KALAGAYANG PAMPULITIKA Benevolent Assimilation makataong pananakop (ipinahayag ni Pang. Willian McKinley noong Dis.

. 21,1898) Manifest Destiny- karapatang bigay ng Diyos upang tulungan ang mga inaaping bansa at magtatag ng demokrasya White Mans Burden paniniwalang obligasyon ng putting lahi na palaganapin ang sibilisasyon A. B. Pamahalaang Militar (1898 1901) pangulo ng EU : William McKinley pinamunuan nina : Wesley Merritt Elwell Otis Arthur MacArthur layuning mapayapa ang Pilipinas at mareorganisa ang lokal na pamahaalan Unang Komisyon (1899) pinamunuan ni Jacob Schurman layuning siyasatin ang kalagayan ng Pilipinas mga mungkahi: pagtatatag ng pamahalaang sibil pagkakaroon ng 2 kapulungan ng lehislatura pagbibigay sa mga Pilipino ng sangay na hudisyal (Cayetano Arellano bilang unang Punong Mahistrado ng Korte Suprema) pagtatatag ng sistema ng paaralang pampubliko pagbibigay ng lokal na awtonomiya pagtatatag ng serbisyo sibil Susog Spooner pinanukala ni Senador John Spooner batas na naglipat ng kapangyarihang pamunuan ang Pilipinas mula sa Pangulo ng EU patungo sa Kongreso ng EU nagtatadhana ng pagtatatag ng pamahalaang sibil sa Pilipinas Ikalawang Komisyon (1900) pinamunuan ni William Taft layuning magsilbi bilang pamahalaang sibil at gumanap ng gawaing lehislatibo Pamahalaang Sibil Hulyo 4,1901 William Taft o unang pinuno o pinuno rin ng Philippine Commission sangay tagapagbatas na kontrolado ng mga Amerikano Pilipinisasyon

C. D. E.

F.

Philippines for the Filipinos paghahanda para sa pagsasarili paglalagay ng Pilipino sa mga posisyon sa pamahalaan unang sangay na inilagay sa kamay ng mga Pilipino hudikatura sinuportahan ni Francis Burton Harrison (1913-1920) ngunit itinigil ni Leonard Wood dahilan ng pagpapatupad ng programa: o higit na matipid ang pagtatalaga ng Pilipino kasya mga Amerikano na hindi interesado dahil sa layo ng Pilipinas at init ng klima o isang pamamaraan upang mapayapa ang mga katutubo Cooper Act / Philippine Bill of 1902 nagtadhana ng: o pagtatatag ng Asemblea ng Pilipinas (Mababang Kapulungan) o pagbibigay ng karapatang pantao sa mga Pilipino o pagtatakda ng 2 Pilipinong Kinatawan sa Kongreso ng EU (Resident Commissioner) Benito Legarda, Pablo Ocampo unang mga Residenteng Komisyonado Philippine Commission (Mataas na Kapulungan) ay nanatiling nasa kamay ng mga Amerikano o mga orihinal na Pilipinong kasapi Trinidad Pardo de Tavera, Jose Luzurriaga, Benito Legarda, kalaunany nadagdag si Rafael Palma Partido Pulitikal Federal hangad na maging estado ng EU ang Pilipinas kalaunay naging Partido Progresista Trinidad Pardo de Tavera Nacionalista hangad ang paglaya ng Pilipinas nahati sa Collectivista (Quezon) Unipersonalista (Osmena) kwalipikasyon ng maaaring mahalal o lalaki na 23 taon pataas o dati ng may posisyong hawak sa munisipyo o marunong sumulat at bumasa ng Ingles o Espanyol o may ari-ariang nagkakahalaga ng $250 o nagbabayad ng taunang buwis na $15 Asemblea ng Pilipinas katumbas ng Mababang Kapulungan binubuo nh 80 delegado Sergio Osmea Speaker Manuel Quezon Majority Floor Leader Jones Law / Philippine Autonomy Act of 1916 pinanukala ni Kinatawan William Atkinson Jones naglagay ng Mataas at Mababang Kapulungan sa kamay ng mga Pilipino

G.

H.

I. J.

Philippine Commission ay ginawang Senado ng Pilipinas hatid ang pangakong kalayaan sa sandaling maging matatag pamahalaan

ang

K.

Misyong Wood-Forbes (1921) muling nagsiyasat sa kalagayan ng Pilipinas pinamunuan nina Leonard Wood at Cameron Forbes iminungkahi ang pagpapaliban ng pagbibigay ng kalayaan ng Pilipinas dahil sa di matatag na kalagayang pampulitka at ekonomiya Pamahalaan Pamahalaang Militar (1898) Pamahalaang Sibil (1901)
Amerikano (Gob. Sibil)

L.

Cooper Act (1902)

Amerikano (Gob. Hen.)

Jones Law (1916)

Amerikano (Gob. Hen.)

Ehekutib o Lehislati bo

Amerikano

Amerikano

Philippine Commission (Amerikano)

Quezon Majority Floor Leader

Philippine Commission (dominado ng Amerikano) Asemblea ng Pilipinas Osmena Speaker Pilipino

Senado Quezon Pangulo ng Senado Mababang Kapulungan Osmena - Ispiker

Hudikatu ra L.

Pilipino Cayetano Arellano

Pilipino

Pilipino

Mga Batas na Sumikil sa Nasyonalismong Pilipino Batas Sedisyon (1901) pagbabawal sa pagtangkilik sa adhikaing palayain ang Pilipinas mula Estados Unidos Batas Brigandage / Batas Bandolerismo (1902) pagbabawal sa pagsapi sa mga armadong pangkat Batas Rekonsentrasyon (1903) pagsosona sa mga bayan upang pigilang ang pagsuporta sa mga tulisan Batas Bandila (1907-1913) pagbabawal sa paglaladlad ng bandila ng Pilipinas o anumang simbolo ng bansa KALAGAYANG PANG-EKONOMIYA Mga Batas Tariff Act of 1901 ibinaba ang taripa sa mga produktong Amerikano Tariff Act of 1902 binawasan ng 25% ang taripa sa produktong Pilipino; tinanggal ang taripa sa produktong Amerikano

A.

Payne-Aldrich Act (1909) maliban sa taripa ay tinanggal na rin ang kota sa mga produktong Amerikano Underwood-Simmons Act (1913) ganap na malayang kalakalan sa pagitan ng EU at Pilipinas bagamat limitado lamang sa 6 na produkto ang maaaring iluwas ng Pilipinas (bigas, mais, tubo, abaka, kopra, tabako) EPEKTO o pagbaha ng mga produktong Amerikano sa bansa o pagkahumaling sa maga produktong dayuhan o pagkalugi ng mga lokal na negosyo (produktong Pilipino ay agricultural samantalang yaring produkto ang galing sa EU) o pagkatali ng ekonomiya sa Pilipinas sa EU, paghina ng pakikipagkalakal sa ibang bansa Iba Pang Programang Pangkabuhayan usaping panlupa o friar lands pagbili ng pamahalaan ng 166,000 ektaryang lupain ng mga prayle, napunta sa mayayamang indibidwal o homestead pagbebenta ng mga lupain sa Mindanao, nakinabang ay malalaking plantasyon ng pinya at saging o sistemang Torrens pagpapatitulo sa lupa, nakinabang ay mayayamang nakapagpatitulo ng lupa kahit di tunay na pagmamayari pag-unlad ng industriya ng pagmimina o dahilan ng unti-unting pagkawala ng ancestral land sa mga pangkatetniko sa Cordillera pagdagsa ng dayuhang namumuhunan pagkalugi ng maliliit na industriya o yaring-kamay, paghahabi pag-unlad sa komunikasyon, trasnportasyon at imprastraktura o higit na sinuportahan ni Gob. Hen. Cameron Forbes o Kennon Road, pagpapaabot ng Manila-Dagupan Line sa LaUnion hanggang Albay o pangunahing layunin ay gamit militar pananalapi ay batay sa ginto (P2.00 = $1.00) KALAGAYANG PANLIPUNAN

B.

A.

Edukasyon pangunahing instrumento ng kolonisasyon itinuro ang wikang Ingles guro: sundalo, Thomasites (sakay ng USS Thomas) Gabaldon Act: nagtatag ng pampublikong paaralan pagtatag ng Unibersidad ng Pilipinas pensionado: mga Pilipinong pinag-aral sa EU

B.

C. D.

Sining at Panitikan kilalang nagsulat sa Ingles : Zoilo Galang, Carlos P. Romulo unti-unting napalitan ang dula ng pelikula at ang zarzuela ng bodabil balagtasan: Jose Corazon de Jesus/Huseng Batute zarzuela: Severino Reyes (Walang Sugat) kilala bilang Lola Basyang Juan Matapang Cruz (Hindi Aco Patay) Aurelio Tolentino (Kahapon, Ngayon at Bukas) Juan Abad (Tanikalang Ginto, Isang Punlo ng Kaaway) o kalaunay pinalitan ng pelikula (Hollywood talkies) pagpapasara ng mga nasyonalistikong pahayagang El Renacimiento / Muling Pagsilang dahil sa editorial na Aves de Rapina pagpipinta: Fernando Amorsolo paglililok: Guillermo Tolentino arkitektura: Juan Nakpil musika: jazz, rock and roll, swing, boogie pagdiriwang: Valentines Day, Thanksgiving, Halloween, 4th of July, araw ng mga bayani (Rizal, Bonifacio) relihiyon o Protestantismo o Iglesia Filipina Independiente / Agpilayan itinatag sa payo ni Isabelo delos Reyes Gregorio Aglipay bilang Supreme Bishop pananamit : polo, sinturon, suspenders, sapatos na may takong, stockings, make-up Agham at Kalusugan pagkontrol ng mga sakit (smallpox, cholera, ketong, malaria) programang pangkalusugan pagwawasto ng maling paniniwala pagpapaunlad ng sanitasyon, kalinisan pagpapatayo ng mga ospital (PGH) isports : baseball, softball, tennis, football Mga Kilusang Panlipunan Union Obrero Democratica (1902) o Isabelo delos Reyes, Herminigildo Cruz o unang union itinatag sa Pilipinas o welga ng mga manggagawa unyon ng mga magsasaka o pagbatikos sa sistemang kasama na dahilan ng pagkakabaon sa utang ng mga inquilino at kasama Partido Sosyalista (1933) o itinatag ni Pedro Abad Santos Partido Komunista (1938) o pagsasanib ng samahan ng mga manggagawa at magsasaka o ginawang illegal ng pamahalaang Amerikano

Kilusang Sakdal (1930) o itinatag ni Benigno Ramos (1930) o pinuna ang patakarang pambuwis, paglustay ng salapi, katiwalian sa pamahalaan, huwad na kalayaan iba pang milenaryong pangkat o pinaghalong paniniwala ng Katolisismo, superstisyon, pagsamba sa mga bayani o gumagamit ng mga agimat, anting-anting bilang proteksyon o kolorum mula sa katagang Latin na et saecula saeculorum (world without end) Sociedad de la Confianza Caballeros de la Sagrada Familia Kapisanan Makbola Makarinag Felipe Salvador (Apo Ipe) Pedro Calosa o pulajanes Amerikanisasyon pagkahumaling sa anumang maka-Amerikano (gawi, kilos, pananamit, pananalita, paniniwala) paglimot sa sariling pagkakakilanlan pagkalito sa kamalayang Pilipino materyalismo, konsumerismo MGA MISYONG PANGKALAYAAN

E.

12 misyon (1919 1933) 1924 Fairfield Bill (Misyong Quezon-Osmena) magbibigay ng kalayaan matapos ang 20 taon ng malasariling pamahalaan Frank McIntyre mga Pilipinong pulitiko, bagamat nangangako ng paghingi ng kalayaan, ang hinihingi lamang sa EU ay awtonomiya sa panahon ng Misyong OSROX, naging paborable ang pagbibigay ng kalayaan sa Pilipinas o depresong pang-ekonomiyang nakaapekto sa EU o manggagawang Amerikano laban sa murang paggawa ng mga Pilipino o magsasakang Amerikano laban sa libreng pagpasok ng produktong Pilipino sa EU o pangamba ng paglaganap ng sakit na TB at meningitis sa EU o pangambang masangkot sa digmaan sa Pasipiko o pananaw ng Anti-Imperialist League kolonyalismo ay taliwas sa Saligang Batas ng EU matagumpay na naiuwi ang Batas Hare-Hawes-Cutting (1933) o hindi sinang-ayunan ng lehislaturang Pilipino na pinamumunuan ni Quezon

MGA DAHILAN SA PAGTUTOL SA H-H-C

1.

2. 3.

mga di-patas na panukala kalakalan (kota at buwis) imigrasyon di-tiyak na kapangyarihan ng Mataas na Komisyoner na Amerikano pagkakaroon ng mga militar at iba pang reserbasyon maaari pang makakuha ng mas mainam na batas matapos mahalal ang Partido Demokrata sa EU personal na interes ng mga pulitiko

PANANAW NG MISYONG OSROX SA H-H-C ito na ang pinakamainam na batas na maaaring makuha mula sa mga mambabatas ng EU maraming mas higit na mahahalagang isyung hinaharap ang mga mambabatas ng EU ang pagpapaliban ng paghingi ng batas matapos ang halalan ay maaring humantong sa higit na kawalan KINAHINATNAN NG DEBATE muling pagkakahati ng Partido Nacionalista (Pro at Anti) opisyal na pagtanggi ng lehislatura ng Pilipinas sa Batas Hare-HawesCutting matapos ang reorganisasyon ng lehislaturang isinagawa ni Quezon (pinalitan sina Osmea at Roxas bilang Senate President Protempore at Speaker ng Mababang Kapulungan) pagpapadala ng panibagong misyon sa EU upang humingi ng bagong batas pangkalayaan KINAHINATNAN NG MISYONG QUEZON di nagtagumpay na makakuha ng mas paborableng batas pangkalayaan inuwi ang Batas Tydings-McDuffie na walang halos ipinag-iba sa Batas H-HC inaprubahan ng lehislatura ng Pilipinas naging daan upang manatili si Quezon sa pinakamataas na posisyon sa pulitika ng Pilipinas
BATAS HARE-HAWESCUTTING 1933 BATAS TYDINGS-MCDUFFIE 1934

mga Amerikanong nagpanukala ng batas mga Pilipinong namuno ng misyon mga panukala panahon ng

Rep. Butler Hare Sen. Harry Hawes Sen. Bronson Cutting Sergio Osmena Mauel Roxas 10 taon

Rep. John McDuffie Sen. Millard Tydings Manuel Quezon

10 taon

transisyon kapangyarihan ng Pangulo ng EU pag-apruba sa mga susog sa saligang batas, utang panlabas, pananalapi, ugnayang panlabas 1 Mataas na Komisyoner na Amerikano 1 Residenteng Komisyoner kailangang aprubahan ng Pangulo ng EU pag-apruba sa mga susog sa saligang batas, utang panlabas, pananalapi, ugnayang panlabas 1 Mataas na Komisyoner na Amerikano 1 Residenteng Komisyoner kailangang aprubahan ng Pangulo ng EU

kinatawan ng EU sa Pilipinas kinatawan ng Pilipinas sa EU pagtatatag ng kumbensyong konstitusyonal / pagbuo ng saligang batas usaping militar imigrasyon ng mga Pilipino sa EU kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at EU

mga militar at iba pang reserbasyon 50 migrante kalakal ng EU ay libre at walang kota samantalang may kota ang ilang piling kalakal ng Pilipinas libre sa unang 5 taon, mula 5% - 25% sa pagdating ng ika-6 hanggang ika-10 taon ng transisyon

mga reserbasyong nabal at kargahan ng krudo 50 migrante kalakal ng EU ay libre at walang kota samantalang may kota ang ilang piling kalakal ng Pilipinas libre sa unang 5 taon, mula 5% - 25% sa pagdating ng ika-6 hanggang ika-10 taon ng transisyon

buwis na babayaran ng iniluluwas na produkto ng Pilipinas sa EU

PAMAHALAANG KOMONWELT A. B. Kumbensyong Konstitusyonal (1934) bumuo ng Saligang Batas 1935 sa pamumuno ni Claro M. Recto Saligang Batas 1935 batay sa Saligang Batas ng Malolos, Cooper Act, Jones Law, saligang batas ng ibang bansa inaprubahan ng: Kumbensyong Konstitusyonal sa botong 177-1 Pangulo ng EU (Franklin Delano Roosevelt)

mga Pilipino sa pamamagitan ng plebisito C. Pamahalaang Komonwelt halalan: Setyembre 17, 1935 Pangulo Manuel Quezon Emilio Aguinaldo Gregorio Aglipay Bise Sergio Osmena Raymundo Melliza NornertoNabong

Partido Koalisyon Nacionalista Sosyalista-Nasyonal Republikano

inagurasyon: Nobyembre 15, 1935 mga programang ipinatupad: National Defense Act (kinuha si Hen. Douglas MacArthur bilang tagapayo) 8-Hour Labor Act Minimum Wage Law Court of Industrial Relations Public Defenders Act Pambansang Wikanga Filipino batay sa Tagalog ugnayang kasama, inquilino at may-ari ng lupa mga suliranin: seguridad ng bansa unang batas ay pagtatag ng sandatahang lakas Gen. Douglas MacArthur bilang tagapayo ayon sa iskedyul, magiging handa ito ng Marso 1942 pagdepende sa EU sa larangan ng ekonomiya pyudalismo kilusang panlipunan D. Kababaihan muling pagtaas ng katayuan ng kababaihan womens suffrage - karapatang bumoto at mahalal (1937) ANG PILIPINAS SA IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG A. Simula ng Digmaan lumaki ang banta nang salakayin ng Japan ang French Indochina puwersang Axis (Alemanya, Italya, Hapon) laban sa puwersang Allied (EU, Britanya, Pransya, Rusya) Premier ng Hapon Hideki Tojo pinunong Hapones sa Pilipinas Hen. Masaharu Homma (kalaunay pinalitan ni Hen. Tomoyuki Yamashita) mga layunin o Greater East-Asia Co-Prosperity Sphere (Asya para sa Asyano) o lumalaking populasyon ng Japan

o pagkukunan ng hilaw na materyales War Plan Orange o plano ng pag-atras ng puwersang USAFFE (pinagsanib na puwersang Amerikano at Pilipino sa pamumuno ni Hen. MacArthur) sa Bataan at Corregidor upang bantayan ang lagusan patungong Manila Bay o pag-atras ng Pamahalaang Komonwelt sa Corregidor o nabigo dahil sa naunag pag-atake sa Pearl Harbor at pagpapatupad ng Europe First Policy Pagsalakay sa Pilipinas pag-atake sa Pearl Harbor (Dis. 7, 1941) pag-atake sa Pilipinas (Dis. 8, 1941) o Baguio, Davao, Clark, Cavite, Tuguegarao, Iba, Tarlac o unang lumunsad sa Bataan, Aparri, Vigan (hilaga); Legaspi (timog) Paglikas ng Pamahalaan Quezon at Osmena o Corregidor Negros Mindanao Australia EU naiwang opisyal : o Jorge Vargas Alkalde ng Maynila o Jose Laurel Punong Hukom ng Korte Suprema o Jose Abad Santos Kalihim ng Katarungan (pinatay ng mga Hapones sa Mindanao) o Manuel Roxas pagdeklara ng Maynila bilang Open City (Dis. 26, 1941) o wala ng depensa upang di salakayin pagbagsak ng Maynila (Enero 2, 1942) pagdeklara ng batas militar sa Maynila (Enero 3, 1942) o sa ilalim ng Japanese Military Administration MacArthur lumisan patungong Australia (I shall return) o Marso 1942 o pinalitan ni Lt. Hen. Jonathan Wainright pagsuko ng Bataan na pinamunuan ni Hen. Edward King (Abr. 9, 1942) simula ng Death March (Abr. 10, 1942) o Mariveles, Bataan San Fernando, Pampanga Capas, Tarlac o anim na araw na paglalakad o 70,000 USAFFE 10,000 namatay pagsuko ng Corregidor na pinamunuan ni Lt. Hen. Jonathan Wainright (Mayo 6, 1942) Reaksyon ng Pilipino gerilya sundalo at sibilyan o Hukbalahap (Hukbo ng Bayan Laban sa Hapon) itinatag ni Luis Taruc, kasapian ay miyembro ng Partido Komunista

B.

C.

D.

o Hunters ROTC, President Quezons Own Guerillas (PQOG), Wenceslao Vinzons, Walter Cushing, Marcos Agustin, Eleuterio Adevoso, Miguel Ver, Alejo Santos, Bernard Anderson, Ruperto Kangleon, atbp kolaborador pangkalahatang nakilala bilang Japanophiles o MAKAPILI (Makabayan: Katipunan ng mga Pilipino)- pinamunuan ni Hen. Artemio Ricarte, Benigno Ramos, Pio Duran o Pampar Pambansang Pag-asa ng mga Anak ni Rizal o Ganap Party dating mga Sakdalista o Palaak - bamboo army o United Nippon Pamahalaan batas militar sa ilalim ng mga Hapones Komisyong Tagapagpaganap o pinamunuan ni Jorge Vargas o may tagapayong Hapon sa bawat tanggapan KALIBAPI (Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Pilipinas) o tanging partido pulitikal na pinayagan PCPI (Preparatory Commission for Philippine Independence) o naghanda ng burador ng Saligang Batas 1943 Ikalawang Republika / Pamahalaang Papet o Jose P. Laurel - Pangulo o sa bisa ng Saligang Batas 1943 o deklarasyon ng kalayaan ng Pilipinas (Oktubre 14, 1943) o Pambansang Asembleya o Korte Suprema Ekonomiya walang halagang salapi (ampaw, gurami, Mickey Mouse money) bulak bilang pangunahing produkto pag-angkat ng bigas buy and sell paglaganap ng black market

E.

F.

G. Lipunan pagtuturo ng Nihonggo, bokasyunal na aralin, bushido pagmamalabis ng Kempeitai (military police), comfort women krimen, sakit, gutom propagandang Hapon o Asya para sa Asyano, Pilipinas para sa Pilipino o pagwaksi sa impluwensiyang kanluranin o kontroladong media (dyaryo, radio) Taliba, La Vanguardia, Tribune o Radio Taiso (ehersisyo at musika) o leaflet, poster, pamphlet o Hodo-Bu

H.

Pagwawakas ng Digmaan pagbawi ng mga isla sa Pasipiko Leyte Landing (Okt. 20, 1944) o pansamantalang Komonwelt sa pamumuno ni Osmena Battle of Leyte Gulf (Okt. 23-26, 1944) o San Bernardino Strait o Surigao Strait o Cape Engano Mindanao (Dis. 1944) Lingayen (Enero 1945) Maynila (Pebrero 1945) Rape of Manila nagtapos ang digmaan sa Europa noong Mayo 6, 1945 pagbomba sa Hiroshima (Agos. 6, 1945) pagbomba sa Nagasaki (Agos. 9, 1945) pagsuko ng Hapon (Agos. 15, 1945) Pagbabalik ng Komonwelt Sergio Osmena bilang Pangulo mga isyu: rehabilitasyon kolaborasyon pagtatatag ng Peoples Court (sa pamumuno ni Lorenzo Tanada) na naglitis sa mga inakusahan ng kolaborasyon agad pinawalang-sala ni MacArthur si Manuel Roxas sa kanyang partisipasyon sa Ikalawang Republika huling halalan ng Komonwelt (1945) Partido Nasyonalista Liberal Pangulo Sergio Osmena Manuel Roxas Bise Eulogio Rodriguez Elpidio Quirino

I.

J.

UST Sampaloc campus ginawang concentration camp ng mga dayuhan Intramuros campus tuluyang nasira