PHT GIO CHNH TN

HT.Thnh Nghim Phn Vin Nghin Cu Pht Hc Vit Nam dch Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 26-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
2. PHT GIO CHNH TN L G 3. C PHT C PHI L CHA SNG TH KHNG 4. C PHT L G ? 5. V TR V SINH MNH L T U N 6. B TT L G 7. V SAO GI L I THA V TIU THA 8. PHT GIO C PHI L TN GIO C TNH TH GII ? 9. GIO L CN BN CA O PHT L G 10. GIO IU CN BN CA O PHT L G 11. TIN O PHT C PHI N CHAY KHNG 12. THI CA O PHT I VI UNG RU, HT THUC V C BC NH TH NO 13. TIN PHT GIO C PHI XUT GIA HAY KHNG 14. TN O PHT C MY NG CP 15. TR THNH MT TN PHT GIO NH TH NO 16. PHT T V SAO LI PHI TN NGNG TAM BO 17 - NHNG NGI LM CC NGH CA HT, T, SN BN, BT C, BN RU C TH TIN PHT C KHNG 18. PHT GIO C TIN SM HI HAY KHNG 19. PHT GIO C TIN THIN NG V A NGC HAY KHNG 20. PHT GIO TIN C DIM VNG KHNG 21. PHT GIO C TIN CNG DNG CA L CU SIU CHO VONG LINH HAY KHNG

22. PHT GIO C TIN L CNG C C TH HI HNG CHO NGI KHC HAY KHNG 23. PHT GIO C TIN LUN HI L CHUYN CHNH XC C THC HAY KHNG 25. PHT GIO C SNG BI QU THN KHNG 26. PHT T C TIN CNG NNG CA S CU O HAY KHNG 27. PHT GIO C CH TRNG T VNG M HAY KHNG 28. PHT GIO C TIN NH LUT NHN QU L CHNH XC? 29. TT C PHT T U NGUYN VNG SINH V TH GII CC LC HAY KHNG 30. PHT GIO C COI TRNG THN TCH HAY KHNG ? 31. PHT GIO C SNG BI TRANH TNG KHNG ? 32. PHT T C PHN I T ST KHNG ? 33. PHT GIO C PHI L TN GIO CHN I V XUT TH KHNG 34. T TIN PHT N THNH PHT PHI MT BAO LU? 35. NGAY BY GI L THNH PHT LIN L IU C THC HAY KHNG ? 36. PHT GIO C BI QUAN TRC TIN CA NHN LOI ? 37. KIP L G ? 38. NI V I THIN TH GII NH TH NO 39. PHNG PHP TU TR CA PHT GIO NH TH NO ? 40. PHT GIO C PHI L TN GIO CH TRNG KH HNH? 41. BN V "SU CN THANH TNH" 42. BN I U KHNG L TH NO ? 43. PHT T C HIU THUN VI CHA M KHNG ? 44. PHT GIO C TRNG NAM KHINH N KHNG ? 45. PHT GIO C PHN I CH GIA NH KHNG ? 46. PHT T C TH KT HN VI NGI O KHC? 47. PHT T C PHI TIN HNH HN L O PHT KHNG 48. PHT T C TH LY HN CHNG 49. PHT GIO C CHO RNG TR CON C TH TIN PHT? 50. PHT T C QUAN NIM V QUC GIA HAY KHNG ? 51. PHT GIO C TH THAM GIA QUN S CHNH TR ? 52. PHT GIO C PHI L MT TN GIO HA BNH CH NGHA 53. PHT GIO C CH TRNG THUYT TNH NGI VN THIN 54. PHT GIO C BAO NHIU TN PHI 55. DUY THC C PHI L DUY TM KHNG 56. THIN TNG C PHI L THIN NH KHNG 57. N V TIM L TH NO 58. TT NHT NN TU HC THEO TNG PHI NO 59. THI CA PHT T I VI KINH PHT NH TH NO 60. KINH SCH PHT GIO C PHI L KH HIU KH C 61. PHT T KHNG C C SCH CC TN GIO KHC? 62. PHT GIO C CHO RNG NGI THEO TN GIO KHC L C TI KHNG 63. QUAN NIM KH CA O PHT C TNG NG VI QUAN NIM TI CA O C C HAY KHNG ?

64. PHT GIO C TIN L THNG TN TI HAY KHNG 65. PHT GIO CNG HIN G CHO NC TRUNG QUC 66. CHN L PHT GIO L G 67. HA THNG, NI C, C S L G 68. THIN S, LUT S, PHP S L G 69. LA HN B TT PHT L G 70. PHT GIO C MT T CHC HNH CHNH THNG NHT? PH CH CUN : "PHT GIO CHNH TN"

1. LI GII THIU Sau khi cho xut bn quyn sch "Hc Pht qun nghi", Phn vin Nghin cu Pht hc cho in tip quyn "Pht gio chnh tn" ca cng tc gi l Php s Thnh Nghim, mt Ha thng - hc gi ni ting ngi Trung Quc. Ngi sinh nm 1930 Giang T, tin s i hc Tokyo nm 1975, sng lp Vin Nghin cu Pht hc Trung Quc nm 1985. Cng nh trong "Hc Pht qun nghi", quyn sch ny, tc gi cng dng hnh thc hi v p trnh by kin ca mnh. Qua cc vn c t ra v li gii p, tc gi mun chng minh Pht gio l chnh tn ch khng phi l m tn. l mt mc tiu tt p m tt c Tng Ni cng nh nhng ngi mun nghin cu Pht gio u mong mun hiu bit, nhng s chng minh sc thuyt phc hay khng th cn ty nhn thc ca c gi. Du sao, chng ti cng nhn thy rng trong tp sch ny, tc gi t ra c nhng vn kh c bn ca Pht gio. Nhng nu trong "Hc Pht qun nghi", cc vn Pht gio c tnh cht ph thng hn, th trong quyn sch ny, bn cnh nhng vn ph thng nh cc vn lin quan n hn nhn v gia nh, c nhiu vn c ngha thm thy v bn th lun v nhn thc lun. V vy, c quyn sch ny, chng ta s c nhng hiu bit cao hn, su sc hn v Pht gio. Tuy nhin, c mt im cn ch l khi vit quyn sch ny, tc gi nhm vo c gi ngi Trung Quc. V vy, Pht gio c trnh by y, khng nhng l theo kin gii ring trn lp trng i Tha ca tc gi, m cn c t trong bi cnh vn ha - x hi Trung Quc, d nhin l khc vi Vit Nam. Nhng chng ta u bit rng gia x hi Vit Nam v Trung Quc, c khng t nhng im gn gi vi nhau, cho nn phn ln li gii p ca tc gi qu l rt hng th v b ch i vi c gi Vit Nam.

Trong quyn sch ny, tc gi cng i su vo mt s vn lin quan n lch s Pht gio, c bit l lch s Pht gio Trung Quc, chng hn phn ni v cc tng phi Pht gio. Nhng phn ny r rng l rt cn i vi nhng nh nghin cu Pht hc Vit Nam. Tm li " Pht gio chnh tn" l, mt quyn sch va d hiu, va su sc, c th p ng nhu cu hiu bit v Pht gio ca qun chng rng ri, ng thi c th p ng yu cu nghin cu su ca gii Pht hc. Vit c mt quyn sch ng thi p ng c c hai yu cu nh vy, Php s Thnh Nghim khin chng ta ngng m trnh uyn thm v qung bc v Pht gio ca Ngi. Chnh v nhng l trn m Phn vin Nghin cu Pht hc cho phin dch v xut bn tp sch ny. Trong lc vi vng, hn l bn dch cn nhiu sai st, knh mong tc gi v c gi lng th v ch chnh cho. Xin trn trng gii thiu quyn sch vi ch v Tn tc, Tng Ni, C s, Pht t cng qu v c gi trong v ngoi gio hi. Gio s H VN TN Phn vin ph Phn vin Nghin cu Pht hc 2. PHT GIO CHNH TN L G Ni dung c bn ca Pht gio, u cng l mt, mi mi vn l mt. Pht gio bt ngun t c Pht l bc i gic, tc l t bin ln tr tu v t bi ca c Thch Ca Th Tn. Pht gio trn y tr tu, trn y lng nhn t, trn y nh sng v s mt m, s yn n. Pht gio chnh l gio l nh vy v hnh thc gio on xy dng trn mt nim tin vo mt gio l nh vy gi l Pht gio. Chnh tn l nim tin chn chnh, chnh xc, l s tin hiu chnh thng, l s tin tng v hnh tr ngay thng, l s tin tng v nng ta ng n. Ni dung ca chnh tn phi bao gm ba iu kin ch yu : Th nht l phi c tnh vnh cu. Th hai l phi c tnh ph bin. Th ba l phi c tnh tt nhin. Ni cch khc, tc l, qu kh trc y l nh vy, th hin ti u cng l nh vy v tng lai cng s l nh vy. Phm nim tin vo mt o l hay mt s vic g m khng chu ng ni s th thch ca ba iu kin c bn ni trn th khng phi l chnh tn, m l m tn. Gio l ca mt tn gio, m khng chu ng ni s kho nghim ca thi i, ca hon cnh,

khng dn ti mt cnh gii mi v tt p, th l m tn, khng phi chnh tn. Th nhng, phi ni rng, nn Pht gio chnh tn, ti cc vng c lu hnh Pht gio i Tha, nht l Trung Quc, tr thnh s hu ring ca nhng cao tng n trn ni, v ca mt s t nhn s tr thc. Cn trong dn gian, th Pht gio chnh tn n nay vn cha ph cp c. Dn chng ni chung, trong cuc sng ca mnh, c mt quan nim tn ngng pha tp c ba gio Nho, Pht, Lo. Th d, nh vic sng bi qu thn hay l nim tin ngi cht bin thnh qu, khng th l sn vt ca Pht gio. 3. C PHT C PHI L CHA SNG TH KHNG Khng phi. Pht gio chnh tn khng c quan nim Cha sng th. c Pht l bc gic ng trong nhn gian, Ngi tuy thu r tt c mi nguyn l ca th gian ny, nhng Ngi li khng th thay i trng thi vn c ca th gian ny. c Pht c th ha chng sinh, nhng chng sinh c c ha hay khng, cn phi do bn thn chng sinh, t mnh n lc mi c. c Pht l v thy thuc gii nht, c th chn on bnh kh ca chng sinh v cho thuc. Nu ung thuc ca Pht cho, th no chng sinh cng khi bnh. Nhng nu khng chu ung thuc, th c Pht cng chu b tay. c Pht l ngi hng o gii nht, c th hng dn chng sinh vt ra ngoi bin kh, nu chng sinh chu cho Pht hng dn th th no cng c , nhng nu khng chu, th c Pht cng ch bit thng m khng th lm g c. Do , c Pht khng phi c a v Cha sng th, cng khng mun qun chng sng bi Ngi trn hnh thc. Nu thc hnh c nhng li dy ca Pht, th cng khng khc g thy Pht, knh l Pht. Bng khng th tuy thy Pht trc mt , cng khng khc g khng thy Pht. Nh vy, c Pht khng phi l Cha sng th, cng khng phi l mt ng Thn ch t. c Pht ch c th dy cho chng sinh phng php thot kh c vui. c Pht tuy bn thn mnh thot kh c vui, nhng khng th thot kh v c vui thay cho chng sinh. c Pht l nh gio dc v i, l bc o s cho loi Ngi v loi Tri, nhng khng phi l nh huyn thut hay ma thut, v Ngi khng th m dn vi khu hiu "chuc ti thay cho chng sinh". Ngi dy rng tt c mi

ngi phi chu trch nhim i vi bn thn mnh : "Trng da th c da, trng u th c u". 4. C PHT L G ? Pht hay ni hn l Pht - , dch m t ng Sanskrit c i. T Pht bao hm cc ngha : T mnh gic ng, gic ng cho ngi khc v gic ng - thy bit tt c, khng g l khng thy bit, khng lc no l khng thy bit. V vy m Pht cn c cc danh hiu "Nht bin tri" hay l "Chnh bin tri". Pht-, ni ngn hn l Pht, nguyn l Thi t Tt t a, sinh ti th gii ny, cch y 2589 nm (T. L nm 623 trc cng nguyn) thnh Ca T La V (n ). Sau khi thnh o, th c danh hiu l Thch Ca Mu Ni. Thch Ca l ging h, Mu Ni l danh hiu chung, ch cc bc Thnh thi c i n , v c ngha l tnh lng. l v gio ch ca o Pht. Th nhng, cn c vo gio l do Pht Thch Ca ging dy, chng ta bit rng, ti th gii ny, t thi xa xa c nhng v Pht ra i, v trong mt tng lai rt xa sau ny cng s c cc v Pht khc xut hin. V hin nay, ti cc th gii khc trong 10 phng, cng ang c nhiu Pht tn ti. Nh vy, theo o Pht, th Pht khng phi ch c mt v c mt khng hai m trong qu kh, hin ti v trong thi v lai, c v lng v s Pht. Hn na, Pht gio cn cho rng, tt c chng sinh, tt c cc loi hu tnh, d hin nay c tin hay khng tin Pht, u c kh nng thnh Pht trong tng lai. Pht gio cho rng Pht l chng sinh c gic ng, cn chng sinh l Pht cha gic ng. ng v mt cnh gii m ni, phm thnh tuy khc nhau, nhng ng v bn cht m ni, Pht tnh l bnh ng, Pht hay chng sinh u c Pht tnh nh nhau khng khc. Ni tm li, Pht gio khng sng bi Pht nh l v Thn, cng khng xem Pht nh l Cha sng the vy, cng c th ni Pht gio ch trng v v thn lun. 5. V TR V SINH MNH L T U N Pht gio bc b quan nim c mt Cha sng th, nhng v tr tn ti l khng th hoi nghi, sinh mng tn ti l khng th ph nh. Pht gio cho rng, nhng nguyn t to thnh v tr c tnh cht vnh hng. Cng nh

nhng nhn to ra sinh mng cng c tnh vnh hng. Ni cch khc, vt cht to ra v tr l bt dit, m tinh thn cu thnh sinh mng cng l bt dit. Vnh hng ngha l vn l nh vy, khng c sinh ra v hy dit. Tnh hnh thc t ca v tr v sinh mng l nh vy. Pht gio cho rng, s bin ha ca v tr, s lu chuyn ca sinh mng, l do nghip lc ca chng sinh to thnh. Nghip lc (sc mnh ca nghip) chnh l nhng hnh vi thin hay c ca chng sinh, chng ging nh mu sc vy, mt cch lin tc khng ngt on, hun nhim tm thc ca chng sinh, l ch th ca sinh mng, ri li t trong tm thc, theo ngoi duyn (iu kin bn ngoi) m hin hnh bc l, cng nh ht ging gieo trong t, nh c cc ngoi duyn l nh sng, m v khng kh m sinh trng. l ci m sch Pht gi l hin hnh ca nghip. Hin hnh ca nghip chnh l kt qu to c ca nghip. l t ca cu : "thin c o u chung hu bo", ngha l thin hay c cui cng u c qu bo. Nghip c th do c nhn mt mnh lm ra, cng c th do c nhn cng vi nhiu ngi khc cng lm; c nhng nghip tuy l do c nhn ring mnh t lm, nhng lm tng t nh nhiu ngi khc lm. C nhng nghip tuy cng vi nhiu ngi khc lm, nhng s tham gia li nhiu t khc nhau. Do vy, c th chia ra hai loi nghip l "cng nghip" (nghip cng lm) v "bt cng nghip" (nghip khng cng vi ngi khc lm). V l cng nghip cho nn dn ti qu bo ging nhau. Tri t ny l do cng nghip ca v s chng sinh to ra trong qu kh v hin ti m hnh thnh. Do cng nghip khc nhau m c nhng th gii khc nhau. Trong v tr, c v s lng chng sinh sng trong v tr ny. V vy, nu trn ha tinh c chng sinh th hnh dng ca chng sinh khng nht thit ging hnh dng ngi sng trn tri t chng ta. Ngoi ra, cn c nhng tinh cu khng c ngi , thm ch cng khng c sinh vt na, nhng s tn ti ca chng l cn thit i vi cuc sng ca chng sinh cc tinh cu c sinh vt . Ni cch khc, s tn ti ca vn vt trong v tr bao la ny u c l do, c nguyn nhn tn ti ca chng. Th d, trn mt tri khng th c sinh vt tn ti, th nhng nu khng c mt tri, th sinh vt trn tri t ny cng khng th tn ti. Hin nay, khoa hc cha c th chng minh c s tn ti ca nhiu hin tng v s vt. Cn o Pht th gii thch u l do cm ng ca nghip lc ca chng sinh.

Cn v s tn ti ca sinh vt (cng tc l sinh mng) trn a cu ny, th Pht cho rng u do bin ha m thnh, v iu ny ng i vi sinh vt n bo cng nh i vi con ngi l loi sinh vt cao cp. Khi a cu mi hnh thnh, th con ngi u tin xut hin l t ci tri Quang m thin l ci Tri th su thuc ci Sc gii bay ti, nhng sau v n phi mt loi thc vt thin nhin trn a cu ny, thn th tr thnh nng n khng bay c na, ri vnh vin nh c trn a cu ny (Theo kinh Th k, kinh i lu khi, kinh Khi th v.v). Trn thc t, cng l do nghip bo ca chng sinh thuc loi Tri . Phc bo ci Tri hng ht ri th phi a xung a cu ny ty theo nghip m chu bo. Cng nh nhng con ngi hay chng sinh sng trn a cu ny cng vy, do cng nghip m chiu cm a cu ny th phi sinh a cu ny m chu bo. Chu bo ht ri, cng ty theo nghip ca mnh to hay ng to m vng sinh cc ci sng khc tip tc chu bo. ng thi li do bt cng nghip, cho nn tuy l cng sinh ra trn a cu ny, nhng a v cao thp ca mi chng sinh li khc nhau. C chng sinh l cn trng, c chng sinh l loi ngi. V gia ngi v ngi cng c ngi sang k hn, ngi sng th, k cht yu. Trn thc t, cng nghip ng thi cng l mt dng ca bt cng nghip. V sao ? Nu ng trn gc a cu m ni th a cu v cuc sng a cu l do cng nghip ca chng sinh y m hnh thnh. Nhng nu em i chiu vi chng sinh mt ci sng khc, trn mt hnh tinh khc, th chnh l do bt cng nghip m c s khc bit gia cuc sng hnh tinh vi cuc sng trn a cu chng ta. Ni cng nghip l mt dng ca bt cng nghip, t l nh vy. Th nhng ngc li, cng nghip cng l mt dng ca bt cng nghip. Th d, ni chng sinh trn a cu ny l do cng nghip. Th nhng loi ngi Phi chu c da en, loi ngi chu c da vng. li l do ngi Phi chu v ngi chu c bt cng nghip m thnh ra nh vy. Nhng v c hai ging ngi u cng sng trn mt qu a cu, cho nn cng li do cng nghip lm ngi m sinh ra nh th. T m suy ra, mi hiu c v sao, trong cng mt quc gia, thm ch trong cng mt gia nh, vn c rt nhiu khc bit trong phm cht, tnh cch v cnh ng gia ngi v ngi vi nhau. Tt c mun vn sai bit u l do cng nghip v bt cng nghip to thnh. l li gii thch ca Pht gio i vi s tn ti ca v tr v sinh mng.

6. B TT L G
B - tt l dch m t ch Phn, v l lc dch. Nu dch m y l B-tt-a. B- ngha l gic. Tt-a l hu tnh. B-tt ngha l gic hu tnh. Hu tnh l sinh vt c tnh tnh v tnh i, cng gi l ng vt. B tt l loi hu tnh c gic ng. Gic ng v ni kh ca tt c chng sinh, ng tnh v thng cm vi ni kh , v pht nguyn cu thot chng sinh ra khi nhng ni kh . V vy m i, h thy ai hay thng ngi, hay b th, v cu gip ngi trong cn kh nn, th ni ngi y c tm B tt. B tt hiu theo ng ngha, rt khc vi quan nim B tt trong dn gian. B tt l ngi, sau khi tin Pht, hc Pht, pht nguyn t , tha, thm ch hy sinh c bn thn mnh cu gip ngi. B tt khng phi l thn Th a, cng khng phi l thn Thnh Hong m tng bng g, tng bng t c th phc khp n miu. Chng sinh trc khi thnh Pht tt yu phi tri qua mt qu trnh lm B tt. Mun lm B tt trc ht phi c tm nguyn ln, ch yu l bn li nguyn : "Chng sinh v bin th nguyn , phin no v tn th nguyn on, Php mn v lng th nguyn hc, Pht o v thng th nguyn thnh". Ngha l : " Pht li nguyn thot cho v s lng chng sinh; Pht li nguyn on tr v s lng phin no; Pht li nguyn hc tp v s lng php mn; Pht li nguyn thnh tu Pht o v thng". Mi ngi t khi mi pht tm cho n khi thnh Pht u c gi l B tt, v vy m c phn bit B tt phm phu v B tt hin thnh. Cc B tt c ni ti trong cc kinh Pht thng l cc v B tt hin thnh. Qu trnh lm B tt chia lm 52 v (cp bc), trong s ny ch c 12 v B tt hin thnh, tc l t S a n Thp a (a v 1 - 10), li thm hai v na l ng gic v Diu gic. Thc ra, B tt t ti v Diu gic l Pht ri. Cn ngi v ng gic l v i B Tt sp thnh Pht. Cc v B tt m nhn dn rt quen thuc nh Quan Th m, i Th Ch, Vn Th, Ph Hin, a Tng v.v u l nhng v ng gic B tt. 7. V SAO GI L I THA V TIU THA Trong thi Pht ti th, vn khng c phn bit Tiu tha v i tha. Pht php l mt v thun nht. Ch do i tng thuyt php khng ging nhau cho nn ni dung v cnh gii thuyt php cng khc nhau m thi.

i vi nhng ngi c trnh thp, Pht ch ging o l lm ngi, ging nm gii, mi iu thin gi l nhn thin tha. i vi nhng ngi nhm chn th gian, Pht ging phng php thot ly sinh t, gi l Thanh vn tiu tha. i vi nhng ngi c trnh cao, c tm nguyn nhn th, th Pht ging gio l i tha b tt. Trn s thc, Pht php chia lm nm tha : Nhn tha (tc l Pht gio ca nhn gian), Thin tha (Pht gio cho loi Tri), Thanh vn tha, c gic tha v B tt tha. Tu theo 5 gii v 10 iu thin bc cao (thng phm) th s c sinh ln cc ci Tri. Tu theo 5 gii 10 iu thin bc trung bnh (trung phm) th s c sinh lm ngi. Tng hp c hai li gi chung l con ng loi Ngi v loi Tri. Hng Thanh vn nh nghe php tu hnh m c gii thot khi sinh t. Hng c gic khng nghe php, khng c thy m t mnh gic ng, c gii thot khi sinh t. Tng hp c hai li gi chung l con ng gii thot ca Nh tha. Con ng B tt l php mn va cu gii thot, va khng tch ri con ng loi Ngi v loi Tri, do con ng B tt i tha l con ng tng hp c hai con ng gii thot v con ng loi Ngi v loi Tri. Tu theo 5 gii v 10 iu thin trong con ng loi Ngi v loi Tri th vn cn l phm phu. Ngi tu hnh, chng o gii thot khng cn lun hi sinh t na, mi gi l bc Thnh. V ch lo lng cho bn thn m cu Pht php c gii thot, khng c tm nguyn quay tr li cu chng sinh, cho nn gi l Tiu tha. Con ng B tt gi l i tha, v rng v B tt, trn th cu o Pht v thng gii thot khi sinh t, di th pht nguyn thot v lng chng sinh cng thot khi bin kh sinh t. V mt phn b a l m ni, thng thng gi Pht gio Bc truyn theo vn h Sanskrit, ly Trung Hoa lm trung tm, bao gm cc nc nh Nht Bn, Triu Tin, Mng C, Ty Tng, Vit Nam th gi l Pht gio i tha. Cn Pht gio Nam truyn dng kinh in thuc vn h Pali, ly nc Tch Lan lm trung tm v bao gm cc nc nh Min in, Thi Lan, Lo, Campuchia, thng c gi l Pht gio Tiu tha. Thc ra, ch l s phn bit ca ring Pht gio Bc truyn, cn Pht gio Nam truyn th khng cng nhn s phn bit . y l do, trong Lut tng

ca Hu B, quyn 45 v Tp A Hm quyn 28 trang 69 u c ghi danh t i tha ch nhng ngi tu theo Bt chnh o v Tp A Hm quyn 26 trang 204 dng danh t i s ch cho nhng ngi tu hnh Bn nghip php. Tng nht A Hm cun 19 cng ni r su thuc v i tha. Pht gio Bc truyn, trong lnh vc l lun, c phn pht huy hn Pht gio Nam truyn, th nhng v mt thc tin sinh hot th Pht gio Bc truyn khng phi tt c theo i tha, v Pht gio Nam truyn cng khng phi tt c u theo Tiu tha. Pht gio Trung Quc, ngoi vic n trng trai ra, cng khng c g xut sc hn Pht gio Nam truyn. Pht gio Trung Quc do chu nh hng ca t tng Lo Trang v li hc ni sung chuyn thanh cao (huyn hc tham m) cho nn cng b lp s phu i Ngy Tn i i nh l mt th huyn hc tiu khin. L lun ca cc tng phi Trung Quc nh Thin Thai Tng v Hoa Nghim Tng u c chu mt phn nh hng ca hc phong ny. Chnh v vy, c mt hc gi Nht Bn cn i, ng Mc Thn Thi Hin ph bnh Pht gio Trung Quc l loi Pht gio hc vn, khng phi l Pht gio thc tin. Ph bnh nh vy, khng phi l khng c l do. Trn s thc, cu trc t tng ca Hoa Nghim Tng v Thin Thai Tng u xut pht t cnh gii chng ng ca cc cao tng Trung Hoa, ch khng c y c y trong t tng l lun ca Pht gio n . Do , c th ni tinh thn i tha chn chnh ca Pht gio Trung Quc, cho n nay vn cha ph cp n dn gian Trung Quc, ch cn ni g lm ni quy t ca tn ngng dn gian Trung Quc ! V vy m c ngi ni, Pht gio Trung Quc v t tng l i tha, v hnh vi l Tiu tha. 8. PHT GIO C PHI L TN GIO C TNH TH GII ? ng vy, Pht gio l mt tn gio th gii. V c Pht khng phi l mt v Thn bo h cho mt dn tc, m l mt bc gic ng vi tr tu bao qut c v tr, khng g khng thy, khng bit mt cch chnh xc v thu trit, cho nn c Pht l thuc tm c v tr. S gic ng ca c Pht bao trm c v tr, nh sng t bi ca Pht ri chiu khp tt c. Do , bn cht ca Pht gio l c tnh th gii, c tnh v tr. V vy, trong gn hn hai nghn nm trm nm li y, Pht gio dn dn c truyn b khp cc ni trn th gii. Sau khi Pht nhp Nit Bn, khong ba bn trm nm, do trong ni b Pht gio c kin bt ng m hnh thnh hai h phi ln : Mt h phi gm cc bc tui cao, v c tnh bo th gi l Thng ta b. Mt h phi th hai

gm nhng tng s tr tui, c u c tn tin, gi l i chng b. V sau, Thng ta b c truyn b hng v phng nam, n Tch lan. Thng Ta B dng ting Pali phng nam ghi chp kinh in. V vy, v sau cng gi Thng ta b l Pht gio theo ng h Pali. Cn i chng b th c mt nhnh truyn ln pha bc n , tuy n khng trc tip sn sinh ra Pht gio i tha, nhng chnh trong nhng khu vc thnh hnh ca i chng b, xut hin ra Pht gio i tha. Trn y ch bn i khi v s phn b a l ca Pht gio Bc truyn v Nam truyn. Nhng nu, phn tch su hn cc s liu, th thy Pht gio Nam truyn n Min in sm nht li l Pht gio i tha theo vn h ch Phn. Pht gio Nam phng u tin theo ng bin n Trung Quc cng l i tha gio. Ngc li, trong Pht gio Bc truyn cng c th lc kh mnh ca Pht gio Tiu tha. Pht gio i tha tuy bt ngun t thi c Thch Ca Th Tn cn ti th, nhng sau khi Pht nhp dit, li rt t c Tng on T Khiu coi trng v pht huy. Tnh hnh ny ko di n ba bn trm nm. Sau , v trong ni b ca Pht gio Tiu tha, c s phn phi phc tp, cho nn mi c yu cu Pht gio i tha xut hin v pht trin, vi nhng nhn vt i biu xut sc nh M Minh, Long Th, V Trc, Th Thn v.v Pht gio i tha dng ch Phn su tp, ghi chp kinh in cho nn cng gi l Pht gio vn h ch Phn. Pht gio truyn vo Trung Quc t thi ng Hn, tng ng vi bui u ca k nguyn Thin cha. i b phn kinh sch Pht gio Trung Quc l do dch t kinh Pht ch Phn. Tuy i tha rt thnh hnh trong Pht gio Trung Quc, nhng kinh in Tiu tha cng c dch rt nhiu. Trung Quc c y nhng bn dch ca nhng kinh sch Tiu tha quan trng. T Ngy Tn, Nam Bc triu n Ty v ng l thi i hong kim ca Pht gio Trung Quc. C nhiu cao tng xut hin, s giao lu gia Trung Quc v n ni tip khng ngng. Trong thi k ny, Pht gio Trung Hoa n hoa, kt tri, c i tha v Tiu tha c ti 13 tng phi, sau hp gn li cn 8 tng phi i tha. Tc l Thin Thai tng, Hoa Nghim tng, Tam Lun tng, Duy Thc tng, Tnh tng, Lut Tng, Thin tng, Mt tng. Sau thi k Ng i do chnh tr suy vi, v hon cnh x hi thc bch, Pht gio Trung Quc lnh xa cc trung tm vn ha, n vo rng su, tng

s t cy rung ly c thc n, vic nghin cu ngha l trong kinh sch khng cn thch hp. V vy ch cn li mt mnh Thin tng ch trng bt lp vn t, gio ngoi bit truyn. Trong thi k gia nh Tng v nh ng, cn c mt s thin s chn tu thc ng, c kh nng cm ha c nhiu ngi, thng qua li ni v vic lm bnh d v cht phc ca h, nhng cng do t m gieo ci nhn xa cho mt loi Pht gio "ngu mui", khin cho sau i Tng v i Minh, cha chin v tng s tuy nhiu, nhng khng cn linh hn na, m ch cn tr ci xc khng m thi ! Gio dc khng c coi trng, ch thc hnh nhng nghi thc theo ng mn c, c rt t cao tng, v phn ln tng u khng c tri thc, tuy gi l tu hnh m khng hiu bit th lm sao cm ha c ngi khc ? Do vy, phm cht ca tu s b h thp mt cch ph bin, ri li cng thm c s bi bc ca Nho gia, khin cho dn chng n vi Pht gio cng ngy cng khng hiu Pht gio l th no. n cui i nh Thanh, nh c nhng c gng ca c s u Dng Nhn Sn, s hng dn ca i s Thi H, s n lc hong ha ca cc cao tng nh u Dng i s, Hong Nht, H Vn v cc v nh u Dng Tim v.v Pht gio Trung Quc c c may chuyn bin, th nhng v t oan cn nhiu, thay i mt lc cng khng ht cho nn Pht gio Trung Hoa k c Pht gio i Loan cng vy, n nay cng ang giai on chuyn mnh s b m thi. Pht gio Nht Bn l do t Trung Hoa v Triu Tin truyn vo (Pht gio Triu Tin cng do t Trung Quc n), khong sau th k 6 T. L. Cho nn v bn cht m ni, Pht gio Nht Bn l thuc v m hnh ca Pht gio Trung Quc. Th nhng, do trong nhng th k gn y, nh tip xc v vn dng phng php nghin cu ca phng Ty cho nn nhng thnh tch nghin cu Pht php theo phng php mi Nht, khng nhng vt qu Trung Quc m cn dn u c th gii na. y l do cc hc gi Nht Bn khng nhng nm c ton b kho tng qu bu ca Pht gio Trung Quc, m cn bit da vo vn ch Phn v vn ch Pali m truy tm nguyn ngha trong Pht gio c bn (nguyn thy), li thm bit s dng phng php hc tp mi, cho nn h t c nhng thnh tch huy hong trong lnh vc nghin cu Pht hc. Tuy nhin Pht gio Nht v mt tu tr v gii thot, th cn xa mi t ti l tng trong sng ca cc nc theo Pht gio Nam truyn. Vo th k th 9, th 10 sau khi Pht nhp dit n th lc ca B la mn gio tri dy, kch mnh m khng thng tic vo Pht gio. Pht

gio trong bi cnh lch s lc by gi, cng theo th thng m chp nhn quan nim v Phm thin ca B la mn gio (by gi gi l n gio), v du nhp quan nim vo Pht gio i tha. y l nguyn nhn lm cho Pht gio vn l thanh tnh, li pha tp cc nhn t m tn ca dn gian th tc, thm ch c n thut nam n giao hp trong phng kn l thi k gi l Mt gio i tha, thi k th ba ca Pht gio n . n gio bit tip thu nhiu u im ca o Pht, bin thnh nhn t lm cho n gio tr nn hng thnh, cn Pht gio li tip thu nhng tn ngng h cp ca n gio, bin chng thnh nhng nhn t lm cho ni b Pht gio cng ngy cng h bi. Do vy, vo khong cui th k th 10, trc hai mi kch ca n gio v Hi gio, va mi xm nhp n , Pht gio b tn li n tuyt tch Th nhng, nh ti liu lch s ch r, t khi o Pht b tiu vong n , th th lc ca c nc n cng ngy mt b suy gim, i sng nhn dn cng ngy cng khn kh, t nc n cng khng cn c thng nht. Mi n nm 1950, n mi ginh li c c lp trong tay bn thng tr ngi Anh. Nhng trn nc n xa, nay xut hin thm cc quc gia c ch quyn nh Pakitng v NPan Hin nay, Pht gio n , c s bo h ca lut php v c s i i tt ca chnh ph v chnh tr, cho nn pht trin nhanh chng, t nm 1951 n nay. Th nhng, trong tng dn s hn 400 triu ngi n , Pht gio ch chim mt s lng khng ng k, t 10 vn 8000 ngi tng ln 325 vn m thi. l iu ng lo ngi, bi v c ngi t co rng, n hn yu l do tn ngng Pht gio. Pht gio Ty Tng tuy c quan h vi Trung Hoa, nhng l do truyn b trc tip t n sang. Pht gio Ty Tng tuy cng l i tha, nhng ch l mt nhnh ca mt gio i tha, do Thng s Lin Hoa Sinh t bc n truyn sang. Ty Tng thi by gi c nn vn ha lc hu, theo tn ngng a thn, cho nn Mt gio i tha thn b v c nhiu linh nghim, rt c nhn dn Ty Tng hoan nghnh c bit, bn thn ngi Lin Hoa Sinh l mt v cao tng Mt gio, rt gii php thut thn thng li cng c ngi Ty Tng hm m. Lin Hoa Sinh vn l ng mn vi ba cao tng Mt gio n Trung Hoa vo i nh ng, tc l Thin V y, Kim Cng v Bt Khng u cng l hc tr ca B Tt Long Tr. V Lin Hoa Sinh cng vi Pht gio Ty Tng lc by gi u mc o , cho nn gio phi ca h gi l Hng gio. n thi k cui nh Nguyn, u nh Minh, sinh hot ca tng s Lt Ma Hng gio rt h bi, do m c i s T Lt Ba (Tsong Kha Pa) xut hin, ku gi tng s tr v vi np sng

thanh tnh, chu s ch ti ca Lut Pht. Tng Lt Ba ch trng y mnh nghin cu gio l, dng o c cm ha ton dn Ty Tng. V gio phi ng mc o vng, cho nn gi l Hong gio. Mt gio Mng C, Npan v.v u l nhng chi nhnh ca Mt gio Ty Tng. Sau khi Pht dit , Pht gio n , trn i th c th chia lm ba thi k : Thi k th nht, t khi Pht dit cho ti 300 hay 400 nm, l thi k ca Pht gio Thng ta b, m i biu hin nay l Pht gio cc nc nh Tch Lan v.v Thi k th hai, t 500/600 nm, l thi k ca Pht gio i tha hin gio (tc khng phi Mt gio - hin l c ngha l, sch v chp r rng). Pht gio cc nc hin nay nh Nht Bn, Trung Quc l i biu cho Pht gio i tha hin gio. Thi k th ba l thi k Mt gio i tha, i biu hin nay l Pht gio Ty Tng. Thi k ny bt u t khong 1000 nm sau khi Pht dit . Hin gio th ch trng ngha l, vn c r rng, Mt gio th thin v gi gn nghi thc, tr ch, c bit l tin tng s gia h ca thn linh. Nu din t mt cch khc th c th ni thi k th nht l Pht gio Thanh vn ha. Thi k th hai l Pht gio B Tt ha. Thi k th ba l Pht gio Thin thn ha. iu cn thit hin nay l trin khai mt thi k th t, thi k Pht gio nhn gian ha. Pht gio phng Ty bt u vi trit gia c Shopenhauer, t tng ng ny mang nng sc thi n , ch yu l sc thi ca o ngha th (Upanishads), v ca kinh sch Pht gio thi k u. Hin nay, cc nc Php, Anh, B, o, Lin X v c M, cging tin, Ba Ty u c Pht gio hot ng, nhng Pht gio hot ng mnh v c tin nht l hai nc c v M. c bit l M, c Pht gio Nam truyn, Bc truyn v Pht gio Ty Tng u c hot ng. Nhng nu ni chung c hai chu u v chu M, v ng v mt ni dung vn ha m ni th Pht gio Nam truyn chim u th. y l do, t nm 1505 n nm 1947, Tch Lan ln lt b B o Nha, ri Ha Lan v nc Anh chim lm thuc a, v Tng s Tch Lan dng cc nc phng Ty ny nh ci cu qua phng Ty truyn gio, cn Pht gio i tha nh hng ti cc nc u M l cng lao ch yu ca ngi Nht Bn. Trong nhng th k gn y, cng vic truyn b nn vn ha Pht gio Trung Quc ra nc ngoi, lc hu rt nhiu so vi cc nc khc, thm ch so vi Ty Tng cng cn thua km. Hin nay Hoa kiu M tuy ni l tin theo i tha Pht gio, nhng li khng hiu gio l ca i tha Pht gio l g !

9. GIO L CN BN CA O PHT L G Kinh sch Pht rt nhiu, l iu ai ny u bit, v vy m cho n hin nay, cng khng sch no ch r, b kinh no hay, b kinh no l tiu biu cho o Pht. Trung Quc, s d c nhiu tng phi xut hin, ni chung l do lp trng ca cc tng phi suy tn cc b kinh lun no l cn bn i vi h. Th nhng, gio l o Pht c mt nguyn tc cn bn, do c Thch Ca Th Tn chng ng, l o l duyn sinh chi phi v tr v nhn sinh. Duyn sinh l do nhn duyn sinh ra. Cc hin tng v tr v nhn sinh u do nhiu mi quan h kt hp vi nhau m sinh ra. Th d, mt thin vn chng, gii thch mt s vn c lin quan n Pht gio, m n c tay c gi, xem ra c v gin n nhng thc ra, l do nhng quan h nhn duyn cc k phc tp : Ngun gc ca vn t, tu dng vit vn, hp thu v tch ly tri thc, nhit tnh v kin gii ca tc gi, li thm s ch to v s dng vn phng phm, vic hiu nh v in n bn tho, vic k gi sch qua bu in, cui cng li phi tnh n hng th v tinh thn ca c gi, mi gi l hon thnh nhim v chuyn tc phm t tay tc gi n tay ngi c. Quan h nhn duyn, trong v d nu ra trn y l kh th thin v d thy; nu kho st thm mt bc na th mi mt quan h li ko theo nhiu mi quan h khc. Hin tng quan h ny lin quan n quan h khc, tc l nhn duyn. Mt s vic xut hin l do nhn duyn hi t. S vt tiu vong l do nhn duyn ly tn. Nh vy gi l duyn sinh, duyn dit. Chnh v vn s vn vt trong v tr u l duyn sinh duyn dit, u bin ha v thng, cho nn tt c mi hin tng u l h huyn, tm b, khng gi, t mt bt nc, cho ti ton b th gii, cho n cc tinh t cng u nh vy, khng phi l vnh hng v khng tn ti vnh hng, th l khng gi. Pht gio gi l "duyn sinh tnh khng". Pht gio s d b ngi ta nh gi l ca khng (khng mn), chnh l v l . Th nhng, i vi ngha khng ca o Pht, ngi ta li hiu lm rt nhiu. Bi v "khng" ca o Pht c ngha l khng c s vt no l c nh, khng bin i; s vt khng phi "thc ti" ch khng phi l khng tn ti. i a s ngi u cho rng khng c ngha l khng c g ht. Thc ra, Pht gio thng qua s phn tch quan h duyn sinh m gii thch o l "khng c thc th". Cng nh mt chic xe hi, nu ly con mt ca nh ha hc m phn tch th chic xe hi l "khng thc ti". Chic

xe hi l do mt s nguyn t v quan h kt hp li m thnh. Nhng, xt trn hin tng, khi chic xe hi cn cha b thi b, cha b a vo l nu li, th chic xe hi vn l chic xe hi. Do , khi Pht gio ging l "duyn sinh tnh khng" l ch trng mt phn tch bn cht m ni, cnh tnh chng ta ang sng trong cnh gii h vng, ng c b danh li vt dc lm cho m hoc, bin thnh vt hy sinh ca danh li vt dc. Nh vy gi l xem xt ph b, phng h. Ci xem xt ph b l hin tng h huyn. Ci cn phng h (bung b) l lng tham danh, li, vt dc, ch khng phi ph nh s tn ti ca hin tng. V vy, Pht gio tuy ni bn th l khng, nhng vn khng th tn ti tch ri khi hin tng h huyn c. Bi nu cha c kh nng gii thot khi sinh t, th vn nm trong vng to tc v chu bo ca nghip lc. Nghip lc tuy cng l h huyn nhng vn c kh nng li ko sinh mng tin hay thoi trong cc ci sng, c vui hay chu kh. y, khng c qun rng, tt c mi hin tng h huyn, u do nghip lc ca chng sinh cm ha m hnh thnh; do vy, nu thu r c o l duyn sinh tnh khng, th s khng cn b huyn cnh m hoc, khng cn b ci huyn cnh li ko chi phi, s c t do, t ti. tc l gii thot khi sinh t. Mt con ngi khng cn b ngoi cnh chi phi, tri buc, th ngi s khng cn to nghip dn ti sinh t, m c th gii thot khi sinh t, t ch i vi sinh t. tc l gio l cn bn ca o Pht. 10. GIO IU CN BN CA O PHT L G ng v nguyn tc m ni, o Pht khng c gio iu nu ni c gio iu th l gii lut. Th nhng, gii lut ca o Pht khng phi xut pht t mnh lnh, t ch ca Thn Thnh nh cc tn gio khc, v vy cng khng c bao hm tnh cht thn b nh cc tn gio khc. Gii lut ca o Pht, da vo yu cu ca chn l, v c tnh cht n thun l tnh. Gii lut cn bn ca o Pht l 5 gii, 10 iu thin, 8 gii, v 10 gii ca ngi xut gia, gii lut ca T khiu, T khiu ni, ngoi ra li cn c gii lut b tt ca i tha. Nhng tt c u ly 5 gii 10 thin lm nn tng.

Cc gii lut khc u ch da vo 5 gii 10 thin m nng cao ln hay l phn bit chi tit thm m thi. V vy, nu gi gn c hon thin 5 gii, 10 thin, th chp hnh cc gii lut khc s cng khng kh khn g lm. Nm gii l : khng st sinh, khng trm cp, khng t dm, khng ni di, khng ung ru. Mi thin l da trn 5 gii ri m rng, i su thm, ng thi ngn lm c v khuyn khch lm iu thin. Nay lp biu nh sau : NM GII 1. Khng st sinh : t b st sinh tc cu sinh 2. Khng trm cp : t b trm cp tc b th 3. Khng t dm : t b t hnh tc gi phm hnh 3 thin nghip v thn

4 thin nghip v khu

3 thin nghip v = 10 thin nghip. Ni tm li, yu cu ca o Pht v mt gii lut l trnh mi iu c, lm mi iu lnh. Phm tt c nhng vic g c hi i vi thn tm, gia nh, x hi, quc gia, nhn loi, cho n tt c mi loi hu tnh, u nm trong phm vi cm on ca 5 gii, 10 thin, v chng ta gng ht sc trnh khng

lm. Nu khng c hi m c li th ra sc lm. Lm c l phm gii, khng lm iu thin cng l phm gii. Th nhng, Pht gio l soi sng. Nu phm gii m khng bit th tuy c lm m khng phi l ph gii. Nu v tm m phm gii, th tuy l c phm y nhng khng mc ti ph gii. Nu c phm gii, th d c khng ph gii cng vn mc ti. Nu ph n b cng dm, ch min l khng cm thy khoi lc ca dm dc, th tuy l b lm nhc cng khng phi l phm gii, cng vn l trong sch. Phm gii phi c ba iu kin tm, cnh, s, mi gi l mc ti ph gii. 11. TIN O PHT C PHI N CHAY KHNG Khng phi. Tuy o Pht khuyn khch n chay, nhng khng phi Pht t no cng bt buc phi n chay. n chay l mt nt c sc ca Pht gio i tha, l pht xut t lng t bi i vi tt c mi loi hu tnh. V vy, cc nc Pht gio Nam truyn, k c T khiu xut gia cng khng n chay. Cc Lt Ma Ty Tng cng khng n chay. Nhng bn thn h khng st sinh. Bi v, iu gii th nht ca 5 gii l khng st sinh. Sau khi tin Pht m thc hnh vic n chay l chuyn tt nht. Nhng v c kh khn v gia nh v x giao m khng n chay c cng khng sao. Th nhng, khng c t mnh st sinh hay l ch huy ngi khc st sinh. Cn nu mua tht, c v nh n th khng c hi g. 12. THI CA O PHT I VI UNG RU, HT THUC V C BC NH TH NO Trong gii lut nh Pht, khng c gii cm ht thuc. Thm ch, phng nga cc loi bnh nhit i. Pht cng cho php T khiu ht thuc. Th nhng, v l do phong tc v uy nghi, Pht gio Trung Quc trc nay vn ch trng khng ht thuc. Tuy vy, cc loi ma ty v cc cht kch thch, c hi cho thn tm, Pht gio u cm ch, v vy cm ung ru l mt trong 5 gii. Bn thn ung ru khng phi l ti c; nhng sau khi say ru, con ngi c th b kch thch lm cc ti c. T suy ra th bit, Pht gio cng cm khng c ht thuc phin, dng cocain. C bc c tc dng xu hao thn, tn ca, khuynh gia, bi sn, cho nn trong kinh Pht, c rn Pht t khng c c bc (Kinh Thin sinh - Trng A Hm). ng

thi bn thn c bc l mt hnh vi bp bm. Thm ch, c bc dn ti cc ti c nh git ngi, trm cp, ph bng, ni c v.v V vy Pht gio tuyt i cm ch c bc. 13. TIN PHT GIO C PHI XUT GIA HAY KHNG Khng phi. Tn ch ca o Pht tuy l gii thot khi sinh t v xut gia l phng php tt nht thot khi sinh t. Th nhng, xut gia m khng thc tu, hay l tu khng ng php th v tt thot khi sinh t. Khng xut gia, m vn tu tr th v tt khng thot khi c sinh t. Pht gio Tiu tha coi trng mc tiu gii thot. Ngi ti gia c th tu chng qu Thnh th ba ( tam qu). Qu th ba tuy cha phi l ra khi ba gii, nhng khng tr li lun hi sinh t na. Ngi chng qu Thnh th ba, sau khi cht, s sinh ln ci tri Tnh c thin ca Sc gii, v , s chng qu Thnh th t l A La Hn v c gii thot. V vy, ngi ti gia tu chng qu Thnh th ba, cng gn vi cnh gii gii thot ri. Cn nu ng trn quan im i tha m xt th ha chng sinh, cc v B tt ty theo loi chng sinh m ng hin, thng lm ngi ti gia. V vy m trong s cc v i b tt danh ting, ngoi 2 ngi Di Lc v a Tng, cn th u l ngi ti gia. n c hai v c s l Trng Lo Duy Ma Ct v phu nhn Thng Man, u c th thay Pht m thuyt php. V vy nhng Pht t thc hnh o B Tt chn chnh, khng nht nh phi xut gia. Ngi xut gia c a v cao qu trong Pht gio, l v l do ngi xut gia phi ch tr gio on, gi vng cho Pht gio tn ti v hong dng Pht php. Ngoi ra, cn c l do ng x o c trong ni b gio on na. Ni mt cch khc r rng hn, tng ni xut gia l xng ty ca Pht gio, ngi ti gia l da tht ca Pht gio. ng v bn th th ni xut gia l quan trng, ng v tc dng th ni ti gia l quan trng. V vy, ngi tin Pht c th xut gia, nhng khng phi bt buc phi xut gia. 14. TN O PHT C MY NG CP ng v bn cht m ni, o Pht ch trng bnh ng. Ngi no cng c quyn li tin Pht, ngi no cng c kh nng thnh Pht. Th nhng, xt v th bc tu hnh m ni, v v tr gii lut c cao thp khc nhau, nghe o c sau trc khc nhau, cho nn nam n Pht gio chia thnh chn cp bc nh sau :

Cn s nam, cn s n, cn tr nam, cn tr n, Sa di, Sa di ni, Thc xoa ma na, T khiu, T khiu ni. Nam n th tam quy, ng gii (thp thin) gi l cn s nam, cn s n. Ngi ti gia m gi tm gii v trong cha, gi l cn tr nam, cn tr n. Nam n xut gia gi 10 gii gi l Sa di v Sa di ni. Nam n xut gia gi y gii lut (c tc) gi l T khiu v T khiu ni. Thc xoa ma na l cp trung gian gia Sa di ni v T khiu ni. Thi gian lm Thc xoa ma na ko di 2 nm. Mc ch l xt xem Sa di ni c kh nng tr thnh t khiu ni hay khng v quen vi np sng xut gia hay cha ? Cn ngi th B tt gii th khng th xp loi ng cp c. Bt c ngi ng cp no v k c loi bng sinh na, u c th th tr B tt gii. 15. TR THNH MT TN PHT GIO NH TH NO Cc gio phi c hay mi ca o Thin Cha u coi trng l ra ti. C chu l ra ti mi c tr thnh tn ca o Thin cha. Cng tng t nh cc ngoi o n coi trng vic tm ra sng Thnh (sng Hng) xa b mi ti c. Mun tr thnh Pht t, mun gia nhp Pht gio chnh tn, th phi qua nghi thc "Ba quy y" (tam quy). Tnh quan trng ca nghi thc ny cng ging nh cc nghi thc ng quang ca vua, nhm chc ca Tng thng, vo ng ca ng vin. L mt loi nghi thc by t s trung thnh, mt s chp nhn tha thit, mt s mong cu khao kht, mt s chuyn i mi, mt s quy ngng chn thnh. V vy m Pht gio xem l quy y l cc k trng yu. Nu khng c quy y th tuy l c l Pht tin Pht, nhng ch l mt loi hc sinh d thnh, khng phi l hc sinh chnh kha. Nghi thc quy y c mt tc dng rt ln i vi tm l tn ngng c kin nh hay khng kin nh. Trong nghi thc tam quy c mi mt v Tng hay Ni lm chng v thuyt minh ni dung ca ba quy y nh sau : Con l sut i xin quy y Pht, sut i xin quy y Php, sut i xin quy y Tng (c ba ln).

Con l quy y Pht ri, d c b thn mng ny, cng khng quy y thin ma ngoi o. Con l quy y Php ri, d c b thn mng ny, cng khng quy y ngoi o t thuyt. Con l quy y Tng ri, d c b thn mng ny, cng khng quy y t s ngoi o. Nghi thc tam quy gin n nhng long trng, mc ch ch yu l lm cho ngi tn mi ton tm, quy y Tam Bo, nng ta vo Tam Bo, c c nim tin trong sng v vng vng. Pht l Pht , Php l li dy ca Pht, Tng l ngi xut gia, hong dng Pht Php. Nh nng ta vo ba i tng ln m ngay hin ti c thn tm an lc, sau ny c chng qu v thng l gii thot sinh t v thnh Pht. V vy gi l Ba ngi bu (Tam Bo), v tn ngng Pht gio c ngha l quy y ba ngi bu. 16. PHT T V SAO LI PHI TN NGNG TAM BO ng vy, tn ngng Tam Bo l ni dung rt ring bit ca Pht gio. Cc tn gio thn quyn, hoc l ch tin Thng , (nh o Do Thi, o Hi), hoc l tin cha cha, cha con v cha Thnh Linh (nh o C c) hoc l sng bi thm Thnh Mu na (nh o Thin Cha). Pht gio v l v thn, cho nn khng sng bi Pht nh Thn linh, cng khng xem Pht l c mt khng hai, li cng khng xem Pht l cha sng to vn vt v x min ti c cho nhn loi. Pht gio xem Pht cng nh hc sinh i vi thy gio. Thy gio c th dy hc sinh, gip hc sinh thay i phm cch, tng trng tri thc, tu dng thn tm, nhng khng th hc tp thay cho hc sinh, ln lp, nghe ging thay cho hc sinh c. V vy, tn ngng Pht gio mang tnh cht thun l tnh, thun lun l. S sng bi Pht ging nh lng hiu knh ca con ci i vi cha m, xut pht t lng bit n. Mt Pht t chnh tn, sng bi Pht, quyt khng phi l c phc trnh ha, nguyn lc ca Pht c th do sc mnh tm l ca ngi cu nguyn m pht sinh cm ng linh nghim, nhng ch yu l do bn thn ngi cu nguyn. Nu nh nghip ca mnh chn mui v hin hnh th d c cu nguyn my, Pht cng khng lm g c. Nu bit da vo chnh Php ca Pht ging m hnh ng, nh b th, gi gii, nhn nhc, n lc, tu nh, pht hu th c kh nng thay i nghip lc qu kh, ti nng nhng chu qu bo nh; ti nh th c khi qu bo; bi v,

nghip lc hin hnh th bo, cng ging nh ht ging ny mm v sinh trng, phi nh vo s h tr ca nhiu nhn duyn. Mt ht ging nh c cc iu kin thun li nh nh nng, khng kh, nc, t, phn bn v cng phu ca nh nng, m sinh trng nhanh chng. Tri li, nu thiu nhng tr duyn hay thm ch khng c nhng tr duyn th ht ging s sinh trng chm, thm ch khng ny mm c. Pht gio xem vic to nghip thin, c v th bo cng theo mt o l nh vy. Tnh v i ca c Pht khng phi ch Pht to ra vn vt v x ti cho chng sinh. V v cn bn, khng c ai x ti cho ai c - Quan nim x ti ca tn gio thn quyn ch l sn vt hn hp ca thn quyn v c ti. c Pht t mnh chng ng o l gii thot v em o l gii thot ging cho mi chng sinh u r, da vo o l y m tu hnh v cng c gii thot, t ti qu v Pht, khng khc g Pht. V vy m tn Pht gio, i khi khng a gi mnh l Pht gio , m a t xng l hc tr Tam Bo ! Bi v ngi khai sng ra Pht gio tuy l c Pht, nhng iu m Pht gio coi trng l Php ch khng phi l Pht. V Pht khng th gii thot thay cho ngi c, cn Php th c th gip cho ngi t gii thot. Sng bi Pht l sng bi n c ca Pht chng ng v thuyt php. c Pht, tri qua ba v lng kip, tu hnh o B Tt m chng ng c o l gii thot, v sau khi chng ng, thuyt ging tng tn o l y cho chng ta. n c y c th ni l v i v cao qu hn hng nghn trm vn ln n c th gian, m khng ch l hn trm vn ln, thc ra n c y khng th v d c, ngh bn c. Th nhng, s truyn b Pht Php, li phi da vo cc cn b ca Pht, tc l tng s. Trong hng tng s c B tt tng nh Vn Th, Di Lc, Quan m, a Tng v.v c Thanh Vn tng nh cc v A La Hn : X Li Pht, Mc Kin Lin, i Ca Dip v.v, c phm phu Tng nh tt c mi T khiu, T khiu ni, gi gii thanh tnh, tu hc chnh php v thuyt php sinh. V tng si c kh nng em o l gii thot ca Pht, ging gii truyn b cho chng ta, cho nn n c ca tng s cng l v lng. Vic hong dng Pht Php khng phi l s nghip ca ring tng s. Pht t ti gia cng hong dng Pht Php; tr tr Pht Php th phi l ngi xut gia, ni tr tr Pht Php c ngha l i biu cho Pht Php, tng trng cho Pht Php, khin Pht Php an tr c th gian ny. Ngi bnh thng, gp mt ngi xut gia th lin tng ngay n Pht gio, nhng nu gp mt Pht t ti gia th khng c ngay n tng (tr phi l

ngi Pht t t mnh ni ra, nhng t c trng hp Pht t t xng mnh l Pht t, khi gp mt ngi l). V vy, khai sng ra Pht gio l Pht . Trng tm ca Pht gio l Php. Pht gio an tr th gian l tng chng. Chnh v l m Pht gio gi Pht, Php, Tng l ba ca bu. Tam Bo, ch yu l Php bo, gip cho ngi la kh c vui. Php bo do Pht t chng v thuyt ging, v do tng chng gi gn truyn b, cho nn u gi l Tam Bo. Khi Pht cn sng, Pht gio ly Pht lm trung tm, lm ni quy ngng. Sau khi Pht dit , Pht gio ly tng chng lm trung tm lm ni quy ngng. Quy y Tam Bo l hc Php bo. Mun hc Php bo th phi c Tng bo hng dn, k c 2 mt trao truyn t tng v nu gng sng trong hnh vi. V vy m sau khi Pht dit , i tng cng dng Tam Bo nng v Tng Bo. Li v Pht gio ch trng "Y php bt y nhn" (da vo php, khng da vo ngi) coi trng vic truyn b v quy y Pht Php, cho nn thng xem hnh vi sinh hot ca tng s l chuyn c nhn ca h. Ch min l tng s c kin gii ng n, c kh nng thuyt php, th d c phm cm gii, cng vn c ngi th tc cung knh cng dng. l yu cu v mt o c, cng nh cu "Trong thin h, khng ai l khng phi cha m chng ta". Cng nh ng thy dy tiu hc, cha tng hc i hc, nhng hc sinh tt nghip i hc khng th ph nhn ng thy xa ca mnh cp tiu hc. V vy, i vi mt Pht t chnh tn, sng bi Pht bo l v Php bo; v tip thu c Php bo th phi sng bi Tng bo. Sng bi B tt cng l cung knh i vi Tng. i vi cc bc Thnh tng i B tt, tt nhin phi cung knh cng dng. i vi phm phu tng c tr gii thanh tnh v bit thuyt php cng phi cung knh, cng dng. Ngay i vi nhng tng s khng gi gii thanh tnh, nhng c kin gii ng n, bit thuyt php cng phi cung knh cng dng (v iu quan trng l c kin gii ng n v bit ni chnh php). S thc, trong thi i cch Pht dit xa, Thnh Tng rt kh gp. i tng knh tng thng l phm phu tng, t khiu v t khiu ni. Trong kinh cng ni cng dng Thnh Tng v cng dng phm phu Tng khng c khc bit, u c cng c v lng, khng th ngh bn c. Pht gio tuy l cao minh v i, nhng hai ch "Tam Bo" c th bao qut ht. Do , tin Pht gio tc l tin Tam Bo, knh ngng Tng bo. Vo thi Pht cn ti th hay hin nay, cc nc nh Thi Lan, Min in, Tch Lan c xem l chuyn ng nhin. Nhng, Pht gio Trung

Quc, quan nim knh tng trc nay cha hnh thnh mt tp tc ph bin, do phm cch ca tng ni khng ng u, cao tng ch chim s t trong tng chng m thi. Ngi lp trn th knh trng o c v hc vn ca cao tng. Ngi lp di th m qung sng bi cao tng nh thn linh. Do tp tc knh ngng cao tng, cho nn sinh ra t nn c mt s tng s, gi di v lm chuyn by b, vn c sng bi nh thn linh. l nhng quan nim i hi phi gp c sa i, lm mt Pht t chnh tn th khng c c quan nim nh vy (ch 2). 17 - NHNG NGI LM CC NGH CA HT, T, SN BN, BT C, BN RU C TH TIN PHT C KHNG C th c. n c ca Pht gio rng ln nh bin c. Ch cn c mt nim tn tm l c th vo ca Pht, tr thnh hc tr "Tam Bo". Tuy vy, trong gii nh Pht, c cc gii cm : T dm, st sinh, ung ru cho nn cc ngh sinh sng ni trn u thuc v cc loi ngh nghip c, t, bt chnh. Th nhng, nhn dn sng hi o, nu khng bt c th ly g sinh sng ? Th dn sng trn ni, nu khng sn bn th s cht i. Ph n ngho, nu khng ma ht th cng khng bit lm g c mc sng ti thiu. Nu th h trc lm ngh t hay bn ru, v t mnh cng ch hc c ngh t v bn ru mu sinh, v nu l ngh duy nht h mu sng th Pht gio khng c yu cu h phi b ngay ngh ca h tin Pht. Nhng mt khi h tin Pht ri v tm cch i ngh, th Pht gio s tch cc khuyn khch h i ngh. Bi v tn ch ca o Pht l khuyn khch mi ngi sinh sng bng ngh nghip lng thin v chnh ng. Hung h, bn thn nhng ngh nghip ca h l ti c. H tuy khng c th gii, v do khng c ti ph gii, nhng bn thn ngh nghip ca h, v bn cht, l ti c. Thm ch, do tnh hnh thc t m c nhng ngi khng c cch g i ngh c th Pht gio cng khng cho rng h ph gii. Bi v, bc u tn ngng Pht gio ch l quy y Tam Bo. Cn th gii, tr gii tuy l iu hy vng ca o Pht, v c rt nhiu cng c, nhng khng c p buc. Nu khng gi c gii th ng c th gii. Khng c th gii th cng khng c ph gii, v khng c ti ph gii. Nu mun th gii, c th gi c bao nhiu gii th th by nhiu gii. Khng phi th tt c. Th gii ri m khng gi c th xin x gii. X gii ri m c lm c nghip cng khng phi l phm gii. Sau khi x gii ri m mun th gii li cng c. Nu khng x gii m phm gii th l phm ti !

Pht gio bao dung rng ri v cng. C nhng ngi tuy khng th nm gii, nhng i vi Tam Bo sinh ra mt nim tn tm hay i cht lng knh trng th c cng c rt ln ri, trng thin cn tng lai thnh Pht ri. Hung h l chu quy y Tam Bo ! Sau khi quy y Tam Bo, ch cn ng c tin theo mt tn gio khc, cn khng th nm gii cng c. V vy Pht gio khng c tuyt nim tin v tn ngng ca bt c mt ngi no. 18. PHT GIO C TIN SM HI HAY KHNG C, Pht gio ch xc tin cng dng ca sm hi. Pht gio tin rng, tr nhng ti cc nng phm nh st sinh, trm cp, t dm, i vng ng (t xng mnh l Thnh) phi ty nghip m th bo, cn cc ti khc u c th da vo phng php do Pht quy nh m tin hnh sm hi. Tc dng ca sm hi l hon ton thnh khn t mnh phn tnh, t mnh kim ch. Vi tm t gic v tnh to, vi tm t trng ty ra sch s thn tm mnh, pht nguyn t nay v sau khng cn ti phm na. Ch min l c quyt tm sa cha li lm v tr thnh con ngi mi, th s khng cn nhc ti chuyn c na, tm s c bnh tnh, ci b c mc cm phm li lm. chnh l tc dng ca sm hi. Sau khi phm ti cn phi chn thnh bc l (ty theo tnh tit nng nh m bc l vi ng ngi, vi ba ngi, vi mt ngi hay l vi lng tm ca ring mnh), bc l li lm ca mnh, tha thit hi li, quyt tm khng cn ti phm. Nu khng th bng dng ca ti c s vnh vin in tn trong tm khm, tr thnh ht nhn dn ti qu bo trong tng lai. Sau khi sm hi, ht ging pht sinh ra qu bo tng lai, cng s b tiu dit. Bt qu, mc ch ca sm hi l lm cho tm mnh c trong sch, khng cn phm li ti c na. Nu c thng xuyn phm ti, li thng xuyn sm hi, ri thng xuyn phm ti li, nh vy s lm mt cng dng ca sm hi. Sm hi ca Pht gio khng ging vic cu thng x ti ca Gia T gio. Pht gio tin rng khng c v thn linh no c th x ti cho ngi. Cng dng ca sm hi ch l ty sch ni tm, khin ni tm tr li thanh tnh.

19. PHT GIO C TIN THIN NG V A NGC HAY KHNG C tin, Pht gio khng hoi nghi c tn ti thin ng v a ngc, bi v thin ng, a ngc u cng nm trong phm vi lun hi, sinh t. Pht gio cho rng, con ngi khi cha thot khi gii hn ca sinh t lun hi th vn c kh nng thc nghim thin ng v a ngc, thm ch c th ni, mi ngi u tng sng qua thin ng v a ngc. Sng theo 5 gii v 10 thin cp cao th s sinh thin ng. Phm cc ti ln nh 10 c, 5 nghch th a a ngc. Chu kh bo ht ri, chng sinh a ngc vn c th sinh ln thin ng. thin ng, hng phc bo ht ri, chng sinh thin ng li c th xung a ngc. V vy, Pht gio cho rng thin ng tuy l cnh gii sung sng, nhng khng phi l ni an lc cu knh, a ngc tuy l cnh gii kh, nhng cng c ngy thot kh. ng thi, tu thin nghip c cao thp khc nhau, cho nn thin ng cng c th bc. Do c nghip cng c nng nh khc nhau, cho nn a ngc cng c ng cp. Thin ng ca Pht gio chi lm 28 ci Tri, thuc 3 gii. C su ci Tri Dc gii, gn gi vi ci ngi. Cao hn na, c 18 ci Tri thuc Sc gii. V trn Sc gii, c 4 ci Tri thuc V sc gii. Trn s thc, lm ngi m tu thin nghip ch c th sinh 6 ci tri v Dc gii. Trong cc ci Tri thuc Sc gii, tr ci tri Tnh c thin Sc gii, cn th tt c cc ci tri khc u l nhng cnh gii thin nh, do tu thin m t c. a ngc trong Pht gio, ln nh c rt nhiu, khng k xit, do kh bo ca chng sinh a ngc c khc bit, ch yu phn thnh 3 loi a ngc ln : Cn bn a ngc, cn bin a ngc v c c a ngc. Loi a ngc thng c ni ti trong kinh Pht l cn bn a ngc. Cn bn a ngc li chia thnh tm a ngc i nhit (nng d) v tm a ngc i hn (lnh gi). Chng sinh, ty theo ti c phm m a vo cc cp a ngc khc nhau. Ngi th gian ni rng, ngi lm c b qu s a ngc bt tri nhng thc ra, ln thin ng hay xung a ngc, u do nghip lc thc y, dt dn. Nghip lc hng ln cc ci tri th c sinh ln cc ci tri hng phc. Nghip lc hng xung a ngc, th a xung cc a ngc chu kh.

20. PHT GIO TIN C DIM VNG KHNG V i th m ni, Pht gio tin c Dim Vng. V trong nhiu kinh Pht, c ni ti Dim Vng (nh kinh Thin s quyn 12 Trung A Hm). Nhng Dim Vng khng phi l do Pht gio u tin pht hin ra; Pht gio ch tip thu v "Pht gio ha" quan nim v Dim Vng ca tn gio n c i. Trong sch V xa, v tr c chia thnh 3 gii l Tri, H khng v t. Thin gii c Thin Thn. H khng gii c H khng thn; a gii c a thn. Khi nim tam gii (dc gii, sc gii, v sc gii) ca Pht gio c th chu nh hng ca thuyt 3 gii ca tn gio n c i. Sch V gi Dim Vng l Yama (D Ma). D Ma vn l mt thin thn, v sau bin thnh ng t u tin ca loi ngi, v cng l ngi cht u tin, nhng li sng trn ci tri. V vy, sch Rig-veda (L Cu Ph ) ni, sau khi con ngi cht, phi ln Tri trnh din vi thn D Ma v ng thn T php l Baluna. V sau, sch Atharvaveda (A Tht B Ph ) ni Thn D Ma ci qun nhng ngi cht, v c quyn phn x i vi ngi cht. Thn D Ma trn tri c im ging vi thng ca Gia T gio; n Pht gio th c s phn bit gia thn D Ma trn ci Tri (tc ci Tri th 3 ca Dc gii) vi vua Dim Vng a ngc. Dim Vng c quyn thm vn, xt x nhng ngi cht. a v ca Dim Vng a ngc tng ng vi a v ca Thng trn cc ci Tri. Pht gio khng sng bi Thng , tt nhin cng khng sng bi Dim Vng. ng thi, tuy rng o Pht ty theo th tc, phng tin gio ha chng sinh m cng tin c Dim Vng tn ti, nhng v bn cht, khng tha nhn Dim Vng c tnh c lp, cho nn c b phi Pht gio cho rng Dim Vng v ngc ti u do cm ng ca nghip lc chng sinh m tn ti, l do tm thc ca chng sinh a ngc hin ra (duy thc hin). Li ni, Pht gio chnh tn cng khng tin rng, ngi ta cht ri, b Dim Vng x ti; ch tha nhn c cc ci sng nh ci a ngc v ci qu c quan h vi Dim Vng. Cn vic Dim Vng sai ngc tt n bt b ngi sp cht, ch l truyn thuyt dn gian. Trn quan im duy thc, Pht gio cng khng bc b truyn thuyt , l do tm thc biu hin, cho nn sch Pht cng chp nhng truyn tng t nh th.

i nh Thanh, ng K Hiu Lam trong sch bt k ca ng ni rng, tin nhng khng hiu chuyn Dim Vng v ngc ti. ng ni th gii rt to ln, c ngi trong nc ngoi nc, phng ng v phng Ty, v sao ch c tin tc v ngi Trung Quc t ci m tr v, khng thy c nhng ngi khc ? Phi chng ci m ca Trung Quc v ci m ca ngoi quc l 2 th gii khc nhau ? Thc ra, nu ng K Hiu Lam hiu c o l "Duy thc biu hin" ca Pht gio th s ht nghi. Trong ni tm ca ngi Trung Quc, ch tn ti m hnh ci m ca ngi Trung Quc m thi, lm sao c th hin ra m hnh ci m ca Lin hip quc c ! 21. PHT GIO C TIN CNG DNG CA L CU SIU CHO VONG LINH HAY KHNG Khng cn phi ni, Pht gio tin tng tc dng ca cu siu. Th nhng, tc dng y c gii hn nht nh. Cu siu ch l mt sc mnh th yu, khng phi l sc mnh ch yu. V thi gian ch yu tu thin lm thin l thi gian khi ngi ang cn sng. Sau khi ngi cht ri, chnh ngi sng t chc l cu siu cho ngi cht v hi hng cng c tu thin lm thin ca mnh cho ngi cht. Kinh a Tng cho bit, li ch ca l cu siu c by phn, th su phn thuc v ngi cn sng (tc l ngi t chc l cu siu) cn ch c mt phn li ch thuc v ngi cht. ng thi, Pht gio chnh tn, i vi phng thc l cu siu, c quan nim hi khc vi tp tc dn gian. Ni siu l ni thot ci kh, siu thng n ci vui, l da vo cm ng ca nghip lc tu thin ca bn b, gia thuc ngi cht, ch khng phi do mt mnh tc dng tng kinh ca tng ni. l s cm ng do phi hp nghip thin ca ngi t chc siu v s tu tr ca ngi tng kinh (ch 3). Do , Pht gio chnh tn cho rng, ch th ca cng vic cu siu khng phi l tng ni m l gia thuc ca ngi cht. Gia thuc ngi cht, trong gi pht lm chung, nu bit em cc vt a thch ca ngi sp cht, cng dng Tam Bo, b th k ngho, v lm cho ngi sp cht hiu r, l lm cng c h cho anh ta, th s c tc dng rt ln i vi vong linh ngi cht. l do s cm ng ca mt nim thin nghip, do tm ngi lc lm chung c an i, nh vy m nghip thc ca ngi cht hng ti ci lnh. khng phi l m tn, l o l tm thin hng ti ci thin. Nu khi ngi thn cht m con chu, gia thuc c lng thnh knh thit tha, t chc trai tng, b th, lm iu thin ln, t lng hiu tho khn thit

cng c th c cm ng, gip cho vong linh c siu linh ci thin. Th nhng, tc dng khng bng vic lm khi ngi ang cn sng, cha cht. Khi ngi con c lng hiu ch thnh, nh khi B Tt a Tng, cu m m pht li nguyn i bi, nguyn v cu m m i i kip kip s cu chng sinh ra khi bin kh. Da vo sc mnh ca li nguyn v i y, m cm thng c vi ngi cht, gip ngi cht gim bt hay tr b c ti c. khng phi l m tn, m l s cm thng ca lng hiu v i, ca tm nguyn v i, khin cho tm lc v nguyn lc ca ngi siu ha nhp v cm thng vi nghip lc ca ngi siu , c 2 thng sut cng mt kh, nh vy, m ngi cht c siu . V vy i vi Pht gio chnh tn, con ci gia thuc nu mun cu ngi cht, th nn lm cc vic nh cng dng Tam Bo, b th k ngho, ch khng nht thit phi mi Tng Ni n tng kinh. Tng Ni khi c cng dng, th ch ch nguyn cho th ch m thi. V Tng Ni tng kinh l cng vic lm hng ngy ca h trong cc kha l, tng kinh l mt phng php tu hnh, mc ch ca tng kinh khng phi l siu ngi cht. Th ch cng dng ch Tng l cho ch Tng c th tu hnh v t mc ch ca tu hnh. Pht gio tuy c ni tng kinh siu ngi cht, nhng l hy vng mi ngi u tng kinh. Ch trong trng hp mnh khng bit tng kinh hay l tng kinh qu t, mi thnh Tng Ni tng kinh thay cho mnh. Thc ra, chc nng ca Tng Ni l duy tr o Pht th gian, ly Pht php ha chng sinh, ch khng phi chuyn lm vic siu cho ngi cht. Cng c ca tng kinh l nh lng tin Pht php v tu hnh Pht php, cho nn khng phi ch c Tng Ni mi tng kinh, li cng khng phi ch khi c ngi cht mi tng kinh. Hn na, thi hn siu tt nht l trong vng 49 ngy. Bi v, Pht gio tin rng, ch tr nhng trng hp nh ngi c phc nghip ln, cht th ti sinh ngay su ci tri Dc gii, hay l nhng ngi tu nh c kt qu, khi cht th ti sinh cc ci tri Thin nh, hay l ngi c c nghip nng, cht th a a ngc lp tc; cn th i vi ngi bnh thng m ni, cht xong cn tri qua thi gian 49 ngy ch i cho nghip duyn chn mi mi quyt nh ti sinh ci no. Nu trong thi gian ny m con ci, thn nhn bit ly cng c cng dng Tam Bo, b th k ngho hi hng cu siu th ngi cht, nh cng c thin nghip y cm ng h tr m c sinh ln ci thin (Tri, Ngi) v c siu . Nu qua 49 ngy mi t chc cu siu th ch c th tng thm phc c cho ngi , ch khng th nh hng g n hng ti sinh ca h na. Tuy nhin, cng c ngoi l, trong trng hp ngi thn b cht oan, cht th thm, do oan tri cha tr cho nn c th sinh ci qu, v tip tc vi

vnh, i hi i vi ngi. Thng thng, ngi ta gi l qu m. Trong trng hp c bit ny, th cn c tng kinh siu (ngha l thuyt php cho qu nghe cho qu r hng i). Nh Pht lc gip cho vong linh ti sinh ci thin. Pht gio thng gi ci qu l "ng qu" (qu i), cho nn thng dng mt php (nh tr ch bin thc, th thc) gip , to ra tc dng ln, c bit l i vi loi qu lnh. Cng vic Pht s c bit ny, cc tn gio khc, k c Thn gio u khng bit. ng nhin, nhng iu ni trn y u l ni theo lp trng o Pht. Trung Quc, ngi mi Tng Ni n tng kinh siu , i khi khng phi l Pht t m li l "nho gia chnh cng". Nh gn y, c ng ng Qun Ngh vn l mt tn nho danh ting, khi m ng cht, ng qua Hng Cng lm Pht s, v t linh v m ti cha Pht. ng than rng, trong vic ny, trit hc ca ng t ra bt lc. ng vn gi quan nim "t nh ti" (t ngi cht nh l tn ti trc mt) ca Nho gia t an i mnh. Nhng trng hp nh vy rt nhiu. Khuyn khch h lm vic theo ng quan nim Pht gio thc ra khng phi l d. V cng l mt vn ln t ra cho Pht gio vy. 22. PHT GIO C TIN L CNG C C TH HI HNG CHO NGI KHC HAY KHNG Pht gio tin tng vng chc rng, cng c do mnh tu tp, c th hi hng cho ngi khc c hng. Hi hng l chuyn t pha mnh, sang pha ngi khc. l mt s cm ng tm lc. Tm lc ca mnh, thng qua nguyn lc ca ch Pht, B Tt m t ti i tng ca s hi hng. Cng nh nh sng mt tri, thng qua vt phn x nh tm gng, mnh kinh loi, m c khc x, chiu di vo cc gc ti tm. trong nh cng vy. Cc gc ti trong nh tuy khng trc tip c nh sng mt tri chiu n nhng vn tip thu c nh sng mt tri phn chiu. ng thi, tuy c hi hng cng c cho ngi khc nhng bn thn cng c ca mnh khng b hao ht g ht. Trong kinh Pht, c nu v d : Mt ci n sng, c th dng chm sng cho nhiu ci n khc, nhng nh sng ca ci n th nht vn khng b gim bt.

Do , cc Pht t chnh tn, mt khi lm nn mt cng c g u nn pht nguyn hi hng n ht c chng sinh cng c hng. cng l mt biu hin t nhin ca lng t bi. 23. PHT GIO C TIN LUN HI L CHUYN CHNH XC C THC HAY KHNG Pht gio tr li khng nh. Pht gio cho rng tt c chng sinh, tr cc bc gii thot khi sinh t (cc v A La Hn ca Tiu tha gio) hay l cc bc t ch i vi sinh t (cc bc thnh B Tt ca i tha), cn th tt c u trong vng sinh t lun hi. Lun hi l tri dt, ni ln chm xung trong vng sinh t, ch khng ging nh ci bnh xe quay vng. Phm vi lun hi bao gm su ci sng, Pht gio gi l 6 o, k t trn xung l ci Tri, ci Ngi, ci Tu La (thn o), ci sc sinh, ci qu, ci a ngc. Su ci ny l phm vi lun hi sinh t ca nhng chng sinh sng gi 5 gii 10 thin hay l phm 10 c, 5 ti nghch (l git cha, git m, ph ha hp Tng, git A La Hn, lm chy mu Pht). Nm gii, 10 thin chia thnh 4 phm (thng, trung, h) : sinh lm loi tri, loi ngi, A-tu-la. Mi c, 5 ti nghch cng chia lm 3 phm (thng, trung, h) : sinh lm sc sinh, lm qu, hay l ni a ngc. Lm nghip thin th sinh 3 ci trn, lm nghip c th sinh 3 ci di. Trong mi ci sng nh vy, hng ht phc, hay l chu ht ti bo l chm dt mt k sinh t, m ra mt k sinh t khc. Lun chuyn trong su ci sng nh vy, sng ri cht, cht ri li sng mt i khc, nh vy gi l lun hi. c bit, Pht gio tin rng, phm vi lun hi sinh t tuy l c 6 ci, nhng ci ngi l ch o, v ch ci ngi, chng sinh va c th gieo cc nhn thin hay c nghip, va chu qu bo. Cn cc ci sng khc, chng sinh ch c mt chiu hng phc bo, khng c c hi to nghip mi. Cn 3 ci kh, sc sinh, qu i, a ngc th chng sinh mt chiu chu qu bo kh, khng c nng lc phn bit c thin, c. Ch c ci Ngi, chng sinh va th qu bo vui, va chu qu bo kh, li c th phn bit c thin, c. Pht gio cho rng, nghip lc to tc, ch yu din ra trn bnh din tm thc. Nu trn bnh din tm thc, khng c c hi, hay khng c nng lc phn bit thin, c th khng c to nghip. V vy m Pht gio rt coi trng trch nhim ca hnh vi thin, c ni ci ngi.

Chnh v, nhn ch yu to nghip l ci ngi, cho nn chng sinh ti sinh ln ci Tri, hay l a xung cc ci c u c c hi a xung hay thng ln, ch khng c chuyn a xung vnh vin hay l thng ln vnh vin. Chng sinh ci Ngi, to nghip nhn c thin c c, c nghip nng, c nghip nh. Con ngi trong cuc i to ra nhiu nghip khc nhau, hoc thin, hoc c, hoc nhiu hoc t, hoc nng, hoc nh. Do m c hi chu bo cng trc, sau khc nhau. Do mt ngi, khi th mng mt i ht, c th b chi phi bi ba lc hp dn, dn ngi y i ti sinh. Mt l ty theo trng lng ca nghip trong mt i, nu nghip thin c t trng ln hn nghip c, th ngi y s ti sinh vo ci thin; nu t trng ca nghip sinh thin nng hn nghip sinh lm ngi, th ngi y s sinh thin, tc l sinh ln cc ci Tri. Nu nghip c chim t trng ln hn nghip thin, th ngi y phi b ti sinh cc ci c; nu nghip a ngc nng hn nghip lm sc sinh, th ngi y phi b sinh a ngc, trc l chu qu bo ca nghip nng ri sau mi ln lt chu qu bo ca nhng nghip nh hn. Th hai l ty theo tp qun. Mt ngi trong i, khng lm nghip thin ln, cng khng lm nghip c ln, nhng trong i li c mt thi quen c bit mnh m, v khi cht, h s ti sinh theo hng ca thi quen . V vy tu thin, hc Pht, ch yu l da vo s n lc hng ngy. Th ba l ty nim, hng ti sinh c quyt nh bi tm nim ca ngi lm chung. Khi lm chung m c tm nim c lit nh s hi, lo lng, tham lam, gin d v.v, th s rt kh trnh c ti sinh vo ci c. V vy m Pht gio khuyn i vi ngi hp hi sp cht, hay va mi cht, gia thuc b con khng c khc, m nn thay mt ngi thn (sp cht hay mi cht) lm cc vic tu phc, b th, v ni cho ngi thn bit l lm cng c v h, thay cho h. ng thi k li cho h bit mi vic thin ngi y lm trong i, lm cho tm ca ngi y c an i, vui v. Mi ngi nn ln ting nim danh hiu Pht, lm cho ngi y nht tm ngh ti cng c Pht, ci nc Pht. Nu khng phi l c nghip nng, th tm nim ca ngi sp cht c th gip cho ngi y khi phi a xung ci c, hn na, c th tm lc ca ngi sp cht, cm ng c vi nguyn lc ca ch Pht, B Tt m c vng sinh sang ci Pht. l nguyn nhn ch yu ca ch trng Pht gio t chc tr nim danh hiu Pht cho ngi lm chung, sp cht.

Tn ngng dn gian cho rng ngi cht bin thnh qu khng ng vi thuyt lun hi ca nh Pht, v rng ci qu ch l mt trong 6 ci sng, v khi cht ngi ta ch c 1/6 kh nng sinh vo ci qu. 24. PHT GIO C TIN RNG C LINH HN TN TI HAY KHNG Khng tin. Pht gio khng tin l c mt linh hn vnh hng, bt bin. Nu tin c linh hn nh vy, th l "thn ng ngoi o", khng phi l ngi Pht t chnh tn. ng l trong quan nim ca ngi bnh thng, tr nhng ngi theo duy vt lun ra, cn th ai cng cho rng mi ngi u c mt linh hn vnh hng bt bin, gn y, u M, c lp ra "Linh tri hc hi", i tng nghin cu ca Hi l linh hn. C c gio, Hi gio, n gio, Lo gio v.v u l nhng tn gio t nhiu tin tng c linh hn, cho rng ngi ta lm thin hay c, sau khi cht i, s b Thng hay Dim Vng phn x, ngi tt th linh hn ln thin ng, ngi xu th linh hn a a ngc. trong dn gian Trung Quc, s m tn linh hn c gc r rt su bn, li cn thm sai lm to ln ny na l ngi Trung Quc tin rng, sau khi ngi cht linh hn bin thnh qu. Linh hn l qu, trong tn ngng dn gian Trung Quc, l c mt m m tn ln v bng nhng kh g ra c. iu ng bun ci l v qu c cht t thn thng cho nn li cho rng linh hn l mt vt tp hp ca "3 hn 6 phch". K thc, qu ch l mt trong 6 loi chng sinh cng nh ngi l mt trong 6 loi chng sinh khng khc. Sinh lm ngi, c sng c cht. Sinh lm qu, cng c sng c cht. Nhng ngi sinh t bo thai, cn qu l ha sinh. Hung h, ngi cht ri v tt lm qu. Vn ny, s c bn r trong mt tit khc. i vi linh hn, Trung Quc c rt nhiu truyn thuyt, hoc cho rng, trong vic sng cht ca ngi, linh hn c mt tc dng bc cu. Linh hn u thai l sinh, linh hn tch ri thn xc l cht, xem quan h gia linh hn v thn xc ging quan h gia ch h v nh ca. Nh c, h nt th dn n nh mi, nh mi thay nh c, thay i thay li, ch h i i li li nhng vn vnh hng bt bin. Tc l ni con ngi l linh hn, p thm ci o thn xc. Thn xc c th thay i, cn linh hn l bt bin, l ch th trong dng lu chuyn sinh t.

Trn s thc, Pht gio khng cng nhn nhng quan nim v linh hn nh vy, v nhng quan nim khng th ng vng vi thuyt duyn sinh, duyn dit ca o Pht. Trn quan im sinh dit v thng, Pht gio xem tt c mi s vt u sinh dit v thng. Trong c hai th gii vt cht v tinh thn, u sinh dit v thng. Dng mt tht m nhn s vt, th i khi nhn thy c s vt khng bin i, nhng nn dng dng c khoa hc tinh vi nhn, th thy khng c s vt no l khng bin i trong tng giy pht mt. Kinh Dch ni "sinh, sinh", nhng k thc, ng sau "sinh, sinh" l "t, t", tc l bin bin, ha ha. Hin tng vt l trong th gii vt cht, l sinh dit khng ngng. Hin tng tm l tinh thn li cng d quan st. L bi v, hin tng tm l ny sinh l do tinh thn bin ng. Hin tng tm l bin ng, dn ti hnh vi thin, c. Hnh vi thin c nh hng tr li khuynh hng tm l, tin ca chng ta, tng lai ca chng ta c quy nh bi tc dng tun hon ca tm l nh hng ti hnh vi, v hnh vi nh hng tr li tm l. Th hi : Lm sao c th c linh hn bt bin, linh hn vnh hng ? Dng nh l khng th c c, khng nhng ngi cht ri, khng c linh hn c nh, m ngay khi cn sng, thn tm chng ta u bin i khng ngng trong tng pht giy mt. Th nhng, Pht gio khng tin c linh hn, th bn th ca vic lun hi trong su ci v siu phm nhp thnh l g ? Hay ni cch khc, ci g "lun hi", ci g "siu phm, nhp thnh" ? y chnh l im u vit c th ca Pht gio, va khng xem trng gi tr vnh cu ca t ng, li va khng nh gi tr hng thng ca t tnh. Pht gio ch trng thuyt "nhn duyn sinh" v "t tnh vn l khng" (t tnh bn khng). Pht gio xem vt cht l nhn duyn sinh, xem tinh thn cng l nhn duyn sinh. Nhn duyn t hi gi l sinh, nhn duyn ly tn, gi l dit. Ln nh mt tinh cu, mt thin th cho n c th gii v tr, nh nh mt si c, mt ht bi, mt nguyn t khng c mt s vt no l khng do ni nhn, ngoi duyn hi t m tn ti. Nu loi b nhn v duyn ra, khng c mt s vt no c th tn ti c. V vy, nu xt trn cn bn, th khng c mt s vt no ht. V vn ny, cc nh khoa hc vt l v ha hc, c th cung cp cho chng ta cu tr li chnh xc v chnh din.

Cn tinh thn l g ? Pht gio tuy bc thuyt linh hn, nhng khng phi l theo duy vt lun. Ci gi l tinh thn th Pht gio gi chng bng danh t "thc". Pht gio Tiu tha ch ni su thc, v ly thc th 6 ( lc thc) lm ch th ca sinh mng. Pht gio i tha ni thm hai thc na, tng cng c tm thc, v ly thc th tm ( bt thc) lm ch th ca sinh mng. y, ch gii thiu thuyt tm thc ca i tha. Trong 8 thc ca i tha, th su thc u ging nh su thc ca Tiu tha, v phn tch su hn cng nng ca thc th su, nhn ra thm thc th by v thc th tm. Trn thc t, ch th ca 8 thc ch c mt, nhng do phn tch cng nng m chia thnh tm. Lm c, lm thin l by thc u, v em cc nhn thin, c k gi thc th tm. Thc th tm l ci kho tng chp cha tt c ht ging ca nghip, tt c nghip nhn. Ngi tng qun ca kho tng l thc th by. Ly ca ra, a ca vo kho l thc th 6, cn 5 thc u l to nghip. Nh vy cng nng ca thc th tm l tng tr, nhng khng ging nh ng Thn ti gi ca, ch nhp m khng xut kho, kho tng thc th tm, tnh hnh xut v nhp kho ni tip khng ngng, nhp kho l cc hnh vi nh hng n tm l, v li du n trong thc th tm gi l nghip nhn hay chng t. Cn xut kho l tm l dn ti hnh vi to nghip hay cm th, gi l nghip qu hay hin hnh. Chng t thnh hin hnh, l xut. Hin hnh thnh chng t l nhp. Trong mt i, tnh hnh l nh vy. Trong 2, 3 i hay l v s i lin tip, tnh hnh cng l nh vy. Tt c mi din bin nhn qu trong i hin ti cng nh trong v s i qu kh v i v lai, tnh hnh cng u nh vy, u khng ra ngoi quy lut quan h gia chng t v hin hnh. Do m c tinh hnh sinh t tng tc, sinh mng ni tip khng ngt on. Do quan h xut nhp ca chng t v hin hnh, tin hnh thng xuyn khng ngt on nh vy, cho nn bn cht ca thc th tm cng l thng xuyn bin ng khng ngng. Khng nhng thc th tm ca i ny, so vi i trc v i sau l bin ng khng ngng m t mt nim trc n nim sau, c bin i ri. V tnh hnh ca thc th tm l nim nim sinh dit, nim nim bin i, cho nn chng ta mi lun hi sinh t v ng thi c kh nng thot ly sinh t. Thc th tm tn ti chnh l nghip nhn v nghip qu lin tc tn ti v bin ng. Ngoi s bin ng lin tc ca dy chuyn nghip nhn nghip qu ny, khng th tm u ra thc th tm !

Cng nh dng nc chy, l do nc chy m c, khng th tm u ra ci gi l dng nc chy, ngoi nc ! Mc ch gii thot ca o Pht l ct t dng chy sinh t nhn qu lin tc . Khi tc dng ca thc th tm khng cn na, thc th tm khng cn chp cha g na, cng khng cn hin hnh g na, th thnh tu c "tnh khng", thc (phin no) chuyn thnh tr (thanh tnh), khng cn b sinh t chi phi na, v tr thnh t do trong sinh t. C th thy thc th tm khng ging nh linh hn vnh hng. Nu tin c linh hn vnh hng, th s mt kh nng siu phm, nhp Thnh, gii thot khi sinh t. Pht gio trn quan nim th ph nh linh hn, trn mc ch th ph nh thc th tm. Ch c ph nh thc th tm nh l s gi hin ca v minh phin no tng tc th mi c th c trit gii thot. Nhng ph nh thc th tm khng c ngha l khng c g ht na, m l cn tr tu lng chiu, siu vit hu v v, khng cn c v minh phin no bc nhiu na. 25. PHT GIO C SNG BI QU THN KHNG Rt r rng, mt Pht t chnh tn ch sng bi Pht, Php, Tng, tc l Tam Bo, tuyt i khng sng bi qu thn. Th nhng, Pht gio chnh tn khng ph nh s tn ti ca qu thn. Bi v qu v thn thuc 2 ci trong 6 ci sng ca chng sinh nm trong vng sinh t lun hi. Do , thn ca Pht gio khng phi l Thng ca tn gio thn quyn, qu m kinh Pht ni cng khng phi l ma qu ca tn gio thn quyn. Thn m Pht gio ni cng l chng sinh ci phm. Ma ca Pht gio ni l chng sinh ci Tri th su ca Dc gii. Ma ca Pht gio ng l ma. Qu ca Pht gio ng l qu. Ma m sch Pht ni c bn loi : Thin ma, ma ng un, ma phin no, ma cht. Tr thin ma ra, cn ba loi ma kia u pht xut t sinh l v tm l ca con ngi. Thn m Pht gio ni, thng thng chim v tr trung gian gia loi Tri v loi qu. Qu c phc c ln gi l thn. Ty tng i theo cc loi Tri cng thng thng l thn. Qu c cc loi : a ti qu, thiu ti qu, qu i, a ti i phc qu (1). Cc loi qu ny, tuy ci qu nhng li c hng phc c ca loi Tri. Cc thn c dn gian sng bi, hn na nu l loi qu c phc c ln. Thn th c thin thn, khng thn (thn trong h khng), a thn. Cng c th phn loi : Thin thn, sc thn (thn sc vt), qu thn, cc loi thn do dn gian sng bi nh thn rn, thn b,

thn linh tho mc, thn ni, thn sng v.v, phn ln u l a thn, sc thn hay qu thn. Kinh Pht thng ni ti Bt b qu thn, tc l thin thn, long thn (thn loi rng), thn D Xoa (gi l phi khng qu - qu bay trn khng), Cn tht b (thn nhc tri), A Tu La, Ca Lu La (chim cnh vng), Khn na la (chim c ging ht hay), Ma Hu La Gi (con trn thn). Trong Bt b qu thn, c thn thin, c thn c. Thng thng loi thn thin c Pht gio cm ha v tr thnh thn h php. V vy, Pht t chnh tn khng sng bi qu thn, nhng gi thi knh l ng mc. Mt Pht t chnh tn m sng bi qu thn th c ti v nguyn tc. Cc thin thn u t ng gia h nhng ngi quy y Tam Bo, cho nn h nht nh khng chu tip nhn s sng bi ca qu thn ca Pht t quy y Tam Bo. Chnh v c s h tr ca thin thn, m c thn, c qu khng dm xm phm n nhng ngi quy y Tam Bo. ______ (1) Tn cc loi qu. Ti l tin ti. 26. PHT T C TIN CNG NNG CA S CU O HAY KHNG ng l Pht gio c tin cng nng ca cu o. V mt trnh v t l linh nghim th cu o ca Pht gio hn xa cu o ca cc tn gio khc. Nguyn l ca cu o l sc mnh tm l ca ngi cu o, l sc mnh ca mt trng thi tm l siu t nhin, nh tnh, thng nht, t ti c nh c mt nim tin mnh m, nh m thng cm c vi nguyn lc i bi ca i tng cu o (ch Pht, B Tt). S giao tip gia nh lc ca bn thn vi nguyn lc ca ch Pht, B Tt, to thnh mt loi thn lc khng th ngh bn. N chnh l linh nghim v kinh nghim ca s cu o. cc vng nc Trung Hoa theo Pht gio i tha, s cu o B Tt Quan m c nhiu linh nghim r rng. Hn na, mt Pht t thun thnh, vn thng xuyn c thin thn ng h, cho nn d khng cu o, m gp bin c, cng thng khng mc nn, vic d chuyn thnh vic lnh. V cng nng ca cu o l nim tin kin nh, cho nn nhng Pht t c nim tin kin nh, cng khng khc g thng xuyn cu o v c hng cng nng ca s cu o.

Pht gio tuy tin tng su sc cng nng ca cu o, nhng khng cng iu tnh vn nng ca cu o. Th d, Pht t b bnh, cu an l cn thit, nu ngi bnh c lng t tin, li bit cu xin khn thit, th c th c cm ng v bnh gim. V vy, thuyt php nghe php cng c th tr bnh (Tng A Hm quyn 6 v Tp A Hm quyn 5 v.v), nu bnh nhn thiu lng t tin, li thiu kinh nghim v cu o, th nn mi thy thuc n xem bnh, cha bnh. Cho nn, khi c Pht Thch Ca cn li th, T khiu mc bnh, thng thng l dng thuc cha bnh. (4) V vy, ni chung, ngi ta tin rng Pht gio ch yu l cha tm bnh, bnh sinh t ca chng sinh. Cn y hc l cha thn bnh. Khi mc bnh, cu an l cn thit, xem bnh cha bnh cng l cn thit. l kin gii ca Pht gio chnh tn. 27. PHT GIO C CH TRNG T VNG M HAY KHNG Khng ! Pht gio khng c mt quy nh m tn nh vy. Ngi Trung Quc c tp tc t tin giy, ngay t sau i nh Hn. Bc s Vng D i ng vit rng : "T i nh Hn, c tc chn tin, v i sau ly giy thay tin". Nh vy, t i nh Hn v sau, c tp tc chn tin cng vi ngi cht. V Trung Quc, t thi xa, c nim tin l ngi cht bin thnh qu. Sch v cng vit : "Ngi cht bin thnh qu". Th gii ca qu cng ging nh th gii ca ngi, ch c m dng khc nhau m thi. Qu cng phi c tin sng, do m chn tin. V sau, ngi ta thy rng chn tin tht l lng ph, bn ly giy ct thnh tin giy, ri t i cho qu dng. thi cn i, tin giy lu thng, c c tin ca "Ngn hng di m ph" c lm pht rng ri !. Li m tn h ng ny, b tc nguyn thy no cng c t nhiu. Ngi ta cng chn vi ngi cht vt, tin ti, chu bu, vi vc, thm ch c n ngi sng v sc vt sng na. V sao li t tin giy ? iu ny c lin quan n mt loi tn gio gi l Ha gio. Ha gio tin rng Thn Ha c kh nng a vt b t n cho qu thn dng. Trong n gio th Ha thn Agui (A K Tu) c cng nng em t b t n cho qu thn. Trong dn gian Trung Quc, ngi ta khng nhng t tin giy, bc giy, m cn lm c nh ca, gia c bng giy, thm ch lm c tu bay, thuyn b bng giy t vng m, cng ngi cht.

S thc, Pht gio khng cho rng, ngi cht u bin thnh qu. Ci qu ch l mt trong su ci sng ca chng sinh. Pht gio li cng khng tin qu c th dng c tin giy v cc dng c bng giy b t ! Pht gio ch tin rng, con ci thn thuc ca ngi cht c th lm cc vic nh b th, cng Pht, trai tng, ri hi hng cng c y cho vong linh, v siu vong linh. Cn tt c mi vic lm khc u ch l m tn v ch m thi. Pht gio khng nhng khng ch trng mai tng vt, m cn ch trng khng nn dng quan ti t tin, khng nn cho ngi cht mc qun o t tin, khng nn lng tr qu nhiu cng v ca. Tri li, nn mc cho ngi cht qun o bnh thng, sch s, cn qun o tt p v mi th nn em b th cho k ngho, nu c tin th nn em cng dng Tam Bo v b th cho ngi ngho, ch c lm nh vy, vong linh ngi cht mi tht s c li ch; cn nu em cc vt qu cng mai tng vi ngi cht, th l hnh vi ngu si nht, khng xng ng l mt Pht t chnh tn. ng tic l hin nay, a s tng ni cng khng hiu o l y, thm ch Pht t Trung Hoa lc a sang i Loan cn pht minh ra loi tin giy c bit gi l "tin giy vng sinh", tc l trn mt t giy mu vng, dng mc in bi ch vng sinh bng ch Phn. Thc ra, cng dng tng ch v tc dng t tin giy l 2 chuyn cn bn khc nhau. Nu hiu ng theo kinh Pht, th khng c t kinh v ch, nu t th c ti. Hn na, cc tng ni tng kinh, l sm, cu o v.v u c vit s. c s xong ri t s i. l bt chc o gia c s cho qu thn nghe, l m tn, hon ton khng c cn c g trong gio l o Pht c. Trong mi vic, Pht gio u ch trng ly tm thnh knh c cm ng. t ti ch tm thnh v cm ng ri, l c linh nghim, ch khng cn phi t l s. Bng khng th d c t n trm ngn l s, cng chng c ch g. 28. PHT GIO C TIN NH LUT NHN QU L CHNH XC? ng nh vy, Pht gio tin tng nh lut nhn qu l chnh xc, cng nh mi ngi u tin, n th c no vy. Ngi ta hoi nghi tnh chnh xc ca lut nhn qu l v ngi ta nhn theo gc mt i ngi cho nn thy s bo ng thin c l khng cng bng; c ngi sng lnh li b kh; khng nhng khng gp iu may mn m li cn cht kh ! C ngi n hi l, lm tri lut php, lm chuyn rt tm by, nhng vn sng t do ngoi vng php lut, c c phc, c th !

K thc, lut nhn qu tc ng thng sut c 3 i. Con ngi, ngoi i sng hin ti, tng sng nhng i sng qu kh nhiu v lng, v s sng nhng i sng v lai nhiu v lng. Mt i sng hin ti, em so vi v s i sng qu kh, v v s i sng v lai, th tht l b nh, ngn ngi khng ng k. nh lut nhn qu qun xuyn c ba i. Vic th bo ln lt s din bin theo th t. Nghip lc nh ln, nh nng khc nhau, quyt nh th t v mc th bo khc nhau. i ny, lm thin lm c, v tt phi chu bo trong i ny. i ny, chu kh c vui, v tt do nghip nhn to ra trong i ny. Hn phn na chuyn xy ra trong i ny l qu bo ca nghip nhn, to ra i sng trc. Phn ln vic lm trong i ny, phi ch ti i sau mi c qu bo. Nu nhn sut c ba i th s khng cn thc mc g na i vi lut nhn qu ! Hn na, lut nhn qu ca o Pht khng ging nh tc mnh lun hay nh mnh lun. Pht gio tin rng, ch c nhng nghip lc cc nng mi khng th chuyn bin c, mi l nh nghip, cn th ngi ta c th da vo s n lc v sau ca mnh ci bin nghip nhn qu kh. Th d, i trc to ra nghip nhn ca s ngho kh. i ny, ng l gp cnh tng qun, th nhng sinh ra trong cnh ngho kh khng phi l quan trng. Nu bit c gng th hon cnh ngho kh s c ci thin. Nh vy l kt hp nghip nhn hin to, vi nghip nhn to ra trong i qu kh, cho nn mi c hon cnh ngy nay. V vy, lut nhn qu ca o Pht khng phi l tc mnh lun, cng khng phi l nh mnh lun, m l "n lc lun". Nu Pht gio ri vo tc mnh lun hay nh mnh lun, th thuyt chng sinh thnh Pht khng th no ng vng c. Nu mnh vn do i sng qu kh sp xp an bi c ri, th vic tu thin i ny s l ung cng hay sao ? C th thy, lut nhn qu ca o Pht cng khng tch ri l nhn duyn sinh. T nghip nhn ca i qu kh cho n qu bo hin ti, khu trung gian cn phi thm bao nhiu ngoi duyn na, th nghip qu mi thnh s thc c. Nhng ngoi duyn l s n lc hay l li bing. Ngi ng sng lm thin hay c cng nh mt chn nc ng vn c v ngt, nhng nu li b thm chanh hay c ph vo y th v ngt ca chn nc s thay i. Ni chung lut nhn qu ca nh Pht qun thng v lin kt c ba i hin ti, qu kh v v lai. i ny, tip thu nghip nhn ca i qu kh. Hnh vi i ny, s l nghip nhn ca i sau, v cng c th gia nhp vo nghip nhn ca i trc, to thnh nghip qu ca i ny.

nh lut nhn qu, nghe ra th gin n, th nhng ging ra th khng gin n. Pht gio l mt tn gio xem ra th ta h nh gin n, nhng thc t th khng gin n. 29. TT C PHT T U NGUYN VNG SINH V TH GII CC LC HAY KHNG l Pht t chnh tn, th khng ly vic sinh ln cc ci Tri lm mc ch cu knh, bi v ngoi tr Tnh c thin v ni vin u sut ca Ngi Di Lc ra, cc ci Tri vn nm trong phm vi lun hi sinh t. l Pht t chnh tn th u mun gii thot khi vng sinh t. y l iu hin nhin, bi v ch c gii thot khi vng sinh t lun hi mi t ti c cnh gii an lc vnh hng. Th gii Cc lc l ci Pht hnh thnh trn nguyn lc ca Pht A Di ; nhng trong php gii 10 phng c cc ci Tnh ca nhiu c Pht. Th gii Cc lc phngg Ty ch l mt trong v s lng ci Pht. Trong Pht t cng c nhng ngi khng mun vng sinh v ci Cc lc m li nguyn vng sinh v cc th gii khc. Th d : i s o n i ng Tn, hai i s Huyn Trang v Khuy C i nh ng v i s Thi H trong thi cn i u nguyn vng sinh ln ci Tnh ca Pht Di Lc ni vin u Sut. Li c nhng Pht t c lng bi nguyn ln v nim tin vng mnh th khng nguyn vng sinh cc th gii khc m li nguyn i i sinh ci ngi lm cng vic sinh cho loi ngi. Cn Pht t ca cc x Pht gio nam truyn (Thng ta b) th cn bn khng bit n s tn ti ca th gii Cc lc. Hy vng cao nht ca gii xut gia cc x l ngay trong i hin ti, chng qu A-La-Hn, gii thot khi sinh t. Nu i ny khng thnh, th h ch i c tu chng trong cc i sau k tip. H khng bit c th gii Cc lc v cng khng tin c th gii Cc lc. Nu Pht gio i tha ni vi h rng c th gii Cc lc, th h khng tin, hay l nu c tin th h cho rng, th gii Cc lc l trn cc ci Tri. (Xem Hi Triu m quyn 45 s thng 4, trang 211). Bt qu, i vi nhng Pht t theo Pht gio i tha thuc h duy tm bnh thng th s tn ti ca th gii Cc lc vn l nim tin su sc; do sc bi nguyn ca Pht A-Di-, cho nn trong ao sen ca th gii Cc lc c n chn phm. Ngay nhng ngi phm ti 5 nghch 10 c m khi lm chung, mt lng nim danh hiu Pht A-Di-, nim 10 nim khng dt

ting, vn c th mang theo nghip vng sinh trong hoa sen cp thp nht trong 9 phm. y, tri qua 12 i kip, hoa sen s n, c nghe 2 B Tt Quan m v Th Ch thuyt php, ging gii o l thc tng ca cc php v duyn sinh, gic ng thc tng ca cc php, chng ng c thc tng ca cc php, tc l th tnh vn khng ca cc php v cc php u l duyn sinh, th h s ph b c cc quan nim v thin, c, ci b c mi thin nghip c nghip. i vi nhng ngi , mi nghip chng u tiu tr, nghip lc khng cn chi phi h na; h khng cn chm m trong sinh t na. Tuy nhin, nhng ngi y c th pht ra li bi nguyn ln lao, tr li ci ngi hong ha sinh, hnh B Tt o, tuy rng vn ch ng i vi sinh t ch khng b sinh t chi phi. Do vy, c th thy tn ngng Pht A Di l loi tn ngng an n ln nht, an ton nht, ng tin cy nht, cng l nim an i ln nht, n c ln nht i vi nhiu ngi thiu tinh thn t ch. Th nhng, nh kinh "A Di " ni ngi c t thin cn, t phc c khng th vng sinh th gii Cc lc c. Nguyn lc ca Pht A Di tuy ln lao, vn phi da vo np sng hng ngy tu nhn tch c ca Pht t. Nu khng th n lc lm chung, rt c th l ng s khng cn sc nim Pht c na. Lc y, d Pht A Di c mun ra tay cu , cng khng lm g c. 30. PHT GIO C COI TRNG THN TCH HAY KHNG ? Trong Pht gio, thn tch tc l thn thng. Pht gio cng nhn thn thng l c tht, v cng tha nhn cng dng ca thn thng. Hn na, cnh gii thn thng ca Pht gio cao siu hn nhiu, so vi cc tn gio khc. Pht gio tin rng tt c qu thn, do qu bo ca chng m c thn thng. Cc tin nhn phm phu (tuy l tin nhng cha thot khi sinh t, cho nn gi l tin phm phu) cng c th nh tu nh m c thn thng. Trong o Gia T khi thnh tm cu nguyn, tm lc hon ton tp trung thng nht, cng l mt loi thin nh. Tuy nhin, phm phu v qu thn, ch c th thnh tu c nm thn thng (1-5) mc nhiu t, su cn khc nhau. Ch c cc bc Thnh trong Pht gio, gii thot khi sinh t, mi thnh tu c thm mt thn thng na, gi l lu tn thng, tc l c y su thn thng.

Th nhng, Pht gio khng cho rng thn thng l vn nng. Vic sng cht, ha phc ca chng sinh l do quy lut nhn qu chi phi, do nghip lc thin, c quyt nh, t mnh lm t mnh chu. Cng dng thn thng tuy rt ln, nhng n khng th ph c nh lut nhn qu. i vi loi nghip bo trng i, c tnh quyt nh th d l sc thn thng ca Pht cng khng xoay chuyn c th cc, nu khng th s khng cn c nh lut nhn qu na. V vy, khi c Pht cn ti th, tuy c nhiu ln ngi c th hin thn thng, nhng ngi khng lm cch ty tin. Trong cc v A La Hn t ln ca Pht, cng c nhiu v c thn thng, nhng Pht khng cho php hin thn thng trc ngi th tc [Xem Cn bn tp s quyn II v lun Nghip quyn 9]. V Pht bit rng, thn thng tuy c th lm cho ngi ta phn chn rm r mt thi gian, nhng nu s dng khng kho th c th gy ra qu bo xu ngc li. (1 (1) Xem thm "Pht hc tri tn". Bi "Cnh gii v cng dng ca thn thng" ca Php s Thnh Nghim (738-824) 31. PHT GIO C SNG BI TRANH TNG KHNG ? C. Pht gio vi thi thnh knh, c sng bi tng Pht v B Tt. Nhng Pht gio chnh tn khng bao gi xem tranh tng Pht, B Tt chnh l Pht, B Tt bn thn [Tng nht A Hm quyn 29 vit rng qun khng l l Pht]. Pht gio chnh tn cho rng, sng bi tranh tng Pht, B Tt l c mc ch da vo s sng bi tranh tng , dng sc mnh ca tn ngng, cm thng vi bi nguyn ca Pht, B Tt. Cng nh ngi x th trng bn, khi ngm bn, hng tm ca bia, phi ngm hng tm ngang qua ci thc ngm v u rui bn trng ch. Tt nhin, ngi bn gii khng cn n thc ngm v u rui. Cng nh vy mt Pht t hiu ng Pht Php, th thy bn thn Pht trn y h khng v php gii v khng cn dng tranh tng Pht lm mi gii cm thng v cm ng na. V vy m c s tch t s an H ca Thin Tng i ng. Ch tng Pht lm ci si (Xem Ng ng hi nguyn). Th nhng mt Pht t cha chng ng, h li c th c thi bt knh i vi tng Pht v B Tt hay sao ? C khc no mt cng dn h li c thi bt knh i vi tranh tng ca nguyn th quc gia vy.

32. PHT T C PHN I T ST KHNG ? C phn i. Trong gii lut, c quy nh r. Pht t khng c t st, nu t st th c ti [Xem T phn lut v lun Nhip, quyn 2]. y, ni t st l v chn cuc sng hin ti, m lm ngh rng, sau khi t st s c gii thot. Ngi Pht t tin nh lut nhn qu, nu khng chng ng thc tng ca cc php, nu khng ly cng phu tu tr thot khi sinh t th t st khng c tc dng g ht. V nu cha ht nghip bo, th d c t st, cng phi chu mt k sinh t tip theo. Cng nh mt con n, trnh mt ch n i n, bn di nh t ni A n ni B. Nhng sm hay mun, ch n cng s tm ra ni mi ca con n, tip tc i n. V vy, Pht t phn i t st, Pht gio ng vin mi ngi hy tn dng thi gian trong mt i Ngi n lc tu thin, tch c nhm ci thin vn mnh hin ti v tng lai ca mnh. Th nhng, Pht gio khng phi l mt tn gio khuyn khch v k. Ngi Pht t, v s nghip sinh, trong trng hp cn thit cng sn sng x thn. bo v tin ngng thn thnh ca mnh, c nhng Pht t tun tit. Mt ngi hnh B Tt o chn chnh, c th x b c tay chn, tht, mt cho n ci u ca mnh. Cng nh c Thch Ca Th Tn, trong cc kip sng trc ca Ngi, trong thi k hnh o B Tt, Ngi nhiu ln x thn khng tic sinh mng. Nh trong kinh Php Hoa ni : "Khng c mt bi trn no nh nh ht ci, khng phi l ni B Tt x b thn mng". Kinh Tp A Hm quyn 39 v 47 k truyn c ba v A La Hn t st m c Pht cng tn thnh. 33. PHT GIO C PHI L TN GIO CHN I V XUT TH KHNG Tin ny c th c hai p n. Mt khng nh mt ph nh. Nu nhn trn b mt th p n l khng nh nhng nu nhn vo bn cht th p n l ph nh. Mc ch ca Pht gio l gii thot khi sinh t. C sng c cht l php th gian. Khng sng khng cht l php xut th gian. Trong php th gian, c sng cht cho nn vui t kh nhiu v bin ng v thng, v vy khng

ng tham m. Pht gio hnh dung ci vui ca ngi say m ti sc th gian ging nh tr con lim mt mi dao nhn, mt ming n khng th b cho lim mt mi dao nhn, mt ming n khng th b cho ci ha t li (Kinh 42 chng). Ci vui ca 5 mn dc (hm ti, hiu sc, tham danh, n, ng) cng nh bnh nga, khi gi th thy thch, dng tay li lin cm thy au rt. Do , ci vui ca th gian ch l chc lt, cn ci kh ca th gian l lu di. V nhm chn th gian kh nhiu vui t, m yu cu gii thot sinh t. C th thy, Pht gio l nhm chn th gian, l xut th. Nhng Pht gio khng phi l tn gio t t t li. Pht t khng phi ch cn bn thn mnh thot khi th gian, m cn tm cch gip tt c chng sinh cng thot khi kh no th gian. Mt ngi mun thnh Pht trc ht phi hnh B Tt o, m mun hnh B Tt o mt cch thc t th phi dn thn nhp th, vo i; ch c i vo gia qun chng th mi c th ha qun chng. Mun ha qun chng th phi tch cc khng nh gi tr ca hnh vi con ngi v pht huy gi tr o c ca con ngi. Nu khng th t mnh sng gia qun chng li khng c cng hin, khng c s phc v g c bit, khng c biu hin g xut sc, th lm sao qun chng c th vui v, chu s hng dn v gio ha. V vy, cc Pht t chnh tn u dng phng tin nhp th, nh vy c th bit chnh v nhm chn th gian m nhp th, v xut th l mc ch cu knh ca nhp th. Tuy vy, cng c cc bc A La Hn l bc Thnh ca Tiu tha, sau khi nhp Nit Bn ri, khng cn c mun tr li th gian na. Nhng, nh kinh Php Hoa ni, cc bc A La Hn, cui cng s hng ti i tha, pht i tha tm, hnh B Tt o. 34. T TIN PHT N THNH PHT PHI MT BAO LU? Thnh Pht, ni ra thc l mt chuyn v cng gian nan v xa vi. Gii thot sinh t khng phi l ci kh ln. Chng qu Bch Chi Pht nhiu nht mt 100 kip, t th bn i. chng A La Hn, c th mt mt i, ba i, nhiu nht l mt trm kip. Ngi li cn tu theo i tha, c th ngay trong mt i c th t ti cp su cn u thanh tnh [Tc l gn thot khi sinh t v sp ln a v Thnh ca S a]. Nhng mun thnh Pht th khng phi chuyn gin n. Thng thng t tin Pht n thnh Pht, phi tri qua ba i kip v lng. Mt kip thi cng rt di hung h l ba i kip v lng [V lng, c ngha l di kh tnh bng con s c, ch

khng phi l v cng tn]. Trong khong thi gian di ng ng y, hnh B Tt o, lm li lc cho chng sinh, nu tinh tin c bit th c th rt ngn, nhng nu khng th thi gian s ko di. Ni chung li, nu khng t ti ch phc c v tr tu y hon ton, th khng th gieo c n c gio ha n khp 10 phng php gii, v khng th thnh Pht. Thc ra, thi gian v khng gian ch l s phn bit ca hng phm phu. B Tt ln ti a v Thnh, khng c tnh ton khng gian v thi gian nh vy. V rng thi gian v khng gian ch l tiu ch ca th gii vt l. Trong th gii thun ty tinh thn, thi gian di ngn, khng gian ln hay nh u khng th an lp c. Ngay cnh gii trong mng ca ngi bnh thng cng khng b thi gian v khng gian tm thng hn ch ri, hung h l i vi cc bc Thnh xut th ? V vy m trong kinh Pht c cc cu nh : "Kip di nhp vo kip ngn; kip ngn nhp vo kip di, mt kip nhp vo tt c cc kip, tt c cc kip nhp vo mt kip; mt nim nhp vo ba i, ba i nhp vo mt nim; i thin th gii nhp vo mt ht bi, mt ht bi ging nh i thin th gii; hay l trong mt l chn lng, cha ng v s lng th gii [kinh Hoa Nghim]. Nhng cu nh vy, xem ra ging nh chuyn thn thoi khng th tin c, nhng nu chu kh suy ngh khch quan v su sc th s thy, khng phi l khng c o l. ng nhin, hng phm phu, quyt khng th thc nghim c cnh gii nh vy. 35. NGAY BY GI L THNH PHT LIN L IU C THC HAY KHNG ? ng nh vy, nh Pht c cu : "B con dao git tht xung, ngay by gi l thnh Pht ngay". Cng nh cu th gian : "Lng t hi u kim bt hon" ngha l chng lng t quay u tr li, vng cng khng i. Bt qu khi chng lng t quay u, ci qu ha l ch chng lng t bit ci t quy chnh, i mi cuc i mnh, mi gi l t c mc ch ca s "quay u li" v khi y, chng lng t c gi tr hn vng, vng cng khng em i c. Cu ca nh Pht "B con dao git tht xung, l thnh Pht ngay" c chp nhn l ng, nu ng v t tnh - v Pht tnh m ni, ch khng phi ni, lp tc hin tin chng ngay c qu v Pht, thnh tu c qu v thng chnh ng chnh gic. V vy, Tng Thin Thai nu ln su khi nim v Pht, gi l lc tc (su tc).

Su tc : 1. L Tc Pht tc l chng sinh vn c y Pht tnh hay gic tnh. 2. Danh t tc Pht : Ngha l, nghe bit rng bn thn mnh c Pht tnh, bng nhin gic ng (gic ng rng mnh c Pht tnh). 3. Qun hnh tc Pht : Ngha l nim nim, t xem xt tm mnh, tr b phin no - l cp v phm th nm ca t [ty h, c tng, thuyt php, kim thc hnh su - su chnh hnh]. 4. Tng t tc Pht : L cng phu tu tr kh thm su, n cp v su cn u thanh tnh l Thp tn v. 5. Phn chng tc Pht : vo hng ng cc bc Thnh, on tr tng phn v minh; v tng phn thc chng c gic tnh, tc l Pht tnh. y, lit k cc nhn duyn thnh tu Thnh qu gm c Thp tr v, Thp hnh v, Thp hi hng, Thp a v v ng gic tnh. 6. Cu knh tc Pht : L on tr ht v minh, cng c y , chng ng gic tnh, n ch hon thin, thnh tu v v thng chnh ng chnh gic, gi l diu gic v tc l qu v Pht. Trong "Lc Tc" Pht ni trn, loi th nht ch cho tt c chng sinh. Cho nn Pht ni "Tt c chng sinh u c Pht tnh". Tt c chng sinh mi ci u c c tng tr tu ca Nh Lai. l l tc Pht. Loi Pht th hai ch cho nhng ngi c nghe Pht php, bit rng bn thn mnh vn c Pht tnh, vn c kh nng thnh Pht. Loi th ba ch cho nhng ngi tu tr Pht php, c th hng phc (khng phi l on tr) phin no. Loi th t ch cho nhng ngi thnh tu c su cn thanh tnh, sp ln hng ng thnh. Loi th nm ch cho cc v B Tt t S a tr ln. n loi th su mi l chn chnh thnh Pht, qu Pht mi tht s trn y, mi tht l bc v thng chnh bin gic tri. Do , c th thy "Ngay by gi l thnh Pht" [Lp a thnh Pht], l ch cho loi Pht th nht (L tc Pht) hay l loi Pht th hai [Danh t tc Pht], ch khng phi l loi Pht th su, tc l "cu knh tc Pht". Bi v t khi nm con dao git tht xung, l bc u ca qu trnh "vin thnh Pht tnh" ri. Ni "ngay by gi thnh Pht lin" cng nh ni "quay u li l ngay b" [Hi u th ngn]. Trn s thc, khng phi nm dao xung l thnh Pht c ngay, cng nh khng phi quay u li l ngay trn b.

Hiu c o l y th cng hiu c s khai ng ca Thin tng. Nhiu ngi cho rng, cc cu nh "Tc tm tc Pht", "Tm sng l Pht", "V tm l Pht", "thy c b mt ca mnh, trc khi lt lng m" v.v u c t thnh Pht, v mt khi c khai ng l thnh Pht. Thc ra khai ng cha phi l thnh Pht, thm ch cng cha phi l thy o (kin o) nh Thin s Cao Phong Nguyn Diu i Tng t xng l ng dng cng trong mt i c 118 ln i ng, cn ln tiu ng th khng k xit. Nh vy, c th thy, khai ng khng phi l thnh Pht, hay ch l "L tc Pht", "Tng t tc Pht" ch khng phi l "cu knh tc Pht". S khai ng ca Thin tng, c th l gn vi c "php nhn thanh tnh", tc l kin o, l S qu ca Tiu tha, hay S a ca i tha m thi. Do Thin tng ph xong 3 ca i l Bn tham, Trung quan v Lao quan th cng ch mi tin ti gn "thot ly sinh t'". Nu nh gi theo quan im "su tc" ca tng Thin Thai th Thin Tng ph xong ca i th ba (Lao quan) cng ch mi l loi Pht th t, tc l "tng t Pht". Chnh v vy m cc T s Thin tng, khi tham thin n ch gi l "nhp x", th thng tm cch sng n rng su nui dng Thnh thai (bo thai ca bc Thnh, ci nhn ca bc Thnh). y l do cc v y cha ln hng ng cc bc Thnh, ch mi i c 1/3 ca l trnh thnh Pht, trong ba v lng kip, ch mi ht s kip v lng th nht. Trn quan im y, thy rng, cc thin s d c ph c ca i cng vn cn l phm phu cp hin v m thi. 36. PHT GIO C BI QUAN TRC TIN CA NHN LOI ? Ngi Pht t chnh tn, i trc vn ny, cng quyt tr li : "khng bi quan". V Pht gio tin rng, qua mt thi gian di na, c chng sau 56 c nm na, trc khi a cu ny hy dit, th s c mt v Pht xut hin gia loi ngi. l Pht Di Lc. Lc by gi tri t ny, v cc mt o c v xy dng vt cht, l mt ci nc an lc, thanh tnh, p , trang nghim, bng phng, thng nht, t do, ton thin. trong nc, mi ngi u quan h tt v h tr ln nhau. Trn cc phng din, giao thng, nh , qun o mc, n ung, ao h, vn rng, cy c, hoa tri, chim chc, vui chi, gio dc, vn ha, l mt ci nc kin ton, giu c p , trong sch. Ngi by gi c thn th cao ln, th mng lu di, tng mo oan nghim, th lc di do. Lc by gi th gii l thng nht, ting ni cng thng nht, t

tng cng thng nht. C th gii nh anh em mt nh, cng sng trong an lc. Loi ngi lc by gi, tr cc cm th nh nng lnh, i kht, i tiu tin, tnh dc, n ung v gi cht, th cng khng khc g ci cc lc phng ty di chuyn v trn tri t ny (ch 6). Pht gio tin rng, tt c nhng ngi no quy y theo Pht php ca Pht Thch Ca, s ti sinh tr li ci t ny, khi Pht Di Lc xut hin, s cng nhau nghe php v c Pht Di Lc th k, cho bit lc no h s thnh Pht. Pht Di Lc ra i, tuy cch hin nay rt xa, nhng Pht gio chnh tn, tin tng su sc rng, thi k y s n. n cho thi i sng ln v quang vinh y s n, mi ngi chng ta u tham gia xy dng cc mt, cc lnh vc ca i sng x hi loi ngi ngy nay cho tt p. l trch nhim ca Pht gio chnh tn [Xem ba kinh v Pht Di Lc; Kinh Trng A Hm, quyn 6 trang 6; Trung A Hm cun 13 trang 66; Tng nht A Hm, phm 10 : bt thin, cun 48 trang 3]. 37. KIP L G ? Kip, dch m kip-ba t ch Phn Kalpa. Danh t Kalpa khng phi do Pht gio sng to, m l tn gi chung mt n v thi gian ca n c i, tnh nhng khong thi gian di, cng nh t st-na (ktana) cng l mt n v thi gian ch khong thi gian ngn. Ni di th c th di v hn, m ni ngn th cc ngn nh mt st na. Nhng, thng thng, t "kip" c dng ch khong thi gian di ca th gii sa b, ni chng ta , kinh Pht ni kip c 3 cp : Th nht l kip nh (tiu kip) c tnh theo th mnh ca loi ngi trn a cu ny. T mc th mnh di nht l 8.4000 tui, c qu 100 nm, gim mt tui, gim ti khi th mnh ngi ch cn 10 tui, giai on ny gi chung l gim kip. Ri, t th mnh 10 tui, qua 100 nm, tng thm mt tui, cho n khi t mc th mnh 84.000 tui, gi chung l tng kip. Qu trnh thi gian mt ln gim mt ln tng nh vy gi l mt kip nh (tiu kip). Cp th hai l kip trung bnh (trung kip). Hai mi tiu kip gp li thnh mt trung kip. Theo sch Pht, a cu ni chng ta , din bin qua bn giai on ln : Thnh (hnh thnh), Tr (tn ti), Hoi (hy hoi), Khng

(thnh h khng). Mi giai on ln nh vy, di bng 200 tiu kip. Trong bn giai on ni trn, ch c giai on tr l c ngi . Trong giai on s Thnh a cu c th lng v th kh, v t th lng kh cng dn dn. V vy m ngi khng th c. n giai on "Hoi", tri t b ph hoi kch lit, d di, ngi cng khng th c. Theo sch ni, trong giai on ny, tri t phi tri qua 49 ln ha tai ln, 7 ln thy tai ln, mt ln gi bo ln (phong tai), sau t b bng hoi. Sau khi "Hoi kip" kt thc th bt u "Khng kip", l kip khng c vt g tn ti, ko di 20 tiu kip na. Ri mt a cu mi li dn dn hnh thnh. Mt giai on "Thnh" khc li bt u. Nh vy, bn giai on "thnh, tr, hoi, khng" ca tri t l bn trung kip, gi l thnh kip, tr kip, hoi kip, khng kip. Cp th ba l kip ln. Bn trung kip gp li thnh mt i kip. Ni cch khc, mt ln sinh dit ca a cu l mt i kip (kip ln). Th nhng, trong giai on hoi kip, mi ln xy ra ha tai ln, th thiu chy t a ngc v gin n ci tri s thin ca sc gii. Mi ln xy ra thy tai ln, nc trn ngp t a ngc v gin n ci tri nh thin ca sc gii. V cui cng, mt trn bo ln, gi thi mnh sut t a ngc v gin n ci tri tam thin ca Sc gii. C th ni, trong mt i kip, vo giai on hoi kip, c th gii ny t a ngc v gin cho ti ci tri tam thin ca sc gii, u nm trong phm vi nh hng ca kip nn, ha, thy v phong tai. Ch c ci tri thin th 4 ca sc gii v 4 ci tri thin ca V sc gii mi trnh khi c kip nn. Th nhng, c iu may l n giai on hoi kip, cc chng sinh th gii ny u l chuyn sinh sang cc th gii khc, hoc l siu thng ln ci tri thin th 4 ca Sc gii. C th ni, khng c chng sinh no l khng c ni an thn. Sch Pht ni kip, nu khng ni r th thng ch cho i kip. Trong chng sinh ba gii ny, dc gii, sc gii v v sc gii, th mnh chng sinh ngn nht l sinh ra cht lin. Th mnh chng sinh di nht l 4 ci Tri thin ca v sc gii. Th mnh di nht l ci tri hu tng v tng, tm vn 4 nghn i kip ! Th mnh ca h bng 8 vn 4 nghn ln sinh dit ca tri t ny, v vy c chng sinh ci Tri ny nhm t cho mnh l bt t. K thc, qua 8 vn 4 nghn i kip, chng sinh ci Tri vn tr li vng sng cht lun hi. Vi con mt ca Pht, ch 8 vn 4 nghn i kip cng ch nh khonh khc mt st na m thi. Ch c tu o gii thot, ph ng chp, mi vo c cnh gii Nit Bn bt t. V tin thm mt bc na, ph c php chp, th tr thnh B Tt, bc Thnh tuy

thot sinh t nhng vn khng tr Nit Bn, ty theo loi m ha chng sinh, v tin dn ti qu Pht. C th c ngi hi : "Tri t ny cn tn ti bao lu na ?" Ti c th ly mt v d : Gi s giai on tr ca qu a cu ny th mnh trung bnh l 100 nm, v nu th mnh trung bnh ca con ngi nay ch cn 45 tui. Chng ta bit, mt tr kip gm c 20 tiu kip, nh vy hin nay, a cu ang thi k gim kip ca tiu kip th 9. Nh vy, mi ngi chng ta hy an tm m sng. ng c nghe tuyn truyn "Ngy tn th n ri" m sinh lo lng ! Bt qu, trong mi tiu kip, khi gim kip gim ti mc 10 tui th mnh th cng c cc nn nh bnh dch, i km, gic gi xy ra, y l do trong thi k gim kip, nhn tm suy i, loi ngi t lm t chu qu bo m thi. Nhng cc kip nn trong mi ln kip gim u c tnh tm thi v cc b, loi ngi tuy b thit hi v cht nhiu, nhng khng n ni b tiu dit. Ngc li, c tin mng bo co cho mi ngi bit, tc trong hn 10 tiu kip cn li, s c 996 v Pht s ra i ln lt trn a cu ny, v v Pht u tin trong s ny s xut hin chnh l Pht Di Lc; v vy m Pht gio gi "Di Lc l Di Lc tn Pht h sinh". S kin c Di Lc thnh Pht trn a cu ny din ra trong giai on tng kip ca tiu kip th 10, lc th mnh trung bnh ca loi ngi t 8 vn tui, i khi cch xa hin nay n 56 c nm [c bng 10.000.000 nm (10 triu), 56 c nm l 560 triu nm] (ch 8). Cc chuyn th mnh ngi tng v gim, v c lc tng ti 8 vn 4 nghn tui, chng ta khng ngi g m khng tin l s tht, v cc kinh i v Tiu tha u c chp. Trong kinh Pht c ghi "Khi th mnh ngi gim n 10 tui, th ph n mi sinh c 5 thng i ly chng. Lc y trong th gian, khng cn c cc thc n c v ngt nh du b, ng trng, mt". Li c chp : "Khi th mnh ngi t 8 vn tui th ph n 500 tui mi ly chng. Lc by gi, t ai trn a cu bng phng, khng c g ng, hang h, gai gc, cng khng c rn rt, rui mui, cn trng c; gch, ngi, u bin thnh ngc lu ly; nhn dn giu c thc go gi r, hnh phc cng cc". (Trng A Hm, quyn 6). 38. NI V I THIN TH GII NH TH NO Trong kinh Pht ni : "Mt h mt tri mt trng l mt th gii nh (Tiu th gii). Ni Tu Di l trung tm, mt tri mt trng quay vng xung quanh ni Tu Di. Cng tc l ni, mt ni Tu Di l mt tiu th gii. Vn ni Tu

Di, trong gii Pht hc hin nay, vn cn l iu m mt. Mt s ngi nhn nh rng [nh cc hc gi Nht Bn], ni Tu Di l truyn thuyt c xa ca n . Khi Pht cn ti th, Pht li dng truyn thuyt biu dng Pht php. Ni Tu Di trong truyn thuyt, c th c hay khng c, Pht khng ch tm thuyt minh vn . c Pht ch s dng truyn thuyt ni Tu Di biu dng Pht php nhm cu nhn th, v gic ng cho i. Quan im y ca cc hc gi cng kh vng. Nhng mun ni v th gii quan ca Pht gio th khng th khng ni ti ni Tu Di c. Ni Tu Di tht s u ? Ngi vit y khng dm ph nh, cng khng bit da vo u khng nh. Khi chng ta cha xt vn ny mt cch thu o th thi an ton nht l c thnh nghi vn. V vy m ti xin gc vn ni Tu Di li mt bn (ch 9). Phm vi ca tiu th gii l h mt tri mt trng. l thi dng h, hay cng l hng tinh h. Mt hng tinh h u c mt s v tinh i km. Hng tinh u l mt tri, v tinh u l mt trng. Trong Thi dng h ny, mt trng c nhin l mt trng ri, cn 9 i hnh tinh, trong c a cu u l v tinh, u cng l mt trng. Mt ngn tiu th gii gp li, gi l tiu thin th gii; phm vi ca mt tiu th gii trong tiu thin th gii l t ni Tu Di cho ti ci tri Phm thin ca sc gii. Mt ngn tiu thin th gii, gi l mt trung thin th gii, phm vi ca mt trung th gii trong trung thin th gii, ko di ti V lng tnh thin ca sc gii. Mt ngn trung thin th gii l mt i thin th gii, phm vi ca mi i th gii trong i thin th gii, ko di ti Quang m thin ca sc gii. Nh vy l i thin th gii l mt ngn tiu th gii, nhn ln mt ngn ln, thnh mt trung thin th gii, ri li t mt trung thin th gii nhn ln mt ngn ln na m thnh Nh vy l kinh qua ba ln ly tin con s ngn, v vy m c tn gi tam thin i thin th gii. Thc ra, ch l mt i thin th gii m thi. Thng tr mt i thin th gii l i Phm thin vng ci Tri Sc cu knh thin. Mi i thin th gii c mt i Phm Thin vng. V c v s i thin th gii, cho nn cng c v s i Phm Thin vng. i thin th gii trong c loi ngi , gi tn chung l Sa b th gii. Mi i thin th gii l ci gio ha ca mt c Pht. Pht Thch Ca c tn xng l Sa b gio ch v l nh vy.

a cu ni chng ra ch l mt n vi v cng nh b trong i thin th gii. ha ph bin khp chng sinh ci Sa b ny, Pht Thch Ca phi dng hng trm triu ha thn. Tuy dng n hng trm triu ha thn nhng phm vi gio ha ca Pht Thch Ca ch l ci Sa b ny m thi. Do c th thy, th gii quan Pht gio tht l rng ln, v ph hp vi quan im ca thin vn hc cn i. 39. PHNG PHP TU TR CA PHT GIO NH TH NO ? y qu l mt vn rt quan trng. Nu ch bit tin Pht Php m khng bit sinh hot trong thc tin theo ng Pht Php, th ch vun xi c thin cn tng lai thnh Pht v s rt kh tm c li ch thc t trong cuc sng hin ti. Ni s tu tr ca Pht gio, tc l ni thc tin sinh hot ca Pht gio, m ni dung ch yu nht gm c bn mc : 1. Tn, 2. Gii, 3. nh, 4. Tu. Nu cha c tn tm (lng tin) th tc l cn bn cha vo c ca Pht. V vy, tn tm l yu cu c bn ca vic hc Pht. V quy y Tam Bo chnh l u tin xy dng tn tm. Ni dung ca gii rt rng, yu cu ni chung l gi cho c 5 gii v thc hnh mi iu thin. Nu gi c 8 gii hay l th B Tt gii l chuyn tt nht. Gii i vi Pht t c cng nng ging nh cng s phng v i vi chin s ngoi chin trng. Mt Pht t m khng thc hnh tt 5 gii v 10 thin th s khng c kh cht ca ngi Pht t na. Nu khng gi 5 gii m tu thin, th d ri vo li ca thin ma, gp phi ma cnh. Thin nh l thu tm, nhip tm cho sc mnh ca tm khng b ngoi cnh lm xo ng. Cng phu thin nh u c cc tn gio khc coi trng. Cc ngoi o n u c tu nh. Lo gio Trung Quc iu ha hi th, o Gia T cu nguyn u l cc loi tm chuyn ch vo mt cnh. Ch khi no khin tm chuyn ch c vo mt cnh th mi th nghim c gi tr v i, cao c ca tn gio, mi t c c thn v tm u nh nhng, an lc. l mt cnh gii an lc m ci vui ca 5 mn dc tm thng khng th em so snh c (1). Mt khi th nghim c nh tm mt cnh ri, th nim tin tn gio ca ngi tu thin cng tng gp bi, khng th no lm cho anh ta mt nim tin y c Th nhng, cng phu thin nh khng phi l s hu ring ca Pht gio. S hu c o ca Pht gio l tr tu ch o thin nh v gip ci b c s say m i vi

thin nh. Bi v, thin nh tuy l cng phu ni chng khng b ngoi cnh xo ng, th nhng mt khi vo thin nh, lm theo ci vui ca thin th d say m ci vui m khng thy mun ri khi thin nh na. Cng nh mt ngi, sau khi mnh chung, c ti sinh ln cc ci Tri thin. Trong Pht gio, cc ci Tri thin chia lm 8 cp, cao cp khc nhau, gi l bn thin, tm nh. Nhng bn thin, tm nh u ch l nhng cnh tri Sc gii v V sc gii v nm trong phm vi Ba gii. Th mng ci Tri tuy di, nhng cha ra khi sinh t. V vy, Pht gio xem thin nh ch l mt phng php tu hnh, ch khng phi l mc ch ca tu hnh. V vy, Thin tng Trung Hoa, tuy ly thin lm tn ch, nhng li ch trng khai ng hn l thin nh. Ng l khai m tr tu. Ch c khai m tr tu, thu r c thc tng cc php th mi gii thot c sinh t v ra khi ba gii. S thc, v vn tu tr, tt nht l nn gn gi cc bc thin tri thc ln; s gip tm ra con ng i ng n cho mnh. Bi ny khng th ni tng tn c, ch c th gii thiu vn mt cch s lc m thi. Nu c gi c hng th i vi vn ny, ngh xem bi ca ti : "Tu tr o gii thot nh th no?", ng trong sch "Hc Pht tri n". ____________________ 1. 5 mn dc l ti, sc, danh, n, ng (Ngi dch ch) 40. PHT GIO C PHI L TN GIO CH TRNG KH HNH? Trc khi gii p vn ny, hy nn lm r ngha hai ch "kh hnh". Thng thng ngi ta hiu kh hnh l dng phng php t lm kh mnh t mc ch gii thot. ng v nguyn tc m ni th khng sai, nhng ng v xut pht im m ni th s khc bit ln. C ngi lm kh mnh mt cch m qung, c ngi lm kh mnh v l tng. K t lm kh mnh mt cch m qung, va khng c cn c l lun, va khng c mc ch nht nh, cng ging nh k luyn ct lm du m. Vy trong s nhng ngi t lm kh mnh v l tng cng nn phn bit : C ngi ch l m tn, c ngi hnh ng da vo l tnh. C ngi m tn tu kh hnh th cho rng nu gi gii lm tru n c, lm ch n phn, lm c tm mnh lun lun di nc, th sau khi cht, s c sinh ln cc ci Tri. Nhng ngi tu kh hnh c l tnh cng chia lm 2 loi : Mt loi dng phng php tu tr hp l mnh c gii thot. Mt loi li dng thn tm nh l

phng tin gii thot khi ci Ta, h tr ngi khc (chng sinh) cng c gii thot. Ngoi phng php kh hnh c l tnh ra cc phng php khc u l kh hnh ngoi o. C nhng ngi gn y cho rng, Pht gio khng ch trng kh hnh, cho rng Pht gio ch trng lp trng Trung o, iu ha vui v kh. ng l Pht Thch Ca thnh Pht, l sau khi t b li tu 6 nm kh hnh, phc hi sc khe li cho thn th b suy nhc [Tng nht A Hm, Tng thng phm]. Bt qu, chng ta cn thy r, Pht b li tu kh hnh m qung v m tn, nhng li nhn mnh li tu kh hnh c l tnh. Li tu kh hnh ca Tiu tha l nhm gii thot cho bn thn mnh, cn h tr cho chng sinh cng gii thot l kh hnh ca i tha. V vy, trong Trng A Hm, quyn 8, c on vn nh sau : Pht ni vi B la mn Ni Cu : "iu cc Ngi thc hnh l th lu tin, b ht qun o sng la l, ly tay che; n phn b, hay phn hu, hay r cy, cnh l, tri qu. C ngi gi tay ln, hoc khng ngi ging, ch qu gi, hoc c ngi nm trn gai gc, hoc c ngi nm la l gia ng phn b. C ngi mt ngy tm 3 ln, hay mt m tm 3 ln, chu thng kh v lng, y a thn xc ny". Nhng loi kh hnh nh vy u b Pht cc lc phn i, bi v lm nh vy, ch lm kh thn xc m khng c li ch g. khng tu thn, nui dng s sng c, cng khng tu tm nhp nh c, cn ni g tu hnh, em li ch cho ngi khc. Tip theo , Pht ging v li sng kh hnh ca Pht gio cho B la mn Ni Cu : " Khi c cng dng, th cung knh l. c cng dng ri, tm khng tham m, hiu r phng php vin ly xut th. Nghe ngi khc ni chnh ngha th hoan h tn ng, khng t khen mnh, khng hy bng ngi khc. Khng st sinh, trm cp, dm dc, ni chia r, ni c, ni di, ni li v ngha, khng tham lam, ghen t, t kin tinh tn khng ngng, kho tp thin nh, sing tu hnh, bi dng tr tu, khng kiu cng t i thng gi tn ngha, thng xuyn t phn tnh, gi gii trong sch, chu kh hc hi, thng lm bn vi ngi thin, lm vic thin lnh khng ngng, khng tc gin, khng di tr, khng cho rng mi kin ca mnh l ng, khng ni khuyt im ca ngi khc, khng c t kin (khng tin l nhn qu l t kin), cng khng c bin kin (khng c quan im trong o c l bin

kin, nh tin rng c linh hn vnh hng bt bin, v cho rng, cht l ht tt c). chnh l phng php kh hnh thanh tnh". Chng ta c on vn kinh ni trn, cm thy thn thit v hn; ni dung ca n khng c g ngoi gii, nh, tu l php gii thot, ng thi cng l php x th trong nhn gian, v cn l php mn cu gii thot theo l tnh. Cc kinh i tha li cng khuyn khch b th ln, x b ln, chu nhn nhc nhng iu kh nhn nhc, lm nhng vic thin kh lm; c th hy sinh tt c cu chng sinh, v cn pht nguyn sng i ny qua i khc, hy sinh mnh cu chng sinh, thm ch lm n mc "Trong tam thin i thin th gii, khng c ht bi no khng phi l ni x thn mng ca B Tt". Hnh B Tt nh vy phi chng l php kh hnh v i ? V vy, l Pht t chnh tn th phi bit ch ng thn tm, sing nng khc kh, i vi ngi th hu, t mnh sng th m bc; ch c hn ch i sng vt dc mi cao c cuc sng tinh thn, sing nng tu o, lm cho s nghip Pht gio pht trin, cng hin cho li ch ca i chng, pht nguyn ln, phc v cho ton nhn loi, lm ngi bn sn sng ca mi chng sinh, thm ch hy sinh c t thn cu chng sinh. l kh hnh ca Pht gio. Nu c ngi cho rng, nhn n cm, khng chu sng nh con ngi bnh thng, lm cc cng vic k l, k qui, th khng phi l kh hnh ca Pht gio m l kh hnh ca ngoi o. 41. BN V "SU CN THANH TNH" Danh t "6 cn thanh tnh", i vi ngi khng bit Pht php, th xem ra rt nng cn d hiu, thm ch cho rng ng bun ci na. H cho rng, l Tng, Ni xut gia th su cn phi thanh tnh. Nu c Tng Ni no v thi gian m "mc" t cht n sc v tin ti th bo ch lm rm beng mt cch c "v Tng hay Ni ny su cn khng c thanh tnh !". Nhng su cn l g ? Th no l su cn thanh tnh th cc nh bo cng khng bit na. Thc ra t ng "su cn thanh tnh" rt c o l. Su cn l ton b phm vi ca sinh l hc. i vi v tr v nhn sinh, Pht gio khng phi l duy vt lun cng khng phi l duy tm lun, m ch trng duyn sinh lun, tc vn vt do nhn duyn ha hp m c. Pht gio xem con ngi l s cu thnh ca ba b phn tm l, sinh l v vt l. Su cn ni trn y thuc v b phn sinh l hc, cng thm su trn thuc phm vi vt l hc, v su thc thuc phm vi tm l hc, tng hp c ba b phn y to thnh c nhn

mt con ngi. Su cn, su trn, su thc tng hp li thnh 18 gii. Cn trn thc ging nh ci vc ba chn, nng ta vo nhau m tn ti, khuyt mt khng c. Khuyt mt th hai b phn kia khng tn ti c. V rng, su trn v su thc phi da vo mi gii su cn mi c tc dng. Su trn v su cn, phi da vo s phn bit ca su thc mi c gi tr. Su thc v su cn phi da vo bng dng phn nh ca su trn mi c cng dng. Hy dng mt v d : Su cn nh ci gng, su trn l bng dng phn chiu trong gng. Thc l con ngi phn bit bng dng phn chiu trong gng. Su cn, su trn v su thc l g ? Mi ni ra th rt gin n. l mt, tai, mi, li, thn v . Do tc dng mi gii gia 2 b phn tm l v vt l m ni th gi chng l su cn. Chng l nhng quan nng thn kinh v mt sinh l hc. Mt c thn kinh thy, tai c thn kinh nghe, mi c thn kinh ngi, li c thn kinh nm, thn c thn kinh xc v c thn kinh no. Chng l c s ca mi gii gia tm l v vt l, cho nn gi chng l 6 cn. i tng tip xc ca 6 cn l 6 trn, tc l cc loi vt cht thuc phm vi vt l hc. L mu sc v hnh sc c con mt thy, m thanh c l tai nghe, mi hng c mi ngi, v c li nm, cm gic trn nhp, mm hay cng ca thn tip xc, v "php" l i tng nm bt ca cn. l 6 trn. Do 6 cn tip xc vi 6 trn m sn sinh ra 6 thc c cng nng phn bit v ghi nh. Nu ch c 6 cn, 6 trn m khng c thc th l ci thy ma, khng phi l ngi sng na. V vy, 6 thc l nhng ng ch s dng 6 cn; 6 cn l cng c tip xc ca su thc vi 6 trn. Nu vy th v sao ni "su cn thanh tnh ?". Bi v su cn l cng c ca su thc. Sng to ra hnh vi thin c li do tc dng ca 6 cn. Ngi ta s d quanh qun trong vng lun hi sinh t l do 6 cn khng c thanh tnh. Mi ti c lm ra t thi v thy n nay, u do 6 cn to ra. Nh, con mt tham sc, tai tham m thanh, mi tham hng, li tham v, thn cn tham tip xc vi ci m du v cn tham cnh vui. c tham th c sn. Tham v sn l do phin no, v minh m c. Hp c ba loi thnh tham, sn, si, ba mn c kt hp nhau, c nhiu thin t, khin cho cng xa vi ngy thot ly sinh t.

Cng phu tu tr o gii thot khi sinh t khng ngoi ba mn hc : "gii, nh, tu". Nhng, gc ch yu ca tr tu l gii v nh. Do , cng phu nhp mn phi bt u t thn v tm, tu thn v tu tm. Loi b ht nim c gi l tu tm. Cng phu ch yu tu tm l tp thin nh. Loi b mi hnh vi bt thin gi l tu thn; cng phu tu thn ch yu l gi gii. Mc ch gi gii l h tr cc cn, khng cho cc chuyn xu, lt qua cc cn, vo ti ni tm, gieo rc ht ging sinh t lun hi. Bi v, mt ngi bnh thng, tr cc gi nhp thin th khng th trnh khi vng tng. Vng tng ging nh ci dy dn la, thc y cc cn to nghip. Gii lut nh Pht ging nh ci tht lng bo h, hay l dng c dp tt la, t gia vng tng v su cn. Nh c gii lut phng v, su cn mi dn dn tr nn thanh tnh. Mt khi su cn c thanh tnh, th ngi tu hnh t gn ti ch siu phm nhp thnh. Do vy, i vi nhng Tng Ni bnh thng, th ch c th da vo gii lut phng v 6 cn, ch khng th ni su cn c thanh tnh. Quan nim thng thng l, mt Tng hay Ni khng phm gii th 5, khng tham ca khng cho, khng xen vo chuyn th phi ca ngi khc, th tc l su cn thanh tnh. Trn s thc, cn tham v theo ui th dng vt cht th khng thanh tnh trong 6 cn, d l xem, nghe, ngi, nm, mc, chi ch cn tham thch khng b th l su cn khng thanh tnh. V vn thanh tnh hay khng thanh tnh l vn nh nhim kh nhn thy (khng k quan h nam n v tin ti v.v) cho nn ngi ta t ch . Theo s phn on ca tng Thin Thai, cp v su cn thanh tnh l thp tn v, thuc 10 cp u trong 52 cp v ca B Tt; phi on tr kin hoc v t hoc, tng ng vi on tr phin no chng v s tri chng ca tng Duy Thc; v vi bc chuyn t a v phm phu ph thng (gi l ngoi phm phu) ln a v phm phu hin tr (gi l ni phm phu hay hin v phm phu). Theo kinh Php Hoa v kinh Nit Bn, nu thnh tu c 6 cn thanh tnh th tc dng ca su cn c th thay nhau. Ngha l bt c cn no cng c y tc dng ca 5 cn kia : Mt, khng nhng thy, m cn c th nghe, ngi, nm, tip xc, v.v tai cho n mi, li, thn, u cng nh vy. Su cn thanh tnh, c tc dng thay th nhau, l chuyn thn k, qui l i vi c gi bnh thng. Trn s thc, 6 cn chng ta s d khng c c tc dng nh vy, l chnh v do t chng ta hn ch tc dng ca 6 cn.

Ngha l chng ta dng 6 cn nm bt 6 trn, chp th 6 trn, tr thnh n l ca 6 trn, b su trn chim lnh. Sc trn xut hin th con mt ng ph ngay. m thanh i vi tai, mi i vi mi, v i vi li v.v cng u nh vy. Nu 6 cn khng b 6 trn chi phi, m hoc th 6 cn c gii thot, c t do. Su cn c t do th c th c s dng thay th nhau khng kh, khng c gii hn. l su cn thanh tnh. Su cn tuy vn tip xc vi 6 trn nhng khng b 6 trn chi phi, m hoc, dm ti to nghip na. V vy m gi l su cn thanh tnh. Ni r rng hn, 6 cn thanh tnh khng c ngha l khng cn c 6 cn, m c ngha l cc quan nng sinh l ca chng ta khng cn chuyn theo cnh h huyn ca 6 trn na, khng cn b ngoi trn lm cho nhim na - Mt kt qu khng th t nhin nhn h m c c. d ghi nh, chng ti ghi li 6 cn, 6 trn, 6 thc nh sau : Su thc : nhn thc, nh thc, t thc, thit thc, thn thc v thc. Su cn : mt, tai, mi, li, thn, cn. Su trn : sc, thanh, hng, v, xc, php trn. Su thc pht ng su cn tip xc vi 6 trn, 6 trn phn nh trong 6 cn v c 6 thc phn bit, ghi nh lu li. Ri li t trong ci "kho" ghi nh, bo lu y hin hin ra, pht ng 6 cn tip xc li vi 6 trn, chp th su trn. chnh l nguyn do ca cuc vn ng sinh t lun hi. Mc ch ca tu tp 6 cn thanh tnh l on tuyt v siu vit ln trn dng chy sinh t lun hi. 42. BN I U KHNG L TH NO ? Bn i u khng c ngha l xa b bn i thnh h khng hay sao ? Ngi khng hiu Pht php, s ni : "B ru, b sc, b tin ti, b c hi th th s xa khng bn i".

K thc, ni nh vy l ly ru ng n cm vo cm b kia. Bn i m sch Pht ni l bn nguyn t vt cht ln : t, nc, la, gi (a thy ha phong). Khi nim bn i khng phi l pht minh ca Pht gio. l kt qu ca nhn loi bc u tm hiu bn th ca v tr. Trong lch s t tng ca trit phng Ty v phng ng, u c xu th tm hiu v nhn thc bn th ca v tr nh vy, nh thuyt ng hnh (thy, ha, kim, mc, th) chp trong Kinh Th Trung Quc, kinh sch c Vea ca n , c chp th gii hnh thnh trn c s 5 nguyn t t nhin l t, nc, la, gi, khng. Trit hc gia Hi Lp c i, Empedocle cho rng c bn nguyn t ln bt bin l kh hi, nc, t v la. Ni tm li, d l thuyt ng hnh hay ng i, hay t i, chng u l nhng nguyn t c bn ca gii vt l. Nu ch dng y, ch tc y, th l duy vt lun, hay l tin thn ca duy vt lun. Thuyt bn i u l khng, vn l t tng vn c ca n nhng c pht trin thm phn su sc v "Pht gio ha", v a, thy, ha, phong l bn nguyn t vt l ln ca v tr, nh ni non t ai thuc v a i, sng bin thuc v thy i, nh sng, sc nhit mt tri thuc v ha i, khng kh lu chuyn thuc v phong i. Nu ni v tnh l ca c th con ngi th tc, xng tht thuc v a i; mu, cc cht lng bi tit thuc thy i; sc nng trong ngi thuc v ha i, kh h hp thuc phong i. Nu ng v thuc tnh vt l m ni th ci g th cng thuc v a i, ci g t thuc v thy i, ci g nng m thuc v ha i, ci g chuyn ng thuc v phong i. Th nhng, d c phn tch th no th bn i l thuc v gii vt cht ch khng thuc gii tinh thn. Do , phi duy vt lun cho rng bn i l nguyn t c bn ca v tr. Th nhng, Pht gio khng tn thnh mt quan im nh vy. Thuyt bn i c im khc bit gia i tha v Tiu tha. i vi Pht gio tiu tha, bn i l nhng nguyn t c bn to ra hin tng vt cht, gi l t i chng (chng l ht ging). t l bn i l ht ging ca tt c mi hin tng vt cht. Nu bn i m c phn phi iu ha, th hin tng vt l phn vinh, nu bn i mu thun xung t, th hin tng vt l tin ti gii th, hy dit. Hin tng sinh l cng nh vy. Ngi s d mc bnh l v bn i khng iu ha. Tiu tha nhn thc sc thn con ngi l do bn i to thnh, mc ch l chng ra ng chp sc thn l ta, ri to ra cc nghip sinh t lun hi. Nu chng c l ng khng th

s vo c cnh gii Nit Bn ca Tiu tha, khng cn b lun hi sinh t na. Cn Pht gio i tha th khng xem bn i l Nguyn t cn bn m l hin tng vt cht, l h gi, khng phi l thc. Cc hin tng sinh l hay vt l hnh thnh l da vo bn i lm tng thng duyn ch khng phi l yu t c bn v c tht. Tiu tha tuy xem sc thn l v ng, l khng c thc nhng bn i l nhng php cc vi thc c. Pht gio Tiu tha tuy khng phi l duy vt lun, nhng l a nguyn lun. Thc ra, Pht gio khng phi ch xem 4 i l khng m xem c 5 un cng u l khng, m 4 i ch to ra mt un m thi, tc l sc un. Nm un l g ? Nm un l sc, th, tng, hnh, thc. Trong 5 un, ch c sc un l thuc v gii vt cht. Nm un l php sinh t trong ba gii. Ch c chng ng nm un l khng th mi siu vit c cnh gii sinh t ca ba gii. Cho nn Pht gio khng phi ch ni bn i l khng m cn tin thm bc na, ni 5 un cng u l khng. Trng tm ca Pht gio, khng phi ly 4 i lm ch m ly thc un lm ch, cn ba un tinh thn kia (th, tng, hnh) ch l nhng k ph tr cho thc un m thi, lm t r cng dng rng ln ca gii tinh thn m thi. Do , Pht gio khng phi l duy vt lun m l duy thc lun. 43. PHT T C HIU THUN VI CHA M KHNG ? ng l nc ta, c mt s nhn s thch ph bnh Pht gio l o bt hiu, v h cho rng xut gia lm Tng Ni, khng c con ni di tng tc, l vic i bt hiu. Suy ngh nh vy l do quan im v t tng gia tc hp hi ca h v Mnh T ni : "Bt hiu hu tam, v hu vi i" (Bt hiu c ba, khng c con l ti ln nht). Tuy rng, y khng phi l t tng ch yu ca Nho gia, nhng ngay trong thi hin nay, cng c mt s nh Nho thin chp, ph bnh Pht gio l tn gio bt hiu. Tht ra, trong cc kinh Pht Tiu tha v i tha, nhng li dy v o hiu i vi cha m, c th ni l nhiu khng k xit. Ch cn c vi b kinh, lin thy rng Pht gio khng nhng khng phi l bt hiu, m cn l mt tn gio cc k tn trng o hiu. Trong kinh "bn sinh tm a qun" c cu : "i vi cha, c n v lng t, i vi m c n v lng bi, n bi ca m, d ta c li th gian ny mt kip, ni cng khng ht c". V vy li ni : "Tri qua mt

kip c mi ngy, ct tht mnh nui dng cha m, cng khng bo p c n mt ngy". Li ni : "V vy, cc ngi phi ht lng hiu dng cha m; phc c hiu dng cha m cng bng phc c cng dng Pht. Cc ngi phi bo n cha m nh vy". Tng nht A Hm quyn 11 ni rng : cng dng cha m, cng nh cng dng v i B Tt sp thnh Pht. Trong sch Ng Phn Lut, cun 22, k cu chuyn : "Khi Pht cn ti th, c mt A La Hn, t Pht, tn l Tt Lng Gi B Sa, v cha m ngho mun em n th mc cng dng cha m, nhng khng dm, bn hi Pht. Pht triu tp cc T kheo li ni rng : Nu nh mt ngi, trong mt trm nm, vai bn phi cng cha, vai bn tri cng m, d cho cha m c i tiu tin trn mnh, v em n thc mc qu nht th gian cng dng cha m, th vn khng bo p c ci n trong giy pht ca cha m nui dng mnh. T nay v sau, cc T kheo hy chm lo sut i cng dng cha m; nu khng cng dng th phm ti nng". Kinh Tng nht A Hm cun 11 cng c li dy ca Pht tng t nh vy. Trong kinh "B B Lng K" k chuyn : "C mt cng nhn ngho vo thi Pht Ca Dip ti th, tn l Nam B La tin theo Pht gio, sng hon ton nh xut gia, nhng v nui dng hai cha m gi m la, cho nn vn lm ngh gm duy tr sinh hot m khng xut gia". S thc, Pht gio tuy cho rng xut gia ly dc l ng qu, nhng cng khng cng p phi xut gia. Thm ch, trong gii lut, c quy nh r : "Cha m khng ng th khng c xut gia; nu cha m ngho, khng c ai phng dng, th con ci d xut gia cng ht lng phng dng nu khng th phm ti nng. Kinh Ni Na cn bn quyn 4 cng ni : "Nu xut gia, ni c cha m th vn phi cung cp y cho cha m". Nh vy sao ni c o Pht l bt hiu ? ng nhin, nhng ngi c u c hp hi, u tr vn ni l phi lp gia nh, sinh con ci mi l c hiu ! Vi nhng ngi nh vy th cn ni lm sao c ! Khng l g ngy nay, ngi th tc ni chung ch nui c con ci mnh rt t ngi nui ng c cha m. cng l kt qu ca t m tn "v hu vi i" ! Thc ra o hiu ca Pht gio l khng th hiu c i vi nhng ngi cn m tn thuyt "v hu vi i". Pht gio cho rng, ngi ta sng trong vng sng cht lun hi, i ny c nhin l c cha m; trong v s v lng i sng qu kh v v lai, c v s c v s cha m. Hiu dng i vi cha m i ny, cng phi cu cha m, i qu kh v v lai. Trong con mt ca v B Tt th "mi ngi con trai u l cha mnh, mi ngi con gi u l m mnh, i ny qua i khc, ta sinh ra t h" (kinh Phm Vng). V vy, thc hnh o B Tt, khp chng sinh, tc l hiu

thun vi cha m. ng nhin, Pht gio khng phi ging nh Mc T tng b Mnh T ph bnh l "xem cha ngi nh cha mnh, tc l khng c cha". Pht gio ch yu ni ti cha m ca i sng ny, t suy rng ra cha m c 3 i. V vy, Pht gio cho rng khp chng sinh l m rng vic bo n i vi cha m, gi l bo n chng sinh. l t cha m m suy rng ra chng sinh. V vy, Pht t trc ht phi hiu dng cha m, ri sau mi b th, phng sinh v cng dng Tam Bo. Thi quen th tc t chc ngy sinh nht thnh mt dp n ung linh nh, xut pht t mt t tng khng chnh xc. Theo quan im Pht gio, ngy sinh ca con cng l ngy au n ca m. Cho nn, ngy sinh ca con phi l ngy ngi con by t lng thng i vi m, lng thng cm ca ngi con i vi nhng ni au n ca m, khi con sp ra i, lng bit n ca con i vi cng sinh thnh, nui dng ca cha m, phi t lng bit n gp bi, gp trm bi ln vo ngy sinh nht ca mnh, thay v t chc sinh nht thnh ngy n ung linh inh. Nu cha m qua i th nn nhn ngy sinh nht ca mnh, lm cc cng vic thin nh b th, phng sinh, cng dng m, t mnh cng c phc c. Tri li, nu nhn ngy sinh nht m git tht g vt, ln b, n nhu th s khng c phc m cn gim phc, gim th. 44. PHT GIO C TRNG NAM KHINH N KHNG ? Trong Pht gio Nam truyn theo Thng ta b, v c bit coi trng v tr ca T kheo, cho nn v hnh chung, hnh thnh quan nim trng nam khinh n. Pht li hay rn dy hng T kheo sc p n b l ng s; n sc l ma, l rn c. Thc ra, bn tm ca Pht khng phi l trng nam khinh n, bi v sc dc l thuc c 2 gii tnh nam v n; i vi nam gii th ni n sc l ng chn b, cn i vi n gii, th nam sc l no khng ng chn b ? Do , trn quan im hc Pht chng qu, th nam n l bnh ng. Ch tr mt hn ch l ph n mun thnh Pht th phi chuyn thnh thn nam gii, cn th khng cn c khc bit g ht gia nam v n, trong vic hc Pht chng qu. Ph n c th thnh A La Hn, thnh B Tt. Th d nh B Tt Qun Th m thng hin thnh thn ph n. Khi cht ngi ph n ht sc gn gi vi tinh thn t bi ca B Tt. Pht cng thng ni : "Ly t bi lm c hnh ca n". Ph n ch thiu kh phch kin cng ca nam gii, cho nn trong kinh Pht, ph n khng th lm chuyn lun Thnh vng thng tr bn thin h c.

45. PHT GIO C PHN I CH GIA NH KHNG ? Khng. Pht gio quyt khng c min cng p phi thay i bt c mt phng thc sinh hot no. Xut gia ch l mt trong cc phng thc sinh hot ca Pht gio, cn gia nh mi l ci nn tng xy dng Pht gio. Nu phn i s tn ti ca gia nh th Tng Ni cng khng th sng c. Ngc li, c Pht vn tch cc khuyn khch np sng gia nh hp l. Kinh "Thin sinh" l b Kinh c tc dng ch o mt np sng gia nh hp l, mt np sng c o c, chnh xc gia mi ngi trong gia nh "Con ci phi bit n v hiu thun vi cha m. Cha m phi nui dy con ci, gip con ci to lp gia nh. Hc tr phi phng dng v cung knh i vi thy, thy phi ht lng dy d hc tr, phi la chn bn tt v thy gii cho hc tr; ngi v phi thng yu v phc v ngi chng, phi thnh thc lo toan vic nh; ngi chng phi chm lo nui dng v; ngi ch phi chu cp n ung, phi sn sc ngi lm cng; ngi lm cng phi ht lng phc v ngi ch. H hng b bn i vi nhau phi bit tn trng ln nhau; thng yu nhau, gip nhau, i i nhau vi lng thnh; ly li hay m ng vin nhau; ngi ti gia i i vi ngi xut gia nn cung knh mi ngi, b th cng dng; ngi xut gia nn hng dn ngi ti gia tin iu thin, hc iu thin [trn y l trch yu, khng phi l li vn ca kinh]. Ngoi ra, ngh xem bi ca tc gi "Lm c s nh th no" ng trong "Hc Pht tri tn" quyn I. 46. PHT T C TH KT HN VI NGI O KHC? o khc hay d gio, ch Anh l Hrathenism, vn l mt t khinh b c ngi theo o Do Thi v o Thin Cha dng ch nhng ngi thuc dn tc khc. y, chng ti i li, dng t "Ngoi o" v khng c t khinh mit. Pht gio khng ging cc tn gio khc b dn tc ha hay l gia tc ha. Pht gio khng c thi k th chng tc v k th tn gio. Pht gio khng c bt buc Pht t, trc khi kt hn vi ngi no, phi thay i tn ngng ca h theo mnh . Th nhng, mt Pht t chnh tn c tu dng, sau khi lp gia nh ri, phi c kh nng thuyt phc ngi yu theo tn gio ca mnh. y l iu c cn c trong kinh sch Pht gio. C em gi mt Pht t, g cho mt tn theo la th ngoi o (1) ngi tn ny lc u, kch lit bi bc Pht, thm ch tm cch hi Pht. Nhng cui cng,

ri b la th ngoi o v quy y theo o Pht. [Xem "Cn bn mc c gi, quyn 7, quyn 8]. Ngoi ra c n Pht t Tu Ma , cng g cho mt tn Ngoi o l V Lan, c cm ha c chng mnh theo Pht (Tng nht A Hm quyn 22). V vy, mt Pht t chnh tn, sng theo tinh thn "ng s ca bn nhip php", khng nhng khng bt buc ngi yu phi thay i tn ngng ri mi chu kt hn, m thm ch, lc u c th chu theo tn ngng ca ngi yu (ng s), ri sau dn dn cm ha ngi yu tin theo o Pht. ng nhin, hn nhn l chuyn ln c i, l nn tng ca hnh phc gia nh. Mt Pht t mi vo o, cng khng nn dng hn nhn lm phng tin truyn gio, n ni hnh phc gia nh b tan v. Do , iu kin ch yu ca hn nhn khng nn l tn ngng tn gio, m l tnh u hp gia hai bn. V vy, nu khng nm chc c c th cm ha i tng, th tt nht nn chn mt i tng cng mt tn ngng vi mnh, t chc thnh mt gia nh Pht ha. Nu khng do tn ngng bt ng m dn ti bi kch gia nh, l chuyn bt hnh ln khng hay. C th ni, t chc gia nh Pht ha l nhim v ca Pht t. Nu chng may, v hay chng khng chu thay i m vn gi vng tn ngng c ca mnh th c hai phi bit nhn nhc, tn trng tn ngng ca nhau. V chng l v chng, nh th, cha chin l nh th, cha chin; gia nh l gia nh. Nhng ni chung, chnh tn tt hn m tn; c tn ngng tt hn l khng c tn ngng. Bi v Pht gio khng phi l mt tn gio dn tc ha hay gia tc ha, m l mt tn gio t do ha. c Pht khng c ngn cm ngi khc tn ngng ngoi o, cng dng ngoi o, thm ch cn ni vi t ca mnh : "Nh ngi nn ty sc mnh m cng dng cho ngoi o" [Trung A Hm, quyn 32, tr. 133] __________________ (1) La th ngoi o : phi ngoi o tu hnh khng mc qun o. La th l trung.

47. PHT T C PHI TIN HNH HN L O PHT KHNG Hn l Pht gio, khng thy c cn c r rng trong ba Tng Kinh in. V vy, Pht gio khng c cng iu tm quan trng ca vic t chc hn l Pht gio. Mi hn nhn cng khai u c Pht gio tha nhn. Pht gio ch nghim cm vic t thng. Pht gio gi t thng l t dm, xem l hnh vi phm ti. Nhng trn c s gia nh Pht ha, th hn l Pht gio l tt yu. t nht, vic c hnh hn l Pht gio chng t nam n kt hn u l t Tam Bo v sau kt hn, gia nh h cng s l gia nh Pht ha; tc l gia nh gi 5 gii v 10 thin; mt gia nh ha thun, yn vui. V vy, cc Pht t chnh tn nn t chc hn l Pht gio v ng vin bn b thn thuc t chc hn l Pht gio. V hn l Pht gio khng c cn c r rng trong ba tng Kinh in, cho nn, hin nay, nghi thc ca n cha c thng nht quy nh. Nhng nghi thc ch yu nn l, hai ngi cng quy y Tam Bo v tuyn th thng yu tn trng nhau, v di nh sng ho quang ca Tam Bo, long trng kt bn thnh v chng, thng yu nhau, tng tr nhau. Theo quy nh ca lut T kheo th ngi xut gia khng c lm mi gii hn nhn, nhng khng quy nh ngi xut gia khng c lm chng cho hn nhn, hay c th lm chng cho hn nhn. Nhng nu ly quan im ca o gii thot m cn nhc, th ngi xut gia khng nn lm chng cho hn nhn; tuy nhin, nu ly quan im ca o B Tt m suy xt th v l do Pht gio ha x hi, v B Tt xut gia vn c th lm chng cho cuc hn nhn, nh l phng tin tip dn chng sinh vo o. 48. PHT T C TH LY HN CHNG Vn ly hn cng khng d g tm ra cn c r rng trong Kinh Pht. Bt qu, Pht gio ch trng s tt p ca hn nhn v trch nhim ca hn nhn. Sau khi kt hn, v chng phi thng yu nhau, tn trng nhau, mi ngi phi gi bn phn ca mnh, lm trn trch nhim ca mnh. Pht gio nghim cm t dm. Gia nh tan v, phn ln l do c v ln chng u c t thng vi mt i tng khc. Nu c hai bit gi gn nghim tc, khng t dm th gia nh kh b tan v. i vi nhng cuc hn nhn b tan v, Pht gio ch trng khuyn khch ti hi. V vy m tuy Lut cm T kheo

khng c lm mi gii hn nhn, nhng li cho php T kheo gii ha nhng cp v chng ly hn" [T phn lut, quyn III]. Bi v, s ly hn i vi nam cng nh n u c nh hng tm l khng tt; nht l i vi vic gio dc con ci, cha m phi c trch nhim v mt o c; ng ring v quan im y m xt, c th ni Pht gio phn i ly hn. Th nhng, Kinh Pht khng c ni ly hn l phm ti. V nu, c chuyn tnh cm xung khc khng th iu ha, hoc c l do nghim trng nh b ngc i, mun nhn nhc chu ng cng khng th c th vn phi ly hn, nhng nu ch v l do tha mn tnh cm m ly hn th l iu khng o c, Pht gio khng th chp nhn, cho nn cng l ti c, v cha m ly d, ngi au kh thit thi nht l con ci. Theo tc xa Trung Quc, ngi n ng ga v c th ly v khc, gi l tc huyn, l hnh vi hp vi o c. Cn ngi n b ga chng th phi th tit c i mi c ngi khen. Quan nim "th tit" thc ra xut pht t tp qun "trng nam khinh n". n th khng nh vy ? Theo n th ngi chng i vng 6 nm lin khng c tin tc, ngi v nh c quyn i ly chng khc. Theo Kinh Pht khi ngi n ng mun xut gia, trc ht phi v, cho v c t do. Ngi n b "mt" chng phi c quyn tc gi. l iu Pht gio cho php v hp vi o c. 49. PHT GIO C CHO RNG TR CON C TH TIN PHT? Pht gio khng tha nhn thuyt ti nguyn th ca o C c, v vy cng khng cho rng, tr con l c ti. Nu tr con c ti th l do nh hng ca nghip nhn i trc, hun tp vo Thc th Tm ca n. l ci m Pht gio gi l "nghip". Tr con, khng th v l do sinh ra i m phi tha k "nguyn ti" ca t tng. tui tr con, cha c u c phn on. Ci nghi thc quy y ca tn ngng Pht gio, nu khng xut pht t mun tht s ca ngi quy y, th khng c gi l quy y. Pht gio ch trng, tr con t 7 tui tr ln mi c xut gia. Nu t iu y suy rng ra th l quy y Tam Bo ch c th c hnh i vi tr con t by tui tr ln, l tui bt u c ch phn on phn bit. Nhng Pht gio rt tin tc dng hi hng cng c, v vy m khuyn khch Pht t, khi con mi sinh, hay l con y thng y nm, u nn t

chc b th, trai tng, nim Pht, tng kinh, cu cho tr con c phc th v tr tu. [Tng A Hm, quyn 25, Ng vng phm] 50. PHT T C QUAN NIM V QUC GIA HAY KHNG ? Pht gio l tn gio theo ch ngha trng n (bit n). C bn n : n cha m, n chng sinh, n quc gia, n Tam Bo. Hiu dng cha m, khp chng sinh, bo h quc gia, cung knh Tam Bo, u ch c mt ng c l bo n. V vy mt Pht t chnh tn, phi c thc v quc gia, l iu khng th no nghi ng c. Pht Thch Ca, sau khi thnh o, thng xuyn i du ha khp ni, rt t c hi tr v nc c Ca T La V. Nhng khi Pht v gi c v vua nc X V l Lu Ly i vng, tr mi th ngy xa ng b dng h Thch Ca lm nhc, bn dng o qun tin nh thnh Ca T La V, th git sch dng h Thch Ca Ca T La V. c Pht bit vic ny, bn mt mnh ngi gc cy kh ho, di nh mt tr nng chi chang, trn ng qun i ca vua Lu Ly i qua. Vua Lu Ly hi : "Sao ngi li khng chu ngi trong bng dm mt ?". Cu tr li ca Pht rt cm ng : "Bng mt ca h hng thn thuc cn hn bng mt ca bt c ngi no khc". [Tng nht A Hm, quyn 26, phm ng Kin]. Vua Lu Ly ba ln tin qun gp Pht, u phi ba ln lui qun. n ln th t, Pht bit r y l nh nghip ca dng h Thch Ca, khng th xoay chuyn c, bn thi khng cn ngn cn on qun ca Lu Ly vng na. Trong lch s Pht gio Trung Quc, c s kin i s Huyn Trang i cu Php n , v li du vt huy hong ca vn ha Trung Quc ti n . Mc d i s rt c ngi n ngng m, trng vng, nhng ng lun lun nh t quc, hng v t quc. Khi i s Php Hin lu li x Tch Lan, c ngi tng ng mt ci qut la trng ca Trung Quc. nc ngoi, thy c mt sn vt Trung Quc, ng cm ng n mc nc mt chy m a. Lng yu t quc nh vy rt ng vi tinh thn Pht gio. Nin hiu Thin Bo i ng, An Lc Sn lm phn. V quc kh cn tin, cho nn i s Thn Hi ng ra, ly "tin hng ha" gip cho Quch T Nghi chiu m binh m, cui cng bnh nh c cuc ni lon ca An Lc Sn.

Vua khai sng triu nh Minh l Chu Hng V lt nn thng tr ca ngi Mng C, lp ra chnh quyn ngi Hn, thc l mt v anh hng dn tc c i ti thao lc. Nhng mi ngi u bit Minh Thi T l mt Pht t chnh tn, khi cn nh, tng xut gia. thi cn i c php s Tn Ngng vn l bn ca Tn Trung Sn. ng cng l ngi cng hin nhiu cho cuc cch mng dn quc. ng nhin, nu ng trn quan im x hi l tng ca Pht gio m ni, th Pht gio quyt khng phi l ch ngha quc hp hi, m l mt ch ngha i ng th gii trit , thm ch mt ch ngha i ng, bao qut c v tr v tn, v Pht gio yu thng ton th nhn loi v tt c chng sinh. Th nhng, ch ngha dn tc li l nn tng ca ch ngha i ng v tr. Mun t ti mc ch y, th trc ht phi yu thng dn tc mnh, quc gia mnh, nu khng th s khng c c s. 51. PHT GIO C TH THAM GIA QUN S CHNH TR ? Pht gio khng phi l mt tn gio c tnh chnh tr, cho nn Pht gio cng khng c tham vng chnh tr. Th nhng, nguyn tc ca chnh tr l x l cng vic ca s ng ngi. Pht gio l mt nhm, mt tp th trong s ng ngi , cho nn cng khng th sinh hot tch ri khi chnh tr c. Nn chia chnh tr thnh chnh quyn v tr quyn. Chnh quyn thuc v nhn dn, tr quyn thuc v chnh ph. Pht gio , t nht cng c cc quyn li ca chnh quyn, nh cc quyn tuyn c, bi min, sng ch (php lut), phc quyt, Pht gio phi c tham gia cc quyn li . Ch trng ca i s Thi H thi cn i "vn chnh bt can chnh" l ng c ch (1). _________________ (1) ngha l tham vn chnh tr, nhng khng can d chnh tr. Tng Ni c trch nhim tu hnh, hong ha, v vy khng nn trc tip tham gia nm v chp hnh chnh quyn. Cn nu chnh quyn yu cu tham gia kin v cc vn c tm quan trng thit thn, th nn tham gia kin. Cn c nguyn tc , Tng Ni nn tham gia cc cng vic nh bu c, ng c

ngh s, c th ly kin ca Pht gio cng hin cho s nghip dng nc; nu khng th quyn li ca Pht gio c th b ngi khc b ri. Kh c Pht Thch Ca cn ti th, Ngi thng gip cho quc vng i thn nhiu kin qu bu. ng nhin, i vi nhng ngi xut gia, tha thit cu gii thot sinh t v 3 gii th c th x b mi quyn li chnh tr. Tuy vy, trong x hi t nay v sau, d l n trong rng su, cng kh m tch hn khi mi sinh hot chnh tr. Cn Pht t ti gia th ng nhin phi tham gia cc cng tc qun s, chnh tr. Mt ngi Pht t ti gia c l tng, c nhit tnh, c tinh thn trch nhim, phi phc v ht sc mnh cho nhn dn qun chng, trn mi tng lp v mi phng din. Theo gii lut nh Pht, Tng Ni c th thuyt php cho qun nhn nghe. 52. PHT GIO C PHI L MT TN GIO HA BNH CH NGHA Theo bn cht ca Pht gio m ni, da vo lch s Pht gio m ni th Pht gio l tn gio yu chung ha bnh nht. Pht gio ch trng thuyt t bi. T l em li ci vui cho mi ngi, mi chng sinh. Bi l cu kh cho mi ngi, mi chng sinh. Trong thc tin ca thuyt t bi th khng thy c ngi no ng gin ng ght, m ch c ngi ng thng, ng yu. V vy, Pht t xem chin tranh l chuyn tn nhn ht sc. Pht t th hy sinh, cng hin sinh mng ca mnh cm ha k cng bo, ginh ly ha bnh, cn hn l chp nhn chin tranh. Trong lch s, Pht gio tng b bc hi bi tn gio khc hay l bo quyn chnh tr, nhng Pht t hoc l ung dung cht v o, ch khng dng bo lc chng i li. Trong thi Pht Thch Ca, vua Lu Ly vng nc X V em qun tiu dit ging h Thch Ca. Ngi tr v x Ca T La V lc by gi l em ca Pht Thch Ca, tn l Ma A Nam, vn l mt Pht t thun thnh. V mt qun s m ni, lc lng v trang ca Ca T La V c th chng li thm ch y li qun i ca Lu Ly vng. Nhng h khng mun mu, h m ca thnh u hng. Nhng Lu Ly Vng v s u hng y m tha cht cho dng h Thch Ca. Trong tnh hnh , Ma A Nam yu cu Lu Ly Vng cho php ng trm mnh di nc. Trong thi gian trm mnh, thi th cha ni ln th nhng ngi thuc dng h Thch Ca c th b trn, qun ca Lu Ly Vng khng c bt git h. Ch sau khi thi th ng ni ln, mi bt git h, Lu Ly Vng ng . Nhng sau khi Ma

A Nam nhy xung nc th ngi ta ch mi mi rt lu khng thy thi th ni ln. Cn nhng ngi dng h Thch Ca th trn sch ht. V sau, Lu Ly Vng cho ngi nhy xung nc m tm thy Ma A Nam ct tc mnh vo r cy di nc, khin cho thi th khng ni ln c. Nh vy, trnh chin tranh mu, dng h Thch Ca u hng v cu dng h Thch Ca khi b dit vong, Ma A Nam chu hy sinh mng sng ca mnh. Vic ny, khin cho Lu Ly Vng cm ng, ra lnh nh ch vic tn st dng h Thch Ca (Tng Nht A Hm, cun 26, ng Kin phm). Cu chuyn k trn c th minh ha Pht gio tht s l tn gio ha bnh. Tuy nhin, trong kinh Pht, cng tng c s tch thn Kim Cng ni gin, hy dit bn qu qui t ma. Nhng s tch ny ch c gi tr biu trng sc mnh tinh thn ca cng phu tu hnh, khng phi l chuyn thc t. Th nhng, hnh ng ca cc v B Tt c th linh hot, da vo cn tnh khc nhau ca chng sinh v yu cu khc nhau ca hon cnh thi th. V d trong kinh Hoa Nghim Ngi Thin Ti ng T trong 53 ln tham vn, cng gp v B Tt tham gia chin tranh, thc hnh nhng hnh pht khc lit v.v Trong 33 ha thn ca B Tt Quan Th m, c ha thn lm i tng qun. Trong gii bn Du gi B Tt c ni : nu c trng hp gp bn gian c v tham tin ca m git hi nhiu ngi hay git cc bc chng qu Thnh i hay Tiu tha, v trnh cho bn ny khi a a ngc v gin v ti git ngi nh vy, v B Tt c th ra tay git bn ny trc, th mt mnh mnh a a ngc cn hn. Pht gio chp nhn nhng trng hp git ngi nh vy, xut pht t tnh thng ngi, ch khng xut pht t lng gin, lng tham. 53. PHT GIO C CH TRNG THUYT TNH NGI VN THIN l mt vn tranh lun trong Nho gia Trung Quc : Mnh T ni bn tnh ngi l thin, Tun t ni bn tnh ngi l c. Dng Hng ch trng bn tnh ngi l thin, c ln ln. Cng Tn T ch trng tnh ngi khng phi thin khng phi c. Vy th, ni cho cng, ch thuyt no tng i ng ? Ngi i sau, ni chung, u thin v ch thuyt ca Mnh T, v Khng Mnh l Nho gia chnh thng.

Do , cng c th ni Pht gio cng ch trng bn tnh ngi l thin. V Pht ni "chng sinh u c y c tng v tr tu ca Nh Lai. Tt c chng sinh u c Pht tnh". l cn c ca ch trng bn tnh ngi l thin ca Pht gio. Trn thc t, c th ni Pht gio, v bn cht khng thuc v tnh thin lun v tnh c lun. Chng sinh u c Pht tnh. y l tnh thin lun. Nhng t thi v thy n nay, v b v minh che lp, nn cha thnh Pht c, l tnh c lun. V rng, ngi ch trng tnh thin lun c th nh phng c m tr nn thin. Ngi ch trng tnh c lun c th on tr c m tr nn thin. Quan im c khc nhau nhng cng nhm vo mt mc ch. V vy Pht gio c th quay bn tri, bn phi u c, v u cng mt ngun tt c. Nu ng v cn bn m ni, Nho gia ni ngi bn tnh l c hay l thin, u ch hn ch nhn bn tnh ca ngi trong mt i, t khi con ngi mi cho i bng ting khc oe oe. H khng th cu xt c hnh vi, tc l nghip ca con ngi trong i sng qu kh, cng khng th cu xt c hnh vi thin c ca con ngi trong i sng v lai. Mnh T v thin trng l tnh, cho nn ch trng bn tnh ngi l thin. Tun t coi trng s chuyn bin ca vt tnh, cho nn ni bn tnh ngi l c. Tht ra, c hai u ch thy mt bn; thy bn ny m khng thy bn kia. V im ny m ni, Pht gio khng phi l tnh thin lun, cng khng phi l tnh c lun. V Pht gio xem xt chng sinh l t thi v thy n nay, cho n khi t mc ch ti hu l thnh Pht. Cn i vi con ngi trong mt i sng hin ti, th kh lun on l thin hay c, v c Pht tnh l thin, li c v minh l c. Khi c Pht tnh, c v minh ri. Trong sinh t l v minh, thot khi sinh t l Pht tnh. Vt tnh th xut pht t v minh, L tnh th ny mm t Pht tnh. y l mt ch th, nhng c 2 mt. Do , ni bn tnh ngi l thin, c nhin l khng ng, nhng ni l c, li cng khng ng. Nu xem xt con ngi trong mt i th khi mi lt lng m, c thin c c ri; nu hng v thin l thin, nu hng v c l c (ch 10). Nu vy th phi chng Pht gio, ging nh thuyt ca Dng Hng ch trng thin c ln ln. Cng khng phi. Pht gio ch trng v minh phin no c th dn dn b hng phc v on tr. Khi on ht v minh th Pht tnh s hin l y . gi l on phin no, chng B , liu sinh t, nhp Nit Bn. cng v phm phu trong vng sinh t, phin no l c, Pht tnh l thin; Mt khi chng o B , nhp Nit Bn th

cn bn, khng th ni c c v thin; vn thin c l quan nim thuc php th gian; cn trong php cu th, khng c thin v c. Thin khc vi c; c thin th tt phi c c; v vy, mc ch ca Pht gio l khng ni c, cng khng ni thin. Thc ra, vn thin c trong th gian cng khng c gi tr tuyt i. Th d, thuc c c th git cht ngi nhng cng c th cu sng ngi. Thuc hay c th cu sng ngi, cng c th git cht ngi. V vy, Pht v B Tt l bc Thnh, i vi bn thn cc Ngi, khng th ni thin hay c, m cc Ngi quan h vi chng sinh, cng gi tm bnh ng, khng phn bit thin, c. C nh vy, mi khp chng sinh c. Thin c bt qu l do chng sinh ng chp m c; Th nhng, ch thuyt Pht gio khc vi thuyt ca Cng Tn T cho rng khng c thin, c. Bi v, cng v phm phu trong th gian th phi phn bit c thin, c c. Ch sau khi xut th, mi ni khng c thin, khng c c. Chnh v quan nim thin c ca Pht gio khng c tnh cht vnh hng, cn phi xa b, cho nn nu min cng t tn cho ch thuyt Pht gio th c th ni l thin c gii thot lun. 54. PHT GIO C BAO NHIU TN PHI y l mt vn khng th n trnh c. V rng, Pht Php tuy ch c mt v, nhng do trnh cn c ca ngi tip thu cao thp khc nhau, thi i v hon cnh sng cng khng ng nht, cho nn c s gii thch khc nhau v Pht Php. Trong Kinh c cu : "Pht dng mt vin m thuyt php, chng sinh ty loi m hiu li Pht ging. t l : nu ng lp trng ca Pht m xt th Php mn no cng dn ti Nit Bn. Nhng ng gc cc t Pht m ni th mi ngi u c php mn s trng ca mnh. Nh 13 v t ni danh ca Pht, mi ngi u c tnh cch c th ni bt ring, u c bn o ring ca mnh [Tp A Hm 16 tr. 447]. y c th ni l du hiu sm sa nht ca phn tng, phn phi trong Pht gio. Trong thi gian - 500 nm sau khi c Pht nhp Nit Bn, ch ring n , Pht gio Tiu tha chia thnh 20 b phi. i khi ch v mt im bt ng rt nh, cng tch thnh mt b phi ring, Pht gio Tiu tha, chia thnh nhiu b phi, cho nn khng c c chun mc thng nht do s nghip gio ha ca mnh. Pht gio i tha Khng Tng ca M Minh v Long Th cng nhn c hi ny m hng khi n .

Vo khong 1000 nm sau khi Pht Nit Bn, Duy Thc Hu Tng ca V Trc, Th Thn, Thanh Bin, H Php c thnh lp. T , Pht gio i tha n chia thnh Khng, Hu hai tng. Sau t lu, Mt gio li hng khi, em Pht gio i tha chia thnh Hin gio v Mt gio, em Khng tng v Hu tng nhp vo Hin gio. Sau khi Pht gio truyn vo Trung Quc, lc u cng khng chia thnh tn phi. V sau, do s nghip phin dch dn dn thnh vng, s kinh Pht c dch ra ch Hn rt nhiu, v cng do cc nh Pht hc Trung Quc tin hnh phn loi v tn phi i vi Pht Php, cho nn mi c tng phi xut hin Trung Quc. Nhng tng phi Pht gio c thnh lp u tin Trung Quc l Tam lun tng v T lun tng da vo cc bn dch ca Cu Ma La Thp i ng Tn. l nhng tng phi hng ng vi i tha Khng tng n . Nhng tng phi ny, n thi i s Gia Tng mi c thnh lp hon chnh. ng thi, da vo b lun "Thnh Thc" ca Tiu tha m lp ra "Thnh Thc tng", da vo b lun "Cu X" thuc Hu B m lp ra "Cu X Tng". Da vo Nit Bn m lp "Nit Bn tng". Da vo b "Nhip i tha lun" m c "Nhip Lun tng". T khi ngi i Ma t n n, truyn tm n ca Pht, m c Thin tng, i ng, c o Tuyn chuyn mn truyn b b "Lut t phn" m thnh lp Lut tng Nam Sn. Vi ni dung b Kinh Php Hoa c tng hp v trin khai m c Thin Thai Tng vi i s Tr Khi. Vi php s Huyn Trang i cu php n v, gii thiu cc b "Duy Thc lun" m Php tng tng c thnh lp. Vi ni dung b Kinh Hoa Nghim c tng hp v trin khai, Hoa Nghim tng c thnh lp vi i s Hin Th. Vi i s Tu Vin t chc "Bch Lin o php mn nim Pht", Tnh tng c thnh lp. Sau c 3 cao tng Mt gio c ng u l Thin V y, dn Trung Quc vo nm Nguyn nin i nh ng. Cc v ny dch nhiu b kinh mt gio m thnh lp nn Mt tng Trung Hoa. Tng cng li, Trung Quc c 13 tng phi. Trong s ny c 2 tng Cu X v Thnh Thc l thuc v Tiu tha; d cn li u thuc v i tha Pht gio. V sau, do quan h nh hng ln nhau, hoc mu thun hoc ha hp, m t 13 tng ban u, thu li ch cn 10 tng phi : Nit Bn tng nhp vo Thin Thai tng; a Lun tng nhp vo Hoa Nghim tng; Nhip Lun tng nhp vo Php Tng tng;

Biu sau y lit k cc tng phi, v nu mi quan h gia chng vi hai b phi ln Khng Tng v Hu Tng. xx Qua s gii thiu ca tng phi nh trn, Pht gio Trung Quc nhn chung m ni l hng thnh. Nhng t cui nh ng tr i, Tiu tha khng cn c coi trng. Tam Lun v Duy Thc khng cn ngi nghin cu. Mt tng xut hin Trung Quc nh Hoa u m. Sau php nn ng V Tng, nin hiu Hi Xng th 5, Mt tng chuyn t Trung Quc sang Nht, khng cn c du vt ti Trung Quc na. Hon cnh a l v bi cnh x hi Trung Quc khin khng th gi gn gii lut mt cch tht nghim tc c, v vy m Lut tng, khng khc g ngi th thoi thp, cn cng nh mt. Thnh nht ch c Thin tng. Sau Lc T Hu Nng, Thin tng chia lm 5 phi. Trong 2 phi ny th phi Lm T v phi To ng pht trin hn c. Tt c Tng Ni Trung Quc hin nay, hu ht thuc 2 phi ny. V mt hin dng gio l th ch c hai tng Thin Thai v Hoa Nghim hot ng cm chng. n hai thi i Tng v Minh, c mt s cao tng ch trng kt hp Thin v Tnh cng tu, nh Ngi Vnh Minh Din Th (T nm th hai ng Ai n Tng Thi T nguyn nin), v vy m Pht gio Trung Quc cn i, ngoi Thin v Tnh ra, khng cn c g khc na (ch 11). T cui nh Thanh n nhng nm u Dn quc, do c nhiu kinh sch Pht c a t Nht Bn tr v Trung Quc, cho nn c hin tng cc tng Tam Lun, Duy Thc, Lut, Mt v.v hi sinh tr li Trung Quc. ng tic l, hng my trm nm li y Trung Quc khng c gio dc v bi dng nhn ti c h thng. Vic Pht gio Trung Quc c tip tc c vn may hng thnh li hay khng, l cn ch i n lc chung ca chng ta. Ngoi Trung Quc ra, Pht gio ta, cc vng khc trn th gii, cng c nhiu tng phi : nh Pht gio Nam truyn Thi Lan chia thnh i tng phi v Php tng phi. Mt gio Ty Tng chia thnh Hong gio, Hng gio, Bch gio, Hc gio. Pht gio Nht Bn cng ging nh Pht gio Trung Hoa, nhng c Tnh chn tng v Nht lin tng l c sc. Ha thng n Thun, gn y c bnh gi o Pht Nht Bn nh sau : "Pht gio kiu Nht Bn khng phi l gia nh c Pht gio ha, m l Pht gio b gia nh ha; khng phi l Pht gio ti gia, m l Pht gio

xut gia b bin cht [Hi Triu m], quyn 34, s thng 7 bi "Phng chm xy dng Pht gio ti gia". chnh l c sc ca Pht gio Nht Bn. Cui cng, ti xin ni thm mt cu : S phn tng, phn phi trong Pht gio ch l mt vn chi tit phn loi, khng phi l s thay i trong t tng c bn. Chnh v vy, trong tng lai khng xa, mt nn Pht gio thng nht s xut hin trn th gii ny. 55. DUY THC C PHI L DUY TM KHNG Khng phi. Duy thc lun tuy xem tinh thn l ch th, nhng khng ph nh vt cht, cng khng ph nh hin tng khch quan. Cn nu phi ph nh, th s ph nh n ch "khng" trit . Ngay c thc cng khng cn, th lm sao ni duy thc c. K thc, nu bn ti duy tm lun trong trit hc, v nu loi tr duy vt lun ra th hu ht cc trit phi cn li u thuc duy tm lun. Nh Ba con, Locke, Hume v.v u thuc ch quan duy tm lun [Bi cn, Lc Khc, Hum v.v] Hegel (Hch Cch Nh) l duy tm lun khch quan, Kant (Khang c) l duy tm lun ch. Thim mu s l duy tm lun kinh nghim. Bc k ny (Berkeley - Bch cch lm) l duy tm lun trc gic. La T l duy tm lun hoi nghi (S phn loi i vi duy tm lun nh trn da vo bi "Php tng duy thc hc Khi lun" ca i s Thi H). Ni chung li, bt k l loi duy tm lun no cc trit gia u a ra mt tiu ch lm c s lp lun ca h, v vi c s , h kh trnh khi sai lm ly cc b hay b phn lm ton din hay ton b. Thuyt duy tm lun hoi nghi c quan im tng i "thong" hn, nhng n khng th vch ra c con ng quy kt cu knh, cho nn cng khng trnh lm cho ngi ta bng hong phn vn. Cn duy thc lun Pht gio th th no ? Tuy ni "3 gii l duy thc" vn s vn vt trong ba gii u l bin tng ca thc th tm, u l tng phn, l hin hnh ca thc th tm, nhng khng ph nh s tn ti ca chng sinh bn ngoi t ng chng ta. Ni ba gii l duy thc l ni mi hin tng trong ba gii u do thc th tm ca chng sinh trong ba gii tp th bin hin ra, tc l bin tng ca cng nghip ca chng sinh trong ba gii.

Thc th tm khng nhng ch cho tm thc hin ti, m cn ch cho tm thc b nghip hun tp t thi v th n nay, v vy m cng gi l nghip thc. Hin hnh ca nghip thc chnh l tng phn ca thc th tm, l hin tng ba gii, l th gii trong chng ta ang c tr. Th gii ca chng ta v vt cht l do thc th tm ca chng sinh cng loi biu hin ra. Cc chng sinh h tng duyn vo nhau, tc l cng do thc th tm ca chng sinh cng mt loi biu hin ra. V tr quan ca duy thc lun c gi l "A li gia duyn khi" A li gia thc l dch m t ch Phn ca Thc th tm : A li gia thc c ngha l Tng thc, n chp cha, tng tr tt c mi ht ging ca Nghip. Khi ht ging ca Nghip hin hnh th tc l nghip kt thnh qu bo; cho nn qu bo cng l do thc biu hin. l ng v bn th s vt m ni. Cn nu ng v mt hin tng ca s vt m ni th l "Nghip cm duyn khi". Bi v, qu bo - hin tng do Thc th Tm biu hin, thc t l do nghip lc ca tng chng sinh to ra. Nu ng v phng php m ni, th d l A li gia duyn khi hay l Nghip cm duyn khi cng u l nguyn l c bn ca Pht php l "duyn sinh lun". Mc ch ti hu ca Pht php ch l mt ch "khng" m thi, v Pht php khng cn thit lp mt ngu tng siu hnh no ht, do m cng khng phm sai lm ly cc b lm ton th. Do duyn sinh m suy thnh khng, ng cng khng, php cng khng, v vy khng lm ngi ta phi phn vn bng hong. i vi cc nh trit hc khc ni chung, ch "ng", ch "ti" l khng th xa b c, ch "php" (s vt) li cng khng th xa b c. Bi v nu h xa b ci m h chp l ngu tng c bn ca h, th h s khng khc g mt ni nng ta, mt ch ng, tr thnh lc lng ! V vy, khng th em so snh duy thc lun Pht gio vi bt c mt loi trit hc duy tm no ! 56. THIN TNG C PHI L THIN NH KHNG Khng phi. Thin tng khc vi thin nh. Bi v Thin tng tuy ch trng tham thin nhp nh, nhng thin nh khng phi l thin tng. T "Thin tng" l do Trung Quc t ra. Khi Pht cn ti th, khng c danh t Thin tng, m ch c cng phu thin v ni dung thin. Phng php tu tr gii thot ca o Pht ly gi gii lm c s, ly thin nh lm trng tm, ly tr tu lm mc ch. Gii nh Tu l ba mn v lu hc, thiu mt mn l khng c. Ba mn hc ny lin quan vi nhau, h tr

nhau; do gii m sinh nh, do nh m pht tu. Nh tu tu m chng o gii thot. nh tc l Thin nh. Thc ra, thin tng Trung Quc ch trng gic ng ch khng ch trng thin nh. ng thi, thin nh cng c rt nhiu loi. C php thin nh xut th ca o Pht, gi l dit tn nh [dit tn ht phin no], li c php thin nh th gian ca Ngoi o, phm phu v c ca gii sc sinh na; l ci m tnh thng gi l bn thin tm nh. Bn thin tm nh cng l qu trnh tu tp nh xut th ca o Pht. Ch c khc l ngoi o tu tp th gian nh cu sinh ln ci Tri, cn Pht gio tu tp th gian nh l tin ln nh xut th gian. V vy m Thin ngoi o gi l th gian thin; thin Pht gio gi l cn bn tnh thin. Thin nh Pht gio cng chia lm Tiu tha thin v i tha thin. Tiu tha thin nhm mc ch gii thot khi sinh t. i tha thin nhm mc ch ngh thut ha cuc sng, v d nh Thin tng Trung Quc, cho rng ch ci, gnh nc cng u l Thin; n cm, ng ngh cng l nh tm; ch trng gi gn c tinh thn an nh, khng giao ng, ch khng yu cu hnh thc ngi thin nh bt ng. Hn na, thin v nh kt hp dch m v ngha t ch Phn Dhyana, c ngha tnh l [yn lng m suy ngh] cho nn cng c th dch l nh. Tuy nhin, hai ch thin nh cng nn phn bit. Thin l tm cnh ca ci tri sc gii, v vy m sc gii cn c tn gi l T thin thin (cc ci tri bn thin). Cn nh l tm chuyn nht. Tm chuyn nht l tm trng c th c Dc gii, v cng c th l c ci Tri v sc. Thm ch, c xut th nh siu vit 3 gii, cng vn c cc tm chuyn nht . V vy, phm vi ca thin l hp. Phm vi ca nh l rng. Thin cng l mt loi nh. Nhng cng c ngi gi xut th nh l xut th gian thng thng thin. V gi nh ca ngoi o trnh thp l Gi h thin, tc l thin ca co hoang. T nh trong ting Phn ngoi ch tam mui ra, cn c nhng tn gi khc na l : Tam ma a Tam ma bt ; Tam ma tt a na din na Xa ma tha Hin php an lc. Cht a y ca A yt la a v.v

V rng, phm l Thnh th u c nh tm, thm ch c ngi n gi nam n giao hp l Tam ma bt , l th hng ng ch. Bi v lc giao hp cng c tm tp trung, nim vui dm dc trn khp thn ngi, ging nh hin tng nh tm vy. n ni, c ngi xng cc thuyt nh tnh mng cng tu, thn tm cng tu, cho rng c th tu nh trong nim vui dm dc ca nam n [xem cun o thnh Pht ca Php s n Thun; tr. 144]. ngha tu nh b h thp ti mc nh bn n th, thc l ng thng hi vy ! Th nhng, iu ny cng cho ta thy, n c mt quan nim rt rng ri v nh tm, c th ni l khc vi tn ch ca Thin tng Trung Quc nh mt tri mt vc vy. Chnh v thin nh khng phi l thin tng, cho nn trong cc tn gio trn th gii, h c i cht hiu nghim thn b u l do cng phu thin nh m ra, d rng l do tr ch, l bi, tng nim hay l cu o m c. V vy cho nn, phm phu v c n loi sc sinh na nh co chn, ch cn tm chuyn nht vo mt cnh l c ngay t nhiu hiu nghim thn b, gi l thn thng. Nhng, hon ton khng phi l thin tng Pht gio. V Thin tng Pht gio tuyt i khng c ch trng t cho c php thn thng. 57. N V TIM L TH NO Nhiu ngi hiu nhm trong vn n v tim, cho rng php mn n gio khc hn vi php mn tim gio; c nhiu ngi ham chung ci d dng tin li, cho nn cao n gio v bi bc tim gio. Mi ngi u bit, Thin tng ch trng n ng. Khng lp vn t v ch thng vo ngun tm, ch trng nim trc m l chng sinh, nim sau ng l Pht. Ngoi Thin tng ra, khng c mt tng phi Pht gio no khc c mt quan im "cp tin trit " nh vy, do m c nhiu ngi tu theo Thin tng, i lc cng ph bnh nhng ngi hc theo tim gio, l theo ng li tri gii [tri thc hiu bit]. Thc ra, hai php mn tim v n l 2 mt ca mt th : n l do tim m ti n; tim l nhn n m c tim. Khng c tim th cng khng c n; C n, tt trc c tim. Tim l nhn ca n. n l kt qu ca Tim. V vn ny, t nm 47 ca Dn quc, ti c nhn thc nh sau : "Ci gi l n l im t ph cui cng ca mt nim, hay l s thnh thc chn

mi ca ci duyn cui cng cng nh, mt qu trng g c p 20 ngy ri, nu con g con khng sc ph v v trng, th ch cn g m m nh mt ci l con g con thot ra khi v trng ngay. G m m, l ci duyn cui cng, gip cho g con thot khi v trng. Chng ta hc Pht cng vy. Nh trong cc i sng trc, cn c c bi dng su dy, cho nn n i ny, mi nghe qua vi ba cu ca o, bng tnh v vt phm, bc ngay vo hng ng bc Thnh : v vy, ci gi l n ng cng khng c g l thn b c". [Pht gio nhn sinh v tn gio; tr. 78] Do , nu ng qu v Pht m nhn chng sinh th tt c chng sinh u c y c tng tr tu ca Nh Lai, u c kh nng thnh Pht, v vy Pht xem chng sinh l bnh ng vi Pht, chnh l n gio. Nu ng lp trng chng sinh m nhn Pht th chng sinh tuy c kh nng thnh Pht, nhng mun thnh Pht th phi qua mt thi gian di tu hnh, Kinh qua 52 th bc mi t c ti qu v Pht, l ni v tim gio. Khi cng phu tim tu c trn y th qu v Pht cng c thnh tu, v di gc cy B , bc v thng chnh ng gic "ra i". Ni ngc li, n l s bt u ca tim. Tim chnh l n trong thc tin. n l s xut pht ca tim. Tim l n ko di. Bi v n ng m Thin tng Trung Quc ni l ch gic ng tri kin ca Pht. Kinh Php Hoa phn chia s chng ng tri kin Pht thnh "bn giai on ca 2 mt" gi l "Khai, th, ng, nhp". Khai th l cng vic ca Pht, do Pht lm cho chng sinh, ch by cho chng sinh thy. Nh vy, gi l khai th. Ng nhp l cng vic cho chng sinh t lm. Chng sinh hiu r t tnh vn c ca mnh l c th thnh Pht. gi l ng. Sau khi ng ri bn tu hnh ng php, mi c th vo c ca tri kin ca Pht. Nu ni v th bc th ng Pht tri kin mi l B Tt cn a v phm phu, cha chng s a. Cn nhp Pht tri kin l ch v B Tt t s a tr ln, ng vo hng Thnh. Bi v, ch c t s a tr ln, mi c kh nng tng phn mt, on tr v minh, tng phn mt chng ng t tnh. T s a tr v trc, ch l cng phu chun b m thi. C th thy, n ng l gic ng php tnh tc l gic ng Pht tnh. n ng cha phi l thnh Pht. Tim tri l tu tp cng c s tng; ch c tim tu tch ly dn dn mi c th tht s thnh Pht. L th n ng, s th tim tu. chnh l gii p vn n tim. Ci n m Thin tng ni chnh l n ng v l.

Trn y l ng trn lp trng gii thch gio ngha m trnh by. Nu xt theo bn thn Thin tng Trung Quc m ni, th li khng phi nh vy. Bi v Thin tng Trung Quc ni ti mt s n ng khng c th bc. n ng l n ng, ta h khng c quan h g vi tim tu. Khi n ng tc l gic ng v thc tnh Chn Nh vn c nh vy ri. Nhng l iu m con ngi bnh thng ni chung khng thnh c. Thin tng cho rng, khi s dng cng tham thin chn mi ri, th tuy cha bc vo hng ng thnh ca B Tt t s a tr ln, nhng trong giy pht n ng, hot ng ca thc th by v thc th tm tm thi b ngng ch, tm khng trng thi hin tng sng sut [vn l nh vy]. Cng nh mt bu tri my en bao ph, bng nhin m tan, my ht ch cn li c mt bu tri sng ln khng my ! Tuy rng, kinh nghim thc chng ny ch xy ra trong thi gian ht sc ngn ngi, v ch sau mt lt li b phin no v minh bao ph nh xa. Th nhng, mt ngi c nhn qua mt ln chn nh thc tnh bn lai l nh vy, so vi mt ngi cha tng c thy qua, th khc nhau rt nhiu. l ci m Thin tng Trung Quc gi l n ng. Nhng, n ng ri cn phi dng cng tu hnh, bi v ci vn thnh Pht vn cha c tch ly y vy. 58. TT NHT NN TU HC THEO TNG PHI NO on trc ni, s d c nhiu tng phi Pht gio l do cn tnh khc nhau v thi i hon cnh khc nhau ca nhng ngi hc Pht. Nu phi ng trn lp trng cn bn ca Pht gio m ni rng cc tng phi l tha, v nu chp nhn nh vy, th khng nhng thit thi cho c nhn ngi hc Pht m cng l iu bt hnh cho Pht gio ni chung. Cng nh ngi Ninh Ba Trit Giang thch n thc n hi, ngi H Nam thch n rt cay. Ngi Sn ng thc n cay va phi, ngi Sn Ty thch n chua Vy th gii quyt vn nn n v khng nn n mn n g no ? Ni dung Pht gio l bao la rng ri. Tuy khng phi l khoa hc nhng khng phn li khoa hc, tuy khng phi l trit hc nhng siu vit hc, tuy khng phi l vn hc, nhng li c vn hc, tuy khng phi l m hc, nhng sng to v bin i c m hc; tuy khng phi l tn gio, nhng khng thiu t cht tn gio. Chng ta tu hc Pht php, nn chn tn phi gn gi vi cn tnh ca mnh, tn phi m mnh cm thy hng th, dng tn phi lm phng tin

nhp mn. Trong 8 tng i tha ca Trung Quc, th Duy Thc gn gi vi khoa hc, Tam Lun gn trit hc, Hoa Nghim, Thin Thai gn vn hc, Chn Ngn, Tnh gn m hc. Cn Thin tng l ct li trung tm ca Pht php, v vy m i s Thi H ni : "c cht ca Pht gio Trung Quc l thin". Bt c mt tng phi no cng u c th quy v tinh thn Thin. Cn Lut tng l c s ca ton b Pht gio. Tm quan trng ca n i vi ton b o Pht cng ging nh "Lc php ton th" i vi nc Trung Quc vy. V vy, nghim tc m ni, Lut tng khng nn lp thnh tng phi ring. Lut tng nn thuc v tt c cc tng; cn ni v t cht tn gio th tng phi no cng c. Trung Quc, t cui i nh ng v sau, Thin tng c bit hng thnh. Sau Thin Tnh hp nht li. Gn y, Thin Tng c 2 i s l K Thin v H Vn Tnh tng c ngi n Quang. Lut tng c ngi Hong Nht. Thin Thai c ngi Nhn, Hoa Nghim c ngi Nguyt H. Duy Thc c ngi u Dng Knh V (Tim). Th nhng, i th m ni, trong dn gian, hai phi Thin v Tnh c nh hng mnh nht. Cn trong gii hc thut th nh hng ca Tng Duy Thc tng i ln. Mt Tng tuy cng thnh hnh, nhng rt tp lon. ng ch nht l vic lm ca i s Thi H v cc hc tr ca ng. H khng cu n vo mt tng, mt phi, m da vo tinh thn c bn ca Pht php, xem xt li cc tng phi, ph b gii hn gia cc tng phi, tr mi tng phi v a v vn c ca n. i s Thi H dng 3 h thng ln, thu nhip cc tng phi i tha; tc l : - Php tng duy thc tng - Php tnh khng tu tng - Php gii vin gic tng Do , tr 2 tng Duy Thc v Tam Lun ra [mi tng thnh mt h], cc tng phi cn li u thuc v php gii vin gic tng. Hc tr Thi H l php s n Thun sa i li 3 h ca Thi H nh sau : - Tnh khng duy danh lun - H vng duy thc lun - Chn thng duy tm lun i s Thi H cho rng Php gii vin gic l hon thin nht. Php s n Thun cho rng Tnh khng duy danh l rt ro nht. Thi H c i cao Khi tn lun v kinh Lng Nghim. n Thun th da vo gio ngha cc b A Hm, qun trit t tng khng ca Bt Nh. Mi ngi ni ng theo

Tam Lun tng, nhng ng cho l khng phi, bi v Tam Lun tng ca Trung Quc chu s chi phi ca t tng Trung Quc; khng cn c sc thi khng tn ca n na. S thc, d l gi bng danh t no, hay l t ch no th hoa thm vn l hoa thm; cc bc c c xa nay phn gio hay nhip gio, u ch nhm gip mi ngi hiu r ni dung ca Pht php, phng php v h thng ca s nghin cu m thi. Nu mun tu hc, bt tay tu tp th "cc phi u dn n Nit Bn". Bi v trong Pht php, ch c s khc bit v su hay nng, thin lch hay l trn y, ch khng chuyn th hay phi, tt hay xu. Nng chnh l c s ca su; su l do t nng tin ln. Thin lch l b phn ca trn y; trn y chnh l s tng hp ca mi ci thin lch; th nhng bt tay nghin cu th ng hng phi phn minh; v vy m phi c phn gio v nhip gio. Th nhng, n nay, chng ta cn ch l tm tng phi i tha rt xung thnh ba tng. Ranh gii gia tm tng b xa b; c n gii hn gia i tha v Tiu tha cng khng cn tn ti. Ton b Pht gio thng nht li. Nu c mt ngi no mun tu theo mt lng, mt phi vi hy vng tr thnh T s thuc th h my i ca Tng phi mnh th qu l chuyn khng cn thit. Trn thc t, cc cao tng i trc, khng phi ngi no cng l T s ca cc tng phi, v d cho mn ca ng ta c ghi tn ng vo sch "T php mn nhn" [Hc tu c truyn php] th ng ta cng khng chc l mt cao tng c chng ng. Cn s phn bit i tha v Tiu tha cng khng c Thng ta B Pht gio Nam truyn hoan nghnh. Ngi Trung Quc gi h l Tiu tha, th h ni i tha khng phi l Pht gio - Ci li chia thnh cc khc sng ra ung nc nh vy, khng th gi l hp l c. ng nhin, i vi mt ngi mi vo o Pht, hay l chun b vo o Pht th vic la chn l cn thit. Theo quan im ca c nhn ti th T kheo v t kheo ni mi xut gia trc ht phi hc Lut nghi ca Tng Ni, nhng khng cn thit phi tham gia Lut tng. C s ti gia ln tui nn chuyn tm nim Pht, nhng cng khng cn thit phi da vo Tnh tng; cng bt tt phi nim danh hiu Pht A Di ; bi v cn c Pht Di Lc ni vin u Xut, Pht Dc S v Pht A S phng ng v.v cn nu cc v mun tip cn Pht gio v mt t tng hc thut, th nn nghin cu hai h t tng ln "Bt Nh khng" v "Duy Thc hu", bao

hm nhiu chn gi tr t tng phong ph xng ng c tm hiu khai thc. ng v hnh trnh tu hc o m ni, c th chia lm hai loi : Mt loi l o kh thc hnh, mt loi l o d thc hnh. Th no l o kh thc hnh ? T khi mi pht B tm, t i ny qua i khc, hnh B Tt o, hy sinh bn thn mnh cu chng sinh. l da vo nguyn lc ca t thn, tin hnh cng tc sinh t kip ny sang kip khc. l con ng tu hnh phi thng gian kh; nu nguyn lc khng kin cng, th ti tam ba bn, na ng thoi lui. Nhng nu so vi hnh trnh ca nhng ngi theo o d thc hnh, th hnh trnh ni trn li nhanh chng a ngi tu hnh n qu v Pht hn. o d thc hnh l con ng tu hnh cu vng sinh vo cc ci Pht (Tnh ) hnh thnh nh nguyn lc ca ch Pht, i bi dng tr tu ca mnh, tc l vn gi thn phn phm phu m vng sinh v ci Pht ri ci Pht m bi dng tr tu, dn dn t trnh "bt thoi" cho ti qu v Thnh; sau mi tr li phm gii, hnh o B Tt, khp chng sinh. Hnh o theo li ny th tng i an ton vng chc, nhng li chm chp i vng. Ngi khng c lng t tn, hay l c tin v nguyn lc khng kin quyt, th tt nht nn tu o d hnh. Gi tr tn gio v tc dng ca o d hnh c th ni l tng ng vi php tu cu ln Thin ng ca o Gia T; tuy rng ni dung php tu hai bn c khc nhau, th nhng c hai bn u nhn mnh c tin. Hn na, o Gia T ni "tin tng, hi vng, tnh thng", Pht gio th nhn mnh "nim tin, pht nguyn, hnh ng"; o Pht v o Gia T u ni th ba chn ca mt ci vc nh vy. Cn Pht gio th ly sc mnh ca bn thn chng sinh, cm thng vi ch Pht c sinh vo ci Pht, cng vi Pht. V vy, ngoi tr nim tin m qung ra, cn c s cn thit phi thun theo nguyn lc ca ch Pht, mi c th vng sinh x Pht. V im ny, hin nay, nhng ngi nim Pht cu vng sinh v ci Pht rt t ch ; ng thi, khi chng ta tu hc Php mn Tnh l php mn d tu, chng ta phi biu hin lng ch thnh khn thit trong li ni v hnh vi sinh hot hng ngy. Chng sinh ci Pht, c ngh, li ni v hnh ng u trong sch. Chng ta lm phm phu, khng th tuyt i thanh tnh c th cng phi c gng ht sc gi thn tm thanh tnh, tc l gi nm gii mi thin. Nu tm cn vng sinh ci Pht m thn hnh li khng trong sch th hy vng khi lm chung c vng sinh ci Pht th l chuyn cn rt ng ng !

Bn cht ca o Pht l coi trng tr tu, nhng ng trn lp trng tn gio m ni, tr tu khng phi ch l phng php nhp o m l mc ch ca vic tu hc Pht Php. C nhin, c ngi tin t hiu bit n tn ngng v hnh ng thc tin; nhng li c mt s ngi ng hn, tin Pht, hc Pht, m khng tri qua s kho nghim ca hiu bit gio ngha, v ch qua thc tin ca tn, nguyn, hnh m cng t c mc ch nh mong cu. Bn thn tn, nguyn, hnh li khng cn c s h tr ca hiu bit bng tr tu. Do , nhng ngi khng hiu gio ngha, hay l khng c kh nng lnh hi gio ngha, cng c th tin Pht, hc Pht. Tuy h khng hiu gio ngha, nhng vn t c ch li thc t ca tn ngng tn gio; cng ngi tu Tnh c c 3 loi trnh cao thp v trung bnh thm ch cng c ngi hc rt gii, th nhng v i th m ni, th vic tu hc php mn Tnh thuc loi hnh php mn d tu, d hnh. Li nh Thin tng Trung Hoa ch trng "bt lp vn t", ch trng "trit ng ngn ng, b ht t duy". Thin tng khng i hi tri thc phong ph, ch nh sing nng tu hnh, m c c nh sng tr tu, c "khai ng". Chnh v vy m Thin tng thch hp vi ngi Trung Quc khng cn "hiu bit su", ch trng thc tin. Thin tng khng phi l m tn. Trong ng lc ca cc cao tng thuc Thin tng, khng mt ch, mt li no khng phi l kt tinh ca tr tu ! V vy, hai tng Thin v Tnh l hai tng c ngi Trung Quc hoan nghnh nht t hn 1000 nm nay; chng khng i hi mt s hiu bit gio ngha su sc nhp o, th nhng cng do vy m sinh ra mt s t lu, khin cho mt s ngi trnh thp, tu hc m qung, t cho rng ch c mnh l ng, cn mi ngi khc u sai tt c ! 59. THI CA PHT T I VI KINH PHT NH TH NO Kinh in i tha v Tiu tha Pht gio nhiu khng k xit. Cn vic kinh Pht c kt tp i quy m thnh vn t th ch xy ra nhiu th k sau khi Pht nhp dit. Tuy rng, c Lut tng, chng ta bit vo thi Pht cn ti th, c mt s kinh Pht c chp thnh vn t ri [xem cc cun 44, 48 ca Lut cn bn Hu B, cun 4 Tp s, cun 3 Dc s] nhng s kinh y khng nhiu. Trong thi k u, phn ln kinh Pht u c truyn tng bng ming. Bi v n , xa nay, cc sch Thnh u do thy truyn ming cho tr [Xin nhc l cc kinh Ph ca B La mn Gio u khng dng vn t ghi chp]. Do , to thnh tp qun v nng lc ca dn n nh rt gii. Mt hc gi c thuc lng 10 vn bi tng

l chuyn bnh thng. Hin nay, Min in, c t kheo c thuc lng c 3 tng v c gi l php s ba tng, ngay H Thch cng ni : "Cc v ha thng n tht k l, c th c thuc lng mt lc 2, 3 vn cu k" [Vn hc s bch thoi]. Th nhng, nu da vo phng php thy tr truyn o tng kinh sch cho nhau, khng th m bo khng c sai st, hn na, trong tp qun thy tr truyn tha ca dn tc n , hnh thnh nim tin tuyt i vi thy. Thi gian tri qua, i vi mt s vic, hnh thnh nhiu truyn thuyt khu nhau, tuy cng khng phng hi g nhau. Tr no tin thy y. Do m c kh nng, em mt s truyn thuyt trong nn vn ha xa ca n , du nhp thnh mt b phn ca ni dung kinh in nh Pht, m ngi lm vic cng hon ton khng c ch tm, dng g c. Hn na, dn tc n xa nay vn khng xem trng cng tc kho chng lch s. Do m trong Kinh Pht, ghi chp nhiu iu mu thun v thi gian v s kin, nht l i vi b phn Lun tng [Pht gio c ba tng Kinh, Lut, Lun. Tnh cht ca Kinh, Lun, ging nh Kinh Tn, cu c ca Gia T, Lun ging nh sch thn hc ca Gia T]. Phn ln Lun tng l do lun s cc b phi trc tc cho nn kin gii bt ng phi c nhiu. Do , mt pht t chnh tn, i vi kinh Pht, phi c thi v cng trn trng, nhng cng bt tt phi tip thu mi cu, mi ch. Phi tm chnh php Pht gio trong Kinh Pht, nhng i vi s ghi chp trong Kinh, vn phi gi thi suy xt, cn nhc [nu nh bn thn mnh c nng lc thm tra, suy xt]. Nhng ng v i th m ni, i vi nhng kinh Pht ang lu hnh hin nay v c lch s kho nghim, mi ngi u c th tin tng phng hnh; bi v t tng ch yu ca cc kinh l chnh xc. Nu ngu nhin, trong ch ngha, php s, truyn thuyt, kin gii m c mu thun th cng thuc v nhng vn chi tit, khng phi l vn c bn. Cho nn, ni chung, chng ta khng nn hoi nghi v tnh chn thc, ng tin cy ca cc kinh Pht. Tt nht l tham hi cc php s c trnh Pht hc cao, nh hi gii thch nhng gio ngha m t mnh khng hiu c. Bi v c nhiu danh t v khi nim thuc v cnh gii tu chng, nu bn thn mnh khng c nhiu kinh Pht v khng c cng phu th nghim thc tin, th s khng ti no hiu c. Kinh in Pht gio rt nhiu. Trung Quc dch kinh in Pht hn 1000 nm, cng khng bit r dch c my vn quyn ! S kinh sch Pht

c dch v lu hnh, k c cc b ch gii, ging thut ca ngi Trung Quc gm hn 3000 b, cng tt c l hn 1 vn 5 nghn cun (cha k cc kinh sch Pht lu hnh Ty Tng, Nht Bn v cc nc khc thuc Pht gio Nam truyn). Cho nn, hin nay, vn cha xc nh c nhng kinh in no l ch yu nht. i vi nhng ngi u tin tm c sch Pht th tt nht nn c cc sch v Pht gio s v Pht gio kho lun. Loi sch nhp mn , s ch by r sau khi c, s cn phi lm g na, c g na. Bn ny ch c th gii thiu vn mt cch thng tc, cn ct. Cn vic ch o nghin cu i su hn th khng thuc phm vi bi ny. 60. KINH SCH PHT GIO C PHI L KH HIU KH C Vn ny nn chia thnh 2 p n : Mt p n l ph nh. Mt p n l khng nh. Hin nay, ni chung, lp ngi tr thng trch sch Pht gio kh hiu, kh c. y l do h c sch Pht qu t, ng thi cng cha c c i b phn Kinh Pht, nh Kinh i Bt Nh, Kinh i Nit Bn, Kinh Hoa Nghim, Kinh Php Hoa, Kinh Duy Ma Ct v.v h u cha c c qua. Cn cc b Kinh A Hm li cng c t ngi c. Thc ra, mun c kinh Pht, trc ht phi c b A Hm, sau , c cc kinh Php Hoa, Hoa Nghim, Nit Bn, Bt Nh, v.v Nu c nh vy, ti tin rng h s cm thy kinh Pht khng kh c v gy nhm chn nh mt s sch khc. Nhiu ngi cho rng, sch Tn, cu c ca o Gia T d hiu d c, nhng thc ra, rt t ngi trong s gio o C c, c ht sch cu c. Sch Tn c gm c 4 phc m v d c hn. Trong lp Phc m, th Phc m ca thnh Ma Thin l vit tt hn c. c sc ca kinh Pht l dng th ti c s [truyn xa] m t t tng v cnh gii Pht gio, kho dng hnh tng v th d ni ln nhng o l siu hnh v tru tng; v vy, H Thch cho rng, li vn ca Kinh Pht Hn dch, so vi vn xui Trung Quc [vn bin ngu] chn cht hn nhiu. ng ni : "V kinh sch Pht gio ch trng truyn t s tht, cho nn li l ch trng tnh chnh xc, khng ch trng vn v, ch trng lm cho ngi c d hiu m khng ch trng li p v c xa. Cho nn cc i s phin dch Kinh Pht u khuyn khch nhau "Khng thm vn sc, ct lm cho d hiu, khng d mt ngha c bn ca nguyn tc". Li vit : "Trong cc b Kinh do Cu Ma La Thp dch, quan trng nht l b i phm Bt Nh, nhng lu hnh nhiu nht, c nh hng vn hc nhiu nht li l ba b

Kinh Kim Cng, Php Hoa v Duy Ma Ct". H Thch c bit cao Kinh Duy Ma Ct l "tc phm na tiu thuyt, na h kch, sau khi dch xong gy nh hng rt ln trong gii vn hc v gii m thut". Li vit : "Kinh Php Hoa tuy khng phi l tiu thuyt, nhng l cun sch c nhiu v vn hc, trong c mt s truyn ng ngn, c th ni l thuc nhng truyn ng ngn p nht trong vn hc th gii. V cng to nh hng khng nh i vi nn vn hc Trung Quc". Li vit : "quyn "Pht s hnh tn" l kit tc ca nh th v i M Minh, dng vn vn k li cuc i ca Pht". Thin cui cng ca Kinh Hoa Nghim, c phm "nhp php gii" chim hn 1/4 ton b cun Kinh k truyn ng t Thin Ti i cu php, ln lt n thnh n thnh kia, gp php s ny, php s kia, to ra c mt pho trng thin tiu thuyt". [Trch dn : "Bch thoi vn hc s" chng 9 v chng 10]. Chng ta bit rng, H Thch khng tin Pht, chng ta khng th nht tr c vi kin gii ca H Thch i vi Pht Php; nhng ng ta l mt trong nhng v T khai sng ra phong tro vn hc bch thoi ca nc Trung Quc cn i. ng cho rng Kinh in Pht gio c gi tr cao qu v loi vn hc "ni chuyn". Vy th hy hi "Kinh Pht c thc l kh c hay khng ? Tr phi l anh vn c thnh kin, cn th anh khng th tr li l kh c ! Tuy nhin, nu c n cc b Lun i tha v Tiu tha th qu l cc v phi au u nhc c ! c bit l cc b Lun ca i tha Hu Tng. Trong cc b Lun ca Hu Tng, c nhng danh t tn k, kt cu b Lun rt cht ch, t tng th cao xa thm thy, i vi nhng ngi thiu trnh Pht hc th nhng b lun khng khc g cc "thin th" (sch tri) ngay nhng nh Pht hc c kinh nghim hc Pht hng chc nm, nu khng c trnh tu dng nht nh v t tng trit hc v phng php khoa hc, th cng ch nhn sch v than th m thi. Cng nh mt ngi m c tiu thuyt v hip m by gi chuyn sang c sch Hegen v Kant th khng th c "vo c". Th hi i vi nhng sch Pht nh vy, c nn c hay khng c ? Tr phi anh l mt ngi c trnh vn ha thp, cn th anh khng th tr li "ph nh" c. Nhiu ngi cho rng, kinh sch o Gia T d c hn, k thc, nu c cc sch Thn hc - sch trit hc kinh vin ca h, cc anh cng khng hiu ra sao c. Cc gio s Gia T thi Trung C, vi iu ha thn khi vi l tr con ngi, nn khoc ln thn thoi mt b o trit hc, t tt c mi vn trong mt tay quyn uy ca cha.

Vn sch Pht kh c hin nay, ti cho rng l do tc phong ca mt s t ngi. V nh c mt s nh Pht hc, c sch xa khng th tiu ha c, h khng ng no, ch lm cc vic sao ng chp ty, ri cng vit thnh bi vn m chnh bn thn h cng hiu khng r, th lm sao ngi c li c th hiu c ! iu may l theo ch ti kho st, loi vn chng ngy nay bt nhiu. Bi v, loi ngi gi l bc c nhng khng thng kim, ngy nay cng t thy mnh n tui v hu ri ! Cn cc bi lun vn hc Pht hc, c tnh t tng l nhm phc v cho vic nghin cu, cho nn khng th i hi tc gi phi vit nh sch Ty du k hay Thy H c. Tuy nhin, gii Pht gio ca Nht Bn cn i, th dng danh t trit hc ty phng truyn t t tng Pht gio, nhng cng khng th Ty phng ha ton b, nu khng th s khng thnh ra Pht gio na v nh mt b mt Pht gio. Ni chung li, ng v phng thc truyn b m ni, Pht gio hon ton tn thnh vn ngh ha v thng tc ha. Nu ng v mt nghin cu t tng l lun m ni th Pht gio khng th khng i hi phi thm thy, phi tinh mt. Do , chng ta c nhin phi cao s thng tc, nhng cng khng c trch c sch Pht kh c. 61. PHT T KHNG C C SCH CC TN GIO KHC? V nguyn tc, khng nhng khng cm m cn khuyn khch na ! V Pht gio tin rng tn ngng Pht gio rt hp vi l tnh. Mt ngi tin theo o Pht v c trnh nhn thc su sc phn no i vi Pht Php, th d c mun chuyn sang tin theo mt o khc cng khng c. V vy, d cho cc tn gio khc c tuyn truyn th no, mt Pht t chnh tn cng sc chu ng th thch, nim tin ca Pht t khng h b lung lay. Hn na, Pht gio khng phi l tn gio c tn ngng c on. Pht gio khng ph nhn chn gi tr ca nhng tn gio khc. V nhu cu th, php mn Pht gio chia lm 5 tha : nhn thin tha (php mn ca loi Tri v loi ngi) l nn tng ca c 5 tha, l php mn chung cho tt c php mn, cng l php thin chung cho tt c mi tn gio v trit hc. V vy, Pht gio vn khng nh gi tr ca Kinh sch cc tn gio khc, tt nhin l Pht gio khng tn thnh nhng b phn gio l ca h c tnh v on, m tn, khng ph hp tnh l. ng thi, mt Pht t chnh tn phi l mt ngi truyn b Pht php. K thut hong dng Pht php l ht sc trng yu gip nhng ngi

thuc cc tn gio khc chuyn sang tin theo o Pht, gip nhng ngi ang do d phn vn gia tn ngng Pht gio v cc tn ngng khc, gip cho tri thc v tn gio hc so snh. Nu khng ni ln c im u vit ca tn ngng Pht gio so vi cc tn ngng khc, th lm sao thuyt phc c ngi khc vui v v chn thnh tin theo o Pht ? Chnh v vy, mt Pht t "l tng" phi c trang b nht nh v kin thc i vi cc tn gio khc (ch 13). ng nhin, i vi mt ngi mi bc u tin Pht, th vic nghin cu gio l cc tn gio phi l khng cn thit. V vy m Pht gio ch trng, ngi hc Pht gii c th b ra 1/3 thi gian c sch ngoi in. Nu khng th cng phu hc ni in cn cha , cn thi gian u c kinh sch cc tn gio khc ? 62. PHT GIO C CHO RNG NGI THEO TN GIO KHC L C TI KHNG Khng phi. Pht gio tuy xp tt c cc tn gio khng phi Pht gio u l "Ngoi o", [ t l khng hng ni cu minh tm kin tnh m hng ngoi cu s gia h ca qu thn] nhng Pht gio khng c ph nh chn gi tr ca cc tn gio khc, Pht gio phn chia cc tn phi theo 5 tha, nh trong mt bi trc gii thiu s lc. Nm tha u l thin. Nhn tha v thin tha, tuy l trnh thp, cha thot khi sinh t, nhng thc hnh nm gii, mi thin. Nu nh gi theo quan im Pht gio, th ngoi Pht gio ra, tt c cc tn gio khc u thuc phm vi ca nhn v thin tha, u n lc lm iu thin c sinh thin hoc lm ngi, v ngi theo cc tn gio khc tt nhin khng th xem l ngi c ti c. Do , Pht gio chnh tn, tuy vn t tin v gi tr tn gio ca mnh, th nhng khng k th, khng xem thng gi tr tn gio ca cc tn gio khc, v mun cng vi cc tn gio khc, xy dng np sng, thin hng ti sinh thin hoc ti sinh lm ngi. Phi chng nh vy cn tt hn l i b bn vi nhng k ph hoi cuc sng an lnh ca loi ngi hay sao ! V vy, Pht gio tuy vn khuyn co tn cc tn gio khc, nhng Pht gio khng bao gi dng th on bi xch cc tn gio khc. Lch s th gii hn 2500 nm nay chng minh iu .

63. QUAN NIM KH CA O PHT C TNG NG VI QUAN NIM TI CA O C C HAY KHNG ? Ni chung, mt s cc hc gi khng c tn ngng tn gio u c quan nim nh vy. H cho rng, Pht gio cng tt, C c gio cng tt v c hai u khuyn khch lm thin. V trn c s hai tn gio u khuyn khch ngi lm thin, h bn suy lun cho rng quan nim kho trong o Pht cng nh quan nim ti trong o C c vy. Bi v, Pht gio ni cuc sng sinh t trong ba gii l bin kh. Mi cm th ca chng sinh u l kh. Cho nn mc ch ca tu hnh l thot kh. C c gio ni nhn loi u l k c ti, do 2 t tin loi ngi l A am v Eva, khng nghe li cnh co ca Thng n qu cm sinh mng v tr tu ca vn Imen [Hymen] do m loi ngi bn c sinh mng v tr tu, nhng ng thi cng c ti vi Thng . Thng bn pht con chu ca A am v Eva phi i i chu kh. gi l ci ti t tng (Nguyn ti) do ng T u tin ca loi ngi li cho con chu. Tn o C c tn ngng Thng phi ngi con c nht ca Thng xung trn, chu cht trn Thnh gi chuc ti cho nhng ngi tin Thng . Trn thc t, ci kh m Pht gio ging, rt khc vi ci ti ca o C c. Ci kh m Pht gio ging l do nghip bo ca chng sinh t lm ra; nghip bo do chng sinh phi chu, n bt ngun t v minh t thi v th n nay. l trch nhim ca c nhn mi ngi, khng c can h g ti Thng ; cng khng lin quan g n t tng; chng sinh do phin no v minh lm cho m hoc bn to ra nghip sinh t, do nghip sinh t m chu kh sinh t. Trong khi chu kh sinh t, li b m hoc. Nh vy, do b v minh m hoc m to nghip, do c to nghip m chu kh, ri li do kh m sinh m hoc. Ba khu Hoc, Nghip, Kh kt li vi nhau thnh vng sinh t lun hi quay mi khng thi. V m hoc l ht ging ca kh nghip ging nh nh nng, khng kh v nc lm cho kh tr thnh kt qu ca hoc v nghip. V kh qu l ci ma chng sinh thc s cm th. V vy m Pht gio gi dng chy sinh t l ci kh hay bin kh. Cng v vy m Pht gio yu cu chng ta vt qua dng chy sinh t , thot khi vng rng buc ca sinh t. Sng cht t do, sng cht t ch, khng sng khng cht chnh l cnh gii gii thot. Bt qu, Pht gio cu gii thot, khng phi da vo s cu t ca Pht v B Tt, Pht v B Tt ch dy cho chng ta phng php gii thot ch

khng th gii thot thay cho chng ta. l im khc vi o Gia T ni Jesu chuc ti cho tn tin cha. Bi v Pht gio khng chp nhn thuyt chng sinh v b Thng trng pht m c ti, li cng khng chp nhn ti ca t tng tr thnh ti ca con chu; cng nh "ti khng can n v con". Thng khng chuc thay ngi cng nh "ti n khng lm anh no c". Pht gio ging phng php thot kh c bn l ba mn hc v lu; gii, nh, tu. Gii l vic ng lm, khng bung th cng khng li bing; Tu l tr sng sut, thy r phng hng, n lc tinh tn, do vy, s thot kh ca Pht gio quyt khng ging vi s cu xin thng chuc ti ca C c gio. y, nhn tin bn lun vn ny; nhiu ngi cho rng Pht qu nhn mnh mt kh ca cuc i; l thi c phn thin lch chn i; bi v trong i ngi, c kh m cng c vui. Li c th dng bin php ci to hon cnh sng ca con ngi bt kh thm vui. V vy h cho rng cch nhn ca Pht gio l sai lm. V im ny, Pht gio gii thch nh sau : Nu ng trn lp trng mt i ngi m ni th Pht gio khng i hi con ngi phi tha nhn "c cm th l c kh". Thc ra, Pht gio ni i kh, l ni theo kt lun ca c Pht, quan st i ngi vi tr tu v lng bi ca Ngi. Chng ta l phm phu, khng phi l Pht, chng ta rt kh thy ra c s tht . Cng nh mt ngi gp thy mt con ch ang n phn, th cm thy gh tm. Nhng bn thn con ch khi n phn li cm thy ngon lnh, thch th. Nu chng ta gii thch cho ch bit n phn l thiu v sinh, th con ch s quay u li sa chng ta vi ging bt bnh ! Pht ng trn b con sng sinh t m nhn chng sinh ang chm m trong con sng sinh t, thy ni chng sinh ch c kh khng c vui. D l c vui, th cng nh ngi gi nga, khi gi th thy thch, sau khi gi th thy au ! 64. PHT GIO C TIN L THNG TN TI HAY KHNG Thng l mt danh t c mt nh ngha rt rng ri. C nhiu thng ca cc loi tn gio. Cng c nhiu Thng ca Trit hc. Ni chung li, ng trn lp trng no nhn Thng , th s hnh thnh mt Thng theo lp trng . o Gia T cho rng, Tri (thin) hay Thng ca Nho gia Trung Quc cng l Thng ca o Gia T. Thc ra, Thng ca Nho gia Trung Quc l Thng ca trit hc phim thn, l Thng c con ngi

yu, nhng khng th i hi Thng yu ngi li, cng tc l Thng ca "Bt kh tri lun". Thng ca o Gia T l thn linh nhn cch ha; l Cha sng th ng bn ngoi v tr, l v Thn vn nng. V thuyt khi nguyn ca v tr, th d l tn gio thi k u hay l trit hc cng thng thng cho rng l do thn bin ha m thnh. Hi Lp cho rng Tr T [Zem] l cha t cc v thn. La M cho rng Cu T c [Jupeter] l cha t cc v thn. Cc Thn ca n c i rt phc tp, v tr ca h thay i l i Vu T (daus) l ng nht v ngn ng vi Zeus ca Hi Lp v Jupiter ca La M. Nhng v thn c th lc trong gii thn linh ca sch thnh V a l Baluna (Baruna) l thn T php. V thn ca H khng gii l "Nhn la" [Indra] tc l Thn St. V thn ca a gii l A K Ni [Agni] l Ha thn (thn la). Thn a ngc l vua D MA (Yama), [nhng ng ny tr v trn mt ci tri]. V vy, n c i sng bi nhiu thn (a thn). Sau ny, n gio, c thuyt cho rng, Thng , tc Cha sng to l "i Phm Thin", hoc l "i t ti thin", hoc l "Na la din thin", cui cng hnh thnh quan nim Tam v nht th, v cng nhn i Phm Thin l cha sng to, Nala din thin l v thn bo v; i t ti thin l v thn ph hoi. Nhng thc ra, ch l mt v thn vi ba b mt khc nhau m thi. Hin nay n gio sng bi "AMa", "Thp La" v c n c Pht cng c h sng bi nh Thng (danh t ch Thng tnh c ti hng trm - Xem bi : nh sng chn l - do Chu Tng Quang dch; tr. 22, ch 14). Thng ca o gio Trung Quc l Ngc Hong, khc vi Thng ca Nho gia, cng khc vi Thng ca o Gia T, cng khc vi Thng ca n gio. Nu nh gi theo quan im v nhn thc ca Pht gio th Thng ca Lo gio v Hi gio tng ng vi v ch t ci Tri ao Li ca Pht gio; Thng ca o Gia T (t Ma Ty n Pao l v Angustanh v.v thng ln nhiu cp) tng ng vi Phm thin vng ca Pht gio; Thng ca n gio ng nht vi i t ti thin vng ca Pht gio; ci Tri ao Li l ci Tri th 2 ca Dc gii, gn gi nht vi ci ngi. Ci Tri phm thin l ci tri s thin thuc sc gii. i t ti thin l ci Tri cao nht khng c cn c. V phm vi bi ny khng cho php phn tch gii thiu cn k, ch nu so snh Thng quan ca cc tn gio vi 28 ci Tri thuc 3 gii th l vn rt th v. Bi v cc v ch t cc ci Tri, u c i cht thi quen kiu mn, thng hay ni vi thn dn ca h rng h l v cha t sng th c mt khng hai,

cng nh vua cha ci ngi nay cng thng t xng l "qu nhn". t l, ngoi h ra, trong thin h khng ai c th cao qu v i hn h. Thm ch, Tn Thy Hong t xng l "c hn Tam Hong, cng vt ng ", v vy, ng t xng l Thy Hong [V Hong u tin]. Tm l ca ng cng ging nh tm l ca cc v ch t cc ci tri, t xem mnh l c mt khng hai. Thm ch, c v cn t ra kiu mn i vi c Pht na [xem Tp A Hm cun 44. Cc trang 1195-1196]. K thc, h u c phi l cha sng th ? V tr khng th no so sc mnh ca bt c v Thn no sng to ra c. V tr l do nghip lc ca chng sinh cm ng m c, nhiu nhn duyn ha hp m thnh. Nh vy, Pht gio c tha nhn Thng tn ti, nhng khng cho rng, Thng sng to ra v tr. Cn Thng ca trit hc ch l gi thit ca cc trit gia, l mt loi quan nim gi nh, ch khng phi l mt i tng thc chng : v vy, Pht gio khng tin s tn ti ca Thng ca trit hc. C th c nhng ngi tin theo tn gio thn quyn ni rng : "Thng c quyn thng pht ngi thin, k c. Pht gio khng s Thng hay sao"? ng nh vy, v Pht gio khng sng bi Thng cho nn cng khng s Thng , Pht gio tin rng, tt c mi thin thn trong ba gii, bao gm c Thng v cc v Thin ch ca 28 ci Tri u tin theo Pht php, ng h Pht php; Pht gio xem h cng nh cc vin chc qun s xem cc v binh gi ca thnh. V binh c quyn kim sot s ra vo ca thnh. V binh c quyn bt gi, tra hi bn ph hoi, bn m mu ln vo ca hnh. Cn cc vin chc qun s, hnh ng theo ng lut php, sao li c th s v binh c ? Pht gio khng cho rng Thng c nng lc sng to vn vt, cng khng tha nhn Thng c quyn ban phc ging ha i vi chng sinh. Pht xem Thng cng l mt trong 6 loi chng sinh; bt qu v cc i trc, c tu phc bo, cho nn ngy nay c sinh ln cc ci Tri hng lc. Nu Thng c tham d vo s nghip ha phc ca chng sinh, cng l do s cm ng ca nghip lc ca loi ngi m thi. l o l m cu cch ngn ni: "T gip th ngi gip", "T hi th ngi hi".

65. PHT GIO CNG HIN G CHO NC TRUNG QUC Mt s hc gi Nho gio, c u c thnh kin hp hi, ngay hin nay vn cn nhm 2 mt li m go tht, khch bc Pht gio. K thc, hin nay, trong nn vn ha Trung Quc, ngoi tr nhng sn phm vn ha mi nhp khu gn y, cn th hu nh khng c lnh vc no l khng mang nng sc thi Pht gio. V mt vn hc, vic phin dch Kinh Pht kch thch v to thnh cuc cch mng trong vn hc Trung Quc, t trong t th vn cho ti s din bin ca th vn, u xut hin mt kh tng mi, ngay t thi Ngy Tn Nam Bc triu. n thi Lc triu do phi dch m ch Phn, th d dch m u Kinh Hoa Nghim (Avatamsaka) m t ra cch thc dch php vn phin thit : 2 ch Hn thng dng, ri ly ph m u ca ch th nht ghp vi vn cui ca ch th hai to thnh m c ca ch c ch m : do ghp m m sinh ra bn thanh (t thanh) da vo bn thanh m ci bin th 5 ch v 7 ch thnh lut. Ngi Trung Quc xa nay lm vn, u ch trng c nhiu, xem nhiu "c nt vn quyn, h bt nh thn", "c thuc 300 bi th ng, khng bit lm th cng bit ngm". V Trung Quc l nc vn dng nh khng c l thuyt ng php, nhng di i nh ng, do phin dch nhiu Kinh Pht cho nn ng php n du nhp vo Trung Quc. Th d : "Tm chuyn thanh" tc danh t, i danh t, ng t, tr t v.v Hay l nh thuyt "lc ly hp thch" ca sch Pht cng l mt loi ng php ca ch Phn. Phn ng ngi by gi coi M Vn Thng l ng T ca ng php hc Trung Quc, thc ra vo i nh ng, Trung Quc tng c ng php hc, nhng cha c ph cp s dng trong dn gian m thi. Li nh cun "Vn tm iu long" l mt cun sch bn v php lm vn v th vn trong vn hc s Trung Quc, l mt trc tc bt h v ph bnh vn hc. Tc gi ca n l Lu Hip (Php danh Tu i l mt ngi sng trong cha t nh, v cui i xut gia). Tc phm ca ng chu nh hng ca vn hc Pht gio (ch 15). Th vn sau i ng, phn ln thin v t thc v li vn lu lot, cng l do nh hng ca vn hc Pht gio. Tri qua 2 i Ty, ng, n i Tng, cc th loi nh "n t tiu thuyt" [k chuyn m nhc] v bnh thoi (k truyn) xut hin u l do nh hng ca th "bin vn Pht gio". Cc bi th i ng, i Tng ging nh vn ni, th d cc bi th ca Bch Lc Thin (tc Bch C D) v ca T ng Pha, u l loi th mi mang du n ca Thin Tng Lng Khi Siu tin sinh vit :

"Tp th di u tin trong cc bi th c ca Trung Quc", "tp Khng tc ng nam phi" chu nh hng ca tp "Pht s hnh tn" do i s M Minh sng tc. Cc thin s ln i ng, dng th vn "ng lc" bch thoi ni ln yu l ca o Pht. Do m c s xut hin cc tp ng lc ca cc nh l hc i Tng v i Minh, hon ton vit theo bt php "Thin tng". Cc tiu thuyt i Minh v i Thanh, vit theo th vn bnh thoi hay l "phng bnh thoi", trong tiu thuyt li xen c th, sau mt on tn vn li c nhng cu kt bng th hoc mt bi ht ni m nhc c xen th ca vn xng ngn v bnh thoi, r rng u chu nh hng ca vn "trng hnh" v "k tng" trong kinh Pht. Nh phin dch sch Pht, m Trung Quc c thm 3 vn 5000 t mi. V mt ngh thut : nn kin trc Pht gio i Ngy Tn vn nh hng n ton b hnh thi kin trc ca Trung Quc. Kin trc Pht gio khng c tnh thc dng ca kin trc phng Ty cn i, nhng do nh hng ca cnh gii ci Tri hay ci Pht c m t trong Kinh Pht, cho nn mang c sc ca Pht gio nguyn thy n : cnh quan c b tr c ngh thut, trang nghim, hng v. Kin trc thp Pht ca Pht gio du nhp vo Trung Quc cng nh du mt bc tin b mi trong lch s pht trin ca ngnh kin trc Trung Quc. Pht gio du nhp vo Trung Quc em theo ngh thut p, nn tng. Trc Trung Quc cha c k thut p, nn tng. Tng Pht gio i ng, cc k p . Khong my chc nm trc y, c ngi Nht Bn pht hin ra ti mt cha T chu c mt bc tng gn tng nn, do ngi i ng xy dng. Bc tng ny c ng Thi Nguyn Bi yu cu chnh ph bo tn, gn gi. ng Long Mn Lc Dng, ng Vn Cng i ng l nhng cng trnh tng Pht v i, c trnh ngh thut tinh xo hnh nh sng ng n khng nhng l kho tng qu bu ca ngh thut Trung Quc v ca c th gii. V ngh thut hi ha, phi ni ti cc bc tranh tng n Hong, ni ting th gii. ng nh "Mc i Nguyn" tin sinh ni : "ng Vn Cng v ng n Hong, ng Long Mn khng khc g ba vin bo tng ngh thut v i ca min Bc Trung Quc". Li ni : "T i Hu Hn tr i, Pht gio c truyn vo, nn m thut Trung Quc vn l m thut qu tc, bin thnh m thut tn gio; trong lnh vc kin trc th t lu i cung in chuyn sang bo thp, cha chin; trong lnh vc tranh tng th tranh tng vua quan nhng ch cho tranh tng Pht B tt; trong lnh vc cng ngh th cc dng c v trang sc chuyn thnh th cng v php kh Pht gio; nhng hnh thc m thut , t Hu Hn tr v sau, lin tc chim v tr cc k trng yu trong lch s vn ha Trung Quc" [Xem "M thut Pht gio Trung Quc"] nh c nhiu bia k

Pht gio c bo tn, m chng ta gi gn c bt tch ca nhiu danh nhn ni ting, l nhng ti sn v gi, nh c Pht gio m c ph cp trong dn gian. "Ng sn phn bi". L mt loi m nhc Trung Quc theo Phn m Pht gio. S pht hin ng n Hong cho bit l trc khi k thut in sch ca Phng o xut hin th thi i Ty v ng, c cc kinh sch Pht in bng g khc. V phng din khoa hc, trc khi Pht gio du nhp vo Trung Quc, tng c mn hc gi l "danh hc" [tng t nh lun l hc] ca ng Tch, Hu Thi Mc T v Tun T. Th nhng, phi ch n khi mn "Nhn Minh hc" Pht gio truyn vo th Trung Quc mi bt u c c mt nn lun l hc hon chnh. T triu nh ng n triu nh Minh, Trung Quc u dng lch php ca cc thin s lp ra, cn c vo thin vn hc ca n . V mt tn gio, trit hc, khi Pht gio mi du nhp vo Trung Quc th o gio bi xch Pht gio rt kch lit. Nhng n thi i Ngy v Tn, th khi ging Pht hc ngi ta hay dn chng Lo Trang v khi ging Lo Trang ngi ta li hay dn chng kinh Pht. T v sau, kinh sch o gio ngy cng c hon b thm v trn nhiu mt dng ti liu ca Pht gio; th d : o gio tip thu v vn dng khi nim v Dim La v a ngc ca Pht gio. Trc khi Pht gio n Trung Quc th Trung Quc khng c khi nim g v Dim La c. n i nh Tng, c Ton Chn gio xut hin. V cn bn, l o gio c Pht gio ha, nh tc dng khch l v m ng ca thin tng m nho gia cc i Tng, Nguyn, Minh xy dng mn L hc. Cn bn l nho gio c Thin ha. Tuy rng cc nh l hc, v thin chp, bn v v nhn quan hn hp m tr li cng kch Pht gio, nhng h khng khc g "Ngi trn ging thin m mng Thin", m Thin tng ch l mt nhnh ca Pht gio. Cc nh l hc i Tng v Minh i vi php mn Thin tng th cng ch mi hiu mt cch hi ht, nn khng dm i su, v s nu i su s b mt lp trng ca mnh. Chu Hy l ngi xem sch Pht tng i nhiu v chnh Chu Hy th nghim c iu . Cc nh t tng Trung Quc thi cn i, nh Khang Hu Vi, m T ng, Chng Bnh Ln, Lng Khi Siu, H Thch, Lng Thu Minh v.v tuy rng v tt tin Pht gio, nhng h c t tng Pht gio m cho con ng sng to. Gn y nht (t thng 6 n thng 8 nm 1964 ti hi ngh cc trit gia ng v Ty ln th 4 hp ti H Uy Di, ng Phng

ng M, i biu ca Trung Quc cng nhn mnh tinh thn Pht gio i tha, v kh nng ca Pht gio xy dng mt th gii tn gio. Nh s hc Tin Mc t ra ht sc knhh trng Pht gio. Trit gia ng Qun Ngh t nhn l chu nh hng khch l nhiu t kinh Vin Gic; c th thy Pht gio i vi Trung Quc c s cng hin ln, trong qu kh, hin ti v tt nhin c trong tng lai na. Khng nhng i vi Trung Quc Pht gio c cng hin nh vy, m i vi c nhn loi cng l nh vy. V mt phong tc dn gian, Trung Quc vn c tn ngng i vi Nho gia. Tn ngng ch trng xy dng cuc sng nhn sinh hin thc, khng c thi gi tm hiu vn trc khi sinh v sau khi cht. V vy m Khng T ni : "Sng cn cha bit, sao c th bit cht" ? Nho gia gt ra mt bn, khng bn n cc vn trc khi sinh v sau khi cht, cng nh vn bn th v tr siu hnh cho nn ng ni : "T thn nh thn ti". Nu c ni ti vn thng pht i vi thin, c th cng ch mong cho con chu sau ny c nh Kinh Th ni : "Nh tch thin th nim vui c d, tch c th tai ha c tha". Chnh l quan nim . Thc ra, nhn vo hin thc trong lch s lm iu thin hy vng con chu c nh l chuyn kh m bo. Th nhng t khi Pht gio c truyn vo, th thuyt Nhn qu "trng da c da, trng u c u", em li trong dn gian Trung Quc mt nim hy vng mi, mnh m. Pht gio vch r cho chng ta thy vn lun hi sinh t, vn thin c bo ng ! Pht gio cho chng ta bit, mi ngi phi c thi trch nhim i vi tt c mi hnh vi ca mnh, gp lnh hay gp d u do ni mnh c. i ny khng thy qu bo th i sau s thy. Thuyt ny c v mi ngi hy tch cc b c lm lnh. Thuyt ny hng nghn nm nay c mt nh hng su sc v ln lao n s n nh x hi v nhn tm Trung Quc, qu thc khng th no nh gi ht c. 66. CHN L PHT GIO L G Phm "Du gi chn thc ngha" gi chn l l chn thc, chia lm 4 loi ln, gi l bn loi chn thc. 1. Th gian cc thnh chn thc : ch cho nhng chn thc thng thc, ty loi v ty tc. Li chia lm 2 loi a. Chn thc phi th gian, khng thuc nhn loi. b. Chn thc th gian, thuc nhn loi, do t nhin hay tp qun, huyn gic m thnh.

2. o l cc thnh chn thc : ch cho nhng chn thc, c tnh l lun, do cc hc thut gia nghin cu, suy din ra, li chia thnh 4 loi : a. b. c. d. Chn thc do cc khoa hc gia thc nghim m c c. Chn thc do cc trit gia t bin m c c. Chn thc do cc nh thn gio tn ngng, cm ng m chng c. Chn thc do cc nh tu nh ngi thin m chng c.

3. Chn thc do tr tu thanh tnh on tr phin no chng chng c. l chn thc do cc bc thnh xut th dng tr tu gii thot m chng c. Li chia lm 2 loi : a. Chn thc ng khng do hng Thanh vn Duyn gic, tc l cc Thnh Tiu tha chng c. b. Chn thc mt phn ng khng do cc bc Thnh i tha chng c. 4. Chn thc do tr tu thanh tnh on tr s tri chng, chng c. l chn thc php khng do cc bc thnh i tha gic ng chnh bin tri, chng c. Chia lm 2 loi : a. Chn thc php khng do B Tt chng c mt phn. b. Chn thc php khng do Pht chng c mt cch vin mn, trn y. Pht gio khng bao gi ph nh chn l ca ngi khc mt cch v on v nng ni. Pht gio ch sp xp cc chn l thnh chng loi v ng cp, tha nhn cc loi chn l u c v tr v gi tr ca chng. C mt loi thn gio ngoi o, thng mt st tt c mi gi tr, khc bit vi nhng gi tr m mnh tha nhn, chp cho chng ci m ma qu. Pht gio quyt khng c thi c on nh vy. Nh trn nu r, Pht gio chp nhn c 4 loi chn thc, tc l chn l, chng ch c s phn bit theo nng nh, cao thp m thi. S thc, ci gi l chn l th gian, chn l thng thc, thng l khng chu ng ni kho nghim. Chn l thng thc thi c i, sang ti cc i sau, tr thnh cu chuyn bng a. Chn l thng thc x A, n x B ch l chuyn sung tnh ! Cn ci chn l do cc hc gi pht minh ra, th hoc l do ha nghim m c, hoc l do suy l m c, hoc l do cm ng thn linh, hay l do rn luyn thn tm, ngi thin iu ha hi th m

chng c, d ch l nhng chn l b phn, tm thi, huyn gi, cc b, gi thit ch khng phi l chn l vnh hng bt bin. Chn l ca Pht gio l kt qu t c, sau khi chng ng khng v php khng. Chng c ng khng th on tr ht phin no chng, chng c php khng th on tr ht s tri chng. Sau khi chng ng khng th gii thot khi sinh t. Sau khi chng php khng th khng tr Nit Bn. Kinh Kim Cng vit : "Khng c ng tng, nhn tng, chng sinh tng, th gi tng". l cnh gii ng khng, cn "phin no tc B [chnh gic]" sinh t tc Nit Bn [Tch dit], chnh l cnh gii php khng. Cnh gii trung o diu l phi khng phi hu, khng thin chp bn no th cng c nhng ngi chng c php khng mi t mnh th nghim c. Chn l rt ro ca Pht gio, tc l chn l ng khng v php khng Khng phi l php th gian, khng th m t bng li ni, chn l "Xa la tng danh ngn, tm t cng khng ngh bn c". l chn l rt ro, m tnh Pht min cng gi l "chn php gii" l "L chn nh". Th nhng, chn l rt ro ca Pht gio, tuy l khng t tn c, khng ngh bn c, nhng n vn khng tch ri mun vn hin tng th gian, v mi hin tng th gian l mt b phn ca chn l rt ro . V vy m i s T Hu Nng ca Thin tng ni rng : "Pht php l trong th gian, khng tch ri th gian m gic ng c; nu tch khi th gian i tm o B , cng khng khc g i tm sng th vy". Mc ch ca Pht gio l ging l khng; xa b phin no chng ca ng chp, xa b s tri chng ca php chp, ch khng phi ph nh vn tng ca th gian. Chn l Pht gio nm trong ch "gic ng". Ch c t gic mi thot khi sinh t. Ch c t gic gic tha mi c th chng sinh; ch c gic hnh vin mn mi c th thnh Pht. 67. HA THNG, NI C, C S L G Ha thng, ni c, c s u l nhng danh t ht sc thng tc, nhng e rng, s ngi hiu r ngha ca nhng danh t y khng nhiu. Theo quan nim ca ngi Trung Quc, th Ha thng l ngi xut gia v vi thn phn l ngi xut gia th "trn ngi cng chiu vi vua, di cng i vi k n my" ngha l cao sang th rt cao sang, hn ngho th rt hn ngho. Nu l ng u mt cha trong i tng lm th gi l Phng trng ha thng l tn nghim bit bao. Nhng ngi nng dn qu ma

 lng con s khng gio dc c, cng li gi n l ha thng ! K cc tht !. T Ha thng c t g ? Ngi ta thng gii thch ha thng l Ha trung ti thng (ngha l cao nht trong s ha hp) hay l "d ha vi thng" (ngha l qu nht l s ha hp). Bi v ngi xut gia phi sng theo np sng "su ha hp" ca tng on. l : gii ha ng tu (cng tu gii lut), kin ha ng gii (cng kin gii nh nhau), li ha ng qun (li cng chia u), thn ha ng tr (cng mt ni), khu ha v trnh (khng tranh ci nhau), ha ng duyt ( ha vui v). Cch gii thch ny cng ta h c l. Nhng ti c tra cu t nguyn, mi thy cch gii thch trn l khng ng. Ha thng hon ton l do dch m t mt t ng Ty vc (Trung ) n , gi cc nh bc hc th gian l t. Qua ti nc Vu in (Trung ) th gi l Ha X hay Ha x (khosha), qua Trung Quc, bn gi l Ha thng (Xem K quy truyn v b tng k bn). V vy m ngoi o n cng c Ha thng v Ha thng ni [Tp A Hm quyn 9, tr. 253, 255]. Nh vy, t Ha thng khng phi l t ring ca Pht gio, nhng c cn c trong Pht gio. Lut tng Pht gio gi cc v s truyn gii v cho ngi khc xut gia l Opagia (Upadhyaya). T Ha x l dch m t Upadhyaya, ri sau i thnh Ha thng. Trong sch Hn ngi dng t Ha thng sm nht l vua Thch Lc, ng gi Tng s n Pht Trng l : "i Ha thng". Nhng, i khi, trong lut, thay v ch Ha thng ngi ta dng ch Ha thng trnh hiu lm, v rng, cn c ni dung ch Upadhyaya, th nn dch l Thn gio s (ng thy thn cn). Ch c nhng tu s th gii t khiu trn 10 nm, bit r 2 b lut t khiu v t khiu ni, mi c kh nng cho ngi khc xut gia, v truyn gii cho ngi khc, mi c th c gi l Upadhyaya. Nh th l c khc vi t t (l bc s) n , cng khc vi t Ha thng do Trung Quc dch sai (lo tng l lo ha thng, Sa di l tiu ha thng, v tr con nng thn, khng ln ln c cng gi l ha thng !). Trong Lut Pht gio, ngi mi xut gia gi l Sa di. Sa di c ngha l "sing nng b c lm thin". Khi 20 tui i, v th gii t khiu, th c gi l t khiu (ngha l kht s, ngi n xin). Trn th n xin Pht

Php, di th n xin n, ung. C ngi Trung Quc gii thch T kheo l so vi ng Khu, tc ng Khng t. Gii thch nh vy l chuyn tr a. Th gii t kheo trong vng 5 nm cng cha c lm thy dy i vi cc bn ng o xut gia. Sau 5 nm, li thng hiu gii lut, mi c t cch lm thy dy, gi l Qu phm s, t n gi l "A x l gia", lm ni nng ta cho ngi khc, dy hc cho ngi khc. Tri qua hn 10 nm ri mi c gi l "Thn gio s", tri qua 20 nm na, c gi l Thng ta, v sau 50 nm mi c tn gi l bc "Trng Lo Tn tc". C th ni, hin nay, Trung Quc, ngi ta dng t "Ha thng", khng ng vi lut ch nh Pht. T "Ni c" thng c dng ch ngi ph n xut gia. n , ngi ta dng ch ni ch ph n, vi t tn knh, ch khng dng ch ni ch ring ngi ph n xut gia. Trong Pht gio, ph n mi xut gia gi l "Sadini" xut gia lu nm, th gii t kheo ni, gi l T kheo ni. Dn Trung Quc, ngi con gi cha ly chng gi l c, v vy gi Sadini v T kheo ni l ni c, gi nh vy cng khng c g l coi thng. V vy m trong sch Truyn ng lc, cc bc o c gi cc s c l ni c. Th nhng, t khi ng o Tn Nghi, i nh Minh vit cun Hu canh lc xp ni c vo hng "Tam c lc b" th t ni c mi c t khinh mit. Do , thi gian gn y, ni chng khng mun ngi ti gia gi h l ni c. Da vo ch Phn, ni ngha l n. Nu thm ch c na, thnh ra n c. Theo vn m hiu ngha th dng t nh vy l khng thng ri. N l phn bit vi nam. C n c th phi c nam c chng ? dng ch c th phi c i t, nh gi n o s l n o c; t kheo ni gi l Pht c; n tu s ca o Gia T cng nn gi l Gia c nu khng th xem nng bn ny, xem nh bn kia l khng phi. T "c s" cng khng phi l t ring ca Pht gio. Trong sch L k ca Trung Quc, vn c t ng "c s cm tch" ngha l chiu gm cho c s. C s vn c ngha l n s c hc. n , t c s cng khng phi l t ng do Pht gio to ra. Ch Phn gi c s l Ca La Vit d l c tin Pht hay khng, l hc gi ti gia th gi l c s.

Pht gio gi Pht t ti gia l c s, bt u t kinh "Duy Ma Ct". Trong kinh, ng Duy Ma Ct c 4 tn gi : Phm "Phng tin" gi l Trng gi. Phm "Vn Th thm bnh" gi ng l Thng nhn v i s. Phm "B Tt" gi ng l C s. Theo s gii thch ca cc ngi La Thp, Tr Gi, Huyn Trang v.v th Duy Ma Ct l mt v B Tt sp thnh Pht [Nht sinh B x B Tt] ci Pht A S ti phng ng, v th hin thnh tng ngi ti gia ha chng sinh. V vy, dng t c s gi Pht t ti gia l c hm xem c s l i B tt. C th thy, mt c s xng ng vi tn gi phi l mt v B Tt i tha, quyt khng phi l mt n s. Th nhng, trong Kinh Trng A Hm, li gi ng cp th ba, tc ng cp Ph X l c s, li cng gi v quan coi ngn kh quc gia l "c s bu", nh vy t c s c cc ngha thng nhn, nh kinh doanh, nh doanh nghip. 68. THIN S, LUT S, PHP S L G Trong sch Lut Hu B - Tp s quyn 13, T kheo chia lm 5 loi kinh s, lut s, lun s, php s v thin s. Gii tng kinh l kinh s, gii gi lut l lut s. Gii v ngha l ca Lun th gi l lun s. Gii thuyt php l php s. Gii tu thin l thin s. Th nhng trong Pht gio Trung Quc, ngi ta t ni ti Kinh s v lut s; cn lun s, php s v thin s th c ni ti rt nhiu. T Thin s vn c dng ch v t kheo tu thin. V vy, cun "Tam c ch quy" quyn 3 vit "Tu tm tnh l l thin s". Nhng Trung Quc, t Thin s c dng trong 2 trng hp : Mt l nh vua dng t "thin s" khi phong tng nhng t kheo c c c hc. Nh vua Trn Tuyn , nm i Kin nguyn nin, phong Ha thng Hu T Nam Nhc l i thin s. Vua ng Trung Tng, nm th 2 nin hiu Thn Long, sc phong Ha thng Thn T l i Thng thin s. Trng hp th 2 l tng s ngy nay tn gi cc cao tng tin bi l thin s. Cng v sau, bt c mt t kheo no c i cht danh vng, u c tn gi l thin s. T "lut s" ch cho nhng t kheo kho gi gn v gii thch gii lut. Ch xng ng gi l lut s, nhng v t kheo hc gii, tr gii, kho gii thch, x l, v gii p mi vn c lin quan ti gii lut. a v ca lut s trong Pht gio tng ng vi hc gi php lut, php quan, i php

quan th gian. Cc t kheo v t kheo ni ni chung, tuy gi gii khng phm, nhng cha chc thng hiu ton b lut tng. Cho nn mt t kheo, mun tr thnh mt lut s xng ng vi tn gi , cng khng phi l chuyn n gin. Php s l ngi kho hc Pht php v kho thuyt php. Trong quan nim ca mi ngi ni chung, php s phi l t kheo. K thc th khng phi. Trong sch Pht, quan nim v Php s rt l rng ri, v khng hn ch Tng ni. Nh Phm Ta trong kinh Php Hoa vit : "Thng tu Phm hnh, gi l php s". Sch Tam c ch quy, quyn I vit : "Tinh thng kinh lut gi l php s". Sch "Nhn Minh i s" vit: "Php s l bc thy thc hnh Pht Php". Li c ngi cho rng ly Pht Php t dy mnh v dy ngi gi l php s. Do , c s ti gia cng c t cch gi l php s. Thm ch, sc sinh nh loi gi can [ging nh chn nhng thn nh] kho thuyt php cng t xng l php s i vi Thin . [Vua Thch. Ngi dch ch]. V l do y cho nn, Lo gio chu nh hng ca o Pht, gi cc o s gii ba ch l php s. C th thy, t php s khng phi l t chuyn dng ch t kheo Pht gio. Theo yu cu do Pht ch nh, ti cho rng, ngi xut gia theo o Pht, i vi ngi th tc nn t xng l t kheo (Sadi) hay t kheo ni (Sadini), hay t xng l Sa mn. Tn ti gia, i vi ngi xut gia, c th nht lut gi A x l (hay S ph), c s t gi l t, nu khng mun th gi bng tn h mnh. Cng c ngi t gi l "hc nhn" nhng theo ngha Kinh Pht th t hc nhn ch cho cc bc Thnh chng s qu, nh qu hay tam qu. Ngi xut gia th gi l xut gia; nu l trng lo th gi l trng lo; Thng ta th gi l Thng ta. Nu bng vai vi nhau, th gi l "tn gi", hay mt cch thn thit, gi l anh, l s. Trong thi Pht cn ti th, hng t kheo xng h vi nhau, thng l bng tn h o; T kheo gi t kheo ni l ch, em. Trong ni chng, cng dng cc t hng lo, thng ta tng ng vi bn tng; bng vai v nhau th gi l ch, l em. Cn ngi ngoi gi t kheo v t kheo ni th theo tp qun. Nu v t kheo ch xc c t cch l thin s, lut s, php s, th c gi h bng cc xng h . Nh ngy nay c thng l gi t kheo, t kheo ni u l php s c, khng k trnh v t cch h th no, th qu l khng hp vi yu cu vy. 69. LA HN B TT PHT L G ng nh vy, nhiu ngi hin nay khng hiu r La Hn, B Tt, Pht l g. Thm ch c nhng Pht t tin Pht lu nm cng m mt i vi ngha cc t .

Theo nhn thc ca Pht gio Bc truyn, Pht gio chia thnh i tha v Tiu tha. Tiu tha chuyn tu o gii thot. i tha chuyn tu o B Tt. i B Tt l kt hp "nhn thin o" vi "gii thot o", ngha l, gii thot khi sinh t m vn khng la sinh t, c th ha nhng chng sinh c duyn, chnh l o B Tt i tha. Qu v cao nht ca o gii thot l A La Hn; La Hn l bc Thnh ca Tiu tha. C 2 qu v cao nht ca Tiu tha. Mt l qu v Thnh hng Thanh Vn, nh nghe Pht thuyt php, tu tp php Bn (kh, tp, dit, o) v 37 phm b m c gii thot, l La Hn. Hai l qu v ca nhng bc thnh, sinh vo thi khng c Pht, nhng nh tu php 12 nhn duyn (v minh, hnh, thc, danh sc, lc nhp, xc, th, i, th, hu, sinh, lo t) m chng o gii thot, ra khi sinh t. Pht gio gi cc bc Thnh ny l Duyn Gic hay Bch Chi Pht. Thanh Vn v Duyn Gic u thuc Tiu tha. Tiu tha li chia thnh Thanh Vn tha v Duyn Gic tha, cho nn cng gi Tiu tha l nh tha (2 tha). Cc bc nh tha cu ra khi sinh t, nhp Nit Bn. H nhm chn ci sinh t ca loi ngi v loi tri, v vy, h khng nguyn tr li ha chng sinh. H khng th gi l B Tt, cng khng th thnh Pht. Nu mun thnh Pht th phi hnh o B Tt. Php mn ch yu ca o B Tt l su . B th [php th, ti th, v y th] (1). Gi gii (khng lm iu c, lm mi iu lnh). Nhn nhc (nhn iu kh nhn, lm iu kh lm). Tinh tn (tin thng ra ng trc, gp kh khng nn). Thin nh (chuyn ch vo mt i tng, khng giao ng). Tr tu (chiu sng bn thn, chiu sng ngi khc). Ba t gii (tu mi tnh gii, lm mi iu lnh, ha chng sinh). T lc ban u, pht tm ti thng, tc l pht B tm, t bi tm, khng tu tm, tri qua ba i kip v lng, mi t c mc ch thnh Pht. o B Tt, hng Tiu tha khng ging. Cho nn gi l "nht tha". o nhn thin l php mn lnh, tu tp c ti sinh lm ngi hay lm loi tri. Tiu tha tuy khng thch th g o nhn thin, nhng cng khng ph nh gi tr ca o nhn thin, o gii thot ca Tiu tha cng ch l o nhn thin c nng cao v thng hoa. Php lnh ca nhn thin cng l nn tng ca o nht tha ca B Tt. Do php lnh ca nhn tha v thin tha, 5 gii, 10 thin l php lnh chung cho c nh tha v nht tha, cho nn ni php lnh ca nhn v thin l php chung cho c 5 tha (Nhn, Thin, Thanh Vn, Duyn Gic, B Tt).

o gii thot ca Tiu tha hay Nh tha cng l php mn chung cho c o B Tt na. Nu B Tt m khng tu o gii thot th s khng phi l B Tt m ch l nhn thin o. V vy m o gii thot ca Tiu tha c gi l php mn chung cho c ba tha Thanh Vn, Duyn Gic v B Tt. Ch c o B Tt mi l php mn ring ca i tha hay nht tha. tin ghi nh, xin v biu nh sau : ___________________ (1) Nhn thin o : con ng tu tp, cu ti sinh ci Tri v ci ngi (ngi dch ch).

Qua biu ny thy rng, B Tt o tuy l php mn ring ca mt tha, nhng li l ni hng v ca c 5 tha v php chung ca ba tha (ng tha cng php, tam tha cng php). Tiu tha tuy l php chung ca ba tha, nhng cng l php chung ca 5 tha c thng hoa ln (nng cao ln) m thi : Php chung ca 5 tha, tuy c tn chung 5 tha, nhng ch l thin php ca nhn tha v thin tha. [Ly ng tha cng php, tam tha cng php v i tha bt cng php, thu nhip ton b Pht php. l mt sng kin ca i s Thi H]. Nhn thin tha l php th gian, l php sinh t, khng th a ngi ra khi bin kh sinh t c. Cc bc thnh m ni, php th gian l php hu lu. Cc bc thnh Tiu tha u l nhng bc thnh xut th, khng cn b sinh t chi phi, v vy php xut th c gi l php v lu. Trong hng B tt, c ngi l phm phu, c ngi l Thnh. B Tt chia thnh 52 th bc : Thp tn, thp tr, thp hnh, thp hi hng, thp a, ng gic, diu gic : Bn mi th bc trc khi t thp a u l phm phu. Mi hai th bc t s a tr ln mi l hng Thnh. B Tt nu ra trong biu l Thnh B Tt. Trong kinh Pht, thng thng khi ni B Tt m khng ghi r l a tin B Tt [B Tt trc khi t ti s a] th l Thnh B Tt.

Cc bc Thnh Tiu tha khng cn thnh Pht m ch cn nhp Nit Bn. V bn cht m ni, cnh gii Nit Bn ca Tiu tha, sau khi nhp Nit Bn ri, bn lun ti y, khng cn chng sinh na. Cn Nit Bn ca i tha th tuy nhp Nit Bn nhng khng li Nit Bn, v cho rng sinh t vi Nit Bn l cng mt th, v vy mi c cu : "Sinh t tc Nit Bn", "V tr x Nit Bn". l cnh gii ca cc bc Thnh i tha. Nit Bn ca Tiu tha, l do on ng chp v phin no chng, v vy A La Hn ca Tiu tha, v cnh gii gii thot m ni, l tng ng vi B Tt tht a hay bt a, ca Thng gio. Bc Thnh ca o B Tt l do on mt phn php chp v s tri chng mt phn ng chp v phin no chng, m t mnh chng c mt phn ca Php tnh chn nh v tin vo hng s a. V mt trnh on phin no chng m ni th A La Hn tng ng vi B Tt Tht a hoc Bt a; ng v trnh on s tri chng m ni th La Hn ch mi tng ng vi B Tt nht tn v. Bi v, on phin no chng (ng khng) tc l thot khi sinh t. Cn on s tri chng (php khng) tc l khng la sinh t. Gii thot sinh t tc l nhp Nit Bn. Khng la sinh t tc l chng sinh : gii thot l tu nghip; sinh l phc nghip. C phc v tu u tu l B Tt. C phc v tu u trn y l thnh Pht. Do vy, ng v phc nghip sinh m ni, La Hn ch tng ng vi bc th by ca B Tt s pht tm, cn km s a B Tt n 33 bc. Trn ton b l trnh thnh Pht, v B tt s a i c 1/3 ng ( i ht A tng k kip th nht). Bt a B Tt i xong 2/3 con ng (A tng k kip th hai). Cn v B Tt thp tn v ch mi giai on chun b vo ba A tng k kip m thi ! Do , mt v A La Hn, mun thnh Pht th phi t Tiu tha quay v i tha, v tin dn dn t tht tn v tr i. Nhng v A La Hn, sau khi nhp Nit Bn trong thi gian ngn rt kh b Tiu tha hng v i tha. V vy, tu theo Tiu tha, hu nh ct t duyn vi o thnh Pht. Do , c kinh lun i tha kch bc ng lot c Tiu tha v ngoi o. Thc ra, theo quan im ca Kinh Php Hoa th v A La Hn chn chnh nht nh s la b Tiu tha, hng v i tha. Trong Hi Php Hoa, phn ln cc bc i t kheo v t kheo ni u l nhng bc A La Hn t Tiu tha hng ti i tha. B Tiu tha, hng ti i tha c 2 loi ngi : Mt loi l, t trc ti nay, vn tu theo Tiu tha, nay t qu v La Hn chuyn sang i tha th

phi t th bc tht tn v ca i tha m tu theo Php i tha, ri sau khi chng qu La Hn li tu theo i tha. i vi loi ny, phi tnh c giai on trc y tu theo i tha. Th d, ngi X Li Pht, trong cc kip sng trc tng tu theo i tha, n cp " tht tr"; sau chuyn sang tu theo Tiu tha, chng qu A La Hn ri li chuyn sang i tha. Ni chung l, nu trc y tu theo i tha, sau quay sang Tiu tha, ri li tr v i tha, th ch cn mt nim hi tm l c th chng nhp s tr v ca B tt. Hoc l c c c s tu i tha su dy, nhng vn quay sang Tiu tha, sau li hng v i tha th ch cn mt nim hi tm l c th chng nhp hng bc Thnh B Tt t s a tr ln. ng nhin, v A La Hn b Tiu hng i, l bc Thnh i tha m phc nghip cha y . Do trnh tr tu v cng phu tu o gii thot vn c cho nn v y khng bao gi thoi lui xung a v phm phu na. Pht l t gi tt ca Pht . Qu v Pht l qu v cu knh tt cng ca o B Tt, cho nn c th gi Pht l v B Tt cu knh. Qu v Pht cng l qu v cu knh ca o gii thot, cho nn cng gi l Pht l v A La Hn cu knh. T A La Hn c ngha l xng ng lm rung phc cho loi tri v loi ngi, xng ng c tri v ngi cng dng. V vy "ng cng" l mt trong 10 hiu ca Pht. Pht c ngha l bc gic ng chn chnh, cng khp, v thng, bc t gic, gic tha v gic hnh y . B Tt l gic hu tnh, c ngha l t gic, gic tha v gic chn chnh, cng khp. Thanh Vn, Duyn Gic u c ngha t gic v chnh gic. Phm phu loi tri v loi ngi u l nhng k si m cha c chnh gic. Nay, dng biu phn bit 5 tha theo tiu chun trnh gic ng nh sau:

Li cn mt im na, l hnh thc sinh hot ca A La Hn theo truyn thuyt ca Trung Quc, cn phi c sa cha thanh lc li. Pht gio Trung Quc, v thy trong lch s Pht gio Trung Quc, c nhng chuyn k l nh Hn Sn, Thp c, Phong Can, B i ha thng v.v nhng chuyn nh Nam tuyn chm mo quy tn git rn hoc c ngi cho thuyn trn sng, c ngi sng mt mnh trn o hoang, c ngi sng ha mnh vo cnh trn tc ca th trn, c ngi bn cung, ma dao, c ngi ma ht theo ph n, c ngi nhu nht ru tht, l nhng ci gi l tc phong siu T vt Pht ca Thin tng ! Do m i khi nhn lm nhng phn t xut gia, ph gii, sng bn thu v li bing, l A La

Hn ha hin ! Trung Quc, tranh v tng A La Hn cng thng dng ln nhng mu ngi qui d, qun o li thi, mm rng rng hoc, ng b rt ng ght. S thc th trong kinh in Tiu tha, cc v A La Hn u l cc bc Thnh tng gi gn gii lut nghim tc. V ch c bn c tng, vi phm gii lut mi na n ging nh tranh v tng Trung Quc miu t m thi. Nu chng ta khng thay i quan nim ny th l mt s lng nhc i vi cc bc A La Hn. Ngc li, di con mt ca ngi Trung Quc, B Tt li c tng mo thy m, trang nghim c bit. K thc th tuy rng bo thn ca B tt l trang nghim, p , nhng v li ch sinh, ha thn ca B tt c th mang rt nhiu thn khc nhau. A La Hn di con mt ngi Trung Quc, ng ra l ha thn ca B tt th phi hn. A La Hn l Tng ni xut gia, h l du hiu biu trng cho s tn ti Pht Php th gian, cho nn trong ng x, La Hn khng th ty tin c, nu khng th s khng c li cho thanh danh ca o Pht. Cn B Tt th khng c thn c nh, B Tt ch nhm mc ch khai ha sinh. B Tt khng yu cu chng sinh bit mnh l B Tt. B Tt c nhin l c th th hin thnh loi ngi hay loi tri y phc c trang nghim, nhng khi cn thit cng c th ha thn thnh Ngoi o, ngi t, thm ch lm c Ma vng, cng khng c hi g i vi thanh danh o Pht. V vy, Pht gio Trung Quc nn sa cha li quan nim ca mnh i vi A La Hn mi c. 70. PHT GIO C MT T CHC HNH CHNH THNG NHT? Nu xt v x hi gio on ca Pht gio nguyn thy th khng c phn chia lnh o v l thuc, mi ngi u bnh ng trc Pht Php. V cng trong phm vi Pht Php, mi ngi u c quyn t ch (t do lm ch). V vy c Thch Ca Th tn l v sng lp ra Pht gio, khi sp nhp Nit Bn, Ngi cng ni vi ng A Nan rng : "Nh Lai khng ni ta duy tr chng, ta nhip chng" (Trng A Hm - Kinh Du Hnh I). Pht i lc ni : "Ta trong Tng chng", ch khng t xng l lnh t. Pht t xng l "Php vng" theo ngha Pht i vi mi php u t do t ti, khng c ngha l "thng lnh". Do , t khi c Pht gio cho n nay, Pht gio khng c ng cp trn di, ln nh. Hot ng ca tng on 4 ngi

tr ln, min l theo ng gii lut, u l hi php, phi c tn trng, nu tng on A v tng on B c kin bt ng m chia r, th Pht cng cng nhn s chia r . Trong sch "ng phn lut quyn 24". Pht ni : "Vic knh l v cng dng phi bnh ng, v sao nh vy ? Cng nh vng tht em chia lm 2 khc, khng c g khc nhau c". Do , bit rng tinh thn cn bn ca o Pht khng i hi c t chc nghim mt, tng tng lp lp; tnh hnh khc hn vi o C c Bt u t Kinh cu c, o C c c t chc chnh tr v thc chnh tr mnh m, c t chc nghim mt, c nn thng tr y quyn lc. chnh l c sc ca gio hi C c (ngi ta ni khng phi l v c rng, t chc chnh tr v phng php thng tr cc ng cng sn hin nay l hc theo gio hi o C c). Chnh v vy m t chc gio hi C c gio, c mt bi cnh lch s lu di, v c nng lc lnh o gio on tri hn Pht gio rt nhiu. Ngay i vi gio hi Tn gio C c, tuy rng chia thnh rt nhiu h phi khng c lin quan vi nhau, nhng trong ni b mi h phi, t chc ca h vn cht ch, tt p. Pht gio chng ta cho n nay, vn khng th ni ti mt t chc gio hi c tnh th gii. Trong ni b ca tng quc gia, cng c nhiu h phi. V trong ni b ca mi h phi, t chc cng khng thng nht. c bit l trong Pht gio Trung Quc, trong lch s tuy c lp ch "Tng quan", nhng l mt chc v do chnh ph t ra kim sot Tng ni v ti sn gio hi, ch khng phi l mt thit ch t chc ca gio hi. Ngy nay, tuy cng c mt Gio hi Pht gio Trung Quc, vi cc phn chi hi cc Tnh, Huyn, Th, nhng n khng c quyn hnh chnh thc t, ti sn cc cha khng thuc do Gio hi b nhim. V vy nm 1953, i Loan tuy c hn 600 vn ngi vn khng to ra c mt lc lng tch cc, khng xc tin c k hoch xy dng s nghip Pht gio trn quy m ln. Tri li, gio Thin cha i Loan, ch c 26 vn 5000 ngi, gio C c cng ch c hn 229 vn 3000 ngi, nhng sc hot ng ca h, nu xt trn b mt th hn Pht gio nhiu. Tnh ta ch c 4 vn tn Hi gio, cng c chnh ph coi trng hn so vi Pht gio. Nguyn nhn l lc lng ca h tp trung, cn Pht gio th ai lm g th lm. Cn c vo s liu thng k th gii, s ngi theo cc tn gio ln trn th gii C c gio (k c c v mi) chim v tr th nht, c tt c 9 c tn (900 triu). Pht gio chim v tr th hai, vi 600 triu tn . Hi gio chim v tr th ba vi 400 triu tn ; v tr th t thuc n gio vi

300 triu 8 nghn vn tn ; th 5 l Do Thi gio vi 5 nghn vn tn (bo S t hng quyn 3, k th 10; tr. 4). Nu 600 triu tn Pht gio bit hp tc on kt vi nhau th s em n cho nhn loi bit bao quang vinh an lc ! y, cn xut mt vn , tc l s liu thng k ghi trong bi "Pht gio chu ", ng tp "a chu san" ca Nht bo Trung ng ngy 14 thng 12 nm 53 Dn quc. S liu thng k c nhiu sai lm. N ghi : c th gii ch c 300 triu tn Pht gio, tc l gim 1/2 so vi s liu thng k chnh thc. Sai lm ny c th l do Chu San c lng Pht gio Trung Quc i lc ch c khong 100 triu, tc 13% tng dn s. y l mt s nh gi rt "c vn ". ng thi, t Chu San li cho rng Pht gio n v Tch Lan, nht l Pht gio Tch Lan, thuc v khu Pht gio i tha, l mt sai lm nghim trng. Ngay Vit Nam, Pht gio cng c c i tha v Tiu tha. T Chu San cng khng ch g n tnh hnh Pht gio ngoi chu . Th d M hin nay, c 17 vn Pht gio , 170 ngi cha v tu vin ri rc ti cc bang. Pht gio khng phi l mt t chc chnh tr, v vy m cho n nay, vn cha c mt gio hi thng nht theo kiu li ca Phm Thin, tuy rng vn c t chc c tnh biu trng l "Hi i hu Pht gio th gii". Hi ny c lp do sng kin xut ca i s Thi H Trung Quc. Sm nht l t nm dn quc th 17 (T. L 1928), i s Thi H c 2 im hy vng : Mt l xa b quan nim thin chp v i tha v Tiu tha. Hai l lin hip Pht gio cc nc li, tht cht tnh hu ngh gia cc nc v thc y nn ha bnh th gii. Cuc vn ng ny, phi tri qua 22 nm hun c, n ngy 6 thng 6 nm 1950 mi triu tp c ti Tch Lan i hi i biu th gii ln th nht. Trong s cc nhn vt ng h i hi, c quc vng v Tng thng Thi Lan, Tng Thng v Tng thng Min in, Th tng v Tng tng Tch Lan, v t Lai Lt Ma Ty Tng, Quc vng v vua Si Camphuchia, Tng thng Vit Nam, Thin Hong Dc nhn (Hirohito) ca Nht Bn. Lc by gi, Trung Quc c Php s Php Thng (ang dy Pht hc Tch Lan) lm i biu. i hi c quyt nh hai nm triu tp mt ln i Hi. Cho n nay, t chc c by ln i hi, ln lt Tch Lan, Nht Bn, Min in, Npan, Thi Lan, Camphuchia, n v.v ng tic l bt u t i hi ln th ba t chc ti Min in, tc l nm 1954, t chc Pht gio th gii thun nht li bin thnh ni tranh ci gia hai phi t do v thn cng sn (Xem Hi Triu m, quyn 45, s thng 10, bi ca Php s Lc Quan).

Trong k i hi ln th 7, hp nm 1964, c s kin on i biu Trung Quc i lc, cng vi cc on i biu Lin X, Ngoi Mng, Min in, ng Pakittng v.v xut khng ngh vi i hi v vic mi on ca Trung Hoa dn quc tham gia i hi ln n cuc chin tranh Vit Nam v Lo; on i biu Innxia trch mng kch lit Malayxia v.v Tt c nhng s kin lm bin cht tn ch ca i hi. Chnh v vy m cho n nay, Hi i Hu Pht gio th gii, mc d c hi vin hn 60 quc gia v khu vc [K i hi ln th 7, c i biu 53 n v tham gia] nhng cng hin ca n i vi Pht gio th gii v nhn loi cn rt hn ch. Ngay 2 ch "i hu" (Hi i hu, ngha l ly tnh hu ngh on kt ngi ny ngi kia, 2 ch ngy nay vn cn b nh hng ca chnh tr th thch, th cn ni g chuyn khc na). Trong 14 nm qua, Hi i hu Pht gio th gii nht tr v ngy n sinh ca Pht Thch Ca l ngy 15 thng 5 dng lch mi nm. S nht tr ny c thc hin trong mt ngh quyt ca i hi ln th 2 hp Nht Bn nm 1952, thng qua quyt ngh do i biu Tch Lan xut, ly l c 5 mu lm gio k Pht gio th gii. Gio k ny l do i t n Ct ngi M thit k (1832-1907) cn c nhng thnh tch khc th khng ng ni (ch 17). T chc hnh chnh Pht gio ton th gii, tuy khng phi l yu cu cn bn ca Pht gio, nhng tr thnh nhu cu cp thit ca thi i ngy nay. Nhng cn phi c gng trong nhiu thi gian na mi c th pht trin Hi i hu Pht gio thnh mt t chc hnh chnh ca Pht gio ton cu. PH CH CUN : "PHT GIO CHNH TN" 1. Tng Nht A Hm, quyn 6 - Phm li dng, vit : "C mt B la mn khuyn co Pht n bn b sng "Tn La" tm th s xa b c mi ti li. Pht khuyn li B la mn nn t mnh xa b cc ti li nh khng cho m ly, st sinh, vng ng v.v 2. Bi s nghin cu cc qu ca Kinh dch [Dch kinh quan qui chi s vit : "S vi diu khng c phng s, l khng th bit, khng th thy, khng hiu v sao li nh vy, ci gi l thn o". 3. "Xt Thn o ca Tri m bn thi khng b m hoc, Thnh nhn ly Thn o by ra gio php, Thin h chu theo vy".

"Pht t thng k quyn 15 c truyn Bng Php s ging tn ch kinh Kim Cang Bt Nh gip cho ngi ph n h Bch cht nh nhng, khi au n. 4. " Pht nh l Y vng, c th cha tr tt c mi bnh phin no, c th cu tt c kh ln sinh t (Kinh Hoa Nghim - Phm nhp php gii). 5. Xem thm "Pht t thng k" quyn 33, Php mn Quang Hin ch (i chnh Tng quyn 46). 6. c thm "Pht t thng k" quyn 30 (i chnh tng cun 49, tr. 300301. V nin i ca Di Lc, cng c nhng thuyt khc. 7. Mt nghn Pht ca mt kip hay l Tam th kip. V thi gian, nn xem thm "Pht t thng k" quyn 30. (i chnh tng, cun 49, cc trang 297302). 8. A Tng K l con s th 105 trong 124 con s ln ca kinh Hoa Nghim. Nu tnh 1 vn vn l mt c, mt vn c l 1 triu th mt A tng k bng 1 nghn vn vn vn vn vn - vn triu. y l loi s khng th m c, loi s v tn. 9. V th gii quan, xin xem "Pht t thng k" quyn 31 (th gii danh th ch). 10. " Pht t thng k" quyn 35 [i chnh quyn 49, tr. 336 T M Qun ch gii v thuyt ca Dng Hng cho rng tnh ca ngi c c thin, c ln ln, v ni Mnh T v Tun T mi ngi ch thy mt mt ca nhn tnh. 11. S phn bit trong Thin tng gia 5 nh 7 tn (ng gia, tht tn), khng phi ch v mt l lun, m l do l gii t nhin ca chng ta dn ti thi khc nhau i vi Thin. Nu tnh cht n ha th li l n ha, nu tnh cht ng ngnh th li l cng sc cnh, pht ngn ra c n ha, c sc cnh cho nn thin phong khc nhau v s phn bit trong Thin tng cng t m ra. V vy m s phn bit v mt gio l trong Thin tng khng r rng, nh gia tng Hoa Nghim v tng Thin Thai. 12. Tn Mt Thin s vit : "Cho nn k hc Ba Tha, mun cu o Thnh, tt nhin phi tu thin, la thin ra, khng c php mn no khc, khng con ng no khc. Cn

nim Pht cu vng sinh tnh , cng phi tu 16 php thin qun, tu nim Pht Tam mui, Ban Chu Tam mui). "Thin c su c nng, c cao c thp, nu tu thin m li dng tm khc, a trn chn di, Pht gi l thin ngoi o; nu tin nhn qu mt cch chn chnh nhng vn c tm a trn chn di th gi l phm phu thin. Chng ng l ng khng nhng thin chp mt bn, gi l Tiu tha thin. Chng ng l ng php u khng m tu thin th gi l i tha thin. Nu n ng t tm vn l thanh tnh, vn khng c phin no, tr tu v lu vn c y , tm tc l Pht, cu knh khng c g khc bit. Da vo m tu l "Thin v thng tha", cng gi l "Nh Lai thanh tnh thin", cng gi l "Nht hnh Tam mui", hay Chn nh Tam mui". 13. Trong "Thp tng lut" quyn 38, Pht ni : "T nay v sau, phn bc ngoi o, phi c sch ngoi o". Sch "Cn bn tp s" quyn VI, ghi li Pht ni : "Khng nn cho k ngu si, t tr tu c ngoi in. Ch c nhng bc c tr, hc nhiu bit nhiu, c th phn bc ngoi o mi c th hc tp ngoi in. Chia lm 3 thi, hai thi hc kinh Pht, mt thi hc ngoi in". "u ngy, gia ngy c th c kinh Pht, i n chiu ti mi c ngoi in". 14. " n , Pht v Phm (Phm vng Brahna) dung nhip nhau. Khng nhng Pht gio hp thu trit l 3 minh, m cn tip thu c b ch ca sch Atharva Ve a. Cc hc gii ca Jedanta gio cng xem Pht l Phm vng, xem Thch Ca l mt ha thn ca Thn Rixhnu" (Xem sch Pht gio n tr. 207). 15. ng Lu T Nh rt c Thi t (Chiu Minh) coi trng; cc bia k cha thp, u do ng ghi li. ng Thm Thi ng, bn nm lin yu cu c xut gia Vua V bn danh hiu "Tu a" [Pht t thng k quyn 37 (i chnh - tp 49, tr. 351]. 16. a) Ha thng Triu H T, i vua ng v Kinh. n ti x Mn, i dc b sng bt cua m n, m ng nh trong tin giy miu Bch M. i Ng i, c B Ha thng, i ha o t T Minh. Trong ti vi (B i) c bnh bt, guc g, cm v c, rau tht, gch, ngi v.v V cc truyn trn, xem "Pht t thng k" quyn 42 (i chnh, tp 49, tr. 390).

b) i Tng Chn Tng, c Sa mn Ch Mng h T T Chu mc o gm, thch n u heo, ni chuyn ha phc xy n ngi khc, khng c g khng linh nghim, gi ngi l cu em, t xng l T th phu khi tch tuyn b mnh l "nh Quang Pht". i gi ng l Ha thng u ln; (Pht t thng k, quyn 44, (i chnh Tng tp 49, tr. 403). c) i Nam Bc triu, c i s Bo Ch mc o gm, i chn khng hay i trn u m i, no l dao ko, thc, trng, gng, pht trn v.v tr con gp ng th ci ch nho v xua ui. ng c ung t ru, c lc my ngy lin nhn khng n g ht. Gp ngi n ch c, cng xin n. n xong, ma ra ton l c sng nhy nht [Xem Pht t thng k quyn 36 (i chnh tp 49, tr. 346). 17. " Khc c" l H. S Olcoti v b H. P. Blavatsky nm 1880 M n Tch lan, ph bnh ch thuc a chuyn quyn ca ngi Anh, v ng h Pht gio. HT