EKOLOGIJA MIKROORGANIZAMA

potpuno su se PRILAGODILI NA UVJETE STANITAako se prenesu u druge uvjete - gube ivotnu sposobnost
-izloeniji

su NEPOSREDNIJEM UTJECAJU SREDINE nego vii organizmi izazvalo stvaranje razliitih formi prilagoenih vanjskim iniocima razvoja i intenzitet ivotnih funkcija mo.u tijesnoj je vezi sa uvjetima vanjske sredine - povoljniji uvjeti - razvoj intenzivniji

-mogunost

utjecaj odreenog inioca sredine - na ivotnu djelatnost mo.- moe se izraziti kroz TRI KARDINALNE toke: MINIMUM, MAKSIMUM I OPTIMUM MAKSIMUM I MINIMUM - NAJVIA I NAJNIA GRANICA ODREENOG INIOCA - NA KOJOJ SE ZAUSTAVLJA IVOTNA DJELATNOST ODREENOG MO. OPTIMUM- AKTIVNOST MO. NAJVEA granine vrijednosti - nisu smrtonosne za mo. - nisu granice ivota - krajnje toke aktivnog ivota

znaajno poznavanje kardinalnih toaka pojedinih faktora sredine - za rast korisnih i tetnih mo.reguliranje mikrobiolokih procesa prirodne sredine- veoma sloene i pod utjecajem raznovrsnih inioca - dinamike prirode veliina kolebanja- u okviru koje je mogue postojanje mo. koji nastanjuju tu sredinu- EKOLOKA VALENCA ili AMPLITUDA

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA TEMPERATURI

temperatura - jedan od najvanijih inioca vanjske sredine- utjee na sve procese u stanici- poveanjem temperature: poveava se brzina reakcija u stanici - poveava se brzina rasta intenzitet disanja, fermentacije, sporulaciju, pigmentaciju poveava se toksinost kiselina i drugih metabolita POVEAVA SE METABOLIKA AKTIVNOST - DO JEDNE TOKE- IZNAD KOJE POINJE INAKTIVACIJA

Za svaki organizam karakteristine tri temperature: minimalna - ispod koje organizam ne moe rasti i razvijati se optimalna - najvea brzina rasta maksimalna - iznad koje nije mogu rast ove toke karakteristine za svaku vrstu- tj. veoma se razlikuju po svojim kardinalnim temperaturnim tokama

mo. sa jako uskim temperaturnim dijapazonom - STENOTERMALNInastanjuju stanita sa konstantnom temperaturom EURITERMALNI- imaju iri dijapazonnastanjuju prirodne sredine sa promjenjivom temp.

Podjela mikroorganizama prema optimalnoj temperaturi za rast:

1.

PSIHROFILI

3. TERMOFILI

psihrotrofi 2.

hipertermofili

MEZOFILI

PSIHROFILI

(gr. psihros - hladnoa) - kriofilni-

mikroorganizmi u dubinama oceana, odreene regije Arktika i Antartika

Primjer: crveni snijeg - crvena boja potie od psihrofilne fotosintetske alge Chlamidomonas nivalis

PSIHROFILI: vrlo dobro rastu na niskim temperaturama optimum ispod 20 C mogu se razmnoavati na temperaturi -5C

dobar rast: 0C optimum: oko 15C maksimum: oko 20C

PSIHROTROFI
posebna grupa psihrofila : raste na temperaturama hladnjaka: 4 C ili ak ispod 0 C, rastu i iznad 20 C svega nekoliko raste dobro iznad 30 C optimum 20-25 C rast u rasponu: 0 30 C mezofilni -mogu rasti na niskoj temperaturi

MEZOFILI
veliki broj mo. - tla, biljaka i ivotinja ( saprofita i patogenih) minimmum: oko 10C optimum 20-40C maksimum: 45-52C

TERMOFILI
optimum: 50-60 C neke termofilne bakterije- 70C ili 80C HIPERTERMOFILI neki termofili rastu na 90 C ili vie optimum: 80-110 C obligatno termofilne bakt. ne mogu rasti ispod 45C eukariotski org. - osjetljiviji na visoke temp. od prokariotskih org.

termofilne bakterije RASPROSTRANJENE U PRIRODI -topli izvori, termalne vode, silaa, stajnjak u prirodi postoji vea grupa termofilnih mo. koji u svom metabolizmu izdvajaju znaajne koliine topline _ izazivai samozagrijavanja (sijena, duhana, hmelja, stone hrane, pamuka..) - ako se nalaze u zatvorenim prostorijama ili u uvjetima u kojima se stvorena toplina zadrava proces- BIOTERMOGENEZA

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA VODI

voda ini 90% stanica mikroorganizama svi ivotni procesi povezani su sa njezinim prisustvom najotpornije na nedostatak vlage su: spore bakterija i gljiva prema tome da li mikroorganizmi nastanjuju vodene ili suhe sredine, dijelimo ih:

1. HIDROFILNI: nastanjuju slatke ili slane vode - alge, protozoe, veliki broj bakterija 2. MEZOFILNI: nastanjuju sredine sa manjom koliinom vlage - biljke, poljoprivredne proizvode, tlo najvaniji predstavnici - GLJIVE, BAKTERIJE za mikroorganizme tla (veina) - optimalna vlaga - 60% poljskog kapaciteta tla za vodu 3. KSEROFILNI oni mikroorganizmi koji se zadovoljavaju sa najmanjom koliinom vode - najtipiniji predstavnici- LIAJEVI

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA REAKCIJI SREDINE

znaajan ekoloki faktor za rast, razmnoavanje, fizioloku aktivnost mo. optimalna reakcija sredine VRLO RAZLIITA ZA POJEDINE mo. pH 4-9 (min.- oko 2.5; max. - 8-9)

Podjela mo. prema optimalnim pH vrijednostima

1. ACIDOFILNI
mikroorganizmi koji se bolje razvijaju u sredinama sa pH<7 predstavnici ove grupe: plijesni, kvasci i neke bakterije (mlijene, acetobutilne)

2. NEUTROFILNI
najbolje se razvijaju u neutralnoj sredini (pH oko 7) razliiti mikroorganizmi- nitrifikatori, maslane bakterije, fiksatori duika

3. ALKALOFILNI
razvijaju u sredinama u kojima je pH vei od 7 predstavnici: aktinomicete, urobakterije i neki bacili (mogu rasti i na pH 11) pH u njihovim stanicama ostaje neutralan

neki mikroorganizmi mogu svojom aktivnou, MIJENJATI REAKCIJU OKOLNE SREDINE

mlijene,octene,maslane bakterije- fermentacija eera mlijena,octena, maslana kiselina sniavanje pH ACIDOGENI MIKROORGANIZMI neki mo. izdvajaju u okolnu sredinu baze- poveavaju pH sredine- amonifikatori- nazivaju se ALKALOGENI MIKROORGANIZMI promjenom pH sredine- mogu nastati bitne promjene u metabolizmu (zaustaviti razvoj mo. ili uginue) primjena: konzerviranje

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA KISIKU

kisik- bitan element u ivotu svakog organizma (biogeni element- ulazi u sastav skoro svih organskih tvari)
Podjela mo. :

1.

OBLIGATNI AEROBI
u potpunosti ovisni o atmosferskom O2 funkcija: terminalni akceptor elektrona kod aerobne respiracije; biosinteza sterola i nezasienih masnih kiselina mnoge bakterije, gljive, alge, protozoe- nesposobni za rast u odsustvu kisika

2. FAKULTATIVNI ANAEROBI
veliki broj bakterija, neke protozoe, kvasci, E. coli metabolizam- razliit u aerobnim uvjetima i u anaerobnim uvjetima ne zahtijevaju O2 za rast ali bolje rastu u njegovom prisustvu

mnoge aerobne bakterije- sposobnost da nastave rast i u odsustvu kisika (fermentacije, anaerobne respiracije) premda uinkovitost produkcije energije se smanjuje u odsustvu kisika

3.

OBLIGATNI (STRIKTNI) ANAEROBI

kisik- letalno djelovanje ne mogu iskoritavati kisik kao terminalni akceptor elektrona (ne sadre zadnji citokrom u prijenosu elektrona do kisika)- fermen. ili anaerobne respirac. u prisustvu kisika - stvara se vodikov peroksidnemaju katalazu - dolazi do uginua rod Clostridium

4. AEROTOLERANTNI ANAEROBI ne mogu koristiti kisik za rast, ali ga dobro toleriraju ne izaziva tetne posljedice jednako dobro rastu bez obzira da li je prisutan ili ne 5. MIKROAEROFILI rastu samo kod koncentracije O2 nie od onih u zraku aerobi- zahtijevaju kisk- nii nivo (2-10%)

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA KISIKU

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA SVJETLOSTI

svjetlost nije neophodni imbenik za ivot svih mikroorganizama, meutim utjecaj svjetlosti moe izazvati promjene u protoplazmi stanice podjela mikroorganizma : .

1. FOTOFILNI
koriste svjetlosnu energiju za proces fotosinteze - za njih je svjetlost neophodna predstavnici: alge, purpurne i zelene bakterije primarni pigment (klorofil) i dopunski pigmenti (karotenoidi) struktura pigmenata nije ista kod svih mo. - razliiti pigmenti imaju razliiti apsorpcioni spektar

2.

FOTOFOBNI
na najvei broj mo. - svjetlost djeluje inhibitorno ovakav utjecaj ima direktna suneva svjetlost i ultraljubiasto zraenje- moe dovesti do uginua mo.- primjena u dezinfekciji vegetativne stanice- otpornije od spora (spore bakt. - 7 min., a vegetativne stanice bakterija- 10 min UV)

3.

FOTOINDIFERENTNI

- ne sadre pigmente za fotosintezu - nego pigmente koji ih tite od utjecaja direktne suneve svjetlosti te se stoga mogu razvijati i u osvjetljenim uvjetima

ODNOS MIKROORGANIZAMA PREMA BIOTSKIM IMBENICIMA

ivot mikroorganizama u prirodnim uvjetima obino se odvija u zajednicama (cenozama) sa drugim mikroorganizmima, biljkama i ivotinjama svaki lan zajednice utjee na mo.-direktni ili indirektno (preko produkata koje izluuje u okolinu) ODNOSI IZMEU MIKROORG. - 2 osnovna tipa: 1. uzajamni odnosi koji povoljno djeluju na jednoga ili na sve lanove biocenoze - SIMBIOZA (sinergizam) 2. odnosi u kojima se zaustavlja rast i razmnoavanje ili unitava jedan ili vie partnera ANTAGONIZAM

simbioza
takav uzajamni odnos ivih bia u kojemu razliite vrste potpomnau razvoj jedna drugoj tipian primjer simbioze: liajevi (alge i gljive); simbiozni fiksatori duika i leguminoze

Primjer simbioznog odnosa - liaj

Primjer simbioznog odnosa: biljka leguminoza i kvrine bakterije

prema stupnju koristi i prilagoenosti - odnosi simbioza mogu se podijeliti u vie varijanti

SINOIKIJA - najslabiji stupanj simbiozelanovi zajednice nisu naroito prilagoeni ovim odnosima KOMENSALIZAM- predstavlja odnos u kojem jedan lan asocijacije ima vee koristi od drugog MUTUALIZAM - predstavlja najidealniju simbiozu izmeu lanova zajednice

METABIOZA: posebna skupina odnosa u kojoj jedni mikrorganizmi stvaraju produkte za druge mikroorganizme primjer: aerobni - anaerobni mo.; amonifikatori-nitrifikatori

mnogi mo. se razmnoavaju u tlu- zahvaljujui drugim mo. - koji ive s njima u zajednici i snabdijevaju ih neophodnim vitaminima ili faktorima rasta

meu mo. postoje i ANTAGONISTIKI UZAJAMNI ODNOSI - zadravanje rasta ili potpuno unitavanje mo. antagonizam moe biti : DIREKTAN i INDIREKTAN JEDNOSTRAN ili OBOSTRAN

intenzitet antagonistikog utjecaja moe biti razliit od zadravanja razvoja do potpunog unitenja

antagonistiko djelovanje obuhvaa : bakteriostatiko i baktericidno djelovanje, fungistatino i fungicidno djelovanje; viristatiko i viricidno

mnogi mo. se hrane drugim mikroorganizmima- protozoe bakterijama- i direktno ih unitavaju mikroorganizmi u tlu i drugim prirodnim sredinama konkuriraju jedni drugima - ova konkurencija je vrlo znaajna kada sadraj odreenih hranjivih tvari ima limitirajui karakter

mikroorganizmi mogu STVARATI SPECIJALNE TVARI koje nepovoljno djeluju na rast drugih mo. : kiseline, baze, CO2, bakteriotoksini ili fungitoksini najtipinije tvari koje djeluju antagonistiki ANTIBIOTICI djelovanje ovisi o koncentraciji da li e zadravati razvoj ili e ih potpuno unititi jedna vrsta moe sintetizirati nekoliko antibiotika, a razliiti mo. mogu stvarati iste antibiotike veliki broj mo.- antagonizam prema fitopatogenim gljivama i bakterijama- primjena BIOLOKA BORBA PROTIV PATOGENIH MIKROORGANIZAMA