analiza stanu wzornictwa usug wiadczonych drog elektroniczn i perspektywy ich rozwoju w Polsce

Wzornictwo e-usug

RAPORT

Ministerstwo Gospodarki Departament Gospodarki Elektronicznej Plac Trzech Krzyy 3/5 00-507 Warszawa tel.: +48 22 693 50 00 faks: +48 22 693 40 46 do 48 e-mail: mg@mg.gov.pl http://www.mg.gov.pl ISBN 978-83-930077-9-0 Raport przygotowany przez Instytut Wzornictwa Przemysowego

A B STR A K T

w zor nic t wo e-usug

analiza s tanu w zor nic t wa us ug wiadc zonych dro g elek t ronic zn i p er sp ek t y w y ich roz woju w Polsce pr z ygotowany pr zez Ins t y t ut Wzor nic t wa Pr zemys owe go
B e a t a B o chi s ka dr I wo n a Pal c z ew s ka D o r ot a B r y n d al K a t ar z y n a S t e f ani ak dr A l e k Tar kow s k i Pe n to r R e s e ar ch I n t e r n a t io n al

Warszawa 2011

Spis treci

Wstp Cel, zakres i gwne rda raportu oraz kompetencje IWP jako autora Streszczenie Raportu Rekomendacje dla przedsibiorcw i administracji Wpyw realizacji rekomendacji na innowacyjno gospodarki Podsumowanie Wasno i rozpowszechnianie Raportu Ograniczenie odpowiedzialnoci autora Informacja o autorach Spis rysunkw Spis tabel

7 11 13 19 26 29 31 32 33 36 36

Wstp
(Beata Bochiska)

Usugi s przyszoci rozwijajcej si polskiej gospodarki, gdy maj coraz wikszy udzia w tworzeniu produktu krajowego brutto (PKB). E-usugi, czyli usugi wiadczone drog elektroniczn, stanowi w nowoczesnej gospodarce nie tylko istotne i szybko rosnce rdo przychodw, ale take umoliwiaj rozwj innych dziedzin oraz infrastruktury. Projektowanie i wzornictwo e-usug oparte na spjnej i dojrzaej metodologii jest now dyscyplin w skali wiatowej. Polska gospodarka ma szans na szybki rozwj tej dziedziny, a firmy na zbudowanie przewagi konkurencyjnej w skali regionalnej i globalnej. Czynnikiem wspierajcym powinno by systemowe wsparcie rozwoju wzornictwa e-usug, w tym inwestycja w budow otoczenia biznesowego przedsibiorstw rozwijajcych e-usugi, rozwj kompetencji firm oraz odpowiednie regulacje. Szybkie rozpowszechnianie si oferty dostpu do coraz szybszego i taszego internetu spowodowao nie tylko wzrost liczby korzystajcych, ale take zmian modelu korzystania z tego medium. W 2008 r. 56% obywateli Unii Europejskiej regularnie korzystao z internetu, w porwnaniu z 43% w 2005 r. Obecnie 75% z nich korzysta z internetu codziennie (przede wszystkim w celach biznesowych). Nastpia ogromna zmiana w postaci komercjalizacji internetu lub, jak niektrzy to okrelaj, cyfryzacji gospodarki. Polscy przedsibiorcy maj wiadomo, e jest to sfera gospodarki warunkujca jej rozwj w przyszoci. Bez rozwoju e-gospodarki, pozytywne modele i strategie rozwoju nie bd mogy by zrealizowane. Polska gospodarka dysponuje odpowiednimi kapitaami intelektualnymi, spoecznymi i ekonomicznymi umoliwiajcymi i stymulujcymi rozwj e-usug. Nale do nich m.in.:

kompetencje profesjonalne w zakresie informatyki, przedsibiorczo i elastyczno rednich i maych przedsibiorstw, szybki rozwj regionalnych i globalnych centrw usugowych, duy potencja rozwojowy rynku wewntrznego, niedoceniane cechy narodowe Polakw, takie jak empatia i emocjonalne rozumienie potrzeb odbiorcw.

Co oznacza i jakie znaczenie dla rozwoju e-usug ma pojcie wzornictwa e-usug? Dla odpowiedzi na to pytanie posu si analogi do fenomenu skandynawskiego wzornictwa przemysowego, kojarzcego si z bardzo przemylanymi, prostymi i funkcjonalnymi, a jednoczenie bardzo przyjaznymi produktami, projektowanymi z myl o masowym odbiorcy. W latach 60. XX w. kraje skandynawskie podjy decyzj o rozwiniciu dziedziny wzornictwa przemysowego dla wsparcia strategii wyrnienia rodzimych produktw na globalnym rynku. Podczas gdy gospodarki innych krajw inwestoway gwnie w potencja produkcyjny i technologiczny, kraje skandynawskie dodatkowo pracoway nad dodaniem wartoci dziki systematycznej metodzie projektowania wzorniczego, wyksztacajc profesjonaln kadr projektantw wzornictwa. Poszukiwanie przez projektanta na etapie projektu takich wartoci dodanych, jak obnienie kosztu produkcji, standardyzacja rozwiza, atwa utylizacja, czy energooszczdny proces produkcji stay si czynnikami wyrniajcymi wrd konkurencji, podczas gdy koszty produkcji wyrwnay si dziki przeniesieniu do taszych lokalizacji. Kompleksowo rozumiane wzornictwo, w odrnieniu od dekoracji czy stylizacji, pozwolio na zbudowanie relatywnie niskim kosztem zaufania klientw do produktw skandynawskich jako bezpiecznych, zdrowych, przemylanych i zgodnych ze strategi zrwnowaonego rozwoju, co do dzisiaj zapewnio produktom firm ze Szwecji i Danii, niewielkich krajw na pnocy Europy, trwae i znaczce miejsce na globalnym rynku. Analogiczna sytuacja ma dzisiaj miejsce w kontekcie projektowania usug, w tym szczeglnie e-usug. Jak wynika z przeprowadzonych bada projektowanie e-usug najczciej sprowadzone jest do znalezienia rozwizania technologicznego i zapewniania odpowiedniej funkcjonalnoci (usuga ma dziaa), a relatywnie rzadko nowa e-usuga powstaje w ramach systematycznego procesu wszechstronnego projektowania podobnego do procesu projektowania wzorniczego produktw materialnych. Jak dawniej konstruktor i technolog narzucali wymagania wobec produktw, obecnie architekt systemw i informatyk s czsto gwnymi projektantami usugi elektronicznej. Systematyczne podejcie do wzornictwa usug jest dzisiaj zjawiskiem nieznanym i nieuwiadomionym w praktyce polskich przedsibiorstw, co niewtpliwie stanowi zagroenie dla rozwoju e-gospodarki. Z drugiej strony oferuje duy potencja rozwojowy dla polskiej gospodarki, szczeglnie w poczeniu z istniejcymi kapitaami i relatywnie niskimi inwestycjami. Jest tylko jeden warunek. Trzeba rozumie czym jest wzornictwo usug i jak nim zarzdza, kto powinien by projektantem e-usugi w zespole, jakie cechy powinna mie dobra e-usuga,

jak wyksztaci liczn grup profesjonalistw by uzyska efekt skali w gospodarce oraz jak stworzy instrumenty wsparcia dla rozwoju tej niskonakadowej, ale bardzo efektywnej innowacji procesowej. Niniejszy Raport przygotowany przez Instytut Wzornictwa Przemysowego na zlecenie Ministerstwa Gospodarki, w oparciu o badania przedsibiorstw i analiz potencjau rozwojowego w dziedzinie e-usug, zosta tak opracowany by mg wskaza potencjalne zagroenia i szanse dla rozwoju i wykorzystania upionego i czsto marnowanego zasobu jakim mog by projektanci usug. Projektanci usug mog kreowa caociowe pozytywne dowiadczenie, ktre stanowi podstaw wspczesnego projektowania i wzornictwa usug oraz element przewagi konkurencyjnej.

11

Cel, zakres i gwne rda raportu oraz kompetencje IWP jako autora
Raport pt. Wzornictwo e-usug. Analiza stanu wzornictwa usug wiadczonych drog elektroniczn i perspektywy ich rozwoju w Polsce zosta przygotowany przez IWP na zlecenie Ministerstwa Gospodarki. Celem niniejszego Raportu jest analiza wykorzystania wzornictwa w procesie rozwoju i wdraania e-usug przez polskie przedsibiorstwa oraz wypracowanie rekomendacji dla zapewnienia rozwoju e-usug, w tym midzy innymi poprzez: 1. Zdefiniowanie pojcia wzornictwo e-usug jako osi merytorycznej podejmowanych dziaa, zapewniajce spjno podejcia i celw. 2. Opisanie stanu rynku e-usug, w szczeglnoci kompetencji i potrzeb polskich przedsibiorstw w zakresie wdraania nowej e-usugi oraz efektywnoci projektowania w oparciu o dedykowane badanie przeprowadzone na mierzalnej prbie przedsibiorstw i projektantw. 3. Ocen efektywnoci stosowanej metodyki rozwoju nowego produktu niematerialnego, jakim jest e-usuga. 4. Okrelenie stopnia wykorzystania kapitau ludzkiego (specjalistw) w zakresie wzornictwa i projektowania e-usug (projektanci, studia projektowe). 5. Wypracowanie rekomendacji dziaa i budowy ekosystemu wsparcia rozwoju e-usug w Polsce jako narzdzia podnoszenia konkurencyjnoci i efektywnoci ekonomicznej przedsibiorstw dla zamawiajcego, Ministerstwa Gospodarki i innych instytucji publicznych. Odbiorcami Raportu s organy administracji publicznej i samorzdowej, przedsibiorstwa i instytucje wiadczce usugi drog elektroniczn, naukowcy i uczelnie wysze, ksztacce w obszarze zarzdzania biznesem, ekonomiki biznesu, projektowania usug i wzornictwa przemysowego. Raport przygotowano w oparciu o: 1. Wyniki bada zrealizowanych przez PENTOR na zamwienie IWP dla potrzeb niniejszego Raportu dotyczcych kompetencji i potrzeb polskich przedsibiorstw w zakresie wdraania nowego projektu e-usugi oraz efektywnoci projektowania usug elektronicznych. 2. Wyniki bada wasnych, analiz opublikowanych raportw i opracowa realizowanych w Polsce i za granic.

12

3. Analiz obowizujcych aktw prawnych. 4. Opracowania, dowiadczenia i opinie ekspertw IWP. Instytut Wzornictwa Przemysowego jest jedyn w kraju instytucj zajmujc si systemowo wzornictwem przemysowym produktw i usug oraz jego aplikacj jako narzdzia podnoszcego efektywno gospodarki. Instytut realizuje badania przemysowe i rozwojowe, posiadajc status jednostki naukowej i centrum badawczo-rozwojowego. Zajmuje si on take upowszechnianiem wzornictwa produktw oraz usug poprzez dziaalno badawcz, wystawiennicz i prowadzenie programw promocyjnych i wiadczenie usug doradczych dla przedsibiorstw i administracji w obszarze wzornictwa i przemysw kreatywnych. Od 2008 roku realizuje wieloletni projekt kluczowy finansowany z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, ktrego celem jest budowa otoczenia biznesowego przedsibiorstw dla upowszechniania innowacji i wsparcia rozwoju konkurencyjnych produktw i usug w oparciu o wzornictwo. Od roku 1993 roku realizuje Dobry Wzr program monitorowania wzornictwa produktw na polskim rynku, ktry od 2009 roku obejmuje rwnie wzornictwo usug oraz e-usug. Instytut prowadzi dziaalno edukacyjno-ksztaceniow, w tym na poziomie podyplomowym w zakresie zarzdzania wzornictwem. Utrzymuje najwiksz w kraju bibliotek o profilu wzorniczym i rozwoju nowego produktu.

13

Streszczenie Raportu
Termin wzornictwo e-usug, wykorzystany w tytule Raportu, naley rozumie zarwno jako proces projektowania i wdraania nowego produktu niematerialnego, jakim s usugi wiadczone drog elektroniczn, jak rwnie jako zestaw wymaga i cech stanowicych podstaw do kompleksowej oceny wartoci oferowanej przez taki produkt. Analogi dla definicji wzornictwa usug oraz e-usug stanowi pojcie wzornictwa przemysowego dotyczce produktw materialnych rozpowszechnione w pierwszej poowie XX w., w Polsce w duym stopniu za spraw IWP. Wyniki bada stanu wzornictwa e-usug w polskich przedsibiorstwach Podstaw raportu jest analiza wynikw badania rynku e-usug, kompetencji i potrzeb polskich przedsibiorstw w zakresie wdraania nowego projektu e-usugi oraz efektywnoci projektowania usug elektronicznych przeprowadzonego w lipcu 2010 r. na zlecenie IWP przez Pentor Research International na mierzalnej prbie przedsibiorstw rnych bran, dla ktrych usugi wiadczone drog elektroniczn stanowi potencjalnie o ich przewadze konkurencyjnej na rynku. Celem badania byo uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy i na ile przedsibiorcy brany usugowej wykorzystuj wzornictwo do projektowania e-usug, jakie to przynosi rezultaty oraz jak przebiega proces projektowania nowej e-usugi. Badanie zostao przeprowadzone na prbie 201 przedsibiorstw z 8 bran (finanse, informatyka, kultura, doradztwo, non-for profit, marketing, oglnospoeczna, informacyjna) oraz 52 projektantw e-usug. Badanie przeprowadzono w wybranych firmach, ktre w cigu trzech lat poprzedzajcych moment pomiaru wdroyy przynajmniej jedno przedsiwzicie z zakresu e-usug. Dobr kwotowy respondentw zakada zachowanie proporcji odnonie do bran oraz wielkoci firm. Badanie zostao przeprowadzone przy zastosowaniu metody bezporedniego wywiadu ankieterskiego przy wykorzystaniu techniki CAPI. Wyniki bada wskazuj, e e-usugi rozwijaj si w Polsce w sposb spontaniczny, motorem ich rozwoju jest przede wszystkim rozwj infrastruktury cyfrowej oraz naladownictwo rozwiza zagranicznych. Efektywno tych dziaa, jak na nieusystematyzowany proces, jest w niektrych przypadkach zaskakujco wysoka, co nie znaczy, e taki scenariusz sprawdzi si w kadym przypadku.

14

Przykadem jest np. rodzime rozwizanie w postaci platformy aukcyjnej Allegro. pl, ktra zdominowaa rynek do tego stopnia, e zablokowaa wejcie do Polski potentata globalnego, jakim jest serwis eBay. Podobne zjawisko moe mie miejsce w przypadku Amazon.com, ktrego popularno na polskim rynku moe okaza si niewystarczajco wysoka, by pokona rodzimych konkurentw jakimi s sie Empik oraz ksigarnia Merlin. Naley mie wiadomo, e samoistny rozwj kilku wiodcych marek nie wystarczy dla budowy nowoczesnego sektora e-usug w Polsce, ktry, by sprosta konkurencji zagranicznej, musi zachodzi w szybkim tempie i przy zmaksymalizowanej efektywnoci. Wyniki bada ankietowych wykazay, e w wikszoci polskich firm wdraajcych e-usugi dominuje: 1. Postrzeganie wzornictwa e-usug w kategoriach estetycznych, jako powierzchownej stylizacji, czsto w odniesieniu nie do caej usugi, ale ograniczenie si do jednego elementu.
Rysunek 1.

Opinie firm o wzornictwie e-usug.

100 5% 15% 80 31% 32% 27% 1% 15% 6% 13% 23% 10% Wzornictwo stanowi nowy punkt widzenia na problemy stojce przed rm Wykorzystujemy wzornictwo do odkrywania nowych moliwoci rozwizywania problemw Korzystamy z wzornictwa, aby poprawi lub usprawni jaki element usugi 39% 40 31% 28% 38% 13% 18% 0 Ogem [N=201] 24% Mikrormy [N=68] 16% Mae rmy [N=102] 16% rednie i due rmy [N=31] Wzornictwo traktuje si jako stylizacj, sposb na bycie zgodnym ze wspczesnymi trendami Warto wzornictwa e-usug nie jest dostrzegana

60

20

rdo: opracowanie wasne.

2. Naladownictwo istniejcych rozwiza oraz podgldanie i kopiowanie produktw konkurencji.

15

Rysunek 2.

rda nowych rozwiza projektowych wykorzystanych w firmach przy projektowaniu e-usugi w cigu ostatnich 3 lat.
Zamwienie u profesjonalnego projektanta Zakup licencji Samodzielne opracowanie wzoru na podstawie obserwacji krajowego rynku Samodzielne opracowanie wzoru na podstawie informacji w prasie i wydawnictwach branowych Samodzielne opracowanie wzoru na podstawie obserwacji zagranicznego rynku Samodzielne opracowanie wzoru na podstawie tego, co pokazywane jest na targach, wystawach Projekt przekazany przez zagranicznego kooperanta Wasne dowiadczenie 0 rednie i due rmy [N=31]
4% 5% 6% 0% 2% 3% 16% 24% 19% 25% 29% 30% 41% 14% 19% 39% 40% 44% 24% 39%

48%

35%

16%

23%

10

20

30

40

50

Mae rmy [N=102]

Mikrormy [N=68]

rdo: opracowanie wasne.

3. Niska ranga innowacyjnoci w hierarchii celw oraz niewiadomo zjawiska, jakim jest wzornictwo usug. 16% mikrofirm i 22% maych przedsibiorstw oraz zaledwie 10% rednich i duych firm uwaa innowacyjno za kluczowy czynnik sprzyjajcy odniesieniu sukcesu na rynku. Jednoczenie ankietowane przedsibiorstwa deklaruj potrzeb pozyskiwania nowej wiedzy i korzystania ze specjalistycznego doradztwa i szkole w obszarze wzornictwa e-usug.
Rysunek 3.

Potrzeby firm w zakresie wzornictwa e-usug.

Studia podyplomowe dla czonkw zespou Moliwo wyboru projektanta, ktry posiada powiadczone kwalikacje (certykaty) Profesjonalne projektowanie Warsztaty Doradztwo Szkolenia 0 10 20 30 40 50 60 15% 27% 30% 49% 54% 68% 70 80

rdo: opracowanie wasne.

16

Stan i perspektywy rozwoju e-usug w Polsce i Unii Europejskiej Sektor usug jest czynnikiem wzrostu ekonomicznego, jakoci ycia spoeczestw, jego rozwj przyczynia si do podnoszenia standardu ycia i bezpieczestwa socjalnego mieszkacw. W krajach o najwyej rozwinitej gospodarce rynkowej udzia sektora usug w PKB znacznie przekroczy 70%, usugi absorbuj ponad 2/3 poday na rynkach pracy oraz w znaczcy sposb przyczyniaj si do wzrostu obrotw w handlu zagranicznym. W Polsce udzia sektora usug przekroczy 60% PKB i daje zatrudnienie ponad 55% pracujcych, co oznacza, e nasz kraj dzieli jeszcze znaczny dystans w poziomie rozwoju sektora usug do wiodcych gospodarek wiatowych. Nie ma wtpliwoci, e polska gospodarka bdzie podaa w kierunku zgodnym z obowizujcymi trendami na wiecie. Zainteresowanie e-usugami, zarwno wrd usugodawcw, jak i usugobiorcw, bdzie roso. Kierunki dziaa wspierajcych rozwj sektora e-usug na wiecie koncentruj sie wok nastpujcej problematyki: 1. Zapewnienie rwnomiernego rozwoju sektora e-usug, rwnowagi ilociowej i jakociowej oferty zarwno usug komercyjnych, jak i publicznych, w tym e-administracji, e-rzdu; 2. Postrzeganie procesu projektowania usug jako procesu kreatywnego, rozwizujcego problemy odbiorcy, bdcego odpowiedzi na jego potrzeby i oczekiwania oraz dostarczajcego pozytywnego dowiadczenia interakcji z usug, czemu suy implementacja metod kreatywnych w procesie projektowania e-usugi: mylenia projektowego (design thinking) projektowania ukierunkowanego na uytkownika (user driven design) itp.; 3. Wspieranie rozwoju nowych kompetencji w przedsibiorstwach usugowych w postaci ksztacenia specjalistw w zakresie zarzdzania wzornictwem usug; 4. Zapewnienie nieograniczonego dostpu do usug w wiecie cyfrowym poprzez eliminacj wykluczenia, ksztacenie kompetencji konsumenta e-usugi oraz poznanie jego potrzeb. W kadym z powyszych obszarw Polska znajduje si na pocztkowym etapie rozwoju, dziki czemu ma szans na wykorzystanie dowiadcze bardziej zaawansowanych krajw, opracowanie wasnej spjnej strategii, metodyki, narzdzi i kryteriw oceny efektywnoci i konsekwentn realizacj.

17

Pozytywne dowiadczenia IWP z wdroenia rekomendacji z bada stanu aplikacji wzornictwa przemysowego zleconych przez Ministerstwo Gospodarki w 2007 roku Dowiadczenia IWP wskazuj, e z podobnym zjawiskiem mielimy do czynienia w przypadku wzornictwa przemysowego w momencie realizacji raportu Analiza aplikacji wzornictwa przemysowego w polskich przedsibiorstwach w roku 2007. Wiedza i wypracowane w Raporcie rekomendacje pozwoliy na stworzenie w krtkim czasie systemu wsparcia dla wzornictwa przemysowego, m.in. poprzez uruchomienie rodkw finansowych z UE na wsparcie inwestycji we wzornictwo w ramach POIG Dziaanie 4.2, wpisanie przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego wzornictwa na list zamawianych kierunkw studiw, budow oferty ksztaceniowej w zakresie zarzdzania wzornictwem w postaci studiw podyplomowych (prowadzonych przez Instytut Wzornictwa Przemysowego wraz ze Szko Gwn Handlow w Warszawie oraz przez Wysz Szko Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu). Do osigni naley take stworzenie podrcznika, szkole i warsztatw oraz szkole e-learningowych (projekt indywidualny kluczowy w ramach POIG Dziaanie 5.2 pt. Zaprojektuj Swj Zysk realizowany przez IWP) oraz oferty doradczej zindywidualizowanej (IWP), powstanie specjalizowanych podmiotw otoczenia biznesu realizujcych strategi wsparcia przemysw kreatywnych (parki naukowo-technologiczne, np. Pomorski Park Naukowo-Technologiczny, inkubatory przedsibiorczoci, np. budowany przez Gdask Fundacj Przedsibiorczoci i wiele innych). Wskaniki ewaluacji dziaa realizowanych przez IWP wskazuj na ogromny potencja zainteresowania obszarem wzornictwa produktw przez przedsibiorstwa.

19

Rekomendacje dla przedsibiorcw i administracji

Autorzy niniejszego Raportu s zdania, e zachodzi daleko idca analogia midzy rozwojem wzornictwa przemysowego w odniesieniu do produktw konsumpcyjnych a rozwojem wzornictwa usug z punktu widzenia uwarunkowa wewntrznych i zewntrznych, metodyki i przebiegu procesu. Dlatego rekomenduj przygotowanie strategii i zaplanowanie dziaa wspierajcych rozwj wzornictwa e-usug, midzy innymi poprzez zastosowanie rozwiza, ktre sprawdziy si w programach, ktrych celem byo zwikszenie efektywnoci wykorzystania wzornictwa przemysowego dla podnoszenia konkurencyjnoci przedsibiorstw produkcyjnych. Szczegowe rekomendacje zebrano w tabeli 1. Ich adresatami nastpujce obszary: I. Przedsibiorstwa.

II. Projektanci. III. Edukacja i szkolnictwo wysze. IV. Jednostki naukowe, w tym prowadzce badania efektywnoci gospodarki. V. Podmioty odpowiedzialne za rozwj, budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej.

VI. Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych. VII. Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki

20

Tabela 1.

Rekomendacje dziaa wspierajcych rozwj sektora e-usug dla poszczeglnych obszarw.

Rozwj kompetencji:
Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych Edukacja i szkolnictwo wysze Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

1.

Eliminacja wykluczenia cyfrowego w postaci dziaa retroaktywnych (programy doksztacania dla wykluczonych) oraz proaktywnych (programy rozwoju edukacji z wykorzystaniem technologii ICT przyszych pokole). Wprowadzenie strategicznych zmian w programach nauczania w przedszkolach i szkoach do stopnia licealnego wcznie, pozwalajcych zintegrowa moliwoci technologii ICT jako narzdzia edukacji. Naley to zrobi poprzez uruchomienie oglnopolskiego programu badawczo-wdroeniowego, realizowanego przez partnerw reprezentujcych nauk (jednostka naukowa), biznes (przedsibiorstwo wdraajce i koordynujce przebieg wdroenia wyniku projektu), dostawcw rozwiza technologicznych, projektantw wzornictwa i architektw oraz administracj samorzdow odpowiedzialn za realizacj programu w podlegych placwkach edukacyjnych. Program pozwoli wytworzy kompetencje przyszych dostawcw i konsumentw oferty e-gospodarki, w tym e-usug.

2.

Jednostki naukowe +

Projektanci

21

Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej

Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych

Edukacja i szkolnictwo wysze

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

3.

Opracowanie metodyki rozwoju nowego produktu niematerialnego e-usugi, jako podstawy merytorycznej dla budowy systemu edukacji przedsibiorstw i projektantw w postaci rwnolegej oferty bezpatnej (np. z wykorzystaniem wsparcia rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej) i komercyjnej. Wczenie przez MNiSW zagadnie wzornictwa usug do standardw ksztacenia na kierunku zamawianym wzornictwo. Utworzenie kierunkw studiw ksztaccych projektantw e-usug na uczelniach wyszych na kierunkach wzornictwo przemysowe, informatyka i midzywydziaowych. Utworzenie oferty specjalizowanych + studiw podyplomowych z obszaru wzornictwa e-usug, zdefiniowanego zgodnie z niniejszym raportem i realizujcych kompleksow koncepcj rozwoju nowego produktu niematerialnego eusugi. Stworzenie kompleksowego syste- + mu ksztacenia zawodowego w postaci zrnicowanej oferty studiw podyplomowych, warsztatw i szkole koczcych si certyfikatem zawodowym lub dyplomem realizowanego w trybie stacjonarnym, blended learning i e-learning: dla przedsibiorstw menederw wzornictwa usug, i dla projektantw wzornictwa usug z naciskiem na prac w zespoach multidyscyplinarnych.

Jednostki naukowe

4.

5.

6.

7.

Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki +

Projektanci

22

Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej

Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych

Edukacja i szkolnictwo wysze

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

8.

Opracowanie nowoczesnej metodyki + rozwoju nowego produktu niematerialnego e-usugi, bdcej podstaw programu ksztacenia projektantw i menederw wzornictwa e-usug. Opracowanie metodyki ksztacenia w zakresie praktycznej wsppracy midzy przedsibiorcami i projektantami wzornictwa e-usug. Wspieranie rozwoju profesjonalnej oferty doradczej dla firm w obszarze wzornictwa e-usug.
+

9.

10.

11.

Opracowanie skodyfikowanego sys- + temu jakoci wzornictwa e-usug, obejmujcego ocen dowiadczenia konsumenta, dopasowanie do rynku i odbiorcy, ergonomi procesu, systemu i uyteczno aplikacji komputerowych, cechy estetyczne, emocjonalne, dopasowanie do rynku, odbiorcy, stosunek ceny do jakoci i in., umoliwiajcego obiektywn ocen i parametryzacj kryteriw wsparcia. Podmioty oferujce i projektujce e-usugi powinny przykada wiksz wag do kwestii ich dostpnoci i uytecznoci. Niska jako i brak zastosowanych standardw mog wyklucza pewn cz potencjalnych uytkownikw lub zmniejsza skal wykorzystania usugi. W warunkach otwartego rynku polscy konsumenci uzyskuj dostp do najnowszych rozwiza technologicznych w urzdzeniach kocowych w momencie ich wejcia na rynek. E-usugi powinny by projektowane i testowane dla wielu rnych urzdze aby umoliwi dogodne z nich korzystanie, niezalenie od systemw operacyjnych/przegldarek zastosowanych w urzdzeniach.

Jednostki naukowe

Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki

Projektanci

23

Wsparcie systemowe:
Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych + + + + Edukacja i szkolnictwo wysze Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki + + + +

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

1.

Utworzenie na poziomie dokumentw strategicznych rzdu programu wsparcia systemowego dla rozwoju wzornictwa e-usug, ktrego celem bdzie stworzenie ekosystemu rozwoju tego sektora, obejmujce ksztacenie kadr, instrumenty wsparcia finansowego, sprzyjajce rozwojowi instrumenty fiskalne, wsparcie rozwoju infrastruktury, ksztacenie kompetencji konsumenta, eliminacja wykluczenia cyfrowego, system doradztwa specjalistycznego, rozwj nowoczesnej metodyki procesw biznesowych i zarzdczych zaangaowanych w projektowaniu i wdraaniu e-usug. Wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej dla funkcjonowania e-usug.
+

Jednostki naukowe +

Projektanci

2.

3.

Wykorzystanie rodkw unijnych + i publicznych na stymulowanie rozwoju dyscypliny systematycznego projektowania e-usug, z celem zarwno przygotowania rozwiza na rynek krajowy, jak i przygotowania potencjau dla lokalizacji w Polsce regionalnych i globalnych centrw usugowych, rozwoju, jak i zarzdzania e-usugami. Redefiniowanie kryteriw przyznawania rodkw na realizacj projektw rozwoju i wdraania nowych e-usug w ramach POIG tak, by wspierane byo przeprowadzenie penego, modelowego procesu rozwoju e-usug oraz powstanie kompleksowych serwisw uwzgldniajcych wielowymiarowe dowiadczenie konsumenta (user experience).

4.

24

Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej

Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych + +

Edukacja i szkolnictwo wysze

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

5.

Rozwj e-administracji, bdcej z jednej strony elementem sektora e-usug, a z drugiej strony wspierajcej rozwj gospodarczy poprzez eliminacj niepotrzebnego obcienia proceduralnego dla przedsibiorstw i obywateli. Do zada administracji publicznej naley oferowanie takich usug oraz cige monitorowanie ich jakoci, przydatnoci dla uytkownikw i aktualnoci. Przeprowadzenie w Polsce systematycznych bada wzornictwa e-usug i dojrzaoci procesu projektowania e-usug z uwzgldnieniem obszaru e-commerce oraz e-government. Promocja innowacyjnoci e-usug, + m.in. poprzez stosowanie otwartych standardw w procesie projektowania i tworzenia e-usug sprzyjajcych rozwojowi i cigej innowacyjnoci caego sektora. Podmioty oferujce i projektujce e-usugi powinny poszukiwa innowacyjnych rozwiza w obszarze usug, w szczeglnoci takich, ktre odpowiadaj potrzebom i zainteresowaniom osb dotychczas wykluczonych. Takie e-usugi mog przyczyni si do wzrostu wykorzystania technologii cyfrowych, a wraz z nimi caego sektora e-usug w Polsce.
+ + +

Jednostki naukowe

6.

7.

Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki

Projektanci

25

Regulacje:
Podmioty odpowiedzialne za budow i utrzymanie infrastruktury technicznej i sprztowej Wadze ustawodawcze i twrcy aktw prawnych + + + Edukacja i szkolnictwo wysze Dysponenci rodkw finansowych na wsparcie rozwoju gospodarki + +

Przedsibiorstwa

L.p.

Rekomendacja

1.

Wdroenie odpowiedniej polityki ekonomicznej wobec operatorw sieci tak, by presja na obnianie cen dostpu zostaa zastpiona przez mechanizmy zachcajce do inwestowania przez operatorw oraz wchodzenie operatorw w modele biznesowe z dostawcami e-usug. Wane jest take by umoliwi wypracowanie modeli funkcjonowania budowanych sieci od strony operacyjnej i biznesowej (odpowiadajcych na podstawowe pytania, takie jak kto bdzie operatorem technicznym i kto bdzie sprzedawa i po jakich cenach usugi) oraz modeli koordynacji projektw (wymuszajcych np. optymalizacj kosztw operacyjnych poprzez centralizacj systemw zarzdzania). Opracowanie spjnego systemu definicyjnego i segmentacji e-usug na potrzeby strategicznych dokumentw gospodarczych kraju (uwzgldniajcego potrzeby, uwarunkowania i strategie rozwoju tego sektora w polskich warunkach). Zabezpieczenie wzrostu bezpieczestwa w sieci dla konsumenta i dostawcy e-usug poprzez odpowiednie dziaania legislacyjne. Stworzenie nowych zawodw: meneder wzornictwa usug i projektant usug. Utworzenie systemu certyfikacji zawodowej w obszarze zarzdzania wzornictwem usug (w tym e-usug).
+ + + +

Jednostki naukowe + + + +

Projektanci

2.

3.

4.

5.

26

Wpyw realizacji rekomendacji na innowacyjno gospodarki

(Beata Bochiska)

Realizacja rekomendacji zawartych w Raporcie powinna mie duy wpyw na wzrost innowacyjnoci polskiej gospodarki. Dla pomiaru potencjalnego wpywu na wzrost innowacyjnoci posuono si metodologi pomiaru stopnia innowacyjnoci gospodarki wykorzystywan przez Komisj Europejsk, publikujc co roku raporty EIS (European Innovation Scoreborad) oraz RIS (Regional Innovation Scoreboard). Zgodnie z raportem EIS 20091 gospodarka Polska mieci si w grupie Umiarkowanych Innowatorw, poniej redniej UE, obok (m.in.) Czech, Wgier, Sowacji, Hiszpanii, Norwegii, Portugalii, Woch. Dla oceny poziomu innowacyjnoci oraz jej wzrostu oceniane s 29 mierniki w trzech gwnych grupach: I. czynniki umoliwiajce (enablers),

II. aktywno przedsibiorstw, III. wyniki oraz siedmiu podgrupach o rwnym wpywie na czny indeks: 1. personel (human resources), 2. wsparcie i finansowanie (finance and support), 3. inwestycje przedsibiorstw (firm investments), 4. powizania i przedsibiorczo (linkages and enterpreneurship), 5. warto intelektualna (throughputs), 6. innowatorzy (innovators), 7. efekty ekonomiczne (economic effects).

1) European Innovation Scoreboard (EIS) 2009, European Commission, Enterprise and Industry, Bruksela 2009.

27

Rysunek 4.

Innowacyjno polskiej gospodarki na tle Unii Europejskiej EIS 2009.

Wyniki wedug kategorii Sumaryczny wskanik innowacyjnoci (SII) WYNIKI Efekty ekonomiczne Innowatorzy AKTYWNO PRZEDSIBIORSTW Warto intelektualna Powizania i przedsibiorczo Inwestycje przedsibiorstw CZYNNIKI UMOLIWIAJCE Wsparcie i nansowanie Personel EU 0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 -2 0 2 4 6 8 10 12 Wzrost wedug kategorii

rdo: European Innovation Scoreboard (EIS), European Commission, Enterprise and Industry, Bruksela 2009.

Realizacja rekomendacji niniejszego Raportu oraz rozwj i sukces rynkowy dobrze zaprojektowanych e-usug maj potencjalnie duy wpyw na poprawienie wartoci 15 spord 29 miernikw innowacyjnoci.
Tabela 2.

Wpyw realizacji rekomendacji na wskaniki innowacyjnoci stosowane w raportach EIS (European Innovation Scoreborad) oraz RIS (Regional Innovation Scoreboard).
Miernik Mierzony parametr Czynniki umoliwiajce / Personel 1.1.1 Absolwenci studiw wyszych ( nauki cise i technika, lub nauki spoeczne i humanistyczne) na 1000 mieszkacw. Udzia w ksztaceniu ustawicznym na 100 mieszkacw w wieku 25-64 lata. Nowe kierunki studiw wzornictwa i projektowania e-usug. Edukacja uzupeniajca dla kadry przedsibiorstw z zarzdzania wzornictwem e-usug. Rekomendacja

1.1.4

Czynniki umoliwiajce / Wsparcie i finansowanie 1.2.4 Szerokopasmowy dostp do internetu w przedsibiorstwach (% przedsibiorstw). Baza techniczna dla rozwoju e-usug.

Aktywno przedsibiorstw / Inwestycje przedsibiorstw 2.1.2 2.1.3 Nakady na IT (% GDP). Nakady na innowacje poza R&D (% obrotu). Baza techniczna dla rozwoju i wykorzystania e-usug. Nakady na innowacje produktowe i procesowe dla e-usug.

28

Miernik

Mierzony parametr

Rekomendacja

Aktywno przedsibiorstw / Powizania i przedsibiorczo 2.2.1 MSP realizujce innowacje samodzielnie (% firm). [innowacja oznacza wprowadzanie nowych produktw lub procesw]. MSP realizujce innowacje w kooperacji (% firm). Nowe e-usugi, samodzielne lub jako element innych produktw lub usug.

2.2.2

Wsppraca z instytucjami otoczenia biznesu dla przygotowania nowych e-usug.

Aktywno przedsibiorstw / Warto intelektualna 2.3.2 2.3.3 Wsplnotowe znaki towarowe na 1 mln mieszkacw [produkty lub usugi]. Wsplnotowe wzory na 1 mln ludnoci [produkty lub usugi]. Nowe znaki towarowe zwizane z e-usugami. Nowe wzory zwizane z e-usugami.

Wyniki / Innowatorzy 3.1.1 3.1.2 3.1.3 MSP wprowadzajce innowacje procesowe lub produktowe (% MSP). MSP wprowadzajce innowacje marketingowe lub organizacyjne (% MSP). MSP zwikszajce wydajno dziki innowacyjnoci: - ograniczenie kosztw pracy - ograniczenie kosztw energii lub materiaw Innowacje dla (lub dziki) wprowadzenia wzornictwa e-usug. Innowacje dla (lub dziki) wprowadzenia wzorcnictwa e-usug. Innowacje dziki wykorzystaniu dobrze zaprojektowanych e-usug.

Wyniki / Efekty ekonomiczne 3.2.1 3.2.2 3.2.5 Zatrudnienie w branach high-tech i medium high-tech (% zatrudnionych). Zatrudnienie w usugach opartych na wiedzy (% siy roboczej). Suma cakowitego obrotu produktw nowych lub istotnie ulepszonych (% cznego obrotu). Wzrost zatrudnienia dziki sukcesowi e-usug. Wzrost dziki nowej grupie zarzdzajcych wzornictwem e-usug. Wzrost dziki nowym e-usugom.

rdo: opracowanie wasne.

29

Podsumowanie
(Iwona Palczewska)

Brana usug, a ze wzgldu na dynamiczny rozwj cyfryzacji wiata, przede wszystkim e-usug, jest jednym z najbardziej nonych kierunkw rozwoju gospodarczego w najbliszej przyszoci. Do jej rozwoju, jak wykazano w Raporcie, konieczne jest stworzenie przyjaznej ekosfery, skadajcej si z nastpujcych segmentw: 1. wiedzy, 2. edukacji, 3. infrastruktury ICT, 4. wsparcia administracyjno-finansowego, 5. ta demograficznego i socjologicznego, 6. uwarunkowa prawnych. Wyniki przeprowadzonych bada pozwoliy okreli obecny stan rynku e-usug, kompetencji i potrzeb polskich przedsibiorstw w zakresie wdraania nowego projektu e-usugi oraz efektywnoci ich projektowania. Stan ten traktujemy jako punkt wyjciowy, dostarczajcy wiedzy dla opracowania szczegowych rozwiza dla dziaa wspierajcych rozwj e-usug w Polsce oraz dla oceny i ewaluacji efektywnoci tych dziaa w przyszoci. Uzyskane wyniki wskazuj, e e-usugi rozwijaj si w Polsce w sposb spontaniczny, motorem ich rozwoju jest przede wszystkim rozwj infrastruktury cyfrowej oraz naladownictwo rozwiza zagranicznych. Naley mie wiadomo, e samoistny rozwj kilku wiodcych marek e-usug na polskim rynku nie wystarczy do budowy nowoczesnego sektora e-usug, ktry, by sprosta konkurencji zagranicznej, musi rozwija si w szybkim tempie i przy zmaksymalizowanej efektywnoci. Do tego niezbdna jest wiedza, metodyka, narzdzia oraz kompetencje. Wyniki bada wykazay, e w wikszoci polskich firm wdraajcych e-usugi dominuje naladownictwo ju istniejcych rozwiza, podgldanie i kopiowanie produktw konkurencji, maa innowacyjno w hierarchii celw oraz niewiadomo zjawiska, jakim jest wzornictwo usug. Taki stan znacznie ogranicza moliwo osigania pozytywnych efektw ekonomicznych, zwiksza ryzyko poraki rynkowej i braku osignicia przewagi konkurencyjnej.

30

Autorzy niniejszego Raportu s zdania, e zachodzi daleko idca analogia midzy wzornictwem produktw (materialnych) oraz e-sug (niematerialnych), zarwno w zakresie uwarunkowa rozwoju, metodyki procesu powstawania, jak rwnie modeli biznesowych efektywnie wykorzystujcych wzornictwo jako narzdzie generowania wartoci dodanej i wzrostu konkurencyjnoci produktu i firmy na rynku. Dlatego rekomenduj wykorzystanie dotychczasowych dowiadcze do sprofilowania strategii i dziaa wspierajcych rozwj e-usug oraz zastosowanie rozwiza, ktre sprawdziy si ju w projektach, ktrych celem byo zwikszenie efektywnoci wykorzystania wzornictwa przemysowego dla podnoszenia konkurencyjnoci przedsibiorstw produkcyjnych. Proponowane rozwizania zawarto w rekomendacjach. W skrcie mona je zdefiniowa w postaci kilku obszarw, z ktrych trzy najistotniejsze to: 1. utworzenie otoczenia biznesu w postaci poprawy infrastruktury technicznej, uwarunkowa prawnych i ekonomicznych; 2. ukierunkowane wsparcie finansowe rozwoju e-usug ze rodkw Unii Europejskiej, oparte o kryteria kwalifikacji projektw zgodne z dedykowan metodyk zarzdzania wzornictwem e-usug; 3. podnoszenie wiedzy, kompetencji i poziomu edukacji w obszarze szeroko pojtej e-gospodarki, przedsibiorcw, projektantw i konsumentw na wszystkich poziomach, zapobieganie wykluczeniu cyfrowemu oraz wspieranie rozwoju kapitau ludzkiego i spoecznego. Do przyspieszenia rozwoju sektora e-usug w Polsce w perspektywie najbliszej dekady potrzebne jest podejcie systemowe, tworzce ekosystem wsparcia rozwoju e-usug od opracowania spjnej strategii, przez realizacj wszystkich jej zaoe, po ewaluacj wynikw. Takiemu podejciu bdzie sprzyjao oparcie metodyki o spjn koncepcj wzornictwa e-usug, ktry to termin zosta wprowadzony i wstpnie zdefiniowany w niniejszym Raporcie.

31

Wasno i rozpowszechnianie Raportu

Rozpowszechnianie i publiczne cytowanie Raportu wymaga przywoania nazwy autora Raportu, jakim jest Instytut Wzornictwa Przemysowego Sp. z o.o. Instytut Wzornictwa Przemysowego ma prawo posugiwa si caoci lub czciami Raportu we wasnych projektach lub publikacjach. Osob kontaktow w zakresie raportw i analiz w Instytucie Wzornictwa Przemysowego jest dr Iwona Palczewska, dyrektor bada i rozwoju, e-mail: iwona_palczewska@iwp.com.pl, tel.: +48 22 860 02 37.

32

Ograniczenie odpowiedzialnoci autora

Autor Raportu, ktrym jest Instytut Wzornictwa Przemysowego Sp. z o.o., nie ponosi odpowiedzialnoci za konsekwencje decyzji podjtych na podstawie niniejszego Raportu.

33

Informacja o autorach
Beata Bochiska Historyk sztuki, krytyk designu, specjalista zarzdzania wzornictwem. Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Zaoycielka (1995) i wacicielka niezalenego studia projektowego ABP Wzornik, wiadczcego usugi doradcze w obszarze strategii wzornictwa i pozyskiwania projektw wzorniczych dla czoowych polskich przedsibiorstw. Autorka licznych publikacji, w mediach tradycyjnych (prasa, TV) i elektronicznych. Wykadowca na Uniwersytecie Warszawskim (krytyka designu) oraz w Szkole Gwnej Handlowej (design management studia podyplomowe). Od 2006 roku zarzdza Instytutem Wzornictwa Przemysowego. W 2009 r. juror w wiatowych finaach konkursu technologicznego Imagine Cup 2009 w kategorii Design, ktrych organizatorem jest firma Microsoft. Gwnym obszarem jej zainteresowania s: projektowanie serwisw, rozwiza zorientowanych na dowiadczenia uytkownikw oraz zarzdzanie procesem wzornictwa w kontekcie zmian strategii i modeli biznesowych firm w zwizku z rozwojem nowych technologii. Iwona Palczewska Biolog, antropolog, ergonomista. Absolwentka Wydziau Biologii Uniwersytetu Warszawskiego; stopie doktora uzyskaa na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocawskiego w 1990 r. Specjalistka w zakresie rozwoju fizycznego czowieka. Pracownik naukowy Instytutu Matki i Dziecka. Wykadowca na Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Od 2003 r. adiunkt, a nastpnie dyrektor pionu bada i rozwoju Instytutu Wzornictwa Przemysowego. Laureatka nagrd naukowych Zarzdu Gwnego Polskiego Towarzystwa Naukowego i Rektora APS za wybitne osignicia dydaktyczne i naukowe. Autorka i wspautorka ponad 50 publikacji naukowych z dziedziny auksologii, antropologii, ergonomii oraz wzornictwa (m.in. Raportu dla Ministerstwa Gospodarki pt. Analiza aplikacji wzornictwa przemysowego w polskich przedsibiorstwach / An analysis of the application of industrial design in polish companies, Warszawa 2007).

34

Czonek polskich i midzynarodowych stowarzysze naukowych. Czonek Komisji ds. Miernikw Rozwoju, Zdrowia i Jakoci ycia Dzieci i Modziey Komitetu Rozwoju Czowieka Polskiej Akademii Nauk. Czonek zespow realizujcych projekty celowe, badawczo-rozwojowe i wasne MNiSW, KBN i NOT, jak i finansowane z funduszy unijnych (projekt kluczowy Instytutu Wzornictwa Przemysowego w ramach POIG, dziaanie 5.2. Zaprojektuj Swj Zysk). Kierownik projektu rozwojowego Narodowego Centrum Bada i Rozwoju pt. Opracowanie bazy danych ergonomicznych do projektowania stanowisk pracy w pozycji siedzco-lecej oraz projektu realizowanego w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego Kreator Innowacyjnoci pt. Wsparcie przedsibiorczoci akademickiej poprzez zintegrowany system transferu wiedzy w obszarze projektowania i rozwoju nowego produktu. Inicjatorka i realizatorka projektw wdroeniowych (np. stworzenie we wsppracy z firm PROFIm innowacyjnego stanowiska pracy w pozycji siedzco-lecej). Katarzyna Stefaniak Absolwentka Uniwersytetu Gdaskiego oraz Swinburne University of Technology, Melbourne, Australia. Niezaleny konsultant zajmujcy si obszarem modeli biznesowych oraz struktur organizacyjnych i procesw w branach takich jak telekomunikacja, informatyka oraz produkcja. Posiada ponad pitnastoletnie dowiadczenie w brany ICT i wykonuje analizy rynku telekomunikacji oraz telewizji kablowej. Wspautorka opracowania Studium wykonalnoci projektu Internet dla Mazowsza (2010) sporzdzonego na zamwienie Agencji Rozwoju Mazowsza. W latach 20002005 jako konsultant firmy Deloitte zajmowaa si midzy innymi analiz wdroe CRM oraz innych wdroe usug opartych na rodowisku IT i Internecie, w tym modeli biznesowych internetowych platform handlowych.

35

Dorota Bryndal Radca prawny. Absolwentka Wydziau Prawa i Administracji na Uniwersytecie Mikoaja Kopernika w Toruniu, a take podyplomowych studiw na kierunku Prawa Autorskiego, Wydawniczego i Prasowego oraz kierunku Prawa Konkurencji Uniwersytetu Jagielloskiego. Wsplnik w Kancelarii GESSEL (2004), gdzie pracuje od 1999 roku. Wczeniej bya zatrudniona w White & Case Poland (19981999), Polskiej Korporacji Telewizyjnej CANAL+ (19951998) i FILM PLUS (19951998). Kieruje dziaami: prawa wasnoci intelektualnej, prawa pracy i prawa farmaceutycznego. Specjalizuje si take w zagadnieniach zwizanych z prawem konkurencji. Rekomendacje dla prowadzonych przez ni dziaw w polskich i midzynarodowych rankingach: prawo wasnoci intelektualnej Legal 500 (20062009), prawo pracy polska edycja magazynu FORBES (2008), Practical Law Company (20072008). Autorka licznych artykuw z zakresu prawa wasnoci intelektualnej, prawa pracy i prawa farmaceutycznego w polskiej prasie codziennej Rzeczpospolita, Dziennik Gazeta Prawna oraz felietonw w miesiczniku Bluszcz. Kieruje Programem dla twrcw, prowadzonym przez Kancelari GESSEL, w ramach ktrego zapewniana jest profesjonalna pomoc prawna rodowiskom twrczym. W ramach partnerstwa prawnego jest zaangaowana w projekt warsztatw Zaprojektuj Swj Zysk, organizowanych przez Instytut Wzornictwa Przemysowego, a przeznaczonych dla przedsibiorcw i projektantw, oraz w projekt Cambridge PYTHON, inicjujcy dialog i wspprac pomidzy polskim rodowiskiem naukowym a biznesem. Alek Tarkowski Doktor socjologii, dyrektor Centrum Cyfrowego Projekt: Polska, koordynator projektu Creative Commons Polska. Czonek Zespou Doradcw Strategicznych przy Prezesie Rady Ministrw, odpowiedzialny za kwestie dotyczce spoeczestwa cyfrowego. Wspautor raportu Polska 2030, czonek zespou midzyresortowego Polska cyfrowa. Wsppracownik Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie zajmuje si kwestiami dotyczcymi otwartej nauki.

36

Wsptwrca projektu Kultura 2.0, powiconego przemianom kultury pod wpywem mediw cyfrowych. Zajmuje si rozwojem spoeczestwa cyfrowego, relacjami midzy procesami spoecznymi, kultur, technologiami i systemem wasnoci intelektualnej, socjologi nowych mediw i technologii oraz wykorzystaniem technologii cyfrowych na rzecz wsppracy i budowy dobra wsplnego. TNS Pentor TNS Pentor to jedna z czoowych agencji badawczych, specjalizujca si w badaniach ad hoc, dziaajca na polskim rynku od dwudziestu lat. TNS Pentor wspiera swoich klientw w podejmowaniu strategicznych decyzji oraz budowaniu przewagi konkurencyjnej. Od marca 2010 jest integraln czci midzynarodowej korporacji TNS, dziki czemu oferuje swoim klientom wiatowe rozwizania badawcze wsparte midzynarodowymi dowiadczeniami zdobytymi podczas realizacji projektw w rnych krajach. Obecnie TNS Pentor tworzy blisko stu dowiadczonych badaczy i analitykw oraz kilkudziesiciu pracownikw wspierajcych proces badawczy. Eksperci TNS Pentor s badaczami z wieloletnim dowiadczeniem i szerok wiedz na temat tego co si dzieje na rynku. Wszyscy przestrzegaj zasad etyki zawodowej i zalece kodeksu etycznego Europejskiego Stowarzyszenia Badaczy Opinii i Rynku ESOMAR.

Spis rysunkw

Rysunek 1 Rysunek 2

| Opinie firm o wzornictwie e-usug | rda nowych rozwiza projektowych wykorzystanych w firmach przy projektowaniu e-usugi w cigu ostatnich trzech lat | Potrzeby firm w zakresie wzornictwa e-usug | Innowacyjno polskiej gospodarki na tle Unii Europejskiej EIS 2009

14 15 15 27

Rysunek 3 Rysunek 4

Spis tabel

Tabela 1.

| Rekomendacje dziaa wspierajcych rozwj sektora e-usug dla poszczeglnych obszarw | Wpyw realizacji rekomendacji na wskaniki innowacyjnoci stosowane w raportach EIS (European Innovation Scoreborad) oraz RIS (Regional Innovation Scoreboard)

20

Tabela 2.

27