EUKARIOTI

Uvod u mikrobiologiju tla

svi ivui organizmi potekli su od jedne primordijalne stanice nastale prije vie od 3.5 milijardi godina takva stanica je nadrasla ostale i povela je vodeu ulogu u procesu diobe i evolucije vrlo vaan dogaaj u kontekstu evolucije dogodio se prije ~ 1.5 milijardi godina kada je dolo do prijelaza prokariotskih stanica u naprednije, vee i radikalno kompleksnije eukariotske stanice

Uvod u mikrobiologiju tla

Filogenetsko stablo temeljeno na rRNA genima

Uvod u mikrobiologiju tla

akumulacija molekularnog kisika u atmosferi utjecala je na anaerobne mikroorganizme te su: - izumrli - razvili kapacitet za respiraciju - pronali uvjete u kojima je kisik bio potpuno odsutan i gdje su nastavili s anaerobnim nainom ivota - razvili asocijacije s aerobnim tipom stanice ivei s njima u simbiozi to je najprihvatljivije objanjenje za metaboliku organizaciju danjanjeg modela stanice eukariotskog tipa (mitohondriji i kloroplasti - organeli simbiotskog porjekla) = ENDOSIMBIOTSKA TEORIJA
( mitohondriji su odgovorni za respiraciju eukariotske stanice i iskljuivo u njima se odvija proces disanja)

Uvod u mikrobiologiju tla

Eukarioti ukljuuju:
alge protozoa gljive vie biljke ivotinje

Uvod u mikrobiologiju tla

stanica je osnovna strukturna i funkcionalna jedinica ivota stanice su razliitih oblika iz razloga to imaju razliite funkcije neke izvravaju sve ivotne funkcije (npr. jednostanine euglene), dok druge su ekstremno specijalizirane za tono odreene funkcije)
Uvod u mikrobiologiju tla

- tipina eukariotska stanica aproksimativno je 1000x vea i kompleksnija od prokariotske stanice - eukariotska stanica sadri organele obavijene membranama organele su specijalizirane strukture koje obavljaju odreene funkcije - genetika tvar (DNA) eukariotske stanice omeena je membranom, ustrojena u kromosomima i okruena histonima i ostalim proteinima

Uvod u mikrobiologiju tla

Uvod u mikrobiologiju tla

1. STANINA STIJENKA
- jednostavnije strukture - ne sadri peptidoglikan koji ini okosnicu prokariotske stanine stijenke Komponente stanine stjenke: a) kod ALGI - izgraena od polisaharida celuloze (biljke) b) kod GLJIVA - mogu sadravati celulozu,no uglavnom izgraena od hitina (polimer sainjen od jedinica N-acetil glukozamina, NAG) kvaeva stanina stijenka izgraena je od polisaharida glukana, manana i hitina (1-2%) c) AMEBE i SLUZAVE PLIJESNI - nemaju staninu stjenku d) PROTOZOE - nemaju karakteristinu staninu stijenku imaju elastinu ovojnicu ili pelikulu

Uvod u mikrobiologiju tla

2. CITOPLAZMATSKA MEMBRANA
- kod eukariotskih stanica koje nemaju staninu stijenku, citoplazmatska membrana je vanjski omota stanice Izgraena od: 1. lipida fosfolipidi i steroli 2. proteina integralni i periferni

- J. Singer i G. Nicolson (1972) su predloili model tekueg mozaika kao model ope organizacije biolokih membrana - membrane su dvodimenzionalne otopine usmjerenih globularnih proteina i lipida
Uvod u mikrobiologiju tla

Osnovna funkcija: - visokoselektivna barijera izmeu citoplazme i stanine okoline - sadre specifine molekulske crpke i propuste - reguliraju molekulski i ionski sastav unutarstanine tvari

Razlikuje se od prokariotske stanice: 1. Po sadraju proteina 2. Ugljikohidrati predstavljaju receptorska mjesta 3. Sadre sterole sprjeavaju lizu stanice u sluaju poveanja osmotskog tlaka

Uvod u mikrobiologiju tla

Transport tvari kroz citoplazmatsku membranu: Jednostavna difuzija Olakana difuzija Osmoza Aktivan transport Endocitoza dodatni mehanizam dio citoplazmatske membrane koji okruuje manju ili veu molekulu ulazi u stanicu (jedan je od naina kojim virusi ulaze u ivu stanicu)

Uvod u mikrobiologiju tla

3. CITOPLAZMA
- obuhvaa sav sadraj unutar citoplazmatske membrane, izuzimajui jezgru Sastoji se od: A) Citosola blago kisele koloidalne tekuine, pH 5 6, u kojoj su otopljene: - tvari male i srednje Mr - proteini - makromolekularni agregati (ribosomi, proteasomi, lipidne estice) - enzimi B) Organela - endoplazmatskog retikuluma - Golgijevog aparata - vakuola - mitohondrija - kloroplasta (kod biljaka) C) Citoskeletne mree - omoguuje strukturalnu organizaciju (oblik, prostornu organizaciju - sastoji se od mikrofilamenata i mikrotubula

Uvod u mikrobiologiju tla

4. JEZGRA
Struktura: kuglasta oblika najee najvea struktura u stanici, sadri sve nasljedne stanine informacije DNA dvostrukom membranom odvojena od citoplazme jezgrin omota (nuclear envelope) sitne pore omoguavaju komunikaciju jezgre s membranskom mreom u citoplazmi, endoplazmatskim retikulumom, te izmjenu sitnih proteina izmeu jezgre i citoplazme

- izvan jezgrina omotaa nalazi se elatinozni sloj nazvan nukleoplazma

Uvod u mikrobiologiju tla

- u bazofilnom dijelu jezgre nalazi se JEZGRICA (polumjeseevog oblika ) - nestaje za vrijeme mitoze i ponovno se pojavljuje za vrijeme interfaze - odgovorna je za sintezu ribosomalne RNA - mjesto transkripcije rRNA i procesiranja, ukljuena u procesiranje pre-mRNA i sklapanje podjedinica ribosoma

Uvod u mikrobiologiju tla

- DNA je spojena s velikim brojem proteina osnovni proteini nazivaju se histoni i nehistoni - kombinacija od 165 parova baza DNA i 9 molekula histona opisuje se kao nukleosom - kada se stanica ne razmnoava, DNA i udrueni proteini pojavljuju se u obliku kromatina (kromatinska vlakna) - prije dijeljenja kromatin se savija u tanka i debela tjeleca nazvana kromosomi - nukleosomi su osnovne strukturne jedinice kromosoma

- namatanje DNA oko jezgre nukleosoma pridonosi pakiranju DNA - nukleosomi skrauju DNA i predstavljaju prvi korak u kondenzaciji DNA - osnovna strukturna jedinica kromosoma

Uvod u mikrobiologiju tla

5. ENDOPLAZMATSKI RETIKULUM
- mrea unutarnjih membrana u eukariotskih stanica, to se protee od citoplazmatske membrane do jezgre; ukljuena je u sintezu proteina mrea cijevica uronjena u citoplazmu kontaktira s citoplazmatskom membranom i jezgrinom membranom osigurava : 1. povrinu za odvijanje kemijskih reakcija 2. put za transport molekula 3. prostor za pohranjivanje sintetiziranih molekula - vana uloga i u sintezi proteina i lipida

Uvod u mikrobiologiju tla

6. RIBOSOMI
- kao i u prokariota, ribosomi su mjesta sinteze proteina u stanici

slobodni u citosolu vezani za endoplazmatski retikulum - hrapavi ER - sintetiziraju sve do sada poznate sekretorne proteine, ali i mnoge proteine plazmatske membrane, te proteine organela kao to su lizosomi Ribosomi vezani za membranu i slobodni ribosomi su strukturno gotovo jednaki Hoe li ribosom ostati slobodan ili e se vezati za membranu - ovisi o vrsti proteina kojeg sintetizira

Uvod u mikrobiologiju tla

- vei i gui od prokariotskih 80 S ribosomi - svaki od 80S ribosoma sadri veliku 60S podjedinicu, koja sadri tri molekule r-RNA i manju 40S podjedinicu, koja sadri 1 molekulu r-RNA (za razliku od njih mitohondriji i kloroplasti sadre 70S ribosome)

egzistiraju kao: - pojedinani ribosomi - polisomi, skupina ribosoma vezana na istu molekulu mRNA (u toj jedinici pojedini ribosomi rade samostalno i svaki od njih sintetizira kompletni polipeptidni lanac

Uvod u mikrobiologiju tla

7. GOLGIJEV KOMPLEKS
- naslaga plosnatih membranskih vreica (cisterne) s proirenim dnom (vezikule) - cisterne su jedna na drugu pravilno sloene - nastavak ER transportne vezikule prenose proteine nastale u ER u vreice Golgijeva kompleksa

Funkcije: 1. pakiranje i izluivanje odreenih proteina i lipida izvan stanice 2. sinteza ugljikohidrata i povezivanje (spajanje) ugljikohidrata i proteina u kompleks glikoproteini 3. iz stanice se UH i proteini takoer izluuju u vezikule
Uvod u mikrobiologiju tla

8. MITOHONDRIJ
- organela koja sadri vanjsku membranu i unutarnju membranu zatvorenu u kriste ili tubule - mjesto respiracije i ostalih staninih procesa i tvorbe ATP-a Okruen dvostrukom membranom: 1. vanjska - glatka, permeabilna za veinu malih metabolita sadri enzime ukljuene u metabolizam lipida 2. unutranja naborana, formira kriste poveavaju njenu povrinu, visokospecijalizirana, teko propusna za gotovo sve ione i veinu nenabijenih molekula, sadri enzime kljune za odvijanje staninog disanja mjesto odvijanja staninog disanja - meumembranski prostor sadri adenilat kinazu, koja omoguuje interkonverziju ATP, ADP I AMP Sredite mitohondrija ispunjava tekua tvar matriks = mjesto zbivanja ciklusa limunske kiseline i oksidacije masnih kiselina, sadri ribosome 70S i malu koliinu vlastitih molekula DNA
Uvod u mikrobiologiju tla

9. LIZOSOMI

- kugliasta tjeleca u citoplazmi obavijena jednostrukom membranom - stvaraju se iz Golgijeva kompleksa - sudjeluju u probavnim procesima stanice, sadre digestivne enzime (hidrolitike enzime) koji cjepaju mnoge vrste molekula- primarni lizosomi, nose kisele hidrolaze ( proteaze, nukleaze, glikozidaze, lipaze, fosfolipaze, fosfataze, sulfataze osim toga ti enzimi takoer mogu probaviti (razgraditi) bakterije koje su ule u stanicu (npr. ljudska bijela krvna tjeleca, koja fagocitiraju bakterije, sadre ogroman broj lizosoma

Uvod u mikrobiologiju tla

10. KLOROPLASTI
- intracelularne organele u fototrofnih eukariota koje sadri pigment klorofil i obavljaju fotosintezu - sadre ih alge, biljke i neke protozoe - klorofil sadri spljotene membranske vreice nazvane tilakoide - sadre 70S ribosome, DNA i enzime ukljuene u sintezu proteina - mogu se razmnoavati unutar stanice

Uvod u mikrobiologiju tla

11. CENTRIOLE
- cilindrine strukture koje se nalaze kraj nukleusa - svaka centriola prsten je od 9 plosnatih zamotaka, od kojih svaki sadri 3 mikrotubule - dvije su centriole nainjene tako da je dugaka os jedne pod pravim kutem prema osi druge Uloga: - u staninom dijeljenju eukariotskih stanica - bazalna tjeleca u tvorbi cilija i flagela

Uvod u mikrobiologiju tla

12. FLAGELE I CILIJE

- slue za kretanje stanice uzdu stanine povrine - sadre citoplazmu i citoplazmatsku membranu Flagele ili bievi savitljivi, relativno dugaki dodaci na stanici; malobrojne Trepetljike ili cilije kratke i mnogobrojne Graa: - sadre 9 pari mikrotubula (vlakana) poredanih u krug i 1 par u sredini kruga Razlike u kretanju: Cilije aktivni i pasivni zaveslaj Flagele sinusoidno gibanje

Uvod u mikrobiologiju tla