19. vek 1. Dimitrije Avramovi 2. Dimitrije Avramovi-Saborna crkva u Beogradu 3. Steva Todorovi 4. Novak Radonji 5. Anastas Jovanovi 6.

ore Krsti 7. ura Jaki 8. Ikonostas Kovilja 9. Istorijske kompozicije XIX veka 10. Polemika o pravoslavnosti 11. ura Jaki-Bakljada kroz Stambol kapiju 12. Jovan Isailovi Mlai-Knez Milan na odru 13. Katarina Ivanovi-Osvajanje Beograda 14. Slika Jevrejina u vodama Vavilonskim -ikonu simeona lazovica, kneza milosa pavela djukovica, dete s jagnjetom jovana popovica, bircanin ilija placa danak od pavla simica -prvo pitanje: zografi u srbiji, 19v podpitao da navede uticaje, i da navede bar nekoliko ikonostasa koje su radili srpski zografi -drugo pitanje: steva todorovic -koji su spomenici u studen. Parku, desetak spom. u krugu fakulteta se moraju znati!!! 19.vek 1 djordje krstic 2 polemika o pravoslavnosti 3 amblematika 4 d.avramovic 5 steva todorovic + napomena da obavezno treba znati za 19. vek : polemiku o pravosl. s. todorovica dj. krstica a. jovanovica k.ivanovic dj.jaksica p.jovanovica s.aleksica + skulpture oko fakulteta i na kalishu (ne bi me iznenadilo da pitaju i ova poprsja na nasem spratu

SPOMENIK PETRU II PETROVIU NjEGOU Autor: SRETEN STOJANOVI Izmeu Kapetan-Miinog zdanja i Filozofskog fakulteta, bronza 260 cm, ukupna visina 540 cm. Podignut 1994.

STUDENTSKI PARK Nalazi se u najuem centru, u starom gradskom jezgru. Stariji Beograani znaju ga kao Paniev park. Za vreme Turaka ovde je bilo njihovo groblje, koje je uklonjeno polovinom 19. veka. Potom je na jednom delu dananjeg parka napravljena najvea i najpoznatija pijaca (uklonjena tek 30-ih godina 20. veka). Prvi urbanista Beograda, Emilijan Josimovi, smatrao je da ovom prostoru dolikuje neto "estetinije" od pijace, pa je posle 1869. godine, kada su poeli radovi na regulaciji, skratio za polovinu Veliku pijacu, a preostali deo pretvorio u park. Prve urbane konture park dobija krajem 19. veka, kada je u njemu otkriven spomenik Josifu Paniu, a definitivno je uoblien 30-ih godina 20. veka prenoenjem spomenika Dositeju Obradoviu sa Kalemegdana i podizanjem sadanje barokne ograde. Spomenik Josifu Paniu je postavljen 1897. godine a njegov autor je srpski vajar ore Jovanovi. SPOMENIK DOSITEJU OBRADOVIU Autor. RUDOLF VALDEC Bronza 300 cm, ukupna visina 500 cm. Podignut 1911. ispred nekadanje Narodne biblioteke (pred ulazom u Kalemegdan), a 1930. prenet u Univerzitetski park. Na spomeniku je ispisana maksima: "Idu ui, u vjekove gledaj!"

TERAZIJSKA ESMA Autor: FRANC LORAN, kamenorezac Na Terazijama, pred hotelom "Moskva", kamen sa metalnom vazom na vrhu, ukupna visina oko 800 cm. Podignuta 1860. Predstavlja jedan od najznaajnijih spomenika Beograda u 19. veku. U vreme radova na regulaciji Terazija 1911-1912. godine, odnesena je u Topider. Tamo je stajala do 1976. godine, kada je vraena na staro mesto.

UKUR-ESMA Autor: SIMEON ROKSANDI Podignuta 1931. Na toj nekadanjoj esmi, 3. juna 1862. godine, jedan turski vojnik (nizam) udario je srpskog deaka, egrta Savu, jer je ovaj protestvovao to mu je Turin sklonio krag sa esme. Grupa Srba je pretei opkolila turske vojnike koji su se tu zatekli, ali su dragoman (tuma) srpske policije i terduman (posrednik kod turskih vlasti) odveli Turke s tog mesta. Meutim, pred zgradom policije Turci su ubili srpskog terdumana Simu Neia i smrtno ranili andara ora Niliju. Ovi dogaaji bili su uvod u krvave sukobe izmeu beogradskih Srba i Turaka, i povod za bombardovanje Beograda od strane Turaka 5. juna 1862. U spomen na te dogaaje, podignut je na tom mestu, iz sredstava Zadubine trgovca Tome Vanela, spomenik sa statuom deaka.

POBEDNIK Autor: IVAN METROVI Bronza - kamen, ukupna visina oko 14 m. Podignut 1928. Godine 1912. Metrovi je projektovao monumentalnu fontanu koja je trebalo da se postavi na Terazijama, sa temom osloboenje Srbije od Turaka. U centru bazena sa vodom zamislio je petostepeni stub, simbol petovekovnog ropstva pod Turcima, na ijem bi vrhu stajao "Pobednik". Posle zavretka Prvog svetskog rata odustalo se od izvoenja ovog projekta, pa je 1928. "Pobednik" postavljen na Kalemegdanu, povodom proslave desetogodinjice proboja Solunskog fronta. esto se koristi kao simbol Beograda.

SPOMENIK OSLOBODIOCIMA BEOGRADA 1806. Nalazi se u Karaorevom parku. Zidan u kamenu sa oblogom od vetakog kamena, ukupna visina 547 cm. Podigao ga 1848. knez Aleksandar Karaorevi u spomen oslobodiocima Beograda u Prvom srpskom ustanku. Obnovio ga 1889. kralj Aleksandar Obrenovi. To je najstariji javni spomenik u Beogradu.

IGRALI SE KONjI VRANI dve kompozicije Autor: TOMA ROSANDI Pred ulazom u Dom Narodne skuptine Srbije, u Bulevaru kralja Aleksandra. Bronza, postavljen 1939.

KONAK KNEGINjE LjUBICE Kneza Sime Markovia 8 Sagraen je 1829-1831. pod nadzorom Hadi-Nikole ivkovia, pionira srpskog neimarstva u prvoj polovini 19. veka. Po nalogu kneza Miloa Obrenovia podignut je za stanovanje njegove porodice, kneginje Ljubice i sinova - Milana i Mihaila. Zgrada je do danas sauvana kao najreprezentativnija gradska kua iz prve polovine 19. veka. U arhitektonskoj obradi sadri sve odlike orijentalnog graevinarstva, varijante tzv. srpskobalkanskog stila, ali sa dekorativnim elementima klasicizma koji najavljuju uticaj Zapada na domau arhitekturu u prvom periodu obnove srpske drave. Od dolaska na vlast Aleksandra Karaorevia 1842. godine, pa nadalje, zgrada je sluila kao Licej, Kasacioni i Apelacioni sud, Umetniki muzej, Crkveni muzej, Dom staraca i starica, Zavod za zatitu spomenika kulture Srbije, a sada je u sastavu Muzeja grada Beograda i koristi se za izlaganje muzejskog materijala i slikarskih izlobi. Stalnu postavku u Konaku ini originalni nametaj, raen u orijentalno-balkanskom stilu kao i drugim stilovima onog vremena (klasicizam, bidermajer, neobarok)

KONAK KNEZA MILOA U Topideru Posle konaka za svoju enu i decu u beogradskoj varoi, knez Milo Obrenovi podigao je 1831-1834. i za sebe konak u Topideru. Konak su sagradili majstori Janja Mihailovi i Nikola orevi, a radove vodio Hadi-Nikola ivkovi, nadzornik i neimar skoro svih graevinskih poduhvata kneza Miloa. Bogata unutranja dekoracija plafona, zidova i nia, delimino je sauvana do danas. Za vreme svoje prve vladavine Milo je samo povremeno ovde boravio, a za druge vladavine sve vreme (dve godine) proveo je u Konaku i tu umro 14. septembra 1860. Jedno vreme u Konaku je bio Muzej kneza Miloa i Mihaila Obrenovia, zatim umarsko-lovaki muzej, osnovan 1929. Prilikom proslave 150-godinjice Prvog srpskog ustanka (1954), u Konaku je otvoren Muzej Prvog srpskog ustanka sa tematikom posveenom itavom periodu oslobodilakih borbi protiv Turaka (od 1804. do drugog hatierifa 1839). Eksponati Muzeja posluili su kao polazna osnova za formiranje Istorijskog muzeja Srbije, 1963. Ispred ovog zdanja je jedan od najstarijih i najlepih platana u Evropi, zatien kao prirodna retkost (ima vie od 160 godina). KAPETAN-MIINO ZDANjE Studentski trg 1 Graeno od 1858. do 1863. kao privatna palata Mie Anastasijevia, "dunavskog kapetana" i najbogatijeg oveka u Srbiji toga vremena. Projektant je Jan Nevole, poreklom eh, za kojim su u Srbiji i Beogradu ostala i neka druga arhitektonska ostvarenja. Graena za dvor, palata je poklonjena srpskom narodu (natpis na glavnoj fasadi - "Mia Anastasijevi svom

oteestvu") za prosvetne i kulturne svrhe. U ono doba bila je to najvea i najlepa palata u Srbiji. U njenoj arhitekturi prepliu se uticaji razliitih stilova, kultura i epoha, a najvie se istiu elementi renesanse i romantizma. Prema volji darodavca, u zgradi su bile smetene skoro sve znaajne prosvetne i kulturne ustanove u Kneevini Srbiji - Ministarstvo prosvete, Velika kola (pretea Univerziteta), Prva beogradska gimnazija, Narodni muzej, Galerija slika i Biblioteka. Povremeno, sveana sala je koriena za sednice Narodne skuptine (1864-1875) i Senata (1901-1903). Danas je u njoj Rektorat Beogradskog univerziteta i delovi Filozofskog fakulteta. NARODNO POZORITE Trg Republike 2 Sazidano je 1868-1869. po planovima arhitekte Aleksandra Bugarskog, jednog od najplodnijih graditelja Beograda u 19. veku. Odluku o podizanju posebne zgrade za teatar doneo je knez Mihailo Obrenovi. Zgrada je izvedena po optem tipu pozorinih objekata toga vremena, posebno zgrade Milanske skale, od koje je preuzeta renesansna koncepcija i dekorativna obrada. Kasnijim rekonstrukcijama prvobitni izgled u potpunosti je izmenjen. Obimna rekonstrukcija izvedena je 1986. kada je pozoritu vraen izgled iz 1922. i izvrena dogradnja prema ulici Brae Jugovia. Osim za pozorine predstave, sala je tokom 19. veka koriena i za dobrotvorne balove i koncerte. Velika ustavotvorna skuptina je u njoj izglasala poznati Ustav od 1888. KAFANA "?" Kralja Petra I 6 Najstarija beogradska kafana, podignuta 1823. kao svojina kneza Miloa Obrenovia, koju je poklonio Naumu Iku, svom trgovakom konzulu. Gradili su je "majstori iz Grecije" u balkanskom stilu. U prizemlju je ve 1826. Eim-Toma Kosti, zet Nauma Ika i uveni vidar iz Drugog srpskog ustanka (izleio je i kneza Miloa), otvorio kafanu koja se zvala "Eim-Tomina". Od 1878, kada su je naslednici prodali, menjala je gospodare i nazive. Prvo se 1878. godine zvala "Kod pastira", pa 1892. godine "Kod Saborne crkve", ali je ova firma odmah skinuta, jer nije odgovarala ni uredbi o mehanama, ni crkvenim vlastima. Kao privremeno reenje, vlasnik je stavio samo znak pitanja, koji je ostao do danas. U kafanu je 1830-1831. godine navraao Vuk Karadi. U njoj je 1834. bio prvi bilijar u Beogradu, a od iste godine bila je prvo italite "Srpskih novina". MANAKOVA KUA Kraljevia Marka 12 Podignuta sredinom tridesetih godina 19. veka za stanovanje i kafanu trgovca Manaka Mihailovia, rodom iz Makedonije, u vreme trasiranja novih savamalskih ulica. Starinom, poloajem u prostoru i slikovitim izgledom, kua je svedoanstvo o poslednjim tragovima balkanske arhitekture iz vremena kada je Beograd poeo da prerasta svoje okvire i poeo se

razvijati u moderan evropski grad onog vremena. Posle radikalne opravke 1966. u njoj deluje Klub kolekcionara i Klub ljubitelja starog Beograda, a izloena je i zbirka etnografskih predmeta profesora i slikara Hristifora Crnilovia. Zgrada pripada Etnografskom muzeju.

VAZNESENJSKA CRKVA Crkva je podignuta 1863. godine. Nalog za njenu izgradnju dali su 1860. godine knez Mihailo Obrenovi i mitropolit Mihajlo, a podignuta je dobrovoljnim prilozima mnogih Beograana. Planove su izradili Pavle Stanii i Jovan Risti, graevinske radove su obavili Josip tok i Fernand Stevanov, a preduzima je bio Koa Z. Popovi. Crkva je oblikovana u duhu tada vladajueg romantizma, po ugledu na stare srpske manastire, pre svega Ravanicu. Prve ikone je naslikao slikar Nikola Markovi 1864. godine, ali je kasnije izrada ikona poverena najpoznatijem slikaru tog vremena Stevi Todoroviu, koji je ovaj poduhvat zavrio 1881. godine. Takoe, prvobitne zidne slike Nikole Markovia ustupile su mesto novim kompozicijama Andreja Bicenka 1937. godine. Crkva ima bogatu riznicu sa zbirkom ikona

Trg Republike Sadanji trg formiran je posle ruenja Stambol-kapije (1866) i podizanja zgrade Narodnog pozorita (1869). Stambol-kapija, koju su sagradili Austrijanci poetkom 18. veka, nalazila se izmeu spomenika knezu Mihailu i Narodnog pozorita. To je bila navea i najlepa kapija u vreme dok je grad bio opasan ancem. Kroz nju je vodio put za Carigrad (Istanbul), po kome je i dobila ovaj naziv. U narodu je Stambol-kapija ostala zapamena po tome to su Turci na prostoru ispred nje vrili egzekucije "sirotinje raje" nabijanjem na kolac. Prilikom zauzimanja Beograda (1806) pred ovom kapijom smrtno je ranjen Vasa arapi, poznati vojskovoa iz Prvog srpskog ustanka. U spomen na ovaj dogaaj ulica u blizini ovog mesta dobila je njegovo ime, a podignut je i spomenik. Posle uspostavljanja srpske vlasti i ruenja Stambol-kapije, prostor dananjeg Trga Republike dugo je ostao neizgraen. Narodno pozorite stajalo je vie od 30 godina kao jedina velika zgrada. Kada je 1882. podignut spomenik knezu Mihailu, poelo je postepeno urbano formiranje ovog trga. Na mestu dananjeg Narodnog muzeja bila je podignuta dugaka prizemna zgrada u kojoj se, izmeu ostalog, nalazila poznata kafana "Dardaneli", stecite umetnikog sveta. Zgrada je sruena da bi se na njenom mestu 1903. podigla Uprava fondova (sadanja zgrada Narodnog muzeja). U malom parku pored Narodnog pozorita, sve do Drugog svetskog rata, nalazili su se poznata kafana i bioskop "Kolarac". Palata "Riunione", u kojoj se nalazi bioskop "Jadran", sagraena je 1930. Stare prizemne i jednospratne zgrade sa trgovakim radnjama poruene su prilikom nemakog bombardovanja 6. aprila 1941. Na njihovom mestu je podignuta i najvea zgrada na ovom trgu, Dom tampe, u kojoj se nalaze "Gradska kafana" i Meunarodni pres-centar.

Kua Krsmanovia (Terazije 34) Zgrada je podignuta 1885. za beogradskog trgovca Aleksu Krsmanovia, po planovima arh. Jovana Ilkia, i predstavlja jedno od njegovih najuspelijih arhitektonskih reenja. U njoj je bio smeten dvor Aleksandra I Karaorevia 1918-1922. godine. U njoj je 1. decembra 1918. proglaeno ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca i stvaranje njihove zajednike drave. SKADARLIJA Stari, boemski deo Beograda, Skadarlija, nastao je krajem 19. i poetkom 20. veka kada su njene kafane bile stecite najpoznatijih imena kulturnog Beograda. Najee je porede sa pariskim Monmartrom, kako po izgledu, tako i po veseloj, uzavreloj umetnikoj atmosferi. Ovaj deo grada formirao se u prvoj polovini XIX veka, a 1872. je Skadarska ulica dobila ime, kada je izvrena i numeracija kua. U Skadarliji su nekada stanovali mnogi poznati knjievnici, glumci, slikari i novinari. Boemsko obeleje Skadarlija poprima od 1901. godine, kada su se, posle ruenja poznate kafane "Dardaneli", njeni gosti preselili u kafane Skadarlije. Tu su mnoge viene domae i strane glave "svoje najlepe dane - provodili nou". U Skadarliji je iveo i umro poznati srpski pesnik i slikar ura Jaki. Njegova kua pretvorena je u sastajalite pesnika "Skadarlijskih veeri". U dananjoj Skadarliji, koja je izuzetna turistika atrakcija Beograda, nalaze se poznati restorani "Tri eira", "Ima dana", "Dva jelena", "Skadarlija", "Zlatni bokal", "Dva bela goluba" i "Putujui glumac", zatim galerije, prodavnice antikviteta i suvenira. Ovu ambijentalnu celinu, ija je revitalizacija poela 1968. godine, urbanistiki i arhitektonski je oblikovao poznati beogradski arhitekta Ugljea Bogunovi.