AVAML (adede halkih ve rza nefsih ve zinete arih ve midade kelimatih )

rab anlamak isteyen herkesin 100 eyi bilmesi lazmdr. Bu 100 eyden 60

tanesine AML , 30 tanesine MAMUL , 10 tanesine de RAB denir. AMLLER : Cmle iinde kelimenin son harekesini belirleyen kelimelere AML denir. ki ksmdr. A ) lafzi amiller B ) manevi amiller. Lafzi amiller de 2 ksmdr. 1) semai amiller 2) kyasi amiller . SEMA LAFZ AMLLER : adet olarak 49 tanedirler ve 5 blme ayrlrlar. Semai : bir kaidesi olmayan , araplardan duyulan demektir. Kyasi : kaidesi olan. Lafzi : dille sylenen demektir. A ( semai lafzi amillerden birincisi ) : bir ismin sonunu cerr ( esre ) eden

harflerdir ki bu harflere harfi cerr ve harfi izafet denilir. Bunlar 20 tanedirler.

1-

( ) BA harfidir . rnek : (amentu billahi) (ALLAH a inandm) gibi. ( ) min harfidir . rnek : ( tubtu min kulli zenbin ) ( btn gnahlardan tvbe ettim) gibi. ( ) ila harfidir. rnek : ( tubtu ilallahi teala ) ( ALLAH TEALA ya tvbe ettim ) gibi. ( ) an harfidir. rnek : ( kufiftu anilharami ) ( haramdan men edildim) gibi.

2-

3-

4-

5-

( ) ala harfidir. rnek : ( tecibu ttevbetu ala kulli muznibin ) ( her gnahkar zerine tvbe etmek vaciptir ) gibi. ( ) lam harfidir. rnek : ( ene ubeydun lillahi teala ) ( ben ALLAH TEALA nn iin kulcazym) gibi. ( ) fi harfidir. rnek : ( el muti u fi l cennet i ) ( itaat eden cennettedir) gibi. ( ) kaf harfidir. rnek : ( leyse ke mislihi eyun ) ( O nun benzeri gibi hibir ey yoktur ) gibi.

6-

7-

8-

9-

( ) hatta harfidir. rnek : ( abudu llahe teala hatta l mevti ) (lme kadar ALLAH TEALA ya ibadet ederim) gibi.

10-( ) rubbe harfidir. rnek : ( rubbe talin yelanuhu l kuran u) ( nice okuyucular vardr ki kuran onlara lanet eder) gibi.

11-( ) vav ul gasemi yemin vav dr. rnek : ( vallahi la efalenne l kebaire ) ( ALLAH a yemin ederim ki asla byk gnahlar yapmayacam) gibi.

12-( ) ta ul gasemi yemin ta s dr. rnek : ( tallahi le efalenne l feraida) ( ALLAH a yemin ederim ki elbette farzlar yapacam) gibi.

13-( ) haa harfidir. rnek : ( heleke n nasu haa l alimi ) ( alimler hari , insanlar helak oldu ) gibi. 14-( ) hala harfidir. rnek : ( heleke l alimune hala l amili bi ilmihi ) ( ilmiyle amel edenler hari , alimler helak oldu) gibi. 15-( ) ada harfidir. rnek : ( heleke l amilune ada l

muhlsi ) ( ihlasllar hari , amel edenler helak oldu) gibi. 16-( ) muz harfidir. rnek : ( tubtu min kulli zenbin fealtuhu muz yevmi l bului ) ( bulua erdiim gnden beri yapm olduum btn gnahlardan tvbe ettim ) gibi. 17-( ) munzu harfidir. rnek : ( tecibu s salatu munzu yevmi l bului ) ( bulua erilen gnden itibaren namaz farz olur) gibi. 18-( ) levla harfidir. Kendisine bir zamir bititii zaman harfi cerr olur. rnek : ( levlake ya rahmetallahi leheleke n nasu ) ( ey ALLAH

n rahmeti , sen olmasaydn elbette insanlar helak olurdu ) gibi. 19-( ) keyme harfidir. key , niin manasndadr. stifham ma sna dahil olduunda harfi cerr olur. rnek : ( keyme asayte ) ( niin neden asi oldun ) gibi. 20-( ) lealle harfidir. Ukeyl kabilesinin lugatnda harfi cerr olarak geer. rnek : ( leallallahi yafiru zunubi ) ( umulur ki ALLAH gnahlarm balar ) gibi.

B ( semai lafzi amillerden ikincisi ) : smini nasb (fetha- stn) , haberini refa ( zamme- tre) yapan harflerdir. Bunlar 8 tanedir.

1-

( ) inne harfidir. rnek : ( inne llahe teala alimu kulli eyin ) ( phesiz ALLAH TEALA her eyi bilendir) gibi. ( ) enne harfidir. rnek : ( ategidu enne llahe teala gadirun ala kulli eyin ) ( muhakkak ALLAH TEALA nn her eye kadir olduuna inanyorum) gibi.

2-

3-

( ) keenne harfidir. rnek : ( keenne lharame narun ) ( sanki haram atetir) gibi.

4-

( ) lakinne harfidir. rnek : ( ma fazel cahilu lakinne l alime faizun) ( cahil kurtulamad lakin alim kurtulur) gibi. ( ) leyte dir. rnek : ( leyte l ilme merzugun li kulli ehadin ) ( keke , herkes ilimle rzklanm olsayd) gibi. ( ) lealle dir. rnek : ( lealle llahe afiru zenbi) ( umulur ki ALLAH gnahm balar) gibi.

5-

6-

Bu 6 tanesine , fiile benzeyen harfler denilir. 7- ( ) illa dr. stisna-i munkat iin olan dr .rnek :

 ( el masyyetu mubaidetun an il cenneti illa ttaate mugarribetun minha ) ( gnah cennetten uzaklatrcdr, ancak itaat ona- cennete yaklatrcdr) gibi. (Mstesna i munkat : ve kardeleriyle topluluktan kartlmad halde bunlardan sonra gelendir.. mstesna i munkat da manas vardr.o zaman rnek olur. Muni....) 8 - ( ) la dr. Nefyul cins iindir ; cinsindenden olan btn fertlerden hkm kaldran la dr. rnek : ( la faaile errin faizun ) (hibir err ileyen kurtulamaz. )

C ( semai lafzi amillerden ncs ) : ismini refa ,haberini nasb eden harflerdir. Bunlar 2 tanedir ve bunlara ( leyse) ye benzeyen denir. nk ( leyse) manasndadrlar. ( ) ma .

1-

rnek : ( ma llahu mtemekkinen bi mekanin ) ( ALLAH (c.c.) , her hangi bir mekanda yerleik deildir - olmad) ( ) la .

2-

rnek : ( la ey un mabihen lillahi teala ) ( Allah Teala ya benzeyen bir ey olmad )

NOT : harfi iin verilen rnek uygun deildir. Kitabn aslna bal kalmak iin rnekleri deitirmiyoruz. nk burada leyse ye benzeyen la deil , cinsinden hkm nefyeden la kullanlmaldr . ikisinin arasnda bariz farklar vardr. Yani leyse ye benzeyen la ile cinsten hkm nefyeden la arasnda. ( MA leyse ye daha kuvvetli benzedii iin( 1- hem olumsuzluk iin hemde imdiki halin olumsuzluu iin kullanlr. 2- haberine ba bitiir. ( ) leyse gibi hem marifede hem de nekirede amel eder. - LA daha az benzedii iin , ( 1- sadece olumsuzluk iindir.imdiki halin olumsuzluu iin kullanlmaz.2- haberine ba bitimez.) sadece nekirede amel eder.

Leyse ye benzeyen LA ile cinsi nefyeden LA arasndaki fark aktr. a) lafzen amelleri zttr. b) manen ise , cinsini nefyeden LA da recul cinsinden hi kimse senden daha faziletli deildir, leyse ye benzeyen LA da ise baka biri senden faziletli olabilir manas vardr muni kitab...)

D ( semai lafzi amillerden drdncs ) : Fiili muzariyi nasb eden harflerdir ki 4 tanedirler.
1-

( ) en harfidir. Cmleyi mastara evirir. rnek : ( uhibbu en utiia llahe teala) ( Allah Teala ya itaat etmemi severim) . ( ) len harfidir. Tekidi nefyi istikbal ,yani gelecek zamann kuvvetli

2-

olumsuzluu iindir. rnek : ( len yafira llahu teala lil kafirine ) ( Allah Teala , asla kafirleri balamayacaktr) ( ) key harfidir. Sebep bildirir. rnek : ( uhibbu tuulel umri key uhassle l ilme ) ( ilim tahsil edebilmem iin mrn uzun olmasn severim) ( ) izen harfidir. rnek : ( Allah Teala ya itaat ediyorum diyen kimseye cevaben sylediin u cmle gibi)

3-

4-

( izen tedhule l cennete ) ( o halde yleyse cennete girersin).

E ( semai lafzi amillerden beincisi ) : Fiili muzariyi cezm eden harflerdir ki bunlar 15 tanedir. ( ) lem harfidir.

1-

rnek : ( lem yelid ve lem yuled) ( dourmad ve dourulmad) . ( ) lemma harfidir.

2-

rnek : ( lemma yenfa umri) ( henz mrm fayda vermedi).

3-

( ) emir lam dr.

rnek : ( li yamel amelen salihan) ( salih amel yapsn).

4-

( ) nehy lam dr.

rnek : ( la tuznib) ( gnah ileme). Bu drt tanesi sadece bir fiili muzariyi cezm ederler. ( ) in harfidir.

5-

rnek : ( in tetub yufer zunuubuke) ( eer tvbe edersen gnahlarn balanr).

6-

( ) mehma dr.

rnek : ( mehma tefal tusel minhu ) ( her ne yaparsan ondan sorulursun).

7-

( ) ma dr.

rnek : ( ma tefal min hayrin tecid hu ind allahi teala)

( hayr olarak ne yaparsan , ALLAH teala yannda onu bulursun).

8-

( ) men dir.

rnek : ( men yamel amelen salihan yekun naciyen) ( kim salih amel yaparsa o kurtulan olur).
9-

( ) eyne dir.

rnek : ( eyne tekun yudrikkel mevtu) ( nerede olursan ol lm sana yetiir).

10-

( ) meta dr.

rnek : ( meta tahsud tuhlik) ( ne zaman hased edersen helak olursun ) .

11-

( ) enna dr.

rnek : ( enna tuznib yalemkallahu teala) ( nerede gnah ilersen ile Allah Teala seni bilir).
12-

( ) eyyu dur.

rnek : ( eyyu alimin yetekbber yubizhullahu teala) ( hangi alim kibirlenirse Allah Teala o alime gazaplanr).
13-

( ) haysuma dr.

rnek : ( haysuma yefal yukteb filuke) ( her nerede yaparsan , amelin (fiilin) yazlr).
14-

( ) iz ma dr.

rnek : ( izma tetub tugbel tevbetuke) ( ne zaman tvbe edersen tvben kabul olur).

15-

( ) iza ma dr.

rnek : ( izama tamel tekun hayrennasi) ( ilminle amel ettiin zaman ne zaman ilminle amel edersen , insanlarn en hayrls olursun). Bu son 11 tanesi 2 fiili muzariyi cezm ederler. Birincisine art, ikincisine ceza denir. LAFZ AMLLERDEN KNCS KIYAS AMLLERDR . Kyasi Lafzi Amiller 9 tanedir.
1-

KIYAS LAFZ AMLLERDEN BRNCS : Genel anlamda Fiil dir. Her fiil ref eder, nasb eder. ( failini veya naibi failine ref eder , mefuln nasb eder.) . rnek : (

hakagallahu teala kulle eyin) ( Allah Teala her eyi yaratt). Halaka : mteaddi fiildir. Mteaddi fiil hem fail hem de meful alr. Allah : faildir. Son harekesi bundan dolay TRE dir. nk fiil ,bunu ref etmitir. Kulle eyin : izafet terkibi olarak mefuldr. Muzaf olan kulle nin son harekesini STN yapmtr. rnek : ( nezelel kuranu nuzuulen) ( kuran inmekle indi.) Nezele : lazm fiil. Kuran : faildir , bundan dolay son harekesi TRE dir. Nuzulen : mefulu mutlaktr , bundan dolay son harekesi STN dr. Her fiil iin TREL (fail , naibi fail , isim ) bir kelime lazmdr. Eer bu treli

kelimeyle kelam tamamlanyorsa byle fiile TAM FL denir. rnek : ( alime llahu teala) ( Allah Teala bildi , bilir). treli kelimeyle kelam tamamlanmyorsa bilakis mansub (harekesi stn) bir habere ihtiya duyuyorsa byle fiillere NAKIS FL denir. rnek : ( kane llahu teala alimen hakimen) (Allah Teala , alim ve hakim dir.) ( sare l aas mustehggen lil azabi ) (asi azab hakeden oldu) ( ma zale l muznibu beiiden minallahi teala) ( gnah ileyen Allah Teala dan uzak olmaya devam etti)

 ( tugbelu t tevbetu ma dame r ruhu dahilen fi l bedeni) ( ruh bedenin iinde olduu srece tvbe kabul edilir) ( leyse llahu teala cismen) ( Allah Teala cisim deildir olmad ) ( - - - - - Bunlar naks fiillerdir , naks fiiller ismini ref , haberini nasb ederler. Tam fiiller ; fail meful alrlar.) KIYAS LAFZ AMLLERDEN KNCS : smi Fail dir. Malum fiilinin ameli gibi amel yapar.

2-

rnek : ( kullu hasudin muhrigun haseduhu amelehu ) ( her hasetinin hasedi amelini yakar)

3-

KIYAS LAFZ AMLLERDEN NCS : smi Meful dr. Mehul fiili gibi amel eder. rnek : ( kullu taibin magbulun tevbetuhu) ( her tvbe eden ki tvbesi kabul edilmitir) KIYAS LAFZ AMLLERDEN DRDNCS : Sfat Mebbehe dir. Kendi fiili gibi amel eder. ( kendi malum fiili gibi amel eder demedi nk sfat mebbehe lazm fiillerden gelir, lazm fiillerden ise mehul gelmez)

4-

rnek : ( el ibadetu hasenun sevabuha) ( ibadet , sevab gzel olandr) ( el masyetu gabihun azabuha) ( gnah , azab irkin olandr)

5-

KIYAS LAFZ AMLLERDEN BENCS : smi Tafdil dir. Kendi fiilinin ameli gibi amel yapar.

rnek : ( ma min reculin ahsene fiihil hilmu minhu fil aalimi) ( alimde olan hilmyumuaklktan daha gzel bir yumuaklk hibir kimsede olmamtr.) KIYAS LAFZ AMLLERDEN ALTINCISI : Mastar dr. Kendi fiilinin ameli gibi amel yapar.

6-

rnek : ( yuhibbu llahu teala itaaen lehu abduhu fagiren dirhemen) ( Allah Teala , kulunun kendisi iin fakire para vermesini sever)

7-

KIYAS LAFZ AMLLERDEN YEDNCS : Muzaf isim dir. Cerr , ameli yapar : muzafu ileyhin son harekesini ESRE yapar.

rnek : ( ibadetullahi teala hayrun) ( Allah Teala ya ibadet etmek hayrdr.-hayrl bir itir) KIYAS LAFZ AMLLERDEN SEKZNCS : Tam Mbhem sim dir. Nasb , ameli yapar. Kelimenin sonunu STN yapar.

8-

rnek : ( etteraviihu irune rek aten) ( teravih rekat olarak 20 dir teravih 20 rekattr) KIYAS LAFZ AMLLERDEN DOKUZUNCUSU : Mana Fiili dir.

9-

Kendisinden fiil manas anlalan her kelime manay fiildir. rnekler : ( heyhate l muznibu minallahi teala) ( gnah ileyen Allah Tela dan uzak oldu) ( = beude uzak oldu) (fiili mazi manasnda) ( teraki zenben) ( gnah terket) ( = utruk terket manasndadr) ( emri hazr manasndadr) ( ma fiddunya rahatun) (dnyada rahat hasl olmamtr- lk yoktur) zarf mustakarr dr. = ( yenbai lilalimi en yekune muhammediyyen huluguhu) ( alimin ahlaknn Muhammedi olmas gerekir) ( ismi mensub da manay fiildendir)

Lafzi amiller bu kadardr.

MANEV AMLLER : Dille sylenmeyip amel edenler 2 tanedir. MBTEDA HABER i ref edendir. rnek : ( muhammedun resulullahi) ( Muhammed s.a.v.s. Allah n elisidir.) FL MUZAR yi ref edendir. rnek : ( yerhamullahi teala ttaaibe) ( Allah Teala tvbe edene merhamet eder).

1-

2-

MAMUL Kitabn birinci ksm AMLLER hakkndayd ,yukarda bahsedildi. Kitabn ikinci ksm isme MAMULLER hakkndadr. Amillerin , amel ettikleri kelimelere MAMUL denilir. ki ksmdr. A ) asli mamuller B ) tabi mamuller : irab tabi olduu kelimenin irab gibi olanlar. ASL MAMULLER de 4 eittir. a) merfu olanlar b) mansub olanlar c) mecrur olanlar d) meczum olanlar ki bu sadece fiillerde olur.

a)MERFU OLANLAR : 9 tanedir.

1-

FAL dir. rnek : ( rahime llahu teala ettaibe) ( Allah Teala tvbe edene merhamet etti). NAB FAL dir. rnek : ( ruhime ttaibu) ( tvbe edene merhamet edildi) 4- MBTEDA HABER dir. rnek : ( muhammedun hatemul enbiyaai) ( Muhammed s.a.v.s. peygamberlerin sonuncusudur.)

2-

3-

5-

ve kardelerinin benzerlerinin ismi dir.

rnek : ( kane llahu teala alimen hakimen) (Allah Teala , alim ve hakim dir.)

6-

inne babnn haberi dir.

rnek : ( inne l base haggun ) ( muhakkak ki lmden sonra dirili gerektir ).

7-

Nefyul cins iin olan ( ) la nn haberi dir.

rnek : ( la amele murain magbulun) ( hibir riyakarn ameli makbul deildir - kabul edilmez)
8-

Leyse ye benzeyen ve nn ismi dir.

rnek : ( ma ttekebburu laigen lil alimi) ( kibirlenmek alime yakmaz) ( la hasedun halalen) ( hased helal deildir)

9- banda CEZMEDENLER ve NASBEDENLER bulunmayan fiili muzari dir. rnek : (yuhibbu llahu teala ettevazua) ( Allah Teala tevazuyu sever) b ) MANSUB OLANLAR : 13 tanedirler. meful u mutlak tr.

1-

rnek : ( tubtu tevbeten nasuhen ) ( bir daha yapmamacasna kesin tvbeyle tvbe ettim)
2-

meful u bih tir.

rnek : ( abudullahe teala ) ( Allah Teala ya kulluk ederim)

3-

meful u fih tir.

rnek : ( sum ehre ramadane) ( ramazan aynda oru tut) meful u leh tir.

4-

rnek : ( imel taleben li merzatillahi teala ) ( Allah Teala nn honutluu iin isteyerek amel et.)
5-

meful-u meah tr.

rnek : ( yefna l malu ve tebga ve ameleke) ( mal yok olur amelinle beraber sen kalrsn)
6-

hal dir.

rnek : ( abudullahe teala haifen raciyen)

( mit ederek , korkarak Allah Teala ya ibadet ederim)

7-

temyiz dir.

rnek : ( tabel alimu ibadeten) ( ibadet etme cihetinden alim ho , gzel oldu).
8-

mstesna dr.

rnek : ( yedhulu l cennete nnasu illa l kafire) ( kafir olanlar hari insanlar cennete girerler)
9-

ve kardelerinin benzerlerinin haberi dir.

rnek : ( kane l melaiketu ibada llahi teala) ( melekler Allah Teala nn kullardr)
10-

inne babnn ismi dir.

rnek : ( inne ssuaale haggun ) ( muhakkak sual haktr)

11-

Nefyul cins iin olan ( ) la nn ismi dir.

rnek : ( la taate mutabin magbuletun) ( gybet edenin hibir ibadeti makbul deildir)
12-

Leyse ye benzeyen ve nn haberi dir.

rnek : ( ma l aybetu halalen) ( gybet helal deildir) ( la nemimetun caizeten) ( kouculuk caiz deildir) 13-banda nasb eden edatlardan biri bulunan fiili muzari dir.

rnek : ( uhibbu en yufere zunuubi) ( gnahmn balanmasn severim)

c ) MECRUR OLANLAR : 2 tanedirler. 1-harf- i cerr ile mecrur olanlar . rnek : ( imel bi ihlasin) ( ihlasla amel et) 2-izafetle mecrur. rnek : ( zenbul abdi yusevvidu galbehu) ( kulun gnah kalbini karartr) d) MECZUM OLANLAR 1 TANEDR.

Banda cezm edatlarndan biri bulunan fiili muzari dir. rnek : ( in tuhlis yugbel ameluke) ( eer samimi olursan amelin kabul edilir) (Asli mamuller bitmi oldu) Taabi mamuller 5 ksmdr. A - tabi mamullerden birincisi : SIFAT tr. rnek : ( abudu llahe l aziime) ( byk olan Allah a ibadet ederim) B - tabi mamullerden ikincisi : ATIF tr. Atf harfleri 10 tanedir.

1-

( ) vav harfidir. rnek : ( utiiu llahe ve rresule) ( Allah a ve resule itaat ederim) ( )Fa dr.

2-

rnek : ( tecibu tekbiretul iftitahi fe l gyamu) ( iftitah tekbiri vaciptir- farzdr- hemen peinden kyam da.) 3( ) smme dir.

rnek : ( yecibu l ilmu smme l amelu ) ( -nce- ilim gerekir sonra amel gerekir) 4( ) hatta dr.

rnek : ( mate nnasu hatta l enbiyau) ( insanlar ld hatta peygamberler de.)

5-

( ) ev dir.

rnek : ( salli dduha erbaan ev semaniyen ) ( kuluk namazn drt rekat ya da sekiz rekat kl) 6( ) imma dr.

rnek : ( imel imma vaciben ve imma mstahibben) ( amel yap ister vacip isterse mstahab olsun) 7( ) em dir.

rnek : ( e rdaellahi tatlubu em sehatahu) ( Allah Teala nn rzasn m istersin yoksa kzgnln m) 8( ) la dr.

rnek : ( imel salihan la seyyien) ( salih iyi doru faydal amel yap kt amel - yapma - deil) 9( ) bel dir.

rnek : ( utlup halalen bel tayyiben ) ( helali bilakis temiz olan iste) 10- ( ) lakin dir. rnek : ( la yehillu riyaun lakin ihlasun) ( riya helal deildir lakin ihlas helaldir.)

C - tabi mamullerden ncs : TEKT tir.

rnek : ( utlub il ihlase l ihlase) ( ihlas, ihlas iste) ( lafzi tekidin rneidir) rnek : ( utruk iz zunube kulleha) ( gnahlar, hepsini terket) ( manevi tekidin rneidir) D - tabi mamullerden drdncs : BEDEL dir. rnek : ( ubud rabbeke ilahel alemine) ( alemlerin ilahna, rabbine ibadet et) ( bedeli kull minel kull ) rnek : ( enudunnase men asa lllahe teala minhum) ( insanlara , insanlardan Allah Teala ya asi olanlara kzarm) ( bedeli baz minel kull)

rnek : ( ihfaz illahe teala haggahu) ( Allah Teala y , hakkn koru) ( bedel-i itimal ) E - tabi mamullerden beincisi : ATFI BEYAN dr. rnek : ( amenna bi nebiyyina muhammedin) ( peygamberimize yani muhammed s.a.v.s. e iman ettik)

RAB Kitabn nc ksm RAB hakkndadr. RAB , yani kelimenin sonunun deimesi ; 1-ya harekelerle olur

2-ya harflerle olur 3-ya da hazif ile olur.( hazif atmak yok etmektir.) Hareke 3 tanedir . a) zamme ( tre ) b) fetha ( stn) c) kesre (esre) dir. Harf 4 tanedir. a) vav b) ya c) elif d) nun . Hazif ise sadece fiillerde olur bu da 3 tanedir. a) harekenin hazfi b) kelimenin son harfinin hazfi ( ahirin hazfi) c) nun un hazfi. Bunlarn hepsi 10 eder. ( 3 hareke, 4 harf , 3 hazif = 10 ) rab alametleri yukarda sayld gibi 10 tane olsa da bu alametleri tayan kelimeler yani murebler 9 ksmdr. nk RAB ;

1-ya hazifsiz harekelerle olur 2-ya hazifsiz harflerle olur bu ikisi sadece isimlerde olur. 3-ya hazifle beraber harekelerle olur 4-ya hazifle beraber harflerle olur bu ikisi de fiile ( fiili muzariye ) mahsustur. Birincisi yani hazifsiz harekelerle olan ; A) irab tam olur. Refas zamme ile, nasbesi fetha ile , cerresi de kesre iledir. Bu ekilde olan irab i ) mfret munsarifte bulunur . rnek : ( caae na rresuulu ) ( bize peygamber geldi) ( resul kelimesi fail durumundadr ,

merfu olmas lazm , kelime mfret munsarif olduu iin refa durumda tre almtr) ( saddagna rresuule ) ( peygamberi doruladk ) ( burada resul kelimesi meful durumundadr , mansub olmas lazm , kelime yani resul kelimesi mfret munsarif olduu iin nasbe durumda fetha stn almtr) ( amenna bi rresuuli) ( peygambere iman ettik) ( burada resul kelimesinin banda ba harfi cerri olduundan dolay mecrur durumundadr , mfret munsarif olduu iin cerr hali kesre yani esre ile gelmitir) ii) cemi mkesser munsarifte bulunur.

rnek : ( nezele min essemaai kutubun ) ( semadan kitaplar indi) ( saddagna l kutube ) ( amenna bi l kutubi ) B) rab naks olur. Bu da 2 ksmdr. 1- refa s zamme ile , nasbesi ve cerresi fetha ile olan: bu irab ekli ayri munsarif kelimelerde bulunur. rnek : ( caae na ahmedu )

 ( saddagna ahmede ) ( amenna bi ahmede ) 2- refa s zamme ile , nasbesi ve cerresi kesre ile olan: bu irab cemi mennes salim olan kelimelerde olur. rnek : ( caae na mucizatun ) ( saddagna mucizatin ) ( amenna bi mucizatin ) kincisi yani hazifsiz harflerle olan irab ; a) irab tam olur. Refas vav ile , nasbesi elif ile , cerresi ise ya iledir. Bu irab ; mfret olan

mkebber olan ve nefsi mtekellim ya sndan baka bir eye izafe edilen u 6 isimde olur : - - - - - . rnek : ( caae na ebuu l kasm ) ( uu = ) ( saddagna ebaa l kasm ) ( aa = ) ( amenna bi ebii l kasm )( ii = ) b) irab naks olur. Bu da iki ksmdr. 1- Refas vav ile , nasbesi ve cerresi ise ya iledir. Bu irab; cemi mzekker salim , ( uluu ) , ( iruune = 20 ) ve kardelerinde ( 20 30 40 ...... 90 ) de bulunur.

rnek : ( caae na murseluune ) ( saddagna l murseliine ) ( amenna bi l murseliine ) 2- Refas elif ile , nasbesi ve cerresi ise ya iledir. Bu irab; tesniye kelimelerde , ( isnaani ) , ve zamire izafe edilmi kelimesinde bulunur. rnek : ( caaena l isnaani kilaahuma ) ( ittebana l isneyni kileyhima ) ( amilna bi l isneyni kileyhima )

ncs , yani hazifle beraber harekelerle olan irab TAM dr. 2 ksmdr. 1- refas zamme ile , nasbesi fetha ile , cezmi ise harekenin hazfiyledir. Bu irab, son harfi illetli olmayan yani sahih olan ve sonuna zamir bitimeyen FL MUZAR de olur. rnek : ( nuhibbu en nufea ve lem nuhram ) ( efaat edilmemizi ve mahrum braklmamamz severiz ) . burada -nuhibbu - kelimesi fiili muzaridir son harfi sahih dir illetli deildir ayn ekilde sonuna zamie de bitimemitir ve banda nasbedeb edatlardan ve cezm eden edatlardan herhangi biri olmadndan manevi amille refa durumundadr .refas zamme ile olduundan son harekesi tre olmutur. Nufea kelimesi ise yukardaki zellikleri tamakla beraber bana nasbeden

harflerden ( en ) geldii iin son harekesi fetha yani stn olmutur. Nuhram - kelimesi ise yukardaki zellikleri tamakla beraber bana cezm eden harflerden ( lem ) geldiinden dolay son harfin harekesi hazfedilmi yani atlm ve harf sakin olarak okunmutur. 2-refas zamme ile , nasbesi fetha ile , cezmi ise son harfin hazfiyledir. Bu irab, son harfi illetli olan yani sahih olmayan ve sonuna zamir bitimeyen FL MUZAR de olur. rnek : ( neduu llahe teala en yafuvena ve lem yermi na fi nnari ) ( Allah Teala ya bizi cehenneme atmasn ve bizi affetsin diye dua ederiz )

Yermi kelimesi , yermii idi . yani sonunda ya harfi vard ki bu illet harflerindendir. Bana cezmedenlerden lem geldi ve ya hazfedildi yani atld.

Drdncs , yani hazifle beraber harflerle olan irab NAKIS olur. Bu irab; sonuna cemi mennes nunundan baka zamir bitien FL MUZAR de olur. Refas nun iledir yani nun drlmez , nasbesi ve cezm hali ise nun un hazfiyle yani drlmesiyledir. rnek : ( el evliyaau ve l ulemaau yefaaani yevme l gyameti fe nercuu en yefeaa lenaa ve lem yurdaa an naa ) ( veliler ve alimler kyamet

gnnde efaat ederler , biz de , bizim iin efaat etmelerini ve bizden yz evirmemelerini mit ederiz ) Eer irab yani kelimenin sonharfindeki deiiklik dille sylenirse byle iraba LAFZ RAB denilir. Yukarda geen rnekler de olduu gibi. Eer lafzda sylenmeyip murebin sonunda takdir ediliyorsa TAKDR RAB denilir. rnek : ( ene l aasii ) burada kelimesinin son harfi ya nn tre olduu takdir edilir dille sylenmez. nk esre den sonra treyi okumak dile ar gelir. Eer diile sylenmez ve sonunda da takdir edilmezse o zaman MAHALL RAB denilir. rnek : ( tevekkelna ala men la yeti l hayru illa

min cihetihi ) ( hayrn ancak O nun tarafndan gelen zata tevekkl ettik gvendik) . burada ( men ) kelimesinin nnde ( ala ) harfi cerri vardr. men kelimesi mebni yani irab kabul etmeyen kelimelerden olduundan dolay mahallen mecrur denilir. Avamil kitab bitti. Vel hamdu lillahi rabbi l alemin. mam birgivi nin ve bu ilmi bize aktaran ve aktarlmasna vesile olanlarn hem kendilerinin hem de gemilerinin ruhlar iin EL FATHA...