫)‪(3.2‬‬

‫‪+ 5S2 6‬ل ‪L  oL  †L/‬ن Œوف ‪ :‬‬

‫ا آد ‪/‬ن و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا  ‪:‬‬
‫)‪(3.3‬‬

‫و‪/‬ن @ ‪U NL‬ل ا ت )ز آ آ‪NL ,‬‬

‫ا ‪K,‬د  ‪:‬‬
‫) ‪¯a = √ ( k r t‬‬ ‫)‪(4.3‬‬

‫‪- 17 -‬‬
 ‫‪ V+6‬ان ‪ 6 r‬ا )زات ‪.‬و @ د خ ‪ +D‬د @‪ % ,S% oDb J‬ر @ ا  ‪ @ #@ oL‬ا ت‬
‫ا ‪K`,‬‬

‫¯‪M = v / a‬‬ ‫)‪(5.3‬‬

‫و‪ J‬ا ‪K,‬د ت )‪ (3.2‬و)‪ (4.3‬و )‪ D + J/,D (5.3‬ا ‪ J6 %K‬در< ا ‪+‬ارة و @ د خ آ‪: N#D ,‬‬

‫‪To / T = (1 + ( k-1 ) /2) M²‬‬ ‫)‪(6.3‬‬

‫‪ J‬ل ا ‪38‬ن ا ول و ا ‪ /2D # N3F‬ا ‪+‬ار‪Y Q, J/,D D‬ز آ ‪+6‬ار‪ M‬ا ‪ ]I‬و‪oL‬‬
‫‪K‬د  ‪:‬‬
‫)‪(7.3‬‬

‫‪L P = ρRT‬ن ا ‪ i)` J6 %K‬ا ‪8‬ار و ا ‪ LF/‬و‬ ‫و‪ J‬ه ا ‪ U2‬و‪K J‬د  ا ‪،  +‬‬
‫@ د خ ‪ #@ |5‬ه ا ‪n‬آ‪: #‬‬

‫)‪(8.3‬‬

‫)‪(9.3‬‬

‫إن ا‪,K‬ل ا ‪K,‬د ت )‪ (6.3‬و )‪ (8.3‬و)‪ LK J J/, (9.3‬ا ‪I‬اص )‪ (ρ,P, T‬دا‬
‫‪U‬ل  ‪ N8L‬إذا آن @ د خ و <‪ ?,‬اص ا ‪8‬ار ‪ . #K‬و‪K J‬د  ا [‪oL  5S2 6 %‬‬
‫‪:‬اري )‪ D + J/,D (3.1‬ا ‪+‬ارة ا ا‪8 #‬ار آ‪: N#D ,‬‬

‫‪ho = h + v² / 2‬‬ ‫)‪(10.3‬‬

‫‪ J‬ا ‪ :2‬ا ‪L BDQ‬ن رآد ا ‪,/‬ن ا ‪+‬اري او ا ‪ 5 F3‬ه ا آد ا ي ‪ M88+ "UD‬اذا ‪W‬‬
‫‪ jb5‬ا  ‪ oL‬إ  ‪ DY‬ا ‪/S‬ن ‪ .‬و ‪ 1: J/,D‬أن ‪ HB‬ها ا ‪8‬ار)‪( Po, ρ, To‬‬
‫‪6 [5‬آد ا ‪+‬ارة ا ‪ 2/‬ا ‪ J 5 F3‬ل ا ‪+‬ارة ا ‪ ]I‬و ‪K‬د  ا `‪ K‬و ‪J 91D‬‬
‫ل ها أن آ ] ‪ J‬ه ا ‪ HBI‬ه‪: V: J 6 N‬ارة ا ‪U,‬ل ا  ‪. N8L‬‬
‫و ‪/‬ن ‪K‬د  ا  ‪ oL‬ا )زي آ‪: N#D ,‬‬

‫‪ρAv‬‬ ‫‪ρ* A* v* = cnt‬‬ ‫)‪(11.3‬‬

‫‪- 18 -‬‬
 ‫‪ K F,‬ا ‪1‬وف‬ ‫‪ V+6‬أن ‪ :S J@ 5K A‬ا ‪U2+‬ر‪ @ J@ 5K v ,‬ا  ‪ oL‬و *‬
‫ا ‪ <+‬أو @‪ 2‬ا ‪).‬ل ‪ K 6‬د خ ‪L @ N2KD‬ق ]‪.‬‬
‫و‪ J‬ل آ ‪ J‬ا ‪K,‬د ت )‪ (4.3‬و )‪ (6.3‬و )‪ (9.3‬و )‪(11.3‬‬

‫‪ K 5K J/,D‬ل ا ‪ :S,‬ا ‪U2+‬ر‪ @  6 D‬د خ‬

‫‪ J‬ل ا ‪ N#< /n6 |lD (1.3) /n‬إن ‪ K8‬و ‪ +‬ب ‪U2: :S‬ر‪  D‬و ]) ‪[%‬ه آ‪9#‬‬
‫@ا [‪ 96 6#‬ف ‪ ] _+ @ J  oL  ?DS‬إ  @ ‪L‬ق ] ‪.‬‬
‫إن ) ه ا ‪K‬ا أ‪2‬ء ا  ‪ 5@ oL‬ا ‪U2+‬ر ‪j‬دي إ  ‪6 +` AB3‬ا[ ا ‪ W‬ا ‪NL N35‬‬
‫ا ‪. (2.3) /n‬‬

‫و ‪ J‬ل ا ‪K,‬د  )‪(1.3‬و )‪ J/,D (10.3‬ا‪UD‬د ‪K‬د  @ ا  ‪ 5@ oL‬ا ‪U2+‬ر ‪ Ve‬آ‪: N#D ,‬‬

‫‪- 19 -‬‬
 ‫‪ hx : V+6‬و ‪5K vx‬ان @‪ #‬ا ا ‪ #@ N‬ا ‪,/‬ن ا ‪+‬اري ا ‪ 5 F3‬و ا ‪ @S‬ا ‪NL K`,‬‬
‫ا ‪U2+‬ر ‪.‬و ه ا ‪ o5[# + ] %K‬اء ‪ NL‬ا ‪1‬وف ا ‪  F,‬او ا ) ‪#  F‬روخ ‪.‬‬
‫آ‪ J/,D ,‬ا@دة ]‪ Y‬ه ا ‪ oDb J@ %K‬ا ‪K, 6 3K‬د ت )‪ (2.8‬و )‪(3.3‬و )‪(3.1‬‬

‫ ]‪ v‬ا  ‪ LY J6 oL‬ا ‪:‬اق‪ V:) ,‬ان Œوف ا ‪8‬ار ‪ J‬ا ‪,‬وض و<ده ه‪(2‬‬
‫و ‪I‬ج ا ‪U2+‬ر‪.‬‬
‫و‪ J‬ه ا ‪K,‬د  ‪ :D‬ان @ ا ‪I‬وج ا ‪ + D8‬ث @‪ K 2‬ل `)‪2 Po/Pe i‬ه‪NL N‬‬
‫ا )‪ ,‬او @‪ +D  2‬ث ‪b‬د ا )ز دا ‪U‬ل غ ‪ J‬ا ‪9‬اء‪.‬‬

‫‪- 20 -‬‬
 ‫وا ‪ J6 "2‬ا ‪U2+‬ر و ‪ J6‬آ ‪ ,% 2@ 8L  8[2‬ا ‪ J/,D Px i)l‬ا ‪ M2@ 5K‬آ‪%K‬‬
‫‪ J6 "2‬ا ‪ i)l‬و ا ‪ k K,‬و ذ > ‪,K6‬ل ا ‪K,‬د ت )‪(3.3‬و )‪ (9.3‬و )‪(6.3‬و )‪ (4.3‬و‬
‫)‪ (14.3‬آ‪: N#D ,‬‬

‫‪ :S D + J J/, 93q ,9 < 5K‬ا ‪I‬وج ‪/D  2@ Ao‬ن `)‪ i‬ا ‪I‬وج ‪i)l †L/‬‬
‫ا ‪ 1 5 Y) Pa i+,‬ا‪. (,b‬و ها  ‪KD‬ف ‪n6‬ط أ ‪q NB 5‬ي ‪ - ?2‬و ه  ف ‪W‬‬
‫‪ 96 – 8: MU K‬ف ا ‪+‬ل @‪ #‬اآ‪ % 5‬ر ‪% J J/,‬ة ا ‪ ?L‬و ‪9‬ا ا )ض ‪L‬ن ‪Ae/A* :‬‬
‫‪KD‬ف ب ‪S2‬ب ا ? ا ‪. N F,‬‬

‫‪K 2.3‬ت <دة ا روخ‬

‫ها ا  ‪ v#I A KD‬ا ‪K,‬ت ا ‪ NL ,/+,‬ا ‪U‬دة ا ‪ D + NL #,KS,‬و ‪8‬ر‪< 3‬دة و‪%‬د‬
‫]‪+, "#‬آت ا روخ و آ > ‪ |+‬ا )ات ا ‪ NL  +,‬ا ‪,2‬ذج ا ‪ J [S5,‬ا ‪+,‬آت‬
‫ا‪2‬دا اء إ  ‪  F „D8‬أو ‪.88:‬‬

‫‪ 1.2.3‬ا ‪?L‬‬
‫إن ‪%‬ة د‪+, F ?L‬ك ]روخ  ‪ J/,D‬ا ‪ 9#@ 5K‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا ‪ /‬ا  ‪:‬‬

‫‪F = ∫ P dA = m° ve + ( Pe - Pa) Ae‬‬ ‫)‪(16.3‬‬

‫ا ‪ +‬ا‪q‬ول ‪ J‬ا ‪K,‬د  ‪ F,D‬ا ‪ 5K‬ا ‪ N`D‬ا ‪8 N#/‬ى ا ‪ i)l‬ا ‪ 85[,‬دا ‪ LY‬ا ‪:‬اق‬
‫و ا ‪U2+‬ر ‪ (3.3) /.‬و ‪ K F,D m°‬ل ا  ‪ oL‬ا ‪ N#/‬و ‪ @ F, Vo‬ا ‪I‬وج ا )زي ‪.‬‬
‫أ ا ‪ +‬ا ‪ 6 ,SD N3F‬ا‪ KL‬ا ‪ i)l‬و ه‪S N‬وي ] ‪U2+ 5S2 6‬ر ذو ‪ K‬ل ? او ‪ K‬ل‬
‫ا ‪ +‬ب ‪. "2‬‬
‫و‪ J/,D M2‬آ‪ 6‬ا ‪K,‬د  ا ‪ 86S‬آ‪: N#D ,‬‬
‫‪F = ρ* V* A* Ve + ( Pe – Pa ) Ae‬‬ ‫)‪(17.3‬‬
‫‪- 21 -‬‬
 :N  ‫ ا‬N`D ‫ ا‬/n ‫ ا‬#@ ‫ل‬+# (4.3) ‫( و‬9.3)‫( و‬14.3) ‫ل‬,K6 ‫ )ه‬J/,D‫و‬

: ? ‫دي‬b /n6 52 KL‫ة ا ا‬8 ‫`| ان ا‬D ‫وه‬

.A* ‫ر‬U2+ ‫ ا‬:S -1
.Po ‫اق‬: ‫ة ا‬U: i)` -2
.Po/Pe ‫ر‬U2+ ‫ ا‬5@ i)l ‫ ل ا‬K -3
.k ]I ‫ارة ا‬+ ‫ ل ا‬K -4
.KL‫ ا ا‬i)l ‫ة ا‬% -5

?L ‫ ا‬K 2.2.3

:S‫ و‬i)l ‫ ار ا‬8 #@ ?L ‫ة ا‬% ‫ ار‬8 ,S% ‫ق‬b J@  D + WD Cf ‫ة‬8 ‫ ا‬K ‫إن‬
:N#D ,‫ة آ‬U2+ ‫ا‬
C f = F / P o A* (19.3)

- 22 -
 ‫وه ‪ WIl D + J J/,D‬ا ‪8‬ة ا ‪ J@ U2‬ا ‪ ,‬د ا )زي دا ا ‪U2+‬ر ‪8, 6‬ر‪% ? 3‬ة‬
‫ا ‪ ,‬د ا )زي @‪S #‬ى ‪ :S‬ا ‪U2+‬ة ‪ .i8L‬ا‪ J %[3‬ا ‪K,‬د  )‪K 5K J/,D (18.3‬‬
‫ا ‪ ?L‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا  ‪:‬‬

‫ ‪ K /‬ل `)‪ J/,D Pe/Po _6 i‬إ‪UD‬د ا ‪ ,8‬ا ‪ oDb J@ Cf D8‬إ<اء ا ‪8.‬ق ا  ‪:N‬‬

‫و‪ J/,D M2‬ا ‪8‬ل أن ‪ K‬ا ‪ D ?L‬إ  ‪ M,%‬ا ‪ D8‬إ ‪S K6‬وي `)‪ i‬ا ‪U2+‬ر ?‬
‫ا ‪ i)l‬ا ‪U‬ي ‪ Pe = Pa‬أو أن ‪/‬ن ا ‪n‬وط ا ‪U2+#  29‬ر ‪.52‬‬

‫ا ‪K,‬د  )‪ IS (19.3‬م @دة ‪8,‬ر‪ K ,% 3‬ا ‪ ?L‬ا ‪ ? 5DU 9#@ +,‬ا ‪,8‬‬
‫ا ‪ I6 D13 6S+,‬ام ا ‪K,‬د  )‪. (20.3‬‬

‫‪Q, 3.2.3‬ات @ ا ‪3‬ت ا )زي‬

‫‪ +‬د @ ا ‪3‬ت ا )زي ‪S: oDb J@ CV‬ب ا ‪K,‬د  ‪/D V+6 CV = c/Cf :‬ن ‪c‬‬
‫‪ K‬ل ا ‪ @S‬ا ‪ N#K‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ‪:‬‬

‫)‪(21.3‬‬

‫@ ا ‪3‬ت ‪5K J/,D‬ه آ ا  ‪ HB‬ا )ز دا ‪ LY‬ا ‪:‬اق و ذ > ‪,K6‬ل آ‬
‫‪ J‬ا ‪K,‬د ت ا ‪ (19.3) 86S‬و )‪ (21.3‬و )‪.(4.3‬‬

‫)‪(22.3‬‬

‫‪ @ ,%‬ا ‪3‬ت ‪ /n‬ا‪8+‬ق ‪%#‬د ا ا‪ ?L‬و ه‪ LY  2‬ا ‪:‬اق و ه‪J@ #8S N‬‬
‫‪ HB‬ا ‪U2+‬ر ‪ .‬و ه  ‪ 92 KUD‬و‪8 #‬ر‪ v#I, 3‬أ‪3‬اع ا ‪%‬د‪.‬‬
‫ا‪ J, M3‬ا ‪ W9,‬ا ‪.‬رة ا  ا‪ CV ~ √ To / √ M’ M3‬و ’‪. R = R ’/ M‬‬
‫وه  ‪ J5D‬ا‪/  2@ M3‬ن ‪ @ ,%‬ا ‪3‬ت @  ‪/ %‬ن در< ا ‪+‬ارة ‪. lI2 To‬‬

‫‪- 23 -‬‬
 ‫ان در< ا ‪+‬ارة ا ‪ v#I NL j %  K‬ا<‪Q‬اء ا ‪+,‬ك ا ‪)# .5 /n6 `K,‬زات‬
‫ا ‪ 2S‬و ه ‪ : †.‬و ] @‪ 2‬ا<اء ا ‪5‬رات ا ‪ :D V: 3/S‬ا‪,:‬ار‬
‫ا ‪U2+‬ر ‪ M6‬ل ‪ 3‬او ا‪  _+ %‬ا‪:‬اق ا ‪%‬د‪.‬‬
‫و ه ‪ M2@ A2D‬آ ا ‪ |[S‬ا ‪U2+# „#‬ر و ] اذا آ‪  _3‬ة ا ‪:‬اق ‪)S‬ق @ ة‬
‫ا‪ .N3‬و ‪ 9‬ا ‪5‬ب ‪ JS+SD‬ا ‪DQ‬دة ‪ @ NL‬ا ‪3‬ت @‪ ,% OI oDb J‬ا زن‬
‫ا ‪3/, N ,‬ت ا ‪%‬د ’‪@ M‬ض ا ‪DQ‬دة ‪ NL‬ا ‪+‬ارة ا ‪8‬ار ‪ . To‬و ها ‪oDb J@ o8+D‬‬
‫ا‪,K‬ل و‪%‬د ‪ J N2Y‬ا ‪ :2‬ا ‪+‬ار‪.D‬‬
‫‪ J/,D‬ا@‪5‬ر @ ا ‪3‬ت دا  ‪+#‬ا‪ (n R T ) QL‬ا ‪%6 ]I‬د ا ‪ . ?L‬و ‪SD‬د ‪NL M2‬‬
‫‪ @ D +‬ا ‪3‬ت دا ‪% oDb J@ 5I‬س ‪ 6‬ا ‪ I 6 WU+‬ام ‪ 28‬ا ‪ #528‬ا ‪8#),‬‬
‫)‪.(15‬‬

‫‪ 4.2.3‬ا ‪O52‬‬
‫ا ‪ O52‬او ا ‪ O52‬ا ‪ I N#/‬ه @‪5‬رة @‪% 5K J‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ #/‬ل و‪ :‬ة ا ‪: t JQ‬‬

‫)‪(23.3‬‬

‫او ه ا ‪ :S,‬ا ‪ NL [[I,‬ا ‪5,‬ن ا  ‪  6 N‬ا ‪8‬ة ا ا‪ KL‬و ا ‪) t JQ‬ش‪(4.3 :‬‬

‫ ة ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا‪ V: J oL‬ا [ل ا ‪ ,‬ة ا ‪: 6 ]I‬اق ‪+,# 5S2 6 tb‬آت ا ‪N‬‬
‫ ‪  9‬ة ا‪:‬اق ‪ K ,‬ة ا‪ N3‬ا ا ‪+,‬آت ا )ة ‪L‬ن ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ه‪  N‬ة ا ‪:‬اق زا‪ B‬‬
‫ا ‪ ,‬ة ا ‪I L/‬وج ا )زات ا ‪U: J 85,‬ة ا ‪:‬اق ‪ .‬و‪ J@ 5KD‬ا ‪ O52‬ا ‪ NL N#/‬ه‬
‫ا ‪ 5K 6  +‬ا ‪ N`D‬ا  ‪:N‬‬

‫)‪(24.3‬‬

‫‪- 24 -‬‬
 : `D ‫د  ا‬K, 6 lD‫ ا‬92@ 5K ‫ ا‬J/,D ‫ و‬JQ ‫ ا‬6 F, τ V+6

‫اق‬: ‫ة ا‬U: WU: F,D M3L Vo ‫اق أ‬: ‫ ل ا‬K, N ‫ د ا‬K ‫ ا‬J@ n 5KD
‫و ه‬.  N‫ك ]رو‬+ ‫ <دة‬,% D + NL #,KS, ‫ا ا‬K ‫ ا‬W‫ اه‬J ‫ص‬I ‫ ا‬O52 ‫ان ا‬
oL‫اق و‬: ‫ ا‬#: ‫روخ ل‬# N#/ ‫ ا‬H%2 ‫ ا‬,% J #+, ‫ ا‬KL‫ة ا ا‬8 ‫ ا‬J@ ‫رة‬5@
:  ‫د  ا‬K, ‫ا‬

Isp = F/w° = c/g (25.3)

‫ @دة‬N/D M2‫و‬. N#/ ‫ ا‬H%2 ‫س ا‬% "K ‫ ا‬J "# ‫د ا‬% ‫آت ذوات ا‬+,# 5S2 6
Isp = I/t :  ‫د‬K, ‫ ا‬oL‫ص و‬I ‫ ا‬O52 ‫ ا‬D +6

J ‫ آ" آ‬J %[3‫ ا‬M6S: J/,D JK ‫ك‬+ ‫" و‬#] ‫د‬% N F, ‫ص ا‬I ‫ ا‬O52 ‫ان ا‬
:  ‫د‬K, ‫ ا‬#@ ‫ل‬+# (14.3) ‫( و‬25.3) ‫د ت‬K, ‫ا‬

(26.3)

J‫ و‬psia 14.7 ,% C Pe ‫ و‬psia 1000 ,% C Po ‫ن‬L 3‫ر‬8 ‫ ف إ<اء‬96
‫ آ‬5% J ‫ه‬D[ W ‫ص‬I ‫ ا‬O52 ‫ ا‬D + 5DU v3 8Db iS6‫ن ا‬L M#@ ‫رف‬K, ‫ا‬
(17) (Free B.A and Sarner .S.f) J
. B, ‫ ا‬NL 5  ‫ا‬3 J6 ,+ [ 5S3 ?
WD N88+ ‫ ا‬O52 ‫" و ا‬# ‫د ا‬% ‫ ا‬%b lD‫ د أ‬+ CV ‫ت‬3 ‫رة إ  أن @ ا‬.d‫? ا‬
J6 %K ‫ و ا‬86 M ‫رة إ‬.d‫_ ا‬, ,‫ آ‬/S 5 ‫ ا‬#528 ‫ ا‬28 ‫ل‬,K‫ ا‬oDb J@  D +
: N  ‫ ا‬N`D ‫ ا‬5K ‫ ا‬oL‫ن و‬/ ‫ت‬3 ‫ص و @ ا‬I ‫ ا‬O52 ‫ا‬

Isp = (CV Cf) / g (27.3)

.‫ة‬U+ ‫ ا‬i)` 5.2.3

"# ‫د ا‬% ‫ي ا‬+D ‫ و@ء‬J@ ‫رة‬5@ N9L 5# ‫آت ا‬+, 6 ]I ‫اق ا‬: ‫ة ا‬U+ 5S2 6
#‫ ل آ‬K ‫ن‬/D V+6 ‫د‬% ‫ ا‬:S #@ W ‫اق‬: ‫ ا‬#,@‫ و‬N @ i)` ,+ #@ ‫در‬% ‫و‬

- 25 -
 ‫ا )زات ا ‪S U2‬وي آ‪ #‬ا ‪,‬اد ا ‪%‬د‪ D‬ا ‪ %+,‬و ‪/‬ن ا ‪2‬ا‪Y A‬ز‪ #B Y i8L D‬و‬
‫‪ NL 5#] Y‬ا ‪ +‬ت ا ‪  F,‬و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا   ‪:‬‬

‫‪m°g = ρp Ab r‬‬ ‫)‪(28.3‬‬

‫‪/D V+6‬ن ‪ K m°‬ل ا  ‪ oL‬ا )زي‪ ,‬و ‪ :S Ab‬ا ‪:‬اق و ‪ K r‬ل ا ‪ H%2‬ا ‪N:S,‬‬
‫)ا ‪:‬اق( و ‪ 5S3‬ا ‪ JDQI‬ا )زي دا ‪ LY‬ا ‪:‬اق ‪/D‬ن و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا   ‪:‬‬

‫‪dms/dt = (d/dt) * ρoνo‬‬ ‫)‪(29.3‬‬

‫‪ J@ 5K ρo V+6‬ا ‪ LF/‬ا ‪)# 1+#‬ز ا ‪ A2‬و ‪ J@ 5K νo‬ا ‪ WU+‬ا ‪ L) N1+#‬ا ‪:‬اق ‪.‬و‬
‫ا‪,K‬ل ه‪ J‬ا ‪K,‬د ‪ J‬آ‪ K J@ 5K‬ل ا  ‪ oL‬ا )زي @‪ 5‬ا ‪U2+‬ر و آ‪ K J@ 5K‬ل‬
‫ا ‪:‬اق‪j ,‬دي ا ‪LY i)` J@ 5K‬‬
‫ا ‪:‬اق آ‪: N#D ,‬‬
‫)‪(30.3‬‬

‫‪ Po i)l 5S2 6‬و ‪%‬ة ا ا‪ J J6 ?L‬ا ا`| أن ‪ :S‬ا ‪:‬اق ‪ 6 85‬أ‪ lD‬ل‬
‫Œوف ا‪:‬اق ‪. K5b‬و ا ‪ i)l‬ا ‪ J/,D L)# N1+#‬أن ‪ „26 M2@ 5KD‬ا ‪ 5K‬ا ‪ N`D‬ا ‪o6S‬‬
‫و ‪/‬ن ا ‪ Ab ,8‬آ‪ :S J@ 5K‬ا ‪:‬اق ا ‪ N1+#‬و ) ه ا ‪ ,8‬ل و‪ :‬ة ا ‪o#KD JQ‬‬
‫‪ K,6 i8L‬ل ا ‪:‬اق و ا ‪ /n‬ا ‪ N 29‬ا‪q‬و ‪%# N‬د ا ‪. "#‬‬

‫‪+,# 5S2 6‬اآت ذات  د ا‪:‬اق و<‪Q‬ة )ا‪ ( 3 J %‬و ا ‪/D N‬ن ‪Œ 9L‬وف ‪  :‬ا‪8‬ار‬
‫‪L‬ة ‪ o5[ ,‬ا ‪K,‬د  )‪S+ (30.3‬ب ر‪ v3 ,6‬او ‪  V#‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ . N#/‬و ‪QKD‬ى ها ا ‪C‬‬
‫ا   ة ا ‪K.‬ل ا ‪ 5S3 {[5‬و آ > ‪ LY‬ا ‪:‬اق ‪/‬ن ‪9 6 {#‬اء ا ‪5‬رد وآ > ‪L‬ن ا ‪#:,‬‬
‫ا ‪/ i)l# B 5‬ن @‪ #‬در< ‪ J‬ا ‪ 8K‬و ‪ _, %‬درا‪b J 9‬ف آ ‪J‬‬
‫)‪ V: Von Karman and Malina (19‬ا‪ 5K ?`6 % ,93‬ر‪ ,8 N`D‬ا ‪ 6 i)l‬‬
‫ا ‪ JQ‬آ‪:N#D ,‬‬

‫)‪(31.3‬‬

‫‪ V+6‬ان ‪ J@ 5K P‬ا ‪ i)l‬ا ‪ N1+#‬ل ا ‪ t JQ‬و ‪.85S  D + WD @ τ‬‬
‫‪.5‬ة ‪ D93 K6‬ا ‪:‬اق ‪ LY 85‬ا ‪:‬اق ‪)6 {#‬ز ا ‪)l,‬ط و‪/‬ن ‪K‬د  ا ‪ i)l‬ه‪2‬‬
‫‪  6‬ا ‪ JQ‬آ ‪:N‬‬

‫)‪(32.3‬‬

‫‪- 26 -‬‬
 ‫‪++ 6.2.3‬ت أ‪b‬ار ا  ‪oL‬‬

‫إن ا ‪  +‬ا ‪ oL # 86S‬ا ‪U2+‬ري و ‪K‬ت ا ‪U‬دة ض أن ا ‪,‬اد ا ‪ 8L ,‬ه‪5@ N‬رة @‪J‬‬
‫‪Y‬ز  ‪ V+6 . H‬ان ه ا ‪ < 5K  +‬ة و د‪  : NL 8%‬ا‪ K3‬ام أي اد ]‪ 5#‬أو ‪ #B‬أ‪2‬ء‬
‫ا  ‪ oL‬ا )زي @‪ 5‬ا ‪U2+‬ر ‪ .‬و ‪2 J/‬ص ‪) J‬ه ‪  : NL‬و<ده ‪ V+6.‬أن و<ده ‪jD‬‬
‫‪< HB #@ 5#‬دة ا روخ ‪ V+6‬آ‪ ,#‬آن ‪ WU:‬ا ‪+,‬ك ])ا إ و آن ‪C‬ه اآ‪5‬‬
‫‪ V:‬و< آ ‪ (Gilbert, Allport, Dunlop) (21) J‬ا‪+,# 5S2 6 M3‬آت ا ‪5/‬ة ا ‪ N‬ق‬
‫‪ 9%‬ا ا‪ 10 KL‬أ ف ‪6‬و‪/ 3‬ن ‪ 5S3‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا ‪)] KBl‬ة ا ‪+,# 5S2 6‬آت ا ‪N‬‬
‫‪ 9%‬ا ا‪ KL‬ا‪6 100 J %‬و‪/ 3‬ن ‪ 5S3‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا ‪8,‬دة ‪ . ,9‬و ‪q‬ه‪ ,‬ا ‪8‬ة ا ا‪KL‬‬
‫‪ NL‬أي ‪+‬ك ‪ "U‬إ<اء ‪++‬ت `ور‪bq D‬ار ا  ‪ oL‬ا )زي ‪+#‬ل @‪ #‬أ@‪ #‬دود‬
‫‪.J/,‬‬
‫‪6 1 : 1:‬و‪ 3‬ا‪Q#/3‬ي ‪S‬وي ‪ 0.454‬آ‪. e#‬‬
‫‪ 1‬آ‪SD e#‬وي ‪.J3 9.98‬‬

‫إن ‪ 8L‬ان ‪%‬ة ا ‪ ?L‬أ‪2‬ء ا ‪:‬اق ‪:J55S ?<D‬‬

‫أ( ‪ H83‬ا ‪ ?DS WD  2@ @S‬ا ‪,SU‬ت ا ‪ 5@ 5#‬ا ‪U2+‬ر ‪ „26‬وة ‪S‬رع‬
‫ا ‪,SU‬ت ا )ز‪. D‬‬
‫ب( ‪ H83‬ا ‪+‬ارة @‪/  2‬ن ‪:‬ارة ا ‪,SU‬ت ا ‪: „26 5#‬ارة ا ‪,SU‬ت ا )ز‪D‬‬
‫ا ‪ .96 [+,‬وان آن ‪9‬ا ا ‪ "5S‬ا‪ q‬دور ‪3‬ي ‪ NL‬إ‪83‬ص ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪5 Y V+6‬‬
‫ ‪D‬ض ان ‪:‬ارة ا ‪,SU‬ت ا ‪/ 5#‬ن ‪: „3 #@ 5D8‬ارة ا ‪,SU‬ت ا )ز‪(22)D‬‬

‫أول ‪ "U †.‬ا‪.d‬رة إ ‪/ NL M‬ن ا ‪,SU‬ت ا ‪ 5#‬ه‪K N‬د  ا ‪/‬ن ا )زي‬
‫) ‪: |5 V+6 (28.3‬‬

‫) ‪m°g = ( 1-X‬‬ ‫‪ρp Ab‬‬ ‫‪r‬‬ ‫)‪(33.3‬‬

‫‪/D V+6‬ن ا ‪ K‬د ‪ x‬ه آ‪ #‬ا ‪,‬اد ا ‪ 5#‬ا ‪8,‬و‪ L‬و آ‪ D+ W U2‬ا ‪K,‬د  إ  ‪K‬د  ‪ :‬‬
‫ا ‪8‬ار ا ‪I‬ص ‪ i)l 6‬دا ‪U:‬ة ا ‪:‬اق آ‪: N#D ,‬‬

‫)‪(34.3‬‬

‫‪ V+6‬ان `)‪ i‬ا ‪U+‬ة ‪ W‬ار ‪ K 6‬د‬

‫‪- 27 -‬‬
 ‫و‪5@ D K WD M2‬رة ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪ 96‬ف ‪S:‬ب ا ق ‪ N@ J6‬ا ‪,SU‬ت ا ‪ 5#‬و‬
‫ا ‪,SU‬ت ا )ز‪: D‬‬

‫)‪(35.3‬‬

‫‪ F,D V+6‬ا ‪ K‬د ‪ _6 i‬ص ‪.‬‬

‫اذا آن <‪ ?,‬ا ‪,SU‬ت ‪D‬ض ‪ 9L‬ان ‪/‬ن ‪S‬و‪ V: J D‬ا ‪S‬رع ‪ J/,D M3L‬ا ‪J@ 5K‬‬
‫ذ > و‪ oL‬ا ‪K,‬د  ا ‪: `D‬‬

‫)‪(36.6‬‬

‫‪ J‬ا< و]‪ C# N88: v‬ا ي ‪,‬ر‪ M‬ا ‪,SU‬ت @‪ #‬دود‪] D‬روخ  ‪LK "#[D‬‬
‫‪ HB‬ا ‪+‬ل ا ‪+‬اري و‪8‬و ا ‪,SU‬ت ‪ 96‬ف و]‪ v‬ر‪ @ ,8 N`D‬ا ‪,SU‬ت‬
‫‪ Vs‬و‪:‬ار‪ Ts 9‬ل <‪ ?,‬ا‪ :‬ا ‪ #,K‬ا  ‪ , 8L‬ا‪ J, M3‬ا ‪ J/,,‬ا‪8.‬ق ا ‪ +‬ت ا ‪B92‬‬
‫ ‪ D +‬ا ‪C‬ات ا ‪. B92‬‬

‫‪ NL‬ا ‪,2‬ذج ا‪q‬ول ‪D‬ض ان ‪/‬ن ا ‪,SU‬ت ])ة ا ‪/ V+6 WU+‬ن ‪ Ts ≈ Tg‬و‬
‫‪Vs‬ي ≈ ‪ vg‬و ‪/D‬ن ا ‪ 5K‬ا ‪ @ J@ N`D‬ا [د ا )زي ‪,SU#‬ت آ‪: N#D ,‬‬

‫)‪(37.3‬‬

‫‪V+6‬‬

‫‪ K F,D Cs V+6‬ل ا ‪+‬ارة ا ‪, 6 ]I‬اد ا ‪ . 5#‬و ‪ 1: "U‬ان ه ا ‪K,‬د  ‪J/,D‬‬
‫ان ‪+‬ل ا  ا ‪ /n‬ا @دي ا ‪ NL 5K,‬ا ‪K,‬د  )‪/D V+6 (14.3‬ن ‪,S< x = 0‬ت ‪ K2‬‬
‫و ا ‪ 5K‬ا ‪I‬ص ‪8 6‬ة ا ا‪ J/,D KL‬ان ‪+D‬ل ا  ا ‪ /n‬ا  ‪: N‬‬
‫)‪(38.3‬‬

‫‪- 28 -‬‬
 ‫‪ 1: "U‬ة أى ان ه ا ‪K,‬د  ‪ J/,D‬اره ا  ا ‪ /n‬ا @دي ‪ NL‬ا ‪K,‬د ‬
‫)‪/ V+6 (18.3‬ن ‪x = 0‬‬
‫ا ‪ K J@ 5K‬ا ‪ WD ?L‬ا‪ „26 M%8.‬ا [‪+# 8D‬ل @‪ #‬ا ‪ 5K‬ا ‪: N`D‬‬

‫)‪(39.3‬‬

‫ان ‪% K‬ة ا ‪QD ?L‬داد ? ا< ا ‪,SU‬ت ا ‪,S< ? 995n WD N‬ت ا )ز ‪ i8L‬وه‬
‫ا ‪K,‬د  ‪ J@ 5K‬ه ا ‪DQ‬دة ‪% K NL‬ة ا ‪ NL 75 5S26 ?L‬ا ‪ NL B,‬و‪%‬د دا‪N F ?L‬‬
‫@‪/D  2‬ن ‪. x = 0.45‬‬

‫ا ‪ NL‬ا ‪  +‬ا ‪,2‬ذج ا ‪,SU# N3F‬ت وا ‪,SU‬ت ا ‪ 9@ 9L 85 N‬و ‪:‬ار‪J6 9‬‬
‫وها ‪ N2KD‬ان ا ‪,SU‬ت ‪ WU+6 Q,‬آ‪ 5S3 5‬و ‪+‬ل ‪:‬اري ‪ †[6‬و ‪8‬و ])ة ‪ .‬ا‬
‫ا ‪5K‬ات ا ‪ `D‬ا ‪K,6 ]I‬ت ا ‪U‬دة ‪ 9S3 93‚L‬ا ‪ NL #,KS,‬ا ‪,2‬ذج ا ‪+ o6S‬‬
‫‪ 9:6‬ه‪ . 2‬ن ا  ‪ oL‬ا )زي ‪<6 CD‬د ا ‪,SU‬ت ا ‪ . 5#‬وان آن ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص‬
‫‪ V: J H%2D‬ا ‪ ,8‬و‪ J‬ا ‪K,‬د  )‪: msvs << mgvg V+6 (36.3‬‬

‫‪Isp = (1/g) (1-x) vg‬‬ ‫)‪(40.3‬‬

‫إن ا ‪ ,% #@ "  /n6 jD (1-x) K,‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪.‬‬

‫ ‪ 8‬أ<‪ _D‬ا ‪ J D K‬ا‪+6q‬ث @‪ v#I #‬أ‪b‬ار ا ‪ #:,‬ا  ‪ 8L‬و‪ _26‬أن ‪3‬ع ا ‪U2+‬ر ‪M‬‬
‫@‪ #@ C %‬ا ‪,SU‬ت ا ‪ v#I ? 8L ,‬ا )زات )‪ (23‬آ‪ _26 ,‬آ > ان ‪ WU:‬ا ‪,SU‬ت‬
‫و ز‪ K J@ #8S 9KD‬ا ‪+,‬ك وه  ‪ J5D‬ان ‪ HB‬ه ا ‪,SU‬ت ‪% 6 8#K‬د‬
‫ا ‪. (24) i8L "#‬‬

‫‪- 29 -‬‬
‫ه‪2‬ك ‪ C‬أ ‪ 8D‬أه‪ J@ ,‬ا ‪C‬ات ا ‪ 86S‬و ه  ‪,‬ر‪ M‬ا ‪,SU‬ت ا ‪|[ #@ #BS‬‬
‫ا ‪U2+‬ر ‪3 91 9:S H#8 2KL ,‬ع ‪ J‬ا ‪ |[ #@ 3nI‬ا ا‪U2+# N#‬ر و ‪N  6‬‬
‫ا ‪DQ‬دة ‪ ,% NL‬ا ‪/:‬آت و ه  ‪ ,% J H82D‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪.‬‬
‫ل ا ل ا ‪8‬د ‪ n%2 W‬ا ‪ C‬ا ‪ " S‬ا< ا ‪,SU‬ت ا ‪ 5#‬و ا ‪NL 6S+,‬‬
‫‪ K‬ا ‪+‬ل ا ‪+‬اري ‪.‬‬

‫‪++ 7.2.3‬ت ا ‪U2+‬ر ا ‪. N88+‬‬

‫ان ا ‪  +‬ا ‪ 86S‬آ‪ JK6 C _3‬ا @‪5‬ر ا ار‪ ^D‬ا ‪  F,‬او ا ‪,2‬ذ< و ه‪< Y N‬دة‬
‫‪ K5[6‬ا ‪+‬ل ‪ V+6.‬أن ا ‪  +‬ا ‪ F,  F,‬أ‪ : %‬ت ا ‪U‬دة ا ‪ J/,D N‬ا ‪+‬ل @‪9#‬‬
‫ا ا ‪U‬دة ا ‪ 88+‬او ا ا‪ H#8 93L K%‬و‪ J @,U oL‬ا ‪K,‬ت ‪#@ 96S: WD V+6‬‬
‫‪S‬ى ا ‪U2+‬ر ‪,K6‬ل ‪K‬ت ‪. #I‬‬
‫‪ <2+# 5S2 6‬ا ‪I,‬و‪ 9U,# |+ K "#[ N9L b‬ا ‪+‬ر‪ @S D‬وج‬
‫ا )زات و ه‪ N‬ا ‪ J@ U2‬ا ‪ NL K8‬زاو‪ D‬ا ‪U2+‬ر ا ‪ +,‬دة ‪v3 F, α V+6) 2α ,8 6‬‬
‫ا ‪Q‬او‪ . (D‬و ا ‪  D + WD λ K,‬آ‪: N#D ,‬‬

‫‪λ = ( 1+ cos α ) / 2‬‬ ‫)‪(41.3‬‬

‫آ‪ _, ,‬ا‪.d‬رة إ ‪L M‬ن ا ‪U2+‬ر ا ‪ J@ v#ID N88+‬ا ‪U2+‬ر ا ‪13 N F,‬ا <د ا‪/:‬آت‬
‫وا ‪ +‬ت ا ‪+‬ار‪ D‬و ا ط ا )زي و ا  ‪8L‬ت ا ) ا ‪,‬آ‪ ) DQ‬أي ان ا )زات ‪J ,‬‬
‫آ‪U2: Q‬ة ا روخ ( و ‪K‬ل ا ‪,SU‬ت ‪ ،‬آ‪ ,‬ان زاو‪ D‬ا ‪),‬درة ‪ D + WD‬ه @‪oDb J‬‬
‫‪ K‬ا ‪+‬ل ا [‪ N%‬ا ‪I‬ص ‪U2+ 6‬ر ‪ ،‬و ه @‪5‬رة @‪ 5S3 J‬ا [‪ %‬ا ‪+‬آ ا  و‪ :‬ة‬
‫ا  ‪ oL‬ا ‪),‬درة ‪U2+#‬ر ا ‪ ، N88+‬و ‪ 5S3‬ا [‪ %‬ا ‪+‬آ ا  و‪ :‬ة ا  ‪ oL‬ا ‪,‬ض ا ‪),‬در‬
‫ ‪U2+#‬ر ا ‪ N F,‬ا ‪Q,‬ود ‪Œ „26‬وف ا‪).‬ل ‪U2:‬ر وا‪، NK%‬‬
‫و‪ WD‬ا ‪ M2@ 5K‬و‪ oL‬ا ) ا ‪ `D‬ا   ‪:‬‬
‫‪e = v²eo / v²ei‬‬ ‫)‪(42.3‬‬

‫إن ا ‪K,‬ت ‪ i‬و ‪ J@ 5K a‬ا ‪ +‬ت ا ‪  F,‬و ا ا‪ K%‬أو ا ‪ ، 88+‬و ‪ KL J@ 5K e‬‬
‫ا ‪+‬ل ا [‪. N%‬‬
‫‪ K, 5S2 6‬ا ‪ |+‬ا ‪I‬ص ‪ D + J/,D ، ζv ، @S 6‬ه آ ‪U‬ر أ ‪.e ,8# NK6‬‬
‫و ه‪ ,% N‬اوح  ‪ 0.85 J6‬و ‪ U 5S2 6 0.98‬ا ‪+,‬آت‪ ،‬و ه ‪ ,% „3‬ا ف ‪J6‬‬
‫‪ W%‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا ‪ N F,‬و ‪ W%‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا ‪.N88+‬‬

‫أ ‪ K‬ا ‪ |+‬ا ‪I‬ص ب ا ‪ V2‬ا )زي ‪ 5S3 9L ، ζd ،‬آ‪ #‬ا  ‪ oL‬ا )زي ل ‪U2:‬ر‬
‫‪ N88:‬إ  آ‪Y oL  #‬زي ل ‪U2:‬ر ‪ N F‬ا ‪Œ „2 ?`I‬وف ا‪).‬ل ‪U2:‬ر ‪N88:‬‬
‫وا ‪ 5K‬ا ‪9 N`D‬ا ا ‪ K,‬ا ‪/D N++‬ن آ‪: N#D ,‬‬

‫‪- 30 -‬‬
‫‪ζd = m°a / m°i = m°a C / F‬‬ ‫)‪(43.3‬‬

‫إن ه ا ‪/  5 Y ,8‬ن اآ‪ J 5‬ا ‪ ,8‬ا ‪ D12‬ن ا  ‪ oL‬ا ‪/D N88+‬ن اآ‪ J 5‬ا  ‪ oL‬ا ‪N F,‬‬
‫ ˜‪5‬ب ا  ‪:‬‬
‫أ( ا زن ا ‪)# N ,‬زات @ن  ‪QD‬ا‪ D‬أ‪2‬ء ا ‪,‬ور ‪ J‬ا ‪U2+‬ة و ه  ‪jD‬دي ا  ارع‬
‫آ‪. MLF‬‬
‫ب( ‪ 82‬ا ‪+‬ارة إ  < ار ا ‪U2+‬ر و ] ‪ 8[2‬ا ‪U2+‬ة و   ‪jD‬دي إ  ا‪I3‬ض‬
‫در< ‪:‬ارة ا )ز و ‪ N  6‬ارع آ‪.MLF‬‬
‫ج( ا ‪+‬ارة ا ‪ ]I‬و ‪ HB‬ا )زات ا‪q‬ى ) @‪ o#KD  2‬ا‪U2+6 q‬ر ‪ N88:‬و‬
‫ه  ‪jD‬دي إ  ارع ‪ K‬ل ا ‪. V2‬‬
‫د( ا ‪:‬اق ا ) ا ‪jD /‬دي إ  ر‪ ?L‬آ‪ LF‬ا )زات ا ‪.U2‬‬
‫ه ا ‪K,‬ت ا ‪ /. #@ 91, ++‬ا‪I3‬ض @‪S #‬ى ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪8 88+‬ر‪3‬‬
‫? ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪  F,‬و‪/‬ن ])‪ 9‬ا ‪ `D‬آ‪: N#D ,‬‬
‫‪Fa = ζv ζd λ Fi‬‬ ‫)‪(44.3‬‬
‫*‪Fa = ζv ζd λ Cfi Poe A‬‬ ‫)‪(45.3‬‬

‫‪- 31 -‬‬
 ‫ا  ا ا‪ 28 :?6‬ا ‪"DU‬‬

‫‪1.4‬ا ‪+,‬ك‬

‫أ‪ M#‬ا ‪ W‬ا ‪+,# N[[I‬ك ا ‪`,‬ع ه ا   )‪ ( 1.4: /.‬آ‪ <D ,‬ر‪ W‬ا`‪NL‬‬
‫‪ ]6‬أآ‪ NL F‬ا ‪(E) o+#,‬‬

‫أن ا ‪U2+‬ر ا ‪K‬دي ا ‪ :,‬ذو ‪I /.‬و‪ Nb‬ذو زاو‪ D‬ن ب ‪ 12‬در< )‪ v3‬ا ‪Q‬او‪(D‬‬
‫‪@ ?2D.‬دة ‪ L K[% J‬ذ‪ /, D‬ذات أ‪K6‬د ‪ 52‬و ‪ 9b WD‬و ‪:‬ه ‪6‬ا[ ™ ت‬
‫ا ‪I‬ط ا وارة ‪ K NL‬ا ‪ /3/,‬ا ‪+# KBn‬ل @‪U2: #‬ر ‪ "S:‬ا‪K6q‬د ا ‪Y,‬ب‬
‫‪ .9L‬آ‪ WD ,‬إ@[‪ 9B‬ا ‪ /n‬ا ‪ 2@ N6S3‬ا ‪U2+‬ة ‪ %‬دي ا ‪j2‬ات ا ‪+‬دة ا ‪J N‬‬
‫ا ‪ J/,,‬أن ‪% J H82‬ة ا ‪ ?L‬آ‪ 8] WD ,‬ا ا<‪ 9‬ا ا‪U2+# #‬ر ‪ %‬دي ا ‪/:‬آت‬
‫آ‪Q WD ,‬و‪ D‬ا ‪U2+‬ر ‪ S6‬ا " ‪ LY #@ 95F % D%‬ا ‪:‬اق آ‪ WD ,‬إ‪9b:‬‬
‫‪I6‬ا‪ L W‬ذ‪:(O ring) D‬آ‪ o#)# ,‬و ‪q K3‬ي ‪S‬ب ‪Y‬زي ‪ < J6 J‬اره و < ار ‪LY‬‬
‫ا ‪:‬اق ‪.‬‬

‫‪ 5S2 6‬أس ا ‪+,‬ك ‪ J M3L‬ا ‪ M@Q3 J/,,‬و آ‪ LY {5K % M5‬ا ‪:‬اق ‪ S5/6‬ت‬
‫ا ‪%‬د ا ‪ 2@ "#‬إ<اء ا ‪5‬رات ا ‪ 3/S‬أو ‪U‬رب ا‪bd‬ق و‪ ?2D‬أ‪ lD‬آ‪,‬‬

‫‪- 32 -‬‬
 ‫ا ‪U2+‬ر ‪ J‬ا  ذ آ‪6 M5F WD ,‬ا[  " ‪Q#:‬و‪ 9 N3‬ا ‪S/3‬ر ‪ e#6   : NL‬ا ‪i)l‬‬
‫دا ‪ LY‬ا ‪:‬اق أز‪ 10 J D‬أ ف ‪/6‬ل و ه‪j % [)` ,% N‬دي إ  ا‪U3‬ر ا ‪+,‬ك‬
‫آ‪ . #‬آ‪ ,‬أن ا )زات ا ‪ WD U2‬ا ‪[S‬ة @‪ ` 9#‬أي ‪ „2‬أو ‪S‬ب ‪Y Y‬ب ‪ML‬‬
‫‪6‬ا[ ‪  S,‬ادات ‪Y‬ز‪ J @2 (Gasket) D‬ا ‪ D+‬ا ‪I‬ي)ا ‪S5‬س( و ه‪N‬‬
‫دة ‪8‬وم ا ‪+‬ارة ‪.‬‬

‫‪ 2.4‬ا ‪ HBI‬ا ‪U2+# D91,‬ر ا ‪. "K/,‬‬

‫‪ /. 5KD‬ا ‪U2+# N 29‬ر ‪ NL ,:‬ا ‪ #@ C‬ا ‪ ,‬دود‪ ، D‬آ‪ ,‬أن ا ‪,‬د ود‪ D‬ا ‪J/,D  K‬‬
‫إدراآ‪ oDb J@ 9‬ه‪  2‬ا ‪U2+‬ر ‪ 8D[ 6‬ا ‪ BI‬و ه‪ #Db 8Db N‬و‪ 8K‬ة آ‪W ,‬‬
‫‪ NL ? /n6 9n%2‬ا ‪ (26) o+#,‬و )‪ J (27‬ه ا   و @‪ #‬آ ‪:‬ل ه‪2‬ك ‪8‬ر‪9 6‬‬
‫ا [‪ 8D‬إذا ‪K 2+2 K6 _,‬د  ‪  29 5K/‬ا ‪ /n‬ا ‪I‬ر<‪U2+# N‬ر )‪.(28‬‬
‫‪U2+# 5S2 6‬ر ‪ NL‬ا ‪1‬وف ا ‪,‬د‪ D‬و ا ‪ /S<#‬ا ‪ U‬ة ‪ oDb J@ M@2] WD‬ا‪ ™ b‬‬
‫‪+ 6 9L W/+‬ب ‪ .‬و ا ‪8,‬س ا ‪U2: ?2 NL ,K,‬ة‪L ،‬ه ا ا‪ ، #‬ا ه ا ‪I‬ر<‬
‫ ‪U2+‬ر ‪ "K/‬ه ‪ MS3‬ا ‪ 2@ ,K,‬ا ‪U2+‬ر ا ‪I,‬و‪ .Nb‬آ‪ ,‬أن ‪ v3‬زاو‪ D‬ا ‪ 8 K8‬ر ب ‪30‬‬
‫در< أ ‪ v3‬زاو‪ D‬ا ‪ +‬ب ‪ 8‬ر ب ‪ 15‬در< ‪ (2.4: /.) .‬ا ‪ /n‬أ‪ J5D M#‬أ‪K6‬د ا ‪U2+‬ر‬
‫@‪/ 2‬ن ‪K‬د ت ا  و‪ D‬آ‪:N#D ,‬‬

‫‪R = 1.748 - 0.762 x² + 0.226 x³‬‬ ‫‪) .‬ا ‪ 8[2,‬ا( ‪cm‬‬ ‫)‪(1.4‬‬
‫‪R = 0.461 + 0.201 x² - 0.037 x³‬‬ ‫‪) .‬ا ‪ 8[2,‬اا( ‪cm‬‬ ‫)‪(2.4‬‬

‫‪K. R F,D V+6‬ع آ ‪ : #@ 8[2‬ة‪.‬‬

‫‪- 33 -‬‬
 ‫آ‪ _, ,‬ا‪.d‬رة إ ‪ ?2 WD M‬ا ‪U2+‬ر ‪ J , K[% J‬ا  ذ آ‪ M#8] WD ,‬إ  در<‬
‫ا ‪S #@ K2‬ى <‪ ?,‬ا ‪ ob2,‬ا ا‪ #‬آ‪ 8[2,‬ا ‪U2+‬ة و ا ه ا ا‪ #‬و ا ‪I‬ر< آ‪WD ,‬‬
‫‪ DS‬آ ا ‪2‬ءات ا ‪ J@ U2‬ا ‪I‬ط ا ‪. ?[8,‬‬
‫آ‪ 1: "U ,‬إن إ‪K6‬د ا ‪U2+‬ر ا ‪ "K/,‬ا‪ %‬ب ‪ NL 17‬ا ‪ J B,‬إ‪K6‬د ا ‪U2+‬ر‬
‫ا ‪I,‬و‪.Nb‬‬

‫‪ 3.4‬إ@ اد ا ‪%‬د ا ا‪.?L‬‬

‫آ‪ _, ,‬ا‪.d‬رة إ ‪ 86 M‬آ > ‪L‬ن ا ‪%‬د ا ‪ "#‬ا ‪D :,‬آ" ‪ NL 65 J‬ا ‪J B,‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪3) S‬ات ا ‪5‬م ( و ه‪ NL ,KSD |# N‬ا ‪ :‬و‪5D‬ع ‪ NL‬اآس ‪ 25 {L J‬آ‪NL e#‬‬
‫‪S‬د@ت ا ‪,‬اد ا ‪:‬‬
‫و ‪ NL 35‬ا ‪ J B,‬ا ‪QI,‬ل ) ا ‪ ( /S‬و‪ ,9‬ا‪ "S3 _#‬ا ‪,‬اد إ  ‪ 9lK6‬ا ‪NL OK5‬‬
‫آ‪ 5‬ا ‪%‬د ‪L‬ن ‪ 8Db‬ا‪ @d‬اد ‪ / + ] 85‬ا ‪ +‬ت‪.‬‬
‫‪)6‬ض `‪,‬ن ‪55+ < i#‬ت ا ‪#5‬ر‪2# D‬ات ? ا ‪55+‬ت ا ‪#5‬ر‪ J ) /S# D‬ا ‪:2‬‬
‫ا ‪ "UD D12‬أن ‪+‬ذي آ ‪ J 55:‬ا ‪ |# J 55: /S‬ا ‪2‬ات ( ‪ o+ "UD‬و ‪ J+b‬ا ‪,‬اد‬
‫آ @‪ : #‬ة إ  أن ‪+‬ل ا ‪,SU‬ت اء ا ‪ D/S‬أو ا ‪ +#,‬إ  ا]) ‪ J/, WU:‬و ذ >‬
‫‪ "S:‬ا ‪ „D8,‬ا   ‪:‬‬
‫‪ 400 µm J‬إ  ‪/) 600 µm‬و ‪.(1µm = 10 exp (-6) m .‬‬ ‫*رديء ‪:‬‬
‫‪. 200 µm‬‬ ‫‪ 50‬إ ‬ ‫*‪: i‬‬
‫‪. 15 µm‬‬ ‫‪ 5‬إ ‬ ‫*<ــــــ ‪:‬‬
‫‪.5µm‬‬ ‫ا‪J %‬‬ ‫*< < ا ‪:‬‬

‫‪D‬اوح ‪,S< >,‬ت ‪ |#‬ا ‪5‬م ا ‪ J M#@ +,‬ا ‪,‬اآ‪ Q‬ا ‪U‬ر‪ 200 µm J D‬إ ‬
‫‪ 250 µm‬و ‪+# 98+ WD K6‬ل @‪,S< #‬ت ])ة ‪ 96‬ف ا ‪% J ?L‬ة ا @‪.‬‬
‫و ‪8D‬ل @‪ |# J‬ا ‪2‬ات ‪8D‬ل @‪ J‬ا ‪ /S‬و‪5D  5#Y‬ع @‪+S /. #‬ق و ‪ N2‬ا ‪ <+‬ا ‬
‫‪ M8+‬أو ‪.M2+b‬‬
‫ ‪ J J5 8‬ل ا ‪U‬رب ا‪ M3‬آ‪ ,#‬آ‪ _3‬آ ‪ J‬ا ‪#5‬رات ا ‪2‬ات و ا ‪)] /S‬ة ا ‪ WU+‬آ‪,#‬‬
‫آن ‪ K‬ل ا ‪:‬اق آ‪ 5‬و ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ #+,‬اآ‪. 5‬‬

‫و ‪ 5‬أ @‪ #,‬ا‪ @d‬اد ‪ J‬ل وزن آ‪ J ,‬ا ‪2‬ات و ا ‪ /S‬و‪ oL‬ا ‪ 5S2‬ا ‪K,‬و‪35/65 L‬‬
‫‪ W‬إد ‪  ™ NL 9‬دوارة ‪ ,/+‬ا‪Yd‬ق  ور ‪ J‬ا< ‪ i#‬ا ‪,‬اد ‪ ,‬ة ‪(@ 20) #Db‬‬
‫) أŒ‪ J‬ان @ وا‪ :‬ة آ‪ N6U "S: L‬ا ‪ ... In‬ا ‪(W<,‬‬
‫ا @‪ #,‬ا ‪ JIS #@ ,K N9L 9‬ا ‪ i#I‬دا و@ء ‪L‬ق ‪:‬ارة ‪ 190 J6‬و ‪200‬‬
‫در< ‪S#‬س و ‪ JS+SD‬أن ‪ ?`D‬ها ا @ء @‪ JIS #‬آ‪#, NB69‬ء ‪V+6 _DQ 6‬‬
‫‪ |5D‬ا @ء ا ‪ +6 i#I# +‬و‪ i‬ا ‪+# < ] 93q _DQ‬ارة و‪ ,+‬در<ت‬
‫ا ‪+‬ارة ا ‪ J K,‬ا< دي أي ‪.‬ارة ‪ " %‬ا ‪.5 i#I‬ة و‪ +D‬ث ‪ oD:‬ودن أ‪_3‬‬
‫‪ 3I 2@ ، MK5 J@ 2Y NL‬ا ‪ 5 i#I‬ا <‪,S‬ت ا ‪ NL /S‬ا ‪93‬ر‬

‫‪- 34 -‬‬
‫) در< ا‪93‬ر ‪ 180‬در< ( ‪,S< ? +‬ت ا ‪2‬ات ا ) ا ‪92,‬ة ) ‪441 2@ 92‬‬
‫در< ( ‪/‬ن آ" ‪Q‬ج ‪ ,D‬إ  ا ]ار و‪/‬ن @‪ #,‬ا ‪ JIS‬ه ‪>D+# 5:‬‬
‫ا ‪6 ,S,‬ا[ ™  أو ‪ 5n 8#K‬أو ‪ J‬ا ‪/#S‬ن إ  أن ‪+D‬ل آ ا ‪ i#I‬ا ‪+S,‬ق إ ‬
‫‪Q i#‬ج ‪ J/,D‬أن ‪ /. ID‬أي ‪.ML "D " %‬‬
‫‪ NL "D W‬ا[ا‪ /n6 . 52 3‬آ ‪ J) "l%  D W‬ا‪ JS:q‬أن ‪/D‬ن ‪ J‬ا  ذ‬
‫ا ‪/ 6 v#),‬وم و ‪ D‬ه‪ v W+n6 J‬إذا أ‪ ( J/‬و‪ i‬ا ‪ JUK‬ا ‪Q#‬ج ‪ :‬ا ‪8‬ع ‪ %‬إ‪ :‬اث ‪"8‬‬
‫و[‪D ،N‬ك <‪ , 53‬ة ‪:‬ا ‪ 45 N‬د‪ 8%‬وه‪  N‬ة آ‪5 L‬ود‪ M‬و ‪ "+SD W M5#‬ا ‪,K‬د‬
‫‪ J‬و[‪ M‬و ‪ISD‬ج ‪ J‬ا [ا‪ 3‬و ‪/3‬ن ‪ " % #@ 2#: %‬ا‪ ,D O6‬ا  ا ]ار ذو‬
‫‪ "8‬و[‪ ،  b M%ID N‬ا‪ M3‬ا ‪%‬د ا ‪U W ،"#‬ى ا ‪8‬ت ‪ V: J‬ا زن و ا‪K6q‬د‬
‫وا ‪ LF/‬و‪ K6‬ه ‪ NL +D‬و@ء ‪ W/+ N/6‬ا‪Yd‬ق ‪ J@ K6‬ا ‪S: M3q 6b‬س < ا‬
‫ ‪ 6b#‬اذ @ن  ‪< #@ /n‬ا‪ <Q 85b M53‬اذا ك @` ‪9#‬اء دون اى ‪[Y‬ء و‬
‫ه ا [‪ +3 ,2 85‬ا ا ? ور ا ‪ _%‬إ  أن ‪,K | ] Y |5D‬ل ‪.‬‬

‫‪ "S3 ) 4.4‬ا ‪j,‬آ‪ S‬و ا ‪QI,‬ل‪.‬‬

‫ ‪ 8‬أ<‪ _D‬ا ‪ J D K‬ا ‪U‬رب ‪ 96‬ف ‪  D +‬ى ‪ C‬ا )ات ا ‪S #@  +,‬ى ‪"S3‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪ S‬ا  ا ‪QI,‬ل @‪ . #‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ 9U2D N‬ا ‪+,‬ك ‪ W 8‬إ@ اد @ ة ‪5l%‬ن ‪ J‬ا ‪%‬د‬
‫ا ‪ J (W 10 x 1.5 {L J) "#‬ا< درا ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪.‬‬

‫‪ 5.4‬ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‬

‫‪ J‬ا< ‪%‬س ‪ K‬ل ا‪:‬اق  ‪Œ _+‬وف ا ‪ i)l‬ا ‪U‬ي و ا ‪+‬ارة ا ‪K‬د‪ W D‬إ<اء ا ‪ D K‬‬
‫‪ J‬ا ‪8‬ت ‪j "S26‬آ‪QI / S‬ل ‪5l86 #I‬ن ‪ J‬ا ‪%‬د ا ‪K6q6 "#‬د ا ‪,‬آرة أ@‬
‫‪ "2 V+6‬و ‪,@ /n6 _5F‬دي ‪6 W#K W‬ا[ ‪ J#I J8[2 NL "2 W#%‬ا و ب‬
‫و‪/‬ن ا ‪ LS,‬ا ]‪: ,926 #‬ا ‪ KnD W W 7 N‬ا ‪ 9U‬ا ‪ "l% J D#K‬ا ‪%‬د ا ‪"#‬‬
‫و‪ 5D‬أ ا ‪:‬اق ا ‪ ?DS‬ه‪L J [6‬ق إ  أ و@‪ 2‬ور ‪ J‬ا ‪ K‬ا ‪ 5D‬أ ‪_8 )n NL‬‬
‫ا  ‪ DY‬و]ل ا ‪:‬اق ا ‪ 8[2,‬ب ‪ v%D W‬ا ‪ _8,‬و‪/D‬ن ا ‪ _%‬ا ‪ M#@ +,‬ه ا ‪_%‬‬
‫ا‪:‬اق ا ‪ LS,‬ا و ب ‪ WD W‬ا‪I‬اج @ ا ‪:‬اق @‪ ,S% oDb J‬ا ‪F 6 _%‬ا‪#@ N3‬‬
‫ا ‪ LS,‬ا و ب ‪.,2S 6‬‬

‫‪- 35 -‬‬
 ‫‪ 6.4‬ا ‪5‬ر ا ‪+,# N3/S‬ك‬

‫ان ‪+ 6U‬ك ا روخ)‪ J (3.4 /.‬ا< ا ‪+‬ل @‪ #‬ا ‪Q,,‬ة ا ‪ n [I‬ة ا ‪8 ?L‬د‬
‫‪ ,:‬ا  ا ‪26 NL /‬ء ‪ l2‬ة او ‪/ 2‬ن ‪%‬درة @‪ US #‬ا ‪8‬ت @‪ oDb J‬ا ‪9‬‬
‫‪+6‬ب ‪6‬ا[ أك و ه ا ‪8‬ت ه‪% N‬س ‪ .‬ة ا ‪ ?L‬و ‪ .‬ة `)‪ i‬ا ‪U+‬ة و ا ‪+‬ارة و‬
‫`)‪ i‬ا ‪ U‬ار ‪ .‬وا ه‪ W‬ه‪% 2‬س ‪ .‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ D N‬ه ا ‪+,‬ك‪.‬‬

‫‪ : 3.4 /.‬ا ‪5‬ر ا ‪+, N3/S‬ك ا روخ‪.‬‬

‫‪- 36 -‬‬
 ‫‪26 1.6.4‬ء ‪ l2‬ة ا ‪5‬ر ا ‪.N3/S‬‬

‫‪26 WD‬ء ه‪ l2 /‬ة ا ‪5‬ر أ ‪5l86 N3/S‬ن ‪ J‬ا ‪ D +‬ا ‪ "#‬او ا  ذ ‪J H#ID :‬‬
‫ا ‪2+3‬ءات ا ‪ J N‬ا ‪ J/,,‬ان ‪ 9D 5D‬ا ‪ D +‬ا ‪[,‬وع ‪ C _+‬ا ‪8‬ة ا ا‪+, KL‬ك ا روخ‬
‫و ‪ J/‬ها ‪ 8#[ YS N[KD‬ن ‪/‬ن ا ‪ l2,‬ة ‪ #8‬ا زن ‪ WD V+6‬ا@ة ا ‪J53U‬‬
‫ا ‪ 6‬و  ا زن ‪ .‬و أ‪% %‬ة ‪ J/,D‬أن ‪ 9)#5D‬ا ‪+,‬ك ‪ _+‬ا را ه‪ 1.1 N‬آ‪J3#‬‬
‫أي ‪:‬ا ‪ 110 N‬آ‪Y#‬ام و ‪ l2, L N  6‬ة ‪ "UD‬أن ‪/‬ن ‪%‬درة @‪% ,+ #‬ة اآ‪.5‬‬

‫‪D‬آ" ا ‪+,‬ك ‪,@ /n6‬دي و ا ‪U2+‬ر ‪ MU‬إ  أ@‪) #‬ا‪ 13‬ا ‪.(4.4 /n‬‬

‫)‪ 2 (4.4 /.‬ا ‪5‬ر ا ‪+, N3/S‬ك ا روخ ا ‪."#‬‬

‫‪+ .6‬ك ا روخ‬ ‫‪@.1‬ر` ‪3‬‬

‫‪ o@] .7‬آ‪NB69‬‬ ‫‪.2‬ا ‪ +‬ا ‪N#S‬‬
‫‪  i6` .8‬ا ‪K‬ر`‬ ‫‪.3‬ا ‪ +‬ا ‪#K‬ي‬
‫‪ .9‬ه‪/‬‬ ‫‪ 5:.4‬ا ‪D+‬‬
‫‪ ,I .10‬ه رو ‪N/‬‬ ‫‪ : .5‬ا ‪+,‬ك‬
‫‪,] .11‬م ا ‪ ,I,‬‬

‫‪- 37 -‬‬
‫ان ا ‪b‬ر ا ‪5@ 6U# +‬رة @‪Q 3 #@ J‬دو< ‪+ V:‬ل ا ‪8‬ة ا ‪,K‬د‪ D‬ا ‪J@ U2‬‬
‫ا ‪+,‬ك ا  ا‪2+3‬ء @‪S #‬ى ا ‪ #K‬و‪ .‬ة ا ‪2+3‬ء ‪ n6 %@ 9‬ة ا ‪.?L‬‬
‫‪)6‬ض ا ‪+‬ل @‪ < US #‬و‪S:‬س ‪ JS+SD‬إن ‪/‬ن ا ‪K‬ر` وا‪ . US .  †. K‬ة‬
‫ا ‪8‬ة @‪S #‬ى و‪ :‬ة ا ‪ D+‬ا ‪ D + W NB69/‬ه ه‪ 2‬ل ا ‪2+36 6U‬ء ‪ %‬ر ‪W 0.635‬‬
‫و‪ D+ J/,D‬ا ‪K‬ر` ا ‪Q,‬دو< ‪ "S:‬ا ‪8‬ة ا ‪12,‬ة ‪ J‬ا ‪+,‬ك‪.‬‬
‫إن ‪ LS‬ا ‪2+3‬ء ‪K# 5S2 6 y‬ر` ا ‪Q,‬دو< ‪K, 6 [K‬د  ا ‪ `D‬ا  ‪:‬‬

‫‪y = (F L³) / 192 E I‬‬ ‫) ‪(3.4‬‬

‫‪ F F, V+6‬ا ‪8‬ة )ا ‪ e3D 6 E ، (?L‬ا ‪,6 ]I‬و‪ 3‬ا ‪K‬ر` ‪Q@ I ،‬م ‪%‬ر ا ‪K‬ر`‬
‫‪b L ،‬ل ا ‪K‬ر` ‪.‬‬
‫‪K 5S2 6‬ر` ‪ #[S‬ذات ‪ d >,‬و @ض ‪ J/,D M3L b‬إ@دة آ‪ 6‬ا ‪K,‬د  ا ‪ 86S‬آ‪: N#D ,‬‬

‫‪y = (F L³) / 16 E b d³‬‬ ‫)‪(4.4‬‬

‫إن ا ‪2+3‬ء ‪ "K/ ? "2‬رج ا [ل @‪ #‬ا ‪K‬ض و ‪ ? S/@ "2‬ا ‪ >,S‬وها وا`|‬
‫‪ M3q‬آ‪ ,#‬ازداد ‪ >,‬ا ‪K‬ر` إ و‪ . _#%‬ة ا ‪2+3‬ء @‪% i#S 2‬ة ‪ .‬وه  ‪ N[KD‬إ‪3/‬‬
‫ار ا ‪K‬ر` ا ‪ "S: 52,‬ا ‪8‬ة ا ‪.9% ?%,‬‬
‫إن ا ‪ D92‬ا ‪ #S‬أو ا ‪ +‬ا‪ % q‬و`‪.5 _K‬ة ‪ _+‬ا ‪K‬ر` دي ا‪S/3‬ر ™  ‪ D+‬ا ‪8‬ة‬
‫‪   : NL‬إذا آ‪ _3‬ه‪2‬ك ‪%‬ة زا‪ B‬ة ‪ S/ % K% Y‬رأس ا ‪+,‬ك )ا‪(5.4 /. 13‬‬
‫ان ا ‪ LS,‬ا ‪2+3‬ء ‪S‬وي ‪ LS „3‬ا ‪ D+‬ا ‪ IS N‬م ‪[2%‬ة ‪%‬س ا ‪ 9U‬وه‪ /n N‬ا ‪/,‬ن‬
‫ا ‪12 N‬م ا‪58‬ل ا ‪[K,‬ت ا ‪ B69/‬آ‪ ,‬ه `| ‪) NL‬ا ‪((6.4) /n‬‬

‫‪- 38 -‬‬
‫ه‪2‬ك ] د‪ HID ,L 8%‬ا ارة ا ‪+,# B69/‬ل ا ‪/‬و‪ NL N3‬ا ‪ ( F )o+#,‬و ه‬
‫@‪5‬رة @‪+ J‬ل ‪ J‬ا ‪12‬م ا ‪ N96n‬ا  ا ‪12‬م ا ‪@ J N,%‬ر ‪ ، _D6 8‬و أر‪2% ?6‬ات‬
‫‪ @S6‬ا‪).‬ل  ا  ‪ 581‬ة ‪ NL‬ا ‪ 3F‬أي ا‪% 93‬درة @‪ J+ #‬ا ‪[K,‬ت آ ‪1.78‬‬
‫‪ 3 N#‬وه ا ‪[K,‬ت ‪ NL US‬ذاآة ا ‪+‬ب ‪ J‬ا< ‪. D K6 U K‬‬

‫‪- 39 -‬‬
 ‫‪13‬ا ه‪Q‬ازات ا ‪: J@ U2‬آ ا ‪+,‬ك و ا ‪K‬ر` ا ‪ W M3L 3,‬ا ‪ NL /‬ا‪ I‬ام ‪ ,I‬‬
‫‪ % "2‬اص ا ه‪Q‬ازات ا ) ‪Y‬ب ‪ W ، 9L‬ا‪ I‬ام <‪9‬ز ه رو ‪J iS6 N/‬‬
‫ا ‪ JD/‬و ا ‪) ، W,‬ا ‪( 7.4 :/n‬‬

‫‪/D 9L‬ن ‪,@ J‬د ‪K 6 D‬ر` ا ‪ 9< J 3,‬و‪ „5/,6 D‬دا ا[ا‪ J 3‬ا ‪9U‬‬
‫ا‪q‬ى ‪ ،‬و ا ‪+‬آ ا ‪8 U2‬م ‪ ?L 6‬ا ‪ „5/,‬ا  ا ا وه  ‪ n+D‬ا ‪I# _DQ‬وج @‪ 5‬ا ‪o2‬‬
‫ا ‪ ol‬او ا ‪2‬ث و ‪ ,6‬ان ‪ :S‬ها ا‪)] q‬ة ‪8‬ر‪ :S ? 3‬ا ‪L „5/,‬ن ‪3‬ع ا‪[6d‬ء‬
‫‪ +D‬ث ‪: NL‬آ ا ‪ „5/,‬ا ‪ / J@ A2‬س ا ‪ :S ، _DQ‬ا ‪2‬ث ‪ J/,D‬ا ‪ 5@ 9L W/+‬إدل أو‬
‫إاج ا‪6d‬ة ا ‪. ,‬‬
‫ا ‪ _DQ‬ا ‪ #,KS,‬ه‪ 2‬ه‪ J N‬ا ‪DQ‬ت ا ‪K‬د‪. D‬‬

‫‪- 40 -‬‬
 ‫‪ 2.6.4‬ا ‪DK,‬ة‪.‬‬

‫‪DK‬ة ‪ l2‬ة ا ‪5‬ر ا ‪ 5@ W N3/S‬ا‪ I‬ام ذراع ‪ J @,U o#K WD‬ا ‪ /‬ا ‪NL ,#K,‬‬
‫إ‪ :‬ى ‪ 9D93‬و ‪ 9‬ف ه ا ‪ #,K‬ا  ا‪I‬اج ا ‪ J6 %K‬ا ‪8‬ة ا ‪ J 85[,‬ا ‪+,‬ك و ‪ . J6‬ة‬
‫ا ‪2+3‬ء ا ي ‪ MD 5‬ا ‪K‬ر` ا ‪ 3,‬و ‪ .‬ة ا  ا ‪ NB69/‬ا ‪S #@ US,‬ى ا ‪+,‬ل‬
‫ا ‪/‬و‪ N3‬و ه‪ ,9 #,@ N‬آ‪ ,‬ه ‪.:‬‬
‫‪ WIl W‬أو ) ا ‪8‬ى ا ‪ J 85[,‬ا ‪K‬ر` ا ‪ #@ 3,‬ا ‪ 9U‬ا‪q‬ى ‪J 9K% "S:‬‬
‫ا ‪ . i‬ا‪ )13‬ا ‪( 8.4: /n‬‬

‫ان ا ‪8‬ة ‪ F‬ا ‪ J [#S,‬ا ‪K‬ر` ا ‪ #@ 3,‬ا راع ‪ ) 6 92@ 5KD ،‬ا ‪ `D‬ا  ‪:‬‬

‫‪F = (L2 /L1) (Wa/2) + W‬‬ ‫)‪(5.4‬‬

‫‪,U w V+6‬ع ا ‪ #/‬ا ‪ D93 NL 8#K,‬ا راع ‪ Wa ،‬وزن ا راع ‪J: NL ،‬‬
‫‪ Wa‬و‪ L2‬و ‪@ @,U L1‬ا ‪ HI 6‬ا راع آ‪ J/,D ,‬آ‪ 6‬ا ) ا ‪ 86S‬آ‪:N#D ,‬‬

‫)‪(6.4‬‬
‫‪F = C1 W + C2‬‬
‫‪ C1 = L2/L1 V+6‬و ‪. C2=C1Wa/2‬‬

‫‪ #,@ W‬ا ‪DK,‬ة @‪ @ o#K oDb J‬ة آ ‪ D93 NL ,#K‬ا راع ا ي ‪8D‬م ‪[2% #@ i)l 6‬ة‬
‫ا ‪ 9U‬ا ‪ NB69/‬ا ‪  N[K N‬آ‪Q NB69‬داد ‪ M .‬ا‪b‬ادا ? ه ا ‪8‬ة و ‪WD V+6 9#US WD‬‬
‫‪ US‬آ ‪ ,%‬آ‪ ? #‬ا ‪ ,8‬ا  [ ا ‪ #+,‬و ‪ WD‬ر‪5 W‬ن ‪ F,D "2‬ا ‪ %K‬ا ‪ n [I‬ة‬
‫ا ‪8‬ة ‪ .  6‬ة ا  ا  [‪ .N‬و‪/‬ن ا ‪ %K‬ا ‪9 `D‬ا ا ‪5,‬ن آ  ‪:N‬‬

‫‪F = C3 V + C4 V²‬‬ ‫)‪(7.4‬‬

‫‪ C3 V+6‬و ‪ @,U C4‬ا‪._6‬‬

‫‪- 41 -‬‬
 ‫ا  ا ‪„I‬‬

‫‪ 1.1.5‬ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر‬

‫ا ‪ (1.5)J#/n‬و )‪F,D (2.5‬ن ا ‪Q,,‬ات ا ‪  6 ?L # [I‬ا ‪U2+# JQ‬ر ا ‪I,‬و‪ Nb‬و ا ‪"K/,‬‬
‫و آ‪ ,‬ه ‪L :‬ن ا ‪ ,‬ة ا ‪ 2Q‬ا ]‪,@ J6 #‬د و أ ‪S‬وي ‪3 N# 8.6‬‬
‫إذا آ‪ _3‬ه‪2‬ك ‪<d <:‬اء ‪8‬ر‪L 3‬ن ا ‪5,‬ن ر‪+` N[KD (3.5) W%‬ت أآ‪.F‬‬
‫و ا ‪ U‬ول أ‪Q, HI#D (1.5) M#‬ات آ ‪ J‬ا ‪U2+‬ر ا ‪I,‬وط و ا ‪."K/,‬‬

‫ا ‪U2+‬ر ا ‪"K/,‬‬ ‫ا ‪U2+‬ر ا ‪I,‬و‪Nb‬‬

‫‪281‬‬ ‫‪288‬‬ ‫ا ‪ O52‬ا ‪(3-J3) N#/‬‬
‫‪127.3‬‬ ‫‪130.5‬‬ ‫ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص)‪(3‬‬
‫‪1075‬‬ ‫‪1155‬‬ ‫ا ‪ ?L‬ا ‪8‬ى )‪(J3‬‬
‫‪0.40‬‬ ‫‪0.38‬‬ ‫ ة ا ‪(3) ?L‬‬
‫‪0.226‬‬ ‫‪0.225‬‬ ‫آ‪ #‬ا ‪%‬د )آ‪(e#‬‬
‫< ول ‪8 : 1.5‬ر‪ AB3 3‬ا‪5‬ر آ ‪ J‬ا ‪U2+‬ر ا ‪I,‬و‪ Nb‬و ا ‪ "K/,‬ا ‪I‬ص ‪+, 6‬ك‬
‫ا رو‪.N‬‬

‫<‪ ?,‬ا ‪U‬رب و ا ‪5‬رات ا ‪ N‬أ<‪ #@ _D‬ا ‪U2+‬ر‪ „3 _+ _, JD‬ا ‪1‬وف ‪ .‬آ‪"U ,‬‬
‫‪ 1:‬ان أي ‪ J‬ا ‪ M#@ 91D W <2+‬أي ) ‪ N/3/‬ل ا ‪U‬رب ا ‪nK‬ة ا‪q‬و ‪ .‬و ه ‬
‫‪ KUD‬ا ‪+,‬ك ا ‪ N‬ا ‪ I‬ات‪.‬‬

‫‪- 42 -‬‬
- 43 -
- 44 -
 ‫‪ 2.1.5‬ا‪5‬ر ا ‪+,‬ك @‪ 5S3 ) 2‬ا ‪j,‬آ‪/ S‬ا ‪QI,‬ل ‪ NL‬ا ‪%‬د‪.‬‬

‫‪ F,D‬ا ‪ U‬ول‪ K W% 2.5 :‬ل ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص) ‪ J #S#S ( Isp‬ا ‪U‬رب @‪ "S3 v#I #‬ا ‪j,‬آ‪ S‬‬
‫إ ‪ N‬ا ‪QI,‬ل ‪+ NL‬ك ذو ‪U2:‬ر ‪I‬و‪ 5KD M3q Nb‬ا ‪U2+‬ر ا ‪,2‬ذ<‪8 Dq N‬ر‪v#I J6 3‬‬
‫ا ‪ . "S2‬آ‪ 1: "UD ,‬أن ‪U‬رب أى ‪ %‬أ<‪ #@ _D‬أ‪3‬اع أى ‪ ,K Y‬ة وآ‪_3‬‬
‫ا ‪ AB2‬ا`‪ J F/6 vK‬ا ‪U2+ 6 9#@ +,‬ر ا ‪I,‬و‪. Nb‬‬
‫آ‪ "U ,‬ا‪.d‬رة أ‪ lD‬أن ‪ AB3‬ا ‪%‬د ذو ا ‪13 9#US WD W 25/75 5S2‬ا ‪@ vKl‬‬
‫ا ‪:‬اق ا ‪ J@ A2‬ا ‪ ,/‬ا ) ‪ J 5‬ا ‪j,‬آ‪ S‬و Œ‪9‬ر ‪3‬ا‪) #B A‬آ‪36‬ت ا ‪5‬م( ‪9L% W‬‬
‫@‪ 5‬ا ‪U2+‬ة أ‪2‬ء ا ‪5‬ر و آ‪  _3‬ة ا ‪:‬اق ‪:‬ا ‪ v3 N‬د‪ N2KD , 8%‬أن ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪U2‬‬
‫آ‪.US# #6% Y _3‬‬

‫‪- 45 -‬‬
 ‫ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص )ث(‬ ‫‪^/„/ 5S3‬‬
‫‪49.9‬‬ ‫‪50/50‬‬
‫‪93.6‬‬ ‫‪45/55‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪40/60‬‬
‫‪106‬‬ ‫‪35/65‬‬
‫‪106‬‬ ‫‪30/70‬‬
‫‪----‬‬ ‫‪25/75‬‬

‫ا ‪ U‬ول ‪8 2.5‬ر‪ AB3 3‬ا‪5‬رات ‪j "S3 v#I‬آ‪QI/ S‬ل‪.‬‬

‫ان ‪ V: J 50/50 5S3‬ا زن ‪3/ J‬ت ا ‪%‬د ا ‪ % "#‬أŒ‪9‬ت ‪3‬ع ‪ J‬ا ر ‪ . NL‬ة‬
‫ا ‪:‬اق ‪ ،‬آ‪ _U3 ,‬آ‪,‬ت ‪ J ,9‬ا ‪6/‬ن ا ‪ U6 _8‬ران ‪ LY‬ا ‪:‬اق ‪.‬‬

‫ ‪ US W 8‬آ ه ا ‪5‬رات ‪6‬ا[ ™  ‪ L D‬و‪)6 D‬ض درا و‪ .JD K6 H+L‬آ‪,‬‬
‫‪ J5‬ا‪ J M3‬ل ه ا ‪U‬رب أن ا ‪ "9#‬ا ‪ J@ A2‬ا ‪:‬اق ‪ M b )D‬و ‪5S2 K5 M3‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪/ S‬ا ‪QI,‬ل‪ NL .‬ا ‪ "S2‬ا ‪/D N‬ن ‪ 9L‬ا ‪%‬د ا ‪QI, 6 2Y "#‬ل )ا ‪/D (/S‬ن ا ‪"9#‬‬
‫])ا ‪ V: J‬ا [ل وذو ن ‪. N 86‬‬
‫أ ‪ NL‬ا ‪ "S2‬ا ‪/D N‬ن ‪ 9L‬ا ‪j,‬آ‪3) 5 Y S‬ات ا ‪5‬م( ‪L‬ن ا ‪/D "9#‬ن ‪ Db‬و ‪M3 ,D‬‬
‫إ  ا‪q‬ر<ا‪ N3‬ا | وه  ‪3 L[ Q,D‬ات ا ‪5‬م ‪.‬‬
‫آ‪ 1: W ,‬آ > ان ‪ 8[2‬ا ‪U2+‬ة ‪ J‬ا ‪U2+‬ر ? در< ‪:‬ار‪ 9‬آ‪ ,#‬آ‪5S3 _3‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪ S‬اآ‪ 5‬إ  ‪ :‬ود ‪ V: 25/75 5S3‬ان ا ‪U2+‬ة ‪ JIS‬ا  در< ا ‪,:‬ار ا )‪ 2@ o‬‬
‫‪/‬ن ‪ 5S3‬ا ‪%‬د ‪ 50/50‬و ا] ‪/  2@ 30/70 5S3 2@ |L‬ن ‪ 5S3‬ا ‪%‬د ‪ 50/50‬و ا]‬
‫‪. 30/70 5S3 2@ |L‬‬
‫ه ا ‪ AB2‬ا [‪ 85‬ا‪ oL‬إ  ‪  :‬ا ‪ AB2‬ا ‪ D12‬ا ‪.K%,‬‬

‫‪- 46 -‬‬
‫ا ‪ U‬ول أ‪8 N[KD (4.5 :/.) M#‬ر‪ "S3 v#I J6 3‬ا ‪j,‬آ‪QI / S‬ل و ا ‪+‬ارة ا ‪/ U2‬‬
‫‪ : #@ 5S3‬ة ‪.‬‬

‫)‪:(1‬ارة ا ‪:‬اق ‪To‬‬

‫)‪ K (2‬ل ا زن ا ‪)# N{DQU‬زات ا ‪M’ ، U2‬‬
‫)‪Q, (3‬ة ا ‪CV ،@S‬‬
‫)‪ (4‬وزن ا ‪,SU# NBQU‬ت‪. X ،‬‬

‫‪- 47 -‬‬
 ‫‪ 3.1.5‬ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‪.‬‬

‫إن ‪ AB3‬ا‪5‬ر @ ا ‪:‬اق ‪j "S2 5S2 6‬آ‪) S‬ة ‪91D‬ه ا ‪ 5.5 /n‬آ‪ "U ,‬ا‪.d‬رة‬
‫إ  أن Œوف ا ‪U‬رب آ‪ J 96n 9#‬ا ‪ i)l‬و ا ‪+‬ارة ا ‪ U2 5S2 6 ،[+,‬ا‪5‬ر ‪5S3‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪ 9#US WD W 25/75 S‬آ‪ _, ,‬ا‪.d‬رة إ ‪ NL M‬ا  ا ‪.o6S‬‬
‫آ‪ ,‬أن ه ا ‪U‬رب آ‪U _3‬ى ‪Œ _+‬وف ا ‪ i)l‬ا ‪K‬دي و ‪ WD W‬إ<ا‪ _+ 9B‬ا ‪ i)l‬ا ‪N K‬‬
‫‪ 96‬ف ‪ LK‬ا ‪ @ J6 %K‬ا ‪:‬اق و ‪ .‬ة ا ‪.i)l‬‬

‫@‪ #‬آ ‪:‬ل ‪ J/,D‬ا ‪ %K6 j52‬ا ‪ @S6 i)l‬ا ‪:‬اق ‪ J / 5S2 6 N5D8 /n6‬ا ‪K,‬ت ‪a‬‬
‫و ‪ NL ) n‬ا ‪K,‬د  ‪ (10.2‬ذ > @‪ oDb J‬ا‪,K‬ل ‪ AB3‬ا‪5‬رات ا ‪+,‬ك ‪.‬‬
‫و ه ا [‪ LK "<S 8D‬ا ‪ _%‬ا ‪: NL/‬اق ا ‪%‬د ا ‪ _+ "#‬ا ‪1‬وف ا ‪K‬د‪D‬‬
‫و ‪/ N/‬ن ه ا [‪ J M3L  KL 8D‬ا ‪,‬وض أن ‪:S‬ت ا ‪:‬اق ‪/‬ن ‪@ i)` _+‬ل ‪.‬وه‬
‫ا ‪ i)l‬ا ‪ M2@ 5K,‬ب ‪ ، Po :‬وه ‪,D‬رس ‪/D  2@ C‬ن ا ‪+,‬ك ‪  : NL‬ا‪8‬ار ‪ .‬آ‪ ,‬ه‬
‫‪ J :‬ا ‪5,‬ن ‪ NL‬ا ‪. 6.5: /n‬‬

‫‪- 48 -‬‬
‫@‪/D  2‬ن ا ‪:‬اق ‪ J‬آ ا ‪ J J53U‬ا ا و ا ‪I‬رج ‪L‬ن ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪ v@lD‬و ‪/D‬ن‬
‫‪ i)` 5K‬ا ‪:‬اق ‪ NL‬ه ا ‪ Po  +‬آ‪:N#D ,‬‬

‫)‪(1.5‬‬

‫‪ V: J‬ان ‪ Ro‬و ‪F,D Ri‬ن ا ‪Kn‬ع ا ‪I‬ر<‪ N‬و ا ا‪ #@ N#‬ا ا ‪. N‬‬
‫و@‪ 2‬آ" ا ‪K,‬د  ا ‪U AB3 ? 86S‬رب ا ‪:‬اق ‪ _+‬ا ‪ i)l‬ا ‪U‬ي ‪#@ |5 93‚L‬‬
‫ا ‪ /n‬ا  ‪:N‬‬

‫)‪(2.5‬‬

‫و ‪K‬د  ‪  :‬ا ‪8‬ار ا ‪ #,< HI# (34.3) N[)l‬وا‪ :‬ة آ ‪ J‬ا ‪K‬ا ‪. a ,n,P‬‬
‫@‪/D  2‬ن ا ‪:‬اق ‪ i)` _+‬وا‪ :‬ا‪L ,b‬ن ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪/D‬ن آ‪: N#D ,‬‬
‫‪ /W 0.335 = r‬ث @‪/D  2‬ن ‪ 5S3‬ك‪SD ^/‬وي ‪. 35/65‬‬
‫‪,K6‬ل ا ‪ NL 2+2,‬ا ‪ (5.1) /n‬و ه ا ‪I‬ص ‪56‬ن ‪ .‬ة ا ‪  6 i)l‬ا ‪ J5D JQ‬أن @‬
‫ا ‪:‬اق ‪ J/,D‬أن  ‪/W 2.22‬ث ‪.‬‬

‫‪- 49 -‬‬
 ‫@‪ o5[ 2‬ا ‪K,‬د  )‪L (34.3‬ن ا ‪K,‬ت ‪ C‬ا ‪ W8‬ا   ‪:‬‬
‫‪ρp‬‬ ‫‪= 1.83 g/cm³.‬‬
‫‪Ab = 280 cm².‬‬
‫‪A* = 0.6825 cm².‬‬
‫‪K = 1.283.‬‬
‫‪T = 1620 k.‬‬

‫إن ‪ Ab ,%‬ا آرة أ@ اآ‪ NL 10 5S26 5‬ا ‪ J B,‬ا ‪ ,8‬ا ‪K, 6 6S+,‬د  )‪(13.2‬‬
‫و ها ا ف ‪ J@ A3‬ا‪ JK6 q‬ا @‪5‬ر ‪ :S,6‬ا ‪:‬اق ا ‪. 88+‬‬
‫آ‪ ,‬أن ‪#:‬ل ا ‪K,‬د ت )‪ (1.5‬و )‪ (2.5‬و )‪,K6 (34.3‬ل ا ‪ W8‬ا ‪ K‬د‪ D‬أ@ ‪ KU‬ا ‪K,‬ت‬
‫‪ C‬ا ‪ W8‬ا  ‪:‬‬
‫‪a = 0.85‬‬
‫‪n = 0.407‬‬
‫)‪Po = 10.5 Mpa. (1530 psia‬‬

‫@‪ WD  2‬إدل ا ‪K,‬ت أ@ ‪ NL‬ا ‪5K‬رة ا ‪ `D‬ا ‪ K,6 ]I‬ل ا ‪:‬اق )‪V+6 (10.2‬‬
‫‪/‬ن و‪ :‬ة ‪œC6 Po‬ف ‪L Mpa‬ن و‪ :‬ة ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪/D r‬ن ‪. 3/,2S 6‬‬

‫‪K 4.1.5‬ت ا ‪U‬دة‬

‫ان ‪ HB‬ا ‪U‬دة ا ‪+, D12‬ك  ‪ J J@3 #@ ,K‬ا  ‪ oL‬آ‪ _85 ,‬ا‪.d‬رة إ ‪ M‬آ‪J5 ,‬‬
‫ا ‪ AB2‬ا اردة ‪ NL‬ا ‪ U‬ول أ‪ ، M#‬و ه ا ‪ AB2‬أ<‪6 _D‬ا[ ‪U2:‬ر ‪I‬و‪ Nb‬و‪j 5S3‬آ‪ S‬‬
‫‪QI‬ل ‪. 45/65‬‬

‫‪- 50 -‬‬
 ‫ا  ا ‪S‬دس‪ n%2 :‬ا ‪AB2‬‬

‫‪ :1.6‬ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر‬

‫‪L ، MK% J/,D , L‬ن ‪ AB3‬ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر ا ‪ "K/,‬آ‪ _3‬ا‪ AB3 J %‬ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر‬
‫ا ‪I,‬و‪ V+6 ، Nb‬آن ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ا ‪ A2‬ا‪ NL 2.5 5S26 %‬ا ‪ J B,‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص‬
‫ا ‪I,‬و‪ ، Nb‬و‪ 88: NL‬ا‪L q‬ن ه ا ‪5‬رات ‪ %‬أ<‪, _D‬ة وا‪ :‬ة ‪13 i8L‬ا ‪ ol‬ا ‪. _%‬‬
‫و آ‪ ,‬ه ‪ J :‬ا ‪5‬ر ‪ _S#L‬ه‪2‬ك إ‪ 3/‬ق ا ‪ "K/,‬او ا ‪ #@ N9‬ا ‪I,‬و‪Nb‬‬
‫‪ L`d6‬إ  آن ها ا‪ q‬أ‪ V: J 9‬ا ‪ W,‬وا ‪ ?2‬و ‪U2+ L W J‬ر ا ‪I,‬و‪Nb‬‬
‫‪ 5KD‬ا ‪I‬ر ا‪q‬ول ‪9 5S2 6‬اة إ‪b‬ق ا ار‪.^D‬‬
‫وان آ‪ AB3 _3‬ا ‪5‬رات ا‪q‬ى ‪j‬آ ها ا ‪L +2,‬ن ا‪ W,6 o#KD q‬ا ‪U2+‬ر ‪ V+6‬أن‬
‫زاو‪ D‬ا ‪ +‬ب ‪S‬وي ‪ 20‬در< ‪I,# L‬و‪ 12 Nb‬در< إ`‪ L‬إ  ‪%‬ه ‪ V: J‬ا [ل‬
‫‪+6‬ا ‪ NL 17 N‬ا ‪8 B,‬ر‪ ? 3‬ا ‪I,‬و‪ Nb‬و ها ‪D‬ا‪ oL‬ا ‪ AB2‬ا ‪ oL  D12‬ا ‪,SU‬ت ‪NL ،‬‬
‫ا ‪ <2+‬ا ‪8‬ة ‪/D‬ن ز‪S J‬رع ا ‪,SU‬ت ‪%‬ا ‪ @ e#5 N/‬ا  ‪ oL‬ا )زي ‪ ،‬وه  ‪W+D‬‬
‫‪+,# 5S2 6‬آت ا )ة ذو آ‪,S< #‬ت ‪ )] ,9‬زاو‪ D‬ا ‪ +‬ب ‪ 8 J‬ا  ‪ 10‬در<‬
‫ ‪DQ#‬دة ‪b NL‬ل ا ‪U2+‬ر ‪ %‬إ@[ء ا ‪ _%‬ا ‪S ?L NL/‬رع ا ‪,SU‬ت ‪ .‬وه أ ‪+D‬ج ‪ DQ,‬‬
‫‪ J‬ا ‪ H+‬و ا ‪5‬ر ‪ 5%‬ا‪ M6 q‬آ‪< ,#S,‬ه‪Q‬ة‪.‬‬

‫‪ :2.6‬ا‪5‬ر ا ‪+,‬ك ‪ 5S3 )6‬ا ‪j,‬آ‪QI / S‬ل‬

‫إن أ‪ %‬د ود‪ J/,D D‬أن ‪+ 988+D‬ك ه‪ 2@ N‬ا‪,K‬ل و‪%‬د ‪ V: J N2Y‬ا ‪,‬دة ا ‪j,‬آ‪ S‬ة ‪،‬‬
‫و ا ‪U‬رب أ‪ _5‬أن ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪/D‬ن ‪ J D%‬ا ‪ 65 5S2‬إ  ‪ NL 70‬ا ‪ B,‬و آ ز‪D‬دة ‪L‬ق‬
‫ه ا ‪jD 5S2‬دي إ  ‪ ,% NL D . O‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص‪ .‬و ه ‪ 2@ : †.‬ز‪D‬دة ا ‪ 5S2‬إ ‬
‫‪ NL 75‬ا ‪ B,‬و آ‪ U3 _3‬ا ‪:‬اق ‪ J‬ا ‪.US# #6% Y 9#KUD  vKl‬‬
‫‪ OI2‬آ > ‪ ,%‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص @‪ 45/55 5S3 2‬و ‪ J J/‬ا ‪ :2‬ا ‪ ,% 85 D12‬ا ‪O52‬‬
‫ا ‪I‬ص ‪ 40 J 6‬إ  ‪ NL 70‬ا ‪ J B,‬ا ‪j,‬آ‪ ، S‬و‪QKD‬ى ها ا‪ q‬إ  آ‪ #‬ا ‪,‬اد ا ‪5#‬‬
‫)ا ‪6/‬ن( ا ‪ < #@ 95 1:,‬ار ‪ LY‬ا ‪:‬اق و ها  ‪ HB Q,D‬ا ‪2‬ع ا ‪J N3F‬‬
‫ا  ‪ oL‬أي @‪/  2‬ن @ ا ‪,‬اد ا ‪ 5#‬أو ا ‪,SU‬ت @ ‪.6‬وه  ‪ ,% J H82D‬ا ‪O52‬‬
‫ا ‪I‬ص ‪ 8,6‬ار )‪. (1-x‬‬
‫آ‪ ,‬أن ‪ ,% H83‬ا ‪ O52‬ا ‪I‬ص ‪L‬ق ‪j 5S3‬آ‪L S‬ق‪S J/,D 30/70‬ه آ > ‪26‬ع ا  ‪oL‬‬
‫ا ‪ 8[2 H+L 2KL .N,SU‬ا ‪U2+‬ة ‪ WD‬ا ‪FK‬ر @‪ D86 #‬آر‪36‬ت ا ‪5‬م و ه‪ N‬دة ]‪5#‬‬
‫‪/‬ن @‪ 6 9‬ن ا ‪55+‬ت ا ‪5/‬ة ‪ J‬ه ا ‪,‬اد ا ‪S ?2, 5,‬رع ا ‪,SU‬ت ا ‬
‫ا ‪ @S‬ا )ز‪. D‬‬
‫و ‪/ S J/,D‬ن ا ‪55+‬ت آ‪: N#D ,‬إ‪2‬ء @‪ #,‬ا ‪:‬اق ‪/‬ن آ‪ J ,‬آ‪36‬ت ا ‪5‬م‬
‫‪ #B  : NL‬و @‪ 2‬ا‪ 9@L 3‬إ  ا ‪U2+‬ة ‪3 ?8D‬ع ‪ J‬ا دم ‪55: /nL ، 926 ,L‬ت آ‪5‬ة‬
‫‪ "K#‬دور ا ‪)# 5S2 6 †[5,‬زات ا‪q‬ى أو ‪I %‬ج @‪ 5‬ا ‪U2+‬ة ‪.‬‬

‫‪- 51 -‬‬
 ‫‪  J‬ل  ‪ |lD o5‬أن ا ‪U,‬ل ا ‪ U‬ا ي ‪ J/,D‬أن ‪ ID‬ا ‪j,‬آ‪ 55 5S3 J ,D S‬إ  ‪70‬‬
‫‪ NL‬ا ‪ .B,‬وا ‪+‬ارة ا ‪ NL U2‬ها ا ‪U,‬ل ا‪ oL‬ا ‪ AB2‬ا ‪[# D12‬ر ا ‪+‬اري ‪.‬‬
‫وا ‪ 5S2‬ا‪q‬آ‪  F‬او ‪ N#,KS 5% J‬ا ار‪ ^D‬ه‪ 35/65 N‬و‪ %‬أ‪ _5‬آء‪ 9‬و ] ‪J‬‬
‫‪ V:‬ا ‪+‬ظ @‪ #‬ا ‪ |[S‬ا‪U2+# „#q‬ر و آ > ‪ V: J‬ا ‪n,‬آ ا‪q‬ى ا ‪. #,+,‬‬

‫‪ N86‬أن ‪ n3‬إ  أن ا ‪ 5S2‬ا ‪,‬آرة أ@ ه‪ N‬أ‪/D 5S3 JS:‬ن ‪ 9L‬ا ‪%‬د ‪ 9‬ا‪ @d‬اد ‪ M3q‬آ‪,#‬‬
‫آن ا ‪%‬د ‪ /S 6 N2Y‬إ وزادت ‪  9‬إ@ اد‪.‬‬

‫‪ 3.6‬ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‪.‬‬

‫‪ J‬ل ‪ AB3‬ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق ‪ J5D‬ان ها ا‪S: /n6 CD q‬س ‪5S2‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪QI/ S‬ل وة أى ‪ _5F‬ا ‪U‬رب ان أ‪ K JS:‬ل ه ا ي ‪/D‬ن ‪ ML‬ا ‪j,‬آ‪QI/ S‬ل‬
‫‪ J 35/65 5S26‬ا ‪%‬د ا ‪ HID  NL ، "#‬ا ‪+,‬آت ا )ة ‪ JS+SD‬ان ‪/‬ن ‪ K‬ل‬
‫ا ‪:‬اق ‪ 96 K‬ف ا ‪ J ?L‬ا ‪8‬ة ا ا‪ ، KL‬و ‪ WD‬ذ > @‪ oDb J‬ا ‪DQ‬دة ‪ :S NL‬ا ‪:‬اق‬
‫ا ‪. B 5‬‬
‫آ‪ ,‬ان ‪ :S J ol‬ا ‪U2+‬ة ‪% J DQD‬ة ا ‪ , ?L‬و ‪ ,J/‬ها ا ‪ ol‬اذا زاد @‪ J‬ا ‪ +‬‬
‫ا ‪,S,‬ح ‪jD % M6‬دي ا  ‪3‬ع ‪ J‬ا ‪2‬ق و ‪ N  6‬إ‪83‬ص ‪% J‬ة ا ‪ ?L‬و‪/3‬ن ‪NL 2[8 %‬‬
‫ا ‪ D3 V: J H82‬ا ‪,/‬ل‪.‬‬
‫و ا ‪DQ‬دة ‪ :S NL‬ا ‪:‬اق ا ‪/ B 5‬ن ‪ /n6‬ا ‪ "8F‬ا [‪8 N‬ا " ا ‪%‬د ا ‪ "#‬و‪oL‬‬
‫ا‪ :‬ا‪/.q‬ل ا ‪ NL :8,‬ا  ‪ 2.2.3‬آ‪ W ,‬ه ا ‪ #,K‬أ‪ oDb J@ lD‬ا ‪b 5S3 J ?L‬ل‬
‫ا ‪ :S / " 8‬ا ‪ "8F‬وان آ‪ _3‬آ ه ا [ق ‪ 8K J DQ‬إ@ اد ا ‪%‬د ا ‪. "#‬‬

‫‪K 4.6‬ت ا ‪U‬دة‪.‬‬

‫‪ J‬ل ا ‪ U‬ول ‪ 1: J/,D , 2.5‬أن ه‪2‬ك اف ‪ AB3 NL‬ا ‪ ?L‬ا ‪S #@ D12‬ى ‪,3‬ذج‬
‫ ‪ oL‬ا ‪,SU‬ت ‪ NL ,‬ا ‪  +‬ا ‪ 3F‬ا ‪D N‬ض ‪ 9L‬أن ‪/‬ن ا ‪,SU‬ت ذات ‪S‬رع `‪, vK‬‬
‫‪/‬ن ‪%‬ة ا ‪ ?L‬ا ‪ U2‬ا‪ NL 32 5S26 %‬ا ‪ J B,‬ا ‪  +‬ا‪q‬و  ا ‪D N‬ض ‪ 9L‬أن <‪?,‬‬
‫ا ‪,SU‬ت ‪/‬ن ذات ‪S‬رع ‪SD‬وي ا ‪S‬رع ا )زي‪ .‬و ‪ U3‬ها ا ف ا ‪L , J5‬ن ار ها‬
‫ا ‪,2‬ذج ‪ J‬ذاك ‪ ,% #@ W9 /n6 jD‬ا ‪8‬ة ا ا‪ . KL‬و ‪.‬وط ا  ‪ oL‬ا ‪ N,SU‬ا ‪+ N88+‬ج‬
‫إ  د@‪ W‬ا ‪,2‬ذ<‪ , J‬ن ا ‪,‬د ود‪ D‬ا ‪12,‬ة < @‪ #‬ا ‪ +‬ا ] ‪ J6‬ا ‪,2‬ذ<‪.J‬‬
‫آ‪ "U ,‬ا‪.d‬رة إ  ]‪ <,3 6K‬ا  ‪ oL‬ا ‪N88+‬‬

‫‪- 52 -‬‬
 ‫ا  ا ‪ : ?6S‬ا ‪AB2‬‬

‫ان ا‪+6q‬ث ا ‪C6 ]I 6 D12‬ر <دة ‪+‬ك ا روخ ا ‪ W N‬ا<اءه ا@‪ ,‬ت @‪% #‬س‬
‫‪,3 AB3‬ذ<‪ N‬ا  ‪ , oL‬و ا ‪ AB2‬ا ‪ 88+‬ا ‪ ],‬ا ‪6 9‬ا[ ا ‪5‬رات و ا ‪8‬ت آ‪_3‬‬
‫ا‪ oL‬ا ‪ AB2‬ا ‪ D12‬ا ‪.6S+‬‬
‫وه ‪jD‬آ @‪ #‬اه‪ ,‬درا ‪,3‬ذ<‪ N‬ا  ‪+,# 5S2 6 oL‬آت ا )ة‪.‬‬

‫آ‪ ,‬ان ا ‪  +‬ا ‪j D12‬آ ان <دة ا ‪%‬د ا ‪U #@ 6 85 "#‬ل وا? ‪5S3 J‬‬
‫ا ‪j,‬آ‪QI/ S‬ل ‪ ،‬و ‪ J/‬ه‪2‬ك @ا اي ‪ "UD‬ا@‪< NL j % 9‬د‪ M‬و ‪ o#KD‬ا  ‪ K,6‬ل‬
‫ا ‪:‬اق و آ ا @ اد و ‪ 35/65 5S3 85‬ه‪ N‬ا‪j 5S3 JS:‬آ‪QI S‬ل ‪.‬‬
‫‪U2+ 6 o#KD ,L‬ر ‪L‬ن ا‪+6q‬ث أ‪ _5‬أن ا ‪I,‬و‪ Nb‬ا ‪ 5KD /n‬ا‪ J JS:‬ا ‪V: J "K/,‬‬
‫‪  9‬ا ‪ ?2‬و ‪ V: J‬ا ‪,‬دود‪ D‬و ا ‪ ، K‬آ‪ J H#8 J/,D ,‬زوا‪ D‬ا ‪ +‬ب و ا ‪NL K8‬‬
‫‪ W,‬ا ‪U2+‬ر ‪S‬ه‪ NL W‬ز‪D‬دة ‪% NL b‬ة ا ‪+,‬ك‪.‬‬

‫‪ J/,D‬ا ‪5,‬ن ا ‪ N[I‬ا ي ‪ N[KD‬ا ‪% J6 %K‬ة ا ‪ ?L‬و ا ‪ J JQ‬ا ‪ n6 j52‬ة ا ‪S‬رع و ا ‪ @S‬و‬
‫ا رع ا ‪8‬ي ا ي ‪ J‬ا ‪ J/,,‬ان ‪ 988+D‬ا روخ ا‪2‬ء أي ‪b‬ان ‪. N88:‬‬

‫]ت‬

‫‪ 5%‬أي ا‪b‬ق ‪ N88:‬روخ  ‪ "UD‬ا<اء ‪ J @,U‬ا ‪8‬ت ‪ F‬ا ‪ i)l‬دا‬ ‫‪.1‬‬
‫‪U:‬ةا ‪:‬اق و ذ > ‪,K6‬ل ‪%‬س `)‪ % "2 i‬ا ‪+‬ل @‪5 #‬ن ا ‪ 6 i)l‬‬
‫ا ‪ JQ‬و ه  ‪ @ LK J J/,D‬ا ‪:‬اق‪.‬‬
‫‪ J/,D‬ا<اء ‪ J DQ‬ا ‪+6‬ث ‪ 96‬ف [‪ K D‬ات ‪%‬س اى و ] ‪%‬س `)‪i‬‬ ‫‪.2‬‬
‫ا ‪U+‬ة‪.‬‬
‫‪+‬و  ‪ H#8‬ا‪/:‬ك ا ‪,SU‬ت @‪ W D[ oDb J‬ا ‪U2+‬ر ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫درا ‪,3‬ذ<‪ N‬ا  ‪ % oL‬ا ‪+‬ل @‪ #‬ا‪ lL‬ا ‪ HID  NL AB2‬ا ‪. ?L‬‬ ‫‪.4‬‬
‫آ‪K : J J/,D N6: A36 D[ J/,D ,‬د ت ا ‪+‬آ وا ‪S,‬ر و‪ D +‬ا ‪[82‬‬
‫ا رع ا ‪ D8‬و ‪Y‬ه و ‪8‬و ا ‪D‬ح ا ‪ @ W@ U2‬ا روخ و آ > ا ‪ #/‬ا ‪D3‬‬
‫ ‪ /9‬ا روخ و @‪86 9%‬ة ا ‪ ?L‬و ا رع ا ‪ J ,‬ا‪b‬ق ا روخ‪.‬‬

‫‪- 53 -‬‬
 N6K 6 9#68D  ‫ و‬DQ#U3 6 ‫ه‬2K ‫< ول ا ز و‬

‫ي‬Q#/3 ‫ا‬ Q ‫ا‬ N6K ‫ا‬

ENGLISH symbol ARABIC
Burnrate coefficient a ‫اق‬: ‫ @ ا‬K
Acoustic velocity a¬ ‫@ ا ت‬
area A :S, ‫ا‬
Burning area Ab ‫اق‬: ‫ ا‬:S
Analogue /digital A/D N,%‫ر‬/ N96n
Adiabetic flame AFT N#‫ارة ا @ ا ا‬:
temperature
Critical thraot area A* ‫ة‬U2+# <+ ‫ ا‬:S
Effictive exhaust c #K ‫وج ا‬I ‫@ ا‬
vilocity
celsius C ‫س‬S#
Coefficient of thrust Cf ?L ‫ ا‬K
Specific heat at Cp _6 i)` 2@ ]I ‫ارة ا‬+ ‫ا‬
constant pressure
Specific heat at Cs "# ‫د ا‬%# ]I ‫ارة ا‬+ ‫ا‬
constant solid (liquid)
Specific heat at Cv _6 WU: 2@ ]I ‫ارة ا‬+ ‫ا‬
constant volume
Characteristic velocity CV @S ‫] ا‬
Grain inside (bore) Di "# ‫د ا‬% ‫ " ا‬8 N#‫[ ا ا‬8 ‫ا‬
diameter
Grain outside diameter Do "# ‫د‬% ‫ " ا‬8 N<‫ر‬I ‫[ ا‬8 ‫ا‬
Energy conversion e N%[ ‫ل ا‬+ ‫ <دة ا‬K
efficiency
Mass friction f H%2 ‫ ا‬#‫آ‬
thrust F ?L ‫ا‬
Acceleration gravity g 6‫ذ‬U ‫رع ا‬S
enthalpy h 5 F3 ‫ا‬
Enthalpy of formation H°f ‫ن‬/ ‫ ا‬5 F3‫ا‬
Tatal impulse I N#/ ‫ ا‬O52 ‫ا‬
Specific impulse Isp ‫ص‬I ‫ ا‬O52 ‫ا‬
Ratio specific impulse k ]I ‫ارات ا‬+ ‫ ل ا‬K
kelvin K J#‫آ‬
Grain lengh L " 8 ‫ل ا‬b
Mass flowrate m’ #/ ‫ ا‬oL  ‫ ل‬K
Gas mass flowrate m’g ‫ ا )ز‬oL  ‫ ل‬K
Particule (solid) m’s ‫ت‬,SU ‫ ا‬#‫ آ‬oL  ‫ ل‬K

- 54 -
Melting point m.p. ‫ر‬93 ‫در< ا‬
Mach number M ‫@ د خ‬
Molecular weight M’ N{DQU ‫ا زن ا‬
Burnrate exponent n ‫اق‬: ‫ ل ا‬K,  ‫ ا‬,8 ‫ا‬
newton N J3
Oxidiser/feul O/F S‫آ‬j/‫ل‬QI
pressure P i)l ‫ا‬
Ambient pressure Pa ‫ي‬U ‫ ا‬i)l ‫ا‬
Nozzle exit pressure Pe ‫ة‬U2+ ‫ ا‬J ‫وج‬I ‫ ا‬i)`
Stagnation pressure Po ‫ ا آد‬i)`
burnrate r ‫اق‬: ‫ ل ا‬K
Molar gas constant R ‫)زات‬#  , ‫ ا‬6F ‫ا‬
Universal gas constant R’ ‫)زات‬# , K ‫ ا‬6F ‫ا‬
time t JQ ‫ا‬
burntime tb ‫اق‬: ‫ ة ا‬
temperature T ‫ارة‬+ ‫ا‬
Stagnation tempurature To ‫ارة ا آد‬:
velocity v @S ‫ا‬
Nozzle exit velocity ve ‫ر‬U2+ ‫ ا‬J ‫وج‬I ‫@ ا‬
Gas velocity vg ‫@ ا )ز‬
Particule (solid) vs ‫ت‬,SU ‫@ ا‬
velocity
Chamber volume Vc ‫ة‬U+ ‫ ا‬WU:
Particule (solid) mass X ‫ت‬,SU ‫ ا‬J %2 ‫ ا‬#/ ‫ا‬
fraction
Divergence angle α K8 ‫ ا‬D‫زاو‬
Discharge coefficient ζd ‫ ا غ‬K
Velocity coefficient ζv @S ‫ ا‬K
Divergence correction λ K8 ‫| ا‬+ K
factor
density ρ LF/ ‫ا‬
Gas density ρg ‫ ا )ز‬LF‫آ‬
Propellant density ρp "# ‫د ا‬% ‫ ا‬LF‫آ‬
Stagnation density ρo ‫ ا آد‬LF‫آ‬
micrometre µ ‫و‬/

- 55 -
 REFERENCES : ?<‫ا‬, ‫ا‬
1. Lancaster, O.E., ed. Jet Propulsion Engines. Princiton, N.J :
Princeton University Press , 1959. Section H :
Solid Propellant Rockets , by bartley, C.E. and Mills,
M.M.,p.163 .

2. Sutton , G.P. and Ross , D.M., Rocket Propulsion Elements, 4th.

Ed ., New York : John wiley and Sons, 1976. p.47.

3. Johnson , C.A. ed ., Encyclopedia of Chemical reactions , 2nd .ed.,

New York : Reinhold Publishing Corp., 1953.

4. McKinnon , D.M., Private Communication, Organic Chemistry

Departement , University of Manitoba .1984.

5. Smith J. and Stinson, Fuels and Combustion , Maple Press,p.100.

6. Van Welen , G.J. and Sonntag , R.E., Fundamentals of Classical

Thermodynamics, 2nd.ed., New York : John Wiley
And sons, 1978. p.502.

7. Free, B.A. and Sarner, S.F., ‘A Rapid method For Estimation of

Specific Impulse' , ARS Journal, January , 1959.

8. Gventert , E.C. and neumann, H.E. , ‘ Design of Axisymetric

Exhaust Nozzle by Method of charactersitics
Incorporating a Variable Isentropic Component’,
NASA TR R-33. 1959.

9. Oliver , R.C. and Stephanov, S.E., ‘ γ Large or small ‘ .

ARS Journal, Oct .1961.

10. Sutton , G.P., Rocket Propulsion Elements , p.396.

11. The Merck Index Of Chemicals and Druss, 6th ed.,1952.

12. Ibid

13. Fox, R.W. and McDonald, A.T., Introduction to Fluid

Mechanics, 2nd .ed., new York : John Wiley and Sons,
1978. p.490
.
14. Sutton ,G.P., Rocket Propulsion Elements ,p.36.

15. Griffin , D.N., Turner,C.F., and Angeloff, G.T., ‘A ballistic

Bomb Method For Determination the Experimental
Perfermance of Rocket Propellants’,
ARS Journal, Jan.1959.

- 56 -
16. Lancaster , O.E., ed., jet Propulsion Engines.p.578.

17. Free,B.A. and sarner, S.F., ‘A rapid Method of Estimation fo Specific

Impulse’.

18. Hill,P.G. and Peterson,C.R., Mechanics and Thermodynamics of Propulsion.

Reading Mass. : Addison- wesley publ.co. Inc. p.385.

19. Von Karman,T. and Malina, ‘ The Analogy between Fluid Friction
And Heat Transfer’, Am. Soc.Mech.Engrs., 1939.

20. Lancaster,O.E., ed., Jet Propulsion Engines.p.578.

21. Gilbert ,M., Allport ,J.,and Dunlap,R.,’Dynamics of Two-Phase Flow

In Rocket Nozzles’, ARS Journal, Dec.1962.

22. Hill,P.G. and Petreson ,C.R., Mechanics and Thermodynamics

of Propulsion.,p.421.

23. Brown,B.,’particule Velocity Lag in Metalized Propellants ‘.

Detonation and Two-Phase Flow.N.Y. :Acadimic Press.

24. Hoglund,R.E.,’ Recent Advences in gas-Particle Nozzle Flows’

ARS Journal. May, 1962.
25. Ibid.
26. Farley ,J.M. and Cambell ,C.E., ‘ Performance of Several Method
Of Characteristics Exhaust Nozzles ’’ , NASA TN-D243

27. Guentert, E.C. and Neumann,H.E.,’ Design of Axisymmetric Exhaust Nozzles

By Method of Characteristics Incorporating a Variable
Isenentropic Component ‘

28. Journal of Fliuds Engineering , March 1976.p.61

29. Kliegel,J.R. and Nickerson ,G.R.,’ Flow of Gas-Particle Mixtures

In Axially Symmetric Nozzles’’, Detonation and Two Phase Flow.
N.Y. : Acadimic Press 1962.

30. Faires, V.M., Design of machine Elements , 4th ed.N.Y. : Collier

Macmillan Ltd.,1965.p.564
31. Brown, T.L. and LeMay, H.E., Chemistry : The Central Science
Englewood Cliffs,N.J. : prentice- Hall Inc ., 1977.p.102

32. Weast ,R .C. , ed .-in-chief, Handbook of Chemistry and Physics

54 th ed. CRC Press

33. Van Wylen, G.J. and Sonntag, R .E., Fundamentals of Classical

Thermodynamics . Table A. ii

- 57 -
 APPENDIX A : o+#, ‫ا‬

:3‫د  اد‬K, ‫ ا‬NL ‫اق‬: ‫ارة @ ا‬: <‫ب در‬S:

C12H22O11 +6.28 KNO3 → 8.29 CO+ 0.56 O2 +11H2O + 3.14K2CO3 +3.14N2

: F ‫وف‬1 ‫? ا‬,< ‫ن‬/ ‫د  ان‬K, ‫ ه ا‬NL ‫ض‬D V+6

Hr = Hp V+6

:‫ ة‬: #@ A3 N/ 5 F3 ‫ ا‬,8 ‫ ا‬N[KD M#‫ ول ا‬U ‫و ا‬

‫ت‬3/, ‫ا‬  + ‫ا‬ 5 F3 ‫ ا‬,% ?<

C12H22O11 "#] -2.222.10 [31]

KNO3 "#] -493.205 [32]
CO ‫ز‬Y -110.529 [33]
CO2 ‫ز‬Y -393.522 [33]
H2 O ‫ز‬Y -241.827 [33]
K2CO3 B -1.146.835 [32]
N2 ‫ز‬Y 000 ----

‫ ول‬U ‫ ا‬NL +` N9L U2 ‫اد ا‬,# 5S2 6 ‫ ا‬#@, ‫اد ا‬,# 5S2 6  ‫وي ا‬S ∆h W% ‫ان‬
: ‫رة‬5K ‫ ا‬J ‫ج‬IS 9,% ‫ن‬L K2CO3 ‫ء‬2F6 , @‫ا‬

- 58 -
 Cp = 0.0948 T + 94.25 KJ/mol-k [32] : V+6

∆h¯ tr =27.633 KJ/Kmol [32] ‫و‬

:  ‫دي ا‬jD  ‫و ه‬

∆h¯ = [( 0.0474 T² + 94.25 T ) - 32.296 ] + 27.633 kJ/kmol.

) ‫ ا‬#@ +3 ‫م‬5 ‫ت ا‬36‫] ب آر‬I ‫ ا‬5 F3 ‫رة ا‬5@ NL @‫ ا‬W8 ‫ل ا‬,K‫ ا‬2@ ‫و‬
:  ‫ا‬

8.29(∆h¯ CO) + 0.564 (∆h¯ CO2)+ 11(∆h¯ H2O) + 3.14(0.0474 T² + 94.25 T)

+ 3.14 (∆h¯ N2)- 2.099.714 = 0

T=1681 k : ‫ارة‬: :‫ در‬2@  ‫د‬K, ‫ ه ا‬+ ‫و‬

- 59 -
 APPENDIX B o+#, ‫ا‬

J 35/65 5S3 2@ ‫ر‬U2+ ‫ ا‬5@ ‫زي‬Y oL  k ]I ‫ارة ا‬+ ‫ ل ا‬K ,% D + ‫)ض‬6
Po=10.55 MPa i)` 2@ ‫ل و‬QI, ‫ و ا‬S‫آ‬j, ‫ا‬
Pe= 0.101 MPa
To= 1629 k.
:   ‫رة ا‬5K ‫ ا‬,KS

: N#D ,‫ ة آ‬: #@ A3 / ‫ارة‬+#  ‫ آ ا‬Cp J@ 5K ‫ ا‬J/,D ‫و‬

. 3500 k  ‫ ا‬300 k ‫ل‬U, ‫ ا‬NL + ] B=T/100 V+6

.‫)زات‬# , K ‫ ا‬6F ‫ ا‬F, R’ ‫ و‬k=Cp/(Cp-R’) ‫ ه‬K 5K‫و‬

:N#D,‫رة ا@ آ‬5K ‫| ا‬5 W J‫و‬

- 60 -
 : #‫ ا ا‬6‫و‬F3 ‫رة ا‬5@ ‫ل‬,K6 ‫و‬

2@ 96S: J/,D ]I ‫ارة ا‬+ ‫ و ا‬.‫ة‬U2+ ‫ى ا‬S #@ ‫ ا )زي‬oL  ‫ارة ا‬: D + J J/,3
:  ‫ ) ا‬6 ‫اري‬+ ‫ ل ا‬K, ‫ ا‬#@ ‫ل‬+ ‫ ا‬J/,D M2‫ و‬Te ‫ و‬To
Avg. Cp = ( CpTo + CpTe)/2

J J/, N ‫ ا‬,8 ‫„ ا‬3 ‫ و‬k ‫ ب‬Cp i6 N ‫رة ا‬5K ‫ ا‬J ‫ ه‬D + J/,6 k ‫ ل‬K ,% ‫ا‬
.M#‫ ول ا‬U ‫ ا‬NL `‫و‬K 6#[, ‫ ا‬W8 ‫? ا‬,< , Te D +

To Te Avg. Cp Avg. k
1620 ---- 41.97 1.247
1620 646 38.05 1.280
1620 588 37.76 1.282
1620 583 37.74 1.283
1620 583 ------ -------

‫ى‬S #@ ‫زي‬Y oL  5S2 6 k=1.283 ,% ‫ن‬/ W J ‫ و‬6 ,% _)#6 Te ,% ‫ ان‬,‫آ‬
.‫ر‬U2+ ‫ا‬

- 61 -
 APPENDIX C : o+#, ‫ا‬

. ‫ن‬/  2@ oL  ‫ ا‬N<‫ذ‬,2 Ve ‫رة‬5K ‫ق ا‬8.‫ان ا‬

‫ ا زن‬NL ‫ ون أي [ر‬6 ‫اق‬: ‫ ا‬LY ‫ت دا‬,SU ‫ن ا‬/  2@ U ‫ ا‬oL  ‫ر ا‬5@‫ ا‬J/,D
‫ر‬U2+ ‫ى ا‬S #@ 6 m°g ‫ و‬m° s J ‫ آ‬,% ‫ن‬/ ‫وف‬1 ‫_ ه ا‬+‫ و‬. ‫د‬%# N#/ ‫ا‬
: N#D ,‫ آ‬U2 ‫ن ا‬/ ‫وم‬QK ‫ع ا‬,U %@ o5[ oDb J@ ‫و‬

-A dP = m°s (vs+dvs) + m°g (vg +dvg) –m°svs-m°gvg (1)

N#D ,‫ آ‬m°g ‫ و‬m° s J ‫ آ‬W% ‫ن‬/ V+6 ‫ دة‬+, ‫[ ا‬82 ‫ ا‬2@ :S J ?[8A ‫ن‬/ V+6

m°s = ρsAvs ‫و‬ m°g = ρgAvg (2)

:#@ +3 J ‫د‬K, ‫ ا‬J‫? ه‬,U 2@ ‫و‬

-dP = ρsvsdvs + ρgvgdvg (3)

‫ت و ا )زات‬,SU ‫ ا‬J ‫ آ‬5 F3‫ ا‬i6‫ ر‬J J/, oL  6 ‫ص‬I ‫ ا‬N6‫و‬F3 ‫ار ا‬8 ‫  ا‬:  ‫د‬K
:N#D ,‫آ آ‬+ ‫ ا‬%[ ‫و ا‬

m°s(Cs dTs + vs dvs ) + m°g (cp dTg + vg dvg) =0 (4)

:N#D ,‫د  آ‬K, ‫ ه ا‬6‫ ا@دة آ‬J/,D ‫ت‬,SU ‫ ا‬J X %2 ‫ ا‬#/ ‫ل ا‬,K‫ ا‬2@

X Cs dTs + (1-x) Cp dTg + X vs dvg + (1-x) vg dvg = 0 (5)

: N#D  #@ +3 (3)  ‫د‬K, ‫ ا‬J‫و‬

#@ +3 (5)  ‫د‬K, ‫ ا‬NL ‫رة‬5K ‫ ادل ه ا‬2@ ‫و‬

- 62 -
 Vs ‫ و‬Ts J@ 5K ‫ ا‬% ‫و‬8, ‫ ا‬#,@ ‫اري و‬+ ‫ل ا‬+ ‫ ا‬LK "#[D  ‫د‬K, ‫ ه ا‬: ‫و‬
‫و‬8 ‫ و‬.(Ts=Tg) ?DS ‫اري ا‬+ ‫ل ا‬+ 6 ‫ر‬5@ ‫ ا‬JK6  ‫ ا‬2@‫ و‬. oL  ‫ال ا‬:‫? ا‬,< NL
/n ‫ ا‬#@  ‫د‬K, ‫| ا‬5 W J ‫ ود و‬+ : ‫د‬UD‫ إ‬J/,D ‫ إذاك‬.(Vs=Vg) ‫ة‬5‫و آ‬8 ,SU ‫ا‬
:N  ‫ا‬

: ‫د‬K, ‫| ا‬5 M2‫ و‬Ρs =P/RT,  F ‫اض ان ا )زات‬L‫? ا‬

:  ‫د‬K, ‫ ا‬N[KD ‫وج‬I ‫ار ا  Œوف ا‬8 ‫ Œوف ا‬J / ‫و ا‬

m=r/([x(1-x)]Cs+Cp V+6 Te/To = (Pe/Po)ⁿ

:N#D ,‫( آ‬5)  ‫د‬K, ‫| ا‬5 ‫وف‬1 ‫ ه ا‬J‫و‬

: ‫ ان‬V: J , Te ‫و‬To  6 Ve ,8 ‫ ا‬N[K N/  ‫د‬K, ‫ ه ا‬#@ / ‫ ا<اء‬J/,D V+6

Cp = kR/(k-1) :

: V+6

- 63 -
 APPENDIX D : o+#, ‫ا‬

Vs=Vg ‫ و‬Ts=Tg oL  ‫ ا‬N<‫ذ‬,3  : NL F KL‫ة ا ا‬8 ‫رة ا‬5@ J J ‫ق‬8. ‫ان ا‬

: N#D ,‫ر آ‬U2+ ‫ ا‬5@ N#/ ‫ ا‬oL  ‫ ل ا‬K  + ‫ ه ا‬NL ‫ن‬/D

#/ ‫ ا‬#/ ‫رة ا‬5@  + ‫ ه ا‬NL ‫ن‬/ ‫ر‬U2+ ‫ ا‬5@ ‫رع‬S  : NL ‫ت‬,SU ‫? ا‬,< ‫ن‬/  2@‫و‬
:N#D ,‫ ا )زي آ‬oL #
m°=m°g+m°s
m°s/m°g=x/1-x : 

:N[KD  ‫وه‬

: ‫ ا )زي‬oL  ‫  ا‬6 #/ ‫ ا‬#/ ‫ ا‬J@ 5K ‫ ان‬J/,D (1)  ‫د‬K, ‫ا‬

: ‫ ان‬V+6
F= m°ve +(Pe-Pa)Ae
:N#D ,‫ة آ‬8 ‫د  ا‬K 6‫ آ‬J/,D (c o+#, ‫ ا‬NL) ve o6S ‫ق ا‬8. ‫ل ا‬,K‫ ا‬2@ ‫و‬

‫و‬

- 64 -
 APPENDIX E :o+#, ‫ا‬

:‫ك ا روخ‬+ HB ‫ و‬W,

L1 = 24.6 cm . L3 = 0.5 cm. Do = 3.795 cm.

L2 = 18.6 cm. L4 = 0.65 cm. Di = 3.495 cm.

mm.1.5 = ‫اق‬,-‫ ا‬. ‫ار‬/0 12 *

Su = 400 MPa .‫ذ‬-‫ ا‬7 ‫ب‬9:‫ ا‬: ‫اق‬,-‫ ا‬. ‫ار‬/0 ‫* دة‬
.6 0‫در‬, ?:‫ ا‬2/1* ?:‫ ا‬16/3 : ‫ن‬-‫* < ا‬
Su = 900 MPa : ‫ة ا‬A
Ss = 448 MPa : ‫ة  ا‬A
.‫ن‬-‫ < ا‬G ‫ اوض ان‬7 P’ ‫اق‬,-‫ ا‬. CDE ‫آ ان‬
P’ = 2Ss(Db/Di)² = 17 MPa.
.‫ن‬-‫ < ا‬KA LG Db ‫ ان‬IJ

P’’ ‫ار‬/MJ ‫ ه‬D‫ ا‬G ‫ او‬OG ‫ اوض ان‬7 ‫اق‬,-‫ ا‬. CDE
P’’ = 2Su t /Di = 35 MPa.
.D‫ة  ا‬A LG Su ‫ ان‬IJ
MPa 10.55 = ‫اق‬,-‫ء ا‬QR‫ ا‬D‫ ا‬S ‫ن‬G ‫ي‬U‫ ادي ا‬CDV‫و ا‬

- 65 -
 APPENDIX E : 
‫ا‬

:SX‫و‬Y‫ر ا‬OQ‫ ا‬Z[

:QJ ‫د‬J\‫ا‬
A : 3.50 E : 0.08
I : 0.35
B : 0.932 F : 2.2
C : 2.68 G :1.2
α :12°
D : 6.8 H : 0.70
β : 30°

1 :8.28 :‫
 اد‬
.‫ذ‬-‫ ا‬:‫ادة‬
.M[ :‫ا
 اا‬

- 66 -
APPENDIX F : ‫ا‬

.ZYV‫ة وا‬M‫ ا‬OJ ‫ص‬Y‫ ا‬S:‫و‬-‫اآ< ا‬

- 67 -
 ‫ﻓﻬﺭﺱ‬
‫اه اء‪3.................................................................................:‬‬
‫آ‪ ,#‬ا ‪4.......................................................................:W<,‬‬

‫ا  ا ول‪:‬‬
‫ ‪5.......................................................................‬‬
‫‪+‬ك ا روخ ‪5.........................................................‬‬
‫ا ‪%‬د ا ‪5..............................................................."#‬‬
‫ا ‪U‬رب‪6.....................................................................‬‬

‫ا  ا ‪:N3F‬‬
‫ا ‪7.……................................................………D12‬‬
‫]روخ ا ‪%‬د ا ‪7..................................................."#‬‬
‫ا ‪%‬د ‪8......................................................................‬‬
‫ا ‪3/,‬ت‪8....................................................................‬‬
‫ا ‪:‬اق‪8....................................................................‬‬
‫‪55:‬ت ا ‪%‬د‪13............................................................‬‬

‫ا  ا ‪:V F‬‬

‫‪ D13‬ا ‪U2+‬ر‪17......................................................‬‬
‫ا  ‪ oL‬ا ‪U2+‬ري‪17.....................................................‬‬
‫‪K‬ت <دة ا روخ‪21...........................................‬‬
‫‪ K‬ا ‪22............................................................?L‬‬
‫‪Q,‬ات @ ا ‪3‬ت ا )زي ‪23..................................‬‬
‫ا ‪24...................................................................O52‬‬
‫`)‪ i‬ا ‪U+‬ة‪25.........................................................‬‬
‫‪++‬ت أ‪b‬ار ا  ‪27...........................................oL‬‬
‫‪++‬ت ا ‪U2+‬ر ا ‪30.......................................N88+‬‬

‫ا  ا ا‪:?6‬‬
‫‪ 28‬ا ‪32..........................................................."DU‬‬
‫ا ‪+,‬ك‪32..................................................................‬‬
‫ا ‪ HBI‬ا ‪U2+# D91,‬ر ا ‪33............................"K/,‬‬
‫إ@ اد ا ‪%‬د ا ا‪34.....................................................?L‬‬
‫) ‪ "S3‬ا ‪j,‬آ‪ S‬و ا ‪QI,‬ل‪35.......................................‬‬
‫ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‪35................................................‬‬

‫‪- 68 -‬‬
 ‫ا ‪5‬ر ا ‪+,# N3/S‬ك‪36...........................................‬‬
‫‪26‬ء ‪ l2‬ة ا ‪5‬ر ا ‪37......................................N3/S‬‬
‫ا ‪DK,‬ة‪41.................................................................‬‬

‫ا  ا ‪42................................................................ :„I‬‬

‫ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر‪42......................................................‬‬
‫ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‪48..............................................‬‬
‫‪K‬ت ا ‪U‬دة‪50.....................................................‬‬

‫ا  ا ‪S‬دس‪:‬‬
‫‪ n%2‬ا ‪51.........................................................AB2‬‬
‫ا‪5‬ر ا ‪U2+‬ر‪51.......................................................‬‬
‫ا‪5‬ر ا ‪+,‬ك ‪ 5S3 )6‬ا ‪j,‬آ‪QI / S‬ل‪51....................‬‬
‫ا‪5‬ر ‪ K‬ل ا ‪:‬اق‪52...............................................‬‬
‫‪K‬ت ا ‪U‬دة‪52.......................................................‬‬

‫ا  ا ‪: ?6S‬‬
‫ا ‪53.................................................................... AB2‬‬
‫]ت‪53..................................................................‬‬
‫< ول ا ز‪54............................................................‬‬
‫ا ‪,‬ا<?‪56...................................................................‬‬
‫ا ‪58.................................................................A o+#,‬‬
‫ا ‪60................................................................. Bo+#,‬‬
‫ا ‪62..................................................................Co+#,‬‬
‫ا ‪64..................................................................Do+#,‬‬
‫ا ‪66.................................................................E o+#,‬‬
‫ا ‪67..................................................................Fo+#,‬‬

‫‪- 69 -‬‬