1. Jeeli nie zagraa ci niebezpieczeostwo, zostao na miejscu katastrofy atwiej ci odnajd i bdziesz mg korzystad z zasobw pojazdu/samolotu. Nie panikuj.

. Jeeli to moliwe, usid na chwil i zastanw si co robid. 2. Oddziel ywych od zmarych. Bezzwocznie udziel pierwszej pomocy rannym. 3. Uratuj co si da z ywnoci, wody i sprztu. Zrb list ocalonych rzeczy, sprawd co kto potrafi z ocalonych. 4. Zadbaj o ochron przed soocem, zimnem, opadami, wiatrem, dzikimi zwierztami, itd. Moe bdziesz musia rozpalid ogieo lub zbudowad schronienie. 5. Ustaw znaki sygnalizacyjne aby byd widocznym dla ratownikw. Przygotuj system sygnalizacji, wzywania pomocy i komunikacji (ogniska sygnalizacyjne, due znaki na ziemi). 6. Rozejrzyj si wok. Przygotuj plan co dalej. Zadbaj o wod i jedzenie. Pamitaj o oszczdzaniu si. 7. Okrel gdzie jeste, jeli musisz przygotuj si do wymarszu, zaplanuj tras i zgromad zapasy. 8. Pamitaj, e w twoim Survival KIT znajduj si narzdzia i rodki ktre pomog Ci w przetrwaniu. Walka o przetrwanie jest trudna i bolesna, ale to nie zabija. Jak dugo masz wol ycia, PRZETRWASZ! PIERWSZA POMOC A. Przenie rannego z miejsca wypadku jeli gro mu dalsze niebezpieczeostwa. Jeeli pacjent ma podejrzenia uszkodzenie krgosupa nie ruszaj go!!! B. Obejrzyj pacjenta i sprawd, czy jest przytomny i reaguje na bodce. Zapytaj si co mu dolega. C. Po pacjenta na plecach, udronij drogi oddechowe odcigajc gow do tyu, uchw do dou, oczyd jam ustn z cia obcych. Sprawd przez 10s: unoszenie klatki piersiowej, suchowo szmery oddechowe i oddech na poliku. Jeeli nie oddycha - wykonaj 2 wdechy do uniesienia klatki piersiowej U donie na rodku mostka i rozpocznij rytmiczne uciskanie klatki piersiowej (4cm w d, 100 ucinied na minut). Pamitaj o wyprostowanych okciach. Wykonaj 30 ucinid, nastpnie 2 wdechy. Po 10 wdechach lub 1min sprawd przez 10s czy powrcia akcja oddechowa. Jeeli oddechu nie ma, kontynuuj do przybycia pomocy, powrotu oddychania lub wyczerpania. Zmieniaj si z innymi. D. Powstrzymaj krwawienia za opatrunek uciskowy, ucinij ttnic rk, unie kooczyn. E. Jeli pacjent jest nieprzytomny, po go w pozycji bezpiecznej i od tej chwili nie przeno. Pozycja bezpieczna (boczna ustalona) u ofiar na plecach, uklknij przy niej. Rk oddalon od ciebie u w poprzek na piersiach ofiary. Rk bliej siebie - wzdu gowy. Obrd go, cignc do siebie za biodro i rami tak, by lea na boku. Nogi ugnij w kolanach. Sprawdzaj regularnie stan pacjenta. Walcz z szokiem! - przenie pacjenta i po go na rwnej powierzchni izolujc od ziemi i jeeli nie krwawi unie nogami o 20cm. Zapewnij ciepo, owio go foli NRC, zabezpiecz przed czynnikami atmosferycznymi. Jeli jest mokry, zmieo mu odzie na such. Jeeli jest przytomny rozgrzej go za pomoc ciepego picia i okadw. Zapewnij min. 24h odpoczynek. Powane zranienia oczyszczenie rany zostaw specjalistom. Po jaow gaz, u warstw wsikliw i silnie zabandauj. Unie zranion kooczyn powyej poziomu serca. Ucinij rk odpowiednia ttnic. Tylko w przypadku amputacji stosuj opaski uciskowe. Lekkie rany oczyd i przemyj pynem dezynfekujcym: woda utleniona, jodyna 2-5%, rivanol, nadmanganian potasu. Po jaow gaz i umocuj plastrem/bandaem. Dusze rany zepnij plastrami. Opatrunek zmieniaj gdy dziwnie pachnie. Ropiejce rany przemywaj rivanolem, wod z mydem i stosuj mad antybiotykow. Zakrztuszenia stao za ratowanym, obejmij go na misiaczka. Doo zwinit w pid przytnij kciukiem ponad ppkiem. Obejmij pid druga rk i szarpnij. Gdy jeste sam, nacinij jw. sobie na brzuch. Zamania, objawy: bl przy poruszaniu, nienaturalnie wygite kooczyny, chrobotanie koci przy ruchu, opuchlizna. Usztywnij kooczyn midzy ssiednim stawami za pomoc: kija, deski, zwinitego koca lub gazety w rurk, drugiej kooczyny. Obandauj zaman kooczyn, a nastpnie kooczyn wraz z szyn. Zatrucia pokarmowe wywoaj wymioty jeeli tred poknita nie bya rca. Podaj wod i wgiel drzewny. Ukszenia owadw usuo do, nie wyciskaj, umyj mydem, po zimny okad lub rozgniecion cebul, czosnek lub lid babki. Wapno doustnie. Kleszcze lekko wykrd pset, potem dezynfekuj. Ukszenia wy po rannego, unieruchom zranione miejsce, silnie obandauj miejsce powyej ukszenia. Zapewnij choremu spokj i pilnie dostarcz go do lekarza. Zabij wa i poka go lekarzowi. Oparzenia schod oparzone miejsce wod. Przy uszkodzenie skry, za jaowy opatrunek. Podawaj pyny. Odmroenia/wychodzenia, objawy: wyzibienie, utrata czucia, zbielenie skry zamieo ubranie na suche, podaj ciepe napoje, stosu mokre ciepe okady na odmroenia, jeeli potrzeba za opatrunek. Krwotok z nosa usid, pochyl gow do przodu. Oddychaj przez usta, na czoo i kark zimne okady. Jeeli krwawienie nie ustaje i kod nosowa nie jest uszkodzona, w gazik i ucinij nos poniej koci na 5min. ZIOA LECZNICZE na rany: napar z kwiatw rumianku lub jasnoty, pokrzywy, kory dbu lub wizu lub ziele krwawnika gorczka: napar z lici i kwiatw rumianku, kwiatw lipy, kory i lici wierzby, kwiatw bzu czarnego stuczenia: napar z pkw topoli, lici jagody czarnej trudno gojce si rany i ukszenia owadw: licie babki odrobaczanie: napar z lici i kwiatw wrotycz (uwaga toksyczne), napar z korzeni paproci orlicy biegunki: napar z owocw borwki, kory dbu, lici leszczyny, mity, kory wizu kopoty odkowe: napar z mity, modych gazek buku, owocw borwki, mniszka lekarskiego DBAJ O HIGIEN: wysypiaj si, dezynfekuj wod pitn, myj naczynia gorc wod, piaskiem, popioem lub skrzypem polnym; usuwaj mieci poza obozowisko lub spalaj je; nie poyczaj rzeczy osobistych: szczoteczek, manierek, rcznikw, wyprniaj si poza obozem i zakopuj odchody; chroo si przed owadami (repelenty, moskitiery); myj rce przed jedzeniem (uywaj mydelnica i rozbitego owocu kasztanowca), zby: rozbit gazk lub szmatk owinit wok palca uywajc naparu z kory dbu i mity, nitkuj midzyzbie; obcinaj i czesz wosy; jeeli brak wody, wycieraj ciao rcznikiem lub sianem.

OGIEO - daje ciepo, wiato, ochron przed dzikim zwierztami, sygnalizuje miejsce pobytu i podnosi morale, odpdza owady. Kontroluj ogieo, nigdy nie pozostawiaj go bez nadzoru. ROZPALANIE OGNIA wszystkie wymiary przyblione (ta kartka ma wymiary 210x297mm). uk ogniowy: prt o red. 2.5cm, dug. 20cm; podstawa 4cm szerokoci i gruboci, 30cm dug. Materiay na prt i podstaw: bez czarny, brzoza, cis, db, klon polny, lipa, topola, wierzba. Docisk 10cm dug. z drewna, koci lub kamienia. Wycinamy zagbienie na prt. Jeeli opr zbyt duy, smarujemy: ywic, tuszczem lub woskiem pokrywajcym niektre licie. Gniazdo zapaowe wiercimy noem 4cm od kooca deseczki. Musi byd ono pytkie. uk powinien byd z twardego drzewa i mied 0.5m dug, zamocuj ciciw i owio j wok widra. Nastpnie zaczynamy wiercid. Jeeli otrzymamy okrge opalenie, to robimy wycicia w ksztacie litery V na ar. Jeeli co byo nie tak, pogb gniazdo i sprawd czy podczas wiercenie prt by prostopady do deseczki. Inne - bateria z wat stalow, nadmanganian potasu z cukrem (ucieranie) lub gliceryn (samozapon), ogieo z pocisku lub rakietnicy, sooce + dno puszki wypolerowane za pomoc czekolady lub szko powikszajce.

z gow, oddychamy przez rkaw), sianem, som, gaziami, gazetami lub plandek. Worki plastikowe, koce NRC nie oddychaj - jak si szczelnie nakryjesz, skropli si wilgod i spowoduje wychodzenie. nieny okop najprostszy do wykonania. Wykop w niegu d nieco wikszy od lecego czowieka. Nakryj dachem z gazi, nart i przykryj niegiem lub zrb skony dach z opartych o siebie blokw wycitych ze niegu. Jama niena wybierz gbok zasp nien na pochyym podou. nieg musi byd ubity i nie moe si obsypywad podczas kopania. Zacznij kopad od dou w gb zaspy 1m tunel, nastpnie rozszerz caod na ksztat komory. Jej dug. musi byd wiksza ni twj wzrost. W suficie zrb otwr wentylacyjny. Zamknij wejcie, pozostawiajc niewielki otwr wentylacyjny. Igloo u gr (plecaki, sterta gazi) wielkoci planowanego schronienia, nakryj j pacht i zasyp niegiem. Caod powinna mied 2m wysokoci. Poczekaj, a zamarznie, przekop wejcie i usuo ostronie przedmioty z wntrza. ciany u podstawy powinna mied 30cm gruboci, na szczycie po 15cm. UWAGA - we wszystkich schronieniach nienych pimy na podwyszeniu (zimne powietrze i ciekajca z topniejcego niegu woda, gromadzi si przy podou), na posaniu z gazi, paproci, karimaty, itp. eby izolowad si od zimnego podoa. Schronienie mona ogrzewad wieczk lub kagankiem. PAMITAJMY o wentylacji, konieczny jest jeden otwr na dole i drugi na samej grze.

Hubka: kora brzozowa zoona w wachlarz lub zwinita w rulon i pocita na spiralki, drobne suche gazki iglakw, py drzewny, ywiczne trociny, zwglone kawaki baweny, sosnowe igy, suche paprocie, grzyb huba, sucha trawa i inne wkna rolinne, suche gwki ostw, opuszczone ptasie gniazda, puch paki szerokolistnej, kbki baweny (z ppka). Zawsze no przy sobie zapas H. w wodoodpornym pojemniku. Stale j uzupeniaj, susz i rozdrabniaj. H. owio podpak i zrb co w rodzaju gniazda. W gniazdo w ognisko i podpal. Podpaka suy do przeniesienia ognia z hubki na paliwo. Bierz szyszki, sterczce do gry suche gazki powalonych drzew, ywiczne szczapy. Nie zbieraj gazi z ziemi, s wilgotne. Grubsze gazie, moesz oskrobad z zewntrz wilgotn czci i dostad si do suchego rdzenia, potem podziel je na drobniejsze. OGNISKO: wybierz miejsce osonite i oddalone od drzew. Oczyd teren do goej ziemi w promieniu 1m od ogniska. Jeeli wieje, rozpal w doku lub otocz je waem ziemnym. Mona oboyd kamieniami, koniecznie suchymi i nieporowatymi, mokre mog eksplodowad. Nie rozpalaj ognisk na torfowiskach. Jeeli rozpalasz ogieo na niegu lub w miejscu wilgotnym, zrb je na platformie (tratwie) zbudowanej ze wieych kd lub pokrytej ziemi warstwy kamieni. Drewno iglaste: pali si szybko, dobre na rozpak. Liciaste dobre, jeli ognisko ma dugo pond. atwe do zapalenia: brzoza, jesion, modrzew, wierk, sosna (tylko drobne gazie). Reflektor: postaraj si eby z przeciwnej strony ogniska w odlegoci 1m umied reflektor, moe to byd kilka pni uoonych jeden na drugim, skarpa ziemna, stos kamieni, folia aluminiowa. PRZENOSZENIA OGNIA: wsyp do podziurkowanej puszki z uchwytem piasek, na niego w rozarzone wgle i przykryj mchem lub wie traw. Rurka ogniowa - ob patyk such traw, nastpnie owio to zielona traw (wilgotnym mchem) i zawio w pat kory o dug. 50cm, mocno obwi caod. Caod powinna mied 0,5m dug. i 5cm rednicy. Wyjmij patyk i na jego miejsce w rozarzone wgle. Trzymaj rurk poncym koocem do wiatru. SCHRONIENIE chroni przed zimnem, wiatrem, nadmiarem soocem, owadami i opadami. Samolot, d, samochd zapewni proste schronienie. Przy budowie schronu wykorzystaj: zwalone pnie, jaskinie, nawisy skalne, itp. Wybierz miejsce na biwak 2h przed zachodem sooca, na lekkim wzniesieniu (ale nie na grze), w niskim lesie, blisko wody, ale nie nad ni sam. Unikaj: wwozw, skarp, miejsc z licznymi tropami zwierzt, uschnitych drzew, gdzie utrzymuje si dugo mga. Wejcie do szaasu zrb od poudnia z wyjtkiem miejsc gorcych, za gwn cian od strony wiatru. Gdy za gorco od sooca, zrb podwjny dach z odstpem 30cm. Dobrym schronieniem s miejsca pod gstymi dolnym gaziami choinki. Moemy je podeprzed drgami i oboyd dodatkowymi gaziami i traw. Zima moesz dodatkowo wok drzewa wykopad d w niegu. Jeeli masz pacht to rozepnij j midzy drzewami i/lub podoem. W koocwki zawijamy szyszki/kamienie i obwizujemy linami. Na ziemi pacht czym obci. Zachowaj skos, eby woda spywaa z dachu. Schronienie pod zwalonym ukonie drzewem - wystarczy dorobid boczne ukone ciany z drgw i oboyd je lidmi, traw, darni. Drzewo moemy zastpid podpart o co dug belk. Szaas - znajd drzewa oddalone o 2,2m lub wbij w tej odlegoci 1,5m tyczki zakooczone rozwidleniami. Zamocuj poziom tyczk i podeprzyj j na koocach tyczkami pod ktek 45-60. Zwi je by caod by stabilna. Do kilka ukonych erdek co 40cm. Przewlecz przez nie kilka poziomych gazi, zbuduj na tym dach korzystajc z gazek z lidmi/igami, kory, wizek traw lub trzciny. W rodku robimy legowisko, z przodu stawiamy ognisko z ekranem. Pniej dorabiamy ciany boczne i okap. Legowisko - zrb boczne cianki, eby lee nie rozjechao si na boki. Wy je paprodmi, suchymi lidmi lub powizanymi sprystymi gaziami. Moesz te gsto powbijad pod ktem 15cm iglaste gazki, eby jak si pooysz nagiy si. Na to po koc, gazety. Ogrzewanie podogowe zapewnij sobie ciepo od dou, rozpal na miejscu spania 2 mniejsze ogniska. Poczekaj, a ziemia wyschnie i nagrzeje si. Nastpnie przy pomocy mioty z gazi, przesuo obok popi i wgle. Lepszym bdzie wykopanie dou, rozpalenie w nim ogniska i doprowadzenie go do stanu wgla drzewnego. Zasyp co takiego ziemi, a na tym zbuduj legowisko. Przed snem: wypij co ciepego, umyj si lub przynajmniej wytrzyj czym wilgotnym. Zmieo ubranie na suche. Jeeli jest zimno za wszystkie rzeczy z wyjtkiem kurtki wierzchniej, pamitaj o czapce. Jeeli masz mokre rzeczy, wsuo je midzy warstwy ubrania. Plecak napchaj sianem i wsuo do niego stopy. Buty wsuo cholewami w siebie lub ustaw do gry nogami na wbitych w ziemie kijach. Przykryj si kurtk (wraz

SYGNALIZACJA Przy poczeniu trzymaj telefon wysoko. Wyczaj telefon eby oszczdzad bateri, trzymaj go w cieple. Lusterko sygnalizacyjne (heliograf) wyceluj tak eby przez otwr widzia samolot, drug rk trzyman przed lusterkiem sprawd czy odbija sooce. Samoloty mog zobaczyd lusterka nawet ze 100 km. SOS ... --- ..., 3 krtkie, 3 dugie, 3 krtkie sygnay wzywania pomocy, wiatem lub dwikiem ZNAKI NAZIEMNE: I (V) potrzebna pomoc, X p. lekarz, F p. ywnod i woda, II p. rodki medyczne; Y tak, N nie, LL wszystko OK, strzaka - okrela kierunek w ktrym poszlimy. ZNAKI CIAEM: 2 rce w grze potrzebna pomoc, jedna rka wszystko OK, machanie nad gow nie ldowad, przysiad z wyprostowanymi rkoma ldujcie tu, leca osoba potrzebna pomoc medyczna Potrzebna pomoc: czerwona rakieta lub dym, 6 sygnaw w krtkich odstpach, 3 ogniska w trjkcie Wiadomod zrozumiana biaa rakieta, 3 sygnay w krtkich odstpach (dwikowe lub wietlne) Powrt do bazy: zielona rakieta, duga seria sygnaw (gwizdek sychad do 1.5km) lub byskw Ognisko sygnalizacyjne typu pagoda, przykryte wieymi iglastymi gaziami, daje b. duo dymu

WODA - dzienna norma to 3l wody, ale moesz utracid i do 15l wody. Bez wody przetrwasz do 4 dni. Pij duo wicej, ni tylko do ugaszenia pragnienia. Objawy odwodnienia: suchod w ustach i gardle, skpy i/lub ciemnoty mocz, bl gowy, utrata apetytu. Oszczdzanie wody: odpoczywaj, nie rozmawiaj, oddychaj przez nos, ssij may kamyk lub guzik, osaniaj ciao przed soocem i wiatrem, wdruj kiedy jest chodno. Jeli masz mao wody nie jedz i nie pal tytoniu. Po wysiku odpocznij i dopiero pij powoli i maym ykami, przed pokniciem trzymaj wod w ustach. Nie pij alkoholu, moczu, krwi lub sonej wody. Po ich wypiciu pragnienie wzronie, a nie zmaleje. Nie jed niegu i lodu, bo wychodzisz organizm. Ogrzej pod ubraniem do temperatury ciaa i dopiero pij. Ld potrzebuje mniej ciepa do stopienia ni nieg. Top na skraju ogniska, tak by si topi a nie parowa. Destylator soneczny wykop 40cm doek o rednicy 80cm, wstaw porodku menak, caod nakryj przezroczyst foli. Brzegi obsyp ziemi i uszczelnij. Na foli nad menak po kamyk, eby powstao obnienie. Woda parujca z ziemi bdzie si wkraplad na folii i spywad w kierunku zagbienia i skapywad do menaki. eby nie rozbierad wszystkiego dla pobrania wody, wkadamy wyk i wyprowadzamy go na zewntrz. Wydajnod mona podnied, wlewajc do doka morsk wod lub kadc wieo cite roliny. Torebka transpiracyjna za woreczek na ulistnion ga i szczelnym obwizaniu u podstawy. Woda parujca z gazi na skutek transpiracji, bdzie si wkraplad i zbierad na dnie woreczka. Nie zakadad woreczka na ga po opryskach. Kadego dnia zmieniaj ga, a wod zbieraj na koniec dnia. Szukanie wody: 1. zatrzymuje si na podou nieprzepuszczalnym: glina, skaa, a wsika w porowate. 2. Zawsze pynie w d, szukaj u podny wzniesieo, w wwozach i zagbieniach. 3. Bliskod wskazuj roliny: jasna i ywa zieleo, mchy, wierzby, olchy, brzozy, paki, skrzyp. 4. Bliskod wskazuj pazy, rojce si owady i miejsca w ktrych rano znikaj najpniej mgy. Kop w tych miejscach studnie. Wykopana 3m od rzeki, jeziora bdzie miaa czystsz wod ni w bajorze. Wykopanie studni w pewnej odlegoci od morza, da sodk wod. * Zbieranie rosy wycieraj roliny, rozwieszaj chonne materiay lub obwizuj je wok kostek i spaceruj po mokrej trawie. Pniej wyciskaj je do kubka. W ostatecznoci moesz wycisnd mokre skarpety. Unikaj wody spienionej, z bbelkami gazu, bagnisk, mokrade i o silnym zapachu.

 Do dezynfekcji bierzemy tylko klarown wod. Inaczej czekamy, a opadnie osad. Zlewamy czysta wod z gry i filtrujemy przez materia (np. skarpet) wypeniony czystym piaskiem. Gotujemy przez 5+ min.

YWNO Prba smakowa dla rolin (nie stosowad do grzybw) - prbuj tylko jedn czd roliny naraz: - podziel rolin na podstawowe czci: licie, odyg, korzenie, itp. kady z nich rozetrzyj i powchaj, - nie jedz przez 8h przed rozpoczciem prby, w trakcie prby take nie jedz niczego, pij tylko wod, - w tym czasie przy rolin do wewntrznej strony okcia lub przegubu, po 15min sprawd rekcj, - dotknij warg, zobacz czy nie wywouj pieczenia ani swdzenia, - jeeli przez 3min nie nastpi adna reakcja, w rolin na 15min pod jzyk, - jeli nie si nie stanie, przeuj rolin i odczekaj kolejne 15min, jeeli nie nastpi adna reakcja, poknij, - odczekaj 8h, w przypadku jaki objaww, sprowokuj wymioty, duo pij i bierz wgiel drzewny z ogniska, - jeeli nie wystpi adne niepokojce objawy, zjedz p szklanki roliny i odczekaj kolejne 8h. Licie wybieraj tylko najmodsze, jedz na surowo, gotuj jak szpinak albo w zupie lub parz herbat. Korzenie i kcza dokadnie oczyd, pokrj i gotuj, czasem trzeba przeud i niejadalne wkna wypluwad. Podstawowe rolinny jadalne: babka (usuwaj z lici twarde nerwy, IV-VIII), koniczyna (kwiaty V-IX), opian (kcze IX-III ale tylko u rolin bez rzepw), mniszek lekarski (mode licie III-VI, umied w ciemny miejscu eby straci kolor i gorycz; korzeo IV-VI), oset (obierz ze skry i kolcw pdy IV-VI), paka wodna (pdy IVVI, kcza IX-IV), pokrzywy (licie sparzone IV-VII), ra dzika (czerwone owoce, dokadnie oczyd je z woskw), szczaw (mode licie), tasznik (serduszkowate licie o smaku kapusty III-XI). yko, wiee licie i paki: brzoza (licie i yko III-VI, sok na wiosn), buk (licie IV-V, bukwa IX-III), klon, lipa, modrzew, osika, sosna (pki IV-VI, yko, igy wrzucaj do wrztku i pij herbat), topola, wiz, wierzba. odzie IX-X upra nad ogniem, usuo skorupki, pokrusz i mocz w w ugu, zmieniajc wod, a bdzie przejrzysta. Potem ugotuj na past lub ususz i zmiel na mk. Jadalne owoce: maliny (VII-IX, licie VI-VIII), poziomki, jeyny, jagody czarne, liwa tarnina, gg, dzikie jabka. Z kwanych owocw lepiej zrobid kompot lub marmolad. Zbieraj tylko rozwinite i dobrze znane grzyby, unikaj blaszkowatych i ze zgrubieniem u podstawy. Unikaj rolin: baldaszkowatych (mimo e s wrd nich marchew, seler, dzigiel i pietruszka), dziaajcych dranico na skr (np. jaskier), oraz biaych i tych jagd, rolin o zapachu i smaku gorzkich migdaw. Niektre roliny trujce: bluszcz, cis (jadalne tylko osnwki owocw), jaskier, jemioa, kasztanowiec, naparstnica i tojad (dzwonkowate), pokrzyk wilcza jagoda, szalej i szczawi (baldaszkowate), zawilec. Miso: ddownice trzymaj 24h w wodzie, wycinij zawartod jelit, ususz nad ogniem. wierszcze oderwij skrzyda i odna. Mrwki gotuj przez kilka minut. Inne: limaki, jaja, mae (tylko zamknite), raki (szczypce, ogon), aby (udka). Wszystkie poddawaj obrbce termicznej by zabid bakterie i pasoyty. WNYKI I PUAPKI:

PODROWANIE North pnoc, East wschd, South poudnie, West - zachd Okrelanie pnocy z pomoc sooca: metoda zegarka, skieruj ma wskazwk na sooce. Poowa kta midzy t wskazwk, a godz. 12-t wskazuje S. Metoda rwnego cienia wbij w ziemi pionowo kij, w okolicach poudnia zaznacz koniec cienia. Wykrel koo dokoa kija o promieniu cienia. Kiedy po 12 cieo osignie t sam dugod, przeprowad przez oba punkty prost, bdzie to linia E-W. Gwiazdy: przedu odcinek midzy tylnymi gwiazdami duego wozu 5x - a na koocu bdzie znajdowaa si gwiazda polarna, z drugiej strony przedu lini od rodkowej gwiazdy Kasjopei (due spaszczone W). Owio ig drutem i przepud napicie powyej 2V lub pocieraj j magnesem - namagnesuje si i wskae N. Ksiyc I kwadra 18 S, 21 SW, 24 W; penia 18 E, 21 SE, 24 S, 3 SW, 6 W, II kwadra 24 E, 3 SE, 6 S Znaki terenowe: stare kocioy zwykle maj dzwonnic od zachodu, a otarz od wschodu. Mech na drzewach ronie najczciej od pnocy, od tej strony jest te najmniejszy przyrost (gstsze soje na citych pniach). nieg topnieje najszybciej od poudnia i od tej strony mrowiska s najbardziej agodne Nawigacja za pomoc ksiyca i znakw terenowych jest mao dokadn i stosowad w ostatecznoci

ODZIE Wiele warstw lunej odziey (cebulka) izoluje lepiej ni jedna grubsza. Najbardziej naraone na wychodzenie s: kark, pachy, pachwiny, brzuch i gowa. Pamitaj o szaliku, kapturze/czapce i suchych stopach/skarpetkach. Dbaj o wentylacj, przegrzanie spowoduje zapocenie i w rezultacie wychodzenie. Lepiej odczuwad lekkie przechodzenie, ni przegrzanie. Zdejmij jedn warstw podczas pracy lub ruchu, zakadaj j na postoju. Uzupenij odzie o: gbk z siedzeo, koce, pokrowce, gazety, wizki somy/trzciny, puch z paki wodnej, worki foliowe, skr futro do wewntrz, tak cieplej. Zrb z nich: poncho, spdnice, narzutki, kamizelki. Utrzymuj odzie such, mokra sprzyja wychadzaniu. Strzepuj niegu, eby nie zmoczy odziey. Ubranie susz mocujc rzeczy do plecaka podczas marszu. Buty susz na postoju wypychajc such traw i gazetami. IMPROWIZACJA SPRZTOWA Liny - wkna skrcaj w sznurek, nastpnie 2 lub 3 wizki skrd razem w przeciwn stron ni skrcae pojedyncze pasma. eby przeduyd, wplataj kolejne wizki. Moemy je te splatad jak warkocze. Witki z brzozy, dbu, jesionu, leszczyny, wierzby mao elastyczne, atwe w pozyskaniu. Mody pd pozbaw bocznych gazek i zacznij go skrcad od dou, a popka i zrobi si mikki. Prze za drzewo i przecignij klika razy w t i z powrotem. Dla zwikszenia wiotkoci, mona je sparzyd wod. Ich najwiksz wad jest problem z wizaniem, lepiej po prostu splatad ze sob. Korzenie modrzewia, wierka, topoli i tui s bardzo mocne. Bierz biegnce poziomo pytko pod ziemi lub szukaj w wiatroomach. Wybieraj cieosze od owka. Oczyd z ziemi, oskruj (uatwi to ogrzanie ich nad ogniem lub gotowanie) i przecignij pod podeszw buta eby zmikczyd. Grubsze rozdziel na 3 czci. Natnij przy grubszej czci w 3 miejscach i rozczep. Dwie czci we w rce, trzeci w zby. Cignij rwno, do podziau na 3 czci. Jeeli idzie le, to za krtko gotowae lub cigniesz nierwnomiernie. Twarde kawaki polej znw wrztkiem. yko z dbu, kasztanowca, lipy, wizu, wierzby (rwnie kora) i tui. cignij z drzewa pas kory z ykiem szeroki 30cm i 1,2m dug. Oddziel yko od kory, jeeli si nie da, mocz caod tak dugo, a da si to zrobid. W problematycznych miejscach zam kor. Pomaga te gotowanie w ugu. Nastpnie splataj je w liny. Pomyl co zrobisz z tego co masz i czym co zastpisz: agrafka, drut haczyk na ryby, prezerwatywa, worek foliowy torba na wod, pasek do spodni sznurek, puszka garnek, spodnie plecak, arwka spawik. Najlepsze materiay zastpcze to: butelki PET i szklane, worki foliowe, drut, opony i dtki, puszki. Klej uyj podgrzanej ywicy sosnowej zmieszanej ze sproszkowanym wglem drzewnym. ug zalej popi z drzew liciastych wod i gotuj a odparuje czd wody, przeced przez materia. Suy do produkcji lin, myda, mycia naczyo, usuwania goryczy z odzi, kczy orlicy. Koci do wyrobu grotw strza, szyde i noy. Dziel na kawaki uderzajc kamieniem lub przypalajc. Poroa lepsze od drewna i koci. Do wyrobu: igie, grotw strza, tuczkw, sztyletw, a nawet opat. Moesz obrabiad: przypalaniem a potem obtukiwaniem, piowaniem i struganiem po namoczeniu. Muszla do wyrobu zbatych noy, skrobakw lub wykorzystywad jako yk. Wad jest kruchod. Naczynia kor brzozow namocz lub polej gorc wod i obci kamieniem eby si wyprostowaa. Zwio w stoek lub z w pudeko, kooce zamocuj drewnianym spinaczem lub zszyj. Szwy uszczelnij. Zawj po rzeczy na pachcie/kocu i zawio/zroluj je. Obwi kooce link i pocz je tak aby otrzyma podkow i mg go przerzud przez rami. Pakunek moesz te zawiesid na kiju i przerzucid przez rami. Torba z kurtki cigasz j z siebie i zapinasz suwak. cigasz dolny sznurek i dodatkowo obwizujesz kurtk sznurkiem eby nic nie wypado. Zwizujesz rkawy i przerzucasz przez gow. Przez otwr przy szyi wkadasz rzeczy. Oprcz komory gwnej masz jeszcze kieszonki, kaptur robi za klap. Plecak ze spodni: nogawki robi za szelki none, pakunek wsuniesz w spodnie, cigniesz pasek i od dou mocujesz sznurem. Onuce stop owio w materia lub skr (przd, bok, bok, ty). Moesz wymocid buty som. Buty najatwiej wykonad sanday z opony, twardej skry lub kory brzozowej i sznurka. Iga we kod lub drzazg z koci, naostrz z jednej strony. Wypal otworek na ucho lub natnij wgbienie. Rakiety niene zwio dug zielon ga w pak, kooce zwi. Dodaj poprzeczki, wykonaj plecionk z Wcznia we 1.5m prosty kij i zetnij koniec ukonie pod ktem 45, opal j. Ulepszysz go mocujc kamienny lub kociany grot. Moesz zrobid zadziory jak w harpunie, a grot zrobid oddzielany i mocowany do kija link, spowoduje to wiksze rany u trafionego zwierzcia. POGODA Za: niebo czerwone o wschodzie, biaawe w cigu dnia, jednolicie szare wieczorem, pomaraoczowe po zachodzie; dym ciele si przy ziemi, silne migotanie gwiazd o kolorze czerwonym, sooce wschodzi/zachodzi za gste chmury, tcza przed poudniem, silniejszy wiatr lub wzrost temp. wieczorem, wiatr ronie i skrca Dobra: zote niebo po zachodzie sooca, dym unosi si pionowo do gry, tcza po poudniu, tcza po poudniu, podczas dugotrwaego deszczu prdkod wiatru ronie, sooce wschodzi/zachodzi za czysty horyzont.

0 cm 1 2 3 4 5

Jeeli musisz wyruszyd, przygotuj si i ustal: kierunek wdrwki, metod trzymania obranego kursu, liczb dziennie pokonanych km, metody sygnalizacji i wzywania pomocy. rednio robisz 4km/h. W miejscu katastrofy zostaw informacj: kim jestecie, ilu was jest, dokd idziecie i jakiej pomocy potrzebujecie. Twj ekwipunek nie powinien przekraczad twej wagi. eby nie zabdzid, poruszaj si wg kompasu lub od punktu do punktu charakterystycznego. Przy pokonywaniu bagien, mokrade - zawsze korzystaj z kija, ktry uatwi ci sondowanie podoa. Nie wdruj w nocy, z wyjtkiem pustyni, gdzie w nocy jest chodniej (dzieo przepij w chodnym miejscu). nieg powyej 0.5m utrudni twj ruch, musisz mied narty lub rakiety niene. Ld o gruboci 4-7 cm przy temperaturze poniej zera powinien ci utrzymad. Odstpy midzy idcymi po lodzie - 2m. Lawiny schodz ze zboczy powyej 25, raczej z wypukych, otwartych i gadkich zboczy. Pokonywanie rzek: wybierz miejsca szerokie, pytkie o sabym nurcie, stabilnym dnie, bez wirw i bystrzy, tam gdzie atwo wyjd na drugi brzeg. Id maymi krokami z prdem, pod ktem 45 do nurtu. Zdejmij ubranie i zabezpiecz je razem z plecakiem. Zaopatrz si w 2m kij do podpierania si i sondowania dna. Jeeli dno jest kamieniste, zostaw buty ale zdejmij skarpetki. Unikaj w wodzie gazw i pni. Nie prbuj pokonywad rzeki ze zbyt zimn wod. Jeli jest was kilku, chwycie wsplnie bek i tak pokonujcie rzek. Wpaw - zwiksz pywalnod, we plastikowe butelki, manierki lub zrb tratw wykonan z chrustu lub plecaka zawinitego w wodoszczeln kurtk lub poncho. Nie siadaj na niej, tylko chwyd j w rce przed sob. Wykorzystaj lin do asekuracji, pierwsza przepywa z ni na druga stron, kolejni przepywaj wzdu liny. Ostatni przepywa z jej koocem. Podczas burzy unikaj odkrytych przestrzeni, nie chowaj si pod samotnymi drzewami i w ich pobliu, wybierz raczej niski zagajnik. Ukucnij, nogi razem, nakryj si czym nieprzemakalnym. Odrzud dalej wiksze metalowe przedmioty, wycz komrk. WZY

6 7 8 9 10 11 12 13

RYBY - nie prbuj owid zbyt duych. Wykorzystuj przynty: robaki, wntrznoci, mae rybki, owady, chleb lub bystki (folia aluminiowa, kawaki yki). Dobierz rozmiar haczyka do ryby, lepiej mniejsze, ni due. Jeli nie wychodzi pow, zmieo metod/miejsce/przynt. W rzece w pod krzakami lub zwalonymi drzewami, przed kamieniami, przy zawracajcym nurcie w zatoczkach. Haczyk zrb z gwodzia, drutu, otwartej i zablokowanej/obcitej agrafki, wytnij z koci lub drewna. Moesz te odcid ciernie z kawakiem drewna, przykleid i przywizad je do kijka, ktrego koocwk zestrugae i zawine w ptle. Do kija zamocuj 3m yki, od spawika do haczykiem okoo 12cm yki. Uywaj sznurw haczykowych, odcinaj nimi zatoczki. Do duszej grubszej linki mocuj krtsze linki (przypony) z haczykami. Prymitywny haczyk to obustronni naostrzony i przewizany w yk rodku patyk nadziany na przynt. Sieci na poziomej linie mocujesz za pomoc wyblinki lub prusika pionowe linki. Nastpnie zwizujemy pionowe linki (1 z 2, 3 z 4, itd.) wzem paskim lub supem z dwch linek. W nastpnym rzdzie wiemy 2 z 3, 4 z 5, itd. Powtarzamy cykl. Sied powinna mied 2-15m dug. i 0,3-15m szerokoci. Pionowy wymiar oka to 22cm, poziom 10cm. Sied staramy si rozstawid na max. szerokod przez rzek lub odcinajc czd jeziora. Do spodu mocujemy obciniki, do gry za pywaki. Sied moesz wykorzystad jako hamak. Sprztem do owienia ryb, mona owid ptaki. Sieci rozwieszaj midzy drzewami, haczyki ukadaj na ziemi. Patroszenie - rozcinamy brzuch i usuwamy wntrznoci. Skrobiemy od ogona lub skrujemy. Obcinamy petwy i ogon, nacinamy za skrzelami nie przecinajc krgosupa. Cigniemy gow w d, a nastpnie do tyu eby usund krgosup (wraz z gow przyda si na zup). Konserwujemy suszc, wdzc lub solc.

14 15 16 17 18