Psychologie Ow Def

Psychologie
Mei2007
Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: Fax: E-mail: Internet: 030 30 3100 030 30 319 info@qanu.nl www.qanu.nl
007 QANU Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen.
QANU / Psychologie
Inhoudsopgave
Voorwoord DeelI Algemeendeel 5 7
9 11 19
1. Inleiding . Taak en samenstelling commissie 3. Algemene inhoudelijke bevindingen
DeelII
Opleidingsrapporten
31
33 69 119 159 01 41 83 33 371 419 471
1. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit der Sociale Wetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam . De bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research van de Faculteit Psychologie aan de Open Universiteit Nederland 3. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen 4. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen 5. De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology van de Faculteit der Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Leiden 6. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit der Psychologie aan de Universiteit Maastricht 7. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit Gedragswetenschappen aan de Universiteit Twente 8. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht 9. De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleidingen Psychologie en Gezondheidszorg Psychologie van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam 10. De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid en Sociale Psychologie van de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit van Tilburg 11. De bacheloren masteropleiding Psychologie van de Faculteit der Psychologie en Pedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Bijlagen
Bijlage A: Bijlage B: Bijlage C: Bijlage D:
Curricula vitae van de leden en secretarissen van de commissie Commissiesamenstelling per bezoek Domeinspecifiek referentiekader Psychologie Bezoekdata en standaardprogramma van de onderwijsvisitatie Psychologie
519
51 55 59 533
3
QANU / Psychologie
Bijlage E: Bijlage F:
KUO-tabellen Lijst met afkortingen
535 541
QANU / Psychologie
VOORWOORD
Dit rapport is onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling van universitaire bacheloren masteropleidingen in Nederland. Het doel van het rapport is om een betrouwbaar beeld te geven van de resultaten van de voor beoordeling voorgelegde opleidingen, alsmede een terugkoppeling te geven naar de interne kwaliteitszorg van de betrokken organisaties en als basis te dienen voor de accreditatie van de betrokken opleidingen door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). De stichting Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) beoogt onafhankelijke, objectieve en kritische beoordelingen te laten plaatsvinden en opbouwende kritiek te leveren, zo veel mogelijk uitgaande van een gestandaardiseerde set van kwaliteitscriteria met oog voor specifieke omstandigheden. De Visitatiecommissie Psychologie van QANU heeft haar taken met grote toewijding uitgevoerd in een periode die wordt gekenmerkt door de overgang naar de bachelor-masterstructuur. De opleidingen zijn beoordeeld op een grondige en zorgvuldige manier en binnen een duidelijk beoordelingskader. Wij verwachten dat de oordelen en de aanbevelingen in zorgvuldige overweging zullen worden genomen door de betrokken opleidingen, faculteitsbesturen en Colleges van Bestuur. Wij zeggen dank aan de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor hun bereidheid deel te nemen aan deze beoordeling en voor de toewijding waarmee ze hun taak hebben uitgevoerd. Ook gaat onze dank uit naar de staf van de betrokken afdelingen aan de universiteiten voor hun inspanningen en hun medewerking aan deze beoordeling. Quality Assurance Netherlands Universities mr. C.J. Peels directeur drs. J.G.F. Veldhuis voorzitter bestuur
QANU / Psychologie
QANU / Psychologie
DEELI:ALGEMEENDEEL
QANU / Psychologie
QANU / Psychologie
1.
Inleiding
In dit rapport brengt de visitatiecommissie Psychologie (hierna de commissie) verslag uit van haar bevindingen. Het rapport bestaat uit twee delen: een algemeen deel (I). Dit deel gaat, conform de richtlijnen in het QANU-kader 003, in op de taak, samenstelling en werkwijze van de commissie. Hierin komen ook enkele algemene bevindingen van inhoudelijke aard ter sprake; een opleidingsdeel (II). Per bacheloren daarbij horende masteropleiding(en) behandelt de commissie de 1 facetten. In dit deel spreekt zij oordelen uit op facet- en onderwerpniveau.
QANU / Psychologie
10
QANU / Psychologie
2.
2.1.
Taakensamenstellingcommissie
Taakvandecommissie
De taak van de commissie was het verrichten van een visitatie conform het QANU-protocol. De commissie kreeg de taak om op basis van de door de opleidingen aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken een oordeel te geven over de verschillende kwaliteitsaspecten van de betrokken opleidingen, zoals beschreven in het bovengenoemde protocol, op basis daarvan vast te stellen of de opleidingen naar haar oordeel voldoen aan de criteria voor basiskwaliteit, en de aspecten van de opleidingen te identificeren die naar haar oordeel voor verbetering vatbaar zijn. Dit laatste is op verzoek van de instellingen weergegeven in een aparte side letter aan de betreffende instelling. 2.2. Betrokkenopleidingen
De commissie bezocht de volgende opleidingen (CROHO-nummer): Erasmus Universiteit Rotterdam Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604) Open Universiteit Nederland Psychologie (bachelor) (56604) Psychological Research (master) (60095) Psychology (master) (66604) Radboud Universiteit Nijmegen Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604) Rijksuniversiteit Groningen Psychologie (bachelor) (56604) Psychologie (master) (6060) Universiteit Leiden Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604) Universiteit Maastricht Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604) Universiteit Twente Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604)
QANU / Psychologie
11
Universiteit Utrecht Psychologie (bachelor) (56604) Psychology (master) (66604) Universiteit van Amsterdam Psychologie (bachelor) (56604) Gezondheidszorg Psychologie (master) (6016) Psychology (master) (66604) Universiteit van Tilburg Psychologie (bachelor) (56604) Psychologie en Geestelijke Gezondheid (master) (60076) Sociale Psychologie (master) (60077) Vrije Universiteit Amsterdam Psychologie (bachelor) (56604) Psychologie (master) (6060) 2.3. Samenstellingcommissie
Tot voorzitter, tevens lid van de commissie, werd benoemd: prof.dr.W.H.F.W.Wijnen, emeritus-hoogleraar Onderwijskunde, Universiteit Maastricht.
Tot de leden van de commissie werden benoemd: prof.dr.M.Ph.Born, hoogleraar Personeelspsychologie, in het bijzonder de selectiepsychologie, Erasmus Universiteit Rotterdam; prof.dr.M.Brysbaert, hoogleraar Cognitieve psychologie, Royal Holloway, University of London; prof.dr.W.Everaerd, emeritus-hoogleraar Algemene klinische psychologie, Universiteit van Amsterdam; dr.E.Gordijn,universitair hoofddocent Sociale psychologie, Rijksuniversiteit Groningen; prof.dr.J.vonGrumbkow, hoogleraar Arbeids- en organisatiepsychologie, Open Universiteit Nederland; prof.dr.E.C.Klip, emeritus-hoogleraar Medische psychologie, Rijksuniversiteit Groningen; E.Schell, student Psychologie, Erasmus Universiteit Rotterdam; V.M.deVries BSc, studente Psychologie, Universiteit Leiden/Universiteit van Amsterdam; prof.dr.M.vanVugt, hoogleraar Sociale psychologie, University of Kent at Canterbury; prof. dr. J.Wagemans, hoogleraar Experimentele psychologie, Katholieke Universiteit Leuven.
Als secretaris van de commissie is opgetreden: mw. drs. I. (Isabella) M.M.J. van Ophem, projectleider bij QANU. Voor het bezoek aan de UvA is dhr. N. (Nik) Heerens als secretaris opgetreden. Alle leden van de commissie en de secretarissen hebben de onafhankelijkheidsverklaring, die is opgenomen in het QANU-kader, ondertekend. De leden van de commissie hebben niet
1 QANU / Psychologie
deelgenomen aan de bezoeken en beoordeling van opleidingen waar zij bij betrokken zijn of waren. De commissieleden vormden koppels op de expertisegebieden: Arbeids- en organisatiepsychologie; Klinische en gezondheidspsychologie; Functieleer/Cognitieve psychologie/Biologische psychologie; Sociale en persoonlijkheidspsychologie; Studentleden.
Van elk koppel heeft n van beide deelgenomen aan een visitatiebezoek. De voorzitter vertegenwoordigt de onderwijskundige expertise in de commissie. De voorzitter is om reden van onafhankelijkheid niet betrokken geweest bij de beoordeling van de opleidingen van de UM. De heer Everaerd heeft als vice-voorzitter dit bezoek voorgezeten en de heer J.F.M.J. van Hout, hoogleraar Onderwijskunde van de Universiteit van Amsterdam, heeft de onderwijskundige expertise bij de beoordeling van deze opleidingen vertegenwoordigd. Een overzicht van de curricula vitae van de leden van de commissie is als bijlage A opgenomen. Een overzicht van de commissiesamenstelling per visitatiebezoek is als bijlage B opgenomen. 2.4. Werkwijzecommissie
De commissie hield op maart 006 haar startvergadering. Tijdens deze vergadering werd het domeinspecifieke referentiekader van de commissie (zie bijlage C) en de taakverdeling binnen de commissie vastgesteld en namen de leden de werkwijze door. Het QANU-protocol is leidraad geweest voor de werkwijze van de commissie. Devoorbereidingsfase Allereerst heeft de secretaris de zelfstudies gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid van informatie. Op grond daarvan is bepaald of de rapporten bruikbaar waren voor het visitatiebezoek. Nadat de zelfstudies in orde waren bevonden, zijn de commissieleden en secretaris zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. De commissieleden bestudeerden de zelfstudie (en bijlagen) en formuleerden vragen die werden doorgegeven aan de secretaris. Deze compileerde alle vragen tot een document dat voorlag tijdens het visitatiebezoek. Hoewel ieder commissielid de hele zelfstudie las en beoordeelde, zijn er per onderwerp van het accreditatiekader eerste en tweede verantwoordelijken aangewezen die in eerste instantie verantwoordelijk waren voor behandeling ervan tijdens het bezoek, de beoordeling en de argumentatie. Ook lazen de commissieleden van tevoren drie afstudeerwerken per bezoek. Tijdens een voorbereidende vergadering aan het begin van het bezoek werd elke visitatie concreet voorbereid. Hetvisitatiebezoek De secretaris maakte een basisbezoekprogramma voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek. Dat bezoekprogramma werd in samenspraak tussen de voorzitter, secretaris en de contactpersoon van de betreffende faculteit/universiteit aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (zie bijlage D). Tijdens het visitatiebezoek is gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van het faculteitsbestuur, opleidingsbestuur, afgestudeerden, opleidingscommissies, examencommissies en studiebegeleiding. Daarnaast werd er steeds afzonderlijk
QANU / Psychologie 13
gesproken met studenten docentvertegenwoordigers van de bacheloren de masteropleidingen (soms van de doctoraalfase als voorloper daarvan). Tijdens ieder bezoek bestudeerde de commissie het ter inzage gevraagd materiaal (zie verderop Bestuderen materiaal ter plaatse) en hield de commissie spreekuur ten behoeve van spontane aanmeldingen van studenten of docenten. De commissie gebruikte het grootste deel van de laatste middag van het bezoek voor de voorbereiding van de mondelinge rapportage en een discussie over de beoordeling van de opleidingen. Tijdens de bezoeken werden voorlopige oordelen gegeven, waarbij de voorgeschreven checklist werd gevolgd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven op grond van de eerste bevindingen van de commissie. Daarbij ging het steeds om een aantal algemene waarnemingen en een aantal eerste indrukken per opleiding. Beslisregels In het accreditatiestelsel is voor de beoordeling op facetniveau een vierpuntsschaal voorgeschreven: onvoldoende, voldoende, goed en excellent; op onderwerpniveau een tweepuntsschaal: voldoende of onvoldoende. De commissie heeft de standaard QANU-beslisregels gevolgd. Deze zijn: De beoordeling onvoldoende wijst erop dat het facet beneden de gestelde verwachting ligt en dat beleidsaandacht op dit punt nodig is. De beoordeling voldoende houdt in dat het facet beantwoordt aan de basisstandaard of basisnorm. De beoordeling goed houdt in dat het niveau van het facet uitstijgt boven de basiskwaliteit. De beoordeling excellent houdt in dat voor het facet een niveau wordt gerealiseerd waardoor de beoordeelde opleiding zowel nationaal als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk kan functioneren.
Omdat de meeste masterprogrammas pas recent van start zijn gegaan, kon de commissie niet geheel varen op ervaring met het programma of oordelen van studenten. Zij koos er daarom voor in voorkomende gevallen de plannen te beoordelen. Plannen kunnen niet zomaar een goed krijgen. Wanneer de commissie een best practice in nationaal perspectief heeft uitgesproken, luidt het oordeel in principe: goed. Wanneer er binnen een facet zowel een kritische kanttekening gemaakt wordt als een best practice wordt uitgesproken, wordt voor het oordeel het gemiddelde genomen: voldoende. Derapportage De secretaris heeft, op basis van de bevindingen van de commissie, conceptrapporten opgesteld. Deze zijn voorgelegd aan de betrokken commissieleden bij het betreffende visitatiebezoek en tijdens de slotvergadering op 10 en 11 februari 007 aan de hele commissie. Steeds zijn in n opleidingsrapport de bacheloren de masteropleiding(en) beschreven voor zover deze voortkomen uit dezelfde ongedeelde opleiding. Aan de deeltijdopleidingen voor zover aangeboden, wordt alleen expliciet aandacht besteed indien er daadwerkelijk sprake is van afwijkingen van de voltijdopleidingen.
Na de slotvergadering zijn commentaren en opmerkingen van de commissieleden verwerkt in een definitieve versie van de rapporten. Na accordering door de voorzitter zijn het algemeen deel en het betreffende concept van het opleidingsrapport aangeboden aan de opleidingen voor correctie van eventuele feitelijke onjuistheden. In maart 007 waren de feitelijke onjuistheden en commentaren van de opleidingen binnen bij de secretaris. Deze zijn in overleg met de voorzitter door de secretaris verwerkt in de rapporten. Uit de reacties van de opleidingen op de conceptrapportages heeft de commissie begrepen dat de commissie wellicht wat karig is geweest met het uitdelen van het oordeel goed. De commissie is gewezen op discrepantie tussen soms lovende woorden in de tekst en het daaropvolgende oordeel voldoende. De visitatiecommissie Psychologie wil in dit kader nogmaals benadrukken dat zij zich bij de beoordeling van de facetten heeft gehouden aan de beslisregels van QANU en zich heeft gericht op het beoordelen van de basiskwaliteit waaraan zij het oordeel voldoende heeft verleent. Zij heeft het oordeel goed toegekend wanneer een facet duidelijk uitstijgt boven deze basiskwaliteit. Ook heeft de commissie uit de meeste reacties op de conceptrapporten begrepen dat de opleidingen bezig zijn met het treffen van verbetermaatregelen naar aanleiding van het visitatiebezoek. De commissie waardeert dit zeer, maar heeft er vanwege het feit dat niet alle verbeterplannen in zichzelf verifieerbaar zijn en om ongelijkheid in de beoordelingsprocedure tussen opleidingen te voorkomen, voor gekozen om vooral de stand van zaken tijdens het visitatiebezoek weer te geven. Zij is daarom voorzichtig omgegaan met het weergeven van genomen of te nemen maatregelen van de opleidingen die zij tijdens de procedure feitelijke onjuistheden heeft gehoord. Bezoekprogramma In bijlage D zijn de data en het standaardprogramma van de bezoeken opgenomen. De bezoeken hebben plaatsgevonden van mei 006 tot en met december 006. Bestuderenmateriaalterplaatse De commissie heeft tijdens het bezoek systematisch materiaal ter bestudering en verificatie doorgenomen. De opleidingen hebben het volgende materiaal ter beschikking gesteld: alle scripties uit de zelfstudie (ook bachelorscripties) en eventueel beoordelingsformulieren als die gebruikt zijn; voorlichtingsmateriaal; studiemateriaal: handboeken en syllabi, readers, studiehandleidingen; voorbeelden van scripties, portfolios, onderzoeksverslagen van studenten, stageverslagen; onderwijsen examenregelingen; scriptiereglementen en richtlijnen voor het maken van scripties; stagereglementen/handleidingen; tentamen- en examenreglement; toetsmaterialen (enkele tentamens, toetshandleiding en dergelijke); recente verslagen opleidingscommissie, examencommissie, onderwijsjaarverslagen, bachelor-masterovergangsregelingen; college-, onderwijsen curriculumevaluaties, studententevredenheidsmonitor(en) et cetera; alumni-enqutes; medewerkerstevredenheidsonderzoek;
15
QANU / Psychologie
verslagen/rapporten facultaire onderwijscommissies; verslagen/rapporten relevante (d.i. voor het onderwijs) ad-hoc commissies; jaarverslagen (onderwijs, onderzoek, laatste drie jaar); facultaire sociale jaarverslagen.
Alle opleidingen hebben zeer zorgvuldig openheid van zaken gegeven. Wanneer gewenste informatie naar het oordeel van de commissie niet volledig voorhanden was heeft de commissie gevraagd die informatie te verstrekken. De opleidingen waren in alle gevallen in staat om de gevraagde informatie te leveren. KengetallenUniversitairOnderwijs(KUO-cijfers) QANU heeft tijdens het visitatieproces aan de commissieleden cijfermateriaal verstrekt dat afkomstig is van een database die onder auspicin van de VSNU is ontwikkeld. Deze cijfers worden ook wel de KUO-cijfers genoemd (Kengetallen Universitair Onderwijs). Ten tijde van het schrijven van de zelfstudies Psychologie waren de meest recente KUO-cijfers nog niet beschikbaar, deze zijn pas vlak voor de zomer van 006 beschikbaar gekomen. In de KUOtabellen zijn niet de gegevens van de Open Universiteit Nederland (OUNL) opgenomen, omdat de OUNL-cijfers niet in het format van de KUO-cijfers passen. Aangezien de cijfers op identieke wijze door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) worden bewerkt, is het mogelijk om de universiteiten en opleidingen onderling te vergelijken. Echter, de gegevens verschillen veelal van gegevens die door de opleidingen zelf worden gebruikt. Zo verschillen instellingen bijvoorbeeld van elkaar als het gaat om de knip tussen bacheloren masteropleiding, en de criteria waaronder studenten tot de masteropleiding worden toegelaten. KUO-tabellen doen hier geen recht aan. Om die reden is de commissie met enig voorbehoud omgegaan met de interpretatie en vergelijking van de gegevens en heeft zich in eerste instantie gericht op de gegevens die de opleidingen zelf aanleverden en de toelichting daarop. De KUO-gegevens betreffende instroom, rendementen en studieduur zijn met uitzondering van de cijfers over het aantal ingeschrevenen gebaseerd op n basisdefinitie: de student heeft niet eerder aan een bepaalde opleiding van een instelling ingeschreven gestaan. Dit wordt ook wel de inschrijving Eerstejaars-Opleiding-Instelling (EOI) genoemd. Studenten met meer dan n inschrijving blijven dus buiten beschouwing vanwege het feit dat ze niet goed toe te delen zijn in hoofden nevenopleiding. In bijlage E zijn enkele KUO-tabellen die afkomstig zijn van het meest recente KUO-bestand (DocOnderwijsvisitatie 005-006) opgenomen. Kwaliteitafgestudeerden Om zo goed mogelijk vast te stellen of de behaalde eindkwalificaties overeenkomen met de eisen die mogen worden gesteld aan een afgestudeerde, heeft de commissie de opleidingen gevraagd zo veel mogelijk informatie ter beschikking te stellen dat daar inzage in geeft, zoals bijvoorbeeld recent alumnionderzoek of evaluaties in het afnemend veld. Het beeld is gecompleteerd door gesprekken met studie- en stagebegeleiders, alumni en studenten. Ter voorbereiding op de visitatie heeft ieder commissielid, zoals gezegd, drie afstudeerverslagen van de bacheloren masteropleidingen per bezoek beoordeeld. In enkele gevallen zijn ook doctoraalscripties gelezen als er nog onvoldoende masterscripties gereed waren. De selectie geschiedde door secretaris en voorzitter, na overleg met commissieleden, conform het protocol
uit de lijst van de laatste 5 afstudeerverslagen (zowel hoge als lage waarderingen). De opleidingen is gevraagd om de beoordelingsformulieren bij de betreffende scripties te voegen om inzage te krijgen in de criteria die bij de beoordeling van de eindscripties worden gehanteerd. De overige scripties uit de lijst van de 5 meest recente scripties lagen ter inzage. 2.5. Bevindingenmetbetrekkingtotdevisitatie
De commissie heeft de diverse bezoeken in het algemeen als uiterst nuttig, informatief en plezierig ervaren. Vrijwel zonder uitzondering leken faculteiten en opleidingen goed voorbereid op de visitatie, wat tot uitdrukking kwam in de voorzieningen ten behoeve van de commissieleden, het aangeleverde materiaal (scripties, opleidingsplannen, syllabi en handboeken, verslagen met betrekking tot de kwaliteitszorg, reglementen, stageverslagen, et cetera) en de ondersteuning van de kant van de faculteiten. Wanneer cruciale gegevens ontbraken, wat een enkele keer voorkwam, werden zulke lacunes op verzoek van de commissie steeds snel verholpen. In de meeste gevallen waren de gesprekken met de diverse geledingen die bij de opleidingen betrokken zijn, zeer informatief en verliepen zij in een open atmosfeer (voorzover daarvan bij bezoeken als deze sprake kan zijn).
QANU / Psychologie
17
18
QANU / Psychologie
3.
Algemeneinhoudelijkebevindingen
Aan het begin van dit verslag wil de commissie aandacht besteden aan enkele algemene punten, die van belang (kunnen) zijn voor het functioneren van meer dan n opleiding. Het gaat hierbij om algemene bevindingen, die in meer of mindere mate van toepassing zijn op de afzonderlijke opleidingen. In enkele gevallen gaat het ook over punten die aandacht verdienen van gremia die de afzonderlijke opleidingen te boven gaan (bijvoorbeeld de Kamer Psychologie). 3.1. Interpretatiebachelor-masterstelsel
Het is de commissie opgevallen dat de concretisering van de bachelor-masterstructuur van opleiding tot opleiding verschilt. In sommige gevallen moet het bachelorprogramma volledig afgerond zijn voordat aan het masterprogramma kan worden begonnen (harde knip), terwijl in andere gevallen meer soepele overgangen mogelijk zijn gemaakt (zachte knip). De harde knip kan tot minder wenselijke vertragingen leiden, terwijl een meer soepele overgang tot gevolg kan hebben dat te laat door studenten aan de nodige vereisten is voldaan. Ook inhoudelijk zijn de beide programmas verschillend ingevuld. Naast een voor iedereen gelijke al dan niet brede bacheloropleiding zijn er ook voorbeelden van programmas waarin met een voorbereiding op de gekozen masteropleiding al binnen het bachelorprogramma kan worden begonnen. Ook op het punt van de breedte van de bachelorprogrammas zijn er verschillen tussen de opleidingen. De keuzevrijheid voor studenten binnen de bacheloren masterprogrammas verschilt eveneens van opleiding tot opleiding. Overigens is de aard van de verschillen naar het oordeel van de commissie geen reden om onderscheid te maken tussen aanvaardbare en onaanvaardbare oplossingen. De variatie die wordt aangetroffen beweegt zich volgens de commissie binnen grenzen die aanvaardbaar zijn. De door de bachelor-masterstructuur beoogde grotere mobiliteit is nog maar in beperkte mate gerealiseerd. De indruk van de commissie is dat bij de programmering voorrang werd gegeven aan het realiseren van de doorstroming van de eigen bachelors naar de eigen masterprogrammas. Doorstroming naar masterprogrammas van andere opleidingen is vrij beperkt en heeft blijkbaar geen hoge prioriteit gehad, met als gevolg dat er veelal aanvullende toelatingseisen worden gesteld door de ontvangende masteropleiding. Dit is niet in het belang van de studenten en de commissie acht het dan ook wenselijk dat de opleidingen hieromtrent nadere afspraken maken. De commissie heeft kennisgenomen van de recente ontwikkeling van een aantal hbo-bacheloropleidingen Psychologie en het standpunt van de beroepsorganisatie, het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), hierover. Kortweg zijn het NIP en de Kamer Psychologie van oordeel dat deze ontwikkeling van hbo-bacheloropleidingen Psychologie schadelijk is. In de gesprekken met de opleidingen heeft de commissie vooral een afwachtende houding ten aanzien van de eindkwalificaties van deze hbo-bachelors waargenomen. Bij doorstroming naar universitaire masteropleidingen worden door de universitaire opleidingen schakel- of doorstroomprogrammas noodzakelijk geacht vanwege deficienties op diverse gebieden, vooral ook ten aanzien van statistiek en methodologie. Bij een enkele universiteit zijn er doorstroomtrajecten ontwikkeld die studenten al tijdens de hbo-opleiding extra bijscholen. De commissie heeft vastgesteld dat in sommige gevallen de masterprogrammas wel erg veel eisen van de studenten. In dit verband is het zinvol aandacht te geven aan het vraagstuk van de
eenjarige of tweejarige master: een vraagstuk dat overigens in een ander verband aan de orde wordt gesteld (commissie Levelt). Over de voorstellen van de commissie Levelt moeten nog beslissingen worden genomen. 3.2. Aardenomvangvanhetbachelorprogramma
Met betrekking tot de aard en omvang van het bachelorprogramma heeft de commissie enkele verschillen kunnen vaststellen. In het domeinspecifieke referentiekader voor de psychologie wordt gesteld dat het bachelorprogramma bij voorkeur niet zou moeten worden ingericht als een breed programma dat leidt tot een civiel effect. De beschikbare studieduur (3+1) samen met de omvang van het vakgebied zijn hierbij de belangrijkste argumenten. Niettemin heeft de commissie geconstateerd dat het brede programma in de praktijk wordt gerealiseerd en dat bachelors op basis van hun diploma (kunnen) toetreden tot de arbeidsmarkt. De commissie acht ook deze invulling aanvaardbaar. Over de vereiste en gerealiseerde studielast van de bachelorprogrammas heeft de commissie de indruk gekregen dat er in tegenstelling met de masterprogrammas geen sprake is van een overbelasting. Studenten van verschillende opleidingen geven aan dat de studielast wel iets hoger zou mogen zijn en ook de mate van activering van de studenten zou kunnen worden versterkt. In dit verband mag overigens wel worden opgemerkt dat het normeren van elementen voor het bepalen van de gerealiseerde studielast geen eenvoudige opgave is. Een voortdurende evaluatie van de gerealiseerde studielast verdient dan ook aanbeveling. Bij alle bacheloropleidingen Psychologie is er sprake van een scriptie of thesis ter afronding van het bachelorprogramma. Ook hier zijn echter verschillende accenten gelegd. Het aantal toegekende studiepunten voor deze thesis is niet in alle gevallen hetzelfde. Ook zijn er verschillen in de aard van de opdracht. In een meerderheid van de gevallen wordt een empirisch onderzoek gevraagd, maar in enkele gevallen is het ook mogelijk de bacheloropleiding af te ronden met een literatuurstudie. Bij de meeste opleidingen wordt van de studenten gevraagd dat zij individueel een scriptie maken. Het komt echter ook voor dat kleine groepen van studenten samen een opdracht voorbereiden en uitvoeren. In dit laatste geval is er wel aandacht voor de vraag of studenten daadwerkelijk het aandeel in de werkzaamheden nemen dat van hen mag worden verwacht. Onduidelijk is echter of de controle op een eigen inbreng van iedere student altijd sluitend is. Naar het oordeel van de commissie is dit wel noodzakelijk. De commissie heeft geconstateerd dat er variatie is in de kwaliteit van de scripties en theses. Dit geldt niet alleen tussen opleidingen, maar ook binnen opleidingen. Het is wenselijk dat de aangelegde criteria zo veel als mogelijk worden gexpliciteerd en vastgelegd. Ook is het wenselijk dat de beoordeling van het resultaat zo veel als mogelijk wordt gestandaardiseerd (bijvoorbeeld met behulp van beoordelingsschemas) en eveneens door een tweede, onafhankelijke beoordelaar wordt uitgevoerd. Over de kwaliteit van een grote meerderheid van de scripties en theses die de commissie heeft kunnen inzien, is het oordeel van de commissie positief. De commissie heeft kennis kunnen nemen van bijzonder fraaie eindproducten. Hoewel de commissie zeer goede literatuurstudies heeft gezien is er toch een zekere voorkeur voor empirisch onderzoek, vooral ook omdat een bachelorthesis een rol zou kunnen spelen als visitekaartje voor de kwaliteit van de gevolgde opleiding en als visitekaartje voor de kwa0 QANU / Psychologie
liteiten van de student. Op te merken is nog dat in de theses niet altijd aandacht wordt besteed aan de ethische vereisten die bij de uitvoering van het onderzoek in acht genomen (moeten) zijn. Een vermelding hiervan in het onderzoeksverslag is naar de mening van de commissie wenselijk. 3.3. Aardenomvangvandemasterprogrammas
Ook bij de inrichting van de masterprogrammas zijn er verschillen tussen de opleidingen. Er zijn opleidingen die slechts n masterprogramma hebben ingericht, terwijl andere opleidingen zes of meer masterprogrammas realiseren. Soms zijn het masterprogrammas die onafhankelijk zijn van elkaar, terwijl in andere gevallen binnen n en hetzelfde programma verschillende accenten kunnen worden gelegd, die leiden tot verschillende profielen. Er zijn ook verschillen in de verantwoordelijkheidsverdeling voor de masterprogrammas. Soms zijn de verantwoordelijkheden toegekend aan vakgroepen en/of leerstoelgroepen, soms wordt de verantwoordelijkheid in sterkere mate behartigd door centrale instanties van de opleiding of de faculteit. De commissie heeft geconstateerd dat in een enkel geval de studenten hun doelen alleen maar kunnen bereiken wanneer ze kiezen voor een vrijwillige verlenging van de studieduur. Wanneer men een praktijkstage wenselijk of noodzakelijk vindt, kan dat worden gerealiseerd door langer dan n jaar bezig te zijn met het masterprogramma. Naar het oordeel van de commissie is deze oplossing niet bevredigend, ook al moet worden vastgesteld dat externe eisen van overheid en beroepsverenigingen opleidingen en studenten nog wel eens voor moeilijke keuzen plaatsen. Masterprogrammas zijn ook verschillend omdat in sommige gevallen een specifieke voorbereiding in het bachelorprogramma wordt verondersteld, terwijl dat in andere gevallen niet het geval is. Overigens zijn voor beide opties goede argumenten aan te voeren. Een dwingende keuze voor de ene of de andere oplossing ligt dan ook niet voor de hand. Het bovenstaande illustreert de problematiek van de eenjarige master. Het is nauwelijks mogelijk om in n jaar tijd gespecialiseerde cursussen te volgen, een onderzoeksthesis af te ronden en een praktijkstage te lopen. Binnen het huidige kader proberen de opleidingen hieraan op drie manieren tegemoet te komen: (1) doorschuiven van mastervakken naar het derde jaar van de bacheloropleiding, () kortere praktijkstages of een combinatie van stage en thesis, en (3) vrijwillige uitloop. Elk van deze oplossingen is suboptimaal en maakt in internationaal opzicht geen goede indruk. Het doorschuiven van mastervakken naar de bacheloropleiding is een belemmering voor de uitwisseling van studenten tussen universiteiten. Alleen studenten die het eigen bachelorprogramma gevolgd hebben kunnen zonder meer in de masteropleiding instromen. Dit wordt nog versterkt doordat het praktisch nagenoeg onmogelijk is om goede stageplaatsen te regelen binnen enkele weken (waardoor studenten in het derde bachelorjaar worden gedwongen om naar stageplaatsen uit te kijken). Een praktijkstage van minder dan zes maanden wordt door het beroepenveld, de stageplaatsen en de studenten als onvoldoende ervaren. De studenten vinden een goede praktijkstage ook een van de meest formatieve onderdelen van hun opleiding en voor velen vormt het een belangrijk orintatiemoment voor hun verdere loopbaan. Vrijwillige uitloop gaat ten koste van de studenten (die hiervoor zelf moeten betalen). Om deze redenen worden de huidige masterprogrammas als minder bevredigend ervaren door de commissieleden, door de opleidingen en door de studenten. Beslissingen over een eenjarig dan wel tweejarig masterprogramma zijn tegen de achtergrond van het bovenstaande urgent.
QANU / Psychologie
1
3.4.
Goedekwaliteitbinnengegevenkaders
Mede als gevolg van het feit dat de commissie internationaal was samengesteld kon worden vastgesteld dat de opleidingen Psychologie binnen de gegeven kaders een behoorlijke kwaliteit weten te bereiken. Terwijl er in vergelijking met omringende landen sprake is van een kortere programmaduur, wordt er doorgaans toch een verantwoorde kwaliteit van afgestudeerden bereikt. De iets langere duur van een studiejaar en de aandacht voor activerende werkvormen spelen hierbij wellicht een belangrijke rol. Afgaande op de scripties die de commissie heeft kunnen inzien mag worden vastgesteld dat er in een ruime meerderheid van de gevallen sprake is van aanzienlijke kwaliteit van de eindwerken van de verschillende opleidingen. Voorzover er hier en daar sprake is van een uitzondering op deze constatering kunnen zoals gezegd het expliciteren van de aan te leggen criteria en het inschakelen van een tweede, onafhankelijke beoordelaar een en ander in gunstige zin benvloeden. De indrukken die de commissie heeft van het studiemateriaal en de examenopgaven ondersteunen de conclusie dat het bereikte kennisniveau en het verworven niveau van vaardigheidsbeheersing alleszins voldoet aan de eisen die in dit kader gesteld zouden moeten worden. Uiteraard moet hierbij worden aangetekend dat het resultaat van een vierjarige opleiding (3+1) niet zonder meer mag worden vergeleken met het resultaat van een vijfjarige opleiding (3+), die in een groot aantal andere Europese landen gebruikelijk is. Ondanks de goede kwaliteit van de opleiding zoals die door de commissie werd vastgesteld is een enkele kanttekening op zijn plaats: De indruk is dat er een tendens is om bij de examinering in de eerste studiejaren te kiezen voor multiplechoicetoetsen, terwijl in latere studiejaren meer nadruk wordt gelegd op open vragen. De commissie bepleit om ook in de eerste studiejaren de studenten uit te dagen met open vragen. De commissie heeft de indruk dat het beleid met betrekking tot de kwaliteit van examens van opleiding tot opleiding verschilt (bijvoorbeeld tweede, onafhankelijke beoordelaar, beoordeling toetsvragen vooraf door collegas, feedback naar studenten achteraf, beroepsprocedures). Overleg om al te grote verschillen weg te werken is naar het oordeel van de commissie wenselijk. Geconstateerd is dat de intensiteit van de begeleiding van theses tussen opleidingen nogal kan variren: van een grote bereikbaarheid van de begeleid(st)er enerzijds tot een drietal begeleidingsmomenten anderzijds. De commissie is van mening dat het zinvol is na te gaan welke begeleiding gemiddeld noodzakelijk is om tot een verantwoorde thesis te komen. Niet in alle gevallen is er een duidelijk verschil tussen niveau en kwaliteit van de bachelorthesis en niveau en kwaliteit van de masterthesis. Dit is mede een gevolg van de geformuleerde eisen: individueel product of product van een groep, al dan niet empirisch onderzoek, door de student verzameld materiaal of secundaire analyse, enzovoort Hoewel alle varianten wellicht verdedigbaar zijn helpen expliciete criteria bij de gemaakte keuze. Daarbij heeft de commissie een lichte voorkeur voor empirisch onderzoek als eindscriptie. De beoordeling van theses en scripties kan in een aantal gevallen verder worden geoptimaliseerd door het expliciteren van de aan te leggen criteria, het invoeren van beoordelingsschemas en het inzetten van een tweede, onafhankelijke beoordelaar. Hierdoor kan het aantal minder begrijpelijke beoordelingen van theses zoals die nu werden geconstateerd wellicht worden geminimaliseerd.

QANU / Psychologie
Minder duidelijk is of een toetreding tot de arbeidsmarkt voor afgestudeerde bachelors in de psychologie mogelijk is. De heterogeniteit van de praktijk, het academische karakter van de opleiding Psychologie en concurrerende opleidingen buiten de universiteit rechtvaardigen hier enige twijfels. De meeste opleidingen gaan ervan uit dat een bacheloropleiding wordt gevolgd door een masteropleiding.
Zoals elders in dit rapport is vermeld heeft de visitatiecommissie niet expliciet aandacht besteed aan de gewenste studieduur, omdat dit vraagstuk was voorgelegd aan een aparte commissie (commissie Levelt), die hierover inmiddels een advies heeft uitgebracht. Naar het oordeel van de visitatiecommissie voldoen de bestaande opleidingen Psychologie in ieder geval aan de eisen die binnen de gegeven kaders redelijkerwijze kunnen worden gesteld. Niettemin is ook duidelijk dat de bestaande kaders in een aantal opzichten knellen om de masteropleidingen optimaal uit te voeren. Er moet nogal wat worden gepropt in het ene studiejaar dat voor de meeste masteropleidingen beschikbaar is om tot een aanvaardbaar resultaat te komen. Ook de vergelijkbaarheid met internationale oplossingen is hier in het geding. 3.5. Doelstellingen
Met veel waardering heeft de commissie kennisgenomen van het feit dat alle opleidingen Psychologie beschikken over zeer uitvoerige beschrijvingen van de doelstellingen van de verschillende programmas. Deze doelstellingen zijn op een heldere manier gerelateerd aan de Dublin-descriptoren die op internationaal niveau worden beschouwd als richtinggevend bij het formuleren van doelstellingen. Deze relatering aan de Dublin-descriptoren maakt ook op overtuigende wijze duidelijk dat er sprake is van doelstellingen op een niveau dat vereist is voor het wetenschappelijk onderwijs. Duidelijk is dat er in de Kamer Psychologie van de VSNU en met het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) een vruchtbaar overleg heeft plaatsgevonden over de wenselijke doelstellingen. De commissie is van mening dat de doelstellingen van de opleidingen Psychologie een voorbeeld zouden kunnen zijn voor het formuleren van doelstellingen voor andere opleidingen. Mede op deze grond heeft de commissie de beoordelingscategorie goed bij dit onderwerp op ruime schaal gehanteerd. De commissie heeft dan ook vastgesteld, dat de formulering van de domeinspecifieke eisen van de doelstellingen in vergelijking met de vorige visitatie sterk is verbeterd: ze zijn gebaseerd op overleg met vakgenoten en er is aansluiting gevonden bij internationale standaarden. De internationale verankering van de doelstellingen en een belangrijke mate van gemeenschappelijkheid die onderling overeengekomen is, zorgen ervoor dat het onderwerp doelstellingen een stevige en overtuigende basis legt onder de opleidingen Psychologie binnen het wetenschappelijk onderwijs. Deze onderlinge afstemming betekent overigens niet dat er voor de afzonderlijke opleidingen geen mogelijkheden meer zouden zijn om eigen accenten te formuleren en na te streven. Het bestuderen van de verschillende opleidingsrapporten zal laten zien dat er binnen de geformuleerde doelstellingen op een verantwoorde manier accentverschillen kunnen worden aangebracht. De mogelijkheid van opleidingen om binnen de algemeen aanvaarde kaders een eigen identiteit te ontwikkelen wordt door de commissie positief beoordeeld als voorbeeld van een verdere differentiatie binnen het wetenschappelijk onderwijs.
QANU / Psychologie
3
3.6.
Programma
Hoewel de doelstellingen uiteraard richtinggevend zijn voor de programmering van het onderwijs kan toch worden geconstateerd dat er in de praktijk een boeiende variatie aan programmas is ontstaan. Er is sprake van verschillende concepten voor het onderwijs: van traditionele programmas tot probleemgestuurd onderwijs en activerend onderwijs. Er is sprake van verschillende programmeringswijzen: van een blokkenstructuur tot semesterindelingen. Er is sprake van verschillende verdelingen in verantwoordelijkheid: van een over groepen verdeelde verantwoordelijkheid tot een meer centraal gelegde verantwoordelijkheid. Er is sprake van een variatie in werkvormen en toetsvormen waarin van opleiding tot opleiding andere accenten zijn aangebracht. Toch maken de verschillende programmas in grote lijnen een overtuigende indruk: de samenhang tussen doelstellingen en inhoud is adequaat, de kwaliteit van werkvormen en toetsvormen is voldoende overtuigend, over de studeerbaarheid worden nauwelijks klachten gemeld, de studenten zijn over het algemeen tevreden over de aangeboden programmas en naar het oordeel van de commissie zijn de bereikte resultaten voldoende. Het geheel van de programmas overziende kan worden geconcludeerd dat vergelijkbare doelstellingen op verschillende manieren en langs verschillende wegen kunnen worden bereikt. Ook met betrekking tot de instroom van studenten, de gerealiseerde studielast, de omvang van de vereiste studielast zijn er verschillen tussen opleidingen. Naar het oordeel van de commissie geven deze verschillen echter geen aanleiding om te concluderen dat de een of andere opleiding onaanvaardbare keuzen heeft gemaakt. Hoewel de algemene indruk van de programmas overwegend positief is, wil de commissie toch enkele kanttekeningen maken: De commissie heeft geconstateerd, dat de mogelijkheid om te voldoen aan de basisaantekening psychologische diagnostiek (BAPD) niet in alle programmas aanwezig is. De commissie betreurt dit en adviseert om deze mogelijkheid alsnog te realiseren. Ook voor andere opleidingen dan de klinische richting neemt het belang van de genoemde basisaantekening toe. De commissie oordeelt positief over het feit dat een aantal instellingen gekozen heeft voor de mogelijkheid om het onderwijs in methodenleer en statistiek de contextualiseren. De indruk is dat dit leidt tot een betere inpassing van genoemde vakken in het programma. Statistiek en methodenleer verliezen hierdoor enigszins hun traditionele karakter van struikelvak. De commissie vindt het positief dat er bij de meeste opleidingen aandacht wordt besteed aan ontwikkeling van kwalificaties op het het gebied van onderzoeksethiek. Minder positief vindt zij het feit dat de aandacht voor beroepsethische kwalificaties bij de meeste opleidingen nog onderbelicht is. De commissie heeft in een enkel geval gezien dat dit ook anders kan. Meer aandacht voor de beroepsethiek zou zij alle opleidingen willen aanraden. De commissie oordeelt positief over het initiatief van sommige opleidingen om specifieke honoursprogrammas in te richten. Specifieke aandacht voor de betere studenten wordt hiermee gerechtvaardigd naast specifieke aandacht voor de minder getalenteerde studenten. Eerder werd gesteld dat de studielast binnen de masterprogrammas relatief groot is, terwijl de studielast binnen de bachelorprogrammas in een aantal gevallen hoger zou mogen zijn. Een goede bewaking van de studielast wordt dan ook door de commissie aanbevolen. Gepleit werd eveneens voor een goede balans tussen open en gesloten toetsvragen in alle fasen van de opleiding.
QANU / Psychologie
4
De commissie heeft vastgesteld dat er over de lengte van praktijkstages verschillende opvattingen bestaan bij de opleidingen enerzijds en de stageinstellingen anderzijds. De commissie is van mening dat studenten niet de dupe mogen zijn van dit verschil in inzicht. De commissie adviseert dan ook na te gaan of dit probleem door overleg kan worden opgelost. Vastgesteld is dat er variatie is in de omvang van bacheloren mastertheses in een niet altijd voor de hand liggende zin. De commissie is van mening dat een masterthesis aan hogere eisen dient te voldoen dan een bachelorthesis. Dit geldt in ieder geval voor het niveau, de vereiste studieinspanning en de aan te leggen kwaliteitscriteria. Op een aantal punten die in dit verslag zijn vermeld zou een verdere samenwerking tussen opleidingen tot goede resultaten kunnen leiden. Zo heeft de samenwerking van enkele opleidingen geleid tot studiemateriaal, dat in de vorm van ZAPs (Zeer Actieve Psychologie, ontwikkeld aan de UT en EUR) en ViPs (Vaardigheden in Psychodiagnostiek, ontwikkeld aan de EUR, OUNL en UT) uitstekend kan worden ingezet in de opleidingsprogrammas. Inzetvanpersoneel
3.7.
Onder meer als gevolg van de invoering van de bachelor-masterstructuur heeft een aantal opleidingen besloten om de bestaande programmas grondig te herzien. In een aantal gevallen werden opleidingen daarbij geholpen door het feit dat er tevens sprake was van een brede verjonging van het in te zetten personeel. In een enkel geval werd deze verjonging beleidsmatig versterkt. Opmerkelijk is dat er enkele ingrijpende herzieningen van programmas zijn gerealiseerd. Hier staat tegenover dat de commissie ook voorbeelden heeft gezien van programmas waarbij de invoering van de bachelor-masterstructuur alleen maar tot enkele marginale veranderingen heeft geleid. Ingrijpende veranderingen noch marginale veranderingen hebben geleid tot programmas die niet aan de te stellen eisen zouden voldoen. Vergeleken met de vorige visitatie valt op dat het aantal gepromoveerde stafleden is toegenomen. Bij de opleidingen zijn er verschillen te constateren ten aanzien van de inzet van personeel dat in hoofdzaak tot taak heeft het onderwijs te verzorgen. Sommige opleidingen zijn van mening dat ieder staflid n onderwijstaken n onderzoekstaken moet uitvoeren, andere opleidingen kiezen ervoor een aantal stafleden in hoofdzaak te belasten met onderwijstaken. Ook hier kunnen er voor beide beleidslijnen goede argumenten worden aangevoerd. In dit verband wil de commissie erop wijzen, dat de medewerking van toponderzoekers aan de opleiding van groot belang is voor de kwaliteit van het onderwijs en vooral ook voor het aanzien van de opleiding in het buitenland. Nederland heeft in dat verband bij de psychologie enkele voortreffelijke voorbeelden, zoals afgeleid kan worden uit de visitatie van het onderzoek. De commissie heeft op dit punt geen differentiatie tussen de universiteiten weten aan te brengen, hoewel zij zich ervan bewust is dat bij een aantal universiteiten meer toponderzoekers werkzaam zijn dan bij andere universiteiten. Op te merken is verder dat er enige variatie is in de aangegeven staf-studentratio. Voor een deel kan dit een gevolg zijn van een verschillende definitie van de relevante componenten, voor een deel is het een uiting van een verschil in beleid binnen de instelling. Het is te betreuren dat nauwkeurige vergelijkingen van de staf-studentratio nagenoeg onmogelijk zijn vanwege verschillen in definiring. Mede daardoor kan dan ook niet ondubbelzinnig worden vastgesteld, wat de precieze betekenis is van een in de zelfstudie aangegeven staf-studentratio. Vragen zijn
onder meer: welke studenten zijn meegeteld? Welke onderdelen van de docententaak zijn in de telling opgenomen? Welke datum is als teldatum genomen? Welke docenttaken zijn als onderwijstaken gedefinieerd? Met betrekking tot de staf-studentratio vraagt de commissie zich af op welke manier de relatie tussen de inmiddels ingestelde numerus fixus en een daarbij behorende staf-studentratio door de verschillende opleidingen wordt vastgesteld. De commissie is ervan overtuigd dat de kwaliteit van het ingezette personeel bij de verschillende opleidingen Psychologie voldoende is. Die overtuiging kan enerzijds worden gebaseerd op de kwalificaties die docenten hebben verworven, diezelfde overtuiging wordt echter ook ondersteund door het oordeel van de studenten over kwaliteiten, bereikbaarheid en inzet van docenten. Op te merken is dat verschillende opleidingen van het docerend personeel verwachten dat ze een basiskwalificatie onderwijs behalen. Ook beschikken verschillende universiteiten over mogelijkheden om docenten didactische scholing aan te bieden wanneer daaraan behoefte bestaat. De commissie oordeelt positief over deze mogelijkheden tot scholing en bijscholing. 3.8. Voorzieningen
Op het punt van de voorzieningen kunnen er in vergelijking met de vorige visitatie duidelijke verbeteringen worden vastgesteld. De mogelijkheden op ICT-gebied zijn in belangrijke mate toegenomen. Dit geldt niet alleen voor het aantal computers dat voor studenten beschikbaar is. Het geldt ook voor de inzet van ICT door docenten bij het verzorgen van het onderwijs en het geldt ook voor een toename van de mogelijkheden om getraind te worden in het kunnen inzetten en toepassen van ICT. Onder ICT moet in dit verband ook worden verstaan de verbreding van mogelijkheden voor het raadplegen van internet. In dit verband mogen de eerder genoemde ZAPs en ViPs nog wel eens in herinnering worden gebracht. De commissie vindt dit een goed voorbeeld. Er is ook een aanzienlijke verbetering te constateren op het punt van de laboratoriumvoorzieningen. In sommige gevallen is geavanceerde apparatuur beschikbaar met behulp waarvan studenten activiteiten kunnen ondernemen ten behoeve van thesis en/of scriptie. Verschillende opleidingen streven naar meer activerende werkvormen in het onderwijs. In dit verband werd enkele keren in de gesprekken opgemerkt dat er voor deze werkvormen te weinig kleine werkgroepruimten beschikbaar zijn. Overigens heeft de commissie ook in dit opzicht goede voorbeelden gezien van opleidingen die erin zijn geslaagd de ruimten op het didactische concept af te stemmen. Onder het onderwerp voorzieningen wordt ook gesproken over studiebegeleiding. De commissie heeft de indruk dat de opleidingen zich in toenemende mate realiseren dat een goed opgezette studiebegeleiding de resultaten van studenten binnen de opleiding in belangrijke mate kan verbeteren. Het tijdig signaleren van achterstanden, het bieden van aanvullende trainingen, het regelmatig geven van terugkoppeling, het meedenken met de student zijn evenzoveel mogelijkheden om vertragingen en onnodige uitval te voorkomen. De opleidingen besteden hieraan meer en meer aandacht. Ook het bindend studieadvies (BSA) dat door een aantal opleidingen is ingesteld, heeft tot doel de studieresultaten te verbeteren. Het verdient aanbeveling om te onderzoeken of het ingestelde bindend studieadvies feitelijk leidt tot de resultaten die men daarvan verwacht. Beperkte gegevens van eerste resultaten op dit gebied rechtvaardigen op dit moment nog geen definitieve conclusies, maar het bindend studieadvies is nog niet zolang geleden ingevoerd. Onderzoek in deze acht de commissie uitermate wenselijk.
6
QANU / Psychologie
De commissie heeft geconcludeerd dat over het algemeen de beschikbare voorzieningen bij de verschillende opleidingen aan de maat zijn. 3.9. Internekwaliteitszorg
Ook op het punt van de interne kwaliteitszorg is er sprake van verschillen tussen de opleidingen. Gezien de relatief geringe omvang van een opleiding en gezien de gemakkelijke contacten tussen studenten en docenten is er in enkele gevallen geen grote behoefte aan een omvangrijke en gesystematiseerde interne kwaliteitszorg. In andere gevallen is er sprake van een goed doordacht systeem van interne kwaliteitszorg met uitgewerkte procedures en nauwkeurige tijdschemas. Ook is er sprake van een verschillend tempo waarin de gewenste verbeteringen tot stand worden gebracht. In het algemeen kan worden gesteld dat er sprake is van een intensivering van de aandacht voor de interne kwaliteitszorg, vergeleken met de visitatie van enkele jaren geleden. Verschillen zijn er ook in de mate waarin het beroepenveld, de alumni, de studenten en de medewerkers worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg. Ook hier is sprake van een toenemende intensivering, vooral van de betrokkenheid van medewerkers en studenten. Bij de meeste opleidingen is de betrokkenheid van alumni en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg nog erg beperkt. Bij de interne kwaliteitszorg spelen ook opleidingscommissies en examencommissies een belangrijke rol. De commissie heeft veel variatie gezien in de vormgeving van deze commissies. Er is sprake van afzonderlijke commissies voor de verschillende opleidingsprogrammas, maar er zijn ook commissies die een taak hebben voor alle georganiseerde opleidingsprogrammas. Er zijn commissies die uitsluitend uitvoerende taken hebben, maar ook commissies die verantwoordelijk zijn voor beleidsvoorbereiding en advisering aan bestuurlijke instanties. De indruk is dat er nog wel eens sprake is van ad-hoc oplossingen bij taken en samenstelling van opleidings- en examencommissies. De visitatiecommissie is van mening dat n opleidings- en/of examencommissie voor meerdere opleidingsprogrammas minder wenselijk is. Korte communicatielijnen en informele contacten zijn van bijzonder belang. Ze kunnen de noodzaak van een gesystematiseerde interne kwaliteitszorg enigszins relativeren. Houdt men rekening met de hierboven genoemde verschillen tussen opleidingen dan mag de conclusie zijn, dat de opleidingen Psychologie op een toenemend intensieve, verantwoorde manier aandacht geven aan de interne kwaliteitszorg, passend bij de mogelijkheden van de eigen opleiding. 3.10. Resultaten Op het punt van de bereikte resultaten verschillen de opleidingen Psychologie van elkaar. Op basis van de bestudeerde theses en scripties heeft de commissie vastgesteld dat er verschillen zijn in de kwaliteit van de gerealiseerde scripties. Voor een deel is dit een gevolg van de programmatische keuzen die door de opleidingen zijn gemaakt. Ook het aantal toegekende studiepunten en de intensiteit van de begeleiding spelen hierbij een rol. Naast de verschillen tussen opleidingen zijn er ook verschillen binnen opleidingen. Procedures die nog niet in alle opzichten duidelijk zijn, individuele opvattingen van docenten en specialisatierichtingen spelen hierbij een rol. Ook komt het voor dat de aan te leggen criteria slechts in algemene termen zijn vastgelegd en dat specifieke beoordelingsschemas ontbreken. Naar het oordeel van de
commissie zijn de geconstateerde verschillen over het algemeen niet van dien aard dat er sprake zou zijn van een onaanvaardbaar laag niveau. Ook zijn er verschillen in de bereikte rendementen. Hierbij is echter niet altijd duidelijk of de gegeven rendementscijfers onderling vergeleken mogen worden. Niet altijd is aangegeven op welke manier de rendementscijfers tot stand zijn gekomen. Welke studenten zijn in de beschouwing betrokken? Zijn de studenten die na korte tijd vertrokken zijn wel of niet meegeteld? Wat is er gebeurd met de recidivisten? Hoe worden studenten die van andere opleidingen instromen meegeteld? Het is onzeker of dergelijke vragen in alle gevallen op eenzelfde manier werden beantwoord. Het vergelijken van rendementscijfers wordt hierdoor een moeilijk punt. Naar het oordeel van de commissie is het wenselijk dat rendementen op een eenduidige manier worden gepresenteerd, al was het alleen maar om te voorkomen dat er op basis van de verstrekte cijfers verkeerde conclusies worden getrokken. De commissie heeft kunnen vaststellen dat de opleidingen Psychologie aandacht besteden aan het verhogen van de rendementen: de invoering van activerend onderwijs, het intensiveren van de studiebegeleiding, het bindend studieadvies, de numerus fixus, het verminderen van het aantal herkansingsmogelijkheden, zijn voorbeelden van maatregelen die bij opleidingen Psychologie werden genomen. In dit verband vindt de commissie het wenselijk dat wordt onderzocht welk effect de verschillende maatregelen hebben op de feitelijk bereikte rendementen. Tegelijkertijd kan worden geconstateerd dat verschillen tussen opleidingen kunnen leiden tot aanzetten voor verbeteringen. Wanneer bepaalde vakken een struikelblok vormen bij de ene opleiding en niet bij een vergelijkbare opleiding elders kan er informatie worden uitgewisseld. Geconstateerde verschillen zijn overigens naar het oordeel van de commissie ook hier niet van dien aard dat er ook gesproken zou moeten worden van onaanvaardbare of onvoldoende resultaten. Hoewel het in een aantal gevallen beter zou kunnen, is er geen aanleiding om te stellen dat de een of andere opleiding geen verdedigbaar en aanvaardbaar resultaat behaalt. Opmerkelijk is wel zoals gezegd dat een overtuigende vergelijking van resultaten moeilijk uit te voeren is, omdat niet altijd duidelijk is of de gehanteerde grootheden op eenzelfde manier werden gedefinieerd. Nader onderzoek op dit punt zou in ieder geval moeten worden overwogen. 3.11. Suggestiesenwensen Het spreekt vanzelf dat er met betrekking tot de opleidingen Psychologie suggesties ter verbetering geformuleerd kunnen worden. Voor een eventuele agenda voor de komende jaren wil de commissie de volgende suggesties aanreiken: Het is wenselijk om rendementen en rendementsverschillen zo nauwkeurig mogelijk te analyseren. Verschillen worden nu weliswaar aangetroffen en mogelijke veronderstellingen daaromtrent worden ook geformuleerd, maar eenduidige conclusies op basis van goede analyses zijn niet beschikbaar. b. Het is wenselijk om de verdeling van studiepunten nader te bestuderen. Er zijn in dit opzicht verschillen tussen de opleidingen, die niet altijd te herleiden zijn tot de voorgeschreven studiestof. Uniformering zou hierbij niet het beoogde doel moeten zijn, maar een zekere vergelijkbaarheid zou ook in het kader van studievoorlichting functioneel zijn.
a.
Het is wenselijk om bij de beoordeling van theses en scripties in alle gevallen een tweede, onafhankelijke beoordelaar in te zetten. Vastgesteld kan worden dat bij het beoordelen van eindscripties van de bacheloren masteropleiding niet altijd sprake is van eenduidige, expliciete criteria. Een tweede, onafhankelijke beoordelaar zou eraan kunnen bijdragen dat beoordelingen geen onbedoelde variatie laten zien. d. Het is wenselijk om onder meer op het gebied van de inzet van ICT te streven naar verdere vormen van samenwerking tussen opleidingen. De commissie heeft kunnen vaststellen dat het beperkte aantal vormen van samenwerking dat inmiddels kon worden gerealiseerd positieve effecten heeft op de kwaliteit van de opleidingen, bijvoorbeeld bij de vormgeving van studiemateriaal. Een uitbreiding van deze samenwerking biedt goede perspectieven. e. Het is wenselijk dat de opleidingen aandacht besteden aan de relatie met de beroepspraktijk. Opmerkelijk is dat er niet altijd sprake is van een (praktijk)stage. Wellicht is dit een gevolg van de expliciete nadruk op onderzoek of het gevolg van de eenjarige duur van de masteropleiding. Naar het oordeel van de commissie ondersteund door gesprekken met de studenten is een praktijkstage een belangrijk onderdeel van de toegepaste specialisaties binnen de masteropleiding Psychologie. f. Het is wenselijk om een goed contact te onderhouden met het beroepenveld en de afgestudeerden van de eigen opleiding. De commissie heeft vastgesteld dat er niet in alle gevallen sprake is van een alumnibeleid, terwijl ook de contacten met het beroepenveld van opleiding tot opleiding verschillen. Beide groepen zijn naar het oordeel van de commissie van veel belang om de opleiding bij de tijd te houden. g. Overleg tussen opleidingen Psychologie is wenselijk om overgangen naar masteropleidingen van andere opleidingen Psychologie niet onnodig ingewikkeld te maken. Bij de huidige vormgeving is een streven naar mobiliteit minder goed te realiseren. 3.12. Totslot De visitatiecommissie is van mening dat alle opleidingen Psychologie in Nederland voldoen aan de basiskwaliteit zoals die door de NVAO is geformuleerd. Gelukkig zijn er tussen de opleidingen accentverschillen en daarbij vindt de commissie sommige oplossingen aantrekkelijker dan andere. De commissie komt bij de beoordeling van de elf bacheloropleidingen Psychologie en de reguliere daarop aansluitende masteropleidingen Psychologie bij de zes te beoordelen onderwerpen tot de kwalificatie: voldoende.
c.
QANU / Psychologie
9
30
QANU / Psychologie
DEELII:OPLEIDINGSRAPPORTEN
QANU / Psychologie
31
3
QANU / Psychologie
1.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderSocialeWetenschappenaandeErasmus UniversiteitRotterdam
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychology 66604 Master wo 60 Voltijd Rotterdam 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Rotterdam 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 1 en september 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. W. Everaerd, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; prof. dr. M. van Vugt, lid; V.M. de Vries BSc, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
1.0.
De opleidingen Psychologie zijn ondergebracht binnen de Faculteit der Sociale Wetenschappen. Dit is een van de zeven faculteiten van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Binnen de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW) wordt onderwijs en onderzoek verricht op het gebied van de Bestuurskunde, Sociologie en Psychologie. Het Instituut voor Psychologie draagt binnen de FSW zorg voor de bacheloren masteropleiding Psychologie. De decaan van de FSW heeft de verantwoordelijkheid voor het onderwijs gemandateerd aan de opleidingsdirecteur. Het Instituut voor Psychologie heeft een dagelijks bestuur dat de opleidingsdirecteur bijstaat bij de uitvoering van het programma. Het dagelijks bestuur bestaat uit de gewone hoogleraren en uniQANU / Psychologie / EUR 33
versitair hoofddocenten, de voorzitter van de examencommissie, de cordinatoren van het eerste en tweede bachelorjaar en de instituutscordinator. De verantwoordelijkheid voor het onderzoek binnen het Instituut voor Psychologie is gemandateerd aan de onderzoeksdirecteur. 1.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloren masteropleiding Psychologie zijn in 001 respectievelijk 004 gestart als nieuwe opleidingen. De Erasmus Universiteit Rotterdam heeft in het verleden geen ongedeelde opleiding Psychologie aangeboden. 1.2. Hetbeoordelingskader
1.2.1. Doelstellingenopleiding
F1:Domeinspecifiekeeisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk).
De Rotterdamse universiteit hanteert als motto voor het onderwijs Denken met opgestroopte mouwen: n oog op de ontwikkeling van kennis, het ander op toepassing. Hierbij geldt dat wetenschap en haar toepassing hand in hand gaan en de opleidingen in Rotterdam zich richten op belangrijke maatschappelijke problemen en hun oplossing. Dit motto is richtinggevend geweest voor de inrichting van de bacheloren masteropleiding Psychologie. Zij beogen bij studenten zowel theoretisch gemotiveerde verbeeldingskracht als ambachtelijkheid te bewerkstelligen. Een derde doelstelling bij de start van de opleidingen was om meer studenten de eindstreep te laten bereiken dan elders in het hoger onderwijs gebruikelijk is. Bachelor In de zelfstudie is de doelstelling van de bacheloropleiding als volgt omschreven: Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, inzichten en vaardigheden bij te brengen op het gebied van de Psychologie, dat de afgestudeerde in staat is tot het vervullen van een functie op de arbeidsmarkt op Bachelorniveau en in aanmerking komt voor een Masteropleiding, ten minste op het gebied van de psychologie. Deze algemene doelstelling is nader gespecificeerd in de volgende eindkwalificaties (bron: zelfstudie). De afgestudeerde bachelor: 1. heeft declaratieve kennis van de belangrijkste theorien, empirische bevindingen, en methoden van de psychologie als geheel en haar subdisciplines: de functieleer, de biologische psychologie, de persoonlijkheidspsychologie, de sociale psychologie, de ontwikkelingspsychologie; . heeft declaratieve kennis van de drie verschillende perspectieven die de psychologie kenmerken: het evolutionair-genetische perspectief, het cognitief-psychologische perspectief
34 QANU / Psychologie / EUR
3. 4. 5. 6. 7. 8.
9. 10. 11.
en het biologisch-psychologische perspectief; heeft declaratieve en procedurele kennis van de toepassingen van de psychologie op het terrein van geestelijke gezondheidszorg en psychopathologie, arbeid en organisatie, en onderwijs en ontwikkeling; kan psychologische kennis in een historisch en filosofisch perspectief plaatsen; heeft declaratieve en procedurele kennis van de belangrijkste onderzoeksmethoden van de psychologie, van de statistiek en van de testtheorie op een niveau dat het interpreteren van de meeste psychologische onderzoeksliteratuur mogelijk maakt; beheerst beroepsvaardigheden op een basisniveau; heeft een globale kennis van de drie praktijkvelden: structuur, belangrijkste problemen, activiteiten van psychologen in die velden; heeft ter voorbereiding op een mogelijk te kiezen masterprogramma verdiepende kennis en inzicht op een van de volgende vier gebieden: Arbeids- en Organisatiepsychologie, Klinische en Gezondheidspsychologie, Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie, Biologische en Cognitieve Psychologie; is in staat een wetenschappelijke vraagstelling door middel van literatuuronderzoek en eenvoudig empirisch onderzoek te beantwoorden; heeft enig besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel clinten als proefpersonen; heeft een zelfkritische houding.
De opleiding is van mening dat een driejarige bacheloropleiding geen civiel effect kan hebben. Indien studenten als wetenschappelijk onderzoeker of als professioneel psycholoog willen werken, is een masterdiploma volgens de opleiding noodzakelijk. De bachelor-masterstructuur wordt hier als n geheel beschouwd. Daarbij wordt in het laatste deel van de bacheloropleiding reeds een start met het specialisatietraject gemaakt. In de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding wordt een onderscheid gemaakt tussen declaratieve en procedurele kennis. Declaratieve kennis wordt opgevat als kennis van hoe een domein in elkaar zit: theorien, empirische bevindingen, feiten (weten dat); procedurele kennis omvat kennis van hoe te handelen in relevante situaties (weten hoe). Master Met de masteropleiding wordt beoogd zodanige kennis, inzichten en vaardigheden bij te brengen op het gebied van de psychologie, dat de afgestudeerde in staat is tot een zelfstandige beroepsuitoefening en in aanmerking komt voor instroom in vervolgopleidingen en voor de beroepspraktijk en voor een vervolgopleiding tot wetenschappelijk onderzoeker. Deze doelstelling is gespecificeerd in de volgende eindkwalificaties (bron: zelfstudie). De afgestudeerde master: 1. heeft declaratieve en procedurele kennis van het gekozen specialisatiedomein op een geavanceerd niveau; . heeft declaratieve en procedurele kennis van onderzoeksmethoden en statistiek op een geavanceerd niveau; 3. heeft zelfstandig wetenschappelijk onderzoek verricht en daarover gerapporteerd (zo mogelijk in de vorm van een artikel dat kan worden aangeboden aan een internationaal tijdschrift); 4. beheerst specialistische beroepsvaardigheden op het gebied van diagnostiek en interventie. Daarmee kan worden voldaan aan de eisen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek
QANU / Psychologie / EUR 35
van het NIP (deze eindkwalificatie geldt niet voor de richting Biologische en Cognitieve Psychologie); 5. heeft kennis en inzicht in de beroepsethische code van het NIP. Bachelor en Master De opleidingen betogen dat de eindkwalificaties van de bacheloren de masteropleiding aansluiten bij de nationale eisen zoals deze zijn geformuleerd in het disciplineprotocol dat werd gehanteerd bij de vorige onderwijsvisitatie (000) en het huidige domeinspecifieke referentiekader dat voor deze visitatieronde is vastgesteld. Verder sluiten ze aan bij de eisen die door de beroepspraktijk worden gesteld voor de toekenning van de BAPD van het NIP en indien studenten in het derde jaar van de bacheloropleiding kiezen voor de specialisatie Klinische en Gezondheidspsychologie bij de vervolgopleiding tot gezondheidszorgpsycholoog. Voor de masteropleiding wordt in de zelfstudie beschreven dat deze eindkwalificaties ook aansluiten bij de internationale eisen zoals die gesteld zijn aan masteropleidingen Psychologie door de European Federation of Professional Psychologists Associations (EFPA). Een verschil betreft de duur van de masteropleiding. Deze is in Nederland een jaar, terwijl bij het Europese psychologiediploma wordt uitgegaan van een tweejarige masteropleiding. Om die reden begint de specialisatiefase in Rotterdam reeds in de laatste fase van de bacheloropleiding. Tot slot geven de opleidingen aan dat de eindkwalificaties van de studenten die de specialisatie Arbeids- en organisatiepsychologie hebben gekozen, aansluiten bij het internationaal geaccepteerde referentiemodel van het European Network of Organisational and Work Psychologists. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren voor de masteropleiding. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De eindkwalificaties zijn opgesteld vanuit een orintatie op internationale (EFPA) en nationale (domeinspecifiek referentiekader) ontwikkelingen in de wetenschapsbeoefening op het terrein van de psychologie. Zij sluiten daarmee aan bij de eisen die door vakgenoten worden gesteld. De commissie vindt de doelstelling en eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding vrij traditioneel voor opleidingen binnen de Psychologie. Dit valt de commissie des te meer op in het licht van het feit dat de opleiding recentelijk is gestart. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
F2:Niveau:BachelorenMaster De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master.
In de zelfstudie relateert de opleiding de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding aan de omschrijving van een eerste en tweede fase van psychologie-opleidingen zoals gegeven in het EFPA-rapport (zie F1). Deze sluiten aan bij de richtlijnen voor het niveau van een bachelor
en master volgens de Europese maatstaven. Binnen deze Europese algemene omschrijving is de eerste fase (bachelor) gericht op de basiskennis van de verschillende subdisciplines en de belangrijkste theorien en technieken van de psychologie en legt de basis voor psychologische en onderzoeksvaardigheden. Deze fase leidt niet tot zelfstandig werken in een psychologische beroepspraktijk. Het eindniveau van de masteropleiding biedt volgens de EFPA beschrijving de basis voor zelfstandige wetenschapsbeoefening of professioneel werken in de psychologische beroepspraktijk. Deze fase kan ongedifferentieerd zijn: gericht op onderzoeksvaardigheden voor verder (promotie)onderzoek of een algemene psychologische beroepspraktijk, of gedifferentieerd zijn: gericht zijn op een specifieke onderzoeks- of beroepspraktijk in een van de specialisaties van de psychologie. De Rotterdamse masteropleiding Psychologie sluit aan bij deze laatste, een gedifferentieerde tweede fase. Zij biedt hiertoe de richtingen Klinische en Gezondheidspsychologie; Arbeids- en Organisatiepsychologie; Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie; en Biologische en Cognitieve Psychologie aan. Daarnaast relateert de opleiding de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding als volgt aan de Dublin-descriptoren. Bachelor De Dublin-descriptor Kennis en inzicht komt tot uitdrukking in de eindkwalificaties 1 tot en met 8. De Dublin-descriptor Toepassen kennis en inzicht komt vooral tot uitdrukking in de eindkwalificaties 3, 5, 6 en 9. De Dublin-descriptor Oordeelsvorming komt binnen het programma tot uitdrukking via het probleemgestuurd onderwijs en verschillende practica en het schrijven van verslagen en de bachelorscriptie. De Dublin-descriptor Communicatie komt vooral tot uitdrukking in de eindkwalificaties 6, 9 en 10. De Dublin-descriptor Leervaardigheden komt impliciet bij alle eindkwalificaties tot uitdrukking en meer expliciet in eindkwalificatie 11. Master De Dublin-descriptor Kennis en inzicht komt vooral tot uitdrukking in de eindkwalificaties 1, , en 3. De Dublin-descriptor Toepassen kennis en inzicht komt vooral tot uitdrukking in de eindkwalificaties 1, , 3, en 4. De Dublin-descriptor Oordeelsvorming komt vooral tot uitdrukking in de eindkwalificatie 5. Daarnaast wordt oordeelsvorming gestimuleerd via de methodiek van probleemgestuurd onderwijs (zie F10) en het verrichten van empirisch onderzoek (eindkwalificatie 3). De Dublin-descriptor Communicatie komt voornamelijk tot uitdrukking in de eindkwalificaties 3 en 4. De Dublin-descriptor Leervaardigheden komt impliciet binnen alle eindkwalificaties tot uitdrukking. Deze impliceren dat afgestudeerden in aanmerking kunnen komen voor een promotietraject. Specifiek voor de specialisatie Klinische en Gezondheidszorgpsychologie geldt dat studenten in aanmerking kunnen komen voor de vervolgopleiding tot gezondheidspsycholoog. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bacheloren masteropleiding volgens de EFPA-beschrijving en de Dublin-descriptoren. Zij is op basis
van bovenstaande uiteenzetting en de toelichting daarop in de zelfstudie van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloren de masteropleiding voldoende aansluiten bij enerzijds de EFPA-beschrijving van de eerste en tweede fase van psychologie-opleidingen in Europa en anderzijds de internationaal algemeen erkende omschrijving van een bacheloren masteropleiding volgens de Dublin-descriptoren. Het niveau dat in de eindkwalificaties tot uitdrukking wordt gebracht past naar het oordeel van de commissie adequaat bij het niveau dat van een bachelor en master verwacht moet worden. In de bacheloropleiding ligt de nadruk op basiskennis en -vaardigheden en de master beheerst op de diverse gebieden de meer gespecialiseerde kennis en vaardigheden, op een geavanceerd niveau. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F3:OrintatieWO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een Bachelor en een Master in WO: De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een WO-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot tenminste n verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.
Voor de verbanden van de eindkwalificaties met de nationale en internationale eisen vanuit de wetenschappelijke discipline verwijst de opleiding naar de beschrijving bij F1. Zoals eerder vermeld beschouwt de opleiding het eindniveau van de bachelor niet als een niveau dat voldoende is voor zelfstandige wetenschaps- of praktijkbeoefening binnen het vakgebied van de Psychologie. De opleiding beoogt vooral studenten voldoende te kwalificeren voor doorstroom naar een masteropleiding Psychologie. De bacheloropleiding biedt toegang tot de masteropleiding Psychologie aan de EUR of elders. De zelfstudie meldt dat het zelfstandig kunnen verrichten van wetenschappelijk onderzoek en specifieke beroepsgerelateerde vaardigheden, zoals diagnosticeren, in de eindkwalificaties van de masteropleiding zijn opgenomen. Oordeel Zie ook F1 waarin de commissie beargumenteert dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding voldoende zijn ontleend vanuit de wetenschappelijke discipline en internationale wetenschapsbeoefening. De commissie stelt vast dat uit de eindkwalificaties van de bacheloropleiding blijkt dat afgestudeerden de startkwalificaties bezitten voor een nadere specialisatie in een masteropleiding. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding geven aan dat een basis wordt gelegd om in de masteropleiding te kunnen voldoen aan de eisen voor beroepsuitoefening in een psychologische praktijk of als wetenschappelijk onderzoeker. Dit blijkt bijvoorbeeld uit eindkwalificatie 6, waarin studenten beroepsvaardigheden beheersen op basisniveau om vervolgens in de masteropleiding te kunnen voldoen aan de eisen voor het verkrijgen van de basisaantekening psychodiagnostiek van het NIP. Eindkwalificatie 8 laat zien dat studenten ter voorbereiding op de masteropleiding verdiepende kennis en inzicht hebben op een van de vier specialisatiegebieden. De commissie
38
QANU / Psychologie / EUR
oordeelt dat afgestudeerde bachelors voldoende toegang hebben tot een masteropleiding Psychologie op het gebied van hun specialisatie in de bacheloropleiding. De commissie is van mening dat de eindkwalificaties van de masteropleiding het wetenschappelijk karakter van de masteropleiding goed tot uitdrukking brengen. Zo is bijvoorbeeld verwoord dat de afgestudeerde master de kwalificaties heeft om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten (eindkwalificatie 3) en specialistische beroepsvaardigheden op het gebied van diagnostiek en interventie beheerst (eindkwalificatie 4). De commissie vindt de nadruk op ambachtelijkheid binnen de wetenschappelijke orintatie van de bacheloren masteropleiding bijzonder goed. Dit is in lijn met het adagium van de EUR (zie F1). Dit wordt in het programma verder uitgewerkt via de methode van probleemgestuurd onderwijs. Deze praktische gerichtheid met de nadruk op academische en beroepsvaardigheden komen bijvoorbeeld tot uitdrukking in bacheloreindkwalificaties 6 en 7 en mastereindkwalificaties 3, 4 en 5. Deze praktische gerichtheid, binnen een sterk wetenschappelijke orintatie, draagt er volgens de commissie aan bij dat de beoogde eindkwalificaties ook goed aansluiten bij functies waarvoor een academische opleiding op het gebied van de psychologie is vereist. De commissie beoordeelt dit facet om die reden met een goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
1.2.2. Programma Bachelor Het programma van de bacheloropleiding bestaat per jaar uit acht blokken van vijf weken. Het eerste jaar wordt het propedeusejaar genoemd. Hierin worden studenten ingeleid in de theorien van de betreffende domeinen. Het vaardighedenonderwijs is in de blokken gentegreerd. Het practicum Informatie- en schrijfvaardigheden I en II zijn de enige twee nietblokgebonden onderdelen. Deze vinden parallel plaats aan blok 1.4 t/m 1.6 in het eerste jaar respectievelijk blok .3 t/m blok .5 in het tweede jaar. De eerste drie blokken van het derde bachelorjaar bestaan uit keuzeonderwijs. Daarna kiest de student voor een van de vier specialisatierichtingen. De inhoud van het bachelorprogramma is hieronder opgenomen (bron: zelfstudie).
39
Programma propedeuse (eerste bachelorjaar) Blok Titel Inhoud 1.1 Mensen in groepen Sociale psychologie
Practica PGO-vaardigheden Informatie leren verzamelen 1. Verschillen tussen mensen Persoonlijkheidspsychologie Testgebruik 1.3 Nieuwsgierige mens Statistiek/SPSS/Meth&techn I Opdrachten/Analyseren wetenschappelijke artikelen 1.4 Denkende mens Cognitieve psychologie I Psychologische experimenten 1.5 Veranderende mens Ontwikkelingspsychologie I Testen van kinderen 1.6 Normaal of abnormaal? Klinische psy./Psychopath. Basisgespreksvaardigheden 1.7 Werkende mens Arbeids- en organisatiepsy. I Assessment en argumenteren 1.8 Lerende mens Onderwijspsychologie Inleiding onderwijsonderzoek Niet blokgebonden onderwijs Informatie- en schrijfvaardigheid I Programma tweede bachelorjaar .1 Oorsprong Evolutiepsychologie . Lichaam Biologische psychologie .3 .4 .5 .6 .7 Zinnen Geschiedenis en wetenschapsfilosofie Verklaren en voorspellen Angst en stress Van baby tot bejaarde Cognitieve psychologie II Geschiedenis van de psychologie wetenschapsfilosofie Methoden en technieken II Klin. en gezondheidspsy. Ontwikkelingspsychologie II Essay schrijven Neuropsychologische diagnostiek Experimentele paradigmas Presenteren Opzet empirisch onderzoek Gespreksvoering II Gesprekken bij loopbaanadviser. Training voor trainers Informatie- en schrijfvaardigheid II
.8 Menselijk potentieel Arbeids - en organisatiepsy. II Niet-blokgebonden onderwijs Programma derde bachelorjaar 3.1 Keuzeonderwijs 3. Keuzeonderwijs 3.3 Keuzeonderwijs
Voorsorteertraject Specialisatie Klinische en Gezondheidspsychologie Practica 3.4. K Depressie & psychose Psychodiagnostiek 3.5. K Dissociatie & persoonlijkheidsstoornissen Anamnese 3.6. K Eten, sex en andere behoeften Relatietherapie en bespreken van seksualiteit Voorsorteertraject Specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie 3.4. A Persoonsperceptie Psychodiagnostiek 3.5. A Organisatiepsychologie Organisatieadvies deel 1 3.6. A Ergonomie en veiligheid Organisatieadvies deel
40
Voorsorteertraject Specialisatie Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie 3.4. O Leren en instructie Psychodiagnostiek 3.5. O Psychosociale aspecten van ontwikkeling Diagnostiek van kind, school en gezin 3.6. O Ontwikkelingsneuropsychologie Neuropsychologisch assessment Voorsorteertraject Specialisatie Biologische en Cognitieve psychologie 3.4. B Psychofysiologie E-prime programmeren 3.5. B Geheugen (incl. practicum) 3.6. B Hersenanatomie en psychofarmacologie Hersenanatomie Alle specialisaties 3.7 Testtheorie (Meten is weten) 3.8 Bachelorscriptie Master De masteropleiding kent vier specialisatieprogrammas: Programma Klinische en Gezondheidspsychologie (K&G) Programma Arbeids- en Organisatiepsychologie (A&O) Programma Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie (O&O) Programma Biologische en Cognitieve Psychologie (B&C) Vragenlijstconstructie
Elk programma bestaat uit drie programmaspecifieke blokken (4.1, 4., en 4.3) en een generiek blok op het gebied van onderzoeksmethoden (blok 4.4.). De laatste blokperioden (3 studiepunten) zijn gereserveerd voor het afstudeeronderzoek, een facultatieve praktijkstage en de masterthesis.
F4:EisenWO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een WO-opleiding: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorien. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen.
Bachelor Het programma van de bacheloropleiding wordt volgens de zelfstudie ontwikkeld en verzorgd door docenten die in grote meerderheid zijn gepromoveerd of ver gevorderd zijn in hun promotieonderzoek. De meerderheid is lid van een onderzoeksschool en publiceert regelmatig in (inter)nationale tijdschriften. De opleiding zet in een bijlage de onderwijsen onderzoekspecialisaties van de staf uiteen. Zij beschouwt het als vanzelfsprekend dat het eigen onderzoek van de docenten bij de ontwikkeling en uitvoering van onderwijstaken mede als inspiratiebron fungeert en geeft hiervan enkele voorbeelden. Zo is bij de bachelorscripties aansluiting bij de onderzoeksthemas van de wetenschappelijke staf mogelijk. Zij betoogt verder dat de aansluiting
op de eigen onderzoekspraktijk van de docenten bevordert dat nieuwe en theoretische ontwikkelingen in het onderwijsprogramma worden gencorporeerd. Wetenschappelijke publicaties van docenten maken bijvoorbeeld regelmatig deel uit van de verplichte of aanbevolen literatuur. Aan de ontwikkeling van vaardigheden voor het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek wordt gedurende de gehele bacheloropleiding aandacht besteed. In totaal is volgens de opleiding minstens een kwart (45 studiepunten) van het bachelorprogramma gericht op het verwerven van onderzoeksvaardigheden. In diverse blokken zijn deze vaardigheden gentegreerd. In het eerste jaar is bijvoorbeeld in blok 1. een practicum Correlatie geprogrammeerd, worden in blok 1.3 de basisonderzoeksvaardigheden geoefend en worden studenten in het practicum van blok 1.4 vertrouwd gemaakt met verschillende experimentele designs. In blok 1.5 en 1.8 voeren studenten zelfstandig een klein onderzoekje uit. In het tweede jaar wordt hier verder op voortgebouwd, bijvoorbeeld in blok .5 waarin de methoden en technieken van data-analyse worden behandeld en geoefend. Ook wordt aandacht besteed aan wetenschappelijk schrijven in het niet-blokgebonden onderwijs. In het derde jaar is voor alle studenten het blok 3.7 Testtheorie en het practicum Vragenlijstconstructie verplicht en ronden studenten de bacheloropleiding af met een bachelorscriptie. Studenten kunnen keuzeonderwijs vullen met een blok op het gebied van methoden en technieken. Studenten waarderen het realiseren van academische attitude en vaardigheden in de laatste Elsevier-enqute (005) met een 7,9 (landelijk gemiddelde 7,5). In het programma worden op diverse manieren verbanden met de beroepspraktijk gelegd: onder meer door via probleemgestuurd onderwijs problemen te presenteren met een duidelijke praktijkcomponent en het uitnodigen van gastsprekers uit de praktijk. Studenten beoordelen in de laatste Elsevier-enqute de voorbereiding op de arbeidsmarkt met een 7,7 (landelijk gemiddelde 6,9). Master Voor de masteropleiding geldt dat vrijwel alle docenten gepromoveerd en actief als wetenschappelijk onderzoeker zijn. Docenten van de programmas K&G, O&O en B&C zijn nagenoeg allemaal lid van de onderzoeksscholen Experimentele Psychologische Onderzoeksschool (EPOS) en/of Experimentele Psychopathologie (EPP). Docenten van de specialisatie A&O zijn vrijwel allemaal lid van de onderzoeksschool van het Kurt Lewin Instituut (KLI). De opleiding geeft aan dat studenten in de eerste vier blokken van alle specialisaties (4.1 t/m 4.4) veelvuldig worden geconfronteerd met wetenschappelijke literatuur. De nadruk ligt op het bestuderen van onderzoeksartikelen. Naast het reguliere curriculum worden workshops, colloquia en onderzoeksoverleggen gehouden waarvoor zowel studenten als staf worden uitgenodigd. In het programma komen onderzoeksvaardigheden expliciet in blok 4.4 van elke specialisatie aan bod. Dit blok, genaamd Advanced Research Methods, bouwt voort op de onderzoekskennis en -vaardigheden van de bacheloropleiding. Het blok richt zich zowel op het opzetten van een methodologisch verantwoord onderzoek als op het bijbrengen van geavanceerde statistische technieken en resulteert in een onderzoeksopzet voor het afstudeeronderzoek. Verder komen in de programmaspecifieke masterblokken de benodigde onderzoeksvaardigheden aan bod. Deze verschillen per specialisatie. De afsluitende masterthesis bestaat uit het uitvoeren van en rapporteren over een empirisch onderzoek. In het programma van de verschillende specialisaties zijn verder practica geprogrammeerd waarin studenten vaardigheden leren om als psycholoog in de praktijk te kunnen werken. Ook deze verschillen per specialisatie. Zo volgen studenten Klinische en gezondheidspsychologie de practica Neuropsychologische diagnostiek,
Gedragstherapie en Cognitieve therapie; wordt in de specialisatie Arbeids- en organisatiepsychologie in practica aandacht besteed aan professionele vaardigheden die toepasbaar zijn in de actuele HRM- en organisatieadviespraktijk en worden diverse gastsprekers uitgenodigd; worden in het programma Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie vaardigheden als het afnemen van intelligentietests, het voeren van anamnesegesprekken en het bouwen van een elektronische leeromgeving geoefend en worden eveneens gastsprekers uitgenodigd. De programmas van de toepassingsgerichte specialisaties (K&G, O&O en A&O) voldoen aan de eisen om de basisaantekening psychodiagnostiek te verkrijgen. Het programma van de richting K&G voldoet aan de eisen voor de instroom in de vervolgopleiding op het gebied van de gezondheidszorg (GZ-opleiding). Tot slot is het programma Biologische en Cognitieve Psychologie vooral onderzoeksgericht. In de practica worden daarom vooral onderzoeksvaardigheden geoefend. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren de masteropleiding bestudeerd en stelt vast dat studenten kennis verwerven in interactie met relevant wetenschappelijk onderzoek. Zij is van mening dat in het onderwijs voldoende interactie plaatsvindt met recente wetenschappelijke theorien en kennis. Docenten die het onderwijs verzorgen zijn voor het grootste deel gepromoveerd en betrokken bij wetenschappelijk onderzoek. Zij participeren in erkende onderzoeksscholen zoals EPOS, EPP en KLI. De commissie heeft via Psyweb (de elektronische leeromgeving van de Rotterdamse psychologieopleiding) kunnen vaststellen dat de bacheloren masteropleiding gebruikmaken van relevante actuele wetenschappelijke theorien. De commissie vindt het aanbod van actuele artikelen via Psyweb adequaat. Onderzoeksvaardigheden komen zowel in het bachelor- als in het masterprogramma voldoende aan de orde. Deze worden gradueel opgebouwd in de diverse blokken van beide opleidingen en worden in de masteropleiding nader toegespitst op de betreffende discipline. De bacheloren masterthesis integreren de wetenschappelijke kennis en de wetenschappelijke onderzoeksvaardigheden die de student gedurende de opleiding heeft opgedaan. De commissie concludeert dat de bacheloren masteropleiding voldoen aan de eisen die worden gesteld aan een opleiding in het wetenschappelijk onderwijs. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F5:Relatietussendoelstellingeneninhoudprogramma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, orintatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken.
De opleiding kent drie metadoelstellingen die voortvloeien uit het motto van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de wil om betere studierendementen te bewerkstelligen. In de zelfstudie licht de opleiding toe hoe deze in het curriculum zijn doorvertaald. Het bevorderen van theoretisch gemotiveerde verbeeldingskracht bij studenten wordt vormgegeven door de keuze voor probleemgestuurd onderwijs als methode (zie verder F10) en het gebruik van zogeheten ZAPs (Zeer Actieve Psychologie). Dit betreft een pakket van digitale psychologische experiQANU / Psychologie / EUR 43
menten en fenomenen, waarmee studenten zelf kunnen oefenen. De doelstelling om ambachtelijkheid te bevorderen wordt in het programma uitgewerkt door het leggen van veel nadruk op het verwerven van academische en beroepsvaardigheden binnen de opleidingen. Dit wordt onder meer gerealiseerd via de VIPs (Vaardigheden in Psychodiagnostiek) die het aanleren van de beroepsvaardigheden op het gebied van psychodiagnostiek digitaal ondersteunen. De opleiding heeft diverse maatregelen genomen om hoge rendementen te realiseren, zoals een bindend studieadvies, kleine groepen en gespreide toetsing. In de zelfstudies is voor de bacheloren masteropleiding een tabel opgenomen waarin de bijdrage van de verschillende onderdelen van het onderwijsprogramma gerelateerd wordt aan de eindkwalificaties. In de tabel voor de bacheloropleiding is bij elke eindkwalificatie aangegeven welke blokken aandacht besteden aan het realiseren van de eindkwalificatie. Bijvoorbeeld eindkwalificatie 1 (zie F1) heeft declaratieve kennis van de belangrijkste theorien, empirische bevindingen, en methoden van de psychologie als geheel en haar subdisciplines wordt gerealiseerd in de blokken 1.1 Sociale psychologie, 1. Persoonlijkheidspsychologie, 1.4 Cognitieve psychologie en 1.5 Ontwikkelingspsychologie van het eerste bachelorjaar en het blok . Biologische psychologie van het tweede bachelorjaar. Voor het masterprogramma is per Dublin-descriptor aangegeven welke onderdelen van het curriculum gericht zijn op de realisering van de betreffende doelstelling. Bijvoorbeeld de Dublin-descriptor op het gebied van kennis en inzicht wordt volgens de tabel als volgt in het masterprogramma gerealiseerd: Het masterprogramma is gericht op een verdieping van het bachelorniveau. Van de student wordt in verregaande mate verlangd dat deze actuele internationale publicaties over relevante themas kan doorgronden, vergelijken en bekritiseren. Door middel van het PGO-systeem dient de student tijdens deze activiteiten een initirende, actieve rol te spelen. Het leveren van een originele bijdrage aan onderzoek wordt vooral van de student verlangd door middel van het afstudeeronderzoek en de masterthesis. De belangrijkste oefening voorafgaand aan de masterthesis vindt plaats tijdens het practicum van blok 4.4, waarin de student een onderzoeksvoorstel schrijft en oefent met geavanceerde statistische analyses die relevant zijn voor het afstudeeronderzoek. Kennis van actuele wetenschappelijke discussies wordt verkregen tijdens de programmaspecifieke blokken 4.1, 4. en 4.3 en tijdens het afstudeeronderzoek en het schrijven van de masterthesis. Kern van het masterprogramma is het zich verdiepen in actuele discussies die van belang zijn voor theorievorming. Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat de eindkwalificaties nader zijn uitgewerkt in leerdoelen van de betreffende onderdelen van het programma. Deze leerdoelen per onderwijsonderdeel (blok) zijn opgenomen in de onderwijsmaterialen (de blokboeken) voor de studenten. Oordeel De commissie is van mening dat de metadoelstellingen van het programma van de bacheloren masteropleiding goed zijn geconcretiseerd in de curricula. Het probleemgestuurd onderwijs is adequaat gemplementeerd in het programma; dit wordt verder bij F10 beargumenteerd. De commissie is eveneens positief over de wijze waarop de doelstelling op het gebied van de ambachtelijkheid in het programma is vormgegeven. Zij vindt de vertaling hiervan in de relatief grote aandacht voor vaardigheden in het programma (zie ook F6) sterk doordacht en een pluspunt voor de opleiding in zijn geheel. De commissie is van oordeel dat uit de schemas die zijn opgenomen in de zelfstudies blijkt dat de eindkwalificaties voldoende zijn doorvertaald in de programmas. Alle eindkwalificaties komen in meerdere blokken aan bod en elk blok besteedt ook aan meerdere eindkwalificaties aandacht. Op basis hiervan concludeert de commissie dat het programma van de bacheloren masteropleiding studenten voldoende de
mogelijkheid biedt om de eindkwalificaties te realiseren. Zij waardeert het dat voor elk onderdeel concrete leerdoelen zijn gesteld die in de blokboeken ook voor studenten worden gexpliciteerd. Ook in de studiegids worden van elk blok de leerdoelstellingen vermeld. De commissie merkt op dat in het onderwijsprogramma van de bacheloropleiding de eindkwalificatie op het gebied van ethische aspecten (respectievelijk eindkwalificatie 10, zie F1) beter in het onderwijs verweven zou kunnen worden. Voor de masteropleiding geldt in relatie tot eindkwalificatie 5 (zie F1) dat in blok 4.4 wel aandacht aan ethische aspecten wordt besteed, maar dat ook hier de check op deze ethische aspecten bij de start van de masterthesis volgens de commissie te weinig systematisch plaatsvindt. Met deze kanttekening concludeert de commissie dat het programma voldoende doeltreffend is om studenten van de bacheloren masteropleiding de beoogde eindkwalificaties daadwerkelijk te laten verwerven. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F6:Samenhangprogramma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.
Bachelor Zoals bij F5 vermeld, wordt aan de verschillende eindkwalificaties in diverse blokken aandacht besteed. Herhaling en toenemende complexiteit is volgens de zelfstudie daarbij het principe dat zorg draagt voor samenhang. Verder wordt de samenhang bewaakt in de curriculumjaargroepen (CJG). Deze bestaan uit de blokcordinatoren van elk blok per bachelorjaar en bespreken enkele weken voordat een blok begint het betreffende blok. Alle leden van de CJG ontvangen hiervoor de belangrijkste materialen van het betreffende blok (blokboek, tutorinstructie, practicumhandleiding en resultaten blokevaluatie). Op deze wijze zijn alle blokcordinatoren van het betreffende bachelorjaar op de hoogte van de activiteiten in de andere blokken. De kans op overlap wordt hierdoor volgens de opleiding voorkomen. In de zelfstudie zet de opleiding uiteen hoe de twee hoofddoelen van de bacheloropleiding, te weten vergroting van theoretisch gemotiveerde verbeeldingskracht en bevorderen van de ambachtelijkheid zorg dragen voor inhoudelijke samenhang. Ten aanzien van het eerste doel vergroting van theoretisch gemotiveerde verbeeldingskracht worden in het eerste bachelorjaar eerst de basisdisciplines in de psychologie behandeld (blok 1.1 t/m 1.5) en daarna de toepassingsgerichte disciplines (blok 1.6 t/m 1.8). In het tweede jaar worden drie perspectieven die de hedendaagse psychologie kenmerken behandeld in blok .1 t/m .3. In blok .4 volgt een introductie in een steunvak Geschiedenis van de psychologie en wetenschapsfilosofie en blok .5 Methoden en technieken bouwt vervolgens op blok 1.3. In de blokken .6 t/m .8 volgt een tweede voortbouwende, verdiepende kennismaking met de toepassingsdisciplines. Het derde bachelorjaar start met keuzeonderwijs, waarna de student kiest voor n van de vier voorsorteertrajecten. De blokken 3.4 t/m 3.6 verzorgen een eerste specialisatie ter voorbereiding op het daarna te kiezen masterprogramma. Blok 3.7 Testtheorie is voor alle studenten verplicht en met opzet vr de bachelorscriptie geprogrammeerd. In de bachelorscriptie kunnen studenten die kiezen voor een empirisch onderzoek deze psychometrische kennis toepassen. Voor het aantonen van samenhang ten aanzien van het tweede doel bevorderen van de ambachtelijkheid maakt de opleiding een onderscheid tussen de bevordering van onderzoeksQANU / Psychologie / EUR 45
vaardigheden, professionele beroepsvaardigheden en algemene academische vaardigheden. Zie voor de opbouw van de onderzoeksvaardigheden F4. De opbouw van professionele beroepsvaardigheden wordt via een combinatie van theoretisch onderwijs en vaardigheidstrainingen (practica) gerealiseerd. In de zelfstudie zet de opleiding gedetailleerd uiteen hoe de practica samenhangen met het theoretisch onderwijs en hoe deze zodanig op elkaar aansluiten dat een steeds hoger niveau van beheersing van vaardigheden wordt bereikt. Het gaat hier bijvoorbeeld om de afname, scoring, interpretatie en mondelinge en schriftelijke rapportage van uitkomsten van psychologische tests en de oefening van professionele gespreksvaardigheden. Deze komen in op elkaar voortbouwende practica aan de orde in het programma van de bacheloropleiding. Algemene academische en beroepsvaardigheden, zoals schrijven, observeren, presenteren en het geven van een training, komen aan de orde in de practica Informatie- en schrijfvaardigheden I en II, .1 Observatie, .4 Presenteren en .8 Training voor trainers. Master Voor het aantonen van samenhang in het masterprogramma maakt de zelfstudie een onderscheid tussen horizontale en verticale samenhang. Horizontale samenhang betreft de onderlinge samenhang van vakken en studieonderdelen binnen een differentiatie van het masterprogramma en verticale samenhang betreft de samenhang tussen de master(differentiaties) en de bacheloropleiding Psychologie. Volgens de opleiding zijn de docenten uit de bacheloren masterfase nauw betrokken bij elkaars onderwijs. Voorafgaand aan ieder blok wordt er een planningsgroep gevormd, die in principe bestaat uit twee docenten (waarvan er n de cordinator van het blok is) en een student-lid (dat het blok al gelopen heeft). Een docent kan in de planningsgroep van zijn of haar collega zitting nemen. Een andere manier om betrokken te zijn bij elkaars onderwijs is door als tutor of practicumbegeleider bij het blok te worden ingezet. In de masteropleiding kent elke differentiatie reguliere bijeenkomsten van de curriculumjaargroep waarin evenals in de bacheloropleiding het onderwijs onderling wordt afgestemd en getracht wordt overlap te voorkomen. De eerste drie blokken van de masteropleiding worden per specialisatie ingevuld. Het vierde blok is ook specialisatiespecifiek, maar vormt voor alle masterstudenten de voorbereiding op de stage die daarna volgt. In de zelfstudie zet de opleiding voor elke specialisatie de verticale samenhang uiteen. De opleiding meent dat voor alle specialisaties geldt dat er sprake is van een verdieping ten opzichte van de basisstof van de bacheloropleiding en wordt voortgebouwd op de opgedane kennis en (onderzoeks)vaardigheden. Deze horizontale samenhang wordt eveneens per specialisatie verder in de zelfstudie uitgewerkt. Oordeel De commissie is van oordeel dat de samenhang in het bachelorprogramma een sterk punt van de opleiding betreft. De commissie heeft expliciet nagegaan of de opdeling in blokken niet leidde tot een fragmentatie van de opleiding. Dit bleek niet het geval te zijn, onder andere door de blokoverstijgende voortgangstoetsen (zie verder F11). Studenten worden daarbij over de gehele tot dan toe geleerde stof bevraagd. Het systeem van de planningsgroepen en curriculumjaargroepen waarin regelmatig overleg plaatsvindt over de (afstemming tussen de) blokken draagt zorg voor grote betrokkenheid van docenten bij elkaars onderwijs. Het bevordert samenhang en voorkomt onnodige overlap zo veel als mogelijk is. Verder vindt de commissie dat de opleiding overtuigend heeft aangetoond dat er op verworven kennis en vaardigheden wordt voorgebouwd. De commissie oordeelt positief over de inhoudelijke samenhang die
wordt geboden door de opbouw van het curriculum langs de twee hoofddoelstellingen van het onderwijsprogramma zoals hierboven is uiteengezet. Concluderend is de commissie van mening dat de bachelorstudenten een goed inhoudelijk samenhangend studieprogramma volgen. De commissie heeft de samenhang van de masteropleiding op grond van de informatie uit de zelfstudie bestudeerd en is van mening dat de inhoudelijke rode draad van de specialisatie als vanzelfsprekend zorg draagt voor inhoudelijke samenhang. Daarnaast oordeelt zij dat voor elk van de specialisaties geldt dat de vakken op adequate wijze op elkaar voortbouwen en een deugdelijke opbouw naar de onderzoeksstage en eventueel praktijkstage tonen. Ook de inbedding van de practica binnen de masterblokken vertoont voldoende samenhang. In de stageperiode, die uitmondt in de masterthesis, worden geleerde theorie en vaardigheden gentegreerd. Omdat de commissie van mening is dat voor een master meer samenhang is vereist dan voor een bachelor en deze automatisch gegeven wordt door de specialisatie (inhoudelijke samenhang) en de relatief korte duur van de masteropleiding, beoordeelt de commissie de samenhang van de masteropleiding als voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F7:Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.
Het programma van de bacheloren masteropleiding is per jaar serieel opgebouwd in acht blokken van vijf weken. Dat houdt in dat blokken na elkaar en niet parallel zijn geprogrammeerd. Hierdoor kunnen studenten zich concentreren op de stof van n blok en is er geen concurrentie van andere vakinhoud. Dit heeft volgens de opleiding positieve invloed op de studeerbaarheid. Daarnaast hoopt de opleiding dat de invoering van het bindend studieadvies een positieve invloed heeft op de studeerbaarheid. Studenten die in de problemen dreigen te geraken worden driemaal per jaar hierop geattendeerd. Ten derde beoogt de opleiding met de voortgangstoets in het eerste en tweede bachelorjaar te bevorderen dat studenten gedurende de periode gelijkmatig studeren. In de eerste twee jaar van de bacheloropleiding zijn gemiddeld elf contacturen per week geprogrammeerd: twee voor hoorcolleges, zes voor PGO-onderwijsbijeenkomsten (twee bijeenkomsten van drie uur) en drie voor vaardigheidstraining. In het derde jaar betreft dit gemiddeld acht contacturen per week, dit komt doordat er n PGO-onderwijsgroepsbijeenkomst minder geprogrammeerd is. Uit programmaevaluaties blijkt dat studenten het programma over het geheel goed studeerbaar achten en gemiddeld rond de dertig uur per week studeren. In het eerste bachelorjaar is dit iets lager (9. uur) en in het derde bachelorjaar iets hoger (3.7 uur) (bron: zelfstudie bacheloropleiding). Het masterprogramma omvat 60 studiepunten en bestaat uit vier verplichte blokken van vijf weken (8 studiepunten), een empirisch afstudeeronderzoek van minimaal 0 en maximaal 3 studiepunten, dat gecombineerd kan worden met een praktijkstage van 1 studiepunten. Evenals in het derde jaar van de bacheloropleiding zijn er wekelijks acht contacturen geprogrammeerd. De opleiding tracht om voor de blokken 4.1 t/m 4.4 de onderwijsgroepen, practica en colleges zo veel mogelijk op dezelfde vaste tijdstippen in de week te programmeren. Uit
de programmaevaluatie blijkt dat studenten van de cohort 005-006 naast de acht contacturen ongeveer dertig uur aan zelfstudie besteden. Voor de cohort 004-005 betrof dit 7 uur (bron: zelfstudie). Uit deze evaluatie blijkt verder dat studenten de studielast als hoog ervaren, maar niet te hoog. In blok 4.4 worden studenten volgens de zelfstudie voorbereid op de overgang naar de stageperiode. Tijdens dit blok zoeken studenten een stageplek, maken zij een onderzoeksopzet voor de onderzoeksstage en oefenen ze met de relevante analysetechnieken. Oordeel De commissie heeft de geprogrammeerde studielast van het bachelorprogramma bekeken en is van mening dat deze onder meer door de serile indeling in blokken evenwichtig over de studiejaren is verdeeld. Zij vindt de gerealiseerde studielast door studenten hoog en aansluiten bij de geprogrammeerde studielast. De commissie heeft tijdens de gesprekken kunnen vaststellen dat de staf bewust bezig is met het aanbieden van een studeerbaar programma en zich inzet voor het zo veel als mogelijk wegnemen van eventuele struikelblokken. Het programma kent naar het oordeel van de commissie geen factoren die de studievoortgang nodeloos belemmeren en het zet studenten aan tot regelmatig en actief studiegedrag. Concluderend vindt de commissie het programma van de bacheloropleiding goed studeerbaar. Ook voor de masteropleiding geldt dat de commissie de gerealiseerde studielast goed vindt. Deze komt vrijwel overeen met de geprogrammeerde studielast van veertig uur per week. Het programma is volgens de studenten ook goed studeerbaar. De commissie is daarbij wel van mening dat in sommige gevallen de gewenste lengte van de praktijkstage, bijvoorbeeld die welke vereist is om te voldoen aan de ingangseisen voor de vervolgopleiding Gezondheidszorg, de studeerbaarheid van het programma enigszins bedreigt. Ook de eindscriptie wordt door sommige studenten niet afgerond binnen de daarvoor gestelde tijd. De waarborgen rondom de organisatie en kwaliteit van praktijken onderzoeksstages vindt de commissie adequaat. Zij concludeert op basis hiervan dat de masteropleiding voldoet aan de basiskwaliteit ten aanzien van de eisen die mogen worden gesteld aan de studeerbaarheid. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
F8:Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: WO-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.
Bachelor Studenten in het bezit van een vwo-diploma nieuwe stijl of vwo-oude stijl met wiskunde A of B; een propedeuse- of einddiploma van een erkende vierjarige hbo-opleiding (met een wiskundecertificaat op vwo-6 niveau); een propedeuse- of einddiploma van een universitaire opleiding; een buitenlands diploma vergelijkbaar met vwo-niveau; of een colloquium doctum hebben toegang tot de bacheloropleiding. Aan studenten met een vwoof hbo-achtergrond met een wiskundedeficintie wordt een wiskundedeficintiecursus aangeboden. De instroom bij psychologie was in het studiejaar 00-003 voor 68% afkomstig van het vwo, % beschikte over een hbo-propedeuse; 7% over een hbo-diploma en 3% over een overig diploma (bron: JUBS 003, opgenomen in de zelfstudie bachelor). In de Elsevier-enqute van
oktober 005 wordt de aansluiting met het voortgezet onderwijs door studenten gewaardeerd met 7.7 (landelijk gemiddelde: 7.1). De bacheloropleiding hanteert diverse voorlichtingsactiviteiten en -instrumenten om aankomende studenten een realistisch beeld te geven van de opleiding, zoals de jaarlijkse voorlichtingsbijeenkomst in de herfst en lente, het project aansluiting vwo-EUR, meeloopdagen voor scholieren, en voorlichting op scholen door student ambassadors. Daarnaast is er voorlichtingsmateriaal beschikbaar via de studiegids en de website. De bacheloropleiding is in 001-00 gestart met een instroom van 88 studenten, het jaar daarop is dit gestegen naar 14 instromende studenten. De laatste drie jaar ligt deze instroom redelijk stabiel rond de 40 instromende studenten per jaar en is er een numerus fixus van 50 plaatsen ingesteld. Master Studenten met een bacheloropleiding Psychologie hebben toegang tot de masteropleiding Psychologie. Studenten met een bachelordiploma Psychologie van elders moeten aantonen dat ze studieonderdelen hebben gevolgd die in inhoud en gewicht overeenkomen met de programmaspecifieke onderwijsonderdelen van de Rotterdamse bacheloropleiding. Dit wordt door de examencommissie beoordeeld. Tussen de Rotterdamse bacheloren masteropleiding bestaat geen zogeheten harde cesuur. Derdejaars bachelorstudenten die de eerste twee jaar van de opleiding, de bachelorscriptie en minimaal 160 studiepunten succesvol hebben behaald, mogen aan de masteropleiding beginnen. Elk jaar wordt in maart specifieke voorlichting gegeven over het masterprogramma. Tweedejaars bachelorstudenten hebben daarna nog een half jaar om de differentiatiekeuze te maken. De eerste cohort van de masteropleiding (004-005) bestond uit 44 studenten en de tweede cohort (005-006) uit 144 studenten. Het grootste deel van de instroom is afkomstig vanuit de eigen bacheloropleiding. Zoals bij F6 uiteengezet vormt het masterprogramma volgens de zelfstudie een logische voortzetting op de bacheloropleiding. De drie voorsorteerblokken in het derde jaar van de bacheloropleiding bereiden de student voor op het specifieke masterprogramma. Studenten die van elders komen, zijn niet altijd bekend met het PGO-systeem. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat doordat deze studenten geplaatst worden in een onderwijsgroep met studenten die wel ervaring hebben met probleemgestuurd onderwijs, de socialisatie in het PGO-systeem vrijwel geruisloos plaatsvindt. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen de juiste toelatingsvereisten hanteren voor toegang tot de bacheloren masteropleiding. De commissie is van mening dat de opleidingen studenten adequaat en voldoende voorlichting geven. Hierbij wordt zowel voor de bachelor- als masteropleiding een realistisch beeld gegeven van de opleiding en de mogelijke arbeidsmarktperspectieven. Het heeft de commissie wel verbaasd dat sommige studenten die zij heeft gesproken vooraf niet wisten dat de Rotterdamse psychologie-opleidingen een systeem van probleemgestuurd onderwijs hanteren. Desondanks is de commissie op basis van het voorlichtingsmateriaal dat zij heeft ingezien, van mening dat de opleiding voldoende informatie biedt over de aard van de opleiding. De commissie is verder van mening dat het programma van de bacheloropleiding aansluit op kwalificaties van vwo-instroom. Zij waardeert het dat de faculteit een wiskundecursus aanbiedt om eventuele deficinties weg te werken. De resultaten van de stuQANU / Psychologie / EUR 49
dentevaluaties laten zien dat studenten over het algemeen geen problemen ondervinden met de aansluiting tussen de vooropleiding en de bacheloropleiding. Gezien het feit dat de masteropleiding adequaat aansluit op de bacheloropleiding en tot nu toe de meeste masterstudenten een bacheloropleiding in Rotterdam hebben gevolgd, ondervinden de instromende studenten naar het oordeel van de commissie geen problemen met de aansluiting. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F9:Duur De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F10:Afstemmingtussenvormgevingeninhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Kernbegrippen van het didactisch concept van de Rotterdamse bacheloren masteropleiding Psychologie zijn volgens de zelfstudie: blokonderwijs, integratie van probleemgestuurd onderwijs en hoorcolleges, gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en vaardigheidstraining. In de zelfstudie werkt de opleiding deze begrippen vanuit de doelstellingen van het onderwijs nader uit. Om de twee hoofddoelstellingen van theoretische verbeeldingskracht en ambachtelijkheid (zie F1) te bewerkstelligen is gekozen voor blokonderwijs en de methode van probleemgestuurd onderwijs met hoorcolleges. Binnen het systeem van probleemgestuurd onderwijs werken studenten in kleine groepen van tien studenten. Zij komen tweemaal in de week bijeen om academisch of professioneel relevante problemen te analyseren. De PGO-bijeenkomsten verlopen via een vast stramien: op basis van voorkennis leidt de analyse van het probleem tot het formuleren van hypothesen over hoe de in dat probleem beschreven fenomenen verklaard kunnen worden en tot het stellen van leerdoelen die door middel van zelfstudie worden nagestreefd. Studenten moeten daarbij voor een deel zelf de leerstof zoeken. Bij de hoorcolleges (vijf per blok) staat niet overdracht van kennis centraal, maar kritische discussie van de door studenten eerder bestudeerde theorien, en uitdieping of verbreding van de stof. De colleges zijn vooral in de masteropleiding vaak interactief opgezet, zodat er veel ruimte bestaat voor eigen inbreng van de studenten. Dit is in de masteropleiding ook meer mogelijk door de kleinere studentenaantallen in de blokken dan in de bacheloropleiding.
Gebruik van ICT is een derde kenmerk van het Rotterdamse psychologieonderwijs. De elektronische leeromgeving speelt hierbij een belangrijke rol. Psyweb heeft volgens de zelfstudie een informatieve, communicatieve en didactische functie. Het bevat alle informatie over de studie, studenten kunnen met docenten en alle andere betrokkenen bij het onderwijs communiceren en bronnen bij het onderwijs via Psyweb raadplegen. Bronnen betreffen bijvoorbeeld de ZAPs (Zeer Actieve Psychologie) die in samenwerking met de UT en SURF zijn ontwikkeld. Studenten kunnen via ZAPs digitaal en docentonafhankelijk oefenen met psychologische experimenten en fenomenen. Er zijn ervarings-ZAPs, ontdekkings-ZAPs en experiment-ZAPs. Om de verbeeldingskracht van studenten te stimuleren worden tijdens diverse blokken documentaires beschikbaar gesteld via Psyweb. Uit evaluaties blijkt dat studenten enthousiast zijn over de elektronische leeromgeving. Zij waarderen dit gemiddeld in de laatste jaar over alle blokken van de bacheloren masteropleiding met een 7.6 (bron: zelfstudie). Ter bevordering van de ambachtelijkheid (zie F1) besteedt het programma aandacht aan vaardigheidstraining op het gebied van studievaardigheden, mondelinge communicatieve vaardigheden, psychodiagnostische vaardigheden, interventievaardigheden, onderzoeksvaardigheden, rapportagevaardigheden, en computergerelateerde vaardigheden. Volgens de zelfstudie is het specifieke van het Rotterdamse programma dat de vaardigheden worden verworven door een mix van docentextensief onderwijs waarbij gebruikgemaakt wordt van ICT, en docentintensief onderwijs waarbij gebruikgemaakt wordt van live practica die begeleid worden door een trainer. Het verwerven van professionele vaardigheden, die onder meer nodig zijn voor het kunnen behalen van de basisaantekening psychodiagnostiek, wordt via practica aangeboden. Het VIPs-project (vaardigheden in psychodiagnostiek) speelt hierbij een belangrijke rol. Via een VIP kunnen studenten digitaal vakspecifieke en algemene communicatieve vaardigheden oefenen. Onder meer via een groot aantal videofragmenten, geluidsfragmenten en teksten waarop de studenten moeten reageren en waarop ze vervolgens feedback ontvangen. Het onderwijs in methodenleer en statistiek wordt niet via het didactisch concept van probleemgestuurd onderwijs aangeboden. Hierbij wordt gebruikgemaakt van werkgroepen, SPSS-bijeenkomsten en hoorcolleges. Drie blokperioden van de bacheloropleiding zijn volledig gewijd aan methodenleer en statistiek. In de overige blokken van de bacheloropleiding oefenen studenten vervolgens regelmatig met het uitvoeren van kleine onderzoeken waarin de theorie in praktijk gebracht moet worden. Specifiek voor de masteropleiding is de afstudeerfase waarin studenten in ieder geval een onderzoeksstage uitvoeren en een masterthesis schrijven. Studenten in de richtingen A&O, O&O en K&G kunnen daarnaast een praktijkstage onderdeel laten uitmaken van het afstudeertraject. De student wordt tijdens de stage begeleid door een instituutsbegeleider en een instellingsbegeleider (wanneer het een externe stage is). Bij een praktijkstage worden drie intervisiebijeenkomsten geprogrammeerd om ervaringen uit te wisselen met collega-stagiaires en de intervisor. Oordeel De commissie vindt dat het didactisch concept van de Rotterdamse psychologie-opleidingen goed in lijn met de doelstellingen is uitgewerkt. De principes van probleemgestuurd onderwijs en de gerichtheid op ICT en vaardighedenonderwijs past op goede wijze bij de metadoelstellingen om theoretische verbeeldingskracht en ambachtelijkheid te bevorderen. De commissie heeft Psyweb en enkele ZAPs en VIPs bekeken en is positief over de didactische inzet hiervan. Zij vindt deze goed passen bij de genoemde doelstellingen van de opleidingen. Zij is dan ook
van mening dat de didactische uitgangspunten op goede wijze in het programma worden gerealiseerd. Het overzicht van de werkvormen, de speciale inzet van hoorcolleges, de intensieve PGO-onderwijsgroepsbijeenkomsten, de practica en de zelfstudie zijn hiermee in lijn. De plaats en kwaliteit van de onderzoeksstage en eventuele praktijkstage in het masterprogramma worden via de handleiding Stage, onderzoek en scriptie en de begeleiding daarbij gewaarborgd. Concluderend vindt de commissie dat voor de bacheloren masteropleiding een goed onderwijsconcept wordt gehanteerd dat op goede wijze is uitgewerkt in de onderwijsvormen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
F11:Beoordelingentoetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Bachelor Het toetssysteem in de bacheloropleiding is, zoals staat beschreven in de zelfstudie, gericht op de verwezenlijking van de volgende drie doelstellingen: 1. behoud van kennis over lange termijn; . bevordering van de studievoortgang en 3. overeenstemming tussen kennisvorm en toetsvorm. Hiervoor worden in de bacheloropleiding verschillende toetsen beoordelingsvormen ingezet: te weten de voortgangstoets, de formatieve bloktoets, de vaardigheidsvoortgangstoets, de summatieve bloktoets, practicumtoetsen, aanwezigheidsverplichting, beoordeling van professioneel gedrag en de bachelorscriptie. Studenten worden vooraf per blok genformeerd over de gehanteerde toetsvorm(en) in de studiegids, via Psyweb en via informatie in het blokboek. De voortgangstoets wordt onder meer ingezet om studenten regelmatig de stof te laten herhalen en zo kortetermijnbeheersing van kennis te ontmoedigen. De blokken kennen formatieve bloktoetsen, hiervoor ontvangen de studenten geen studiepunten. Studenten krijgen wel studiepunten voor het behalen van de voortgangstoetsen en de practica. Hiermee beoogt de opleiding volgens de zelfstudie onder meer te voorkomen dat studenten door onneembare hordes studievertraging oplopen. De voortgangstoets bestaat uit items die betrekking hebben op de stof uit alle blokken van de eerste twee studiejaren. Dit betreffen 190 juist-onjuist vragen, met de mogelijkheid om een vraagtekenoptie in te vullen. De vragen zijn volgens een vaste indeling verdeeld over vijftien vak- en velddisciplines. In het eerste en tweede bachelorjaar worden vier voortgangstoetsen afgenomen en in het derde bachelorjaar nog n. De opleiding beloont breed studiegedrag. Als de student op meerdere categorien van de voortgangstoets vragen kan beantwoorden, kan een hoge score op de ene categorie een lage score op andere categorien compenseren. Theoretische kennis en inzicht worden volgens de zelfstudie beoordeeld aan de hand van schriftelijke tentamens. Vaardigheden worden zo veel mogelijk getoetst aan de hand van practicumtoetsen die qua vorm overeenstemmen met de aard van de geoefende vaardigheid. De vaardigheidsvoortgangstoets toetst de voortgang van studenten met betrekking tot professionele gespreksvaardigheden. Deze wordt in het eerste en tweede bachelorjaar eenmaal afgenomen als afsluitende toets voor respectievelijk Gespreksvoering 1 en Gespreksvoering . In het derde jaar van de bacheloropleiding wordt iedere blokperiode afgesloten met een summatieve bloktoets. De belangrijkste reden dat het systeem van voortgangstoetsing wordt ver5 QANU / Psychologie / EUR
laten is volgens de zelfstudie dat het programma van de studenten te veel gaat verschillen. Daardoor is het niet meer mogelijk een voortgangstoets te ontwikkelen die de door studenten vergaarde kennis en inzichten dekt. De summatieve bloktoets bestaat meestal uit een aantal meerkeuze- en een aantal open vragen. Aan de summatieve bloktoets worden wel studiepunten toegekend. Alle blokken en practica van de bacheloropleiding kennen een aanwezigheidsverplichting. Als de student zonder goede reden niet aanwezig is geweest moet de student als vervangende opdracht een concept-map van de te bestuderen literatuur maken. Verder worden studenten in alle verplichte blokken van de bacheloropleiding door de tutor beoordeeld op professioneel gedrag. Hiervoor is een gestandaardiseerd beoordelingsformulier ontwikkeld. Er zijn geen studiepunten aan verbonden. Indien het gemiddelde onvoldoende is, heeft de student voor ieder onderdeel professioneel gedrag n herkansingsmogelijkheid per academisch jaar. De herkansingsopdracht bestaat meestal uit het maken van een opdracht over de blokken waarin het professioneel gedrag als onvoldoende is beoordeeld. Master Binnen de masteropleiding wordt de summatieve bloktoets gehanteerd voor de toetsing van voornamelijk leerdoelen op het gebied van kennis en inzicht van de eerste vier blokken. Daarnaast kent elk blok een variatie aan andere toetsvormen, bijvoorbeeld werkstukken, review papers of practicumtoetsen die aansluiten bij de specifieke leerdoelen van dat blok. De afstudeerfase (onderzoekstage, masterthesis en eventueel praktijkstage) wordt apart beoordeeld. Hiervoor zijn specifieke beoordelingsprotocollen ontwikkeld. Het cijfer voor het afstudeeronderzoek/masterthesis is het gezamenlijke oordeel van de begeleider vanuit de opleiding en een tweede beoordelaar. Ten minste n van hen moet zijn gepromoveerd. Het cijfer voor de praktijkstage wordt door de begeleider vanuit de opleiding vastgesteld, mede op basis van het gedetailleerde oordeel van de instellingsbegeleider. Bachelor en master In de onderwijsen examenregeling (OER) zijn onder meer de rol van de examencommissie, de feedback op de toetsingsresultaten, de compensatie en de herkansingsmogelijkheden vastgelegd. De afgelopen jaren heeft geen enkele beroepszaak plaatsgevonden. Oordeel De commissie stelt vast dat de bacheloren masteropleiding een variteit aan toetsvormen hanteren. De toetsing en beoordeling hebben naar het oordeel van de commissie veel sterke kanten, de toetsvormen sluiten bijvoorbeeld goed aan bij de leerdoelen. De commissie vindt verder de voortgangstoetsen en formatieve bloktoetsen in de bacheloropleiding goed aansluiten bij de doelen die de opleiding zichzelf heeft gesteld op het gebied van toetsing en beoordeling. Ook oordeelt de commissie positief over de regelmatige feedback aan studenten, in het bijzonder bij het beoordelen van professionele vaardigheden en de continue feedback door het werken in werkgroepen met een tutor. De commissie is onder de indruk van het gedetailleerd beoordelingsformulier voor de bacheloren de masterthesis. De compensatieregeling die in de bacheloropleiding wordt gehanteerd kwam de commissie als ingewikkeld over, maar zij heeft wel de indruk dat er goed over is nagedacht. Op dit punt heeft zij desgevraagd ook geen klachten van studenten gehoord. De commissie heeft het toetsbeleid dat ter inzage lag bestudeerd en beoordeelt dit positief. Ook de organisatie van de toetsing,
zoals wordt beschreven in de zelfstudie en is opgenomen in de OER, vindt de commissie adequaat. Studenten hebben voldoende mogelijkheden tot herkansing, worden tijdig op de hoogte gesteld van de uitslagen en de gang van zaken rondom de toetsing wordt adequaat gecommuniceerd. Op basis van het gesprek met de examencommissie oordeelt de commissie dat deze inhoudelijk bij het onderwijs is betrokken en volgens haar wettelijke taken functioneert. Een minpunt vindt de commissie het feit dat er geen algemeen beleid is om verschillen in beoordeling tussen tutoren te monitoren en zo nodig bij te stellen (moderatie). De examencommissie zou hier een rol in kunnen vervullen. De commissie waardeert het positief dat er zowel bij de beoordeling van de master- als bachelorthesis een tweede beoordelaar wordt ingezet. De commissie betreurt het dat de tweede beoordelaar echter op basis van het al ingevulde beoordelingsformulier van de eerste beoordelaar gevraagd wordt zijn mening te geven. Dit staat een onafhankelijk tweede oordeel in de weg. Tot slot vond de commissie op basis van de bestudeerde eindwerken van de bacheloren de masteropleiding dat er relatief hoog becijferd werd (zie verder F0). Betere afspraken of meer helderheid over de becijfering zouden volgens de commissie gewenst zijn. Deze kanttekening geldt voor de masteropleiding sterker dan voor de bacheloropleiding, omdat het eindwerk in de masteropleiding een grotere rol speelt dan in de bacheloropleiding. De vele sterke punten en de enkele verbeterpunten wegende, komt de commissie tot het oordeel dat de bacheloren masteropleiding voldoen aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
1.2.3. Inzetvanpersoneel
F12:EisenWO De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een WO-opleiding: Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied.
De zelfstudie meldt dat het programma, vanwege de recente start, tot nu toe grotendeels is gefinancierd uit algemene investeringsmiddelen vanuit de EUR. Bij de start in 001 is afgesproken dat de beschikbare middelen voor 75% aan onderwijstaken worden besteed. Vanaf 006 komt volledige onderzoeksfinanciering beschikbaar. In de zelfstudie is een overzicht opgenomen van de menskracht in aantallen en ftes, onderscheiden naar functiecategorie, die bij het onderwijs in de bacheloren masteropleiding zijn betrokken. Hieruit blijkt dat op peildatum 1 december 005 vijf hoogleraren, vijf uhds, 5
uds en achttien WDs bij het onderwijs zijn betrokken. WDs zijn wetenschappelijk docenten met uitsluitend een onderwijstaak. Zij vervullen vooral de rol van tutor en geven trainingen. Dit zijn volgens de zelfstudie veelal jonge (nog) niet gepromoveerde psychologen die ook werkzaam zijn in de beroepspraktijk. Zij krijgen een tijdelijk contract voor drie jaar. De hoogleraren en uhds zijn allen gepromoveerd; van de uds zijn er vier nog niet gepromoveerd. Verwacht wordt dat zij binnenkort promoveren. Daarnaast worden twee postdocs en elf aios bij het onderwijs ingezet. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat in 006 nog twee hoogleraarsposities worden vervuld, een voor A&O en een voor B&C. Tijdens het visitatiebezoek was voorzien in de vervulling van de hoogleraar A&O. Volgens de gegevens in de zelfstudie is 80% van de vaste staf lid van een KNAW-erkende onderzoeksschool. De opleidingen geven in een overzicht aan welke onderwijsen onderzoeksspecialisatie de verschillende leden van de wetenschappelijke staf hebben. Ongeveer de helft van alle colleges in het eerste jaar van de bacheloropleiding wordt door hoogleraren en uhds verzorgd. Verschillende stafleden hebben een onderzoeksgerelateerde subsidie, bijvoorbeeld van de NWO, en enkele onderzoeksprijzen ontvangen. Oordeel De commissie stelt vast dat van de vaste staf nagenoeg iedereen is gepromoveerd en het merendeel onderzoeker is bij een onderzoeksprogramma. Deze onderzoeksprogrammas zijn nog niet door een onderzoeksvisitatiecommissie Psychologie beoordeeld. De wetenschappelijke docenten die een tijdelijk contract hebben en vooral als tutor worden ingezet, zijn niet gepromoveerd. De onderzoekskwalificaties van deze tijdelijke staf zijn relatief minder groot dan bij zusteropleidingen. De inzet van WDs als tutoren past naar het oordeel van de commissie adequaat bij het probleemgestuurd onderwijs in de bacheloropleiding. Voor de masteropleiding verwacht de commissie een grotere inbreng van toponderzoekers dan nu het geval is. Zij ondersteunt dan ook de uitbreiding van de hoogleraarsposities die zijn voorzien. Voor beide opleidingen geldt dat er voldoende wetenschappelijke en professionele rolmodellen in het onderwijs worden ingezet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F13:Kwantiteitpersoneel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
In totaal is er voor het onderwijs in de bacheloren masteropleiding 6,6 fte beschikbaar (peildatum 1 december 005). Volgens de opleidingen is de staf-studentratio vergelijkbaar met andere opleidingen aan de EUR. Het probleemgestuurd onderwijs vraagt meer docententijd. Door voor de uitvoerende onderwijstaken, met name de tutorrollen, wetenschappelijk docenten zonder onderzoekstaak aan te stellen, wordt in deze extra docententijd voorzien. De staf-studentratio bedroeg in 003 en 004 1:35 en in 005 1:30. In de zelfstudie geven de opleidingen aan dat er voldoende aanvullende investeringsmiddelen door de EUR zijn gereserveerd om de uitvoering van de onderwijsprogrammas Psychologie voor de toekomst te waarborgen.
55
Oordeel De commissie stelt vast dat er in de afgelopen vijf jaar een enorme uitbreiding van de staf is gerealiseerd: van 7,1 fte in 001 tot 6,6 fte voor onderwijs in 005. Het aantal ingeschreven studenten is sinds 001 van 88 gestegen tot 805 in 005. De staf-studentratio van 1:30 is in vergelijking tot andere opleidingen relatief gunstig. Dit past bij het didactisch concept van probleemgestuurd onderwijs dat relatief veel docententijd vraagt. De commissie vindt in dit kader de positie en inzet van tijdelijk personeel (vooral wetenschappelijk docenten) een slimme zet vanuit de opleidingen gedacht. De commissie heeft er waardering voor dat de groei van de staf op een organische manier door de opleidingen is opgevangen. De commissie heeft verder begrepen dat in de toekomst de staf met 30% uitgebreid zal worden. De commissie merkt bij genoemde staf-studentratio en de kwantiteit van het personeel op dat dit nog geen stabiele situatie weerspiegelt vanwege het feit dat de opleidingen recent gestart zijn en nog een aanloopfinanciering kennen vanuit de Erasmus Universiteit. Zij beoordeelt dit facet om die reden niet met een goed maar met een voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F14:Kwaliteitpersoneel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.
In de periode 001-005 is het onderwijzend personeel gegroeid van 7,1 naar 6,6 fte. Bij de selectie van het wetenschappelijk personeel is volgens de opleidingen bewezen onderwijskwaliteit een belangrijk criterium geweest. De Rotterdamse staf is relatief jong. Docenten worden, volgens de zelfstudie, pas ingezet in het probleemgestuurd onderwijs als zij met goed gevolg de driedaagse workshop Introductie in probleemgestuurd onderwijs hebben afgerond. Jonge, net gepromoveerde docenten, worden aangemoedigd cursussen van het OECR, vooral op het gebied van het geven van colleges, te volgen. Er is een budget voor onderwijskundige bijscholing. Jaarlijks worden de onderwijsen onderzoeksprestaties aan de hand van een portfolio van de docent-onderzoeker tijdens het functioneringsgesprek aan de orde gesteld. In het portfolio zijn de gemiddelde studentenoordelen over de onderwijstaken opgenomen. De opleidingen hanteren als streefcijfer dat het gemiddelde studentenoordeel minimaal ruim voldoende (een 7 op een tienpuntsschaal) moet zijn. Indien dit niet gehaald wordt, worden volgens de zelfstudie maatregelen genomen, zoals bijscholing of persoonlijke coaching. In de zelfstudie zijn de gemiddelde oordelen van studenten over de kwaliteit van de blokken, de tutoren en de colleges voor de bacheloropleiding van 001 tot en met 005 uiteengezet. De beoordelingen zijn alle ruim voldoende. Ook de gemiddelde oordelen over de kwaliteit van blokken en tutoren in de masteropleiding zijn opgenomen, uitgesplitst naar jaar en specialisatie. De oordelen over de tutoren zijn alle ruim voldoende (tussen de 7,0 en 8, op een tienpuntsschaal). Van de dertien blokken, haalden tien het streefcijfer van gemiddeld een 7. Drie blokken zijn tussen de 6,5 en 7 beoordeeld. De opleidingen noemen tot slot de positieve beoordeling van de kwaliteiten van de staf door studenten in de Elsevier-enqute. De waardering voor bekwaamheid en inzet, bereikbaarheid en begeleiding bij opdrachten is hoger dan het landelijk gemiddelde. De kwaliteit van de hoorcolleges scoorde wat lager dan landelijk gemiddeld.
Oordeel De commissie constateert op basis van de gesprekken die zij heeft gevoerd, dat de opleidingen over enthousiast, betrokken en voor studenten en collegas toegankelijk onderwijsgevend personeel beschikken. De commissie complimenteert de staf over de bereikte onderwijskundige kwaliteiten in de afgelopen vijf jaar. Zij stelt vast dat de staf wordt geselecteerd op onderwijskundige kwaliteiten. Er zijn diverse professionaliseringsactiviteiten. Zo krijgen alle beginnende docenten een training in probleemgestuurd onderwijs. De commissie heeft de specialisaties van de staf bestudeerd en oordeelt dat deze voldoende breed zijn gezien de eindkwalificaties. Zij stelt ook vast dat het docententeam breed inzetbaar is. Zij heeft het loopbaanplan ingezien en waardeert dit positief. De commissie heeft uit de gesprekken met de delegaties begrepen dat de opleidingen er zorg voor dragen dat de specifieke didactische kwaliteiten van de docentonderzoekers zo goed mogelijk worden ingezet. Vooral in het derde jaar van de bacheloropleiding worden daarbij ook colleges verzorgd door gastdocenten. De commissie vindt dat het onderwijs goed georganiseerd wordt: het onderwijsbureau functioneert goed. De problematiek die kan samenhangen met de inzet van tijdelijk personeel wordt naar het oordeel van de commissie adequaat opgevangen. Dit is vooral relevant voor de bacheloropleiding. De commissie waardeert dit facet voor de bacheloropleiding gezien de goede onderwijskundige en domeinspecifieke kwalificaties van de staf voor de bacheloropleiding als goed. Deze kwalificaties passen bij het probleemgestuurd onderwijs en de eindkwalificaties van de bacheloropleiding. Voor de masteropleiding beoordeelt zij dit facet in zijn geheel als voldoende gezien de recente start en het feit dat zij in de masteropleiding meer inbreng verwacht van toppsychologen dan in de bacheloropleiding. Dit laatste is bij de Rotterdamse masteropleiding voor verbetering vatbaar. De commissie heeft begrepen dat op korte termijn wordt voorzien in de aanstelling van een hoogleraar Biologische en Cognitieve Psychologie. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
1.2.4. Voorzieningen
F15:Materilevoorzieningen De huisvesting en materile voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
De opleidingen geven in de zelfstudie een overzicht van de huisvesting en materile voorzieningen waarvan gebruikgemaakt kan worden om het onderwijsprogramma te realiseren. De faculteit is sinds 005-006 gehuisvest op de twaalfde en dertiende verdieping van het T-gebouw op de campus van de EUR. In dit gebouw zijn ook de onderwijsgroepzalen en een pc-landschap met 10 nieuwe pcs gehuisvest. De collegezalen zijn verspreid over de campus. De onderwijsruimten zijn volgens de opleidingen in ruim voldoende mate aanwezig en modern ingericht.
De bibliotheek is in het studielandschap gevestigd. Deze is geschikt gemaakt voor opzoeken en raadplegen van bronnen, wat specifiek past bij het karakter van probleemgestuurd onderwijs. Studenten klagen soms over te weinig faciliteiten om de bronnen te kopiren en zo ook thuis te kunnen bestuderen. In 001 is gestart met de vorming van een collectie psychologische (elektronische) boeken en tijdschriften. Volgens de opleidingen is inmiddels een omvangrijke collectie aangeschaft en wordt deze nog voortdurend aangevuld. Voor het onderwijs, bijvoorbeeld bij het afstudeeronderzoek, wordt ook gebruikgemaakt van het Erasmus Behavioral Lab. Dit betreft een moderne researchfaciliteit voor het doen van geavanceerd gedragswetenschappelijk onderzoek. Voor de verdere ontwikkeling van laboratoria zijn jaarlijkse investeringen begroot. Verder is er bij het Instituut voor Psychologie een testotheek aanwezig, waarin ruim zestig tests, vragenlijsten en achtergronddocumentatie over de materialen zijn ondergebracht. Deze wordt nog verder uitgebreid. De staf ervaart de huisvesting volgens de zelfstudie als modern en plezierig. Uit de Elsevierenqute (005) blijkt dat studenten de onderwijsvoorzieningen significant hoger dan het landelijk gemiddelde beoordelen. Oordeel De commissie heeft een rondleiding gehad langs de onderwijsvoorzieningen, zoals werkgroepzalen, collegezalen, computerzalen, bibliotheek/studielandschap, laboratoria, testotheek, en heeft een presentatie van Psyweb gekregen. De voorzieningen hebben een positieve indruk gemaakt op de commissie. De opleidingen zijn ruim gevestigd in een nieuw gebouw. Er zijn, gezien de studentenaantallen, veel eigen werkgroepruimten voor Psychologie beschikbaar die goed passen bij de gekozen werkvormen van probleemgestuurd onderwijs. De onderzoeksvoorzieningen, zoals laboratoria, die ook voor het onderwijs gebruikt worden zijn in opbouw. De commissie vindt de onderzoeksvoorzieningen zoals die nu in het onderwijs gebruikt worden adequaat. De bibliotheek heeft, gezien de recente start van collectievorming, nog een achterstand. De commissie waardeert het echter zeer positief dat de bibliotheek hierdoor een collectie kan opbouwen die goed aansluit bij recent onderzoek en het onderwijsprogramma. De commissie vindt de elektronische leeromgeving Psyweb bijzonder goed vormgegeven. De commissie is concluderend van oordeel dat de kwaliteit en inrichting van de onderwijsvoorzieningen goed toereikend zijn voor de uitvoering van de onderwijsprogrammas. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
F16:Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
De opleidingen noemen in de zelfstudie als doel voor de studiebegeleiding het tegengaan van voortijdige uitval en studievertraging. Het begeleidingssysteem wordt gekenmerkt door korte lijnen tussen de student en de opleiding en komt tot uiting in de begeleiding door de tutoren bij de PGO-onderwijsgroepsbijeenkomsten en begeleiding door de studieadviseurs. De tutoren vervullen tijdens de onderwijsgroepsbijeenkomsten onder meer een signalerende en doorverwijzende functie. Zij verwijzen bij problemen door naar de studieadviseur. Bij ernstige problemen kan worden doorverwezen naar de studentendecanen en -psychologen van de EUR.
De bacheloropleiding geeft studenten na het eerste jaar een bindend studieadvies (BSA). Om de studie te mogen vervolgen, moeten studenten in het eerste jaar 40 van de 60 studiepunten behalen en na het tweede jaar het gehele eerste jaar hebben afgerond. De studieadviseurs volgen de studieprestaties in het eerste jaar en sturen elke student drie tussentijdse studieadviezen (januari, april, juli) en n definitief bindend studieadvies (augustus). Studenten met achterstand wordt dringend aangeraden om contact op te nemen met n van de twee studieadviseurs. Daarnaast ontvangen studenten na elke behaalde onvoldoende een e-mail van de studieadviseurs waarin hun gewezen wordt op de begeleidingsmogelijkheden van de opleiding. Studieresultaten worden geregistreerd in het studievoortgangsysteem Osiris. Dit systeem is online toegankelijk voor studenten. Studenten krijgen na een toets via e-mail bericht dat hun resultaten in te zien zijn via Osiris online. Informatie over specialisatiemogelijkheden wordt studenten vanaf het eerste jaar gegeven. In het eerste blok van het eerste jaar worden de specialisaties onder de aandacht gebracht en in het tweede jaar wordt een voorlichtingsmiddag over het studieprogramma en beroepsmogelijkheden van de specialisaties georganiseerd. Uit een enqute onder alumni blijkt volgens de zelfstudie dat studenten hierover graag nog meer informatie hadden verkregen. Uit gesprekken met bachelorstudenten blijkt dat zij geen voorlichting krijgen over mogelijkheden na de bacheloropleiding, anders dan voorlichting over de masteropleiding. Masterstudenten met wie de commissie sprak geven aan voldoende informatie, onder meer via Psyweb, te hebben gekregen over de mogelijkheden na de masteropleiding. Oordeel De commissie constateert op basis van de gesprekken met de staf en studenten en de informatie die beschikbaar is gesteld, dat de opleiding de studenten zeer intensief volgt en naar aanleiding van studieprestaties gerichte maatregelen treft ter bevordering van de studievoortgang. De opleidingen zijn volgens de commissie met recht trots op hun systeem van monitoring en studiebegeleiding. De commissie wijst de opleidingen erop, gezien de uitgebreide registratie van student en studievoortgang, aandacht voor de privacybewaking van de gegevens te hebben. De commissie vindt het een goede zaak dat de begeleiding niet alleen bij de studieadviseur ligt. Ook de docenten spelen hierbij, vooral in hun rol als tutor, een belangrijke rol. Het eerste jaar van de bacheloropleiding is selecterend door het bindend studieadvies. De commissie heeft tijdens het bezoek gezien dat de procedure rondom het bindend studieadvies zorgvuldig wordt uitgevoerd. De grens voor een positief of negatief advies is helder, maar naar het oordeel van de commissie hadden de gestelde eisen en criteria aan het bindend studieadvies vooraf beter verantwoord kunnen worden. De commissie waardeert het positief dat niet alleen in het eerste jaar, maar ook in de latere jaren van de bacheloren in de masteropleiding expliciete aandacht wordt geschonken aan de begeleiding van studenten. Concluderend is de commissie van oordeel dat de studiebegeleiding en informatievoorziening met het oog op de studievoortgang voor de bacheloren masteropleiding goed is vormgegeven en aansluit bij de behoefte van studenten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
59
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
1.2.5. Internekwaliteitszorg
F17:Evaluatieresultaten De opleiding wordt periodiek gevalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Beide opleidingen evalueren, zoals staat beschreven in de zelfstudie, ieder blok op systematische wijze. De blokevaluaties bestaan uit open vragen en gesloten vragen. Studenten geven hun waardering voor de algemene indruk van het blok, de bijzondere aspecten, aanvullende informatie, het functioneren van de tutor en Psyweb. De evaluaties worden elektronisch via Psyweb in de laatste week van het blok afgenomen. De blokevaluatie is gekoppeld aan de inschrijving voor de bloktoets. Studenten registeren zich voor de bloktoets door het anoniem invullen van de evaluatie. Streefdoel voor de blokevaluaties en de kwaliteit van de docent is een gemiddelde waardering van minimaal een 7 op een tienpuntsschaal. De blokcordinator en alle betrokken tutoren ontvangen een totaaloverzicht van de evaluatieresultaten en elke tutor krijgt een overzicht over de oordelen over zijn of haar functioneren. Deze resultaten vormen een onderdeel van het functioneringsgesprek. Het is universitair beleid om tussen twee externe onderwijsvisitaties een interne opleidingsevaluatie te organiseren. Deze heeft gezien de recente start van de opleidingen nog niet plaatsgevonden. Oordeel De commissie stelt vast dat via de schriftelijke blokevaluaties elk onderwijsonderdeel periodiek en systematisch wordt gevalueerd. Er zijn toetsbare streefdoelen opgesteld, waarmee de opleiding kan nagaan of de beoogde prestaties worden behaald. Door het verplichtende aspect van de evaluaties is er een hoge respons. Een nadeel van deze procedure vindt de commissie dat de toets geen onderdeel uitmaakt van de evaluaties. Dit wordt echter door de opleidingen op een andere manier ondervangen. De commissie is op basis van de gesprekken en de documenten die zij heeft ingezien van oordeel dat het grotere geheel van kwaliteitszorg, bijvoorbeeld uitvoering van curriculumevaluaties, minder is geformaliseerd. In de curriculumjaargroep, waarin veel gesproken wordt over evaluatie van het curriculum van een jaar als geheel, vindt deze kwaliteitsbewaking impliciet plaats. Concluderend is de commissie van oordeel dat de opleidingen een adequaat evaluatiesysteem hanteren en het blokonderwijs uitvoerig en gestructureerd aan de hand van toetsbare streefdoelen monitoren. Wat betreft het systeem van kwaliteitszorg in bredere zin, constateert de commissie dat de opleidingen een start hebben gemaakt met de omslag van een informeel systeem naar een meer formeel systeem. Zij moedigt dit verder aan.
60
Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F18:Maatregelentotverbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.
In de zelfstudie beschrijven de opleidingen hoe de kwaliteitsbewaking voor, tijdens en na afloop van een blok plaatsvindt. Voorafgaand wordt een planningsgroep gevormd die op basis van de evaluaties van het vorige jaar, het blok aanpast. Deze kan bijvoorbeeld colleges, practica, of literatuur die door studenten minder of niet gewaardeerd werden, veranderen of verwijderen. Daarnaast bespreekt de curriculumjaargroep het blok een aantal weken voor het blok begint. Vooraf worden de belangrijkste materialen, zoals het blokboek, de tutorinstructie, de practicumhandleiding en de resultaten van de blokevaluatie, aan de leden van de curriculumjaargroep beschikbaar gesteld. En tijdens de bijeenkomst geeft de blokcordinator uitleg over het blok en de wijzigingen en kunnen de andere cordinatoren vragen stellen of kritiek geven. Zo zijn de cordinatoren op de hoogte van de activiteiten in de andere blokken. Tijdens een blok komen de tutoren met de cordinator bijeen, waardoor potentile problemen volgens de opleidingen in een vroeg stadium kunnen worden aangepakt. Studenten kunnen via Psyweb informatie met de tutor en cordinator uitwisselen. Na afloop van een blok krijgen de cordinator en alle tutoren binnen twee weken de uitkomsten van de blokevaluaties toegestuurd. Deze informatie wordt ook ter beschikking gesteld aan de opleidingsdirecteur en opleidingcommissie. De opleidingscommissie bespreekt de resultaten van de blokevaluaties. De opleidingscommissie heeft, in tegenstelling tot de blokcordinator en opleidingsdirecteur, geen toegang tot de individuele tutorbeoordelingen. De opleidingen geven in de zelfstudie enkele concrete voorbeelden van verbetermaatregelen die naar aanleiding van de evaluaties zijn genomen. In de bacheloropleiding zijn bijvoorbeeld naar aanleiding van studielastgegevens richtlijnen voor studiegedrag opgesteld, zoals een minimaal aantal paginas literatuur dat per week bestudeerd moet worden en is naar aanleiding van de evaluatie van een experiment met een zelfinstructiepracticum toch besloten het jaar daarop ervaren trainers in te zetten. Met deze verbetermaatregel is het practicum positiever beoordeeld. In de masteropleiding zijn bijvoorbeeld bij blok 4.3 A&O en blok 4.3 K&G op basis van lage beoordelingen (tussen de 6,5 en 7) concrete verbetermaatregelen getroffen, waardoor het studentenoordeel over de kwaliteit van het blok het jaar daarop is gestegen en het streefcijfer van minimaal een 7 heeft gehaald. Oordeel De commissie stelt vast dat het evaluatiesysteem zo is opgezet dat verbetermaatregelen getroffen kunnen worden. De procedures hiervoor zijn helder. De commissie is van oordeel dat de opleidingen adequaat hebben gereageerd op verbetermogelijkheden die uit de evaluaties naar voren kwamen. Hiervan heeft de commissie enkele concrete voorbeelden gezien. Vanwege de recente start van de opleidingen zijn er geen aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie beschikbaar. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
61
F19:Betrekkenvanmedewerkers, studenten,alumnienberoepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.
De opleiding geeft aan dat bij het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs de planningsgroepen een belangrijke rol spelen. Hierin hebben een studentlid en twee stafleden zitting. Studenten zijn verder vanzelfsprekend via het invullen van de blokevaluaties betrokken bij de kwaliteitszorg van de opleiding. In de opleidingscommissie worden op basis van evaluatiegegevens alle blokken van de afgelopen periode besproken. Hierin hebben evenveel studentleden als stafleden zitting. Zij komen om de twee maanden bijeen. Verder zijn studenten ook in alle curriculumjaargroepen vertegenwoordigd. Het betreft hier studenten die het jaar succesvol hebben afgerond. In de curriculumjaargroepen wordt door de blokcordinator een toelichting gegeven op onder meer de wijzigingen die op basis van de evaluaties zijn doorgevoerd. De commissie heeft van studenten uit de opleidingscommissie begrepen dat hun inbreng serieus wordt opgevolgd. Zo zijn bijvoorbeeld alle punten die studenten ten aanzien van de veranderingen in het OER via de opleidingscommissie naar voren brachten, door de opleidingen overgenomen. Anderzijds heeft zij ook begrepen dat bepaalde zaken waar de studentleden uit de opleidingscommissie voorstander van zijn, volgens de opleiding niet mogelijk zijn. Dit betreft bijvoorbeeld het weer invoeren van de persoonlijke keuze voor een vroege of late onderwijsgroep in elk blok. Volgens de opleiding is het om logistieke redenen niet mogelijk om studenten hierin een keuze te bieden. Uit de gesprekken tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie begrepen dat de formele rol van de opleidingscommissie minder noodzakelijk is omdat de kwaliteitszorg vooral laag in de organisatie, bijvoorbeeld in planningsen curriculumgroepen, plaatsvindt. Studentleden voor de opleidingscommissie worden gevraagd door het management van de opleiding. Het blijkt lastig studenten voor deze taak te vinden. Ook heeft de commissie gehoord dat de opleidingscommissie niet erg leeft onder de andere bacheloren masterstudenten. Studentleden van de opleidingscommissie zetten zich in om de zichtbaarheid te vergroten. De opleidingen geven aan dat ten tijde van het schrijven van de zelfstudie plannen worden gemaakt om alumni te betrekken bij de bewaking van de kwaliteit van het onderwijs. De opleiding heeft onder de eerste cohort afgestudeerde masterstudenten een enqute afgenomen. Als structureel onderdeel van de kwaliteitszorg wordt in de zelfstudie vermeld dat sinds 005 feedback is gevraagd op het functioneren van de studenten in praktijkstages. Daarnaast is het beroepenveld via gastcolleges betrokken bij het onderwijs in beide opleidingen. Oordeel De commissie stelt op basis van de gesprekken met diverse delegaties en de documentatie over de interne kwaliteitszorg vast dat medewerkers op diverse manieren zijn betrokken bij de kwaliteitszorg van het onderwijs, onder meer via de planningsgroep, de curriculumjaargroep, de opleidingscommissie en de faculteitsraad. Op de agendas van elk van deze gremia is de kwaliteit van het onderwijs onderwerp van gesprek. Studenten zijn via het invullen van de blokevaluaties en hun lidmaatschap van de opleidingscommissie direct betrokken bij de kwaliteitszorg. Daarnaast heeft de commissie vastgesteld dat er zoveel informele contacten tussen studenten en docenten zijn, dat de opleidingscommissie nog geen belangrijke rol speelt bij de kwaliteitsbewaking van de opleidingen. De benoemingen van studentleden in de opleidingscommissie zou volgens de commissie beter kunnen, bijvoorbeeld via verkiezingen. Dit
ook om de zichtbaarheid van de opleidingscommissie te vergroten. Van de studentleden uit de opleidingscommissie heeft zij gehoord dat er adequaat op hun inbreng gereageerd wordt. Het betrekken van alumni en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg staat in de kinderschoenen. De commissie ondersteunt de plannen van de opleidingen op dit gebied. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
1.2.6. Resultaten
F20:Gerealiseerdniveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, orintatie en domeinspecifieke eisen.
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. Bachelor In 004 en 005 hebben de eerste twee cohorten studenten de bachelorscriptie geschreven. De bachelorthesis heeft een omvang van 9 studiepunten en kan de vorm hebben van een literatuurstudie of een empirisch onderzoek. Voor beide vormen gelden vastgestelde richtlijnen ten aanzien van de omvang en de beoordeling. De opleiding hanteert een standaard beoordelingsformulier voor de beoordeling van de bachelorscriptie waarin de beoordelingscriteria zijn gexpliciteerd. Uit de gesprekken met betrokkenen bij de opleiding heeft de commissie begrepen dat sinds 005-006 ook voor de bachelorscriptie standaard met een tweede beoordelaar wordt gewerkt. Uit studentevaluaties blijkt dat studenten het onderdeel bachelorscriptie gemiddeld met het schoolcijfer 7,8 waarderen en de kwaliteit van de begeleiding gemiddeld met een 8,3 (evaluatie 003-004). De beoordelingen in 004-005 zijn vergelijkbaar. Master De masteropleiding is in 004 gestart en de eerste mastertheses zijn in 005 afgerond. De afstudeerfase heeft een omvang van 3 studiepunten. Deze kunnen volledig worden besteed aan een onderzoeksstage en masterthesis; aan onderzoeksstage en masterthesis van 0 studiepunten en praktijkstage van 1 studiepunten; of aan een gecombineerde onderzoekstage met praktijkstage. In het laatste geval bedraagt de masterthesis, die het resultaat is van de onderzoekstage, ten minste 0 studiepunten. De opleiding heeft een cordinator voor het afstudeertraject aangewezen die onder meer externe contacten voor praktijken onderzoekstages aangaat en onderhoudt, voorlichting aan studenten geeft en de procedures en kwaliteit rondom het afstudeertraject bewaakt. De student
wordt bij een afstudeeronderzoek aan de universiteit begeleid door een staflid van de opleiding (instituutsbegeleider). Bij een extern onderzoek of praktijkstage wordt de student daarbij ook begeleid door een begeleider vanuit de instelling (instellingsbegeleider). Het afstudeeronderzoek kent twee beoordelingsmomenten: de beoordeling van de onderzoeksopzet en de eindbeoordeling van de masterthesis. De eerste wordt aan de hand van vastgestelde criteria beoordeeld door de instituutsbegeleider en een tweede beoordelaar vanuit de opleiding. Beide moeten een akkoord geven. De masterthesis wordt eveneens door twee beoordelaars vanuit de opleiding beoordeeld op vastgelegde aspecten. De beoordeling van de praktijkstage wordt door de instituutsbegeleider gegeven en gebaseerd op de beoordeling van het stageverslag, de stagebeoordeling door de instellingsbegeleider en de aanwezigheid en actieve deelname aan de intervisiebijeenkomsten (geldt voor K&G en O&O). Voordat studenten aan de stage mogen beginnen, moeten zij een door de instellingsbegeleider goedgekeurd stagewerkplan hebben opgesteld. De criteria voor de beoordeling van het stageverslag zijn gexpliciteerd. De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van de uitkomsten van het eerste alumnionderzoek dat onder de afgestudeerden van de eerste mastercohort (004-005) is verricht. De enqute is door dertien studenten ingevuld. De opleiding noemt het verheugend dat elf van de dertien studenten (85%) binnen vier maanden een positie op de arbeidsmarkt vonden. De afgestudeerden zijn positief over de onderzoekstage als voorbereiding op wetenschappelijk onderzoek; de praktijkstage als voorbereiding op de beroepsuitoefening en het nut van het PGO-systeem voor de beroepsuitoefening (allen > 4,5 op een vijfpuntsschaal). Studenten beschouwen de opleiding als geheel als een goede voorbereiding op de arbeidsmarkt (M=3,91), maar hadden graag meer voorlichting over de mogelijkheden in het beroepenveld (M= ,55) en informatie over hoe te werk te gaan bij het vinden van een baan (M=3,64) gekregen. Uit de gesprekken met alumni heeft de commissie begrepen dat zij vinden dat zij een goede concurrentiepositie hebben bij het vinden van een baan. Alumni benadrukken het belang van door de opleiding aangeleerde vaardigheden bij de transitie naar een beroep. Zij zijn van mening dat zij qua vaardigheden goed zijn voorbereid op een toekomstig beroep. Oordeel De commissie heeft uit een lijst van 5 recente bachelorscripties tien scripties geselecteerd en bestudeerd. Van de mastertheses die ten tijde van het schrijven van de zelfstudie waren afgerond (februari 006) heeft zij negen mastertheses geselecteerd en bestudeerd. Beide selecties betreffen een random spreiding over de specialisaties en verschillende waarderingen (laag, gemiddeld en hoog beoordeelde werken). De commissie heeft bij elk afstudeerwerk het ingevulde beoordelingsformulier van de begeleider kunnen inzien. In een aantal gevallen kon de commissie hierbij ook de toegevoegde informatie van de tweede beoordelaar zien. De commissie waardeert dit positief en raadt de opleiding aan dit bij alle afstudeerwerken als standaard te hanteren. De commissie is van mening dat de afstudeerwerken van de bacheloren masteropleiding van voldoende niveau zijn. De commissie stelt vast dat de cijfers van de opleiding over het algemeen hoger liggen dan de commissie aan de afstudeerwerken toekende. Wat betreft de bachelorscripties miste de commissie in een paar gevallen de verbanden en kritische beschouwingen in de afstudeerwerken. Uit de gesprekken heeft de commissie begrepen dat in de praktijk eenderde van de bachelorstudenten in eerste instantie een onvoldoende krijgt voor de bachelorscriptie. Hij of zij heeft vervolgens drie weken de tijd om het werk te herzien. De commissie concludeert op basis hiervan dat het niveau bewaakt wordt. In een enkel geval constateerde de commissie dat de docent ondanks de geleverde kritiek op het werk, toch een
voldoende gaf, waar de commissie eerder van oordeel zou zijn dat het werk nog niet voldoende was. De commissie vindt deze kritiekpunten over het geheel genomen echter niet zorgelijk. Over het algemeen stelt zij vast dat de eindkwalificaties van de bachelorrespectievelijk masteropleiding worden gerealiseerd. Systematische bewaking van het eindniveau zou naar het oordeel van de commissie verbeterd kunnen worden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
F21:Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Bachelor Het streefcijfer voor het rendement in de bacheloropleiding heeft de opleiding op 70% gesteld. In de zelfstudie vergelijkt zij haar bachelorrendement met de gemiddelde (post-)propedeuserendementen in de periode 1995-000. De rendementen van de bacheloropleiding liggen hoger. Deze rendementen van het eerste jaar van de bacheloropleiding betreffen 55% na een jaar, 71% na twee jaar en 73% na drie jaar. Van degene die de propedeuse hebben gehaald, behaalt vervolgens bij de Rotterdamse opleiding 9% van de eerste cohort en 44% van de tweede cohort na twee jaar het bachelordiploma. Van de eerste cohort heeft na drie jaar 58% de hele bacheloropleiding met goed gevolg afgerond. De opleiding verwacht dat 80% van de actieve studenten uit de tweede cohort het bachelordiploma zal behalen. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat, hoewel nog geen verstrekkende conclusies betreffende het rendement kunnen worden getrokken, zij van mening is dat de streefcijfers worden gerealiseerd. Master De opleiding hanteert voor het onderwijsrendement van de masteropleiding een rendement van 90%. Zij noemt dit streefcijfer een voorlopig streefcijfer, omdat er nog geen vergelijkingsmateriaal van andere masteropleidingen voorhanden is. Van de eerste cohort (004-005) is het rendement na een jaar 50%. Per 31 januari 006 bedroeg dit percentage 61%. De opleiding verwacht na twee jaar het streefcijfer te hebben benaderd. Oordeel De commissie stelt vast dat in de bacheloren masteropleiding relatief hoge rendementen worden gerealiseerd. De opleiding heeft realistische streefcijfers opgesteld. Het gerealiseerde onderwijsrendement lijkt deze streefcijfers te benaderen. Uit de gesprekken heeft de commissie begrepen dat voor de masteropleiding daadwerkelijk een gerealiseerd rendement van 90% verwacht wordt. De commissie is van mening dat de opleiding hiermee een voorbeeldfunctie voor andere opleidingen vervult. Het lijkt de commissie zinvol indien de opleiding zou onderzoeken welke factoren daadwerkelijk hebben bijgedragen aan dit rendement. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
66
SamenvattingoordelenErasmusUniversiteitRotterdam BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende
3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen
Voldoende Voldoende
5. Interne kwaliteitszorg Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement
Oordeel Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de bacheloropleiding Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
67
MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende
3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen 5. Interne kwaliteitszorg
Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
68
2.
DebacheloropleidingPsychologie,demasteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research vandeFaculteitPsychologieaandeOpenUniversiteit Nederland
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleidingen: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychology 66604 Master wo 60 Deeltijd Open afstandsonderwijs (hoofdlocatie Heerlen) 31 december 007 Psychological Research 60095 Master wo 60 Deeltijd Open afstandsonderwijs (hoofdlocatie Heerlen) 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Deeltijd Open afstandsonderwijs (hoofdlocatie Heerlen) 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 7 en 8 september 006. De samenstelling van de visitatiecommissie was als volgt: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. M.Ph. Born, lid; prof. dr. E.C. Klip, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; dr. E.H. Gordijn, lid;
69
QANU / Psychologie / OUNL
V.M. de Vries BSc, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU.
De commissie heeft voor de beoordeling van de masteropleiding Psychological Research aansluitend aan het visitatiebezoek aanvullende informatie opgevraagd. De masteropleiding Psychological Research betreft een selectieve eenjarige masteropleiding geheel gericht op het doen van onderzoek. Een dergelijke masteropleiding is de commissie elders in het land niet tegengekomen. Na het visitatiebezoek heeft nog een tweede gesprek met de verantwoordelijken voor de opleiding plaatsgevonden. Onderstaande rapportage betreft de uiteindelijke conclusies van de commissie. 2.0. Structuurenorganisatievandefaculteit
De Open Universiteit Nederland (OUNL) heeft zes faculteiten, waarvan de Faculteit Psychologie er n is. Daarnaast maken onder andere het Onderwijstechnologisch expertisecentrum (OTEC) en het Ruud de Moor Centrum (RdMC) deel uit van de OUNL. De Faculteit Psychologie biedt een bacheloropleiding Psychologie en twee masteropleidingen, Psychology en Psychological Research, aan. Daarnaast verzorgt zij in lijn met de missie van de Open Universiteit Nederland ondersteuning bij het ontsluiten van (digitale) onderwijsmiddelen voor velen, maatschappelijke dienstverlening via participatie in projecten van het RdMC, beperkte zakelijke dienstverlening en draagt zij in samenwerking met het OTEC bij aan de ontwikkeling van ondersteunende innovatieve projecten. De faculteit staat onder leiding van een decaan. De decaan is integraal eindverantwoordelijk voor onderwijsontwikkeling en -exploitatie, onderzoek, de innovatietaak en het beheer van de faculteit. De faculteit kent een facultair managementteam, bestaande uit de decaan, twee hoogleraren, de drie cordinatoren van de bachelorrespectievelijk masteropleidingen, de controller en beide onderwijscordinatoren. Drie keer per jaar komen alle docenten onder leiding van de decaan bijeen in het faculteitsoverleg waarin vakoverstijgende onderwerpen worden besproken. De faculteit kent een aantal commissies: de curriculum- en projectencommissie houdt zich bezig met de ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs; de onderzoekscommissie houdt zich bezig met het onderzoeksbeleid van de faculteit; de ethische commissie ziet toe op ethische aspecten van onderzoek en de stagecommissie en scriptiecommissie buigen zich over kwesties rondom de stage respectievelijk scriptie. Tot slot kent de faculteit een examencommissie, een toetsingscommissie als deel van de examencommissie en een opleidingscommissie. 2.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
Per 1 september 00 kunnen studenten zich niet meer inschrijven in de ongedeelde opleiding. Vanaf die datum zijn de bacheloropleiding Psychologie en masteropleiding Psychology van start gegaan. Zittende studenten is in de loop van het studiejaar 00-003 de keuze voorgelegd om over te stappen naar de gedeelde structuur. Voor studenten die overstapten zijn overgangsregelingen vastgesteld. De gehele ongedeelde opleiding blijft tot 1 september 007 operationeel, dit is tevens de einddatum van de afbouw van de ongedeelde opleiding. Studenten van de ongedeelde opleiding die op dat moment 180 studiepunten of meer heb70 QANU / Psychologie / OUNL
ben behaald, kunnen instromen in de masteropleiding Psychology. Deze studenten ontvangen geen bachelorgetuigschrift. Studenten die op 1 september 007 minder dan 180 studiepunten hebben gehaald, moeten overstappen naar de bacheloropleiding. De commissie stelt vast dat door de dubbele trajecten die tussen 00 en 007 naast elkaar zijn aangeboden, de afbouw van de ongedeelde opleiding weinig problemen voor studenten heeft gekend. De overstapregelingen zijn adequaat. Er wordt veel aandacht besteed aan de administratieve omzetting van de opleidingen. Van de studenten heeft de commissie geen klachten over de invoering van de bachelor-masterstructuur gehoord. 2.2. Hetbeoordelingskader
De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology van de Open Universiteit Nederland (OUNL) kennen twee afstudeervarianten: Arbeids- en Organisatiepsychologie en Gezondheidspsychologie. De opleidingen zijn voortgekomen uit een brede sociaalwetenschappelijke opleiding. Aanvankelijk kende de opleiding Psychologie alleen de afstudeerrichting Arbeid en Organisatie. Vanaf 1993 is hieruit de richting Gezondheidspsychologie ontwikkeld. De klinische kant van deze laatste richting wordt door de faculteit geleidelijk uitgebreid. In de zelfstudie wordt aangegeven dat de studie Psychologie van de OUNL de student voorbereidt op het beroep van psycholoog, in het bijzonder van dat van psychologisch onderzoeker (masteropleiding Psychological Research), van arbeidsen organisatiepsycholoog, of van gezondheidspsycholoog. De afgestudeerde moet gedrag kunnen plaatsen in een context van gedragsdeterminanten en heeft kennis en inzicht in een of meer toepassingsgebieden. Om die reden onderscheiden de opleidingen drie competentielijnen: een lijn voor de onderzoekscompetentie, een voor de interventiecompetentie en een voor de diagnostische competentie. De doelstellingen, competenties en eindkwalificaties zijn, zoals in de zelfstudie wordt aangegeven, voor de masteropleidingen deductief afgeleid van het beroep van psycholoog en vervolgens herleid tot doelstellingen, competenties en eindkwalificaties voor de bacheloropleiding. Hieronder zijn de doelstellingen en competenties voor de drie opleidingen opgenomen. De commissie heeft in de zelfstudie eveneens kennisgenomen van de eindkwalificaties. In de eindkwalificaties wordt het niveau van beheersing van de competenties nader gespecificeerd. De eindkwalificaties zijn opgenomen in bijlage 1 bij dit rapport. Bachelor De opleiding stelt dat een driejarige bacheloropleiding in de psychologie geen civiel effect kan hebben, omdat het competentieniveau na drie jaar te beperkt is voor zelfstandige beroepsbeoefening. Dit is overeenkomstig het standpunt van de Kamer Psychologie. Doelen van de bacheloropleiding zijn academische vorming, verdieping van de interesse in de psychologie en de gekozen specialisatie (major) en de voorbereiding op de keuze voor de verdere studieQANU / Psychologie / OUNL 71
loopbaan in de psychologie zoals deze in de masteropleiding wordt aangeboden. De opleiding beoogt de bachelor kennis, inzicht, vaardigheden en attituden bij te brengen die nodig zijn voor instroom in een masteropleiding Psychologie. Een bachelor moet ook in staat zijn tot adequate beroepsuitoefening op bachelorniveau onder leiding van een psycholoog (bron: zelfstudie). Voor de bacheloropleiding zijn de volgende competenties geformuleerd (bron: zelfstudie). De bachelor heeft: 1. kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie ontwikkeld op vraagstukken die zich voordoen op het gebied van de psychologie en met name de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie; . kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie ontwikkeld op theorien en hun onderlinge samenhang in het bijzonder in de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie; 3. competenties ontwikkeld met betrekking tot sociaalwetenschappelijke, in het bijzonder voor de psychologie relevante, methoden van gegevensverzameling, gegevensverwerking en het opzetten van onderzoek; 4. competenties ontwikkeld met betrekking tot de methoden van psychologische diagnostiek; 5. competenties ontwikkeld met betrekking tot interventies in arbeid en organisatie, gezondheid en ziekte, onderzoek en ontwikkeling; 6. kennis van en vaardigheden ontwikkeld in het samenstellen van rapportages, gebaseerd op onderzoek, praktijkbeoefening en/of literatuurstudie; 7. kennis van de beroepsethische regels voor psychologen. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding zijn opgenomen in bijlage 1. Master Psychology De algemene doelstelling van de masteropleiding Psychology is, zoals in de zelfstudie staat vermeld, studenten voor te bereiden op de verdere, meer gespecialiseerde bijdrage aan de wetenschappelijke kennisgroei in de toegepaste psychologie en aan de beroepsuitoefening als psycholoog op academisch niveau. Deze doelstelling is door de opleiding als volgt geconcretiseerd in competenties (bron: zelfstudie). De afgestudeerde master heeft: 1. kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie op vraagstukken die zich voordoen op het gebied van de psychologie, met name de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie; . kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie op theorien en hun onderlinge samenhang in het bijzonder in de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie; 3. competenties met betrekking tot sociaalwetenschappelijke, in het bijzonder voor de psychologie relevante, methoden van gegevensverzameling, gegevensverwerking en het opzetten van onderzoek; 4. competenties met betrekking tot de methoden van psychologische diagnostiek; 5. competenties met betrekking tot interventies in arbeid en organisatie, gezondheid en ziekte, onderzoek en ontwikkeling;
7
6. kennis van en vaardigheden in het samenstellen van rapportages, gebaseerd op onderzoek, praktijkbeoefening en/of literatuurstudie; 7. kennis van de beroepsethische regels voor psychologen. De eindkwalificaties van de masteropleiding Psychology zijn opgenomen in bijlage 1. De opleiding geeft aan dat de doelstelling, competenties en eindkwalificaties beantwoorden aan de normen zoals die in Europees verband door de European Federation of Psychological Associations (EFPA) zijn opgesteld. Uitzondering hierop betreft de duur van het masterprogramma, deze is in Nederland n jaar, terwijl de EFPA hiervoor twee jaar stelt. Verder wordt in de zelfstudie aangegeven dat de doelen, competenties en eindkwalificaties ook overeenstemmen met de eisen van Bartram en Roe (005) en beantwoorden aan de eisen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP. De opleiding betoogt in de zelfstudie dat de inhoud van het programma van de variant Arbeids- en Organisatiepsychologie voldoet aan de eisen van het European Network of Organizational Psychologists (ENOP, 1998) en de variant Gezondheidspsychologie aan eisen en criteria die afgeleid kunnen worden van Matarazzos (198) analyse van de gezondheidspsychologie. Deze variant sluit ook aan op de vereisten van de postinitile opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog. Master Psychological Research De masteropleiding Psychological Research is een selectieve eenjarige masteropleiding die studenten de mogelijkheid biedt zich te specialiseren in onderzoek. Afgestudeerden moeten het niveau van een eerste aio-jaar bereikt hebben. Deze doelstelling is als volgt in competenties geconcretiseerd (bron: zelfstudie). De afgestudeerde heeft: 1. kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie op vraagstukken die zich voordoen op het gebied van het wetenschappelijk onderzoek in de psychologie en met name het onderzoek in de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie, de klinische psychologie en de algemene psychologie; . kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie op theorien en hun onderlinge samenhang in het bijzonder in de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie; 3. competenties met betrekking tot sociaalwetenschappelijk, in het bijzonder voor het psychologisch onderzoek relevante methoden van gegevensverzameling, gegevensverwerking en het opzetten van onderzoek; 4. competenties met betrekking tot de methoden van psychologische diagnostiek, met name ten behoeve van psychologisch onderzoek; 5. competenties met betrekking tot interventies in arbeid en organisatie, gezondheid en ziekte, onderzoek en ontwikkeling, met name ten behoeve van psychologisch onderzoek; 6. grondige kennis van en goede vaardigheden in het samenstellen van rapportages, gebaseerd op onderzoek en literatuurstudie; 7. kennis van de beroepsethische regels voor psychologen, in het bijzonder de regels die gelden in onderzoek. De eindkwalificaties van de masteropleiding Psychological Research zijn opgenomen in bijlage 1.
73
Oordeel De commissie heeft de doelstelling, competenties en eindkwalificaties, zoals die zijn beschreven in de zelfstudie, bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader. Zij stelt vast dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie waardeert het positief dat binnen de bacheloren masteropleiding Psychologie voor twee richtingen is gekozen, Arbeids- & Organisatiepsychologie en Gezondheidspsychologie. Meer richtingen zouden de expertise en capaciteit van de opleidingen, mede gezien de grote studentenaantallen, te boven kunnen gaan. De commissie vindt het ook adequaat dat de klinische accenten binnen de masteropleiding in de loop van de tijd uitgebreid zullen worden, waarbij zij meent dat optimaal gebruik wordt gemaakt van de aanwezige expertise. Wel stelt de commissie vast dat de eindkwalificaties van de masteropleiding Psychologie niet geheel aansluiten bij de twee onderscheiden richtingen (Arbeidsen Organisatiepsychologie en Gezondheidszorgpsychologie). Volgens eindkwalificatie 1 (zie bijlage 1) van de masteropleiding heeft de afgestudeerde grondige kennis van de biologische psychologie en functieleer (daarbij inbegrepen de neurocognitie, de fysiologie, de evolutionaire en genetische aspecten waar van belang voor gedrag en ervaring), de ontwikkelingspsychologie, sociale psychologie, persoonlijkheidsleer en klinische psychologie met inbegrip van psychopathologie. De commissie vindt dit erg hoog gegrepen gezien de specialisatie in ofwel de Arbeids- en Organisatiepsychologie ofwel Gezondheidspsychologie. Deze eindkwalificatie is naar het oordeel van de commissie te breed. De doelstellingen van de masteropleiding Psychological Research zijn verder dan die van de masteropleiding Psychology toegespitst op kennis van, ervaring met en vaardigheden in het doen van wetenschappelijk onderzoek. Deze vergevorderde competenties op het gebied van het doen van onderzoek, is de commissie elders in het land niet tegengekomen bij eenjarige masteropleidingen en vallen in die zin buiten het domeinspecifiek referentiekader. De commissie is van mening dat domeinspecifieke eisen vanuit de psychologische discipline wel adequaat in deze eindkwalificaties zijn opgenomen. Een minderheid van de commissie acht deze vergevorderde doelen niet goed haalbaar voor een masteropleiding van 60 studiepunten. Dit wordt verder bij F5 relatie doelstelling- programma toegelicht en bij de beoordeling van dat facet betrokken. De commissie wijst er op dat de naamgeving van de masteropleiding Psychological Research aanleiding kan geven tot misverstanden bij studenten en latere werkgevers door de later in gebruik genomen naamgeving van de zogeheten researchmasters. De laatste hebben weliswaar andere formele kenmerken, te weten een omvang van 10 studiepunten in plaats van 60 studiepunten en de titel MPhil in plaats van MSc, maar lijken in naam op die van Psychological Research. De naam Psychological Research suggereert daarmee andere doelstellingen. De commissie acht het noodzakelijk de naamgeving van de masteropleiding Psychological Research te herzien om verwarring met tweejarige researchmasters bij andere universiteiten te voorkomen. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
74
De drie opleidingen zijn competentiegericht vormgegeven, waarbij drie competentielijnen worden onderscheiden, te weten interventie, diagnostiek en onderzoek. Deze zijn, zoals de opleiding aangeeft in de zelfstudie, verweven met de Dublin-descriptoren. De opleiding beargumenteert dit in de zelfstudie als volgt. Zie bijlage 1 voor de nummerverwijzing. Bachelor Kennis en inzicht De bachelor heeft kennis van en inzicht in theorien en concepten van de basisvakken van de psychologie, van de toegepaste psychologie, van belangrijke steunvakken en van methoden en technieken eigen aan het vakgebied van de psychologie. Hierbij sluiten eindkwalificaties 1, , 4, 5, 6 en 7 aan. Toepassen van kennis en inzicht Afgestudeerden hebben een professionele benadering van het beroep en kunnen argumenten opstellen voor het oplossen van problemen op het vakgebied. Zij hebben vaardigheden met betrekking tot het opzetten en uitvoeren van onderzoek, individuele diagnostiek, gespreksvoering, interveniren bij individuen, groepen en organisaties. Eindkwalificaties , 3, 4, 5, 6, 7 en 8 sluiten hierbij aan. Oordeelsvorming De afgestudeerde bachelor is in staat om over rele, maar overzichtelijke problemen en vraagstellingen gegevens te verzamelen, deze (statistisch) te analyseren en te interpreteren. Eindkwalificaties 5, 6, 8, 9, 10 en 11 sluiten hierbij aan. Communicatie De afgestudeerde bachelor kan probleemanalyses, benaderingen van problemen en (mogelijke) oplossingen ervoor communiceren met specialisten (in casu: docenten) en niet-specialisten (medestudenten). Eindkwalificaties 5 en 9 sluiten hierbij aan. Leervaardigheden Studenten die de bachelorfase hebben afgerond aan de Open Universiteit Nederland hebben in de loop van het traject door het kernprincipe van zelfstudie binnen het afstandsonderwijs, leervaardigheden op hoog niveau ontwikkeld. Eindkwalificaties 1 t/m 11 sluiten hierbij aan. Master Psychology Kennis en inzicht De afgestudeerde master moet er blijk van geven kennis en inzichten, opgedaan tijdens de bachelorfase, aangevuld met kennis en inzichten, opgedaan tijdens de masteropleiding, met elkaar in verband te brengen. Hierbij sluiten de eindkwalificaties 1, , 4, 5, 7 en 11 aan. Toepassen van kennis en inzicht De master kan verworven kennis, inzichten en vaardigheden van professionele en van methodologische aard toepassen in nieuwe omstandigheden. De master is in staat kennis te integreren en met complexe (praktijk)problemen om te gaan. Hierbij sluiten de eindkwalificaties , 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 en 11 aan.
QANU / Psychologie / OUNL 75
Oordeelsvorming De afgestudeerde master is in staat zich een oordeel te vormen over de kwaliteit van elders door anderen verricht onderzoek en over de kwaliteit van het eigen onderzoek. De afgestudeerde master kan gegevens verzamelen, statistisch analyseren en interpreteren in het licht van een goed omschreven probleemstelling. Hierbij sluiten de eindkwalificaties 5, 6, 8, 9, 10 en 11 aan. Communicatie De afgestudeerde master Psychology is in staat om over de verschillende fasen in de regulatieve, respectievelijk empirische cyclus ondubbelzinnig en duidelijk te communiceren, ook over de ethische aspecten van het onderzoek, de interventie of diagnose. Hierbij sluiten de eindkwalificaties 5, 7, 9 en 10 aan. Leervaardigheden Afgestudeerden van de Open Universiteit Nederland hebben in de loop van hun studie geleerd hun studie te plannen en hun reeds aanwezige leervaardigheden verder te ontwikkelen. Studenten die de masteropleiding in het afstandsonderwijs hebben afgerond, tonen daarmee aan over leervaardigheden te beschikken die hun kans op succes in een zelfgestuurde vervolgstudie met een autonoom karakter in zeer sterke mate verhogen. Hierbij sluiten alle eindkwalificaties (1 t/m 11) aan. Master Psychological Research Kennis en inzicht De afgestudeerde master moet er blijk van geven elders (in master- of bacheloropleidingen, dan wel vergelijkbare opleidingen) verworven kennis en inzichten en in de onderzoeksopleiding zelf verworven inzichten met elkaar in verband te kunnen brengen. De afgestudeerde heeft daarbij een beheersingsgraad bereikt die het hem of haar mogelijk maakt aan het academisch debat deel te nemen en daarbij een eigen bijdrage te leveren. Hierbij sluiten de eindkwalificaties 1, en 3 aan. Toepassen van kennis en inzicht De afgestudeerde master heeft kennis, inzichten en vaardigheden van professionele en van methodologische aard verworven en kan deze toepassen in nieuw onderzoek en uiteenlopende settings. De master is in staat kennis te integreren en met complexe onderzoeksproblemen om te gaan. Daarnaast is hij of zij in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. Hierbij sluiten de eindkwalificaties 1, en 3 aan. Oordeelsvorming De afgestudeerde is in staat zich een oordeel te vormen over de kwaliteit van elders door anderen verricht onderzoek en over de kwaliteit van het eigen onderzoek. Hij of zij kan zelfstandig een probleemstelling ontwikkelen, gegevens verzamelen, statistisch analyseren en interpreteren. Hij of zij is in staat afwegingen te maken en te formuleren over onderwerpen op het terrein van de arbeidsen organisatiepsychologie en/of gezondheidspsychologie. De eindkwalificaties 1 en 5 sluiten hierbij aan. Communicatie De afgestudeerde master Psychological Research is in staat om over de verschillende fasen in de empirische cyclus ondubbelzinnig en duidelijk te communiceren. Hij of zij is in staat de conclusies getrokken uit onderzoeksbevindingen duidelijk en ondubbelzinnig op zowel deskundigen als de genteresseerde leek over te brengen. Eindkwalificaties 1, 3 en 4 sluiten hierbij aan.
76 QANU / Psychologie / OUNL
Leervaardigheden Studenten die de masteropleiding binnen het afstandsonderwijs hebben afgerond, tonen daardoor aan over leervaardigheden te beschikken om een zelfgestuurde vervolgstudie met een autonoom karakter aan te gaan. Eindkwalificaties 1 t/m 5 sluiten hierbij aan. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de drie opleidingen bestudeerd in het licht van de Dublin-descriptoren en kan zich vinden in de uiteenzetting van opleidingen in de zelfstudie, die hierboven is opgenomen. De commissie concludeert op basis hiervan dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie en masteropleidingen Psychology en Psychological Research aansluiten bij de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master zoals deze zijn gegeven via de Dublin-descriptoren. De commissie is positief over het niveau dat door de opleidingen wordt nagestreefd. Zij heeft geen enkele indicatie dat het niveau dat de Open Universiteit Nederland nastreeft door de bijzondere positie die zij inneemt, op enig vlak onderdoet voor dat van andere vergelijkbare opleidingen. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Uit de zelfstudie blijkt dat de bacheloropleiding toegang biedt tot de masteropleiding Psychologie van de OUNL en reguliere masteropleidingen Psychologie in Nederland. De afgestudeerde bachelorstudent beschikt over algemene academische vorming, basiskennis en -vaardigheden in de Psychologie en is voorbereid voor meer gespecialiseerde masteropleidingen binnen de richting arbeidsen organisatiepsychologie of gezondheidspsychologie. De bacheloropleiding leidt op tot beroepsuitoefening op die gebieden waarvoor een academisch werken denkniveau op bachelorniveau wordt gevraagd. Gelet op de bijzondere aard van de instroom, het deeltijdkarakter van de studenten, en het feit dat een groot deel van de studenten al een loopbaan heeft voor en tijdens de studie, is het volgens de opleiding niet mogelijk algemene uitspraken te doen over de werkkring van bachelorstudenten na de studie. Master Psychology De afgestudeerde master Psychology heeft een wetenschappelijke orintatie op het gebied van de drie competentielijnen die in het programma worden onderscheiden: interventie, diagnostiek
77
en onderzoek. De opleiding beargumenteert dit in de zelfstudie op grond van het onderwijs dat wordt gegeven. Master Psychological Research De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de afgestudeerde master Psychological Research bij uitstek een onderzoeksorintatie heeft. De opleiding bereidt voor op een functie als onderzoeker. De opleiding beargumenteert dit op grond van de strenge toegangsselectie, het onderwijsprogramma en de manier van werken in de opleiding. Oordeel De commissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleidingen Psychologie voldoen aan de wetenschappelijke eisen. Het wetenschappelijk karakter van de bacheloropleiding komt bijvoorbeeld naar voren in eindkwalificatie 5, die stelt dat afgestudeerden wetenschappelijk psychologisch onderzoek kunnen uitvoeren en in eindkwalificatie 11, die stelt dat de afgestudeerde een wetenschappelijke attitude heeft verworven. De afgestudeerde bachelor heeft toegang tot een wetenschappelijke masteropleiding. In de eindkwalificaties van de masteropleiding Psychology komt naar het oordeel van de commissie duidelijk naar voren dat de student zelfstandig wetenschappelijk onderzoek kan uitvoeren (eindkwalificatie 5), zelfstandig en systematisch kan interveniren (eindkwalificatie 6) en een psychologische diagnose kan stellen (eindkwalificatie 7). Dit sluit volgens de commissie adequaat aan bij de wetenschappelijke eisen die aan een masteropleiding worden gesteld. De doelstellingen van de masteropleiding Psychological Research zijn verder dan die van de masteropleiding Psychology toegespitst op kennis van, ervaring met en vaardigheden in het doen van wetenschappelijk onderzoek. Deze vergevorderde competenties op het gebied van het doen van onderzoek, is de commissie elders in het land niet tegengekomen bij eenjarige masteropleidingen. De commissie stelt vast dat binnen de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding Psychologie expliciet aandacht wordt besteed aan de eisen van vakgenoten uit het beroepenveld, zoals het voldoen aan de eisen voor de basisaantekening psychodiagnostiek en de toegangseisen voor de vervolgopleiding tot gezondheidszorgpsycholoog. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding besteden relatief veel aandacht aan voorbereiding op de relevante praktijk van het toekomstig beroepenveld. Zo heeft de afgestudeerde kennis van de domeinen waarop psychologen werken (eindkwalificatie 3) en kan deze interveniren (eindkwalificatie 6) en individueel-psychologische diagnoses stellen (eindkwalificatie 7). Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
78
2.2.2. Programma Hieronder wordt een overzicht gegeven van de onderdelen van de opleidingen. De cijfers achter de onderdelen betreffen het aantal modulen. 60 studiepunten omvatten veertien modulen. Programma Bachelor Psychologie Onderdelen propedeuse Inleiding in de psychologie Sociale psychologie Klinische psychologie 1: persoonlijkheidstheorien en psychopathologie Onderzoekspracticum kwantitatieve data-analyse Inleiding in de arbeidsen organisatiepsychologie Inleiding in de gezondheidspsychologie Ontwikkelingspsychologie Intelligentie en sociale competentie Onderzoekspracticum inleiding psychologisch survey Functieleer en biologische psychologie Inleiding in de neuropsychologie en psychofarmacologie Onderzoekspracticum literatuurstudie Onderdelen postpropedeuse algemeen deel Geschiedenis van de psychologie Sociologie Gespreksvoering Onderzoekspracticum nonparametrische data-analyse Wetenschapsleer Gegevensverwerking met SPSS Interculturele psychologie Test- en toetstheorie Selectie en assessment Onderzoekspracticum inleiding psychologisch experiment Leren en trainen in organisaties Major Arbeids- en organisatiepsychologie Arbeidspsychologie en -sociologie 1: arbeid in verandering Personeelsmanagement Inleiding in conflicthantering en mediation Interventies bij organisatieverandering Psychologie van arbeid en gezondheid Ergonomie Vrij te kiezen cursussen Major Gezondheidspsychologie Psychologie van arbeid en gezondheid Gezondheidspsychologische interventies
Modulen 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1 1 1 1 5 Modulen

79
Inleiding in conflicthantering en mediation Ergonomie Klinische psychologie : diagnostiek en therapie Inleiding in de seksuologie Vrij te kiezen cursussen Eindopdracht Onderzoekspracticum psychologische experimenten Onderzoekspracticum psychologische surveys Programma master Psychology Algemeen verplicht deel voor beide varianten Klinische gespreksvoering Testpracticum psychodiagnostiek Variant Arbeids- en organisatiepsychologie Coachen van managers Groepen in organisaties Stage wo arbeidsen organisatiepsychologie Onderzoekspracticum scriptieplan Empirisch afstudeeronderzoek: scriptie Variant Gezondheidspsychologie Klinische psychologie 3: de ambulante praktijk Patintenvoorlichting en chronische ziekten Stage wo gezondheidspsychologie Onderzoekspracticum scriptieplan Empirisch afstudeeronderzoek: scriptie Programma master Psychological Research Research Proposal Psychology Pilot-study Psychology Master of Science Research Scientific and Professional Publishing Twee modulen te kiezen uit: Advanced Research 1 Advanced Research modulen vrij te kiezen cursussen
1 1 1 1 5 Modulen
Modulen 1 1 Modulen 1 1 4 4 Modulen 1 1 4 4 Modulen 6 1 1
80
Bij open afstandsonderwijs is er minder direct (face to face) contact tussen docent en studenten dan bij reguliere universiteiten. De opleidingen besteden daarom meer aandacht aan de ontwikkeling van onderwijsmateriaal. Dit materiaal wordt ontwikkeld door ontwikkelaars die zelf als onderzoeker actief zijn, en die (bijna) gepromoveerd zijn. Eveneens wordt gebruikgemaakt van gerenommeerde onderzoekers van de zusteropleidingen. De zelfstudie geeft aan dat de student in alle fasen van de studie actuele onderzoeksartikelen krijgt voorgelegd. De faculteit heeft, zoals zij aangeeft in de zelfstudie, de interactie tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek de afgelopen jaren aanzienlijk versterkt door studenten vanaf het begin, in toenemende mate, vertrouwd te maken met de volledige empirische cyclus. Het methodenleer- en statistiekonderwijs is ingebed in de onderzoekspractica waarin onderzoekscasussen worden behandeld. De bacheloren masteropleidingen worden afgesloten met een empirisch onderzoek. Dit onderzoek is veelal gekoppeld aan een thema waar een (bijna) gepromoveerd docent-onderzoeker zelf actief in is. De scriptiebegeleiders zijn gepromoveerd en publiceren, zoals de opleiding in de zelfstudie aangeeft, regelmatig in de gangbare wetenschappelijke tijdschriften. Ook publiceren studentleden regelmatig met een staflid over hun onderzoekswerk. In de zelfstudie is hiervan een lijst opgenomen. In de onderzoekspractica wordt in de loop van de bacheloren masteropleiding Psychology de empirische cyclus een aantal keer doorlopen. Bachelor De onderzoekscompetentie wordt in de bacheloropleiding in een reeks van contextueel opgezette practica aangeleerd. In de onderzoekspractica wordt gebruikgemaakt van psychologische cases en psychologische kennis. De bacheloropleiding omvat acht van deze onderzoekspractica. In de zelfstudie zet de opleiding gedetailleerd per practicum uiteen aan welke onderzoekscompetenties de verschillende practica aandacht besteden en op welke wijze dit plaatsvindt. De interactie tussen onderwijs en onderzoek in de bacheloropleiding is ook zichtbaar in de onderzoekspractica. Zo wordt de propedeuse afgesloten met het Onderzoekspracticum literatuurstudie waarin studenten, aan de hand van themas die zijn ontleend aan enkele lopende onderzoeken van de staf, leren een probleemstelling te formuleren, een onderzoeksplan op te stellen en uit te voeren. De eindopdrachten voor de bacheloropleiding bestaan uit het Onderzoekspracticum psychologische experimenten en het Onderzoekspracticum psychologische surveys. Het eerste is probleemgestuurd en casusgebaseerd. Aan de hand van bestaande datasets van de begeleidende staf verwerft de student onderzoekscompetenties. Bij het tweede voert de student een onderzoek van beperkte omvang uit, waarbij de nadruk ligt op dataverzameling, analyse van de data en verslaglegging. Bij deze onderzoekspractica wordt gebruikgemaakt van recent onderzoek en wordt een verband gelegd met actuele wetenschappelijke theorien. Daarbij geeft de opleiding in de zelfstudie aan dat in een groot aantal cursussen het leren van academische vaardigheden aanwezig is: zo moeten studenten opdrachten verrichten, interventies oefenen, diagnoses trainen, onderzoek doen, schrijven, presenteren, interpreteren en kritisch denken.
De relatie met de relevante beroepspraktijk krijgt volgens de opleiding vorm doordat het bachelorprogramma competentiegericht van opzet is. In de bacheloropleiding wordt alvast de basis gelegd voor de aansluiting bij de GZ-vervolgopleiding en het kunnen behalen van de BAPD. Een aantal begeleiders in de bacheloropleiding heeft een NIP-certificaat op het gebied van mediation en heeft als mediator in de praktijk gefunctioneerd. En bachelordocent heeft een praktijk als adviseur op het gebied van personeelsselectie, verschillende docenten hebben ervaring met de praktijk van het personeelsmanagement en zes docenten hebben ervaring met de praktijk van de klinische psychologie. Master Psychology Onderzoeksvaardigheden die in de masteropleiding worden aangeleerd, bouwen voort op die van de bachelor. De eindopdracht van de masteropleiding bestaat uit een empirisch afstudeeronderzoek. De inhoud van het afstudeeronderzoek sluit zo veel mogelijk aan bij het lopende onderzoek van de staf. De student stelt in het onderzoekspracticum eerst een scriptieplan op dat door twee begeleiders moet worden goedgekeurd. Dit practicum maakt gebruik van samenwerkend leren via internet (Studienet). De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat samenwerkend leren wel eens op problemen stuit bij studenten die juist voor de Open Universiteit Nederland hebben gekozen. Ook van studenten met wie de commissie sprak heeft de commissie begrepen dat niet alle studenten enthousiast zijn over samenwerkend leren. Tijdens het afstudeeronderzoek zoekt of ontwikkelt de student een geschikt meetinstrument, verzamelt de onderzoeksgegevens, analyseert, interpreteert en rapporteert deze. Tijdens de landelijke scriptiedag presenteert de student het scriptieplan of de resultaten van de scriptie mondeling voor docenten en studenten. In een eindgesprek met twee beoordelaars legt de student verantwoording af over het onderzoek. De stage en het afstudeeronderzoek (scriptie) beslaan samen iets meer dan 70% van de masteropleiding. De stage kan een praktijk-, een diagnostiek- of een onderzoeksstage betreffen. De praktijkstage is bedoeld voor studenten die als professional in de praktijk willen werken of een combinatie van onderzoek en praktijk wensen. De diagnostiekstage is nodig voor de BAPD. De onderzoeksstage, waarbij het hele afstudeerdeel wordt benut voor het doen van onderzoek, is bedoeld voor studenten die het accent op onderzoek willen leggen. Naast de stage wordt volgens de opleiding een relatie gelegd met de actuele praktijk van relevante beroepen door het aanleren van professionele vaardigheden. Dit gebeurt in de eerste twee vakken van het algemene deel van de masteropleiding (Klinische gespreksvoering en het Testpracticum psychodiagnostiek). Studenten leren hierin vaardigheden die nodig zijn voor het behalen van de BAPD. De practica die binnen de variant Gezondheidspsychologie worden gegeven, sluiten aan op de eisen van de postdoctorale opleiding tot geregistreerd GZ-psycholoog. Docenten van de afstudeervariant Arbeids- en organisatiepsychologie zijn veelal zelf (tijdelijk) werkzaam als bijvoorbeeld coach, organisatieadviseur, of psycholoog. Uit de Studenten- en alumni-enqute van 005 blijkt dat 43,3% van de studenten en 45,6% van de alumni vindt dat de opleiding in voldoende mate praktisch is georinteerd. Master Psychological Research Het masterprogramma Psychological Research is, zoals de opleiding in de zelfstudie aangeeft, uitdrukkelijk gericht op de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Onderzoeksactiviteiten vormen meer dan 70% van de opleiding. De cursus Research Proposal Psychology vormt de startcursus en resulteert in een onderzoeksvoorstel
met daarin een literatuuroverzicht waarin de praktische relevantie en het theoretisch kader zijn uitgewerkt. Wanneer het onderzoeksplan is goedgekeurd, kan de student de opleiding vervolgen. De student voert eerst een bij voorkeur kwalitatief pilotonderzoek uit in de cursus Pilotstudy Psychology, en vervolgens het kwantitatieve hoofdonderzoek in de cursus Master of Science Research. Hierbij wordt het gebruik van statistisch gecompliceerde analysetechnieken verwacht. Tijdens de volgende cursus, Scientific and Professional Publishing, dient de student een manuscript voor een vakpublicatie en een internationaal wetenschappelijk artikel in bij een internationaal peer reviewed tijdschrift. De cursussen Advanced Research 1 en zijn vrij in te vullen buiten de Open Universiteit Nederland. Deze scholing kan inhoudelijk en/of statistisch/ methodologisch van aard zijn. Het research proposal bevat een voorstel voor deze scholing. Studenten worden individueel begeleid door een staflid dat lid is van een onderzoeksschool. De student en het staflid bereiden gezamenlijk een wetenschappelijke publicatie voor. De student wordt gestimuleerd zelf congressen te bezoeken, lid te worden van onderzoeksassociaties die kunnen leiden tot contact met onderzoekers en het zelf realiseren van de financiering van het eigen onderzoek. Actuele wetenschappelijke theorien komen in het onderzoek aan bod. Dit onderzoek moet aansluiten bij het onderzoek van het staflid. Voor een publicabel artikel in een peer reviewed tijdschrift moet gebruikgemaakt worden van de meest geavanceerde en actuele kennis uit het vakgebied. Oordeel De commissie stelt vast dat de verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek ten opzichte van de vorige visitatie sterk verbeterd is. Zij waardeert de inspanningen die met name voor het bachelorprogramma zijn geleverd om de competentielijn op het gebied van onderzoek uit te werken in acht onderzoekspractica waarin aansprekende onderzoekscasussen worden behandeld. De studenten doorlopen meermalen de empirische cyclus. Ook de studenten met wie de commissie heeft gesproken zijn enthousiast over deze nieuwe aanpak. In de masteropleiding Psychology wordt hierop voortgebouwd. Ook daar komen onderzoeks- en professionele vaardigheden, zoals hierboven uiteengezet is, gecontextualiseerd aan bod. De gehele masteropleiding Psychological Research is gericht op het doen van onderzoek: het uitvoeren van een onderzoek uitmondend in een publicabel wetenschappelijk artikel vormt het grootste deel van de opleiding. Er zijn twee modulen waarin studenten aanvullende onderzoeksscholing kunnen volgen. Deze worden individueel vastgesteld en veelal buiten de Open Universiteit Nederland ingevuld. De inhoudelijke kennis rond een vakgebied wordt vooral verkregen in de interactie met de begeleidende docent die op dit vakgebied werkzaam is (de meester-gezelrelatie). De commissie raadt de opleiding aan deze kennis meer gestructureerd en toetsbaar vorm te geven (zie ook F11). De commissie is concluderend van oordeel dat studenten in de bacheloren masteropleidingen kennis verwerven in interactie met relevant wetenschappelijk onderzoek. Daarbij worden actuele wetenschappelijke theorien ingezet. De ontwikkelaars van het studiemateriaal zijn voor een groot deel zelf als onderzoeker actief. Er wordt in de opleidingen ruim voldoende aandacht besteed aan het aanleren van onderzoeksvaardigheden. De actuele praktijk van relevante beroepen komt voldoende aan de orde, onder meer via de casussen die in alle opleidingen worden gebruikt en de stage in de masteropleiding Psychology. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
83
De opleiding geeft in een bijlage bij de zelfstudie een kaart met de vervlechting van de competentielijnen onderzoek, diagnostiek en interventie in het curriculum weer. Voor elke cursus zijn, zoals in de zelfstudie staat beschreven, door de Curriculum- en projectencommissie leerdoelen geformuleerd in het projectplan (bij de ontwikkeling van de cursus). De eindkwalificaties (zie F1) dienen hierbij als richtsnoer. De leerdoelen per curriculumonderdeel zijn opgenomen in het werkboek van de module voor de student en worden op de website gegeven. In de zelfstudie heeft de opleiding een tabel opgenomen waaruit de relatie tussen de eindkwalificaties, ingedeeld volgens de Dublin-descriptoren (zie F), en de corresponderende cursussen in de bacheloropleiding en beide masteropleidingen wordt aangegeven. Hieronder een paar voorbeelden. Bachelor Voor de bacheloropleiding geldt bijvoorbeeld dat de propedeuse een aantal brede basisvakken en inleidingen in de afstudeervarianten kent die eindkwalificaties op het gebied van disciplinaire kennis concretiseren (eindkwalificatie 1, zie bijlage 1). In het Kennismakingstraject psychologie maakt de student kennis met de wijze van studeren: afstandsonderwijs, zelfstudie en digitale begeleiding. De postpropedeuse bestaat uit een algemeen deel (elf modulen), een gedeelte met de majors van de beide afstudeervarianten Arbeids- en organisatiepsychologie en Gezondheidspsychologie (elk acht modulen), en een vrije ruimte van vijf modulen en de bacheloreindopdracht (vier modulen). De vakken Wetenschapsleer, Interculturele psychologie, Sociologie en Geschiedenis van de psychologie, zijn een concretisering van eindkwalificatie . De concretisering van de eindkwalificaties op het gebied van onderzoeksvaardigheden vindt vooral plaats in de onderzoekspractica en de bacheloreindopdracht. Deze zijn bij F4 toegelicht. Diagnostische competenties verwerven studenten in de propedeusecursussen: Klinische psychologie 1; Intelligentie en sociale competentie; en Inleiding in de neuropsychologie en psychofarmacologie, en worden verdiept en uitgebreid in de postpropedeutische onderdelen Test- en toetstheorie; Gespreksvoering; Leren en trainen in organisaties; Selectie en assessment; Psychologie van arbeid en gezondheid; Ergonomie; Inleiding in conflicthantering en mediation. Eenvoudige interventiecompetenties worden verworven in de cursussen Sociale psychologie; Inleiding in de arbeidsen organisatiepsychologie; Inleiding in de gezondheidspsychologie. Master Psychology Voor de masteropleiding Psychology geldt dat eindkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht, vooral in de variantspecifieke vakken van de masteropleiding worden geconcretiseerd. Eindkwalificaties op het gebied van het toepassen van kennis en inzicht komen in de vakken op het gebied van klinische gespreksvoering en psychodiagnostiek die voor beide varianten gelden aan bod en in de variantspecifieke vakken Coachen van managers en Patintenvoorlichting en chronische ziekten. Eindkwalificaties op het gebied van oordeelsvorming komen vooral in de stage en het afstudeertraject aan bod. Eindkwalificaties op het gebied van communicatie en leervaardigheden komen in bijna alle onderdelen aan de orde.
84
Master Psychological Research Voor de masteropleiding Psychological Research geldt dat, volgens het overzicht in de zelfstudie, de eindkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht in de twee vrij te kiezen cursussen (Advanced Research 1 & ) en bij het schrijven van het onderzoeksvoorstel aan de orde komen. Eindkwalificaties met betrekking tot het toepassen van kennis en inzicht en leervaardigheden komen in alle onderdelen aan de orde. Eindkwalificaties op het gebied van oordeelsvorming worden in de vier op uitvoering van onderzoek gerichte onderdelen geconcretiseerd. Eindkwalificaties met betrekking tot communicatie worden aangeleerd in de onderdelen Research Proposal, Scientific and Professional Publishing en beide keuzeonderdelen. Oordeel De commissie stelt aan de hand van de overzichten in de zelfstudie en het cursusmateriaal dat zij heeft ingezien vast dat het programma van de bacheloropleiding Psychologie en masteropleiding Psychology een adequate concretisering is van de respectievelijke eindkwalificaties. Zij waardeert het positief dat voor alle modulen concrete leerdoelen zijn geformuleerd en dat deze in het werkboek van elke cursus vervolgens per hoofdstuk zijn uitgewerkt. De twee programmas zijn naar het oordeel van de commissie dan ook doeltreffend om de beoogde eindkwalificaties te behalen. Wel merkt zij, aansluitend aan wat zij bij F1 constateert, dat eindkwalificatie 1 van de masteropleiding Psychology breder is dan in het programma wordt gerealiseerd. Zij wijt dit aan de gekozen formulering van de doelstelling. De commissie merkt aanvullend op dat het haar niet duidelijk is geworden waarom bepaalde vakken in de bacheloren waarom bepaalde vakken in de masteropleiding Psychology zijn opgenomen. Zij heeft de indruk dat bij de overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor-masterstructuur vrij willekeurig een mechanische knip is geplaatst na de eerste drie jaar van de ongedeelde opleiding. Voor de masteropleiding Psychological Research stelt de commissie vast dat de doelstellingen erg hoog gegrepen zijn om via een eenjarig masterprogramma (indien studenten voltijd zouden studeren) te bereiken. De algemene doelstelling is dat afgestudeerden het niveau van een eerste aio-jaar moeten hebben bereikt. De opleiding concretiseert dit met het feit dat de proeve van zelfstandige wetenschapsbeoefening een publicatie in een internationaal peer reviewed wetenschappelijk tijdschrift moet zijn. De commissie acht dit niet haalbaar gegeven het feit dat publicaties vaak langer dan een jaar op zich laten wachten. Een realistischer doel zou naar het oordeel van de commissie zijn om studenten een paper te laten schrijven dat goed genoeg is om te kunnen worden aangeboden aan een wetenschappelijk tijdschrift. De opleiding heeft in reactie hierop laten weten dat omdat een staflid in de publicatie is betrokken, de kwaliteit van de publicatie weliswaar nog niet peer reviewed is, maar wel voldoende geschikt om als medeauteur te willen indienen. Eindkwalificaties 1 en (zie F1) van de masteropleiding Psychological Research richten zich vooral op kennis van, inzicht in en kritische reflectie op wetenschappelijk onderzoek en vraagstukken en theorien binnen de discipline psychologie. Zoals bij F4 is aangegeven wordt die inhoudelijke disciplinaire kennis vooral in interactie met de begeleidende docent en tijdens het doen van onderzoek verworven. Een deel van de commissie mist inhoudelijke psychologiecursussen in het programma. Volgens een ander deel van de commissie kan die inhoudelijke kennis ook heel wel worden verkregen in de interactie met de begeleidende docent die in dit vakgebied werkzaam is. De commissie is van oordeel dat de andere eindkwalificaties (3 tot en met 7) die vooral gericht zijn op onderzoekscompetenties, voldoende zijn geconcretiseerd in het masterprogramma Psychological Reseach. Studenten kunnen via het programma waarin het zelf doen van onderzoek centraal staat de eindkwalificaties (3 t/m 7) behalen. Echter, de
commissie als geheel is er onvoldoende van overtuigd dat de studenten de eindkwalificaties op het gebied van kennis van, inzicht in en het vermogen tot kritische reflectie op vraagstukken en theorien (van wetenschappelijk onderzoek) in de arbeidsen organisatiepsychologie en de gezondheidspsychologie (zie eindkwalificaties 1 en bij F1) via het huidige programma kunnen opdoen. Dit geheel wegende oordeelt de commissie dat de masteropleiding Psychological Research onvoldoende voldoet aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is onvoldoende.
Binnen en tussen de cursussen als onderdelen van de opleidingen bestaat, zoals de opleidingen in de zelfstudie aangeven, een grote samenhang. Dit wordt vooral vormgegeven langs de drie competentielijnen (diagnose-, onderzoeks- en interventiecompetenties) die als een rode draad door het curriculum lopen. Het onderwijs wordt ontwikkeld op initiatief van de Curriculum- en projectencommissie. Deze toetst plannen voor nieuwe onderdelen aan de volgende criteria: Brengt een nieuw te ontwikkelen cursus het beoogde doel van de opleiding voor de student dichterbij? Zijn de eindkwalificaties van de cursus goed gerelateerd aan de eindkwalificaties van de opleiding? Is de cursus een stap verder in de competentielijn waar de cursus (overwegend) toe behoort? Is de onderwijsvorm geschikt voor het doel en is de onderwijsvorm op die plaats in het curriculum juist en afgestemd op naburige cursussen? Aan welke van de academische vaardigheden en algemene kennis draagt de cursus (mede) bij? Wordt in de cursus geen kennis of vaardigheid vereist die studenten nog niet kunnen bezitten? Wordt er geen kennis of vaardigheid herhaald? Is de toetsvorm geschikt voor het vaststellen of de eindkwalificaties van de cursus zijn gehaald? Is de toetsvorm afgestemd op en in balans met de toetsvormen van naburige cursussen?
Bachelor Voor het bachelorprogramma heeft de opleiding een normtraject aangegeven. Dit vermeldt in welke volgorde studenten het programma het beste kunnen volgen. In deze volgorde sluiten de cursussen, volgens de opleiding, inhoudelijk en qua niveau op elkaar aan. De studenten worden op de hoogte gesteld van de drie competenties (diagnose, onderzoek en interventie) die als een rode draad door het curriculum lopen. De opbouw van de onderzoekscompetentie is bij F4 behandeld en de opbouw van de diagnostische en interventiecompetentie is bij F5 uiteengezet. De bacheloropleiding kent een propedeusedeel en een postpropedeuse. De propedeuse wordt gekenmerkt door een algemene inleidende aanpak. Het postpropedeutisch deel van de bacheloropleiding zorgt voor verdieping van kennis en inzicht en voor het verwerven van diagnostische,
onderzoeks- en interventiecompetenties op eenvoudig niveau. Er vindt een inhoudelijke verdieping plaats in de gekozen specialisatie (major) ter voorbereiding op de aansluitende masteropleiding. De meeste studenten beginnen in de propedeuse met een kennismakingstraject (KMT Psychologie) waarin zij kennismaken met het vakgebied. Daarna zijn de belangrijkste basisvakken en toegepaste vakken geprogrammeerd en starten de onderzoekspractica. In de propedeuse is binnen de vaardigheidsvakken aandacht voor integratie van theorie en toepassing. De opleiding gebruikt in de loop van de studie steeds meer internationaal gebruikte handboeken waarmee studenten het Engels leren gebruiken dat psychologen doorgaans hanteren. Master Psychology De opleiding stelt in de zelfstudie dat de masteropleiding Psychology een verdere verdieping en integratie van de competenties van de bacheloropleiding biedt. Het onderdeel Klinische gespreksvoering van de masteropleiding, bouwt bijvoorbeeld voort op de bachelorcursus Gespreksvoering waarin de basisvaardigheden worden aangeleerd en het Testpracticum psychodiagnostiek op de competentielijn diagnostiek van de bacheloropleiding. In de onderdelen van de twee varianten binnen de masteropleiding wordt een verdieping gegeven aan gerelateerde disciplinespecifieke vakken. De integratie vindt vooral plaats in de stage en de afstudeerscriptie. De student moet dit op minstens twee van de drie competentiegebieden (diagnostiek, interventie en onderzoek) in het afstudeerwerk realiseren, afhankelijk van de context waarin het onderzoek plaatsvindt en van de centrale probleemstelling. Master Psychological Research De samenhang binnen de masteropleiding Psychological Research wordt volgens de opleiding vormgegeven langs het doen van wetenschappelijk psychologisch onderzoek. Studenten vervaardigen in de eerste cursus een onderzoeksvoorstel met een uitgebreide literatuurreview, een uitgewerkte doelstelling, onderzoeksvragen en aanvullende hypothesen voor de studies die de student in het vervolgtraject van de masteropleiding daadwerkelijk gaat onderzoeken. Eveneens doen zij in dit onderdeel het voorbereidende werk voor de dataverzameling van de later uit te voeren deelstudies, de bijbehorende statistische technieken en de planning voor wat betreft de tijd, financin en aanvullende scholing in de beide keuzeonderdelen. Dit research proposal zorgt volgens de opleiding voor de samenhang in het programma. De invulling van de keuzeonderdelen is afhankelijk van wat de student nodig heeft voor het goed afronden van de studie. Dit moet worden goedgekeurd door de vaste begeleider(s) van de student. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de verschillende eindproducten van de cursussen, het research proposal, onderzoeksverslagen, een nationale vakpublicatie en een internationaal peer reviewed wetenschappelijke publicatie, in sterke mate met elkaar samenhangen. Oordeel De commissie is positief over de samenhang die in de bacheloropleiding wordt gerealiseerd. Deze krijgt vooral vorm langs de drie competentielijnen en de inhoudelijke opbouw van meer algemeen inleidend naar meer specifiek gedurende de opleiding. De commissie vindt het goed dat de opleiding de samenhang expliciteert naar studenten. De commissie vindt de procedure die de opleiding voor de bewaking van samenhang door de Curriculum- en projectencommissie heeft opgesteld bijzonder adequaat. Ook de studenten en docenten met wie de commissie sprak, oordelen positief over de samenhang in het curriculum. Tot slot vindt de commissie het een pluspunt dat studenten gedurende de bacheloropleiding langzaam vertrouwd worden gemaakt met Engelstalige literatuur. Zij is van oordeel dat de verhouding tussen Nederlandse en Engelstalige literatuur goed is opgebouwd.
De commissie is van mening dat de opbouw en samenhang van de masteropleiding Psychology adequaat is vormgegeven, voortbouwend op de drie competentielijnen van de bacheloropleiding, de thematische samenhang op het gebied van een van de twee afstudeervarianten en de integratie van al het geleerde in de stage en de afstudeerscriptie. De opbouw en samenhang van de masteropleiding Psychological Research is gerelateerd aan het onderzoeksproces dat de student gedurende de masteropleiding uitvoert. Het cursorisch onderwijs dat hij of zij hierbij volgt (twee modulen) wordt individueel bepaald en houdt verband met het onderzoek dat wordt uitgevoerd. De commissie vindt deze samenhang voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bij de ontwikkeling van een cursus toetst de opleiding in de proeftoetsing (zie ook F17) de feitelijke studielast. In deze proeftoetsing wordt gemeten hoeveel tijd de proefstudenten besteden aan een cursus. Indien dit meer of minder is dan de geplande studielast, neemt de opleiding maatregelen in de vorm van het weghalen van een hoofdstuk of het toevoegen van een aantal opdrachten. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat uit de Studenten- en alumni-enqute (005) blijkt dat studenten Psychologie per module gemiddeld net iets minder dan 10 uur studeren. Deze feitelijke studielast verschilt niet significant van de geprogrammeerde studielast. Gemiddeld ronden studenten vijf modulen per jaar af. Dat is bij veertig weken tijdsbesteding voor de studie gemiddeld vijftien zestien uur per week. Hoewel studenten zelf het tempo en (voor een deel) de volgorde van de studieonderdelen kunnen bepalen, is voor elke opleiding een normtraject vastgesteld. Hierbij wordt, zoals de opleidingen aangeven, gestreefd naar: evenwichtige spreiding van de studielast; gevarieerde samenstelling van het programma; weloverwogen verdeling van onderwijscontacturen, tentamens en opdrachten; inhoudelijke afstemming van afzonderlijke studieonderdelen; aansluiting van studieonderdelen bij het voorkennisniveau van studenten; evenwichtige spreiding van diverse toetsvormen; spreiding van tentamens uit een studiejaar van het normtraject.
De opleiding noemt in de zelfstudie een aantal maatregelen om potentile struikelblokken die verband houden met de variteit in de instroom, te voorkomen. Zo krijgt de kwaliteit van het studiemateriaal veel aandacht, vervult het kennismakingstraject Psychologie een orinterende en selectieve functie en is extra aandacht besteed aan traditionele struikelblokken als het statistiek- en methodenonderwijs (zie F4). Om de studeerbaarheid bij het schrijven van de scriptie te bevorderen, heeft de opleiding het totale scriptietraject in twee delen gesplitst: het onderzoekspracticum scriptieplan en de uitvoering van de scriptie.
In een algemeen onderzoek naar studie-uitval bij studenten van de Open Universiteit Nederland blijkt dat de voornaamste factoren die de studie belemmeren, het gebrek aan zelfdiscipline en de moeilijkheid om de studie te combineren met werk of sociale contacten zijn. De beste voorspeller van studiesucces blijkt de eerste cursus, Inleiding in de psychologie, te zijn. Uit een onderzoek naar studie-uitval blijkt 40% van de studenten tijdens de eerste cursus uit te vallen. Ongeveer 10% van de studenten is een jaar na inschrijving nog niet met de bestudering van de cursus begonnen (non-starters). Om de studeerbaarheid te bevorderen wordt door de opleidingen verder een aantal maatregelen getroffen, die samenhangen met andere facetten. Dit betreffen: gebruik van verschillende tentamenvormen (zie F11); specifieke voorbereiding op toetsen (zie F11); inbedding van het onderwijs in een elektronische leeromgeving (zie F15); specifieke begeleiding bij het schrijven van theses en scripties (zie F16); gerichte studieadvisering en voorlichting aan studenten (F16).
Studenten met wie de commissie heeft gesproken noemen de studielast van de bacheloren masteropleidingen behoorlijk zwaar, maar in zijn algemeenheid overeenkomstig de geprogrammeerde studielast. Oordeel De commissie is van oordeel dat, hoewel studenten bij de Open Universiteit Nederland zelf hun studietempo en de volgorde van de modulen kunnen bepalen, de opleidingen veel gelegen is aan een adequate studeerbaarheid en studielast van het programma. Bij de ontwikkeling van de cursussen wordt gelet op aansluiting van de gerealiseerde studielast op de geplande studielast. Met het normtraject wordt studenten een studeerbaar programma geboden. De commissie stelt vast dat de afgelopen periode ook is genvesteerd om mogelijke struikelblokken, zoals de onderwerpen statistiek en biologische aspecten van gedrag, zo veel mogelijk weg te nemen door verbetering van het programma. De commissie is van mening dat er voor de drie opleidingen die zij beoordeelt geen struikelblokken zijn die de studievoortgang onnodig belemmeren. De commissie sluit zich hierbij aan bij de mening van de studenten dat de studielast behoorlijk zwaar, maar adequaat is. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bacheloropleiding Psychologie Voor de Open Universiteit Nederland zijn de reguliere instroomeisen niet van toepassing. De bacheloropleiding kent een open inschrijving. Iedereen van achttien jaar of ouder kan zich inschrijven. Studenten wordt aanbevolen om te beginnen met de cursus Inleiding in de psychologie. Deze kan gevolgd worden als losse cursus of als Kennismakingstraject (KMT).
Met het Kennismakingstraject beoogt de opleiding de aansluiting op de zeer uiteenlopende kwalificaties van de instroom zo informatief en selectief mogelijk te doen zijn. Veel studenten gebruiken de eerste cursus om uit te proberen of zij een academische studie aankunnen. De faculteit Psychologie beschouwt personen die de cursus Inleiding in de psychologie hebben gehaald als instromers voor de bacheloropleiding. Gemiddeld slaagt 30% van de ingeschrevenen voor deze cursus. Masteropleiding Psychology Om toegelaten te worden tot de masteropleiding Psychology dienen studenten te beschikken over een bachelorgetuigschrift van de Open Universiteit Nederland. Ook worden studenten toegelaten die een wo-bachelor- of doctoraaldiploma Psychologie of diploma van een gelijkwaardige opleiding hebben behaald bij een andere Nederlandse universiteit. Bachelor Psychologie en master Psychology In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht en analyse van de totale instroom (studenten die drie modulen per jaar afronden) en cursisten. Gemiddeld stromen er zon 700 opleidingstudenten per academisch jaar in en zon 100 tot 400 cursisten. De faculteit heeft verder het opleidingsniveau, leeftijdsniveau, de maatschappelijke positie en de motieven om voor de OUNL te kiezen onderzocht en in kaart gebracht. Het opleidingsniveau van de instroom is zeer gedifferentieerd; de grootste groep (30%) heeft een hbo-opleiding afgerond. Uit het overzicht blijkt ook dat de grootste groep studenten een betaalde baan heeft en in een leeftijdsgroep van ouder dan 31 jaar zit. De belangrijkste reden om voor de OUNL te kiezen is vrijheid van plaats en van studietempo. Dit laatste werd door de studenten met wie de commissie heeft gesproken bevestigd. Master Psychological Research De opleiding streeft niet naar grote aantallen studenten in de masteropleiding Psychological Research. Dit is vooral door financile redenen ingegeven: de opleiding wordt niet door het College van Bestuur van de OUNL bekostigd. De opleiding streeft naar maximaal tien studenten tegelijk in de opleiding. Inmiddels participeren negen studenten in de opleiding. Van deze studenten is 56% afkomstig van de eigen opleiding (doctoraal Psychologie) en heeft 44% de vooropleiding elders doorlopen. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij vooral eigen studenten stimuleert in onderzoek door te gaan wanneer de kwaliteiten hoog zijn. Formeel kunnen studenten instromen met een wo-bachelordiploma. Feitelijk vraagt de opleiding van instromers bewezen kwaliteit op het gebied van het doen van onderzoek, aangetoond in bijvoorbeeld een doctoraal- of masterscriptie. De opleiding hanteert een intakeprocedure waarbij een selectiecommissie op basis van een ingevulde vragenlijst en de afstudeerscriptie studenten voorselecteert. Daarna volgt een intakegesprek met twee leden van de selectiecommissie en eventueel de mogelijke begeleider van de student. Als de kansen op afronding positief ingeschat worden, krijgt de student toestemming om zich in te schrijven voor de opleiding. Bachelor- en masteropleidingen De voorlichting over de bacheloren beide masteropleidingen geschiedt langs een aantal wegen. Er is schriftelijk en elektronisch voorlichtingsmateriaal, zoals de Opleidingen- en Studiegids Psychologie en het studentenmaandblad Modulair, die onder meer via de website beschikbaar zijn. Studenten kunnen zich ook online inschrijven voor cursussen. Voor meer informatie kunnen (aankomende) studenten terecht bij het Service- en informatieloket of aan de balie van de studiecentra. In de studiecentra en op informatieavonden kunnen (aankomende) studenten
persoonlijk advies inwinnen bij docenten. Deze avonden vinden vier keer per jaar plaats, waarbij ook studenten en alumni worden ingezet om een beeld van de opleiding en loopbaanmogelijkheden te geven. Uit evaluaties van de informatieavonden blijkt dat de aanwezigheid van studenten en alumni een toegevoegde waarde heeft en de informatie van de studiebegeleider met bijna een 8 als rapportcijfer gewaardeerd wordt. In de Studenten- en alumni-enqute (005) beoordelen studenten en alumni de voorlichting over afzonderlijke cursussen in de studiegids als redelijk tot zeer goed. Bijna alle studenten en alumni zijn van mening dat de voorlichting en informatie over de opleiding Psychologie in Modulair redelijk tot zeer goed is. Hoewel 73% van de studenten en 54% van de alumni geen advies heeft ingewonnen bij een studieadviseur, blijkt uit die enqute dat studenten en alumni die dat wel hebben gedaan, hierover tevreden zijn. Studenten met wie de commissie sprak vinden dat in met name het Kennismakingstraject een duidelijk beeld wordt gegeven over de zwaarte van het academisch niveau en het inhoudelijke domein van de opleiding. Oordeel De commissie stelt vast dat de instroomeisen die in het accreditatiekader van de NVAO zijn vastgelegd, vanwege de bijzondere positie van de OUNL als onderwijsinstelling met de taak volwassenen een tweede kans te bieden in het hoger onderwijs, niet van toepassing zijn. Dit gegeven in acht nemend, stelt de commissie vast dat de bacheloren masteropleidingen de juiste vereisten hanteren voor de instroom. In de bacheloropleiding kan iedereen van achttien jaar of ouder instromen en voor de masteropleidingen is een wo-bacheloropleiding Psychologie van de OUNL of vooropleiding met vergelijkbare competenties noodzakelijk. De masteropleiding Psychology sluit nauw aan bij de bacheloropleiding Psychologie. Studenten die vanuit de eigen opleiding doorstromen, ondervinden naar het oordeel van de commissie in het algemeen ook geen problemen. Aan de instroom in de masteropleiding Psychological Reseach worden aanvullende eisen gesteld. Op zorgvuldige wijze worden studenten volgens de commissie geselecteerd op hun onderzoekscompetenties. De daadwerkelijke vereisten voor de instroom gaan verder dan de formele instroomeis die bestaat uit een afgeronde bacheloropleiding. De commissie vindt deze discrepantie tussen de formele en feitelijke toelating niet wenselijk. Zij is het wel met de opleiding eens dat instromende studenten, voor succes in de masteropleiding Psychological Research, over meer onderzoekservaring zouden moeten beschikken dan uitsluitend opgedaan in een wo-bacheloropleiding. De commissie heeft het voorlichtingsmateriaal van de opleidingen bestudeerd en oordeelt dat dit adequaat is en een realistisch beeld geeft van de opleidingen en de perspectieven na het afstuderen. De commissie waardeert het positief dat studenten en alumni worden ingezet bij voorlichtingsavonden, om een realistisch beeld te geven van de opleiding en de beroepsmogelijkheden daarna. Met het kennismakingstraject biedt de opleiding vervolgens een realistisch beeld van de zwaarte van de opleiding enerzijds en inhoud van het vakgebied Psychologie anderzijds. Ook uit de evaluatiegegevens blijkt dat studenten de voorlichting positief waarderen. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
91
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Beide masterprogrammas omvatten 60 ECTS-studiepunten en voldoen daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Volgens de didactische principes van afstandsonderwijs bieden de opleidingen studiemateriaal aan in een leeromgeving waarin studenten zelfstandig hun leertaken verkennen en beperkte begeleiding kunnen krijgen. De opleidingen geven aan dat de student daarin zelf het evenwicht zoekt. Elke leereenheid bestaat uit schriftelijke leerstof, elektronische leermiddelen en aanwijzingen om de leerstof studeerbaar te maken. Studieteksten, gecombineerd met opdrachten, vormen studietaken. In de zelfstudie wordt uiteengezet dat door de relevante instructiekenmerken en didactische functies in het materiaal op te nemen, de student gestimuleerd wordt om zelfstandig en actief te leren, met beperkte tussenkomst van de docent. Gedurende de hele studie is contact met de docent mogelijk. Dit kan face to face zijn, maar ook telefonisch, per e-mail of via webcams. Uit de Studenten- en alumni-enqute (005) blijkt dat alle studenten en alumni zeer positief oordelen over de didactische opzet van het materiaal. Bachelor Psychologie In de bacheloropleiding ligt de nadruk op de orintatie op de basisvakken en op het kennismaken met en vervolgens verwerven van de opbouwende competenties op het gebied van interventies, onderzoek en diagnostiek. De opleiding geeft aan dat studenten daarbij veelal aangestuurd worden door middel van (digitale) werkboeken met verwerkingsopdrachten, zoals het beantwoorden van vragen en schrijven van werkstukken. In de bachelorfase is de begeleiding in het kennismakingstraject er sterk op gericht de student ervaring te laten opdoen met de wijze van studeren aan de OUNL. In de latere onderdelen van de bacheloropleiding beschikt de student over minimaal een elektronische leeromgeving en vangnetbegeleiding. De bacheloropleiding kent een achttal onderzoekspractica (zie F4) waarin studenten samenwerken met andere studenten om wederzijdse feedback te geven. De opleiding wordt afgesloten met een tweeledige bachelorthesis om de finale doelstelling van de opleiding te realiseren. In de zelfstudie is een overzicht opgenomen van de verhouding tussen zelfstudie en directe begeleiding en van de maximale en minimale begeleidingstijd per cursus. Zelfstudie maakt ongeveer 98% van de opleiding uit.
Bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken zijn over het algemeen enthousiast over de actieve inzet van de discussiegroepen bij het Kennismakingstraject. Zij betreuren het dat gedurende de opleiding de deelname aan de discussiegroepen door medestudenten minder wordt. Master Psychology De opleiding geeft aan dat de drie competentiegebieden onderzoek, diagnostiek en interventie in de masteropleiding een verdere invulling krijgen via vaardigheidsvakken, stage, het onderzoekspracticum scriptieplan en het empirisch afstudeeronderzoek. Voor (bijna) alle modulen in de masteropleiding gelden ingangseisen. De stage is verplicht. Studenten kunnen deze invullen met een praktijkstage, een onderzoeksstage of een psychodiagnostische stage. Voor elke stagevorm gelden specifieke ingangseisen. De scriptie vormt als afstudeerproject de bekroning van de masteropleiding, aldus de opleiding. Hierin wordt een psychologische vraagstelling beantwoord op basis van empirisch onderzoek. Het werkstuk moet voldoen aan de criteria en normen die gelden voor een psychologische, wetenschappelijke publicatie en qua vorm beantwoorden aan de criteria vermeld in de Publication Manual of the American Psychological Association. Van de totaal 1680 studie-uren in de master, bestaat 11 uur uit begeleidingstijd en 1568 uur uit zelfstudie. Uit de gesprekken met studenten heeft de commissie begrepen dat het hun niet altijd duidelijk is hoeveel begeleidingstijd zij van een docent bij vooral de scriptie kunnen vragen. Master Psychological Research Bij de masteropleiding Psychological Research vindt sturing voor het grootste deel plaats door middel van een individueel begeleidingstraject, vergelijkbaar met een meester-gezelrelatie. Er is altijd sprake van twee begeleidende docenten. Voor een aantal vakken zijn er digitale werkboeken met studieopdrachten. Voor de eerste cursus van de opleiding, Research Proposal Psychology, wordt gebruikgemaakt van een tekstboek-werkboekmodel. Het tekstboek omvat de bronnen en het werkboek didactische middelen als formulering van leerdoelen, studeeraanwijzingen, vragen, opdrachten en samenvattingen. Het product van de eerste cursus omvat het research proposal dat als blauwdruk fungeert voor het vervolg van de opleiding. De student voert verder zo veel mogelijk zelfstandig onderzoek uit via een kwalitatieve en een kwantitatieve deelstudie en schrijft onderzoeksverslagen, een paper dat kan worden ingediend bij een vakblad en een paper dat kan worden ingediend bij een internationaal peer reviewed wetenschappelijk tijdschrift. Dit laatste vormt het sluitstuk van de opleiding. Didactische ondersteuning vindt hierbij vooral plaats via reguliere begeleidingscontacten met de vaste begeleider. Bij elke cursus is individuele begeleiding ingebouwd. Uit een overzicht in de zelfstudie blijkt dat er gedurende de masteropleiding ongeveer 110 contacturen zijn. De cursussen zijn ingebed in een elektronische leeromgeving, waarbij studenten bijvoorbeeld met elkaar en met docenten van gedachten kunnen wisselen. De student houdt gedurende de studie een eigen digitaal dossier bij waarin relevante documenten, zoals gemaakte opdrachten en werken begeleidingsafspraken, bij elkaar geplaatst worden. De commissie heeft gesproken met studenten en alumni van alle drie opleidingen. Zij waren allen, corresponderend met de uitkomsten van de enqute, zeer enthousiast over het studiemateriaal. Het samenwerkend leren (bij het scriptieplan) werd niet door alle studenten evenzeer gewaardeerd. Hoewel sommigen het inspirerend vinden om met medestudenten samen te werken, past het volgens anderen niet bij de verwachtingen om onafhankelijk de studie vorm te geven.
93
Oordeel De commissie is erg positief over de kwaliteit van het studiemateriaal, dat de belangrijkste werkvorm betreft in de bacheloropleiding Psychologie en masteropleiding Psychology. Zij beoordeelt dit facet voor deze twee opleidingen daarom met een goed. Het lesmateriaal is in lijn met de doelstelling en het didactisch uitgangspunt van afstandsonderwijs en biedt studenten de mogelijkheid zelfstandig het leerproces vorm te geven en de leerdoelen van het onderdeel te realiseren. De commissie geeft de opleidingen als aandachtspunt mee, te blijven letten op de kwaliteit bij de keuze van studiemateriaal dat niet door de OUNL is ontwikkeld, zoals handboeken op een bepaald gebied. De verhouding tussen zelfstudie en begeleidingsuren sluit aan bij het afstandsonderwijs. De commissie stelt vast dat de opleidingen uitmonden in proeven van voldoende zelfstandige beoefening van de wetenschap. Voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology betreft dit een scriptie. Voor het afstudeeronderzoek in de masteropleiding kan de student volgens de zelfstudie rekenen op vijftig begeleidingsuren. Dit lijkt de commissie een duidelijk en ruim voldoende aantal. Wellicht kan heldere communicatie hierover studenten meer houvast bieden. De masteropleiding Psychological Research heeft specifiek gekozen voor de meester-gezelrelatie als didactisch uitgangspunt. De student leert samen al doende met een gevestigd onderzoeker rondom een concreet onderzoeksthema. De commissie heeft de indruk dat dit in de regel goed zal verlopen, maar ziet ook een risico indien de kwaliteit van de werkvormen te veel berust bij een persoon, de supervisor (meester). De commissie acht meerdere begeleiders van groot belang, omdat de kans bestaat dat masterstudenten zich nog niet voldoende bewust zijn van het bestaan van verschillende perspectieven. De commissie heeft van de opleiding duidelijk begrepen dat er altijd sprake is van twee begeleidende docenten. De commissie vindt de meester-gezelrelatie als didactisch uitgangspunt en de werkvormen die daarbij gekozen zijn, te weten het uitvoeren van diverse deelonderzoeksactiviteiten, voldoende passen bij de doelstellingen van de opleiding. Zo wordt de opleiding afgesloten met een paper dat kan worden ingediend bij een internationaal peer reviewed tijdschrift. Zij beoordeelt dit facet voor de masteropleiding Psychological Research concluderend met een voldoende. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudie geven de opleidingen per cursus aan hoe er wordt getoetst. In de bacheloropleiding Psychologie worden twaalf cursussen getoetst door middel van een practicum, opdracht en/of bijzondere verplichtingen. De overige cursussen worden getoetst met een regulier of SYS-tentamen (zie hieronder). In de masteropleiding Psychology worden zes cursussen getoetst door middel van een practicum, opdracht, werkstuk en/of tentamen met open vragen en de overige cursussen worden getoetst met een regulier of SYS-tentamen. In de masteropleiding Psychological Research worden alle cursussen getoetst door middel van een opdracht of werkstuk. SYS-tentamens bestaan uit een random steekproef uit een pool van 400 tot 600 vragen per cursus. Een student kan op verzoek binnen drie weken een SYS-tentamen doen in n van de studiecentra. Na afloop hoort een student de voorlopige uitslag. Binnen twee weken volgt
de definitieve uitslag. Reguliere schriftelijke tentamens worden drie keer per jaar (per cursus) collectief afgenomen in de studiecentra op vooraf vastgestelde data. Binnen 48 uur na afloop van het tentamen staat het antwoordmodel op Studienet. Omdat de faculteit Psychologie een aanzienlijk aantal studenten heeft dat in het buitenland verblijft, heeft zij opdrachten, werkstukken en reguliere tentamens ontwikkeld die de practica vervangen. Bij opdrachten of werkstukken krijgt de student binnen zes weken individuele of gestandaardiseerde feedback. Er is inzagerecht. Er is een beroepsmogelijkheid bij het College van Beroep voor de Examens. Per cursus mag de student driemaal per studiejaar of inschrijfperiode tentamen doen. Tegen betaling kunnen meer tentamenmogelijkheden aangevraagd worden. De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat toetsen van de verschillende onderdelen gericht zijn op de drie hoofdcompetenties: onderzoeken, interveniren en diagnosticeren. Hierbij zijn SYS-tentamens vooral gericht op het toetsen van kennis en begrip. Reguliere tentamens zijn gericht op het toetsen van kennis en de procedurele en cognitieve aspecten van vaardigheden. Wanneer er sprake is van een regulier tentamen worden voor het vaststellen van competenties takehome-opdrachten gegeven waarover later, gedurende het tentamen, vragen worden gesteld. Korte essayvragen richten zich op de cognitieve aspecten van competenties en op de aanwezigheid van voldoende begrip. In opdrachten en bijzondere verplichtingen, bijvoorbeeld deelname aan een practicum, worden competenties getoetst. De opdrachten hebben volgens de opleidingen een realistisch karakter. Scripties en stageverslagen vormen de eindtoets of de verworven competenties voldoende in samenhang, en op academisch niveau zijn verworven. De OUNL heeft een centrale Commissie voor de Examens (CvE) voor alle wetenschappelijke opleidingen. Elke faculteit heeft een lid afgevaardigd in de CvE. De CvE benoemt voor iedere cursus een examinator en een plaatsvervangende examinator. De taken en bevoegdheden van de commissie liggen vast in de WHW. De CvE stelt de beleidskaders vast voor de afname van de tentamens, de vrijstellingen en de goedkeuring van de vrije wetenschappelijke programmas, alsmede de hierbij horende kwaliteitszorg. Verder behandelt zij fraudegevallen en keurt zij proeftentamens goed bij integrale proeftoetsing. Naast de CvE heeft iedere faculteit een Facultaire toetsingscommissie (FTC) als uitvoeringsorgaan. De FTC behandelt namens de CvE alle vrijstellingsverzoeken van zittende en nieuwe studenten; adviseert de CvE over verzoeken voor een vrij wetenschappelijk opleidingsprogramma met zwaartepunt Psychologie; adviseert de CvE over het verlenen van getuigschriften; adviseert over individuele afwijkingen van de onderwijsen examenregeling; en behandelt verzoeken tot het inbrengen van lopend onderwijs aan andere universiteiten of hogescholen in het studieprogramma Psychologie (aanschuifonderwijs). Om consistentie in beoordeling te verkrijgen maken de opleidingen gebruik van antwoordmodellen en nakijkprotocollen. Voor opdrachten zijn toetscriteria opgesteld. Scripties en stageverslagen worden door twee beoordelaars via een beoordelingsprotocol beoordeeld. In de zelfstudie wordt een aantal maatregelen genoemd die de kwaliteit van de tentaminering waarborgen. Dit betreft onder andere de verantwoordelijkheden van de aangewezen examinator, onderwijskundige ondersteuning bij itemconstructie, toetsen itemanalyse en competentietoetsing en regelingen rondom de kwaliteit van de SYS-itembanken. De faculteit Psychologie ondersteunt studenten door diverse vormen van voorbereiding op toetsen. Zo heeft zij proeftentamens opgenomen in het (digitale) werkboek, eindtentamens opgenomen in het cursusmateriaal, en biedt zij specifieke begeleiding bij het schrijven van werkstukken en scripties.
Uit de Studenten- en alumni-enqute (005) blijkt dat 71% van de studenten en 8% van de alumni van mening is dat er voldoende ruimte in het studieprogramma is voor schriftelijke werkstukken. Van de studenten is 94% van oordeel dat het SYS-systeem goed tot zeer goed is. Studenten (81%) en alumni (88%) zijn tevreden over de mogelijkheid driemaal per jaar een tentamen te kunnen doen in een bepaald vak. Ook blijkt dat ruim 68% van de studenten en 80% van de alumni de spreiding van de tentamens (driemaal per jaar) redelijk tot zeer goed vindt. Studenten worden naar eigen zeggen goed ondersteund bij de voorbereiding op het tentamen. De beschikbare tijd voor het afleggen van het tentamen, het aantal vragen en de moeilijkheidsgraad van het tentamen worden overwegend positief beoordeeld. Oordeel De commissie stelt vast dat diverse toetsvormen, die aansluiten bij de leerdoelen en inhoud van de studieonderdelen, worden gehanteerd. Binnen de faculteit wordt veel aandacht besteed aan de consistentie en kwaliteitsbewaking van de toetsing en beoordeling. Dit gebeurt onder meer door uitgebreide beoordelingsprotocollen en de inzet van toetsexperts bij de ontwikkeling van de toetsen. Zelf heeft de commissie uit gesprekken met delegaties begrepen dat tentamenvragen bij SYS-tentamens soms bekend zijn. De commissie raadt de opleiding sterk aan naar oplossingen op dit gebied te zoeken, bijvoorbeeld door na te denken over varianten of af te stappen van ja-nee vragen. De commissie vindt verder de organisatie van de toetsing, de feedback en de voorbereiding van studenten op de toetsen in orde. Zij heeft gesproken met een afvaardiging van de Commissies voor de Examens en de Facultaire Toetscommissie en is van oordeel dat deze conform de wettelijke taken functioneren. Specifiek voor de masteropleiding Psychological Research merkt de commissie in aansluiting op hetgeen zij ten aanzien van het didactisch uitgangspunt heeft gemeld op, dat ook voor de toetsing en beoordeling geldt dat meer garanties kunnen worden ingebouwd om gedurende de masteropleiding te beoordelen of de student de leerdoelen behaalt. De commissie denkt hierbij bijvoorbeeld aan heldere criteria voor tentaminering tijdens de opleiding of feedback op een aantal onafhankelijk beoordeelde werkstukken gedurende de opleiding. De meerderheid van de commissie beoordeelt dit facet als voldoende. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
96
De Open Universiteit Nederland heeft geen wettelijke onderzoekstaak. De faculteit investeert om het wetenschappelijk karakter van de opleiding te waarborgen in onderzoekstaken van het personeel. Zij reserveert 0% van de beschikbare tijd voor vakinhoudelijk onderzoek. In het personeelsbeleid legt de faculteit volgens de zelfstudie de nadruk op de onderzoekinspanning die van universitaire medewerkers wordt verwacht in het onderwijs. Voor het onderwijs waren op peildatum 1 december 005, in totaal twee hoogleraren, vijf uhds, 7 uds, een promovendus, dertien docenten en een studentassistent beschikbaar. Per 1 augustus 006 is een nieuwe hoogleraar aangesteld. De benoeming betrof, na een sollicitatieprocedure, een van de uhds. Het College van Bestuur heeft ingestemd met een verdere uitbreiding van de leerstoelen op middellange termijn en voorziet in drie nieuwe hoogleraren. De zelfstudie meldt dat de staf actief is in onderzoek van erkende kwaliteit, zoals blijkt uit publicaties, subsidieaanvragen, en geaffilieerd lidmaatschap van onderzoeksscholen. De hoogleraren, uhds en uds zijn bijna allen gepromoveerd. Zij dragen zorg voor de ontwikkeling en cordinatie van het onderwijs en worden in de bacheloren beide masteropleidingen ingezet bij het onderwijs. In de masteropleiding Psychological Research is de eis dat de begeleidende docent geaffilieerd lid is van een onderzoeksschool. Van de docenten is 15% gepromoveerd. Zij zijn vooral betrokken bij de onderwijsuitvoering in de studiecentra en staan onder hirarchische leiding van een uhd. De verbinding met de professionele praktijk komt, zoals staat vermeld in de zelfstudie, tot stand door de aandacht voor de toegepaste psychologie (praktijkvelden) in het programma, de training in de beroepsvaardigheden, en door lezingen van staf en van psychologen uit het veld in de studiecentra. Een deel van de docenten is zelf in deeltijd actief op het vakgebied buiten de OUNL. Studenten ervaren de koppeling met de praktijk als sterk (Studentenenqute, 005). Oordeel De commissie stelt vast dat het onderwijsmateriaal wordt ontwikkeld door hoogleraren, de uhds en uds die nagenoeg allemaal zijn gepromoveerd en voor een deel geaffilieerd lid zijn van een erkende onderzoeksschool. Daarmee wordt het onderwijs ontwikkeld en worden studenten voor een deel begeleid door wetenschappers die een actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. De commissie stelt vast dat het onderzoek binnen het domein Psychologie binnen de OU nog niet door een onderzoeksvisitatiecommissie Psychologie is beoordeeld. Het valt de commissie op dat een relatief groot aandeel van de staf is gepromoveerd. Ten opzichte van de vorige visitatie is op dit punt een grote inhaalslag gemaakt. De versterking van de top, door op termijn het aantal leerstoelen uit te breiden, is gezien de ambities die de opleiding heeft bijvoorbeeld in de richting van uitbreiding van het klinisch onderwijs, naar het oordeel van de commissie een goede wens. De commissie stelt vast dat studenten van de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology in verschillende cursussen en in het scriptietraject in contact komen met
deze wetenschappers met een onderzoekstaak. Studenten van de masteropleiding Psychological Research worden door een geaffilieerd lid van een onderzoeksschool in een meester-gezelrelatie begeleid. Een aantal docenten in studiecentra, die veelal niet zijn gepromoveerd noch een onderzoekstaak hebben, hebben een aanstelling in een professionele psychologische praktijk. Zij kunnen voor studenten een professioneel rolmodel vervullen. Daarbij is de commissie op basis van het bestudeerde studiemateriaal van oordeel dat in het onderwijsmateriaal voldoende wetenschappelijke en professionele rolmodellen worden gepresenteerd. Ten aanzien van de masteropleiding Psychological Research is een deel van de commissie van mening dat, gezien de eindkwalificaties van de opleiding op het gebied van gevorderd onderzoek, de opleiding over meerdere toponderzoekers moeten beschikken. Aangezien de OUNL niet over een topbeoordeling op het gebied van onderzoek beschikt, zou een minderheid van de commissie dit facet als onvoldoende beoordelen. De meerderheid van de commissie vindt dat de opleiding wel voldoet aan de eisen die gelden voor dit facet, omdat de opleiding over voldoende geaffilieerde leden van een onderzoeksschool beschikt om de masterstudenten in de opleiding Psychological Research te begeleiden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De faculteit beschikt over 36 fte voor de ontwikkeling van het onderwijs en begeleiding van de studenten. Bij 586 opleidingstudenten, betekent dit een staf-studentratio van 1:146. Dit is exclusief de 4500 losse cursussen. Het normtraject gaat uit van een inspanning van zes modulen per jaar. Daarmee zou de staf-studentratio uitkomen op ongeveer 1:60, exclusief begeleiding van losse cursus studenten en exclusief 0% onderzoekstijd. Inclusief onderzoekstijd zou dat 1:7 zijn. In de zelfstudie wordt vermeld dat het budget voor het bacheloren masteronderwijs de laatste jaren geslonken is, terwijl het aantal studenten is gestegen. Door de toevloed van scriptiestudenten die voor september 007 de ongedeelde opleiding willen voltooien is de draaglast en draagkracht volgens de opleidingen scheefgegroeid. De masteropleiding Psychological Research wordt door de faculteit zelf betaald. Om voldoende staf in te kunnen zetten, is een limiet gesteld aan het aantal studenten in de opleiding (maximaal tien). De commissie heeft in de gesprekken begrepen dat een voorstel voor uitbreiding van het formatieplan ten tijde van het visitatiebezoek bij het College van Bestuur ter tafel ligt. De ondersteuning is gedeeltelijk facultair en gedeeltelijk universitair geregeld. Vanuit de OUNL wordt ondersteuning geboden bij onder meer voorlichting, service en informatie, tentaminering en certificering en beheer en cordinatie van de studiecentra. De faculteit beschikt zelf over 7,1 fte (peildatum 1 december 005) voor ondersteuning. Dit betreft onder meer de onderwijscordinatoren en de audiovisuele en grafische medewerkers. In gesprekken met delegaties kwam naar voren dat de werkdruk bij de staf zeer hoog, maar wel te doen is. Leden van de wetenschappelijke staf bevestigen dat zij bij een voltijdsaanstel98 QANU / Psychologie / OUNL
ling gemiddeld een dag beschikbaar hebben voor onderzoek en de overige dagen besteden aan onderwijstaken. Studiebegeleiders in de regio geven aan dat de werkdruk hoog is. Ze moeten hun tijd slim managen, anders lukt het niet de onderwijstaken, veelal in combinatie met een baan elders, uit te voeren. Oordeel De commissie stelt vast dat de werkdruk bij het wetenschappelijk personeel en de docenten bij de studiecentra hoog is. Zij ondersteunt de wens tot uitbreiding van de omvang van de staf. Door de aard van het afstandsonderwijs waarbij de nadruk ligt op zelfstandig studeren in een eigen tempo, is de staf-studentratio niet goed vergelijkbaar met die van zusteropleidingen. De commissie acht deze acceptabel voor afstandsonderwijs. De commissie vindt het wijs dat de opleiding, gezien de huidige financile situatie en werkdruk bij de staf, voor de masteropleiding Psychological Research een limiet aan het aantal studenten heeft gesteld. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudie geeft de faculteit een aantal uitgangspunten op het gebied van personeelsselectie, personeels- en scholingsbeleid. Nieuwe personeelsleden worden onder andere geselecteerd op gepromoveerd zijn, inhoudelijke competenties in het vakgebied, actief in onderzoek en competenties in het begeleiden en ontwikkelen van onderwijsmateriaal en deskundigheid op ICT-gebied. Gestreefd wordt naar een evenredige opbouw van de staf naar leeftijd en geslacht. De faculteit heeft, zoals zij uiteenzet in de zelfstudie, een gericht personeels- en scholingsbeleid. De onderwijskundige en didactische kwaliteiten worden bewaakt en bevorderd door trainingen voor elk staflid, bijvoorbeeld op het gebied van ICT in het onderwijs en assessmenttechnieken bij tentamineren. Nieuwe docenten volgen een inwerkprogramma en krijgen een ervaren collega als mentor toegewezen. Voor scriptiebegeleiders is een coachings- en mediationprogramma opgezet om afstudeerstudenten beter te kunnen begeleiden en eventuele conflicten op te lossen. Docenten leren van elkaar doordat cursussen worden ontwikkeld in cursusteams en afstemming over competenties plaatsvindt in competentieteams. Jaarlijks wordt met alle medewerkers een functioneringsgesprek gehouden. Hierin worden onder meer afspraken gemaakt over individuele ontwikkeling en wordt de onderzoekstijd verantwoord. Indien nodig worden taken ontnomen, veranderd of toegevoegd. Hoogleraren, de uhds en de decaan hebben in 00 een training gevolgd in het voeren van functioneringsgesprekken. Verder zijn zij getraind in het voeren van verzuimgesprekken en projectmanagement. In de zelfstudie heeft de faculteit de specialisaties in het docententeam weergegeven. Deze zijn volgens de faculteit voldoende breed om het programma te realiseren. In de studentenen alumni-enqute (005) noemt 9% van de studenten en alumni de staf
die betrokken is bij studiebegeleiding, redelijk tot zeer goed. Van de studenten geeft 95% een positief oordeel over de kwaliteit van de staf die betrokken is bij inhoudelijke en interpersoonlijke begeleiding in de scriptiefase (scriptie-enqute, 005). Van studenten en alumni heeft de commissie in de gesprekken begrepen dat zij zeer tevreden zijn over de begeleiding van de docenten. Zij noemen deze laagdrempelig en toegesneden op de vraag van studenten. Oordeel Het viel de commissie in de gesprekken met de delegaties op hoe gecommitteerd en enthousiast het docententeam over de opleidingen sprak. Doordat de stafleden veel verschillende taken hebben, is er naar het oordeel van de commissie ook veel betrokkenheid. Stafleden zijn over het algemeen generalisten. Bij studiebegeleiders, dit zijn docenten bij de studiecentra in het land, is veel enthousiasme voor onderwijs geconstateerd. Ook studenten en alumni zijn positief over de begeleiding van docenten. Deze studiebegeleiders hebben naast hun onderwijstaak, veelal een link naar de praktijk van de psychologie. De commissie stelt vast dat de opleidingen beschikken over een jong team. Er is relatief veel doorstroming onder het personeel. De lijst van deskundigheden van de staf die is opgenomen in de zelfstudie, vindt de commissie behoorlijk breed en toereikend voor de inhoudelijke uitvoering van het programma. Het personeels- en scholingsbeleid is naar het oordeel van de commissie in orde. Er worden functioneringsgesprekken gehouden waarbij de didactische, onderwijskundige en indien van toepassing organisatorische kwaliteiten van de staf worden besproken. Er zijn diverse mogelijkheden voor bijscholing en hier wordt ook adequaat gebruik van gemaakt. De commissie concludeert dat de staf voor de bacheloropleiding en beide masteropleidingen voldoende gekwalificeerd is voor de realisatie van het programma. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
Studenten aan de Open Universiteit Nederland studeren in principe thuis en krijgen alle daarvoor benodigde materialen thuisgestuurd. Daarnaast heeft de Open Universiteit Nederland twaalf studiecentra en drie provinciale steunpunten ingericht waar onderwijsfaciliteiten beschikbaar zijn. In Vlaanderen en Brussel bevinden zich nog zes studiecentra (gevestigd bij
100
Vlaamse universitaire centra) die op min of meer gelijke wijze als de Nederlandse centra functioneren. Deze vallen organisatorisch niet onder de Open Universiteit Nederland. Via Studienet hebben studenten toegang tot de elektronische leeromgeving met het elektronisch leermateriaal en een persoonlijke werkplek. De opleidingen zijn eigenlijk alleen te volgen als studenten zelf beschikken over een computer en een breedbandinternetaansluiting. Uit een enqute (SEIN-enqute, 005) blijkt dat 89% van de studenten beschikt over een breedbandaansluiting en 3% over een inbelaansluiting. Studenten kunnen ook gebruikmaken van de computers op de studiecentra. Voor studenten met weinig computerkennis worden in het Kennismakingstraject en op de studiecentra ICT-lessen georganiseerd. Verder ontvangt elke inschrijver voor het Kennismakingstraject automatisch de cursus Studeren met de muis. Bij de studiecentra en steunpunten kunnen studenten terecht voor het afnemen van tentamens, begeleidingsbijeenkomsten, practica, voor gesprekken met studiebegeleiders en het ontmoeten van medestudenten. Ook scriptiepresentaties, eindgesprekken met studenten en de uitreiking van diplomas vinden hier plaats. Enkele centra beschikken over grotere studieruimten en collegezalen. Elk studiecentrum beschikt over een kleine psychologische handbibliotheek, een collectie cursusmaterialen, een aantal belangrijke handboeken, een audiovisuele en computerruimte, en een testkast psychodiagnostiek. In acht studiecentra en in de centrale vestiging in Heerlen is een Testotheek aanwezig. De hoofdvestiging heeft een iets uitgebreidere bibliotheekcollectie. De OUNL beschikt niet over tijdschriftabonnementen. Hiervoor kunnen studenten terecht bij andere universiteitsbibliotheken. Zij kunnen zonder beperking gebruikmaken van alle Nederlandse en Vlaamse universiteitsbibliotheken voor het lenen van materiaal, raadplegen van databases, enzovoorts. Elektronische toegang tot wetenschappelijke tijdschriften via Studienet is alleen bij uitzondering mogelijk. Om voor studenten literatuursearch mogelijk te maken, adviseert de faculteit Psychologie de studenten bij de Erasmus Universiteit Rotterdam een zogenaamd Erna-jaaraccount aan te maken. De faculteit beschikt over een onlangs ontwikkeld virtueel laboratorium voor onderzoek voor medewerkers en studenten. Dit virtuele lab vervangt gangbare functies van klassieke psychologische laboratoria en is gekoppeld aan verplichte proefpersoonuren. Het virtuele lab maakt het mogelijk experimenteel onderzoek via een internetaansluiting te doen. Ook kunnen proefpersonen deelnemen in elk studiecentrum van de OUNL. Uit de studentenen alumni-enqute (005) blijkt dat: bijna alle psychologiestudenten regelmatig gebruikmaken van Studienet en dit positief beoordelen; ruim 90% van de studenten de computerfaciliteiten op de studiecentra redelijk tot zeer goed beoordelen; ruim 80% van de studenten en alumni de inzet van computers bij de opleiding Psychologie voldoende vindt; bijna 80% van de studenten (83% van de alumni) de bibliotheek op de studiecentra als redelijk tot zeer goed beoordeelt.
In de zelfstudie meldt de faculteit dat de staf over verouderde digitale voorzieningen beschikt. Zo heeft het netwerk bijvoorbeeld een zeer beperkte capaciteit en bezitten de pcs geen dvdQANU / Psychologie / OUNL 101
speler. Op dit gebied is geen financile reservering gemaakt. Ook over de logistiek van bijvoorbeeld productie van cursusmateriaal is de faculteit ontevreden. Zij geeft aan dat alle zeilen moeten worden bijgezet om te voorkomen dat studenten met kwalitatief minder goed materiaal worden geconfronteerd of dat het materiaal te laat wordt afgeleverd. Oordeel De commissie heeft in de hoofdvestiging een rondleiding langs de studievoorzieningen en de tentamenruimte gekregen. Ook heeft zij een aantal voorbeelden gezien van digitaal cursusmateriaal en het virtuele lab. Zij stelt vast dat de opleidingen een goede infrastructuur hebben om het afstandsonderwijs te verzorgen. De commissie is onder de indruk van de digitale leermiddelen die zij heeft gezien, zoals bijvoorbeeld de Toolbox voor het leren van vaardigheden. Zij is positief over de wijze waarop studenten onafhankelijk van tijd en plaats onderzoek kunnen uitvoeren via het virtuele lab en op die manier ook hun proefpersoonuren kunnen voldoen. De commissie vindt dat de opleidingen er goed in slagen ondanks de spreiding van studenten over heel het land (en buitenland) adequate voorzieningen te bieden. De contactbijeenkomsten en practica in de studiecentra vormen daarbij een toereikende aanvulling op het cursusmateriaal. Ook de toegang tot (digitale) universiteitsbibliotheken en digitale artikelen via een voorziening van de Erasmus Universiteit Rotterdam vindt de commissie positief. Uit de evaluaties en gesprekken met studenten blijkt dat studenten de materile voorzieningen positief waarderen. De commissie acht het van essentieel belang dat voor een goede communicatie met studenten ook het personeel over goede voorzieningen beschikt. De commissie betreurt het dat dit nu niet het geval is. De commissie constateert dat er een spanning bestaat tussen het centrale niveau van de OUNL en de faculteit ten aanzien van de voorzieningen. Dit draagt niet bij aan verbetering hiervan. De commissie concludeert dat de materile voorzieningen voor de uitvoering van de onderwijsprogrammas voor de bacheloren beide masteropleidingen goed zijn. Zij baseert dit oordeel vooral op de goede digitale infrastructuur, het cursusmateriaal en het positieve oordeel van de studenten. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Het uitgangspunt van hoger afstandsonderwijs is dat studenten zelfstandig hun studie kunnen doorlopen. Daarbij kunnen studenten gebruikmaken van verschillende vormen van studiebegeleiding. Deze worden in de zelfstudie als volgt uiteengezet. Standaardbegeleiding houdt in dat een student die een cursus bestudeert, voor alle inhoudelijke vragen en problemen telefonisch of per e-mail bij de cursusbegeleider terechtkan. Een student kan voor alle inhoudelijke vragen en problemen terecht bij een docent, die dikwijls ook de examinator van de cursus is.
10
Groepsbijeenkomsten (soms verplicht) en verplichte practica vinden plaats in de avonduren of op zaterdag in de studiecentra of regionale steunpunten. Afhankelijk van de cursus worden de bijeenkomsten in een of meer studiecentra georganiseerd. Digitale begeleiding: voor elke cursus is een digitale discussiegroep via Studienet beschikbaar waar studenten elkaar kunnen helpen. Er bestaat voor elke cursus op Studienet een FAQ. Studenten worden door middel van studietaken via het internet begeleid. De Open Universiteit Nederland gaat over op Blackboard. De faculteit vraagt zich af of Blackboard voor grootschalig afstandsonderwijs het meest geschikte platform is. Directe (face to face) begeleiding: In een aantal gevallen is er directe, face to face interactie met een docent in werkgroepen. Studieloopbaanbegeleiding betreft op studievoortgang gerichte studieloopbaanbegeleiding (mentoraat). Op alle studiecentra en provinciale steunpunten is er een studiebegeleider die de rol van studieloopbaanbegeleider of coach vervult ten behoeve van psychologiestudenten die in het desbetreffende studiecentrum zijn ingeschreven. Met OTEC wordt gewerkt aan een digitaal systeem, waar studenten just in time van informatie worden voorzien. Hiervoor zijn al enkele componenten gereed: het studentenregistratiesysteem en een overkoepelende studieloopbaanbegeleidingsomgeving. Landelijke dagen: bij een aantal cursussen wordt een landelijke dag georganiseerd, waar gerichte begeleiding c.q. instructie plaatsvindt. Individuele begeleiding in de afstudeerfase: er is voorzien in specifieke intensieve individuele begeleiding bij het schrijven van theses, bij stages en stageverslagen en scripties. Centrale voorzieningen: in 005 en 006 komen enkele centrale voorzieningen beschikbaar. Docenten gaan onder andere beschikken over online toegang tot een Studiedossier (per student en geaggregeerd naar eigen keuze), over Stumis Online (referentiegroepen- en trendgegevens en kruisverbanden), Study Guidance System (waarmee automatisch docent en student berichten krijgen over studievertragingen en dergelijke), SRS-web (waarmee studenten inzicht krijgen in hun studievorderingen en nog te voltooien studiepad, en dergelijke). Ruim 50% van de studenten en 33% van de alumni geven in de studenten en alumni-enqute (005) aan regelmatig tot altijd de studiebegeleidingsbijeenkomsten bij te wonen. Hieruit blijkt ook dat 37% van de studenten participeert in studiegroepen via Studienet en 60% niet. Uit de scriptie-enqute (005) blijkt dat 84 tot 94% van de studenten positief oordeelt over het contact met begeleiders (telefonisch, via e-mail of face to face). Van de studenten is 96% enigszins tot zeer tevreden over inhoudelijke begeleiding en 94% over de interpersoonlijke behandeling van de begeleiders. Van de studenten die recent hun scriptie hebben afgerond, vindt 73% het aantal uren begeleiding dat zij ontvangen hebben, voldoende; 9% zou tot vijf uren meer begeleiding gewenst hebben; de overige 18% wenste meer dan vijf uren extra begeleiding. Een meerderheid van de studenten en alumni is van mening dat de studiebegeleiding bij Psychologie redelijk tot zeer goed is. Een aanzienlijk percentage (7% respectievelijk 39%) heeft geen gebruikgemaakt van facultatieve studiebegeleiding In de gesprekken met delegaties heeft de commissie gehoord dat het voor studenten niet altijd duidelijk is bij wie zij met welke vraag terechtkunnen. Zo is er bijvoorbeeld een studiebegeleider,
een studieadviseur en een onderwijscordinator waarvan de verantwoordelijkheden voor de studenten niet altijd even helder zijn. Oordeel In zijn algemeenheid is de commissie van mening dat het systeem van studiebegeleiding adequaat functioneert. Er is een studievoortgangsregistratiesysteem dat effectief studenten en docenten informeert en er zijn diverse vormen van studie(loop)baanbegeleiding waar de student afhankelijk van zijn of haar individuele behoefte gebruik van kan maken. Zij die dat willen kunnen gebruikmaken van inhoudelijke studiebegeleiding van de docent via e-mail of telefoon, studieloopbaanbegeleiding via de studiebegeleider van het studiecentrum of individuele begeleiding in de afstudeerfase van de bacheloropleiding Psychologie en masteropleiding Psychology en gedurende de gehele masteropleiding Psychological Research. De commissie is positief over de begeleidingsrol die docenten binnen de bacheloren masteropleidingen vervullen. De commissie stelt vast dat de vraag van studenten naar begeleiding zeer gedifferentieerd is. Zij heeft uit de gesprekken met delegaties begrepen dat er voor studenten niet altijd helder is wie het aanspreekpunt bij bepaalde zaken vormt. Voorts heeft de commissie de indruk dat er, ondanks het systeem van studievoortgangsregistratie, niet genoeg naar de voortgang van de studenten wordt gekeken. Zij kan zich, mede op basis van de gesprekken met studenten, voorstellen dat sommige studenten graag een wat grotere stok achter de deur wensen dan nu het geval is. Zij pleit daarom voor meer differentiatie in de vrijblijvendheid bij de studie. De opleidingen zouden studenten bijvoorbeeld bij aanvang van de studie kunnen vragen of meer proactieve begeleiding of monitoring met het oog op verbetering van de studievoortgang, vanuit de opleiding gewenst is. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
2.2.5. Internekwaliteitszorg Kwaliteitszorg wordt binnen de OUNL en binnen de Faculteit Psychologie gezien als een continue activiteit, gebaseerd op de Plan-Do-Check-Act-cyclus. In 005-006 implementeert de OUNL-stuurgroep Kwaliteitszorg, onder regie van de decaan van Psychologie, dit systeem in een jaarlijks Facultair Kwaliteitsplan. Dit kwaliteitsplan bevat de sterke en zwakke punten, maatregelen, controle op de effecten van de maatregelen en borging hiervan. De hoofdstukken van het kwaliteitsplan volgen die van de zelfstudie zoals de QANU deze heeft geformuleerd. Als startpunt wordt de meest recente zelfstudie gebruikt en na zes jaar dient dit plan als basis voor de nieuwe zelfstudie.
De faculteit Psychologie ziet deze werkwijze als een bijzonder waardevol element in de systematische en cyclische aanpak van de interne kwaliteitszorg. De faculteit werkt het systeem verder uit langs twee wegen: een kwaliteitsagenda waarin de regelmatig terugkerende activiteiten vastliggen, en een schema van prioriteiten in termen van de verschillende QANU-facetten.
De faculteit Psychologie legt, zoals staat omschreven in de zelfstudie, veel nadruk op de kwaliteitsbewaking bij de ontwikkeling van de cursussen. Zo zijn evaluaties van externe referenten en onderwijskundigen richtinggevend bij de inhoudelijke en onderwijskundige aanpassing. Bij de ontwikkeling van een cursus wordt via een proeftoetsing onder studenten getoetst of de cursus aan de doelstelling voldoet. Hiervoor zijn streefdoelen in termen van studeerbaarheid geformuleerd. In het eerste jaar dat het onderwijsmateriaal op de markt is, vindt een veldtoetsing plaats indien de proeftoets daartoe aanleiding geeft. Voor de veldtoets worden streefdoelen met betrekking tot de studieduur, tevredenheid en moeilijkheid gehanteerd. Vanaf medio 005 is de veldtoetsing aangevuld met een systeem van permanente cursusevaluatie. Via het instrument SEIN (signalerend evaluatie instrument) wordt met behulp van op de cursus toegesneden, elektronisch verspreide vragenlijsten en elektronisch geregistreerde antwoorden, doorlopend de kwaliteit van cursussen gemeten. Gemeten wordt in hoeverre de cursus voldoet aan zijn oorspronkelijke doelstellingen. Per vraag wordt vooraf vastgelegd welke ondergrens minstens moet worden bereikt. Periodiek benadert de faculteit studenten en alumni over diverse kwaliteitsaspecten, bijvoorbeeld in de alumni-enqute, studentenenqute en scriptie-enqute. Voor deze enqutes hanteert de faculteit het streefdoel dat op zijn minst 75% van de studenten neutraal, positief, of zeer positief oordeelt. De discussiegroepen in Studienet vormen een andere bron van informatie over de onderwijsonderdelen. Docenten houden de inhoud van deze discussies in het oog en passen zo nodig de cursus of begeleiding aan. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen werken met een systeem van periodieke evaluaties van modulen. Daarnaast is de kwaliteitszorg verankerd in de ontwikkeling van de cursus (proeftoets) en eerste jaar van aanbod van de cursus (proeftoets). De commissie vindt de kwaliteitszorg in dit voortraject voortreffelijk. Zij waardeert het positief dat de cursusonderdelen nu ook systematisch periodiek gevolgd worden. De commissie heeft enkele brede enqutes ingezien, zoals de scriptie-enqute, en is van oordeel dat dit uitvoerige, zeer nauwkeurige enqutes zijn. Voor alle vragenlijsten en toetsingen geldt dat adequate streefcijfers zijn opgesteld. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
105
Evaluatie van kwaliteitsgegevens vindt op het concrete werkniveau plaats in de Curriculum- en projectencommissie waarin hoogleraren en uhds, onder voorzitterschap van de decaan, zitting hebben. Deze commissie komt minimaal eenmaal per maand bijeen. Zij bespreekt de resultaten van de proeftoetsingen, veldtoetsingen, SEIN-evaluaties, en meer omvangrijke enqutes. Op basis hiervan stelt zij vast welke verbetermaatregelen nodig zijn en wijst een uhd aan om toe te zien op uitvoering hiervan. De faculteit kent een wettelijke Facultaire opleidingscommissie (FOC) met als taak advies uit te brengen over de Onderwijs- en examenregeling (OER) van de opleidingen, het (jaarlijks) beoordelen van de uitvoering van die regeling en gevraagd of ongevraagd advies geven over het onderwijs. Alle drie de opleidingen ressorteren onder n commissie. De FOC ontvangt een week voor de vergadering van de Curriculum- en projectencommissie de stukken digitaal voor commentaar. Uit de gesprekken met de delegaties heeft de commissie begrepen dat er adequaat geluisterd wordt naar de ideen uit de FOC, maar dat de verwerking van de bijdragen van de FOC voor de leden niet altijd even helder is. Cursusevaluaties worden niet besproken in de FOC. Wel begreep de commissie dat met de invoering van SEIN hier mogelijkerwijs verandering in wordt gebracht. In de zelfstudie noemt de opleiding een aantal voorbeelden van verbeteracties. Zo bleek bijvoorbeeld uit evaluatieresultaten dat scriptiestudenten moeite hadden met het opzetten van een realistisch plan voor het afstudeeronderzoek. Het afstudeeronderzoek is daarop gesplitst in twee delen: het scriptieplan en de scriptie zelf. Een ander voorbeeld betreft dat naar aanleiding van de evaluatie van het Onderzoekspracticum literatuurstudie een samenvatting van de APAnormen is gemaakt en toegevoegd aan de cursus. Een eerder genoemd voorbeeld (zie F4) betreft de grondige verandering van het statistiek- en methodenonderwijs op basis van evaluatiegegevens van studenten en docenten en onderwijskundige en didactische inzichten van de staf. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de maatregelen die naar aanleiding van de vorige visitatiecommissie zijn genomen. De faculteit heeft naar aanleiding van de aanbevelingen bijvoorbeeld het gezondheidspsychologisch programma versterkt door in het programma de cursussen Gezondheidspsychologische interventies en Inleiding in de seksuologie te reviseren met meer aandacht voor de klinische themas en twee nieuwe cursussen aan te bieden: Klinische psychologie 3: de ambulante praktijk, en Patintenvoorlichting en chronische ziekten. De vorige visitatiecommissie raadde aan meer aandacht te besteden aan het oefenen van experimenteel-psychologische vaardigheden. Dit heeft de opleiding opgepakt door onder meer de ontwikkeling van het onderzoekspracticum Onderzoekspracticum inleiding psychologisch experiment. Ook stelde de vorige visitatiecommissie voor om meer aandacht te geven aan het verwerven van een wetenschappelijke attitude. Dit punt is uitgewerkt in de doelstellingen en eindkwalificaties en de realisatie hiervan in het programma (zie F1 en F5). Oordeel De systematische evaluaties van cursussen en het cyclische systeem van kwaliteitszorg maken volgens de commissie dat uitkomsten van evaluaties daadwerkelijk leiden tot verbetervoor106 QANU / Psychologie / OUNL
stellen. De commissie waardeert het positief dat binnen de faculteit permanente maatregelen tot verbetering worden genomen. De commissie heeft hiervan een aantal concrete voorbeelden gezien die op basis van evaluaties tot stand zijn gekomen. Ook is de commissie van mening dat de opleidingen adequaat hebben gereageerd op de uitkomsten van de vorige visitatiecommissie. Een paar aanbevelingen van destijds blijven echter ook nu nog van kracht (zie bijvoorbeeld F1). De projectencommissie speelt naar het oordeel van de visitatiecommissie de meest prominente rol bij het treffen van verbetermaatregelen. De taken van de facultaire opleidingscommissie vindt de commissie mager ingevuld. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De Facultaire opleidingscommissie (FOC) bestaat reglementair uit drie studenten (thans vijf studenten om voldoende aanwezigheid te garanderen) en drie stafleden aangevuld met de onderwijscordinator als ambtelijk secretaris. De zittingstermijn van de leden is twee jaar. De FOC komt vier keer per jaar bijeen. In de zelfstudie geeft de faculteit aan welke onderwerpen in het jaar 005 onder andere aan de orde zijn geweest. Dit betrof het concept en de evaluatie OER 005-006; het concept OER 006-007; het langetermijnbeleid van de faculteit; de accreditatie 006; en nieuwe projecten. De faculteit geeft in de zelfstudie aan dat de FOC uit gemotiveerde, kritische en betrokken studenten bestaat. In de praktijk blijkt het lastig om student-leden voor de FOC te vinden. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het karakter van afstandsonderwijs. De studiecentra in het land kennen studieverenigingen. Jaarlijks bezoekt de decaan een aantal van deze studieverenigingen waarbij een lezing wordt gecombineerd met een gedachtewisseling over kwaliteit van de opleiding. Medewerkers zijn verder via diverse gremia betrokken bij de kwaliteitszorg, onder andere via de projecten- en curriculumcommissie, het jaarlijkse faculteitsoverleg met alle docenten, de scriptie- en stagecommissie en de facultaire toetsingscommissie. Alumni kunnen lid worden van een alumnivereniging. Individueel of via een enqute wordt alumni gevraagd informatie te geven over zaken als de erkenning van diplomas op de arbeidsmarkt; de opleiding als geheel; en de relatie opleiding en beroep. Het beroepenveld is, zoals in de zelfstudie staat vermeld, (nog) niet structureel bij de kwaliteitszorg betrokken. Wel worden alle stageadressen ten minste eenmaal bezocht en wordt dan de kwaliteit van de opleiding ter sprake gebracht. Oordeel De visitatiecommissie stelt vast dat de opleidingen over een adequaat werkende facultaire opleidingscommissie (FOC) beschikken. Het valt de commissie op dat SEIN-evaluaties en overige enqutes niet expliciet in de FOC worden besproken. Aangezien dit de enige commissie is waarin studenten zitting hebben, raadt de commissie aan om ook een rapportage hiervan in de FOC te bespreken. Medewerkers zijn verder enthousiast en op diverse wijzen betrokken bij de kwaliteitszorg. De commissie waardeert het positief dat alumni structureel bij
de kwaliteitszorg worden betrokken, onder meer via de alumni-enqute. Het contact met het afnemend beroepenveld vindt (nog) op informele wijze plaats. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
2.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. Bachelor De eindopdracht van de bacheloropleiding bestaat uit twee delen: het Onderzoekspracticum psychologische experimenten en het Onderzoekspracticum psychologische surveys. Deze hebben, zoals de opleiding aangeeft in de zelfstudie, tot doel de eerder opgedane kennis en ervaring op het gebied van methoden en technieken en statistiek te integreren, te actualiseren en uit te breiden. Bij het Onderzoekspracticum psychologische surveys (8,6 studiepunten) ligt de nadruk op dataverzameling, data-analyse en verslaglegging. Bij het Onderzoekspracticum psychologische experimenten (8,6 studiepunten) ligt de nadruk op designs, de daarbij behorende statistiek en de ethische aspecten. De kwaliteit van deze onderzoekspractica wordt bewaakt door de examinator van het onderdeel die de begeleiders cordineert en zorgdraagt voor onderlinge afstemming. Er zijn richtlijnen voor de omvang en het APA-format en er wordt gebruikgemaakt van standaardbeoordelingsformulieren. Elke opdracht wordt door twee beoordelaars beoordeeld. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat het gemiddelde cijfer in 005 voor het onderdeel Experimenten 6,7 (N = 34) en voor Surveys 7,3 (N = 110) is. De opleiding volgt de discussiegroepen van deze onderzoekspractica. Analyse van de reacties laat geen knelpunten zien. Master Psychology De eindfase van de masteropleiding Psychology bestaat uit een stage (17, studiepunten) en een empirisch afstudeeronderzoek (5,8 studiepunten). Dit laatste onderdeel is opgedeeld in een onderzoekspracticum scriptieplan (8,6 studiepunten) en de feitelijke uitvoering van het empirisch afstudeeronderzoek (17, studiepunten). De stage heeft tot doel de student kennis,
ervaring en vaardigheden te laten opdoen met het werk en de taak van een psycholoog in een praktijksituatie. De opleiding geeft aan dat de stage een bijdrage moet leveren aan de integratie van theorie en praktijk, aan het bijeenbrengen van de verschillende competentielijnen, aan de ontwikkeling van een professionele identiteit, en aan het leren omgaan met ethische kwesties. De student kan kiezen voor een diagnostiekstage, een onderzoeksstage of een praktijk(inter ventie)stage. Het empirisch afstudeeronderzoek is volgens de opleiding de belangrijkste test waarmee de student toont dat de gerealiseerde eindkwalificaties overeenkomen met de nagestreefde. De student dient in staat te zijn om zelfstandig een wetenschappelijk onderzoek op te zetten, uit te voeren en te rapporteren (mondeling en schriftelijk). De kwaliteit van de eindfase wordt bewaakt door de Scriptie- en stagecommissie. Deze buigt zich over de kwaliteit van de handleidingen, de cordinatie van de bijeenkomsten waarop studenten het onderzoek presenteren, en de bewaking van de kwaliteit van de websites. De stage vindt in principe plaats onder supervisie van een academisch gekwalificeerde psycholoog. Er is een standaard stagecontract dat door de studenten, opleiding en stageverlenende instelling wordt getekend. Evenals bij de bacheloropleiding zijn er richtlijnen voor de omvang en het APA-format voor stage en scriptie en wordt gebruikgemaakt van standaard beoordelingsformulieren. De scriptie en stage worden door twee beoordelaars beoordeeld. De opleiding heeft de 5 meest recente afstudeeropdrachten geanalyseerd. Hieruit blijkt onder meer dat het gemiddelde eindcijfer van de 5 meest recente afstudeeropdrachten (7,) niet afwijkt van het gemiddelde eindcijfer (7,) van de 83 afstudeeropdrachten van het jaar 005. In de scriptie-enqute (005) heeft de opleiding over een groot aantal aspecten van de scriptie de mening van studenten gevraagd. Hieruit blijkt onder meer dat studenten positief oordelen over de voorlichting over het scriptieplan, de procedure, het aanreiken van onderzoeksthemas, het cursusmateriaal, de begeleiding en de aansluiting bij de voorkennis. Over het gebruik van het elektronisch persoonlijk dossier en het samenwerken met een andere student wordt minder positief geoordeeld. Deze punten worden in de zelfstudie punten van aandacht genoemd. Studenten die de scriptie hebben afgerond, oordelen op een zespuntsschaal dat zij zichzelf bekwaam vinden in het formuleren van een probleemstelling (gemiddeld 4,9), het schrijven van een wetenschappelijk verslag (gemiddeld 4,8), het statistisch analyseren van gegevens (gemiddeld 4,3) en het kiezen van een juiste methode (gemiddeld 4,6). Master Psychological Research De masteropleiding Psychological Research is in september 003 van start gegaan en de eerste student is in 004 begonnen. Er zijn nog geen afgestudeerden. Ten tijde van het schrijven van de zelfstudie hebben drie studenten hun research proposal gereed en zijn bezig met de verschillende studies. Oordeel De commissie heeft uit de lijsten van 5 meest recente bacheloreindwerkstukken (eindopdrachten Psychologische experimenten en Psychologische surveys) en 5 meest recente afstudeeropdrachten van de master-/doctoraalopleiding, in totaal zestien eindwerkstukken opgevraagd en bestudeerd. De individueel ingevulde beoordelingsprotocollen van beide onderzoekspractica van de bacheloropleiding en van de afstudeeropdracht van de master/doctoraalfase heeft de commissie hierbij ingezien. De selectie betrof een aantal laag, gemiddeld en hoog beoordeelde eindwerkstukken en een afspiegeling van de richtingen Gezondheidspsychologie en Arbeids- en
Organisatiepyschologie. Hieronder bevond zich ook n onvoldoende. In dat geval wordt het betreffende werkstuk overgedaan. De commissie is op basis van de bestudeerde afstudeerwerken van oordeel dat de opleiding de afstudeerwerken bijzonder goed becijferd heeft. De resultaten van zowel de bacheloreindwerkstukken als de afstudeerwerken van de master/het doctoraal komen naar het oordeel van de commissie adequaat overeen met de beoogde eindkwalificaties. De opleiding heeft bij ieder afstudeerwerk op basis van het beoordelingsformulier de student uitgebreide en adequate feedback gegeven. De commissie is hiervan onder de indruk. De commissie stelt vast dat de onderzoeksopzet en -methode in een paar eindwerkstukken niet haalbaar bleek. Zij is van mening dat een opleiding steeds moet streven naar haalbare onderzoeksstudies, waarbij studenten in het afstudeeronderzoek betekenisvolle conclusies moeten kunnen trekken. Uit gesprekken met alumni bleek dat afgestudeerden zich goed weten te positioneren op de arbeidsmarkt. Alumni met wie de commissie heeft gesproken noemen de opleiding allen erg zinvol voor de functie die ze na de opleiding uitoefenen. De commissie werd er door een docent op gewezen, dat er een probleem is met het afstuderen van zeer zwakke studenten. Dit zou ertoe leiden dat docenten soms zelf voor deze studenten scriptiewerkzaamheden uitvoeren. Een e-mailcorrespondentie werd als illustratie bijgevoegd. Uit deze e-mailcorrespondentie blijkt, dat de docent op een onheuse manier onder druk werd gezet door een student. De commissie heeft deze correspondentie vertrouwelijk behandeld door slechts enkele leden van de commissie bij de beoordeling te betrekken. Naar het oordeel van deze leden dient een dergelijke e-mailcorrespondentie te worden afgekeurd en behoren docenten hiertegen door de leiding te worden beschermd. De voorzitter heeft deze mening ter kennis gebracht van de decaan. Daarbij werd door de decaan gesteld dat inmiddels passende maatregelen waren genomen. De commissie stelt vast dat zij de beoordeling van het eindniveau van de masteropleiding Psychological Research, vanwege de recente start, nog niet op concrete eindproducten kan baseren. Het programma van de opleiding Psychological Research en de ervaringen met de ongedeelde opleiding en de bacheloren masteropleiding Psychologie in ogenschouw nemende, verwacht zij dat het eindniveau van de masteropleiding Psychological Research eveneens voldoende zal zijn. Zoals bij F1 aangegeven, streeft de opleiding het eindniveau van een eerste aio-jaar na. De commissie vindt dat de opleiding er in dit kader waakzaam voor moet zijn dat hiervan geen precedentwerking uit gaat dat hiermee onbedoeld onbetaalde promovendi worden gefaciliteerd. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de vorige onderwijsvisitatie (001) werd geconstateerd dat het bepalen van het onderwijsrendement een complex probleem is voor de OUNL. Gezien de bijzondere instroom zijn de
streefcijfers en het gerealiseerde onderwijsrendement niet vergelijkbaar met zusterinstellingen. De faculteit Psychologie heeft naar aanleiding hiervan een nieuwe methode ontwikkeld om inzicht te krijgen in het onderwijsrendement en heeft deze getoetst in de propedeuse. De resultaten hiervan zijn hieronder opgenomen. Bachelor Streefcijfer voor het aantal bachelordiplomas voor de Open Universiteit Nederland in haar geheel was voor 005 (afspraak met ministerie van Onderwijs) vijftig. De Faculteit Psychologie heeft ruwweg 30% van de instroom van de Open Universiteit Nederland als geheel. Bij een streefcijfer voor de faculteit van 30% van de totale instroom, betekent dat een streefcijfer van vijftien bachelordiplomas per jaar (30% van vijftig bachelordiplomas). In 005 behaalden 1 psychologiestudenten het bachelordiploma. Dit is ruim boven het streefcijfer. Het streefcijfer voor de eerste 60 studiepunten van de bacheloropleiding is een rendement van 15%. De faculteit is tevreden als dat percentage in vijf jaar wordt gehaald. De rendementscijfers van de opleidingsstudenten (dit zijn studenten die het Kennismakingstraject/ Inleiding in de Psychologie hebben afgerond) betreffen voor het eerste jaar van de bacheloropleiding 1,7% na vier jaar en 17,9% na vijf jaar. Opleidingsstudenten nemen gemiddeld drie modulen per jaar af. Dat betekent dat een gemiddelde opleidingsstudent de propedeuse na 4,7 jaar zal hebben behaald. In de analyse van de rendementsgegevens van de propedeuse maakt de opleiding een onderscheid in studenten met en zonder vrijstellingen. Het grootste deel van de studenten (63%) volgt het programma zonder vrijstellingen. Na 4,4 jaar blijkt het eerstejaars bachelorrendement van deze groep 10,. Voor de vergelijkbare groep met vrijstellingen ligt het percentage op 16,8%. De opleiding geeft aan dat het rendement van de cursussen (na herkansing en na het Kennismakingstraject/Inleiding in de psychologie) circa 70% is. Het rendement van het Kennismakingstraject is circa 30%. Dit onderdeel vervult, zoals gezegd, een selecterende functie. De opleiding merkt op dat studenten van de Open Universiteit Nederland op hun eigen verzoek een propedeusegetuigschrift ontvangen. Veel studenten vragen dat niet aan of pas aan als een doctoraal- of bachelordiploma in zicht is. Volgens de opleiding is daarmee onder de studiestakers na de propedeuse potentieel nog een aantal studenten dat feitelijk zijn propedeuse heeft voltooid. De Open Universiteit Nederland maakt in 006 een begin met het attenderen van studenten op het materieel behaald hebben van de propedeuse/eerste bachelorjaar. Master Psychology Streefcijfer voor het aantal diplomas van de doctoraal-/masteropleiding voor de Open Universiteit Nederland in haar geheel was voor 005 (afspraak met ministerie van Onderwijs) driehonderd. Bij een streefcijfer voor de faculteit van 30% van de totale instroom zou de faculteit circa negentig diplomas per jaar moeten opleveren. In 005 behaalden 96 studenten het doctoraal- of masterdiploma. Een vergelijking met de landelijke cijfers van de vorige visitatie, leert dat studenten van de OUNL qua studieduur niet minder presteren dan studenten van reguliere universiteiten, gegeven de deeltijdvariant. Bij de vorige visitatie betrof de gemiddelde studieduur 5,5 jaar. De gemiddelde studieduur bij de alumni Psychologie van de Open Universiteit Nederland was acht jaar en gemiddeld rondden studenten 5,6 modulen per jaar af. Uit de Studentenen alumni-enqute (005) blijkt dat de genquteerde studenten tot dat moment gemiddeld
,3 modulen bij de Open Universiteit Nederland hebben afgerond en 4,6 modulen per jaar afrondden. De opleiding ziet dit als aanwijzing dat het studietempo van de psychologiestudenten van de Open Universiteit Nederland het deeltijdkarakter in aanmerking genomen mogelijk iets hoger ligt dan dat van de andere universiteiten. Master Psychological Research De masteropleiding Psychological Research heeft ten tijde van het visitatiebezoek nog geen afgestudeerden. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat het studietempo vrij fors is en de studenten gemotiveerd zijn. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen op basis van de afspraken van de OUNL met het ministerie van Onderwijs, toetsbare streefcijfers heeft voor het aantal te behalen diplomas per jaar. De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychologie halen deze streefcijfers ook. In die zin oordeelt de commissie dat het onderwijsrendement voldoet aan de streefcijfers. Het is de commissie, ondanks de proef met de analyse van de studierendementen van het eerste bachelorjaar, nog onvoldoende helder wat de opleiding nastreeft rondom de studieduur van studenten, bijvoorbeeld uitgesplitst naar type instroom. Ook het verloop van de studieduur van verschillende groepen studenten kan naar het oordeel van de commissie inzichtelijker in kaart worden gebracht. De commissie heeft op basis van de analyses in de zelfstudie de indruk dat het onderwijsrendement van de masteropleiding, gegeven de deeltijdvariant waarvoor studenten kiezen, geen probleem vormt. Studenten studeren gemiddeld iets sneller dan deeltijdcollegas bij reguliere universiteiten. De commissie zou dit goed kunnen noemen, maar houdt haar oordeel, gezien de recente start van de opleiding en de nog weinig beschikbare gegevens, op voldoende. Bij de masteropleiding Psychological Research zijn sinds de start van de eerste student in 004 nog geen studenten afgestudeerd. De commissie verwacht, gezien de ervaring met de masteropleiding Psychology, de studeerbaarheid van het programma, de gemotiveerde studenten en de individuele begeleiding, dat het onderwijsrendement voldoende zal zijn. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychological Research: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research luidt: voldoende.
11
SamenvattingoordelenOpenUniversiteitNederland BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
113
MasteropleidingPsychology: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychology voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
114
MasteropleidingPsychologicalResearch: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Onvoldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychological Research voldoende is.
115
Bijlage1: Eindkwalificaties bacheloropleiding Psychologie, masteropleiding Psychology en masteropleiding Psychological Research van de Open Universiteit Nederland Nadat een student de bacheloropleiding Psychologie heeft afgerond, dient hij of zij: 1. inzicht te hebben in de psychologische basisstof (biologische psychologie, daarbij inbegrepen de neurocognitie, de fysiologie, de evolutionaire en genetische aspecten waar van belang voor gedrag en ervaring; functieleer en cognitieve psychologie; ontwikkelingspsychologie; sociale psychologie; persoonlijkheidsleer en klinische psychologie met inbegrip van psychopathologie); . gebruik weten te maken van recente inzichten uit de wetenschapsfilosofie, geschiedenis van de psychologie, (inter)culturele psychologie en sociologie zodat de psychologie in relatie tot deze aspecten kan worden geplaatst; 3. een overzicht te hebben van de verschillende domeinen waar psychologen werken en waar psychologische kennis relevant is; 4. over kennis te beschikken van theoretische modellen, diagnostische technieken en interventiestrategien in de toepassingsgebieden geestelijke gezondheidszorg, arbeidsen organisatiepsychologie en onderwijsen ontwikkelingspsychologie, zodat een keuze kan worden gemaakt voor de latere specialisatie; 5. onder toezicht een eenvoudig wetenschappelijk psychologisch onderzoek te kunnen uitvoeren (probleem verhelderen, vraagstelling en hypothesen formuleren, ontwerp en methoden opstellen, data verzamelen en statistisch analyseren, resultaten interpreteren, bediscussiren en hierover communiceren) om te kunnen voldoen aan het ingangsniveau van de (doorstroom-) masteropleidingen Psychologie in Nederland; 6. onder begeleiding op systematische wijze te kunnen interveniren ten aanzien van enkele problemen op relevante gebieden volgens de interventiecyclus: probleemanalyse, determinantenanalyse, gedragsanalyse, diagnosestelling, ontwerpen van de interventie, implementatie, effectevaluatie en procesevaluatie; 7. inzicht en vaardigheden te hebben in de systematiek die nodig is om een individueel-psychologische diagnose te kunnen stellen (als voorbereiding op de BAPD in de masterfase); 8. nieuwe problemen te kunnen signaleren en daarbij een plan van aanpak te kunnen genereren; 9. zelfstandig rapportages te kunnen samenstellen en presenteren, gebaseerd op literatuuronderzoek en/of analyse van een praktijkprobleem; 10. inzicht te hebben in de beroepsethische regels voor psychologen en daarnaar kunnen handelen in relevante (onderwijs)situaties; 11. een wetenschappelijke attitude te hebben verworven. De afgestudeerde master Psychology moet: 1. grondig inzicht hebben in de biologische psychologie en functieleer (daarbij inbegrepen de neurocognitie, de fysiologie, de evolutionaire en genetische aspecten waar van belang voor gedrag en ervaring), de ontwikkelingspsychologie, sociale psychologie, persoonlijkheidsleer en klinische psychologie met inbegrip van psychopathologie; . gebruik weten te maken van recente inzichten uit de wetenschapsfilosofie, geschiedenis van de psychologie, interculturele psychologie en sociologie; 3. een overzicht hebben van de verschillende domeinen waar psychologen werken en waar psychologische kennis relevant is, vooral in het gekozen specialisatiedomein; 4. over grondige kennis beschikken van de theoretische modellen, diagnostische technieken en interventiestrategien in de relevante toepassingsgebieden; 5. zelfstandig wetenschappelijk psychologisch onderzoek kunnen uitvoeren (probleem ver116 QANU / Psychologie / OUNL
6.
7. 8. 9. 10. 11.
helderen, vraagstelling en hypothesen formuleren, ontwerp en methoden opstellen, data verzamelen en analyseren, resultaten interpreteren, bediscussiren en hierover communiceren); zelfstandig en systematisch kunnen interveniren bij verschillende soorten problemen volgens de interventiecyclus: probleemanalyse, gedragsdeterminantenanalyse, gedragsanalyse, diagnosestelling, ontwerpen van de interventie, implementatie, effectevaluatie en procesevaluatie; zelfstandig een individueel psychologische diagnose kunnen stellen en hierover kunnen rapporteren en adviseren; daarmee moet worden voldaan aan de eisen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP; zelfstandig nieuwe problemen kunnen signaleren en daarbij een plan van aanpak kunnen genereren in het gekozen specialisatiedomein; zelfstandig rapportages kunnen samenstellen en kunnen presenteren aan zowel een nietwetenschappelijk als aan een wetenschappelijk forum, gebaseerd op literatuuronderzoek, de grondige analyse van een praktijkprobleem of eigen empirisch onderzoek; gefundeerde adviezen kunnen opstellen waarin blijk wordt gegeven van zowel kennis van het toepassingsdomein als van relevante theorien en modellen; kennis hebben van en kunnen handelen naar de beroepsethische regels voor psychologen (volgens beroepsethische regels opgesteld door het NIP).
Bij afsluiting van de masteropleiding Psychological Research moet de student: 1. een wetenschappelijk onderzoeksvoorstel kunnen opstellen met daarin de maatschappelijke, psychologisch-theoretische, onderzoekstechnische en financile onderbouwing voor het onderzoeksproject. Dit voorstel kan de vorm hebben van een dissertatievoorstel; . er blijk van geven over de benodigde methodologische en statistische vaardigheden te beschikken of die vaardigheden op korte termijn zelfstandig te kunnen aanvullen om een onderzoeksvoorstel zelfstandig te kunnen uitvoeren; 3. een studie zelfstandig kunnen uitvoeren (met daarbinnen kwantitatief en/of kwalitatief onderzoek) en daarvan wetenschappelijk verslag te doen in een onderzoeksrapport; 4. onderzoeksresultaten wetenschappelijk en vakgericht kunnen rapporteren, blijkend uit het schrijven van een wetenschappelijk artikel (internationaal), een vakpublicatie (nationaal) en eventueel een presentatie op een (nationaal) wetenschappelijk congres; 5. er blijk van hebben gegeven de ethische en maatschappelijke verantwoordelijkheden te kennen en waar nodig te hebben gebruikt.
117
118
3.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitSocialeWetenschappenaandeRadboud UniversiteitNijmegen
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Nijmegen 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Nijmegen 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 15 en 16 mei 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. M.Ph. Born, lid; prof. dr. E.C. Klip, lid; prof. dr. J. Wagemans, lid; dr. E. Gordijn, lid; E. Schell, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
3.0.
De bacheloren masteropleiding Psychologie worden verzorgd vanuit het onderwijsinstituut Psychologie en Kunstmatige Intelligentie. Dit instituut is een van de drie onderwijsinstituten van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen. De faculteit kent ook drie onderzoeksinstituten: het Nijmeegs Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI), het Behavioural Science Institute (BSI) en het Nijmeegs Instituut voor Sociaal Cultureel Onderzoek (NISCO). Verder zijn aan de faculteit gelieerd: het Max Planck Institut fr Psycholinguistik en het F.C. Donders Centre for Cognitive Neuroimaging. Tot slot vormt het Academisch Centrum Sociale Wetenschappen een onderdeel van de faculteit. De faculteit
QANU / Psychologie / RU 119
staat onder leiding van de decaan. De decaan is de uiteindelijke verantwoordelijke voor het onderwijs van alle opleidingen binnen de faculteit en legt verantwoording af aan het College van Bestuur. Vanuit het onderwijsinstituut Psychologie en Kunstmatige Intelligentie worden de opleidingen Psychologie en Kunstmatige Intelligentie verzorgd. De directeur van het onderwijsinstituut (onderwijsdirecteur) is primair verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken betreffende het onderwijs, voor de uitvoering van de onderwijsen examenregeling en voor de kwaliteit van de opleidingen. De onderwijsdirecteur adviseert de decaan van de faculteit over de vaststelling van de onderwijsen examenregeling en het te voeren onderwijsbeleid. Op basis van een managementcontract tussen de decaan en onderwijsdirecteur legt de onderwijsdirecteur halfjaarlijks verantwoording af aan de decaan. De onderwijsdirecteur wordt geadviseerd door de opleidingscommissies en een raad van advies. Deze raad van advies bestaat uit vertegenwoordigers van de drie hoofdstromen binnen de Psychologie (Psychonomie, Gezondheid en levensloop, Maatschappelijk gedrag), de voorzitter van de examencommissie en een vertegenwoordiger van Kunstmatige Intelligentie. 3.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloren masteropleiding komen voort uit de ongedeelde opleiding Psychologie. Tot september 00 konden studenten instromen in deze ongedeelde opleiding. De Faculteit Sociale Wetenschappen heeft de bachelor-masterstructuur gefaseerd ingevoerd. Per september 00 startte het eerste jaar van de bacheloropleiding, in september 003 het tweede bachelorjaar, in september 004 het derde bachelorjaar en in september 005 ging de masteropleiding van start. Sinds het studiejaar 005-006 is het oude curriculum niet langer operationeel. Er is voor gekozen de meeste onderdelen van de ongedeelde opleiding in de nieuwe programmas van de bacheloren de masteropleiding te handhaven. Per 1 december 005 zijn nog 470 studenten actief in de ongedeelde opleiding. Zij zitten veelal in de afstudeerfase. Indien zij nog vakken moeten behalen, geldt daarbij de overgangsregeling die is opgenomen in de Onderwijsen Examenregeling (OER). De commissie stelt vast dat het nieuwe curriculum weinig is veranderd ten opzichte van het ongedeelde curriculum: de inhoud van de vervangende cursussen voor de doctoraalopleiding is niet wezenlijk anders. De commissie heeft de overgangsregeling zoals opgenomen in de OER ingezien en vindt deze toereikend. De afbouw van de ongedeelde opleiding levert naar het oordeel van de commissie dan ook weinig problemen voor studenten op.
10
QANU / Psychologie / RU
3.2.
Hetbeoordelingskader
De zelfstudie geeft een aantal kenmerken van het specifieke Nijmeegse profiel van de psychologieopleidingen. In de onderzoeksinstituten van de Nijmeegse faculteit staat het experiment centraal. In vele gevallen gaat het om een natuurwetenschappelijke benadering, maar ook context, cultuur en levensloop worden bij het onderzoek betrokken. Kenmerkend voor het totale onderwijs is de brede benadering. Dat wil zeggen dat de context waarin het menselijk gedrag zich ontwikkelt eveneens in beschouwing wordt genomen. Tot slot wordt de Nijmeegse psychologieopleiding gekenmerkt door een groot aantal afstudeerrichtingen (negen disciplinaire richtingen). In het derde jaar van de bacheloropleiding kiest de student voor n van deze specialisaties. Ook de masteropleiding is langs deze specialisaties ingericht. Uniek in Nederland zijn de afstudeerrichtingen Psychogerontologie en Cultuur- en persoonlijkheidspsychologie. De afstudeerrichting Neuro- en revalidatiepsychologie verschilt van andere opleidingen, omdat het aspect revalidatie prominent aanwezig is. De Nijmeegse masteropleiding kenmerkt zich volgens de zelfstudie door een sterke nadruk op een gevorderde academische vorming. De eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding sluiten volgens de zelfstudie aan bij de domeinspecifieke eisen zoals die zijn verwoord in het domeinspecifiek referentiekader van de Kamer Psychologie. De doelstellingen zijn gestoeld op criteria van eerdere visitaties, op de eisen van het NIP, en sluiten aan bij de eisen van het Europees psychologendiploma (EuroPsy) zoals die door de European Federation of Psychologists Associations (EFPA) in 005 zijn vastgesteld. De doelstelling(en) en eindkwalificaties zijn als volgt in de zelfstudie verwoord. Bachelor De bacheloropleiding stelt zich ten doel studenten de kennis, vaardigheden en attitudes te verschaffen die nodig zijn om een masteropleiding aan te vangen en met succes te voltooien. Vanuit een procesmatige benadering onderscheiden we het verwerven, het produceren en het toepassen van kennis. Bij verwerving ligt het accent meer op theorie, bij productie meer op onderzoek, bij toepassing meer op de praktijk. In de bacheloropleiding spelen al deze facetten een rol, maar het accent verschuift geleidelijk naar het steeds meer zelfstandig produceren en/of toepassen van kennis. De opleiding heeft deze doelstelling gespecificeerd in eindkwalificaties voor de propedeuse en voor de bacheloropleiding. Zij vat deze als volgt samen: Eindkwalificaties propedeuse 1. Actieve basiskennis van en inzicht in: de verschillende benaderingswijzen van de psychologie (1.1), de geschiedenis van de academische en de praktijkpsychologie (1.), elementaire methoden en technieken van empirisch onderzoek (1.3). . Beheersing van academische basisvaardigheden: onderzoeksvaardigheden (.1), bibliotheekvaardigheden (.), schriftelijke en mondelinge vaardigheden (.3), discussie- en samenwerkingsvaardigheden (.4).
3. Blijk geven van een professionele basisattitude. Bijvoorbeeld (3.1 t/m 3.4): blijk geven van een kritische reflectie op psychologische vraagstukken en van een onderzoekende houding, zich bewust zijn van de fundamentele onzekerheid in (sociaal)-wetenschappelijke uitspraken. Eindkwalificaties bacheloropleiding 1. Een gedegen kennis van en inzicht in: belangrijke toepassingsgebieden van de psychologie, te weten arbeidsen organisatiepsychologie (1.1) en klinische psychologie (1.); kennis en inzicht inzake theorien betreffende kernthemas uit de psychologie (1.3); specialistische, actieve kennis betreffende n van de negen afstudeerrichtingen binnen de psychologie (1.4); kennis van n extra vak binnen of buiten de psychologie (1.5); gedegen kennis en inzicht in de gangbare methoden en technieken en inzicht in het feitelijke verloop van een onderzoek (1.6); kennis en inzicht in een voor de psychologie relevant filosofisch kader (1.7). . Beheersing van academische vaardigheden: cognitieve vaardigheden (.1), onderzoeksvaardigheden (.), sociaal-communicatieve vaardigheden (.3). 3. Blijk geven van een professionele attitude. Bijvoorbeeld (3.1 t/m 3.8): een instelling van wetenschappelijke integriteit, een bewustzijn van waarheids- en waardeaspecten, openheid naar vervolgopleidingen, een besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid. In de Onderwijs- en Examenregeling heeft de opleiding de volledige lijst van eindkwalificaties opgenomen. Master De masteropleiding stelt zich ten doel studenten de kennis, vaardigheden en attitudes te verschaffen die nodig zijn om als psycholoog een actieve bijdrage te leveren aan de body of knowledge van de psychologie (kennisproductie) en/of dit toe te passen en uit te dragen in klinische of therapeutische settings of andere beroepsmatige contexten (kennistoepassing). Daarnaast moet men in staat zijn vervolgopleidingen aan te vangen en die met succes te voltooien. De eindkwalificaties van de masteropleiding zijn als volgt omschreven: 1. Gevorderde actieve kennis van en inzicht in n der afstudeerrichtingen. . Specialistische kennis over een nader te kiezen onderdeel van de afstudeerrichting. 3. De vaardigheid onder beperkte supervisie zelfstandig een empirisch onderzoek te ontwerpen en uit te voeren en hierover schriftelijk en mondeling te rapporteren. 4. De vaardigheid om onder beperkte supervisie zelfstandig als psycholoog werkzaam te zijn in de werkvelden die passen bij de gekozen afstudeerrichting. De opleiding geeft hierbij aan dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding verondersteld worden als voorwaarde voor het kunnen voltooien van een masteropleiding, en soms de facto ook een onderdeel daarvan vormen. Dit betreft vooral de eindkwalificaties rondom specialistische kennis die in het derde bachelorjaar binnen de afstudeerrichting worden vergaard. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als
1 QANU / Psychologie / RU
best practice voor andere opleidingen. Zij merkt op dat de hoofddoelstelling voor de Nijmeegse bacheloropleiding enerzijds op een algemeen niveau is geformuleerd en de eindkwalificaties anderzijds bijna als een opsomming van de afzonderlijke vakken gelezen kunnen worden. De commissie vindt ook de eindkwalificaties van de masteropleiding algemeen geformuleerd. De domeinspecifieke eisen worden in het bijzonder ingevuld door de gekozen afstudeerrichting en specialisatie daarbinnen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
De opleidingen relateren in de zelfstudie als volgt de eindkwalificaties aan de Dublin-descriptoren. Bachelor Zie voor nummerverwijzing F1, waarbij P staat voor propedeuse en B voor bachelor. Kennis en inzicht: eindkwalificaties P1 en B1 Toepassen kennis en inzicht: eindkwalificaties P en B Oordeelsvorming: eindkwalificaties P.1, P.4, P3, B.1, B. en B3 Communicatie: eindkwalificaties P.3, P.4, P3., B.3, B3.4 en B3.8 Leervaardigheden: eindkwalificaties P, P3.1, P3.3, B, B3.3 en B3.6 Master Zie voor nummerverwijzing F1. Kennis en inzicht: eindkwalificaties 1 en Toepassen kennis en inzicht: eindkwalificaties 3 en 4 Oordeelsvorming: eindkwalificaties 3 en 4 Communicatie: eindkwalificaties , 3 en 4 Leervaardigheden: eindkwalificaties 3 en 4 Oordeel De commissie merkt op dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding, zoals ook door de opleiding wordt vastgesteld, de facto in elkaar overlopen. De commissie raadt de opleiding aan die grens toch wat meer discreet te stellen, mede omwille van mogelijke uitwisseling en mobiliteit van studenten na de bacheloropleiding. De commissie is verder van mening dat de eindkwalificaties zoals die door de opleiding zijn geformuleerd voldoende aansluiten bij het niveau van een bachelor en master volgens de Dublin-descriptoren. Alle descriptoren zijn in voldoende mate in de eindkwalificaties te herkennen. De eindkwalificaties van de master zijn verdiepend en meer specialistisch ten opzichte van die van de bachelor. Zo beschikken bachelors bijvoorbeeld over kennis van de verschillende benaderingswijzen en toepassingsgebieden in de psychologie en beschikken masters over gevorderde actieve kennis en specialistische kennis over een nader te kiezen onderdeel van een specialisatierichting. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleidingen geven in de zelfstudie schematisch aan in welke eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding wetenschappelijke kwalificaties aan bod komen. Bachelor De opleiding sluit zich aan bij het standpunt van de Kamer Psychologie dat een driejarige bacheloropleiding geen civiel effect kan hebben. Het competentieniveau dat na drie jaar bereikt is, is naar haar oordeel te beperkt voor een zelfstandige beroepsuitoefening als academisch gevormd psycholoog. Dit competentieniveau wordt pas bereikt via een voortgezette masteropleiding. De afgestudeerde Nijmeegse bachelor Psychologie heeft toegang tot een Nederlandse masteropleiding Psychologie en onder voorwaarden toegang tot de tweejarige researchmasteropleidingen Cognitive Neuroscience en Behavioural Science van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de RU Nijmegen. In principe kunnen studenten ook doorstromen naar de masteropleiding Kunstmatige Intelligentie. Master Volgens de opleiding komen in alle eindkwalificaties van de masteropleiding wetenschappelijke kwalificaties aan de orde. De kennisverwerving is met de bacheloropleiding grotendeels voltooid. Tijdens de masteropleiding leert de student vooral kennis, vaardigheden en attitude zelfstandig te hanteren in de context van een onderzoek en/of een praktijksituatie. Aan afgestudeerden worden volgens de opleiding hoge eisen gesteld. De scientist practitioner moet in staat zijn onderzoeksresultaten te begrijpen en te beoordelen, vanuit een kritische, academische instelling. In dat opzicht onderscheidt de universitair gevormde psycholoog zich volgens de opleiding van hbo-opgeleide psychologen. De laatsten kunnen een bijdrage leveren aan het welzijn van mensen door te handelen vanuit door de wetenschappelijke psychologie aangeboden handreikingen. Afgestudeerde wo-psychologen moeten in staat zijn de status van deze handreikingen te analyseren en te beoordelen en moeten evidence based adviezen kunnen geven. De opleiding geeft aan dat met het oog op deze wetenschappelijke kwalificatie het zelfstandig kunnen verrichten van wetenschappelijk onderzoek in de eindkwalificaties een belangrijke plaats inneemt. Oordeel De commissie concludeert op basis van het overzicht in de zelfstudie dat er duidelijke correspondentie is tussen wetenschappelijke kwalificaties en de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding. De opleidingen streven duidelijk naar een hoog wetenschappelijk niveau. De
commissie waardeert dat positief. De commissie vindt de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding van goed academisch niveau. Dit blijkt voor de bacheloropleiding uit de vereiste kennis en inzicht (eindkwalificaties 1) en beheersing van academische vaardigheden (eindkwalificaties ). Voor de masteropleiding blijkt dit uit de beoogde gevorderde en specialistische kennis (eindkwalificaties 1 en ) en de vaardigheid om (zelfstandig) empirisch onderzoek uit te voeren (eindkwalificatie 3). De eindkwalificaties besteden ook aandacht aan de aansluiting bij functies op academisch bachelorrespectievelijk masterniveau. De afgestudeerde bachelor beschikt over een professionele basisattitude en de afgestudeerde master heeft de vaardigheid om onder beperkte supervisie zelfstandig als psycholoog werkzaam te zijn. De commissie stelt vast dat de afgestudeerde bachelor Psychologie toegang heeft tot ten minste n wetenschappelijke masteropleiding Psychologie. De commissie meent tot slot dat de keuze voor een breed palet aan specialisaties een aantrekkelijk perspectief voor studenten biedt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
3.2.2. Programma De bacheloropleiding en masteropleiding kennen negen afstudeerrichtingen, te weten: Ontwikkelingspsychologie; Klinische Psychologie; Psychogerontologie; Neuro- en Revalidatiepsychologie; Biologische Psychologie; Cognitieve Psychologie; Sociale Psychologie; Arbeids- en Organisatiepsychologie; Cultuur- en Persoonlijkheidspsychologie.
De eerste vier afstudeerrichtingen vormen samen de hoofdstroom Psychologie van gezondheid en levensloop. De afstudeerrichtingen Biologische Psychologie en Cognitieve Psychologie behoren tot de hoofdstroom Psychonomie. En de laatste drie vormen samen Maatschappelijk gedrag. In het hoofdstroomonderwijs werkt een aantal afstudeerrichtingen samen. Dit betekent dat een aantal hoofdstroomvakken gezamenlijk voor de studenten binnen die hoofdstroom wordt gegeven. Het onderwijsprogramma van de bacheloren masteropleiding is op drie pijlers gebaseerd, te weten (a) actieve kennisverwerving van wetenschappelijke theorien en onderzoeksresultaten (KV=kennisverwerving); (b) actieve verwerving van vaardigheden voor het doen van wetenschappelijk onderzoek (KP=kennisproductie) en (c) actieve verwerving van vaardigheden voor
het toepassen van wetenschappelijke kennis en onderzoeksresultaten (KT=kennistoepassing). Per cursusonderdeel is in het overzicht van de programmas hieronder aangegeven welke pijler het betreft. Bachelor Het eerste en tweede bachelorjaar bestaat uit de basisopleiding Psychologie, die alle studenten verplicht volgen. In het derde jaar begint de specialisatiefase. Het programma ziet er als volgt uit. Eerste bachelorjaar Biologische psychologie Cognitieve psychologie Cultuurpsychologie Ontwikkelingspsychologie Persoonlijkheidsleer Psychogerontologie Sociale psychologie Geschiedenis psychologie 1 Geschiedenis psychologie Methoden 1 Statistiek 1 Pract. cognitieve psychologie Pract. ontwikkelingspsychologie Pract. persoonlijkheidsleer Pract. sociale psychologie Pract. basisvaardigheden Pract. literatuurvaardigheden Tweede bachelorjaar Arbeids- en organisatiepsychologie Klinische psychologie Kernthemas (keuze 3 uit 19) Filosofie voor psychologen Ethiek voor psychologen Methoden Statistiek Werkstuk klinische psychologie Vaardigheden psychologen 1 Vaardigheden psychologen Derde bachelorjaar Hoofdstroom- en theorievakken Bachelorwerkstuk Vaardigheden afstudeerrichting Volledig vrije keuze ECTS-studiepunten 7 4 4 4 4 3 4 3 3 6 3 3 3 3 1 3 4 4 1 4 4 7 6 4 4 36 6 1 6 Onderwijspijler KV KV KV KV KV KV KV KV KV KP KP KP KP KP KP KP KP KV KV KV KV KV KP KP KP KT KT KV KP KP of KT
Voor het derde bachelorjaar worden per afstudeerrichting gemiddeld acht cursussen aangeboden waaruit studenten kunnen kiezen (hoofdstroomvakken, specialistische theorievakken en vaardigheidscursussen). In totaal zijn er 71 verschillende vakken.
16
Master De masteropleiding kent dezelfde negen afstudeerrichtingen als de bacheloropleiding. Elke afstudeerrichting heeft de volgende onderdelen. Cursus afstudeerrichting Toegepaste onderzoeksmethoden Scriptie Stage 6 6 4 4 KV KP KP KT
Nieuwe ontwikkelingen De commissie heeft begrepen dat de opleidingen zijn gestart met een herziening van het bacheloren masterprogramma. In maart 006 is een task force ingesteld die de opdracht heeft een nieuwe visie op het curriculum als geheel te ontwikkelen en van daaruit een nieuw studieprogramma op te stellen. In dit nieuwe plan worden de afstudeerrichtingen ondergebracht in vier domeinen, te weten 1. Biologische Psychologie, Cognitieve Psychologie en Neuro- en Revalidatiepsychologie, . Sociale Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie, 3. Cultuur- en Persoonlijkheidspsychologie, Ontwikkelingspsychologie en Psychogerontologie en 4. Klinische Psychologie. De autonomie van de secties wordt daarmee doorbroken. De reeds bestaande interdisciplinaire samenwerking wordt versterkt, zonder dat de breedte verloren gaat. Verdere uitgangspunten zijn 1. intensieve begeleiding van studenten in de eerste fase van de studie; . de bachelorfase leidt op tot basispsycholoog die een keuze kan maken uit meerdere mastervarianten (geen vroegtijdige specialisatie); en 3. specialisatie vindt plaats in de masteropleiding. Het College van Bestuur heeft voor de intensieve begeleiding van studenten in de eerste fase van de studie vanaf het studiejaar 006-007 structurele intensiveringsmiddelen beschikbaar gesteld (zie verder F13).
Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie in een tabel en toelichting daarop aan welke programmaonderdelen een relatie hebben met a) het wetenschappelijk onderzoek, b) de actuele wetenschappelijke theorien, c) de ontwikkeling van wetenschappelijk onderzoeksvaardigheden en d) met de beroepspraktijk. Met uitzondering van de twee vaardighedenvakken in het tweede bachelorjaar, blijkt dat alle programmaonderdelen een relatie met onderzoek en met actuele wetenschappelijke theorien hebben. De interactie met onderzoek komt tot stand doordat het docentencorps merendeels werkzaam is als wetenschappelijk onderzoeker. Hoogleraren worden bijvoorbeeld ingezet voor het verzorgen van de inleidingen in de deelgebieden van de psychologie in het eerste bachelorQANU / Psychologie / RU 17
jaar. Daarnaast betoogt de opleiding dat doordat het onderwijs is gebaseerd op de pijlers kennisverwerving, kennisproductie en kennistoepassing, dit de verwevenheid van onderzoek en onderwijs tot stand brengt. Onder kennisproductie wordt het doen van wetenschappelijk onderzoek verstaan. Dit vormt een substantieel deel van de opleiding: 40% in het eerste jaar, 5% in het tweede jaar en maximaal 30% in het derde jaar. Een student moet daarnaast zestien proefpersoonuren vervullen, waarin hij of zij als proefpersoon zelf deelneemt aan lopend onderzoek. De relatie met actuele wetenschappelijke theorien komt volgens de opleiding in het eerste jaar tot uitdrukking in de basiskennis die studenten opdoen. Per deelgebied van de psychologie wordt een inleiding verzorgd en daarnaast wordt de geschiedenis van de psychologie behandeld. Het statistiek- en methodenonderwijs wordt, zoals in de zelfstudie staat beschreven, geadstrueerd aan de hand van actuele psychologische theorien. In het tweede jaar vindt een inleiding in twee toepassingsgerichte vakken plaats en verdere verdieping in de kernthemacursussen. Er zijn in totaal negentien kernthemas die zijn ingedeeld in drie thematische groepen: Individu en cognitie, Individu en beleven en Individu en gedrag. De student kiest uit elk van deze drie groepen n kernthemavak. Bij de twee filosofiecursussen in het tweede jaar wordt eveneens aansluiting gezocht bij psychologische theorievorming. In het derde bachelorjaar wordt binnen de afstudeerrichting de basiskennis van wetenschappelijke theorien verder uitgebreid en verfijnd. De opleiding vermeldt dat de hoofdstroomvakken, de theorievakken, het vaardigheidsonderwijs en de bachelorscriptie van de afstudeerrichting nauw aansluiten bij de meest recente wetenschappelijke theorien op het betreffende deelgebied. De ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden komt aan bod in de methoden- en statistiekvakken, de practica in het eerste jaar, het werkstuk klinische psychologie in het tweede jaar en het bachelorwerkstuk en het vaardighedenonderwijs van de afstudeerrichting in het derde jaar. De onderzoeksvaardigheden worden volgens de opleiding systematisch opgebouwd, van algemene onderzoeksvaardigheden in de propedeuse naar specialistische in het derde bachelorjaar. Aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen komen in de loop van de opleiding in toenemende mate aan bod. In drie vakken in het eerste jaar komen expliciet praktijkaspecten aan bod, bijvoorbeeld bij Psychogerontologie, waar studenten een interview afnemen bij een zestigplusser over zijn of haar levensloop. In het tweede bachelorjaar heeft volgens het schema in de zelfstudie meer dan de helft van de vakken een relatie met de beroepspraktijk. Zo komen bijvoorbeeld in Vaardigheden voor psychologen 1 en algemene beroepsvaardigheden aan bod. In het derde bachelorjaar hebben nagenoeg alle onderdelen een relatie met de beroepspraktijk. Zo wordt bij de theorievakken gebruikgemaakt van praktijkdemonstraties of wordt een praktijkinstelling bezocht en zijn de vaardigheidscursussen gericht op specialistische beroepsvaardigheden. Deze zijn ofwel meer onderzoeksgericht ofwel meer toepassingsgericht. Een aantal docenten is werkzaam in de praktijk. Ook worden gastdocenten uit de praktijk uitgenodigd. Tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie begrepen dat er plannen in ontwikkeling zijn om in het eerste jaar van de bacheloropleiding twee nieuwe cursussen (per 006-007) te programmeren. Dit betreft een practicum Academische vaardigheden en een cursus Psychologie in actie, die wordt verzorgd door onderzoekers van de verschillende Nijmeegse onderzoeksinstituten en het Academisch Centrum Sociale Wetenschappen. De bedoeling van de laatste cursus is om studenten bekend te maken met lopend, met name Nijmeegs, onderzoek.
Master Voor de masteropleiding is in de zelfstudie een zelfde overzicht opgenomen als voor de bacheloropleiding. Hieruit is op te maken dat alle programmaonderdelen een relatie met onderzoek leggen. De specialisatiespecifieke mastercursus en de scriptie hebben een relatie met actuele wetenschappelijke theorien. De relatie met wetenschappelijke onderzoeksvaardigheden komt aan bod in de cursus toegepaste onderzoeksmethoden en de scriptie. De methodencursus is specifiek afgestemd op de afstudeerrichting. De relatie met de beroepspraktijk wordt in de stage en afhankelijk van de afstudeerrichting ook in de scriptie gelegd. De interactie met het onderzoek wordt in de masteropleiding eveneens gelegd door het docentencorps dat uit wetenschappelijk onderzoekers bestaat en doordat de student zelfstandig een empirisch onderzoek uitvoert in de scriptie. Het scriptieonderzoek sluit in de regel aan bij lopende onderzoeksprogrammas van docenten en leidt volgens de zelfstudie soms tot een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Voor de scriptie doorloopt de student tamelijk zelfstandig alle fasen van de empirische cyclus. De verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen worden voor studenten die een carrire in het wetenschappelijk onderzoek ambiren, volgens de opleiding in alle onderdelen gelegd. Deze studenten kunnen een onderzoekstage lopen. Studenten die een beroep als professional in een maatschappelijke organisatie ambiren, komen vooral in de praktijkstage in aanmerking met de relevante beroepspraktijk. De opleiding biedt onder meer een aantal stageplaatsen in het Academisch Centrum aan, waar studenten onder supervisie kennismaken met intakegesprekken, diagnostisch onderzoek en behandeling. Oordeel De commissie stelt vast op basis van het beschreven curriculum en het cursusmateriaal dat zij heeft ingezien, dat studenten in interactie met relevant wetenschappelijk onderzoek onderwijs volgen. De commissie vindt de verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek vooral in het eerste jaar van de bacheloropleiding bijzonder goed vormgegeven met de vijf practica waarin studenten hun algemene onderzoeksvaardigheden verspreid over het studiejaar opdoen en zelf een klein empirisch onderzoek uitvoeren. De commissie ondersteunt de plannen voor de twee nieuwe cursussen in het eerste bachelorjaar. In de masteropleiding komt relevant wetenschappelijk onderzoek in alle onderdelen aan de orde. Onderzoekvaardigheden worden gedurende de bacheloren masteropleiding adequaat opgebouwd; uitmondend in een zelfstandig uit te voeren empirisch onderzoek voor de masterscriptie. De opleiding biedt, afhankelijk van de voorkennis van de student, meer en minder intensieve begeleiding bij het statistiek- en methodenonderwijs. De commissie vindt dit een sterk punt. Wetenschappelijke relevante theorien komen in het cursusmateriaal naar het oordeel van de commissie goed aan bod. Het onderwijs in kernthemas vindt de commissie hiervan een goed voorbeeld. Tot slot heeft de commissie een paar aansprekende voorbeelden gezien van een sterker verband naarmate de opleiding vordert met de actuele praktijk van relevante beroepen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
19
In de zelfstudie is voor de bacheloren masteropleiding een kruistabel opgenomen waarin de eindkwalificaties van de propedeuse en bacheloropleiding worden gerelateerd aan de cursusonderdelen. Met een kruisje is aangegeven welke eindkwalificaties in welke cursusonderdelen aan bod komen. Bachelor De eindkwalificaties, zoals bij F1 uiteengezet, kunnen worden samengevat als 1. kennis en inzicht, . vaardigheden en 3. attitude. De eindkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht komen verspreid over nagenoeg alle vakken aan de orde, uitgezonderd de practica en vakken Vaardigheden psychologen 1 en . De eindkwalificaties op het gebied van vaardigheden komen, met uitzondering van een aantal inleidende vakken in de propedeuse, gespreid over nagenoeg alle andere onderdelen aan bod. De eindkwalificaties betreffende attitudes komen in alle onderdelen aan de orde. In de zelfstudie beargumenteert de opleiding zorgvuldig per eindkwalificatie hoe deze in het onderwijsprogramma gerealiseerd wordt en hoe deze zijn doorvertaald in leerdoelen van de gerelateerde cursussen. Voor elke cursus zijn specifieke leerdoelen geformuleerd. Zo wordt bijvoorbeeld de propedeuse-eindkwalificatie 1. actieve basiskennis van en inzicht in de geschiedenis van de psychologie, onder andere gerealiseerd in de cursus Geschiedenis van de psychologie 1. Het gaat daarbij om de geschiedenis van de academische psychologie, zoals grotendeels beoefend aan de universiteiten. Deze eindkwalificatie is vertaald naar n hoofdleerdoel en verschillende subleerdoelen. Het hoofdleerdoel van de cursus is Kunnen aangeven welke hoofdthemas het denken over bewustzijn hebben bepaald en het verband kunnen leggen tussen deze themas en onderzoeksgegevens. Een van de subleerdoelen is: Na afloop van de cursus ben je in staat aan medestudenten van andere studierichtingen uit te leggen waarom het lichaam-geestprobleem een probleem is. Master De masteropleiding kent vier eindkwalificaties (zie F1). Uit de tabel in de zelfstudie blijkt dat de eindkwalificatie gedegen actieve kennis van en inzicht in een der afstudeerrichtingen in praktisch alle onderdelen gerealiseerd wordt. Voor stages in maatschappelijke instellingen geldt dat deze eindkwalificatie in dat onderdeel veelal minder aan de orde is. De eindkwalificatie actieve specialistische kennis over een nader te kiezen onderdeel van de afstudeerrichting wordt gerealiseerd in de theoretische cursus en in het scriptieonderzoek. De eindkwalificatie de vaardigheid onder beperkte supervisie zelfstandig een empirisch onderzoek te ontwerpen en uit te voeren en hierover schriftelijk en mondeling te rapporteren, komt aan bod in de methodologische cursus en in de scriptie. De laatste eindkwalificatie de vaardigheid om onder beperkte supervisie zelfstandig als psycholoog werkzaam te zijn in de werkvelden die passen bij de gekozen afstudeerrichting, wordt vooral gerealiseerd in de stage. Daar waar studenten specifiek tot onderzoeker worden opgeleid, is ook de scriptie relevant voor deze eindkwalificatie. Voor de theoretische en methodologische cursussen in de masteropleiding zijn de leerdoelen per onderdeel op vergelijkbare wijze als in de bacheloropleiding geformuleerd. De leerdoelen
130
voor de stage en scriptie zijn opgenomen in de stageen scriptiereglementen. Deze verschillen per afstudeerrichting. Oordeel De commissie is op basis van de uiteenzetting van de relatie tussen de eindkwalificaties en programmaonderdelen in de zelfstudie van oordeel dat de cursusonderdelen een adequate concretisering zijn van de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding gezamenlijk. De opleidingen besteden veel aandacht aan doorvertaling van eindkwalificaties in toetsbare leerdoelen en subleerdoelen van programmaonderdelen. De commissie heeft hiervan een aantal toereikende voorbeelden gezien. De commissie merkt op dat de eindkwalificaties op het gebied van attitudes in de cursusonderdelen weinig expliciet zijn, maar zij heeft niet de indruk dat hier onvoldoende aandacht aan besteed wordt. Specifiek ten aanzien van het programma van de masteropleiding is de commissie van mening dat in de masteropleiding als zelfstandige opleiding weinig vakspecifieke inhoud is geprogrammeerd. Gerelateerd aan de eindkwalificaties stelt de commissie vast dat die via het bacheloren masterprogramma wel gerealiseerd worden, dankzij de vakspecifieke inhoud van de bacheloropleiding. Gezien het feit dat de opleiding bij de invoer van de bachelor-masterstructuur niet voor een herziening van de curricula heeft gekozen, maar een technische knip heeft geplaatst in het ongedeelde programma, is dit begrijpelijk. De commissie ondersteunt de instelling van de task force om de masteropleiding als zelfstandige opleiding verder vorm te geven. De commissie vindt het tot slot, met het oog op eindkwalificatie 4 van de masteropleiding (zie voor nummerverwijzing F1) een gemis dat het behalen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) van het NIP voor studenten in de specialisatie Arbeids- en organisatiepsychologie niet mogelijk is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor In de zelfstudie wordt het onderwijsprogramma verbeeld als een piramide met een brede propedeutische basis die zich geleidelijk toespitst in de specialisaties van de afstudeerrichtingen en met in de top het bachelorwerkstuk. De samenhang komt verticaal tot uitdrukking door een toenemende verdieping en steeds verdere specialisatie en horizontaal door de samenhang tussen de verschillende vakken op elk niveau, aldus de opleiding. Zij geeft hiervan in de zelfstudie een aantal concretiseringen. Verticale samenhang bestaat uit toenemende specialisatie, toenemende moeilijkheidsgraad, toenemende zelfstandigheid (zie F10) en thematische samenhang. Zo worden in de eerste studiejaren basisvakken en toepassingsgebieden ingeleid en komen in het tweede jaar via een multidisciplinaire benadering de themas van de psychologie aan de orde. Een ander voorbeeld betreft de opeenvolgende moeilijkheidsgraad in bijvoorbeeld de vakken Methoden 1 en Methoden en Statistiek 1 en Statistiek . De verticale samenhang in thematische zin wordt veelal aan de hand van onderzoeksactiviteiten van de staf vormgegeven, die verweven zijn in de diverse cursussen. Zo komt bijvoorbeeld de thematiek van cultuur en zelf in verschillende cursussen gradueel aan bod.
Horizontale samenhang is, aldus de opleiding, te zien binnen elke cursus, tussen de cursussen van elk opleidingsjaar of niveau en in de mix van cursussen op elk niveau. In de studiegids wordt voor elke cursus het verbindend principe aangegeven. In het eerste jaar is vooral het inleidende niveau het kenmerkend element tussen de cursussen. In het tweede jaar loopt de integratie van diverse psychologische deelgebieden als rode draad door de opleiding. In het derde jaar is specialisatie het kenmerkend element. De samenhang in de mix van cursussen op elk niveau wordt volgens de opleiding vooral gegeven door de relatie met onderzoek, de relatie met theorie en de relatie met onderzoeksvaardigheden. Volgens sommige bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken zit er in de basisvakken in het eerste jaar enige overlap. Aan de andere kant noemen zij het een pluspunt voor de samenhang dat bepaalde onderwerpen in meerdere vakken terugkeren. Studenten bevestigen in het gesprek met de commissie ook dat in het themaonderwijs in het tweede jaar verschillende deeldisciplines samenkomen en docenten onderling goed van elkaar weten wat er behandeld wordt. Master De masteropleiding bouwt, zoals eerder aangegeven, voort op de bacheloropleiding. In de bacheloropleiding heeft de student zich gespecialiseerd in een bepaalde richting. Tijdens het masterjaar wordt de opleiding langs twee wegen afgerond: de wetenschappelijke afronding staat centraal in de methodencursus en de scriptie en de professionele afronding staat centraal in de stage. De opleiding geeft aan dat de scriptie vaak een uitvloeisel is van de ervaringen en bevindingen opgedaan tijdens de stage. Dit geldt vooral voor onderzoeksstages. De cursus Toegepaste onderzoeksmethoden biedt studenten methodologische en statistische kennis als voorbereiding op de stage en scriptie. Van deze cursus worden drie varianten aangeboden, n voor elk van de hoofdstromen. De theoretische cursus bevat de laatste stand van zaken op het betreffende vakgebied op een gevorderd niveau. Oordeel De commissie stelt op grond van het bovenstaande vast dat de bacheloropleiding op diverse manieren zowel horizontale als verticale samenhang realiseert in het programma. De commissie vindt de samenhang voldoende, maar is ook van mening dat deze nog verder kan worden uitgewerkt. De commissie vindt het bijzonder dat de opleiding al in het tweede jaar van de bacheloropleiding subdiscipline-overschrijdende vakken (kernthemas) aanbiedt. Ook het grote keuzeaanbod in hoofdstroom- en theorievakken voor studenten in het derde jaar van de bacheloropleiding vindt de commissie positief. De commissie stelt vast dat de samenhang van de masteropleiding vooral inhoudelijk wordt vormgegeven door de keuze voor een afstudeerrichting en een stage en scriptie daarbinnen. De twee cursussen staan in het teken van deze keuze. De commissie vindt deze samenhang verdedigbaar voor een masteropleiding. De stage en scriptie maken naar het oordeel van de commissie een relatief groot deel uit van de opleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
13
Bachelor Het eerste jaar is in blokken geprogrammeerd, waarbij studenten steeds met n vak tegelijk bezig zijn. In het tweede en derde jaar zijn meerdere vakken tegelijk ingeroosterd. Zo leren studenten, aldus de opleiding, steeds zelfstandiger te plannen. Uit evaluaties blijkt dat studenten zelden meer tijd besteden dan de geprogrammeerde studielast, eerder minder. Uit een evaluatie gehouden door de studentleden van de opleidingscommissie onder studenten Psychologie in 004 bleek dat de respondenten (N=137) gemiddeld 3,55 uur per week aan de studie besteden (SD=9,68). De opleiding stelt zich ten aanzien van de gerealiseerde studielast op het standpunt dat zij de verantwoordelijkheid heeft een studeerbaar programma aan te bieden, maar dat de student zelf verantwoordelijk is voor de tijd die aan de studie besteed wordt. Hierbij vindt de opleiding dat het programma de studenten moet stimuleren en niet te vrijblijvend mag zijn. De commissie heeft begrepen dat de opleiding van plan is hiervoor de extra investeringsmiddelen (zie ook F13) in te zetten. Zo zijn er onder andere ideen voor het ontwikkelen van een tutorsysteem en een practicum academische vaardigheden. Om een studeerbaar programma aan te bieden beschrijft de opleiding de volgende maatregelen in de zelfstudie. In het eerste en tweede jaar is voor elk vak een studiehandleiding beschikbaar waarin de programmering (contacturen en zelfstudie-uren) is aangegeven. De opleiding houdt bij de roostering van tentamens rekening met het feit dat veel studenten in het tweede jaar nog tentamens van eerstejaarsvakken moeten afleggen. Bij het samenstellen van de studiegids wordt jaarlijks gecontroleerd of de afstudeerrichtingen een studeerbaar programma aanbieden. In het programma zijn een aantal doorstroomregelingen opgenomen die belemmerend kunnen werken. De student mag pas aan het tweede jaar beginnen als 75% van de propedeuse is behaald. De examencommissie kan in geval van bijzondere omstandigheden hiervoor uitzonderingen toestaan. Verder moeten studenten de propedeuse hebben afgerond om aan het derde jaar te beginnen. Volgens de opleiding zijn de vakken Statistiek en Methoden voor veel studenten lastige vakken. De opleiding heeft hierbij de begeleiding zodanig georganiseerd, dat een student die hiervan gebruikmaakt, de tentamens blijkt te kunnen halen. Bij Statistiek 1 behaalt 99% van de studenten die de begeleiding optimaal gebruiken, in het eerste jaar het tentamen. Daarnaast waarschuwt de opleiding studenten herhaaldelijk om de statistiek- en methodenvakken niet uit te stellen omdat dit tot grote vertraging leidt. Uit het universitaire tevredenheidsonderzoek (Studenttevredenheid RU 004-005, IOWO, 005) blijkt dat studenten tevreden zijn over de studeerbaarheid (score 3,4 op een vijfpuntsschaal, 1 is negatief, 5 is positief ). De opleiding concludeert dat vooral de propedeuse goed te doen is in de gestelde tijd (4,), maar dat ook de studeerbaarheid in latere jaren goed is (3,7). Bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken noemen het bachelorprogramma ook goed te doen. Volgens een aantal mag het programma best iets moeilijker of intensiever worden aangeboden. Zij vinden dat het programma geen drempels bevat. Studenten bevestigen dat statistiek in het eerste jaar geen struikelblok vormt door de goede begeleiding in de (gedifferentieerde) werkgroepen. Master In de masteropleiding zijn twee cursussen geprogrammeerd met elk een studielast van een maand (6 studiepunten). Voor de stage en scriptie staan ieder vier maanden geprogrammeerd
(4 studiepunten). De programmering gaat er van uit dat de studenten de eerste twee maanden de twee cursussen volgen en daarna met stage en scriptie beginnen. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat deze programmering om verschillende redenen niet altijd realistisch blijkt. Bij sommige afstudeerrichtingen is de cursus bijvoorbeeld om inhoudelijke redenen later in het jaar geprogrammeerd. Studenten kunnen op ieder moment in het jaar met de stage en scriptie beginnen. Die kunnen los van elkaar staan of gecombineerd worden. De stage kan fulltime of parttime worden ingevuld. De meeste studenten hebben volgens de opleiding een voorkeur voor een parttime stage, omdat die gecombineerd kan worden met cursussen en de scriptie. De cursus Toegepaste onderzoeksmethoden wordt twee keer per jaar aangeboden. Dit maakt een flexibele instroom vanuit de bacheloropleiding mogelijk. Ten aanzien van de gerealiseerde studielast geeft de opleiding aan dat er bij een gecombineerde stage en scriptie in het algemeen weinig vertraging optreedt. Wanneer stage en scriptie apart uitgevoerd worden, doen studenten daar vaak langer over dan geprogrammeerd. De opleiding geeft hiervoor in de zelfstudie een aantal mogelijke redenen, bijvoorbeeld de wensen van een stage-instelling voor een langere stageperiode of het feit dat de dataverzameling voor de scriptie niet binnen de beperkte tijd mogelijk is. Voor een aantal afstudeerrichtingen zijn er vanwege sterke toename van studenten wachttijden voor een stageplaats. Om studievertraging bij de scriptie te voorkomen koppelt de opleiding het scriptieonderzoek zo veel mogelijk aan onderzoeksprojecten van de staf en schrijven studenten een scriptieplan waarin de planning is opgenomen. Ook zijn er vanuit de verschillende afstudeerrichtingen groepsbijeenkomsten waarin scriptiestudenten periodiek bij elkaar komen om bevindingen te presenteren, van elkaars werk te leren en problemen te bespreken. Masterstudenten met wie de commissie heeft gesproken, geven aan dat de combinatie van scriptie, stage en methodologievak soms lastig is. Anderen melden dat de omvang van de stage (4 studiepunten) niet past bij de verwachtingen van de stage-instelling. Indien een student voor een langere stage kiest, komt de gerealiseerde studielast niet overeen met de geprogrammeerde. Vooral bij klinische stages wordt soms een stageomvang van tien maanden verlangd. Docenten, met wie de commissie sprak, bevestigen dit beeld. Een aantal masterstudenten vindt de hulp bij het vinden van een stage voor verbetering vatbaar. Dit verschilt volgens de studenten per afstudeerrichting. Oordeel De commissie is op basis van de informatie uit de zelfstudie, de gesprekken met delegaties en de bestudering van het cursusmateriaal inclusief studiehandleidingen, van oordeel dat studeerbaarheid van het bachelorprogramma goed is. De studielast is evenwichtig over de verschillende jaren gespreid. De commissie heeft geen struikelbokken geconstateerd. De opleiding heeft gerealiseerd dat studenten die begeleiding volgen bij het statistiekonderwijs nagenoeg allemaal voor het tentamen slagen. Dit vindt de commissie voor een traditioneel struikelvak als statistiek uitzonderlijk. De commissie stelt daarentegen vast dat de gerealiseerde studielast in de bacheloropleiding volgens het onderzoek van de opleidingscommissie (3,55 uur per week) laag is. Ook van bachelorstudenten met wie de commissie sprak heeft zij begrepen dat het onderwijsprogramma best intensiever zou kunnen. De opleiding treft maatregelen om een actievere studie-inzet te stimuleren. De commissie beoordeelt dit facet voor de bacheloropleiding om genoemde redenen als voldoende. Voor de masteropleiding geldt dat de commissie vaststelt dat de eerste mastercohort een aantal logistieke problemen getrotseerd heeft. Het programma oogt op papier studeerbaar. De studielast is evenwichtig verdeeld en de opbouw is logisch. Echter de gerealiseerde studielast blijkt
134
vanwege uitloop van stage en scriptie veelal niet in overeenstemming met de geprogrammeerde studielast. De commissie verwijst hiervoor naar het algemeen deel van dit rapport. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor Tot de bacheloropleiding Psychologie worden studenten toegelaten die in het bezit zijn van een vwo-diploma, een hbo-propedeuse of een hbo-einddiploma. Studenten met een buitenlandse vooropleiding moeten het Staatsexamen NT of de Interuniversitaire Taaltoets (ITN) hebben behaald. Tot slot kunnen studenten van 1 jaar of ouder via een colloquium doctum worden toegelaten. De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van de studenteninstroom over de afgelopen jaren. Hieruit blijkt dat deze zowel landelijk als in Nijmegen sterk is toegenomen. Nijmegen heeft in 005-006 een numerus fixus ingesteld met een maximum van 450 studenten. In 006-007 wordt de numerus fixus landelijk ingevoerd. Het grootste deel van de instromende studenten is in het bezit van een vwo-diploma. Uit de slagingspercentages blijkt volgens de zelfstudie dat zij in het algemeen goed gekwalificeerd zijn voor de opleiding: gemiddeld haalt 45% de propedeuse in n jaar en bijna 75% in twee jaar. Om de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding van vwo-instromers te verbeteren bestaan er plannen om in het nieuwe onderwijsprogramma hieraan extra aandacht te besteden in een practicum academische vaardigheden. Uit slagingspercentages in de zelfstudie blijkt dat studenten met een hbo-propedeuse als vooropleiding over het algemeen minder goed presteren dan vwo-studenten. Slechts 14-17% van de instroom met een hbo-propedeuse behaalt na n jaar de propedeuse. Voor studenten met een vwo-vooropleiding betreft dit in hetzelfde onderzoek 43-47% (periode 1998-000; 08-19 instromers per jaar met vwo-vooropleiding; 41-49 instromers per jaar met hbo-propedeuse). De opleiding tracht door een goede voorlichting deze groep studenten ervan te weerhouden zich in te schrijven. Omdat de effecten hiervan beperkt zijn zoekt de opleiding tevens naar andere oplossingen. Zo is zij een informeel samenwerkingsverband aangegaan met Saxion Hogescholen in Deventer en Enschede om hbo-studenten na de propedeuse beter te kwalificeren voor de bacheloropleiding Psychologie in Nijmegen via een pluspakket. Van de instroom bestaat 10% uit Duitse studenten. Duitse studenten hebben altijd een Abitur met ten minste wiskunde tot en met het laatste jaar. Ook zij worden pas toegelaten na het Staatsexamen NT of het behalen van de ITN. De rendementen van deze studenten wijken niet af van de rendementen van Nederlandse studenten. Master Studenten die een bachelordiploma Psychologie in Nijmegen hebben behaald worden ongeconditioneerd toegelaten tot de (corresponderende afstudeerrichting binnen de) masteropleiding Psychologie. Studenten die elders een universitair bachelordiploma Psychologie hebben behaald, kunnen in de masteropleiding instromen, mits zij voldoende kennis hebben
van de afstudeerrichting die zij willen volgen. Nijmeegse bachelorstudenten kunnen met het masteronderwijs beginnen als zij de eerste twee jaar en ten minste 40 studiepunten van het derde jaar van de bacheloropleiding hebben behaald (doorstroomregeling). Vier afstudeerrichtingen stellen hierbij nadere eisen in de vorm van specifieke bachelorcursussen die moeten zijn gehaald. Met stage en scriptie kan pas begonnen worden als de bachelorthesis is afgerond. De eerste mastercohort (005-006) bestond uit een instroom van 08 studenten. Hiervan was 66% in het bezit van het bachelordiploma en had 34% gebruikgemaakt van de doorstroomregeling vanuit de bacheloropleiding. De meeste studenten in de masteropleiding hebben de bacheloropleiding Psychologie in Nijmegen gevolgd of zijn hiermee bezig. Voorlichting bachelor en Master De opleidingen participeren in een aantal voorlichtingsactiviteiten, zoals voorlichtingsdagen, studiebeurzen, meeloopdagen en een herfstvakantiecursus. Via de website en brochures kunnen studenten informatie verkrijgen over de opleiding. Individuele vragen worden door de studieadviseurs afgehandeld. De opleiding heeft in 004 een instroomenqute uitgevoerd. Hieruit blijkt van de genquteerde studenten (N=375) 5% van tevoren (zeer) goed te weten wat de studie inhoudt. Naarmate studenten meer voorlichtingsbijeenkomsten bijwonen, weten zij beter wat de studie inhoudt. Oordeel De commissie stelt vast dat voor de instroom in de bacheloren masteropleiding de juiste toelatingsvereisten worden gehanteerd. Voor de bacheloropleiding is een diploma op vwoof hbo-niveau vereist en voor de masteropleiding een wo-bachelordiploma Psychologie. De commissie stelt vast dat de bacheloropleiding op adequate wijze inspeelt op het niveau van de instroom. Zo worden voor instromende studenten, afhankelijk van het niveau van wiskundebeheersing, gedifferentieerde werkgroepen bij het statistiekonderwijs aangeboden. Verder besteedt de opleiding aandacht aan verbetering van de instroomkwalificaties van instromers met een hbo-propedeuse via de samenwerking met Saxion Hogescholen. De commissie vindt dit duidelijke pluspunten en waardeert dit facet voor de bacheloropleiding daarom met een goed. De commissie heeft een aantal voorbeelden van het voorlichtingsmateriaal ingezien, en is van mening dat dit een realistisch beeld geeft van de opleiding. Uit de instroomenqute blijkt ook dat een kleine meerderheid van de studenten (zeer) goed van tevoren op de hoogte is van de inhoud van de opleiding. De commissie waardeert de voorlichting over de masteropleiding voor de Nijmeegse bachelorstudenten als positief (zie verder F16). Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum.
Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor De centrale doelstelling van de bacheloropleiding is dat studenten actieve kennis en vaardigheden verwerven die hen in staat stellen een aansluitende masteropleiding te volgen en hen te trainen in intellectuele en professionele basisvaardigheden. Aansluitend bij deze doelstelling hanteert de opleiding voor de eerste twee jaar het didactisch concept van studentactiverend onderwijs (SAO). Hierin staan de leeractiviteiten van studenten centraal. De opleiding geeft aan dat bij een cursus in SAO-opzet de studiehandleiding centraal staat. Voor elke cursus in de SAO-opzet zijn in de studiehandleiding de doelstellingen, zelfstudieopdrachten, de studieplanning en organisatorische informatie voor de cursus opgenomen. Alle cursussen beschikken over een elektronische leeromgeving (Blackboard) met aanvullende informatie en gelegenheid voor vragen en discussie. Bij het studentactiverend onderwijs worden de volgende werkvormen gehanteerd: hoorcollege, werkgroep, practicum, zelfstudieopdracht, responsiecollege en toetsing. Zoals bij F7 al aangegeven, besteedt de opleiding speciale aandacht aan het statistiek- en methodenonderwijs. De opleiding biedt voor studenten die dit lastige vakken vinden, intensieve werkgroepen met veel zelfstudieopdrachten aan. Deze kunnen een kleine compensatie op het tentamen geven. In het derde jaar hanteert de opleiding het didactisch concept van specialistisch onderwijs. Hierbij wordt niet meer gewerkt met studiehandleidingen omdat nu van studenten wordt verwacht dat zij zelf hoofden bijzaken kunnen onderscheiden, leerdoelen kunnen formuleren en de stof op een actieve wijze kunnen verwerken. In het derde jaar wordt er vaker gewerkt in kleine groepen, waardoor er meer gelegenheid is voor communicatie tussen studenten onderling en tussen student en docent. In deze fase wordt het onderwijs, aldus de zelfstudie, vaak verrijkt met gastcolleges (bijvoorbeeld uit de praktijk), audiovisuele presentaties en demonstraties. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de contacturen per werkvorm en zelfstudietijd per studiejaar. Studenten besteden de meeste tijd aan zelfstudie. Psychologie hanteert bij SAO als norm twaalf contacturen in het eerste jaar en tien contacturen in het tweede jaar. De opleiding Psychologie heeft deze norm de afgelopen jaren, vanwege ongunstige staf-studentratio, niet gehaald. Zij geeft aan dat met behulp van nieuwe intensiveringsgelden (zie nieuwe ontwikkelingen onder .) de contacturen in het eerste jaar zullen worden uitgebreid naar vijftien uur. De bacheloropleiding wordt afgesloten met een bachelorwerkstuk van 6 studiepunten. Deze kan bestaan uit een reviewartikel, een onderzoeksopzet of het verslag van een empirisch onderzoek. Studenten worden in werkgroepen gezamenlijk begeleid bij het schrijven van het bachelorwerkstuk. Daarnaast worden zij inhoudelijk individueel begeleid. Voor het bachelorwerkstuk is een leerplan ontwikkeld, waarin de doelen, de werkwijze en de beoordelingscriteria zijn opgenomen.
137
Master Het didactisch concept in de masteropleiding is, aldus de zelfstudie, gebaseerd op het principe van zelfstandigheid met beperkte begeleiding. De opleiding geeft aan dat dit concept vooral tot uiting komt in de stage en de scriptie, die het grootste gedeelte van het masterjaar vormen. Voor deze onderdelen bestaat de werkvorm voornamelijk uit zelfwerkzaamheid onder individuele begeleiding. Bij de twee cursorische onderdelen van de masteropleiding staat ook zelfstandigheid voorop. Zo worden bij toegepaste onderzoeksmethoden alleen hoorcolleges en zelfstandige oefeningen aangeboden. De werkvormen van de mastercursussen van de afstudeerrichtingen verschillen. De stage kan een praktijkof onderzoeksgerichte stage betreffen. De praktijkstage is erop gericht dat studenten leren functioneren in een arbeidssetting op het werkterrein van de afstudeerrichting. In de zelfstudie geeft de opleiding per afstudeerrichting een aantal mogelijke invullingen van een dergelijke stage. De onderzoeksstages zijn bijna altijd gekoppeld aan de scriptie en worden meestal intern gelopen, door te participeren in onderzoek van de afstudeerrichting. De begeleiding bij een externe stage vindt voornamelijk op de stageplek plaats. In de regel heeft de student n uur per week supervisie. De opleiding biedt begeleiding bij het opstarten van de stage, het oplossen van eventuele problemen en feedback op het stageverslag. Bij een interne stage vindt de begeleiding vanuit de opleiding plaats. De scriptie vormt de integratieve afsluiting van de masteropleiding. De scriptie is de weerslag van een empirische studie. Met de afgeronde scriptie beschikt de student volgens de opleiding over een werkstuk waarmee hij of zij zich op de arbeidsmarkt kan presenteren als wetenschappelijk geschoold psycholoog. Voor stage en scriptie zijn per student vijftig begeleidingsuren voor de docent beschikbaar. De werkvorm bestaat voornamelijk uit individuele begeleiding bij de werkzaamheden. Bij sommige afstudeerrichtingen zijn er nog aanvullende contacturen, zoals het volgen van colloquia of het houden van een referaat over het scriptieonderzoek. Oordeel De commissie vindt de toename in zelfstandigheid gedurende de bacheloren aansluitend de masteropleiding adequaat passen bij de doelstellingen van beide opleidingen. Het studentactiverend onderwijs in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding wordt gekenmerkt door meer intensieve sturing van leerprocessen vanuit de opleiding, onder andere via de studiehandleidingen. De commissie vindt het didactisch concept van SAO in de basis een aanvaardbare keuze voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding, maar heeft in de gesprekken ook gemerkt dat dit concept niet echt geland is bij de docenten van de opleiding. De commissie waardeert het positief dat extra middelen worden ingezet in de eerste fase van de opleiding om de contacturen te intensiveren. Het streven van de opleiding naar vijftien contacturen per week in deze eerste fase, is boven de Psychologie-norm voor SAO. Nu biedt de opleiding nog minder contacturen aan dat de Psychologie-norm stelt. De commissie vindt de keuze voor specialisatie leren in het derde jaar van de bacheloropleiding en het principe van zelfstandigheid met beperkte begeleiding voor de masteropleiding, adequaat aansluiten bij het SAO en passend voor de fase van de opleiding en de doelstellingen die worden nagestreefd. De werkvormen die de opleidingen hanteren zijn gevarieerd en sluiten naar het oordeel van de commissie aan bij de didactische uitgangspunten. Zo wordt in de loop van de opleiding een steeds zelfstandiger sturing van de student voor zijn eigen leerprocessen verwacht. Het aantal contacturen, en vooral de werkgroepen en practica nemen in de laatste fase van de bacheloropleiding af en de zelfstudie neemt toe. In de masteropleiding bestaan de werkvormen vooral uit hoorcolleges, zelfstudie en individuele begeleiding. De functie van het bachelorwerkstuk in de bacheloropleiding en de stage en scriptie in de masteropleiding is een afsluitende proeve van bekwaamheid. Via de stageen scriptieregelingen en de groeps- respectievelijk individuele begeleiding hierbij, is de kwaliteit naar het oordeel van de commissie toereikend gewaarborgd.
Bachelor In de zelfstudie heeft de opleiding per cursusonderdeel de toetsvormen aangegeven. Dit betreft voor de bacheloropleiding Psychologie de toetsvormen: afsluitend schriftelijk tentamen (open vragen of multiple choice), werkstuk, referaat, verslag, opdracht en casusbeschrijving. Bij een aantal onderdelen worden toetsvormen gecombineerd. De opleiding legt in de zelfstudie een relatie tussen de leerdoelen en toetsvormen. Leerdoelen op het gebied van kennis en inzicht worden veelal getoetst via tentamens, werkstukken en referaten. Vanwege de grote studenten aantallen in de propedeuse wordt hier vooral gebruikgemaakt van multiplechoicetentamens. Leerdoelen op het gebied van vaardigheden worden veelal getoetst door middel van verslagen, opdrachten en casusbeschrijvingen. In de eerste twee jaar betreffen dit voornamelijk groepsproducten en in het derde jaar meestal individuele verslagen en opdrachten. Bij de beoordeling van werkstukken, referaten en verslagen vindt volgens de opleiding impliciet de toetsing van leerdoelen met betrekking tot de academische attitudevorming plaats. Met de onderwijsinvesteringsgelden van het College van Bestuur wil de opleiding in het eerste jaar meer gebruikmaken van openvragententamens voor de toetsing van kennis en inzicht en van individuele verslagen en individuele opdrachten voor de toetsing van de vaardigheden. Verder geeft zij aan dat zij zich bezint op een meer expliciete toetsing van de academische attitude van een student. Het bachelorwerkstuk heeft de vorm van een individueel werkstuk, waarin getoetst wordt of een student de beoogde eindkwalificaties qua kennis en inzicht, vaardigheden en attitudevorming gerealiseerd heeft. Per afstudeerrichting verschilt de variant die de student voor het werkstuk kan kiezen (een reviewartikel, een onderzoeksopzet of het verslag van een empirisch onderzoek). Het bachelorwerkstuk wordt door de begeleider beoordeeld op basis van het proces, de inhoud en de vorm. Voor alledrie de onderdelen zijn criteria ontwikkeld die zijn neergelegd in een beoordelingsformulier. Master Ook voor de masteropleiding heeft de opleiding in de zelfstudie per onderdeel aangegeven hoe getoetst wordt. Dit betreft de toetsvormen: afsluitend schriftelijk tentamen, opdracht en scriptie. De stage wordt getoetst aan de hand van een lijst van toetsingscriteria en via het stageverslag. De opleiding heeft een inventarisatie uitgevoerd van de toetsingsprocedures rondom stages en scripties bij de afstudeerrichtingen. Zij geeft aan dat zij deze zal meenemen in de plannen om vooral explicieter de wetenschappelijke attitude te toetsen. De opleiding legt in de zelfstudie een relatie tussen de leerdoelen en toetsvormen. Toetsing van de afstudeerrichtingspecifieke kennis (eindkwalificaties 1 en , zie F1) geschiedt met behulp van een tentamen bij de theoretische mastercursus en in de scriptie. De vaardigheid om zelfstandig een empirisch onderzoek uit te voeren (eindkwalificatie 3) wordt via de methodencursus en via de scriptie getoetst. Er is een scriptiereglement waarin de leerdoelen, eisen en beoordelingscriteria zijn omschreven. De docent beoordeelt het eindproduct en de wijze waarop de student heeft getoond om zelfstandig vanuit een theoretisch kader een onderzoeksvraag te formuleren en te operationaliseren.
De scriptie wordt beoordeeld door de begeleidende docent en een tweede beoordelaar. Professionele vaardigheden en attitude (eindkwalificatie 4) worden vooral in de stage getoetst. Bij de beoordeling van de scriptie en stage wordt gebruikgemaakt van beoordelingsformulieren die gent zijn op de criteria die in het scriptie- c.q. stagereglement zijn vastgelegd. Bachelor en Master De regelingen betreffende de organisatie van de toetsing zijn opgenomen in de OER. De toetsing vindt in de regel direct na afloop van de cursus plaats. Er zijn nakijktermijnen vastgelegd voor de verschillende toetsvormen. Zo wordt de uitslag van een schriftelijk tentamen binnen vijftien werkdagen na de tentamendatum bekendgemaakt en geldt voor werkstukken en tentamens met open vragen bij meer dan honderd deelnemers een maximale nakijktermijn van twintig werkdagen. Tentamenuitslagen worden bekendgemaakt via ad-valvasborden en verwerkt in het studievoortgangsregistratiesysteem, waarna studenten de resultaten ook online kunnen raadplegen. De herkansing vindt bij voorkeur plaats na de onderwijsvrije periode. De opleidingen evalueren de toetsing en de beoordeling via vragenlijsten en panelgesprekken met studenten. Hieruit blijkt, aldus de zelfstudie, dat studenten in de regel redelijk tevreden zijn over de informatie over de toetsing, de formulering van de tentamenvragen en de relatie tussen de tentamenvragen en de leerdoelen van de cursus. Uit de panelgesprekken blijkt enige onvrede over de termijn van de bekendmaking van de toetsresultaten; deze wordt vanwege grote studentenaantallen wel eens overschreden. De opleiding beschrijft in de zelfstudie een aantal maatregelen om de consistentie van beoordeling te borgen. Indien een cursus door meerdere docenten wordt verzorgd, wordt de toetsing gezamenlijk ontwikkeld en is er sprake van intercollegiale afstemming. De wijze van beoordeling is zo veel mogelijk gexpliciteerd en controleerbaar voor studenten. Zo wordt bijvoorbeeld de gehanteerde normering voor multiplechoicetentamens bekend gemaakt en vindt bij openvragententamens beoordeling plaats aan de hand van een antwoordstramien. Bij werkstukken, verslagen en opdrachten zijn beoordelingscriteria geformuleerd waaraan het eindproduct moet voldoen. Studenten hebben recht op inzage van toetsen en beoordelingen. Bij verschil van mening over de beoordeling tussen student en docent, kan de student in beroep gaan bij de examencommissie en het college van beroep voor de examens (CBE). De bacheloren masteropleiding hebben n gezamenlijke examencommissie. Deze vergadert vijf zes keer per jaar. De examencommissie is belast met de aanwijzing van examinatoren, het vaststellen van een regeling voor de gang van zaken tijdens een tentamen en het vaststellen van de uitslag van een tentamen. Ten aanzien van het toetsbeleid houdt de examencommissie zich onder andere bezig met het aanpassen van de OER, toelating van studenten tot tentamens, behandeling van bezwaarschriften, formuleren van criteria voor de judicia met lof en met genoegen bij examens, en het formuleren van plannen voor de kwaliteitsborging van tentamens. De examencommissie treedt hierbij proactief op. Oordeel De commissie is van oordeel dat in de zelfstudie op zorgvuldige en adequate wijze aannemelijk is gemaakt dat de toetsing qua vorm aansluit bij de leerdoelen van de opleidingen. De commissie heeft een selectie van toetsen en beoordelingen ingezien en vindt dat deze voldoende aansluiten bij de inhoud van het programma. De commissie stelt vast dat op verschillende wijze wordt zorggedragen voor consistentie in de toetsing, bijvoorbeeld door de antwoordstramienen en normeringen bij tentamens en door de beoordelingsprotocollen en
tweede beoordelaar bij de scripties. De commissie heeft in de gesprekken begrepen dat ten tijde van het visitatiebezoek bij alle afstudeerrichtingen in de masteropleiding met een tweede beoordelaar wordt gewerkt. Zij beoordeelt dat positief. De commissie heeft gesproken met een afvaardiging van de examencommissie. Op basis van dit gesprek stelt de commissie vast dat de examencommissie volgens haar wettelijke taak functioneert en zich daarbij proactief opstelt. De examencommissie richt zich hierbij vooral op het meer structureren van de heterogene situatie die in de afgelopen jaren is ontstaan door relatief grote autonomie van de individuele docent. De visitatiecommissie waardeert het positief dat de examencommissie bijvoorbeeld het examen- en toetsbeleid aan het verbeteren is. Van studenten heeft de commissie begrepen dat het verschaffen van tijdige feedback een verbeterpunt betreft. De commissie ondersteunt deze bevinding. De organisatie van de toetsing is naar het oordeel van de commissie op adequate wijze vastgelegd in de OER. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
In de zelfstudie wordt een overzicht gegeven van het aantal personen en ftes die zijn aangesteld om het onderwijs in bacheloren masteropleiding Psychologie te verzorgen. Dit betreft dit totaal 95 medewerkers (3,7 fte voor onderwijs). Volgens de zelfstudie zijn er twaalf hoogleraren (4,1 fte), veertien uhds (6,1 fte) en uds (9,7 fte). Zij zijn allen gepromoveerd en hebben naast hun onderwijsaanstelling een onderzoeksaanstelling, ofwel bij het KNAW-erkende onderzoekinstituut Nijmeegs Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI) of bij de facultaire onderzoekschool Behavioural Science Institute (BSI). Daarnaast zijn er tien docenten in vaste dienst (5,3 fte); van hen is 40% gepromoveerd en zijn er 6 docenten (6,4 fte) met een tijdelijke aanstelling; van hen is 7,7% gepromoveerd. Zij verzorgen met name het vaardighedenonderwijs in de opleiding. Een aantal van deze docenten is eveneens werkzaam in de professionele praktijk. Tot slot zijn elf promovendi (1,1 fte) betrokken bij het verzorgen van onderwijs. Zij zijn eveneens werkzaam bij de genoemde onderzoeksinstituten. Het NICI is in de laatste onderzoeksvisitatie goed beoordeeld. Alle beoordelingen lagen tussen de 4 en de 5 (op een vijfpuntsschaal). De opleiding geeft aan dat ook het BSI positief is gevalueerd. In december 005 is voor het BSI KNAW-erkenning aangevraagd. In de zelfstudie is eveneens een overzicht opgenomen van de onderzoekspecialismen en praktijkrelaties van elke docent.
141
Ten tijde van het bezoek was dit aantal, op basis van de extra investeringsmiddelen (zie F13), reeds uitgebreid met zeven medewerkers met een gecombineerde onderwijs-onderzoeksaanstelling. Het is volgens de opleiding uitdrukkelijk beleid de beschikbaar gekomen structurele extra middelen in te zetten voor aanstellingen van hoge kwaliteit. Oordeel De commissie heeft het overzicht van de medewerkers bestudeerd en concludeert ten eerste dat het merendeel van de docenten is gepromoveerd en onderzoek verricht in een programma van een erkende onderzoeksschool of van een goed beoordeeld onderzoeksinstituut. Studenten krijgen via deze docent-onderzoekers onderwijs van wetenschappelijke rolmodellen. Anderzijds zijn er ook professionele rolmodellen in het onderwijs aanwezig. De opleiding heeft er bewust voor gekozen een aantal docenten aan te stellen die eveneens werkzaam zijn in de psychologische beroepspraktijk. De commissie concludeert dat de opleidingen goed voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
Zoals gezegd is er, volgens de zelfstudie, in totaal 3,7 fte beschikbaar voor het verzorgen van het onderwijs in de bacheloren masteropleiding Psychologie. Het college van bestuur van de RU heeft in juli 005 extra financile middelen toegezegd aan de alpha- en gammafaculteiten. Deze middelen zijn vooral bedoeld voor de intensivering van het onderwijs in het eerste jaar en zullen een structureel karakter krijgen. Ten tijde van het visitatiebezoek was voor intensivering van het onderwijs in het eerste en tweede jaar van de bacheloropleiding 916.000 toegekend. Sinds het gereedkomen van de zelfstudie is er ongeveer 4,0 fte aan de onderwijsformatie toegevoegd. De commissie heeft begrepen dat het overige deel van de intensiveringmiddelen zal worden ingezet voor het aanstellen van extra werkgroepen practicumbegeleiders, en enkele docenten. De opleiding heeft de commissie laten weten dat voor het derde jaar van de bacheloropleiding en het masterjaar in de komende twee studiejaren telkens 6 fte extra worden ingezet vanuit de beschikbare reserves. Dit betreft een tijdelijke maatregel vanwege de sterk gegroeide studentaantallen in de betreffende cohorten. Als gevolg van deze maatregelen zal de ongunstige staf-studentratio op korte termijn verbeteren. Deze ratio betrof (met de inzet van 5 fte studentassistenten en 0,5 fte vanuit Kunstmatige Intelligentie en Wijsbegeerte) in de periode 00-005 gemiddeld 1:55 en voor het studiejaar 005-006 1:5. Met de structurele middelen van het College van Bestuur kan de staf met 11,5 fte uitgebreid worden, aldus de zelfstudie. Dit betekent een toekomstige staf-studentratio van 1:40. Voor de organisatie van het onderwijs zijn naast de onderwijsdirecteur (0,5 fte), een managementassistent (0,4 fte), twee studieadviseurs Psychologie (,0 fte), een assistente onderwijs (1,0 fte), en een cordinator eerste en tweede jaar (0,5 fte) aangesteld. Vanaf januari 006 is aanvullend een medewerker kwaliteitszorg en intensivering (0,5) voor n jaar aangesteld. Tevens is er vanuit de faculteit een ambtelijk secretaris aan het onderwijsinstituut toegevoegd.
14
Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen de afgelopen jaren, vanwege sterke groei van de studenten, onvoldoende onderwijsgevend personeel konden inzetten voor de uitvoering van de onderwijsprogrammas. De opleiding heeft dit opgevangen door tijdelijke aanpassingen in het programma. Zo is bijvoorbeeld de groepsgrootte van de werkgroepen verhoogd van 15 naar 5 studenten. De commissie waardeert het positief dat dit pijnpunt nu daadwerkelijk wordt aangepakt door structurele investeringen. Hiermee kunnen de opleidingen de staf-studentratio op een aanvaardbaar niveau van ongeveer 1:40 brengen. Ook de tijdelijke investering in de laatste fase van de bacheloren masteropleiding vanuit de reserves is volgens de commissie toereikend om grote studentenaantallen in die cohorten te bedienen. Met deze maatregelen is naar het oordeel van de commissie voldoende menskracht beschikbaar voor het verzorgen van beide opleidingen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Volgens de zelfstudie wordt de kwaliteit van het personeel gewaarborgd door een structureel personeelsbeleid. Bij de aanstelling van hoogleraren, uhds en uds worden naast onderzoekscriteria schriftelijk vastgestelde onderwijscriteria gehanteerd. Kandidaat-hoogleraren moeten een proefvoordracht verzorgen. In benoemingsrapporten en voordrachten van sollicitatiecommissies worden onderwijskwalificaties altijd expliciet aan de orde gesteld. Nieuw aangestelde onderzoekers en promovendi met een onderwijstaak zijn verplicht de basiskwalificatie onderwijs te behalen. Iedere docent kan in principe modulen uit de leergang basiskwalificatie volgen. Volgens de zelfstudie wordt er door veel docenten gebruikgemaakt van het scholingsaanbod op het gebied van didactiek en ICT in het onderwijs. Jaarlijks wordt met elk staflid een functioneringsgesprek gevoerd, waarin onder meer aandacht wordt besteed aan de uitvoering van de onderwijstaken. Indien wenselijk worden afspraken gemaakt over scholing en training. In januari 006 is een facultaire werkgroep Docentprofessionalisering gestart, met als doel de onderwijscriteria te actualiseren en voorstellen te doen om de professionalisering van docenten te stimuleren. Uit de Tevredenheidsonderzoeken van de RU blijkt dat studenten Psychologie tevreden zijn over de docenten. Studenten beoordelen de didactische kwaliteiten en vakinhoudelijke deskundigheid in 004 met respectievelijk 3,5 en 4,0 op een vijfpuntsschaal. In 005 waren de scores respectievelijk 3,6 en 4,1. Oordeel De commissie stelt vast dat studenten met wie zij heeft gesproken positief oordelen over de docenten. Docenten zijn laagdrempelig benaderbaar en zij geven op hoog niveau onderwijs, aldus de studenten. Over de studentassistenten zijn de studenten met wie de commissie sprak kritischer. Vakinhoudelijk zijn zij goed onderlegd, maar didactisch hebben zij weinig ervaring. Hierdoor is de begeleiding soms weinig uitdagend. De commissie heeft de specialisaties van de staf bestudeerd en is van oordeel dat de expertises van het docententeam gezamenlijk een voldoende breed domein bestrijken om de onderwijsprogrammas uit te voeren. De commissie
beoordeelt het structurele personeels- en scholingsbeleid van de opleidingen positief. Onderwijskwalificaties spelen bij benoeming en beoordeling een expliciete rol en er zijn voldoende mogelijkheden voor ontwikkeling en professionalisering. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoen aan de criteria voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleidingen zijn gehuisvest in het Spinozagebouw op de campus van de RU. In dit gebouw bevinden zich vrijwel alle voorzieningen voor studenten. Het Spinozagebouw is in 005 grootschalig gerevitaliseerd. Het klimaat in de werkkamers en de onderwijsruimten is hierdoor volgens de zelfstudie sterk verbeterd en het gebouw is toegankelijk gemaakt voor medewerkers en studenten met een lichamelijke beperking. Het Spinozagebouw heeft drie grote collegezalen, waarvan twee met een capaciteit van 174 personen en n met een capaciteit van driehonderd personen. Alle zalen zijn voorzien van een beamer. De opleiding kan bij grotere studentenaantallen uitwijken naar zalen in het Collegezalencomplex, waarin de grootste zaal een capaciteit heeft van 43 plaatsen. De afgelopen jaren waren er ook grotere groepen studenten dan de grootste zaalcapaciteit. In dat geval werden colleges tweemaal gegeven of via een projectiescherm doorgekoppeld naar een andere zaal. Het Spinozagebouw heeft tien werkgroepruimten voorzien van overheadprojector en veelal internetaansluiting. De capaciteit varieert van twaalf tot zestig zitplaatsen. Beamers en laptops kunnen geleend worden. Ook voor kleine zalen wordt geregeld uitgeweken naar andere gebouwen. Dit geeft volgens de opleiding weinig problemen. Uit tevredenheidsonderzoek blijkt dat studenten de gebruikte onderwijsruimten met 3,3 op een vijfpuntsschaal waarderen. Studenten met wie de commissie sprak hebben behoefte aan meer kleine ruimten om in groepjes samen te werken aan opdrachten. Ook volgens de opleiding zijn in het Spinozagebouw nog verbeteringen mogelijk. Zo zijn de onderwijsfaciliteiten op de eerste verdieping, die niet bij revitalisering zijn betrokken, nog niet optimaal en zijn sommige nieuwe onderwijsruimten soms niet zo praktisch ingericht. Het aantal pcs en printers voor studenten is in 004 uitgebreid: in totaal zijn er voor de studenten van de faculteit nu ruim driehonderd pcs beschikbaar (ten opzichte van tweehonderd in 000) en zes printers. Er zijn zes computerruimten (totaal negentig pcs) voor cursussen waarin gebruik wordt gemaakt van computers. Als deze computers niet gereserveerd zijn voor onderwijs, kunnen studenten hiervan vrij gebruikmaken. Verder is er een pc-park met zeventig pcs, telt de bibliotheek twaalf stiltewerkplekken met een pc, en zijn er twaalf internetzuilen beschikbaar. Voor studenten in de afstudeerfase is er een scriptiewerkplaats Psychologie met
8 pcs. Studenten beoordelen de computervoorzieningen in het tevredenheidsonderzoek met een 3,4 op een vijfpuntsschaal. Dit betrof begin 004 nog een ,7. De bibliotheekcollectie Psychologie is ondergebracht in de bibliotheek Gedragswetenschappen in het Spinozagebouw. De collectie omvat ongeveer 40.000 boeken en 14.000 tijdschriftbanden. Daarnaast is er een verzameling studieboeken, naslagwerken en afstudeerscripties raadpleegbaar. De bibliotheek heeft een abonnement op circa vijfhonderd tijdschriften. Een toenemend aantal tijdschriften binnen de RU (inmiddels ruim 6000) is elektronisch full text beschikbaar. De bibliotheek biedt studenten, naast het kunnen zoeken, lenen en raadplegen van boeken en tijdschriftartikelen, circa honderd werkplekken om in stilte te studeren. Studenten zijn tevreden over de bibliotheek (gemiddelde score 3,9 op een vijfpuntsschaal). In het Spinozagebouw is een goed geoutilleerde testotheek aanwezig die voorzien is van testmaterialen die gebruikt worden in de praktijk van klinisch-psychologische diagnostiek, waaronder neuropsychologische diagnostiek, beroepskeuze- en personeelsonderzoek. De collectie is groot en bestaat uit 1000 verschillende tests en naslagwerken en is ter plaatse te raadplegen via een geautomatiseerde catalogus. De testotheek biedt voor een aantal vaardigheidscursussen ondersteuning, bijvoorbeeld voor de cursus Klinische psychodiagnostiek in het derde bachelorjaar. Ook zijn in de testotheek dertig werkplekken beschikbaar. Studenten van de medezeggenschapsorganen beschikken over een eigen ruimte waarin zij kunnen vergaderen en een archief kunnen aanleggen. De algemene studievereniging (de Psychologenbond) en alle studieverenigingen die verbonden zijn aan een afstudeerrichting, hebben eveneens de beschikking over een eigen secretariaatsruimte in het Spinozagebouw. Voor een aantal practica en voor het onderzoek in de afstudeerfase maken studenten gebruik van diverse laboratoria. Dit is vooral relevant voor studenten Biologische en Cognitieve Psychologie. Zij kunnen gebruikmaken van geavanceerde apparatuur en laboratoriumruimten. Voor neuroimaging onderzoek kunnen zij ook gebruikmaken van de faciliteiten van het F.C. Donders Centre for Cognitive Neuroimaging. Studenten in andere afstudeerrichtingen kunnen gebruikmaken van experimenteerruimten en het in 005 geopende BSI-lab. Eveneens kunnen studenten gebruikmaken van het Ambulatorium van het Academisch Centrum Sociale Wetenschappen. De opleidingen maken gebruik van Blackboard als digitale leeromgeving. Voor iedere cursus wordt standaard een cursusomgeving aangemaakt, waarin de cursusinformatie uit de studiegids en de actuele roosterinformatie te vinden zijn. De faculteit heeft een professionaliseringsproject uitgevoerd om alle stafleden de noodzakelijke ICT-basisvaardigheden te verschaffen en hen te leren werken met Blackboard. Volgens de zelfstudie wordt Blackboard bij ongeveer 80% van de cursussen actief ingezet. De opleiding onderzoekt verder de mogelijkheden voor het podcasten van colleges. Oordeel Uit de rondleiding langs onder meer de onderwijsruimten, de bibliotheek, de laboratoria, en de faciliteiten voor de studieverenigingen, heeft de commissie een positieve indruk van de onderwijsfaciliteiten gekregen. Zij stelt vast dat de onderwijsvoorzieningen met de revitalisering van het Spinozagebouw aanzienlijk zijn verbeterd ten opzichte van de vorige visitatie. Van het sick building--syndroom is geen sprake meer. Ondanks het feit dat er ten aanzien van een aantal onderwijsruimten nog verbeteringen mogelijk zijn, vindt de commissie de voorzieningen goed toereikend om het onderwijs te realiseren. Er zijn voldoende grote zalen voor hoorcolleges
beschikbaar. Voor uitvoering kleinschalige werkgroepen en practica kunnen de opleidingen gebruikmaken van goed toegeruste ruimten in het Spinozagebouw en verder op de campus. De commissie heeft gehoord dat de opleidingen in beraad zijn voor mogelijke uitbreiding van kleine onderwijsruimten. De commissie is van oordeel dat er voldoende studiewerkplekken en pcs beschikbaar zijn. Verder vindt de commissie dat de opleidingen over een goede bibliotheek en uitstekende testotheek beschikken. Studenten kunnen voor onderzoeksactiviteiten adequaat gebruikmaken van laboratoria. Ook de beschikbaarheid van het Ambulatorium voor onderwijsgerelateerde activiteiten vindt de commissie goed. De commissie waardeert het bijzonder dat de opleidingen zeer open en toegankelijke ruimten beschikbaar hebben gesteld voor studieverenigingen. De commissie concludeert dat de opleidingen goed aan de criteria voor dit facet voldoen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
Voor de bacheloren masteropleiding geldt, aldus de zelfstudie, dat alle studieresultaten worden geregistreerd in ISIS. Dit is een elektronisch studievoortgangssysteem waarin studenten online hun eigen resultaten kunnen raadplegen en uitprinten. Zij krijgen n keer per jaar een overzicht toegestuurd. Bachelor Vr aanvang van de bacheloropleiding is er een introductieperiode van anderhalve week, waarin studenten kennismaken met de universiteit, de opleiding en de stad. De eerstejaars worden opgevangen in mentorgroepen. Tijdens de introductie worden studenten genformeerd over de taken van het onderwijsinstituut en het aanbod van studiebegeleiding. In het eerste jaar krijgen de studenten twee keer een studieadvies: in januari een tussentijds advies en aan het eind van het jaar een dringend (niet bindend) advies. Als de student aan het einde van het jaar minder dan 50% van de studiepunten heeft gehaald, krijgt deze een negatief advies. Studenten wordt na het tussentijdsadvies en het eindadvies de mogelijkheid geboden een afspraak te maken met een studieadviseur. De opleiding ervaart dit als zeer zinvol om tijdig bij te sturen. In het tweede jaar worden studenten nog niet systematisch genformeerd over hun studievoortgang. Met de investeringsgelden (zie ..) wil de opleiding een monitoringsysteem voor het tweede jaar ontwikkelen. In het derde jaar van de bacheloropleiding wordt het toezicht op de studievoortgang uitgevoerd door een staflid van de afstudeerrichting. Dit gebeurt volgens de zelfstudie niet bij alle afstudeerrichtingen op systematische wijze. De opleiding meldt dat een actieplan voor monitoring in het derde jaar gereed is en in het voorjaar van 006 wordt besproken in de opleidingscommissie. Studenten van de bacheloropleiding kunnen bij problemen of vragen altijd terecht bij een van de twee studieadviseurs. Zij hebben een inloop- en afsprakenspreekuur en kunnen doorverwijzen naar universitaire diensten zoals de studentendecanen en studentenpsychologen. Ten behoeve van de keuze van de afstudeerrichting organiseert de opleiding van januari tot juli een serie voorlichtingsbijeenkomsten. Deze reeks begint met een algemene voorlichting
over de inrichting van het derde jaar en van de masteropleiding. Ook wordt hierbij voorlichting gegeven over de postdoctorale gezondheidszorgopleidingen en komt een orintatie op de arbeidsmarkt aan bod. Daarna hebben alle afstudeerrichtingen een middag tot hun beschikking om informatie over hun programma en arbeidsmarktperspectieven te geven. In het voorjaar van 006 wordt op de RU voor het eerst een universitaire masterdag georganiseerd. Master In de masteropleiding is de studieadviseur het eerste aanspreekpunt voor studenten wanneer er problemen of vragen zijn. Bij problemen die rechtstreeks te maken hebben met de afstudeerrichting, kunnen studenten terecht bij de cordinator van het afstudeerprogramma. De meeste afstudeerrichtingen hebben verder een stageen/of scriptiecordinator. Deze geeft studenten informatie over stage(plaatsen) en scriptie en bemiddelt bij het vinden van een begeleider. Voor stage en scriptie hebben studenten een individuele begeleider, die ook de voortgang bewaakt. Bachelor en Master De studiegids geeft informatie over de voorzieningen, regelingen en programmas. Studenten kunnen bij het onderwijsdienstverleningscentrum (ODC) de meest recente roosters ophalen. Vanaf het studiejaar 006-007 is uitsluitend een digitale versie van de studiegids beschikbaar, omdat studenten volgens de opleiding de voorkeur hebben voor een digitale uitgave. Verder kunnen studenten individueel informatie over de opleiding krijgen via de studieadviseurs en de balie van het ODC. Het ODC geeft informatie over onder andere colleges en tentamens, KISS, vrijstellingen en afstuderen. Ook is het informatiepunt internationalisering ondergebracht in het ODC. De opleiding geeft aan dat zij naar aanleiding van een discussienota van de facultaire studentenraad de informatievoorziening aan studenten heeft verbeterd. In de nota stonden de aanbevelingen om informatieborden per studierichting te creren en meer informatie te verspreiden via de mail en het web. In lijn hiermee wordt bij de informatievoorziening aan studenten steeds internet gebruikt. Alle studenten beschikken over een eigen e-mailadres en een toegang tot KISS. Via KISS kunnen zij zich inschrijven voor cursussen en tentamens en eigen resultaten raadplegen. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen een adequaat systeem hanteren voor studievoortgangsregistratie (ISIS). Studenten kunnen digitaal 4 uur per dag hun studievoortgang inzien via het systeem KISS. Jaarlijks worden studenten vanuit de opleiding genformeerd over hun studievoortgang. In het eerste bachelorjaar ontvangen studenten feedback op hun studievoortgang via de twee studieadviezen. De commissie is van mening dat de bacheloropleiding opvallend goede voorlichting biedt over de afstudeerrichting in het derde jaar en de aansluitende masteropleiding. In de laatste twee jaar van de bacheloropleiding en gedurende de masteropleiding, wordt het initiatief voor meer actieve studiebegeleiding bij de student gelegd. Hij of zij kan voor vragen of problemen terecht bij de studieadviseur of het onderwijsdienstverleningscentrum. De commissie vindt de voorlichting en voorzieningen die vanuit het onderwijsdienstverleningscentrum aan studenten worden geboden goed centraal geregeld. De commissie beoordeelt het positief dat voor de studiebegeleiding in de nabije toekomst extra middelen worden genvesteerd. De commissie concludeert dat de studiebegeleiding en informatievoorziening adequaat zijn ingericht met het oog op studievoortgang. De opleiding komt naar het oordeel van de commissie tegemoet aan de wensen van de studenten om meer informatie digitaal te verschaffen.
147
3.2.5. Internekwaliteitszorg De opleiding heeft eind jaren negentig een plan voor periodieke kwaliteitszorg ontwikkeld. Vanwege veranderende eisen aan de kwaliteitzorg met het systeem van accreditatie en enkele problemen rondom implementatie van dit plan, heeft het onderwijsinstituut een medewerker aangetrokken om een nieuw kwaliteitszorgplan op te stellen. Dit plan zal in lijn zijn met de nieuwe richtlijnen van het College van Bestuur van de RU, zoals die in 005 in het Handboek Kwaliteitszorg Onderwijs Radboud Universiteit Nijmegen gepubliceerd zijn. De implementatie van het nieuwe kwaliteitszorgplan start in het studiejaar 006-007. Speciale aandachtspunten vanuit de opleiding Psychologie hierbij zijn: de rol van het management in het kwaliteitszorgproces en het waarborgen van het eindniveau van de bachelor; de inzet van een instrument voor de evaluatie van het SAO-onderwijs.
Bachelor In het eerste en tweede jaar van de bacheloropleiding worden, zoals in de zelfstudie staat beschreven, cursussen periodiek gevalueerd via de standaardevaluatieprocedure die is opgesteld na invoering van het SAO-systeem. In de eerste jaren na de invoering van het SAOonderwijs zijn alle cursussen systematisch gevalueerd. Dit bleek op den duur te weinig nieuwe informatie op te leveren. Nu worden de cursussen gevalueerd wanneer daar een specifieke aanleiding voor is. Wel wordt iedere cursus standaard n keer in de vijf jaar gevalueerd en worden de kernthemacursussen ieder jaar of om het jaar gevalueerd. De evaluatie bestaat uit een standaardvragenlijst en een panelgesprek met een groep studenten en de docent(en). De afstudeerrichtingen in het derde bachelorjaar voeren zelfstandig de evaluatie van het onderwijsproces uit en rapporteren hierover aan de onderwijsdirecteur. Zij maken hierbij, aldus de zelfstudie, gebruik van vragenlijsten (bijvoorbeeld Arbeids- en Organisatiepsychologie, Sociale Psychologie) en van panelgesprekken met docenten en studenten (bijvoorbeeld Cognitieve Psychologie en Ontwikkelingspsychologie). In sommige afstudeerrichtingen zijn de studieverenigingen actief bij de evaluatie betrokken, bijvoorbeeld Homunculus bij Neuro- en Revalidatiepsychologie, In Vivo bij Cultuur- en Persoonlijkheidspsychologie. De onderwijsdirecteur bespreekt deze onderwijsevaluaties jaarlijks met de afstudeerrichtingen in een zogeheten controlegesprek.
148
Evaluatie van het bachelorprogramma in zijn geheel vindt plaats: via het docentenoverleg van het eerste bachelorjaar; in de jaarlijkse controlegesprekken met de afstudeerrichtingen; in de evaluatie van het bachelorwerkstuk via standaardvragenlijst voor studenten en docenten; aan het einde van de opleiding: hiervoor is een exitenqute in ontwikkeling.
Master Evenals in de afstudeerrichting van de bacheloropleiding, voeren de afstudeerrichtingen in de masteropleiding zelfstandig de monitoring van het onderwijsproces uit en rapporteren hierover aan de onderwijsdirecteur. Bij de mastercursus van de afstudeerrichting worden afhankelijk van de richting vragenlijsten afgenomen en/of panelgesprekken gehouden. De cursus Toegepaste onderzoeksmethoden valt onder het standaardevaluatieprotocol, zoals dat is beschreven bij de bacheloropleiding. Voor de evaluatie van de stages gebruiken de afstudeerrichtingen Klinische Psychologie, Arbeids- en Organisatiepsychologie en Ontwikkelingspsychologie schriftelijke vragenlijsten. Bij Neuro- en Revalidatiepsychologie is de evaluatie onderdeel van het stagerapport. Interne stages worden informeel gevalueerd in het contact tussen student en stagebegeleider. De scripties worden bij de afstudeerrichtingen Arbeids- en Organisatiepsychologie en Ontwikkelingspsychologie via vragenlijsten gevalueerd. Bij Klinische Psychologie werd de scriptie ook via vragenlijsten gevalueerd, echter met weinig respons. Men buigt zich hier over een andere manier van evalueren. Voor de monitoring van het masterprogramma in zijn geheel ontwikkelt de opleiding een exitenqute, waarin ook aan de onderdelen stage en scriptie expliciet aandacht zal worden besteed. Bachelor en Master Op facultair en universitair niveau worden regelmatig aanvullende kwaliteitsonderzoeken uitgevoerd. Jaarlijks wordt universiteitsbreed een tevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Eveneens wordt jaarlijks een alumnionderzoek gehouden onder recent afgestudeerden. De faculteit heeft in 003 een onderzoek uitgevoerd naar loopbanen van alumni en in 004 naar studie-uitval. Deze onderzoeken voert zij eens in de zes jaar uit. De opleidingen brengen tot slot elk jaar een opleidingsjaarverslag uit. Hierin worden onder meer beschikbare resultaten van de onderwijsevaluaties samengevat en wordt er teruggeblikt op het gevoerde onderwijsbeleid. Dit opleidingsjaarverslag speelt een belangrijke rol in de jaarlijkse wederzijdse afspraken tussen het onderwijsinstituut en de faculteit, vastgelegd in zogeheten managementcontracten. Deze managementcontracten vormen de basis voor de halfjaarlijkse controlegesprekken tussen enerzijds faculteit en college van bestuur en anderzijds de faculteit en de onderwijsdirecteuren. De opleidingen hebben streefdoelen voor de kwaliteit van het onderwijs opgesteld. Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat bij evaluaties op een vijfpuntsschaal, minstens een gemiddeld oordeel tussen de 3 en 4 verwacht wordt. Een score van lager dan 3 wordt opgevat als een negatief resultaat en is aanleiding tot een verbeteractie. De streefdoelen voor de controlegesprekken zijn kwalitatief van aard. Oordeel De commissie stelt vast dat voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding en voor de cursussen in de masteropleiding systematische periodieke evaluatie volgens het standaardevaluatieprocotol van de RU plaatsvindt. Zij beoordeelt dit positief. Ten aanzien van de evaluatie in de afstudeerrichtingen stelt de commissie vast dat de systematische evaluatie nog te veel sectieQANU / Psychologie / RU 149
afhankelijk plaatsvindt. Bij sommige afstudeerrichtingen is dit heel goed geregeld en bij andere nog wat minder. De commissie is van mening dat de afstudeerrichtingen op dit punt veel van elkaar kunnen leren. De commissie stelt verder vast dat de opleidingen toetsbare streefdoelen hebben gesteld voor de cursusevaluaties en daarmee voor de kwaliteit van het onderwijs. Zij is dan ook van mening dat de opleidingen voldoen aan de criteria voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Alle uitkomsten van de onderwijsevaluaties die bij F17 zijn beschreven worden, aldus de zelfstudie, besproken in de opleidingscommissie. De opleidingscommissie adviseert de onderwijsdirecteur gevraagd en ongevraagd over eventuele maatregelen. De bacheloren masteropleiding kennen elk een eigen pleidingscommissie. Ook de facultaire studentraad geeft advies over mogelijke verbetering in het onderwijs, bijvoorbeeld rondom docentenprofessionalisering of studiebegeleiding. Bij gebleken tekorten op basis van de evaluaties of adviezen is de procedure als volgt. De onderwijsdirecteur houdt een gesprek met de betrokken docent(en), waarin mogelijke verbeteringen besproken worden. Bij een programmaevaluatie stelt de onderwijsdirecteur het punt aan de orde in het desbetreffende werkverband. In de masterfase worden de resultaten van evaluaties besproken in het docentenoverleg van de afstudeerrichtingen. De opleidingscommissie ziet erop toe of de verbetermaatregelen tot het gewenste resultaat leiden en onderneemt indien nodig actie. In de zelfstudie geeft de opleiding een aantal voorbeelden van veranderingen die op basis van evaluaties tot stand zijn gekomen. Een voorbeeld vormt de cursus Ethiek in de bacheloropleiding. Studenten uitten verschillende klachten over de vorm en de inhoud van de cursus, zoals onvoldoende inhoudelijke aansluiting bij psychologie en de matige didactische kwaliteiten van de docenten. Na intensief overleg met de faculteit Filosofie (die deze cursus verzorgt) zijn aantoonbare verbeteringen doorgevoerd. De opleiding geeft aan dat de cursus op dit moment positief wordt beoordeeld en er geen klachten meer zijn. Een voorbeeld uit de masterfase betreft de cursus Toegepaste onderzoeksmethoden. Deze werd in september 005 voor het eerst gegeven, waarbij studenten en docenten een aantal logistieke en procedurele problemen constateerden. Hiervoor zijn diverse maatregelen genomen, zoals een procedure voor de toelating en het verplaatsen van hoorcolleges naar de vrijdag in verband met stageen andere verplichtingen. Bij het programma (zie .) werd eerder aangegeven dat een task force is ingesteld om een nieuw studieprogramma op te stellen. Hierbij worden de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie meegenomen. De vorige visitatiecommissie sprak bijvoorbeeld van een ongewenst zendtijdmodel in de propedeuse zonder een gentegreerde inleiding op de academische psychologie. In de uitgangspunten voor de nieuwe opleidingen wordt dit model verlaten door aan het begin van de studie een algemene inleiding in de psychologie te programmeren. Ook wordt bijvoorbeeld de autonomie van de secties doorbroken door de afstudeerrichtingen onder te brengen in vier domeinen. Met behulp van de intensiveringsgelden en in de nieuwe opzet zullen ook de discrepantie tussen geprogrammeerde en gerealiseerde studielast worden aange150 QANU / Psychologie / RU
pakt door meer contacturen, meer feedback en strengere toetsing. Eveneens zal de instroom aan het begin van het eerste jaar gescreend worden op de vereiste vaardigheden en waar nodig bijgeschoold in een tutorsysteem en/of een practicum academische vaardigheden. De opleiding geeft in de zelfstudie een uitgebreide beschrijving van de maatregelen die naar aanleiding van de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie zijn uitgevoerd, deze betreffen bijvoorbeeld verbetering van de ICT-voorzieningen, de zalen voor werkcolleges, de capaciteit voor studiebegeleiding, een aantal inhoudelijke aanpassingen in het curriculum en de realisatie van een meer slagvaardige organisatie. Oordeel De commissie stelt vast dat er in de periode na de vorige visitatiecommissie en naar aanleiding van de invoering van de bacheloren masterstructuur veel op gang is gekomen. De opleiding heeft diverse verbetermaatregelen uitgevoerd en is voornemens met de beschikbare investeringsmiddelen deze verder uit te breiden. De commissie waardeert dit positief. Zij is ook van mening dat het systeem van interne kwaliteitszorg adequaat is opgezet om tekortkomingen te constateren en concrete maatregelen te formuleren. De commissie vindt het positief dat de opleidingscommissie en ook de facultaire studentenraad hierbij een actieve rol spelen. De eindverantwoordelijkheid voor het treffen van maatregelen is helder bij de onderwijsdirecteur belegd. De commissie concludeert hiermee dat de opleidingen voldoen aan de criteria voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Beide opleidingen kennen een opleidingscommissie, via welke studenten en docenten betrokken zijn bij de kwaliteitszorg. In elke opleidingscommissie hebben drie docentleden en drie studentleden zitting. De beide opleidingscommissies hebben een gemeenschappelijke voorzitter en vergaderen maandelijks. De opleidingscommissies hebben een adviserende taak naar de directeur van het onderwijsinstituut, die verantwoordelijk is voor de evaluaties en daaruit voortvloeiende acties. In de opleidingscommissies worden de onderwijsevaluaties en het conceptopleidingsjaarverslag gevolgd en besproken. De studenten in de opleidingscommissie hebben een eigen Blackboard community en e-mailadres. Hierop kunnen andere studenten vragen en opmerkingen plaatsen. Er blijkt veel gebruik van te worden gemaakt. Studenten zijn verder via de schriftelijke evaluaties en panelgesprekken betrokken bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. En er is actieve facultaire studentenraad die zich ook richt op het formuleren van verbetervoorstellen voor het onderwijs, evenals de studieverenigingen van de diverse afstudeerrichtingen. Docenten, zijn naast hun inbreng in de opleidingscommissies, betrokken bij de interne kwaliteitszorg via docentenoverleg waar resultaten van evaluaties en knelpunten in het onderwijs worden besproken. Voor de evaluatie van het bachelorwerkstuk wordt een docentvragenlijst gebruikt. De opleiding geeft aan dat in het nieuwe plan voor kwaliteitszorg, ook teacher reports opgenomen worden waarin docenten hun visie op het verloop van de cursus geven.
151
Alumni worden via het jaarlijkse universitaire alumnionderzoek betrokken bij de kwaliteitszorg. De faculteit heeft in 003 daarnaast een loopbaanonderzoek onder afgestudeerden in de periode 1985-000 afgenomen. Verder onderhoudt de opleiding contacten met alumni via de renistenkring Psychologie en via eigen netwerken van een aantal afstudeerrichtingen. Eenmaal per jaar wordt er een alumnidag georganiseerd. In de masteropleiding hebben een aantal afstudeerrichtingen via stageplaatsen contact met alumni en verkrijgen zo ook feedback op het opleidingsprogramma. Voor de kwaliteitszorg in de bacheloropleiding zijn er geen structurele contacten met het afnemend beroepenveld. Wat betreft de masteropleiding zijn er contacten met het beroepenveld via de stagecontacten. Langs deze weg verkrijgt de opleiding, aldus de zelfstudie, informatie over de kwaliteit van de stagiaires en feedback van afgestudeerden die in de stageplaats een arbeidsplaats hebben gevonden Een aantal docenten is ook zelf werkzaam in de praktijk en op die manier op de hoogte van de eisen vanuit de beroepspraktijk. Oordeel De commissie heeft gesproken met een afvaardiging van de studenten docentleden uit de opleidingscommissie. Zij is van oordeel dat de opleidingscommissie adequaat functioneert. Vooral de studenteninspraak is naar het oordeel van de commissie goed geregeld. Studentleden worden, naar eigen zeggen, zeer serieus betrokken bij de kwaliteitszorg en noemen een aantal positieve ervaringen met verbeteringen die zijn getroffen naar aanleiding van signalen van de opleidingscommissie. Alumni worden naar het oordeel van de commissie toereikend via diverse formele en informele contacten betrokken bij de kwaliteitszorg, bijvoorbeeld via de jaarlijkse alumnimonitor, de alumnivereniging en via stagecontacten. De commissie stelt vast dat het beroepenveld minder structureel is betrokken bij de kwaliteitszorg. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
3.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. Bachelor De opleiding geeft aan dat de bacheloropleiding is opgezet als een doorstroomfase naar aansluitende masteropleidingen. De opleiding toetst in het bachelorwerkstuk de eindkwalificaties van de bacheloropleiding.
De opleiding heeft een evaluatie uitgevoerd ten aanzien van de bachelorwerkstukken. In deze evaluatie geven studenten en docenten aan dat beoogde leereffecten van het bachelorwerkstuk gerealiseerd zijn. Alle afstudeerrichtingen zijn tevreden over de kwaliteit en het niveau van de geschreven bachelorwerkstukken en achten het een goede voorbereiding op de masterthesis. Wel blijkt dat de voorlichting naar studenten toe en de individuele begeleiding verbeterd kunnen worden. Afstudeerrichtingen hebben, aldus de zelfstudie, de ervaring dat de bacheloropleiding studenten ook adequaat voorbereidt op de stage in de master. Master De zelfstudie geeft aan dat alle afstudeerrichtingen op grond van hun contacten met afgestudeerden, stageplaatsen en werkgevers tevreden zijn over de kwaliteit van hun afgestudeerden. Volgens de opleiding zijn Nijmeegse afgestudeerden gewild om hun onderzoeksvaardigheden, maar ook om hun praktische vaardigheden. Afgestudeerden in de Klinische, Ontwikkelings, Neuro- en Revalidatiepsychologie en Psychogerontologie kunnen op grond van hun masteropleiding instromen in de GZ-opleiding en komen als zij een diagnostische stage hebben gelopen, in aanmerking voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP. In het onderzoek Loopbanen alumni faculteit sociale wetenschappen (IOWO, 003) zijn de loopbaangegevens van afgestudeerde psychologen in de periode 1985-000 geanalyseerd. Hieruit blijkt dat op het moment van afstuderen 43% een betaalde baan heeft, en binnen een jaar na afstuderen 89%. In totaal heeft 94% van de respondenten een betaalde baan. Van de respondenten werkt 71% in de eerste baan na het afstuderen op wo-niveau. Bij de derde baan is dit percentage opgelopen tot 85%. Oordeel Om het niveau van de afgestudeerden te beoordelen, heeft de commissie 6 bachelorwerkstukken en elf doctoraalscripties van de verschillende afstudeerrichtingen geselecteerd en bestudeerd. Dit betrof een aantal hoog, gemiddeld en laag beoordeelde werken. Gezien het feit dat de masteropleiding in het studiejaar 005-006 gestart is, waren ten tijde van het bezoek (mei 006) nog geen masterscripties afgerond. De commissie is van oordeel dat de afstudeerwerken die zij heeft bestudeerd alle van voldoende niveau zijn. Enkele werkstukken heeft de commissie hoger dan de opleiding beoordeeld. Het merendeel becijferde de commissie iets lager dan de opleiding deed. Het viel de commissie op dat de studenten goed op de hoogte zijn van recente literatuur. Twee keer heeft de commissie een scriptie gelezen die zonder meer aangeboden kan worden als artikel voor een wetenschappelijk tijdschrift. Zij vindt dit positief. Bij enkele scripties viel het de commissie op dat de integratie van de literatuur niet zo goed heeft plaatsgevonden of dat methodologische randvoorwaarden niet optimaal zijn ingevuld, bijvoorbeeld door conclusies te trekken op basis van te kleine steekproeven. Desalniettemin is de commissie van oordeel dat de studenten in de bachelorwerkstukken adequaat demonstreren dat de beoogde eindkwalificaties worden behaald. Op basis van het toereikende niveau van de doctoraalscripties, verwacht de commissie dat ook het eindniveau van de masteropleiding voldoende zal zijn. De commissie waardeert het verder positief dat voor alle masterscripties een tweede beoordelaar is aangewezen. Hiermee, en met de uitgewerkte beoordelingscriteria in het scriptiereglement, wordt de consistentie in de beoordeling voldoende bewaakt. Een kritische kanttekening plaatst de commissie bij het feit dat afgestudeerden in de Arbeids- en Organisatiepsychologie op grond van hun masteropleiding niet in aanmerking komen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP.
153
Tot slot merkt de commissie op dat ook uit het alumnionderzoek blijkt dat het niveau en de orintatie van de afgestudeerde voldoende is: afgestudeerden vinden vlot een baan op academisch niveau. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Streefcijfers De bacheloren masteropleiding hanteren streefcijfers die zijn opgesteld door de Faculteit Sociale Wetenschappen. Voor de bacheloropleiding geldt dat het propedeuserendement na twee jaar 75% dient te bedragen. Van de studenten die in het bezit zijn van een propedeutisch getuigschrift, dient 85% de doctoraalbul/het bachelordiploma te behalen. Voor de masteropleiding geldt een streefcijfer voor het studierendement van 85%. In de zelfstudie geven de opleidingen een overzicht van de propedeuse- en postpropedeuserendementen van de oude doctoraalopleiding en van het eerste cohort van de bacheloropleiding. De overzichten zijn gebaseerd op de KUO-cijfers en aangevuld met cijfers uit de eigen administratie. Aangezien de eerste lichting masterstudenten in 005-006 is begonnen, waren ten tijde van het visitatiebezoek nog geen masterrendementen beschikbaar. Uit de overzichten blijkt dat het gemiddelde propedeuserendement na twee jaar voor de gehele instroom (van 1996 t/m 003) 71% bedraagt. Het streefcijfer van 75% wordt dus niet gehaald. Het gemiddelde propedeuserendement van de vwoers na twee jaar bedraagt 77% en voldoet wel aan het streefpercentage van 75%. Landelijk bedraagt het gemiddelde propedeuserendement van vwoers na twee jaar 61%. De RU zit hier ruim boven. Het postpropedeuserendement van de ongedeelde opleiding bedraagt na acht jaar 70%. Dit is nagenoeg gelijk aan het landelijk gemiddelde. De opleiding zet in een analyse uiteen dat het postpropedeuserendement inclusief omzwaaiers (studenten die na de propedeuse aan een andere opleiding afstuderen) in Nijmegen hoger ligt (80%) dan het landelijk gemiddelde (75%). Verder blijkt uit de analyse dat waar het propedeuserendement van vwo-instromers en overige instromers aan de RU nog verschilde, het postpropedeuserendement voor deze groepen gelijk is. De opleiding concludeert op basis hiervan dat de propedeuse de gewenste selecterende functie vervult. Na de propedeuse heeft vooropleiding geen invloed meer op studiesucces. Uit de rendementsgegevens van de eerste bachelorcohort(en) blijkt dat het propedeuserendement na een jaar van het eerste cohort 49%, van het tweede cohort 40% en van het derde cohort 39% betrof. Na twee jaar had gemiddeld 76% de propedeuse behaald. Dit is in overeenstemming met het streefcijfer van 75%. Het postpropedeuserendement van het eerste cohort betrof na drie jaar 4%. Dit is hoger dan het oude doctoraalrendement na vier jaar. Oordeel De commissie beoordeelt het positief dat rendementen de nadrukkelijke aandacht hebben van de opleidingen. De commissie stelt vast dat de opleidingen realistische streefcijfers hebben
opgesteld. Voor de bacheloropleiding wordt het facultaire streefcijfer van een propedeuserendement van 75% na twee jaar gehaald. In vergelijking met de overige psychologieopleidingen in Nederland is het propedeuserendement in Nijmegen hoog. Van de eerste lichting, gestart in 00, heeft 4% in drie jaar de bacheloropleiding gehaald. Hiervoor zijn nog geen streefcijfers door de opleiding opgesteld. Wat betreft de masteropleiding kan de commissie nog geen uitspraken doen over het gerealiseerde studierendement, gezien de recente start in 005. De commissie raadt de opleiding aan onnodige vertraging door uitloop van scripties of stages (zie F7) tegen te gaan. De commissie verwacht dat het masterrendement dan beter zal zijn dan de oude doctoraalrendementen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
155
SamenvattingoordelenRadboudUniversiteitNijmegen BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
156
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
157
158
4.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderGedrags-enMaatschappijwetenschappen aandeRijksuniversiteitGroningen
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd en deeltijd Groningen 31 december 007
De voltijd- en deeltijdvariant van de bacheloropleiding zijn in principe gelijk: studenten in de deeltijdvariant hebben alleen een langere periode de tijd om de vakken van de opleiding te volgen. De oordelen die de commissie geeft, gelden zowel voor de voltijd- als deelvariant van de bacheloropleiding. Indien de deeltijd- en voltijdvariant van elkaar verschillen, zal dit bij de betreffende facetten worden vermeld. Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Groningen 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 9 en 10 november 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. M.Ph. Born, lid; prof. dr. W. Everaerd, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; prof. dr. M. van Vugt, lid; V.M. de Vries BSc, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
4.0.
De bacheloren masteropleiding Psychologie worden aangeboden binnen de Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (GMW) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).
QANU / Psychologie / RUG 159
De faculteit kent vier afdelingen, te weten Psychologie, Sociologie, Pedagogische Wetenschappen en Kunstmatige Intelligentie. Het faculteitsbestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor het onderwijs en onderzoek binnen de afdelingen. De afdeling Psychologie kent een directie die verantwoordelijk is voor de organisatie en realisatie van het onderwijs en het onderzoek. Deze directie bestaat uit de opleidingsdirecteur, de onderzoeksdirecteur en een secretaris. Hierbinnen is de opleidingsdirecteur specifiek verantwoordelijk voor het opstellen en de realisatie van de onderwijsprogrammas van de opleidingen. Het onderzoek van de afdeling Psychologie is ondergebracht in het Heymans Instituut en valt onder de specifieke verantwoordelijkheid van de onderzoeksdirecteur. De opleidingsdirecteur wordt voor het opstellen en realiseren van de onderwijsprogrammas bijgestaan door het managementteam, een programmacommissie van de bacheloropleiding, een programmacommissie van de masteropleiding, een bachelorraad, een masterraad en de opleidingscommissie. De afdeling Psychologie kent voor elke opleiding een aparte examencommissie. Het managementteam is verantwoordelijk voor de organisatie van de bacheloren masteropleiding en bestaat uit de opleidingsdirecteur, de voorzitters van de examencommissies, de cordinator van de bacheloropleiding en het hoofd onderwijsbureau. De programmacommissie voor de bacheloropleiding is inhoudelijk verantwoordelijk voor het vaststellen van de eindkwalificaties van de opleiding en van onderscheiden fasen van de opleiding en voor de inrichting van het programma overeenkomstig de eindkwalificaties. Deze commissie bestaat uit de gewoon hoogleraren Psychologie die als leerstoelgroephouder betrokken zijn bij het bacheloronderwijs. De opleidingsdirecteur en cordinator bacheloropleiding zijn adviserend lid. Hetzelfde geldt voor de programmacommissie van de masteropleiding. De bachelorraad adviseert de opleidingsdirecteur over de uitvoering van het onderwijsprogramma en bestaat uit de bachelorcordinator, de jaarcordinatoren en de vaardigheidscordinatoren. De bachelorraad wordt voorgezeten door de bachelorcordinator. De opleidingsdirecteur, een studieadviseur, en de voorzitter van de examencommissie zijn adviserend lid. De masterraad bestaat uit de programmacordinatoren van de masteropleiding en wordt voorgezeten door de opleidingsdirecteur. De masterraad adviseert de opleidingdirecteur over de uitvoering van het masterprogramma. Het hoofd onderwijsbureau, een studieadviseur en de voorzitter van de examencommissie zijn adviserend lid van de masterraad. De opleidingscommissie adviseert de opleidingsdirecteur over onderwijszaken en in ieder geval over de onderwijsen examenregelingen en de kwaliteitszorg. De afdeling psychologie kent vier basiseenheden, te weten Differentile Psychologie, Methodologie en Geschiedenis (DPMG); Experimentele en Arbeidspsychologie (E&A); Klinische en Ontwikkelingspsychologie (K&O), en Sociale en Organisatiepsychologie (S&O). De basiseenheid Klinische en Ontwikkelingspsychologie bestaat uit vier leerstoelgroepen, te weten Klinische Psychologie en Psychotherapie, Ontwikkelingspsychologie, Biopsychologie van de Levensfasen, en Experimentele Psychopathologie. De andere drie basiseenheden bestaan uit drie leerstoelgroepen. Voor E&A zijn dit de leerstoelgroepen Functieleer en Fysiologische Psychologie, Beleid en Ontwerp, en Toegepaste Verrichtingenleer en Ergonomie. Voor S&O zijn dit de leerstoelgroepen Sociale Psychologie, Organisatiepsychologie, en Cognitieve Sociale Psychologie. En voor DPMG zijn dit de leerstoelgroepen Differentile Psychologie, Methoden en Technieken van Gegevensverwerking en Theorie en Geschiedenis van de Psychologie.
160
QANU / Psychologie / RUG
4.1.
Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloropleiding is in september 00 van start gegaan en de masteropleiding in september 004. De ongedeelde voltijdopleiding zal op 1 september 007 worden beindigd en de ongedeelde deeltijdopleiding op 1 september 010. De afbouw is in de OER 00-003 vastgelegd. Van de ongedeelde voltijdopleiding werden de eerstejaarsvakken tot september 003 aangeboden. De algemeen verplichte doctoraalvakken en tweedejaars keuzevakken werden tot september 004, en de verplichte doctoraalvakken tot september 005 aangeboden. Voor de deeltijdopleiding geldt dat eerstejaarsvakken tot september 004, de vakken uit het algemeen doctoraal tot september 006, het verplichte programma en het leeronderzoek tot september 008 en de stage, scriptie en afstudeerproject tot september 010 kunnen worden afgerond. De opleiding heeft alle studenten per brief en via voorlichtingsbijeenkomsten, de website en in studiegidsen genformeerd over de afbouw van de ongedeelde opleiding en de overstapmogelijkheden naar de bachelor-masterstructuur. Uit een enqute blijkt dat 61% van de studenten niet tevreden was over de voorlichting. De opleiding schrijft dit toe aan de complexiteit van de regeling en de grote verschillen in structuur van de ongedeelde en de bacheloropleiding. Studenten van de ongedeelde opleiding konden vanaf de start van de bacheloren masteropleiding volgens de opleiding zonder noemenswaardige studievertraging overstappen naar de bacheloropleiding en later ook de masteropleiding. Via een overstapregeling worden de studieonderdelen van de ongedeelde opleiding gewaardeerd als vrijstelling voor onderdelen in de bacheloropleiding. Voltijdstudenten die in juli 00 hun propedeuse nog niet hadden behaald is expliciet de gelegenheid geboden over te stappen naar de bacheloropleiding. Studenten die in september 003 hun propedeuse nog niet hadden gehaald zijn uitgenodigd voor een studiegesprek. Zij konden de doctoraalopleiding niet meer afronden, maar wel overstappen naar de bacheloropleiding. Om de overstap te vereenvoudigen heeft de opleiding aanvullende literatuurtentamens georganiseerd indien de omvang van het onderdeel in de doctoraalopleiding verschilde van het overeenkomstige onderdeel in de bacheloropleiding. Specifiek voor de deeltijdopleiding geeft de opleiding aan dat het voor het relatief kleine aantal deeltijdstudenten mogelijk is een aangepast studieprogramma te bieden. De opleiding zal voor de beindiging van de ongedeelde voltijdopleiding in 007 met de dan studerende deeltijdstudenten een individueel studieplan opstellen. Per september 005 hebben in totaal 540 studenten van de overstapregeling gebruikgemaakt en stonden nog 86 voltijdstudenten en 41 deeltijdstudenten ingeschreven in de ongedeelde opleiding. Vanaf het studiejaar 004-005 konden gevorderde doctoraalstudenten overstappen naar de masteropleiding. De opleiding heeft deze overgangsregeling in de OER 004-005 van de masteropleiding opgenomen. In de zelfstudie meldt de opleiding dat hiervan nog geen gebruikgemaakt is. Uit een analyse van de opleiding blijkt dat het voor vrijwel alle studenten theoretisch nog mogelijk is de ongedeelde opleiding af te ronden. De opleiding verwacht dat ongeveer dertig studenten - gezien het behaalde aantal studiepunten realistisch gezien de doctoraalopleiding
161
niet voor de einddatum van de afbouw af zal ronden. Zij kunnen dan alsnog instappen in de bachelor- of masteropleiding. De commissie stelt vast dat de opleidingen de invoering van de bachelor-masterstructuur hebben aangegrepen om het programma van de bacheloren masteropleiding inhoudelijk sterk te herzien. Ze vindt de Groningse psychologieopleiding een mooi voorbeeld van een herziening van het curriculum volgens de bachelor-masterstructuur. De ongedeelde opleiding in afbouw is inhoudelijk niet veranderd. Gezien de verschillen tussen de ongedeelde en bacheloren masteropleiding kan de commissie zich voorstellen dat de afbouw lastiger was dan elders. Zij stelt vast dat de opleiding adequate informatie aan studenten heeft verschaft en de overgangsregelingen helder in de OER heeft opgenomen. Zij oordeelt dat de afbouw van de ongedeelde opleiding zonder problemen voor studenten is verlopen. 4.2. Hetbeoordelingskader
Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie de volgende doelstelling voor de bacheloropleiding: De bacheloropleiding Psychologie heeft tot doel de student voor te bereiden op de beroepsuitoefening als psycholoog en op de masteropleiding Psychologie. De opleiding beoogt de student brede kennis en elementaire vaardigheden bij te brengen op het gebied van de verschillende psychologische disciplines en de student academisch te vormen. De student leert de verworven kennis en vaardigheden toe te passen in onderzoek en daarvan verantwoord verslag te doen. De opleiding heeft deze doelstelling vertaald in doelstellingen per jaar en bijbehorende eindkwalificaties. Hieronder zijn de eindkwalificaties per jaar gegeven (bron: zelfstudie). De eindkwalificaties zijn geordend volgens vier hoofdlijnen: (1) kennis en inzicht, () attitudes, (3) vaardigheden, en (4) academische vaardigheden. Eindkwalificaties van het eerste jaar 1.1. De student die het eerste jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond, beschikt over kennis van en inzicht in de theorien en bevindingen van de gehele wetenschappelijke psychologie, de onderdelen van het vakgebied en hun onderlinge samenhang. De volgende onderdelen van de psychologie behoren tot de actieve kennis van de student: Geschiedenis van de psychologie; Overeenkomsten en verschillen tussen psychologische intuties en psychologie als wetenschap; Sociale psychologie; Crossculturele psychologie; Ontwikkelingspsychologie; Biopsychologie;
16
Differentile psychologie; Persoonlijkheidspsychologie; Methoden en statistische technieken. Bovendien beschikt de student over kennis van en inzicht in de belangrijkste werkvelden en werkzaamheden van een psycholoog. 1.. De student die het eerste jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond: heeft besef van ethische denken handelwijzen; heeft besef van de mogelijkheden en beperkingen van de wetenschap. 1.3. De student die het eerste jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond, kan: op professionele wijze een gesprek voeren/ interview houden; een trainingsmodule opzetten; een eenvoudig onderzoek opzetten, uitvoeren (dmv observaties of interviews) en daar van verslag doen; omgaan met het data-analyse programma SPSS. 1.4. De student die het eerste jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond kan: omgaan met de veelgebruikte ICT-applicaties in de opleiding; kritisch reflecteren op wetenschap en praktijk; zich zowel schriftelijk als mondeling goed uitdrukken; omgaan met wetenschappelijke informatie; opzoeken van relevante wetenschappelijke informatie (bibliotheekinstructie). Eindkwalificaties van het tweede jaar Naast het voldoen aan de eindkwalificaties van het eerste jaar, wordt van de studenten verwacht dat ze na het tweede jaar van de bacheloropleiding aan de volgende eindkwalificaties voldoen: .1. De student die het tweede jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond, beschikt over kennis van: Arbeids,- organisatie & personeelspsychologie (AOP); Klinische & gezondheidspsychologie (K&O); Cognitieve & neuropsychologie; Sociale psychologie en haar toepassingen (SPT); wetenschapstheorie; psychologische tests, testtheorie en testgebruik; de meest gangbare onderzoeksmethoden; multivariate analysetechnieken; en kennis van mogelijke toepassingsgebieden van de psychologische disciplines. .. De student die het tweede jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond: kan de opgedane kennis uit de verschillende onderdelen toepassen op maatschappelijke/ praktische situaties; kan een eenvoudig (quasi-) experimenteel onderzoek ontwerpen, opzetten, uitvoeren en daarvan verslag doen; kan de beginselen van professionele gespreksvoering toepassen op een tweegesprek;
163
kan een trainingsdag in elkaar zetten en uitvoeren; beschikt over professionele sociale vaardigheden zoals, voorzitten, onderhandelen, conflicthanteren en samenwerken. .3. De student die het tweede jaar van de bacheloropleiding heeft afgerond: beschikt over gespreks- en diagnostische vaardigheden; kan wetenschappelijke literatuur kritisch lezen en becommentariren. Eindkwalificaties van het derde jaar Naast het voldoen aan de eindkwalificaties van het eerste en het tweede jaar, wordt van de studenten verwacht dat ze na het derde jaar van de bacheloropleiding aan de volgende eindkwalificaties voldoen. 3.1. a. Studenten die de differentiatie Arbeids-, Organisatie- en Personeelspsychologie (AOP) hebben doorlopen beschikken over kennis van en inzicht in de onderstaande onderdelen. Tevens kunnen zij de opgedane kennis toepassen op relevante praktijksituaties. Groepsdynamische processen, die men toepast bij het begeleiden van studenten in het practicum Gespreks- en groepsvaardigheden; diversiteit in organisaties; personeelspsychologie; cognitieve ergonomie; motivatie en emoties in de arbeid; interventiemethodieken. Studenten die de differentiatie Hersenen en Gedrag (H&G) hebben doorlopen beschikken over kennis van en inzicht in de onderstaande onderdelen. Tevens kunnen zij de opgedane kennis toepassen op relevante praktijksituaties. Klinische neuropsychologie; processen van informatieverwerking en taakverrichting; ontwikkelingsneuropsychologie; cognitieve ergonomie; gerontologie; cognitieve neurowetenschap. Studenten die de differentiatie Klinische en Ontwikkelingspsychologie (K&O) hebben doorlopen beschikken over kennis van en inzicht in onderstaande onderdelen. Tevens kunnen zij de opgedane kennis toepassen op relevante praktijksituaties. Theorien over ontwikkelingsgebieden; theorien over psychopathologie; psychopathologische beelden; de rol van interpersoonlijke processen in de psychotherapie en de menselijke ontwikkeling; directieve en klachtgerichte interventie; diagnostiek, advisering en hulpverlening: de diagnostische vaardigheden worden in een practicum geoefend.
3.1.b.
3.1. c.
3.1. d. Studenten die de differentiatie Sociale Psychologie en haar Toepassingen (SPT) hebben doorlopen, beschikken over kennis van en inzicht in onderstaande onderdelen. Tevens kunnen zij de opgedane kennis toepassen op relevante praktijksituaties.
164 QANU / Psychologie / RUG
Intragroepsprocessen; intergroepsprocessen; interpersoonlijke processen; intrapersoonlijke processen; massapsychologie; consumentenpsychologie.
3.. De student die het derde jaar heeft afgerond beschikt over kennis van en inzicht in: ethische kwesties rondom onderzoek en de praktijk van de psycholoog; de onderdelen binnen n differentiatie (zie eindkwalificaties per differentiatie); aantal onderdelen van overige differentiatie; ten minste n vak buiten de psychologie door de student zelf te kiezen uit een vastgesteld aanbod van algemeen vormende vakken; een aantal keuzevakken binnen de psychologie door de student zelf te kiezen uit een vastgesteld aanbod van keuzevakken. 3.3. De student die het derde jaar heeft afgerond kan (naast de per differentiatie genoemde vaardigheden): in samenwerking met medestudenten op ethisch verantwoorde wijze een complex onderzoek ontwerpen, opzetten en uitvoeren (met behulp van vragenlijsten, observaties of van de onderzoeksfaciliteiten zoals de rijsimulator, meldkamer, EEG-lab op de faculteit) en hierover op wetenschappelijke wijze een verslag schrijven, dat het product is van een onderzoek dat men gedurende het derde studiejaar verricht en waarbij men actief betrokken is bij alle fasen van het onderzoek; een wetenschappelijke presentatie houden. 3.4. De student die het derde jaar heeft afgerond beschikt over: een voldoende ontwikkeld analytisch vermogen en kritische houding om de reikwijdte en de geldigheid van informatie op academisch verantwoorde manier te beoordelen; de motivatie om zich de kennis, inzichten en vaardigheden in de psychologie op een academisch masterniveau eigen te maken; besef van ethische kwesties rond het onderzoek en de praktijk van de psycholoog, zoals vastgelegd in de Beroepscode voor psychologen van het NIP. Master De algemene doelstelling van de masteropleiding is in de zelfstudie als volgt geformuleerd. De masteropleiding beoogt specialistische wetenschappelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van de psychologie bij te brengen; voor te bereiden op de beroepsuitoefening als academisch gevormd psycholoog en voor te bereiden op de opleiding tot onderzoeker op het gebied van de psychologie. Binnen de masteropleiding zijn vier afstudeerrichtingen geformuleerd, te weten Arbeids-, organisatie en personeelspsychologie (AOP), Hersenen en gedrag (H&G), Klinische en ontwikkelingspsychologie (K&O) en Sociale psychologie en haar toepassingen (SPT). Daarnaast is er de mogelijkheid af te studeren in een algemene richting. De opleiding geeft in de zelfstudie de volgende eindkwalificaties van de masteropleiding:
165
1. kennis van wetenschappelijke theorien, modellen en empirisch onderzoek op het gebied van een van de onderscheiden specialisatieprogrammas; . kennis van gevorderde methoden en technieken van gegevensverzameling en analyse relevant voor de onderscheiden specialisatieprogrammas; 3. vaardigheden op het gebied van de wetenschappelijke beroepsuitoefening respectievelijk het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van een van de onderscheiden specialisatieprogrammas; 4. het zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek gericht op theorieontwikkeling dan wel gericht op de toepassing van theorien en het kunnen functioneren als academisch gevormd psycholoog in een beroepenveld en het voldoen aan de kwalificaties voor de opleiding tot onderzoeker dan wel voor de opleiding tot de beroepsuitoefening in specifieke beroepsgroepen. Bachelor en Master De opleidingen zetten in de zelfstudie uiteen dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding overeenkomen met de criteria zoals die zijn vastgesteld in het domeinspecifiek referentiekader van de kamer Psychologie. Ook worden de opleidingsprogrammas gerelateerd aan het internationaal referentiekader dat is vastgesteld in het kader van het Europese project Europsy. In dit project zijn onderdelen gedefinieerd die in een bacheloren masteropleiding Psychologie aan de orde moeten komen. Uit een schema in de zelfstudie kan worden afgeleid dat de bacheloropleiding op n aspect na overeenkomstig is met de verplichte onderdelen van Europsy. Alleen het onderdeel Onderwijspsychologie wordt in de Europsy als verplicht vak genoemd en is in de bacheloropleiding Psychologie van de RUG als keuzevak opgenomen. De masteropleiding verschilt alleen op het punt van de vereiste omvang van 10 studiepunten van het Europsy-kader. Zie hiervoor ook het algemene deel van dit rapport. De opleiding onderschrijft in haar zelfstudie het door de Kamer Psychologie ingenomen standpunt dat de masteropleiding Psychologie tweejarig dient te zijn. Wel meent de opleiding dat afgestudeerden met een voltooide masteropleiding voldoen aan de instroomeisen van de beroepsopleidingen en de opleiding tot onderzoeker. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren de masteropleiding. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De bacheloropleiding leidt de student op in de basisdisciplines en toepassingsgebieden van de psychologie en bekwaamt deze in de algemene onderzoeks- en professionele vaardigheden. De masteropleiding biedt een verdere specialisatie in het vakgebied. De commissie waardeert het positief dat de opleiding een extra internationaal kader heeft gebruikt om aan te tonen dat de opleidingen voldoen aan internationale domeinspecifieke eisen. Dit kader is evenals het door andere opleidingen gebruikte EFPA-kader gesteld op programmaniveau. De bacheloren masteropleiding sluiten hier naar mening van de commissie gezien de huidige randvoorwaarden voor eenjarige masters voldoende bij aan. Concluderend is de commissie van oordeel dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij de eisen die door vakgenoten aan een bacheloren masteropleiding in de Psychologie worden gesteld.
166
Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De opleiding heeft in de zelfstudie de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding als volgt geformuleerd en gerelateerd aan de Dublin-descriptoren. 1. Kennis en inzicht De afgestudeerde bachelor Psychologie heeft kennis van en inzicht in de theorien en bevindingen van subdisciplines van de psychologie, hun onderlinge samenhang en hun toepassingen. Heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste werkvelden en werkzaamheden van een psycholoog. Heeft kennis van en inzicht in het proces van experimenteel en veldonderzoek. De afgestudeerde master Psychologie heeft kennis van en inzicht in het vakgebied psychologie in het algemeen en een specialisatie binnen dit vakgebied in het bijzonder; is in staat om binnen de specialisatie nieuwe kennis te genereren dan wel nieuwe inzichten voor toepassing van die kennis te genereren. . Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde bachelor Psychologie kan kennis inventariseren, verwerven en gebruiken om systematisch problemen op te lossen. Kan wetenschappelijke kennis toepassen bij het opzetten en uitvoeren van eenvoudig onderzoek. Is in staat om kennis uit de verschillende gebieden te integreren. Kan wetenschappelijke kennis uit de verschillende onderdelen toepassen op maatschappelijke situaties. De afgestudeerde master Psychologie kan kennis inventariseren, verwerven en integreren om complexe probleemstellingen te analyseren. Kan wetenschappelijke kennis toepassen bij het opzetten en uitvoeren van complex onderzoek. Is in staat om kennis uit de verschillende gebieden te integreren. Kan gespecialiseerde wetenschappelijke kennis toepassen op maatschappelijke situaties. 3. Oordeelsvorming De afgestudeerde bachelor Psychologie is in staat om eenvoudig onderzoek op te zetten en uit te voeren; de gegevens te interpreteren en een oordeel te vormen over de conclusies van het onderzoek die gebaseerd zijn op afwegingen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische aspecten. Kan kennisbronnen en wetenschappelijke publicaties beoordelen. Is in staat eigen gemaakte keuzes te beoordelen en te verantwoorden. De afgestudeerde master Psychologie in staat om onderzoek op te zetten, uit te voeren, complexe gegevens te interpreteren en een oordeel te vormen over de conclusies van het onderzoek dat gebaseerd is op afwegingen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische aspecten. Kan kennisbronnen en wetenschappelijke publicaties beoordelen. Is in staat eigen gemaakte keuzes te beoordelen en te verantwoorden. 4. Communicatie De afgestudeerde bachelor Psychologie is in staat om bevindingen van onderzoek en de conclusies, zowel mondeling als schriftelijk te communiceren naar vakgenoten en derden. De afgestudeerde master Psychologie is in staat om op gevorderd niveau bevindingen van
onderzoek en de conclusies, zowel mondeling als schriftelijk te communiceren naar vakgenoten en derden en kan bijdragen leveren aan maatschappelijke vraagstukken de specialisatie betreffende. 5. Leervaardigheden De afgestudeerde bachelor Psychologie is in staat om actief en zelfstandig kennis en inzicht te verwerven en toe te passen in een onderzoekscontext en beschikt over de motivatie om zich de kennis, inzichten en vaardigheden in de psychologie op een academisch masterniveau eigen te maken. De afgestudeerde master Psychologie is in staat om actief en zelfstandig kennis en inzicht te verwerven en toe te passen in een onderzoekscontext en beschikt over de motivatie om zich de kennis, inzichten en vaardigheden in de psychologie op postacademisch niveau eigen te maken. De master is in staat als promovendus een proefschrift voor te bereiden. Oordeel De eindkwalificaties van de bacheloropleiding die de opleiding bij dit facet in de zelfstudie heeft geformuleerd zijn naar het oordeel van de commissie een samenvatting van de eindkwalificaties zoals uiteengezet per bachelorjaar bij F1. De eindkwalificaties van de masteropleiding die de opleiding bij F heeft geformuleerd lijken de commissie echter een nadere specificatie van de eindkwalificaties die bij F1 zijn genoemd. De commissie heeft de bij F in de zelfstudie beschreven eindkwalificaties van de bacheloren de masteropleiding getoetst aan de Dublin-descriptoren. Zij is van mening dat deze aansluiten bij het niveau van een afgestudeerde bachelor respectievelijk master zoals gegeven in de algemene internationaal geaccepteerde beschrijving volgens de Dublin-descriptoren. Wel ziet zij graag meer duidelijkheid omtrent welke eindkwalificaties de opleiding precies hanteert voor de afgestudeerde masterstudenten Psychologie. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De bacheloropleiding is, zoals staat beschreven in de zelfstudie, ontwikkeld als een opleiding die de student breed moet opleiden in de basisdisciplines en toepassingsgebieden van de psychologie, die de student moet bekwamen in de algemene onderzoeks- en professionele vaardigheden en die de student in de gelegenheid moet stellen zich verder te bekwamen en verdiepen in een of meerdere differentiaties binnen de psychologie met het oog op de toekomstige beroepsuitoefening dan wel het volgen van de masteropleiding Psychologie of het volgen van een daaraan gerelateerde masteropleiding.
Een afgestudeerde bachelor heeft onvoorwaardelijk toegang tot de masteropleiding Psychologie. Dankzij de breedheid geeft het bachelordiploma volgens de opleiding ook toegang tot enkele aan het vakgebied gerelateerde masteropleidingen, zoals Human Resource Management. Hiervoor moet de student aan bepaalde toelatingseisen voldoen. Ook voor masteropleidingen Psychologie van zusterinstellingen gelden in een aantal gevallen aanvullende toelatingseisen. De opleiding meent dat op termijn, op zn minst binnen Nederland, een systeem van wederzijdse erkenning van de eindkwalificaties van de universitaire bacheloropleidingen gewenst is. Zelf biedt zij studenten in het keuzeprogramma de ruimte om desgewenst aan aanvullende eisen te voldoen. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij sterk wetenschappelijk georinteerd is. De afgestudeerde psycholoog moet zich volgens de opleiding voldoende wetenschappelijke kennis en vaardigheden hebben eigen gemaakt om in staat te zijn in zijn professionele loopbaan nieuwe wetenschappelijke kennis te vergaren, deze kennis op waarde en relevantie te kunnen toetsen en deze kennis in zijn professioneel handelen te integreren. De orintatie op de praktijk van het beroepenveld heeft in de bacheloropleiding een inleidend karakter. De bacheloropleiding is er volgens de zelfstudie op gericht om studenten kennis te laten maken met de beroepsmogelijkheden van psychologen. Dit vooral om er zorg voor te dragen dat studenten een genformeerde keuze kunnen maken voor een specialisatie in de masteropleiding met het oog op latere beroepsuitoefening. De bacheloropleiding geeft in combinatie met de betreffende masterprogrammas studenten de gelegenheid om aan de vooropleidingseisen van de GZ-opleiding en de BAPD te voldoen. De opleiding heeft nog weinig gegevens beschikbaar over het arbeidsmarktperspectief van afgestudeerde bachelorstudenten. Een wetenschappelijke carrire of een professionele carrire in de belangrijkste arbeidsvelden (AOP, GZ-psychologie) lijkt volgens de opleiding voor afgestudeerde bachelors nauwelijks aanwezig. Zij sluit een carrireperspectief in velden als beleidsontwikkeling en maatschappelijke dienstverlening voor bachelors niet uit. Master De masteropleiding is volgens de zelfstudie ontwikkeld als een opleiding die de student moet voorbereiden op de beroepsuitoefening of op de wetenschapsbeoefening, en moet voorbereiden op de vervolgopleidingen daartoe, zoals de GZ-opleiding of een positie als promovendus. De vier specialisaties van de masteropleiding zijn ondergebracht in vier programmas: Arbeids-, Organisatie- en Personeelspsychologie (AOP), Hersenen en Gedrag (H&G), Klinische en Ontwikkelingspsychologie (K&O) en Sociale Psychologie en haar toepassingen (SPT). Daarnaast kent de masteropleiding een programma Algemene Psychologie, dat de student de mogelijkheid geeft zich te specialiseren in een programmaoverstijgend onderwerp, bijvoorbeeld stress en performance dat in de arbeidsen gezondheidspsychologie, het vakgebied hersenen en gedrag en de klinische psychologie aan de orde komt, of zich te specialiseren in een specifieke toepassing van de psychologie, waarbij een interdisciplinaire orintatie van belang is, bijvoorbeeld de milieupsychologie. Voor de masteropleiding geldt volgens de zelfstudie evenals voor de bacheloropleiding dat deze sterk wetenschappelijk georinteerd is. Studenten die na de eenjarige masteropleiding een verdere onderzoeksgerichte opleiding ambiren hebben de mogelijkheid tot zij-instroom in de tweejarige researchmasteropleiding Behaviour in Social Contexts. Studenten die het masterprogramma K&O of H&G hebben afgerond kunnen voldoen aan de eisen voor de BAPD en aan de instroomeisen in de Gezondheidszorg-vervolgopleiding. Afgestudeerde masters in
het programma AOP of SPT kunnen hun studie meer richten op de praktijk dan wel het onderzoek. Voor studenten in het masterprogramma AOP, die bijvoorbeeld een beroep in de adviespraktijk ambiren, is het eveneens mogelijk om combinatie met de bacheloropleiding, te voldoen aan de eisen voor het behalen van de BAPD. Ook voor de masteropleiding geldt dat de uitstroom volgens de zelfstudie te gering is om iets over het daadwerkelijke beroepsperspectief van afgestudeerde masters mee te delen. Oordeel De commissie heeft in de gesprekken met delegaties en uit de documenten die zij heeft bestudeerd duidelijk kennis kunnen nemen van het wetenschappelijke karakter van de opleiding. De commissie stelt vast dat afgestudeerden van de bacheloropleiding rechtstreeks toegang hebben tot ten minste n masteropleiding op universitair niveau en dat afgestudeerden van de masteropleiding voldoende in staat zijn zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten. De doelstellingen van de bacheloren masteropleiding verwijzen hier nadrukkelijk naar. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding bevatten naast wetenschappelijke kennis en inzicht (eindkwalificaties 1.1, .1 en 3.1) diverse academische vaardigheden (bijvoorbeeld eindkwalificatie 3.3) en professionele vaardigheden (bijvoorbeeld eindkwalificatie .3) die studenten voorbereiden op de beroepsuitoefening als psycholoog en op de masteropleiding Psychologie. De commissie waardeert het positief dat de opleiding de bachelor als duidelijk eindniveau heeft gedefinieerd. Voor de masteropleiding geldt dat in de eindkwalificaties van de masterprogrammas de voorbereiding op wetenschappelijke functies voldoende vervat is. Studenten beschikken over vaardigheden op het gebied van wetenschappelijke beroepsuitoefening respectievelijk het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van een van de onderscheiden specialisatieprogrammas (eindkwalificatie 3) en kunnen zelfstandig wetenschappelijk onderzoek uitvoeren (eindkwalificatie 4). De commissie stelt vast dat de masterprogrammas K&O en H&G aansluiten bij de eisen die gesteld worden door het beroepenveld voor de BAPD en de GZ-opleiding. Voor de andere masterprogrammas is gekozen voor een profilering op onderzoeksgebied. De relatie tot het beroepenveld is naar het oordeel van de commissie in deze masterprogrammas onderbelicht. Mede daardoor missen deze masterprogrammas naar het oordeel van de commissie een duidelijke identiteit. In zijn algemeenheid concludeert de commissie op grond van het bovenstaande dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding voldoen aan de eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
170
4.2.2. Programma Bachelor Het eerste jaar van de bacheloropleiding omvat: 5 studiepunten inleiding in de psychologie en basisdisciplines van de psychologie; 7 studiepunten psychologische intuties en geschiedenis van de psychologie; 15 studiepunten methoden en technieken van onderzoek; 13 studiepunten orintatie op de psychologie in wetenschap en praktijk en gespreks- en groepsvaardigheden.
Het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding omvat: 55 studiepunten voor een algemeen verplicht deel; 5 studiepunten voor een differentiatiedeel; 0 studiepunten voor een keuzedeel; 15 studiepunten voor de bachelorthesis; 5 studiepunten voor algemeen vormende vakken.
In het differentiatiedeel worden vier differentiaties onderscheiden, te weten Arbeids-, Organisatie- en Personeelspsychologie (AOP), Hersenen en Gedrag (H&G), Klinische en Ontwikkelingspsychologie (K&O), en Sociale Psychologie en haar toepassingen (SPT). Binnen elke differentiatie worden zes vakken met een gezamenlijke omvang van 30 studiepunten aangeboden. De studenten dienen in n differentiatie tenminste 15 studiepunten te behalen. De overige 10 studiepunten kunnen vrij aan andere differentiaties worden besteed. Master De masteropleiding kent vijf programmas: Arbeids-, Organisatie- en Personeelspsychologie (AOP); Klinische en Ontwikkelingspsychologie (K&O); Hersenen en Gedrag (H&G); Sociale Psychologie en haar Toepassingen (SPT); Algemene Psychologie.
Elk programma kent eenzelfde opbouw: 10 studiepunten basisvakken; 5 studiepunten vaardigheidsvakken; 5 studiepunten methodenvakken; 30 studiepunten masterthesis; 10 studiepunten keuzevakken.
De masterthesis omvat een onderzoeksproject/stage van 30 studiepunten of een onderzoeksproject van 11 studiepunten en een praktijkstage van 19 studiepunten.
171
In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat zowel de bachelor- als masteropleiding zich kenmerken door een sterke verwevenheid van onderwijs en onderzoek. De leden van de vaste staf zijn vrijwel allemaal gepromoveerd, verbonden aan een onderzoekschool en actief onderzoeker. Het onderzoek binnen de afdeling is ondergebracht in het Heymans Instituut en omvat zes werkvelden: (1) informatieverwerking en taakverrichting; () interpersoonlijk gedrag; (3) experimentele psychopathologie en psychotherapie; (4) theorie en geschiedenis van de psychologie; (5) ontwikkelingsprocessen en (6) psychometrie en statistiek. In de bacheloropleiding is de relatie tussen onderwijs en onderzoek bijvoorbeeld zichtbaar bij de onderzoekpractica en bachelortheses. Hierbij treden (promotie)onderzoekers van het Heymans Instituut op als begeleider en dienen de vraagstellingen binnen de werkvelden als onderwerp. In de propedeutische fase van de bacheloropleiding worden actuele onderzoeksthemas behandeld in het kader van de basisdisciplines en nemen studenten als participant deel aan onderzoek. De zelfstudie geeft verder aan dat studenten in de mentorgroepen in het eerste bachelorjaar onderzoeksliteratuur te lezen krijgen, daarop kritisch leren te reflecteren en leren onderzoeksresultaten te rapporteren en presenteren. De zelfstudie beschrijft voor de masteropleiding dat in het kennisgerichte cursorisch onderwijs van de masteropleiding recente ontwikkelingen in het onderzoek en theorievorming worden gepresenteerd. In de vaardigheids- en methodenvakken worden studenten geoefend in onderzoeksvaardigheden en in evidence-based beroepsuitoefening. In het kader van de masterthesis wordt de studenten de mogelijkheid geboden onderzoek uit te voeren binnen een van de werkvelden waar het onderzoek van het Heymans Instituut zich op richt. Het onderzoek voor de masterthesis houdt meestal verband met lopend onderzoek. Studenten schrijven hiervoor een eigen (onderzoeks)voorstel dat wordt getoetst door een per programma ingestelde commissie. De zelfstudie beschrijft dat het scientist-practitioner-model uitgangspunt is in de beroepsgerichte programmas K&O en H&G. Studenten kunnen in deze richtingen een praktijkstage en thesis combineren. Uit de evaluaties die zijn opgenomen bij de zelfstudie blijkt dat studenten en alumni de wetenschappelijke orintatie van de opleiding herkennen en waarderen (Enqute 100 over de RUG 005 en Alumni-monitor uitgave 004). Desgevraagd hebben studenten de commissie aangegeven dat algemene professionele vaardigheden in het eerste jaar van de bacheloropleiding aandacht krijgen, bijvoorbeeld interviewtechnieken, gespreks- en presentatievaardigheden. De studenten betreuren het dat dit in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding minder aandacht krijgt. In de masteropleiding krijgen deze vaardigheden naar het oordeel van de studenten voldoende aandacht. De
17
commissie heeft uit gesprekken met studenten begrepen dat via gastcolleges van docenten uit het beroepenveld verbanden worden gelegd met de actuele praktijk van relevante beroepen. Oordeel De commissie heeft het onderwijsmateriaal van de diverse cursussen van de bacheloropleiding en de masterprogrammas bestudeerd en concludeert dat de opleiding op adequate wijze gebruikmaakt van recente en relevante literatuur en klassieke artikelen. In het onderwijs van de bacheloren masteropleiding komen op deze wijze de actuele wetenschappelijke theorien aan de orde. Studenten worden bij diverse onderdelen in de bacheloren masteropleiding in aanraking gebracht met recent onderzoek, bijvoorbeeld door het lezen van onderzoeksartikelen in de mentorgroepen en het zelfstandig uitvoeren van onderzoek in de bacheloren masterthesis dat aansluit bij onderzoek dat binnen het departement Psychologie wordt uitgevoerd in het Heymans Instituut. De commissie is van mening dat de bacheloropleiding een mooie opbouw van onderzoeksvaardigheden kent. Deze leerlijn mondt op adequate wijze uit in de bachelorthesis. In het onderzoekspracticum in het tweede jaar voeren studenten in een klein groepje een onderzoek uit. De opleiding besteedt naar het oordeel van de commissie relatief veel aandacht aan de bachelorthesis waarbij studenten individueel een empirisch onderzoek uitvoeren. De commissie vindt deze individuele verslaglegging bij de bachelorthesis een best practice op dit gebied. De commissie heeft geconstateerd dat de actuele praktijk van relevante beroepen minder expliciet aan bod komt in de bacheloropleiding. In de masteropleiding worden vaardigheden voor wetenschappelijk onderzoek verder verdiept in de methodenvakken (5 studiepunten) en de masterthesis (30 studiepunten). De commissie is van mening dat de ontwikkeling van vaardigheden voor wetenschappelijk onderzoek op masterniveau hiermee voldoende in het masterprogramma aan bod komt. Indien studenten in de programmas H&G en K&O kiezen voor een praktijkstage (19 studiepunten), resteren 11 studiepunten die aan (het onderzoek voor) de masterthesis kunnen worden besteed. Hoewel de commissie deze 11 studiepunten voor masterthesisonderzoek aan de lage kant vindt, is zij van mening dat ook in dit geval de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, mede doordat deze in de bacheloropleiding gedegen aan bod komen, voldoende is. De commissie heeft op basis van de gesprekken ook begrepen dat binnen deze masterprogrammas gestreefd wordt naar een combinatie van onderzoek en praktijkstage. Idealiter voeren studenten op hun stageplek ook onderzoek uit, waardoor feitelijk meer tijd aan het doen van onderzoek besteed kan worden. Deze programmas voorzien verder naar het oordeel van de commissie in een orintatie op de relevante beroepspraktijk, onder meer door het inhuren van gastdocenten uit de relevante beroepspraktijk, door de praktijkstage en door aandacht voor beroepsvaardigheden het programma. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
173
Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie een tabel waarin de eindkwalificaties van de opleiding worden gerelateerd aan onderwijsonderdelen. Hieruit blijkt volgens de opleiding dat de eindkwalificaties door de onderwijsonderdelen worden gedekt. De eindkwalificaties op het gebied van kennis van en inzicht in de grondbeginselen van de psychologie en de belangrijkste toepassingsgebieden komen aan bod in de cursusonderdelen: Overzicht psychologie; Sociaal-culturele determinanten van gedrag; Ontwikkelingspsychologie; Persoonlijkheid en individuele verschillen; Biopsychologie; Hersenen en gedrag; Klinische en gezondheidspsychologie; Arbeids-, organisatie- en personeelspsychologie; en Sociale omgeving en gedrag. De eindkwalificaties op het gebied van kennis van, inzicht in de theorien van, en de vaardigheden in het ontwerpen, opzetten en uitvoeren van psychologisch onderzoek komen aan bod in de cursusonderdelen: Psychologische intuties; Geschiedenis v/d psychologie; Wetenschapstheorie; Statistiek Ia, Ib, II, III; Onderzoeksmethoden: theorie en ethiek; Onderzoeksmethoden: practicum; en de bachelorthesis. De eindkwalificaties op het gebied van kennis van, inzicht in de theorien van, en de vaardigheden in de methoden en technieken van de psychologie als academische professie komen aan bod in de cursusonderdelen Gegevensverzameling; Werkvelden; Testtheorie en -gebruik; Gespreks- en groepsvaardigheden; en Gespreks- en diagnostische vaardigheden. De eindkwalificaties betreffende verdiepende kennis van en inzicht in een specialistisch domein binnen de psychologie komen aan bod in de differentiatievakken AOP, H&G, K&O, SPT en de keuzevakken. De eindkwalificaties betreffende de algemeen academische vaardigheden krijgen aandacht in de mentorgroep, propedeuseproef en de algemeen vormende vakken. Master Ook voor de masteropleiding worden de eindkwalificaties in de zelfstudie gerelateerd aan cursusonderdelen. De eindkwalificatie op het gebied van kennis van wetenschappelijke theorien, modellen en empirisch onderzoek kunnen studenten verwerven via (een keuze uit) de volgende vakken per masterprogramma: AOP: Conflict, macht, leiderschap; Prestatie, stress en motivatie; Organisatieverandering; en Skill Acquisition; H&G: Integratie vakgebieden; Klinische en ontwikkelingsneurologie; Cognitieve revalidatie; Skill Acquisition; Motoriek; en Hersenen en bewustzijn; K&O: Evidence-based interventies; Cognitieve modellen; Diagnostische modellen; Ontwikkelingsmodellen; Capita selecta; Experimentele psychopathologie; Ontwikkelingspathologie; Ontwikkelingspsychologie; en Therapie; SPT: Sociale Psychologie van de gezondheid; Milieupsychologie; Attituden en gedrag; Cognitie, motivatie, emotie; Controverses sociale psychologie; Sociale psychologie van agressie; Sociale psychologie van verkeersgedrag en Cross-culturele psychologie.
De eindkwalificatie betreffende kennis van gevorderde methoden en technieken van gegevensverzameling en analyse kunnen studenten verwerven via (een keuze uit) de vakken Experimentele designs; Herhaalde metingen; Test- en vragenlijstconstructie; en Causale inferentie. Vaardigheden op het gebied van de wetenschappelijke beroepsuitoefening respectievelijk het wetenschappelijk onderzoek kunnen studenten verwerven via AOP: Cognitieve werkanalyse; Selectie en ontwikkeling van individuen; H&G: Experimentele vaardigheden; Neuro-psychologische diagnostiek; Modellen en simulaties; K&O: Vaardigheden voor diagnostiek en interventie; SPT: Theorien toetsen; Theorien ontwikkelen. De eindkwalificatie betreffende het zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek gericht op theorieontwikkeling/toepassing van theorien en het functioneren als academisch gevormd psycholoog kan de student via de masterthesis verwerven. De commissie heeft uit de gesprekken met studenten en staf begrepen dat de organisatie en het aanbod van de praktijkstage in de masterprogrammas H&G en K&O een tijdelijke zorg vormt. Door de groei van het aantal studenten in deze programmas en door een kortere stageperiode dan in de doctoraalopleiding gebruikelijk was, is het stageaanbod momenteel niet groot genoeg. Het opleidingsmanagement heeft de commissie laten weten dat zij zich niet herkent in de uitspraak dat het stageaanbod in de masteropleiding niet voldoende zou zijn. De masteropleiding kent tot slot nog een variant die Algemene Psychologie wordt genoemd. Deze biedt studenten de mogelijkheid om zich te specialiseren in een deelgebied dat buiten de aangeboden programmas valt of een combinatie van de masterprogrammas vormt. Een door de examencommissie goedgekeurd opleidingplan is voorwaarde om een deze variant te kunnen volgen. Oordeel De commissie heeft de informatie uit de zelfstudie, studiegids en cursusmateriaal bestudeerd en is van oordeel dat de inhoud van het programma een adequate concretisering is van de eindkwalificaties. Zij sluit zich aan bij de beschrijving die in de zelfstudie is opgenomen (zie hierboven). In de studiegids wordt per cursusonderdeel een beschrijving van de inhoud en de doelstelling van het betreffende onderwijsonderdeel gegeven. De commissie vindt deze leerdoelen per onderdeel een adequate vertaling van de eindkwalificaties. Dit geldt zowel voor de bachelor- als de masteropleiding. Zoals bij F3 aangegeven is de commissie van mening dat ook voor het masterprogramma AOP een orintatie op de relevante beroepspraktijk onderdeel zou moeten zijn van de eindkwalificaties van dit masterprogramma. De commissie constateert in dit licht dat het programma geen expliciete mogelijkheid biedt een praktijkstage te lopen. De commissie waardeert dit negatief. De praktijkstage vormt wel een onderdeel van de meer beroepsgeorinteerde programmas K&O en H&G. De commissie acht dit een belangrijk onderdeel van deze masterprogrammas en spreekt haar zorg uit indien er voor de huidige studenten te weinig stageplaatsen zijn. Zij spreekt eveneens haar vertrouwen uit over het feit dat de opleiding op dit punt adequate maatregelen treft: de opleiding is actief op zoek naar stageplaatsen. Tot slot vindt de commissie dat de algemene variant van de masteropleiding de student unieke mogelijkheden om zich te specialiseren in psychometrie en statistiek of geschiedenis van de psychologie. Zij merkt hierbij terzijde op dat de naamgeving algemene psychologie dit helaas onvoldoende tot uitdrukking brengt.
Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De opleiding geeft aan dat langs diverse lijnen een logische opbouw met een sequentile samenhang over de drie jaren wordt beoogd. Zij onderscheidt daarbij de volgende themas waartussen en waarbinnen samenhang wordt gecreerd: basisdisciplines en toepassingsgebieden; methodische en statistische vaardigheden; onderzoeksvaardigheden; orintatie op het werkveld en beroepsvaardigheden; algemene academische vaardigheden.
In de zelfstudie geeft de opleiding aan hoe binnen deze onderdelen samenhang wordt bewerkstelligd. Zo ligt bijvoorbeeld voor het eerste thema in het eerste jaar, na een algemene inleiding, de nadruk op de basisdisciplines. In het tweede jaar komen de toepassingsgebieden aan de orde. Deze bouwen voort op de basisdisciplines. Het derde jaar bevat de differentiatiefase die gericht is op verdieping in samenhangende specialisaties binnen de psychologie. Wat betreft de methodische en statistische vaardigheden (tweede thema) komen in het eerste jaar de basisprincipes van de statistiek aan de orde; leren studenten in het tweede jaar eenvoudige statistische analyses en komen vervolgens meer geavanceerde (multivariate) technieken aan bod. Deze sequentile opvolging in toenemende moeilijkheidsgraad en/of complexiteit geldt ook voor het aanleren van de onderzoeksaardigheden, de orintatie op het beroepenveld en de algemene academische vaardigheden. De opleiding heeft voor de sequentile samenhang enkele volgorderegelingen, in de gesprekken ook wel blokkaderegelingen genoemd, ingesteld. Deze gelden voor de aansluiting tussen de onderdelen statistiek, onderzoekspracticum en bachelorthesis. Een student mag pas deelnemen als eerst een eerder onderdeel met goed gevolg is afgerond. De samenhang tussen de hierboven genoemde themas en binnen de verschillende jaren van de bacheloropleiding is volgens de zelfstudie op verschillende manieren geborgd. Onderwerpen van disciplinaire en methodologische vakken komen terug in het vak Wetenschap en praktijk in het eerste jaar. Hierin worden die onderwerpen voor discussie, presentatie en rapportage toegepast in opdrachten. In het onderzoekspracticum in het tweede jaar worden methodologische en statistische onderdelen toegepast. Het vak Klinische en gezondheidspsychologie vormt in het tweede jaar de theoretische basis voor het onderdeel Gespreksvoering. De differentiatievakken zijn volgens de opleiding op elkaar afgestemd om een overzicht van de differentiaties te geven. De zelfstudie geeft aan dat de samenhang binnen de studiejaren wordt bewaakt door de jaarcordinatoren en de samenhang tussen de studiejaren door daartoe aangewezen cordinatoren statistiek en vaardigheidsonderwijs en door de opleidingsraad van de bachelor. Tot slot is recentelijk een cordinator voor de hele bacheloropleiding aangesteld om integratie van onderdelen te bevorderen en de samenhang te bewaken.
176
Master Elk masterprogramma bestaat uit basisvakken, vaardigheidsvakken, methodenvakken, keuzevakken en de masterthesis. De opleiding geeft aan dat de basisvakken verdiepen in een aantal gerelateerde specialistische gebieden. Vaardigheidsvakken zijn, afhankelijk van het programma, gericht op de toepassing daarvan in onderzoek of professioneel handelen. De methodenvakken zijn, zoals de opleiding aangeeft, afgestemd op de in de verschillende programmas voorkomende onderzoeksbenaderingen. Bepaalde methodenvakken zijn meer relevant voor studenten in een bepaalde differentiatie. In de masterthesis wordt van studenten verwacht dat zij opgedane kennis en vaardigheden op integratieve wijze toepassen. Studenten stellen aan het begin van de masteropleiding met de cordinator van het masterprogramma een inhoudelijk samenhangend, aan het onderwerp van de masterthesis gerelateerd, studieplan op. Dit studieplan wordt door het onderwijsbureau getoetst op de formele voorwaarden. Keuzevakken die buiten de opleiding gevolgd worden, moeten door de examencommissie worden goedgekeurd. Oordeel De commissie vindt de opzet van de bacheloropleiding zeer samenhangend. Bij de invoer van de bachelor-masterstructuur zijn, via de opleidingsraden, docenten van verschillende disciplinegroepen bij de opzet van de hele bacheloropleiding betrokken. En niet, zoals in de oude situatie gebruikelijk was, alleen bij het onderdeel dat door de betreffende leerstoelgroep werd verzorgd. Dit heeft naar het oordeel van de commissie een zeer goede invloed gehad op een samenhangend programma met weinig fragmentatie vanuit de verschillende leerstoelgroepen. Door de sequentile opbouw binnen de verschillende onderdelen van de studie, de bijpassende volgorderegelingen, en de toepassing van kennis en vaardigheden in meer integratieve onderdelen van de opleiding zoals het onderzoekspracticum, is deze samenhang goed vormgegeven. Daarnaast waardeert de commissie het positief dat de bacheloropleiding studenten een relatief grote keuzevrijheid biedt. De procedure rond de keuzevakken biedt voldoende garanties voor een samenhangend pakket. De commissie stelt vast dat de masterprogrammas op adequate wijze voortbouwen op de kennis, inzicht en vaardigheden die de studenten in de bacheloropleiding hebben opgedaan. De commissie is positief over het feit dat de masterprogrammas een gelijke structuur kennen, waardoor een overstap relatief eenvoudig is. Binnen de programmas biedt de inhoudelijke thematiek goede samenhang. De commissie waardeert het positief dat ook de masterprogrammas studenten in vergelijking tot andere masterprogrammas behoorlijke keuzeruimte bieden. Door het opstellen van het studieplan wordt de samenhang goed bewaakt en gerealiseerd. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Voor de verdeling van de studielast hanteren de opleidingen het uitgangspunt dat studenten gemiddeld veertig uur per week aan de studie besteden. In de bacheloropleiding zijn onderdelen
177
met de nadruk op kennis en inzicht en vaardigheidsonderdelen zo veel mogelijk gelijkelijk over het studiejaar verdeeld. De opleidingen kennen enkele volgorderegelingen. Voor de bacheloropleiding geldt dat het propedeutisch examen moet zijn behaald voordat met de postpropedeutische fase kan worden begonnen. Studenten die nog niet alle propedeusevakken hebben gehaald krijgen, mits alle vakken van het eerste semester zijn gehaald, voor zes maanden een toelating tot de postpropedeutische fase. Dit wordt verlengd tot twaalf maanden zodra de student deze vakken en ten minste 45 studiepunten van de propedeutische fase heeft gehaald. Na afloop van deze periode wordt de toegang tot het postpropedeutisch onderwijs ontzegd totdat de propedeuse is gehaald. Deze volgorderegeling is gekoppeld aan het systeem van studiebegeleiding (zie F16). De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat ongeveer 60% van de instromende studenten binnen de gestelde periode het propedeutisch examen haalt. Daarnaast zijn er in de bacheloropleiding enkele vakgebonden volgorderegelingen met betrekking tot statistiek en moet voor aanvang van de bachelorthesis het methoden- en statistiekonderwijs en het onderzoekspracticum zijn afgerond. De programmas Hersenen en Gedrag en Klinische en Ontwikkelingspsychologie van de masteropleiding kennen n volgorderegeling: studenten moeten het diagnostiek vaardigheidsonderdeel afgerond hebben voordat zij aan de masterthesis/klinische stage mogen beginnen. Deze onderdelen worden tweemaal per jaar aangeboden. De zelfstudie meldt dat de masteropleiding twee instroommomenten kent om de overstap van de bacheloropleiding naar de masteropleiding zonder vertraging te laten verlopen. Uit de gesprekken heeft de commissie begrepen dat het facultair beleid voor het volgend studiejaar (006-007) voorschrijft dat in plaats van de eerste vijf vakken van de propedeuse, nog maar twee vakken verplicht mogen worden gesteld om door te gaan naar de postpropedeutische fase. De studievoortgang is volgens de opleiding met name aan het begin van de propedeuse een punt van zorg, omdat studenten zich nog niet de studievaardigheden hebben eigen gemaakt. In de bacheloropleiding zijn in het studiejaar 004-005 enkele maatregelen getroffen om de studievoortgang te bevorderen, zoals de introductie van deeltentamens bij het vak Overzicht van de psychologie. Bij het vak Psychologie: wetenschap en praktijk zijn mentorgroepen ingevoerd om de studievoortgang in de propedeuse te bevorderen. Hierin komen studievaardigheden aan bod. Door referaten en opdrachten in de mentorgroepen te koppelen aan inhoudelijke themas van de disciplinaire vakken worden studenten aangemoedigd om zich tijdig in de stof verdiepen. De opleiding geeft aan dat analyses hebben uitgewezen dat de studievoortgang van zij-instromers met een hbo-bachelordiploma in het tweede of derde jaar van de bacheloropleiding Psychologie, achterblijft bij reguliere studenten. De opleiding heeft daarom besloten de mogelijkheid tot zij-instroom in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding met ingang van het studiejaar 005-006 te beindigen. De commissie heeft van studenten gehoord dat het vak Overzicht van de psychologie enige overlap kent met het vak Biopsychologie, beide worden in het eerste bachelorjaar gegeven.
178
Studenten met wie de commissie heeft gesproken vonden dat de opleiding wel enige blokkades kent die de studeerbaarheid belemmeren. Dit betreft met name de doorstroombeperkingen naar het tweede jaar van de bacheloropleiding en het afschaffen van de derde tentamenkans in het tweede en derde studiejaar van de bacheloropleiding. Oordeel De commissie is van oordeel dat de geprogrammeerde studielast evenwichtig over de bacheloren masteropleiding is gespreid. Over de gerealiseerde studielast van studenten heeft de commissie weinig cijfermateriaal gezien. Uit de gesprekken met studenten maakt zij op dat de studielast in de masteropleiding hoog is, maar de studie wel in een jaar is af te ronden. De commissie vindt dit passend voor een masteropleiding. De commissie vindt de inhoudelijke volgorderegelingen, zoals de voorwaarde dat studenten eerst Statistiek 1a en 1b met goed gevolg hebben afgerond voordat aan Statistiek begonnen mag worden en de voorwaarden voor de start van de bachelorthesis, inhoudelijk goed onderbouwd en adequaat met het oog op studeerbaarheid. De commissie vindt het zorgelijk dat studenten nu vertraging oplopen omdat zij niet alle eerste vijf vakken van de propedeuse hebben gehaald en om die reden niet kunnen doorstromen naar de postpropedeutische fase. De commissie ondersteunt van harte de implementatie van het facultaire beleid om nog maar twee vakken van de propedeuse verplicht te stellen voor doorstroom naar het tweede en derde jaar van de bachelor. Tot slot merkt de commissie nog op dat de opleiding in het kader van de studeerbaarheid bij de groepsgewijze uitvoering van de bachelorthesis er waakzaam voor moet zijn dat het groepsgewijze karakter niet tot belemmeringen voor de voortgang van de individuele student leidt. Wat betreft de masteropleiding is de commissie positief over het feit dat alle masterprogrammas door de keuze voor een klinische stage gecombineerd met een kleiner masterthesisonderzoek dan wel een groot masterthesisonderzoek zonder praktijkstage in een jaar studeerbaar zijn. De commissie vindt dit een realistische oplossing voor het gegeven dat masteropleidingen in Nederland vooralsnog een eenjarig programma kennen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de instroom in de propedeutische fase. Hieruit blijkt dat de instroom de afgelopen tien jaar sterk is gegroeid: van 08 in 1995-1996 tot 473 in 004-005 (eerstejaars opleiding instellig). Per studiejaar 005-006 geldt een fixus met als limiet 480 voltijds- en twintig deeltijdstudenten. Dit heeft geleid tot een daling van het totaal aantal ingeschreven studenten tot 384 in het studiejaar 005-006. Hiervan zijn zeventien studenten in de deeltijdvariant ingeschreven. De faculteit heeft besloten de numerus fixus te continueren. Studenten met een vwo-diploma en hbo-(propedeuse)diploma worden toegelaten tot de bacheloropleiding. Volgens de opleiding bereiden de verschillende vwo-profielen en hbo-diploQANU / Psychologie / RUG 179
mas niet even goed voor op de opleiding Psychologie. De opleiding biedt studenten aan het begin van de propedeuse een wiskundetoets aan. Studenten die hierop een onvoldoende scoren wordt een wiskundecursus aangeraden. De opleiding geeft aan de invloed van de invoering van het studiehuis te volgen en de bacheloropleiding daar op aan te sluiten. Zo lijken studenten uit het studiehuis volgens de opleiding bijvoorbeeld minder geneigd tot kritische wetenschappelijke analyse. In de mentorgroepen wordt daaraan extra aandacht besteed. Voor de voorlichting aan aankomende studenten volgt de opleiding het universitaire voorlichtingsbeleid. Dit is erop gericht zo veel mogelijk potentieel succesvolle studenten te interesseren voor een studie aan de RUG en over de studie een zo reel mogelijk beeld te geven. De opleiding participeert in universitaire voorlichtingsdagen, geeft voorlichting op studiebeurzen en op middelbare scholen in de noordelijke provincies, en is vertegenwoordigd op de jaarlijkse decanendag, participeert in de ouderdag en het Gamma-steunpunt. Verder verschaft de opleiding via de website en brochures informatie. De voorlichting op niveau van de opleiding wordt verzorgd door het onderwijsbureau, in overleg met de studieadviseurs. Daarnaast is een facultaire werkgroep voorlichting belast met het voorlichtingsbeleid en de praktische organisatie van de voorlichting. Master De masteropleiding is voor het eerst aangeboden in het studiejaar 004-005 en kent twee instroommomenten per jaar. In september 004 zijn vijf studenten ingestroomd, in februari 005 vijftien studenten en in september 005 45 studenten. Per september 005 stonden 6 studenten ingeschreven. Studenten met een bachelordiploma psychologie van de RUG of een andere universiteit worden toegelaten tot de masteropleiding Psychologie. Studenten met een ander universitair bachelordiploma moeten aantonen over een aantal competenties te beschikken, bijvoorbeeld kennis van de wetenschappelijke discipline psychologie: zowel van haar belangrijkste theoretische subdisciplines als van haar belangrijkste professionele toepassingen. Naast deze algemene toelatingseisen stellen de verschillende programmas nadere toelatingsvoorwaarden, bestaande uit een voorgaande specialisatie op het gebied van het programma. Een toelatingscommissie die door de examencommissie is aangewezen beoordeelt twee maal per jaar de toelatingsaanvragen. In de toelatingscommissie hebben de programmacordinatoren zitting. De studieadviseur adviseert de toelatingscommissie. Studenten die de bacheloropleiding Psychologie volgen en nog niet volledig aan de bachelorexameneisen hebben voldaan worden voorlopig toegelaten, mits zij de bachelorthesis hebben afgerond en niet meer dan 15 studiepunten van het bachelorexamen verwijderd zijn. Zij moeten uiterlijk een half jaar na toelating het bachelorexamen hebben afgelegd. Ook voor de masteropleiding wordt het centrale voorlichtingsbeleid gevolgd. De opleiding is vertegenwoordigd op een aantal geselecteerde evenementen en beurzen. De opleiding verzorgt tweemaal per jaar een voorlichtingsbijeenkomst voor studenten van de bacheloropleiding Psychologie. De voorlichting wordt gecordineerd door het onderwijsbureau en inhoudelijk verzorgd door de programmacordinatoren. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen de juiste toelatingsvereisten voor de instroom hanteren. Voor de bacheloropleiding betreft dit een vwo-diploma, hbo-propedeuse en hbo-einddiploma of vergelijkbare competenties en voor de masteropleiding een wo-bachelordiploma
Psychologie met een specialisatie in het betreffende masterprogramma. De toelatingscommissie beoordeelt voor de masteropleiding of studenten over de juiste competenties beschikken. De commissie heeft niet gehoord dat instromende studenten problemen hebben met de aansluiting. Zij is op grond van het bestudeerde voorlichtingsmateriaal van mening dat de voorlichting adequaat is en een realistisch beeld schetst van de opleidingen. De commissie concludeert dat de bacheloren de masteropleiding qua vorm en inhoud voldoende bij de kwalificaties van instromende studenten aansluiten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De bacheloren masteropleiding kennen de werkvormen colleges, werkgroepen, practica en zelfstudie. In de zelfstudie is een overzicht opgenomen van de studielast van de werkvorm per studiejaar. De opleiding geeft aan dat de werkvormen zijn afgestemd op de doelstellingen van de onderwijsonderdelen en de eindkwalificaties. In de bacheloren masteropleiding wordt in practica en werkgroepen nadruk gelegd op oefening van professionele, onderzoeks- en cognitieve vaardigheden. Colleges en zelfstudie zijn gericht op kennisvermeerdering en ontwikkeling van inzichten. De bachelorrespectievelijk masterthesis betreffen de afsluitende proeve van bekwaamheid binnen de opleiding. Hierin worden de inhoudelijke kennis en inzichten en de verkregen vaardigheden in het opzetten van onderzoek, het verzamelen en de analyse van gegevens alsmede de vaardigheden in het mondeling en schriftelijk rapporteren en verantwoorden van werkzaamheden gecombineerd. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen heel bewust niet voor n bepaald didactisch concept kiezen. De commissie is van mening dat de opzet van het bachelorprogramma zorgvuldig is verantwoord vanuit de inhoudelijke opbouw van het programma en minder was gericht op vernieuwing van de werkvormen. Desalniettemin kennen de werkvormen in de bacheloropleiding voldoende variatie en sluiten deze naar het oordeel van de commissie aan
bij de eindkwalificaties van de opleiding en de leerdoelen van de onderwijsonderdelen. Voor de bachelorthesis wordt een contract tussen student en begeleider afgesloten. Hiermee wordt naar mening van de commissie adequaat gewaarborgd dat de thesis een integrerende proeve van bekwaamheid is. De werkvormen in de masteropleiding variren afhankelijk van het gekozen masterprogramma en keuzevakken. Gemiddeld genomen wordt veruit de meeste studielast besteed aan practica (700 uur) en zelfstudie (890 uur). De commissie vindt deze verdeling en de variatie passend bij de doelstelling van de masteropleiding. De randvoorwaarden voor de stages in de programmas K&O en H&G kunnen naar het oordeel van de commissie verbeterd worden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De bacheloren masteropleiding kennen diverse vormen van toetsing en beoordeling van de studievoortgang. De opleidingen geven aan dat deze afhankelijk zijn van de werkvorm en inhoud van het onderwijs. Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat de onderdelen die gericht zijn op de vermeerdering van kennis en inzicht worden getoetst door middel van schriftelijke tentamens. Onderdelen die gericht zijn op de vermeerdering van vaardigheden (practica) worden getoetst door middel van verscheidene, op de inhoud van het onderwijs afgestemde, toetsvormen, zoals voortgangstoetsen, referaten, opdrachten en practicumverslagen. Ook een afsluitend tentamen kan deel uitmaken van deze toetsing. Studenten bevestigen in de gesprekken met de commissie dat de toetsing gevarieerd is en de toetsvormen en eisen duidelijk vooraf worden gecommuniceerd. Het schriftelijk tentamen in de bacheloropleiding kan uit meerkeuzevragen en/of open vragen bestaan. In de masteropleiding bevatten de tentamens in meerderheid open vragen (zogenoemde essaytentamens). Tentamens waarvoor een groot aantal deelnemers wordt verwacht kunnen in de vorm van meerkeuzevragen worden afgenomen. In de masteropleiding kunnen presentaties, referaten en werkstukken deel uit maken van het tentamen. De opleiding heeft een docentengids waarin richtlijnen rondom toetsing zijn opgenomen. Zo moeten voor openvraagtentamens de standaard antwoordprotocollen beschikbaar worden gesteld aan de toetscommissie. Deze toetscommissie bestaat uit door de examencommissie aangewezen examinatoren en een lid van de examencommissie. Ook moet de wijze van beoordeling van de antwoorden vastgesteld zijn. De tentamens worden op psychometrische aspecten getoetst en wanneer daartoe aanleiding is bijgesteld. In de propedeuse werkt de opleiding met deeltentamens die studenten vroegtijdig feedback geven over het gerealiseerde kennisniveau. De uiteindelijke tentamenuitslag wordt berekend op grond van het totaal van de drie deeltentamens te samen. Voor de beoordeling van de tentamens hanteert de opleiding een absoluut kenniscriterium van 56% van de aangeboden stof. Na invoering van dit absoluut criterium is, zoals de opleiding aangeeft, niet gebleken dat dit leidt tot systematisch onacceptabel lage slaagpercentages.
18
Ook de procedures rondom de toetsing van vaardigheden in practica zijn beschreven in de docentengids. Voor elk van de toetsvormen geldt dat nmalig een herhaaltoets of vervangende opdracht wordt aangeboden. Indien n of meer van de toetsvormen van het practicum niet met een voldoende is afgesloten, moet de student het hele practicum opnieuw volgen. In de zelfstudie wordt de procedure voor de bewaking van de kwaliteit van de masterthesis uiteengezet. De student stelt met de begeleider een overeenkomst op waarin de frequentie van de voortgangsgesprekken, de beoordeling en de einddatum worden vastgelegd. Het onderzoeksvoorstel voor de masterthesis wordt beoordeeld door een per programma vastgestelde masterthesiscommissie. Deze commissie wijst ook een tweede beoordelaar aan. Het onderzoeksvoorstel wordt ook voorgelegd aan de ethische commissie psychologie. De beoordeling van het eindproduct wordt door de eerste (interne) begeleider vastgesteld. Eventuele externe stagebegeleider(s) wordt om advies gevraagd. De tweede begeleider beoordeelt eveneens de masterthesis. Bij discrepanties in de beoordeling vindt opnieuw beoordeling plaats. Van de examencommissie heeft de commissie gehoord dat er ook voor de bachelorthesis altijd een tweede beoordelaar is. De opleiding maakt gebruik van het programma Ephorus, waarmee fraude kan worden opgespoord. Ephorus wordt ingezet bij de propedeuseproeven. De opleiding maakt voor overige onderdelen geen gebruik van Ephorus. Uit de gesprekken bleek dat docenten fraude bij het onderzoekspracticum en de bachelorthesis niet waarschijnlijk achten gezien de intensieve begeleiding. De bacheloren masteropleiding kennen, met uitzondering van de propedeuse, een tentamen en n herkansing per jaar. De propedeuse kent twee herkansingsmogelijkheden vanwege de volgorderegeling (zie F7). De tentamens en hertentamens worden binnen hetzelfde semester afgenomen. Zonder inschrijving hebben studenten geen toegang tot het tentamen. De examencommissie heeft regels en richtlijnen uitgebracht die de gang van zaken rondom de tentamens regelen. Deze zijn, evenals de toetsvormen per studieonderdeel, opgenomen in de studiegids. Van studenten heeft de commissie begrepen dat vooral in de bacheloropleiding veel gebruik wordt gemaakt van meerkeuzevragen bij tentamens. Studenten waarderen dit negatief en noemen een aantal voorbeelden van toetsen waarvan tentamenvragen circuleren. De bacheloren masteropleiding kennen elk een eigen examencommissie. Tussen beide commissies is wel enige personele overlap om de afstemming te bewaken. De commissie heeft tijdens het bezoek gesproken met een afvaardiging van deze examencommissies. Naast de formele taken van de examencommissie spelen beide examencommissies ook een rol in de organisatie en bewaking van de kwaliteit van de tentamens. De toetscommissie werkt voor de examencommissie. Beide commissies kennen dezelfde voorzitter. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen een variatie aan toetsvormen hanteren. Tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie een aantal toetsvormen van verschillende studieonderdelen bestudeerd. Naar oordeel van de commissie wordt in de bacheloropleiding relatief veel gebruikgemaakt van meerkeuzevragen bij tentamens. De commissie waardeert het positief dat de opleiding naast de meerkeuzetoetsen steeds meer gebruik gaat maken van andere toetsvorQANU / Psychologie / RUG 183
men. De commissie onderschrijft het belang van toetsing via open vragen in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding, ook om de schrijfvaardigheden van studenten aan te scherpen. De toetsvormen die worden ingezet bij de beoordeling van vaardigheden vindt de commissie adequaat passen bij de leerdoelen en de inhoud van de practica. Wel heeft zij de indruk dat vaardigheden nog weinig in het beoordelingsproces worden betrokken. In de masteropleiding wordt naast tentamens meer gebruikgemaakt van opdrachten voor de beoordeling van studenten. De commissie vindt de gehanteerde toetsvormen in de masteropleiding passend bij de leerdoelen. De opleidingen maken naar het oordeel van de commissie veel werk van de consistentie en kwaliteitsbewaking van de toetsing. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de regels en richtlijnen van de examencommissie, de bewaking van de kwaliteit van de toetsen door de toetscommissie door onder meer het vooraf en achteraf laten toetsen van items uit de tentamens. De commissie waardeert dit positief. Tot slot oordeelt de commissie positief over de organisatie van de toetsing en het functioneren van de examencommissie. Deze neemt een proactieve houding in. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudie geeft de opleiding voor de bacheloren masteropleiding per leerstoelgroep een overzicht van de functies, onderwijstaken en onderzoeksspecialisaties van het wetenschappelijk personeel. Hieruit blijkt dat bijna het gehele wetenschappelijke personeel in vaste dienst is gepromoveerd en verbonden aan een onderzoeksschool. Hoogleraren en uhds zijn in alle jaren van de bacheloropleiding en de masteropleiding betrokken. Volgens de zelfstudie hechten de opleidingen sterk aan de betrokkenheid van alle stafleden bij het projectmatige onderwijs, bijvoorbeeld de mentorgroepen in het eerste jaar, omdat zij het van belang acht dat studenten vanaf de propedeuse in contact komen met wetenschapsbeoefenaars in de verschillende fasen van de ontwikkeling. De opleidingen geven aan dat zij voor onderdelen die gericht zijn op de beroepsuitoefening mede personeel inzetten dat een deeltijdse aanstelling heeft in de praktijk en gebruikmaken gebruik van gastdocenten uit de praktijk, bijvoorbeeld in het propedeuseonderdeel Werkvelden.
184
Oordeel De commissie stelt vast dat het merendeel van de docentonderzoekers is gepromoveerd en is aangesloten bij een onderzoeksprogramma van erkende kwaliteit. Deze onderzoeksprogrammas zijn onlangs positief beoordeeld in de onderzoeksvisitatie Psychologie. De commissie vindt het goed dat gedurende alle jaren van de bacheloropleiding en in de masteropleiding wetenschappelijke en professionele rolmodellen worden ingezet in het programma. Afgaande op het oordeel van studenten en alumni met wie de commissie heeft gesproken, zouden professionele rolmodellen een meer zichtbare plaats in het onderwijs verdienen. De commissie is positief over het feit dat voor de mentorgroepen de gehele academische staf tot hoogleraren aan toe worden ingezet. Zij concludeert op basis hiervan dat het onderwijs voor een belangrijk deel wordt verzorgd door goede onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
In de zelfstudie is een overzicht van de personeelsinzet naar functiecategorie opgenomen. In totaal worden 184 personen (38 fte, peildatum 1 december 004) ingezet in de bacheloren masteropleiding. Er wordt een vaste verdeling van inzet over het bacheloren masteronderwijs gehanteerd: twee derde in het bacheloronderwijs en een derde in het masteronderwijs. Voor de toewijzing van personeel hanteren de opleidingen een nominaal onderwijsinzetmodel. De benodigde inzet wordt aan de hand van een aantal parameters berekend. De belangrijkste parameters in dit model zijn de omvang van het onderdeel in studiepunten, het aantal studenten, de onderwijsvorm (college, practicum, individueel onderwijs) en de tentamenvorm (meerkeuze of open vragen). Aan de hand van dit model wordt ook bewaakt dat de inzet van het personeel overeenkomstig de vastgelegde verdeling wordt gerealiseerd. In overleg met de voorzitters van de basiseenheden (Differentile Psychologie, Methodologie en Geschiedenis; Experimentele en Arbeidspsychologie; Klinische en Ontwikkelingspsychologie, en Sociale en Organisatiepsychologie) stellen de opleidings- en onderzoeksdirecteur jaarlijks de individuele inzet van de medewerkers in onderwijs en onderzoek vast. De staf is bij de invoering van de bacheloropleiding in het najaar van 003 gevraagd tijdelijk een gemiddeld 0,1 fte hogere onderwijsinzet te leveren dan in de meerjarenafspraken was vastgelegd. Dit gebeurde met instemming van de voorzitters van de basiseenheden en het faculteitsbestuur. Met ingang van het studiejaar 005-006 heeft de afdeling toestemming gekregen om de personeelsinzet ten behoeve van het onderwijs uit te breiden met 4 fte tijdelijk toegevoegd docenten met een volledige onderwijstaak. Deze toegevoegd docenten worden in het vaardigheidsonderwijs ingezet. In de bacheloropleiding wordt een staf-studentratio van ongeveer 1:41 gerealiseerd en voor de masteropleiding verwacht de opleiding bij een uiteindelijke omvang van tweehonderd studenten een staf-studentratio van 1:16 te realiseren.
185
Voor de algemene onderwijsondersteuning is 1, fte beschikbaar via de facultaire dienst onderwijs. Deze dienst formuleert het facultaire onderwijsbeleid, draagt zorg voor de ondersteuning van de onderwijsactiviteiten en is verantwoordelijk voor de onderwijsbalie. De opleidingspecifieke onderwijsondersteuning wordt op afdelingsniveau uitgevoerd door het onderwijsbureau. Dit bureau, waarbij 6,7 fte betrokken is, verzorgt de studievoortgangsregistratie, voorlichting, studiebegeleiding en -advisering, en de uitvoering van de kwaliteitsbewaking. Oordeel De commissie is van oordeel dat via het nominaal belastingsmodel keurig is geregeld en gewaarborgd dat voldoende personeel voor beide opleidingen wordt ingezet. De verdeling over de bacheloren masteropleiding oogt naar het oordeel van de commissie eerlijk. De tijdelijke extra inzet die van het personeel is gevraagd vanwege de hoge onderwijsbelasting door de invoering van de bachelor-masterstructuur en (tijdelijke) stijging van de studentenaantallen vindt de commissie een verstandige maatregel. De commissie heeft van de docenten geen klachten gehoord over te hoge onderwijsbelasting. De student-stafratio is volgens de commissie vergelijkbaar met andere opleidingen Psychologie. Het aantal studentassistenten dat op peildatum 1 december 004 bestond uit 81 personen (,74 fte), vindt de commissie aan de hoge kant en een punt van zorg in het kader van de gewenste kwaliteit. Zij juicht het toe dat deze hoeveelheid wordt gehalveerd door de inzet van uiteindelijk 6 fte toegevoegd docenten. Op het moment van het bezoek betrof dit reeds fte toegevoegd docenten. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoende personeel inzetten om het onderwijs met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De faculteit voert volgens de zelfstudie voor het wetenschappelijk personeel een actief op kwaliteit gericht wervings-, loopbaan- en scholingsbeleid. Zo worden aantoonbare didactische kwaliteiten en ervaring met het geven van onderwijs op wetenschappelijk niveau expliciet als taakcomponent vermeld bij de werving van docenten-onderzoekers. Verder kent de faculteit een stimuleringsfonds voor didactische scholing van het wetenschappelijk personeel en organiseert zij cursussen voor beginnende promovendi. De commissie heeft uit de zelfstudie en de gesprekken begrepen dat docenten bijvoorbeeld zijn geschoold in het gebruik van de elektronische leeromgeving. Van docenten vernam de commissie dat sommige door invoering van Nestor geconfronteerd worden met een overdaad aan e-mails. Alle bij het Engelstalige onderwijs betrokken docenten zijn door de faculteit uitgenodigd tot het afleggen van een door het Talencentrum georganiseerde mondelinge en schriftelijke toets op de beheersing van de Engelse taal. Het met voldoende resultaat voldoen aan deze toets is een noodzakelijke voorwaarde om bij het Engelstalig onderwijs betrokken te kunnen zijn. De zelfstudie geeft aan dat onderwijsprestaties van docenten worden besproken in de jaarlijkse functioneringsgesprekken, onder meer op basis van de onderwijsevaluaties. De faculteit heeft recentelijk een tenure-track-systeem ingevoerd, waarbij veelbelovend jong wetenschappelijk
personeel gefaseerd kan doorstromen naar een senior positie. De kwaliteit van het onderwijs is expliciet een beoordelingscriterium bij de toewijzing van een tenure-track. Oordeel De commissie heeft in de gesprekken veel enthousiasme bij de wetenschappelijke staf geconstateerd. Zij toonde zich trots op de eigen opleiding en op de verantwoordelijkheid voor de realisatie hiervan. De commissie is van mening dat de staf met de invoering van de bachelormasterstructuur een bijzondere inzet heeft getoond, welke tot een goed resultaat heeft geleid. Zij vindt het opvallen hoe de opleidingen er in geslaagd zijn in korte tijd een verjonging van het personeelsbestand te realiseren. De opleiding is in haar ogen op een verstandige manier omgegaan met de inzet van kwalitatief goed personeel om het programma te realiseren. Zij heeft in de ogen van de commissie veel lef getoond om een 10% extra inzet te vragen van de wetenschappelijke staf. Het scholingsbeleid en de functioneringsgesprekken vindt de commissie goed werken. Docenten zijn bijvoorbeeld goed geschoold in de omgang met de elektronische leeromgeving. De commissie is van mening dat de kwalificaties van de docenten worden bewaakt die nodig zijn voor de inhoudelijke en onderwijskundige realisatie van het onderwijs. De specialisaties van de docententeam zijn voldoende breed om de eindkwalificaties te realiseren. De commissie is concluderend van mening dat de staf de afgelopen periode met elkaar een mooie prestatie heeft neergezet en goed gekwalificeerd is voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De commissie noemt het feit dat een gepromoveerd staflid volledig voor de cordinatie voor het bacheloronderwijs is aangezocht een best practice. De commissie heeft gezien dat met de verjonging van het personeelsbestand en meer centrale aansturing het is gelukt om minder fragmentering tussen de subdisciplines te realiseren, wat de samenhang tussen het personeel en de opleidingen als geheel zeer ten goede is gekomen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De opleidingen beschrijven in de zelfstudie de voorzieningen waarover zij beschikken voor de uitvoering van het onderwijs. Dit betreft de onderwijsruimten, de onderzoeksfaciliteiten voor studenten, ICT-faciliteiten, de elektronische leeromgeving Nestor, de onderwijsbalie, en de bibliotheek. Specifiek voor de bacheloropleiding wordt de facultaire Methodologiewinkel genoemd. Hier kunnen studenten terecht voor advies over methodologische problemen. Voor het onderwijs in de bacheloren masteropleiding zijn grote collegezalen en veel kleine werkgroepruimten nodig. In de zelfstudie wordt een overzicht gegeven van het aantal ruimten
waarover de opleidingen op het eigen complex (Heymans Instituut) kunnen beschikken en de bezettingsgraad hiervan. Dit betreft ruimten voor groepen tot 148 personen. Deze ruimten zijn volgens de opleidingen absoluut gezien voldoende, maar druk bezet. Grotere groepen kunnen terecht in de verschillende zalen van het Academiegebouw, het Zernikecomplex of bioscoopzaal Camera. Studenten kunnen voor het onderzoekspracticum en onderzoek voor de bacheloren masterthesis gebruikmaken van de onderzoeksruimten van het Heymans Instituut en het Universitair Medisch Centrum Groningen. Dit betreffen onderzoeksruimten op het gebied van de biopsychologie en cognitieve psychologie (onder andere EEG voorzieningen); de sociale psychologie; de ergonomie en arbeidspsychologie (onder andere een meldkamer voor experimenten naar taakverrichting) en de experimentele psychopathologie. De opleiding vermeldt dat deze in 003 zijn gerenoveerd en uitgebreid. Voor studenten zijn er diverse ICT-werkplekken binnen de faculteit. Er zijn 7 pcs beschikbaar voor cursorisch gebruik, die buiten de college-uren voor individueel gebruik door studenten beschikbaar zijn. Daarnaast zijn er 71 pcs voor uitsluitend individueel gebruik en zes voor werkgroepjes (skillslabs). De skillslabs worden gebruikt bij de practica gespreksvoering en gegevensverzameling en zijn uitgerust met een pc en videoapparatuur. De faculteit beschikt verder over vier mobiele laptopkarren (4x16 pcs). Deze worden onder meer gebruikt bij Statistiek 1a en 1b, waarbij iedere student een eigen laptop tot zijn of haar beschikking heeft en voor het practicum Gespreksvoering indien er niet genoeg skillslabs beschikbaar zijn. Uit de enqute 100 over de RUG 005, blijkt dat 47% van de studenten het aantal beschikbare computers met een voldoende beoordeelt. Uit de bezettingsgraad (gemiddeld 60%) van de pcs concludeert de opleiding dat er absoluut gezien voldoende pcs beschikbaar zijn. Wel zijn er piektijden. Studenten kunnen via een informatiemonitor zien waar en hoeveel pcs beschikbaar zijn. De faculteit beschikt over negen draagbare laptop/lcd-projector-combinaties die worden gebruikt voor het geven van presentaties bij verschillende cursussen. De zelfstudie meldt dat de faculteit onlangs vijftien digitale cameras, inclusief statief en televisie, heeft aangeschaft die worden ingezet bij de practica gespreks- en groepsvaardigheden en gespreks- en diagnostische vaardigheden. De opleidingen gebruiken Blackboard (Nestor genoemd) als elektronische leeromgeving. Via Nestor wordt informatie over de studie en studieondersteuning gegeven. Uit de evaluatie blijkt volgens de opleiding dat Nestor primair een rol speelt in de informatievoorziening. De didactische functie omvat vooral het aanleveren en begeleiden van opdrachten, het geven van feedback, het aanleveren van literatuur, documentuitwisseling tussen studenten, en het verstrekken van collegepresentaties (PowerPoint). Uit de 100 over de RUG-enqute blijkt dat Nestor volgens de studenten een geschikt medium is om feedback te geven aan studenten en de communicatiemogelijkheden worden als een belangrijke meerwaarde gezien. Alle vakken van de bacheloropleiding maken gebruik van de elektronische leeromgeving. Studenten kunnen voor bibliotheekvoorzieningen terecht bij de Bibliotheek Sociale Wetenschappen. Deze heeft een collectie van 75.000 banden, waarvan 40% de psychologie betreft. Studenten hebben toegang tot de digitale versie van alle tijdschriften door licentiecontracten in consortiumverband. De bibliotheek biedt honderd stiltewerkplekken en 4 computerwerkplekken. Voor laptopgebruikers is er een draadloos netwerk aanwezig. De bibliotheek verzorgt onderwijs in het introductiepracticum waarin studenten van het begin van de bacheloropleiding informatie krijgen over (digitale) literatuurontsluiting en verzorgt een training in literatuurontsluiting voor aanvang van de bachelorthesis. Op verzoek kunnen bacheloren masterstudenten een training krijgen in het gebruik van Reference Manager.
Oordeel De commissie heeft een rondleiding langs de diverse onderwijsvoorzieningen gehad. Op basis van haar eigen indrukken, de gesprekken met studenten en docenten en de informatie uit de zelfstudie is de commissie van mening dat de voorzieningen toereikend zijn voor de uitvoering van het bacheloren masterprogramma. Hoewel er op het eerste oog, blijkend uit het gebruik van een bioscoopzaal, te weinig grote collegezalen beschikbaar lijken te zijn, heeft zij van studenten noch docenten negatieve geluiden hierover gehoord. De bibliotheekvoorzieningen, studiewerkplekken voor studenten en ICT-voorzieningen zoals hierboven beschreven zijn naar mening van de commissie voldoende. De collegezalen, werkgroepruimten en onderzoeksvoorzieningen vindt de commissie voor de diverse werkvormen van het bacheloren masteronderwijs toereikend. Deze zagen er verzorgd uit. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Voor de bacheloren masteropleiding geldt, zoals staat beschreven in de zelfstudie, dat de basis voor de studiebegeleiding de studievoortgangsregistratie vormt. Deze is onderbracht in Progress. Studenten kunnen op elk moment hun studieresultaten via Progress inzien. Bachelor Voor de bacheloropleiding meldt de zelfstudie dat de opleiding geleidelijk is overgegaan van een systeem van vraaggestuurde studieadvisering naar een systeem van studiebegeleiding. Voor studieadvisering kunnen studenten die problemen ondervinden in de voortgang van de studie een afspraak maken met een van de studieadviseurs of gebruikmaken van het inloopspreekuur. De studiebegeleiding is proactief en houdt in dat alle studenten in elke fase van de opleiding feedback krijgen over hun studievoortgang en dat advies gegeven wordt over de verder te volgen strategie. De studiebegeleiding is in eerste jaar van de bacheloropleiding gemplementeerd. In de zelfstudie beschrijft de opleiding de begeleidingsmomenten. Schriftelijke feedback over de studieresultaten en het daaraan gekoppelde advies vindt plaats na het eerste en het tweede semester. Studenten die na het tweede semester nog niet aan de criteria voor een tijdelijke toelating tot het tweede jaar voldoen en dus uitgesloten zijn van het postpropedeutisch onderwijs, worden uitgenodigd voor een studieadviesgesprek. Studenten die voor een tijdelijke toelating voor het tweede jaar in aanmerking komen wordt geadviseerd contact op te nemen met de studieadviseur. In het tweede bachelorjaar worden studenten die na het eerste semester nog niet voldoen aan de propedeuse-eisen met betrekking tot het eerste semester uitgenodigd voor een studieadviesgesprek. Na het tweede semester van het tweede jaar worden alle studenten die het propedeutisch examen nog niet gehaald hebben opgeroepen voor een studieadviesgesprek. Studenten van de bacheloropleiding met wie de commissie heeft gesproken zijn van mening dat zij voldoende informatie krijgen over de keuzemogelijkheden voor een masteropleiding. Er is volgens hen adequate aandacht voor de studievoortgang van de zwakkere studenten. Voor
de betere studenten zou in hun ogen meer gedaan kunnen worden, zoals een honourstraject of het apart noemen van cum laudes bij het propedeutisch examen. Betere studenten mogen pas na het eerste jaar extra vakken volgen. Master De studievoortgang van studenten in de masteropleiding wordt volgens de opleiding getoetst aan de hand van twee documenten die de student bij aanvang van de opleiding respectievelijk de masterthesis opstelt: het studieplan en het masterthesiscontract. In het studieplan is opgenomen welke vakken in samenhang met de masterthesis en indien relevant de praktijkstage gevolgd gaan worden. Dit studieplan wordt door een studieadviseur op de formele voorwaarden getoetst en na goedkeuring aan het studentdossier toegevoegd. In het masterthesiscontract worden de tijdsduur, vorm en frequentie van begeleiding en van het verwachte eindproduct vastgelegd. Elk masterprogramma heeft een masterthesiscordinator. De programmas Hersenen en Gedrag en Klinische en Ontwikkelingspsychologie beschikken ook over een stagecoordinator. Een half jaar na de start van de masteropleiding wordt de studievoortgang van studenten aan het studieplan en het masterthesiscontract getoetst. De opleiding geeft aan dat problemen in de voortgang van de masterthesis door de begeleider worden gesignaleerd. De cordinatoren wijzen voor studieadvies door naar de studieadviseurs. Na afloop van het eerste semester wordt getoetst of studenten die voorlopig zijn toegelaten tot de masteropleiding hebben voldaan aan de eisen van het bachelorexamen. Indien studenten dan nog niet het bachelordiploma hebben behaald, volgt beindiging van de masterstudie totdat alsnog aan de eisen is voldaan. Alumni en studenten met wie de commissie heeft gesproken geven aan dat de informatie over vervolgopleidingen en beroepsmogelijkheden na de opleiding in hun ogen wat mager is. Masterstudenten melden dat er in sommige programmas te weinig begeleiders zijn voor de masterthesis. Oordeel De commissie heeft op basis van de informatie uit de zelfstudie en de aanvullende gesprekken vastgesteld dat gekoppeld aan de mentorgroepen en aansluitend bij de volgorderegelingen in het eerste jaar van de bacheloropleiding adequate studiebegeleiding plaatsvindt. Zij ziet dit als een verbetering ten opzichte van het oude uitsluitend vraaggestuurde begeleidingssysteem. In het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding is de begeleiding gericht op vraaggestuurde studieadvisering. De studievoortgang wordt gedurende de bacheloren masteropleiding zorgvuldig geregistreerd. De commissie stelt vast dat studenten voldoende informatie krijgen met het oog op studievoortgang. Bachelorstudenten worden adequaat over hun keuzemogelijkheden in en na de bacheloropleiding genformeerd. De informatievoorziening over de studie en de mogelijke vervolgopleidingen sluit in de ogen van de commissie niet op alle punten voldoende aan bij de behoefte van studenten. Zo wordt er bijvoorbeeld te weinig aandacht gegeven aan het belang van het kunnen behalen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek in het masterprogramma AOP. De commissie constateert dat er incidenteel bij enkele masterprogrammas te weinig of voor de student te laat masterthesisbegeleiders beschikbaar zijn. Ondanks dit verbeterpunt concludeert de commissie dat de opleidingen voldoende studiebegeleiding en informatie bieden met het oog op de studievoortgang. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
4.2.5. Internekwaliteitszorg De interne kwaliteitszorg van de opleidingen Psychologie wordt volgens de zelfstudie vormgegeven binnen de kaders die door de RUG-nota Integrale kwaliteitszorg voor het RUGOnderwijs en de notitie Kwaliteitszorg PPSW zijn gegeven. De faculteit heeft in haar Strategisch Plan 004-010 een systeem voor kwaliteitszorg gentroduceerd. In de zelfstudie wordt dit omschreven als een op inhoud gerichte managementcyclus, waarin opeenvolgend de kwaliteit op grond van vooraf bepaalde criteria (doelen) gemeten wordt, verbeterplannen worden gemaakt en uitgevoerd. Het kwaliteitszorgsysteem moet ervoor zorgen dat de gewenste kwaliteit behaald en behouden blijft. Het systeem heeft een cyclisch karakter en beschrijft achtereenvolgens de volgende fasen; plan, do, check en act. Eerst wordt er een doel gesteld en worden er maatregelen geformuleerd om dit doel te bereiken. Vervolgens worden deze maatregelen uitgevoerd. Hierna is het van belang te controleren of de bereikte resultaten in overeenstemming zijn met eerder vastgestelde doelstellingen. Op grond van de resultaten moeten de plannen worden gefinaliseerd of bijgesteld. Eventueel worden er nieuwe doelen gesteld, waarmee het cyclisch karakter voltooid is. In het facultaire kwaliteitszorgsysteem worden vier niveaus van kwaliteitsborging onderscheiden: 1. onderwijsonderdeel; . curriculum; 3. toetsing en 4. onderwijsondersteuning en -facilteiten.
De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat de opleidingsdirecteur verantwoordelijk is voor de kwaliteitszorg van de opleiding. Het faculteitsbestuur ziet toe op de continuteit van het proces van kwaliteitszorg en beoordeelt de resultaten. De opleidingscommissie is verantwoordelijk voor het adviseren over de onderwijsen examenregeling en voor het beoordelen van de uitvoering van de onderwijsen examenregeling. Voor de bacheloropleiding is met ingang van studiejaar 00-003 gefaseerd per bachelorjaar de evaluatieprocedure, mede op grond van de bevindingen van de voorgaande visitatie, herzien. Elke cursus wordt via een standaard evaluatieformulier dat bestaat uit een kwantitatief en een kwalitatief deel, gevalueerd. Het kwantitatieve deel bevat standaardvragen over het onderwijsproces, de literatuur en de beschikbaarheid ervan, de onderwijsvoorzieningen en ondersteuning, de werkvormen, de toetsing en de studielast en een algemeen eindoordeel. Dit deel wordt door het onderwijsbureau geanalyseerd. Het kwalitatief deel biedt de mogelijkheid detailopmerkingen en aanbevelingen tot verbetering te geven. Het kwalitatief deel wordt door een jaarvertegenwoordiging van de studenten samengevat en gerapporteerd. De organisatie, uitvoering en rapportage van de evaluaties wordt door het onderwijsbureau verzorgd. In de
bacheloropleiding worden elk semester de resultaten van de evaluaties besproken met de studenten en docenten. Ook de samenhang tussen de vakken komt hierbij volgens de opleiding aan de orde. Het onderwijsbureau maakt verslag van deze besprekingen waarin de afgesproken verbeterpunten zijn opgenomen. Deze verslagen worden gepubliceerd in het blad van de studievereniging en besproken in de opleidingscommissie. Voor de masteropleiding is met ingang van het studiejaar 005-006 de herziene evaluatiesystematiek zoals hierboven beschreven voor de bacheloropleiding ingevoerd. Voor de masteropleiding geldt dat de resultaten jaarlijks besproken worden met de betrokken docenten en een studentvertegenwoordiging. In dit overleg worden ook de samenhang en eventuele knelpunten besproken. De programmacordinator bewaakt het proces en stelt een verslag op met daarin de verbeterpunten. Dit wordt eveneens gepubliceerd in het blad van de studievereniging en naar de opleidingscommissie gezonden. De leidinggevenden ontvangen de evaluatieverslagen van de bacheloren masteropleiding om de verbeterpunten in de functioneringsgesprekken aan de orde te stellen. De opleidingscommissie bewaakt de realisatie van eerder afgesproken verbeterpunten in haar bespreking van de evaluaties. Ook het onderwijsbureau bewaakt de implementatie van de afgesproken verbeterpunten. De opleidingen hebben streefdoelen voor de kwaliteit van het onderwijs gesteld. Voor de hoofdonderdelen van de kwantitatieve evaluatie geldt het streefdoel dat op alle punten ten minste een voldoende (6 op tienpuntsschaal) gescoord wordt. Ook het algemeen oordeel moet ten minste een voldoende scoren. Gestreefd wordt naar een evenredige studielast per studiepunten voor elk onderwijsonderdeel. Naast de cursusevaluaties en de semester- respectievelijk jaarbesprekingen hanteert de opleiding nog een aantal andere periodieke evaluatie-instrumenten, zoals de externe enqute 100 over de RUG, die jaarlijks door het Universitair Onderwijscentrum Groningen (UOCG) wordt uitgevoerd en de Alumnimonitor. In de enqute 100 over de RUG wordt het oordeel van studenten gevraagd over de inhoud, organisatie, werkvormen, beoordeling, docenten en begeleiding, ICT/ELO, en een aantal algemene punten van de opleiding. De laatste Alumnimonitor is in 004 door de RUG afgenomen. Oordeel De commissie stelt vast dat de cursussen in de bacheloren masteropleiding systematisch gevalueerd worden aan de hand van toetsbare streefdoelen. De commissie vindt de rol van de toetscommissie bij de kwaliteitszorg redelijk uniek. Zij vindt het positief dat deze commissie de kwaliteit van de toetsen monitort. De commissie heeft de evaluatieformulieren, de resultaten hiervan en de verslagen van de semester- en jaarbesprekingen ingezien en beoordeelt deze als adequaat. Zij vindt het jammer dat er nog geen evaluaties inzake de bacheloren masterthesis worden afgenomen, maar heeft begrepen dat dit in de steigers staat. De commissie stelt vast dat de afgelopen periode sterk is genvesteerd in de kwaliteitszorg, gezien het feit dat de opleiding bij de vorige visitatie een achterstand op dit gebied kende. De faculteit heeft in de ogen van de commissie een adequaat beleid rondom de kwaliteitszorg geformuleerd. De streefdoelen, minimaal een voldoende (6) op een tienpuntsschaal, vindt de commissie wat karig. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De bacheloropleiding geeft in de zelfstudie een aantal voorbeelden van verbeteringen die op grond van evaluaties tot stand zijn gekomen. Dit betreft bijvoorbeeld de verbetering van het begeleiding door studentassistenten bij practica van het statistiekonderwijs. Evaluaties lieten zien dat tussen de werkgroepen soms grote verschillen bestonden. Naar aanleiding hiervan is de selectie en training van studentassistenten voor het statistiekonderwijs verbeterd en is ervoor gekozen om de uitleg en uitwerking van huiswerkopdrachten niet meer in de practicumgroepjes te laten plaatsvinden, maar bij de hoorcolleges te behandelen. Andere voorbeelden van verbetermaatregelen naar aanleiding van de evaluaties betreffen een aanpassing van de practica bij het eerstejaarsvak Overzicht van de psychologie, een andere opzet van de cursus Sociale omgeving en gedrag, en verbetering van de voorlichting over de differentiatievakken in de bacheloropleiding met het oog op de keuze van een masteropleiding. Voor de masteropleiding geldt dat er ten tijde van het schrijven van de zelfstudie nog weinig resultaten van de cursus- en curriculumevaluaties beschikbaar waren. De opleiding noemt wel verbetermaatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gesignaleerde knelpunten in de opleidingsraad van de masteropleiding. Zo zijn de toelatingsprocedures voor de masteropleiding aangepast, is de voorlichting over deze procedures verbeterd, en is een stagecordinator aangesteld om de aanmelding voor en toewijzing van praktijkstages te optimaliseren. Naar aanleiding van de vorige visitatiecommissie, die oordeelde dat de opleiding met name op de punten opbouw en samenhang en organisatie van de opleiding voor verbetering vatbaar was, meldt de opleiding in de zelfstudie dat zij heeft besloten de opzet van de bacheloropleiding grondig te herzien ten opzichte van de ongedeelde opleiding. Gekozen is voor een nieuwe structuur, die studenten breed opleidt in de basisdisciplines en toepassingsgebieden van de psychologie. Een verbetermaatregel betreft de structurering en professionalisering van de organisatie van de opleiding. Ten derde is de door de vorige visitatiecommissie geconstateerde anonimiteit en massaliteit van de opleiding aanleiding geweest tot een aantal verbetermaatregelen, zoals de invoering van mentorgroepen, kleine werkgroepen, beperking van de instroom en gerichte studiebegeleiding. Oordeel De commissie is van oordeel dat het cyclische karakter van de evaluatiesystematiek zoals beschreven in de inleiding van dit onderwerp en bij F17 zodanig is opgezet dat de uitkomsten van evaluaties ook daadwerkelijk leiden tot het formuleren van concrete verbeteringen. De rolverdeling en verantwoordelijkheden bij de kwaliteitszorg zijn naar mening van de commissie helder vastgelegd en bij de functioneringsgesprekken worden de uitkomsten van evaluaties betrokken. De commissie heeft in de gesprekken met de delegaties en uit de zelfstudie een aantal concrete verbetermaatregelen kunnen constateren. Voorbeelden hiervan zijn hierboven genoemd. De commissie is erg positief over de wijze waarop de opleiding actief aan de slag is gegaan met de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie. De commissie is van mening dat zowel de bachelor- als de masteropleiding een enorme verbeterslag heeft gemaakt ten opzichte van de vorige visitatie. Het meest in het oog springt hierbij het feit dat er geen versnippering meer is tussen de disciplinerichtingen. De commissie is dan ook van mening dat de opleidingen op basis van de evaluatie van de ongedeelde opleiding, de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie en de eerste evaluaties van de bacheloropleiding en masteropleiding
inmiddels een goed bacheloren masterprogramma heeft ingericht. Zij beoordeelt dit facet om die reden met een goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De bacheloren masteropleiding kennen n gezamenlijke opleidingscommissie en per opleiding een aparte examencommissie. De opleidingscommissie bestaat uit vier docenten en vier studenten. Volgens de zelfstudie richt de opleidingscommissie zich nu op haar kerntaak, de bewaking van het evaluatieproces, het doen van aanbevelingen voor verbetertrajecten naar aanleiding van de evaluaties en het bewaken van de implementatie van de verbetertrajecten. Hiertoe ontvangt de opleidingscommissie elk semester verslag van de resultaten van de semester- en cursusevaluaties. De studenten en docenten van de opleidingscommissie met wie de commissie heeft gesproken, geven aan dat bewaking van de kwaliteit van het onderwijs het belangrijkste agendapunt van de opleidingscommissie is. De leden van de opleidingscommissie hebben bewust gekozen om niet in andere commissies te participeren om zo onafhankelijk mogelijk naar de evaluaties en de kwaliteitsbewaking te blijven kijken. Een aantal docenten heeft zitting in de examencommissies, deze ontvangen ook elk semester verslag van de resultaten van de semester- en cursusevaluaties. De examencommissie bewaakt de kwaliteitscriteria met betrekking tot de tentamens. Zij geeft, op grond daarvan waar nodig, de toetscommissie en de examinator aanwijzingen. De zelfstudie meldt verder dat docenten bij de kwaliteitszorg zijn betrokken door middel van de per semester uitgevoerde evaluatiebesprekingen. Studenten zijn betrokken bij de kwaliteitszorg door het invullen van de evaluaties en deelname aan de evaluatiebesprekingen per semester. Verder zijn studenten vertegenwoordigd in het Faculteitsbestuur, de Faculteitsraad, de facultaire werkgroepen onderwijs, voorlichting en internationalisering. De studievereniging VIP kent een klachtencommissie (Klaxon) die open staat voor alle studenten. Deze klachtencommissie informeert de opleidingsdirecteur en de opleidingscommissie over gesignaleerde probleempunten. De commissie heeft uit de gesprekken met een vertegenwoordiging van de opleidingscommissie en de studenten van de opleidingen begrepen dat de opleidingscommissie nog niet zo zichtbaar is in de opleiding. Bij de studenten is ook weinig animo voor lidmaatschap van de opleidingscommissie. De verbetering van de zichtbaarheid en informatievoorziening van de opleidingscommissie naar studenten en docenten vormt een aandachtspunt voor de komende periode. De zelfstudie geeft aan dat de alumni niet actief betrokken zijn bij de kwaliteitszorg. Om de twee jaar wordt de alumnimonitor van de RUG afgenomen. Wel zijn alumni betrokken bij het onderwijs, met name bij het propedeutisch onderwijsonderdeel werkvelden, waarbij zij zich beschikbaar stellen voor een of meer interviews door eerstejaarsstudenten. Wat betreft de betrokkenheid van het beroepenveld melden de opleidingen dat zij binnen de Kamer Psychologie van de VSNU waarin het NIP is vertegenwoordigd, regelmatig overleggen
over het beroepenveld voor psychologen. De opleidingen onderhouden contacten met werkvelden door werkcontacten met onderzoeksinstellingen zoals TNO en door het aantrekken van gastdocenten en docenten die deeltijds betrokken zijn bij een van de beroepenvelden. Hiermee verwachten de opleidingen een intensieve wisselwerking tussen beroepenveld en eindkwalificaties van de opleiding te kunnen bewerkstelligen. Voor masterprogrammas H&G en K&O geldt daarnaast dat de stagecordinator contacten met het beroepenveld onderhoudt. Oordeel De commissie stelt vast dat studenten bij de kwaliteitszorg worden betrokken door het invullen van de evaluaties, de semester- c.q. jaarevaluatiegesprekken, de vertegenwoordiging van studenten in diverse gremia zoals de faculteitsraad en vooral in de opleidingscommissie. De commissie is van mening dat de zichtbaarheid van de opleidingscommissie verder vergroot moet worden. Docenten zijn eveneens via de opleidingscommissie en deelname aan semester- c.q. jaarevaluatiegesprekken betrokken bij de kwaliteitszorg. Daarnaast stelt de commissie vast dat in het verbetertraject zoals genoemd bij F18 binnen de opleidingen allerlei commissies zijn ingesteld om de betrokkenheid van docenten bij de vormgeving en kwaliteit van het onderwijs te vergroten, zoals de programmacommissies en opleidingsraden. De commissie stelt daarmee vast dat docenten en medewerkers goed bij de kwaliteitszorg van het onderwijs zijn betrokken. Actieve betrokkenheid van alumni en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg van de bacheloren masteropleiding staat naar het oordeel van de commissie nog in de kinderschoenen. Wegende de betrokkenheid van de verschillende actoren, beoordeelt de commissie dit facet als voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
4.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat het merendeel van de studenten na het bachelorexamen kiest voor de doorstroommaster als vervolgopleiding. De opleiding heeft met ingang van het studiejaar 005-006 een monitoringsysteem opgezet om na te gaan tot welke opleidingen afgestudeerden worden toegelaten (en waarvoor ze worden afgewezen). Hiervan waren ten tijde van de zelfstudie en het bezoek nog geen resultaten beschikbaar. De bachelorthesis is volgens de opleiding het tastbare eindproduct van de studie. De opleiding heeft daarom als eis gesteld dat de bachelorthesis een individueel product van de student moet
zijn en heeft, in samenwerking met de facultaire bibliotheek, een systeem opgezet waarin alle bachelortheses elektronisch in de vorm van een pdf beschikbaar zijn. Gezien het kleine aantal masterstudenten dat de opleiding ten tijde van het schrijven van de zelfstudie had afgerond (drie), is in de zelfstudie nog geen informatie opgenomen over het gerealiseerde niveau. Oordeel De commissie heeft een aantal hoog, laag en gemiddeld beoordeelde bachelortheses en doctoraalwerken voorafgaand aan het bezoek geselecteerd en bestudeerd. Gezien de recente start van de masteropleiding was in de zelfstudie nog geen overzicht van afgeronde mastertheses opgenomen. Deze waren tijdens het visitatiebezoek wel beschikbaar. De commissie heeft tijdens het bezoek aanvullend enkele recente mastertheses ingezien. Zij stelt vast dat de opleidingen geen concrete formulieren hanteren voor de beoordeling van de theses. Wel zijn er in de handleidingen criteria voor beoordeling geformuleerd. De commissie heeft vastgesteld dat voor de beoordeling van de bacheloren mastertheses altijd een tweede beoordelaar wordt ingezet. Zij vindt dit positief. De commissie is onder de indruk van de kwaliteit van de bachelortheses. Zij waardeert het positief dat elke bachelorthesis een individueel uitgevoerde empirische studie omvat. Studenten werken in groepjes rond een zelfde thema waarbij zij een eigen subvraagstelling uitwerken, onderzoeken en rapporteren. De commissie vond de bachelortheses die zij heeft bestudeerd alle ten minste voldoende en oordeelde over het algemeen overeenkomstig het cijfer dat de opleiding aan de bachelorthesis had toegekend. De commissie kan vaststellen dat de opleiding en nagenoeg alle studenten veel werk hebben gemaakt van de bachelorthesis. Hierin demonstreert de student dat de eindkwalificaties op het beoogde niveau worden beheerst. De commissie waardeert het zeer positief dat de bachelorthesis aan de RUG duidelijk als een visitekaartje voor de student kan dienen bij sollicitatie voor een vervolgopleiding of arbeidsplaats. De commissie beoordeelt het gerealiseerde eindniveau van de bacheloropleiding concluderend als goed. Op basis van de bestudeerde doctoraaltheses komt de commissie tot de conclusie dat het gerealiseerde eindniveau van de doctoraalopleiding voldoende is. De commissie was het, op twee uitzonderingen na, eens met de beoordeling door de opleiding. Enkele doctoraalscripties beoordeelde zij iets lager, maar wel als voldoende. Op basis hiervan verwacht zij dat dit evenzeer geldt voor het gerealiseerde niveau voor de masteropleiding. De eerste indruk van de recent gefinaliseerde mastertheses duidt er volgens de commissie op dat het gerealiseerde niveau van de masteropleiding voldoende is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor In de zelfstudie wordt een overzicht van de propedeuserendementen gegeven. Tijdens het visitatiebezoek zijn aanvullende gegevens beschikbaar gesteld. Het eerste jaar van de bacheloroplei196 QANU / Psychologie / RUG
ding (00-003) kende een zeer laag propedeuserendement (13%), dat volgens de opleiding te wijten was aan n propedeuseonderdeel met een laag slagingspercentage. In de volgende propedeusejaren is dit effect niet meer te vinden en laten de propedeuserendementen na n jaar een stijgende lijn zien: 7% in 003-004; 31% in 004-005 en 37% in 005-006. Dit is aanzienlijk hoger dan de propedeuserendementen in de voorgaande jaren van de doctoraalopleiding. De opleiding meldt hierbij dat de werkelijke rendementen voor het eerste studiejaar hoger liggen, omdat de derde kanstentamens in de propedeuse worden afgenomen nadat deze cijfers tot stand komen. Het propedeuserendement na twee jaar voor de cohort 004-005 is 61%. Dit lag in de voorgaande bachelorcohorten iets lager op respectievelijk 59% en 58%. De opleiding geeft in de zelfstudie met een analyse aan dat op grond van de voortgangsgegevens een werkelijke studieduur van vier jaar realistisch is. Een nadere analyse van studenten die de propedeuse in een jaar hebben gehaald, toont aan dat zij ook in navolgende studiejaren bovengemiddelde studieresultaten halen. Hiermee onderschrijft de opleiding het selectieve karakter van de propedeuse. De opleiding acht het niet haar taak om ervoor te zorgen dat de rendementen met de huidige studie-inspanning van studenten (gemiddeld 75% van de studielast) worden verbeterd. Wel neemt zij maatregelen die de studie-inspanning van studenten verbeteren om zodoende de rendementen te verbeteren, zoals de invoering van deeltentamens, mentorgroepen, kleinschalige werkvormen en actieve studiebegeleiding. Voor de masteropleiding geldt dat in het studiejaar 005-006 41 masterdiplomas zijn uitgereikt. De opleiding heeft het rendement berekend van alle studenten die ten minste een jaar in de masteropleiding zijn ingeschreven. Dit betrof 17 studenten. Daarvan heeft 41% binnen een jaar het masterdiploma behaald. Exclusief studiestakers ligt dit percentage op 46%. Uit de gesprekken heeft de commissie begrepen dat de streefcijfers voor de rendementen facultair zijn vastgelegd op 80% en dat de verantwoordelijken voor de masteropleiding de huidige rendementscijfers te laag vinden. De opleiding geeft hierbij aan dat studenten veelal zelf voor een langere studieduur kiezen. Oordeel De commissie stelt vast dat het propedeuserendement in de bacheloropleiding een stijgende lijn laat zien en sterk is verbeterd ten opzichte van de oude doctoraalopleiding. De commissie waardeert dit positief. Een rendement van 37% na n jaar is vergelijkbaar met andere verwante opleidingen. De commissie vindt de aandacht die de opleiding schenkt aan het verbeteren van rendement in de bacheloropleiding positief. Voor de masteropleiding zijn nog weinig gegevens beschikbaar om een definitief oordeel te geven. De eerste rendementsgegevens (41% na n jaar) benaderen nog niet het facultaire streefcijfer van 80%. De commissie acht dit gezien de recente start van de masteropleiding nog niet zorgwekkend. De commissie beoordeelt het rendement van de bacheloren masteropleiding voldoende, maar stelt vast dat verdere verbeteringen mogelijk en wenselijk zijn. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
197
198
SamenvattingoordelenRijksuniversiteitGroningen BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende
199
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende
00
5.
DebacheloropleidingPsychologieendemasteropleiding PsychologyvandeFaculteitderSocialeWetenschappenaan deUniversiteitLeiden
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd en deeltijd Leiden 31 december 007
De deeltijdopleiding is inhoudelijk gelijk aan de voltijdopleiding, alleen is het programma over een langere periode gespreid. De oordelen in dit rapport gelden zowel voor de voltijd- als deeltijdvariant van de bacheloropleiding. Daar waar verschillen zijn geconstateerd tussen de voltijd- en deeltijdopleiding zal de commissie hiervan melding maken. Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychology 66604 Master wo 60 Voltijd Leiden 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 9 en 10 oktober 006. De samenstelling van de visitatiecommissie is als volgt: prof.dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof.dr. J. von Grumbkow, lid; prof.dr. E.C. Klip, lid; prof.dr. J. Wagemans, lid; dr. E.H. Gordijn, lid; E. Schell, student Psychologie, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
5.0.
De bacheloren masteropleiding worden verzorgd door het departement Psychologie van de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW). Deze faculteit omvat daarnaast de departementen Pedagogische Wetenschappen, Culturele Antropologie, Bestuurskunde en Politieke Wetenschappen.
QANU / Psychologie / UL 01
Binnen het departement Psychologie bestaan vijf secties die een programmatische eenheid op het terrein van onderwijs en onderzoek vormen. Dit betreffen de secties: Cognitieve psychologie, Methoden en Technieken, Sociale en Organisatiepsychologie, Klinische en Gezondheidspsychologie en Ontwikkelingspsychologie. Het departement kent een departementsbestuur, een opleidingsbestuur en een instituutsbestuur. Het departementsbestuur is verantwoordelijk voor het departement als geheel. Het opleidingsbestuur is verantwoordelijk voor het onderwijs; en het instituutsbestuur is verantwoordelijk voor het onderzoek binnen het onderzoeksinstituut psychologie. Het departementsbestuur wordt ondersteund door het departementsbureau. 5.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De psychologieopleiding in Leiden heeft de introductie van de bachelor-masterstructuur aangegrepen om de opleidingen te herstructureren. De bacheloropleiding is gestart in september 00 en de masteropleiding in september 005. Tot uiterlijk 1 september 010 hebben studenten de tijd om het oude doctoraalexamen af te leggen. Indien bepaalde onderdelen van het oude programma niet meer worden aangeboden, wijst de examencommissie onderdelen uit het nieuwe programma aan die hiervoor in de plaats komen. Op 1 december 005 waren in totaal 51 studenten oude stijl bezig met de afronding van hun psychologieopleiding. Deze studenten kunnen overstappen naar de bacheloropleiding. In de OER zijn de overstapregels vastgelegd. De examencommissie beoordeelt of het gevolgde programma voldoet aan de gestelde eindkwalificaties en het beoogde civiel effect van het bachelordiploma. De departementale studieadviseurs volgen de doctoraalstudenten, zoals staat beschreven in de zelfstudie, nauwlettend. De opleiding verwacht dat de meeste studenten oude stijl, gezien de vergevorderde status van hun studie, het doctoraaldiploma zullen behalen. Een klein aantal (9 studenten) is nog niet aan een afstudeerrichting begonnen. Dit betreft ook enkele studenten die zich bij Psychologie als tweede studie hebben ingeschreven. In januari 006 zijn deze studenten door de studieadviseurs voor een gesprek opgeroepen. In mei 006 zijn alle studenten opgeroepen die minder dan 190 studiepunten hebben behaald. De opleiding geeft aan dat op basis van deze gesprekken wordt bepaald of er verdere ondersteuning kan worden geboden. Er worden verslagen gemaakt van de gesprekken en deze worden gecodeerd opgenomen in het studentvolgsysteem van de Universiteit Leiden. De commissie stelt vast dat er adequate overstapregelingen zijn vastgelegd en dat de opleiding actief studenten in de doctoraalopleiding benadert die volgens haar het risico lopen het doctoraaldiploma niet (meer) te halen. Van studenten en alumni heeft zij gehoord dat het niet meer aanbieden van vakken van de ongedeelde opleiding tot extra rompslomp heeft geleid, maar dat dit nu naar tevredenheid is opgelost. Vanuit de docenten is volgens hen veel moeite gedaan om de overgang van de ongedeelde naar de gedeelde structuur te vergemakkelijken. In vergelijking met zusteropleidingen hebben studenten in Leiden relatief lang de tijd de ongedeelde opleiding af te ronden. De commissie is concluderend van mening dat de afbouw van de ongedeelde opleiding zonder grote problemen voor studenten verloopt.
0
QANU / Psychologie / UL
5.2.
Hetbeoordelingskader
De zelfstudie beschrijft de drie vakinhoudelijke eisen waaraan de bacheloren masteropleiding Psychologie in Leiden beogen te voldoen. Dit betreft het Europees raamwerk voor psychologieopleidingen (EFPA), de domeinspecifieke eisen zoals die binnen Nederland zijn opgesteld door de Kamer Psychologie en ten derde de vragen vanuit de praktijk en de ontwikkeling van het vak. De opleidingen betogen dat zij voldoen aan de eisen aan psychologieopleidingen die in Europees verband zijn gesteld, met uitzondering van de eenjarige masteropleidingen in Nederland ten opzichte van de voorgeschreven tweejarige masteropleidingen in het EFPA-kader. Leiden heeft gekozen voor een brede bacheloropleiding van drie jaar, waarbij in het derde jaar de mogelijkheid wordt geboden een eerste specialisatie ter voorbereiding van een masteropleiding te kiezen. Vanuit de overtuiging dat een volledige opleiding in de psychologie ook een stageperiode van een half jaar moet omvatten, heeft de opleiding ervoor gekozen om een facultatieve uitbreidingsmogelijkheid met een half jaar in de masteropleiding aan te bieden. Deze tussenoplossing zal worden beindigd indien een tweejarige masteropleiding kan worden aangeboden. Ten aanzien van de eisen die worden gesteld door het professionele en wetenschappelijke veld, melden de opleidingen dat studenten die de masteropleiding hebben afgerond in aanmerking komen voor vervolgopleidingen, zoals de gezondheidszorgopleiding, en de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD). De psychologieopleidingen in Leiden profileren zich, volgens de zelfstudie, door de keuze voor een sterk wetenschappelijk profiel, kwaliteit en selectiviteit, en een internationaal karakter. De masteropleiding wordt geheel in het Engels verzorgd. Bachelor Het doel van de bacheloropleiding is als volgt geformuleerd in de Onderwijs- en examenregeling: het verwerven van kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van de psychologie; academische vorming; voorbereiding voor een verdere studieloopbaan, in het bijzonder in de masteropleiding(en) psychologie; een zekere mate van voorbereiding op een maatschappelijke loopbaan.
Deze doelstelling heeft de opleiding als volgt geoperationaliseerd in eindkwalificaties. De afgestudeerde bachelorstudent:
03
1. beschikt over een academisch denken werkniveau; de student die de bachelorfase heeft afgerond beschikt over de volgende vaardigheden: a. studeervaardigheden: planmatig werken, ICT-gebruik, beheersing Engels, bestuderen van teksten; b. academische vaardigheden: analyseren, conceptualiseren, redeneren; problemen stellen en (mee helpen) oplossen; c. systematisch zoeken en selecteren van literatuur; op academisch niveau mondeling en schriftelijk presenteren; beoordelen van eigen en andermans werk; reflecteren op het vak en het werk van beoefenaars; d. algemene professionele vaardigheden: discussiren, argumenteren; samenwerken, projectmatig werken; observeren; gespreksvoering; . beschikt over een algemene orintatie in de psychologie en haar deelgebieden, alsmede over de globale historische en filosofische achtergronden en grondslagen van het vak; 3. is in staat problemen op het terrein te analyseren en te conceptualiseren, daarover mondeling en schriftelijk te rapporteren, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek; 4. is in staat eenvoudig psychologisch onderzoek begeleid op te zetten, uit te voeren, en te verslaan; 5. beschikt over methodologische kennis; 6. is in staat psychologisch onderzoek en vakliteratuur van gemiddeld niveau te begrijpen en te beoordelen; en beschikt hiertoe over de onderzoeksmethodische en -technische vaar digheden die in de psychologie gemiddeld gebruikelijk zijn; 7. heeft besef van de ethische denken handelwijze behorend bij een wetenschappelijke attitude en heeft kennis van de ethische denken handelwijze op het terrein waar psychologen werkzaam zijn; 8. beschikt over elementair inzicht in en overzicht over (een) andere deelgebied(en) van de psychologie dan de gekozen hoofdrichting; 9. beschikt over voldoende kennis en vaardigheden van (een) deelgebied(en) om ofwel in principe toegelaten te kunnen worden tot een masteropleiding binnen de psychologie, ofwel om een beroep te kunnen uitoefenen op een breed terrein waarop mensen met een bachelordiploma in de psychologie werkzaam kunnen zijn. Master Studenten kiezen bij aanvang van de masteropleiding Psychologie voor een bepaald vakgebied. De volgende acht specialisaties worden aangeboden (de voertaal is Engels): Child and Adolescent Psychology; Clinical Neuropsychology; Clinical Psychology; Cognitive Psychology; Health Psychology; Methods and Statistics; Social and Organisational Psychology; Occupational Health Psychology.
Het onderwijs in de masteropleiding is, zoals staat beschreven in de zelfstudie, gericht op:
04
het verwerven van wetenschappelijke kennis, inzicht, vaardigheden en het gebruik van wetenschappelijke methoden op het gebied van de psychologie; academische vorming:
het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; het analyseren van complexe problemen; het wetenschappelijk rapporteren; het hanteren van vakwetenschappelijke competenties in wijsgerige en maatschappelijke context; voorbereiding voor een wetenschappelijke loopbaan en vervolgonderwijs; voorbereiding op een maatschappelijke loopbaan: het kunnen gaan werken als zelfstandig psycholoog op verscheidene professionele werkvelden; het kunnen gaan werken in functies op academisch niveau die kritisch wetenschappelijke kennis, vaardigheden en attitudes vragen.
Voor de masteropleiding zijn in de Onderwijs- en examenregeling de volgende eindkwalificaties vastgesteld. De afgestudeerde masterstudent psychologie: 1. heeft inhoudelijke kennis op het terrein van de psychologie en de toepassing van die kennis bij het maken van een wetenschappelijke analyse; . heeft competenties met betrekking tot het doen van psychologisch onderzoek; 3. is bij afronding in staat zelfstandig een overzicht van de recente internationale literatuur met betrekking tot een specifieke psychologische vraagstelling te vervaardigen, deze literatuur kritisch te bespreken, een onderzoeksopzet te ontwerpen die geschikt is om de vraagstelling te toetsen, het onderzoek uit te voeren en conclusies en aanbevelingen te verbinden aan de resultaten van het onderzoek; 4. is in staat een verslag te schrijven over het zelf uitgevoerde onderzoek, dat aan de normen voor wetenschappelijk verslaggeving voldoet. Deze eindkwalificaties gelden voor alle specialisaties die worden aangeboden. Binnen alle specialisaties worden studenten domeinspecifieke kennis en vaardigheden bijgebracht die nodig zijn voor het onderzoek op het betreffende deelterrein, n voor de professionele praktijk waar studenten later zullen werken. De opleiding geeft aan dat in het academisch jaar 006-007 de eindkwalificaties per specialisatie nader zullen worden uitgewerkt. In de zelfstudie heeft de opleiding hiervoor een eerste aanzet gegeven (zie F). Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren voor de masteropleiding. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die voor deze opleidingen gelden. De geformuleerde eindkwalificaties zijn naar het oordeel van de commissie adequaat afgestemd op zowel Nederlandse als Europese kaders op dit domein. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie stelt vast dat de Leidse bacheloropleiding getuige eindkwalificatie 9, een beroepsuitgang verwoordt, waar het domeinspecifiek referentiekader geen rekening mee houdt. De keuze voor een brede bachelor, voor zover de te behalen eindkwalificaties met een eenjarige masteropleiding dat toelaten, sluiten naar oordeel van de commissie wel aan bij internationale ontwikkelingen. Zij vindt het in dit kader positief dat de masteropleiding in het Engels wordt gegeven.
05
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De Universiteit Leiden hanteert een niveau-indeling voor de programmaonderdelen van elke opleiding. Dit loopt voor de bacheloropleiding van niveau 100 tot 400 en voor de masteropleiding van niveau 400 tot niveau 600. Deze niveau-indeling wordt verder bij F6 behandeld. De opleidingen hebben in de zelfstudie de eindkwalificaties gerelateerd aan de Dublin-descriptoren. Bachelor De opleiding stelt vast dat de eindkwalificaties aan de Dublin-descriptoren voldoen en op sommige punten verder gaan. Zij relateert de eindkwalificaties in de zelfstudie als volgt aan de Dublin-descriptoren (zie voor nummerverwijzing F1). Kennis en inzicht: eindkwalificaties en 8 Toepassen kennis en inzicht en Oordeelsvorming: eindkwalificatie 1 Communicatie: eindkwalificatie 3 Leervaardigheden: eindkwalificatie 9 Master In de zelfstudie zijn voor elke specialisatie van de masteropleiding de algemene eindkwalificaties aan de hand van de Dublin-descriptoren nader uitgewerkt. Deze corresponderen in zijn algemeenheid als volgt met de Dublin-descriptoren. Kennis en inzicht 1. Heeft specialistische kennis van theorievorming binnen de specialisatierichting. . Heeft grondige kennis van onderwerpen (binnen of buiten die specialisatie) die voor het gebruik van deze theorien van belang kunnen zijn. 3. Heeft toegespitste kennis ten aanzien van de instrumenten die binnen de specialisatie worden gebruikt. 4. Heeft specialistische kennis met betrekking tot de werkwijze binnen de specialisatie. 5. Heeft kennis van onderzoeksmethoden op het gebied van de specialisatie. 6. Heeft kennis opgedaan over juridische en ethische aspecten van de praktische toepassingen en de organisaties waarbinnen afgestudeerden van de specialisatie werkzaam zijn. Toepassen kennis en inzicht 7. Kan wetenschappelijk onderzoek uitvoeren op het terrein van de specialisatie en de merites van onderzoek op dit gebied kritisch waarderen. 8. Kan op basaal niveau gebruikmaken van de instrumenten die binnen de specialisatie gangbaar zijn. 9. Bezit basale professionele vaardigheden om in de specialistische praktijk werkzaam te zijn.
06
10. Bezit vaardigheden om op een niveau passend bij de genoten opleiding evidence-based te werken. 11. Bezit specialistische vaardigheden. Oordeelsvorming 1. Is in staat om kritisch na te denken over de ethische aspecten van beroepsmatig handelen alsmede in wetenschappelijke onderzoekssituaties. 13. Is in staat om te reflecteren over de gevolgen van zijn eigen handelen voor patinten, clienten proefpersonen en collegas. 14. Heeft een besef van de eigen beperkingen en zal zich op het juiste moment onthouden van handelen of een beroep doen op de deskundigheid van beroepsgenoten. Communicatie 15. Bezit het vermogen om de resultaten van het professioneel handelen op een voor collegas duidelijke wijze te communiceren. 16. Bezit het vermogen om de resultaten van een zelf uitgevoerd psychologisch onderzoek op een heldere wijze te rapporteren, die voldoet aan de normen van wetenschappelijke verslaglegging. Leervaardigheden 17. Bezit de leervaardigheden nodig voor het kunnen volgen van een postdoctorale beroepsopleiding of een PhD-training met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding bestudeerd vanuit het perspectief van de Dublin-descriptoren. Zij stelt vast dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding een duidelijk verschil in niveau kennen. Waar studenten in de bacheloropleiding bijvoorbeeld beschikken over een algemene orinterende kennis en inzicht in de psychologie en haar deelgebieden, wordt van studenten in de masteropleiding verwacht dat zij beschikken over specialistische kennis van theorievorming binnen de specialisatierichting en grondige kennis van onderwerpen (binnen of buiten die specialisatie) die voor het gebruik van deze theorien van belang kunnen zijn. Deze verschillen in niveau zijn bij alle onderdelen van de Dublin-descriptoren te onderscheiden. De commissie stelt aansluitend vast dat alle Dublin-descriptoren in de eindkwalificaties van zowel de bachelor- als masteropleiding expliciet en op het passende niveau aan de orde komen. Zij sluit zich op dit punt aan bij de relatie die de opleiding heeft gelegd tussen de Dublin-descriptoren en de hierboven uiteengezette corresponderende eindkwalificaties. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
07
Vanuit de Universiteit Leiden is een Leids Universitair Register Opleidingen opgesteld. Hierin is vastgelegd of een opleiding voldoende academische signatuur heeft. De bacheloren masteropleiding Psychologie zijn opgenomen in dit Leids Register. Uit de niveaubeschrijvingen die door de UL worden gehanteerd (zie F6) en de voorwaarden voor registratie in het Leids Universitair Register, blijkt naar het oordeel van de opleidingen de wetenschappelijke signatuur. De psychologieopleiding in Leiden heeft, zoals zij vermeldt in de zelfstudie, gekozen voor een sterk onderzoeksgericht profiel voor alle studenten. Bachelor Afgestudeerde bachelors Psychologie hebben onvoorwaardelijke toegang tot de doorstroommasteropleiding Psychologie aan de UL en kunnen worden toegelaten tot de selectieve onderzoeksmasteropleiding Psychologie. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat het civiele effect van het bachelordiploma beperkt is. Uit de eindkwalificaties van de bacheloropleiding blijkt dat afgestudeerde bachelorstudenten over voldoende niveau beschikken om in te stromen op de arbeidsmarkt naar functies waarbij gevraagd wordt naar basale kennis en vaardigheden op het terrein van de psychologie. De opleiding denkt hierbij aan een functie als junior onderzoeker of junior posities waarin elementaire academische vaardigheden zijn vereist. Om als zelfstandig psycholoog of onderzoeker te werken is het volgens de zelfstudie echter noodzakelijk een masterprogramma te volgen. Master Aansluitend bij het Leidse profiel, kent de masteropleiding, zoals staat omschreven in de zelfstudie, een sterke wetenschappelijke orintatie. Daarnaast ligt volgens de opleiding een sterk accent op het aanleren en toepassen van professionele vaardigheden als zelfstandig beroepsuitoefenaar vanuit een kritisch wetenschappelijke beroepsattitude. Afgestudeerde masters hebben toegang tot een PhD-opleiding. Enkel studenten die de facultatieve stage hebben gevolgd, kunnen zij worden toegelaten tot de vervolgopleidingen voor gezondheidszorgpsycholoog of tot psychotherapeut. De opleiding geeft aan dat afgestudeerden afhankelijk van het gekozen programma een functie kunnen gaan vervullen in de verschillende werkvelden waarin psychologen werkzaam zijn, zoals op het terrein van arbeid en organisatie en het klinisch werkveld. Diegenen die binnen de specialisatie een Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) hebben behaald, zijn bevoegd om specifieke diagnostische en assessment functies te bekleden. Verder kunnen afgestudeerden onder supervisie een jaar werkervaring als psycholoog opdoen om zich als psycholoog NIP te laten registreren.
08 QANU / Psychologie / UL
Oordeel Zie ook F1 waarin de commissie beargumenteert dat de eindkwalificaties voldoende aansluiten bij de Nederlandse en Europese eisen die door vakgenoten aan een psychologiediploma worden gesteld. De commissie stelt vast dat bacheloropleiding Psychologie toegang biedt tot ten minste n masteropleiding. De commissie heeft kennisgenomen van de voorwaarden tot registratie in het Leids register. Zij vindt dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding het wetenschappelijk karakter van de opleiding sterk tot uitdrukking brengen. Voor de bacheloropleiding blijkt dit bijvoorbeeld uit eindkwalificatie 1 (zie voor nummerverwijzing F1), waarin is omschreven dat de student beschikt over een academisch denken werkniveau dat vervolgens wordt uitgesplitst naar onder meer academische vaardigheden, onderzoeksvaardigheden en algemeen professionele vaardigheden. Uit eindkwalificatie 4 blijkt dat de afgestudeerde bachelor in staat is eenvoudig psychologisch onderzoek begeleid op te zetten, uit te voeren, en te verslaan. Eindkwalificatie 9 expliciteert dat de afgestudeerde over voldoende kennis en vaardigheden van (een) deelgebied(en) beschikt om ofwel toegelaten te kunnen worden tot een masteropleiding binnen de psychologie, ofwel om een beroep te kunnen uitoefenen op een breed terrein waarop mensen met een bachelordiploma in de psychologie werkzaam kunnen zijn. Hiermee sluiten de eindkwalificaties van de bacheloropleiding naar het oordeel van de commissie goed aan bij de criteria voor wetenschappelijke orintatie van de bachelor. Deze is volgens de commissie in Leiden sterk. Voor de masteropleiding blijkt het wetenschappelijk karakter van de opleiding bijvoorbeeld uit de academische vorming waarop het onderwijs gericht is (zie F1), waaronder het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen, het analyseren van complexe problemen, het wetenschappelijk rapporteren, en het hanteren van vakwetenschappelijke competenties in wijsgerige en maatschappelijke context. De eindkwalificaties expliciteren dat de opleiding voorbereidt op een wetenschappelijke loopbaan, vervolgonderwijs en een maatschappelijke loopbaan. De afgestudeerde kan zelfstandig de hele empirische cyclus uitvoeren (eindkwalificaties 3 en 4). De commissie is hiermee van oordeel dat in de eindkwalificaties van de masteropleiding voldoende aandacht wordt besteed aan het zelfstandig verrichten van wetenschappelijk onderzoek. De aansluiting van de doelstellingen bij de beroepspraktijk vindt zij voor de masteropleiding minder goed uitgewerkt. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende.
09
5.2.2. Programma Bachelor De bacheloropleiding bestaat uit een programma van 131 studiepunten verplichte onderdelen en 49 studiepunten keuzeonderdelen. Ten minste 40 studiepunten van de keuzeonderdelen moeten binnen de opleiding Psychologie worden ingevuld. In het tweede jaar worden 9 studiepunten besteed aan keuzevakken en in het derde jaar kiest de student verplicht vier cursussen van elk 10 studiepunten uit een aanbod van negen cursussen. Het bachelorproject bestaat uit 0 studiepunten. Het is mogelijk een major-minorvariant te volgen, waarbij de major 70% van het programma op een vakgebied omvat en de minor 30% van het programma op een ander vakgebied omvat. De monodisciplinaire bacheloropleiding Psychologie bestaat uit de volgende vakken. Eerste bachelorjaar Tutoraat Inleiding in de psychologie Inleiding in de methoden en technieken Toetsende statistiek Experimentele proefopzettenleer Geschiedenis van de psychologie Sociale en organisatiepsychologie Persoonlijkheids, klinische en gezondheidspsychologie Cognitieve en biopsychologie Ontwikkelings- en onderwijspsychologie Tweede bachelorjaar Wetenschapsleer Psychometrie en psychodiagnostiek Multivariate data-analyse Interpersoonlijke beroepsvaardigheden Groepsdynamica Stress, gezondheid en ziekte Aandacht Ontwikkelingspsychopathologie Keuzevak Derde bachelorjaar Keuze van vier vakken uit volgende lijst: Coperatie en conflict Beoordeling en benvloeding Cognitieve en intellectuele ontwikkeling Sociaal emotionele ontwikkeling Cognitieve ergonomie Cognitieve neurowetenschap Psychopathologie, diagnostiek en behandeling Gezondheidspsychologie 5 studiepunten 7 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 4 studiepunten 4 studiepunten 7 studiepunten 7 studiepunten 7 studiepunten 7 studiepunten 6 studiepunten 9 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 6 studiepunten 9 studiepunten
10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten 10 studiepunten
10
Klinische neuropsychologie Bachelorproject
10 studiepunten 0 studiepunten
Master De masteropleiding kent zoals gezegd acht specialisatieprogrammas. Elk masterprogramma heeft dezelfde structuur. Het bestaat uit specialistische theoretische en methodologische cursussen, het aanleren van specialistische vaardigheden, een masterthesis gebaseerd op een empirisch onderzoek, en facultatief een stage van een half jaar. Elk programma kent 30 studiepunten toe aan verplichte cursussen, 10 studiepunten aan keuzecursus(sen) en 0 studiepunten voor de masterthesis. De facultatieve stage heeft een omvang van 30 studiepunten.
Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat binnen de bacheloropleiding onderwijs en onderzoek nauw verweven zijn. Dit komt onder meer tot uitdrukking bij de bachelorprojecten. Deze sluiten zo veel mogelijk aan bij lopend onderzoek binnen het onderzoeksinstituut Psychologie. In het tutoraat wordt aandacht besteed aan de vorming van academische vaardigheden. Studenten met wie de commissie heeft gesproken zijn erg enthousiast over de vorming van wetenschappelijke vaardigheden in kleine groepjes via het tutoraat. Dit wordt volgens hen goed begeleid. Verder bevat het bachelorprogramma vakken op het terrein van methoden en technieken, geschiedenis van de psychologie en wetenschapsleer die het wetenschappelijk karakter van de opleiding, naast de domeinspecifieke vakken, volgens de opleiding versterken. Voor bijzonder getalenteerde studenten biedt de opleiding in alle drie jaren van de bacheloropleiding een honoursprogramma aan. De doelstelling van het honoursprogramma is erop gericht tegemoet te komen aan de interesse van studenten in de psychologie als wetenschap. Naast de theoretische kennis die in de reguliere opleiding wordt aangeboden, brengt het honoursprogramma studenten in contact met onderzoek van de eigen medewerkers en toonaangevende onderzoekers in de psychologie uit binnen- en buitenland. Studenten kunnen zich hiervoor per jaar aanmelden en worden geselecteerd op basis van motivatie en studieprestaties. Hiervoor zijn gemiddeld per jaar twintig plaatsen beschikbaar. Aan studenten die meer moeite hebben met het wetenschappelijke gehalte van de opleiding wordt vanaf begin 006 extra onderwijs aangeboden in de vorm van intensieve studeergroepen. Hiervoor zijn in het tweede semester van het eerste jaar 10 plaatsen beschikbaar. Selectie geschiedt door de studieadviseurs. Uit de bachelorenqute (005) blijkt dat afgestudeerde bachelors vinden dat er voldoende aandacht wordt besteed aan theorievorming en aan onderzoeksvaardigheden en schriftelijke
en mondelinge vaardigheden. Samenwerken en het ontwikkelen van een wetenschappelijke attitude krijgen ook voldoende aandacht volgens de meeste studenten (bron: zelfstudie). Master Voor de masteropleiding geldt, volgens de opleiding, dat er een sterke verbinding is tussen het onderwijs en het onderzoek dat binnen de sectie plaatsvindt. Zo sluit het onderzoek dat studenten voor de masterthesis verrichten veelal aan bij het onderzoek dat door de begeleidende docenten van het onderzoeksinstituut psychologie wordt gedaan. In de theoretische onderdelen van de masteropleiding worden de meest recente ontwikkelingen besproken op het specifieke deelterrein van de psychologie. Ook worden binnen de specialisaties methodologische cursusonderdelen gegeven waarin specifieke kennis voor het onderzoek op het deelterrein wordt behandeld. In de stage en het specialistische vaardighedenonderwijs wordt aandacht besteed aan de professionele praktijk waar studenten later zullen werken. Dit specialistische vaardighedenonderwijs wordt soms verzorgd door professionals vanuit de praktijk. De commissie heeft uit de gesprekken begrepen dat het aanleren van praktijkgeorinteerde vaardigheden in het Nederlands mag. Meer theoretisch georinteerde vaardigheden worden net als de rest van de masteropleiding in het Engels aangeboden. Daarnaast is een aantal stafleden ook incidenteel of permanent werkzaam in de professionele psychologische praktijk en zijn er raamovereenkomsten tussen het departement Psychologie en verschillende professionele instanties. De opleiding geeft hiervan in de zelfstudie een aantal voorbeelden. Volgens de studenten met wie de commissie sprak, was er gedurende de masteropleiding weinig aandacht voor de eisen die worden gesteld aan het halen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek en de mogelijkheden voor de gezondheidszorgvervolgopleiding. Zodra studenten stage lopen is hier wel aandacht voor. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren de masteropleiding bestudeerd. Voor de bacheloropleiding concludeert de commissie, onder meer op basis van het programma en cursusmateriaal dat zij heeft ingezien, dat studenten kennis verwerven aan de hand van interactie met relevant wetenschappelijk onderzoek. Studenten lezen bijvoorbeeld al vroeg in de studie researchpapers en leren allerlei academische vaardigheden in het tutoraat en onderzoeksvaardigheden in onder meer het methodenleer- en statistiekonderwijs. Wat betreft de disciplinaire kennis worden voldoende uitgebreide inleidingen gegeven in de psychologie en de belangrijkste deelgebieden hiervan. Het bachelorproject waarmee de bacheloropleiding wordt afgesloten is bij de Leidse bacheloropleiding relatief omvangrijk. Dit omvat een onderzoeksproject waarin studenten inhoudelijke en methodologische vaardigheden moeten toepassen (0 studiepunten). De commissie waardeert het positief dat hierbij de hele empirische cyclus wordt doorlopen. Eveneens vindt de commissie het positief dat het bacheloronderzoek aansluit bij de onderzoekstopics van de wetenschappelijke staf. Met genoemde punten waarborgt het bachelorprogramma goed de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden op wetenschappelijk gebied. Tot slot spreekt de commissie haar waardering uit voor het honoursprogramma dat studenten met specifieke interesse in de psychologie als wetenschap extra uitdaagt. De commissie beoordeelt dit facet voor de bacheloropleiding om bovengenoemde argumenten met een goed. Voor de masteropleiding geldt volgens de commissie eveneens dat kennisontwikkeling in interactie met het wetenschappelijk onderzoek binnen de Psychologie plaatsvindt. Dit komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de masterthesis die aansluit bij wetenschappelijk onderzoek van
de staf. Ook binnen de vakken wordt een adequate relatie met wetenschappelijk onderzoek gelegd en in de methodologische onderdelen komen specialistische onderzoeksvaardigheden aan bod. Zo is de commissie bijvoorbeeld in een scriptie buitengewoon geavanceerde statistische analyses tegengekomen. De commissie vindt het gepast dat praktische vaardigheden altijd in de eigen moedertaal worden aangeleerd. Dit geldt vooral voor interventies met mensen, zoals bij klinische richtingen en arbeidsen organisatiepsychologie. De cursusmaterialen die de commissie van de verschillende masterprogrammas heeft ingezien, sluiten naar het oordeel van de commissie aan bij actuele wetenschappelijke theorien in het betreffende deelgebied. De commissie is concluderend erg positief over de wetenschappelijke inhoud van het programma, maar zou gezien de aard van de masteropleiding meer aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen verwachten. Het contact met en voorlichting over de actuele praktijk is naar het oordeel van de commissie minimalistisch ingevuld indien studenten niet kiezen voor de facultatieve stage van een half jaar. De commissie beoordeelt daarom dit facet voor de masteropleiding met een voldoende. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Voor het bachelorprogramma is per studieonderdeel vastgesteld wat de operationele leerdoelen zijn. Deze zijn door de bachelor-mastercommissie en de jaarcommissies met de bijbehorende vaardigheden bij de start van het bachelorprogramma in samenhang besproken. De opleiding heeft per jaar in kaart gebracht welke vaardigheden in de verschillende studieonderdelen worden bijgebracht. In de zelfstudie geeft de opleiding gedetailleerd aan welke kennis en welke vaardigheden in elke cursus behandeld worden. Kortweg start de bacheloropleiding, gezien de eindkwalificaties zoals geformuleerd in de OER (zie F1), met inleidingen in de psychologie en de belangrijkste deelgebieden van de psychologie, en combineert dit met onderwijs op het gebied van methoden en technieken van onderzoek en enkele steunvakken. Een deel van het bachelorprogramma wordt besteed aan wetenschappelijk onderzoek en er wordt een basis gelegd om in de masterfase te voldoen aan de eisen voor de basisaantekening psychodiagnostiek. De bacheloropleiding wordt afgerond met een onderzoeksproject, waarmee het kunnen toepassen van zowel inhoudelijke als methodologische kennis en vaardigheden wordt getoetst. Master In de zelfstudie betoogt de opleiding dat het programma van de masteropleiding voldoet aan de Dublin-descriptoren, waarmee de eindkwalificaties van de masteropleiding corresponderen. Zo is er in alle programmas sprake van verdergaande specialisatie en verdieping van een bepaald onderwerp, en wordt door studenten individueel een masterthesis geschreven die is gebaseerd op empirisch onderzoek, waarbij van studenten wordt verwacht dat zij een eigen
bijdrage leveren aan het ontwikkelen en toepassen van de bestaande theoretische kennis. Elk programma omvat onderdelen waarbij studenten referaten moeten houden of papers moeten schrijven. Studenten krijgen hier feedback op de wijze van communiceren. Professionele vaardigheden die aan bod komen variren van diagnostische en therapeutische vaardigheden tot laboratoriumvaardigheden. De opleiding verwacht in de loop van de masteropleiding van studenten steeds meer zelfstandigheid. In de masterthesis dienen zij geheel zelfstandig een onderzoek op te zetten en te voltooien. Deze opzet van het programma geeft volgens de opleiding een adequate concretisering van de eindkwalificaties. Zij heeft de eindkwalificaties van elke specialisatie in de zelfstudie nader uitgewerkt aan de hand van de Dublin-descriptoren en vervolgens per specialisatie van elke onderwijsonderdeel aangegeven aan welke eindkwalificaties dit onderdeel aandacht besteedt. Oordeel De commissie heeft de tabel waarin de eindkwalificaties op het gebied van kennis en de nader uitgewerkte eindkwalificaties betreffende de vaardigheden gerelateerd worden aan de cursussen bestudeerd en op hoofdlijnen vergeleken met het cursusmateriaal dat wordt gebruikt en de omschrijving van de inhoud van de cursus in de studiegids. Zij stelt vast dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding adequaat zijn vertaald in de programmaonderdelen. De commissie heeft specifiek naar het aanleren van ethische aspecten gekeken. De commissie waardeert de breedheid van de bacheloropleiding positief. Doordat studenten in het derde bachelorjaar verplicht zijn om vier van de negen specialisatievakken te volgen, orinteren zij zich breder dan alleen op de specialisatie die zij mogelijkerwijs willen gaan volgen. Dit sluit aan bij de filosofie van de Leidse bacheloropleiding dat een te vroege en sterke specialisatie ongewenst is. De commissie vindt de inhoud en opbouw van het bachelorprogramma zoals hierboven uiteengezet een adequate concretisering van de eindkwalificaties. Het programma biedt studenten voldoende de mogelijkheid deze eindkwalificaties te verkrijgen. De commissie heeft het programma van de masteropleiding bestudeerd in het licht van de beoogde eindkwalificaties, zoals die per specialisatie zijn uitgewerkt. Zij stelt hierbij vast dat de opleiding een facultatieve stage van een half jaar aanbiedt in aansluiting op de eenjarige masteropleiding. Dit roept de vraag op in hoeverre het volgen van een dergelijke facultatieve stage nodig is om de eindkwalificaties op het gebied van vereiste professionele vaardigheden te behalen en de aansluiting bij een postdoctorale beroepsopleiding te verkrijgen. Indien de student niet kiest voor een facultatieve stage, gelden naar het oordeel van de commissie grote deficinties met betrekking tot de eindkwalificaties van de specialisaties Child and Adolescent Psychology, Clinical Neuropsychology, Clinical Psychology, en Health Psychology. Deze vier specialisaties beogen aansluiting bij een van de vervolgopleidingen in de gezondheidszorg, maar zonder het volgen van een facultatieve stage voldoen studenten niet aan de toegangseisen die daarvoor zijn gesteld. Alhoewel docenten van de psychologieopleiding vaak betrokken zijn bij de praktijk en andersom praktijkbeoefenaars vaak als gastdocent bij het vaardigheidsonderwijs betrokken zijn, waardoor in de eenjarige masteropleiding studenten reeds professionele vaardigheden leren die hen voorbereiden op de later beroepspraktijk (zie verder F1), is het volgen van een stage voor studenten uit deze vier specialisaties noodzakelijk voor aansluiting bij postdoctorale beroepsopleidingen. Het is de commissie bekend dat de opleiding haar oordeel deelt; daarom is een voorstel voor de inrichting van een tweejarige masteropleiding op het gebied van de Health Care Psychology ingediend bij de NVAO. Indien dat voorstel de Toets nieuwe opleidingen doorstaat, dan zullen
14
de eerder genoemde vier specialisaties met civiel effect niet meer worden aangeboden binnen de njarige aansluitende masteropleiding. De commissie oordeelt dat, naast het volgen van onderwijs gericht op het aanleren van professionele vaardigheden, het volgen van een facultatieve stage wel gewenst, maar niet strikt noodzakelijk is om de huidige eindkwalificaties van de overige vier specialisaties te behalen, te weten Cognitive Psychology, Methods and Statistics, Social and Organisational Psychology, and Occupational Health Psychology. Een aanpassing van het programma waarbij de specialisaties in de Leidse opleiding op dit punt gelijkwaardig worden aan de andere opleidingen in Nederland, door het inbouwen van een korte stage in de masteropleiding, lijkt wenselijk om een betere aansluiting aan de eindkwalificaties te realiseren. De commissie is van oordeel dat de masteropleiding Psychologie in haar huidige vorm niet voldoet aan de criteria die gelden voor dit facet, omdat de stage geen onderdeel uitmaakt van die specialisaties die aansluiting op postdoctoraal onderwijs beogen (te weten de specialisaties Child and Adolescent Psychology, Clinical Neuropsychology, Clinical Psychology, en Health Psychology). Zij meent evenwel dat dat wel het geval zal zijn zodra deze specialisaties uit deze opleiding zijn verwijderd en zijn ondergebracht in een tweejarige masteropleiding en het programma van de resterende specialisaties zal zijn aangepast op de wijze die hierboven is aangegeven. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is onvoldoende.
Bachelor en Master De Universiteit Leiden hanteert een model waarin aan elk curriculumonderdeel een niveau (van 100 tot 600) wordt toegekend. Per opleiding stelt zij een minimum aantal studiepunten per niveau. De eisen aan de niveaus zijn vastgelegd in het Leids Universitair Register Opleidingen (zie ook F3). De bacheloren masteropleiding Psychologie hebben elk programmaonderdeel in onderstaande abstracte niveaucategorien beschreven. Voor de bacheloropleiding gelden de niveaus 100 t/m 400 en voor de masteropleiding 400 t/m 600. De bacheloropleiding omvat, gradueel opgebouwd over de drie jaren, 8 studiepunten op niveau 100, 53 studiepunten op niveau 00, 30 studiepunten op niveau 300 en 60 studiepunten op niveau 400. De resterende 9 studiepunten worden besteed aan een keuzevak waarvan het niveau kan wisselen. De specialisaties van de masteropleiding bestaan voornamelijk uit cursussen op 500-niveau en worden afgesloten met een masterthesis op 600-niveau. Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de cursusonderdelen van de bacheloropleiding voor een deel een noodzakelijke volgorde kennen. In het eerste jaar wordt een algemeen inleidend programma gegeven, waarmee de basis wordt gelegd voor de volgende twee jaren. Het tweede jaar omvat nog een groot aantal verplichte vakken. In het derde jaar kiest een student vier cursussen uit een aanbod van negen cursussen. Deze keuzevakken bereiden de student voor op een specialisatie in de masteropleiding.
15
Voor verschillende cursussen gelden ingangsvoorwaarden. Deze zijn inhoudelijk gemotiveerd: het vak bouwt inhoudelijk voort op het geleerde in een eerder vak. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de sequentile opbouw die in het curriculum op grond van de ingangsvoorwaarden bestaat. Deze opbouw van het programma is door de bachelor-mastercommissie, na raadpleging van de secties, ontwikkeld en per jaar verder uitgewerkt door de eerste-, tweede- en derdejaarscommissie. De zelfstudie meldt dat hierbij rekening is gehouden met problemen en ervaringen uit het verleden, bijvoorbeeld ten aanzien van de moeilijkheden met methoden- en techniekenvakken. De jaarcommissies bewaken de samenhang per jaar. De opleidingscommissie bewaakt de samenhang van de bacheloropleiding als geheel. In de vragenlijsten, waarvan de resultaten door de opleidingscommissie worden besproken, wordt onder meer naar overlap in het curriculum gevraagd. Van studenten met wie de commissie heeft gesproken, heeft zij begrepen dat er een relatief grote overgang van het tweede naar het derde jaar bestaat. In het derde jaar moeten studenten bijvoorbeeld opeens veel schrijven. De commissie heeft begrepen dat hieraan door het opleidingsmanagement gewerkt wordt. Master Voor de masteropleiding is voorafgaand aan de invulling van het programma door het departementsbestuur vastgesteld wat de samenhang binnen elke specialisatie moet zijn. Besloten is een inhoudelijk samenhangend programma op te stellen, waarbij steeds aandacht wordt besteed aan wetenschappelijke theorievorming, methodologie en professionele en academische vaardigheden, culminerend in een empirisch onderzoek dat wordt afgerond met een thesis. De masteropleiding kent twee instapmomenten en is modulair opgezet. De meeste onderdelen kunnen als op zichzelf staande onderdelen gevolgd worden. Enkele onderdelen kennen een ingangseis, zo moet bijvoorbeeld het onderdeel Basic Therapeutic Skills met goed gevolg zijn afgelegd voordat het onderdeel Cognitive-Behavioural Interventions in de specialisaties Health Psychology en Clinical Psychology kan worden gevolgd. De masterthesis en facultatieve stage volgen altijd aan het eind van het programma, waardoor de geleerde kennis en vaardigheden op zelfstandige wijze kunnen worden toegepast. De zelfstudie vermeldt dat de samenhang van het masterprogramma binnen de specialisaties n de samenhang van het programma tussen de specialisaties, in de eerste plaats wordt bewaakt door de opleidingscommissie. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren masteropleiding bestudeerd op samenhang. Zij stelt vast dat de gehanteerde niveau-indeling samenhang bevordert. Voor de bacheloropleiding vindt de commissie de opbouw van meer algemeen inleidend naar meer specifiek voorbereidend op een specialisatie in een masterprogramma logisch. De commissie vindt de onderlinge samenhang van de vakken in de bacheloropleiding voldoende, maar niet zo sterk. Ook stelt zij vast dat de negen vakken waaruit de student in het derde bachelorjaar kan kiezen enerzijds brede domeinvakken bevatten, zoals Gezondheidspsychologie en Klinische neurospychologie, maar aan de andere kant ook meer topic-vakken als Beoordeling en
benvloeding, gericht op een specifiek thema. Deze vakken worden alle op hetzelfde niveau gegeven (400), terwijl de commissie zou verwachten dat vervolgvakken rondom een thema meer verdieping zouden brengen. De commissie vindt de samenhang van de masteropleiding goed. Zij is van mening dat de verschillende specialisaties homogene pakketten vormen. De commissie vindt dat de specialisaties in de masteropleiding op goede wijze over de secties heen worden aangeboden. De programmaonderdelen per specialisatie hangen inhoudelijk goed samen en vormen een heldere leerlijn die opbouwt naar de masterthesis. De commissie is van mening dat zowel de bachelor- als masteropleiding voldoende waarborgen heeft ingebouwd om een samenhangend studieprogramma te realiseren, bijvoorbeeld door de specifieke taak van beide opleidingscommissies (voor de bacheloren masteropleiding) en door de jaarcommissies in de bacheloropleiding. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Bachelor De opleiding geeft aan dat de studielast evenwichtig over het programma van de bacheloropleiding is verdeeld. Door de universitair brede invoering van een semestersysteem per 005-006 is het onderwijs geconcentreerd in twee perioden van zestien weken, die elk worden gevolgd door een periode van vier weken waarin opdrachten kunnen worden gemaakt en tentamens en herkansingen worden afgenomen. Naar aanleiding van evaluaties zal de onderwijslast beter verdeeld worden over de onderwijsluwe periode van vier weken. De opleiding heeft een aantal punten omtrent de studielast en studeerbaarheid van de bacheloropleiding in een eerste enqute onder de afgestudeerde bachelorstudenten bevraagd. Dit betrof, gezien het tijdstip van de enqute, een groep studenten die het programma binnen de geprogrammeerde tijd heeft afgerond. Uit deze enqute blijkt dat 94% van de respondenten vindt dat het programma in drie jaar voltooid kan worden. Ook blijkt dat studenten minder tijd besteden aan hun studie dan er voor staat geprogrammeerd: een derde van de studenten besteedt meer dan dertig uur aan de studie, ongeveer een derde tussen de 5 en de dertig uur en een derde minder dan 5 uur. Bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken bevestigen dit beeld. Zij geven aan bijna nooit veertig uur per week te studeren, dit ligt eerder op de helft. Volgens deze, wellicht selecte groep bachelorstudenten, kan de bachelorstudie wel zwaarder. Een minderheid van de studenten (14%) noemt de studieprogrammering als een mogelijke factor voor studievertraging. Om te zorgen dat studenten meer studievoortgang boeken heeft de opleiding de eisen op grond waarvan een bindend studieadvies wordt gegeven verzwaard, meer volgorde-eisen geformuleerd ten aanzien van het volgen van de verschillende cursussen, het aantal herkansingen voor tentamens beperkt en een harde cesuur tussen het bachelorprogramma en het masterprogramma ingesteld. Uit de enqute blijkt dat een meerderheid van de studenten het onderwijsrooster evenwichtig vindt. Ook zijn studenten positief over de spreiding van de studielast in de eerste twee jaren.
In het derde jaar vindt ongeveer de helft van de studenten dat de spreiding goed is en vindt iets meer dan 30% dat het onderwijs niet op een goede wijze is verdeeld over het derde jaar. De opleiding meldt hierbij dat dit waarschijnlijk een consequentie is van de keuze die studenten in het derde jaar moeten maken, waarbij de vier keuzevakken in de praktijk niet altijd even goed te combineren zijn. De opleiding meldt dat zij, nu duidelijk is welke vakken vaak in combinatie worden gekozen, hiermee bij de programmering van het onderwijs rekening zal houden. Uit evaluaties en gesprekken met delegaties blijkt dat statistiek, met name in het eerste jaar, een struikelvak vormt. Tijdens de gesprekken kwam naar voren dat de opleiding een taakgroep heeft ingesteld om onder meer het statistiekonderwijs te verbeteren. Master Voor de masteropleiding geldt, zoals wordt vermeld in de zelfstudie, het uitgangspunt dat de opleiding in n jaar dient te worden afgerond. Binnen het departement zijn afspraken gemaakt over de zwaarte van de cursussen, zoals bijvoorbeeld het niveau van de stof en het aantal paginas dat moet worden bestudeerd. De opleiding geeft aan dat het programma strak is geprogrammeerd en weinig keuzemogelijkheden heeft. Gezien de recente start van de masteropleiding zijn nog geen evaluatiegegevens beschikbaar over de gerealiseerde studielast. Uit de eerste ervaringen met het programma blijkt dat studenten het programma relatief zwaar vinden. De opleiding geeft hiervoor als mogelijke verklaring ten eerste de invoering van het semestersysteem, waarbij in de programmering te weinig rekening is gehouden met een onderwijsluwe periode na beide zestien weken, en ten tweede het feit dat de masteropleiding een zeer intensief programma kent, waarbij de student door plaatsing in een jaargroep en door meer individuele begeleiding dan in de bacheloropleiding meer zichtbaar wordt. De zelfstudie vermeldt dat indien uit onderwijsevaluaties blijkt dat de zwaarte van het programma een structureel probleem betreft, spreiding van de onderwijslast door meer gerichte opdrachten tijdens de onderwijsluwe perioden een verbetermaatregel zou kunnen betreffen. Oordeel Volgens de studenten met wie de commissie heeft gesproken en blijkens de evaluatiegegevens van de bacheloropleiding is de gerealiseerde studielast van de bacheloropleiding lager dan de geprogrammeerde studielast. De commissie vindt deze gerealiseerde studielast aan de lage kant, maar ziet eveneens dat de opleiding gerichte maatregelen neemt om de studie-inzet van studenten te verhogen. De commissie stelt vast dat het onderwijs in statistiek in met name het eerste jaar van de bacheloropleiding een struikelblok vormt. De commissie is van mening dat de houding van de opleiding ten aanzien van dit punt verbeterd kan worden. Voor het argument van de opleiding dat de bacheloropleiding Psychologie in Leiden moeilijker is dan elders en daardoor statistiek een groter struikelblok vormt, heeft de commissie geen bewijzen kunnen vinden. Uit de enqute die is gehouden onder de eerste afgestudeerde bachelorstudenten blijkt over het algemeen dat de studielast evenwichtig is verdeeld over het programma en het programma in drie jaar goed is te voltooien. De commissie beoordeelt dan ook de studeerbaarheid van het bachelorprogramma, met genoemde kanttekeningen, als voldoende. Voor de masteropleiding geldt naar het oordeel van de commissie dat het programma, zonder een facultatieve stage, studeerbaar is binnen de geprogrammeerde studietijd. De studielast is hoog. Dit past bij een masteropleiding. Het programma op papier vertoont naar het oordeel van de commissie geen onnodige struikelblokken. Ook van studenten heeft zij geen factoren
gehoord die de studielast onnodig belemmeren. Zij oordeelt dat de masteropleiding voldoet aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Studenten met een vwo-diploma, een propedeusediploma van een hbo-instelling behaald in of na 1986, een hbo-einddiploma of een propedeuse- of doctoraaldiploma van een andere universitaire opleiding hebben toegang tot de bacheloropleiding Psychologie. Aanvullend geldt de eis voor wiskunde op vwo-niveau. Bij een wiskundedeficintie wordt de cursus Inleiding in de methoden en technieken uitgebreid met aanvullend wiskundeonderwijs en toetsing hiervan. Studenten van 1 jaar en ouder kunnen op basis van een colloquium doctum worden toegelaten. De bacheloropleiding hanteert sinds 004 een numerus fixus voor de instroom. Deze wordt jaarlijks vastgesteld en ligt op 500 550 studenten per jaar. In de zelfstudieis een overzicht gegeven van de instroomcijfers. De instroom steeg van 000 tot 003 sterk van 435 naar 656 (eerstejaars opleiding-instelling volgens de KUO-definitie). In 004 en 005 betrof de instroom iets minder dan vierhonderd studenten. De opleiding hanteert diverse voorlichtingsinstrumenten en sluit hierbij voor een deel aan bij universitair georganiseerde activiteiten, zoals de studielijn van de universiteit voor informatievragen en brochures, het studiefestival dat twee keer per jaar wordt georganiseerd, de open dagen op locatie, een ouderdag, en een last minute Leiden in juni. Verder kunnen aspirant studenten een dag meelopen met een psychologiestudent, wordt een aparte voorlichtingsbijeenkomst voor deeltijdstudenten georganiseerd, en zijn er verschillende mogelijkheden om kortdurend onderwijs te volgen. Master Studenten met een wo-bachelordiploma Psychologie worden toegelaten tot de masteropleiding Psychologie. Voor toelating tot een specifiek specialisatieprogramma geldt de eis dat studenten ten minste 10 studiepunten (n keuzevak in het derde bachelorjaar) op het gebied van de specialisatie hebben gevolgd. De criteria voor toelating tot de masteropleiding Psychologie zijn in de zelfstudie gexpliciteerd. De mastertoelatingscommissie volgt een toelatingsprocedure waarbinnen zij onder meer vaststelt of de aspirant-masterstudent voldoet aan de gestelde eisen. Studenten met minder dan 9 studiepunten aan deficinties kunnen, als zij beschikken over een opleiding op bachelorniveau, worden toegelaten tot de masteropleiding. De mastertoelatingscommissie kan eveneens op verzoek van de student eventuele vrijstellingen verlenen. De masteropleiding kent twee instroommomenten, in september en in februari. In de zelfstudie zet de opleiding de instroom in de masteropleiding per september 005 en februari 006
uiteen, uitgesplitst naar specialisatie. In 005 zijn in totaal 194 studenten aan de masteropleiding Psychology begonnen. In februari 006 zijn 8 studenten gestart. De specialisaties Clinical Psychology en Child and Adolescent Psychologie trekken relatief de meeste studenten. Studenten worden in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding voorgelicht over het masterprogramma. Hiervoor worden verschillende voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd die door de verschillende specialisaties worden verzorgd. Daarnaast kunnen aankomende masterstudenten voor informatie terecht op de website of bij de onderwijsbalie Psychologie. Van studenten heeft de commissie geen klachten gehoord over de aansluiting met de vooropleiding. Oordeel De commissie stelt vast dat voor de instroom in de bacheloren masteropleiding toelatingsvereisten worden gehanteerd op het juiste niveau. Voor de bacheloropleiding betreft dit een vwo-diploma, hbo-propedeuse of hbo-einddiploma met aanvullende wiskunde-eis en voor de masteropleiding een bacheloropleiding Psychologie of een gelijkwaardige bacheloropleiding. Dit wordt vastgesteld door de examencommissie. Uit de gesprekken met de delegaties en evaluatiegegevens blijkt dat instromende studenten over het algemeen geen problemen hebben met de aansluiting op hun vooropleiding. De commissie waardeert het positief dat in de bacheloropleiding voor goede studenten en studenten die in het begin nog moeite hebben met studeren, extra maatregelen worden getroffen, zoals het honoursprogramma respectievelijk de intensieve studeergroepen. De commissie is van mening dat de mastertoelatingscommissie via heldere criteria en procedures studenten adequaat toelating verschaft tot de masteropleiding Psychology. De commissie heeft het voorlichtingsmateriaal dat beschikbaar was ingezien en stelt vast dat dit een realistisch beeld geeft van de opleidingen. De opleiding participeert in diverse voorlichtingsactiviteiten voor aankomende studenten. De commissie concludeert dat de bacheloren masteropleiding Psychologie voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat minimaal 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
0
Bachelor In de zelfstudie zet de opleiding de zes werkvormen die in de bacheloropleiding worden gehanteerd uiteen en licht daarbij de functie van elke werkvorm toe. Dit betreft de werkvormen: hoorcolleges, werkgroepen, practica, Blackboard, tutoraat en individuele begeleiding. De opleiding stelt als uitgangspunt dat in het onderwijs wordt gewerkt in teams van docenten. Hierdoor vindt volgens de opleiding continu intercollegiale toetsing van het onderwijs plaats. De hoorcolleges vormen, zoals staat omschreven in de zelfstudie, in de beginfase van de studie de werkvorm om kennis over te dragen. Het didactische uitgangspunt hierbij is dat docenten bijdragen aan de zelfstandige verwerking en opbouw van kennis door studenten, door uit te leggen, te structureren, te enthousiasmeren en vragen te beantwoorden en te stellen. Voor de werkgroepen geldt het didactisch uitgangspunt dat door middel van extra uitleg en oefening van vaardigheden, de ontwikkeling van kritische reflectie en het vermogen problemen te formuleren, analyseren en oplossen verder worden ontwikkeld. In de practica worden vaardigheden geoefend. Het didactisch uitgangspunt is dat practica gelegenheid bieden tot het leren gebruiken van instrumenten in een probleemgeorinteerde context. Blackboard, de digitale leeromgeving, wordt gebruikt ter ondersteuning van colleges en werkgroepen en wordt ingezet om de interactie van studenten onderling en met de docent te vergroten. In het tutoraat in het eerste jaar worden academische vaardigheden aangeleerd (tutorrol) en wordt ondersteuning bij de studie geboden (mentorrol). Een tutorgroep bestaat uit twaalf veertien studenten. In het eerste studiejaar worden twaalf groepsbijeenkomsten gehouden waarin onder meer drie opdrachten worden uitgevoerd: een kort artikel schrijven, een voordracht houden en een experiment opzetten. In het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding blijft de student gekoppeld aan dezelfde tutor, die dan met name een mentorrol vervult. Tot slot hanteert de bacheloropleiding individuele begeleiding als werkvorm, bijvoorbeeld bij de bachelorthesis. Het didactisch uitgangspunt is dat individuele begeleiding de vorm van coaching heeft. In het bachelorprogramma wordt gestreefd naar 350 contacturen per academisch jaar, waarbij er in de loop van de jaren een verschuiving optreedt van meer grootschalig en extensief onderwijs in de vorm van hoorcolleges, naar meer kleinschalig en intensief onderwijs in de vorm van met name werkgroepen en practica. Uit een overzicht in de zelfstudie blijkt dat overeenkomstig het streven, de hoorcolleges in de loop van de studie afnemen en de werkgroepen toenemen. Het aantal begeleide contacturen varieert tussen de 300 en 360 uur per jaar. In de bachelorenqute (bron: zelfstudie) geven studenten aan een voorkeur te hebben voor minder hoorcolleges en meer intensieve werkvormen. Ook het departementsbestuur zou, indien de financile situatie het toelaat, het onderwijs in het eerste studiejaar van de bacheloropleiding willen intensiveren in de vorm van meer kleinschalig onderwijs voor alle studenten. Door een aanvullende financile bijdrage van het faculteitsbestuur voor het studiejaar 005006 heeft de opleiding extra studiebegeleiding kunnen realiseren voor studenten die studievertraging dreigen op te lopen. De commissie heeft gesproken met een aantal deeltijdstudenten van de bacheloropleiding. Hoewel dit natuurlijk een kleine steekproef betreft, heeft zij van hen begrepen dat het gebruik van Blackboard een groot voordeel voor de deeltijdstudenten betreft. Deeltijdstudenten bevestigen dat zij exact hetzelfde programma volgen als de voltijdstudenten, alleen in een lager tempo.
Master In de masteropleiding worden vier werkvormen gehanteerd: colleges, werkgroepen, practica en individuele begeleiding. De functie en didactische uitgangspunten van elk van deze werkvormen zijn vergelijkbaar met die zoals hierboven voor de bacheloropleiding uiteengezet zijn. Het departementsbestuur streeft er naar om in de masterfase rond de driehonderd contacturen te realiseren, waarvan 40 in de vorm van cursorisch onderwijs en zestig in de vorm van individuele begeleiding. Het totaal aantal studie-uren is afhankelijk van de keuzes van de individuele student. De opleiding schat dat een student gemiddeld tussen de 160 en 40 uur besteedt aan werkgroepen en practica, tussen de nul en tachtig uur aan colleges, zestig uur aan individuele begeleiding, 535 uur aan de thesis en 845 uur aan zelfstudie. Uit een nadere analyse in de zelfstudie blijkt dat de werkelijke en normatieve contacturen bij zes van de acht specialisaties overeenkomen. Bepaalde secties bieden meer intensief onderwijs dan andere secties. Zo worden binnen de specialisatie Child and Adolescent Psychology bijvoorbeeld onderwijsintensieve trainingen aangeboden, terwijl binnen de specialisatie Social and Organisational Psychology een minder sterke nadruk ligt op contactgebonden vaardigheidsonderwijs. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat zij op grond van de ervaringen en de onderwijsevaluaties van de masteropleiding, de beoogde onderwijsintensiteit binnen het masterprogramma Psychologie zal proberen te realiseren en zich in zal spannen om de verdeling van de studie-uren over onderwijsvormen binnen de verschillende specialisaties meer op elkaar af te stemmen. De commissie heeft uit de gesprekken begrepen dat de opleidingscommissie een voorstel heeft ontwikkeld om docenten elkaar te laten observeren om op die manier van elkaar te leren. Masterstudenten merken in de gesprekken met de commissie op dat zij de samenwerking tussen de secties de afgelopen jaren hebben zien verbeteren. Zo valt de masterspecialisatie Occupational Health bijvoorbeeld onder drie secties. Volgens studenten is er gekeken naar elkaars roosters om ook studenten die twee richtingen willen doen, te faciliteren. Oordeel De commissie stelt vast dat in de bacheloren masteropleiding een veelheid van werkvormen wordt gehanteerd. Op grond van de beschreven functies van de werkvormen en voorbeelden die de opleiding hierbij geeft in de zelfstudie, is de commissie van mening dat deze adequaat zijn afgestemd op de leerdoelen van het programmaonderdeel. De commissie vindt de beoogde lijn in de loop van het curriculum van meer extensief onderwijs naar meer intensief onderwijs en steeds meer zelfstandigheid van de student, adequaat in het curriculum is geconcretiseerd. Zo kent het eerste jaar van de bacheloropleiding relatief de meeste hoorcolleges, het derde jaar van de bacheloropleiding de meeste werkgroepen en bestaat het contactgebonden onderwijs in de masteropleiding voor het overgrote deel uit werkgroepen en practica. De commissie vindt het positief dat de werkgroepen in de bacheloren masteropleiding daadwerkelijk activerend zijn. Zij stelt dit vast op grond van de gesprekken met de studenten en het bestudeerde cursusmateriaal. Wat betreft de masteropleiding waardeert zij het dat de diverse specialisaties goed bij elkaar in de keuken kijken en op die manier van elkaar leren. Er wordt door de opleiding actief ingezet op onderlinge afstemming van contacturen en verdeling van studie-uren over de onderwijsvormen. Zo zijn er plannen om ook voor de specialisatie Social and Organisational Psychology extra practica en aanvullende vaardigheidstrainingen aan te bieden. De commissie vindt dit een positief punt. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De opleiding hanteert bij de toetsing van kennis en vaardigheden als uitgangspunt dat toetsing in het eerste jaar van de bacheloropleiding vooral een selecterende functie en in de loop van het tweede en derde jaar steeds meer een formatieve functie vervult. In de loop van de studie vindt de opleiding het belangrijker worden om kennis en vaardigheden gentegreerd te toetsen en meer feedback te geven op het proces dat heeft geleid tot een bepaald product. Op basis van deze uitgangspunten kiest de opleiding in de eerste twee jaren van de bacheloropleiding voor het toetsen van kennis door middel van multiplechoicetentamens. Gaandeweg wordt er meer gebruikgemaakt van toetsing door middel van open vragen en schrijven van papers. Het toetsen van onderzoeksvaardigheden gebeurt vooral door het uitvoeren van opdrachten. In het derde jaar worden kennis en vaardigheden gentegreerd getoetst, bijvoorbeeld door een combinatie van een tentamen over de hoorcolleges en een werkstuk waarin studenten kennis en bijvoorbeeld analytische vaardigheden moeten toepassen. De opleiding geeft in de zelfstudie een paar voorbeelden van cursussen waar dit zo plaatsvindt. Bij het bachelorproject wordt als afsluiting van de bacheloropleiding getoetst of studenten opgedane kennis en vaardigheden op een goede wijze kunnen toepassen en integreren. Bij het bachelorproject wordt ter bewaking van de interne consistentie door een tweede onafhankelijke beoordelaar een steekproef van afgeronde bachelorwerkstukken beoordeeld. Per 1 januari 006 is het plagiaatdetectiesysteem Ephorus ingevoerd, waarmee elektronisch ingeleverde opdrachten en het bachelorwerkstuk op plagiaat kunnen worden gecontroleerd. Uit de bachelorenqute (bron: zelfstudie) blijkt dat een kleine meerderheid van de studenten de toetsingen en beoordelingen goed vindt. Een vijfde van de respondenten is hierover ontevreden. Een kleine meerderheid vindt de toetsing en beoordeling aansluiten bij de leerdoelen. Van studenten en docenten heeft de commissie begrepen dat zij allen de relatief grote omvang van het bachelorproject (thesis) positief waarderen. Bachelorstudenten noemen in het gesprek met de commissie dat er relatief veel multiplechoicetentamens zijn. Zij krijgen altijd feedback op de toetsen, al is dit bij het ene vak wat uitgebreider dan bij het andere vak. Master De masteropleiding kent een drietal toetsvormen die zij naar functie en inhoud onderscheidt: (1) toetsing van kennis door middel van tentamens; () toetsing van vaardigheden op grond van het toepassen van deze vaardigheden in bijvoorbeeld het schrijven van een onderzoeksopzet of practica met patintsimulaties of het schrijven van een onderzoeksopzet, en (3) toetsing van academische vaardigheden op grond van het vermogen van de student om kritisch te kunnen reflecteren over het eigen denken en handelen, geavanceerde literatuur te kunnen verwerken, problemen te kunnen analyseren en mondeling en schriftelijk over inhoudelijke aspecten van het specialisatiegebied te kunnen communiceren. Kennis en academische vaardigheden worden in de masteropleiding vooral getoetst op basis van opdrachten en bijdragen aan werkgroepbijeenkomsten. Toetsing van zelfstandige toepassing van kennis en (academische) vaardigheden vindt vooral plaats in de masterthesis en in de stage.
3
De criteria voor de masterthesis zijn in de zelfstudie opgenomen. Door de examencommissie zijn regels en richtlijnen opgesteld voor de beoordeling van de thesis. Deze zijn opgenomen in de studiegids. De student moet bij het begin van de thesis een voorstel inleveren bij de sectie, voorzien van een handtekening van de begeleider. Na goedkeuring van de sectie kan de student starten aan het onderzoek voor de thesis. De opleiding geeft aan dat dit de garantie geeft dat het onderwerp, de vraagstelling en de methode geaccepteerd zijn, ongeacht onverhoopt tegenvallende resultaten. Het individuele verslag van de masterthesis wordt standaard door een tweede onafhankelijke docent beoordeeld. Facultatief kan de student een stage lopen. Deze vormt volgens de opleiding een essentile voorbereiding op de latere beroepsuitoefening en is bij enkele specialisaties een eis voor het volgen van een aansluitende beroepsopleiding. De opleiding acht een eenjarig masterprogramma te kort voor een substantile stage. Vanwege het belang dat zij hecht aan een uitgebreide stage heeft zij ervoor gekozen deze als een optionele uitbreiding na het eerste jaar van de masteropleiding aan te bieden. Een stage van ongeveer zes maanden is conform de Europese richtlijnen voor een stage van minimaal 30 studiepunten. De student kan kiezen voor een externe praktijkof veelal interne onderzoeksstage. De opleiding heeft voor de stage nadere richtlijnen en regels geformuleerd, zoals criteria omtrent begeleiding, stagecontract, en stageverslag en beoordeling van de stage. Bachelor en Master De wijze van toetsing en beoordeling is vastgesteld in de Onderwijs- en Examenregeling. Ook in de studiegids is voor de bacheloren masteropleiding per onderdeel vermeld hoe getoetst wordt. Elk tentamen wordt ten minste twee keer per jaar aangeboden. Het feit dat er in de regel slechts n herkansing is, noemen deeltijdstudenten in het gesprek met de commissie extra lastig. Indien een onderwijsonderdeel een practicum bevat, kan alleen aan het tentamen worden deelgenomen als het practicum met goed gevolg is voltooid. De uitslag van schriftelijke tentamens wordt als regel binnen vijftien werkdagen bekend gemaakt en studenten hebben inzagerecht en een recht op nabespreking. De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat zij diverse manieren hanteren om de kwaliteit van de toetsing en beoordeling te borgen. Zo wordt in evaluaties de mening van studenten over toetsing en beoordeling gevraagd. Bij de examencommissie kunnen individuele problemen aan de orde worden gesteld. Bij meer structurele problemen wordt op het niveau van de opleidingscommissie naar oplossingen gezocht. Uit de gesprekken met delegaties, heeft de commissie begrepen dat de examencommissie een actieve rol speelt bij de bewaking van het niveau van de curriculumonderdelen en het daadwerkelijk behalen van de leerdoelen. De examencommissie beoordeelt verder vooral aanvragen voor examens, aanvragen voor keuzevakken, uitzonderingen bij een negatief bindend studieadvies, en bepaalt sancties bij fraude. Ook bij programmawijzigingen speelt de examencommissie een rol. Leden van de examencommissie maken bijvoorbeeld ook deel uit van de leden van de jaarcommissies. De voorzitter van de examencommissie is toehoorder in het opleidingsbestuur. De examencommissie kenmerkt zich, zoals zij in het gesprek met de commissie aangaf, door laagdrempeligheid en weinig bureaucratie. Ontwikkeling van toetsbeleid ziet de examencommissie niet als haar primaire taak, vooral omdat zij geen problemen op dat gebied constateert. Masterstudenten met wie de commissie sprak, noemen de stage weliswaar optioneel, maar voelen zich bij klinische specialisaties verplicht deze te doen.
Oordeel Op grond van de evaluaties van de toetsing in de bachelorenqute, de gesprekken met de docenten, studenten en examencommissie en een steekproef van toetsen die de commissie heeft ingezien, concludeert zij dat toetsing, beoordeling en het geven van feedback over het algemeen adequaat zijn. De inhoud van de toetsen sluit naar mening van de commissie voldoende aan bij de leerdoelen van het onderwijs. De examencommissie vat haar rol ruim op en functioneert naar het oordeel van de commissie volgens haar wettelijke taken. De organisatie van de toetsing is in orde. De commissie stelt vast dat er geen expliciet toetsbeleid is, maar heeft op dit gebied ook geen problemen geconstateerd. Zij beoordeelt dat dit facet voor de bacheloren masteropleiding voldoet aan de gestelde criteria. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende. De onvoldoende voor facet 5 Relatie doelstelling programma van de masteropleiding Psychology is naar oordeel van de commissie het gevolg van een specifieke keuze in de structuur van de opleiding. Feitelijk kiezen de meeste studenten voor een stage en daarmee worden de eindkwalificaties van de masteropleiding Psychologie ruimschoots behaald. Daarbij is facet 6 Samenhang door de commissie met een goed beoordeeld. Dit wegende komt de commissie tot de conclusie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
Bachelor en Master Het departement Psychologie acht het van belang, zoals staat geschreven in de zelfstudie, dat het meeste onderwijs wordt verzorgd door onderzoekers, die actief bijdragen aan de ontwikkeling van de psychologie. De wetenschappelijke kernstaf bestaat uit hoogleraren, uhds en uds. In principe heeft iedere medewerker van de wetenschappelijke kernstaf een duale taakstelling met betrekking tot onderwijs en onderzoek. Voor bijna al deze docenten geldt dat ze gepromoveerd zijn en actief participeren in het onderzoeksinstituut Psychologie. Ongeveer 75% van de leden van de vaste wetenschappelijke staf is lid van een onderzoekschool binnen de psychologie. Uit een tabel over de onderwijsinzet van het personeel blijkt dat ongeveer eenderde van het onderwijs door overig wetenschappelijk personeel, promovendi en studentassistenten wordt verzorgd. Dit relatief grote aandeel tijdelijk personeel is ingezet toen de studentenaantallen sterk stegen.
Zij verzorgen met name werkgroepen en practica binnen de bacheloropleiding, onder verantwoordelijkheid van een lid van de vaste wetenschappelijke kernstaf. In de masteropleiding wordt het onderwijs voornamelijk verzorgd door de kernstaf en de promovendi. Alleen bij de vaardigheidsonderdelen van de masteropleiding wordt een bijdrage geleverd door de andere personeelsleden onder verantwoordelijkheid van een hoogleraar, uhd of ud. De opleiding streeft er naar studenten vanaf de start van de bacheloropleiding in contact te brengen met wetenschappelijke rolmodellen. Hoorcolleges in de inleidende vakken van de bacheloropleiding worden bijvoorbeeld meestal verzorgd door de kernstaf. Een verbinding met de praktijk wordt, volgens de opleiding, in de bacheloropleiding vooral op theoretisch niveau gelegd. In de masteropleiding wordt het vaardigheidsonderwijs bij sommige onderdelen verzorgd door beroepsbeoefenaren vanuit de praktijk. Voor de specialisaties in de masteropleiding geldt dat er vanuit de verschillende secties contact met het beroepenveld is. Zo komen er verzoeken uit het veld om onderzoek uit te voeren of stagiaires te mogen aanstellen en zijn met een aantal instellingen in de regio Leiden raamovereenkomsten opgesteld. Oordeel De commissie heeft vastgesteld dat het merendeel van docenten is gepromoveerd en lid is van een erkende onderzoeksschool. De onderzoeksprogrammas Psychologie van de UM zijn onlangs positief beoordeeld in de onderzoeksvisitatie Psychologie. De commissie heeft gezien dat er de afgelopen jaren veel is gewerkt met tijdelijk personeel. Dit werd met name ingegeven door de financile situatie en fluctuerende studentenaantallen. De commissie heeft uit de gesprekken begrepen dat nu de financile situatie gunstiger wordt, extra middelen worden ingezet om meer vast wetenschappelijk personeel aan te trekken. De commissie vindt het positief dat de opleidingen zowel onderwijs- als onderzoekskwaliteiten meewegen als selectiecriterium bij de aanstelling van nieuw wetenschappelijk personeel. Zij heeft uit de gesprekken begrepen dat het departement ernaar streeft om voor al het personeel een gedeelde onderwijsen onderzoekstaakstelling te realiseren. Zij waardeert het positief dat een aantal docenten van de psychologieopleiding betrokken is bij de praktijk en andersom praktijkbeoefenaars als gastdocent voor onder meer het vaardighedenonderwijs in de masteropleiding worden ingezet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Het departement hanteert, zoals zij beschrijft in de zelfstudie, een gedifferentieerde allocatiesystematiek voor de inzet van het personeel. Van de wetenschappelijke staf wordt normatief verwacht dat ze ongeveer 55% van haar aanstelling aan het ontwikkelen en verzorgen van onderwijs besteedt, 40% aan wetenschappelijk onderzoek en 5% aan bestuurs- en beheerstaken. De onderzoekstijd per individuele medewerker kan afhankelijk van kwantitatieve outputcriteria variren tussen 0% en 40% van de aanstelling. De onderwijstijd kan minder dan 55% bedragen indien een medewerker bestuurlijke of maatschappelijke taken verricht. Promovendi besteden in principe 10% van hun aanstelling aan het geven van onderwijs. Van het overig wetenschappelijk personeel wordt verwacht dat zij 100% van hun aanstelling aan het onderwijs besteden. Zij krijgen uitsluitend een tijdelijke aanstelling. De opleidingen geven aan dat op basis van deze uitgangspunten en de beschikbare middelen, er de afgelopen jaren een goed
evenwicht was tussen de beschikbare formatie en de omvang van het onderwijsprogramma. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van het aantal beschikbare ftes voor de realisatie van het onderwijsprogramma. De staf-studentratio bedraagt ongeveer 1:40. Dit is iets ongunstiger dan de ratio van 1:34 ten tijde van de vorige visitatie. In 003 was de ratio het ongunstigst, te weten 1:49. De menskracht beschikbaar voor onderwijs is tussen 000 en 005 met ongeveer 10% gegroeid van 46 naar 5 fte. Het aantal studenten is in dezelfde periode sterker gegroeid. Uit het overzicht blijkt dat met name de omvang van het overige wetenschappelijk personeel in tijdelijke dienst is toegenomen (van 1,7 naar 0,0 fte). De commissie heeft van docenten met wie zij heeft gesproken gehoord dat de invoering van de bachelor-masterstructuur enerzijds veel positieve elementen heeft meegebracht, maar anderzijds ook veel van de staf heeft gevraagd. De werkdruk was hierdoor de afgelopen jaren vrij hoog. Van het faculteitsbestuur heeft zij begrepen dat er op korte termijn meer financile middelen voor de opleidingen Psychologie beschikbaar komen voor de aanstelling van docent-onderzoekers. Oordeel De commissie stelt vast dat de docenten een zware werkdruk hebben gekend. De student-stafratio is na een verslechtering in de afgelopen periode naar het oordeel van de commissie nu weer acceptabel (1:40) en vergelijkbaar met zusteropleidingen. Daarbij wordt een uitbreiding van de financile middelen voor de aanstelling van meer vast wetenschappelijk personeel ingezet. Dit zal een gunstig effect hebben op de staf-studentratio. De commissie stelt vast dat de opleidingen voldoende menskracht inzetten om de onderwijsprogrammas te realiseren. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Volgens de opleiding is onderwijservaring een belangrijk selectiecriterium bij het aannemen van nieuw personeel. De resultaten van onderwijsevaluaties vormen een vast onderdeel van de functioneringsgesprekken die de leidinggevende hoogleraar met de docent houdt. Deze functioneringsgesprekken zijn sinds 005 gestructureerd in de vorm van een Resultaten- en Ontwikkelingsgesprek (R&O-gesprek). De opleiding meldt dat als er aanleiding toe is, docenten didactische scholing kunnen volgen bij het ICLON, zoals een cursus tentamineren, college geven, werkgroepen begeleiden, en doelmatig stemgebruik. Aangezien de masteropleiding in het Engels wordt verzorgd, zijn door het Expertisecentrum Academisch Engels en het Talencentrum van de Faculteit Letteren taaltoetsdagen en cursussen voor docenten als ondersteunend personeel georganiseerd. Om het docentencorps te stimuleren om inspirerend onderwijs te geven, reiken de opleidingen jaarlijks een aantal prijzen uit. Ook wordt jaarlijks de beste Blackboard-ondersteuning verkozen om het gebruik van ICT in het onderwijs verder te bevorderen. Uit de bachelorenqute (bron: zelfstudie) blijkt dat de meerderheid van de respondenten zich kan vinden in de stelling dat docenten in het algemeen goed en gemotiveerd onderwijs geven. Meer dan de helft van de respondenten vindt dat zij met vragen of problemen goed bij de
docenten terechtkan en volgens de helft van de studenten is er voldoende ruimte voor discussie. Docenten zijn volgens studenten met wie de commissie sprak, goed toegankelijk. De commissie heeft de indruk dat er relatief veel e-mailcommunicatie tussen studenten en docenten plaatsvindt. Alumni met wie de commissie sprak, gaven aan onder de indruk te zijn van de kwaliteit van de docenten. Docenten bevestigen in de gesprekken met de commissie dat er op diverse manieren aandacht wordt besteed aan hun didactische kwalificaties. Enkelen hebben een cursus gevolgd bij het ICLON. Ook aan het begin van de onderwijsloopbaan wordt hieraan aandacht besteed. Docenten leggen uit dat zij onderwijs in teams verzorgen, waarbij beginnende docenten worden ingewerkt door de cordinator van het blok. Promovendi wordt op deze manier bijvoorbeeld de mogelijkheid geboden te groeien in het docentschap, onder meer door feedback van meer ervaren collegas uit het onderwijsteam. Verder worden er vaste bijeenkomsten voor tutoren georganiseerd om ervaringen uit te wisselen en gezamenlijk problemen op te lossen. Oordeel De commissie stelt vast dat de didactische kwaliteiten van docenten door de systematische inzet van Resultaat- & Ontwikkelingsgesprekken en de evaluatieresultaten die hierbij een rol spelen, voldoende gewaarborgd worden. Zij vindt het jammer dat de opleidingen geen basiskwalificaties voor docenten hebben geformuleerd. Zij waardeert het positief dat er diverse mogelijkheden zijn voor bijscholing en heeft uit de gesprekken ook begrepen dat docenten samen cursussen geven en elkaar daarbij indien nodig ondersteunen. De commissie is hierover positief en ondersteunt eveneens het voorstel van de opleidingscommissie (zie F10) om intercollegiale beoordeling van colleges te organiseren. In een bijlage bij de zelfstudie hebben de opleidingen een overzicht opgenomen van de functie en subdiscipline van elke wetenschappelijke medewerker. Op basis hiervan concludeert de commissie dat de specialisaties in het docententeam voldoende breed zijn gezien de doelstellingen. De commissie is dan ook van mening dat het personeel voldoet aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende.
De Faculteit Sociale Wetenschappen is gehuisvest in het Pieter de la Court gebouw van de Universiteit Leiden. De bacheloren masteropleiding delen de onderwijsfaciliteiten met de andere opleidingen van de faculteit. Daarnaast maakt de opleiding vanwege grote studentenaantallen, vooral voor cursussen in het eerste en tweede jaar, gebruik van collegezalen op andere locaties.
De faciliteiten voor het onderwijs in het Pieter de la Court gebouw zijn de afgelopen periode, onder meer door een verbouwing, verbeterd. Binnen de faculteit zijn na de verbouwing zes pc-zalen met in totaal 150 plaatsen beschikbaar en zijn in de kelder 103 werkplekken met pcs ingericht voor zelfstudie van studenten. Uit de bachelorenqute (bron: zelfstudie) blijkt dat de meeste studenten tevreden zijn over de beschikbare zaalruimte, maar ontevreden blijven over de hoeveelheid studieplekken. Een aanzienlijk deel van de studenten vindt dat er nog steeds onvoldoende pcs en printers beschikbaar zijn. De bibliotheek van de faculteit, waarin de collectie voor psychologie is ondergebracht, is verbouwd, uitgebreid en kent een nieuw automatiseringssysteem. In de bibliotheek zijn studieboxen, studieplekken en een werkeiland waar studenten bibliotheekbestanden digitaal kunnen raadplegen, gecreerd. In het propedeusejaar worden studenten vertrouwd gemaakt met bibliotheekgebruik door medewerkers van de bibliotheek. Deeltijdstudenten met wie de commissie sprak noemen het een pluspunt dat de bibliotheek nu geheel via het internet te raadplegen is. De testotheek werd ten tijde van het visitatiebezoek gemoderniseerd. De opleidingen geven aan dat hiervoor in de loop van 006 een aparte voorziening zal worden gecreerd, waarin de meest gangbare vragenlijsten en tests met bijbehorende handleidingen zowel in hardcopy, als in elektronische vorm toegankelijk zijn voor studenten en docenten. Met de verbouwing van het Pieter de la Court gebouw zijn ook de restauratieve voorzieningen sinds begin 006 verbeterd. In de bachelorenqute noemen de studenten de restauratieve voorzieningen onvoldoende, echter in deze periode vond de verbouwing plaats en was er alleen een noodvoorziening beschikbaar. Studenten met wie de commissie sprak noemen de vooruitgang in vooral voorzieningen als Blackboard en de computervoorzieningen een pluspunt. Oordeel De commissie heeft een rondleiding gehad langs de onderwijsruimten, de bibliotheek, de laboratoria, de testotheek en de computerzalen. Ten tijde van het visitatiebezoek was de verbouwing net afgerond en rook het gebouw als nieuw. De commissie is van oordeel dat de materile voorzieningen recent sterk verbeterd zijn. Onderwijsruimten, zoals collegezalen en werkgroepruimten zijn toereikend voor de uitvoering van de gekozen werkvormen door de opleidingen. Er zijn voldoende kleine werkgroepruimten beschikbaar en voor grote collegegroepen kan de opleiding uitwijken naar collegezalen elders. De onderwijsruimten zijn adequaat toegerust met moderne onderwijsondersteunende middelen. De commissie waardeert het positief dat het aantal pc-werkplekken voor studenten aanzienlijk is uitgebreid. De commissie stelt vast dat er weinig printfaciliteiten voor studenten zijn. De commissie oordeelt verder positief over de uitbreiding van de bibliotheek en het feit dat de testotheek verder gemoderniseerd wordt. Zij heeft tijdens de gesprekken begrepen dat de financile middelen voor de collectievorming van Psychologie zijn toegenomen en juicht dit toe. Een inhaalslag op dit gebied is wat haar betreft wenselijk. Tijdens de rondleiding heeft de commissie kennisgenomen van het scriptieatelier waarin studenten aan hun scriptie kunnen werken. In het scriptieatelier is een scriptieateliermedewerker aanwezig die studenten kan helpen met methodologische kwesties. De commissie is positief over deze nieuwe voorziening. Concluderend is de commissie van mening dat de huisvesting en materile voorzieningen van de bacheloren masteropleiding toereikend zijn om het onderwijsprogramma te realiseren.
9
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor en Master Studenten kunnen gedurende de bacheloren masteropleiding zelf een beroep doen op de studieadviseurs of studentenpsychologen voor persoonlijke of studiebegeleiding. De onderwijsbalie is verantwoordelijk voor de voorlichting aan studenten. Hier kunnen studenten terecht met vragen over de studie of een afspraak maken met de studieadviseurs. In de loop van het bachelorprogramma worden studenten voorgelicht over de keuze van een masterprogramma en arbeidsmarktperspectieven. De verschillende specialisaties in de masteropleiding verzorgen hiervoor voorlichtingsbijeenkomsten. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de voorlichting over het derde jaar (in het tweede jaar), over het tweede jaar (in het eerste jaar) en de voorlichting over de masteropleiding (in het tweede en derde jaar) de afgelopen periode is uitgebreid en verbeterd. Dit sluit aan bij hetgeen studenten hadden aangegeven in de bachelorenqute. Zo vond 46% van de respondenten de voorlichting in het derde jaar niet voldoende. Studieresultaten van studenten worden geregistreerd met behulp van het universitaire systeem ISIS/S&S. Studenten kunnen in dit systeem hun eigen studievoortgang inzien en zich aanmelden voor werkgroepen en tentamens. Jaarlijks ontvangen studenten een overzicht van de door hen behaalde studiepunten. Bachelor De bacheloropleiding werkt met een bindend studieadvies na het eerste jaar. Gedurende het eerste bachelorjaar ontvangt de voltijdstudent drie schriftelijke studieadviezen, waarvan het derde advies, dat wordt uitgebracht voor 1 september, bindend is. Deeltijdstudenten ontvangen ook drie schriftelijke adviezen, alleen zijn deze over de eerste twee jaar van de opleiding gespreid. Een bindend negatief advies wordt gegeven als de student minder dan tweederde van de studiepunten van de propedeuse behaalt (40 studiepunten), en wanneer n van de cursussen Inleiding in de methoden en technieken, Toetsende statistiek of Experimentele proefopzettenleer niet met een voldoende is afgerond. De studieadviezen worden uitgebracht onder verantwoordelijkheid van de examencommissie. Bij een negatief bindend studieadvies kan de student zich niet meer inschrijven voor de bacheloropleiding Psychologie. De bacheloropleiding kent in het eerste jaar een tutoraat om onder meer de studievoortgang van studenten te stimuleren (zie ook F4 en F10). Een docent vervult de rol van tutor. Studenten komen ten minste twaalf keer per jaar bijeen in de tutorgroep die bestaat uit ongeveer twaalf personen. De docent/tutor treedt op als vraagbaak voor de student en is het aanspreekpunt bij studieproblemen. Ook deeltijdstudenten krijgen een tutor/mentor toegewezen. Voor het tutoraat kunnen deeltijdstudenten vrijstelling aanvragen indien zij dat wensen. Op drie momenten in het eerste jaar zijn er adviesgesprekken met studenten door tutoren en studieadviseurs. Studenten die al in het eerste semester van het eerste jaar studievertraging oplopen, worden door de studieadviseur geadviseerd om aan de intensieve studeergroepen (zie ook F10) deel te nemen. Deze bijeenkomsten hebben tot doel om studenten te stimuleren actiever en efficinter te studeren.
In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat zij afgelopen periode vooral heeft geprobeerd om de studiebegeleiding in het tweede en derde jaar te intensiveren. In het tweede jaar vervult de docent/tutor uit het eerste jaar de rol van mentor voor de studiebegeleiding. Er zijn twee plenaire bijeenkomsten en verder individuele gesprekken. Tweedejaarstudenten worden in november en april opgeroepen voor een individueel gesprek met de mentor. De mentor rapporteert over deze gesprekken. Dit wordt in het studievoortgangssysteem geregistreerd. In het derde jaar worden studenten door de studieadviseurs begeleid. Studenten die aan het eind van het tweede jaar minder dan 90 studiepunten hebben behaald, worden opgeroepen om een studieplan op te stellen en vast te leggen. In de periode december-januari van het derde jaar worden de studenten weer opgeroepen, en wordt het studieplan bijgesteld. Dit systeem van oproepen wordt voortgezet tot het afsluiten van de bacheloropleiding. Uit de bachelorenqute (bron: zelfstudie) blijkt dat studenten gemiddeld positief oordelen over de studiebegeleiding (voldoet de studiebegeleiding aan de behoefte). Studenten oordelen gemiddeld neutraal over de toegankelijkheid van de studieadviseurs en de begeleiding. Een meerderheid van de respondenten blijkt tevreden te zijn over het werk van de onderwijsbalie. Master Voor de masteropleiding is een uniform mentoraatsysteem ingevoerd. Het opleidingsbestuur stelt vast waaraan de secties bij het mentoraatsysteem minimaal moeten voldoen. Binnen de afzonderlijke specialisaties, kan men een meer uitgebreide invulling geven aan het mentoraat. De minimumvoorwaarden voor het mentoraatsysteem zijn de volgende: 1. De studiebegeleiding is op de student toegesneden in samenhang met het studieprogramma. . Studenten die qua studieprestaties achterblijven dienen actief benaderd te worden. 3. De studieadvisering is op de student toegesneden met betrekking tot keuzevakken, stageen scriptiemogelijkheden. 4. Studenten worden begeleid bij orintatie op beroepsloopbaan. 5. De betrokkenheid van de student bij specialisatie wordt vergroot. 6. Knelpunten in het studieprogramma worden informeel gesignaleerd. Het mentorsysteem is in januari 006 gestart. Elke masterstudent krijgt een mentor toegewezen; dit is een hoogleraar, uhd of ud van de betreffende specialisatie. Studenten nemen verplicht deel aan het mentoraat, maar ontvangen hiervoor geen studiepunten. De mentor kan de studievoortgang van de student via het ISIS-systeem inzien. Deze resultaten worden twee keer per jaar aan de mentor teruggekoppeld. De mentor voert minimaal drie gesprekken per academisch jaar met de student. Daarnaast kunnen studenten de mentor zelf benaderen met vragen. Mentoren kunnen studenten zo nodig doorverwijzen naar de studiecordinator van de specialisatie, de studieadviseur of de studentenpsycholoog. De zelfstudie vermeldt dat op facultair niveau een loopbaanloket wordt ingericht waar studenten advies kunnen inwinnen, loopbaanbegeleiding kunnen krijgen en kunnen worden verwezen naar onderdelen binnen de universiteit waar sollicitatietrainingen en dergelijke worden gegeven. Oordeel De commissie stelt vast dat de bacheloren masteropleiding een intensief systeem van studiebegeleiding gericht op bevordering van de studievoortgang kennen. De commissie vindt het bijzonder dat deze zich niet alleen richt op het begin of het einde van de studie, maar dat studenten gedurende alle studiejaren actief begeleid worden in een vorm die naar het oordeel
van de commissie goed aansluit bij de behoefte van studenten. De opleiding zet hiervoor gedifferentieerde instrumenten in, zoals de tutoren in het eerste jaar, mentoren in het tweede jaar en studieadviseurs in het derde jaar van de bacheloropleiding. Ook gedurende de masteropleiding heeft de student een mentor die hem of haar minimaal twee keer per jaar oproept voor een gesprek over de studievoortgang en verder als vraagbaak dient bij persoonlijke of studiegerelateerde kwesties. De commissie stelt vast dat de studievoortgang via het systeem ISIS op adequate wijze wordt geregistreerd en inzichtelijk is voor studenten en begeleiders. Studenten worden daarnaast door de opleiding ten minste jaarlijks genformeerd over de voortgang. De commissie vindt het verder zeer positief dat de bacheloropleiding voor zowel zwakkere studenten als zeer goede studenten extra voorzieningen aanbiedt. Een voorbeeld hiervan zijn de intensieve studeergroepen die studenten die dat nodig hebben in het eerste jaar stimuleren effectiever te studeren. De commissie heeft vastgesteld dat de organisatie van de scriptiebegeleiding per masterspecialisatie verschilt. Bij sommige specialisaties vindt dit enigszins rommelig plaats en bij andere specialisaties is het goed georganiseerd. De commissie heeft tijdens de rondleiding het loopbaanloket van de faculteit in functie gezien en hierover uitleg gekregen. Zij vindt dit een goed initiatief dat naar haar indruk tegemoetkomt aan de wensen van de studenten. Het geheel overziend, oordeelt de commissie dat de opleidingen goed voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende.
5.2.5. Internekwaliteitszorg De Faculteit der Sociale Wetenschappen is recent gestart met het ontwikkelen van een onderwijskwaliteitszorgsysteem. De commissie heeft de meest recente notitie over dit kwaliteitszorgsysteem ingezien. Ten aanzien van de volgende onderwerpen worden normen en doelstellingen vastgelegd waarmee op de kwaliteit van het onderwijs kan worden gestuurd: bestuur en beheer van de onderwijsorganisatie; doelstellingen van de opleiding en het programma, alsmede het waarborgen van de resultaten; inzet van personeel en voorzieningenniveau; bijzondere kwaliteitskenmerken van het onderwijs zoals excellentie en internationalisering.
Door het faculteitsbestuur is de wijze van evalueren en procedures rondom de follow-up van evaluaties vastgelegd. De verantwoordelijkheid voor de kwaliteitszorg heeft het faculteitsbestuur gedelegeerd aan het departement Psychologie. Via periodiek overleg binnen het departement en tussen departement en faculteit wordt toegezien op een goede uitvoering van de kwaliteitszorg en wordt hierover jaarlijks gerapporteerd aan het College van Bestuur. Voor de opleidingen psychologie is een Plan-Do-Ccheck-Act cyclus vastgesteld, waarin is aangegeven
op welke wijze en door wie de verschillende kwaliteitsvoorwaarden en de kwaliteit zelf worden gewaarborgd.
Alle studieonderdelen van de bacheloren masteropleiding worden door middel van een standaardvragenlijst en jaarlijkse panelevaluaties gevalueerd. De standaardvragenlijst wordt meestal na afloop van het tentamen van het betreffende studieonderdeel afgenomen. Ter aanvulling worden studieonderdelen gevalueerd via panelevaluaties door studenten (separaat voor de deeltijd- en de voltijdstudenten). Deze evaluaties worden in opdracht van de opleidingscommissie uitgevoerd en gecordineerd door de evaluatiecommissie, waarin ook studenten vertegenwoordigd zijn. De bacheloren masteropleiding hebben elk een eigen evaluatiecommissie. De evaluatiecommissies stellen op grond van de uitkomsten van de enqutes en panelgesprekken voor elk studieonderdeel een rapport met de belangrijkste bevindingen op, eventueel voorzien van een advies voor aanpassing en verbetering. Per studieonderdeel mondt dit uit in een advies waarvoor drie categorien worden gebruikt. Een A-advies houdt in dat de schriftelijke evaluatie en de paneldiscussies positief zijn (oordelen ongeveer 4 of hoger op een vijfpuntsschaal en geen negatieve opmerkingen in de paneldiscussie). Een B-advies houdt in dat de schriftelijke en de paneloordelen redelijk tot goed zijn (schriftelijk grotendeels beoordeeld tussen de 3 en 4 en in paneldiscussie positieve en enkele kritische oordelen). Bij een Cadvies laten de schriftelijke uitkomsten en paneloordelen te wensen over (schriftelijke oordelen deels lager dan een 3 en in de paneldiscussie veel negatieve opmerkingen). Het hele curriculum van de bacheloropleiding wordt vanaf 005 via de bachelorenqute door afgestudeerde bachelorstudenten gevalueerd. Vanaf september 006 zal jaarlijks een masterenqute worden gehouden onder alle afgestudeerde masterstudenten, waarin het gehele masteronderwijs wordt gevalueerd. Ten aanzien van streefcijfers geeft de opleiding aan dat het wenselijk zou zijn dat alle studieonderdelen een A-kwalificatie halen. Zij ziet dit echter niet als realistisch. In de praktijk wordt vooral gestreefd naar het vermijden van C-kwalificaties en naar minimaal 50% A-kwalificaties. In de bachelorenqute (bron: zelfstudie) beantwoordt een grote meerderheid van de studenten de vraag of de onderwijsevaluaties voldoende zijn, met het neutrale niet eens/niet oneens. Oordeel De commissie stelt vast dat alle studieonderdelen van de bacheloren de masteropleiding en het gehele curriculum systematisch gevalueerd worden. De opleidingen hanteren hiervoor schriftelijke evaluaties en panelgesprekken. Er zijn toetsbare streefdoelen geformuleerd. Daarbij is een kwalificatiesystematiek ontwikkeld waarmee de verantwoordelijken van de opleidingen kunnen toetsen of het onderwijs aan de streefcijfers voldoet. De commissie concludeert op basis hiervan dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
33
De resultaten van de evaluaties worden besproken in de opleidingscommissie van de bachelorrespectievelijk in de opleidingscommissie van de masteropleiding. De betreffende opleidingscommissie vraagt een reactie van de betrokken docent op de uitkomsten. Op basis van de rapportage van de evaluatiecommissie en het commentaar van de betrokken docent(en) brengt zij een advies uit aan het opleidingsbestuur en informeert de docenten en hun leidinggevenden hierover. Bij een C-kwalificatie (zie F17) neemt het opleidingsbestuur contact op met de betrokken docenten om te overleggen welke stappen kunnen worden genomen ter verbetering. In de zelfstudie wordt aangegeven dat indien er geen verbeteringen optreden, kan worden besloten het onderwijs te laten verzorgen door een andere docent. In het gesprek met de studenten en de docenten uit de opleidingscommissie werd deze werkwijze bevestigd. Uit de bachelorenqute (bron: zelfstudie) blijkt dat de meeste studenten niet goed weten wat er in de opleidingscommissie behandeld wordt. In de zelfstudie geven de opleidingen een aantal voorbeelden van verbetermaatregelen die op basis van de eerste ervaringen met het bachelorprogramma zijn genomen. Zo zijn bijvoorbeeld nieuwe tweedejaars keuzevakken op het gebied van psychologie ontwikkeld, omdat studenten deze ruimte graag bleken te besteden aan keuzevakken binnen het psychologiedomein. Een ander voorbeeld betreft de vervanging van de cursus Van perceptie naar actie door de cursus Aandacht van theorie naar praktijk op basis van de evaluaties. Hieruit bleek dat studenten niet tevreden waren met de literatuur, het thema te heterogeen vonden en de implicaties hiervan voor toepassingen niet helder vonden. De opleiding geeft in de zelfstudie een terugblik op de onderwijsvisitatie van 000 en geeft bij elke aanbeveling van de vorige visitatiecommissie aan welke maatregelen zij op het betreffende punt heeft getroffen. Uit de gesprekken heeft de commissie begrepen dat ook de deeltijdopleiding specifiek in de opleidingscommissie wordt besproken. Oordeel De commissie vindt het positief dat er voor de bacheloropleiding en masteropleiding een aparte opleidingscommissie en evaluatiecommissie is. Bij de meeste zusteropleidingen zijn deze voor de bacheloren masteropleiding samengenomen. Door splitsing kan naar mening van de commissie meer toegespitst de kwaliteit van de eigen opleiding bewaakt worden. De commissie is van oordeel dat de uitkomsten van de evaluaties ook daadwerkelijk tot het constateren van tekortkomingen en formuleren van verbeteringen leiden. Het systeem is hiervoor adequaat ingericht en verantwoordelijkheden van verschillende partijen en procedures zijn helder vastgelegd. Via een Plan-Do-Check-Act-cyclus wordt bewerkstelligd dat het kwaliteitszorgstelsel ook cyclisch is. De commissie heeft kennisgenomen van een aantal concrete verbetermaatregelen. Zo is bijvoorbeeld vanuit de (studenten van de) opleidingscommissie het idee voortgekomen om collegiale toetsing van colleges in te voeren. De opleidingen hebben op diverse punten aangetoond dat zij een aantal aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie hebben opgevolgd; bijvoorbeeld ten aanzien van de verbetering van de studieadvisering en -begeleiding in de latere jaren van de opleiding (zie F16) en bevordering van de cordinatie tussen de secties (zie F6).
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Studenten zijn bij de kwaliteitszorg betrokken via hun deelname aan de paneldiscussies en schriftelijke evaluaties van elk onderwijsonderdeel. Studenten hebben zitting in de opleidingscommissie en evaluatiecommissie van de bacheloren masteropleiding. Ook medewerkers hebben zitting in genoemde commissies. In de masteropleidingscommissie zijn van elke specialisatie een student en docent vertegenwoordigd. Dit maakt dat de masteropleidingscommissie bestaat uit twintig leden en een secretaris. In het gesprek met de commissie gaven de leden van deze commissie aan dat dit goed blijkt te werken. Een vast agendapunt van de bacheloropleidingscommissie betreft de punten van studenten, waarin studenten hun ideen naar voren kunnen brengen. Daarnaast kennen de opleidingen diverse commissies waarin de kwaliteit van het onderwijs onderwerp van gesprek is, zoals de jaarcommissies in de bacheloropleiding, de masterjaarcommissie, de ICT-commissie en de examencommissie. Alumni worden op verschillende manieren bij de (kwaliteit van de) opleidingen betrokken. Jaarlijks organiseert de studievereniging van Psychologie, Labyrint, een alumnidag en twee keer per jaar een congres met lezingen en workshops door deskundigen uit verschillende beroepenvelden. Op universitair niveau worden door het Leids Universitair Fonds (LUF) activiteiten georganiseerd voor Leidse alumni. Het departement Psychologie wil ook zelf haar alumniactiviteiten uitbreiden en alumni vooral inzetten bij de voorlichting aan studenten. In 005 is een enqute onder afgestudeerde doctoraalalumni Psychologie gehouden. Hieruit kwam naar voren dat ongeveer tweederde van de alumni geen contact meer heeft met de universiteit. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat vanuit verschillende secties contact met het beroepenveld wordt onderhouden; in de eerste plaats in verband met stageen scriptieonderdelen. Uit die contacten komt, volgens de opleidingen, naar voren hoe zij beter kunnen inspelen op (nieuwe) ontwikkelingen in het veld. Oordeel De commissie stelt vast dat studenten en medewerkers adequaat betrokken zijn bij de kwaliteitszorg van het onderwijs, onder meer de participatie in de opleidings- en evaluatiecommissies. Daarnaast was de commissie onder de indruk van de vele commissies die rondom het onderwijs actief zijn. Vele docenten participeren hierin. De commissie waardeert het positief dat er op diverse manieren contact wordt onderhouden met het beroepenveld en alumni. Zo worden onder meer via de bacheloren masterenqute afgestudeerden gevraagd naar hun oordeel over de respectievelijke opleiding en is in 005 een enqute gehouden onder afgestudeerde doctoraalstudenten Psychologie. De contacten met het beroepenveld zouden naar het oordeel van de commissie meer systematisch kunnen worden ingezet bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
35
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende.
5.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. De opleiding geeft aan dat gezien de recente start van de bacheloropleiding (00-003) en masteropleiding (005-006) het gerealiseerde niveau nog moeilijk te beoordelen is. De opleiding heeft in de bachelorenqute (november 005) afgestudeerde bachelorstudenten gevraagd de eindkwalificaties zoals beschreven bij F1 door te nemen en aan te geven of ze op basis van de door hen gevolgde onderwijsonderdelen naar hun mening voldoen aan dit eindniveau. Driekwart van de studenten is van mening dat ze voldoen aan de gestelde eisen. Rond de 1% meent dat het onderwijs niet voldoet aan de gestelde eindkwalificaties. In de komende jaren zal het, naar het oordeel van de opleidingen, beter mogelijk zijn om uitspraken te doen over het niveau op basis van de uitkomsten van de arbeidsmarktmonitor. Oordeel De commissie heeft van de 5 meest recente bachelortheses en 5 laatste doctoraalscripties, negen bachelortheses en negen doctoraalscripties geselecteerd, opgevraagd en bestudeerd. De selectie betrof een aantal laag, gemiddeld en hoog beoordeelde eindwerkstukken en voor zover mogelijk een afspiegeling van de verschillende specialisaties. De commissie was onder de indruk van het hoge niveau de bachelortheses die zij heeft bestudeerd. Zij waardeert het positief dat de opleiding een relatief groot aandeel toekent aan de bachelorthesis (0 studiepunten) en dat de studenten binnen het bachelorproject de hele empirische cyclus doorlopen. De commissie stelt mede op basis van de bachelortheses vast dat de bachelor-opleiding in Leiden daadwerkelijk een brede opleiding betreft, die minder dan elders in Nederland is gericht op specialisatie (ter voorbereiding op de master). De commissie was het in de meeste gevallen eens met het cijfer dat door de opleiding aan de bachelorthesis is gegeven. Deze waren alle voldoende. De commissie vindt het positief dat de criteria die gelden voor de bachelorthesis nauwgezet zijn vastgelegd. Zij vindt het jammer dat slechts een steekproef van bachelortheses door een tweede docent worden beoordeeld. Liever zou zij, ten behoeve van de consistentie in beoordeling, zien dat dit voor alle bachelortheses zou gebeuren. Gezien het goede niveau van de bachelortheses en de randvoorwaarden die hiervoor zijn ingebouwd, bijvoorbeeld ten aanzien van de begeleiding, beoordeelt de commissie het gerealiseerde niveau van de bacheloropleiding als goed. Het oordeel van de commissie met betrekking tot de doctoraalscripties die zij heeft bestudeerd, correspondeert in grote lijnen met die van de opleiding. De commissie vindt het adequaat dat de
mastertheses onafhankelijk van elkaar door twee docenten worden beoordeeld. Zij heeft eveneens de criteria voor de masterthesis ingezien en vindt deze voldoen aan de eisen die aan een masterthesis moeten worden gesteld. Op basis van de bestudeerde doctoraalscripties en eisen die worden gesteld aan een masterthesis beoordeelt zij dit facet voor de masteropleiding als voldoende. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Het propedeuserendement na n jaar van de cohort 004-005 betrof 9% (voltijdopleiding). Dit rendement is iets hoger dan bij de invoering van de bachelor-masterstructuur, maar lager dan in de jaren daarvoor. De opleiding verklaart dit door de keuze voor een inhoudelijke verzwaring met zowel basisvakken als methodologische vakken, opdat de selectieve functie van de propedeuse verder zou worden versterkt. Het rendement van het eerste jaar van de bacheloropleiding ligt na twee jaar rond de 5% (cohort 003-004) en na drie jaar rond de 63% (cohort 00-003). De cijfers zijn vergelijkbaar met de gemiddelde rendementcijfers van de Universiteit Leiden (64% haalt na drie jaar de propedeuse). Voor de deeltijdopleiding ligt het rendement na een, twee en drie jaar vanzelfsprekend lager. Gezien de recente start van de masteropleiding (september 005) waren er ten tijde van het visitatiebezoek (oktober 006) nog geen rendementsgegevens beschikbaar. De opleiding geeft wel aan dat de studiebegeleiding in de masterfase is versterkt om vertraging in de studie te voorkomen. Indien veel studenten ervoor kiezen om naast het eenjarige programma een stage van een half jaar te volgen, zal dit consequenties hebben voor de officile rendementscijfers. Het College van Bestuur heeft besloten tot een zogeheten harde cesuur tussen de bacheloren masteropleiding. Dit houdt in dat studenten alle onderdelen van de bacheloropleiding moeten hebben afgerond alvorens zij aan de masteropleiding kunnen beginnen. Het management van de opleiding vermoedt dat deze cesuur het rendement van de bacheloropleiding positief benvloedt. In de zelfstudie wordt een vergelijking gemaakt tussen de bachelorstudenten die het programma volgens de norm in drie jaar hebben behaald, en de doctoraalstudenten die het doctoraal volgens de norm in vier jaar hebben behaald. Hieruit blijkt dat een substantieel groter aandeel de bacheloropleiding volgens de norm haalt (33%, instroom 00) dan het doctoraal (gemiddeld 8%, instroom 1998-001). In de meerjaren bestuursafspraken 006-009 zijn tussen de faculteit en het CvB de volgende afspraken omtrent de streefcijfers betreffende de rendementen van de bacheloren masteropleiding vastgelegd: een postpropedeutisch rendement (voor voltijdse studenten) in 009 van 70% na drie jaar, 80% na vier jaar en 90% na vijf jaar, een masterrendement van 95% na twee jaar.
Daarnaast streeft het departementsbestuur naar een propedeuserendement van minimaal 30% na een jaar en minimaal 60% na twee jaar.
37
Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen realistische streefcijfers hebben opgesteld voor de onderwijsrendementen, ook in vergelijking met verwante opleidingen. Gezien de recente start van de bacheloren masteropleiding vindt de commissie het nog vroeg om uitspraken te doen over de gerealiseerde onderwijsrendementen. Eerste analyses laten zien dat het bachelorrendement na de nominale studieduur aanzienlijk verbeterd is ten aanzien van het oude doctoraalrendement na de nominale studieduur. De eerste propedeuse- en postpropedeutische rendementen benaderen de streefcijfers al redelijk. Gezien de maatregelen die de opleiding heeft genomen om de studievoortgang te stimuleren (zie F16) en de adequate studeerbaarheid van de programmas verwacht de commissie dat de onderwijsrendementen voor de masteropleiding voldoende zullen zijn. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychology: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Psychology luidt: voldoende.
38
SamenvattingoordelenUniversiteitleiden BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de bacheloropleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
39
MasteropleidingPsychology: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Onvoldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding voldoende is.
40
6.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderPsychologieaandeUniversiteitMaastricht
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Maastricht 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Maastricht 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 15 en 16 juni 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W. Everaerd, vice-voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; prof. dr. M. van Vugt, lid; prof. dr. J.F.M.J. van Hout, onderwijskundige; V.M. de Vries, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
6.0.
De bacheloren masteropleiding Psychologie valt onder de verantwoordelijkheid van de Faculteit der Psychologie (FdP) van de Universiteit Maastricht (UM). De faculteit kent een faculteitsbestuur (FB) welk wordt voorgezeten door de decaan. De decaan is verantwoordelijk voor het bestuur en beheer van de faculteit. In het FB hebben verder zitting de portefeuillehouder onderzoek en de portefeuillehouder onderwijs. De portefeuillehouder onderwijs richt zich vooral op de externe relaties betreffende het onderwijs, bijvoorbeeld de contacten met het centrale beleidsniveau van de UM en zusteropleidingen in binnen- en buitenland. De opleidingsdirecteur is verantwoordelijk voor de organisatie en cordinatie van de bacheloren masQANU / Psychologie / UM 41
teropleiding en geeft leiding aan het bureau onderwijs, de studieadviseurs en de medewerker training en evaluatie. De bacheloren masteropleiding kennen een examencommissie en een opleidingscommissie. De faculteit beschikt over twee capaciteitsgroepen, Experimentele Psychologie en Neurocognitie. Stafleden die het onderwijs verzorgen zijn verbonden aan een van deze twee capaciteitsgroepen. 6.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloren masteropleiding Psychologie komen voort uit de ongedeelde opleiding Psychologie. De bacheloren masteropleiding zijn cohortsgewijs ingevoerd. De ongedeelde opleiding is tot 1 september 006 aangeboden. De faculteit heeft een bachelor-mastercordinator aangesteld om de afbouw in goede banen te leiden. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de wijzigingen die zijn doorgevoerd bij de invoering van de bachelor-masterstructuur. Dit betrof onder meer de invoering van de uniforme academische jaarkalender, de beindiging van de afstudeervariant Psychopathologie en de afstudeerrichtingen Onderwijspsychologie en Cognitieve Ergonomie. Door de invoering van de UM-brede uniforme jaarkalender gelijktijdig met de invoering van de gedeelde opleidingen, heeft de opleiding Psychologie haar curriculum omgezet naar blokgebonden onderwijs. Elk semester bestaat uit twee perioden van acht weken waarin twee blokken parallel worden aangeboden, gevolgd door een blok van vier weken. De afbouw van de afstudeerrichtingen is begeleid met voorlichtingsbijeenkomsten voor studenten en overgangsregelingen. Studenten met interesse voor Psychopathologie konden zonder studievertraging overstappen naar de bacheloropleiding Algemene Gezondheidswetenschappen en de aansluitende masteropleiding Mental Health van de Faculteit der Gezondheidswetenschappen. In plaats van de afstudeerrichtingen Onderwijspsychologie en Cognitieve Ergonomie zijn vier nieuwe afstudeerrichtingen (tracks) in de masteropleiding gerealiseerd, te weten Experimental Health Psychology, Psychology and Law, Work and Organisational Psychology met de nadruk op luchtvaartpsychologie, en Cognitive Neuroscience. Met de invoering van de bachelor-masterstructuur is de inhoud en organisatie van het onderwijs veranderd. De examenonderdelen van de eerste twee jaar van de ongedeelde opleiding wijken weinig af van de onderdelen in de bachelor, waardoor studenten oude stijl de bacheloronderdelen konden volgen. De meeste examenonderdelen van het derde en vierde jaar werden niet in de bachelor- of masteropleiding aangeboden, ook vanwege de nieuwe afstudeertracks. Voor studenten oude stijl is tijdens de overgangsperiode speciaal onderwijs georganiseerd. De aanpak hierbij was gericht op maatwerk voor de student en persoonlijke begeleiding. De faculteit heeft overgangscriteria vastgesteld op grond waarvan is gekeken voor welke studenten het zinvol was nog in de ongedeelde structuur verder te studeren en welke studenten beter de overstap konden maken naar de gedeelde structuur. De examencommissie heeft hierin een beslissing genomen en studenten genformeerd dat ze in de gedeelde dan wel ongedeelde structuur verder konden studeren. Hiertegen is door geen van de studenten beroep aangetekend. Langs diverse kanalen, onder meer per mail, post en via voorlichtingsbijeenkomsten, zijn studenten genformeerd over de overgang naar de bachelor-masterstructuur. De overgangs-
4
QANU / Psychologie / UM
regeling, die met ingang van het academisch jaar 00-003 van kracht is, is opgenomen in de OER en vermeld in de studiegids. De commissie oordeelt dat de afbouw van de ongedeelde opleiding zonder problemen voor studenten verloopt. Zij is van mening dat de faculteit veel aandacht heeft besteed aan de overgangsregelingen, de overgangscriteria, het informeren van studenten en het soepel laten verlopen van de afbouw van de ongedeelde opleiding. De commissie waardeert het dat hiervoor een speciale cordinator is aangesteld waar studenten terechtkunnen en die vanaf het derde jaar van de overgangsregeling van elke doctoraalstudent een persoonlijk dossier bijhoudt. De opleiding zelf is trots op de systematische afbouw van de ongedeelde opleiding. De commissie heeft van studenten geen problemen rondom de afbouw van de ongedeelde opleiding gehoord. 6.2. Hetbeoordelingskader
De opleiding formuleert in haar zelfstudie dat de bacheloropleiding Psychologie beoogt studenten een degelijke introductie te geven in het wetenschapsgebied Psychologie. De introductie is breed en volgt, aldus de opleiding, uit de eisen die door het disciplineoverlegorgaan Psychologie van de VSNU (Kamer Psychologie) zijn opgesteld. Deze zijn mede afgeleid van de eisen die gelden voor het Europees Psychologie Diploma zoals geformuleerd door de European Federation of Professional Psychologists Associations (005). De masteropleiding beoogt studenten met een bachelordiploma Psychologie of een gelijkwaardig diploma een degelijke vervolgopleiding te geven in het wetenschapsgebied Psychologie. Deze vervolgopleiding bestaat uit een verdere specialisatie, inclusief onderzoeks- en beroepsvaardigheden. De Maastrichtse bacheloren masteropleiding Psychologie leggen een accent op cognitieve en biologische psychologie. Een ander profilerend kenmerk van de opleidingen aan de Universiteit Maastricht is het didactische concept van probleemgestuurd onderwijs. Op basis van de eisen van de Kamer Psychologie voor de bachelorrespectievelijk de masteropleiding, het inhoudelijke profiel gericht op cognitieve en biologische psychologie en het concept van probleemgestuurd leren zijn de volgende eindkwalificaties voor de afgestudeerde bacheloren masterstudent geformuleerd (bron: zelfstudie). De student die de bachelorfase heeft afgerond: 1. beschikt over een academisch denken werkniveau, inclusief de volgende vaardigheden: studeervaardigheden, academische vaardigheden, algemene beroepsvaardigheden en specialistische beroepsvaardigheden; . beschikt over een algemene orintatie in de psychologie en haar deelgebieden, in het bijzonder in de biologische psychologie en cognitieve psychologie, alsmede in de globale historische en filosofische achtergronden en grondslagen van het vak;
QANU / Psychologie / UM 43
3. is in staat problemen op het gekozen terrein te analyseren en te conceptualiseren, daarover mondeling en schriftelijk te rapporteren, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek; 4. is in staat eenvoudig psychologisch onderzoek op te zetten, uit te voeren en te verslaan in de eigen of ten minste n vreemde taal; 5. beschikt over methodologische kennis; 6. is in staat psychologisch onderzoek en vakliteratuur van gemiddeld niveau te begrijpen en te beoordelen; en beschikt hiertoe over de onderzoeksmethodische en -technische vaardigheden die in de psychologie gemiddeld gebruikelijk zijn; 7. beschikt over voldoende kennis en vaardigheden van (een) deelgebied(en) om: ofwel in principe toegelaten te kunnen worden tot een masteropleiding binnen de psychologie, ofwel een beroep te kunnen uitoefenen op een breed terrein waarop bachelors in de psychologie werkzaam kunnen zijn. Voor de masteropleiding zijn in de zelfstudie de volgende eindkwalificaties geformuleerd. 1. The purpose of the study programme is as following: a. academic education within the context of the Maastricht University educational con cept and its distinct profile; b. deepening of a students specific choice for a particular field of study; c. possibility to broaden ones knowledge in other disciplines; d. acquisition of specialized knowledge, skills and insight in the field of psychology, particularly in the fields of Cognitive or Biological Psychology; e. preparation for a possible further programme of study in scientific research. . In combination with the Bachelor Degree in Psychology, the study programme must see to: a. the preparation of a career in the field of Cognitive or Biological Psychology. 3. There are sufficient elements in the study programme to enhance the further development of the academic formation of the student, in particular with regard to: a. thinking and acting independently and scientifically; b. communicating scientifically in English; c. applying specialized scientific knowledge in a broader social context. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bachelorrespectievelijk de masteropleiding Psychologie. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie vindt de doelstellingen voor de bacheloren masteropleiding helder beschreven. De commissie constateert dat het profiel van de Maastrichtse psychologieopleidingen, gericht op cognitieve en biologische psychologie, op een mooie wijze in de eindkwalificaties is uitgewerkt en is van mening dat dit profiel past bij een opleiding Psychologie. Het perspectief voor bachelorstudenten binnen de beroepspraktijk (zoals verwoord in eindkwalificatie 7 van de bachelor) is in de ogen van de commissie nog niet genoeg concreet gemaakt. Concluderend is de commissie van oordeel dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten op de eisen van vakgenoten en dat de opleidingen voldoen aan het criterium dat geldt voor dit facet.
44 QANU / Psychologie / UM
Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
In de zelfstudies wordt aan de hand van het programma van de opleidingen inzicht geboden in de aansluiting tussen de onderwijsonderdelen van de bacheloren de masteropleiding en de Dublin-descriptoren. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloropleiding en de masteropleiding bestudeerd vanuit het perspectief van de Dublin-descriptoren. Zij stelt vast dat de domeinspecifieke en algemene academische eindkwalificaties een duidelijk verschil in niveau tussen de opleidingen tot uitdrukking brengen. De bacheloropleiding beoogt de student een brede introductie in het wetenschapsgebied psychologie te geven, terwijl de masteropleiding een verdere specialisatie op dit gebied, inclusief onderzoeks- en beroepsvaardigheden tot doel heeft. Waar een student aan het einde van de bacheloropleiding beschikt over een algemene orintatie in de psychologie en haar deelgebieden, beschikt een student die de masteropleiding heeft afgerond over gespecialiseerde kennis, vaardigheden en inzichten. En waar een afgestudeerde bachelorstudent in staat is een eenvoudig psychologisch onderzoek op te zetten en uit te voeren, is een afgestudeerde masterstudent in staat tot onafhankelijk denken en handelen en tot het toepassen van specifieke wetenschappelijke kennis in een bredere sociale context. De commissie stelt vast dat alle Dublin-descriptoren expliciet in de eindkwalificaties van de bacheloropleiding aan de orde komen. Zo beschrijven eindkwalificaties en 5 van de bachelorfase de methodologische kennis en de kennis en het inzicht die studenten verwerven op het domein van de psychologie en haar deelgebieden, in het bijzonder de biologische psychologie en cognitieve psychologie. In eindkwalificaties 3 en 4 staat geformuleerd dat afgestudeerde bachelors in staat zijn deze kennis toe te passen. Eindkwalificatie 6 besteedt aandacht aan oordeelsvorming op bachelorniveau; afgestudeerde bachelors zijn in staat psychologisch onderzoek en psychologische vakliteratuur van gemiddeld niveau te begrijpen en te beoordelen. Uit eindkwalificatie 3 blijkt dat afgestudeerden in staat zijn mondeling en schriftelijk te rapporteren aan vakgenoten en aan een breder publiek, dit correspondeert met de Dublin-descriptor Communicatie. In eindkwalificaties 1 en 7 wordt gexpliciteerd dat studenten beschikken over studeervaardigheden, algemene en specialistische beroepsvaardigheden en voldoende kennis en vaardigheden om te worden toegelaten tot een masteropleiding binnen de psychologie of een beroep te kunnen uitoefenen op bachelorniveau. Dit sluit aan bij de Leervaardigheden overeenkomstig de Dublin-descriptoren voor een bachelor. Voor de masteropleiding geldt eveneens dat alle Dublin-descriptoren in de eindkwalificaties gedefinieerd zijn, zij het iets minder expliciet dan bij de bacheloropleiding. Zoals hierboven vermeld, verwerft de masterstudent specifieke kennis op het terrein van de psychologie en in het bijzonder op het gebied van cognitieve of biologische psychologie. Afgestudeerden kunnen kennis en inzicht toepassen op masterniveau, zoals blijkt uit eindkwalificatie 3.c. Verder kunnen afgestudeerde masters wetenschappelijk communiceren in het Engels (Communicatie: eindkwalificatie 3.b) en kunnen zij onafhankelijk en wetenschappelijk denken en handelen
(Oordeelsvorming: eindkwalificatie 3.a). Tot slot geeft eindkwalificatie 1.e aan dat de afgestudeerde master is voorbereid op een vervolgstudie in het wetenschappelijk onderwijs. Dit stemt overeen met wat in de Dublin-descriptoren wordt gedefinieerd onder Leervaardigheden voor een master. De commissie is dan ook van oordeel dat de opleidingen voldoen aan het criterium dat betrekking heeft op het niveau. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding zonder meer voldoen aan het landelijk vastgestelde disciplineprotocol voor Psychologie. Deze zijn in veelvuldig overleg met de Kamer Psychologie tot stand gekomen. Verder heeft elke afgestudeerde bachelorstudent onvoorwaardelijke toegang tot Master of Psychology van de Universiteit Maastricht. Zie het algemene deel voor de discussie rondom de tweejarige masteropleidingen wat betreft de internationale vergelijking van de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding. De opleiding is van mening dat uiteindelijk hetzelfde eindniveau in vier jaar (bacheloren masteropleiding) wordt gehaald ten opzichte van de vijfjarige varianten in het buitenland. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd om te bepalen of zij voldoen aan de eisen die gelden voor wetenschappelijke bacheloren masteropleidingen. Bij F1 is al beschreven dat de commissie van oordeel is dat de eindkwalificaties van de opleidingen in voldoende mate aansluiten op de eisen die de discipline, via vakgenoten binnen het disciplineoverlegorgaan Psychologie, stelt aan bacheloren masteropleidingen Psychologie. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding drukken uit dat afgestudeerden beschikken over een academisch denken werkniveau en beschikken over academische vaardigheden, algemene en specialistische beroepsvaardigheden. Deze worden in een bijlage bij de zelfstudie nader gespecificeerd. Specifieke beroepsvaardigheden die worden genoemd zijn bijvoorbeeld systematisch kunnen interveniren, het toepassen van modellering- en simulatietechnieken en psychologische gespreksvoering. Algemene beroepsvaardigheden betreffen bijvoorbeeld argumenteren, projectmatig werken, observeren en programmeren. De commissie vindt de specificering getuigen van een behoorlijk academisch niveau en aansluiten bij het relevante
beroepenveld. Daarnaast heeft de commissie vastgesteld dat afgestudeerde bachelors volgens de eindkwalificaties in staat zijn een eenvoudig psychologisch onderzoek op te zetten, uit te voeren en te verslaan. Ook de eindkwalificaties van de masteropleiding besteden zowel aandacht aan de eisen die vanuit de wetenschap als vanuit de beroepspraktijk worden gesteld. Zo drukken de eindkwalificaties van de masteropleiding uit dat afgestudeerden worden voorbereid op een carrire op het gebied van cognitieve of biologische psychologie en op een vervolgstudie, bijvoorbeeld een promotieplaats, in het wetenschappelijk domein. De commissie constateert dat studenten die de bacheloropleiding Psychologie hebben afgerond rechtstreeks en zonder voorwaarden toegang hebben tot de masteropleiding Psychology. Tevens wordt in de eindkwalificaties van de bacheloropleiding gexpliciteerd dat afgestudeerden een beroep kunnen uitoefenen op een breed terrein waarop bachelors in de psychologie werkzaam kunnen zijn. De commissie vindt de wetenschappelijke orintatie, in het bijzonder gericht op wetenschappelijk onderzoek binnen de cognitieve en biologische psychologie, bijzonder goed tot uitdrukking gebracht in de eindkwalificaties van zowel de bachelor- als de masteropleiding. De commissie heeft onder meer van alumni gehoord dat afgestudeerden bijzonder gewild zijn op onderzoeksplaatsen. De commissie is van mening dat afgestudeerde masters sterk ontwikkelde onderzoekskwalificaties hebben. Concluderend vindt de commissie dat eindkwalificaties van beide opleidingen het wetenschappelijk karakter op een goede manier tot uitdrukking brengen. De commissie is dan ook van oordeel dat de eindkwalificaties van de opleidingen goed aansluiten bij de eisen die gelden voor een wetenschappelijke opleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
6.2.2. Programma Bachelor De bacheloropleiding bestaat de eerste twee jaar uit een algemeen programma dat voor alle studenten gelijk en verplicht is (10 studiepunten). In het derde jaar kiezen de studenten voor de variant Cognitieve Psychologie of Biologische Psychologie. Elke variant bestaat uit drie basisblokken van 15 studiepunten. Daarnaast is er in het derde jaar ruimte voor keuzeonderwijs (0 studiepunten), volgen de studenten de verplichte onderdelen: Portfolio jaar 3, Statistiek 3 en Psychodiagnostiek en schrijven zij de bachelorthesis. Naast het blokgebonden onderwijs bevat elk jaar een voortgangstoets (4 studiepunten per jaar) en jaar 3 de proefpersoonverplichting (1 studiepunt). De inhoud van het bachelorprogramma is hieronder opgenomen (bron: zelfstudie).
47
Eerste bachelorjaar Blok 1.0 Academische en beroepsvaardigheden: introductie probleemgestuurd onderwijs ( studiepunten) Blok 1.1a Sociaal gedrag (5 studiepunten) Blok 1.1b Lichaam en Gedrag (5 studiepunten) Blok 1.a Ontwikkeling en Leren (5 studiepunten) Blok 1.b Waarnemen (5 studiepunten) Blok 1.3 Methoden & Technieken (6 studiepunten) Blok 1.4a Academische en beroepsvaardigheden: een artikel schrijven (5 studiepunten) Blok 1.4b Statistiek I (7 studiepunten) Blok 1.5a Geschiedenis en grondslagen van de psychologie (5 studiepunten) Blok 1.5b Complexe cognitie (5 studiepunten) Blok 1.6 Academische en beroepsvaardigheden: Communicatievaardigheden (6 studiepunten) Voortgangstoets jaar 1 (4 studiepunten) Tweede bachelorjaar Blok .0 Academische en beroepsvaardigheden: portfolio jaar ( studiepunten) Blok .1a Geheugen (5 studiepunten) Blok .1b Persoonlijkheid en verschillen tussen mensen (5 studiepunten) Blok .a Psychopathologie (5 studiepunten) Blok .b Academische en beroepsvaardigheden: Kritisch denken (5 studiepunten) Blok .3 Academische en beroepsvaardigheden: Programmeren (6 studiepunten) Blok .4a Bewustzijn (5 studiepunten) Blok .4b Rekenen (5 studiepunten) Blok .5a Onderzoekspracticum (11 studiepunten) Blok .5b Statistiek (7 studiepunten) Voortgangstoets jaar (4 studiepunten) Derde bachelorjaar Variant Cognitieve Psychologie Blok 3.1a. C Beslissen (5 studiepunten) Blok 3.1b. C Paradigmas in het lab (5 studiepunten) Blok 3.a. C Leren (5 studiepunten) Variant Biologische Psychologie Blok 3.1a. B Basale neurowetenschap (5 studiepunten) Blok 3.1b. B Biologische psychologie: onderzoeksmethoden (5 studiepunten) Blok 3.a. B Biologische psychologie: theoretische perspectieven (5 studiepunten) Voor beide varianten Blok 3.0 Academische en beroepsvaardigheden: portfolio jaar 3 ( studiepunten) Blok 3.3a/3.6a Psychodiagnostiek (5 studiepunten) Blok 3.3b/3.6b Bachelorthesis (6 studiepunten) Blok 3.b Statistiek 3 (7 studiepunten) Blok 3.4x/3.5x Keuzeonderwijs (0 studiepunten) Voortgangstoets jaar 3 (4 studiepunten) Proefpersoonverplichting (1 studiepunt)
48
Master Het masterprogramma van 60 studiepunten wordt aangeboden in het Engels en kent twee specialisaties, te weten Applied Cognitive Psychology en Biological Psychology. Beide specialisaties hebben drie tracks. Voor Applied Cognitive Psychology zijn dit de tracks: 1.a Experimental Health Psychology; 1.b Psychology and Law; 1.c Work and Organizational Psychology. De specialisatie Biological Psychology kent de tracks: .a Developmental Psychology; .b Cognitive Neuroscience; .c Neuropsychology. Het onderwijs van elk van deze tracks bestaat uit 0 studiepunten aan onderwijsonderdelen die specifiek voor de betreffende track worden aangeboden. Daarnaast kent elke track de volgende onderdelen: het schrijven van een onderzoeksvoorstel (5 studiepunten), het uitvoeren van een onderzoeksstage (5 studiepunten) en het schrijven van een masterthesis (10 studiepunten). De specifieke onderwijsblokken per track zijn in de zelfstudie opgenomen.
In het programma vindt volgens de zelfstudie interactie tussen onderwijs en onderzoek plaats vanwege de aard van de aanstellingen van de wetenschappelijke staf en de aard van de organisatie van het onderwijs. In de bacheloropleiding zijn nagenoeg alle blokcordinatoren gepromoveerde wetenschappelijke medewerkers met een gedeelde aanstelling. Zij dragen samen met de zogeheten blokplanningsgroep zorg voor invulling, organisatie en uitvoering van het blok. Het programma van de masteropleiding wordt uitsluitend ontwikkeld en verzorgd door gepromoveerde wetenschappelijk medewerkers met in principe een onderwijsen onderzoeksaanstelling. Zowel in de bachelor- als masteropleiding wordt het programma jaarlijks gevalueerd en gereviseerd. Zo nodig wordt de inhoud van het onderwijsonderdeel en de gebruikte literatuur geactualiseerd. Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie een aantal voorbeelden van programmaonderdelen van de bacheloropleiding waarin de interactie tussen het wetenschappelijk onderzoek en de kennisontwikkeling van studenten centraal staat. In het onderzoekspracticum in het tweede studiejaar doorlopen studenten in groepen van vijf of zes personen onder begeleiding van een staflid de hele onderzoekcyclus, van het formuleren en operationaliseren van een werkbare hypothese,
het vaststellen van het onderzoeksdesign, dataverzameling en -analyse, interpretatie van resultaten en het schrijven van een onderzoeksverslag. De resultaten worden gepresenteerd in de vorm van een lezing of poster tijdens een wetenschappelijk symposium waar alle deelnemende studenten en vele stafleden aanwezig zijn. Studenten bevestigen dat in het onderzoekspracticum de hele werkgroep betrokken wordt bij interpretaties van statistische analyses. Wel is het zo dat onderling de taken worden verdeeld en bijvoorbeeld een student alle statistische analyses kan uitvoeren. Ook is er bijvoorbeeld een toets SPSS-uitdraaien interpreteren. In een SPSSpracticum moeten studenten zelf data invoeren en analyses uitvoeren. Een ander moment waarop interactie tussen onderwijs en onderzoek expliciet in het programma aan de orde komt is tijdens het schrijven van de bachelorthesis, waarbij studenten onder begeleiding van een staflid op basis van relevante en recente literatuur een vraagstelling formuleren en beantwoorden. De opleiding geeft aan dat op diverse momenten in het curriculum aandacht wordt besteed aan de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, zoals tijdens het onderwijs in statistiek en methoden (ieder jaar 7 studiepunten Statistiek en in het eerste jaar 6 studiepunten Methoden & Technieken) en diverse practica waarin onderzoeksvaardigheden worden getraind. Deze practica zijn zowel gericht op de ontwikkeling van het meten van psychologische functies als op algemene academische vaardigheden zoals een artikel schrijven. In het derde jaar worden in beide bachelorvarianten de specifieke onderzoeksvaardigheden voor het betreffende deelgebied belicht. Het blok Paradigmas in het lab besteedt aandacht aan onderzoeksvaardigheden binnen de Cognitieve Psychologie en het blok Onderzoeksmethoden aan die binnen Biologische Psychologie. In de zelfstudie meldt de opleiding dat bachelorstudenten colloquia kunnen bijwonen waarin sprekers uit het veld vertellen over hun werkervaring. Daarnaast biedt het programma in diverse practica aandacht aan beroepsvaardigheden. Studenten gaven de commissie in de gesprekken enkele voorbeelden van professionele vaardigheden die zij leren, zoals het geven van presentaties, het geven en ontvangen van feedback, het gebruik van PowerPoint, en een toets over communicatievaardigheden. Presentaties houden zij gemiddeld drie keer per jaar en deze zijn van oplopende moeilijkheidsgraad. Master De opleiding vermeldt dat de studenten in elke mastertrack in aanraking komen met gespecialiseerde leerboeken en recente wetenschappelijke literatuur. De practica besteden aandacht aan de ontwikkeling van relevante onderzoeks- en beroepsvaardigheden. Deze worden verder toegepast bij het schrijven van een onderzoeksvoorstel, de onderzoeksstage en de masterthesis. Binnen deze onderdelen vindt volgens de opleiding het meest duidelijk de interactie plaats tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Tijdens de onderzoeksstage komen studenten in aanraking met het onderzoek van psychologen en moeten zij de hele empirische cyclus doorlopen. Deze stage kan intern bij de Faculteit der Psychologie of extern gelopen worden. Bij interne stages zijn twee stafleden van de faculteit betrokken, en bij externe stages een deskundige op de stageplek en een staflid van de faculteit. Fundamenteel onderzoek wordt meestal intern aan de UM uitgevoerd en meer toegepast onderzoek meestal extern, bijvoorbeeld in een gevangenis of patintgebonden onderzoek in een ziekenhuis. Masterstudenten spreken in aanwezigheid van de commissie waardering uit voor het feit dat er zo veel mogelijkheden voor stages zijn. De opleiding geeft aan dat binnen alle mastertracks aandacht wordt besteed aan de praktijk van de relevante beroepen. In de zelfstudie geeft zij hiervan per track een overzicht. Enkele
voorbeelden zijn excursies naar een rechtbank, een TBS-kliniek, luchtverkeersleidingcentrum, afdeling neonatologie van een ziekenhuis of onderzoekslaboratoria van psychofarmacologische industrie en practica zoals het leren afnemen en construeren van psychologische tests, het zelf leren uitvoeren van neuropsychologische tests, of het schrijven van patintenverslagen. Andere voorbeelden van relaties met de praktijk van relevante beroepen in de masteropleiding zijn het tonen en bespreken van casussen uit de praktijk van een psychiater of het opdoen van beroepsvaardigheden via de oefenrechtbank waarin studenten Psychologie als getuigendeskundigen en studenten rechtsgeleerdheid als advocaat of officier van justitie optreden. In zijn algemeenheid geldt dat in elke track gastcolleges worden gegeven door mensen uit de beroepspraktijk. Zij stellen theoretische aspecten vanuit een meer praktisch perspectief aan de orde. Binnen elke track lopen studenten een onderzoeksstage, waarin een empirisch onderzoek wordt opgezet en uitgevoerd. Hierover wordt in de masterthesis gerapporteerd. In de zelfstudie is opgenomen dat uit evaluaties blijkt dat slechts 8% van de alumni tevreden is over beroepsvoorlichting. Alumni geven aan dat er in het derde jaar praktijkdocenten zijn die vertellen over het beroep dat zij uitoefenen. Zij zijn over het algemeen echter van mening dat de opleiding vanaf het derde jaar vooral op onderzoek gericht is. De commissie heeft gesproken met een selectie van masterstudenten. Een aantal van hen wil naast de onderzoekstage ook nog een praktijkstage volgen. Dit mede om aansluiting te houden met de GZ-vervolgopleiding die als voorwaarde voor toelating een praktijkstage stelt. Voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek is tweehonderd uur praktijkstage nodig en moet de student drie casussen schrijven. Studenten die voor een aanvullende praktijkstage kiezen, lopen vertraging op. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren masteropleiding bestudeerd en stelt vast dat de onderwijsonderdelen aansluiten bij relevante onderwikkelingen binnen de Psychologie en meer specifiek de deelgebieden cognitieve en biologische psychologie. Op basis van de door haar bestudeerde blokboeken stelt zij vast dat in de onderwijsonderdelen gebruik wordt gemaakt van actuele theorien. De commissie constateert verder dat de interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek op diverse manieren in het programma van de bacheloren masteropleiding aan bod komt. Wat betreft de bacheloropleiding is het onderzoekspracticum in het tweede jaar daarvan een mooi voorbeeld. Het masterprogramma staat met de omvangrijke aandacht voor het schrijven van een onderzoeksopzet, het doen van de onderzoeksstage en het schrijven van de masterthesis (in totaal 40 studiepunten) grotendeels in het licht van het zelf doen van onderzoek. Het bacheloren masterprogramma kenmerken zich volgens de commissie door een duidelijke lijn in de opbouw van academische vaardigheden. Alle drie jaren van de bacheloropleiding kennen een onderdeel gericht op academische en beroepsvaardigheden, zoals een artikel schrijven, communicatievaardigheden, het portfolio, kritisch denken en programmeren. Daarnaast is er een opbouw in het statistiekonderwijs dat in ieder studiejaar is geprogrammeerd. Het onderwijs gericht op methoden en technieken van onderzoek is geprogrammeerd in het eerste en derde studiejaar. Vooral de aandacht die in het programma wordt besteed aan de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden vindt de commissie een sterk punt van het Maastrichtse bachelorprogramma. De commissie vindt het jammer dat deze lijn gericht op de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden niet cumuleert in de bachelorthesis (zie verder F0). De commissie heeft begrepen dat de opleiding de bachelorthesis in dit licht niet ziet als d kroon op de
opleiding, maar als n van de parels in de kroon. In een aantal gevallen krijgt de bachelorthesis door het gebruik van de individuele keuzeruimte de contouren van een volwaardig empirisch onderzoek, maar in de meeste gevallen is de bachelorthesis (6 studiepunten) een proeve van bekwaamheid in een wetenschappelijk schrijven en literatuuronderzoek. In het onderzoekspracticum (11 studiepunten) doorlopen studenten wel de hele empirische cyclus. In het masterprogramma wordt op de onderzoeksvaardigheden die in de bacheloropleiding zijn opgedaan voortgebouwd. De commissie stelt vast dat binnen alle mastertracks aandacht wordt besteed aan de specifieke onderzoeksmethoden van het betreffende deelgebied. De commissie stelt vast dat de UM bewust geen klinische specialisatie aanbiedt. Indien studenten toch een praktijkstage of beroepsvaardigheden voor klinische vervolgopleidingen willen opdoen, vindt dit buiten het curriculum van de masteropleiding plaats. Binnen de onderwijsonderdelen worden wel op adequate wijze verbanden gelegd met de actuele praktijk van relevante beroepen. Er blijken meer onderzoeksstageplaatsen beschikbaar te zijn dan er studenten zijn. Hoewel de commissie neigt dit facet voor de bacheloropleiding door de sterke gerichtheid op onderzoek en de goede interactie van het wetenschappelijk onderzoek in het onderwijs als goed te beoordelen, is de commissie vanwege de kleine aantekening betreffende het wetenschappelijke karakter van de bachelorthesis van oordeel dat het programma van de bacheloropleiding voldoende is. De commissie oordeelt verder dat de masteropleiding voldoet aan de eisen die gesteld worden voor dit facet. De commissie merkt tot slot op dat zij het ethische element bij wetenschappelijk onderzoek op een aantrekkelijke en verantwoorde wijze in het programma aan de orde vindt komen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De opleiding geeft in de zelfstudies een omschrijving van alle onderwijsonderdelen van de bacheloren de masteropleiding. Zij geeft bij elk onderwijsonderdeel van de bacheloropleiding aan welke eindkwalificaties, zoals omschreven bij F1, via dit studieonderdeel hoofdzakelijk worden geconcretiseerd. Voor de masteropleiding worden de specifieke onderwijsonderdelen van elke mastertrack omschreven. De opleiding relateert deze in de zelfstudie verder niet aan de eindkwalificaties. Zie verder voor de hoofdlijnen van het bacheloren masterprogramma de inleiding bij paragraaf .. en F4. In de gesprekken met de commissie hebben studenten aangegeven dat zij in de eerste twee jaar aan alle kanten van de psychologie snuffelen. In het derde jaar ontdekken zij of cognitieve of biologische psychologie iets voor hen is. Studenten waarderen het feit dat deze verdieping al in de bacheloropleiding is geprogrammeerd. Naast het statistiekonderwijs bereiden drie
inhoudelijke blokken op het gebied van cognitieve of biologische psychologie hen voor op de masteropleiding. Oordeel De commissie heeft de omschrijvingen van de verschillende onderwijsonderdelen van de bacheloren masteropleiding bestudeerd en vergeleken met de eindkwalificaties. Zij stelt op basis daarvan vast dat het programma van het bacheloren masterprogramma een adequate concretisering betreft van de respectievelijke eindkwalificaties. Voor zowel de bachelor- als masteropleiding geldt dat de commissie het biologische en cognitieve profiel keurig uitgewerkt vindt naar de richtingen in het programma. Zoals ook uit de namen van de onderwijsonderdelen moge blijken (paragraaf .) bevatten de eerste twee jaar een introductie in de deelgebieden van het wetenschapsgebied psychologie en de historische en filosofische achtergronden hiervan en wordt deze kennis en dit inzicht in het derde jaar verder gespecialiseerd binnen het deelgebied biologische of cognitieve psychologie. Verder wordt er in opeenvolgende onderdelen aandacht besteed aan methoden, technieken en statistiek en daarnaast aan relevante academische en beroepsvaardigheden. De relatie die de opleiding legt tussen de studieonderdelen van de bacheloropleiding en de eindkwalificaties is volgens de commissie adequaat. De commissie constateert dat het bachelorprogramma weinig toegepaste psychologische onderdelen kent. Zij begrijpt van studenten dat zij het geen gemis vinden dat het curriculum niet meer toegepaste psychologische onderdelen kent. Dit past bij het visitekaartje van de bacheloropleiding gericht op de biologische psychologie en cognitieve psychologie (en dus niet op toegepaste onderdelen). In de diverse mastertracks worden specifieke onderwijsonderdelen aangeboden die relevant zijn voor het betreffende wetenschappelijke deelgebied van de psychologie. Deze worden, zoals gezegd, gevolgd door een onderzoeksvoorstel, onderzoeksstage en masterthesis. De commissie constateert dat de omschrijvingen van de studieonderdelen in de zelfstudie niet op systematische wijze aandacht besteden aan de leerdoelen per studieonderdeel. Een aantal omschrijvingen omvat wel expliciet het leerdoel van het betreffende onderwijsonderdeel. Een aantal anderen is meer impliciet gegeven in de omschrijving van het onderwijsonderdeel. De (impliciete) leerdoelen maken het de commissie inzichtelijk dat het programma van de bacheloropleiding en van de diverse mastertracks voor studenten doeltreffend is om de beoogde eindkwalificaties ook daadwerkelijk te verwerven. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De eerste twee jaar van de bacheloropleiding zijn voor elke student gelijk, het derde jaar bestaat uit de keuze voor een van de twee specialisaties. Daarbij kent het derde jaar 0 studiepunten vrije keuzeruimte. De opleiding geeft in de zelfstudie een aantal voorbeelden waarmee samenhang wordt gecreerd. Zo worden aangeboden practica zo veel mogelijk gerelateerd aan de inhoud van het blok en vindt de ontwikkeling van academische en beroepsvaardigheden gespreid plaats, waardoor geleerde vaardigheden in blokken die volgen kunnen worden toegepast. Daarnaast is er een opbouw qua moeilijkheidsgraad in de bachelor. In het eerste anderhalf jaar komen inleidingen in deelgebieden van de psychologie aan de orde. Het programma daarna bestaat uit vakken met een hoger abstractieniveau, zoals kritisch denken en bewustzijn.
De kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het opzetten en uitvoeren van onderzoek worden in de eerste twee jaren aangeboden, zodat deze kunnen worden gentegreerd in het onderzoekspracticum aan het einde van het tweede jaar. Voor het specialisatietraject in het derde jaar van de bacheloropleiding worden inleidingen in de cognitieve en biologische psychologie aangeboden. Voor de invulling van de keuzeruimte in het derde jaar kunnen studenten kiezen uit een aanbod van (facultaire) keuzeblokken die in de studiegids zijn opgenomen. Ook mag de student vakken kiezen van een andere faculteit of universiteit. Voor de invulling van het keuzeonderwijs is toestemming van de examencommissie nodig. Studenten die de commissie heeft gesproken, zijn van mening dat er genoeg keuzeruimte is in de bachelor. De commissie heeft begrepen dat studenten toch vooral facultaire keuzeblokken kiezen. De curriculumjaargroepen, bestaande uit de blokcordinatoren van een bepaald studiejaar, dragen zorg voor de afstemming tussen de verschillende blokken binnen een jaar. Master De samenhang van het masterprogramma wordt binnen de diverse mastertracks vormgegeven. Elke mastertrack kent eerst een aantal specialiserende blokken op het betreffende deelgebied. Vervolgens bereidt een student zich voor op een stage binnen de specialisatie en voert deze uit onder begeleiding van een deskundige vanuit de opleiding en een deskundige van de stageverlenende instelling (dat kan ook een interne deskundige betreffen bij een interne stage). Naar aanleiding van de onderzoeksstage schrijft de student een masterthesis. Oordeel De commissie is van oordeel dat het programma van de bacheloropleiding coherent is. Deze samenhang wordt langs verschillende lijnen vormgegeven, zowel qua niveau startend met algemene introducties oplopend naar meer gespecialiseerde en abstracte theorien als inhoudelijk via de opbouw langs de themas cognitieve en biologische psychologie. Verder ziet de commissie een duidelijke opbouw in de algemene en beroepsvaardigheden en methodenleer en statistiek. De commissie is van mening dat er adequaat wordt voortgebouwd op verworven kennis en vaardigheden. Uit de studiegids maakt zij op dat enkele blokken expliciete voorkenniseisen stellen. De commissie heeft geen onnodige overlap geconstateerd. De commissie is van mening dat elke track afzonderlijk voldoende inhoudelijke samenhang heeft. Deze samenhang wordt vooral gegeven door het onderwerp van studie in het betreffende wetenschappelijke deelgebied van de psychologie. Het traject na de eerste 0 studiepunten kent een inhoudelijke verbondenheid met dit deelgebied en bouwt op een adequate wijze hierop voort. Een student schrijft eerst een onderzoeksopzet, voert deze vervolgens uit in de onderzoeksstage en rapporteert tot slot hierover in de masterthesis. De commissie is dan ook van mening dat de masterstudenten een inhoudelijk samenhangend studieprogramma volgen. De commissie heeft van de studenten gehoord dat zij het betreuren dat er geen terugkomdag op de universiteit is als zij eenmaal een (externe) stage lopen. De commissie kan zich voorstellen dat dit de onderlinge samenhang voor de beleving van studenten kan vergroten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
54
Bij de opzet van het programma van de bacheloropleiding is volgens de zelfstudie de studiebelasting zo gelijk mogelijk over het hele studiejaar verdeeld. Het blokgebonden onderwijs van de masteropleiding wordt in de periode september-december aangeboden en is per track zo gelijk mogelijk over deze periode verspreid. Als blokken parallel zijn geprogrammeerd stemmen de blokcordinatoren vooraf de pieken in de belasting af, opdat deze zo min mogelijk samenvallen. Het programma van de bacheloren masteropleiding kent een herkansingsweek waarin geen ander onderwijs is geprogrammeerd. De afspraak is dat toetsuitslagen binnen vijftien werkdagen bekend worden gemaakt, zodat studenten zich tijdig kunnen voorbereiden op een eventuele herkansing. Eventuele ingangseisen die vertraging zouden kunnen opleveren worden vooraf in de studiegids en het blokboek opgenomen. De commissie heeft uit gesprekken met studenten begrepen dat het onderdeel statistiek in het eerste jaar van de bacheloropleiding zwaar is. De opleidingscommissie kijkt ieder jaar naar de knelpunten die mogelijk de doorstroom belemmeren. Een voorbeeld hiervan vormen de doorstroomeisen binnen de bachelor. Deze worden jaarlijks door de opleidingscommissie getoetst. In de zelfstudie is de gerealiseerde studielast van de masteropleiding opgenomen, uitgesplitst naar hoorcolleges, onderwijsgroepen, practica, zelfstudie en schatting van overige uren, bijvoorbeeld voor de voorbereiding van voortgangstoetsen. Deze is berekend aan de hand van onderwijsroosters, de geschatte zelfstudie-uren van studenten uit evaluaties en schattingen gebaseerd op het aantal studiepunten dat voor het onderdeel wordt gegeven. Hieruit blijkt dat van de geprogrammeerde 1680 uur per jaar, 80% 90% verantwoord kan worden. Gezien het feit dat de masteropleiding gestart is in september 005 waren er ten tijde van het bezoek nog geen gegevens beschikbaar over gerealiseerde studielast van masterstudenten. Indien masterstudenten aanvullend (buiten het curriculum) een praktijkstage willen lopen, bijvoorbeeld om in aanmerking te komen voor een basisaantekening psychodiagnostiek of om toegang mogelijk te maken voor de GZ-vervolgopleiding, lopen zij studievertraging op. Masterstudenten hebben de commissie laten weten dit geen probleem te vinden. Het is mogelijk via IB-Groep aanvullende studiefinanciering te lenen. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren masteropleiding bekeken en is van oordeel dat de geprogrammeerde studielast evenwichtig over de verschillende jaren en semesters is verdeeld. Het concept van probleemgestuurd leren kent een aanwezigheidsplicht bij de onderwijsonderdelen. De commissie heeft niet kunnen constateren dat dit tot vertraging leidt. Zij heeft begrepen dat op de driehonderd studenten slecht drie of vier studenten de aanwezigheidsplicht niet halen. De commissie is van mening dat de studielast voor de masteropleiding voldoet, maar heeft eveneens vastgesteld dat studenten indien zij kiezen voor een extracurriculair praktijkdeel, langer dan een jaar over hun masteropleiding doen. Studenten vinden het praktijkdeel vaak zo interessant dat zij het zelf niet als probleem ervaren dat zij langer dan een jaar studeren. Verder heeft de commissie geen factoren geconstateerd die het programma van
55
de bachelor- of van de masteropleiding nodeloos belemmeren. Zij is dan ook van mening dat de opleidingen voldoen aan de criteria zoals die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudie heeft de opleiding de instroomcijfers van de afgelopen tien jaar opgenomen. Het aantal ingeschreven eerstejaars is in de loop van de jaren gestegen van 151 in 1995-1996 tot 74 in 004-005. Het totaal aantal ingeschreven studenten is sinds de start van de opleiding in 1995 gestegen van 151 studenten tot 109 studenten in 004-005. De man-vrouw verhouding is vanaf 1998-1999 ongeveer 5-75. Bachelor In de zelfstudie zijn de toelatingsvereisten voor de bacheloropleiding voor studenten met een huidig of oud vwo-diploma, een hbo-propedeuse of hbo-bachelordiploma, een wo-diploma en het colloquium doctum opgenomen. De opleiding meldt dat het aandeel vwo-instroom in de loop van de tijd is gedaald, tot ongeveer 4% in 004. Het aandeel studenten met een hbo-achtergrond is in de loop van de tijd min of meer stabiel. De instroom uit het buitenland is toegenomen tot 46% in 004. Deze studenten zijn voornamelijk afkomstig uit Duitsland of Belgi. Studenten uit het hbo met een havo-diploma oude stijl hebben een wiskundedeficintie. Zij moeten deze wegwerken voor aanvang van de bacheloropleiding Psychologie. Met het havodiploma nieuwe stijl is deze groep wettelijk gezien vrij toelaatbaar. Zij krijgen van de opleiding een dringend advies wiskunde tot op vwo-niveau bij te spijkeren. Studenten met een diploma van een buitenlandse middelbare school worden toegelaten als het diploma gelijkwaardig is aan het vwo-diploma inclusief wiskunde. Met uitzondering van de Vlaamse studenten moeten buitenlandse studenten daarnaast een taaltoets Nederlands met goed gevolg afleggen. De ervaring van de staf is dat buitenlandse studenten elkaar tijdens de taallessen leren kennen en na de zomer als clubje binnenkomen. Dit bevordert de integratie met Nederlandse studenten niet. De opleiding kijkt nu of zij via de verroostering deze studenten meer kunnen laten mengen. In de zelfstudie besteedt de opleiding aandacht aan het honoursprogramma dat is ingesteld voor de beste studenten in de bacheloropleiding Psychologie. Het honoursprogramma bestaat uit een aanvullend programma waar geen studiepunten voor worden gegeven. De beste twintig studenten kunnen hier na hun eerste jaar aan deelnemen. Een succesvolle afronding wordt op het bachelordiploma vermeld en er wordt een apart honoursdiploma uitgereikt. Studenten die de commissie heeft gesproken, zijn van mening dat het honoursprogramma interessante blokken biedt. De ervaring is dat gedurende het traject een paar studenten afvallen omdat het te veel is naast de reguliere studie.
56
Master De masteropleiding kent in het eerste jaar in totaal 110 ingeschreven studenten (005-006). Slechts vijf studenten zijn ingestroomd met een bachelordiploma van elders. De overige studenten beschikken over een bachelordiploma Psychologie van de UM. De studenten zijn niet evenredig over de tracks verdeeld. Neuropsychologie heeft met 33 studenten de meeste en Cognitieve Neuroscience met zes studenten de minste ingeschreven studenten. De verdeling over de twee hoofdspecialisaties Cognitieve psychologie en Biologische Psychologie is wel ongeveer gelijk (53 respectievelijk 57). Het streefcijfer voor instroom in de masters tot 010 ligt op driehonderd studenten, dat betekent dertig tot vijftig studenten per track. Volgens het faculteitsbestuur is dit realistisch. Studenten met een bacheloropleiding Psychologie van de UM worden zonder aanvullende eisen toegelaten tot een van de mastertracks binnen de specialisatie (Biologische of Cognitieve Psychologie) die zij in de bacheloropleiding hebben gekozen. Studenten die maximaal 30 studiepunten hebben openstaan van de bacheloropleiding Psychologie van de UM kunnen worden toegelaten op voorwaarde dat zij het eerste en tweede bachelorjaar, de bachelorthesis en ten minste twee van de drie specialisatiecursussen hebben voltooid. In de zelfstudie geeft de opleiding vervolgens een overzicht van de eisen die gelden voor studenten met een andere vooropleiding dan de bacheloropleiding Psychologie van de UM. Studenten met een bachelordiploma Psychologie van een andere Nederlandse universiteit moeten een test afleggen op het gebied van de gekozen specialisatie (biologische of cognitieve psychologische kennis en inzicht). Studenten met niet-Psychologie-bachelordiploma moeten daarnaast nog een toets Methoden en Statistiek en een toets Algemene Psychologie afleggen. Studenten van buitenlandse universiteiten moeten aanvullend met goed gevolg een taaltoets Engels afleggen (minimale score IELTS: 6,5; TOEFL-computer: 30; TOEFL-papier: 570). De toelatingsexamens worden afgelegd in mei. De Board of Admission Masters Programme toetst of studenten voldoen aan de basiseisen en aan welke toelatingsexamens dient te worden deelgenomen. De instroom in masteropleiding bestaat voornamelijk uit doorstroomstudenten vanuit de eigen bachelor. Voor het studiejaar 005-006 hebben twintig studenten van buiten de eigen bacheloropleiding zich aangemeld voor de toelatingstoets. Hiervan zijn er tien toegelaten en hebben zich uiteindelijk vijf studenten van elders ingeschreven. Voorlichting bachelor en master De faculteit heeft fte in huis om pr en voorlichting voor de bacheloren voor de masteropleiding te verzorgen. Aansluitend bij de voorlichting van de Universiteit Maastricht worden voor diverse doelgroepen voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd, zoals open dagen voor scholieren en ouders, Class Days voor vwo-scholieren uit het vierde jaar, Verdiepingsdagen (na de open dag) waarop een inleidend college wordt gegeven en studenten literatuur bespreken. Verder is er ook voorlichting op locatie, zoals onderwijsbeurzen en scholen, en vindt voorlichting plaats door middel van brochures en de website. Wetenschappelijke medewerkers (op alle niveaus), medewerkers van het bureau onderwijs en studentvoorlichters worden hierbij betrokken. De studentvoorlichters ontvangen een training om beslagen ten ijs te komen. Oordeel De commissie heeft de toelatingsvereisten bekeken en stelt vast dat de bacheloren masteropleiding de toelatingsvereisten op het juiste niveau hanteren. Studenten met een vwo-diploma
of ten minste een hbo-propedeuse zijn zonder aanvullende eisen toelaatbaar tot de bachelor. Voor de overige studenten geldt dat hun diploma hiermee vergelijkbaar moet zijn. Wiskunde op vwo-niveau wordt dringend geadviseerd voor zover dit buiten de eisen valt. Buiten de informatie die aan eigen bachelors wordt gegeven over de masters en de voorlichting via de brochures en de website heeft de commissie geen specifieke voorlichtingactiviteiten gericht op bachelors van elders kunnen constateren. Dit sluit aan bij de gerealiseerde instroom die voor het overgrote deel afkomstig is van de eigen bacheloropleiding. De commissie is van mening dat de voorlichting adequaat is en een realistische weergave van de opleiding en de loopbaanperspectieven geeft. De opleiding besteedt hierbij aandacht aan het feit dat in Maastricht geen klinische variant wordt verzorgd. Studenten die de commissie heeft gesproken bevestigen dit beeld. Ook heeft de commissie van hen begrepen dat de opleiding goede voorlichting geeft over de zwaarte van het programma en het systeem van probleemgestuurd onderwijs. De commissie heeft uit de gesprekken begrepen dat een PGO-cursus wordt aangeboden voor studenten die van elders instromen. Zij waardeert dit zeer. De commissie waardeert het eveneens dat tijdens de bacheloropleiding een extra uitdaging wordt geboden aan de beste studenten van de Maastrichtse psychologieopleiding. Studenten met wie de commissie sprak, meldden dat zij over het algemeen geen hinder ondervinden bij de overstap naar de bachelor- of masteropleiding. Ook buitenlandse studenten onderschrijven dit. De commissie heeft gehoord dat ongeveer 40% van de instroom Duits is en 8% Vlaams. Dit betekent dat ongeveer de helft van de instroom bestaat uit Nederlandse studenten. De commissie heeft geconstateerd dat de groep Duitse studenten zich goed redt, ook wat betreft de Nederlandse taal. De commissie ondersteunt het ingezette beleid om buitenlandse studenten bewust over de groepen te verdelen teneinde een betere integratie te bewerkstelligen. De commissie constateert dat de selectie en toelating van externe masterstudenten niet onder de verantwoordelijkheid van de examencommissie valt. De commissie heeft begrepen dat dit destijds een te grote tijdsbelasting vormde voor de examencommissie, maar is van mening dat dit structureel wel onder de eindverantwoordelijkheid van de examencommissie zou moeten vallen. De opleiding stemde in het gesprek met de commissie hiermee in. De commissie vindt tot slot de kwantitatieve streefcijfers voor de instroom in de masteropleiding ambitieus. Op grond van het bovenstaande concludeert de commissie dat het programma qua vorm en inhoud aansluit bij de kwalificaties van de instromende student. De opleidingen voldoen hiermee aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
58
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De Universiteit Maastricht hanteert het didactisch concept van Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO). Dit is studentgecentreerd en heeft tot doel actief leren van studenten te bevorderen. In kleine onderwijsgroepen krijgen studenten relevante (actuele) problemen of taken aangeboden welke aansluiten bij hun voorkennis. Het PGO-systeem zet studenten aan tot het verzamelen en interpreteren van relevante kennis die toegepast moet worden op het probleem of de taak. Zij leren keuzes maken in relevante en minder relevante literatuur voor het beantwoorden van hun vragen. De ontwikkeling van leervaardigheden wordt gestimuleerd doordat studenten zelf hun leerdoelen moeten formuleren en tijdens zelfstudie nagaan in hoeverre deze bereikt zijn. De onderwijsgroepen zijn kleinschalig waardoor studenten in staat zijn om meer algemene academische vaardigheden te verwerven, bijvoorbeeld verworven inzichten te presenteren. Tijdens de nabespreking van de zelfstudie in de onderwijsgroepen kunnen studenten de bestudeerde stof verder integreren en toepassen op het probleem. Ter ondersteuning van de kleinschalige onderwijsgroepen worden hoorcolleges aangeboden. Verder kent de opleiding de werkvormen practica en zogeheten vaardigheidsonderwijsblokken. Deze worden ingezet voor het onderwijs in methodologie, statistiek, programmeren, kritisch denken, schrijf- en presenteervaardigheden, en psychodiagnostische vaardigheden. Deelname aan de onderwijsgroepsbijeenkomsten en practica is verplicht. De onderwijsgroepen kennen maximaal twaalf studenten. Discussies in onderwijsgroepen verlopen via een vast protocol en worden geleid door een student. De onderwijsgroepen worden begeleid door een tutor die het leerproces faciliteert. In de masteropleiding en laatste fase van de bacheloropleiding worden de groepen door wetenschappelijke medewerkers begeleid. In de eerste jaren van de bacheloropleiding worden ook ouderejaarsstudenten ingezet als tutor. Studenttutoren worden geselecteerd op basis van eerdere prestaties om voldoende inhoudsdeskundigheid te waarborgen. Studenten houden gedurende de bacheloropleiding een portfolio bij waarin zij reflecteren op de ontwikkeling van hun competenties en achterhalen op welke gebieden deze nog aandacht behoeven. Studenten merken op dat het portfolio vanaf studiejaar 005-006 door een medewerker van de faculteit wordt gelezen. Met hem of haar voeren ze een gesprek over het portfolio en krijgen ze feedback op hun portfolio. Als doel van het portfolio noemen zij het reflecteren
op hun sterke en zwakke punten, het in beeld brengen van hun ontwikkeling aan de hand van een lijst van competenties. Feitelijk vullen studenten hun portfolio aan het eind van het jaar in. De commissie heeft van studenten begrepen dat zij dit het eerste jaar lastig vonden, maar het verderop in de studie steeds leuker vinden om hun eigen ontwikkeling te zien. Een onderdeel van het didactisch concept vormen de voortgangstoetsen. Deze worden periodiek afgenomen en brengen de ontwikkeling van de blijvende kennis in kaart (zie verder F11). Deze toets bevat items die niet bij voorbaat gekoppeld zijn aan de inhoud van specifieke blokken en beloont zo ook studenten die zich op basis van eigen belangstelling hebben verdiept in specifieke deelterreinen van de psychologie. De zelfstudie meldt tot slot dat afgelopen jaren een project is voltooid om aansluiting van het didactisch concept op werkvormen beter te waarborgen. Het project had tot doel PGO te revitaliseren, onder meer door het opnieuw bewustmaken van medewerkers van de doelstelling van PGO, verbetering van de tutorbegeleiding, beschikbaar maken van kennis over het maken van taken en toetsen, en docenten te wijzen op het belang van literatuurvrijheid. Studenten die de commissie heeft gesproken geven aan dat participatie in de onderwijsgroepen in de masteropleiding sterk is: studenten doen actief mee en er vinden levendige discussies plaats. Oordeel De commissie is van mening dat het didactisch concept van probleemgestuurd onderwijs, door de onderzoeksgerichtheid, goed past bij deze wetenschappelijke bacheloren masteropleiding. Het concept is daarmee op adequate wijze vanuit de doelstelling beargumenteerd. De opleiding heeft dit concept vervolgens op een mooie manier uitgewerkt in haar werkvormen. De verhouding tussen de contacturen, het groepswerk, de zelfstudie en andere onderwijsactiviteiten is evenwichtig. De commissie maakt een aantekening bij het contact met begeleider van de bachelorthesis. Zij heeft de indruk dat de borging van de kwaliteit nu vooral in overleg met elkaar gebeurt. Door richtlijnen voor deze werkvorm zou de kwaliteit verder versterkt kunnen worden. Het valt de commissie tot slot op dat studenten over het algemeen enthousiast over het portfolio zijn. De commissie is van mening dat niet alleen in de bachelor-, maar ook in de masteropleiding het concept van PGO op gedifferentieerde wijze is ingevuld. Zij is er gedurende het visitatieproces van overtuigd geraakt dat PGO ook in de masteropleiding goed tot zijn recht komt. De opleiding interpreteert PGO in de masteropleiding breder dan uitsluitend de zevensprong. De commissie ziet als enig nadeel dat de individuele vrijheid van studenten de eerste drie maanden kleiner is dan elders, omdat alle onderwijsvormen in groepen plaatsvinden. De opleiding beaamt dit, maar vindt dit niet erg, omdat het maar drie maanden duurt. De commissie waardeert het dat een project is gestart en voltooid om het PGO te revitaliseren en op deze manier de medewerkers sterk betrokken te houden bij dit concept dat naar haar mening zeer in lijn is met de eindkwalificaties van de opleidingen. Haar oordeel voor dit facet is dan ook voor beide opleidingen goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
60
Bachelor In het eerste jaar van de bacheloropleiding worden de onderwijsblokken in meerderheid getoetst door middel van meerkeuzevragen. De overige toetsen betreffen een combinatie van juist/onjuist en open vragen of alleen open vragen. In het tweede en derde jaar worden blokken voornamelijk afgesloten met een toets bestaande uit open vragen. Practica en vaardigheidsonderwijs worden meestal getoetst met een scriptie, opdrachten, een schriftelijk verslag, of een mondelinge presentatie. Het onderzoekspracticum in het tweede jaar wordt afgesloten met een Engelstalige groepsscriptie die wordt nagekeken door de begeleidende docent en een collegastaflid. Gediplomeerde vertalers Engels beoordelen en corrigeren eveneens het verslag. Ook de inbreng bij bijeenkomsten en het verslag dragen bij aan de uiteindelijke individuele beoordeling. De bachelorthesis wordt begeleid en beoordeeld door een door de studenten gekozen lid van de wetenschappelijke staf dat inhoudelijk deskundig is op het betreffende gebied. Zoals gezegd kent de bacheloropleiding naast de blokgebonden toetsing ook een voortgangstoets. Deze wordt in elk studiejaar drie keer afgenomen. Studenten worden hierdoor periodiek op het eindniveau van hun kennis getoetst. Met een feedbackformulier wordt voor de student aangegeven hoe zijn of haar prestaties zich op de diverse vakgebieden verhouden tot de prestaties van de referentiegroep (bepaald op basis van jaar van inschrijving en afstudeerrichting). Bij onvoldoende resultaat moeten studenten een vervangingsopdracht maken op het vakgebied dat zij vergeleken met jaargroepgenoten het minst goed beheersen. De commissie heeft van studenten uiteenlopende geluiden gehoord over de voortgangstoetsen. Enerzijds vinden studenten het interessant om te kijken welke kennis zij beheersen en hoeveel stof is blijven hangen. Anderzijds creert het onnodige onrust met plus- en minpunten, gokken sommige studenten veel en andere helemaal niet. Master De bloktoetsen in de masteropleiding bestaan in de regel uit open vragen. Daarnaast kent de masteropleiding veelal authentieke vaardigheidstoetsen, zoals het schrijven van een paper, het geven van een presentatie, het schrijven van een onderzoeksopzet. Voor de stage en thesis in de masteropleiding is een traject van beoordelingsmomenten vastgesteld, zoals het stagevoorstel en de uitvoering van de stage. Dit is opgenomen in een stagehandleiding. De verschillende fasen worden door twee begeleiders beoordeeld. De masterthesis wordt begeleid en beoordeeld door twee inhoudsdeskundige medewerkers. De opleiding beschouwt de masterthesis als een eindtoets die de student de ruimte geeft om eerder ontwikkelde kennis en vaardigheden te tonen. Studenten die de commissie heeft gesproken bevestigen dat voor toetsing in de masteropleiding geen gebruik wordt gemaakt van toetsen met gesloten vragen. Bachelor en Master Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat de onderwijsblokken twee toetskansen kennen, een direct na het blok en een in de herkansingsperiode (minstens acht weken na de eerste toetskans). De toetsdata zijn vastgelegd in de studiegids. De afspraak is dat binnen vijftien dagen de toetsuitslag bekend wordt gemaakt. Studenten kunnen de gemaakte toetsen en de normen die zijn gehanteerd bij de beoordeling inzien.
61
De faculteit kent sinds kort een Commissie Toetsing die de kwaliteit van het toetsingsproces bewaakt. Naast de opleidingsdirecteur hebben deskundigen op het gebied van toetsing hierin zitting. De toetsingscommissie maakt geen deel uit van de examencommissie. Het is een zelfstandige commissie die wordt voorgezeten door de opleidingsdirecteur. Deze commissie legt het verslag voor aan de examencommissie. De voorzitter van de toetsingscommissie is als toehoorder aanwezig bij de zittingen van de examencommissie. De toetsingscommissie adviseert docenten over het construeren, afnemen en analyseren van toetsen. De commissie is van plan de kwaliteit tevens te bewaken door achteraf toetsen te analyseren. De aanleiding tot het instellen van de toetsingscommissie was de invoering van multiplechoicetoetsen in het eerste jaar. De commissie heeft van de leden van de examencommissie gehoord dat docenten hen via de toetsingscommissie inlichten over de kwaliteit van de tentamens. Docenten lichten de examencommissie in als het percentage geslaagden op een toets laag is. Aan de hand van een itemanalyse kan een docent vervolgens voorstellen items die in de analyse laag scoren niet mee te nemen in de beoordeling. Als de itemanalyse geen aanleiding geeft tot actie en het niveau van de toets gelijk was aan eerdere jaren, kan worden besloten om genoegen te nemen met het lage slaagpercentage. De examencommissie bewaakt verder of de regels rondom examens nageleefd worden. In een aantal gevallen wordt bij de afstudeerwerken vooraf de examencommissie geraadpleegd, onder meer om duostages goed te keuren. Bij een groot verschil in beoordeling tussen de eerste en tweede beoordelaar is een enkele keer de examencommissie gevraagd de beoordelaars te horen. Ter voorkoming van fraude (plagiaat) is sinds kort een medewerker bij bureau onderwijs aangewezen die zich bezig houdt met het checken van mogelijke fraude bij werkstukken. Op die manier hoeft niet iedere docent de software te leren kennen. Docenten melden verdenkingen van fraude bij de examencommissie. Die nodigt de betreffende student uit voor een gesprek. Indien fraude is gepleegd, wordt het werkstuk ongeldig verklaard en moet een nieuw en zwaarder werkstuk worden gemaakt. Van de fraude wordt een aantekening gemaakt in het dossier van de student. Indien een student nog een keer plagiaat pleegt wordt deze een jaar uitgesloten van de opleiding. Bij het probleemgestuurd onderwijs is niet alleen de toets, maar ook de aanwezigheid onderdeel van het eindoordeel over het blok. Bij ziekte is het mogelijk de afwezigheid te compenseren. De aanwezigheidsplicht kan een student maar een keer per jaar halen. De commissie heeft van de examencommissie begrepen dat de correlatie tussen participatie en toets halen vrij hoog is. De opleiding drukt studenten op het hart dat participatie een echt examenonderdeel is. Oordeel De commissie heeft verschillende toetsen bekeken, waaronder ook enkele voortgangstoetsen. Zij is van oordeel dat deze qua inhoud en vorm adequaat aansluiten bij de leerdoelen van de onderwijsonderdelen. Zij vindt de richtlijnen van het afstudeerwerk in de masteropleiding goed vastgelegd. Op andere punten constateert de commissie dat de opleiding zich nog in een overgangsfase bevindt van een meer informele naar formele structuur, mede door de groei van de studentenaantallen. Zij doelt hierbij bijvoorbeeld op de richtlijnen rondom de bachelorthesis. De commissie is van mening dat de wetenschappelijke eisen voor de bachelorthesis wanneer deze bestaat uit literatuuronderzoek, verder verduidelijkt kunnen worden. Een ander aandachtspunt vormt het formaliseren van consistente beoordeling. De commissie ziet hier een taak weggelegd voor de examencommissie. Verder is de commissie van oordeel dat de examencommissie overeenkomstig haar wettelijke taken functioneert. Zij heeft nog niet
de tijd gehad een aantal zaken (op papier) te formaliseren. De commissie vindt het goed dat de opleiding een aparte toetsingscommissie heeft. Wel vindt zij dat deze formeel onder de verantwoordelijkheid van de examencommissie zou moeten vallen. Tot slot vindt de commissie de organisatie van de toetsing voldoende en oordeelt zij dat er voldoende waarborgen zijn voor het geven van tijdige feedback aan studenten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
De menskracht die beschikbaar is voor het verzorgen van het onderwijs bestaat uit 4,5 hoogleraar (1,8 fte onderwijs), veertien uhds (5,9 fte onderwijs), 8 uds (13,1 fte onderwijs), 56 promovendi (5,5 fte onderwijs) en zeven docenten (1,9 fte onderwijs) (bron: zelfstudie). Van de veertien uhds zijn drie personen bijzonder hoogleraar. De promovendi uitgezonderd is 91% van deze staf gepromoveerd. Alle hoogleraren en uhds, 89% van de uds en 43% van de docenten zijn gepromoveerd. Verder is er jaarlijks 6,8 fte aan studenttutoren begroot. De hoogleraren besteden volgens hun taakstelling 40% aan onderwijs, 40% aan onderzoek en 0% aan bestuur/beheer. Voor de uhds is deze verhouding 45-50-5 en voor uds 50-500. Docenten hebben een taakstelling van 70% onderwijs en promovendi 10%. De faculteit beschikt over twee onderwijs-uhds en zal in 006 een derde werven. Met deze onderwijsuhds beoogt de opleiding senior-wp meer zichtbaar te kunnen maken in eerste jaren van de bachelor. Gebleken is dat senior-wp door het verwerven van externe onderzoeksgelden een deel van de onderwijstaakstelling uitkoopt. Het is de nadrukkelijke bedoeling van de opleiding dat onderwijs-uhds gepromoveerd zijn en een onderzoeksinteresse hebben. Uitgezonderd de onderwijs-uhds heeft ieder staflid dat onderwijs geeft ook een onderzoekstaak. Een groot gedeelte van de gepromoveerde staf is lid van een erkende onderzoeksschool, waaronder EPOS, EPP, Euron, Psychology and Health. De docentonderzoekers zijn succesvol in het behalen van onderzoekssubsidies. Oordeel De commissie stelt vast dat het overgrote deel van de docenten die het onderwijs in de bacheloren masteropleiding verzorgen is gepromoveerd. Zij maken deel uit van erkende onderzoeksscholen en zijn daarmee onderzoekers in programmas waarvan regelmatig de kwaliteit wordt
beoordeeld. Deze onderzoeksprogrammas zijn onlangs positief beoordeeld in de onderzoeksvisitatie Psychologie. Met deze staf zijn goede wetenschappelijke rolmodellen, zoals hoogleraren en gezaghebbende onderzoekers, aanwezig in het bacheloren masterprogramma. De commissie heeft vastgesteld dat alle rangen van de wetenschappelijke staf, van hoogleraar tot studenttutoren worden ingezet als tutor voor de begeleiding van de kleine onderwijsgroepen. De commissie is dan ook van oordeel dat het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd wordt door goede onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De faculteit hanteert een onderwijstaakstelling gebaseerd op directe en indirecte onderwijstaken. Voorbeelden van taken zijn uitvoeren tutorschap, begeleiden bachelorthesis, opstellen voortgangstoets, deelname aan de examencommissie. Voor alle onderwijstaken zijn normuren gesteld. Ieder jaar wordt op basis van deze normuren berekend hoeveel onderwijsinzet nodig is. De formatie wordt vervolgens berekend in termen van mensjaarequivalenten (1 mje = 1660 uur). De capaciteitsgroepen wordt gevraagd om de aan hen toebedeelde onderwijsuren te vullen. Indien de capaciteitsgroepen niet voldoende inzet kunnen leveren, wordt gekeken of extra personeel moet worden aangesteld. In de zelfstudie meldt de opleiding dat uit evaluaties blijkt dat voor sommige stafleden de werkdruk hoog is. Zij realiseren meer onderwijsuren dan de taakstelling vraagt. Oordeel De commissie heeft de taakstelling onderwijs voor 005 ingezien en concludeert dat de normuren gedetailleerd zijn en realistisch ogen. De commissie is nagegaan of het normurensysteem voor onderwijstaken en de inzet vanuit de capaciteitsgroepen voldoende kwantiteit van onderwijspersoneel garandeert. Op basis van de beleidsstukken die zij heeft ingezien en de gesprekken die zij heeft gevoerd met diverse delegaties, is zij van mening dat dit inderdaad het geval is. Zij waardeert het dat de opleiding op zon serieuze manier werk maakt van de vaststelling van de inzet die nodig is om het onderwijs te verzorgen en deze vervolgens ook als uitgangspunt hanteert voor de formatie. De commissie is gebleken dat mede door groeiende studentenaantallen de onderwijsformatie nog ieder jaar is uitgebreid. De commissie stelt vast dat de werkdruk door alle veranderingen tijdelijk hoog is geweest. Concluderend is zij van mening dat de opleiding voldoende menskracht beschikbaar stelt voor de realisatie van het onderwijs in de bacheloren masteropleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
64
De faculteit hanteert zoals in de zelfstudie uiteengezet, de volgende uitgangspunten voor het personeelsbeleid. Alle hoogleraren, uhds en uds moeten zijn gepromoveerd; de eisen die het onderwijsprogramma stelt zijn leidend voor het stellen van vacatures; en er wordt expliciet genvesteerd in de werving van uhds die onderwijs als hoofdtaak hebben (in praktijk 70% van hun taakstelling). De portefeuillehouder onderwijs van het faculteitsbestuur en de opleidingsdirecteur stellen de benodigde (extra) onderwijscapaciteit vast en bepalen eveneens op welke deeldiscipline zonodig geworven moet worden. De onderwijs-uhds (zie F1) hebben onderwijsmanagement als een van hun belangrijkste taken. Het bureau onderwijs draagt zorg voor de examenadministratie, verroostering, voorlichting, communicatie, internationalisering en het secretariaat van het bureau. De opleiding kent verder twee studieadviseurs en een medewerker training en evaluatie. De zelfstudie maakt duidelijk dat met elk personeelslid jaarlijks een functioneringsgesprek wordt gehouden en om de drie jaar een beoordelingsgesprek. Daarbij wordt expliciet aandacht besteed aan de beoordeling van het onderwijsdeel van de taak, bijvoorbeeld op basis van evaluatiegegevens van studenten en gegevens over de onderwijsrealisatie. De commissie heeft dit beeld in de gesprekken met delegaties bevestigd gekregen. De opleidingsdirecteur is bij de POP-gesprekken met onderwijsgevenden aanwezig. Hierin worden ook de ontwikkelingsmogelijkheden besproken. De leidinggevende, dit is meestal het sectiehoofd, is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het personeel. Docenten bevestigen dat bij elk beoordelingsgesprek ook onderwijsevaluaties onderwerp van gesprek zijn. Bij slechte evaluaties vindt allereerst een gesprek plaats met de opleidingsdirecteur. Zo nodig wordt een scholingstraject, bijvoorbeeld door het volgen van een cursus, gestart. In de werving- en selectieprocedure voor nieuw personeel speelt de affiniteit met PGO een rol. Didactische scholing van medewerkers is voornamelijk gericht op de rol van de tutor. Voor elke categorie tutoren, te weten medewerkers zonder PGO-ervaring, medewerkers met PGO-ervaring en studenttutoren, is een apart scholingstraject ontwikkeld. Andere didactische scholing, bijvoorbeeld rondom het construeren van het onderwijsmateriaal, gebeurt volgens de opleiding impliciet. Docenten die de commissie heeft gesproken bevestigen dat er tutortrainingen zijn. Deze worden ook uitgebreid, ook om groepsprocessen beter te evalueren. Zij ontvangen e-mails met het cursusaanbod; deze worden systematisch vanuit centraal UM-niveau aangeboden. Tenzij evaluaties daar aanleiding toe geven, wordt het cursusaanbod niet vanuit de opleiding gestructureerd. Nieuwe medewerkers worden in blokplanningsgroepen ingedeeld waarin zij onder supervisie van ervaren docenten leren hoe bijvoorbeeld taken in PGO geschreven worden. Naast PGO- en tutortraining wordt geen systematische andere docententraining aangeboden. Op UM-niveau wordt overwogen om een beoordeling basiskwaliteit onderwijs in te voeren. De opleiding heeft ook te kennen gegeven goede docenten te belonen, zo wordt elk jaar een onderwijsprijs uitgereikt aan de beste docent. Hiervoor kunnen studenten en medewerkers nominaties aandragen. Studenten kiezen daaruit de beste docent.
65
Vooral de masterstudenten die de commissie heeft gesproken waren enthousiast over de kwaliteit van de staf. Zij hebben onder meer gekozen voor een Maastrichtse masteropleiding door de kopstukken en expertise in huis, bijvoorbeeld op het gebied van cognitieve neuroscience en experimental health psychology. Studenten vinden de universiteit gezellig en ze vinden het leuk dat ze docenten persoonlijk kunnen aanspreken. Docenten zijn volgens hen sterk betrokken bij de verschillende tracks van de masteropleiding en heel enthousiast over een klein gebied. Dit inspireert en motiveert de studenten. Oordeel De commissie heeft de informatie over de verschillende PGO-scholingstrajecten bestudeerd en is van mening dat deze adequaat is voor de didactische ondersteuning van nieuwe medewerkers en studenttutoren in hun rol van tutor. De commissie stelt vast dat de organisatie van het onderwijs, onder meer door goed functionerende blokcordinatoren, blokplanningsgroep, curriculumjaargroep, studieadvisering en ondersteuning door het bureau onderwijs voldoende is voor de realisatie van het programma. De commissie heeft de specialisaties van de staf bestudeerd en is van mening dat deze goed aansluiten bij het onderwijs in de bacheloropleiding en de diverse mastertracks. Alleen de mastertrack Work and Organizational Psychology kon de commissie niet direct plaatsen bij de inhoudelijke specialisaties van de staf. Zij heeft van de docenten begrepen dat dit een verbijzondering van toegepaste cognitieve psychologie is en luchtvaartpsychologie heeft gekozen als thema voor de invulling van het programma. Onlangs is op dit gebied een hoogleraar geworven en een docentonderzoeker met praktijkervaring ter zake. De commissie heeft het vertouwen dat ook op dit punt de opleiding voldoet aan de criteria die voor dit facet gesteld zijn. De commissie heeft van studenten veel enthousiasme gehoord over de opleiding en haar docenten. De commissie vindt de staf op basis van haar specialisaties deskundig om het onderwijs te verzorgen. De commissie vindt het positief dat er enkele uhds specifiek voor onderwijs zijn aangesteld. De commissie is positief over de trainingsmogelijkheden voor en afstemming tussen tutoren, waaronder ook aios en studenten. Concluderend is de commissie van mening dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
66
De opleiding is van mening dat de faculteit over voldoende onderwijsvoorzieningen beschikt. In het pand waar de opleiding is gehuisvest, aan de Universiteitssingel 40, zijn voor de bacheloren masteropleiding 1 onderwijsruimten beschikbaar waaronder vier vaardigheidsruimten. Vanaf 1 februari 006 komen er nog elf onderwijsgroepsruimten bij in een gehuurd gebouw in de omgeving. Daarnaast maakt de opleiding gebruik van de grotere en kleinere collegezalen van het gebouw aan de Universiteitssingel 40. De bibliotheek en het studielandschap voor Psychologie bevinden zich op loopafstand in de UB-locatie Randwijck en zijn gentegreerd met de voorzieningen voor de faculteiten Geneeskunde, Gezondheidswetenschappen en het academisch ziekenhuis Maastricht. Het studielandschap omvat studieruimten die geschikt zijn om individueel of in groepsverband te studeren. Het biedt een collectie leermiddelen die in de bacheloren masteropleiding wordt gehanteerd, zoals boeken, videobanden en tijdschriften. In totaal zijn er op de locatie Randwijck zeshonderd studieplekken, waarvan er 60 zijn voorzien van een computer. De faculteit beschikt over een computerlandschap met 108 multimedia computers, verdeeld over verschillende ruimten. Deze worden ook voor cursussen en practica gebruikt. Uit evaluaties gehouden onder studenten blijkt dat Psychologiestudenten de bibliotheekvoorzieningen hoog waarderen. De zelfstudie meldt dat uit een studentenforum wel naar voren kwam dat studenten meer werkplekken en een uitbreiding van de faciliteiten van het internetcaf gevestigd bij de bibliotheek zouden willen. In diverse onderwijsonderdelen wordt gebruikgemaakt van de onderzoeksfaciliteiten de laboratoria van de faculteit. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het eerstejaarsblok Lichaam en Gedrag bij het practicum Psychofysiologie en tijdens het onderzoekspracticum in het tweede jaar. De faculteit beschik over 1100 m onderzoeksruimte waaronder een alcohollab, een eetlab, psycholingustische labs, een fMRI-opstelling, een oogbewegingslab, EEG-labs en sociaalpsychologische labs. Oordeel De commissie heeft een rondleiding gekregen langs het computerlandschap en de universiteitsbibliotheek en een demonstratie gekregen in enkele onderwijsactiviteiten die in laboratoria plaatsvinden, waaronder de fMRI, een EEG en in het oogbewegingslab. De commissie karakteriseert de voorzieningen als een studiepaleis. De onderwijsvoorzieningen zijn meer dan toereikend voor de uitvoering van het programma. De laboratoria zijn indrukwekkend en de commissie is enthousiast over het feit dat studenten hier tijdens de eerste jaren van de bacheloropleiding al gebruik van maken. Er zijn volgens de commissie geen belemmeringen om de gekozen werkvormen daadwerkelijk uit te voeren. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
67
Voor de opleiding zijn de belangrijkste uitgangspunten bij de studiebegeleiding: zelfselectie en sturing. De monitoring van de studievoortgang vindt vooral in het eerste jaar van de bacheloropleiding plaats. Dit om vorm te geven aan de selecterende en verwijzende functie van het eerste jaar. De opbouw van het programma beoogt studenten in een vroeg stadium inzicht te geven in hoeverre zij geschikt zijn voor de bacheloropleiding. In de OER is een studievoortgangsnorm vastgelegd: om door te mogen naar het tweede jaar dient minimaal de helft van het totaal te behalen aantal studiepunten van het eerste jaar te zijn behaald. Voor de bacheloren masteropleiding is 1, fte studieadviseur beschikbaar. Deze studieadviseurs bewaken de studievoortgang van studenten. Zij bekijken tweemaal per jaar de behaalde studieresultaten van alle studenten in het eerste bachelorjaar. Zij roepen studenten bij achterblijvende studieresultaten op voor een (adviserend) gesprek. Indien nodig, maken studenten zelf een vervolgafspraak met de studieadviseur. Studenten ontvangen een schriftelijk studieadvies na afloop van het eerste jaar. Als een student niet voldoet aan de studievoortgangsnorm ontvangt deze een dringend negatief advies. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van het aantal studenten dat negatief advies ontving. Daarvan blijkt het merendeel de studie te staken. Op basis van deze cijfers lijkt invoering van een bindend studieadvies de opleiding niet opportuun. Specifiek voor het PGO-systeem is de rol van tutoren bij de studiebegeleiding. Zij begeleiden het leerproces van de studenten en kunnen gericht adviezen geven. Het elektronisch portfolio, dat is ingevoerd in 003-004, speelt hierbij een rol. Het heeft als uitgangspunt de persoonlijke en professionele doeltreffendheid van studenten te vergroten. In het portfolio reflecteren studenten op de ontwikkeling van hun competenties. Het wordt eveneens gebruikt als ondersteuning bij het maken van keuzes binnen de opleiding. Docenten melden dat tutoren wekelijks bijeenkomen. Eventuele voortgangsproblemen van studenten worden daar gesignaleerd. Bij ziekte worden studenten doorverwezen naar de studieadviseur en als tutoren vermoeden dat studenten een motivatieprobleem hebben, dan proberen zij hen te motiveren. De tutor meldt dit eveneens aan de blokcordinator. Bij ziekte hebben studenten een minder grote aanwezigheidsverplichting. Het bureau onderwijs registreert toetsresultaten en behaalde studiepunten. Studenten kunnen deze elektronisch inzien. Iedere student ontvangt verder minimaal een keer per jaar een overzicht van zijn of haar studievoortgang. In de studiegids en in de blokboeken wordt informatie gegeven over het studieprogramma. Studenten ontvangen voorlichting over studiemogelijkheden in en na de bacheloropleiding onder meer van cordinatoren van de mastertracks, de studieadviseur en bureau onderwijs. In het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding vinden er informatiebijeenkomsten plaats over de richtingen Biologische Psychologie en Cognitieve Psychologie en de verschillende mastertracks die hierop aansluiten. De studieadviseur fungeert als eerste aanspreekpunt voor studiekeuze en -planningsbeslissingen en verwijst zo nodig door naar anderen binnen en buiten de faculteit. De commissie heeft gesproken met de stagecordinatoren en studieadviseurs. Zij
68
bevestigen het beeld dat in de zelfstudie is gegeven. Het grootste deel van de gesprekken met de studieadviseurs vindt plaats op initiatief van de studenten. De commissie heeft van studenten gehoord dat er tijdens de bacheloropleiding weinig voorlichting is geweest over de mogelijkheden voor het volgen van een masteropleiding elders of concrete beroepsperspectieven. De masteropleiding kent voor elke specialisatie een stagecordinator. Deze voorzien studenten van informatie over onderzoeksstages. De stage binnen de masteropleiding Psychologie van de UM houdt het doorlopen van de hele empirische cyclus in. De stagecordinator houdt een stagespreekuur, stelt een stagehandleiding op en geeft voorlichting over inhoud en procedures rondom de stages. De commissie heeft de masterstudenten gevraagd of zij voldoende informatie ontvangen over loopbaanperspectieven. Er is een postmasterdag door SPS-NIP georganiseerd voor Maastrichtse Psychologiestudenten. Op deze dag en later ook op een avond Psychologie op de arbeidsmarkt vertelden mensen uit de praktijk over beroepsmogelijkheden voor Psychologiestudenten. Op deze dag stond met name de GZ-opleiding centraal. Studenten geven aan weinig informatie te hebben ontvangen over andere mogelijkheden, zoals op het gebied van Experimental Health Psychology of Rechtspsychologie. Andere studenten zijn van mening dat voorlichting over mogelijke beroepen wel voldoende is. Oordeel De commissie is van oordeel dat de studiebegeleiding vooral in het eerste jaar adequaat gericht is op het bevorderen van de studievoortgang, met name door de gestructureerde rol van de studieadviseurs. De commissie heeft de indruk dat de opleiding in de daaropvolgende jaren meer aandacht zou kunnen besteden aan rendementsverhogende maatregelen (zie ook F1), bijvoorbeeld door gerichte studiebegeleiding. Nu vindt deze alleen op initiatief van de student plaats. De commissie onderschrijft de rol van de tutoren bij de studiebegeleiding. Verder oordeelt zij de stagebegeleiding in de masteropleiding als voldoende. Zij heeft de indruk dat studenten die intern stage lopen in het bijzonder goed begeleid worden. De informatie die wordt gegeven over het studieprogramma en de keuzemogelijkheden hierbinnen zijn volgens de commissie voldoende. De voorlichting over mogelijke vervolgopleidingen buiten de UM en over mogelijke loopbaanperspectieven verdient naar mening van de commissie blijvende aandacht. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
69
Uit de zelfstudie blijkt dat studenten na iedere blokperiode (per cohort 005-006 elektronisch) een vragenlijst ter evaluatie krijgen aangeboden. De resultaten van deze evaluaties worden statistisch verwerkt en in een rapportage aan de blokcordinatoren, de leden van de opleidingscommissie en de opleidingsdirecteur aangeboden. De vragenlijsten omvatten de algemene indruk van de module, de colleges, de probleemtaken en de toetsing. Hierin is onder meer de evaluatie van het leerproces in de groepen, de literatuur en de begeleiding door de tutor verwerkt. De blokcordinator kan specifieke vragen aan deze algemene lijst toevoegen. Studenten geven aanvullend een rapportcijfer voor het blok, de toets en de begeleiding van de tutor. Er is ruimte voor het nader specificeren van ervaringen en oordelen door de student. Zodra de resultaten van de evaluaties beschikbaar zijn, wordt de blokcordinator gevraagd een reflectie op de resultaten van de evaluatie voor de opleidingscommissie te schrijven. Hierin wordt aangegeven wat de belangrijkste conclusies zijn en wat hij of zij volgend jaar zou willen aanpassen. In ieder blokboek staat in ieder hoofdstuk voor de studenten vermeld wat er naar aanleiding van de evaluatie van het voorgaande jaar is aangepast. De opleidingscommissie besteedt speciaal aandacht aan blokken waar het rapportcijfer lager ligt dan een 6,5. Een waardering voor een tutor van onder de 7 vormt een indicatie voor extra monitoring van zijn of haar functioneren. Op het niveau van de UM bestaat de werkgroep Interne Kwaliteitszorg. Deze werkgroep richt zich op gegevens die beschikbaar zouden moeten zijn ter ondersteuning van het interne kwaliteitszorgproces. De werkgroep heeft ook tot doel het cyclische karakter van het interne kwaliteitszorgproces te faciliteren. Hiertoe ontwikkelt zij een format voor een rapportage onderwijskwaliteit. Oordeel De commissie heeft de standaardvragenlijst die na elk blok wordt afgenomen bestudeerd en stelt vast dat deze adequaat is. Getuige de indicatiecijfers (ten minste een 6,5 voor het rapportcijfer van het blok en een 7 voor de waardering voor de tutor) heeft de opleiding voor ogen wanneer extra actie gewenst is. De commissie vindt het een sterk punt dat alle blokken worden gevalueerd en studenten goede feedback ontvangen over wat er met de resultaten van de evaluaties wordt gedaan (zie ook F18). De commissie constateert dat ten tijde van het visitatiebezoek de bacheloren masterthesis nog niet worden gevalueerd en ziet dit evenals de opleiding als een aandachtpunt voor de komende tijd. Zij heeft van de opleidingscommissie begrepen dat de bewaking van de kwaliteit van de scripties een actiepunt van de opleidingscommissie voor collegejaar 006-007 betreft. Na het bezoek van de visitatiecommissie zijn tijdens de zomermaanden 006 de evaluaties van de bacheloren mastertheses voor het eerst uitgevoerd. De commissie heeft hierover desgevraagd in oktober 006 een rapportage ontvangen. Studenten worden bij het inleveren van hun thesis gevraagd een elektronisch evaluatieformulier in te vullen. Hun wordt gevraagd de voorbereiding, supervisie, beoordeling, knelpunten en tijdsmanagement te beoordelen en suggesties voor verbetering te geven.
De commissie stelt vast dat voor de interne kwaliteitszorg veel richtlijnen op universitair niveau zijn of worden vastgelegd. De commissie heeft enkele stukken van de werkgroep Interne Kwaliteitszorg van de Universiteit Maastricht ingezien. De commissie heeft van de faculteit Psychologie begrepen dat zij bezig is met de implementatie van de ideen die voortkomen uit de werkgroep Interne Kwaliteitszorg. De commissie is hierover positief. De commissie concludeert dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Zie F17 voor een beschrijving van de procedure die wordt gevolgd in vervolg op de resultaten van de evaluaties. Zoals daar omschreven geeft de blokcordinator naar aanleiding van de evaluaties aan wat hij of zij volgend jaar in het betreffende blok wil veranderen. Volgens de zelfstudie leiden lage cijfers op een evaluatie over het algemeen tot aanpassingen in het blok, bijvoorbeeld het gebruik van andere literatuur of het verbeteren of vervangen van taken. Ook kunnen verbeteringen op een hoger niveau aan de orde komen. In de zelfstudie geeft de opleiding als voorbeeld dat tutoren hun rol in de loop van de jaren geleidelijk aan minder consequent invulden. Dit heeft geleid tot aangescherpte instructies voor nieuwe tutoren. Ook werd hun gevraagd vaker met collegas te overleggen en bij elkaar in de groep te gaan observeren. Deze rapportages van de evaluatieresultaten en de reactie hierop van de blokcordinator worden besproken in de opleidingscommissie. De opleidingscommissie kan de blokcordinator uitnodigen voor een mondelinge toelichting. Leden van de opleidingscommissie bevestigden in het gesprek met de commissie dat elk blok aan de hand van evaluaties wordt besproken in de opleidingscommissie. Zij geven aan dat de opleidingscommissie als belangrijkste taak heeft gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen aan het faculteitsbestuur. De commissie heeft begrepen dat zij dit mede op basis van de cursusevaluaties verstrekt. Onderwerpen die in de opleidingscommissie aan de orde komen zijn bijvoorbeeld participatie in onderwijsgroepen, meerkeuzetoetsen, de OER. Gesproken studenten melden de commissie, dat op genoemde punten ook daadwerkelijk verbeteringen zijn doorgevoerd. Naar aanleiding van een brainstorm over hoe de participatie in de onderwijsgroepen verbeterd kan worden, komen bijvoorbeeld kort na het bezoek van de visitatiecommissie de capaciteitsgroepen bijeen voor een uitwerking over deze verbetering. Verder heeft de opleidingscommissie bijvoorbeeld geconstateerd dat bij een andere faculteit de blokboeken op een in hun ogen betere manier worden vormgegeven. Bepaalde punten hiervan worden nu ook opgenomen in blokboeken van Psychologie. Studenten die de commissie heeft gesproken geven aan dat het voor hen duidelijk is wat er met de evaluaties wordt gedaan. Zij bevestigen dat in de blokboeken de veranderingen in het blok naar aanleiding van vorige evaluaties zijn opgenomen. Bijvoorbeeld in het nieuw ontwikkelde blok Kritisch denken is na de evaluatie van de eerste keer dat het blok is gegeven, veel veranderd.
71
De opleiding geeft aan dat zij naar aanleiding van de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie bij de vormgeving van het nieuwe bacheloren masterprogramma meer aandacht besteedt aan de training van professionele vaardigheden in het programma. Oordeel De commissie oordeelt dat uit de gegeven voorbeelden blijkt dat de opleiding daadwerkelijk verbeteringen naar aanleiding van de evaluaties doorvoert. Het systeem van interne kwaliteitszorg, met de periodieke evaluaties, streefcijfers, duidelijke rol en verantwoordelijkheden van de opleidingscommissie en open structuur, garandeert dat tekortkomingen worden geconstateerd en verbeteringen geformuleerd. De commissie waardeert zeer de feedback die studenten ontvangen over de maatregelen die na de vorige evaluaties zijn doorgevoerd. Concrete veranderingen worden opgenomen in het blokboek voor de volgende cohort. Ook heeft de opleiding op basis van de vorige visitatiecommissie concrete verbetermaatregelen getroffen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Studenten en medewerkers zijn allereerst via de evaluaties en follow-up daarvan bij de kwaliteitszorg van het onderwijs betrokken. In iedere blokplanningsgroep, waarin onder meer de onderwijsonderdelen op basis van de evaluaties worden verbeterd, heeft eveneens een student zitting die meedenkt over verbetering van de kwaliteit van het blok. Verder zijn studenten en docenten via de opleidingscommissie betrokken bij de kwaliteitszorg. De opleidingscommissie bestaat uit vijf stafleden en vijf studentleden en komt om de drie weken bijeen. De stafleden zijn op grond van hun positie binnen het curriculum lid van de opleidingscommissie. Dit betreft de cordinatoren van de basisopleiding (eerste en tweede jaar van de bachelor), Cognitieve Psychologie en Biologische Psychologie (derde jaar bacheloren masteropleiding), Internationalisering en Onderwijsvernieuwing. De opleidingscommissie geeft zoals gezegd advies aan het faculteitsbestuur en de opleidingsdirecteur. De stafleden van de opleidingscommissie hebben regelmatig contact met curriculumjaargroepen, blokcordinatoren en andere docenten. De studentleden laten zich informeren door medestudenten. Zij geven zelf aan dat zij doordat zij binnen het PGO-systeem elke zeven weken wisselen van onderwijsgroep, na een jaar alle studenten wel kennen. Verder zijn de studentleden van de opleidingscommissie ook lid van de Studentenraad. Deze raad bestaat in totaal uit dertien gengageerde studenten, onder wie de studenten van de faculteitsraad (vijf ) en de studenten uit het faculteitsbestuur (twee). De studentenraad kent een eigen notuliste/voorlichtster. Docenten van de opleidingscommissie geven aan dat de faculteit zich kenmerkt door een bijzonder open organisatie. Bij de vergaderingen van de opleidingscommissie zijn vaak de opleidingsdirecteur, het hoofd bureau onderwijs, de studieadviseur en de voorzitter van de examencommissie als toehoorders aanwezig. De leden van de opleidingscommissie geven aan dat dit heel prettig werkt en dat er daardoor snel afspraken kunnen worden gemaakt over te nemen acties. De voorzitter van de opleidingscommissie waakt ervoor dat een onafhankelijk oordeel door toehoorders niet benvloed wordt. De opleidingscommissie houdt, aldus de leden van de commissie, continue een vinger aan de pols wat betreft de kwaliteit van het onderwijs.
De commissie heeft van de studentleden van de opleidingscommissie gehoord dat zij daadwerkelijk het gevoel hebben dat hun stem telt in de opleidingscommissie. De commissie was tijdens het bezoek onder de indruk van de actieve betrokkenheid van de studenten van de studentenraad bij de kwaliteitzorg. Zij vergadert wekelijks over actuele studentenzaken. Gespreksonderwerpen zijn bijvoorbeeld de kwaliteit van de practica en het onderwijs, tutorfunctionering, doorstroomeisen binnen de bachelor, voorlichting, toekenning onderwijsprijs (bron: flyer Studentenraad FdP). Studenten geven aan dat er vanuit de faculteit voldoende steun wordt geboden aan studenteninitiatieven. Voor bijvoorbeeld het organiseren van de onderwijsprijs ontvangen studenten een financile tegemoetkoming. Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) maakt ieder jaar een rapportage over waar alumni terecht zijn gekomen. Zij ondervragen studenten hierbij ook naar de aansluiting van de opleiding bij het gekozen beroep. Vanuit de UM worden diverse alumniactiviteiten ondernomen, zo is er een alumnidatabase op de UM-website, ontvangen alumni het alumniblad ContinuUM en zijn diverse alumnikringen ontstaan. De opleiding zet alumni ook in voor voorlichtingsactiviteiten. Verdere contacten worden onderhouden via het onlangs nieuw leven ingeblazen faculteitsblad Onder Uns. De commissie heeft geen specifieke informatie ontvangen over hoe het beroepenveld bij de kwaliteitszorg wordt betrokken, buiten de gastdocenten en stagebegeleiders die worden ingezet in het masterprogramma. Oordeel De commissie heeft veel enthousiasme en betrokkenheid bij het onderwijs gezien bij studenten en docenten. De commissie vindt het zinvol dat in het bestuur van de faculteit twee studentleden participeren. De commissie oordeelt dat de studenten en docenten op meerdere wijzen, maar vooral via de opleidingscommissie, bij de interne kwaliteitszorg betrokken zijn. De commissie heeft de indruk dat de inbreng van studenten daarbij bovengemiddeld is. Ook vindt de commissie het een sterk punt dat de opleidingscommissie elke drie weken bijeenkomt en waardeert zij het dat de samenstelling van stafleden in opleidingscommissie zo veel mogelijk een afspiegeling van het programma is, waardoor zo veel mogelijk docenten worden bereikt. Docenten zijn actief betrokken bij het samenstellen van blokboeken en het doorvoeren van verbeteringen in het onderwijsprogramma op basis van evaluaties. De commissie waardeert het positief dat de opleiding een wetenschappelijk medewerker speciaal heeft aangesteld als cordinator Vernieuwing. Het alumnibeleid en de betrokkenheid van alumni bij de interne kwaliteitszorg staat naar het oordeel van de commissie goed in de steigers. De betrokkenheid van het beroepenveld verdient naar het oordeel van de commissie nog aandacht. Concluderend is de commissie zeer onder de indruk van de betrokkenheid van de docenten en studenten bij de kwaliteit van de opleiding. Omdat de betrokkenheid van de alumni en het beroepenveld voor de masteropleiding nog belangrijker is dan voor de bacheloropleiding en gezien het feit dat de masteropleiding pas gestart is en de betrokkenheid bij de kwaliteitszorg daardoor nog niet goed vast te stellen is, beoordeelt de commissie dit facet voor de bacheloropleiding als goed en voor de masteropleiding als voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
73
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
6.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. Uit het laatste alumnionderzoek (ROA, oktober 005) valt op te maken dat afgestudeerden van de opleiding Psychologie van de UM het niveau van de opleiding hoog vinden, ook in vergelijking tot landelijke cijfers. Eveneens zijn UM-alumni Psychologie meer dan landelijk tevreden over de zogeheten allocatiefunctie, waaronder de aansluiting tussen werk en opleiding en de tevredenheid met de functie vallen. Wat betreft het extern rendement, zoals gegevens over werkloosheid en het bruto-uurloon en de mate waarin afgestudeerden nogmaals voor dezelfde opleiding zouden kiezen, scoort de UM iets onder het landelijk gemiddelde, maar wel voldoende. Alumni van de doctoraalopleiding die de commissie gesproken heeft, zijn met name op het gebied van onderzoek werkzaam. Zij zijn enthousiast over PGO en de onderwijsgroepen. Zij geven aan daarin te hebben geleerd om mondig te zijn en met diverse groepen mensen om te gaan. Een relatief groot aantal alumni uit deze steekproef voert promotieonderzoek uit aan de UM of aan een andere universiteit. De commissie heeft proberen vast te stellen of dit een representatief beeld geeft van de afgestudeerden. Alumni bevestigen dat er heel veel van hun medestudenten in onderzoek verder willen. Zij kennen ook studiegenoten die als psycholoog in diverse instellingen of organisaties werkzaam zijn, bijvoorbeeld bij een psychiatrisch ziekenhuis of bij de politie. De commissie heeft enkele studenten gesproken die na hun studie wilden terugkeren naar Belgi of Duitsland. De ervaring van alumni is dat in Belgi dit diploma niet wordt erkend, hoewel uit een door een afgestudeerde opgestelde vergelijking naar voren is gekomen dat in Nederland in vier jaar waarschijnlijk net zo lang wordt gestudeerd als in Belgie in vijf jaar. Dit komt omdat Belgi langere vakantieperioden kent. Wat betreft de bewaking van de kwaliteit van de afstudeerwerken wordt de bachelorthesis door n begeleider beoordeeld en kent de masterthesis (en oude doctoraalscriptie) twee beoordelaars. Verder hanteert de faculteit een standaard beoordelingsformulier. De commissie heeft van de staf begrepen dat indien er een groter verschil dan n punt in de beoordeling tussen de eerste en tweede beoordelaar bestaat, de twee beoordelaars in overleg gaan. Indien het verschil kleiner is dan n punt, dan geldt het punt van de eerste beoordelaar. Voor het afstudeertraject in de masteropleiding is een stagehandleiding beschikbaar voor de onderzoekstage. Hierin zijn opgenomen de vereisten waaraan de onderzoeksstage moet voldoen, hoe dit beoordeeld wordt en hoe een student een stage kan (en moet) regelen.
Oordeel De commissie heeft uit de lijsten van 5 meest recente bachelortheses en doctoraalscripties zestien eindwerkstukken opgevraagd en bestudeerd. Op het moment dat de commissie de opleiding bezocht (juni 005) had de eerste cohort masterstudenten nog net niet het eerste masterjaar afgerond. Om die reden waren nog geen masterscripties beschikbaar. De selectie betrof een aantal laag, gemiddeld en hoog beoordeelde eindwerkstukken en een afspiegeling van de trajecten Biologische Psychologie en Cognitieve Psychologie van de bacheloropleiding en de verschillende mastertracks. De commissie volgt in meerderheid de beoordeling die de opleiding heeft gegeven aan de eindwerkstukken. Deze was in alle gevallen voldoende. De commissie plaatst bij enkele bachelortheses die bestonden uit uitsluitend een literatuurstudie de kanttekening dat in deze steekproef niet op systematische manier literatuur is verzameld. Zij stelt vast dat de criteria die gelden voor een bachelor(literatuur)thesis nog niet zijn uitgewerkt en betreurt dit. Zij heeft de indruk dat de opleiding, zoals ook landelijk het geval is, nog worstelt met het gewenste eindniveau van een bachelorthesis. In enkele gevallen hebben de bestudeerde bachelortheses in de ogen van de commissie meer weg van een werkstuk van een blok dan van een echte thesis. De eerste vrees van de commissie dat door een literatuurstudie als eindwerkstuk een student niet de gehele empirische cyclus doorloopt, werd getemperd doordat de opleiding aannemelijk heeft gemaakt dat dit op diverse andere plaatsen in het bachelorcurriculum, bijvoorbeeld in het onderzoekspracticum in het tweede jaar, gebeurt. Wel blijft de commissie van mening dat de opleiding duidelijker eisen aan de criteria voor een literatuurstudie als eindwerkstuk voor de bacheloropleiding kan stellen. Studenten zouden dit vervolgens expliciet moeten verantwoorden in de bachelorthesis. De commissie vindt dit mede van belang omdat ook de bachelorthesis in toenemende mate een visitekaartje van de student wordt in het kader van de toenemende mobiliteit tussen de bacheloren masteropleiding. De commissie is van oordeel dat de doctoraalscripties die zij heeft gelezen van uitstekende kwaliteit zijn. Een aantal hiervan was zo geschikt voor publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Als dat niveau zich in de masteropleiding voortzet, dan is de commissie geneigd het gerealiseerd eindniveau van de masteropleiding als goed te beoordelen. Dit ligt gezien het programma en de aanwezige wetenschappelijke staf in de lijn der verwachtingen. Omdat de commissie dit oordeel nog niet met bewijzen kan staven, zij heeft immers nog geen gerealiseerde masterscripties kunnen bestuderen, beoordeelt zij dit facet voor de masteropleiding als voldoende. De commissie heeft naar aanleiding van de bestudeerde scripties bij de opleiding geverifieerd of er ethische richtlijnen zijn bijvoorbeeld ten aanzien van het uitzetten van vragenlijsten. De commissie stelt vast dat deze op adequate wijze zijn verankerd in het programma. Hiervoor heeft de commissie het jaarverslag 001-005 van de ethische commissie Psychologie bestudeerd. De commissie waardeert de wijze waarop de opleidingen onder meer via de instelling van deze onafhankelijke ethische commissie Psychologie vorm hebben gegeven aan de implementatie van de Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen (WMO) in het onderwijsprogramma. De commissie heeft vastgesteld dat de opleidingen voor beoordeling van de eindwerkstukken het beoordelingsformulier op adequate wijze hanteren. Ook de tweede beoordelaar (bij de masterthesis) vult een afzonderlijk formulier in. De commissie concludeert dat de opleiding voldoet aan de criteria zoals die gelden voor dit facet.
75
Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudie heeft de opleiding een overzicht opgenomen van de (post-)propedeuserendementen van de oude doctoraalopleiding (KUO-gegevens) in de periode 1995-00. Hieruit blijkt dat gemiddeld 60% na drie jaar de propedeuse had behaald en gemiddeld 65% van de studenten na vijf jaar de opleiding had afgerond (postpropedeuserendement). In de zelfstudie wordt vervolgens een rendementsanalyse gegeven van de eerste bachelorcohort. Het percentage studenten dat alle 60 studiepunten van de bacheloropleiding in een jaar haalt is gestegen van 18% in 00-003 tot 7% in 004-005. In 004-005 voldeed 76% van de studenten van het eerste bachelorjaar aan de studievoortgangsnorm (ten minste 30 studiepunten behaald). Van de eerste cohort van de bacheloropleiding hadden na drie jaar (eind studiejaar 004-005) 57 studenten het bachelordiploma behaald. Drie jaar eerder waren er 8 gestart, dit houdt in een rendement van 5% na de nominale opleidingsduur. De opleiding gaf de commissie in de gesprekken aan dit een gewoon rendement te vinden in vergelijking met andere bacheloropleidingen in de Psychologie. De faculteit hanteert de volgende streefcijfers aangaande het onderwijsrendement in de bacheloropleiding: 0% van de instroom (eerste inschrijving) stopt gedurende het eerste jaar met de studie. Van de studenten die zich herinschrijven na een jaar, haalt 50% in drie jaar het bachelordiploma. Om het rendement onder het tweede liggende streepje te halen, dient 30% van de studenten die zich herinschrijven na een jaar, aan het einde van het tweede studiejaar 10 studiepunten hebben behaald.
Voor de masteropleiding gelden de volgende streefcijfers: Van de studenten die een bachelordiploma halen binnen vier jaar na aanvang studie, stroomt 90% naar de UM Master of Psychology of de UM Research Master Biopsychology and Psychopathology door. Van de studenten die onvoorwaardelijk instromen in de Master of Psychology, en die geen praktijkstage doen, behaalt 80% na een jaar het masterdiploma.
Het faculteitsbestuur heeft twee keer per jaar overleg met het College van Bestuur, waarin onder meer wordt gesproken over realisatie van de streefcijfers. De werkgroep kwaliteitszorg (zie F17) houdt zich ook bezig met het kunnen meten en de vergelijkbaarheid van streefcijfers, onder meer over het rendement. Aangezien de masteropleiding Psychology is gestart in september 005 waren er nog geen rendementscijfers beschikbaar ten tijde van het visitatiebezoek. De commissie heeft van de opleiding begrepen dat over het algemeen de Duitse en Vlaamse studenten ten minste net zo goed of beter presteren dan de Nederlandse studenten. De opleiding verklaart dit doordat deze studenten meestal sterker dan Nederlandse studenten, gemotiveerd gekozen hebben voor
de Psychologiestudie in Nederland. Uitval in deze groepen is ook lager dan bij Nederlandse studenten. Om studenten te motiveren meer studiepunten te halen in het eerste jaar, organiseert de opleiding een feestelijke bijeenkomst voor alle studenten die het eerste bachelorjaar in een jaar hebben gehaald. Zij ontvangen een certificaat. Oordeel De commissie vindt de streefcijfers van de faculteit realistisch en vergelijkbaar met verwante opleidingen. Voor zover bekend is het onderwijsrendement vergelijkbaar met dat van zusteropleidingen. De commissie heeft de indruk dat de opleiding hier nog niet zo bewust beleid op voert. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten over de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
6.2.7. Internationaliseringenexternecontacten Op verzoek van de opleiding heeft de visitatiecommissie gekeken naar het facultatieve onderwerp internationalisering en externe contacten. Dit oordeel weegt, zoals vermeld in het QANU-kader (004, p. 33) niet mee in het eindoordeel voor accreditatie. De commissie heeft begrepen dat de UM en daarmee ook de FdP zich wil profileren als internationale universiteit. Het Bureau Internationalisering (1,5 fte) van de faculteit draagt zorg voor de uitvoering van dit beleid. De aandacht voor internationalisering komt, zoals beschreven in de zelfstudie, tot uitdrukking in drie hoofdactiviteiten: stimuleren van studenten om onderwijsonderdelen buiten Nederland te volgen; werven van buitenlandse studenten om onderwijs aan de UM te volgen; tot stand brengen van uitwisselingsprogrammas met buitenlandse universiteiten.
Op deze drie punten voert de faculteit gerichte stimuleringsactiviteiten uit, bijvoorbeeld door het onderwijs steeds meer in het Engels aan te bieden (Engelstalige blokboeken, literatuur, referaten, onderwijsgroepen en onderwijsverslagen) en studenten te stimuleren het keuzeonderwijs aan een buitenlandse instelling te volgen. Voor dit laatste is toestemming van de examencommissie nodig. De werving van reguliere buitenlandse studenten neemt toe: van 4% (1995-1999) tot 46% (004); voornamelijk afkomstig uit Belgi en Duitsland. Voor uitwisselingsstudenten die een deel van het onderwijs aan de UM volgen, zijn uitwisselingsprogrammas opgezet. Zij nemen voornamelijk deel aan het keuzeonderwijs in het derde jaar van de bacheloropleiding dat in het Engels wordt verzorgd. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de uitwisselingsprogrammas die zijn opgezet. Zij streeft ernaar om 30% van de
studenten een deel van de studie in het buitenland te laten volgen. Dit percentage is volgens de opleiding de laatste jaren gehaald. De opleiding hoopt op verdere uitbreiding hiervan: impliciet hanteert het faculteitsbestuur de norm dat de helft van de studenten tijdens de opleiding buitenlandervaring heeft opgedaan. Er is geen gericht beleid op uitwisseling van wetenschappelijke staf; hiervoor zijn ook geen streefcijfers opgesteld. Het aantal docenten dat in het buitenland doceert is volgens de gegevens uit de zelfstudie minder dan 10%. Centraal beleid van de UM is erop gericht om de UM binnen drie jaar tweetalig te laten zijn. Dat wil zeggen dat alle (beleids)stukken tweetalig (Nederlands en Engels) zullen moeten worden aangeboden en er zal worden vergaderd in het Engels. Medewerkers kunnen hiervoor cursussen Engels volgen. Het onderwijs blijft echter wel in het Nederlands aangeboden worden. Nieuwe mensen die aangesteld worden moeten de Engelse taal beheersen. De faculteit kent twee medewerkers die internationaliseringsactiviteiten vanuit Bureau Internationalisering ondersteunen. De commissie heeft met hen gesproken en van hen begrepen dat zij alleen uitwisselingsovereenkomsten afsluiten als ook daadwerkelijk uitwisseling gegenereerd wordt. Zij bieden informatie aan studenten die naar het buitenland willen en helpen voor allerlei zaken inkomende studenten. Zij hebben onder meer een buddysysteem opgezet waarin elke buitenlandse inkomende student een Nederlandse buddy krijgt. Voor buitenlandse studenten wordt verder een introductieweek georganiseerd. De UM kent een Guest House voor internationale studenten. Buitenlandse studenten vullen na afloop van hun verblijf een evaluatieformulier in. Hieruit blijkt dat PGO als leerzaam wordt ervaren. Eventuele minpunten worden door de internationaliseringmedewerkers gesignaleerd en opgepakt ter verbetering. Oordeel De commissie heeft begrepen dat de faculteit een wetenschappelijk medewerker voor nagenoeg zijn hele onderwijsaanstelling beschikbaar heeft gesteld om partneruniversiteiten van hoge kwaliteit te identificeren en de internationaliseringactiviteiten te verankeren in de faculteit. Daarnaast is er n ondersteunend (niet wp-) medewerker werkzaam op dit vlak. Beiden zijn werkzaam binnen het Bureau Internationalisering. De commissie waardeert het dat de faculteit zwaar inzet op het ondersteunen van de internationaliseringsactiviteiten. De commissie heeft wel de indruk dat Bureau Internationalisering met name een faciliterende rol vervult ten aanzien van deze internationalisering. De commissie mist een beleidsvisie vanuit de faculteit op dit gebied. Zij heeft wel gehoord dat de faculteit denkt aan het opzetten van joint-degree programmas. De commissie is positief over het feit dat de opleiding streefcijfers stelt voor de uitwisseling van studenten en stelt vast dat er een uitgebreid netwerk is van uitwisselingspartners en -programmas. Zij is van mening dat hiervan adequaat gebruik wordt gemaakt. Het verbaast de commissie dat er geen gericht beleid is voor het uitwisselen van wetenschappelijk personeel. Zij heeft wel begrepen dat sinds kort vanuit het Bureau Internationalisering ook stafuitwisseling wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Docentenmobiliteit blijkt uit het gesprek met de delegaties nog niet van de grond te komen. Medewerkers willen met name onderzoek elders doen, maar niet voor onderwijstaken worden uitgewisseld. Buitenlandse onderzoekers die aan de FdP onderzoek doen, worden wel ingezet voor colloquia. De commissie heeft gehoord dat voor de reguliere Duitse en Vlaamse studenten geen gericht beleid vanuit Bureau Internationalisering wordt uitgevoerd. Dit bevreemdt de commissie enigszins. Voor hen zijn wel voorzieningen beschikbaar zoals een cursus Nederlands, een introductie78 QANU / Psychologie / UM
week en gerichte spreiding van buitenlandse studenten over de onderwijsgroepen. Verder valt internationalisering in de masteropleiding buiten het gerichte beleid van het bureau. Zij helpt wel bij het vinden van (onderzoeks)stages in het buitenland. De ervaring is dat dit vaker via de stagecordinatoren wordt georganiseerd. De Universiteit Maastricht is n van de twee universiteiten in Nederland die een geheel Engelstalig masterprogramma Psychologie aanbieden. De commissie oordeelt dat het onderwerp internationalisering op vergelijkbare wijze is ingevuld als bij een aantal andere zusteruniversiteiten en -opleidingen die vergelijkbare internationaliseringsdoelstellingen hebben. Wel zijn er naar oordeel van de commissie veel uitwisselingsmogelijkheden. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facultatieve facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facultatieve facet is voldoende.
79
SamenvattingoordelenUniversiteitMaastricht BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Facultatief onderwerp: Internationalisering en externe contacten
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
80
MasteropleidingPsychology: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Facultatief onderwerp: Internationalisering en externe contacten
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
81
8
7.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitGedragswetenschappenaandeUniversiteitTwente
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Twente 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Twente 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 1 en juni 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. E.C. Klip, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; dr. E. Gordijn, lid; E. Schell, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
7.0.
De bacheloren masteropleiding Psychologie vallen onder de verantwoordelijkheid van de faculteit Gedragswetenschappen. De faculteit verzorgt naast de bacheloren masteropleiding Psychologie nog twee bacheloropleidingen: Educational Design, Management & Media en Toegepaste Communicatiewetenschap, twee njarige masteropleidingen: Educational Science & Technology, Communication Studies en vier tweejarige masteropleidingen: Philosophy of Science, Technology & Society; Social Systems Evaluation and Survey Research; Science Education; en Social Science Education.
QANU / Psychologie / UT
83
De faculteit kent acht afdelingen: Organisational Psychology en Human Resource, Curriculum, Communicatiewetenschap, Instructietechnologie, Onderwijsorganisatie en management, Onderzoeksmethodologie, Meetmethoden en Data-analyse, Psychonomics and Human Performance Technology, en Wijsbegeerte. Het onderzoek van de faculteit is grotendeels ondergebracht in het Institute for Behavioural Research. De faculteit wordt bestuurd door een decaan. De bacheloropleiding en de aansluitende masteropleiding worden door n opleidingsdirecteur geleid. De opleidingdirecteur overlegt een keer per zes weken met de decaan en de twee andere opleidingsdirecteuren van de faculteit om zaken op facultair niveau af te stemmen. De opleidingsdirecteur Psychologie wordt voor de dagelijkse gang van zaken ondersteund door de studieadviseur/onderwijscordinator. De opleidingdirecteur overlegt iedere twee weken met de studieadviseur/onderwijscordinator, voorlichter, de medewerkers van Bureau Onderwijszaken, en de onderwijscommissaris van de studievereniging gezamenlijk om onderwijsaangelegenheden te cordineren. De faculteit kent een gemeenschappelijke examencommissie met kamers voor de afzonderlijke opleidingen. De kamer voor Psychologie functioneert als opleidingsspecifieke examencommissie voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding. Per bachelor-mastercombinatie heeft de faculteit een opleidingscommissie ingesteld. 7.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De opleidingen Psychologie zijn direct gestart met de bacheloren masterstructuur. De opleidingen kennen geen ongedeelde voorloper. De bacheloropleiding Psychologie is in september 00 van start gegaan. De masteropleiding is in september 005 gestart. 7.2. Hetbeoordelingskader
In de zelfstudie geeft de opleiding de volgende omschrijving van de doelstelling van de bacheloren masteropleiding Psychologie. De bacheloropleiding stelt zich ten doel studenten op te leiden tot academisch geschoold professional en tot competent aankomend wetenschapper in de psychologie. Er wordt gestreefd naar een academisch basisniveau dat voldoende is om zich in de toekomst in beide rollen verder te ontwikkelen, in de praktijk of in een masteropleiding. Afgestudeerde bachelors beheersen een basisniveau in de toepassing van voor wetenschapsbeoefening en de beroepspraktijk relevante methoden en technieken, statistische vaardigheden en instrumenten die zij, in combinatie
84 QANU / Psychologie / UT
met wetenschappelijke kennis (op het gebied van de psychologie en nauw verwante disciplines), kunnen inzetten in de wetenschap en in diverse kritische beroepssituaties. Zij kunnen na afronding van de opleiding als beginnend, breed gevormde, beroepsbeoefenaar functioneren in de rol van bijvoorbeeld: ondersteunend onderzoeker, psychologisch adviseur, beleidsmaker, of ontwerper (van gedragsinterventies). Afgestudeerde bachelorstudenten hebben zich tevens op een basisniveau verdiept in n van de specialisaties (themas) die de opleiding aanbiedt en beschikken over de kwalificaties om door te stromen naar de masteropleiding Psychologie. De doelstelling van de masteropleiding is het opleiden van studenten in de rol van zelfstandig op academisch niveau functionerende wetenschappers in de psychologie. Het niveau dat hier wordt beoogd is als voorbereiding voldoende voor de start van een promotietraject. Afgestudeerde masters hebben zich verdiept in minimaal n van de specialisaties die de opleiding aanbiedt tot op het meest actuele wetenschappelijke niveau en beschikken over de basiskennis en -vaardigheden om zelfstandig een bijdrage te leveren aan de internationale onderzoeksliteratuur binnen hun specialisatie. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij wat betreft de doelstellingen en eindkwalificaties aansluit bij het domeinspecifiek referentiekader dat door de Kamer Psychologie is opgesteld. Zo zijn studenten na afronding van de bacheloren masteropleiding bekend met de theoretische en methodologische grondslagen van de belangrijkste basisdisciplines van de psychologie en van de themas die specifiek zijn voor de opleiding. Specifiek voor Twente is dat studenten naast de ontwikkeling van het eigen psychologisch domein en nauw verwante disciplines, zoals onderwijskunde en communicatiewetenschap, ook expliciet de mogelijkheid wordt geboden zich te verdiepen in een ander wetenschapsgebied. Psychologie aan de UT profileert zich volgens de opleiding binnen Nederland door haar toegepaste benadering, ook wel ontwerpbenadering genoemd. De regulatieve cyclus voor praktisch wetenschappelijk werk en de empirische cyclus als wetenschappelijke werkwijze staan in de opleidingen als aanvullende werkwijzen naast elkaar centraal. De toegepaste benadering komt ook tot uitdrukking in de specialisaties van de opleidingen. Deze betreffen belangrijke toepassingsgebieden van de Psychologie: Veiligheid en Gezondheid, Kennis en Onderwijs, Technologie en Media, en Arbeid en Organisatie. Deze laatste behoort wel tot de traditionele disciplines, maar heeft binnen de UT een toegepast karakter. Naast de toegepaste benadering profileren de opleidingen zich op het gebied van de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT). Zoals de opleiding schrijft in de zelfstudie vervult ICT een steeds belangrijkere rol in de bacheloren masteropleiding Psychologie en in het werkveld en beroepsuitoefening van de psycholoog. De opleiding heeft de eindkwalificaties geclusterd in competentiegebieden. Zij onderscheidt daarbij: vakinhoudelijke competenties: domeinspecifieke psychologische kennis en kennis van nauw verwante disciplines, toegepast-wetenschappelijke competenties, wetenschappelijke competenties, ontwikkelingscompetenties en professionele competenties.
85
De toegepast-wetenschappelijke competenties manifesteren zich vooral in de bacheloropleiding en de wetenschappelijke competenties vooral in de masteropleiding. De overige competenties worden zowel in de bachelor- als de masteropleiding verworven. Afgeleid van de competentiegebieden formuleert zij daarbij de volgende eindkwalificaties (bron: zelfstudie). Eindkwalificaties bachelor Vakinhoudelijke competenties 1.1. grondige kennis van de wetenschappelijke basis van de psychologie; 1.. kennis en inzicht in de statistische basis van de (toegepaste) onderzoeksmethodologie in de psychologie; 1.3. operationele kennis, inzicht en vaardigheden in analyse van en realisatie van oplossingen voor vraagstukken en problemen op het gebied van de psychologie. Toegepast wetenschappelijke competenties .1 inzicht in het toepassen van methoden en technieken in de psychologie in het algemeen; . kennis van en ervaring met het toepassen van psychologie in een aantal relevante maatschappelijke sectoren; .3 vaardigheid in het vertalen van de behoeften, wensen en eisen van clinten, beleidsmakers, en dienstverleners in specificaties voor interventies; .4 vaardigheid in het samenstellen van een experimenteel onderzoeks- of testontwerp voor analyse, ondersteuning en het functioneren van een individu of organisatie; .5 ruime en gedetailleerde toegepaste kennis, inzicht en vaardigheden op ten minste n van de volgende themas: Kennis & Onderwijs, Technologie & Media, Veiligheid & Gezondheid, en Arbeid & Organisatie; .6 vaardigheden om een toegepaste onderzoeksopzet te definiren en te realiseren op ten minste n van de volgende themas: Kennis & Onderwijs, Technologie & Media, Veiligheid & Gezondheid, en Arbeid & Organisatie; .7 vaardigheden in mondeling en schriftelijk communiceren met vak- en niet-vakgenoten en presenteren; .8 inzicht in de maatschappelijke impact van nieuwe methoden en technieken op het terrein van de psychologie, inclusief de ethische en sociale aspecten; .9 inzicht in de maatschappelijke, organisatorische, en individuele gevolgen van de invoering van oplossingen voor psychologische problemen. Eindkwalificaties master Vakinhoudelijke competenties 1.1 (voortbouwend op de vakinhoudelijke competenties van de bacheloropleiding) verdiepende kennis en inzicht hebben in de ontwikkeling, de grondbegrippen en theorien van n specialisatie in de masteropleiding; zij verwerven die door het gekozen vakkenpakket en de masterthesis; 1. kennis en inzicht hebben in de methoden van sociaalwetenschappelijk onderzoek; 1.3 bekend zijn met de toepassingsmogelijkheden en beperkingen van psychologische onderzoeksinstrumenten. Wetenschappelijke competenties .1 in staat tot zelfstandige en planmatige uitvoering van de kerntaken van de wetenschapsbeoefenaar: probleemstelling formuleren, literatuuronderzoek, onderzoeksopzet, dataverzameling en -bewerking, rapportage; . in staat om complexe psychologische problemen onderzoekbaar te maken; .3 in staat tot gebruik van wetenschappelijke kennis (theorien, concepten, modellen, technieken) bij het analyseren en oplossen van complexe (onderzoeks- of ontwerp)problemen;
.4 in staat op basis van bestaande kennis, zelfstandig en in teamverband, nieuwe kennis te construeren (theorievorming, modelvorming en instrumentvorming) en deze kennis over te dragen aan wetenschappelijke fora en genteresseerden uit de beroepspraktijk en de discussie daarover aan te gaan; .5 beschikt over de voor genoemde competenties noodzakelijke academische en intellectuele vaardigheden, zoals de vaardigheid tot kritisch, consistent, rationeel, logisch en creatief denken, over argumenteervaardigheid, over reflexief vermogen en het vermogen tot abstraheren en generaliseren. De ontwikkelings- en professionele competenties zijn voor de bacheloren masteropleiding gelijkluidend: 3.1 heeft ervaring opgedaan met kennis, methoden en technieken, vocabulaire en cultuur van een andere discipline (via een minor) en heeft daardoor een bredere blik op wetenschapsgebieden ontwikkeld en/of de sociale en culturele horizon verbreed door kennismaking met andere vakgebieden; 3. heeft oog voor wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen; 3.3 beschikt over de attitude en vaardigheden om het eigen leerproces te initiren, vorm te geven en (bij) te sturen (levenslang leren) en te komen tot wetenschappelijke en/of professionele groei; 3.4 is in staat feedback te ontvangen en daarop adequaat te reageren; 3.5 vaardigheden in mondeling en schriftelijk communiceren met vak- en niet-vakgenoten en presenteren. Om de eindkwalificaties van de opleiding in internationaal perspectief te plaatsen geeft de opleiding een overzicht van het raamwerk voor het toekomstige Europese psychologiediploma dat is opgesteld binnen het EuroPsy project (1999-001). Het uitgangspunt van EuroPsy is een driejarige bacheloropleiding en een tweejarige masteropleiding. Dit raamwerk wordt beschouwd als standaard waartegen psychologiecurricula kunnen worden gevalueerd. In de zelfstudie is een vergelijking op curriculumniveau opgenomen van de bacheloren masteropleiding met dit raamwerk. Hoewel de opleiding in grote lijnen hieraan tegemoet komt, kent Nederland, zoals bekend, een eenjarige masteropleiding. Op het niveau van de eindkwalificaties wordt geen internationale vergelijking gegeven. De opleiding geeft aan dat de studenten met een bachelor- of masterdiploma als beginnend professional in het brede werkveld van de psychologie aan de slag kunnen. De aansluiting van de opleiding bij de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt zijn bij de voorbereiding van de aanvraag voor een indertijd ongedeelde opleiding Psychologie aan de UT in opdracht van de UT onderzocht door het Bureau Research voor Beleid. Studenten met een masterdiploma zijn in de gelegenheid de basisaantekening psychodiagnostiek (BAPD) van het NIP te behalen binnen de themas Veiligheid & Gezondheid en Arbeid & Organisatie. De opleiding geeft tot slot in de zelfstudie een aantal maatregelen aan die in voorbereiding zijn om de aansluiting van de eindkwalificaties van de beide opleiding bij de eisen en wensen vanuit de beroepspraktijk verder te versterken. Bijvoorbeeld de instelling van een adviesraad van vertegenwoordigers van het werkveld van de psychologie, het oprichten van een alumnivereniging, een alumni-adviesraad en houden van een alumnionderzoek Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren voor de masteropQANU / Psychologie / UT 87
leiding. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. Ze sluiten voldoende aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk aan een gemeenschappelijke opleiding binnen de Psychologie worden gesteld. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat studenten de BAPD van het NIP kunnen halen. Binnen de Nederlandse randvoorwaarden van een eenjarige masteropleiding is aansluiting gezocht met het Europese kader voor Psychologieopleidingen. De commissie waardeert het sterk dat de UT in tegenstelling tot meer klassieke psychologische richtingen de ambitie heeft de eindkwalificaties daadwerkelijk te laten aansluiten bij de eisen van het beroepenveld. De commissie stelt hierbij wel vast dat de beroepsuitgangen die binnen de doelstelling van de bacheloropleiding worden gespecificeerd, in lichte tegenspraak zijn met de stelling in het domeinspecifiek referentiekader dat de bacheloropleiding geen civiel effect kan hebben. De commissie acht de keuze van de Universiteit Twente echter verdedigbaar. De commissie vindt de gekozen vier themas uniek, bijzonder en verfrissend in de Nederlandse context. Zij vindt de doelstellingen van de bacheloren masteropleiding van de UT onderscheidend van andere psychologieopleidingen in Nederland, bijvoorbeeld door het feit dat er geen doelstellingen zijn op het gebied van de klinische psychologie. De gerichtheid op ontwerpen vindt zij in dit kader bijzonder. Deze ontwerpdoelstelling zou naar het oordeel van de commissie verder uitgewerkt kunnen worden. De commissie vindt het positief dat doordat Psychologie aan de UT een nieuwe opleiding is, de doelstellingen voortdurend onderwerp van overleg zijn. De commissie heeft er grote waardering voor dat op dit punt eenheid binnen de staf is bereikt en dat de staf zich sterk inzet de doelstellingen ook daadwerkelijk te verwezenlijken (zie verder in dit rapport). Dit overtuigt de commissie van het feit dat de doelstelling sterk wordt gedragen binnen de staf. De commissie is van oordeel dat de doelstellingen op duidelijke wijze zijn gexpliciteerd. Deze hebben een goede functie gehad bij de verdere ontwikkeling van de opleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
In de zelfstudie relateert de opleiding de competentiegebieden en de eindkwalificaties aan de Dublin-descriptoren. Zie F1 voor nummerverwijzing van eindkwalificaties. Voor de bacheloropleiding geldt: Eindkwalificaties 1.1 t/m 1.3 representeren de Dublin-descriptor op het gebied van kennis en inzicht. Eindkwalificaties .1 t/m .5 representeren de Dublin-descriptoren op het gebied van toepassen van kennis en inzicht, oordeelsvorming en communicatie. Eindkwalificaties 3.1 t/m 3.5 representeren de Dublin-descriptoren op het gebied van Leervaardigheden en Communicatie.
88
Voor de masteropleiding geldt het volgende: Eindkwalificaties 1.1 t/m 1.3 representeren de Dublin-descriptor op het gebied van kennis en inzicht. Eindkwalificaties .1 t/m .5 representeren de Dublin-descriptoren op het gebied van oordeelsvorming en communicatie. Eindkwalificaties 3.1 t/m 3.5 representeren de Dublin-descriptoren op het gebied van Leervaardigheden en Communicatie. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties bestudeerd in het licht van de Dublin-desciptoren en is van mening dat deze hier adequaat bij aansluiten. De eindkwalificaties 1.1. t/m 1.3 van de bacheloropleiding besteden bijvoorbeeld voldoende aandacht aan kennis en inzicht op het niveau van een bachelor, blijkens de grondige kennis van de wetenschappelijke basis van de psychologie en de statistische basis van de onderzoeksmethodologie. De eindkwalificaties van de masteropleiding bouwen qua niveau voldoende voort op die van de bacheloropleiding. Zo wordt van een master bijvoorbeeld verdiepende kennis en inzicht verwacht in n van de specialisaties en is de master in staat tot zelfstandige uitvoering van de kerntaken van de wetenschapsbeoefenaar. De commissie stelt vast dat professionele vaardigheden voor bachelor en master gelijkluidend zijn. Van de opleiding heeft zij wel begrepen dat deze in de masteropleiding op een hoger niveau worden beheerst. Dit is echter naar oordeel van de commissie niet gexpliciteerd in de huidige eindkwalificaties. De commissie beoordeelt het positief dat de bacheloren masteropleiding aan de Universiteit van Twente twee duidelijk afgeronde gehelen vormen, waarmee wordt aangesloten bij de Bologna-verklaring. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Een afgestudeerde bachelor Psychologie heeft directe toegang tot de masteropleiding Psychologie aan de Universiteit Twente. Dit is opgenomen in de onderwijsen examenregeling (OER). Door keuzemogelijkheden in de eindfase van de bacheloropleiding worden meerdere kansen geboden om zich te orinteren op de themas in de masteropleiding Psychologie. Voor de toegang tot de masteropleidingen Psychologie van de andere universiteiten is volgens de zelfstudie een bachelorconvenant tussen de opleidingen Psychologie in Nederland in voorbereiding. De toegang tot andere masteropleidingen van de Universiteit Twente kan vergemakkelijkt worden door te kiezen voor de minor van de desbetreffende opleiding.
89
Door de toegepaste benadering van de bacheloropleiding en de uitgebreide afsluitende bacheloropdracht, ontstaat volgens de opleiding een profiel waarmee afgestudeerden in principe een positie op de arbeidsmarkt kunnen verwerven. Met het zelfstandig uitvoeren van een masteropdracht, in combinatie met een vakinhoudelijke specialisatie, is een afgestudeerde master Psychologie voldoende gekwalificeerd voor het zelfstandig uitvoeren van (toegepast) wetenschappelijk onderzoek in praktijksituaties of in een promotietraject. De competenties stellen de studenten volgens de zelfstudie in staat zich te ontwikkelen tot professional, bijvoorbeeld ondersteunend onderzoeker, ontwerper van gedragsinterventies, beleidsmaker, adviseur, in de bacheloropleiding en vervolgens tot wetenschappelijk onderzoeker in de masteropleiding. De masteropleiding besteedt volgens de opleiding expliciet aandacht aan professionele competenties die de rol van bijvoorbeeld ontwerper, beleidsmaker en adviseur versterken. Oordeel De commissie stelt vast dat de afgestudeerde bachelor toegang heeft tot een wetenschappelijke masteropleiding in de Psychologie aan de UT. Uniek aan de geformuleerde doelstelling en eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie van de UT vindt de commissie de duidelijke keuze voor een geheel zelfstandige en afgeronde academische bacheloropleiding die zowel toegang biedt tot het beroepenveld als een masteropleiding op academisch niveau. Dit in tegenstelling tot het domeinspecifiek referentiekader, maar wel verdedigbaar, aldus de commissie. Zo heeft de afgestudeerde bachelor bijvoorbeeld de vaardigheden om een toegepaste onderzoeksopzet te definiren en te realiseren (eindkwalificatie .6). De commissie vindt de vereiste kennis en inzicht en academische vaardigheden zoals verwoord in de eindkwalificaties van de bacheloren de masteropleiding van voldoende academisch niveau. Voor de bacheloren masteropleiding geldt volgens de commissie dat er in de eindkwalificaties voldoende aandacht wordt besteed aan academische wetenschappelijke kennis en inzicht en onderzoeksvaardigheden. Zo kunnen afgestudeerde masters bijvoorbeeld zelfstandig wetenschap beoefenen (eindkwalificatie .1), complexe psychologische problemen onderzoekbaar maken (eindkwalificatie .) en beschikken zij over academische en intellectuele vaardigheden zoals argumenteervaardigheid, reflexief vermogen en het vermogen tot abstraheren en generaliseren (eindkwalificatie .5). Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloren masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
7.2.2. Programma Het studieprogramma van de bacheloropleiding is als volgt opgebouwd. De eerste twee jaar van de bacheloropleiding bestaan uit een verplicht programma. In het derde jaar kiezen studenten een van de vier themas van de opleiding en voeren hun bacheloropdracht uit, eventueel
in combinatie met een stage. Zij kiezen in het derde jaar eveneens een minor. Zij kunnen deze kiezen binnen de eigen discipline of op een ander wetenschapsgebied. Jaar 1 Vakken eerste semester ECTS-studiepunten Methoden en technieken 1 3 Inleiding statistiek 3 Psychologisch ontwerpen 1 theorie 5 Inleiding psychologie 5 Bio- en neuropsychologie 5 Sociale psychologie 5 Functieleer 5 Proefpersoonuren 0 Jaar Vakken eerste semester ECTS-studiepunten Data-analyse 3 Methoden en technieken 3 3 Psychologisch ontwerpen 5 Testtheorie en psychodiagnostiek 5 Pract. Communicatieve vaardigheden 5 Kennispsychologie 5 Risicopsychologie en besliskunde 5 Proefpersoonuren 0 Vakken tweede semester ECTS-studiepunten Data-analyse 1 4 Psychologisch ontwerpen 1 opdracht 5 Persoonlijkheidsleer en Klinische psych. 5 Mediapsychologie 5 Psychologische ergonomie 5 Gezondheidspsychologie 5 Proefpersoonuren 0
Vakken tweede semester ECTS-studiepunten Methoden en technieken 4 Psychologisch ontwerpen 5 Ontwikkelingspsychologie 5 Geschiedenis van de psychologie 5 Filosofie van de psych. en kennisleer 5 Inl. Arbeids- en organisatiepsych. 5 Proefpersoonuren 0
Jaar 3 In het derde studiejaar is de inhoud van de vakken afhankelijk van het gekozen thema. De opbouw van het derde jaar is voor de verschillende themas gelijk en is als volgt: Eerste semester minor (0 studiepunten); themavakken (10 studiepunten). Tweede semester bachelorthesis (0 studiepunten); beroepsethiek (0 studiepunten); themavakken (10 studiepunten). Master In de masteropleiding verdiepen studenten zich op een van de vier themas van de opleiding. De themavakken zijn gelijk aan de themavakken in de bacheloropleiding; masterstudenten moeten echter andere themavakken kiezen dan zij in het bachelor- of premasterprogramma hebben gevolgd. De verdiepingsvakken zijn specifiek voor de masteropleiding ontwikkeld. Per thema worden er twee of drie verdiepingsvakken aangeboden. Het accent in het programma ligt verder op het opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Het studieprogramma van de masteropleiding kent de volgende structuur: masterthesis (30 studiepunten); themavakken (0 studiepunten);
91
verdiepingsvakken (10 studiepunten); beroepsethiek (0 studiepunten).
In de zelfstudie zet de opleiding uiteen dat docenten hun eigen onderzoekervaringen en -bevindingen inbrengen in het onderwijs doordat zij nagenoeg allen betrokken zijn bij fundamenteel of toegepast onderzoek binnen een van de themas. Meer specifiek vindt deze interactie tussen onderzoek en onderwijs plaats in de studieonderdelen Psychologisch ontwerpen 1 en (uitleg hieronder) van de bacheloropleiding en in de bacheloren masterthesis. Onderzoek komt verder expliciet aan de orde tijdens de proefpersoonuren in de bacheloropleiding. Studenten moeten in hun eerste jaar tien uur in de rol van proefpersoon fungeren en in de rest van de bacheloropleiding nog eens vijf uur. Zelf kunnen studenten ten behoeve van hun eigen onderzoek voor de bachelor- of masterthesis gebruikmaken van deze proefpersonen. Andersom geeft de opleiding aan studenten te stimuleren om via de resultaten van ontwerpen onderzoeksopdrachten in het onderwijs een bijdrage te leveren aan de onderzoeksactiviteiten binnen de vier themas. Studenten bevestigen dat nagenoeg alle docenten onderzoekers zijn. Deze docenten geven volgens de studenten die de commissie heeft gesproken vanuit hun eigen onderzoek jeu aan de colleges. Hiervan geven de studenten in het gesprek met de commissie een aantal aardige voorbeelden. De statistiek- en methodologievakken van de bacheloropleiding omvatten in totaal 0 studiepunten. In de eerste twee jaar van de bacheloropleiding zijn opeenvolgende onderzoeksvakken geprogrammeerd: M&T1 inleiding empirische cyclus, Inleiding statistiek, Data-analyse 1, Data-analyse , Interview, observatie en enqute en M&T onderzoeksontwerpen. De vakken Psychologisch ontwerpen 1 (PO1) en (PO) in respectievelijk het eerste en tweede bachelorjaar bestaan uit een theoretisch deel en een opdrachtdeel. Hierin wordt gewerkt binnen een realistische taakomgeving en met contextrijke opdrachten. In PO1 maken studenten kennis met een systematische aanpak voor de ontwikkeling van interventies voor het oplossen van psychologische problemen. In PO voeren studenten een onderzoeksopdracht uit die een toegepast karakter heeft. Dit geldt ook voor de bachelorthesis in het derde jaar. De opleiding geeft aan ook in andere vakken te werken met voorbeelden, cases en praktijkopdrachten, geput uit actuele gebeurtenissen en de actuele beroepspraktijk. Studenten die de commissie heeft gesproken noemen de verhouding tussen methoden en statistiek in het geheel van het opleidingsprogramma vrij goed. Indien zij meer aandacht aan methoden en techniek zouden willen besteden is dat goed mogelijk binnen het minorprogramma. In de masteropleiding verdiepen de studenten zich in n van de specialisaties of themas waarbij het accent volgens de opleiding ligt op het opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Binnen iedere specialisatie in de masteropleiding wordt vanaf het collegejaar
007-008 een Methoden & technieken-vak aangeboden waarin de link wordt gelegd tussen theoretische modellen die binnen deze specialisatie bestudeerd worden en specifieke Methoden & technieken-onderdelen die veel gebruikt worden binnen de betreffende specialisatie. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat studenten in de masteropleiding te maken krijgen met steeds complexere onderzoeks- en/of ontwerpproblemen en er hogere eisen worden gesteld ten aanzien van hun kennis en vaardigheden om wetenschappelijke literatuur te verzamelen, te ver- en bewerken en te presenteren. Van de masterthesis verwacht de opleiding van studenten dat zij een wetenschappelijke bijdrage leveren aan de body of knowlegde op een bepaald gebied. In de masterthesis (meestal 30 studiepunten) rapporteren zij over onderzoek dat zij zelf uitvoeren onder begeleiding van de docent van de opleiding. Zij sluiten aan bij het onderzoek binnen het gekozen thema en maken op die manier kennis met de toegepaste context. Veel onderzoeksprojecten binnen de themas worden uitgevoerd in opdracht van een instelling of organisatie buiten de universiteit of zijn genspireerd door de praktijk. De masterthesis kan gecombineerd worden met een stage. Tussen PO in de bachelor, de bachelorthesis en de masterthesis zit volgens de opleiding een gradueel verschil in termen van tijd, complexiteit, zelfstandigheid en de aanspraak die wordt gedaan op de beoogde competenties. Het is mogelijk om gekoppeld aan de thesis in de bacheloren/of de masteropleiding stage te lopen. Hier wordt volgens de staf van de opleiding nog niet zo veel gebruik van gemaakt. De opleiding meldt in de zelfstudie en de gesprekken met de commissie dat georganiseerde contacten met het werkveld, bijvoorbeeld in relatie tot stageactiviteiten, verder ontwikkeld dienen te worden. Masterstudenten die de commissie heeft gesproken vinden het jammer dat het (nog) niet goed mogelijk is om een stage te lopen. Zij bevestigen dat de link met het beroepenveld nog moet groeien. Zelfgezochte stages worden doorgaans door de opleiding wel goedgekeurd. De relatie met de actuele praktijk van relevante beroepen komt volgens de zelfstudie op diverse momenten aan bod in de bacheloren masteropleiding. Zo bieden de vakken behorende bij een van de vier themas zicht op mogelijke werkvelden voor de toekomstige psychologisch onderzoeker en professional. De ontwerpvakken besteden aandacht aan het type werk van een psychologisch ontwerper, adviseur en beleidsmaker en de onderzoeksvakken aan de rol van onderzoeker. Verder wordt onder meer via de inzet van gastsprekers en afgestudeerden uit het beroepenveld studenten een beeld gegeven van het mogelijke werkveld en worden in diverse vakken praktijkvoorbeelden gebruikt ter concretisering en ter illustratie. Oordeel De commissie oordeelt dat de kennisontwikkeling van studenten van de bacheloren masteropleiding in voldoende mate plaatsvindt in interactie tussen het onderwijs en het onderzoek. Dit komt onder meer tot uitdrukking in de (onderzoeks)opdrachten die studenten moeten vervullen in diverse vakken, zoals de PO1 en PO en de theses. De commissie stelt vast dat docenten in meerderheid actief betrokken zijn bij de onderzoeksprogrammas en voorbeelden uit de onderzoekpraktijk ook inzetten in het onderwijs. De interactie tussen onderwijs en onderzoek is voldoende, maar naar de mening van de commissie nog niet sterk ontwikkeld. De natuurwetenschappelijke benadering van de psychologie zou volgens de commissie nog verder toegespitst kunnen worden. De commissie merkt op dat een leerlijn naar de bachelorthesis toe waarin onderwijs en onderzoek aan elkaar gekoppeld worden, de interactie tussen onderwijs en onderzoek in de opleiding zou verbeteren. Zij is van mening dat de opleiding hiervoor meer oog zou moeten hebben.
93
De commissie heeft de literatuur bekeken die bij de verschillende vakken van de bacheloren masteropleiding wordt bestudeerd. Zij stelt vast dat deze voldoende aansluit bij actuele theorien. De commissie is van mening dat het programma van de bacheloren masteropleiding de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek voldoende waarborgen, onder meer in de hierboven genoemde onderzoeksvakken in de bacheloropleiding, de specialisatievakken in een thema in de masteropleiding en de bacheloren masterthesis. De commissie heeft op basis van de door haar bestudeerde bachelortheses de indruk dat er wel meer methoden- en techniekenonderwijs in het bachelorprogramma geprogrammeerd zou kunnen worden. In vergelijking met andere psychologieopleidingen heeft de UT weinig Methodenleer en Statistiek (0 studiepunten) als aparte vakken in het bachelorcurriculum geprogrammeerd. Het European Framework stelt dat hiervoor 30 studiepunten benodigd is. De opleiding beargumenteert dit doordat statistiek- en methodenleer ook in andere vakken verweven is, zoals in PO1 en PO. Als positief punt merkt de commissie hierbij op dat de onderzoeksvakken bij de UT geen traditioneel struikelvak vormen. De commissie oordeelt dat er diverse verbanden met de relevante beroepspraktijk worden gelegd, bijvoorbeeld door de inzet van gastsprekers, praktijkvoorbeelden, en het toegepaste karakter van praktijken onderzoeksopdrachten. Zij sluit zich aan bij het oordeel van de opleiding dat contacten met het werkveld en dan met name gericht op de stagemogelijkheden, nog verder ontwikkeld kunnen worden, zeker gezien het toepassingsgerichte karakter dat de opleiding nastreeft. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleiding maakt in haar zelfstudie een onderscheid tussen funderende vakken, themavakken, onderzoeksvakken, ontwerpvakken, vaardigheidsvakken, de minor en de bacheloren masterthesis. De funderende vakken behandelen de vijf basisdisciplines van de psychologie (bio- en neuropsychologie, sociale psychologie, functieleer, persoonlijkheidsleer en klinische psychologie) en geschiedenis en filosofie van de psychologie. De themavakken hebben betrekking op de toegepaste disciplines. In de eerste twee jaar van de bacheloropleiding zijn zes verplichte themavakken (verdeeld over de vier themas) opgenomen die dienen ter orintatie op de specialisatie in de bacheloren masteropleiding. In het derde jaar van de bacheloropleiding kiest een student binnen n thema vier themavakken en in de masteropleiding binnen een ander thema vier themavakken. De specifieke vaardigheidsvakken zijn gericht op psycho-diagnostische vaardigheden en communicatievaardigheden, zoals studievaardigheden en informatievaardigheden in het eerste jaar van de bacheloropleiding en testtheorie en psychodiagnostiek in het tweede jaar van de bacheloropleiding. Het idee achter de minor is dat studenten in het derde bachelorjaar ten minste 0 studiepunten besteden aan vakken buiten het vakgebied van de psychologie
ter verbreding van hun competenties. Dit sluit aan bij de onderwijsfilosofie van de UT. De onderzoeksvakken, ontwerpvakken (PO1 en PO) en bacheloren masterthesis zijn bij F4 besproken. In een schema geeft de opleiding in de zelfstudie per competentiegebied aan op welke wijze de vakken in relatie staan tot de beoogde competenties en bijbehorende eindkwalificaties. Samengevat worden de vakinhoudelijke competenties vooral verwezenlijkt door de funderende vakken en de themavakken. De wetenschappelijke competenties binnen de onderzoeksvakken, ontwerpvakken, Testtheorie en psychodiagnostiek, de themavakken, de funderende vakken op het gebied van filosofie van psychologie en beroepsethiek en binnen de bacheloren masterthesis. De toegepaste wetenschappelijke competenties komen aan bod binnen de ontwerpvakken, theses, themavakken en de specifieke vaardigheidsvakken. Dit geldt eveneens voor de ontwikkelings- en professionele competenties. De opleiding licht dit verder toe aan de hand van de inhoud van de vakken. In de zelfstudie heeft de opleiding een bijlage opgenomen waarin de leerdoelen van de vakken uit de bacheloren masteropleiding zijn uiteengezet. Masterstudenten noemen het toegepaste karakter en de bijzondere specialisaties, bijvoorbeeld Media en Techniek, in het gesprek met de commissie sterke punten van de opleiding. Masterstudenten waarderen de verbreding in de masteropleiding positief in het gesprek met de commissie. Zij ervaren dit alsof zij zich twee keer specialiseren. Indien studenten ervoor kiezen binnen de master, naast hun hoofdrichting, vier vakken te volgen binnen n ander thema, dan kunnen zij een nevenrichting behalen. Deze hoofden nevenrichting worden vermeld op een document dat zij krijgen tijdens de diploma-uitreiking. De commissie heeft van studenten en docenten desgevraagd gehoord dat zij graag zouden willen dat de themavakken voor de masteropleiding (die nu samen worden gegeven met de bacheloropleiding) exclusief voor de masteropleiding aangeboden worden. De opleiding heeft dit in het verleden getracht te realiseren door masterstudenten een extra opdracht te geven. Dit mislukte echter doordat voor docenten niet goed duidelijk was wie een bachelor-, premaster- en masterstudent was. De opleiding geeft aan dat indien zich meer masterstudenten inschrijven, het mogelijk wordt aparte themavakken voor de masteropleiding te ontwikkelen en te verzorgen. Docenten geven aan dat de verdieping in de masteropleiding plaatsvindt in de verdiepingsvakken. Deze mogen pas gevolgd worden als de themavakken van de bacheloropleiding en de bachelorthesis met goed gevolg zijn afgerond. Oordeel De commissie heeft de leerdoelen van de programmaonderdelen zoals opgenomen in de zelfstudie bestudeerd en net als de opleiding gerelateerd aan de competenties en eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding. Zij is van mening dat de opleiding de beoogde eindkwalificaties op zeer gedegen wijze heeft uitgewerkt in het programma en het programma een adequate concretisering betreft van deze competenties. Het specifieke toegepaste en op ICT-gerichte profiel van de Twentse psychologieopleiding (zie F1) komt naar het oordeel van de commissie voldoende aan bod. De commissie heeft echter de overtuiging dat dit binnen het programma nog sterker geprofileerd kan worden. Zij kreeg de indruk dat het ontwerpvak PO, welke specifiek is voor het Twentse curriculum, ongeveer hetzelfde behelst als wat bij zusteropleidingen bekend staat als leeronderzoek of onderzoekspracticum. Het onderzoek dat in PO wordt uitgevoerd richt zich op het wetenschappelijk onderbouwd ontwerpen van
QANU / Psychologie / UT 95
interventies. Overeenkomstig de doelstelling heeft de opleiding duidelijk gekozen voor een brede invulling, onder meer door de minor die studenten kunnen benutten om hun competenties te verbreden in een ander wetenschappelijk domein. De commissie was vooraf, als keerzijde van de breedheid van de bacheloropleiding, enigszins bezorgd over de hoeveelheid verdiepende psychologische kennis en inzicht in de opleiding. De opleiding heeft desgevraagd aangegeven dit te bewaken door binnen de bacheloropleiding de thesis (0 studiepunten) te laten aansluiten bij de themavakken (0 studiepunten). Indien de student zich verder wil specialiseren in de masteropleiding kan hij of zij vervolgens 40 studiepunten aan hetzelfde onderwerp besteden als de specialisatie van de bacheloropleiding. De commissie oordeelt dat deze opzet voldoende mogelijkheden biedt voor verdieping. De commissie heeft bij F3 vastgesteld dat de bacheloropleiding volgens de opleiding een daadwerkelijk afgeronde opleiding is, waarna de student de arbeidsmarkt kan betreden. Het feit dat een (verplichte) stage in de bacheloropleiding ontbreekt, vormt een spanning tussen de doelstelling en de realisatie van de eindkwalificaties via het verplichte programma. Het is wel mogelijk de stage in de minorruimte te programmeren. De commissie is positief over de ruime omvang die in het programma wordt toegekend aan de bachelorthesis. Dit, naar de mening van de commissie, volwaardige gewicht voor een bachelorthesis past goed bij de afgeronde opleiding die in de doelstellingen wordt nagestreefd. De commissie vindt dat het bachelorcurriculum voldoet aan de breedheid die de doelstellingen vereisen, bijvoorbeeld door de programmering van een minor. Verder is de commissie van mening dat de ambities ten aanzien van het toegepaste ontwerpgerichte karakter in de doelstellingen van de opleiding verder kunnen worden uitgewerkt. De commissie steunt de opleiding in haar verlangen om een korte stage in het bachelorprogramma op te nemen. De commissie is van mening dat de eindkwalificaties adequaat vertaald zijn in leerdoelen van de vakken. De opleiding maakt bij elk vak een onderscheid tussen leerdoelen op het gebied van kennis, inzicht en vaardigheden (voor zover van toepassing). Zorgpunt van de commissie is de uitwisselbaarheid van de themavakken die zowel binnen de bachelor- als binnen de masteropleiding kunnen worden ingezet. Zij begrijpt de overwegingen van de opleiding om dit zo in te vullen en is ook van mening dat de basiskwaliteit voor dit facet voor de masteropleiding gewaarborgd is door de verdiepingsmodulen en masterthesis van samen 40 studiepunten. De voorkeur verdient echter om specifieke masterthemavakken te ontwikkelen. Dit zou met de groei van studentenaantallen in de masteropleiding volgens de commissie ook realiseerbaar moeten zijn. De commissie vindt het toegepaste karakter van de doelstelling van de masteropleiding nog mager vertegenwoordigd in het curriculum van de masteropleiding. Dit zou verder versterkt kunnen worden door meer aandacht te besteden aan praktijkervaring, bijvoorbeeld in de vorm van een stage. Met ieder hbo-einddiploma is instroom in de masteropleiding mogelijk na een premasteropleiding van een jaar. Bij de meeste andere opleidingen betreft dat tweenhalf jaar als de student geen aansluitende hbo-vooropleiding heeft gevolgd. De commissie is bezorgd over hoe het Psychologie-eindniveau wordt bereikt. Het is echter te vroeg hier een gefundeerd oordeel over te geven. De commissie heeft vastgesteld dat de opleidingen voldoen aan de eisen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek. Het viel de commissie op dat het opleidingsprogramma van de bacheloren masteropleiding tezamen minder aandacht besteedt aan klinische psychologie dan gemiddeld in Nederland. De opleiding geeft aan dat dit bij de start van de opleiding ook zo met het Ministerie is afgesproken.
Het programma in zijn geheel overziend op basis van de inhoud van de vakken en de opbouw binnen de funderende-, onderzoeks-, ontwerp-, thema- en specifieke vaardigheidsvakken en de bacheloren masterthesis, is de commissie concluderend van mening dat dit studenten voldoende de mogelijkheid biedt de eindkwalificaties te behalen. De punten van kritiek die hierboven zijn genoemd, vormen een belangrijke plek in de afweging van de commissie. Om die reden heeft de commissie dit facet voor beide opleidingen beoordeeld met een voldoende en niet met een goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De zelfstudie geeft aan dat binnen de bacheloropleiding drie componenten in samenhang worden aangeboden. Dit betreft 1. de disciplinaire basis in de funderende- en themavakken, . (toegepast) onderzoek in de ontwerpen onderzoeksvakken en 3. vaardigheden binnen de specifieke vaardigheidsvakken. In de masteropleiding ligt het accent inhoudelijk op de disciplinaire basis binnen een bepaald thema en het (toegepast) onderzoek. In een schema zet de opleiding uiteen hoe de component (toegepast) onderzoek in een relatie van bruikbaarheid en toepasbaarheid staat tot de andere twee componenten. Zo wordt bij de oplossing van psychologische problemen, bijvoorbeeld in het vak Psychologisch ontwerpen 1, de kennis gebruikt die is geleverd binnen de funderende vakken. De kennis uit de funderende vakken kan worden toegepast binnen de toegepaste stroom bijvoorbeeld bij Psychologisch ontwerpen en de bachelorthesis. Tot slot geeft de opleiding aan dat de vaardigheden voor academisch, onderzoeksmatig en professioneel handelen worden geleverd door de vaardighedenvakken. Uit studenttevredenheidsonderzoek dat door de faculteit is gehouden (juni 005), blijkt dat studenten Psychologie de opbouw van de voorkennis in het curriculum als goed ervaren, zij van mening zijn dat er nauwelijks overlap is tussen de vakken en dat het onderwijsaanbod voldoende samenhang biedt. Masterstudenten die de commissie heeft gesproken geven desgevraagd aan dat zij nauwelijks onnodige herhalingen of overlap in het programma hebben ervaren. Zij weten twee voorbeelden te noemen van enige herhaling in het curriculum die inmiddels zijn aangepast. Zij vinden de samenhang in het programma goed afgestemd. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren masteropleiding op samenhang bestudeerd. De commissie is van oordeel dat de bacheloropleiding strak geprogrammeerd is. De vaardigheden die worden aangeleerd bouwen binnen de verschillende vakken op elkaar voort en er zijn duidelijke clusters van samenhangende vakken. De commissie waardeert dit positief. De commissie constateert dat door de themas in de bacheloren masteropleiding een goede inhoudelijke samenhang op een bepaald veld wordt bewerkstelligd. De commissie heeft geen onnodige overlap geconstateerd in het programma. Zij beoordeelt dit facet voor de bacheloren masteropleiding als voldoende.
97
Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat elk studiejaar een geprogrammeerde omvang van 60 studiepunten heeft. Met uitzondering van 1 ECTS-studiepunt verschil in het eerste bachelorjaar, is dit gelijkmatig over semesters verdeeld. Een semester kent twee blokken. Per blok is de studielast ongeveer 15 studiepunten. De onderzoeksvakken in het eerste en tweede bachelorjaar worden twee keer aangeboden. Vanwege de beschikbare docentcapaciteit kunnen op deze manier de groepen kleinschalig worden gehouden. Aan het eind van het eerste en tweede bachelorjaar staan minder vakken ingepland, omdat het zwaartepunt dan ligt op de afronding van PO1 en PO. In de zelfstudie geeft de opleiding een vijftal maatregelen die zij heeft genomen om de studeerbaarheid te maximaliseren. Dit betreft bijvoorbeeld de verroostering van het onderwijs waarbij op basis van zogeheten microplanformulieren rekening wordt gehouden met de spreiding van hoorcolleges, werkcolleges en practica over een blok en het semester. Studenten hebben twee tentamenkansen per vak per jaar. Studenten worden vooraf genformeerd over de meest studeerbare volgorde van vakken. Op een aantal overgangen is verplichte voorkennis als eis gesteld, bijvoorbeeld op het gebied van methoden en statistiek. Studenten mogen vakken uit de masteropleiding volgen terwijl de bacheloropleiding nog niet is afgerond. Om te starten met de masterthesis is echter een volledig afgeronde bacheloropleiding vereist. De opleiding geeft aan evaluatiegegevens over de studeerbaarheid te gebruiken om het curriculum inhoudelijk en logistiek te versterken. Uit vakevaluaties blijkt dat studenten aan vakken met veel practica of opdrachten evenveel of meer tijd dan de geplande studielast besteden. Aan vakken die worden afgerond met een tentamen besteden studenten over het algemeen minder studietijd. De opleiding houdt hier in de planning rekening mee door werkvormen en toetsvormen te spreiden. Uit studenttevredenheidsonderzoek (juni 005) blijkt dat iets meer dan de helft van de bachelorstudenten tussen de 16 en 31 uur per week besteedt aan hun studie. Naar aanleiding hiervan is het eerste jaar gentensiveerd door meer contactmomenten in te lassen voor het onderdeel PO1. In 006-007 streeft de opleiding naar een verdere uitbreiding van het aantal colleges in het eerste semester van het eerste bachelorjaar. Verder geven studenten in dit tevredenheidsonderzoek aan dat de opleiding en de propedeuse goed te doen is in de tijd die ervoor staat. De commissie heeft de bachelorstudenten die zij heeft gesproken gevraagd hoeveel zij de afgelopen week hebben gestudeerd. Hieruit komt een zeer uiteenlopend beeld van de studielast: van gemiddeld 8 uur per week tot 60 uur per week. Studenten van de bacheloropleiding geven aan dat Statistiek een zwaar vak is en voor enkele studenten een struikelblok betekent. Het vak is inmiddels wel in kleinere onderdelen opgedeeld. Studenten geven aan dat de opleiding verder goed te doen is en soms wel moeilijker mag. Studenten geven aan geen last te hebben van bijvakkers of studenten die de opleiding als tweede studie volgen. Deze studenten halen volgens hen weinig punten.
98
Ten aanzien van de studeerbaarheid in de masteropleiding geven de masterstudenten die de commissie sprak aan dat zij gedurende de hele masteropleiding vakken volgen en de thesis schrijven. Door de programmering van de vakken tot aan het einde van de master, kunnen zij zich in de eindfase minder focussen op de thesis of externe opdracht. Ook noemen zij de programmering van de vakken in de masteropleiding weinig flexibel. Als zij de vakken anders willen spreiden over hun masterjaar, is dat wel mogelijk, maar vraagt dat veel organisatietalent van de student, aldus de masterstudenten. Desgevraagd geeft de staf aan dat voor deze opzet is gekozen vanwege de flexibiliteit om op elk moment in de masteropleiding te kunnen instromen (bij de start van elke periode, dus vier keer per jaar). Vanwege de start en de (nog) kleine studentenaantallen is ervoor gekozen nog geen grote hoeveelheid vakken aan te bieden. Daarnaast vindt de staf het een voordeel dat studenten door de verdiepingsvakken in het tweede semester, naast het werken aan de thesis, ook contact houden met de opleiding. Oordeel De commissie vindt de opleidingen zeer studeerbaar. De studiepunten zijn evenwichtig verdeeld over het programma. De gerealiseerde studielast verschilt van student tot student, maar benadert in de ogen van de commissie voldoende de geprogrammeerde studielast. De commissie is positief over de wijze van roostering van colleges en tentamens. Door de goede spreiding hiervan wordt onnodige vertraging voorkomen. De commissie plaatst echter ook enkele kanttekeningen bij dit facet. Zij stelt vast dat in de bacheloropleiding het onderdeel beroepsethiek een werkcollege met verplichte deelname betreft, maar dat de studenten hier geen studiepunten voor ontvangen. De commissie raadt de opleiding aan van dit onderdeel een cursus te maken of hier studiepunten voor te geven, omdat het programma anders uitgebreider is dan op grond van het aantal studiepunten verwacht mag worden. De commissie is verder van oordeel dat masterstudenten een ritme van: eerst vakken dan de thesis, in het studieprogramma missen. Deze programmering maakt het volgens de commissie moeilijk voor studenten om buiten de nabije omgeving een stage of externe opdracht uit te voeren. De commissie heeft op basis van de gesprekken met de staf de indruk dat bij groei van de studentenaantallen in de masteropleiding meer persoonlijk toegesneden opleidingsprogrammas door vergroting van het aantal vakken en dus keuzemogelijkheden mogelijk worden. Zij moedigt deze ontwikkeling aan. Zij vindt het positief dat studenten vier keer per jaar kunnen instromen in de masteropleiding. De commissie concludeert de positieve punten en de verbeterpunten wegende, dat het programma in voldoende mate studeerbaar is. De punten van kritiek die hierboven zijn genoemd, vormen een belangrijke plek in de afweging van de commissie. Om die reden heeft de commissie dit facet voor beide opleidingen beoordeeld met een voldoende en niet met een goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De toelatingsvereisten voor de bacheloropleiding zijn opgenomen in de studiegids. Studenten met een vwo-diploma worden rechtstreeks toegelaten tot de bacheloropleiding. Studenten met een hbo-propedeuse of hbo-einddiploma worden toegelaten mits zij over voldoende
wiskundekennis beschikken. Minimale eis is wiskunde op havo-niveau in de profielen N&G en N&T of HAVO wiskunde-B (oude stijl). Deze wiskunde-eis geldt ook voor studenten die via een ministerile beschikking of colloquium doctum toegang verkrijgen tot de bacheloropleiding. Voor aankomende studenten die niet aan deze eis voldoen, biedt de faculteit driemaal per jaar een wiskundecursus aan die wordt afgesloten met een toets. Studenten die deze toets niet voor aanvang van het collegejaar met een voldoende hebben afgerond, worden niet toegelaten tot de bacheloropleiding. De UT kent relatief veel studenten die uit Duitsland afkomstig zijn. Zij voldoen aan de wiskunde-eis wanneer zij tot en met de Abitur wiskundeonderwijs hebben genoten. Eveneens moeten zij aantonen het Nederlands op NT- niveau te beheersen. Hiervoor biedt de UT een taalcursus aan. De Centrale Studenten Administratie van de UT registreert instromende studenten en controleert in samenwerking met Bureau Onderwijszaken of studenten aan de eisen voor de bacheloropleiding of de masteropleiding voldoen. Wat betreft de aansluiting van het programma op de vooropleiding van Duitse studenten is de opleiding gebleken dat de taalcursus voldoet, maar extra aandacht in de vorm van een aanvullende cursus gedurende het eerste jaar wenselijk is. Een dergelijke cursus is ook aangeboden en vervolgens goed gevalueerd (december 004). Besloten is deze cursus aan te bieden aan alle bacheloropleidingen van de faculteit. Desgevraagd geven de studenten die de commissie heeft gesproken aan dat communicatie met Duitse studenten goed verloopt. Ook Duitse studenten zelf vinden de integratie in de groep goed verlopen. In de zelfstudie wordt voor de bacheloropleiding het systeem van standaardvrijstellingen en individuele vrijstellingen uiteengezet. Voor studenten met een hbo-propedeuse Toegepaste Psychologie van de Saxion Hogeschool bestaat een standaard vrijstellingspakket van 15 studiepunten. De Saxion Hogeschool biedt bovendien deze studenten de mogelijkheid om tijdens de hbo-propedeuse wiskunde-onderwijs te volgen waarmee voldaan kan worden aan de wiskunde-eis. Dit onderwijs is in samenwerking met de bacheloropleiding Psychologie van de UT opgezet. Daarnaast bestaat voor deze studenten de mogelijkheid om tijdens hun propedeuse al vakken te volgen en tentamen te doen binnen de bacheloropleiding. Naast deze specifieke regeling kent de opleiding een standaard vrijstellingsregeling voor studenten met een hbo-bachelordiploma die de bacheloropleiding Psychologie willen volgen. Zij krijgen een vrijstelling voor de minor (0 studiepunten). Naast deze standaard vrijstellingsregelingen geldt een individuele vrijstellingsregeling. Individuele aanvragen voor vrijstellingen worden door de examencommissie beoordeeld. Studenten met een afgeronde bacheloropleiding Psychologie van een Nederlandse of buitenlandse universiteit kunnen instromen in de masteropleidingPsychologie. Ook voor de masteropleiding geldt dat instromende studenten op NT-niveau de Nederlandse taal moeten beheersen. Voor niet-Psychologie wo-bachelors en voor hbo-bachelors verschaft een premastertraject (60 studiepunten) toegang tot de masteropleiding Psychologie aan de UT. Voor hen geldt ook de wiskunde-eis. De zelfstudie geeft een overzicht van de instroomaantallen in de bacheloren masteropleiding. De bacheloropleiding heeft qua studentenaantallen een sterke groei doorgemaakt. De instroom was de eerste drie jaar (start in 00) redelijk stabiel (gemiddeld 11 studenten per studiejaar) en steeg in 005 naar 18 instromende studenten. Dit is een toename van 80%. Uit de cijfers blijkt dat deze toename is toe te schrijven aan de extra instroom van buitenlandse (Duitse) studenten, die is ingegeven door de invoering van de numerus clausus in Duitsland. De UT heeft
een actief wervingsbeleid gevoerd in Duitsland. Gemiddeld over de afgelopen vier collegejaren heeft 63% van de bachelorstudenten een vwo-vooropleiding, 11% een hbo-propedeuse en 6% een buitenlands diploma. De masteropleiding is in 005-006 met 35 ingeschreven studenten van start gegaan. Van hen hebben elf studenten (31%) de bacheloropleiding Psychologie aan de UT gevolgd en (63%) het premasterprogramma. De overige twee masterstudenten (6%) hebben een wo-bacheloropleiding Psychologie aan een andere universiteit gevolgd. In het premasterprogramma zijn in 004 5 studenten ingestroomd en in 005 33. De verdeling van studenten over de diverse mastervarianten is verschillend. Iets meer dan de helft van de studenten volgt het thema Veiligheid en Gezondheid. Ongeveer een kwart kiest het thema Arbeid en Organisatie. De overige studenten zijn ongeveer gelijk verdeeld over de twee andere themas. Werving en voorlichting aan aankomende studenten vindt langs diverse kanalen plaats: via websites, opleidingsbrochures, een Carrireboek waarin beroepsmogelijkheden na een gedragswetenschappelijke bacheloropleiding worden geschetst, voorlichtingsdagen, voorlichting op vwo-scholen, meeloopdagen en via de landelijke studiebeurzen en studiebeurzen in Duitsland. Bachelorstudenten die de commissie heeft gesproken geven aan dat in de voorlichting nu heel duidelijk wordt gemaakt dat de UT geen klinische richting aanbiedt. De eerste lichting bachelorstudenten was daarvan nog niet goed op de hoogte. Zij melden de commissie dat als zij de klinische richting toch ambiren, wel na het tweede jaar bij een andere universiteit, bijvoorbeeld de Radboud Universiteit, in het derde jaar kunnen instromen om een klinische richting te volgen. Oordeel Sinds de start van de opleiding Psychologie aan de UT in 00 is de bacheloropleiding uitgegroeid tot de opleiding met de grootste instroom van de UT: van 10 studenten in 00 tot 0 studenten in 005. De commissie heeft vastgesteld dat de opleidingen een redelijk gedifferentieerde instroom kennen. De opleidingen spelen hier adequaat op in. Uit studievoortgangsgegevens die de opleiding heeft vermeld in de zelfstudie maakt de commissie op dat vwo-instromers het over het algemeen goed doen. De aansluiting lijkt geen probleem. Studenten met een hbo-propedeuse stromen minder snel door. De opleiding geeft aan dat dit de komende jaren een punt van aandacht zal worden. De commissie is van mening dat het programma adequaat aansluit bij de gevarieerde instroom in de bacheloren masteropleiding. Zij waardeert de maatregelen die de opleiding voor de verschillende doelgroepen neemt, bijvoorbeeld voor de Duitse studenten en het premastertraject voor hbo-studenten. De commissie heeft het pr- en voorlichtingsmateriaal bekeken en vindt dat deze een goed beeld geven van de opleiding. Enig punt van aandacht betreft de studiegids. De commissie vindt deze student- (en commissie-) onvriendelijk door bundeling van alle opleidingen van de faculteit in n gids. De commissie concludeert dat het programma van de bacheloren masteropleiding qua vorm en inhoud voldoende aansluit op de kwalificaties van instromende studenten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
301
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleidingen hanteren als didactisch uitgangspunt dat studenten in aanraking worden gebracht met een mix aan werkvormen, aansluitend bij de beoogde competenties. Onderdeel van het didactisch concept is de elektronische leeromgeving TeleTOP en het gebruik van ICTmiddelen zoals ZAPs (Zeer Actieve Psychologie) en VIPs (Vaardigheden in de Psychologie). ZAPs zijn korte interactieve modulen waarin studenten kennismaken met experimenten en fenomenen uit de psychologie. VIPs zijn uitgebreidere modulen waarmee vaardigheden in de psychologie, zoals gesprekvaardigheden en diagnostische vaardigheden, aanschouwelijk worden gemaakt. Deze zijn ontwikkeld in door de Stichting SURF en de DU (Digitale Universiteit) gefinancierde projecten. Als werkvormen kent de bacheloropleiding het hoorcollege, werkcolleges, practica, de thesis/ stage en zelfstudie. Hoor- en werkcolleges zijn gericht op het verwerven van kennis en inzicht. Voor het verwerven van vaardigheden of oefenen van competenties zet de opleiding practica, uitgebreide werkcolleges of groeps- of individuele opdrachten in. Statistiek en methodologie vakken maken ook gebruik van kleinschalige werkcolleges en practica. De eerste twee bachelorjaren kennen relatief veel hoorcolleges. De opleiding geeft aan deze in te zetten om studenten te laten kennismaken met het vakgebied en de wijze van denken en leren, en studenten te stimuleren tot (regelmatige) zelfstudie. De hoeveelheid contacturen neemt af in het derde jaar. De opleiding verwacht van studenten dat zij dan beter in staat zijn zelf hun studieproces vorm te geven. Zij stuurt dit aan via omvangrijke groeps- en individuele opdrachten. De specialisatiefase in de bacheloropleiding wordt afgesloten met een thesis (0 studiepunten); deze kan gecombineerd worden met een korte stage. Studenten worden bij de thesis individueel begeleid door de docenten. In de masteropleiding bestaan de werkvormen uit hoor- en werkcolleges, de thesis/stage en zelfstudie. Het aantal contactmomenten is in vergelijking tot de bacheloropleiding lager. De masteropleiding bestaat voor een groot deel uit groeps- en individuele opdrachten en de masterthesis (30 studiepunten) die net als in de bacheloropleiding eventueel gecombineerd kan worden met een stage. Door de (nog) kleine omvang van de groepen in de masteropleiding is het onderwijs volgens de opleiding interactief en individueel.
30
Uit onderwijsevaluaties is naar voren gekomen dat docenten en studenten een voorkeur hebben voor een groter aantal contactmomenten. De opleidingscommissie adviseerde in 005 het aantal contacturen in het eerste jaar uit te breiden. Voor het studiejaar 006-007 bereidt de opleiding een verdere uitbreiding van de contacturen in het eerste bachelorjaar voor. Studenttevredenheidsonderzoek (juni 005) laat zien dat bachelorstudenten de praktijkgerichtheid van de opleiding waarderen, de opleiding voldoende activerende onderwijsvormen bevat en een goede verhouding tussen individueel en in groepsverband werken heeft. Oordeel De commissie is van mening dat de elektronische leeromgeving TeleTOP en het gebruik van ZAPs en VIPs in het onderwijs aansluit bij het onderscheidend kenmerk van de Twentse opleidingen zoals verwoord bij F1: de gerichtheid op ICT. De commissie heeft enkele ZAPs en VIPs bekeken en vindt deze aansluiten bij het didactisch concept. De commissie vindt dit een belangrijke en interessante vernieuwing en een adequate manier om technologie toe te passen in het onderwijs. Zij waardeert het positief dat dit in samenwerking met enkele andere universiteiten tot stand is gekomen en hiervan nu ook bij zusteropleidingen elders gebruik wordt gemaakt. In een tabel heeft de opleiding in de zelfstudie de verschillende werkvormen over de verschillende studiejaren uiteengezet. De commissie vindt de verhouding tussen de bovengenoemde werkvormen passend bij de inhoud en de beoogde competenties. Studenten worden, aansluitend bij het didactisch uitgangspunt, met een mix aan werkvormen geconfronteerd. De commissie is positief over het feit dat er binnen de opleiding aandacht wordt besteed aan de sociale cohesie binnen de werkgroepen, bijvoorbeeld gericht op integratie van Duitse studenten door hen in kleine groepjes te laten samenwerken met Nederlandse studenten. De commissie concludeert dat het gehanteerde didactische uitgangspunt en de invulling hiervan via de diversiteit aan werkvormen aansluiten bij de beoogde eindkwalificaties van de bacheloren de masteropleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
In de zelfstudie heeft de opleiding per studieonderdeel van het bacheloren masterprogramma aangegeven hoe getoetst wordt. Hieruit blijkt dat elk onderwijsonderdeel wordt afgesloten met een tentamen of opdracht of beide (uitgezonderd de proefpersoonuren en beroepsethiek, hiervoor geldt verplichte deelname). Al eerder is aangegeven dat bij de verroostering van het onderwijs de spreiding van de verschillende toetsvormen een rol speelt. De toetsvormen worden bepaald door de examinator van de vakken. De onderwijscordinator controleert of de aangeboden toetsvormen goed op elkaar afgestemd zijn. Deze afstemming komt ook aan de orde op het semesteroverleg. De representativiteit, het niveau en de aard van de toetsing vormen een vast onderdeel van de vakevaluaties. Studenten wordt hiervoor na afloop van elk vak gevraagd digitaal een vragenlijst in te vullen.
Studenten worden via de digitale leeromgeving TeleTOP vooraf genformeerd over de wijze waarop het eindcijfer wordt bepaald, indien de beoordeling zowel uit een tentamen en n of meerdere opdrachten bestaat. De opleiding geeft aan dat eisen en criteria aan opdrachten vooraf beschikbaar (moeten) worden gesteld via TeleTOP. De bacheloren masterthesis worden voor de consistentie beoordeeld aan de hand van een lijst met beoordelingsaspecten en kennen een eerste en tweede beoordelaar. In de OER is geregeld dat studenten tentamens en opdrachten in kunnen zien. Een student kan verzoeken om individuele nabespreking van en feedback op het werk. Over het algemeen geven docenten van de opleiding studenten meer feedback op opdrachten dan alleen het cijfer. Elk blok heeft een tentamenperiode. Tentamens worden per vak tweemaal per jaar aangeboden (n herkansing aan het einde van het volgende blok of in augustus). Organisatorische informatie over tentamens wordt aan studenten verstrekt via het Tentamen Aanmeld Systeem Twente. Studenten moeten zich via dit systeem ook aanmelden voor tentamens. De Kamer Psychologie van de examencommissie van Gedragswetenschappen bestaat uit vijf leden, benoemd door de decaan. Zij vergaderen eens per maand. Onderwerpen die aan bod komen zijn: de vaststelling en uitvoering van de OER, maatregelen in geval van fraude, goedkeuring van studieprogrammas en toetsingsregelingen, verlenen van vrijstellingen, klachten over examenprocedures, vaststellen of studenten voldoen aan de gestelde eisen voor het (cum laude) diploma. Op facultair niveau is toetsbeleid ontwikkeld. De opleiding wil met de invoering van dit toetsbeleid waarborgen dat studenten blijvend worden voorzien van betrouwbare feedback over de ontwikkeling van de vereiste competenties. De examencommissie krijgt binnen dit beleid een nieuwe taak op het gebied van optimalisering van het toetsbeleid. De commissie heeft gesproken met leden van de opleidingspecifieke Kamer Psychologie van de facultaire examencommissie. De Kamer Psychologie van de examencommissie vergadert in principe maandelijks. De commissie heeft begrepen dat de drie kamers binnen de faculteit het eigenlijke commissiewerk per opleiding verzorgen. De Kamer Psychologie van de examencommissie houdt zich vooral bezig met het afhandelen van aanvragen van studenten, bijvoorbeeld rondom vrijstellingen, en met procedures, zoals een instructie voor docenten. De examencommissie geeft aan dat de cijfergeving bij beoordelingen de autonomie van de docent betreft. Er wordt binnen de faculteit wel gestreefd naar het zo veel mogelijk gelijk houden van de procedure die de drie kamers hanteren, bijvoorbeeld ten aanzien van de eisen aan de bacheloren masterthesis en de bouwstenen voor het op te zetten toetsingsbeleid. Gesproken bachelorstudenten bevestigen dat de stof over het algemeen goed wordt behandeld in de tentamens. Zij waarderen het dat elk tentamen met het oog op herkansing wordt nabesproken en bevestigen dat er altijd een inzagemoment is. Oordeel De commissie heeft enkele toetsen van de bacheloren masteropleiding bestudeerd en is van mening dat deze de stof goed dekken, de toetsvormen gevarieerd zijn en aansluiten bij de leerdoelen van het betreffende onderdeel. De commissie vindt het te waarderen dat totnogtoe weinig multiplechoicetentamens zijn afgenomen, maar vreest dat de opleiding dit bij groei van de studentenaantallen niet kan continueren. De commissie vindt de organisatie en roostering van
de toetsen adequaat. Vooral over het feit dat na ieder volgend blok een tweede tentamenkans is geprogrammeerd is zij positief. De commissie heeft geen klachten vernomen over de toetsen. De commissie stelt vast dat op opleidingsniveau wordt gewerkt aan het invoeren en implementeren van het facultaire toetsbeleid. Zij moedigt dit verder aan. De commissie oordeelt met het oog op consistentie van de beoordeling positief over het feit dat er beoordelingsformulieren worden gehanteerd bij de beoordeling van de theses en deze door twee beoordelaars behandeld worden. De commissie is tot slot van mening dat de examencommissie adequaat volgens haar wettelijke taken opereert. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bij de bacheloren masteropleiding zijn in totaal zestig medewerkers betrokken als docent. Dit betreft elf hoogleraren, tien uhds, eenentwintig uds, zeven promovendi en elf docenten. Zij zijn afkomstig uit verschillende afdelingen van de faculteit en een aantal van buiten de faculteit. In de zelfstudie wordt aangegeven dat 73% van het wetenschappelijk personeel is gepromoveerd. Meer dan 80% van de docenten van Psychologie zijn ook werkzaam in het onderzoek en leveren daarmee een bijdrage aan de ontwikkeling van het vakgebied. Een klein aantal docenten heeft geen onderzoeksaanstelling. Dit betreft met name docenten communicatieve vaardigheden en docenten met bijzondere technische kennis en vaardigheden die worden ingezet bij practicumonderwijs. De uds, uhds en hoogleraren die zijn betrokken bij het onderwijs in de opleidingen zijn, met n uitzondering, allemaal gepromoveerd en hebben een onderzoekstaak. Het onderzoek van de faculteit is voor het grootste deel ondergebracht in het onderzoeksinstituut Institute for Behavioural Research. Oordeel De commissie stelt vast dat een grote meerderheid van de onderwijsgevenden in de opleidingen Psychologie is gepromoveerd en een onderzoekstaak heeft in een programma van erkende kwaliteit, namelijk binnen het Institute for Behavioural Research. Zij leveren daarmee een bijdrage aan de ontwikkeling van het vakgebied. De commissie stelt vast dat de onderzoeksprogrammas van de UT nog niet door een onderzoeksvisitatiecommissie Psychologie zijn beoordeeld. De commissie waardeert het positief dat het aantal docenten met een onderzoekstaak bij de psychologieopleiding aan de UT groot is. De commissie oordeelt dat de opleidingen voldoen aan de eisen die gelden voor dit facet.
De opleidingen beschikken over 1,6 onderwijs-fte voor het verzorgen van de bacheloren masteropleiding aan totaal 56 studenten (peildatum: 1 december 005). De staf-studentratio is ongeveer 1:45. Voor de ondersteuning is specifiek voor de opleidingen psychologie 4,5 fte beschikbaar. Facultair beleid is gericht op kosteneffectiviteit met behoud van kleinschaligheid en een streven naar kostendekkendheid. Wat betreft de bacheloren masteropleiding is er reeds een evenwicht tussen de opbrengsten en de kosten. Het facultaire uitgangspunt is een staf-studentratio van 1:35. De oorzaak van de hogere ratio bij Psychologie is te wijten aan de onverwacht hoge instroom enerzijds en een ongunstiger uitwerking van de financile positie van de UT anderzijds. Voor 006 verwacht de opleiding twee uds, een hoogleraar en een stage/afstudeercordinator te kunnen aanstellen. Binnen de faculteit is in 004-005 een taakurenmodel ontwikkeld om een beter beeld te krijgen van de daadwerkelijke onderwijsinspanningen en om betere kosten-baten afwegingen mogelijk te maken. Docenten bevestigen dat het taakurenmodel gemplementeerd wordt. Hierbinnen zijn normen voor onderwijstaken opgesteld, bijvoorbeeld veertig uur voor de begeleiding van een thesis. De zelfstudie meldt dat de eerste analyses van dit model wijzen op een toekomstig capaciteitsprobleem bij het thema Veiligheid en Gezondheid. Daar zal zich door de toegenomen instroom in 005-006 over twee jaar een knelpunt voordoen bij de begeleiding van bacheloren mastertheses. Dit wordt volgens de opleiding gedeeltelijk ondervangen door de komst van een ud en een hoogleraar binnen dit thema. De commissie heeft uit de gesprekken met de delegaties begrepen dat het thema Veiligheid en Gezondheid op het moment van de visitatie onderbezet is. Deze ondercapaciteit is ontstaan doordat studenten scheef kiezen voor een van de vier themas. Arbeid en Organisatie en Veiligheid en Gezondheid worden het meest gekozen. De opleiding had deze verdeling van studenten over de themas gelijkwaardiger ingeschat. Ook in de gesprekken geeft de opleiding aan dat gewerkt wordt aan uitbreiding van de capaciteit binnen het thema Veiligheid en Gezondheid (zie ook F18). De opleiding meldt tot slot dat de ondersteuningscapaciteit in drukke tijden, bijvoorbeeld bij de start van het collegejaar, suboptimaal is. Door bezuinigingsmaatregelen is het echter moeilijk de capaciteit hiervoor uit te breiden. Gezien de door de opleiding geschetste krappe personele situatie op bepaalde punten, heeft de commissie in het gesprek met het faculteitsbestuur uitgebreid doorgevraagd over hoe de procedure rondom personeelsinzet is vastgelegd en hoe de verantwoordelijkheden verdeeld zijn. De opleidingsdirecteur inventariseert samen met het afdelingshoofd of er voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is. Als er nieuw of extra personeel moet worden ingezet verzoekt de opleidingsdirecteur aan het afdelingshoofd of de afdeling capaciteit kan leveren. Als de afdeling geen capaciteit beschikbaar heeft, onderhandelt de afdelingsdirecteur met de decaan.
Bij de themavakken is hier een duidelijke rol weggelegd voor de themacordinator. Ook kan de opleidingsdirecteur het initiatief nemen tot het werven van nieuw personeel, hij moet dit voorleggen in het vierhoeksoverleg van decaan, afdelingshoofd, onderzoeksdirecteur en opleidingsdirecteur. Het initiatief moet door deze vier functionarissen van een positief advies voorzien worden. Masterstudenten met wie de commissie heeft gesproken, geven aan dat door de lage docentenbezetting in een enkel geval de specialisatie van de docent niet helemaal bleek aan te sluiten bij het thema van het vak. Verder heeft de commissie geen geluiden van studenten vernomen over eventuele onderbezetting bij de docenten. Oordeel De commissie is van oordeel dat de kwantiteit van de docenten die de opleiding inzet voor het verzorgen van het onderwijs in de bacheloren masteropleiding acceptabel is. De commissie constateert dat de staf-studentratio (voorlopig) goed is. Zij moedigt de opleiding aan deze zo veel als mogelijk te behouden bij stijgende studentenaantallen. Zij vindt het een grote prestatie dat deze zonder financile middelen (het geld ligt immers bij de afdelingshoofden), voldoende capaciteit heeft bijeengebracht om de opleiding te verzorgen en tegelijkertijd veel studenten heeft weten te werven. De commissie constateert verder dat de diversiteit in de staf groot is. Relatief heeft een groot aantal medewerkers een kleine onderwijstaak voor Psychologie. Zij heeft begrepen dat de opleiding dit niet als bezwaar ervaart. De commissie stelt verder vast dat de opleiding zich inspant de kwantiteit van het docentencorps en onderwijsondersteuning te versterken, bijvoorbeeld door het aantrekken van een stageen afstudeercordinator. Het taakurenmodel en de berekening van de benodigde onderwijscapaciteit geeft naar het oordeel van de commissie adequate waarborgen voor de inzet van voldoende medewerkers om het onderwijsprogramma te realiseren. De commissie vindt het een positief punt dat zij geen klachten van de staf heeft gehoord over de verhouding onderwijs-onderzoek. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Het personeelsbeleid is op instellingsniveau vastgelegd. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat wetenschappelijke functies zowel een onderwijs- als onderzoekstaak omvatten. Op basis van de universitaire richtlijnen heeft de faculteit HRM-beleid ontwikkeld waarin expliciete criteria zijn geformuleerd waar docentonderzoekers binnen de faculteit Gedragswetenschappen aan moeten voldoen. Deze komen jaarlijks aan de orde in de functioneringsgesprekken. Ook de onderwijsbijdrage van de docent wordt dan besproken. Hiervoor levert het Onderwijs Service Centrum de evaluatiegegevens aan. Indien een docent niet naar behoren functioneert, houdt de opleidingsdirecteur samen met de onderwijscordinator/studieadviseur en zonodig de verantwoordelijke hoogleraar een gesprek met de docent. Hierin kunnen afspraken gemaakt worden over de te nemen stappen om te verbeteren, bijvoorbeeld over het volgen van een didactische cursus of collegiale advisering. De UT biedt docententrainingen en diverse andere professionaliseringsactiviteiten aan waar de
docenten gebruik van kunnen maken. Nieuwe docenten kunnen het Didactisch Universitair Inwerk Traject volgen. Dit is niet verplicht. Docenten geven aan dat de meeste nieuwe docenten wel gebruikmaken van het didactisch inwerktraject. Verder heeft de commissie vernomen dat bij de werving van nieuw personeel de onderwijskwalificaties een rol spelen. De zelfstudie meldt dat studenten in de Elsevier-enqute (005) de bekwaamheid en inzet van de docenten beoordelen met een 7.6 en de bereikbaarheid van docenten met een 7.8. Ook in de Keuzegids Hoger Onderwijs (004) wordt de kwaliteit van docenten door studenten positief gewaardeerd. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek (005) komt hetzelfde beeld naar voren. Als sterk punt van de opleidingen noemen de meeste respondenten spontaan de kleinschaligheid en de goede communicatie met de docenten (Studenttevredenheidsonderzoek, 005). Het Onderwijs Service Centrum van de faculteit draagt zorg voor de onderwijsondersteuning. Daarbinnen beschikken de opleidingen Psychologie over een eigen studieadviseur/onderwijscordinator, voorlichter, een Bureau Onderwijszaken en secretarile ondersteuning (4,5 fte). Gevraagd naar de sterke punten van de opleiding noemen de bachelorstudenten die de commissie heeft gesproken nagenoeg allemaal de kleinschaligheid en de goede interactie met de docenten. Bij vragen over de stof zijn docenten makkelijk en goed benaderbaar. Een student geeft aan bij vragen duidelijke en uitgebreide uitleg van de docenten te krijgen. Zij benoemen de kwaliteit van de docenten als goed. Ook de masterstudenten bevestigen dit beeld. Zij kenmerken de docenten als beschikbaar en behulpzaam en noemen de kwaliteit van de docenten goed. Oordeel De commissie heeft de specialisaties van de staf vergeleken met het studieprogramma en is van mening dat deze voldoende aansluiten om inhoudelijk het programma te verzorgen. Wel ziet de commissie de versnippering en kleine stukjes staf die voor het onderwijs worden ingezet als negatief punt. De commissie betreurt dat voor de bacheloren masteropleiding nog weinig docenten uit de praktijk worden aangetrokken. Dit in tegenstelling tot de toepassingsgerichte doelstelling voor beide opleidingen. De opleidingen dragen via de functioneringsgesprekken zorg voor waarborging van onderwijskundige kwaliteiten van de docenten. De commissie is van mening dat het personeelsbeleid enigszins ondoorzichtig is. Zij heeft de overtuiging dat door de meewerkende instelling van het docentencorps dit vooralsnog niet tot problemen leidt. Het beleid is echter naar de mening van de commissie nog niet goed uitgewerkt en vastgelegd. Structuren die een garantie bieden voor de toekomst zouden naar het oordeel van de commissie verhelderd moeten worden. De commissie stelt vast dat er binnen de UT voldoende mogelijkheden voor docenten zijn om zich didactisch bij te scholen. De commissie vindt het een positief punt dat nieuwe docenten, ondanks het feit dat een cursus niet verplicht is, veelal wel het didactische inwerktraject volgen. Afgaande op de mening van studenten uit diverse evaluaties is de (didactische) kwaliteit van de docenten voldoende. De commissie heeft tijdens het visitatiebezoek de evaluatiegegevens ingezien en constateert op basis daarvan dat er geen problemen zijn met de kwaliteit van de
docenten. Deze wordt goed gevalueerd. Ook zelf heeft de commissie tijdens het bezoek een positieve houding van de docenten ten aanzien van het onderwijs geconstateerd. De staf heeft naar het oordeel van de commissie op enthousiaste wijze het programma in elkaar gezet en hier uitvoering aan gegeven. Ook ten aanzien van de onderwijsondersteuning is er naar de mening van de commissie voldoende kwaliteit beschikbaar om het programma organisatorisch te realiseren. Het bovenstaande overwegende is de commissie van oordeel dat het personeel voldoende gekwalificeerd is voor de realisatie van het programma. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De faculteit beschikt volgens de zelfstudie over voldoende voorzieningen voor de uitvoering van het onderwijs. De opleidingen zijn gevestigd op de campus van de UT in n gebouw met de andere opleidingen van de faculteit Gedragswetenschappen. Collegezalen worden vanuit de UT toegewezen op basis van het aantal studenten. Docenten kunnen voor hoor- en werkcolleges specifieke wensen, bijvoorbeeld los meubilair of bepaalde apparatuur, doorgeven. Volgens de opleidingen zijn er weinig studiewerkplekken voor studenten die aan het afstuderen zijn. Hier wordt momenteel aan gewerkt. De faculteit beschikt over drie ruimten met in totaal 71 computers voor studenten (studielandschap). Gezien de groei van het aantal studenten Psychologie, onderzoekt de faculteit de mogelijkheden om dit aantal uit te breiden. Verder zijn er voorzieningen voor (digitale) mediaproductie. De opleiding maakt, zoals eerder genoemd, gebruik van de digitale leeromgeving TeleTOP. Deze is UT-breed ingevoerd en wordt door een medewerker binnen de faculteit ondersteund. Docenten bieden via dit medium informatie aan over het onderwijs. Studenttevredenheidsonderzoek (005) wijst uit dat studenten zeer tevreden zijn over de informatievoorziening via TeleTOP. De bibliotheek voor de psychologieopleidingen is ondergebracht bij de bibliotheek van de faculteit Gedragswetenschappen. De zelfstudie geeft aan dat er sinds de start van de opleiding gerichte aandacht is geschonken aan de verdere uitbouw van de collectie op de themas van de
Twentse psychologie. Er wordt gewerkt aan een collectiemanagementprofiel. Dit houdt in dat systematisch in kaart kan worden gebracht op welke gebieden de komende jaren de collectie moet worden uitgebreid of geactualiseerd. De faculteit beschikt over een eigen informatiespecialist die medewerkers en studenten kan ondersteunen. Studenten kunnen via de studievereniging Dimensie de benodigde studieboeken met korting bestellen. Psychologiestudenten zijn volgens de Elsevier-enqute (005), de Keuzegids Hoger Onderwijs (005) en het eigen Studenttevredenheidsonderzoek (005) tevreden over de faciliteiten. In de twee landelijke onderzoeken staat UT op dit punt samen met de UM en EUR in de top 3. Studenten met wie de commissie heeft gesproken, geven aan dat zij een gebrek aan individuele studie- en computerplekken en weinig ruimte voor groepswerk ervaren. De staf van de opleiding bevestigt dit. Studenten geven aan dat zij op de campus niet in een ander gebouw kunnen werken. Wel in de bibliotheek, maar deze wordt op het moment van het visitatiebezoek verbouwd. Uit het gesprek met het faculteitsbestuur kwam naar voren dat de faculteit zich inzet voor gebruik van computerfaciliteiten elders op de campus. Gesproken studenten zijn wel enthousiast over de mogelijkheid om overal op de campus wireless te kunnen werken en zij waarderen de middelen voor informatievoorziening, zoals TeleTOP, als zeer positief. De commissie heeft tot slot uit de gesprekken vernomen dat een testotheek in opbouw is. Oordeel De commissie heeft een rondleiding gekregen langs de voorzieningen van de psychologieopleidingen. Zij heeft hierbij onder meer de collegezalen, de bibliotheek en de computerruimten bezichtigd. De commissie vindt dat de opleiding kan beschikken over mooie collegezalen binnen een mooie campus. De bibliotheek oogde wat betreft de boekencollectie enigszins beperkt. Hierbij moet echter opgemerkt worden dat de commissie in verband met verbouwing een tijdelijke vestiging van de bibliotheek heeft bezocht. De commissie heeft zoals hierboven beschreven meermalen gehoord dat er te weinig computerplekken beschikbaar zijn. De commissie heeft dit zelf gedurende haar bezoek echter niet kunnen constateren. Concluderend is de commissie van mening dat de kwaliteit en inrichting van de onderwijsvoorzieningen toereikend is voor de uitvoering van het programma. Dit wordt ook bevestigd door de resultaten van het gehouden tevredenheidsonderzoek onder studenten. Indien de opleiding blijft groeien qua studentenaantallen, zal het aantal kleine onderwijsruimten in het gebouw niet meer volstaan voor de werkgroepen. Gezien de campusfaciliteiten ziet de commissie hierin geen knelpunt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
310
In de zelfstudie wordt de studiebegeleiding in de bacheloren masteropleiding beschreven. Het eerste bachelorjaar kent een mentorsysteem. Elke student krijgt een docentmentor toegewezen en maakt deel uit van een mentorgroep (0-5 studenten). De mentor is tevens docent bij Psychologisch ontwerpen 1. Het mentoraat heeft onder meer tot doel studenten te informeren, te begeleiden bij studiekeuzes en studievoortgang, stimuleren tot studeren en eventueel signaleren van knelpunten. De docentmentor nodigt de student drie keer per jaar uit voor een individueel gesprek. Mentoren worden begeleid of aangestuurd door de studieadviseur. Hij of zij draagt zorg voor de cordinatie van het mentoraat. De mentor kan studenten doorverwijzen naar de studieadviseur indien problemen de competentie van de mentor te boven gaan. Studenten in het premasterprogramma krijgen ook een mentor toegewezen: deze rol wordt vervuld door de studieadviseur. De opleiding geeft studenten aan het einde van het eerste jaar een studieadvies. Dit is gebaseerd op behaalde studiepunten en persoonlijke omstandigheden van de student. De mentor en studieadviseur spelen daarom een rol bij het studieadvies. Na blok 3 (april) wordt er een voorlopig advies uitgebracht. Bij een negatief voorlopig advies adviseert de mentor studenten contact op te nemen met de studieadviseur. Eind augustus wordt het definitieve advies uitgereikt. Dit is niet bindend. De adviezen worden in de adviesvergadering van opleidingsdirecteur, docentmentoren en studieadviseur in gezamenlijk overleg vastgesteld. Studenten worden schriftelijk op de hoogte gesteld van het studieadvies en bij een negatief advies uitgenodigd voor een gesprek met de studieadviseur. Tweede- en derdejaars bachelorstudenten hebben geen mentor meer. De begeleiding wordt verzorgd door de studieadviseur. Dit geldt ook voor de masterstudenten. De studieadviseur bewaakt de studievoortgang en nodigt studenten die een studieachterstand hebben minimaal twee keer per jaar uit voor een gesprek. In dit gesprek wordt gekeken hoe het probleem opgelost kan worden, bijvoorbeeld door een studieplanning te maken. Ouderejaarsstudenten kunnen ook zelf een afspraak maken met de studieadviseur. Van elke student zijn het studieprogramma en behaalde resultaten vastgelegd in het studievoortgangsregistratiesysteem van de UT. Bureau Onderwijszaken stuurt de studenten vier keer per jaar een overzicht van hun studievoortgangsresultaten. Studenten kunnen daarnaast zelf via internet (TOST) hun cijfers opvragen. Informatie over het studieprogramma (zoals het rooster, keuzemogelijkheden, vervolgmogelijkheden) is te vinden op de website van de opleidingen en in de studiegids. In de loop van het studiejaar wordt er een aantal informatiebijeenkomsten voor de studenten georganiseerd om hen te ondersteunen bij hun keuzes in de studie en voor een eventuele vervolgstudie. Dit betreft bijvoorbeeld een voorlichtingsmiddag over het B3-programma en de keuzemogelijkheden daarin voor tweedejaarsstudenten; een voorlichtingsbijeenkomst over het uitvoeren van een bachelorthesis voor derdejaarsstudenten; twee voorlichtingsmiddagen over het masterprogramma; een interne mastermarkt en een minormarkt.
311
De opleiding geeft aan dat uit het studenttevredenheidsonderzoek (005) blijkt dat het merendeel van de ondervraagde studenten tevreden is over de verschillende aspecten van de studiebegeleiding. Op het gebied van informatievoorziening zijn enkele verbeterpunten gesignaleerd: bepaalde informatie was pas laat toegankelijk. De opleiding geeft tot slot aan dat de studievoorlichter, de onderwijscordinator en studieadviseur gezamenlijk werken aan verbetering van de website van de opleiding, zodat de diverse regelingen en informatie beter toegankelijk zijn. Daarnaast is door de universiteit de website MyCampus opgezet: een portal dat de student toegang biedt tot relevante informatie over onderwijsen roosterwijzigingen en de diverse informatie- en aanmeldsystemen. Studenten waarderen de persoonlijke sfeer die binnen de opleiding heerst en de informele begeleiding van de docenten, zo blijkt uit de gesprekken van de commissie met de studenten. Studenten met wie de commissie heeft gesproken vinden de begeleiding door de mentor in het eerste jaar zeer goed. Premasterstudenten zijn ook zeer positief over de begeleiding door de studieadviseur tijdens de premasterroute. Oordeel De commissie vindt de studiebegeleiding bij de Psychologieopleidingen van de Universiteit Twente opvallend goed. Zij is van mening dat het studieadvies goed wordt georganiseerd en een duidelijke functie vervult binnen de opleiding. De sfeer bij de opleidingen is begeleidend. De commissie heeft uitsluitend positieve berichten ontvangen over het mentoraat en de studieadviseur. Zij waardeert het feit dat binnen de begeleiding een onderscheid wordt gemaakt naar doelgroepen. Zo worden bijvoorbeeld premasterstudenten op een andere manier begeleid dan eerstejaars bachelorstudenten. Dit sluit horende de positieve geluiden van de studenten, goed aan op de behoefte van de studenten. De commissie heeft vastgesteld dat door het systeem van mentoren en studieadviseurs studenten actief worden gevolgd. Studenten worden hierbij tijdig genformeerd over hun studievoortgang. Al met al is de commissie onder de indruk van de studiebegeleidingsactiviteiten bij de bacheloren masteropleiding en beoordeelt dit facet dan ook met een goed. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
7.2.5. Internekwaliteitszorg De opleiding beschrijft in de zelfstudie dat zij sinds de start van de NAO werkt aan de ontwikkeling van een gentegreerd systeem voor interne kwaliteitszorg. De interne kwaliteitszorg wordt op facultair niveau georganiseerd. In een notitie (november 003) heeft de faculteit
het uitgangspunt van een cyclisch intern kwaliteitszorgsysteem met toetsbare streefdoelen en expliciet verbeterbeleid uitgewerkt. De implementatie van dit kwaliteitszorgsysteem gebeurt stapsgewijs. In het systeem is een zevental evaluatieobjecten geformuleerd. De bedoeling is jaarlijks faculteitsbreed n object systematisch te toetsen en vervolgens toe te voegen aan het kwaliteitszorgsysteem. Bij de implementatie van kwaliteitszorg wordt aangesloten bij bestaande structuren in de organisatie. Zo krijgt het resultaat van de bespreking van de eerste drie evaluatieobjecten (doelstellingen, inhoud curriculum en onderwijsproces) een vaste plaats in de jaarcirkel van de opleidingscommissie. Voor de volgende drie evaluatieobjecten (toetsing en beoordeling, resultaten en studeerbaarheid) zijn volgens de opleiding nog geen expliciet geformuleerde gesloten kwaliteitscirkels. Wel worden resultaten van vakevaluaties, de jaarlijkse planning van personele inzet en voorzieningen en in de toekomst ook evaluaties onder alumni, door het opleidingsmanagement gebruikt om de kwaliteit van deze aspecten te bevorderen.
De faculteit hanteert vak- en semesterevaluaties. Deze behoren, zoals beschreven in de zelfstudie, tot de kern van het kwaliteitszorgsysteem. Jaarlijks wordt een protocol vastgesteld waarin de evaluatieprocedure, de vakken die gevalueerd worden en de vragenlijst zijn opgenomen. Alle vakken worden elk jaar gevalueerd. Dit gebeurt door middel van een standaard vragenlijst die aan vakspecifieke omstandigheden is aangepast. Deze wordt aan het eind van het vak via intranet onder studenten afgenomen. Het Onderwijs Servicecentrum van de faculteit voert deze evaluatieprocedure uit. De evaluatieresultaten worden, vergezeld van studievoortgangsgegevens per semester, door het onderwijsmanagement met de betrokken docenten besproken in semesterbijeenkomsten. Dit zijn evaluatieve bijeenkomsten waarin onderwerpen aan bod komen die betrekking hebben op (verbetering van) de kwaliteit van het onderwijs, zoals kwaliteit van colleges, van de toetsing en waardering voor het onderwijs. Daarnaast wordt tijdens deze bijeenkomsten nieuw onderwijsbeleid gentroduceerd en besproken. De zelfstudie geeft verder aan dat wanneer daar aanleiding toe is, de onderwijscordinator met de betrokken docent knelpunten en verbeterpunten inventariseert. In het toetsbeleid van de opleidingen Psychologie zijn streefcijfers voor het niveau van de vakken opgenomen. In het toetsbeleid is vastgelegd dat de examencommissie na ieder semester de evaluatiegegevens met betrekking tot de toetsing en het niveau van het vak. Een score van 3 of minder op aspecten die verband houden met toetsing (vijfpuntsschaal, met 1 = zeer mee oneens tot 5 = zeer mee eens) geldt als norm voor nader onderzoek vanwege de examencommissie. Daarnaast besteedt de examencommissie aandacht aan een vak als uit evaluatiegegevens blijkt dat meer dan 50% van de deelnemers minder dan 60% van de tijd die voor het vak staat, aan het vak besteed hebben. De opleiding is van plan om op een TeleTOP-pagina alle evaluaties en informatie over kwaliteitszorg te publiceren, zodat deze openbaar toegankelijk zijn. De commissie heeft begrepen dat dit in verband met privacy nog een precair punt is en om die reden nog niet is gerealiseerd. De kwaliteit van het minoronderwijs wordt op instellingsniveau bewaakt door de Validatie- en accreditatiecommissie. De commissie begreep uit de gesprekken dat bij de minoren evaluatiegesprekken met studenten worden gehouden.
313
Naast de beschreven vak- en semesterevaluaties wordt jaarlijks de mening van eerstejaarsbachelor- en masterstudenten gevraagd in een breed studenttevredenheidsonderzoek. De opleiding is van plan in de toekomst onder andere gebruik te gaan maken van de WO-monitor om een terugkoppeling uit het werkveld op de kwaliteit van de afgestudeerden te verkrijgen. Uit het gesprek met de opleidingscommissie bleek de commissie dat de respons op de evaluaties via het intranet bij de start hoog was (ongeveer 80%). De commissie toont zich bewust van het risico van evaluatiemoeheid indien zij alle vakken blijft evalueren. Zij stelt zich voor in de toekomst een systeem te ontwikkelen waarbij naast een minder intensieve periodieke evaluatiesystematiek, vakken gevalueerd worden die ofwel veranderd zijn ofwel bij vorige evaluaties slecht scoorden. Oordeel De commissie is van oordeel dat de opleidingen op systematische wijze de vak- en semesterevaluaties uitvoeren. Zij oordeelt positief over de uitwerking van de kwaliteitszorg in deze gestructureerde jaarcyclus. De commissie staat positief tegenover het idee om via het intranet te evalueren. In een aantal gesprekken is het de commissie echter gebleken dat dit nog niet optimaal functioneert. Zo is er bijvoorbeeld nog geen openbaarheid van de evaluatieresultaten en behaalde een evaluatie onlangs een zeer lage respons. Hoewel er door de examencommissie voor de items uit vakevaluaties die verband houden met toetsing normen zijn gesteld, mist de commissie expliciete toetsbare streefcijfers voor de overige evaluatieresultaten. Wel heeft zij geconstateerd dat de opleiding impliciete streefcijfers hanteert doordat maatregelen worden genomen indien evaluaties volgens de opleiding niet aan de maat zijn. Concluderend is de commissie van oordeel dat het onderwijs adequaat periodiek wordt gevalueerd. De opleiding hanteert hierbij vooral impliciete streefdoelen. Hiermee voldoen de bacheloren masteropleiding naar oordeel van de commissie aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Zoals gezegd worden vakevaluaties in het semesteroverleg aan de orde gesteld. Tijdens deze semesterbijeenkomsten worden afspraken gemaakt over noodzakelijke veranderingen, aanpassingen of verbeteringen. Een belangrijke functie van het semesteroverleg is het signaleren en oplossen van knelpunten die betrekking hebben op de samenhang van het onderwijs, zoals de verdeling van de studielast. Verbetermaatregelen worden vastgelegd in een verslag. Indien deze betrekking hebben op verroostering of voorzieningen worden ze verwerkt in de microplannen (zie ook F7) voor het onderwijs in de volgende cyclus. De opleiding geeft aan dat inhoudelijke aanpassingen worden verwerkt bij het inrichten van de TeleTOP-sites voor het onderwijs in de volgende cyclus. De verbetermaatregelen worden door de opleidingsdirecteur of onderwijscordinator, teruggekoppeld naar de betreffende docent(en). De vakevaluaties worden eveneens in de opleidingscommissie besproken. De opleidingscommissie brengt volgens de zelfstudie conform haar wettelijke taak advies uit aan de opleidingsdirecteur en/of decaan over onderwijszaken,
waaronder adviezen over de resultaten van evaluaties en mogelijke verbetermaatregelen. De uitkomsten van het studenttevredenheidsonderzoek worden aan diverse gremia voorgelegd, zoals de faculteitsraad, het opleidingsoverleg en de opleidingscommissie. De opleiding geeft aan dat ook langs die weg verkregen adviezen (kunnen) worden verwerkt in verbetermaatregelen. Het belangrijkste agendapunt voor de opleidingscommissie betreft het monitoren van de kwaliteit van het onderwijs via feedback verkregen door de evaluaties. De commissie heeft in de gesprekken vernomen dat de opleidingscommissie zich het afgelopen jaar onder meer heeft beziggehouden met een eventuele invoering van een bindend studieadvies, verbetering van de geconstateerde problemen van Duitse studenten met het vak Communicatieve vaardigheden in het tweede jaar, mogelijkheden voor verhoging van het aantal contacturen in het kader van de studeerbaarheid, de vaststelling van de OER en bespreking van de resultaten van het studenttevredenheidsonderzoek. De studentleden van de opleidingscommissie geven aan dat naar aanleiding van evaluaties daadwerkelijk zaken zijn verbeterd. Zo was bijvoorbeeld het eerste masterjaar een beetje rommelig; dit is voor het komend jaar verbeterd, aldus de studenten. Een andere concrete verbetermaatregel betrof het tweedejaarsvak communicatieve vaardigheden. Duitse studenten hadden aangegeven dat het aanleren van communicatieve vaardigheden beter zou gaan in de eigen taal. Na een advies van de opleidingscommissie, is een Duitse docent voor de Duitse studenten in voor het vaardighedenonderwijs in het tweede jaar aangetrokken. Dit onderwijs in het Duits betreft een uitzondering en zal beperkt blijven tot het vaardighedenonderwijs. De commissie heeft begrepen dat het thema Veiligheid en Gezondheid te weinig staf beschikbaar heeft (ook F13). Dit uit zich onder meer in het feit dat studenten lang op feedback moeten wachten. Aan de bemensing van dit thema wordt door de opleiding gewerkt, maar dat is niet op stel en sprong geregeld, aldus de docenten. De opleidingscommissie heeft haar bezorgdheid hieromtrent geuit in een brief aan de decaan. Daaropvolgend is capaciteit van buiten ingehuurd om een vak binnen dit thema te kunnen blijven verzorgen. Oordeel De commissie is van oordeel dat het systeem dat de faculteit hanteert ten aanzien van de kwaliteitszorg, met in de kern de periodieke vakevaluaties en de semesterbijeenkomsten, daadwerkelijk kan leiden tot het signaleren van tekortkomingen en formuleren van concrete verbetermaatregelen. De evaluaties worden besproken in de geigende gremia. De commissie heeft vastgesteld dat deze gremia verbetervoorstellen formuleren en dat de verantwoordelijken voor de opleiding deze voorstellen serieus overwegen. Indien nodig worden daadwerkelijke verbeteringen uitgevoerd. De commissie heeft hiervan enkele voorbeelden gezien, bijvoorbeeld de herindeling van het vak Statistiek zoals bij F7 beschreven. De commissie komt tot de conclusie dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
315
Studenten zijn allereerst via de vakevaluaties en studenttevredenheidsmonitor betrokken bij de kwaliteitszorg en medewerkers via het semesteroverleg. Dit is al beschreven bij F17 en F18. Daarnaast zijn medewerkers en studenten via de opleidingscommissie betrokken bij de kwaliteitszorg. De bacheloren masteropleiding hebben een gezamenlijke opleidingscommissie. Deze bestaat uit vier studentleden en vier docentleden. De opleidingsdirecteur en onderwijscordinator/studieadviseur zijn als adviseur betrokken bij de opleidingscommissie. De opleidingscommissie komt eens in de vier weken bijeen (tien keer per jaar). Naast de formele structuur zijn studenten georganiseerd in het Studentenoverleg Psychologie (STOP), waarin allerlei onderwijszaken worden besproken. Indien binnen het STOP knelpunten worden gesignaleerd, worden deze doorgegeven aan het onderwijsmanagement van de opleiding en de opleidingscommissie. Een studentlid van STOP (de onderwijscommissaris) maakt deel uit van het tweewekelijks cordinerend overleg. Op facultair niveau functioneert daarnaast de studievereniging Dimensie, zij organiseert studiegerelateerde activiteiten, zoals lezingen en de boekenverkoop. De faculteit ondersteunt de studievereniging met een budget en fysieke ruimte. Omdat STOP en Dimensie zich voor een deel met dezelfde taken bezighouden, is in december 005 afgesproken STOP en Dimensie meer samen te laten doen. In de praktijk komt dit er volgens de opleiding op neer dat STOP onder Dimensie valt, maar wel onder haar eigen naam blijft opereren. De commissie heeft van een vertegenwoordiging van de studievereniging begrepen dat de opleiding openstaat voor het geluid vanuit de studenten en goed luistert als zaken niet blijken te kloppen of als er klachten zijn. Alumni zullen zoals eerder genoemd, door middel van de WO-monitor worden betrokken bij de kwaliteitszorg. De opleiding is voornemens de resultaten van deze alumni-enqute jaarlijks te bespreken in de opleidingscommissie. De zelfstudie geeft aan dat de UT ook voor bachelors die niet doorstromen naar een masteropleiding een instrument als de WO-monitor in de nabije toekomst zal ontwikkelen. Verder is een alumnivereniging voor de opleidingen Psychologie in oprichting. In de zelfstudie is aangegeven dat het beroepenveld via de ontwerpopdrachten en de theses op bescheiden schaal bij de opleiding is betrokken. Docent-onderzoekers en hoogleraren onderhouden met betrekking tot hun onderzoek contacten met het werkveld. Er zijn volgens de zelfstudie plannen om een werkveldcommissie in te stellen waarmee overlegd kan worden over de wensen en verwachtingen van het beroepenveld. Oordeel De commissie stelt vast dat studenten en medewerkers zowel formeel, via de opleidingscommissie, vakevaluaties en semesterbijeenkomst, als informeel op diverse wijzen betrokken zijn bij de kwaliteitszorg van de opleiding. De commissie waardeert de open houding van de opleiding ten aanzien van de inbreng van studenten bij de kwaliteitszorg. Systematische betrokkenheid van alumni en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg staat naar mening van de commissie nog in de kinderschoenen, maar er zijn voldoende concrete voornemens, zoals de WO-monitor, het alumnibeleid en de gedachten rondom een adviescommissiewerkveld, om deze verder uit te bouwen. De commissie wijst de opleiding erop dat er nog een goede kans is om vanaf de
eerste lichting afgestudeerden adequaat alumnibeleid op te zetten. De commissie ondersteunt deze initiatieven en moedigt de opleiding aan deze verder te implementeren. De commissie beoordeelt dit facet dan ook met een voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
7.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. Daar is onder meer vermeld dat de bacheloren mastertheses aan de hand van een lijst met beoordelingsaspecten worden beoordeeld door een eerste en tweede beoordelaar. De opdrachten voor de bachelortheses worden meestal intern uitgevoerd. Enkele studenten hebben gekozen voor een externe opdrachtgever, bijvoorbeeld de Raad voor de Rechtspraak. Voor studenten is een bachelorthesishandleiding voor psychologie beschikbaar. Hierin zijn onder meer de doelstelling, de procedures, de begeleiding en de eisen aan de bachelorthesis opgenomen. De bachelorthesis heeft een omvang van 0 studiepunten en is bedoeld als orintatie op de beroepspraktijk. De thesis heeft een toepassings- of ontwerpgericht karakter. Een student kan een bachelorthesisonderwerp kiezen uit een lijst met onderwerpen die door de opleiding wordt aangeboden of zelf een onderzoeksonderwerp kiezen. In dat laatste geval moet het worden goedgekeurd door de bachelorthesiscordinator of de begeleider. De bachelorthesiscordinator wijst studenten in dit geval een begeleider met expertise op het onderzoeksonderwerp toe. Student en begeleider stellen aan het begin van het traject een contract op waarin de belangrijkste gegevens van de thesis opgenomen zijn, zoals het onderwerp, de begeleiders en de tijdsplanning. Ook voor de masterthesis is een handleiding voor studenten opgesteld. Aan de masterthesis worden in totaal 30 studiepunten toegekend. De masterthesis wordt individueel uitgevoerd. Studenten kunnen evenals bij de bachelorthesis een onderwerp kiezen uit een lijst met onderwerpen of zelf een onderzoeksonderwerp kiezen. Voor de laatste is goedkeuring nodig van de masterthesiscordinator of begeleider. Studenten krijgen via de masterthesiscordinator een inhoudelijke begeleider toegewezen. Evenals bij de bacheloropleiding stellen de begeleider en student een masterthesiscontract op.
317
Oordeel In de zelfstudie is een lijst met de 5 meest recente bachelortheses opgenomen. De commissie heeft hieruit zestien theses geselecteerd en bestudeerd. Deze selectie betrof een aantal lager (laagst gegeven oordeel was een 7), gemiddeld en hoog beoordeelde werken en tevens een spreiding over de afstudeerrichtingen. Vanwege de recente start van de masteropleiding waren er nog geen masterscripties beschikbaar. Ook kon de commissie geen doctoraalscripties selecteren, aangezien de opleiding geen doctoraalvoorloper kent. De commissie is, evenals de opleiding, van mening dat de door haar bestudeerde bachelortheses van voldoende niveau zijn. De commissie vindt het verschil in opzet en kwaliteit tussen de theses, met name tussen de afdelingen waaruit zij afkomstig zijn, opvallend. De bachelortheses op het gebied van Veiligheid en Gezondheid waren naar oordeel van de commissie van zeer goede kwaliteit. Bij de andere afdelingen was de kwaliteit van de scripties, met uitzondering van n scriptie die zij zeer mager vond, naar oordeel van de commissie voldoende, maar gaf de commissie over het algemeen een lager cijfer dan de opleiding deed. De commissie vond in enkele gevallen het Psychologie-gehalte van de scriptie wat laag. De commissie heeft geconstateerd dat in enkele gevallen zeer kleine steekproeven (bijvoorbeeld twee proefpersonen) voor het uitvoeren van statistische analyses geaccepteerd worden, zonder dat daarover in de scriptie een kritische passage is opgenomen. De commissie spreekt hierover haar zorg uit. Zij is van mening dat de opleiding bij de scripties in de gaten moet houden of het wetenschappelijk onderzoek van voldoende niveau is. Verder is zij van mening dat de begeleider in dergelijke gevallen de student in een vroeg stadium zou moeten attenderen op de haalbaarheid van bepaald onderzoek. Naar het oordeel van de commissie zijn de theses taalkundig goed verzorgd, maar is de integratie van de literatuur in de theses voor verbetering vatbaar. De door de commissie bestudeerde scripties hanteerden nog niet consequent de richtlijnen die in de bachelorthesishandleiding staan beschreven, bijvoorbeeld dat een bachelorthesis conform de APA-richtlijnen en als artikel geschreven moet zijn. In de gesprekken met diverse delegaties heeft de commissie gehoord dat de opleiding ook zelf de (on)gelijkwaardigheid van de theses op de agenda heeft staan. De examencommissie herkent de variatie in de theses. De leden van de examencommissie gaan de scripties toetsen op gelijkwaardigheid qua omvang en qua kwaliteit. De opleiding geeft aan nog enigszins te experimenteren met wat een bachelorthesis moet zijn. Zij wil op basis van de ervaringen de aard van de theses nader specificeren. De commissie waardeert het feit dat er een gemeenschappelijk beoordelingsformulier voor zowel de bachelor- als ook de masterthesis wordt gehanteerd. Zij heeft echter de indruk dat dit niet met dezelfde normeringen wordt ingevuld. De commissie vermoedt dat de verschillen in opzet en kwaliteit worden ingegeven door het feit dat de opleiding Psychologie aan de UT is voortgekomen uit verschillende onderzoeksdisciplines die al geruime tijd binnen de faculteit Gedragswetenschappen bestaan. De commissie stelt vast dat in tegenstelling tot bijna alle andere universiteiten studenten in Twente met elk willekeurig hbo-einddiploma in twee jaar (premasterjaar en masterjaar) het masterdiploma Psychologie kunnen verkrijgen. Studenten met een dergelijk diploma hebben andere instroomcompetenties dan studenten met een bachelordiploma Psychologie. De commissie vindt dit een interessante ontwikkeling wanneer het beoogde eindniveau van een mas318 QANU / Psychologie / UT
teropleiding Psychologie wordt bereikt. De commissie heeft dat vanwege het feit dat er op dat gebied nog geen afgestudeerden zijn, nog niet kunnen beoordelen. Ondanks het feit dat de bacheloropleiding bij de UT een afgeronde opleiding betreft waarna studenten de arbeidsmarkt kunnen betreden, blijkt uit de gesprekken die de commissie heeft gevoerd dat tot nu toe alle studenten die de bacheloropleiding hebben afgerond, doorstromen naar een masteropleiding. Concluderend is de commissie van mening dat het eindniveau van de bachelortheses voldoende is, hoewel zij de becijfering aan de hoge kant vindt. Zij vindt dat er met betrekking tot de bachelortheses systematisch wordt gewerkt. De commissie is positief over de handleiding voor studenten omtrent de bacheloren masterthesis en vindt dat door de diverse procedures die de opleiding hanteert, bijvoorbeeld het beoordelingsformulier, de twee beoordelaars en de thesiscontracten tussen student en begeleider, op adequate wijze de kwaliteit van de theses wordt gewaarborgd. De implementatie van de richtlijnen rondom de theses vraagt op een aantal punten nog aandacht. In het bijzonder moet de opleiding ervoor waken dat de methodologische kwaliteit van het onderzoek niet ondergeschikt gemaakt wordt aan de praktische haalbaarheid. Als een onderwerp binnen een thesis niet haalbaar is, dan is het beter om dit niet als een mogelijkheid voor afstudeeronderzoek aan te bieden. Zij beoordeelt dit facet voor de bacheloren masteropleiding als zijnde voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Vanaf 00-003 vond instroom in de bacheloropleiding plaats. Het onderwijsrendement is daarom slechts beperkt te analyseren. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van het rendement van het eerste bachelorjaar vanaf de start van de opleiding in 00. Uit de cijfers blijkt dat van de eerste cohort van de bacheloropleiding na drie jaar 6% alle vakken van het eerste jaar heeft behaald. Van de studenten met een vwo-vooropleiding betreft dit 81%. De opleiding geeft aan dat het rendement gedrukt wordt door studenten die Psychologie als tweede studie kiezen en een grote groep bijvakkers. De rendementen na n jaar laten in 004 een sterke daling zien ten opzichte van de eerdere twee jaren (voor de vwo-instroom in 00 en 003 43% en in 004 5%). Uit een nadere analyse door de opleiding blijkt dit te komen doordat een groot aantal studenten op n vak na het eerste jaar heeft gehaald (55 studiepunten). De opleiding geeft aan dat het rendement van het eerste bachelorjaar van de vwo-instroom na drie jaar voldoet aan de norm van de opleiding. Tijdens het visitatiebezoek had de eerste lichting bachelorstudenten de bacheloropleiding net afgerond. Na drie jaar heeft 4% van de vwo-instroom de bachelor afgerond en is 57% nog studerend in de bacheloropleiding. Voor de master, gestart in september 005, zijn nog geen gerealiseerde rendementsgegevens beschikbaar.
319
Docenten van de masteropleiding hebben in het gesprek met de commissie aangegeven dat er nauwelijks studenten in de masteropleiding zijn uitgevallen. De verschillende richtingen verwachten alle ook in de toekomst weinig uitval van masterstudenten. De opleiding heeft in haar Jaarplan voor 006 de volgende streefcijfers voor de rendementen opgenomen: propedeuserendement na drie jaar: 75%; bachelorrendement na zes jaar: 65%; masterrendement na drie jaar: 90%.
Oordeel De commissie is van mening dat voor de bacheloren masteropleiding realistische streefcijfers voor de onderwijsrendementen zijn opgesteld. Het enig gerealiseerde rendement dat op dit moment in vergelijking tot de streefcijfers gemeten kan worden, betreft het propedeuserende ment na drie jaar. Voor de totale populatie studenten ligt dit op 6% en voor de vwo-instroom op 81% (streefcijfer = 75%). Ten aanzien van het masterrendement is de commissie van mening dat het masterprogramma zoals op papier uitgewerkt studeerbaar en haalbaar is. De commissie heeft er vertouwen in dat, gezien het onderwijsprogramma, de (studie)begeleiding en de procedures die zijn vastgelegd in de handleiding voor de masterthesis, het rendement van de masteropleiding voldoende zal zijn. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
30
SamenvattingoordelenUniversiteitTwente BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
31
MasteropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
3
8.
Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitSocialeWetenschappenaandeUniversiteit Utrecht
Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Utrecht 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Utrecht 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 30 november en 1 december 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. W. Everaerd, lid; prof. dr. J. Wagemans, lid; prof. dr. M. van Vugt, lid; E. Schell, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. 8.0. Structuurenorganisatievandefaculteit
De bacheloren masteropleiding Psychologie vallen onder de verantwoordelijkheid van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht. De faculteit wordt geleid door de decaan die wordt bijgestaan door een facultair managementteam dat naast de decaan bestaat uit een vice-decaan, een directeur en een student. De faculteit kent vier onderwijsinstituten: Algemene Sociale Wetenschappen; Maatschappijwetenschappen; Pedagogiek en Onderwijskunde; en Psychologie. Daarnaast kent de faculteit een facultair onderzoeksinstituut met vergelijkbare divisies. Onderwijsinstituut en onderQANU / Psychologie / UU 33
zoeksdivisie Psychologie (het Linschoten Instituut) vormen samen een departement. Dit wordt geleid door een departementsmanagementteam dat bestaat uit de directeur van het onderwijsinstituut, de directeur van het Linschoten Instituut, de directeur bedrijfsvoering Psychologie en een student. Het departement Psychologie kent de volgende disciplinegroepen: Klinische en Gezondheidspsychologie (KGP); Ontwikkelingspsychologie (OWP); Psychologische Functieleer (PF); Sociale en Organisatiepsychologie (SOP).
Het departement Psychologie beschikt over een eigen ondersteuningsteam. Dit bestaat uit een eigen onderzoekssecretariaat, een afzonderlijk onderwijssecretariaat en twee afzonderlijke secretariaten voor medewerkers en bezoekers. Verdere ondersteuning voor de opleidingen is binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen voor een groot deel centraal georganiseerd in facultaire diensten, zoals de facultaire dienst Onderwijs- en Studentenzaken (OSZ) die zich met studievoortgangsadministratie, roostering en studieadvisering bezig houdt; de Infrastructurele Dienst Centrumgebied (IDC) die onder meer met huisvesting en logistiek is belast; en een dienst Personeel & Organisatie en Financin. De faculteit heeft twee organisatie-eenheden voor maatschappelijke dienstverlening: het Ambulatorium en de Wetenschapswinkel. 8.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloropleiding is met ingang van het studiejaar 00-003 gefaseerd ingevoerd. Vanaf het studiejaar 004-005 heeft een aantal studenten een start gemaakt met het masterprogramma. Het masterprogramma is vanaf studiejaar 005-006 voor de volledige cohort gestart. De ongedeelde opleiding Psychologie wordt sinds 1 september 00 afgebouwd. De deeltijdvariant van de ongedeelde opleiding is vanaf september 000 in afbouw. Het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht (UU) heeft besloten dat doctoraalprogrammas tot uiterlijk 1 september 008 kunnen worden afgerond. Ten tijde van het schrijven van de zelfstudie lag deze deadline nog op 1 september 009. In de deeltijdopleiding bevonden zich in november 006 nog vijftig studenten. De zelfstudie meldt dat deeltijdstudenten de afgelopen jaren regelmatig een overzicht van hun studievoortgang is gezonden met een advies over de wijze waarop zij hun studie het beste konden afronden. Deze groep wordt ook door de studieadviseur gevolgd. De opleiding biedt geen onderwijs meer aan in de avonduren. Tot 1 september 007 kan deze groep als deeltijdstudent ingeschreven staan, daarna moeten zij overstappen naar het voltijdse bachelor- of masterprogramma. Per november 006 staan nog 16 studenten ingeschreven in de doctoraalopleiding. Studenten kunnen er op elk moment voor kiezen om over te stappen naar het bachelor-masterstelsel. Een aantal groepen studenten moest verplicht overstappen. Dit gold voor studenten die:
34
QANU / Psychologie / UU
op 1 september 00 minder dan 5 oude studiepunten hadden behaald (101 studenten); studenten die per 1 september 003 hun propedeuse nog niet hadden behaald (98 studenten).
Voor studenten die overstappen is een overgangsregeling vastgesteld. Hierin zijn vrijstellingen in het bacheloren masterprogramma opgenomen op basis van behaalde vakken uit de ongedeelde opleiding. Met ingang van het studiejaar 003-004 volgen doctoraalstudenten die nog cursussen moeten afronden via overgangsregelingen de equivalente onderdelen van het bachelorprogramma. Indien de studiebelasting van oude en nieuwe cursussen niet gelijk is, kunnen studenten ontbrekende studiepunten in principe opvullen met vrijekeuzeruimte. De commissie vindt het opmerkelijk dat de opleiding voor een beperkte groep studenten een jaar eerder met de masteropleiding is gestart. De opleiding heeft hier doelbewust voor gekozen, zodat met een kleinschalige pilot voor de eerste echte cohort, eventuele kinderziekten overwonnen konden worden. Van studenten noch van de staf heeft de commissie problemen rondom de overgang naar de gedeelde opleiding gehoord. De overgangsregelingen zijn adequaat opgesteld. Zij is daarom van mening dat deze overgang zonder al te grote problemen voor studenten verloopt. 8.2. Hetbeoordelingskader
Bachelor In de OER van de bacheloropleiding Psychologie zijn de doelstelling en eindkwalificaties van de bacheloropleiding opgenomen. De doelstelling is daarin als volgt verwoord: De bacheloropleiding Psychologie is een wetenschappelijke basisopleiding in de psychologie, zo ingericht dat de bachelors toegang kunnen verkrijgen tot nationale en internationale masteropleidingen en Ph.D.-programmas in de psychologie en andere wetenschappen. In het bijzonder bereidt zij voor op de opleiding tot academische (professionele) master of researchmaster Psychologie aan de Universiteit Utrecht. De bacheloropleiding biedt studenten de mogelijkheid om via een minor ook toegang te verwerven tot masterprogrammas op andere gebieden. De bacheloropleiding Psychologie bereidt weliswaar primair voor op verdere studie, maar ook op een maatschappelijke loopbaan. De opleiding geeft aan dat zij de bacheloropleiding op zichzelf niet primair ziet als een opleiding die leidt tot zelfstandige beroepsuitoefening als psycholoog. Zij vat de bacheloren masteropleiding op als organisch geheel, waarbij vooral in de masterfase het accent komt te liggen op specifieke voorbereiding voor een bepaald beroep.
35
De eindkwalificaties van de bacheloropleiding zijn in de OER onderverdeeld naar kennis, vaardigheden, houding, onderzoekservaring en beroepsvoorbereiding. In de zelfstudie zijn deze als volgt samengevat in algemene eindkwalificaties. De afgestudeerde bachelor Psychologie beschikt over een academisch werken denkniveau. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding omvatten: een wetenschappelijke houding; voldoende kennis van methodologie en statistiek om de psychologische literatuur op haar merites te kunnen beoordelen; voldoende oefening in het verrichten van wetenschappelijk onderzoek om eenvoudig onderzoek in de psychologie uit te kunnen voeren; kennis en overzicht van de belangrijkste deelgebieden van de psychologie en hun samenhang; diepgaande kennis van ten minste n subdiscipline; voldoende kennis en bekwaamheden om op enig gebied van de psychologie een praktijkof onderzoeksstage te volgen; kennis van de biologische basis en maatschappelijke en interculturele context van het menselijk gedrag en basaal inzicht in de historische en wetenschapstheoretische grondslagen van de psychologie.
De Universiteit Utrecht hanteert een uniform systeem voor de inrichting van haar bacheloren masteropleidingen. Zo omvat de bacheloropleiding standaard een major (hoofdvakprogramma) en een profileringsruimte (eventueel een minor). De Utrechtse onderwijsfilosofie hanteert twee doelstellingen van het wetenschappelijk onderwijs: academische vorming enerzijds en gespecialiseerde academische beroepsvoorbereiding anderzijds. In de zelfstudie meldt de opleiding dat haar eindkwalificaties aansluiten bij de universitaire catalogus van academische vaardigheden. De doelstelling en eindkwalificaties voor de bacheloropleiding sluiten volgens de opleiding geheel aan bij het domeinspecifiek referentiekader dat is opgesteld door de Kamer Psychologie. Een vergelijking van het bachelorprogramma met dit kader, toont als enige verschil dat de Utrechtse bacheloropleiding geen afzonderlijke cursus wetenschapsfilosofie heeft geprogrammeerd. De opleiding concludeert dat de Utrechtse bacheloropleiding in grote lijnen goed vergelijkbaar is met andere Nederlandse bacheloropleidingen. Internationaal is in de zelfstudie een vergelijking gemaakt met de EFPA-eisen voor een Europees psychologiediploma. Afgezien van het feit dat dit kader uitgaat van een vijfjarig bacheloren masterprogramma en in Nederland een vierjarig programma wordt bekostigd, voldoet de Utrechtse bacheloropleiding volgens de zelfstudie in grote lijnen aan de eisen volgens het EFPA-kader. Een verschil vormt het feit dat studenten in Utrecht meer dan de aangegeven 5 studiepunten aan niet-psychologievakken kunnen besteden (45 studiepunten van de profileringsruimte). In de praktijk blijken veel studenten deze keuzeruimte (gedeeltelijk) met psychologievakken te vullen, aldus de opleiding. Master De masteropleiding Psychologie kent acht programmas:
36
Gezondheidspsychologie; Kinder- en Jeugdpsychologie; Klinische Psychologie; Neuropsychologie; Organisatiepsychologie; Psychologie van Arbeid en Gezondheid in Organisaties; Sociale Psychologie; Toegepaste Cognitieve Psychologie.
In de OER van de opleiding zijn per masterprogramma de doelstelling en eindkwalificaties gedefinieerd. In de zelfstudie worden de doelstelling en eindkwalificaties van deze programmas als n geheel beschreven. De doelstelling van alle programmas is junior psychologen af te leveren die als scientist practitioner aan het werk kunnen in het betreffende beroepenveld van de psychologie en/of, afhankelijk van het betreffende beroepenveld, kunnen instromen in de daar gebruikelijke postmasteropleidingen. Zij kunnen nationaal en internationaal concurreren met andere masters in de psychologie op de beroepsmarkt en met betrekking tot postmasteronderwijs. De algemene eindkwalificaties veronderstellen, zoals staat omschreven in de zelfstudie, dat de academische en disciplinaire kennis, inzicht, vaardigheden en attitude verder worden toegespitst op n van de deelgebieden van de psychologie en het betreffende beroepenveld. Afgestudeerden beschikken over professionele kennis, inzichten, vaardigheden en houding omtrent de gebruikelijke theorievorming, assessment-, interventie- en onderzoeksmethoden die in dat beroepenveld worden gehanteerd. De afgestudeerde master is in staat om met de kennis, inzicht, vaardigheden en houding actief om te gaan en daarbij in individuele gevallen de psychologie verantwoord toe te passen in de praktijk en om via onderzoek aan ontwikkeling van het vak bij te dragen. In de OER wordt dit per programma gespecificeerd. De opleiding geeft aan dat studenten die het masterprogramma Gezondheidspsychologie (GP), Kinder- en Jeugdpsychologie (K&J), Klinische Psychologie (KP) of Neuropsychologie (NP) voltooien, mits zij in de bacheloropleiding de juiste vakken hebben afgerond, voldoen aan de eisen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP. Ook studenten in het programma Psychologie van Arbeid en Gezondheid in Organisaties (PAGO) voldoen hieraan indien zij in de stage drie vereiste casusbeschrijvingen opnemen. De programmas GP, K&J, KP en NP bereiden ook voor op de vervolgopleiding tot gezondheidszorgpsycholoog. Het K&J-programma geeft verder toegang tot het opleidingstraject dat leidt tot de NIP-registratie K&J-psycholoog. Het PAGO-programma biedt volgens de opleiding een optimale voorbereiding tot de NIP-registraties Arbeid & Gezondheidspsycholoog en Psycholoog-Trainer. De opleiding meldt in de zelfstudie dat de masteropleiding voldoet aan de eisen die zijn gesteld in het domeinspecifiek referentiekader van de Kamer Psychologie. Internationaal heeft zij de opleiding vergeleken met de eisen van het Europees Psychologendiploma gesteld door de EFPA. De opleiding verwacht dat het verschil in cursusduur grote consequenties heeft voor Europese erkenning, mobiliteit en toelating tot de arbeidsmarkt. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de opleidingen zoals deze zijn opgenomen in de OER 005-006 bestudeerd en vergeleken met het domeinspecifieke referentiekader. Op basis hiervan concludeert zij dat de geformuleerde eindkwalificaties van beide opleidingen voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan Psychologieopleidingen worden gesteld. Hetzelfde geldt
QANU / Psychologie / UU 37
ook ten opzichte van internationale wetenschapsbeoefening binnen dit domein. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle Psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie waardeert de aandacht voor academische vaardigheden in de eindkwalificaties van de bacheloropleiding positief. Ook is zij van mening dat ten opzichte van de vorige visitatie de domeinspecifieke identiteit van voornamelijk de bacheloropleiding naar voren is gehaald. Destijds worstelde de ongedeelde opleiding nog met een algemene propedeuse sociale wetenschappen. In vergelijking tot de internationale afspraken over het domein stelt de commissie vast dat in het algemeen verplichte deel van de bacheloropleiding explicietere aandacht zou kunnen worden besteed aan toepassingsgebieden en wetenschapsleer. Dit komt verder bij het programma (F5) aan bod. Ten aanzien van de masteropleiding merkt de commissie op dat sommige masterprogrammas sterker zijn geprofileerd dan andere. Zij vindt er een aantal wat betreft de domeinspecifieke eisen duidelijk positief uitspringen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
De opleidingen hebben in de zelfstudie de eindkwalificaties van de bachelorrespectievelijk masteropleiding geordend via de Dublin-descriptoren. Bachelor Kennis en inzicht Wie de bacheloropleiding Psychologie heeft voltooid: heeft inzicht in de structuur van de psychologie, haar deelgebieden en toepassingsvelden en de samenhang daartussen; heeft kennis van de biologische, maatschappelijke en interculturele aspecten van gedrag; heeft een globale kennis van de historische en (wetenschaps)filosofische grondslagen van het vak; heeft inzicht in de belangrijkste vraagstukken, theorien, bevindingen en procedures binnen de basisdisciplines: psychonomie/functieleer, ontwikkelingspsychologie, persoonlijkheidsleer en sociale psychologie; heeft inzicht in psychopathologie en de diverse bio-psycho-sociale perspectieven daarop; kent de methodologische regels, onderzoeksmethoden en statistische analysetechnieken die in de psychologie algemeen worden gebruikt; heeft inzicht in de grondslagen van de psychologische diagnostiek en de belangrijkste psychometrische modellen; heeft op gevorderd niveau kennis van ten minste n subdiscipline: cognitive neuroscience, gezondheidspsychologie, kinderen jeugdpsychologie, klinische psychologie, neuropsychologie, organisatiepsychologie, psychologie van arbeid en gezondheid, sociale psychologie of toegepaste cognitieve psychologie;
38
kent gebruikelijke onderzoeksmethoden en technieken van de gekozen subdiscipline; heeft een beeld van een ander wetenschapsgebied of van een thematiek buiten de psychologie (via een minor) en/of kennis verworven van speciale onderwerpen binnen of buiten de psychologie.
Toepassen van kennis en inzicht De afgestudeerde bachelorstudent Psychologie is in staat om: problemen te conceptualiseren en analyseren in wetenschappelijk-psychologische termen; ter beantwoording van psychologische vraagstellingen relevante literatuur te verzamelen en kritisch te bezien; wetenschappelijk-psychologische literatuur samen te vatten, in het Nederlands en in het Engels; met gebruikmaking van psychologische kennis, modelmatig en hypothetisch te redeneren; een eenvoudige onderzoeksvraag te stellen, een onderzoeksplan te ontwerpen, empirische gegevens te verwerven, data statistisch te analyseren en conclusies daaruit te trekken.
Oordeelsvorming De afgestudeerde bachelorstudent Psychologie is in staat om: problemen te conceptualiseren en analyseren in wetenschappelijk-psychologische termen; met gebruikmaking van psychologische kennis, modelmatig en hypothetisch te redeneren; kritisch te reflecteren op psychologische kennisaanspraken op basis van inhoudelijke overwegingen en methodologische criteria; een eenvoudige onderzoeksvraag te stellen, een onderzoeksplan te ontwerpen, empirische gegevens te verwerven, data statistisch te analyseren en conclusies daaruit te trekken.
De afgestudeerde bachelorstudent Psychologie: toont een constructieve houding ten opzichte van de psychologie en de wetenschap in het algemeen; onderscheidt een wetenschappelijke redeneertrant van een niet-wetenschappelijke redeneertrant, benadert empirische kennisaanspraken wetenschappelijk en verdedigt die benadering tegenover niet-wetenschappelijke benaderingen; toont een zowel open als kritische houding ten opzichte van theorien en praktijken in de psychologie en de wetenschap in het algemeen; heeft een open oog voor de beperkingen van de wetenschap, in het bijzonder de psychologie en de toepasbaarheid daarvan en is hierover duidelijk tegenover anderen, geeft zich bij de gebruikmaking van wetenschappelijke kennis rekenschap van de bredere, dat wil zeggen de maatschappelijke, ethische en (wetenschaps)filosofische context waarin dat gebeurt; respecteert de menselijke waardigheid, de onderlinge gelijkwaardigheid van mensen en houdt in zijn academisch/psychologisch handelen rekening met de belangen van anderen, en neemt zelf verantwoordelijkheid voor de wetenschappelijke/academische/psychologische kwaliteit van het eigen handelen.
Communicatie De afgestudeerde bachelorstudent Psychologie is in staat om:

een eenvoudige onderzoeksvraag te stellen, een onderzoeksplan te ontwerpen, empirische gegevens te verwerven, data statistisch te analyseren en conclusies daaruit te trekken; schriftelijk verslag te doen van een onderzoek en daarbij te voldoen aan de gangbare vormvereisten voor een wetenschappelijk artikel; over eigen onderzoek of een ander psychologisch onderwerp een mondelinge presentatie te houden, voor een publiek met of zonder een wetenschappelijke achtergrond.
Leervaardigheden De afgestudeerde bachelorstudent Psychologie is in staat om: individueel of in samenwerking met anderen planmatig te werken aan de oplossing van wetenschappelijke en/of maatschappelijke vraagstukken en bij deze activiteiten adequaat gebruik te maken van relevante informatie- en communicatietechnologie; een praktijkof onderzoeksstage uit te voeren op het terrein van ten minste n subdiscipline: cognitive neuroscience, gezondheidspsychologie, kinderen jeugdpsychologie, klinische psychologie, neuropsychologie, organisatiepsychologie, psychologie van arbeid en gezondheid, sociale psychologie of toegepaste cognitieve psychologie; een zowel open als kritische houding te tonen ten opzichte van theorien als praktijken in de psychologie en de wetenschap in het algemeen.
Verder geeft de opleiding aan dat een verdere indicatie van het niveau van de eindkwalificaties wordt verkregen tot een niveautoekenning aan de cursussen. Hiervoor hanteert de opleiding drie niveaus, te weten 1. inleidend, . verdiepend en 3. gevorderd. Master Kennis en inzicht Wie de masteropleiding Psychologie heeft voltooid, heeft op gevorderd niveau inzicht in: de toepassingen van psychologische kennis binnen n van de volgende gebieden: gezondheidspsychologie, kinderen jeugdpsychologie, klinische psychologie, neuropsychologie, organisatiepsychologie, psychologie van arbeid en gezondheid, sociale psychologie of toegepaste cognitieve psychologie; het beroepenveld (of de beroepenvelden) waarbinnen de kennis van dat gebied van de psychologie wordt toegepast; assessment die in het beroepenveld wordt gehanteerd en de theorie die aan de assessment ten grondslag ligt; de interventiestrategien die in dat beroepenveld worden gehanteerd en de theorie die aan deze strategien ten grondslag ligt; gebruikelijke methoden van onderzoek in het betreffend beroepenveld.
Toepassen van kennis en inzicht Wie de masteropleiding Psychologie heeft voltooid: heeft op gevorderd niveau inzicht in de toepassingen van psychologische kennis binnen n van de volgende gebieden: gezondheidspsychologie, kinderen jeugdpsychologie, klinische psychologie, neuropsychologie, organisatiepsychologie, psychologie van arbeid en gezondheid, sociale psychologie of toegepaste cognitieve psychologie; kan assessment in het betreffende beroepsgebied op basisniveau uitvoeren; kan de interventiestrategien die in dat beroepenveld worden gehanteerd op basisniveau

330
uitvoeren; kan eenvoudig wetenschappelijk onderzoek op het betreffende gebied opzetten, uitvoeren en rapporteren.
Oordeelsvorming Wie de masteropleiding Psychologie heeft voltooid: is attent op gevolgen van eigen handelen als professional ten opzichte van respectievelijk patinten, clinten en participanten in onderzoek en hun directe omgeving; heeft oog voor ethische aspecten van de toepassing van de psychologie in het betreffende beroepenveld met inbegrip van het onderzoek; heeft oog voor/handelt naar het besef van beperkte kennis en vaardigheden; is kritisch ten aanzien van psychologische kennis en praktijk; in het bijzonder in het licht van wetenschappelijke standaarden van redeneren en bewijsvoering.
Communicatie Wie de masteropleiding Psychologie heeft voltooid: is in staat om patinten, clinten en/of participanten in onderzoek en collegas te benaderen, een werkrelatie aan te gaan en zich ten opzichte van hen voor beroepsmatige acties en conclusies te verantwoorden; is in staat om aspecten van het vak over te dragen aan collegas en aan mensen buiten het vak, in het bijzonder met betrekking tot onderwerpen op het gekozen beroepenveld; is in staat om eenvoudig empirisch onderzoek te rapporteren.
Leervaardigheden Wie de masteropleiding Psychologie heeft voltooid: heeft aangetoond te kunnen leren van literatuur, mondelinge overdracht van kennis en kunde en van feedback op eigen academische en beroepsactiviteiten; leervaardigheid op zelfsturend en autonoom niveau.
Voor de bacheloren masteropleiding wordt in de zelfstudie geconcludeerd dat zij voldoen aan de internationaal erkende Dublin-descriptoren van een bachelorrespectievelijk masteropleiding. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding vergeleken met de Dublin-descriptoren. Zij sluit zich aan bij bovenstaande uiteenzetting. De commissie is daarmee van mening dat de eindkwalificaties van de opleidingen aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de bacheloren masterkwalificaties. Er is een duidelijk verschil in niveau zichtbaar tussen de beoogde bacheloren beoogde masterkwalificaties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
331
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat uit de eindkwalificaties van de bacheloropleiding blijkt dat deze aandacht besteden aan academische vorming, disciplinaire scholing en voorbereiding op de beroepspraktijk. Het kerndoel van de bacheloropleiding is het opleiden tot een wetenschappelijk gevormd academicus in de psychologie. De eindkwalificaties betreffende het wetenschappelijk onderzoek nemen daarbij een centrale plaats in. De opleiding geeft aan dat in de eindkwalificaties de gerichtheid op a) kennis en inzicht in de wetenschappelijke discipline psychologie als geheel en op gevorderd niveau van een subdiscipline, b) kennis van de gebruikelijke onderzoeksmethoden van de psychologie, c) academische vaardigheden en d) houding, naar voren komt. De bacheloropleiding Psychologie geeft toegang tot de academische masteropleiding Psychologie. Afgestudeerde bachelorstudenten hebben ook toegang tot de researchmasters van de Faculteit Sociale Wetenschappen zoals Psychological Health Research, Development and Socialisation in Childhood and Adolescence, Methodology and Statistics in the Behavioural and Social Sciences, Educational Science, of de Cognitive Neuroscience. Hiervoor moeten studenten wel een bepaald studiepad binnen de bacheloropleiding volgen. De opleiding verwacht dat afgestudeerden ook toegang hebben tot masteropleidingen op het gebied van de Psychologie van andere universiteiten. Master De masteropleiding leidt studenten op tot een scientist-practitioner op een specifiek veld van de beroepspraktijk van de psycholoog. In de opleiding wordt, zoals beschreven in de zelfstudie, de actieve reflectie op en analyse van psychologische problemen, van praktische individuele of groepsaard en theoretische aard bevorderd. Ook wordt bevorderd dat studenten verzamelde kennis en het trekken van conclusies met betrekking tot relevante problemen integreren en de eerder opgedane kennis en kunde, inzicht en attitude toespitsten op een specifiek gebied van de beroepspraktijk. Oordeel De eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding zijn naar het oordeel van de commissie van voldoende academisch niveau, zoals onder meer blijkt uit de aandacht voor het verrichten van wetenschappelijk onderzoek, de vereiste wetenschappelijke kennis en academische vaardigheden. De commissie is van mening dat de filosofie van UU, waarin wordt gesteld dat academische masteropleidingen studenten voorbereiden op het uitoefenen van een functie op academisch niveau in de beroepspraktijk, adequaat is doorvertaald in de eindkwalificaties van beide opleidingen. De commissie beoordeelt het positief dat de doelstelling van vooral de masteropleiding beroepsgeorinteerd is ingevuld. De commissie stelt vast dat er wel een harde
33 QANU / Psychologie / UU
cesuur wordt gehanteerd tussen de bacheloren de masteropleiding, maar dat de bacheloropleiding niet wordt beschouwd als afgeronde eenheid waarmee een student in een bepaalde beroepenpraktijk werkzaamheden kan verrichten. Het merendeel stroomt door naar een masteropleiding. De commissie stelt vast dat de afgestudeerde bachelor, mits in het studiepad de juiste vakken zijn gevolgd, naar een van de masterprogrammas van de masteropleiding Psychologie van de UU kan doorstromen. Met aanvullende eisen kan hij of zij ook doorstromen naar een aantal researchopleidingen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
8.2.2. Programma De Universiteit Utrecht kent een uniform systeem voor de inrichting van bacheloren masteropleidingen. De opbouw van het bacheloren masterprogramma Psychologie sluit aan bij deze Utrechtse onderwijsfilosofie. Bachelor De bacheloropleiding Psychologie omvat een major verplicht van 75 studiepunten; een major keuze van 60 studiepunten en een profileringsruimte van 45 studiepunten. De laatste kan ingevuld worden met een minor. Voor het keuzedeel van de major heeft de opleiding geadviseerde studiepaden vastgesteld. In de profileringsruimte kan de student vrijelijk kiezen uit elk aanbod van de UU of elders. Deze ruimte kan worden ingevuld met losse vakken of met een minor welke bestaat uit vier samenhangende cursussen. Elke cursus bestaat uit 7,5 studiepunten; in elke blokperiode zijn twee cursussen geprogrammeerd. Eerste bachelorjaar Blok 1 Inleiding in de psychologie: overzicht en geschiedenis Methodeleer en statistiek 1 Blok Biologische grondslagen van het gedrag Methodeleer en statistiek Blok 3 Functieleer Ontwikkelingspsychologie Blok 4 Persoonlijkheidsleer Sociale psychologie
Tweede bachelorjaar Blok 1 Biopsychosociale perspectieven op psychopathologie Grondslagen van de psychologische diagnostiek en testtheorie Blok , 3 en 4 Major keuze in studiepad of profileringsruimte Major keuze in studiepad of profileringsruimte Derde bachelorjaar Blok 1 Major keuze in studiepad of profileringsruimte Major keuze in studiepad of profileringsruimte Blok Major keuze in studiepad of profileringsruimte Trainingen professionele vaardigheden Blok 3 Major keuze in studiepad of profileringsruimte Bacheloronderzoek Blok 4 Major keuze in studiepad of profileringsruimte Bacheloronderzoek Master De masteropleiding Psychologie omvat acht programmas. Elk programma bestaat uit: cursorisch onderwijs op masterniveau (twee tot drie cursussen van elk 7,5 studiepunten); een stage (van minimaal 15 en maximaal 30 studiepunten); een masterthesis (van minimaal 15 en maximaal 30 studiepunten). De opbouw per programma is als volgt. Masterprogramma Gezondheidspsychologie Cursussen: Gedragstherapie en cognitieve therapie Interventie bij somatische aandoeningen Stage (minimaal 0 studiepunten) Thesis (minimaal 15 studiepunten) Masterprogramma Kinder- en Jeugdpsychologie Cursussen: Ontwikkelingspsychopathologie II Preventie en interventie Stage (,5 studiepunten) Thesis (,5 studiepunten) Masterprogramma Klinische Psychologie Cursussen: Gedragstherapie en cognitieve therapie Verlies en psychotrauma of Angst- en stemmingsstoornissen
334
Stage (15-30 studiepunten) Thesis (15-30 studiepunten) Masterprogramma Neuropsychologie Cursussen: Kinderneuropsychologie Cognitieve neuropsychiatrie Stage (30 studiepunten) Thesis (15 studiepunten) Masterprogramma Organisatiepsychologie Cursussen: Adviesvaardigheden Interventies in groepen Interventies in organisaties Stage (15-,5 studiepunten) Thesis (,5-30 studiepunten) Masterprogramma Psychologie van Arbeid en Gezondheid in Organisaties Cursussen: Psychologie van arbeid en gezondheid Adviesvaardigheden Stage (15-30 studiepunten) Thesis (15-30 studiepunten) Masterprogramma Sociale Psychologie Cursussen: Attituden en attitudeverandering Groepsprocessen Stage/Thesis (45 studiepunten) Masterprogramma Toegepaste Cognitieve Psychologie Cursussen: Toegepaste cognitieve psychologie II Capita selecta Toegepaste cognitieve psychologie Stage (15-30 studiepunten) Thesis (15-30 studiepunten)
335
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat het verplichte basisprogramma zich kenmerkt door de volgende curriculumlijnen: 1. theorien en bevindingen van de belangrijkste onderdelen van de wetenschappelijke psychologie, hun samenhang en toepassingen. Deze komen aan bod in de zes verplichte psychologiecursussen van het eerste jaar; . theoretische perspectieven op afwijkend, pathologisch of problematisch gedrag en de oor zaken daarvan; psychologische diagnostiek. Deze komen aan bod in de verplichte cursussen Biopsychosociale perspectieven op psychopathologie en Psychologische diagnostiek en testtheorie in het eerste blok van het tweede jaar; 3. methodologische en statistische onderzoeksvaardigheden. Deze komen aan bod in de cur sussen Methodeleer en statistiek 1 en , het Onderzoekspracticum en de cursus Psycholo gische diagnostiek en testtheorie. Voor het aanleren van academische vaardigheden heeft de opleiding gekozen voor een vaardighedenlijn door alle cursussen van het basisprogramma heen. De opleiding vereist dat het majorkeuzedeel bestaat uit: twee of drie theoretische cursussen (niveau 3); een of twee cursussen professionele vaardigheden (niveau of 3), twee trainingen onderzoeksvaardigheden (niveau ), een cursus Methodeleer en statistiek 3 (niveau 3), en een bacheloronderzoek (15 studiepunten, niveau 3).
Deze onderdelen worden studiepadspecifiek ingevuld. Voor elk studiepad geldt dat de cursus Methodeleer en statistiek en het bacheloronderzoek gecontextualiseerd zijn. In studiejaar 005-006 werden negen studiepaden aangeboden. Met ingang van het studiejaar 006-007 wordt een aantal studiepaden samengevoegd en het totaal gereduceerd tot zes. Voor de invulling van de profileringsruimte geldt dat studenten deze vrij mogen invullen met cursussen waarvan er minimaal twee (15 studiepunten) op niveau moeten zijn. Zij kunnen kiezen voor een verbreding of verdieping. Met het oog op een bepaald arbeidsmarktprofiel of het kunnen behalen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) en de vooropleidingseisen van vervolgopleidingen worden bepaalde aanbevelingen gedaan. De opleiding geeft aan dat het merendeel van de studenten kiest voor psychologiecursussen.
336
Master Het onderwijs in de masterprogrammas wordt volgens de opleiding voor het grootste deel verzorgd door de vaste staf van de betrokken disciplinegroepen. Zij beschikken in het algemeen minimaal over de basisonderzoekskwalificatie zoals bepaald door de UU. Dit houdt volgens de opleiding in dat het onderwijs gegeven wordt vanuit een wetenschappelijk gefundeerd perspectief. De cursussen in de masterprogrammas bevatten kennis en kunde die in het betreffende vakgebied als belangrijk gelden. Uitgangspunt bij de cursussen en stage is een evidence based karakter. De masterthesis omvat de gehele onderzoekscyclus. De student wordt geacht een onderzoeksproject zelfstandig onder supervisie uit te voeren. Dit vindt over het algemeen plaats in het kader van lopende onderzoeksprogrammas van de disciplinegroep. De opleiding geeft aan dat alle masterprogrammas aansluiten bij de actuele beroepspraktijk van afgestudeerde psychologen in het toepassingsgebied van de programmas. Dit wordt vooral in de stage gerealiseerd, die bij voorkeur en in de meeste gevallen extern plaatsvindt. Bij interne stages, die in een enkel geval voorkomen, ziet de opleiding er op toe dat de ervaring die de student opdoet rechtstreeks te verbinden is met het gekozen beroepenveld. De opleiding beoordeelt de stageplaatsen op de kwaliteit van de organisatie, de gehanteerde procedures en het professionele handelen van de begeleidend psycholoog. De kwaliteit van de activiteiten wordt bewaakt door de stagedocent. De stagedocent beoordeelt de student, na advisering door de praktijkbegeleider voor dit studieonderdeel. Van bacheloren masterstudenten heeft de commissie gehoord dat beroepenvoorlichting in het eerste jaar wordt gentroduceerd en vervolgens per studiepad wordt verzorgd. Daarbij worden binnen verschillende studiepaden excursies georganiseerd, bijvoorbeeld naar onderzoekslaboratoria en worden trainingen professionele vaardigheden gegeven. Alumni bevestigen dat in de verschillende richtingen gastcolleges werden verzorgd waarbij voorbeelden uit de relevante beroepenpraktijk werden gegeven. Oordeel De commissie stelt vast dat voor zowel de bachelor- als masteropleiding geldt dat het onderwijs wordt verzorgd door docent-onderzoekers. Zij laten het onderwijs zo mogelijk aansluiten bij (lopend) onderzoek. Dit geldt in de bacheloropleiding bijvoorbeeld voor het onderzoekspracticum in het eerste jaar, het bacheloronderzoek in het derde jaar, maar ook tijdens de verplichte disciplinaire vakken in het eerste bachelorjaar. Voor de masteropleiding geldt dit specifiek voor de masterthesis, welke in de meeste gevallen wordt uitgevoerd aansluitend bij lopende onderzoeksprogrammas van het Linschoten instituut. De commissie is van oordeel dat studenten op deze manier kennis verwerven in interactie met wetenschappelijk onderzoek. De bacheloropleiding kent een curriculumlijn op het gebied van onderzoeksvaardigheden, die naar het oordeel van de commissie op adequate wijze waarborgt dat onderzoeksvaardigheden voldoende aan de orde komen. De commissie heeft hiervoor cursusmateriaal bestudeerd en waardeert positief dat de vaardigheidstrainingen en het methoden en techniekenonderwijs gekoppeld aan de psychologische (sub)discipline wordt aangeboden. Het gecontextualiseerd aanbieden van de cursus Methodeleer en statistiek en het bacheloronderzoek is naar de mening van de commissie een vrij unieke aanpak. De commissie vindt dat in de masteropleiding wordt voortgebouwd op de opgedane wetenschappelijke kennis en onderzoeksvaardigheden van de bachelor. Zij waardeert positief dat studenten in het onderzoek voor de masterthesis de hele
empirische cyclus moeten doorlopen, al wordt hiervan in de praktijk wel eens afgeweken (zie F5). Verder oordeelt zij positief over het feit dat de eisen aan de omvang van de masterthesis (van 15 tot 30 studiepunten) enige soepelheid toelaten, waardoor differentiatie in accenten tussen de verschillende programmas mogelijk is. Zij concludeert dat in de masteropleiding onderzoeksvaardigheden voldoende aan bod komen. De commissie is op basis van de beschrijving van de inhoud en opzet van de programmas en het bestudeerde lesmateriaal van oordeel dat er in de bacheloren masteropleiding voldoende aandacht wordt besteed aan actuele wetenschappelijke theorien. De actuele praktijk van relevante beroepen komt naar het oordeel van de commissie op basaal niveau aan bod tijdens de eerste inleidende cursussen over de verschillende psychologische basisdisciplines en verder via de stages in de master, colleges van gastdocenten en door docenten met een dubbele aanstelling aan de universiteit en in de actuele praktijk van het relevante beroepenveld. De commissie merkt op dat toepassingsgebieden van de psychologie, zoals arbeidsen organisatiepsychologie of onderwijspsychologie, in haar ogen te weinig in het verplichte bachelorprogramma zijn vertegenwoordigd. De commissie heeft van het opleidingsmanagement begrepen dat er nadrukkelijk voor gekozen is de onderwijspsychologie niet in het programma op te nemen, omdat de faculteit een zelfstandige opleiding Onderwijskunde aanbiedt waarin de onderwijspsychologie is opgenomen. De psychologiestudenten kunnen in hun profileringsruimte gebruikmaken van dit aanbod. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Voor de inrichting van het onderwijsprogramma van de bacheloren masteropleiding is, zoals omschreven in de zelfstudie, uitgegaan van de eindkwalificaties. Het managementteam en de opleidingscommissie toetsen het onderwijsaanbod de opleidingen jaarlijks op consistentie en aansluiting op de eindkwalificaties. In een overzicht is voor de bacheloropleiding aangegeven welke cursussen bijdragen aan de onderscheiden eindkwalificaties, gestructureerd volgens de Dublin-descriptoren. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt naar de vakken uit de major-verplicht, de vakken van de negen geadviseerde studiepaden en psychologievakken die worden aangeboden in de profileringsruimte. In het verplichte basisprogramma komen de eindkwalificaties kennis en inzicht en toepassen van kennis en inzicht in alle cursussen aan bod en wordt aandacht besteed aan oordeelsvorming en communicatie. Deze eindkwalificaties betreffen vooral een aantal academische vaardigheden die in het programma verweven zijn. Leervaardigheden komen vooral in het tutoraat in het eerste jaar aan de orde. Uit het overzicht blijkt verder dat in het majorkeuzedeel in de onderdelen die in alle studiepaden zijn opgenomen, te weten Methodeleer en statistiek 3, de trainingen en het bacheloronderzoek, alle typen eindkwalificaties op verdiepend
en gevorderd niveau (niveau en 3) voorkomen. In het bacheloronderzoek komen volgens de opleiding alle eindkwalificaties samen. Elke student moet tijdens het bacheloronderzoek minimaal tien uur zelf als proefpersoon optreden. Volgens de opleiding zijn de studiepaden zo opgebouwd dat de specifieke cursussen samen steeds alle eindkwalificaties omvatten op verdiepend en gevorderd niveau. Master In de zelfstudie relateert de opleiding de onderwijsonderdelen van de masteropleiding aan de eindkwalificaties geordend volgens de Dublin-descriptoren (zie F voor de eindkwalificaties). Eindkwalificaties betreffende kennis en inzicht komen in de cursussen en aanvullend in de masterthesis en de stage aan de orde. De opleiding geeft aan dat studenten zich in de cursussen verdiepen in de belangrijkste theorien en modellen die in het werkveld vigeren. In de stage maken studenten kennis met actuele psychologische vraagstellingen en door verslaglegging in de masterthesis en het stageverslag wordt volgens de opleiding verwerking en verdieping van relevante wetenschappelijke kennis bereikt. Eindkwalificaties op het gebied van het toepassen van kennis en inzicht worden gerealiseerd in de stage en masterthesis. In de stage leren studenten psychologische vraagstellingen te signaleren en te analyseren, en mede op basis van eerder verworven theoretische inzichten, vaardigheden (zoals diagnostiek, interventie, rapportage) in de praktijk toe te passen. In de masterthesis past de student wetenschappelijke vorming uit de bacheloropleiding en de inhoudelijke toespitsing op het beroepenveld toe in empirisch wetenschappelijk onderzoek. Eindkwalificaties betreffende oordeelsvorming worden gerealiseerd door de confrontatie van elke student met de praktijk van onderzoek en de professionele beroepspraktijk. Hierbij wordt de student volgens de opleiding bewust (gemaakt) van de eigen beperkingen, ethische aspecten van het vak en zijn kritische zin bevorderd. Eindkwalificaties ten aanzien van communicatie worden gerealiseerd via het cursorisch onderwijs waarbij het overbrengen van aspecten van het vak een onderdeel vormt. Dit vindt bijvoorbeeld plaats via presentaties en papers in bepaalde cursussen en bij de mondelinge verantwoording van het onderzoek voor masterthesis aan de begeleider(s) en aan medestudenten. Verder vormt de omgang met collegas en participanten een punt van aandacht bij het onderzoek en de stage. Eindkwalificaties ten aanzien van leervaardigheden worden volgens de zelfstudie vooral bereikt door te stimuleren dat studenten de belangrijkste bronnen voor het beroepenveld kennen en daar gebruik van maken. De opleiding stimuleert studenten om gebruik te maken van de feedback die aan de resultaten van werk of via participanten, clinten, patinten, collegas en begeleiders verkregen kan worden. Dit bewerkstelligt dat volgens de opleiding de student in staat is om zelfsturend te leren en zich leerbaar op te stellen. Oordeel De commissie heeft de cursusbeschrijvingen in de studiegids en het beschikbare cursusmateriaal ingezien. Zij stelt vast dat in de studiegids bij de studieonderdelen van de bacheloren masteropleiding toetsbare leerdoelen zijn geformuleerd. Uit het overzicht van de relatie tussen de cursusonderdelen en de eindkwalificaties zoals in de zelfstudie is opgenomen blijkt dat eindkwalificaties adequaat zijn doorvertaald naar de leerdoelen van het programma. Voor de masQANU / Psychologie / UU 339
teropleiding kan de commissie zich vinden in het overzicht zoals hierboven is gegeven. Ook de eindkwalificaties van de masteropleiding zijn volgens haar voldoende doorvertaald naar leerdoelen van cursusonderdelen. Gezien de eindkwalificaties en de internationale afspraken over het domein (zie F1, EFPA-kader) stelt de commissie vast dat in het algemeen verplichte deel van de bacheloropleiding weinig expliciete aandacht wordt besteed aan wetenschapsfilosofie. De eindkwalificatie die stelt dat de student inzicht heeft in de toepassingsvelden vindt de commissie in het verplichte programma niet evenwichtig terugkeren. Een aantal toepassingsvelden wordt behandeld, een aantal andere komen alleen in keuzeonderdelen aan de orde. Tot slot viel het de commissie in het licht van de eindkwalificatie die stelt dat de afgestudeerde bachelor ook in het Engels wetenschappelijk-psychologische literatuur kan samenvatten (F1, toepassen van kennis en inzicht, derde bullet) op, dat zij geen Engelstalige samenvattingen aantrof bij de bachelorthesis. Ook bij de masterthesis was dit niet het geval. Voor de masteropleiding geldt dat de commissie de concretisering van de eindkwalificaties in de aangeboden cursussen, stages en via de thesis voldoende vindt. Wel heeft zij enkele mastertheses gezien die bestonden uit een secundaire data-analyse. De commissie vindt dit in het kader van de eindkwalificaties niet passend; de masterthesis behoort de hele empirische cyclus, inclusief dataverzameling, te omvatten. De commissie heeft van de opleiding begrepen dat studenten in geval van secundaire data-analyse voor de masterthesis het gemiste deel van de empirische cyclus op een andere manier doorlopen tijdens het programma. Deze studenten wordt de mogelijkheid geboden om te participeren in lopend onderzoek van medewerkers, waarbij ze wel de hele onderzoekscyclus doorlopen (inclusief dataverwerving), maar data-analyse uitvoeren op eerder door anderen verworven data. Hoewel de opleiding betoogt dat dit een weloverwogen keuze is, vindt de commissie dit een wat vreemde oplossing die men beter zou proberen te vermijden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor Voor de cursussen in de bacheloropleiding hanteert de opleiding drie niveaus, te weten 1. inleidend, . verdiepend en 3. gevorderd. Elke cursus in de bacheloropleiding kent een niveauaanduiding. Iedere student begint met het verplichte basisprogramma dat het eerste en een deel van het tweede jaar omvat. De opleiding geeft aan dat in dit basisprogramma de kennis, inzichten en vaardigheden worden verworven waar het vervolg van het onderwijsprogramma in de studiepaden op voortbouwt. Bij F4 zijn al drie curriculumlijnen van het basisprogramma genoemd. Daarnaast kent het basisprogramma de curriculumlijnen academische vaardigheden, interculturele psychologie en orintatie op kerngebieden van de psychologie, professionele toepassingsgebieden en vervolgopleidingen. In de zelfstudie zet de opleiding uiteen hoe elke curriculumlijn is opgebouwd. Zo wordt bijvoorbeeld aan het onderdeel interculturele psychologie in alle theoretisch inhoudelijke cursussen aandacht geschonken, onder meer aan de hand van een afzonderlijk boek en steeds toegespitst op de betreffende subdiscipline.
340
De studiepaden die ten behoeve van het keuzedeel van de major worden aangeboden vallen onder de verantwoordelijkheid van een disciplinegroep. Deze is verantwoordelijk voor de samenhang van de vakken in het studiepad. Elk studiepad valt daarnaast onder de verantwoordelijkheid van een lid van het managementteam van de opleiding. Voor elk studiepad gelden een aantal randvoorwaarden met betrekking tot de samenhang, bijvoorbeeld betreffende het niveau van de cursussen. De onderwijsonderdelen van het studiepad moeten een evenwichtige combinatie van theorie, professionele en onderzoeksvaardigheden vormen en aansluiten bij de instroomeisen van het overeenkomende programma in de masteropleiding. De verschillende cursussen zijn inhoudelijk op elkaar afgestemd en op elkaar betrokken. Er is door de opleiding gekozen voor integratie. Zo worden bijvoorbeeld de inhoud van de theoretische cursussen uit de basisfase en de al verworven onderzoeksvaardigheden op elkaar betrokken in het onderzoekspracticum. Hetzelfde geldt voor de theoretische cursussen en de cursussen professionele vaardigheden binnen een studiepad. Het methodeleer- en statistiekonderwijs en de twee trainingen onderzoeksvaardigheden worden zoals gezegd gecontextualiseerd aangeboden vanuit de subdiscipline en bouwen voort op het geleerde in de major-verplicht. De cursus(sen) professionele vaardigheden zijn van ten minste verdiepend niveau en sluiten, waar het de diagnostiek betreft, aan bij de cursus Grondslagen van de psychologische diagnostiek en testtheorie. Ook in het majorkeuzedeel besteden alle onderdelen volgens de opleiding aandacht aan academische vaardigheden, waarbij kan worden voortgebouwd op eerder verworven academische vaardigheden. Van elke cursus is vastgelegd aan welke academische vaardigheden aandacht wordt besteed. Tot slot vormt het bacheloronderzoek waarmee elke studiepad wordt afgesloten een integratieve opdracht waarin de curriculumlijnen samenkomen. De opbouw en interne samenhang van de major-verplicht worden, zoals staat omschreven in de zelfstudie, bewaakt door de verantwoordelijke portefeuillehouder in het managementteam en in het regelmatige overleg van de cursuscordinatoren. De opbouw van en samenhang tussen de onderwijsonderdelen van een studiepad worden bewaakt door een studiepadcordinator. De samenhang binnen de cursussen wordt namens de hoogleraren bewaakt door de cursuscordinatoren. De samenhang tussen de cursussen wordt in een team bewaakt. Docenten maken deel uit van het major-verplichtoverleg of van het docententeam op het niveau van de disciplinegroep onder leiding van de studiepadcordinator. Master De opleiding geeft aan dat de masterprogrammas zodanig zijn ingericht dat de student in toenemende mate zelfstandig werkt. Ten aanzien van de samenhang binnen het programma verwacht de opleiding van de student dat deze oude en nieuwe kennis en kunde weet toe te passen, zowel in een onderzoeksprogramma als in een praktijkomgeving. De inhoud van de cursussen en de beide andere studieonderdelen is volgens de zelfstudie exemplarisch voor ontwikkelingen en stand van zaken in het betreffende beroepenveld. Oordeel De commissie is van oordeel dat het bachelorprogramma een mooie opbouw van meer algemeen naar meer specifiek kent. Inhoudelijk wordt in de studiepaden op adequate wijze voortgebouwd op de meer introducerende cursussen in het verplichte majordeel. Dit wordt naar mening van de commissie voldoende bewaakt door de gehanteerde niveau indeling en door de verantwoordelijken voor de samenhang binnen de opleiding. De commissie heeft de studiepaden ook afzonderlijk bekeken en is van oordeel dat binnen de studiepaden, onder meer door de inhoudelijke themas gekoppeld aan een toepassingsgebied, een sterke samenhang is gerealiseerd. Het Utrechtse bachelormodel bestaande uit een major en profileringsruimte en
de specifieke invulling hiervan door de opleiding Psychologie, heeft naar het oordeel van de commissie positieve en negatieve kanten voor de samenhang. De commissie waardeert het positief dat de student zowel voor verbreding als verdieping kan kiezen. Er is volgens de commissie een goed evenwicht gevonden tussen een voldoende breed programma met de essentile onderdelen enerzijds en voldoende keuzevrijheid voor verdere verdieping of verbreding anderzijds. Enig nadeel vindt zij dat door vroege specialisatie in het programma de orintatie op de psychologie in de breedheid minder goed uit de verf komt. Ten slotte is de commissie van mening dat de specialisaties voldoende parallel en gelijkwaardig zijn uitgebouwd. De vaste structuur van het studiepad (zie F5) en de curriculumlijnen die vanuit de major-verplicht worden doorgezet in het studiepad, zijn hier goede voorbeelden van. De masterprogrammas bouwen hier adequaat op voort. De keuze voor de specialisatie komt tot uitdrukking in de cursussen, stage en masterthesis. Het bovenstaande wegende komt de commissie tot de conclusie dat de studenten van de bacheloren masteropleiding een voldoende samenhangend programma volgen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding een reeks van waarborgen om studeerbaarheid te bevorderen: alle cursussen aan de Universiteit Utrecht kennen een standaardomvang van 7,5 studiepunten; cursussen worden op standaard dagdelen ingeroosterd (time slots); er wordt bij de roostering rekening gehouden met een mogelijk verblijf in het buitenland; bij een aantal cursussen zijn ingangseisen gesteld; er is sprake van continue toetsing; er is een uitgebreid tutoraat in het eerste jaar en een studentenmentoraat in het eerste blok; voor advies zijn er facultaire studieadviseurs en de universitaire Studenten Service die ook cursussen geeft over (leren) studeren; als een cursus niet is behaald moet het volgende jaar weer actief onderwijs gevolgd worden; per cursus is slechts n herkansing in de vorm van aanvullende toetsing mogelijk; voor cursussen gelden plaatsings- en voorrangsregels die garanderen dat studenten voor wie het onderwijs onderdeel is van het verplichte of aanbevolen programma, geplaatst worden.
De opleiding geeft aan dat in het bachelorprogramma in beginsel geen obstakels zijn die studievoortgang belemmeren. Toch blijkt uit cijfers en de Elsevier-enqute dat studenten het lastig vinden de opleiding in drie jaar af te ronden (zie verder F1). Uit cursusevaluaties blijkt dat studenten de studielast per cursus als redelijk ervaren. Het rendement van individuele cursussen ligt tussen de 80% en 100%. Uitzonderingen hierop vormen de keuzevakken op het gebied van de functieleer en de neurowetenschappen en de cursus Methodeleer en statistiek 3: context Psychonomie met rendementen tussen 65% en 75%.
De gerealiseerde studielast blijkt gemiddeld minder te zijn dan de geprogrammeerde veertig uur (derdejaarsenqute 00-003: gemiddeld 4,6 uur). Dit is volgens de opleiding vergelijkbaar is met de landelijke studie-inzet zoals zij opmaakt uit de landelijke studentenmonitor. Uit een recentelijk uitgevoerde benchmark met twee andere klassieke universiteiten blijkt volgens de opleiding dat studenten aan de UU gemiddeld iets meer studeren. Het onderwijsinstituut heeft de invoering van het bachelor-masterstelsel benut om studenten aan te zetten tot meer studie-inzet en verbetering van het overall studierendement. De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van gerealiseerde studiepunten in het eerste studiejaar van de bacheloropleiding voor de afgelopen drie cohorten. De gerealiseerde studiepunten laten voor de cohorten in de tijd een stijgende lijn zien. Van de cohort 004-005 had 7% in het eerste jaar meer dan 45 studiepunten gehaald. De opleiding geeft aan dat deze resultaten duiden op een goede studeerbaarheid van het eerste jaar van de bacheloropleiding en er vertrouwen in geven dat de studeerbaarheid van het hele bachelorprogramma, ten opzichte van de ongedeelde opleiding, wezenlijk kan worden verbeterd. Master Gezien de recente start van de masteropleiding zijn nog weinig gegevens beschikbaar over de daadwerkelijk gerealiseerde studielast in de master. De opleiding heeft bij de opzet gestreefd naar goed studeerbare programmas, die bij een normale werkweek en studie-inzet in n jaar zijn af te ronden. Eerste ervaringen laten volgens de opleiding zien dat de stage bij sommige masterprogrammas een knelpunt kan vormen. Feitelijk wordt in een aantal gevallen langer stage gelopen dan geprogrammeerd. Volgens de zelfstudie zijn stage-instellingen terughoudend in het terugbrengen van de looptijd van de stage. Uitgangspunt van de opleiding is dat stages dienen te voldoen aan de omvangseisen die het programma voorschrijft. Naast de genoemde maatregelen bij de bacheloropleiding, gelden voor de masteropleiding de volgende omstandigheden die de studeerbaarheid volgens de opleiding bevorderen: de opleiding start met een introductie in de opleiding en in het betreffende programma; cursussen, masterthesis en stages vereisen en stimuleren actieve betrokkenheid van de student; de praktijkstage start met de vaststelling van een werkplan dat periodiek wordt getoetst op haalbaarheid en realisering in overleg tussen de student en diens begeleiders; de praktijkstage wordt vanuit de onderwijsinstelling en vanuit de praktijkinstelling begeleid door ervaren docenten, respectievelijk een ervaren (team van) praktijkbegeleider(s); de masterthesis wordt begeleid door ervaren onderzoekers en het onderzoek sluit in het algemeen aan bij een lopend onderzoeksprogramma; de cordinator van elk programma volgt de studievoortgang en roept de student op als deze substantieel achterloopt.
Alumni met wie de commissie sprak, geven aan dat de studielast toenam naarmate zij verder in de studie kwamen. Voor sommigen had de studielast zwaarder gekund. Oordeel Voor de bacheloropleiding stelt de commissie vast dat studenten van de Faculteit Sociale Wetenschappen in werkelijkheid minder uren studeren dan is geprogrammeerd. De commissie merkt op dat deze cijfers niet specifiek voor de bacheloropleiding Psychologie, maar voor de hele faculteit gelden. De commissie stelt vast dat de slaagpercentages per cursus en de studieQANU / Psychologie / UU 343
rendementen de afgelopen jaren stelselmatig zijn gestegen. Dit duidt volgens de commissie op een goede studeerbaarheid van het bachelorprogramma. Het programma op papier kent volgens de commissie geen factoren die de studievoortgang nodeloos belemmeren. De commissie heeft uit de zelfstudie noch van studenten knelpunten in het bachelorprogramma gehoord. Voor de masteropleiding zijn nog geen gerealiseerde studielastgegevens beschikbaar. Voor de masteropleiding geldt, evenzeer als bij de meeste masteropleidingen van zusterfaculteiten, dat een praktijkstage veelal voor uitloop van de cursusduur zorgt. De commissie noemt dit als punt van aandacht, maar vindt de studielast en studeerbaarheid van de masterprogrammas in zijn geheel beschouwd voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding een uitgebreid overzicht van de instroomcijfers. De instroom is de afgelopen vijf jaar sterk gestegen tot 641 eerstejaars in 004-005. Het marktaandeel van de Utrechtse opleiding is in deze periode licht toegenomen en bedraagt 18,5% in 004-005. Dit is de grootste instroom van alle psychologiebachelors in Nederland. Vanaf studiejaar 005006 heeft de opleiding een capaciteitsfixus (500) aangevraagd voor de bacheloropleiding. Studenten met een vwo-diploma, hbo-einddiploma of een hbo-propedeuse hebben toegang tot de bacheloropleiding. Voor studenten met een vwo-diploma oude stijl of een hbo-achtergrond gelden aanvullende wiskunde-eisen. Studenten met een wiskundedeficintie moeten examen afleggen om deze op te heffen. Het aan de UU gelieerde James Boswell Instituut biedt hiervoor cursussen aan. De opleiding geeft aan dat biologie in het vwo-profiel niet als ingangseis wordt gesteld, maar het ontbreken hiervan extra inzet van de student in het programma vraagt. Tijdens de voorlichtingsdagen wordt het belang van wiskunde en biologie voor de opleiding Psychologie uitdrukkelijk onder de aandacht gebracht. De opleiding heeft de instroom uitgesplitst naar achtergrond. In 004 stroomden 74% van de studenten in met een vwoof gymnasiumdiploma; 3% op basis van een hbo-propedeuse en 17% met een afgeronde hbo-opleiding. De opleiding kent geen speciaal programma voor studenten met een hbo-propedeuse of -einddiploma. De examencommissie gaat op individueel verzoek van studenten na of zij in aanmerking komen voor vrijstellingen. Uit analyses blijkt dat studenten met een hbo-propedeuse gemiddeld minder presteren dan studenten met een vwoof een hbo-einddiploma. De opleiding geeft aan dat de aansluiting van de bacheloropleiding op een hbo-propedeuse niet vanzelfsprekend lijkt. De opleiding start met een facultair gecordineerde introductieweek, waarin de student onder meer kennis maakt met de opleiding, zijn tutor (tevens werkgroepbegeleider), tutorgroep en de facultaire instellingen en voorzieningen. Daarnaast wordt elke student een student-mentor toegewezen. De opleiding beoogt aan te sluiten op de manier van leren en werken in het studiehuis
door te werken met kleine werkgroepen, gerichte opdrachten en zelfstudie. In het tutoraat wordt aandacht besteed aan het verwerken van grote hoeveelheden stof in een vreemde taal (Engels). Evaluaties laten zien dat 70% van de eerstejaarsstudenten het niveau en de manier van lesgeven goed vinden aansluiten bij hun vooropleiding. Ongeveer 57% vindt dat het aantal uren zelfstudie goed aansluit bij de vooropleiding. Dit was in 001 nog 46%. In de derdejaarsenqute 004-005 geeft 46% van de respondenten aan dat de opleiding grotendeels voldoet aan de verwachtingen en 45% dat deze gedeeltelijk (deels wel, deels niet) voldoet aan de verwachtingen. De zelfstudie verklaart dit door andere verwachtingen over het wetenschappelijk karakter van de opleiding (te weinig praktisch). Volgens de opleiding geven ook de rendementcijfers een indicatie van de aansluiting op de kwalificaties van instromende studenten. De opleiding is tevreden over de toename van de rendementen in het eerste jaar: 90% van de studenten sluit de theoretische eerstejaarscursussen succesvol af. De rendementen van de cursussen Functieleer en Methodeleer en statistiek 1 en liggen iets lager, maar niet lager dan 80%. Van de studieadviseurs heeft de commissie gehoord dat het voorlichtingsbeleid gericht is op realistische voorlichting en niet in de eerste plaats op werving. Master De instroomeisen voor de masteropleiding zijn vastgelegd in de OER. Deze komen, zoals de zelfstudie vermeldt, overeen met de eindkwalificaties van de Utrechtse bacheloropleiding Psychologie. Voor instroom in een specifiek masterprogramma geldt als voorwaarde dat studenten voldoen aan de eindkwalificaties van het bijbehorende studiepad in de bachelor. Alleen studenten met een volledig afgeronde bacheloropleiding mogen aan de masteropleiding beginnen. Bij de toelating van studenten van andere opleidingen dan de Utrechtse bacheloropleiding Psychologie toetst de toelatingscommissie of de student aan de toelatingseisen voldoet. Hiervoor is een toelatingsprocedure in de OER vastgelegd. De opleiding geeft aan dat Utrechtse bachelorstudenten Psychologie in hun bacheloropleiding worden voorgelicht over de masteropleidingen en de bijhorende vooropleidingseisen. De masteropleiding kent twee instroommomenten om studievertraging tussen de bacheloren masteropleiding te beperken. Jaarlijks worden alle masterprogrammas Psychologie tijdens een voorlichtingsavond gepresenteerd. Deze avond is ook bedoeld voor externe studenten. De zelfstudie vermeldt dat de opleiding ervan uitgaat dat de inrichting van het onderwijs en de toelatingseisen garanderen dat de masteropleiding goed aansluit op de voorafgaande bacheloropleiding. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen voor de instroom in de bachelorrespectievelijk masteropleiding toelatingsvereisten op het juiste niveau hanteren. Tot de bacheloropleiding worden studenten met een vwoof hbo-diploma toegelaten en tot de masteropleiding studenten met eindkwalificaties die gelijk of vergelijkbaar zijn aan die van de bacheloropleiding Psychologie met een specifiek studiepad. De commissie is van oordeel dat de opleidingen adequaat aansluiten bij de kwalificaties van de instromende studenten. Zij heeft hiervoor diverse indicatoren gezien, zoals hoge slaagcijfers van de eerstejaars bachelorcursussen en de inhoudelijke aansluiting van de masterprogrammas op de studiepaden in de bachelor. De commissie is van mening dat de voorlichting over onder meer het wetenschappelijk karakter van de opleiding voor verbetering vatbaar is, getuige de geringe tevredenheid van de studenten over de aansluiting tussen de vooropleiding en de bacheloropleiding. De commissie vindt de voorQANU / Psychologie / UU 345
lichting die in de bacheloropleiding wordt gegeven over de masterprogrammas adequaat. Zij heeft hierover geen problemen van studenten gehoord. Tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie het voorlichtingsmateriaal ingezien. Op basis hiervan en de toelichting hierover van de studieadviseurs is de commissie van oordeel dat in de voorlichting een realistisch beeld van de opleiding wordt gegeven. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Het didactisch concept van de bacheloren masteropleiding Psychologie sluit volgens de zelfstudie aan bij het universiteitsonderwijsconcept. De belangrijkste kenmerken van het Utrechtse onderwijsconcept zijn academische vorming; brede orintatie; activerend onderwijs en intensieve studieloopbaanbegeleiding; en wederzijds commitment. Voor het onderwijs in de bacheloropleiding worden diverse werkvormen ingezet: van het volgen van hoorcolleges tot het zelfstandig maken van opdrachten. De opleiding streeft ernaar werkvormen te kiezen die bij de leerdoelen van een cursus passen. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de werkvormen en contacturen per cursus. Deze variren sterk. De meeste werkvormen zijn activerend. Studenten voeren bijvoorbeeld opdrachten uit en presenteren schriftelijk of mondeling. Hierdoor maken studenten zich volgens de opleiding de inhoudelijke kennis eigen en ontwikkelen ze academische vaardigheden. Voor een deel van de activiteiten in de cursussen geldt een aanwezigheidsplicht. De opleiding wordt afgesloten met een bacheloronderzoek van 15 studiepunten. In dit onderwijsonderdeel voeren studenten in een groepje onder begeleiding van een docent empirisch onderzoek uit en schrijven zij een afrondend onderzoeksverslag. De opleiding zet uiteen dat er veel ruimte in het onderwijs is voor de interactie tussen docent en studenten en studenten onderling. Dit heeft het karakter van een dialoog waarin studenten zich kunnen ontwikkelen tot kritische en onafhankelijke, academisch gevormde beoefenaars van het vak. Per cursusjaar 006-007 zijn in het eerste bachelorjaar zogeheten freshmans col346 QANU / Psychologie / UU
leges ingericht. De studenten worden ingedeeld in vijf colleges van circa honderd studenten. In de praktijk vormen vier tutor-/werkgroepen een college. Het doel hiervan is om de kleinschaligheid en interactie tussen docenten en studenten onderling te bevorderen. Binnen een college worden extracurriculaire activiteiten georganiseerd. Vanaf 007-008 zal dit ook voor de tweede- en derdejaarsstudenten worden ingericht. ICT speelt volgens de opleiding in het onderwijs een belangrijke rol. Studenten en docenten maken gebruik van de elektronische leeromgeving Studion (Blackboard-variant). In Studion is per cursus informatie over de cursus opgenomen, bijvoorbeeld het studieprogramma, een werkboek en online literatuur. Mogelijkheden om onderling gegevens uit te wisselen en discussiefora op te zetten worden bij een aantal cursussen gebruikt. In het eerstejaarsonderwijs zijn vanaf september 006 elektronische stemzenders gentroduceerd. Studenten kunnen hiermee actief respons geven op allerlei vragen, bijvoorbeeld tijdens colleges. De resultaten zijn direct zichtbaar. De opleiding kan hiermee actieve participatie stimuleren tijdens hoorcolleges, maar ook toetsen of lesstof goed begrepen is. Studenten en docenten met wie de commissie sprak waren hierover enthousiast. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat uit contacten met studenten blijkt dat sommige studenten meer uitgedaagd willen worden. Ook van studenten met wie de commissie sprak heeft de commissie gehoord dat zij graag meer aandacht besteed zouden zien aan de goede student. De opleiding is in september 006 een pilot gestart met honourstrajecten. Daarmee biedt zij studenten met goede studieresultaten die meer willen dan het verplichte programma extra mogelijkheden, zoals verzwaarde werkgroepen of bacheloronderzoeken of deelname aan research seminars. Vanaf september 007 wordt opleidingsbreed een honourstraject gestart. Uit evaluatiegegevens (derdejaarsenqute 004-005) blijkt dat 76% van de respondenten tevreden tot neutraal over de begeleiding van docenten bij scripties, presentaties en verslagen oordeelt; 0% is ontevreden. Verder blijkt hieruit dat 80% van de respondenten tevreden tot neutraal is over de didactische kwaliteiten van de docenten. Over de mix van werkvormen is 77% tevreden tot neutraal en 19% ontevreden. Uit dezelfde enqute blijkt dat 76% van de respondenten tevreden is over de hoeveelheid begeleiding bij opdrachten, 61% over het nabespreken van de onderwerpen, 78% over de uitleg van de studiestof en 81% over de begeleiding van de tentamenvoorbereiding. Studenten waarderen in de cursusevaluaties de hoorcolleges, werkgroepen, opdrachten en het samenwerken in het algemeen positief. Master In de zelfstudie is een overzicht gegeven van de contacturen, zelfstudie, individuele begeleiding en andere activiteiten voor de masteropleiding. Het begeleidingspercentage ligt gemiddeld hoger dan de % die in de bacheloropleiding wordt gehanteerd. De opleiding geeft aan dat zij het programma zodanig heeft ingericht dat een optimale voorbereiding voor het functioneren van de masterstudent in het gekozen beroepenveld wordt bereikt. Hierbij aansluitend worden studenten steeds meer aangesproken op zelfstandigheid en de mogelijkheden om kennis, inzicht, kunde en houding in te zetten in onderzoek en in een beroepenveld. Hiervoor worden cursussen, de masterthesis en de stage ingezet. De cursussen kennen als werkvorm een combinatie van zelfstudie, (werk)colleges, (werkgroep)opdrachten, en toetsen die voor een deel gericht zijn op het oplossen van problemen. In de masterthesis
en praktijkstage moeten studenten in toenemende mate zelfstandig opereren. Deze groei in zelfstandigheid vormt een onderdeel van het eindoordeel over de masterthesis en stage. Oordeel De commissie stelt vast dat er in de opleidingen een variteit aan werkvormen wordt gehanteerd. Deze werkvormen sluiten aan bij het Utrechtse onderwijsconcept. In de bacheloropleiding zijn er naast hoorcolleges diverse activerende werkvormen waarin op verschillende manieren aandacht wordt besteed aan academische vaardigheden. De commissie vindt het een prestatie dat de bacheloropleiding ondanks de grote studentenaantallen er toch in slaagt kleinschalig activerend onderwijs aan te bieden. De tutoren-/werkgroepsbijeenkomsten en colleges vindt zij geslaagde manieren om de grootschaligheid van de opleiding hanteerbaar te maken. De commissie waardeert de mix van werkvormen positief; deze sluit naar haar oordeel aan bij de doelstelling van de opleiding om studenten voor te bereiden op een masteropleiding (zie F1). De nadruk op zelfstandig en actief studeren komt naar het oordeel van de commissie de gewenste academische vorming ten goede. De commissie juicht de ontwikkelingen rondom het honourstraject toe, dit verdient volgens haar bijzondere appreciatie. Zij is ook positief over de stemzenders die worden gehanteerd, deze zorgen voor meer interactie bij onder meer hoorcolleges. De commissie waardeert dit facet voor de bacheloropleiding vanwege al de positieve bemerkingen met het oordeel goed. Voor de masteropleiding geldt evenzeer dat de commissie de gekozen mix van werkvormen passend vindt bij de doelstelling van de master. Groei in zelfstandigheid staat hierin centraal. Dit is op adequate wijze uitgewerkt in de opbouw van de cursussen naar een praktijkstage en masterthesis toe. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor De toetsing vindt plaats in de afzonderlijke onderwijsonderdelen. Daar dient volgens de opleiding de waarborg voor het realiseren van de einddoelen te liggen. Alle onderwijsonderdelen moeten succesvol zijn afgerond voor het behalen van het bachelordiploma. Beoordeling en toetsing sluiten volgens de zelfstudie aan op de leerdoelen en werkvormen van een studieonderdeel. De cursussen kennen vrijwel allemaal meerdere toetsvormen. Meestal betreft het een combinatie van een schriftelijk tentamen en opdrachten of paper. Daar waar de doelstelling van de cursus dit vereist, zijn de toetsvormen uitgebreid met posterpresentaties, casustiekuitwerkingen, het uitwerken van interviews, mondelinge presentaties, individuele of groepsopdrachten en/of huiswerkopdrachten. De vorderingen op het gebied van academische vaardigheden worden bijgehouden in het portfolio. Master De toetsing binnen de cursorische onderdelen is, zoals omschreven in de zelfstudie, toegespitst op het onderwerp van de betreffende mastercursus. Afhankelijk van de cursusdoelstellingen wordt getoetst via (werkgroep)opdrachten, kennis- en inzichttoetsen, referaten, papers en posterpresentaties. De stage wordt formeel beoordeeld door de stagedocent op basis van de beoor348 QANU / Psychologie / UU
deling door de praktijkbegeleider. Hiervoor zijn criteria vastgelegd. De masterthesis wordt beoordeeld door de begeleider en onafhankelijk daarvan door een tweede beoordelaar. De beoordelingscriteria zijn op hoofdlijnen gexpliciteerd in de studiegids bij de betreffende masterprogrammas en meer gedetailleerd via Studion te raadplegen. Bachelor en master In de studiegids en de cursushandleiding staan de gehanteerde toetsvormen per cursus. De zelfstudie geeft aan dat alle cursussen binnen het onderwijsinstituut Psychologie door de opleidingscommissie zijn beoordeeld op de afstemming tussen doelen en toetsvormen. De toetsvormen worden in de cursusevaluaties door studenten beoordeeld. Na de invoering van het bachelor-mastersysteem is gebleken dat de controle op de kwaliteit van de toetsvormen en de operationalisatie van de cursuseindkwalificaties extra aandacht behoeven. De opleiding heeft hiervoor een project, genaamd EMP-eindkwalificatiesproject, gestart. De feedback aan studenten op opdrachten, papers en interviews wordt tijdens de cursus gegeven. De opleiding geeft aan dat de inhoud en vorm van de feedback verder verbeterd kan worden. Dit blijkt onder meer uit panelgesprekken en de derdejaarsenqute. Het managementteam heeft ook hiervoor een project gestart. In dat project wordt nagegaan hoe feedback in de werken toetsvormen is ondergebracht en hoe het onderwijs op dit punt kan worden verbeterd. In de OER is opgenomen dat de tentamenuitslag binnen tien werkdagen bekend gemaakt moet worden. Studenten bevestigen in het gesprek met de commissie dat dit bijna altijd het geval is. Conform het Utrechtse onderwijsconcept, kennen de opleidingen geen herkansingen meer. Alleen via een zogeheten aanvullende toets kunnen studenten kort na de cursus en indien aan alle inspanningsverplichtingen is voldaan een (aanvullende) (deel)toets maken. Het gemiddelde eindresultaat van de deelopdrachten/-toets(en) dient minimaal een 5 te zijn om deel te mogen nemen aan een aanvullende toets. Dit is per studiejaar 006-007 door het College van Bestuur verlaagd naar een 4. Indien niet aan alle eisen is voldaan, moet de student alle onderdelen het jaar daarop opnieuw volgen. Opdrachten mogen wel opnieuw ingeleverd worden. De plotselinge afschaffing van hertentamens werd door studenten met wie de commissie heeft gesproken, als negatief punt genoemd. Er zijn twee examencommissies voor Psychologie, een voor de bacheloren doctoraalopleiding en n voor de masteropleiding. De zelfstudie geeft aan dat de examencommissie de procedure van tentamens en examens bewaakt. De commissie behandelt daartoe ook eventuele klachten die direct met de inrichting en afname van tentamens te maken hebben en behandelt gevallen van (mogelijke) fraude. Bij Psychologie loopt een experiment met een plagiaatdetectieprogramma. De commissie heeft met een vertegenwoordiging van de examencommissies gesproken. Hieruit kwam naar voren dat de examencommissie de verantwoordelijkheid voor de tentamens heeft gedelegeerd aan de examinatoren van de opleiding. De kwaliteit van de tentamens is daarmee niet de verantwoordelijkheid van de examencommissie, maar van de opleiding. De examencommissie komt niet bijeen. Verzoeken aan de examencommissie worden zo veel mogelijk door de ambtelijke ondersteuner afgehandeld, indien nodig na overleg met een van de leden. Van de studenten, met wie de commissie sprak, heeft zij positieve geluiden gehoord over de organisatie van de toetsing. Zo waarderen studenten het bijvoorbeeld positief dat direct na aanvang van het tentamen de antwoordsleutel digitaal via Studion bekend wordt gemaakt. Wel
heeft de commissie van studenten begrepen dat de feedback over de gemaakte opdrachten en werkstukken beter kan. Dit staat op de agenda van diverse gremia, zo heeft de commissie ook in de gesprekken gehoord. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen een goede variatie in toetsvormen hanteren die aansluiten bij de leerdoelen van de cursus(onderdelen). De commissie heeft een aantal tentamens tijdens het bezoek ingezien en vindt deze goed gevarieerd en aansluiten bij de inhoud van het onderwijsonderdeel. De organisatie van de toetsing vindt de commissie adequaat. Het feit dat antwoordsleutels direct beschikbaar zijn vindt zij zeer goed. De commissie constateert dat de opleiding zich binnen een tweetal projecten inzet om de aansluiting toetsing op de eindkwalificaties en de inhoud en vorm van de feedback te verbeteren. De commissie vindt het positief dat de opleiding hier aandacht aan schenkt. Uit de zelfstudie en gesprekken werd het de commissie duidelijk dat de opleidingen strakkere regels rondom toetsing hebben ingevoerd om een actievere studiehouding en een beter studierendement te halen. De commissie vindt deze nu in orde, maar waarschuwt de opleiding dat deze slinger niet te ver moet doorslaan. Indien de strakke regelgeving doorschiet, kan dit voor studenten demotiverend werken wat een negatieve invloed heeft op studievoortgang en actieve onderwijsdeelname. De commissie stelt vast dat, hoewel de toetsvormen zoals hierboven beschreven goed zijn, de kwaliteitsbewaking van de toetsing nog voor verbetering vatbaar is. De examencommissies vatten hun rol formeel en procedureel op. Zij vervullen geen beleids- of inhoudelijk toetsende rol binnen de opleidingen. Zij voelen zich dan ook niet verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking van de toetsing. Deze verantwoordelijkheid wordt gelegd bij de opleidingsdirecteur. De commissie vindt dit, tegen de achtergrond van de wettelijke voorschriften, een erg beperkte invulling van de rol van de examencommissie. Ook heeft de commissie geen toetsbeleid als zodanig of bijvoorbeeld procedures rondom item-analyses van tentamens gezien. Tot slot is de commissie van oordeel dat hoewel een tweede beoordelaar voor de beoordeling van bacheloren mastertheses formeel de regel is, dit in de praktijk niet systematisch en consistent wordt opgevolgd. De commissie merkt op dat zij ook bij de beoordeling van de bachelorthesis (zie F0) geen door docenten ingevulde beoordelingsformulieren heeft ontvangen. De commissie heeft een beoordelingsschema voor de bachelorthesis pas tijdens het bezoek ingezien. Deze is voor betrokken staf en studenten beschikbaar op Blackboard. Dit betreft een uitgewerkte set van criteria die de commissie adequaat vindt. Ook stelt zij vast dat de beoordeling van de bachelorthesis als groepsproduct bepaalde moeilijkheden voor individuele beoordeling van studenten met zich meebrengt. Daarbij komt dat een individueel verslag voor de student het voordeel heeft dat dit een eigen individueel visitekaartje oplevert voor toelating tot een vervolgopleiding of arbeidsmarkt. De commissie is er wel van overtuigd dat studenten zelfstandig een klein onderzoek kunnen uitvoeren, maar noemt als aandachtpunt dat de opleiding beter moet bewaken dat elke student aantoonbaar de hele empirische cyclus heeft doorlopen. De positieve punten en de verbeterpunten wegende, beoordeelt de commissie dit facet voor de bacheloren masteropleiding als voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
350
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
8.2.3. Inzetvanpersoneel De faculteit is in mei 004 een reorganisatie gestart om het perspectief van bezuinigen te accommoderen en onderwijs en onderzoek beter te profileren en af te stemmen. De gevolgen voor Psychologie zijn volgens de zelfstudie relatief beperkt gebleven. Er is n leerstoelgroep bij Ontwikkelingspsychologie opgeheven en er zijn elf vaste stafleden op vrijwillige basis (5,45 fte onderwijs) vervroegd uitgetreden. Een deel van de vrijgekomen functies kan volgens de opleiding opnieuw worden bezet. In bestuurlijk-organisatorische zin heeft de reorganisatie, met ingang van 1 januari 006, geleid tot het samenvoegen van vijf afzonderlijke onderzoekscentra psychologie tot het Linschoten Instituut; het herenigen van de disciplinegroepen Gezondheidspsychologie en Klinische Psychologie tot n disciplinegroep Klinische en Gezondheidspsychologie; en het instellen van een departementsmanagementteam. De commissie heeft tijdens het bezoek begrepen dat de reorganisatie inmiddels geheel voltrokken is. De richtlijnen aangaande het personeelsbeleid na de reorganisatie zijn gericht op een betere verhouding tussen vast en tijdelijk personeel, waarbij als norm geldt dat ten minste 70% van het personeel in vaste dienst is. Daarbij wil de faculteit op individueel niveau een onderzoekstaak van ten minste 40% voor het vaste personeel realiseren en in de toekomst geen universitaire docenten met uitsluitend een onderwijstaak meer aanstellen. Dit laatste is niet in lijn met het universitaire beleid.
Voor de bacheloren masteropleiding gezamenlijk wordt in de zelfstudie een overzicht gegeven van de basisformatie. Dit betreft zestien hoogleraren, zeventien uhds, 34 uds, dertig docenten en vijftien junior docenten. De hoogleraren, uhds en uds zijn allen gepromoveerd. Van de docenten is 63% gepromoveerd en de junior docenten zijn geen van allen gepromoveerd. De uds zijn docenten met onderzoeksaanstelling. De dertig docenten hebben uitsluitend een onderwijsaanstelling. Daarnaast dragen promovendi (4) in beperkte mate bij aan het onderwijs, vooral bij de begeleiding van bacheloren masteronderzoek. De inzet van promovendi is afhankelijk van individuele afspraken, maar bedraagt gemiddeld circa 0,05 fte per promovendus. De zelfstudie betoogt dat het onderwijsinstituut Psychologie streeft naar een wetenschappelijke staf die goed onderwijs combineert met wetenschappelijk onderzoek op hoog niveau of met werkzaamheden en kwalificaties in de (klinische) beroepspraktijk. Ruim driekwart van de vaste staf combineert onderwijstaken met onderzoekstaken en is lid van een erkende onderzoekschool. Vanuit het Linschoten Instituut participeert de staf in vijf erkende onderzoeksscholen. Docenten zonder onderzoekstaak brengen volgens de zelfstudie vaak specifieke, voor
het onderwijs noodzakelijke kennis, ervaring of kwalificaties in de beroepspraktijk mee. Junior docenten combineren soms hun onderwijstaken met een promotietraject of participeren in onderzoeksprojecten van senior staf. Verder verzorgt een klein aantal postdocs onderwijs. Om in vaste dienst als ud benoemd te worden moet een medewerker over aantoonbare onderzoekskwaliteiten beschikken, bijvoorbeeld door een promotie te hebben afgerond, lid zijn van een landelijke erkende onderzoeksschool of over specifieke beroepskwalificaties en -registraties beschikken. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat zij nog niet tevreden is over de onderwijs-onderzoeksverdeling in de individuele taakstellingen. Het streven om voor alle wetenschappelijke staf 100% combinatie van onderwijs en onderzoek (of beroepskwalificaties) te realiseren is vanwege financile beperkingen nog niet mogelijk. Oordeel De commissie stelt vast dat het merendeel van de docenten is gepromoveerd en onderzoeker is in een programma van erkende kwaliteit. De onderzoeksprogrammas van de UU zijn onlangs positief beoordeeld door de onderzoeksvisitatiecommissie Psychologie. De commissie vindt het verdedigbaar om te kiezen voor een gecombineerde onderwijsen onderzoekstaakstelling voor elke individuele docent. Daarnaast heeft de commissie op basis van een overzicht van de kwalificaties van de docenten in de zelfstudie vastgesteld dat er door dubbele aanstellingen aan de universiteit en in het relevante beroepenveld ook goede professionele rolmodellen vanuit de aansluitende professionele praktijk in het onderwijs worden ingezet. Zij concludeert dat het onderwijs voor een belangrijk deel wordt verzorgd door goede onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
In totaal bestaat de basisformatie uit ongeveer 67 fte (cursusjaar 004-005). Dit is exclusief externe inhuur, detacheringen en kortlopende overeenkomsten. Dit betrof in de afgelopen jaren 5,3 fte. In de zelfstudie heeft de opleiding een staf-studentratio berekend, inclusief het tijdelijk personeel en personeel van de disciplinegroep M&T. Dit betreft een ratio van 1:41 (004-005). Deze ratio is de afgelopen jaren gedaald door de toename van studenten en in verhouding daarmee, dalende onderwijsbudgetten. De opleiding verwacht dat deze ratio komende periode nog licht zal afnemen door onder meer bezuinigingen. Het budget voor onderwijs wordt vastgesteld op basis van bepaalde parameters, zoals aantallen diplomas. Het departementsbestuur beschikt over de formatie van het departement Psychologie en bepaalt de personele inzet in het onderwijs en in het onderzoek. Het onderwijsinstituut Psychologie beschikt vervolgens over het onderwijsbudget. Het managementteam van het onderwijsinstituut bepaalt op basis van geraamde studentenaantallen en beschikbare begeleidingscapaciteit de docenttijd per cursus of studieonderdeel. Zij communiceert dit aan de cursuscordinator die daarmee een opzet voor de cursus maakt. Het onderwijsinstituut heeft als handvat richtlijnen opgesteld voor de tijdsnormering van verschillende deeltaken. De cursuscordinator bepaalt de onderscheiden taken per docent die bij een cursus nodig zijn en is vrij van die richtlijnen af te wijken. In de Resultaat- & Ontwikkelingsgesprekken (R&O) maakt de hoogleraar jaarlijks afspraken met individuele medewerkers over zijn of haar taken in de komende periode.
De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat uit de medewerkersenqutes en de R&O-gesprekken blijkt dat veel docenten een grote werkdruk en een tekort aan onderwijstijd hebben ervaren. De oorzaak hiervan ligt volgens de opleiding enerzijds in de toename van de studentenaantallen bij gelijkblijvende formatie en anderzijds bij de invoering van de Utrechte onderwijsfilosofie die is gericht op meer kleinschaligheid, meer individuele begeleiding en meer contacturen. Om de werkdruk acceptabel te houden heeft het onderwijsinstituut een mix van maatregelen getroffen, onder meer het hanteren van intensiverende werkvormen die minder arbeidsintensief voor docenten zijn en strengere regelgeving voor studenten en docenten. De zelfstudie spreekt op dit punt van een cultuuromslag van relatief grote vrijblijvendheid naar een afsprakencultuur waarin wederzijds commitment centraal staat. In de gesprekken met staf en studenten heeft de commissie deze cultuuromslag meermalen bevestigd gekregen. Van het facultair managementteam heeft de commissie gehoord dat er aanzienlijke extra investeringen vanuit het College van Bestuur beschikbaar worden gesteld om enerzijds de onderwijslast van grote opleidingen, zoals Psychologie, te verlichten en anderzijds om de klinische psychologie te versterken. Door de eerste maatregel kan volgens de opleidingen vanaf 005006 voor alle docent-onderzoekers gedurende vier jaar een verhouding van 50% onderwijs en 50% onderzoek worden gerealiseerd. Deze twee investeringen zijn volgens het facultair managementteam echter niet toereikend om de onderwijslast te verminderen: het perspectief blijft er een van financile krimp. Wel heeft de commissie begrepen dat het managementteam de ruimte heeft om flexibel om te gaan met universitaire regelgeving rondom bijvoorbeeld contacturen. De centraal voorgeschreven acht contacturen per week per cursus, zou voor Psychologie zestien contacturen per week inhouden. Dit is volgens het managementteam niet realiseerbaar. Oordeel De commissie is van oordeel dat de staf-studentratio op het moment van het schrijven van de zelfstudie en het visitatiebezoek niet problematisch is. De commissie heeft uit de zelfstudie en gesprekken met verschillende gremia begrepen dat de werkdruk onder het personeel hoog is. Zij vindt het opvallend dat zij van de staf, ondanks de groei in studentenaantallen en de ingezette reorganisatie in de afgelopen jaren, geen klachten heeft gehoord over een te hoge werkdruk. Ook van studenten heeft zij geen klachten gehoord over te weinig personeel of bijvoorbeeld te weinig intensiverende werkgroepen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
In het universitaire en facultair personeelsbeleid zijn de eisen die aan de wetenschappelijke, onderzoeksmatige, inhoudelijke en onderwijskundige kwaliteit worden gesteld, op hoofdlijnen vastgelegd. Deze zijn uitgewerkt in de (jaarlijkse) personeelsplannen van het departement Psychologie. De Universiteit Utrecht kent sinds 1995 de regeling WP-FLOW (Functies, Loopbanen, Waardering), die de structuur van wetenschappelijke functies beschrijft en waarin per functiecategorie
wordt aangegeven over welke kwalificaties de betrokken medewerkers moeten beschikken. De regeling is in 004 op onderdelen aangepast. De regeling kent een basis- en senior kwalificatie voor onderwijs en onderzoek. De universiteit heeft een getuigschrift voor de verschillende kwalificaties ontwikkeld. In de zelfstudie zijn de criteria voor de basiskwalificatie onderwijs (BKO) en de senior kwalificatie onderwijs (SKO) gexpliciteerd. De decaan stelt op basis van een advies van een toetsingscommissie vast of een medewerker een getuigschrift verkrijgt. De opleidingen verwachten dat stafleden met een onderwijstaak ten minste de basiskwalificatie onderwijs verwerven. uhds moeten naast de BKO, over de SKO of senior kwalificatie onderzoek beschikken. Hoogleraren worden geacht over beide kwalificaties te beschikken. Sinds 004 is het niet meer mogelijk op uhd-niveau carrire te maken in uitsluitend onderwijs of onderzoek en is de automatische 0% overige tijd bij enkelvoudige functies vervallen. Deze zogenaamde FLOW-tijd werd toegekend aan leden van de vaste staf met een enkelvoudige onderwijstaak. Hiermee konden zij tot 0% van hun aanstellingsomvang besteden aan onderzoek, een promotietraject, scholing of specifieke onderwijsgebonden activiteiten. Vanaf 005-006 wordt in de R&O-gesprekken jaarlijks individueel vastgesteld hoeveel FLOW-tijd kan worden toegewezen (maximaal 0%). De zelfstudie vermeldt dat 75% van de uds in vaste dienst over de BKO beschikt (hierin zijn lopende aanvragen niet meegerekend) en dat ruim 90% van de uhds over n van de seniorkwalificaties beschikt. Ruim de helft van de hoogleraren heeft de vereiste kwalificaties behaald. Er zijn diverse mogelijkheden voor didactische scholing, bijvoorbeeld via de jaarlijks georganiseerde cursus werkgroepbegeleiding die aan het begin van het collegejaar aan alle beginnende docenten wordt aangeboden en via de leergang onderwijskundig leiderschap. Ook is het mogelijk een professioneel consult bij het IVLOS aan te vragen of deel te nemen aan een cursus Engels, maar daarvan wordt zoals de zelfstudie vermeldt, nog weinig gebruikgemaakt. Voor alle docenten die als tutor optreden in het eerste jaar worden bijeenkomsten georganiseerd, inclusief instructiebijeenkomsten. De commissie heeft in de gesprekken met de staf aanvullend begrepen dat senior docenten, junior docenten die bijvoorbeeld als tutor in het eerste jaar worden ingezet, begeleiden. De opleidingen geven in de zelfstudie een overzicht van de zeventien leeropdrachten en elf bijzondere leerstoelen binnen het onderwijsinstituut Psychologie. Deze sluiten volgens de zelfstudie aan bij de belangrijkste gebieden van de psychologie en dekken de gebieden die gewoonlijk onderdeel uitmaken van het basisprogramma psychologie. Daarnaast zijn er leerstoelen op specifieke onderzoeksterreinen die kenmerkend zijn voor Utrecht. Dit weerspiegelt zich volgens de opleidingen ook in het onderwijsprogramma, in het bijzonder in de masteropleidingen. Onderwijs in methodologie en statistiek wordt verzorgd door de leerstoelen binnen de disciplinegroep Methoden en Technieken. De opleidingen hebben in de zelfstudie een overzicht opgenomen van de dissertatie, huidige specialisatie en de onderwijs-, onderzoeks- en andere kwalificaties van al het wetenschappelijk personeel. Hieruit blijkt dat bijvoorbeeld een aanzienlijk aantal docenten een registratie heeft als NIP-psycholoog, als gezondheidszorgpsycholoog, als klinisch psycholoog NIP, als klinisch psycholoog BIG, als psychotherapeut, als eerstelijns psycholoog, als arbeid- en gezondheidspsycholoog, als arbeid- en organisatiepsycholoog, als psycholoog-trainer, en een aantal docenten door het NIP zijn erkend als docenten/of praktijksupervisor BAPD. Uit evaluatiegegevens komt, zoals in de zelfstudie wordt vermeld, naar voren dat studenten in
het algemeen tevreden zijn over de docenten. In de cursusevaluaties worden docenten gemiddeld voldoende tot goed beoordeeld. Uit de derdejaarsenqute blijkt dat bijna alle studenten (90%) tevreden of neutraal is over de didactische kwaliteiten van de docenten. In de Elsevierenqute geven studenten de docenten gemiddeld slechts een voldoende. De opleiding geeft aan via panelgesprekken met studenten de aard van deze, naar het oordeel van de opleiding, te lage waardering te willen achterhalen. Studenten en alumni met wie de commissie heeft gesproken zijn enthousiast over de kwaliteit en de bereikbaarheid van de docenten. Oordeel De commissie is van mening dat het onderwijsinstituut, aansluitend bij universitair en facultair beleid, een goed personeelsbeleid heeft geformuleerd en dit adequaat uitvoert. De commissie waardeert het bijvoorbeeld positief dat er basis- en senior onderwijskwalificaties zijn ingesteld die didactische kwaliteiten van de docenten vereisen en op die manier tevens waarborgen. De meeste stafleden hebben een van deze kwalificaties behaald of zijn daarmee bezig. De commissie stelt vast dat docenten worden aangespoord didactische scholing te volgen indien dat nodig is. In de jaarlijkse R&O-gesprekken zijn de onderwijsresultaten en mogelijke ontwikkelingsaspecten onderwerp van gesprek. De commissie vindt dat de opleiding goed omgaat met de begeleiding van jonge docenten. De commissie heeft de specialisaties van de staf bestudeerd en is van mening dat deze in relatie tot de eindkwalificaties van het programma voldoende breed zijn. In de gesprekken met staf en studenten heeft zij veel enthousiasme bij en over de docenten kunnen vaststellen. Bij het bestudeerde materiaal heeft zij ook draaiboeken voor het geven van onderwijs aangetroffen. Zij waardeert dit positief. De opleidingen bieden met het bovenstaande beleid en de uitvoering daarvan naar het oordeel van de commissie adequate waarborgen voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische kwaliteit van het personeel. De commissie is concluderend van mening dat, gezien de randvoorwaarden zoals bij F13 beschreven, iedereen die is betrokken bij het onderwijs zich maximaal inzet om het optimale resultaat te behalen. De opleiding is er naar mening van de commissie dan ook goed in geslaagd nieuw elan bij het personeel te realiseren. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
De Faculteit Sociale Wetenschappen heeft volgens de zelfstudie de afgelopen jaren een inhaalslag gemaakt met betrekking tot voorzieningen voor studenten, mede als gevolg van het
universiteitsbrede project Hoger op de ranglijst. Hierbij zijn de technische en ruimtelijke voorzieningen verbeterd en is een aangenamer omgeving voor studenten gecreerd waarin zij kunnen werken en overleggen. De opleidingen geven in de zelfstudie een beschrijving van de onderwijsen tentamenruimten, die zich in verschillende gebouwen op de campus De Uithof bevinden. Deze zijn naar het oordeel van de opleidingen uitgerust met moderne projectie- en geluidsapparatuur en bieden in de regel voldoende zitplaatsen. Bij de grote instroom van studenten werd voor grotere cursussen gebruikgemaakt van een video- en geluidsverbinding die live werd doorgeschakeld naar een tweede collegezaal. Deze noodzaak is door invoering van de numerus fixus verminderd. Voor tentamenfaciliteiten wordt soms uitgeweken naar de Jaarbeurs. Voor het werkgroeponderwijs zijn voldoende werkgroepruimten beschikbaar. Er zijn in diverse gebouwen pcs beschikbaar voor de studenten Psychologie (4) en daarnaast biedt de Universiteitsbibliotheek vijfhonderd vrij toegankelijke studieplaatsen en studiecabines voor een tot tien personen. Verder zijn er circa vijftig info-pcs verspreid over de drie onderwijsgebouwen met internet en e-mailtoegang. Het onderwijsinstituut Psychologie beschikt over een eigen computerinstructiezaal met 4 pcs voorzien van specifieke software als Matlab. Studenten geven in panels aan dat er in het algemeen nog te weinig pcs beschikbaar zijn. De opleiding wijt dit aan piekmomenten, aangezien de computerwerkplekken gedurende de dag gemiddeld ongeveer de helft van de tijd in gebruik zijn. Uit de eerstejaarsenqute bleek dat 87% van de eerstejaarsstudenten thuis over een computer met internetverbinding beschikt. Elke student kan via een zogeheten Solis-ID inloggen op het universitaire e-mailaccount, de digitale leeromgeving Studion, het digitale portfolio, de universitaire bibliotheek en het studieinformatiesysteem OSIRIS. Studenten schrijven zich via OSIRIS Online voor cursussen in, en worden vervolgens via een automatische koppeling aan de digitale omgeving van de cursus in Studion toegevoegd. Psychologie hanteert als beleid dat iedere cursus een Studion-omgeving heeft en de docent minimaal de cursushandleiding via Studion aanbiedt. De UU heeft in 004 haar Universiteitsbibliotheek geopend. Hierin zijn de boeken- en tijdschriftencollecties van Psychologie ondergebracht. Via cd-rombestanden op het bibliothekennetwerk heeft de student toegang tot alle nationale en internationale (universiteits)bibliotheken en kan deze in alle belangrijke databestanden online literatuuronderzoek verrichten. De bibliotheek beschikt over een vakreferent Psychologie die toeziet op de collectievorming en actief assisteert bij de ontsluiting van literatuur. In de bibliotheek is ook de Testotheek met het psychologisch en pedagogisch testmateriaal van de Faculteit Sociale Wetenschappen ondergebracht. De Faculteit Sociale Wetenschappen beschikt over een Ambulatorium dat zich richt op diagnostisch onderzoek en behandeling van clinten met psychische problemen. Het Ambulatorium biedt opleidingsmogelijkheden voor docenten, zowel voor het behalen van basale klinische registraties, als voor specialismen. Oordeel De commissie heeft een rondleiding gehad langs de onderwijsvoorzieningen zoals collegezalen, werkgroepzalen, de onderwijsbalie, computerruimte, laboratoria die worden ingezet bij het onderwijs, en de bibliotheek. Zij noemt de bibliotheek een kunstwerk. Er zijn relatief veel elektronische tijdschriften beschikbaar en zij biedt aantrekkelijke studieplekken. De onderwijsruimten in onder meer het Educatorium vindt de commissie adequaat voor de realisa356 QANU / Psychologie / UU
tie van de werkvormen. De technische onderwijsondersteuning, die nu functioneert op het niveau van de faculteit, is toereikend. De opleidingen zijn enigszins beducht voor de plannen om dit te centraliseren op universitair niveau. Studenten kunnen voor hun bacheloronderzoek gebruikmaken van de laboratoria van de onderzoekers. Deze faciliteiten zijn naar het oordeel van de commissie toereikend. De organisatorische faciliteiten, zoals inschrijvingsmogelijkheden, zijn volgens de commissie in orde. Ook Studion en het gebruik hiervan is volgens de commissie toereikend voor het verzorgen van het onderwijs. De stemzenders die eerder bij F10 zijn besproken noemt de commissie als pluspunt. Het aantal computers per student vindt de commissie op het eerste oog tegenvallen, maar zij constateert tegelijkertijd dat de pcs niet fulltime gebruikt worden en de faculteit op dit punt tevens met een inhaalslag bezig is. Concluderend is de commissie van mening dat met de huisvesting en de materile voorzieningen beide programmas adequaat gerealiseerd kunnen worden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor en master Het onderwijsinstituut beschouwt studiebegeleiding, zoals zij aangeeft in de zelfstudie, als een belangrijk instrument om te bewerkstelligen dat studenten goed genformeerde keuzes in de studie maken en effectief en efficint studeren. De belangrijkste voorzieningen voor de studiebegeleiding voor de bacheloren masteropleiding betreffen het Studiepunt Sociale Wetenschappen waar studenten voor vragen over studieresultaten, inschrijving voor cursussen en dergelijk terechtkunnen; het Onderwijssecretariaat Psychologie die onder meer opleidingsspecifieke vragen van studenten kan behandelen; de studievoortgangsregistratie via OSIRIS waarin resultaten worden vastgelegd en studenten te allen tijde online de studievoortgang kunnen raadplegen; en de Studieadviseurs die vragen van studenten behandelen rondom studieplanning en studievoortgang in algemene en specifieke situaties. Studenten kunnen zelf contact opnemen met een studieadviseur of kunnen worden doorverwezen door hun tutor. De studieadviseurs zijn ook betrokken bij het uitbrengen van het tussentijds en bindend studieadvies in en aan het eind van het eerste jaar van de bachelor. Studenten ontvangen eenmaal per jaar een schriftelijk overzicht van de studievoortgang. En studieadviseur vervult de functie van onafhankelijk facultair klachtencordinator. Verder kunnen studieadviseurs studenten doorverwijzen naar een IVLOS-training op het gebied van studievaardigheden, de studentendecanen of- psychologen of naar de universitaire Studenten Service. Deze informeert en adviseert over uiteenlopende zaken op het gebied van studeren en studentenleven, bijvoorbeeld op het gebied van arbeidsmarktorintatie, studeerproblemen en persoonlijke problemen (bijvoorbeeld faalangsttrainingen). Bachelor De bacheloropleiding kent een tutoraat voor de studieloopbaanbegeleiding. Aan de kwaliteit van het tutoraat is volgens de opleiding bij de invoering van het bindend studieadvies opnieuw veel aandacht besteed. Elke eerstejaarsstudent krijgt tijdens de facultaire introductieweek een tutor toegewezen. De tutor is een docent die ook in het eerste jaar werkgroeponderwijs geeft aan de student. Het tutoraat beoogt enerzijds studieachterstand te voorkomen en, wanneer
achterstand toch is ontstaan, die vroegtijdig te signaleren en hierbij hulp te bieden. Het eerstejaarsprogramma voor het tutoraat is schriftelijk vastgelegd. Er zijn minimaal twee individuele gesprekken met iedere student, aanvullende individuele gesprekken op afroep, vier collectieve tutoraatsbijeenkomsten in werkgroepverband en een herorintatiebijeenkomst in samenwerking met andere opleidingen en diensten. Verder krijgt elke eerstejaarsbachelorstudent een student-mentor toegewezen. Deze fungeert volgens de zelfstudie als laagdrempelig aanspreekpunt voor de student en helpt de student vooral wegwijs te maken in de facultaire voorzieningen en het studentenleven. Student-mentoren krijgen vooraf een training. Studenten waarderen de studentmentoren in evaluaties als een waardevolle aanvulling op het facultaire introductieprogramma. Na het eerste jaar wordt het tutoraat overgedragen aan een tutor van het gekozen studiepad. Op deze tutor kan de student gedurende de rest van zijn studie een beroep blijven doen. Verwacht wordt dat de student na het eerste jaar zelf het initiatief neemt voor een gesprek. In het tutoraat speelt het portfolio een belangrijke rol. Hierin maakt de student de ontwikkeling van de academische vaardigheden inzichtelijk en reflecteert op de studie. Dit wordt via opdrachten op Studion aangemoedigd. Het portfolio heeft de vorm van een persoonlijke website binnen Studion. De student stelt dit portfolio open voor zijn tutor. De opleiding geeft aan dat na enige aanloopproblemen het portfolio inmiddels meer draagvlak heeft. Per studiejaar 004-005 heeft de bacheloropleiding een bindend studieadvies ingevoerd. Studenten ontvangen aan het einde van het eerste en tweede semester van het eerste bachelorjaar een schriftelijk advies. Een student krijgt een negatief studieadvies indien in het eerste studiejaar minder dan 30 studiepunten en vanaf 006 minder dan 37,5 studiepunten van de eerstejaarscursussen zijn gerealiseerd. Het advies na het eerste semester geeft een indruk van de prestatie die de opleiding verwacht, het advies na het tweede semester is bindend. Bij een negatief advies kan een student zich vier jaar niet meer inschrijven voor deze studie. De opleiding meldt dat zij de invoering van het bindend studieadvies vanaf 003 zorgvuldig heeft voorbereid en daarbij onder meer de OER, de herinrichting van het tutoraat, de doorlichting van het eerstejaarsstudieprogramma, voorlichting en communicatie heeft betrokken. De implementatie van het bindend studieadvies wordt gevalueerd en gerapporteerd aan het managementteam van het onderwijsinstituut, de decaan en het College van Bestuur. Master In de masteropleiding is volgens de opleiding sprake van een intensieve individuele begeleiding van de student. Docenten begeleiden studenten tijdens cursussen. Tijdens de stage worden studenten begeleid door de stagedocent vanuit de universiteit en de stagebegeleider vanuit het veld. Bij de masterthesis worden studenten individueel begeleid. Elk masterprogramma heeft een eigen programmaleider/-cordinator die eveneens fungeert als tutor. De student kan hierop een beroep doen bij vragen over of problemen met de studie(voortgang). De programmaleider/-cordinator volgt de studievoortgang van de studenten en roept hen op als daar aanleiding toe bestaat. De opleiding geeft aan dat tot aan het studiejaar 005-006, gezien de relatief kleine studentenaantallen in de masterprogrammas, het niet nodig was extra tutoren aan te stellen. Zij zal de behoefte aan (extra) studieloopbaanbegeleiding evalueren en op basis van ervaringen met de (aanstaande) grotere groepen studenten bezien in hoeverre studieloopbaanbegeleiding verdeeld moet worden over meerdere docenten.
De commissie heeft van studenten begrepen dat bij sommige masterprogrammas voor het zoeken van en begeleiding bij de stage veel aan studenten zelf wordt overgelaten. Zij vinden over het algemeen wel tijdig een plek. Studenten van sommige programmas geven aan dat docent-begeleiders intensief contact hebben met de stage-instelling en stagiaire en daarbij nog terugkomdagen worden georganiseerd. Studenten van andere programmas gaven aan gedurende de stage geen contact te hebben met de universiteit en intervisiebijeenkomsten met andere studenten erg te hebben gemist. Oordeel Gezien de grote groepen studenten vindt de commissie dat de opleiding erin slaagt studenten voldoende voor te lichten over keuzes in het programma. Actieve studenten die de commissie heeft gesproken geven aan goed op de hoogte te zijn van de informatie die de opleiding over de studie geeft. Tevens geven zij aan dat dit bij minder actief betrokken studenten niet altijd het geval is. De commissie is het ook eens met de constatering van de opleiding in de zelfstudie dat informatiekanalen soms te laat benut worden en procedures nog niet als vanzelfsprekend verlopen. Het systeem van studiebegeleiding in de bacheloropleiding via het tutoraat en de koppeling van het tutoraat en het werk van de studieadviseurs aan de monitoring en regelingen rondom het bindend studieadvies, vindt de commissie adequaat. De voorzieningen die de commissie heeft gezien, zoals de studentenbalie en de studievoortgangsregistratie via OSIRIS, vindt zij voldoende aansluiten bij de behoefte van studenten en gericht op het bevorderen van de studievoortgang. Zo worden studenten jaarlijks schriftelijk genformeerd over hun studievoortgang en kunnen deze op elk moment online opvragen. De commissie merkt op dat de stagebegeleiding bij de verschillende masterprogrammas geen uniformiteit kent. De commissie is van mening dat de stagebegeleiding bij sommige masterprogrammas verbeterd kan worden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
8.2.5. Internekwaliteitszorg De zelfstudie vermeldt dat binnen de faculteit en opleidingen Psychologie een integraal systeem van kwaliteitszorg bestaat. De decaan is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek binnen de faculteit. Voor het onderwijs is deze verantwoordelijkheid gedelegeerd aan de directeur van het onderwijsinstituut. In de faculteit en het onderwijsinstituut vormen signalering, besluitvorming, uitvoering en monitoring van kwaliteit volgens de zelfstudie een voortdurend proces. In het opleidingsstatuut van de opleidingen staat vermeld dat kwaliteitszorg het optimaliseren van het onderwijs omvat, op basis van:
359
ontwikkelingen in de wetenschap; ontwikkelingen op de arbeidsmarkt; nieuwe inzichten op didactisch gebied en geconstateerde knelpunten in het onderwijs.
De opleiding maakt gebruik van een stelsel van evaluatie-instrumenten en procedures. Zij licht deze in de zelfstudie toe. De evaluatie-instrumenten binnen het onderwijsinstituut betreffen standaard cursusevaluaties, panelgesprekken met studenten, klachten-/verzoekregeling, docentbijeenkomsten en incidentele instrumenten, zoals gebruik van de uitkomsten van de Elsevier-enqute. De cursusevaluaties worden schriftelijk na elke cursus afgenomen. De panelgesprekken, die aan het einde van elk onderwijsblok door de studentleden uit diverse gremia worden georganiseerd, vormen hierop een aanvulling. Voor de verschillende studiejaren zijn studentvertegenwoordigers aangewezen die zitting hebben in het studentenpanel van het betreffende jaar. Naast deze opleidingsspecifieke instrumenten noemen de opleidingen in de zelfstudie ook de facultaire evaluatie-instrumenten, zoals de facultaire planning- en controlecyclus, het PARLOstudentenpanel, het facultair docentenpanel, en de facultaire klachtenregeling voor studenten en medewerkers. In het PARLO-studentenpanel en facultair docentenpanel evalueren alle studenten van de faculteit met bestuurs- en commissietaken in de medezeggenschap respectievelijk docenten vanuit verschillende opleidingen jaarlijks de kwaliteit van de onderwijsorganisatie en -faciliteiten. Tot slot worden er op universitair niveau jaarlijks diverse studenttevredenheidsenqutes afgenomen, bijvoorbeeld onder alle eerstejaars en derdejaars bachelorstudenten en vanaf 004 onder masterstudenten en worden arbeidsmarktgegevens verzameld onder alumni. Het onderwijsinstituut Psychologie laat van deze enqutes een opleidingsspecifieke analyse maken en betrekt de resultaten in haar onderwijsbeleid. De faculteitsleiding vraagt het onderwijsinstituut jaarlijks de resultaten van de cursusevaluaties te verantwoorden. De uitkomsten van de panelgesprekken worden schriftelijk vastgelegd. Het verslag gaat naar de cursuscordinatoren, aan wie een reactie wordt gevraagd, waarna deze wordt teruggekoppeld naar de studenten uit het panel en het managementteam van het onderwijsinstituut. Het onderwijsinstituut Psychologie hanteert de volgende kwantitatieve streefdoelen (bron: zelfstudie): op alle aspecten van de standaard cursusevaluaties een positief oordeel, op een vijfpuntschaal uitgedrukt als minimaal een 3,5 en bij voorkeur een 4,0 of hoger; gemiddeld per cursus ten minste vijf uur contacttijd per week; een gemiddelde groepsgrootte in werkgroepen van 5 studenten; een gemiddeld begeleidingspercentage van % in de bacheloren 3% in de masteropleiding; een jaarlijkse instroom van eerstejaars studenten van maximaal vijfhonderd; 100% van de eerstejaars studenten op wie het bindend studieadvies van toepassing is neemt deel aan tutoraatsactiviteiten;
360
geen van de eerstejaars studenten op wie het bindend studieadvies van toepassing is gaat in beroep bij het college voor de examens; ten minste 80% van de eerstejaars studenten haalt ten minste 80% van de studiepunten aan het einde van het eerste jaar; ten minste 85% van de eerstejaars studenten krijgt aan het einde van het eerste jaar een positief advies; ten minste 85% van de studenten met een positief studieadvies na het eerste jaar voltooit de bacheloropleiding vervolgens binnen twee jaar; ten minste 90% van de masterstudenten voltooit de masteropleiding na n jaar; 100% van de masterstudenten kan (tijdig) een geschikte stageplaats worden geboden; 100% van de Psychologiestudenten kan, mits tijdig ingeschreven en voldaan aan de ingangseisen, deelnemen aan het voor hun programma verplichte onderwijs en het keuzeonderwijs van de eerste voorkeur; een verhouding onderwijs:onderzoek in de vaste staf van ten minste 60:40; een verhouding vaste:tijdelijke staf van 70:30; 90% van de vaste staf beschikt over ten minste de basiskwalificaties onderwijs en onderzoek (is gepromoveerd).
De opleiding hanteert naast deze kwantitatieve streefdoelen ook kwalitatieve streefdoelen, bijvoorbeeld om studenten voor wie Psychologie niet de juiste studiekeuze is, zo snel mogelijk te verwijzen naar een andere opleiding. Oordeel De commissie stelt vast dat alle cursussen door studenten worden gevalueerd op basis van een standaard vragenlijst, met de mogelijkheid enkele open vragen toe te voegen. De commissie vindt dat de vragenlijst en evaluatieprocedure voldoen. De panelgesprekken met studenten vormen hierop een aanvulling. Daarnaast participeren de opleidingen in diverse facultaire en universitaire periodieke evaluaties. De commissie oordeelt dat er voldoende periodieke instrumenten worden ingezet om het onderwijs te evalueren. De onderlinge afstemming van deze instrumenten is de commissie minder duidelijk. De commissie stelt vast dat de opleiding een set van toetsbare kwantitatieve streefdoelen, zoals hierboven geformuleerd, hanteert en daarnaast een aantal meer kwalitatieve doelen voor zichzelf heeft gesteld. De commissie is dan ook van oordeel dat de opleidingen voldoende aan de hand van toetsbare streefdoelen periodiek worden gevalueerd. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleidingen melden in de zelfstudie dat de instrumenten en procedures voor kwaliteitszorg, genoemd bij F17, de basis vormen voor de herziening van procedures, regelingen, inhoud en inrichting van onderwijs en toetsing. De procedure is als volgt. De cursuscordinator ontvangt de resultaten van de evaluatie en een verslag van het studentenpanel over de cursus. Hij of zij formuleert een reactie en geeft daarbij aan of er bijzondere omstandigheden zijn die de resultaten kunnen verklaren en welke acties ter verbetering worden ondernomen voor het volgende
collegejaar. De cursusevaluaties, panelverslagen en reacties van de cordinatoren worden per onderwijsperiode besproken in het managementteam van het onderwijsinstituut en de opleidingscommissie. Deze informatie wordt ook beschikbaar gesteld aan de voorzitters van de disciplinegroepen die het onderwijs verzorgen, ten behoeve van de R&O-gesprekken. Het onderwijsinstituut besluit, mede op basis van het advies van de opleidingscommissie, welke verbetermaatregelen genomen worden. Indien nodig kan de directeur van het onderwijsinstituut met de voorzitter van de disciplinegroep in overleg treden en maatregelen nemen indien een cursus of docent van onvoldoende kwaliteit blijkt te zijn. De opleidingen noemen in de zelfstudie een aantal voorbeelden van concrete verbetermaatregelen naar aanleiding van de uitkomsten van evaluaties. Zo is bijvoorbeeld naar aanleiding van de Elsevier-enqute het universitaire project Hoger op de ranglijst gestart en is op basis van studentenen docentenpanelevaluaties de informatievoorziening voor studenten verbeterd en het aantal onderwijsloketten verminderd. Op basis van permanente monitoring van de kwaliteit noemen de opleidingen een aantal verbetermaatregelen die zijn getroffen, bijvoorbeeld de verbetering van de digitale leeromgeving Studion, de inrichting van een facultaire studentensite, verplicht stellen van spreekuren voor docenten en nieuwe regelgeving met betrekking tot studie-inzet van studenten en verantwoordelijkheid van docenten. Ook heeft de onderwijsstaf bijvoorbeeld meer didactische ondersteuning gekregen, is de vaste staf in enkele gevallen van cursus veranderd, is de inhoud van cursussen aangepast, is literatuur gewijzigd en zijn tentamenformats herzien. Tot slot hebben verbeteringen in de formulering van adequate eindkwalificaties voor zowel de bachelor- als de masteropleiding en de onderlinge afstemming daarvan voortdurend de aandacht. Het facultair managementteam bespreekt jaarlijks, als onderdeel van de facultaire planningsen verantwoordingscyclus, met het departementsmanagementteam Psychologie de resultaten en plannen op het gebied van onderwijs en onderzoek, mede in het licht van de begroting van het departement. Er is maandelijks overleg tussen de vice-decaan en onderwijsdirecteuren over de monitoring van het facultair onderwijsbeleid. De zelfstudie geeft aan dat zonodig facultaire verbeterprojecten worden gestart. Uit de gesprekken met de studenten en docenten van de opleidingscommissie heeft de commissie een aantal concrete verbetermaatregelen gehoord. Zo kon bijvoorbeeld de feedback volgens de opleidingscommissie verbeterd worden. Hiervoor is door het onderwijsinstituut een project genitieerd. Oordeel De commissie is van oordeel dat het systeem van interne kwaliteitszorg op papier systematisch is opgezet. Vooral op basis van de gesprekken met diverse gremia is zij van mening dat in de praktijk veel informele kwaliteitszorg plaatsvindt. De follow-up van de periodieke evaluaties kan naar het oordeel van de commissie systematischer plaatsvinden. Op basis van de informatie uit de zelfstudie en de gesprekken met studenten en staf stelt de commissie vast dat de opleidingen aantoonbare maatregelen hebben genomen om concrete verbetering uit te voeren. Een deel daarvan is hierboven puntsgewijs opgenomen. De commissie heeft in de zelfstudie geen informatie aangetroffen over maatregelen die zijn getroffen op basis van de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie. Zij heeft hier in de gesprekken expliciet naar gevraagd en kunnen vaststellen dat het merendeel van de aanbevelingen uit het vorige visitatierapport zijn verwerkt.
De commissie is concluderend van mening dat het systeem van interne kwaliteitszorg zo is opgezet dat de evaluaties leiden tot het constateren van tekortkomingen en treffen van concrete verbetermaatregelen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleidingen geven in de zelfstudie een overzicht van hoe verschillende groepen bij de kwaliteitszorg van het onderwijs zijn betrokken. Studenten zijn ten eerste via cursusevaluaties, panelgesprekken, universitaire studentenenqutes en incidentele onderzoeken betrokken bij de kwaliteitszorg. Ten tweede neemt een aantal studenten actief deel in bestuur en medezeggenschap: in de opleidingscommissie waarin vier studentleden zitting hebben, in het managementteam van het onderwijsinstituut waarin een studentlid en een plaatsvervangend studentlid zitting hebben, in de faculteitsraad, in het PARLO (faculteitsbreed overleg van studenten in medezeggenschapsposities) en in het facultair managementteam. Van studenten uit de opleidingscommissie, bestuurs- en medezeggenschapsgremia met wie de commissie sprak, heeft zij gehoord dat studenten serieus betrokken worden bij de kwaliteit van het onderwijs en hun inbreng sterk wordt gewaardeerd. Studenten bevestigen dat zij in bestuursgremia van verschillende lagen in de faculteit lid zijn en dit zeer waarderen. Docenten zijn bij de kwaliteit van het onderwijs betrokken door de inbreng in hun eigen cursussen, via overleg binnen de disciplinegroepen en rechtstreeks via het overleg met de onderwijscordinator van hun disciplinegroep. Verder zijn docenten vertegenwoordigd in de opleidingscommissie (vier docenten), via het facultaire docentenpanel, en via docentbijeenkomsten van cursussen. De opleidingscommissie, waarin vier docenten en vier studenten zitting hebben, adviseert het managementteam van het onderwijsinstituut gevraagd en ongevraagd over het onderwijs. De commissie vergadert in de regel eens per maand. Zij bespreekt alle cursusevaluaties en adviseert over de onderwijsen examenregeling, het onderwijsprogramma voor het volgend jaar, de studiegids en het opleidingsstatuut. In de zelfstudie geven de opleidingen aan dat door het tempo waarin in de afgelopen jaren de nieuwe bacheloren masteropleidingen moesten worden ontwikkeld, de opleidingscommissie soms pas in een laat stadium bij het beleid kon worden betrokken. Het beroepenveld en alumni worden onder meer via de stagebegeleiders van de instellingen bij de kwaliteit van het onderwijs betrokken. Zij geven volgens de opleidingen feedback op de kwaliteiten en eventuele tekortkomingen van de studenten. Verder is een aantal docenten actief in het relevante beroepenveld, waarmee nieuwe ideen en ontwikkelingen in het beroep volgens de opleidingen vanzelfsprekend worden ingezet bij het inrichten van het onderwijs. Daarbij is een aantal docenten actief in het vervolgonderwijs en heeft daardoor zicht op de aansluiting van de afgestudeerden op de eisen van de vervolgopleidingen.
Alumni worden verder via de WO-monitor gevraagd naar hun oordeel over de opleiding. Deze monitor geeft informatie die volgens de zelfstudie van belang is voor bijsturing van onderwijsprogrammas. Op universitair niveau wordt actief alumnibeleid gevoerd. Ook hierdoor komt naar het oordeel van de opleidingen feedback van afstudeerders beschikbaar ten behoeve van de opleiding. De commissie heeft uit de gesprekken met delegaties begrepen dat een opzet voor facultair alumnibeleid in voorbereiding is. Van de alumni zelf heeft zij begrepen dat zij elk kwartaal een alumniblad van de UU ontvangen. Zij zijn op de hoogte van alumnibijeenkomsten die door de universiteit worden georganiseerd. Deze selecte groep participeerde daar echter niet in. Oordeel De commissie heeft gesproken met leden van de opleidingscommissie. Zij stelt vast dat de opleidingscommissie bij de Psychologieopleidingen in Utrecht een relatief minder zware rol speelt dan bij zusteropleidingen. Met betrekking tot de kwaliteitszorg ligt er bij de Utrechtse opleidingen een zware verantwoordelijkheid bij het managementteam van het onderwijsinstituut. De commissie vindt dat de afstemming tussen het managementteam en de opleidingscommissie op zich goed verloopt, maar acht een zwaardere rol van de opleidingscommissie bij de kwaliteitszorg wenselijk. Vooral vanwege het feit dat studenten hierbij ook formeel tegen de achtergrond van de wettelijke voorschriften bij de kwaliteitszorg worden betrokken. De studenten en docenten zijn naast de opleidingscommissie, ook op andere manieren bij de kwaliteitszorg betrokken. De betrokkenheid van de studenten waardeert de commissie verder als zeer positief. Zij vindt het goed dat deze bijvoorbeeld via sollicitatiegesprekken en via het facultaire studentenoverleg aan diverse gremia in de faculteit, bijvoorbeeld in de opleidingscommissie Psychologie, worden toegewezen. Zo heeft bijvoorbeeld een student zitting in het managementteam van de faculteit en hebben twee studenten zitting in het managementteam van het onderwijsinstituut. Ook waardeert de commissie het positief dat docenten zich als team verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van het onderwijs. De commissie ondersteunt het initiatief van de opleidingen om alumni meer te gaan betrekken bij de verbetering van het onderwijs. Ook het beroepenveld kan naar oordeel van de commissie meer structureel worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
364
8.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. De Universiteit Utrecht heeft alle nieuwe bacheloren masteropleidingen door een commissie laten toetsen op inhoud, inrichting en eindniveau en vervolgens gecertificeerd. De bacheloren masteropleiding Psychologie zijn door deze toetscommissie goed bevonden. Bachelor In februari 006 hadden 5 studenten een bachelordiploma behaald. De opleiding geeft aan dat hiervan 74% is doorgestroomd naar de Utrechtse masteropleiding Psychologie en 6% naar een Utrechtse researchmasteropleiding. Van de overige afgestudeerden is nog niet bekend wat zij zijn gaan doen. De opleiding verwacht dat het merendeel in september met een (Utrechtse) masteropleiding zal beginnen. Omdat de meeste afgestudeerden voor een masteropleiding als vervolg kiezen, kan de opleiding nog geen conclusies trekken over de arbeidsmarktpositie van afgestudeerde bachelors. Master De opleiding meldt in de zelfstudie dat gegevens over de arbeidsmarktsituatie van afgestudeerde masters nog niet voorhanden zijn. De WO-monitor 003-004 laat zien dat afgestudeerde doctoraalstudenten in het algemeen de opleiding goed vinden aansluiten op hun huidige functie. Verder blijkt hieruit dat 77% van de in 00 afgestudeerde Utrechtse psychologen werkzaam is op academisch niveau en 7% op hbo-niveau. Uit cijfers in de zelfstudie blijkt dat het deelnamepercentage aan de GZ-opleidingen voor Utrecht wat hoger ligt dan het marktaandeel in de instroom van de psychologieopleidingen en het percentage geplaatste cursisten hoger ligt dan het percentage aangemelde kandidaten. Oordeel De commissie heeft uit de lijst van recente afstudeerwerken in de zelfstudie acht bachelortheses, vijf doctoraalscripties en vijf mastertheses geselecteerd en bestudeerd. Op het moment van het schrijven van de zelfstudie waren enkel deze vijf mastertheses gereed. De commissie heeft daarom tijdens het visitatiebezoek een groot aantal recente mastertheses ingezien. De commissie is op basis van de bestudeerde afstudeerwerken van oordeel dat beide opleidingen tevreden mogen zijn over het gerealiseerde niveau. Het niveau van de afstudeerwerken van de bachelor-, doctoraal- en masteropleiding was aan de maat. De commissie gaf hiervoor in bijna alle gevallen een vergelijkbaar cijfer als de opleiding. De commissie is dan ook van oordeel dat het gerealiseerde niveau van beide opleidingen voldoende is. De commissie plaatst aanvullend hierbij enkele kanttekeningen. Zij is van mening dat de examencommissie een sterkere rol zou moeten spelen bij de bewaking van het gerealiseerde niveau van de opleiding. De verantwoordelijkheid hiervoor wordt door de examencommissie geheel bij de directeur van het onderwijsinstituut gelegd. De commissie acht dit onwenselijk gezien de wettelijke voorschriften. Tot slot is de commissie van mening dat de opleidingen in de toekomst beter kunnen nagaan waar afgestudeerden terechtkomen.
365
Bachelor De streefcijfers voor de rendementen in de bacheloropleiding zijn: ten minste 80% van de eerstejaars studenten haalt ten minste 80% van de studiepunten aan het einde van het eerste jaar; ten minste 85% van de eerstejaars studenten krijgt aan het einde van het eerste jaar een positief advies; ten minste 85% van de studenten met een positief studieadvies na het eerste jaar voltooit de bacheloropleiding vervolgens binnen twee jaar.
Voor de bacheloropleiding als geheel geldt dat 30% van de instroom van 00-003 in drie jaar is afgestudeerd en 9% is uitgevallen. Op jaarniveau zijn gegevens van drie cohorten beschikbaar. Hieruit blijkt dat de rendementen inmiddels hoger liggen dan in de ongedeelde opleiding. Van de cohort 00-003 had ruim 9% alle 60 studiepunten van het eerstejaarsprogramma na n jaar behaald; van de cohort 003-004 betrof dit 45%; en in de cohort 003-004 is dit opgelopen tot bijna 50%. Bijna driekwart van de studenten van cohort 004005 behaalde in het eerste jaar driekwart van de studiepunten; dat was in 00-003 ruim de helft van de studenten. Bij F7 is het beleid dat het onderwijsinstituut hanteert om het rendement te verbeteren beschreven. Ingezet is op het tot stand brengen van een cultuuromslag onder zowel docenten als studenten, die kort kan worden samengevat als het verminderen van vrijblijvendheid en het versterken van wederzijds commitment: een afspraak-is-afspraakcultuur. Master De opleiding streeft voor de masteropleiding naar een rendement van 90% na n jaar. Van de 36 studenten die in 004-005 een start gemaakt hebben met de masteropleiding hebben er achttien na n jaar hun masterdiploma behaald. Deze groep kan volgens de opleiding nauwelijks representatief genoemd worden, omdat deze studenten overstapten van de doctoraalopleiding of afkomstig waren van andere opleidingen. Van het studiejaar 005-006 zijn ten tijde van het visitatiebezoek nog geen rendementsgegevens beschikbaar. Het rendement van de ongedeelde opleiding is volgens de opleiding vergelijkbaar met rendementen voor Psychologie bij andere Nederlandse universiteiten. Het propedeuserendement betrof een jaar na eerste inschrijving gemiddeld 30% (8% landelijk), oplopend tot 64% (eveneens 64% landelijk) na drie jaar. Het studierendement over de hele opleiding was na vijf jaar gemiddeld 1% (landelijk %), oplopend tot gemiddeld 51% (landelijk 49%) na acht jaar.
366
Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen realistische streefcijfers hebben opgesteld voor de onderwijsrendementen. Deze zijn vergelijkbaar met streefcijfers van verwante opleidingen. Het eerstejaars bachelorrendement van 50% na n jaar, is hoger dan bij zusteropleidingen. Daarbij is de commissie van oordeel dat de opleiding op zeer actieve wijze aandacht besteedt aan verbetering van het onderwijsrendement van de bacheloropleiding. De commissie waardeert het rendement van de bacheloropleiding dan ook met een goed. Over het rendement van de masteropleiding zijn nog weinig gegevens voorhanden. Op basis van de eerste rendementsgegevens en de gegevens van de doctoraalopleiding verwacht de commissie dat de rendementen van de masteropleiding vergelijkbaar zullen zijn met die van zusteropleidingen. Zij waardeert het rendement van de masteropleiding om die reden met een voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloren de masteropleiding Psychologie luidt: voldoende.
367
SamenvattingoordelenUniversiteitUtrecht BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de bacheloropleiding Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
368
MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
369
370
9.
DebacheloropleidingPsychologieendemasteropleidingen PsychologieenGezondheidszorgPsychologievande FaculteitderMaatschappij-enGedragswetenschappen aandeUniversiteitvanAmsterdam
Administratievegegevens BacheloropleidingPsychologie: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd, deeltijd* Amsterdam 31 december 007
* De voltijd- en deeltijdvariant van de bacheloropleiding zijn in principe gelijk: studenten in de deeltijdvariant hebben alleen een langere periode de tijd om de vakken van de opleiding te volgen. De oordelen die de commissie geeft in het vervolg van dit rapport, gelden zowel voor de voltijd- als deeltijdvariant van de bacheloropleiding. Indien de deeltijd- en voltijdvariant van elkaar verschillen, zal dit bij de betreffende facetten worden vermeld. MasteropleidingPsychologie: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot MasteropleidingGezondheidszorgPsychologie: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in ECTS Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Gezondheidszorg Psychologie 6016 Master wo 10** Voltijd Amsterdam 31 december 007 Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Amsterdam 31 december 007
** De masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie was ten tijde van het visitatiebezoek nog niet gestart. Tijdens het visitatiebezoek stond de opleiding met een studielast van 90 studiepunten in het CROHO geregistreerd. Eind 006 heeft de NVAO een positief advies uitgebracht betreffende de aanvraag tot verlenging van de studieduur tot 10 studiepunten. De commissie heeft zich bij de beoordeling van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie gebaseerd op de bestaande plannen voor deze opleiding, onder meer beschreven in een aparte zelfstudie, evenals op de verQANU / Psychologie / UvA 371
wachtingen die gewekt worden door de ongedeelde opleiding Psychologie en de eenjarige masteropleiding Psychologie waar deze tweejarige nog te starten masteropleiding uit voortkomt. Het bezoek van de commissie vond plaats op 8 en 9 september 006. De commissie was als volgt samengesteld: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. E.C. Klip, lid; prof. dr. M. Brysbaert, lid; prof. dr. M. van Vugt, lid; E. Schell, studentlid; N. Heerens, secretaris QANU. Structuurenorganisatievandefaculteit
9.0.
De bacheloren masteropleidingen Psychologie vallen onder de Faculteit der Maatschappijen Gedragswetenschappen. De faculteit kent zes afdelingen, te weten Psychologie; Sociologie en antropologie; Communicatiewetenschap; Geografie, planologie en ontwikkelingsstudies; Pedagogiek en onderwijskunde; en Politicologie. De decaan draagt de eindverantwoordelijkheid voor het onderwijs en onderzoek binnen de afdelingen. Volgens de zelfstudie is de faculteit in de praktijk, mede vanwege de grote omvang, meer een samenwerkingsverband van afdelingen en instituten dan een organisatie waar alles centraal wordt bepaald. Er vindt afstemming plaats binnen de faculteit en er is uniforme regelgeving, maar het onderwijsen onderzoeksbeleid van Psychologie worden bepaald in de instituten en de programmagroepen die de zogenaamde driehoek Psychologie vormen: een samenwerkingsverband van de afdeling, het onderzoeksinstituut en het onderwijsinstituut psychologie. Deze worden door de voorzitters van de beide instituten en de afdelingsvoorzitter vertegenwoordigd in het bestuursteam psychologie. De opleiding Psychologie wordt hierbij verzorgd door het onderwijsinstituut psychologie. Alle medewerkers van Psychologie zijn ondergebracht in de afdeling Psychologie, geleid door de afdelingsvoorzitter. De afdeling is verder onderverdeeld in de volgende programmagroepen: Arbeids- & organisatiepsychologie; Klinische psychologie; Ontwikkelingspsychologie; Psychologische methodeleer; Psychonomie; Sociale psychologie.
De afdeling Psychologie is verantwoordelijk voor het personeel, maar de instituten beheren de budgetten en bepalen het beleid met betrekking tot onderwijs en onderzoek. De instituten betrekken formeel hun onderwijsen onderzoekspersoneel van de afdelingen, hoewel in de praktijk vooraf van elk personeelslid bepaald wordt welk deel van de tijd aan onderzoek respectievelijk onderwijs wordt besteed en de budgetten dienovereenkomstig worden ingezet.
37 QANU / Psychologie / UvA
9.1.
Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken
De bacheloropleiding is in 003 gefaseerd ingevoerd. De studenten die voor die tijd ingeschreven stonden bij de oude opleiding Psychologie konden kiezen of ze wilden afstuderen binnen het ongedeelde programma of de overstap wilden maken naar de bachelor-masterstructuur. Het merendeel van de studenten van 00 en veel studenten uit 001 zijn overgestapt naar het bachelorprogramma. De opleiding had voor deze studenten een overgangsregeling ingesteld waarmee de studenten zonder vertraging konden overstappen. Het programma van de ongedeelde opleiding is vervolgens fasegewijs afgebouwd. De zelfstudie geeft aan dat alle studenten die in 00 stonden ingeschreven in de ongedeelde opleiding tijdig en middels verschillende communicatiemiddelen zijn genformeerd over de invoering van de bachelor-masterstructuur, de overgangsregelingen en de gevolgen hiervan. Er is in die periode tevens een derde studieadviseur ingezet, zodat studenten iedere dag terechtkonden op een inloopspreekuur. Vanaf 003, toen het bachelorprogramma werd ingevoerd, werden er geen programmaonderdelen van de eerste twee jaar van het ongedeelde programma meer verzorgd. Studenten die in de ongedeelde opleiding studeerden en een onderdeel misten konden dit compenseren met een vergelijkbaar onderdeel uit de nieuwe opleiding. Vanaf september 004 gold dit ook voor het derde jaar. Hiernaast zijn extra tentamenherkansingen georganiseerd om de afbouw van het programma soepel te laten verlopen. In september 005 is het masterprogramma Psychologie ingevoerd. Vanaf dat moment werden er geen vakken van het oude programma meer aangeboden, maar kunnen studenten nog wel gebruikmaken van de overgangsregelingen en hun stage, scriptie en werkstuk afronden totdat het oude programma volledig is afgebouwd. Voltijdstudenten kunnen het doctoraalexamen officieel tot 1 september 008 afleggen en deeltijdstudenten tot 1 september 011. Voltijdstudenten kunnen na 1 september 008 uitwijken naar een deeltijdinschrijving om het doctoraalexamen af te leggen. Op 1 september 005 bedroeg het aantal actieve oudestijlstudenten 733, verdeeld over 566 voltijd- en 167 deeltijdstudenten. Aangezien de masteropleiding geen deeltijdvariant kent, is het voor deeltijdstudenten voordelig geweest om in de ongedeelde opleiding ingeschreven te blijven in plaats van de overstap te maken naar de masteropleiding. De opleiding is vanaf de invoering van de bachelor-masterstructuur van mening geweest dat een njarige masteropleiding onvoldoende ruimte zou bieden voor specialisaties op het gebied van de klinische psychologie. Het gaat hierbij meer specifiek om de specialisaties Klinische Psychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie en Klinische Neuropsychologie. Om aansluiting te hebben met postdoctorale scholing en het beroepenveld moeten studenten in deze richtingen aan veel eisen voldoen betreffende de Basisaantekening Psychodiagnostiek en de toelating tot de postdoctorale opleidingen op het gebied van de psychotherapie en de gezondheidszorgpsychologie. Ervaringen in de ongedeelde opleiding leerden dat studenten in de praktijk ook al ruim meer dan 40 studiepunten nodig bleken te hebben om een voldoende eindkwalificatie op klinisch terrein te behalen. Daarom is besloten om naast de aansluitmasteropleiding tevens een langere masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie op te laten nemen in het CROHO. Echter, om studenten voor deze masteropleiding ook langer recht op studiefinanciering te
QANU / Psychologie / UvA 373
geven, was het nodig een verlenging van de opleidingsduur tot twee jaar te verkrijgen van de NVAO. Een aanvraag hiervoor is in het najaar van 005 ingediend. Na een positief besluit aangaande deze aanvraag zal de masteropleiding daadwerkelijk starten. De commissie is van mening dat de overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor-masterstructuur vrijwel vlekkeloos is verlopen. De commissie heeft noch van studenten, noch van de staf problemen rond de overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor-master-structuur gehoord. De afbouw van de oude opleiding verloopt goed en studenten worden geholpen om de oude opleiding zo goed mogelijk af te ronden. Er zijn goede regelingen getroffen met studenten uit de ongedeelde opleiding met extra herkansingen en een goede informatievoorziening. Toch constateert de commissie dat de invoering van de bachelor-masterstructuur niet helemaal van harte lijkt te zijn gegaan. Binnen de opleiding wordt niet zo geloofd in de voordelen die deze nieuwe structuur kan bieden en de bacheloren masteropleiding worden door alle betrokkenen nog steeds als een enkele, ongedeelde opleiding gezien, die eigenlijk in samenhang gevolgd zou moeten worden. 9.2. Hetbeoordelingskader
Bachelor De opleiding is van mening dat het bacheloren masterprogramma Psychologie sterk in elkaars verlengde liggen en bij voorkeur in samenhang beschouwd zouden moeten worden. De bachelor-opleiding an sich leidt niet direct op tot een zelfstandige beroepsuitoefening als psycholoog. De opleiding beschouwt de bacheloren masteropleiding als een organisch geheel, waarbij vooral in de masterfase het accent komt te liggen op specifieke voorbereiding voor een bepaald beroep. Daarom heeft zij voor de beide programmas een algemene doelstelling geformuleerd. Het doel van de bacheloren masteropleiding samen is studenten een wetenschappelijke opleiding aan te bieden als voorbereiding op zowel het beroep van onderzoeker in de Psychologie, als een wetenschappelijk gefundeerde psychologische beroepsuitoefening. Een afgestudeerde in de Psychologie dient in staat te zijn zelfstandig, doch waar de realiteit dit vereist onder supervisie, op een van tevoren gekozen deelgebied van de Psychologie als onderzoeker en/of scientist practitioner werkzaam te zijn, en daarmee bijdragen te kunnen leveren aan de wetenschap van de Psychologie. De beroepsperspectieven van een afgestudeerde in de Psychologie vereisen een wetenschappelijke houding. Naast de nadruk op het leren verrichten van wetenschappelijk onderzoek moet de opleiding inzicht verschaffen in de inbedding van psychologische vraagstukken in een maatschappelijke context en in de complexe vraagstellingen die de maatschappelijke of individuele realiteit oplevert. Studenten dienen er tevens op te worden voorbereid dat in de
psychologische beroepsuitoefening beslissingen over mensen worden genomen die voor de betrokkenen ingrijpende gevolgen kunnen hebben. De masteropleiding Psychologie is verdiepend ten opzichte van de bacheloropleiding. Om tot het gewenste eindniveau te komen in vier jaar wordt reeds in het derde jaar van de bacheloropleiding begonnen met een specialisatie binnen de psychologie en de masteropleiding is daarop het vervolg en noodzakelijk om een kwalificatie als psycholoog te verdienen. De beperkte studieduur maakt het volgens de zelfstudie ook noodzakelijk de bacheloren masteropleiding monodisciplinair in te vullen, met slechts beperkte ruimte voor onderdelen uit andere disciplines dan de psychologie. Bachelor De opleiding heeft de eindkwalificaties voor de bacheloropleiding onderverdeeld in de categorien 1) kennis en inzicht, ) vaardigheden en 3) attitudes waaraan studenten na voltooiing van de bacheloropleiding worden geacht te voldoen. Kennis en inzicht 1. Kennis van de theoretische inzichten en de empirische bevindingen over gedrag en beleven. Deze kennis heeft betrekking op zowel het menselijk functioneren en de biologische grondslagen daarvan, als op de relatie tot anderen en de maatschappelijke omgeving, de individuele levensloop en karakteristieken, en de determinanten en regelmatigheden van de menselijke ontwikkeling. Inzicht in de algemene concepties die achter die theoretische inzichten staan. . Kennis omtrent de voornaamste toepassingsgebieden van de Psychologie, zoals arbeid, gezondheid & welzijn, onderwijs en sociale relaties. Inzicht in de wijze waarop men binnen die probleemvelden tot psychologische vraagstellingen kan komen, of inzicht in de wijze waarop de Psychologie aan de oplossing van betreffende problemen kan trachten bij te dragen. 3. Inzicht in de samenhang van en het onderscheid tussen de verschillende deelgebieden in de Psychologie. 4. Kennis omtrent de historische, beschouwelijke en wetenschapsfilosofische achtergronden van de Psychologie. 5. Kennis van methoden van empirisch onderzoek, en inzicht in de aard, de problemen en de mogelijkheden van het psychologisch onderzoek, alsmede kennis van de testtheorie. 6. Grondige kennis van theorien en bevindingen, n methoden en technieken van een van de psychologische specialisaties, alsmede basale kennis van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die voor het gebruik van genoemde theorien en bevindingen van belang kunnen worden geacht. Vaardigheden 7. Vaardigheid in het hanteren van enkele van de voornaamste technieken voor psychologisch onderzoek, onder andere de testtheorie en de statistiek. 8. Vaardigheid in het opstellen en uitvoeren van een onderzoeksplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur en het kritisch verzamelen, verwerken en interpreteren van de gegevens. 9. Vaardigheid in het hanteren van de elementaire regels van de psychologische gespreksvoering. 10. Vaardigheid in het exploreren van de literatuur over een bepaald onderwerp in een bepaald deelgebied en in het organiseren en kritisch beoordelen van de inhoud van publicaties op ten minste dat deelgebied. 11. Vaardigheid in het schriftelijk rapporteren en mondeling presenteren van bevindingen.
Attitudes 1. Enig besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel clinten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening. 13. Enig besef van eigen beperkingen, dat wil zeggen op het juiste moment inroepen van deskundigheid van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. 14. Enig inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de beroepssituatie. 15. Zelfkritische houding. De doelstelling en eindkwalificaties voor de bacheloropleiding sluiten volgens de opleiding geheel aan bij het domeinspecifiek referentiekader dat is opgesteld door de Kamer Psychologie. Internationaal is in de zelfstudie een vergelijking gemaakt met de EFPA-eisen voor een Europees psychologiediploma. Volgens de opleiding is in veel landen de specialisatie voorbehouden aan de masterfase en wordt in de bachelorfase meer aandacht besteed aan belendende vakgebieden zoals antropologie, neurologie, sociologie en filosofie. Daarentegen wordt in veel landen minder aandacht besteed aan wetenschappelijke training en wordt minder disciplinaire kennis opgedaan in de bachelorfase. Desalniettemin voldoet de bacheloropleiding van de UvA volgens de zelfstudie in grote lijnen aan de eisen volgens het EFPA-kader. Master Psychologie De eindkwalificaties van de masteropleiding sluiten aan op de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie en zijn als volgt geformuleerd. Kennis & inzicht 1. Grondige en specialistische kennis van theorien en bevindingen, en methoden en technieken van de gekozen specialisatie, alsmede gedegen kennis van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die voor het gebruik van genoemde theorien en bevindingen van belang kunnen worden geacht. Vaardigheden . Vaardigheid in het hanteren van geavanceerde technieken voor psychologisch onderzoek. 3. Vaardigheid in het zelfstandig opstellen en uitvoeren van een onderzoeks- of benvloedingsplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur en het verzamelen, verwerken en interpreteren van de gegevens. 4. Vaardigheid in het omgaan met anderen, het werken in teamverband en in het plannen, nemen van beslissingen en dragen van verantwoordelijkheden in de beroepssituatie. Attitudes 5. Besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel clinten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening. 6. Besef van eigen beperkingen, dat wil zeggen op het juiste moment inroepen van deskundigheid van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. 7. Inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de beroepssituatie. 8. Bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie. De eindkwalificaties voldoen volgens de zelfstudie aan het landelijk vastgestelde domeinspecifiek referentiekader voor Psychologie zoals vastgesteld door de Kamer Psychologie. In Euro376 QANU / Psychologie / UvA
pees verband wordt onder auspicin van de EFPA gewerkt aan een Europees diploma voor psychologen waarvoor Nederlandse afgestudeerden volgens de opleiding niet in aanmerking komen vanwege de internationaal afwijkende studieduur. De opleiding verwacht hiernaast dat het verschil in studieduur grote consequenties heeft voor Europese erkenning, mobiliteit en toelating tot de arbeidsmarkt. Master Gezondheidszorg Psychologie De zelfstudie beschrijft als algemene doelstelling van de combinatie bacheloropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie het opleiden van klinisch georinteerde psychologen die een grondige wetenschappelijke training hebben gehad, evidence based hebben leren denken en na de masteropleiding aan de slag kunnen in de psychologie als scientist practitioner. Deze afgestudeerden voldoen zowel aan de vereisten van de Basisaantekening Psychodiagnostiek, als aan de startkwalificaties voor de vervolgopleidingen op het gebied van de psychotherapie en de gezondheidszorgpsychologie. De doelstellingen en eindkwalificaties van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie worden in hoge mate bepaald door eisen die gesteld worden door de beroepsvereniging op het gebied van de beoefening van psychodiagnostiek en door (postdoctorale) vervolgopleidingen op het gebied van gezondheidszorgpsychologie en psychotherapie. Om de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) te kunnen verkrijgen moet aan een uitgebreid eisenpakket worden voldaan. Zonder de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) van de beroepsvereniging (Nederlands Instituut van Psychologen, NIP) mogen afgestudeerden niet zelfstandig diagnostiek verrichten en krijgen ze geen toegang tot testmateriaal. De theoretische eisen behoren reeds tot de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie, maar de eisen gesteld op het gebied van vaardigheden en praktijkervaring komen in de eindkwalificaties van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie terug. Het gaat hierbij om: kennis van en vaardigheid met diagnostische instrumenten en werkwijzen, praktijkvaardigheid met betrekking tot tests, gespreksvoering, observatie en beslissen, praktijkervaring, casussen, bijvoorbeeld in het kader van een diagnostiekstage.
Het eisenpakket om te mogen solliciteren naar een postdoctorale opleiding op het gebied van de gezondheidszorgpsychologie bestaat uit een aantal concrete theoretische onderwerpen binnen de psychologie die een afgestudeerde bestudeerd moet hebben en een aantal vaardigheden die hij of zij moet beheersen. Deels wordt aan deze eisen voldaan in het bachelorprogramma. De eindkwalificaties van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie sluiten aan op de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie en zijn als volgt geformuleerd. Kennis & inzicht 1. Grondige en specialistische kennis van theorien en bevindingen, n methoden en technieken op het gebied van de klinische psychologie (meer specifiek: de klinische psychologie of de klinische ontwikkelingspsychologie of de klinische neuropsychologie), alsmede gedegen kennis van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die voor het gebruik van genoemde theorien en bevindingen van belang kunnen worden geacht. . Specialistische kennis op het gebied van de psychodiagnostiek, de psychometrie en de besliskunde.
3. Specialistische kennis op het gebied van de psychopathologie, de neuropsychologie, de seksuologie, de psychofarmacologie, de interculturele psychologie en de juridische en ethische aspecten van de hulpverlening en de organisatie van de gezondheidszorg. Vaardigheden 4. Vaardigheid in het hanteren van geavanceerde technieken voor psychologisch onderzoek. 5. Vaardigheid in het zelfstandig opstellen en uitvoeren van een onderzoeks- of benvloedingsplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur en het verzamelen, verwerken en interpreteren van de gegevens. 6. Vaardigheid in het omgaan met anderen, het werken in teamverband en in het plannen, nemen van beslissingen en dragen van verantwoordelijkheden in de beroepssituatie. 7. Specialistische vaardigheid op het gebied van de psychodiagnostiek. 8. Specialistische vaardigheid op het gebied van indicatiestelling, behandelingsmodellen en strategien. 9. Specialistische vaardigheid op het gebied van gespreksvoering, observatie, behandeling en rapportage. 10. Vaardigheid in het als scientist practitioner handelen in de praktijk op basis van evidence based uitgangspunten. Attitudes 11. Besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel clinten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening. 1. Besef van eigen beperkingen, dat wil zeggen op het juiste moment inroepen van deskundigheid van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. 13. Inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de beroepssituatie. 14. Bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren de masteropleiding. De commissie is te spreken over de doelstellingen en is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. Binnen de doelstellingen is er ruime aandacht voor het wetenschappelijke karakter van de opleidingen en is er een logische samenhang geformuleerd tussen de bacheloren de masteropleiding. De bacheloropleiding is een goede mix van basisdisciplines, toepassingsgebieden en generieke onderzoeksvaardigheden en biedt een eerste disciplinaire verdieping in een onderdeel van de psychologie. In de masteropleiding wordt de specialisatie verder uitgebouwd en is er een sterke gerichtheid op de beroepspraktijk. De randvoorwaarden voor eenjarige masters in ogenschouw nemende, is de commissie van mening dat de bacheloren masteropleiding Psychologie in voldoende mate aansluiten bij de academische en professionele eisen die nationaal en internationaal aan het vakgebied gesteld worden. De commissie is aansluitend van oordeel dat de doelstellingen en eindkwalificaties van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie adequaat zijn uitgewerkt. Deze voldoen aan de eisen die gesteld zijn voor het kunnen verkrijgen van de basisaantekening psychodiagnostiek (BAPD) en om toegelaten te kunnen worden tot de vervolgopleiding Gezondheidszorgpsychologie. Eveneens
sluiten ze in internationaal opzicht goed aan bij de richtlijnen voor het Europees diploma in de Psychologie. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed.
In de zelfstudie zijn de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleidingen, zoals onder F1 beschreven, vertaald naar de Dublin-descriptoren. Bachelor Dublin-descriptor 1 Kennis en inzicht Afgestudeerden van de bacheloropleiding beschikken op basis van de eindkwalificaties 1 t/m 6 over de kennis die het vakgebied van de psychologie definieert. Zij zijn op de hoogte van de belangrijkste theorien in de psychologie, zijn gentroduceerd in alle belangrijke deelgebieden van de psychologie en kennen de methoden om onderzoek te verrichten. Er is een eerste kennismaking geweest met het psychologische beroepenveld en studenten zijn op de hoogte van mogelijke maatschappelijke en ethische vormen van afweging. Het betreft kennis van de meest recente aard en om die reden worden recente internationale handboeken gebruikt, en wordt aangesloten bij actueel onderzoek. Dublin-descriptor Toepassen van kennis en inzicht Afgestudeerden van de bacheloropleiding hebben volgens eindkwalificaties 7 t/m 11 de vaardigheid om een psychologisch probleem te beschrijven, te analyseren en te bewerken op grond van relevante informatie die zij kritisch kunnen evalueren. Voorts zijn ze getraind in gespreksvoering en schriftelijke en mondelinge rapportage. Zij hebben hun eerste ervaring opgedaan met het verrichten van psychologisch onderzoek wat hen in staat stelt bij te dragen aan de oplossing van problemen op het vakgebied. Dublin-descriptor 3 Oordeelsvorming De eindkwalificaties 7 t/m 11 wijzen erop dat afgestudeerde bachelors in staat zijn om relevante gegevens te verzamelen om een psychologisch probleem nader uit te diepen. Zij kunnen zich een oordeel vormen over een psychologisch probleem of de oplossing daarvan, waarin wetenschapsfilosofische afwegingen van kennisaanspraken en de verhouding tot kritisch gevalueerde kennis van andere gedrags- en maatschappijwetenschappen een rol spelen. Tevens zullen zij in staat zijn psychologische vraagstukken te beoordelen op de ethische aspecten. Voorts spelen alle eindkwalificaties met betrekking tot de attitudevorming een belangrijke rol bij de oordeelsvorming. Dublin-descriptor 4 Communicatie Eindkwalificatie 11 maakt duidelijk dat afgestudeerden van de bacheloropleiding in staat moeten zijn informatie, theorien en resultaten te rapporteren aan vakgenoten en aan een breder publiek. Eindkwalificatie 9 zorgt ervoor dat studenten ook in staat moeten zijn kennis en inzicht over te dragen op een publiek van niet-specialisten.
Dublin-descriptor 5 Leervaardigheden Studenten die voldoen aan alle eindkwalificaties van de bachelor, hebben blijk gegeven te beschikken over een hoge mate van leervaardigheid. De academische vaardigheden op het gebied van het selecteren van literatuur, het leren formuleren van een goede probleemstelling, het kritisch lezen van literatuur, het kunnen onderscheiden van hoofden bijzaken kunnen hier meer concreet worden genoemd, terwijl ook het ontwikkelen van een zelfkritische houding een belangrijke leervaardigheid is. Omdat vrijwel alle eindkwalificaties geformuleerd zijn als individuele kennis, inzicht, vaardigheid of attitude, hebben zij hiermee een niveau van zelfstandigheid bereikt dat het hen mogelijk maakt een vervolgstudie te doen die een hoge mate van autonomie vereist. Master Psychologie Dublin-descriptor 1 Kennis en inzicht De aansluitmasteropleiding Psychologie bouwt inhoudelijk voort op en veronderstelt een vooropleiding op het niveau van de bacheloropleiding Psychologie. De specialisatie, waarmee is gestart in de bachelorfase, wordt in de masterfase voortgezet. De masterfase is inhoudelijk verdiepend, en meer specialistisch dan de bachelorfase. Afgestudeerden beschikken over specialistische kennis van theorien en methoden van n van de deeldisciplines. Dergelijke specialistische kennis stelt afgestudeerden in staat een bijdrage te leveren aan de productie en vernieuwing van kennis en inzicht op het betreffende terrein, zeker in samenhang met de vaardigheid van het hanteren van hoogontwikkelde technieken van psychologisch onderzoek. Dublin-descriptor Toepassen van kennis en inzicht Studenten beschikken na het volgen van n der mastertrajecten over de vaardigheid om de specialistische kennis zelfstandig toe te passen in psychologische beroepssituaties dan wel in het verrichten van zelfstandig onderzoek en het beoordelen van onderzoek van anderen. Afgestudeerden zijn in staat hun kennis toe te passen in een bredere context dan het eigen vakgebied. Dublin-descriptor 3 Oordeelsvorming Afgestudeerden zijn vertrouwd met de inherente beperktheid van alle data en van de daarvan afgeleide kennis. Tegelijkertijd zijn zij in staat beslissingen te nemen en daarvoor verantwoordelijkheid te dragen in beroepssituaties. Tevens zijn zij in staat tot het maken van afwegingen met betrekking tot de ethische en sociaalpolitieke aspecten van hun onderzoek en praktijkbeoefening en zijn zij zich bewust van hun eigen beperkingen. Dublin-descriptor 4 Communicatie Volgens de eindkwalificaties beschikken afgestudeerden over de specialistische vaardigheid van het rapporteren en presenteren van onderzoeksbevindingen, alsmede het kunnen overdragen van kennis en inzicht op een publiek van niet-specialisten (bijvoorbeeld clinten). Dublin-descriptor 5 Leervaardigheden Studenten die voldoen aan de eindkwalificaties van de aansluitmaster, hebben blijk gegeven te beschikken over een hoge mate van leervaardigheid. Omdat vrijwel alle eindkwalificaties geformuleerd zijn als individuele kennis, inzicht, vaardigheid of attitude, hebben zij hiermee een niveau van zelfstandigheid bereikt dat het hen mogelijk maakt een vervolgstudie te doen waarin een groot beroep wordt gedaan op zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid.
380
QANU / Psychologie / UvA
Master Gezondheidszorg Psychologie Dublin-descriptor 1 Kennis en inzicht De masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie bouwt inhoudelijk voort op en veronderstelt een vooropleiding op het niveau van de bacheloropleiding Psychologie. De specialisatie waarmee is gestart in de bachelorfase wordt in de masterfase voortgezet. De masterfase is inhoudelijk verdiepend, is een specialistische opleiding op het gebied van de klinische psychologie en is ook meer specialistisch dan de bachelorfase. Afgestudeerden beschikken over specialistische kennis van theorien en methoden van n van de drie deeldisciplines op het terrein van de klinische psychologie. Dergelijke specialistische kennis stelt afgestudeerden in staat een bijdrage te leveren aan de productie en vernieuwing van kennis en inzicht op het betreffende terrein, zeker in samenhang met de vaardigheid van het hanteren van hoogontwikkelde technieken van psychologisch onderzoek. Dublin-descriptor Toepassen van kennis en inzicht Studenten beschikken na het volgen van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie over de vaardigheid om de opgedane specialistische kennis toe te passen in psychologische beroepssituaties. Daarnaast zullen zij in staat zijn kennis te beoordelen op hun wetenschappelijke merites en als beginnend scientist practioner wetenschappelijke inzichten kunnen vertalen naar praktijksituaties. Afgestudeerden zijn in staat hun kennis toe te passen in een bredere context dan het eigen vakgebied. Dublin-descriptor 3 Oordeelsvorming Afgestudeerden zijn vertrouwd met de inherente beperktheid van wetenschappelijk onderzoek en van de daarvan afgeleide kennis. Tegelijkertijd zijn zij voorbereid om beslissingen te nemen en daarvoor verantwoordelijkheid te dragen in beroepssituaties. Tevens zijn zij in staat tot het maken van afwegingen met betrekking tot de ethische en sociaalpolitieke aspecten van hun onderzoek en praktijkbeoefening en zijn zij zich bewust van hun eigen beperkingen. Dublin-descriptor 4 Communicatie Volgens de eindkwalificaties beschikken afgestudeerden over de specialistische vaardigheid van het rapporteren en presenteren van onderzoeksbevindingen, alsmede het kunnen overdragen van kennis en inzicht op een publiek van niet-specialisten (bijvoorbeeld clinten). Dublin-descriptor 5 Leervaardigheden Studenten die voldoen aan alle eindkwalificaties van masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie, hebben blijk gegeven te beschikken over een hoge mate van leervaardigheid. Omdat vrijwel alle eindkwalificaties geformuleerd zijn als individuele kennis, inzicht, vaardigheid of attitude, hebben zij hiermee een niveau van zelfstandigheid bereikt dat het hen mogelijk maakt een vervolgstudie te doen waarin een groot beroep wordt gedaan op zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid. Het is tevens een nadrukkelijk doel binnen deze masteropleiding om studenten zodanig te scholen dat zij goede aansluiting hebben met postdoctorale opleidingen. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloren masterprogrammas vergeleken met de Dublin-descriptoren. Zij concludeert dat de eindkwalificaties van de programmas voldoende overeenkomen met de Dublin-descriptoren en daarmee aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de bacheloren masterkwalificaties. Hierbij is het verschil in niveau tussen de beoogde eindkwalificaties van de bacheloren masterprogrammas
381
duidelijk en in lijn met de internationale standaard voor het niveau van bachelorrespectievelijk masteropleidingen. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De zelfstudie vermeldt dat de eindkwalificaties van de bacheloren masterprogrammas voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op eisen vanuit de psychologische discipline en voldoen aan het landelijk vastgestelde disciplineprotocol voor psychologie. Ook de eisen vanuit de beroepsvereniging en de kamer Psychologie voor toelating tot postdoctorale opleidingstrajecten en de eisen van het beroepenveld zijn in de eindkwalificaties verwerkt. De eindkwalificaties leiden volgens de opleiding tot een algemene wetenschappelijke vorming en wetenschappelijke training op bacheloren masterniveau. Bachelor Studenten krijgen reeds in de bacheloropleiding onderzoekstraining en een algemene wetenschappelijke vorming en worden vervolgens in de masteropleiding opgeleid tot beginnend onderzoeker of beginnend psycholoog. Uitstroom naar de arbeidsmarkt zou volgens de opleiding ook met een bachelordiploma mogelijk zijn, maar de nadruk ligt binnen de bacheloropleiding duidelijk op een voortzetting in de masteropleiding. De bacheloropleiding Psychologie geeft directe toegang tot de aansluitmasteropleiding Psychologie. Hiernaast geeft het bachelordiploma, mits aan selectie-eisen wordt voldaan, toegang tot de (voorgenomen) masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie en de researchmasteropleiding Psychologie van de Universiteit van Amsterdam. Ook is, onder bepaalde voorwaarden, toegang mogelijk tot een aantal verwante masters zoals Cognitive Science. Master Psychologie De zelfstudie beschrijft dat, naast een uitbreiding van specialistische kennis en vaardigheden op masterniveau, beroepsvoorbereiding en het zelfstandig uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en beroepsvoorbereiding de voornaamste doelen van de masteropleiding zijn. Vanwege de verschillende mogelijkheden die afgestudeerden na de masteropleiding hebben, wordt in de opleiding ruime aandacht besteed aan de aansluiting met de beroepspraktijk, de postdoctorale beroepsopleiding(en) en de formeel te behalen kwalificaties.
38
Master Gezondheidszorg Psychologie Dezelfde academische doelstellingen als voor de aansluitmasteropleiding zijn van toepassing op de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie, hoewel het de verwachting is dat deze laatste door de voorgenomen tweejarigheid nog uitgebreidere aandacht kan besteden aan zowel onderzoekstraining als beroepsvoorbereiding. Vooral door optimale mogelijkheden voor de stage en de masterscriptie zouden deze eindkwalificaties volgens de opleiding ruimschoots behaald kunnen worden. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd om te bepalen of zij voldoen aan de eisen die gelden voor wetenschappelijke bacheloren masteropleidingen. De commissie is van mening dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding weergeven dat afgestudeerden beschikken over een academisch denken werkniveau en beschikken over academische vaardigheden, algemene en specialistische beroepsvaardigheden. Ook de eindkwalificaties van de beide masteropleidingen besteden zowel aandacht aan de eisen die vanuit de wetenschap als vanuit de beroepspraktijk worden gesteld. De commissie constateert dat studenten die de bacheloropleiding Psychologie hebben afgerond rechtstreeks en zonder voorwaarden toegang hebben tot de aansluitmasteropleiding Psychologie. Hoewel de bacheloropleiding vooral dient als voorbereiding op een masteropleiding, bieden de eindkwalificaties van de bacheloropleiding de mogelijkheid voor afgestudeerden om een beroep uit te oefenen op een breed terrein binnen de psychologie waarvoor een academisch denken werkniveau gewenst is. De opleiding stelt echter nadrukkelijk dat voor de beroepsuitoefening als volwaardig psycholoog een afgeronde masteropleiding vereist is, en daar is de commissie het mee eens. De eindkwalificaties van de aansluitmasteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie voldoen hier ook aan en omvatten daarnaast de benodigde elementen voor het zelfstandig kunnen verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Gezien het bovenstaande concludeert de commissie dat de eindkwalificaties van de opleidingen adequaat aansluiten bij de eisen die gelden voor een wetenschappelijke bacheloren masteropleiding. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologieluidt: voldoende.
9.2.2. Programma Bachelor De bacheloropleiding Psychologie omvat een kerngedeelte van 10 studiepunten (de eerste twee jaar) gevolgd door een specialisatie van 60 studiepunten (het derde jaar). In de specialisatie kan gekozen worden tussen acht verschillende richtingen (Arbeids- & Organisatiepsychologie,
Klinische Neuropsychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie, Klinische Psychologie, Ontwikkelingspsychologie, Psychologische Methodenleer, Psychonomie, Sociale Psychologie). Naast beperkte keuzemogelijkheden binnen de specialisatie, bestaat er in de bacheloropleiding een vrije keuzeruimte van 1 studiepunten. De UvA biedt tevens de mogelijkheid tot het volgen van een minor van 30 studiepunten. Studenten die de vrije keuzeruimte willen uitbreiden naar 30 studiepunten om een minor te kunnen volgen, dienen hiervoor toestemming te krijgen van de examencommissie. Eerste bachelorjaar Inleiding psychologie (5 studiepunten); Psychofysiologie (4 studiepunten); Statistiek + SPSS (9 studiepunten); Methoden van onderzoek 1 (4 studiepunten); Functieleer (5 studiepunten); Ontwikkelingspsychologie inclusief opvoeding en onderwijs (5 studiepunten); Sociale & cultuurpsychologie (5 studiepunten); Persoonlijkheidsleer (4 studiepunten); Psychopathologie (4 studiepunten); Arbeids & organisatiepsychologie (4 studiepunten); Practicumgroepen Academische vaardigheden inclusief Verwerking van en rapportage over teksten (VRT-1) (11 studiepunten); Proefpersoonuren + testweek (1 studiepunten). Tweede bachelorjaar Grondslagen van de psychologie (6 studiepunten); Methoden van onderzoek a (6 studiepunten); Methoden van onderzoek b (3 studiepunten); SPSS (1 studiepunten); Gesprekspracticum (6 studiepunten); Verwerking van en rapportage over teksten (VRT-) (6 studiepunten); Onderzoekspracticum basisdeel (5 studiepunten); Onderzoekspracticum onderzoeksdeel (15 studiepunten); Vrije keuzeruimte ( 1 studiepunten). Derde bachelorjaar In het derde bachelorjaar kiezen studenten voor n van de acht specialisaties, die uit verschillende vakken bestaan. Elke specialisatie kent een verplicht basisprogramma dat uit een aantal specialistische onderdelen bestaat, doorgaans een aantal onderdelen waar de student tussen kan kiezen. De omvang van het verplichte programma varieert per specialisatie. Binnen elke specialisatie wordt een bachelorthesis geschreven, de omvang hiervan varieert van 9 studiepunten tot 1 studiepunten. Master Psychologie De masteropleiding Psychologie kent acht verschillende specialisaties, die rechtstreeks aansluiten op de specialisaties in het derde bachelorjaar (Arbeids- & Organisatiepsychologie, Klinische Neuropsychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie, Klinische Psychologie, Ontwikkelingspsychologie, Psychologische Methodenleer, Psychonomie, Sociale Psychologie). Het programma varieert per specialisatie maar kent een vast stramien van specialistische vakken, een stage, een masterscriptie en de colloquiumverplichting. De zwaarte van de verschillende
onderdelen in termen van studielast verschilt per specialisatie. Gemiddeld is de studielast voor stage, masterscriptie en colloquia 36 tot 39 studiepunten. De overige studiepunten worden besteed aan specialistische vakken. Master Gezondheidszorg Psychologie De masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie kent drie specialisaties: Klinische Psychologie Klinische Ontwikkelingspsychologie Klinische Neuropsychologie
De drie specialisaties bouwen voort op de bacheloropleiding Psychologie en kennen in de master een gezamenlijk deel met varianten per specialisatie binnen de studieonderdelen en een uniforme structuur van 60 studiepunten aan vakken, een stage van 30 studiepunten en een masterscriptie van 30 studiepunten. Eerste masterjaar Practicum Voortgezette Diagnostiek (6 studiepunten); Interculturele Psychologie (6 studiepunten); Researchstrategien (6 studiepunten); Psychofarmacologie (6 studiepunten); Evidence based interventies (9 studiepunten); Ethiek, recht en organisatie GGZ (3 studiepunten); Seksuologie (6 studiepunten); Beperkte keuzeruimte (1 studiepunten). Aan het eind van het eerste jaar dient aan de stage of scriptie te worden begonnen, waar nog 6 studiepunten aan studieruimte voor over is. Tweede masterjaar Current Issues en refereerbijeenkomsten (3 studiepunten); Collectieve stagebijeenkomsten (3 studiepunten); Stage (30 studiepunten); Masterscriptie (30 studiepunten).
Bachelor De opleiding geeft aan dat binnen de bacheloropleiding onderwijs en onderzoek nauw verweven zijn. De zelfstudie beschrijft dat het bachelorprogramma een duidelijke onderzoekslijn kent door de drie jaren heen. In het eerste jaar komen studenten reeds in aanraking met een
aantal algemene onderzoeksmethoden en volgen ze de ondersteunende vakken statistiek en SPSS. Hiernaast staan generieke academische vaardigheden centraal in de practicumgroepen. De aandacht ligt op het leren lezen en interpreteren van wetenschappelijke artikelen en op wetenschappelijk verantwoorde wijze schrijven. Studenten worden verder gentroduceerd in bibliotheekgebruik en leren kritisch literatuur te selecteren. Naast deze generieke academische vaardigheden is een ander belangrijk doel van de practica een eerste orintatie op de beroepspraktijk. Studenten interviewen psychologen in de praktijk en brengen daarvan verslag uit in een mondelinge presentatie. In het tweede jaar wordt opnieuw aandacht besteed aan wetenschappelijk schrijfonderwijs in Verwerking van en rapportage over teksten (VRT-). Vervolgens is een volledig semester uitgetrokken voor een voortzetting van onderzoeksmethoden en het onderzoekspracticum. Gedurende een periode van tien weken volgen studenten de onderdelen methoden van onderzoek, het basisdeel van het onderzoekspracticum en een verdere introductie in het gebruik van SPSS. Volgens de opleiding worden alle opdrachten, werkgroepen en colleges van de verschillende onderzoekgerichte vakken op elkaar afgestemd, wat de onderzoekslijn van het programma versterkt. De leerstof in Methoden van onderzoek wordt gebruikt in het onderzoekspracticum en toegepast in SPSS. In het Onderzoekspracticum wordt in groepen van vier studenten een eigen empirisch onderzoek verricht, wat wordt afgesloten met een symposium waar studenten hun onderzoeksgegevens presenteren. Verder staat reflectie op de psychologie als wetenschap centraal in de grondslagen van de psychologie, terwijl communicatieve en gespreksvaardigheden aan bod komen in het Gesprekspracticum. Het derde studiejaar staat in het teken van de specialisatie waarin kennis en inzichtontwikkeling wederom gericht is op het evidence based leren denken. De bachelorfase wordt afgesloten met een literatuurscriptie. Voor een beperkte groep studenten, die, aldus de opleiding, meer willen en kunnen, bestaat de mogelijkheid tot het volgen van een honoursprogramma. Studenten kunnen zich in november van het eerste jaar aanmelden voor het honourstraject en per jaar worden vijftien tot twintig studenten geselecteerd op basis van motivatie en de eerste studieprestaties. In aanvulling op de theoretische en onderzoeksgerichte onderdelen in de reguliere opleiding, brengt het honoursprogramma studenten nog meer in contact met lopend onderzoek op het gebied van de psychologie. Zij volgen extra onderwijs en discussiebijeenkomsten en bestuderen aanvullende literatuur. In het tweede semester van het eerste jaar verrichten zij onderzoek over een zelfgekozen onderwerp onder leiding van een onderzoeker. Ten tijde van het visitatiebezoek was er ook juist besloten een tweede- en een derdejaarsvariant van het honourstraject in te voeren. Masters Voor de masteropleidingen geldt, volgens de opleiding, dat er een sterke verbinding bestaat tussen het onderwijs en het onderzoek van de programmagroep waar de specifieke specialisatie onder valt. Volgens de zelfstudie worden in de theoretische vakken van de masteropleidingen de meest recente ontwikkelingen in het onderzoek besproken op het specifieke deelterrein van de psychologie. Daarnaast worden binnen al de specialisaties vakken gegeven waarin voor het betreffende vakgebied specifieke onderzoeksmethoden en -technieken worden behandeld. Alle vakken in de masterprogrammas worden onderwezen door docenten die zelf actieve onderzoekers zijn. In de masterscriptie dienen studenten aan te tonen in staat te zijn een zelfstandig onderzoek op te zetten, uit te voeren en daarvan verslag te doen. De opleiding stimuleert studenten om de masterscriptie aan te laten sluiten bij het onderzoek dat binnen de programmagroepen wordt verricht, en vaak vindt het onderzoek voor de masterscripties ook plaats als onderdeel van bestaande onderzoeksprogrammas. De beroepsvoorbereiding vindt in de masteropleiding vooral plaats in stagevoorbereidende vaardigheidsonderdelen en in de stage zelf.
Oordeel De commissie heeft de inhoud en opzet van de programmas en het lesmateriaal bestudeerd en is van mening dat in de bacheloren masteropleiding Psychologie een adequate interactie met wetenschappelijk onderzoek bestaat en er voldoende aandacht wordt besteed aan actuele wetenschappelijke theorien. De commissie stelt vast dat voor zowel de bachelor- als huidige masteropleiding geldt dat het onderwijs wordt verzorgd door docenten die tevens actief zijn in lopend onderzoek, waar zij het onderwijs zo mogelijk bij laten aansluiten, en dat de gebruikte handboeken theoretische inzichten als onderzoeksresultaten behandelen. De commissie is te spreken over de onderzoekslijn in de eerste twee jaar van het bachelorprogramma, waarin studenten relevante methoden en technieken aanleren voor het verrichten van onderzoek, alsmede de achterliggende theorien en er bovendien veel aandacht is voor academisch schrijven. Studenten geven aan dat er een duidelijke stijgende lijn zit in de inhoud en complexiteit van het onderwijs in de wetenschappelijke methoden en technieken en zijn vooral positief over de aandacht die het schrijfonderwijs krijgt in de vakken VRT-1 en VRT-. De commissie gelooft dat hiermee de onderzoeksvaardigheden in de bacheloropleiding voldoende aan de orde komen, maar vindt het jammer dat het geen duidelijk vervolg krijgt in het derde jaar van de bacheloropleiding. In dit kader heeft de commissie begrepen dat per studiejaar 006-007 in elk specialisatieprogramma van het derde jaar een methodologisch onderdeel is opgenomen dat voortbouwt op de onderzoekslijn in de eerste twee jaar. De commissie onderschrijft de analyse van de opleiding zelf, dat de bachelorscriptie nog niet perfect aansluit op de onderzoekslijn in de eerste twee jaar. Dit wordt ook door studenten bevestigd. De eisen die aan de bachelorscriptie gesteld worden dienen nader te worden gespecificeerd en er zou meer aandacht kunnen zijn voor het onderzoeksvoorstel. De commissie vindt het echter positief dat reeds ten tijde van het visitatiebezoek de opleiding doende was de plaats en invulling van de bachelorscriptie kritisch te evalueren en verbeteren. De commissie is tevens positief over het honoursprogramma. Dit biedt studenten met specifieke interesse in de psychologie als wetenschap de mogelijkheid tot extra uitdagingen en doet daarmee deels recht aan de diversiteit van studenten. De actuele praktijk van relevante beroepen komt naar het oordeel van de commissie aan bod tijdens de eerste inleidende cursussen over de verschillende psychologische basisdisciplines, in de orintatie op de beroepspraktijk binnen de practica en tijdens de carrireweek in het derde jaar. Voor de masteropleiding Psychologie geldt volgens de commissie eveneens dat kennisontwikkeling in interactie met het wetenschappelijk onderzoek binnen de Psychologie plaatsvindt. Dit komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de masterscriptie waarbij studenten de gehele empirische cyclus doorlopen en over het algemeen een goede aansluiting vinden bij het wetenschappelijk onderzoek van de staf. Ook binnen de verscheidene specialisatievakken wordt een adequate relatie met wetenschappelijk onderzoek gelegd. Elke specialisatie kent ook nog studieonderdelen waarin relevante onderzoeksvaardigheden aan bod komen. Aandacht voor de beroepspraktijk komt naar het oordeel van de commissie voldoende aan bod via de stages en colleges van gastdocenten die in de praktijk werkzaam zijn. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding, de praktijk van de huidige bacheloren masteropleiding en de plannen voor het tweejarige programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De opleiding legt in de zelfstudie uit hoe de eindkwalificaties van de programmas vertaald worden naar de verschillende vakken. Hieruit blijkt volgens de opleiding dat de eindkwalificaties, verdeeld over kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes, volledig door de onderwijsonderdelen worden gedekt. Bachelor De eindkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht komen in het bachelorprogramma enerzijds terug in de theoretische vakken in het eerste jaar, waarin naast een Inleiding in de psychologie en de Psychofysiologie alle basisdisciplines van de Psychologie vertegenwoordigd zijn. Voorts is er in de eerste twee jaar aandacht voor kennis en inzicht op het gebied van onderzoek en onderzoeksmethoden. In het derde jaar worden kennis en inzicht verdiept en uitgebreid op het gebied van de gekozen specialisatie, waarna de opgedane kennis dient te worden toegepast in de afsluitende bachelorscriptie. De eindkwalificaties op het gebied van de vaardigheden zijn in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding met name vertaald in het practicumonderwijs, inclusief het schrijfonderwijs. In het derde jaar kent iedere specialisatie verschillende practica waarin aandacht wordt besteed aan concrete vaardigheden op het gebied van onderzoek en algemene academische vormen. De eindkwalificaties op het gebied van de attituden komen volgens de zelfstudie impliciet op tal van plaatsen in het studieprogramma tot uiting. Meer expliciet wordt hier aandacht aan besteed door middel van de verplichting op het gebied van de proefpersoonuren, binnen het Onderzoekspracticum waarin onder meer de Richtlijnen Ethiek worden behandeld en in verschillende practica. Master Psychologie Ook voor de masteropleiding worden de eindkwalificaties in de zelfstudie gerelateerd aan de onderwijsonderdelen. De vakken binnen de masteropleiding bouwen veelal voort op de bacheloropleiding, met name op de specialisatiefase daarvan. De eindkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht zijn zoals blijkt uit de zelfstudie, vertaald in de theoretische onderdelen die de meeste vakken binnen de specialisaties kennen. De opgedane kennis en inzicht dienen vervolgens toegepast te worden in verschillende opdrachten en papers en uiteindelijk in de masterscriptie. De eindkwalificaties op het gebied van de vaardigheden zijn met name gekoppeld aan het onderzoeksgerichte onderwijs dat per specialisatie verschilt. Voorbeelden hiervan zijn de vakken Organisatieonderzoek, Voortgezette diagnostiek, Voortgezet interventieonderwijs en het trainerspracticum. Ook mondelinge vaardigheden krijgen binnen de specialisaties de nodige aandacht, bijvoorbeeld in de referaattraining bij Sociale psychologie en in het symposium bij Psychonomie. De vaardigheden en attitudes worden in het masterfase verworven en toegepast in de stage en de masterscriptie. Hoewel de zelfstudie aannemelijk maakt dat alle eindkwalificaties kunnen worden behaald in de officile programmas, haalt een grote meerderheid van de studenten meer punten dan nodig is om af te studeren. In de oude ongedeelde opleiding behaalden afgestudeerden gemid388 QANU / Psychologie / UvA
deld 5 studiepunten meer dan nodig is om af te studeren. Dit lag en ligt hoger voor studenten in de klinische specialisaties, die gemiddeld bijna 60 studiepunten meer halen dan nodig is en daarmee zeker een jaar extra studeren. Naast het volgen van extra vakken, volgen studenten meestal een langere stage en vergroten ze hun masterscriptie. Dit alles, volgens de opleiding, in de hoop meer kans te maken op toelating tot een opleiding na de masteropleiding. Volgens de zelfstudie brengt meer dan 0% van de bacheloren masterstudenten een deel van de studie in het buitenland door. Gemiddeld verblijven zij vier tot zes maanden aan een buitenlandse universiteit en volgen daar vakken of verrichten er (een deel van) hun stage of afstudeerscriptie. De opleiding stelt dat waar mogelijk elders behaalde studieonderdelen kunnen worden opgenomen in het studieprogramma. Hiervoor is dan vooraf toestemming nodig van de examencommissie. Soms worden verplichte vakken vervangen, maar meestal gaat het om (extra) keuzevakken. Studenten met wie de commissie sprak bevestigen dat de opleiding studenten stimuleert om vooral in de eindfase in het buitenland te gaan studeren. Toch blijkt de planning van een verblijf in het buitenland vaak lastig te zijn voor studenten, daar het derde bachelorjaar behoorlijk verplichtend en gestroomlijnd is met weinig keuzeruimte en omdat de masterfase slechts n jaar duurt. Master Gezondheidszorg Psychologie Het geplande programma van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie is volgens de zelfstudie afgeleid van het laatste jaar van de ongedeelde opleiding en komt overeen met de klinische specialisaties van de aansluitmaster, die inhoudelijk worden uitgebreid en vernieuwd. De opleiding heeft een tweejarig opleidingstraject gemaakt met een jaar dat bestaat uit specialistische cursussen en een jaar dat bestaat uit stage en thesis. Dit zou ruimte moeten bieden voor meer verdieping dan in de oude opleiding het geval was en in tegenstelling tot de aansluitmasteropleiding is er extra ruimte om aan de eisen te voldoen die gesteld zijn voor het kunnen verkrijgen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) en om toegelaten te kunnen worden tot de vervolgopleiding Gezondheidszorgpsychologie. Oordeel De commissie heeft de informatie uit de zelfstudie, studiegids en cursusmateriaal bestudeerd en is van oordeel dat de inhoud van zowel het bachelor- als het njarige masterprogramma Psychologie een adequate vertaling is van de eindkwalificaties. De commissie vindt dat ook de leerdoelen per studieonderdeel, zoals beschreven in de studiegids, een adequate concretisering bieden van de eindkwalificaties. De commissie constateert dat er een goede mix van vakken bestaat in de bacheloren de masteropleiding, waarin naast aandacht voor kennis en inzicht ook erg de nadruk wordt gelegd op het opdoen en oefenen van academische en onderzoeksvaardigheden en attitudes. De commissie is in dit licht vooral erg positief over de practica in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding. De commissie is ook positief over de ruime keuzemogelijkheden die studenten geboden worden, waarin deze vrijheid goed wordt ingebed in duidelijke, strakke kaders. Er bestaat met name veel keus tussen verschillende richtingen van de psychologie, tot uiting komend in de verschillende specialisaties in het derde jaar van de bacheloren in de masteropleiding, terwijl er vrij weinig volledig vrije keuzevakken zijn. De commissie is het met deze insteek van de opleiding eens. Wel is het van belang dat de aansluiting tussen de eerste twee jaar van de bacheloropleiding en de specialisatiefase gewaarborgd blijft en de bachelorrespectievelijk masteropleiding als gehele opleidingen worden gecordineerd. (Zie ook F6). De commissie is ervan overtuigd dat het bacheloren masterprogramma studenten voldoende de mogelijkheid geven de geformuleerde eindkwalificaties te verwerven door het goed doorlopen van de studieonderdelen. Desondanks begrijpt de commissie de afweging
die veel studenten maken om met name in de masterfase meer vakken te volgen en de stage en/of scriptie uit te breiden. Concluderend zou de commissie dit facet voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding met een goed beoordelen. In de specialisatiefase (derde jaar bacheloren de masteropleiding Psychologie) heeft de commissie echter aanzienlijke verschillen tussen de specialisaties betreffende dit facet gezien. In sommige specialisaties wordt deze consistent doorgezet en in andere minder. Om die reden beoordeelt zij dit facet voor de bacheloren masteropleiding met een voldoende. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding, de praktijk van de bacheloren eenjarige masteropleiding en de plannen voor het programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. De commissie is het met de opleiding eens dat de tweejarigheid en de geplande invulling daarvan voldoende zijn om aan alle eindkwalificaties te voldoen, inclusief de eisen die gesteld zijn voor het kunnen verkrijgen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) en om toegelaten te kunnen worden tot de vervolgopleiding Gezondheidszorgpsychologie. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Bachelor De zelfstudie beschrijft de opzet van het bachelorprogramma, waarin de drie jaren logisch op elkaar voortbouwen. In het eerste jaar wordt een algemeen inleidend programma gegeven, waarmee de basis wordt gelegd voor de volgende twee jaren. Verschillende deelgebieden van de psychologie komen aan bod, zodat de student een overzicht krijgt van het vakgebied. De practicumgroepen academische vaardigheden die in de propedeuse een centrale rol spelen, hebben als doel om de samenhang en integratie van de overige vakken te bevorderen. Het tweede jaar staat vooral in het teken van reflectie, vaardigheidsontwikkeling en integratie. De veelal afzonderlijke aandacht die in het eerste jaar besteed is aan inhoud, onderzoek en academische vaardigheden, komt volgens de opleiding in het tweede jaar samen in het onderzoekspracticum van 0 studiepunten. In het derde jaar wordt een begin gemaakt met de specialisatie, die logisch voortbouwt op de meer algemene voorbereidende vakken van de eerste twee jaar. Er vindt verdere verdieping plaats en er is ruimte voor meer specifieke vaardigheidsontwikkeling, samenhangend met de keuze voor een specialisatie. Ook de onderzoekslijn, die door gehele bacheloropleiding heen loopt, is gradueel opgebouwd. Er zijn bepaalde instroomeisen vastgelegd. Zo moeten studenten de onderdelen in de eerste tien weken van de vakken Methoden van Onderzoek en SPSS behaald hebben om aan het onderzoeksdeel van het onderzoekspracticum in het tweede jaar te mogen deelnemen. Slechts indien deze vakken zijn behaald, evenals de propedeuse, kunnen studenten instromen in het derde jaar. Er is hierbij sprake van slechts n instroommoment in september. Dit heeft volgens de zelfstudie als doel te komen tot jaargroepen per specialisatie, waarbij de eindkwalificaties die door studenten in die fase reeds behaald zijn enigszins homogeen zijn.
Niettemin vindt de opleiding dat met name de samenhang in de onderzoekslijn nog kan worden versterkt. De opleiding constateert dat in de opbouw van statistiek naar de onderzoeksmethoden en het onderzoekspracticum, en gevolgd door specialistische methodologische cursussen nog wat aansluitproblemen bestaan en er enige overlap is. Om dit te verbeteren is sinds september 005 een commissie aan het werk die de onderzoekslijn opnieuw inricht en uitwerkt. Masters De specialisatie, waarmee reeds in het derde jaar van de bacheloropleiding wordt begonnen, wordt in de masteropleiding voortgezet. Hierdoor kan men volgens de zelfstudie vooral spreken van een samenhangend programma dat het derde bachelorjaar en de masteropleiding omvat. Het grootste deel van de masteropleidingen wordt besteed aan de afstudeeropdracht en de stage, waarop studenten inhoudelijk worden voorbereid in de bacheloropleiding en in de specialistische vakken van de masteropleiding. Er is bovendien volgens de opleiding een directe relatie tussen onderzoeks- en schrijfonderwijs in de drie bachelorjaren, de bachelorscriptie, de stage en de masterscriptie. Oordeel De commissie is van oordeel dat het bachelorprogramma op papier een logische opbouw kent, waarbij het eerste jaar orinterend en inleidend van karakter is, het tweede jaar gericht op reflectie en integratie en ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden en het derde jaar specialistisch. De commissie is erg positief over de sterke samenhang tussen de vakken van de eerste twee jaar en de goede opbouw hiervan, maar constateert dat het derde jaar hier los van staat. Inhoudelijk wordt in de specialisaties van het derde jaar weliswaar voortgebouwd op de meer introducerende vakken, maar de afstemming is niet altijd ideaal. Tegelijkertijd moet de commissie vaststellen dat er meer samenhang bestaat tussen het derde jaar van de bacheloren het masterprogramma, door de opleiding steevast aangeduid als de specialisatie. Mits een student binnen dezelfde specialisatie blijft en binnen de UvA zal hij of zij een logische opbouw vinden tussen de vakken van het derde bachelorjaar en van de masteropleiding, waarbij er een sterke samenhang bestaat en weinig onnodige overlap, uitmondend in de stage en de masterscriptie. De commissie is van mening dat de samenhang binnen elke specialisatie adequaat doordacht is. Tussen de verschillende specialisaties van het masterprogramma onderling is daarbij nauwelijks samenhang te bekennen. Elke specialisatie kent een afgewogen programma met een duidelijke opbouw en volgorde. De commissie moet dus concluderen dat het masterprogramma vooral adequaat voorbouwt op de verworven kennis en vaardigheden van het bachelorprogramma en dat de opleiding eerder heeft gekozen voor een + dan een 3+1 model. Dit is volgens de commissie geen bezwaar, maar zij wijst erop dat het specialistische model niet mag betekenen dat de aansturing van het programma te veel bij de specialisaties of vakgroepen komt te liggen. Het blijft nog steeds nodig programmasturing op hoofdlijnen te hebben, op het niveau van het bachelorrespectievelijk masterprogramma. De opleiding dient volgens de commissie te bewaken dat er eenheid blijft binnen de programmas, binnen de acht verschillende richtingen en programmagroepen, met name op onderwijskundig en programmatisch niveau. Het bovenstaande wegende komt de commissie tot de conclusie dat de studenten van de bacheloren masteropleiding een voldoende samenhangend programma volgen. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding, de praktijk van de huidige bacheloren masteropleiding en de plannen voor het programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit
facet gesteld worden. De opleiding zou, in het licht van bovengenoemde aandachtspunten voor de eenjarige master, de ruimte die het programma biedt kunnen gebruiken om de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie neer te zetten als volledig eigenstandige masteropleiding. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Bachelor De bacheloropleiding kent een studielast van 180 studiepunten, waarbij n studiepunt gelijk is aan 8 uren studieactiviteiten. Volgens de zelfstudie is de studielast evenwichtig verdeeld over het programma. Het studiejaar wordt verdeeld in semesters van 30 studiepunten en ieder semester bestaat weer uit twee perioden van tien weken, waarbinnen de vakken gelijk zijn verdeeld. Binnen de semesters wordt tentamenspreiding nagestreefd om te voorkomen dat studenten in bepaalde perioden een te kleine en in andere een te grote studielast hebben. Vanaf het tweede jaar worden steeds twee vakken tegelijkertijd gevolgd, waar deels voor gekozen is om ook de deeltijdvariant te faciliteren. Deeltijdstudenten volgen steeds n vak tegelijk en kennen dus semesters met een studielast van 15 studiepunten. Om de studeerbaarheid van het programma verder te verhogen, worden in het tweede jaar alle vakken twee keer aangeboden. Studenten mt propedeuse starten met een semester onderzoek en onderzoeksmethoden, studenten zonder propedeuse maken eerst de propedeuse af, mogen soms al enkele tweedejaarsonderdelen volgen en volgen de onderzoeksgerichte vakken in het tweede semester. Om te kunnen gaan specialiseren in het derde jaar moet minimaal de propedeuse zijn afgerond en het onderzoekssemester zijn voltooid. Door flexibele planningsmogelijkheden lukt het volgens de opleiding vrijwel altijd om studenten met achterstand, na overleg met de studieadviseurs, een alternatief programma aan te bieden met het doel verdere vertraging te voorkomen. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat de geprogrammeerde studielast overeenkomt met de werkelijke studielast indien studenten aan de vereiste inzet voldoen. Volgens de opleiding is een dergelijke inzet voor veel studenten door omstandigheden die buiten de opleiding liggen in de praktijk niet haalbaar. Dit leidt tot studievertraging. Bij de planning van studielast van vakken hanteert de opleiding voor zowel het bachelor- als het masterprogramma een bladzijdennorm van vijf bladzijden per uur. Of de werkelijke studielast een adequate vertaling is van de geprogrammeerde studielast wordt volgens de opleiding door middel van vakevaluaties gecontroleerd en waar nodig worden verbetermaatregelen genomen. De opleiding memoreert dat het vooral bij de methodologische vakken lastig is om een goede inschatting te maken van benodigde studielast, aangezien er hierbij een grote variteit bestaat in de tijd die het studenten kost om de vakken te halen. De zelfstudie beschrijft hiernaast dat er met name in het derde jaar nog wat kinderziekten zijn op het gebied van programmering en zwaarte van de studielast.
39
Master De studielast van de aansluitmasteropleiding bedraagt 60 studiepunten, waarbij n studiepunt gelijk is aan 8 uren studieactiviteiten. De opleiding geeft aan dat het in principe mogelijk is om de masterscriptie en stage af te ronden in de tijd die ervoor staat. In de praktijk blijkt dat veel studenten meer tijd uittrekken of moeten uittrekken voor deze onderdelen. Studenten kiezen vaak langere stages dan nodig is. Veel stageplaatsen, met name in de klinische richtingen, kennen alleen stages van zes of negen maanden. Ook studenten willen vaak langer stage lopen om een betere kans te maken op de arbeidsmarkt. Bij de masterscriptie doet zich een vergelijkbaar fenomeen voor. Ook willen studenten vaak het verslag net zo lang herzien tot een goed cijfer is behaald. Sommige docenten moedigen studenten ook aan om meer tijd uit te trekken en het onderzoek uit te breiden, om zodoende tot een beter en interessanter eindresultaat te komen. Desondanks blijkt volgens de zelfstudie uit de programmaevaluatie dat de studenten in alle fasen de studie goed haalbaar vinden en niet te moeilijk. Het is volgens de opleiding echter vrijwel onmogelijk om in een masterprogramma van een jaar n een kwalitatief hoogwaardige stage, n een goed wetenschappelijk onderzoek n een aantal specialistische onderdelen op masterniveau onder te brengen. Vooral voor klinische richtingen geldt dat de helft of meer van het masterjaar wordt besteed aan een stage en masterstudenten extra vakken willen volgen om (beter) te voldoen aan startkwalificaties voor postmastertrajecten. Toch blijkt volgens de zelfstudie uit de programmaevaluatie dat studenten in alle fasen de studie goed haalbaar vinden en niet te moeilijk. De opleiding geeft aan dat door aanpassingen in het onderwijs beruchte struikelblokken tot het verleden behoren. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren masteropleiding Psychologie bekeken en is van oordeel dat de geprogrammeerde studielast evenwichtig over de verschillende jaren en semesters is verdeeld. De studielast wordt gevalueerd en waar nodig aangepast. De commissie stelt vast dat bij de bepaling van de studielast voor een nominale student er binnen de bacheloropleiding relatief meer rekening gehouden lijkt te worden met langzame dan met snelle studenten. Het gevolg hiervan is dat sommige studenten minder tijd nodig hebben om een vak te behalen dan hiervoor geprogrammeerd is. Dit uit zich ook in de tevredenheid van studenten over tentamens. Deze worden niet altijd even uitdagend gevonden. Zie hiervoor ook F11. De commissie is van mening dat de studielast voor de masteropleiding evenzeer voldoet, hoewel studenten vrijwel altijd langer over hun stage en scriptie doen dan de hiervoor geprogrammeerde tijd. Sommige studenten vinden dit vaak zo interessant en nuttig dat zij het zelf niet als probleem ervaren dat zij langer dan een jaar studeren. De commissie verwijst hiervoor ook naar de opmerkingen in het algemene deel van dit rapport. Verder heeft de commissie geen factoren gedetecteerd die het programma van de bachelor- of van de masteropleiding Psychologie nodeloos belemmeren en heeft ook van studenten geen geluiden gehoord die anders doen vermoeden. De commissie oordeelt dan ook dat het bacheloren het masterprogramma Psychologie voldoende studeerbaar zijn en voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en praktijk van de bacheloren masteropleiding, en de plannen voor het programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. De commissie verwacht zelfs dat het tweejarige programma Gezondheidszorg Psychologie zoals het nu wordt voorgesteld de studeerbaarheidsproblemen van de ongedeelde opleiding en de aansluitmasteropleiding zal oplossen en studenten zich niet meer genoodzaakt zullen voelen extra tijd te besteden aan additionele vakken, stage en masterscriptie.
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Bachelor Studenten met een vwo-diploma, hbo-einddiploma of een hbo-propedeuse hebben toegang tot de bacheloropleiding. Voor studenten met een vwo-diploma oude stijl of een hbo-achtergrond gelden aanvullende wiskunde-eisen. Bij de invoering van de vwo-profielen is de wiskunde-eis vervallen. De opleiding is echter van mening dat substantile wiskundekennis noodzakelijk is om de bacheloropleiding met goed gevolg te kunnen doorlopen. Zij benadrukt dit in de voorlichting. Studenten zonder voldoende wiskundekennis moeten in de eerste week een toets voorbereidende statistiek afleggen. Zij die daarvoor niet slagen kunnen door de opleiding niet uit de bacheloropleiding geweerd worden, maar worden niet bij de onderdelen uit de onderzoekslijn en de academische vaardigheden toegelaten. Een rendementsanalyse van de jaargang 1996, door de opleiding verricht, concludeert dat studenten met een vwo-opleiding gemiddeld succesvoller zijn dan de andere groepen eerstejaarsstudenten. Met name studenten met een hbo-propedeuse maar ook hbo-afgestudeerden blijken volgens die analyse weinig succesvol. Slechts 30% behaalt de eindstreep, tegen meer dan twee keer zo veel vwoers. De opleiding geeft aan dat het type instroom in de deeltijdstudie is veranderd nadat het avondonderwijs grotendeels is afgeschaft. Tegenwoordig trekt de deeltijdopleiding voornamelijk studenten aan die een deeltijdbaan hebben. De instroom van studenten in het eerste jaar van de bachelor, en in het verleden de ongedeelde opleiding, ligt al jarenlang tussen de vierhonderd en zeshonderd studenten. De opleiding is van mening dat door de invoering van een numerus fixus aan de VU en aan de UL in 004 de instroom van de bacheloropleiding Psychologie kortstondig fors is gegroeid, maar toen in 005 ook aan de UvA een numerus fixus werd ingevoerd, is de instroom weer wat gedaald. Met een instroom in 005 van 449 studenten (406 voltijd, 43 deeltijd) is Psychologie echter nog steeds de grootste opleiding van de Universiteit van Amsterdam. Voor de toelating in 006 is de numerus fixus uitgebreid met een experiment op het gebied van decentrale selectie, waarbij maximaal 75 studenten vooraf worden geselecteerd voordat de loting plaatsvindt. Studenten die deelnemen aan de decentrale selectie krijgen een programma proefstuderen, leggen enkele tests af waarvan volgens de opleiding is bewezen dat die voorspellende waarde hebben en leggen een tentamen af. Ten tijde van het visitatiebezoek had de opleiding nog niet besloten of ze de experimentele decentrale selectie de komende jaren zal voortzetten. Jaarlijks nemen ongeveer zeventig buitenlandse studenten deel aan onderdelen van het studieprogramma. Hieronder vallen ook de gemiddeld veertig buitenlandse, vooral Duitse, studenten die regulier deelnemen aan het programma en vooraf Nederlands hebben geleerd. Buitenlandse uitwisselingsstudenten volgen vooral die studieonderdelen die in het Engels worden aangeboden en participeren in lopend onderzoek. In de zelfstudie wordt aangegeven dat de opleiding in de voorlichting aan toekomstige studenten veel waarde hecht aan het geven van een adequaat en realistisch beeld van de opleiding. Dit wordt gedaan om de juiste studenten aan te trekken en om te voorkomen dat aspirant394 QANU / Psychologie / UvA
studenten de verkeerde keuze maken. De nadruk ligt volgens de opleiding niet op het maken van reclame, maar op het geven van een zo goed mogelijk beeld van de studie. De voornaamste voorlichtingsmiddelen zijn de opleidingsbrochures Psychologie en verschillende websites waar informatie wordt gegeven over het vakgebied Psychologie, het studieprogramma, het karakter van de opleiding, toelatingseisen, de arbeidsmarkt, et cetera. Via de website kan men direct vragen mailen aan het onderwijsinstituut. Uit onderzoek onder pas gestarte studenten wordt echter duidelijk dat studenten vooral voor de stad Amsterdam kiezen. Inhoudelijke en kwalitatieve motieven spelen in beperkte mate mee in het keuzegedrag. Master Psychologie Het bachelordiploma Psychologie van de UvA geeft direct toegang tot de masteropleiding Psychologie, ook wel aansluitmasteropleiding genoemd. Daarnaast heeft de opleiding selectieeisen voor studenten met een andere vooropleiding beschreven in de OER. De universiteit streeft naar een eigen voorlichtingsbeleid voor de masteropleidingen. Mastervoorlichting vindt plaats via onder meer brochures en de website. In de masteropleiding zijn sinds haar start in september 005 voornamelijk studenten ingestroomd die de voorbereidende bacheloropleiding hebben gevolgd of alsnog zijn overgestapt vanuit de ongedeelde opleiding. Verder zijn enkele studenten met een masteropleiding gestart die elders al een doctoraalexamen in de psychologie hebben behaald en alsnog een extra masteropleiding in een andere richting willen halen. De opleiding streeft er in principe naar om alleen studenten tot de masterfase toe te laten die de volledige voorbereidende bacheloropleiding hebben afgerond. Echter, op verzoek kan de examencommissie studenten toelaten tot het afleggen van tentamens in de masteropleiding nog voordat ze het bachelorexamen Psychologie hebben behaald. Zolang zowel oude stijl als bachelor-masterstudenten tegelijk vakken van de specialisatiefase volgen, wil de opleiding geen strengere eisen stellen aan de laatste categorie studenten. Verder vindt de opleiding dat zij studenten die een kleine achterstand hebben opgelopen in de bachelorfase niet mag duperen met een nog grotere studievertraging. Om die redenen wordt een zachte knip gehanteerd en is het in de praktijk mogelijk om zowel in het eerste als in het tweede semester met de masteropleiding te starten, zodat er feitelijk sprake is van twee instroommomenten. Stage en masterscriptie zijn echter uitsluitend voorbehouden aan studenten die het bachelordiploma hebben behaald. In totaal zijn in 005 45 studenten gestart met onderdelen van de masteropleiding. Dit betrof naast 115 studenten die nog in de ongedeelde opleiding zaten en in de oude stijl wensten af te studeren, 116 studenten die het bachelordiploma hadden behaald en 17 bachelorstudenten die de bacheloropleiding vrijwel hadden afgerond. Master Gezondheidszorg Psychologie De masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal een selectieve masteropleiding zijn met een beperkte instroom. De opleiding heeft het voornemen om maximaal 150 studenten per jaar toe te laten en die te verdelen over de drie specialisaties. Dit aantal is vooral ingegeven door het aantal stageplaatsen van voldoende kwaliteit dat door de opleiding gegarandeerd kan worden voor dit specifieke programma. De opleiding verwacht bovendien dat een uiteindelijke uitstroom van maximaal 150 afgestudeerden per jaar goede mogelijkheden biedt tot doorstroom naar postmastervervolgopleidingen en de arbeidsmarkt. Voor toelating tot deze masteropleiding komen studenten in aanmerking die in elk geval een bachelordiploma Psychologie hebben behaald met voldoende specialistische kennis van de
klinische deelgebieden van de Psychologie. Het gaat hierbij in elk geval om basiskennis van interventiemethoden en psychodiagnostiek. Aanvullend wordt geist dat studenten voldoende studievoortgang hebben behaald in de voorgaande (bachelor) opleiding die ze met minimaal een gemiddelde van een 7 hebben afgerond en daarbij minimaal een 7 voor de bachelorthesis hebben gehaald. Bovendien wordt de motivatie van genteresseerde studenten getest middels een brief en een eventueel selectiegesprek en dienen referenties te worden getoond van docenten/begeleiders uit de vooropleiding De voorlichting voor de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie is volgens de zelfstudie nog beperkt, maar zal worden uitgebreid zodra de NVAO de aanvraag voor studieduurverlenging heeft goedgekeurd en de masteropleiding werkelijk opgestart kan worden. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleiding voor de instroom in de bacheloren de masteropleiding toelatingsvereisten op het juiste niveau hanteren. Tot de bacheloropleiding worden studenten met een vwo-diploma, hbo-propedeuse en hbo-bachelordiploma toegelaten en tot de masteropleiding studenten met eindkwalificaties die gelijk of vergelijkbaar zijn aan die van de bacheloropleiding Psychologie. De commissie waardeert het dat de opleiding experimenteert met alternatieve vormen van selectie, zoals de decentrale selectie en aanvullende wiskundeeisen, maar constateert dat hierin nog geen duidelijke lijn gekozen is. De commissie heeft de indruk dat de heterogeniteit van de studentenpopulatie groter is dan bij de meeste andere Psychologie-opleidingen die ze heeft bezocht. De commissie is op basis van evaluatieresultaten en gesprekken met studenten van mening dat het bacheloren masterprogramma adequaat aansluiten bij de instroom en er over het algemeen geen aansluitproblemen voorkomen. Tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie het voorlichtingsmateriaal ingezien en studenten erover bevraagd. Over de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie heeft zij tijdens het bezoek geen voorlichtingsmateriaal aangetroffen. Ten aanzien van de bacheloren masteropleiding Psychologie is zij van oordeel dat de opleidingen goede en rele voorlichting richting toekomstige bachelorstudenten geven en dat ook de voorlichting die in de bacheloropleiding wordt gegeven over het masterprogramma voldoet. Gezien de ervaringen met de huidige praktijk en de plannen voor instroom en selectie bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Het programma van de bacheloropleiding Psychologie omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het programma van de masteropleiding Psychologie omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet
daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het nieuwe programma van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie omvat 10 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee, na een positief besluit aangaande de aanvraag verlenging cursusduur, aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bacheloropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Masteropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De opleiding hanteert geen officieel didactisch concept voor de vakken van de bacheloren masteropleidingen. Er is volgens de opleiding echter wel een informele en duidelijke lijn zichtbaar door de bacheloren mastercurricula heen. Volgens de zelfstudie is er toenemende aandacht voor het leerproces. Het onderwijs wordt meer en meer zo ingericht dat de student wordt gestimuleerd tijdens het onderwijs de leerstof te verwerken. Een leidende gedachte hierbij is het stimuleren van zelfstandig leren. Vrijwel alle onderdelen van het bacheloren masterprogramma worden ondersteund met Blackboard en in een aantal vakken wordt gebruikgemaakt van andere vormen van ICT, zoals het computerprogramma dr STAT bij het vak Statistiek. Bachelor In de bacheloropleiding komen de didactische principes tot uitdrukking in een grote mate van begeleide zelfstudie en in werkgroepen en practica waar een aanzienlijk beroep wordt gedaan op zelfstandig werken. Veel cursussen kennen werkvormen waarbij studenten opdrachten moeten maken, deeltentamens afleggen, papers en opdrachten schrijven, allemaal bedoeld om het leerproces tijdens de cursus te stimuleren. Het traditionele frontale onderwijs is zo veel mogelijk ingeperkt, omdat dit volgens de opleiding te weinig aanzet tot zelfstudie en leidt tot vrijblijvendheid. Tegelijkertijd wijst de opleiding erop dat de keuze voor de in de bacheloropleiding gehanteerde werkvormen niet alleen door onderwijskundige motieven is ingegeven, maar ook het gevolg is van het grote aantal studenten in met name de propedeutische fase. De werkvormen worden gedeeltelijk bepaald door financile randvoorwaarden en staf-studentratios. Men volgt, voor de bacheloren masteropleiding als geheel genomen, gemiddeld tien tot twaalf uur per week college, vier uur verplichte practicumbijeenkomsten en besteedt tijd aan het voorbereiden van opdrachten en papers. De resterende tijd kan worden besteed aan zelfstudie, waarmee de verhouding contacturen:zelfstudie 1: is. Vooral in de propedeuse komen nog veel hoorcolleges voor, die bedoeld zijn ter ondersteuning van de leerstof en de tentamenvoorbereiding. Naast de hoorcolleges komen studenten twee maal per week bijeen in de practicumgroepen academische vaardigheden. De practicumgroepen bestaan uit maximaal zestien studenten en beogen te zorgen voor de samenhang en de integratie van de overige, meer theoretische propedeusevakken. Hiernaast wordt aandacht besteed aan leren presenteren en aan wetenschappelijke schrijfvaardigheden en moeten studenten in het kader van de beroepsorintatie in de praktijk werkzame psychologen interviewen.
Het tweede jaar van de bacheloropleiding kent naast enkele theoretische vakken met hoorcolleges intensieve en meer kleinschalige onderzoeksgerichte practica, waarin veelal in groepen wordt gewerkt. Het gaat hierbij onder meer om het Onderzoekspracticum, wat een derde deel van het tweede jaar in beslag neemt. In het derde studiejaar wordt volgens de zelfstudie van een breed scala aan onderwijsvormen gebruikgemaakt, die variren per specialisatie. Slechts in beperkte mate wordt gebruikgemaakt van frontaal onderwijs, wat steeds gecombineerd wordt met opdrachten, papers, presentaties en deeltentamens om tijdens het onderwijs het leerproces te stimuleren en de verwerking van de leerstof te verbeteren. Masters In de masterfase wordt een grote mate van zelfstandigheid verwacht. Alle specialisaties van de masteropleiding kennen keuzevakken en verschillen onderling, zoals reeds onder eerdere facetten is beschreven. Volgens de zelfstudie is het onderwijs met uitzondering van enkele keuzevakken kleinschalig van opzet, waarbij actieve participatie en een eigen inbreng van de studenten wordt gevraagd. Dit wordt voornamelijk gestimuleerd met activerende werkvormen als papers, opdrachten en presentaties. Verder kent het masterprogramma op vaardigheden gerichte vakken, zoals de interventiecursussen, het trainerspracticum en de diagnostiek waarin met kleine groepen wordt gewerkt en studenten nadrukkelijk worden aangezet tot actieve deelname. De masteropleiding wordt gecompleteerd met een stage en scriptie. De stage kan de vorm hebben van een praktijkstage of een onderzoeksstage en heeft een inhoudelijke relatie met de gekozen afstudeerrichting. Bij de praktijkstage dienen de werkzaamheden van psychologische aard te zijn. De supervisie moet in handen zijn van een psycholoog binnen de instelling waar de stage plaatsvindt. Een onderzoeksstage betreft doorgaans het onder begeleiding van een onderzoeker uitvoeren van onderdelen van lopend onderzoek. Deze stage kan zowel binnen de faculteit als extern worden gelopen. De uiteindelijke supervisie en eindbeoordeling van stages berust altijd bij een docent van de afstudeerrichting. Volgens de opleiding is de masterscriptie een individueel onderzoek naar een psychologische vraagstelling, dat de student bedenkt, voorbereidt, uitvoert en beschrijft onder begeleiding van een docent. De scriptie wordt afgesloten met een openbare presentatie, de werkstukbespreking. Volgens de opleiding is er nu een bevredigende didactische opzet, waarbij ook vijfhonderd voltijdstudenten goed en evenwichtig worden bediend. Oordeel De commissie stelt vast dat er in de opleidingen een variteit aan werkvormen wordt gehanteerd waarmee het door de opleiding gepropageerde zelfstandig leren voldoende wordt gestimuleerd. Tegelijkertijd is er relatief veel contact tussen docenten en studenten in het programma ingebouwd, wat de commissie positief waardeert. De commissie is daarnaast onder de indruk van het feit dat ondanks grote studentenaantallen diverse activerende werkvormen gebruikt worden. Stages en scripties worden volgens de commissie adequaat gefaciliteerd en begeleid door de opleiding en individuele docenten. De commissie concludeert dat de bacheloren de masteropleiding Psychologie voldoen aan de aan dit facet gestelde criteria. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en praktijk van de bacheloren huidige masteropleiding, en de plannen voor het programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden.
Bacheloropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Masteropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De toetsing en de controle van programmaeisen van zowel de bachelor- als de masteropleidingen Psychologie vallen onder de verantwoordelijkheid van de examencommissie. Deze commissie, bestaande uit drie personen, draagt tevens zorgt voor de uitreiking van diplomas en daarbij behorende judicia, beoordeelt verzoeken tot vrijstelling en speelt een beslissende rol bij conflicten over tentamenbeoordeling. In aanvulling hierop heeft de opleiding de beschikking over een tentamencordinator die namens de examencommissie, met docenten nagaat of tentamens geschikt zijn en voldoende representatief voor de stof. Het is volgens de opleiding in het recente verleden enkele keren voorgekomen dat bepaalde tentamenvormen slecht uit evaluaties kwamen en vervolgens zijn aangepast. Voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding gelden examenregelingen die jaarlijks worden vastgesteld door de examencommissie, aldus de zelfstudie. Per vak wordt weergegeven wat de normering is van elk tentamen evenals de slaag-/zakgrens. De tentamencordinator en de examenregeling dragen samen zorg voor consistentie in de toetsing, afstemming tussen de leerstof en de tentamens en dat de toetsing eerlijk verloopt. De UvA kent de verplichting dat alle tentamens na afname openbaar moeten zijn. Dit leidt ertoe dat studenten toegang hebben tot oude tentamenvragen, waardoor ieder tentamen noodzakelijkerwijs nieuwe vragen moet bevatten. De meeste onderdelen van de eerste twee bachelorjaren worden afgesloten met een schriftelijk tentamen, dat over het algemeen een combinatie is van meerkeuzevragen en essayvragen. De vakken Inleiding in de psychologie, Ontwikkelingspsychologie en Persoonlijkheidsleer worden met essayvragen getoetst. In de eerste jaren van de bacheloropleiding wordt overigens ook aandacht besteed aan de noodzaak eigen werk te produceren. Het plagiaatbeleid, opgesteld in nauw overleg met de Commissie van Beroep voor de Examens, wordt in het eerste jaar uitgelegd. De opleiding controleert alle papers van de vakken VRT 1 en VRT elektronisch op plagiaat. Hetzelfde gebeurt volgens de opleiding met alle bacheloren mastertheses. In het derde jaar van de bacheloren in de masteropleiding is de tentaminering verschillend per specialisatie. In deze fase wordt enkel in geval van grote groepen beperkt gebruikgemaakt van meerkeuzetentamens, en wordt overwegend getoetst met essayvragen. Daarnaast maken studenten opdrachten, schrijven ze papers en houden ze presentaties. De opleiding tracht het nu of nooit karakter van tentamens te stimuleren, met name om te voorkomen dat volgende vakken hinder hebben van herkansingen. In de OER is vastgelegd dat elk vak slechts nmaal per jaar herkanst kan worden. Herkansingen vinden direct na de kerst- en in de zomervakantie plaats. Uit evaluaties blijkt volgens de zelfstudie dat studenten tevreden zijn over de snelheid waarmee tentamens worden nagekeken.
399
De opleiding geeft aan dat de feedback die studenten ontvangen naar aanleiding van de gemaakte tentamens afhankelijk is van de verschillende vakken en docenten en met name van het eigen initiatief van studenten. Van tentamens in de eerste twee jaar worden de antwoordsleutels verstrekt en gepubliceerd evenals modelantwoorden van essayvragen. Daarnaast kunnen studenten bij de onderwijsbalie inzage krijgen in hun beoordeelde essayvragen en deze gekopieerd meenemen. De opleiding voert geen specifiek beleid ten aanzien van het geven van inhoudelijke feedback en noemt het consequent geven van feedback aan alle studenten lastig te organiseren gezien de grote studentenaantallen. Er wordt volgens de opleiding echter vrij veel gebruikgemaakt van de mogelijkheid tentamens op te vragen, en deze met docenten te bespreken. Met een zekere regelmaat wordt tegen de beslissingen van de examinator in beroep gegaan, maar in de meeste gevallen leidt dit niet tot een besluit in het voordeel van de student. In de zelfstudie wordt beschreven dat de opleiding naar aanleiding van de vorige visitatie algemene beoordelingsnormen heeft geformuleerd voor de verschillende onderdelen van de bacheloren masterscriptie, die door de begeleidende docent worden gehanteerd. Echter, alle afstudeerrichtingen kennen ook nog afzonderlijke procedures en richtlijnen die in de studiegids en specialisatiebrochures beschreven zijn. De zelfstudie stelt bovendien dat wanneer er maar n begeleider is voor de masterscriptie, een tweede beoordelaar dient te worden ingeschakeld. Het voornemen bestaat om dit principe ook voor de bachelorscriptie te hanteren. Bij de bacheloren masterscripties wordt volgens de opleiding zowel bij conceptversies als bij de eindproducten voldoende feedback gegeven. Oordeel De commissie heeft het overzicht van toetsvormen per vak en enkele voorbeelden van toetsen bestudeerd en is van mening dat deze qua vorm en inhoud voldoende aansluiten bij de leerdoelen van zowel de bachelor- als masteropleiding Psychologie. Uit gesprekken met studenten maakt de commissie echter op dat de toetsvormen niet altijd de uitdaging bieden waar veel studenten behoefte aan zeggen te hebben. De organisatie van de toetsing is volgens de commissie in orde. De tentameneisen, tijdstippen van toetsen, de mogelijkheden tot feedback en regelingen rondom herkansingen zijn adequaat en duidelijk. De commissie stelt vast dat ondanks bestaande richtlijnen docenten verschillende criteria hanteren bij de beoordeling van de bacheloren masterscriptie. Het heeft de commissie verbaasd dat het in de praktijk mogelijk blijkt te zijn met twee studenten een scriptie te schrijven en een gezamenlijk verslag beoordeeld te krijgen, hoewel de richtlijnen dit tegenspreken. De commissie heeft van de opleiding begrepen dat dit alleen onder stringente voorwaarden wordt toegestaan en de begeleider de individuele inbreng van elke student toetst. Ook de tweede beoordelaar van scripties is niet helder gepositioneerd en niet gestandaardiseerd. Ze juicht het toe dat de opleiding reeds voor het visitatiebezoek een commissie heeft ingesteld die aan een uitgebreider beoordelingsprotocol werkt. De commissie hoopt dat dit zal leiden tot het structureel instellen van een tweede onafhankelijke beoordelaar bij de scripties en voor verdere implementatie van een geniformeerd beoordelingsprotocol. De commissie heeft met de leden van de examencommissie gesproken en oordeelt dat deze adequaat volgens haar wettelijke taken functioneert. De examencommissie heeft geen beleidsrol rondom bijvoorbeeld kwaliteit van de toetsing of examens, maar zou wel mogelijkheden hebben om bij te sturen. Dit gebeurt bijvoorbeeld via de tentamencordinator, die in potentie een belangrijke rol speelt in het gehele complex van toetsing en beoordeling van de bachelor400 QANU / Psychologie / UvA
en masteropleiding. Thans wordt deze verantwoordelijkheid echter gedeeld met de programmagroepen, voor wat betreft het derde jaar van de bacheloren in de masteropleiding, wat enige verwarring wekt. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding, de praktijk van de eenjarige masteropleiding en de plannen voor het programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloropleiding, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie luidt: voldoende.
Het onderwijs van de bacheloropleiding wordt grotendeels verzorgd door personeel dat lid is van n van de vier onderzoeksscholen waarin Psychologie participeert (KLI, EPOS, EPP en IOPS). Vanaf het begin van het bachelorprogramma komen studenten reeds in aanraking met actieve onderzoekers. Acht hoogleraren en acht universitaire hoofddocenten zijn direct betrokken bij het propedeuseonderwijs. De opleiding heeft als regel dat alle theoretische en onderzoeksgerichte onderdelen van de bacheloren masteropleidingen evenals de begeleiding van scripties worden verzorgd door personeel dat actief onderzoek verricht en regelmatig publiceert. De afdeling Psychologie kent hiernaast een aantal bijzonder hoogleraren die volgens de opleiding bij uitstek de relatie tussen praktijk en wetenschap vertegenwoordigen. Een deel van het bacheloronderwijs wordt verzorgd door aios en docenten die geen onderzoekstaak hebben. Het gaat hierbij met name om meer praktisch georinteerde onderdelen van de bachelor, zoals de practicumgroepen in de propedeuse, het VRT-1 onderwijs en een gedeelte van het onderzoekspracticum. De zelfstudie geeft aan dat deze docenten goed worden ingewerkt en worden bijgestaan door een cordinator of een didactisch begeleider. In de masteropleiding Psychologie wordt al het onderwijs gegeven door hoogleraren, universitair hoofddocenten en universitair docenten die lid zijn van een onderzoekschool en een onderzoeks- en onderwijsaanstelling combineren. Het onderwijs in de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal worden verzorgd door stafleden van de programmagroepen Psychonomie (Klinische Neuropsychologie), Ontwikkelingspsychologie (Klinische Ontwikkelingspsychologie) en
Klinische Psychologie. Deze stafleden zijn tevens allen in het bezit van klinische kwalificaties waarmee volgens de opleiding de verbinding met de praktijk is gegarandeerd. Oordeel De commissie heeft geconstateerd dat vanaf het begin van de propedeuse en vervolgens in de gehele bacheloren masteropleiding goede wetenschappelijke en professionele rolmodellen worden ingezet in het programma. Zij heeft vastgesteld dat het merendeel van de docenten is gepromoveerd, betrokken is bij hoogstaand onderzoek en is aangesloten bij een onderzoeksschool van erkende kwaliteit. De betreffende onderzoeksprogrammas van de UvA zijn onlangs positief beoordeeld in de onderzoeksvisitatie Psychologie. Specifiek voor de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zullen docenten met een klinische kwalificatie worden ingezet. Het onderwijs wordt hiermee voor een belangrijk deel verzorgd door goede onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Bacheloropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed. Masteropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed. Masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is goed.
Op peildatum 1 december 005, was er 60 fte wetenschappelijk personeel beschikbaar voor de bacheloren masteropleiding. Deze onderwijsinzet was verdeeld over 149 verschillende personen. De opleiding geeft aan dat mede dankzij een nieuw onderwijsallocatiemodel van de Universiteit van Amsterdam, waarbij meer rekening wordt gehouden met studentenaantallen en uitgeschreven studiepunten, de financile situatie van het onderwijsinstituut Psychologie verbeterd is en er de afgelopen jaren een flinke groei van onderwijzend personeel plaats heeft kunnen vinden. Hierdoor is de groei in studentenaantallen hand in hand gegaan met een groei in personeel, wat geleid heeft tot een stabiele staf-studentratio van 1:45. Hoewel de opleiding tevreden is over de hoeveelheid beschikbaar personeel, wordt in de zelfstudie de kanttekening geplaatst dat de hoeveelheid personeel die ook een onderzoeksaanstelling heeft en ingezet kan worden bij de theoretische en onderzoeksgerichte onderdelen van de bacheloren masteropleiding, alsmede bij de begeleiding van scripties maar net voldoende is. Om problemen te voorkomen dient het onderzoeksvolume van de afdeling Psychologie toe te nemen om meer medewerkers met een gemengde onderwijsen onderzoeksaanstelling te kunnen aannemen. Oordeel De commissie heeft geconstateerd dat het nieuwe financieringsmodel van de universiteit een forse injectie heeft gegeven aan de opleiding en heeft geleid tot een groei van het personeel ten opzichte van de vorige visitatie. De commissie waardeert dit positief. De commissie is van oordeel dat het voor de bacheloren masterprogrammas beschikbare personeel thans voldoende is. Hoewel de werkdruk behoorlijk hoog lijkt te zijn, heeft zij geen aanwijzingen gekregen dat dit een belemmering vormt om het onderwijs adequaat te verzorgen. Van studenten heeft zij begrepen dat docenten altijd goed bereikbaar zijn.
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De afdelingsvoorzitter Psychologie is eindverantwoordelijk voor het personeelsbeleid. De afdelingsvoorzitter mandateert het voeren van functioneringsgesprekken aan programmaleiders en andere verantwoordelijke hoogleraren en controleert de verslagen. De afzonderlijke programmaleiders voeren jaarlijkse functioneringsgesprekken met het personeel van de eigen groep. De programmaleiders bespreken de uitkomsten van deze gesprekken vervolgens met de afdelingsvoorzitter. In alle jaargesprekken komen de onderwijsevaluaties en -prestaties aan bod. Deze spelen volgens de opleiding een steeds grotere rol bij de carrire van docenten. Op universitair niveau verzorgt het Centrum voor Nascholing Amsterdam didactische cursussen voor docenten. De Universiteit van Amsterdam heeft een competentieprofiel vastgesteld voor docenten dat moet leiden tot een basiskwalificatie. Nieuwe docenten moeten aantoonbaar een onderwijskwalificatie hebben en worden bij gebrek hieraan verplicht om didactische cursussen te volgen en de basiskwalificatie te behalen. Ook aios worden geacht didactische cursussen te volgen. Volgens de opleiding hebben veel van de overige docenten reeds een didactische scholing gehad binnen de onderzoeksscholen waar ze aan gelieerd zijn. Daarnaast tracht de afdeling Psychologie deelname aan didactische cursussen te faciliteren en stimuleren, onder meer met financile middelen. Hiernaast is door het onderwijsinstituut een didactisch begeleider aangesteld die de docenten in de practicumgroepen van het eerste jaar van het bachelorprogramma didactisch ondersteunt. In de zelfstudie wordt vermeld dat uit evaluatiegegevens blijkt dat de kwaliteit, inzet en bereikbaarheid van docenten positief gewaardeerd worden door studenten. Er zijn geen evaluaties bekend waaruit blijkt dat docenten onder de maat presteren. Ook studenten en alumni met wie de commissie heeft gesproken zijn enthousiast over de kwaliteit en de bereikbaarheid van de docenten. Oordeel In de gesprekken met staf en studenten heeft de commissie weinig klachten bij en over de docenten gehoord en uit evaluaties blijkt dat studenten in meerderheid tevreden zijn over hun docenten. De commissie is van mening dat er een goed scholingsbeleid aanwezig is om de didactische vaardigheden van docenten waar nodig te versterken en bij te spijkeren. De commissie heeft bovendien de specialisaties van de staf bestudeerd en constateert dat alle voor de bacheloren masterprogrammas benodigde gebieden van de psychologie zijn vertegenwoordigd. De commissie stelt vast dat de opleidingen ervoor gekozen hebben om het personeel jaargesprekken te laten voeren met hun directe leidinggevenden, te weten de programmaleiders en andere verantwoordelijke hoogleraren. De commissie vindt dat deze adequaat verlopen. De verslagen hiervan worden door de afdelingsvoorzitter gecontroleerd. Zij ziet tussen de verschillende programmagroepen wel verschillen in de rol die onderwijs speelt binnen de functioneringsgesprekken.
403
De commissie concludeert gezien het bovenstaande dat de opleidingen met het gevoerde beleid en de uitvoering daarvan voldoende waarborgen bieden voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische kwaliteit van het personeel. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie luidt: voldoende.
De opleiding Psychologie is gehuisvest op het Roeterseilandcomplex van de UvA. Op deze locatie zijn meerdere collegezalen van verschillend formaat beschikbaar varirend van 80 tot 450 zitplaatsen alsmede verscheidene werkgroepruimten. De opleiding geeft aan hiermee over voldoende onderwijsruimten te beschikken die alle zijn voorzien van de noodzakelijke (technologische) ondersteuningsmiddelen. De opleiding beschikt verder over een aantal studios waar kleinschalig onderwijs met one-way screens en videos wordt georganiseerd en een groot aantal experimenteerunits voor individueel af te nemen psychologisch onderzoek. De afgelopen jaren is bovendien een volledig nieuwe onderzoeksafdeling in de kelder gerealiseerd met onder andere een slaaplaboratorium en is het Ambulatorium verbouwd. Onderzoeksfaciliteiten van de afdeling Psychologie worden tevens gebruikt in het onderwijs, met name voor specialistische practica en, indien relevant, voor stages en scripties. Tijdens het visitatiebezoek werd regelmatig geklaagd over de ondersteuning en facilitering in de onderwijsruimten. Docenten moeten vaak zelf voor het materiaal zorgen, het komt voor dat de apparatuur niet werkt en de schoonmaak schijnt niet altijd op peil te zijn. De opleiding beweert dat dit het gevolg is van de centralisering van de ondersteuning en daarom heeft zij besloten om zelf een eigen gebouwbeheerder in dienst te nemen alsmede medewerkers die bijspringen in het onderwijs. De faculteitsbibliotheek biedt toegang tot ruim vijfhonderd tijdschriften op het gebied van psychologie. Verder zijn via de bibliotheek ruim 5.000 digitale tijdschriften op aanpalende vakgebieden beschikbaar. Het merendeel van de tijdschriften is ook digitaal beschikbaar. De boekencollectie psychologie omvat circa 18.000 titels. Naast faciliteiten voor het raadplegen en lenen van boeken zijn er binnen de bibliotheek 170 studieplekken. Zestig daarvan beschikken over een vaste computer. Er is binnen de bibliotheek tevens een draadloos netwerk beschikbaar dat toegang biedt tot alles wat beschikbaar is via het UvA-domein. Direct buiten de bibliotheek is een stille studie404 QANU / Psychologie / UvA
ruimte met ruim zeventig studieplekken. Boven de bibliotheek is een algemeen studiecentrum met circa tweehonderd computers ingericht. De opleiding Psychologie beschikt verder over een extra studiezaal, die naar eigen zeggen veel en intensief wordt gebruikt. De bibliotheek kent ruime openingstijden en volgens de zelfstudie blijkt uit evaluaties dat de gebruikers overwegend tevreden zijn over de bibliotheek. De faculteit heeft de beschikking over vier computerruimten voor studenten, waarvan twee grote met honderden plaatsen en professionele helpdesks. De twee kleine computerruimten bevinden zich in het gebouw van de opleiding zelf en deze worden ook gebruikt voor computerondersteunend onderwijs. Buiten de onderwijstijden worden deze computerruimten veelvuldig gebruikt door studenten. In een ander deel van het gebouw zijn nog drie nieuwe computerzalen beschikbaar voor het onderwijs en de meeste programmagroepen hebben daarnaast nog aparte computerwerkplekken waar met name studenten in de afstudeerfase veel gebruik van maken. Ondanks dit alles blijkt uit studentenevaluaties dat het aantal computerplaatsen aan de krappe kant is. Oordeel De commissie komt op basis van eigen observaties en interviews met studenten en docenten tot de conclusie dat de voorzieningen toereikend zijn voor de uitvoering van het bacheloren masterprogramma. De opleiding beschikt over goede laboratoria en bibliotheekvoorzieningen en kent een behoorlijk aantal studiewerkplekken voor studenten. De beschikbaarheid van computers is op bepaalde momenten in het jaar aan de krappe kant, maar desondanks voldoende. De collegezalen, werkgroepruimten en onderzoeksvoorzieningen zijn toereikend voor de beoogde uitvoering van het onderwijs. De commissie heeft de klachten over de technische ondersteuning aangehoord en onderschrijft de noodzaak kritisch te blijven kijken naar het niveau van de technische voorzieningen. De commissie kan echter concluderen dat hetgeen door de opleiding zelf geregeld wordt er goed uit ziet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De Universiteit van Amsterdam maakt gebruik van het studievoortgangssysteem ISIS+. Binnen de opleiding wordt naar eigen zeggen grote waarde gehecht aan een goed systeem voor studievoortgangsregistratie. Het systeem wordt onder andere gebruikt om studenten een automatische e-mail te sturen zodra er een studieresultaat wordt ingevoerd, terwijl studenten de resultaten ook kunnen raadplegen via studieweb. In het kader van de studieadvisering krijgen eerstejaarsstudenten hiernaast ook nog schriftelijke voortgangsverslagen Het studievoortgangsregistratiesysteem wordt ook gebruikt om studievertraging te signaleren teneinde achterblijvers uit te nodigen voor een gesprek over hun verdere studieplannen en -mogelijkheden. Studieadviseurs maken daarnaast gebruik van een computerprogramma waarmee informatie over studenten kan worden vastgelegd. Studieadviseurs kunnen onder meer achterhalen hoeveel studiepunten een student heeft behaald, in welke fase van de studie de student zich bevindt en welke vakken reeds zijn afgesloten.
In de propedeuse maken alle eerstejaarsstudenten in november, direct na afloop van de eerste (deel)tentamens, een afspraak met de begeleider van hun practicumgroep voor een verplicht mentorgesprek. Hierin staan een eerste evaluatie van de studie en de resultaten centraal. Ze hebben als doel zwak presterende studenten in een vroeg stadium bij te sturen. Hiervoor zijn onder meer cursussen studievaardigheden beschikbaar voor studenten die daar behoefte aan hebben. De mentorgesprekken zijn echter ook bedoeld om studenten die meer willen en kunnen op aanvullende mogelijkheden, zoals het honourstraject, te wijzen. Zwak presterende studenten worden in januari opnieuw uitgenodigd voor een mentorgesprek. Er wordt hierbij getracht deze studenten na te laten denken over de gemaakte studiekeuze, studieplanning en studievaardigheden, en daar hulp en begeleiding bij te bieden. Hiernaast worden zij gewezen op de mogelijkheid om vr 1 februari, zonder verlies van een vol jaar studiefinanciering, de studie te staken, waarbij tevens de mogelijkheid geboden wordt deel te nemen aan een herorintatietraject. Na afloop van het studiejaar wordt nogmaals een officieel studieadvies uitgebracht aan de studenten. Studenten die minder dan de helft van de punten hebben worden dringend geadviseerd om met de studie te stoppen en worden verplicht om schriftelijk aan de examencommissie uit te leggen waarom dit advies eventueel wordt genegeerd. In deze schriftelijke uitleg moet de student een studieplan inleveren, uitleggen waarom er slechte resultaten zijn behaald en een doelstelling met de daaruit voortvloeiende consequenties formuleren. De studieadviseurs bewaken de verdere voortgang hiervan. Vanaf het huidige collegejaar 006-007 heeft de opleiding het studieadvies bindend gemaakt. De komende jaren zal moeten blijken of dit tot de gewenste resultaten leidt. In de zelfstudie wordt uitgelegd dat de studiebegeleiding er verder vooral op gericht is studenten zodanige informatie, hulp en ondersteuning te bieden dat studievertraging en andere studieproblemen worden voorkomen, dan wel geminimaliseerd door tijdige signalering en passende hulp. Naast studieadviseurs kent de opleiding ook een zogenaamde ombudsstudent, bedoeld als een laagdrempelig aanspreekpunt voor studenten met klachten en opmerkingen over de opleiding. De ombudsstudent heeft een wekelijks spreekuur en is daarnaast bereikbaar via e-mail. Over het algemeen probeert hij of zij studenten te helpen hun problemen zelf op te lossen of te verwijzen naar de juiste personen en instanties. De ombudsstudent functioneert onafhankelijk, maar staat in nauw contact met de opleidingsdirecteur, waar hij regelmatig mee overlegt. In de studiebegeleiding spelen volgens de opleiding ook docenten een belangrijke rol. Docenten zijn voor studenten het eerste aanspreekpunt voor wat betreft de onderwijsbegeleiding, de inhoud en de organisatie van een bepaald vak. Uit de programmaevaluatie blijkt dat studenten de goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van de meeste docenten waarderen. Het onderwijsinstituut kent tot slot een onderwijsbalie waar men dagelijks terechtkan met vragen. De studieadviseurs zijn volgens de zelfstudie zeer toegankelijk met dagelijks open spreekuren, telefonische spreekuren en een e-mailadres. Een van de studieadviseurs heeft als specifieke extra taak de ondersteuning van deeltijdstudenten. Volgens de zelfstudie verloopt de informatievoorziening voor studenten in het algemeen in eerste instantie via de studiegids en de algemene website van de UvA. Op de website worden onderwijsmededelingen geplaatst en zijn alle informatiebrochures terug te vinden. Hiernaast
ontvangen studenten nieuwsbrieven met alle informatie over de cursussen in het volgende semester en informatie over aanmeldingsperioden en -voorwaarden. Om studenten te helpen een keuze te maken voor een bepaalde specialisatie in het derde jaar van de bachelor, worden voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd waarbij de verschillende specialisaties zich presenteren. Ten behoeve van het derde jaar van de bacheloren voor de masteropleiding kent elke programmagroep bovendien een eigen cordinator of adviseur, die als aanspreekpunt fungeert voor specifieke inhoudelijke vragen met betrekking tot de specialisatie. De wijze waarop dit georganiseerd is en in de praktijk functioneert, varieert sterk tussen de specialisaties en programmagroepen waar deze aan verbonden zijn. Er zijn programmagroepen die aparte studieadviseurs kennen, groepen met een mentorsysteem en groepen waarin de begeleiding informeel en ongeorganiseerd is. Volgens de opleiding functioneert het informatie- en begeleidingssysteem binnen enkele specialisaties nog niet volledig naar wens. Oordeel De commissie heeft vastgesteld dat de studiebegeleiding binnen de opleiding over het algemeen goed verloopt. Voornamelijk in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding wordt de studiebegeleiding gewaardeerd door de studenten, maar in de specialistische fase zijn de ervaringen wisselend. Het is vooral in deze fase voor studenten soms onduidelijk waar zij terechtkunnen met specifieke vragen of problemen. De commissie vindt het mentorensysteem in het eerste jaar prijzenswaardig, maar constateert dat het in de praktijk niet altijd goed functioneert. De wijze waarop het wordt vormgegeven is erg afhankelijk van de afzonderlijke mentoren en zou volgens de commissie meer gestroomlijnd kunnen worden. De studievoortgang wordt gedurende de bacheloren masteropleiding zorgvuldig geregistreerd en studenten krijgen voldoende informatie met het oog op studievoortgang. Uit de programmaevaluatie blijkt dat ook de algemene informatievoorziening wordt gewaardeerd door de studenten, al zouden sommige programmagroepen extra kunnen investeren in voorlichting en berichtgeving. Voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding zou de commissie de studiebegeleiding en informatievoorziening het oordeel goed geven. Omdat de verschillen in het derde bachelorjaar en in de masteropleiding aanzienlijk zijn, beoordeelt zij dit facet voor de bacheloren masteropleiding als geheel als voldoende. Zij verwacht dat dit, gezien de praktijk van de huidige masteropleiding, ook zal gelden voor de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie luidt: voldoende.
407
In de zelfstudie wordt het systeem van interne kwaliteitszorg van de opleiding uitgelegd. In de bacheloropleiding worden alle vakken van de eerste twee jaar jaarlijks gevalueerd. Hiernaast wordt een panelgroep van studenten geformeerd, die twee jaar blijft bestaan om zowel de propedeuse als het tweede jaar te evalueren. Het Onderwijsinstituut draagt er zorg voor dat de evaluaties worden afgenomen tijdens de tentamens en de panelgroep werkt de vragenlijsten uit en zorgt voor een verslag. Daarna wordt een panelgesprek georganiseerd tussen docenten en studenten en wordt het onderwijs nabesproken. Deze gesprekken worden voorgezeten door de onderwijsdirecteur en gebundeld in een jaarlijks verslag. De resultaten worden ten slotte besproken in de opleidingscommissie. In het specialistische deel van de bacheloren in de masteropleiding wordt de onderwijsevaluatie aan de programmagroepen overgelaten. De meeste programmagroepen maken gebruik van een door de opleidingscommissie ontwikkeld evaluatieformulier, maar sommige groepen hechten aan eigen evaluatie-instrumenten. In de programmagroepen worden de resultaten van de evaluaties veelal door de studentenfracties verzameld en uitgewerkt en besproken met de programmaleider of in de docentenraad. Sommige programmagroepen hebben daarnaast een systeem ingevoerd van panelgesprekken met een vertegenwoordiging van de eigen studenten, dat onder meer gebruikt is om de nieuwe masterprogrammas te evalueren. In aanvulling hierop heeft de opleidingscommissie gedurende het academisch jaar 004-005 gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van alle programmagroepen en studenten om het nieuwe derde studiejaar grondig te evalueren. De opleiding ziet geen bezwaren in de bestaande diversiteit van het evaluatieproces binnen het derde jaar van de bacheloren de masteropleiding, zolang het maar adequaat en periodiek gebeurt. Desalniettemin gaf de opleiding tijdens het visitatiebezoek aan te werken aan een nieuwe, meer geniformeerde manier van evalueren van het derde jaar van de bacheloren van de masteropleiding. Naast de vakevaluaties is, ter voorbereiding op de visitatie, een uitgebreide programmaevaluatie uitgevoerd, die betrekking heeft op de gehele bacheloren masteropleiding. Deze programmaevaluatie is besproken in de opleidingscommissie en de verschillende programmagroepen. Programmaevaluaties zijn overigens ook al verricht in 1997, 000 en 005 ten behoeve van de externe visitaties en hebben daarmee een periodiek karakter gekregen. Tot slot geven ook alumni jaarlijks hun oordeel over de opleiding middels de alumnimonitor. Hierbij is de aandacht met name gericht op de vraag of de doelstellingen van de opleiding zijn gehaald en of er een voldoende aansluiting bestaat met de beroepspraktijk. Oordeel De commissie is van oordeel dat interne kwaliteitszorg serieus door het onderwijsinstituut wordt aangepakt met een combinatie van vakevaluaties, programmaevaluaties en verschillende studies naar onder meer het rendement van een specifieke cohort studenten. Hiernaast is de commissie positief over de panelgroepen die adequaat lijken te functioneren en een positieve impuls geven aan de verwerking en terugkoppeling van de evaluatieresultaten. Binnen het systeem van kwaliteitszorg wordt een belangrijke rol gespeeld door de opleidingsdirecteur, maar er lijkt weinig grip te zijn op het specialistische gedeelte van de opleidingen. De commis408 QANU / Psychologie / UvA
sie heeft de evaluatieformulieren bestudeerd die gebruikt worden binnen de eerste twee jaar van de bacheloropleiding evenals de resultaten hiervan en beoordeelt deze als adequaat. De commissie heeft echter ook van de opleiding begrepen dat in het vervolg van de bacheloren in de masteropleiding er op een wisselende wijze wordt omgegaan met interne kwaliteitszorg. Sommige programmagroepen pakken dit beter aan dan andere. Wel is en wordt bij elke programmagroep aandacht besteed aan de uitkomsten van de evaluaties. Deze worden onder meer jaarlijks met het bestuursteam en de onderwijsdirecteur besproken en regelmatig tijdens het aparte docentenoverleg (per specialisatie). Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en praktijk van de bacheloren eenjarige masteropleiding, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bacheloropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Masteropleiding Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De opleidingscommissie en onderwijsdirecteur geven aan dat het belangrijkste doel van interne kwaliteitszorg is dat er grondig wordt gevalueerd en dat de resultaten tot kwaliteitsverbetering moeten leiden. De zelfstudie beschrijft dat de opleiding altijd tracht om zwakke aspecten van de verschillende onderdelen van het bacheloren masterprogramma gelijk aan te pakken. Voor de eerste twee jaar van de bacheloropleiding zijn de panelgesprekken zo ingericht dat aan het eind ook conclusies worden getrokken over eventuele veranderingen die in een volgend jaar binnen een vak moeten worden aangebracht. Bij de panelgesprekken suggereren studenten verbeteringen en stellen docenten meestal zelf voor welke veranderingen zij van plan zijn door te voeren. Door deze opzet leiden de panelgesprekken geregeld tot aanpassingen in de vakken. Zo zijn in de afgelopen jaren nieuwe boeken bij Grondslagen van de psychologie en Arbeids& organisatiepsychologie gentroduceerd, is het oude struikelvak Statistiek aangepast zodat het beter aansluit op de rest van de onderzoekslijn, is de tentamenvorm bij Ontwikkelingspsychologie gewijzigd, is het gebruik van PowerPoint en Blackboard gentensiveerd en een nieuwe SPSS-cursus ontwikkeld. In het derde jaar van de bacheloren in de masteropleiding worden evaluatieresultaten standaard besproken in de jaargesprekken die tussen de programmaleider en de docenten plaatsvinden. Programmaevaluaties worden besproken in de opleidingscommissie en in de verschillende programmagroepen en volgens de zelfstudie worden slechte beoordelingen direct aangepakt. Nadat bijvoorbeeld bleek dat het derde bachelorjaar Ontwikkelingspsychologie een aantal kinderziektes had met vakken die te zwaar waren en een afstemming tussen verschillende vakken die verbetering behoefde, is direct overleg gevoerd en zijn initiatieven ter verbetering genomen. De meest recente evaluaties wijzen uit dat de problemen zijn opgelost en dat deze specialisatie nu naar tevredenheid verloopt. Naar aanleiding van de programmaevaluatie is, aldus de zelfstudie, ook de beschikbaarheid van computerzalen verbeterd en zijn de openingstijden van de kantine verruimd.
409
In de zelfstudie heeft de opleiding een overzicht opgenomen van de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie en de wijze waarop deze aanbevelingen zijn opgevolgd. Oordeel De commissie is van mening dat het systeem van interne kwaliteitszorg, zoals onder F17 beschreven, in de praktijk adequaat functioneert. De evaluatie van het onderwijs leidt tot daadwerkelijke afstemming van het onderwijssysteem op de uitkomsten van de evaluaties. Er heerst binnen de opleiding een duidelijke verbetercultuur, waarbij onvoldoende beoordelingen in evaluaties consequent en serieus worden aangepakt. Op basis van de voorbeelden uit de zelfstudie stelt de commissie eveneens vast dat de opleidingen adequaat hebben gereageerd op de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie. De commissie heeft echter ook geconstateerd dat de verbeteringen die vak- en disciplineoverstijgend zouden kunnen worden doorgevoerd, niet altijd even consequent worden overgenomen binnen de verschillende specialisaties. Specialisaties zouden op diverse punten veel van elkaars best practices kunnen leren. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en de praktijk van de huidige bacheloren eenjarige masteropleiding, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Volgens de zelfstudie werkt de opleidingsdirecteur bij de monitoring en verbetering van het bacheloren masterprogramma nauw samen met de opleidingscommissie en de examencommissie. De opleidingscommissie bestaat uit zes studenten en zes docenten, waarbij alle programmagroepen psychologie vertegenwoordigd zijn. De opleidingscommissie houdt zich vooral met lopende zaken bezig, bespreekt de vakevaluaties en stelt de Onderwijs- en Examenregeling (OER) en de daarin opgenomen onderwijsprogrammas vast. Hiernaast overlegt de opleidingsdirecteur regelmatig afzonderlijk met stagecordinatoren, de Ombudsstudent, de studievereniging, de studentenfracties van de verschillende specialisaties, de facultaire studentenraad en de cordinatoren en programmaleiders van de zes programmagroepen. Daar bovenop worden binnen de opleiding voor verschillende vraagstukken ad-hoccommissies ingesteld, waarin naast docenten over het algemeen ook studenten vertegenwoordigd zijn. Zo is er ten behoeve van de invoering van de bachelor-masterstructuur een commissie ingesteld die meedacht over de invulling van de nieuwe programmas en is er een klankbordcommissie die met de onderwijsdirecteur de zelfstudie heeft besproken, maar ook reflecteert over de grote lijn in het programma. Zoals reeds eerder gememoreerd hebben de verschillende programmagroepen een grote mate van zeggenschap over de invulling van de specialistische fase van de bacheloren de masteropleiding. Alle programmagroepen hebben eigen studentenfracties, die in verschillende mate bij de interne kwaliteitszorg worden betrokken. Sommige programmagroepen kennen eigen onderwijscommissies waarin zowel studenten als docenten zitting hebben, maar meestal wordt
het onderwijsprogramma slechts in de docentenraad besproken. In de zelfstudie wordt aangegeven dat de opleidingscommissie bij sommige groepen graag zou zien dat er meer openheid is over de evaluatieresultaten en dat studenten steevast worden betrokken bij de bespreking van de resultaten, zoals dat ook in de eerste twee jaar van de bacheloropleiding het geval is. De opleidingscommissie geeft tevens de wens aan dat studenten meer feedback krijgen over de resultaten van de evaluaties en de daaruit voortvloeiende plannen en acties. Alumni worden volgens de zelfstudie op verschillende wijze betrokken bij de opleiding. Zij geven jaarlijks hun oordeel over de opleiding middels de alumnimonitor en worden betrokken bij de jaarlijkse carriredag, bij de interviews die eerstejaarsstudenten houden met in de praktijk werkende psychologen en als stagesupervisor. Alumni en het beroepenveld gaan in de praktijk dus veelal samen. Oordeel De commissie constateert dat studenten, naast het invullen van vakevaluaties, bij de kwaliteitszorg worden betrokken middels de panelgesprekken, de vertegenwoordiging van studenten in de faculteitsraad, de opleidingscommissie en ad-hoccommissies en het bestaan van een ombudsstudent. Hiernaast heerst er een open sfeer binnen de opleiding, waarbij studenten serieus genomen worden en zich niet geremd voelen hun onvrede te uiten en mee te denken over verbeteringen. De commissie is van mening dat de opleidingscommissie weliswaar in overeenstemming met haar wettelijke taken functioneert, maar dat een sterkere rol in de specialistische fase van de bacheloren masteropleiding gewenst is. Dit zou de samenhang binnen en verbetercapaciteit van het gehele bacheloren mastertraject ten goede komen. Ook docenten worden via de panelgesprekken, de opleidingscommissie, de faculteitsraad en andere gremia betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding. Hiernaast worden docenten actief bij de onderwijsevaluaties en -verbeteringen betrokken via de programmagroepen waar ze onderdeel van uitmaken. De commissie is van mening dat ook alumni en het beroepenveld voldoende, maar nog weinig systematisch en formeel, betrokken worden bij het programma. Gezien het bovenstaande concludeert de commissie dat dit facet voor de bacheloren masteropleiding Psychologie als voldoende beoordeeld dient te worden. Op grond van de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en praktijk van de huidige bacheloren eenjarige masteropleiding, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie luidt: voldoende.
411
9.2.6. Resultaten
Zoals reeds onder F1 weergegeven, is de opleiding van mening dat de afronding van het bachelorprogramma in de praktijk (nog) niet als uitstroommoment naar de arbeidsmarkt dient. Studenten geven aan zich af te vragen wat de perspectieven op de arbeidsmarkt zijn met slechts een bachelordiploma, hoewel ze wel het gevoel hebben dat de opgedane algemene academische vaardigheden mogelijkheden zouden moeten bieden. Er zijn slechts enkele voorbeelden bekend van studenten die na afronding van de bacheloropleiding aan het werk zijn gegaan, maar het gaat daarbij om studenten die al voor hun afstuderen een baan hadden en niet werken als psycholoog. Het merendeel van de studenten die het bachelorexamen heeft afgelegd, heeft gekozen voor de doorstroommasteropleiding als vervolgopleiding. In totaal stopt een kleine 0% na het behalen van de bacheloropleiding, waarvan een deel doorstroomt naar een andere masteropleiding van de UvA of een andere universiteit. Uit de alumnimonitor van 005 blijkt volgens de zelfstudie dat afgestudeerden doorgaans behoorlijk tevreden zijn over de genoten opleiding. Alumni zijn overwegend van mening dat de doelstellingen van de studie, zoals weergegeven onder het eerste onderwerp, na afronding van de studie zijn bereikt en dat deze doelstellingen van belang zijn in de huidige functie. Men vindt daarbij vooral wetenschappelijk sterk te zijn opgeleid, theoretisch uitstekend geschoold te zijn en de klassieke theorien en de onderzoeksmethoden voldoende te beheersen. Men is daarentegen minder goed geschoold in een interdisciplinaire aanpak en zegt dat wel nodig te hebben. De meeste vaardigheden zijn ook ruimschoots ontwikkeld, vooral de vaardigheden op het gebied van wetenschappelijke training en onderzoek. Lager scoren vaardigheden als leidinggeven en organiseren. Afgestudeerden blijken deze vaardigheden in hun werk nodig te hebben, maar zijn daar in de opleiding minder goed in getraind. Dat geldt ook voor het oplossen van complexe, niet vakspecifieke problemen, en voor het kunnen vormgeven van de eigen loopbaan. Ook de attitudes zijn in de ogen van de afgestudeerden goed ontwikkeld, vooral de wetenschappelijke houding en het verantwoordelijkheidsbesef. De alumnimonitor rapporteert verder dat het werkloosheidspercentage lager is dan landelijk bij Psychologie en dat de duur van de aanvangswerkloosheid en de totale werkloosheidsperiode korter zijn dan landelijk het geval is. Alumni zijn gemiddeld anderhalve maand werkloos geweest na het afstuderen en 7% van hen rapporteert dat de gevonden functie voldoende tot goed aansluit op de opleiding. Oordeel De commissie heeft uit de lijst van recente afstudeerwerken in de zelfstudie vooraf negen bachelortheses, negen doctoraalscripties en ter plekke nog eens vijf mastertheses geselecteerd en bestudeerd. Deze eindwerken waren volgens de commissie van wisselend maar voldoende niveau. De becijfering door de opleiding week in veel gevallen af van de beoordeling die volgens de commissie gegeven zou moeten worden. De commissie heeft begrepen dat de cijfers voor theses en werkstukken in belangrijke mate bepaald worden door het proces van totstandkoming. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het verschil in beoordeling. De opleiding werkt niet met een tweede beoordelaar voor de bachelor- of masteropleiding. Voor meer consistentie in de beoordeling zou de commissie dit het overwegen waard vinden. De commissie is van mening dat de afgestudeerde bacheloren masterstudenten een behoorlijke kwaliteit hebben en dat de eindkwalificaties die zij verworven hebben, overeenkomen met de beoogde
eindkwalificaties van de opleidingen. De commissie verwacht dat afgestudeerde masters in voldoende mate in staat moeten zijn om zich te positioneren binnen het domein waarvoor zij zijn opgeleid, wat wordt onderstreept door het lage werkloosheidspercentage onder afgestudeerden van de ongedeelde opleiding. Op basis van het bovenstaande komt de commissie tot de conclusie dat het gerealiseerde niveau van zowel de bachelor- als de masteropleiding Psychologie voldoende is. Gezien de ervaringen met de oude, ongedeelde opleiding en praktijk van de huidige bacheloren eenjarige masteropleiding, verwacht de commissie dat ook de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie zal voldoen aan de eisen die aan dit facet gesteld worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
De opleiding heeft streefcijfers opgesteld voor de onderwijsrendementen van de bacheloren masteropleiding. Zij stelt dat een propedeuserendement van 35% na n jaar realistisch is en dat 70% van de studenten in staat moet zijn de propedeuse binnen twee jaar af te ronden. Hiernaast heeft de opleiding enige jaren geleden de doelstelling geformuleerd dat de 70% van de studenten die uiteindelijk de propedeuse haalt die fase sneller moet afronden, bij voorkeur binnen een jaar, en dat de 30% die uiteindelijk afhaakt sneller moet afvallen. Dit beleid zou onder meer tot een betere doorstroming na de bacheloropleiding en een hoger rendement van zowel de bachelor- als de masteropleiding moeten leiden. In de zelfstudie wordt de opmerking geplaatst dat naast de zwak presterende studiestakers een substantieel aantal studenten na de propedeuse stopt met de studie omdat zij worden ingeloot voor Geneeskunde, in een andere bacheloropleiding instromen of terugkeren naar Duitsland. Voor de studenten die na de propedeuse doorgaan met de bacheloropleiding Psychologie, streeft de opleiding een rendement na van 80% die binnen vijf jaar na aanvang van de studie het bachelordiploma behaalt. De opleiding redeneert hierbij dat 10% aan studiestakers en relatief langzame studenten tijdens de bachelorfase aanvaardbaar is en er daarnaast 10% uitval kan plaatsvinden doordat studenten elders doorstuderen of alsnog worden ingeloot voor Geneeskunde. Voor de deeltijdopleiding heeft de opleiding geen aparte streefcijfers geformuleerd. De streefcijfers voor de masterfase liggen wat hoger: De opleiding heeft als doelstelling dat 90% van de masterstudenten Psychologie binnen drie jaar na aanvang afstudeert. Voor de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie geldt als streefcijfer dat van degenen die starten met de masteropleiding 90% het masterdiploma binnen vier jaar na aanvang heeft behaald. De opleiding probeert, aldus de zelfstudie, gericht beleid te voeren om de rendementen te verbeteren en komt tot de conclusie dat zij daar de afgelopen jaren in geslaagd is. De opleiding geeft aan dat na de invoering van de propedeuse met practicumgroepen en andere ingrepen in het onderwijsprogramma de doorstroming in de propedeuse gestegen is en er uiteindelijk
sinds 001 een propedeuserendement na twee jaar gehaald wordt wat op het niveau van de streefcijfers ligt. Vanaf 003 vond instroom in de bacheloropleiding plaats en het onderwijsrendement hiervan is daarom slechts beperkt te analyseren. Echter, uitgaande van de ongedeelde opleiding blijkt dat de uitval in de jaren na de propedeuse beperkt blijft en de streefcijfers worden gehaald. Van de studenten die de studie voortzetten na de propedeuse rondt meer dan 80% de studie af. Thans bedraagt de gemiddelde studieduur voor de ongedeelde opleiding ongeveer zes jaar, maar de opleiding verwacht dat de invoering van de bachelor-masterstructuur tot een rendementsverbetering zal leiden. Sinds de invoering van de bacheloren masterprogrammas worden volgens de zelfstudie strengere toelatingseisen voor het tweede jaar en n startmoment voor de specialisatie in het derde jaar gehanteerd. Hiernaast bevorderen ook de invoering van een jaargroepensysteem en een inperking van de beperkte keuzemogelijkheden het rendement van de bacheloropleiding. De verwachting is dat ook een vorm van decentrale selectie van eerstejaarsstudenten waarschijnlijk tot een kwalitatief betere instroom en een hoger onderwijsrendement zal leiden. In de zelfstudie wordt weergegeven dat de rendementen van de deeltijdstudenten in het verleden onbevredigend waren, hetgeen de opleiding tot ingrepen heeft genood. Tot het studiejaar 000 werden alle propedeuseonderdelen zowel overdag als s avonds verzorgd wat voornamelijk deeltijdstudenten aantrok die een voltijds baan hadden en verwachtten dat zij op basis van een avondstudie in staat zouden zijn om werk, gezin en een deeltijd studie te combineren. Dit bleek vaak een onrealistische verwachting te zijn en heeft geleid tot teleurstellende rendementen. In 000 is daarom het besluit genomen de hoeveelheid avondonderwijs sterk terug te brengen, wat tot een andere instroom heeft geleid en tot een sterke verbetering van doorstroming en rendement. Vanaf het studiejaar 000 wordt een propedeuserendement van 70% bereikt, wat vergelijkbaar is met dat in de ongedeelde voltijdopleiding. Echter, ondanks dit behoorlijke propedeuserendement, haken veel deeltijdstudenten vervolgens af en voltooit ongeveer een kwart van de gestarte studenten de opleiding. De zelfstudie haalt evaluaties aan waaruit blijkt dat het voor veel studenten niet haalbaar is om acht jaar lang een deeltijdopleiding te combineren met werk en gezin. De verwachting leeft binnen de opleiding dat met de invoering van de bachelor-masterstructuur, waarbij slechts de bacheloropleiding nog in deeltijd kan worden gevolgd en er in een kortere tijd dan in het verleden een diploma kan worden behaald, het slagingspercentage behoorlijk zal toenemen. Voor de master, gestart in september 005, zijn ten tijde van het visitatiebezoek nog geen gerealiseerde rendementsgegevens beschikbaar. Volgens de zelfstudie valt echter reeds te voorzien dat veel studenten zullen uitlopen door het kiezen van langere stages en het verrichten van uitgebreider onderzoek dan strikt noodzakelijk voor de masterscriptie. Verder is het zeker dat studenten in de klinische richtingen veel extra onderdelen willen volgen en dientengevolge uitlopen. Dit zou volgens de opleiding opgelost worden zodra de tweejarige masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie van start gaat. Niettemin moet het ook thans al mogelijk zijn om de masteropleiding af te ronden in een jaar en zullen er ook studenten zijn die dat lukt. Vanwege het belang om studenten te voorzien van een goede uitgangspositie op de arbeidsmarkt en bij de vervolgopleidingen, ontmoedigt de opleiding studenten niet om de masteropleiding uit te breiden.
414
Oordeel De commissie is van mening dat voor de bacheloren masteropleiding realistische streefcijfers voor de onderwijsrendementen zijn opgesteld. De commissie is van mening dat het masterprogramma studeerbaar is en dat de door de opleiding gehanteerde streefcijfers gehaald kunnen worden. De commissie constateert echter ook dat er in de loop van de tijd een stijging van het studierendement heeft plaatsgevonden. Met mogelijke instrumenten om het rendement verder te verbeteren, zoals een decentraal selectiebeleid, bindend studieadvies en scriptiebeleid wordt wisselend omgegaan, maar er wordt door de opleiding consequent gewerkt aan rendementsverbeteringen. Tot slot is de commissie positief over de keuzes die gemaakt zijn omtrent de deeltijdopleiding en gelooft zij dat het slagingspercentage en de gemiddelde studieduur van deeltijdstudenten de komende jaren zal verbeteren. Gezien de eerste ervaringen met de bacheloren eenjarige masteropleiding en de plannen voor het tweejarige programma bestudeerd hebbende, verwacht de commissie dat de rendementen van de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie voldoende zullen zijn. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende. Master Psychologie: Het oordeel van de commissie isvoldoende. Master Gezondheidszorg Psychologie: Het oordeel van de commissie is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en de masteropleiding Gezondheidszorg Psychologie luidt: voldoende.
415
SamenvattingoordelenUniversiteitvanAmsterdam BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen Voldoende van de opleiding . Programma Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
3. Inzet van personeel
Voldoende
4. Voorzieningen Voldoende 5. Interne kwaliteitszorg 6. Resultaten Voldoende
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de bacheloropleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
416
MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen Voldoende van de opleiding . Programma Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
417
MasteropleidingGezondheidszorgPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen Voldoende van de opleiding . Programma Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
418
10. DebacheloropleidingPsychologieendemasteropleidingen PsychologieenGeestelijkeGezondheidenSocialePsychologie vandeFaculteitSocialeWetenschappenaandeUniversiteit vanTilburg

Administratievegegevens BacheloropleidingPsychologie: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Tilburg 31 december 007
MasteropleidingPsychologieenGeestelijkeGezondheid: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot MasteropleidingSocialePsychologie: Naam van de opleiding CROHO nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Sociale Psychologie 60077 Master WO 60 Voltijd Tilburg 31 december 007 Psychologie en Geestelijke Gezondheid 60076 Master wo 60 Voltijd Tilburg 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op 3 en 4 oktober 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. M.Ph. Born, lid; prof. dr. E.C. Klip, lid; prof. dr. J. Wagemans, lid; dr. E.H. Gordijn, lid; V.M. de Vries BSc, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU.
419
10.0. Structuurenorganisatievandefaculteit De bacheloropleiding Psychologie en de masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid (PGG) en Sociale Psychologie (SP) worden aangeboden door de faculteit Sociale Wetenschappen (FSW) van de Universiteit van Tilburg (UvT). De FSW biedt verder vier maatschappijwetenschappelijke bacheloren masteropleidingen aan, te weten Organisatiewetenschappen, Personeelwetenschappen, Vrijetijdwetenschappen, en een tweejarige onderzoeksmaster Social and Behavioural Sciences. Per 1 september 006 is de faculteit gestart met een tweejarige masteropleiding Medische Psychologie. De decaan staat aan het hoofd van de faculteit. De decaan is eindverantwoordelijk en beslissingsbevoegd ten aanzien van het onderwijs. Hij heeft deze bevoegdheden in de praktijk gedelegeerd aan de vice-decaan onderwijs. Naast een vicedecaan onderwijs beschikt de faculteit ook over een vice-decaan onderzoek. De decaan wordt voor de dagelijkse leiding bijgestaan door de directeur. Deze is het hoofd van de facultaire diensten. Het managementteam van de faculteit bestaat uit de decaan, de vice-decanen, de directeur en de managers van het onderwijsinstituut, respectievelijk het Oldendorff Researchinstituut. Het onderwijsinstituut (n voor de hele faculteit) heeft als hoofdtaken beleidsondersteuning en dienstverlening aan het onderwijs. Het is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van het facultaire onderwijsbeleid op het gebied van kwaliteitszorg en begeleiding van studenten. Ook draagt het zorg voor de praktische organisatie van het onderwijs, zoals de roostering. Elke opleiding heeft een opleidingsdirecteur die verantwoordelijk is voor de vaststelling van de inhoud van het onderwijsprogramma en de uitvoering van het onderwijs in de opleiding. In totaal zijn er negen opleidingsdirecteuren in de faculteit (vier bij Psychologie en vijf bij Maatschappijwetenschappen). De facultaire opleidingsdirecteuren stemmen hun activiteiten af in het Facultair Onderwijs Overleg (FOO). Elke opleiding beschikt verder over een kernteam dat bestaat uit de kerndocenten van de betreffende opleiding. De opleidingsdirecteur overlegt met het betreffende kernteam over de kwaliteitszorg, de programmering van de opleiding en aangelegenheden met een operationeel karakter. Het personeel van de faculteit is ondergebracht in departementen. De faculteit kent twee departementen op het gebied van de psychologie: Psychologie en Gezondheid en Psychologie en Maatschappij. Beide departementen zijn betrokken bij de uitvoering van het onderwijs in de bacheloropleiding Psychologie. Daarnaast verzorgt ieder departement een eigen masteropleiding: respectievelijk de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid (PGG) en Sociale Psychologie (SP). Het departement Psychologie en Gezondheid verzorgt naast de genoemde masteropleiding ook de tweejarige masteropleiding Medische Psychologie. Het onderwijs op het gebied van statistiek en onderzoeksmethoden wordt verzorgd door het departement Methoden en Technieken van Onderzoek. De steunvakken sociologie en filosofie worden verzorgd vanuit de betreffende departementen. Samen met de departementsvoorzitter bepaalt de opleidingsdirecteur de verdeling van de formatie voor de opleiding.
40
10.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken De bacheloropleiding is ingevoerd per 1 september 00 en de masteropleidingen PGG en SP zijn gestart in september 005. De bachelor-masterstructuur is gefaseerd ingevoerd. Voltijdstudenten uit de ongedeelde opleiding hadden tot 1 september 006 de tijd om hun doctoraaldiploma te behalen. Voor studenten in het deeltijdprogramma geldt hiervoor 1 september 008. De opleidingen hebben de overgangsregelingen conform een universiteitsbrede afspraak vastgelegd in het OER. Met de invoering van de bachelor-masterstructuur zijn de opleidingen inhoudelijk en programmatisch gewijzigd. Aan de programmatische wijzigingen lagen volgens de zelfstudie vooral inhoudelijke argumenten ten grondslag, zoals de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie. Voor vertraagde studenten in de doctoraalopleiding betekent dit dat vakken die zij nog moesten volgen veranderd konden zijn. Om dit op te lossen zijn vervangende cursussen aangewezen voor vervallen cursussen of extra tentamenkansen voor het oude onderdeel georganiseerd. Elke student die wil overstappen van de ongedeelde opleiding naar de bachelor- of masteropleiding krijgt daarvoor volgens de zelfstudie in principe toestemming. De overstapregelingen tussen de ongedeelde opleidingen en de bacheloren masteropleidingen zijn, zoals staat beschreven in de zelfstudie, opgesteld in overleg met de voor de opleidingen verantwoordelijke departementen. De overgangstabellen zijn vastgesteld door de examencommissie. Indien een regeling buiten het kader van de overstapregelingen valt, wordt deze schriftelijk vastgelegd. In de zelfstudies geven de opleidingen aan dat per 15 februari 006 nog een kwart van de cohort 001-00 (laatste cohort van de ongedeelde opleiding) in het doctoraalprogramma actief was. Het overige deel had de opleiding afgerond, was gestopt of was overgestapt naar de bacheloropleiding. Studenten die per 1 september 006 hun doctoraalopleiding nog niet hadden afgerond, zijn ondergebracht in de bachelor-masterstructuur of de deeltijdvariant van de doctoraalopleiding. De commissie heeft tijdens het visitatiebezoek begrepen dat de faculteit aan deze laatste optie niet de voorkeur geeft. Volgens de opleiding vormt het feit dat de doctoraalopleiding geen afstudeervariant in Sociale Psychologie kent een aandachtspunt. Vertraagde studenten van de afstudeervariant Economische Psychologie van de doctoraalopleiding, studeren nu af in de masteropleiding Sociale Psychologie. In de zelfstudies geven de opleidingen een overzicht van de diverse activiteiten die zijn genomen om de informatie naar studenten over de afbouw van de ongedeelde opleiding en overgang naar de bachelor-masterstructuur te verzorgen. Zo is er een website ingericht met informatie over de overstapregelingen voor studenten. Eind 004 zijn alle resterende doctoraalstudenten schriftelijk gewezen op de einddatum van de doctoraalopleiding op 1 september 006. Dit is voor de zomervakantie van 005 en aan het begin van het academisch jaar 005-006 herhaald. De commissie heeft geen problemen van studenten gehoord rondom de afbouw van de ongedeelde opleidingen. Zij is van oordeel dat de afbouw van de ongedeelde opleiding zonder noemenswaardige problemen voor studenten verloopt.
QANU / Psychologie / UvT
41
10.2. Hetbeoordelingskader 10.2.1. Doelstellingenopleiding

In de zelfstudies geven de opleidingen aan dat de domeinspecifieke eisen zijn ontleend aan het referentiekader van de Kamer Psychologie (oktober 005). De criteria van dit referentiekader sluiten aan op het NIP-rapport De kwaliteit van de psychologiebeoefening uit 1995 en het referentiekader van de vorige visitatiecommissie. De opleidingen Psychologie ontlenen de doelstellingen volgens de zelfstudie enerzijds aan het specifiek eigen disciplinaire karakter van de psychologie als wetenschap en anderzijds aan het veld van toepassingen waarop de opleiding voorbereidt. Bachelor In de bacheloropleiding Psychologie ligt het accent volgens de opleiding op het verwerven van kennis, inzichten en vaardigheden die verband houden met de grondslagen van de academische psychologie. De student dient kennis te maken met de voor de psychologie kenmerkende diversiteit van inhouden, opvattingen, gezichtspunten en benaderingen. De doelstelling van de bacheloropleiding is dat studenten niet alleen een beeld opbouwen van wat het psychologische wetenschapsveld inhoudt en hoe dit gestructureerd is, maar dat zij zich ook een goede voorstelling vormen van de specialisatiemogelijkheden van de psychologiestudie op masterniveau en de professionele en/of academische perspectieven die daarmee samenhangen. De eindkwalificaties van de bacheloropleiding zijn in de zelfstudie als volgt gedefinieerd. 1. Kennis en inzicht 1.1. kennis en inzicht in het menselijk gedrag, denken, en beleven zoals onderwezen in de functieleer, hersenen en gedrag, ontwikkelingsleer, persoonlijkheidsleer, gezondheidspsychologie, psychopathologie, sociale psychologie en cultuurpsychologie; 1.. kennis van de historische ontwikkelingen waaruit de huidige psychologie in haar verschillende gedaanten is voortgekomen, alsmede van hedendaagse stromingen in de algemene psychologie en hun grondslagen; 1.3. kennis van de methodologie van de psychologie als empirische wetenschap en van de wetenschapsleer. Tevens kennis van de gangbare methoden en technieken van psychologisch onderzoek (inclusief de statistiek en de data-analyse) en van de in de psychologie gebruikte kwalitatieve methoden van onderzoek; 1.4. kennis van psychodiagnostische hulpmiddelen (zoals tests, observatieschemas en vragenlijsten) zoals die door psychologen worden gebruikt; 1.5. kennis van organisaties, instanties en regelingen die van belang zijn voor de beroepswerkzaamheden van psychologen; 1.6. kennis op het gebied van n van de twee differentiaties zoals die in de bacheloropleiding worden aangeboden, te weten de differentiatie Psychologie en Gezondheid dan wel de differentiatie Psychologie en Maatschappij; 1.7. kennis van ethische normen voor de beroepsuitoefening van psychologen;
4
1.8. kennis van de belangrijkste wijsgerige, in het bijzonder sociaal-filosofische en wetenschapstheoretische begrippen en benaderingen; 1.9. kennis van de grondbeginselen van de aan de psychologie verwante sociologie. . Toepassing van kennis en inzicht .1. algemene intellectuele basisvaardigheden: logisch en analytisch redeneren; .. vaardigheid in interviewen gesprekstechnieken als methode van dataverzameling; .3. vaardigheid in methoden van observatie en registratie van gedrag als methode om dataverzameling ten behoeve van onderzoek en/of professioneel handelen; .4. zelfstandig kunnen vinden van literatuur en het doen van literatuuronderzoek met behulp van geautomatiseerde informatiesystemen; .5. zelfstandig kunnen toepassen van enkele gangbare kwantitatieve bewerkings- en analysetechnieken van verzamelde onderzoeksgegevens, onder andere met behulp van de computer; .6. het onder begeleiding kunnen formuleren van onderzoekbare vraagstellingen en het ontwerpen van praktisch uitvoerbare onderzoeksopzetten, inclusief de keuze van bepaalde onderzoeksmethoden. 3. Oordeelsvorming 3.1. het kritisch kunnen lezen en beoordelen van literatuur; 3.. reflectievermogen op eigen vakkennis en handelen, en op dat van anderen; 3.3. besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid van een universitair geschoolde psycholoog. 4. Communicatie 4.1. helder mondeling communiceren en in goed academisch Nederlands schriftelijk rapporteren over aspecten van het vakgebied met vakgenoten en niet-vakgenoten; 4.. wetenschappelijke verslaglegging van literatuur- of empirisch onderzoek, zowel mondeling (in de vorm van een referaat), alsook schriftelijk volgens de laatste APA-normen; 4.3. passieve beheersing van academisch Engels; 4.4. vaardigheden op gebied van ICT en presenteren. 5. Leervaardigheden 5.1. bijdragen aan kennisvermeerdering vanuit een belangstellende, onderzoekende houding; 5.. bereidheid tot life long learning. De opleiding zet in de zelfstudie uiteen dat de Tilburgse bacheloropleiding een driejarig onderwijsprogramma aanbiedt dat verwant is met andere opleidingen in de psychologie in Nederland. Deze volgen grotendeels de Europese richtlijnen voor de Psychologie. De opleiding is van mening dat voor de taakuitvoering van een volledig gequipeerde psycholoog de afgestudeerde bachelor een aansluitende masteropleiding dient te volgen. Met dit standpunt sluit de opleiding aan bij de opvattingen van de Kamer Psychologie. Het eigene aan de Tilburgse bacheloropleiding is volgens de opleiding dat er een relatief zwaar accent wordt gelegd op het wetenschappelijk karakter van de psychologie. Master PGG In de zelfstudie zet de opleiding het domein van de masteropleiding PGG mede in relatie tot de tweejarige masteropleiding Medische Psychologie (MP) uiteen. Centraal in de masteropleiding PGG staan theoretische verdieping, diagnostiek en behandeling met betrekking tot psychologische problemen, cognitieve stoornissen en problemen in de levenssfeer. In tegenstelQANU / Psychologie / UvT 43
ling tot de masteropleiding MP, waar het accent op de somatische gezondheidszorg ligt, ligt in de masteropleiding PGG de nadruk op problematiek in de geestelijke gezondheidszorg. De masteropleiding PGG levert volgens de zelfstudie de afgestudeerden de basiskennis die nodig is voor dit werkveld, alsmede de kwalificatie om door te stromen naar de postgraduate vervolgopleidingen tot Gezondheidszorg-psycholoog en de daarop aansluitende opleiding tot Klinisch psycholoog. In het masterprogramma kunnen studenten via stage en onderzoek kiezen voor een specialisatie in de richting van kinderen en jeugdigen of volwassenen en ouderen. Het doel van de opleiding is als volgt opgenomen in de zelfstudie: De opleiding levert studenten af die in staat zijn om als psycholoog te werken op het brede terrein van de kinderen jeugdzorg en de geestelijke gezondheidszorg ten behoeve van volwassenen en ouderen. Verder zijn zij in staat om wetenschappelijk onderzoek op dat terrein te verrichten. Zij voldoen verder aan de eisen die vervolgopleidingen voor psychologen in de gezondheidszorg stellen aan instromers met een masterdiploma. De volgende doelstellingen worden met het masterprogramma nagestreefd: disciplinaire kennis van methoden, technieken en theorien waarmee psychologen in de gezondheidszorg voor zowel kinderen en jeugdigen als volwassenen en ouderen in aanraking komen; b. kennis van de psychologische theorievorming en instrumenten op het terrein van de gezondheidszorg voor zowel kinderen en jeugdigen als volwassenen en ouderen; c. mede op basis van de eigen intellectuele vaardigheden en onderzoeksattitude in staat zijn om de theoretische kennis van relevante methoden en technieken te verdiepen en door middel van eigen onderzoek in de Masterthesis een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de wetenschap op het terrein van de psychische gezondheidszorg ten behoeve van n van de onderscheiden leeftijdsgroepen; d. in staat zijn om op basis van disciplinaire kennis een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van psychologische kennis en zorg op de deelgebieden van de kinderen jeugdzorg en/of de zorg voor volwassenen en ouderen; e. kennis en inzicht in psychodiagnostisch onderzoek en het stellen van een diagnose en het opstellen van een behandelingsplan; en f. in staat zijn om in een praktijksetting met vakoverschrijdende samenwerkingseisen de klinische vaardigheden opgedaan in de bachelorfase tijdens de stageperiode onder begeleiding, toe te passen en verder te ontwikkelen. Deze doelstellingen van de masteropleiding PGG zijn in de zelfstudie als volgt gespecificeerd in eindkwalificaties. 1. Kennis en inzicht 1.1. kennis van en inzicht in de kernbegrippen en theoretische modellen (en de ontwikkelingen daarin) van de psychologie van gezondheid en ziekte zoals die in de gezondheidszorg, met name in de geestelijke gezondheidszorg, gehanteerd worden, kennis van en inzicht in probleemgedrag en de intrapsychische en interpsychische determinanten en gevolgen daarvan; 1.. kennis van en inzicht in de empirische cyclus voor probleemidentificatie; 1.3. kennis van en inzicht in de psychologische praktijk van informatieverzameling ten behoeve van psychodiagnostisch onderzoek, alsmede kennis van en inzicht in psychodiagnostische instrumenten en technieken;
44 QANU / Psychologie / UvT
a.
1.4. kennis van en inzicht in het klinisch redeneren en de klinische oordeels- en besluitvorming op basis van uitkomsten van psychodiagnostisch onderzoek en kennis van en inzicht in de psychologische praktijk van indicatiestelling voor psychologische interventies; 1.5. kennis van en inzicht in de grondslagen, de inhoud (advisering, begeleiding en gedragsmodificatie) alsmede de empirische ondersteuning van psychologische interventiemethoden en psychotherapeutische technieken; 1.6. beschikt over voldoende kennis van en inzicht in methoden en technieken van wetenschappelijk onderzoek op het terrein van de biopsychosociale factoren van geestelijke gezondheid en welbevinden om zelfstandig fundamenteel en/of toegepast wetenschappelijk onderzoek uit te voeren en de resultaten daarvan te rapporteren; 1.7. kennis van en inzicht in de organisatie van hulpverlening en maatschappelijke voorzieningen op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg; 1.8. kennis van en inzicht in, alsmede de competenties en vaardigheden om toegelaten te worden tot de postacademische beroepsopleiding tot Gezondheidszorg-psycholoog (GZ-opleiding). . Toepassen van kennis en inzicht .1. is in staat om theoretische vraagstukken betreffende probleemgedrag kritisch te analyseren en te conceptualiseren, is in dat proces in staat om de relevante theoretische en empirische vakliteratuur te begrijpen en te beoordelen; .. beschikt over de competentie en voldoende vaardigheid om de empirische cyclus van het diagnostisch proces te doorlopen van probleemidentificatie tot indicatiestelling, inclusief de daarbijbehorende rapportage(s); .3. is in staat om zelfstandig diagnostische instrumenten en technieken toe te passen in het kader van het psychodiagnostisch onderzoek; .4. beschikt over de competentie, vaardigheid en ervaring om te voldoen aan de eisen die gesteld zijn aan de basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP; .5. kan omgaan met behandelprotocollen en beschikt over de competentie en vaardigheid om een psychologische interventie (advisering, begeleiding en gedragsmodificatie) op te zetten, uit te voeren en te evalueren; .6. beschikt over de competentie om een fundamenteel en/of toegepast empirisch onderzoek op te zetten, uit te voeren, en te beschrijven als bijdrage aan de vakliteratuur; .7. is in staat om eigen onderzoek in een multidisciplinair kader te plaatsen en kan in een multidisciplinair team werken. 3. Oordeelsvorming 3.1. kan het eigen wetenschappelijk perspectief toepassen op problemen die zich in de praktijk voordoen, is daarbij in staat om bij concrete problemen de achterliggende wetenschappelijke discussie te herkennen en is in staat tot kritische reflectie op de bruikbaarheid en de toepasbaarheid van theoretische modellen en uitkomsten van empirisch onderzoek voor de verdere ontwikkeling van geavanceerde ideen en/of praktijktoepassingen; 3.. beschikt over de benodigde flexibiliteit om standpunten te veranderen en aan te passen in het geval van verwerving van nieuwe kennis; 3.3. is in staat om een wetenschappelijk standpunt op waarde te schatten en kan omgaan met onzekerheid, ook in complexe situaties bij afwezigheid van complete data; 3.4. heeft een goed ontwikkeld besef van andere vakgebieden en partijen, en kan hun (wetenschappelijke) kwaliteiten en beperkingen betrouwbaar en valide inschatten;
QANU / Psychologie / UvT 45
3.5. kan ethische waarden en normen integreren in het eigen professioneel handelen alsmede in het proces van opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. 4. Communicatie 4.1. is in staat om op heldere wijze mondeling zowel als schriftelijk de bevindingen van een psychodiagnostisch onderzoek te rapporteren; 4.. is in staat tot helder mondeling communiceren en in goed academisch Nederlands schriftelijk rapporteren over aspecten van het vakgebied met vakgenoten en niet-vakgenoten; 4.3. is in staat tot wetenschappelijke verslaglegging van literatuuronderzoek en empirisch onderzoek, zowel mondeling in de vorm van een referaat, alsook schriftelijk volgens de richtlijnen van internationale peer reviewed tijdschriften; 4.4. beheerst de actieve toepassing van academisch Engels in woord en geschrift. 5. Leervaardigheden 5.1. onderkent het belang van het voortdurend proces van kennisontwikkeling en heeft een positieve houding ten aanzien van levenslang leren; 5.. wil verworven kennis herzien en uitbreiden en een concrete bijdrage leveren aan kennisuitbreiding. Tot slot noemt de opleiding in de zelfstudie in het kader van benchmarking enkele vergelijkbare opleidingen. Zij merkt hierbij op dat er geen specifiek masterprogramma model heeft gestaan voor het ontwerp en de inrichting van het masterprogramma PGG. Inhoudelijk komen de cursorische onderdelen overeen met mastercursussen in internationale programmas gericht op het domein van de geestelijke gezondheid. Deze overeenkomsten zijn volgens de opleiding deels het gevolg van intercollegiaal overleg binnen de Kamer Psychologie, afstemming op instroomeisen van beroepsopleidingen, en bekendheid met de internationale eisen die gelden voor een Europees psychologendiploma (EuroPsy; EFPA, 005). Het masterprogramma heeft volgens de opleiding verder raakvlakken met MSc programmas in het Verenigd Koninkrijk. Toegelicht wordt dat Mental Health Studies MSc van Kings College London van de Universiteit van Londen en van Glasgow Caledonian University qua doelstellingen en inrichting dicht in de buurt komen van het masterprogramma PGG van de UvT. Een opvallend verschil betreft de praktijkervaring die van instromers in de masterprogrammas in Engeland en Schotland wordt verwacht (minimaal een jaar werkervaring in de GGZ). Binnen de masteropleiding PGG kan enige praktijkervaring worden opgedaan. Buiten de opleidingen in het Verenigd Koninkrijk bieden masterprogrammas in Duitsland, zoals de Studiengang Klinische Psychologie van de Ruhr-Universitt Bochum, vergelijkingsmogelijkheden. Master SP Het domein van de masteropleiding SP richt zich zoals staat omschreven in de zelfstudie, op de wetenschappelijke bestudering van de cognitieve, affectieve en motivationele aspecten van menselijk gedrag in sociale contexten. De masteropleiding SP van de UvT richt zich op een specifiek deel van de Sociale Psychologie, namelijk op de studie van alledaagse gedragingen van consumenten en van individuen in professionele organisaties (managers, werknemers, leidinggevenden, et cetera). Daarmee heeft de masteropleiding SP in Tilburg een eigen focus op de bedrijfsrelevante aspecten van de Sociale Psychologie zoals die tot uiting komen in de Economische Psychologie en de Arbeids- en Organisatiepsychologie. Deze toepassingsvelden van de Sociale Psychologie zijn traditioneel sterk vertegenwoordigd aan de UvT. Deze specialisaties passen volgens de opleiding ook bij de focus van de UvT: een universiteit gespecialiseerd in mens en maatschappijwetenschappen waarin Economie en Bedrijfseconomie een grote rol
spelen. Centraal in deze benadering van de masteropleiding SP staat de theorie van besluitvorming. Dit sluit aan bij het onderzoeksprogramma Social Decision Making van de FSW. De masteropleiding SP kent drie tracks: a. Economische Psychologie; b. Sociale Psychologie en c. Arbeids- en Organisatiepsychologie. In de zelfstudie zet de opleiding uiteen hoe de nadruk op besluitvormingsprocessen in elk van de drie tracks aan bod komt. De doelstelling van de masteropleiding SP is er volgens de zelfstudie op gericht om studenten zodanige wetenschappelijke kennis, vaardigheden en houdingen bij te brengen, dat zij beschikken over de benodigde startcompetenties voor de professionele werkvelden die zijn geassocieerd met de Sociale Psychologie en haar belangrijkste toepassingen in de Economische Psychologie en de Organisatiepsychologie. Zij kwalificeren zich hiermee voor het vervullen van een verscheidenheid aan functies op academisch niveau op het gebied van onder meer onderzoek, communicatie, voorlichting en uiteenlopende beleidsterreinen. De eindkwalificaties van de masteropleiding SP zijn als volgt in de zelfstudie gedefinieerd. 1. Kennis en inzicht 1.1. kennis van en inzicht in de kernbegrippen en theoretische modellen (en de ontwikkelingen daarin) van de sociale psychologie; 1.. kennis op het gebied van n van de drie specialisaties zoals die in de opleiding worden aangeboden, te weten de Economische Psychologie, de Arbeids- en Organisatiepsychologie en de algemene Sociale Psychologie; 1.3. kennis van en inzicht in theorievorming en onderzoek in relevante aanpalende disciplines zoals de economie en de bedrijfseconomie (met name op het gebied van marketing en management en organisatie); 1.4. kennis van en inzicht in de gangbare methoden en technieken van psychologisch onderzoek zoals die gebruikt worden in de academische sociale psychologie en in de professionele praktijk. . Toepassen van kennis en inzicht .1. is in staat om theoretische vraagstukken betreffende economische en/of organisatiegedrag kritisch te analyseren en te conceptualiseren, is in dat proces in staat om de relevante theoretische en empirische vakliteratuur te begrijpen en te beoordelen; .. kan bestaande paradigmas in de sociale psychologie toepassen; .3. kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de sociale psychologie (in het bijzonder haar specialisaties) door het zelfstandig uitvoeren van onderzoek op een wetenschappelijk verantwoorde manier, inclusief het ontwerpen van praktisch uitvoerbare onderzoeksopzetten en het kiezen van bepaalde onderzoeksmethoden; .4. is in staat om kennis, inzicht en eigen onderzoek in een multidisciplinair kader te plaatsen. 3. Oordeelsvorming 3.1. kan het eigen wetenschappelijk perspectief toepassen op problemen die zich in de praktijk voordoen, is daarbij in staat om bij concrete problemen de achterliggende wetenschappelijke discussie te herkennen en is in staat tot kritische reflectie op de bruikbaarheid en de
toepasbaarheid van theoretische modellen en uitkomsten van empirisch onderzoek voor de verdere ontwikkeling van geavanceerde ideen en/of praktijktoepassingen; 3.. beschikt over de benodigde flexibiliteit om standpunten te veranderen en aan te passen in het geval van verwerving van nieuwe kennis; 3.3. is in staat om een wetenschappelijk standpunt op waarde te schatten en kan omgaan met onzekerheid, ook in complexe situaties bij afwezigheid van complete data; 3.4. kan ethische waarden en normen integreren in het eigen professioneel handelen alsmede in het proces van opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. 4. Communicatie 4.1. is in staat tot helder mondeling communiceren en in goed academisch Nederlands of Engels schriftelijk rapporteren over aspecten van het vakgebied met vakgenoten en nietvakgenoten; 4.. is in staat tot wetenschappelijke verslaglegging van literatuuronderzoek en empirisch onderzoek, zowel mondeling in de vorm van een referaat, alsook schriftelijk volgens de richtlijnen van internationale peer reviewed tijdschriften. 5. Leervaardigheden 5.1. onderkent het belang van het voortdurend proces van kennisontwikkeling en heeft een positieve houding ten aanzien van levenslang leren; 5.. wil verworven kennis herzien en uitbreiden en een concrete bijdrage leveren aan kennisuitbreiding. In het kader van benchmarks geeft de opleiding aan dat in Nederland alleen de Universiteit van Tilburg een njarige masteropleiding Sociale Psychologie aanbiedt. De Vrije Universiteit kent een tweejarige researchmasteropleiding Sociale Psychologie. De meeste andere universiteiten in Nederland bieden een specialisatie Sociale Psychologie of Arbeids- en Organisatiepsychologie binnen een algemene masteropleiding aan. In de zelfstudie maakt de opleiding vervolgens een vergelijking met internationaal gerelateerde n- of tweejarige masterprogrammas, zoals aangeboden door de Social, Economic and Organisational Research Group van de University of Exeter, een programma in Economische Psychologie aangeboden door de universiteit van Wenen en een masterprogramma in de Organisatie- en Economische Psychologie aan de Vrije Universiteit in Brussel. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie is van mening dat de opleidingen een duidelijk profiel van henzelf in de zelfstudie geven tegen de achtergrond van de landelijke en internationale vergelijking. Dit profiel is op goede wijze doorvertaald in de eindkwalificaties van de opleidingen. Deze sluiten aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een bacheloren masteropleiding in de Psychologie.
48
De commissie stelt vast dat er een sterke koppeling is tussen de eigen bacheloropleiding met de twee richtingen (Psychologie en Gezondheid en Psychologie en Maatschappij) en beide eenjarige masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid en Sociale Psychologie. De commissie waardeert het positief dat in beide masteropleidingen een hoog domeinspecifiek niveau wordt nagestreefd. De commissie stelt vast dat de masteropleiding SP getuige de eindkwalificaties een sterke gerichtheid kent op besluitvormingsprocessen. Daarbij maakt de track Economische Psychologie het grootste deel uit van deze masteropleiding en heeft de track Arbeid en Organisatie Psychologie een smallere gerichtheid dan elders gebruikelijk is: deze is bij de UvT meer gericht op besluitvormingsprocessen in organisaties. De commissie vindt de gerichtheid op besluitvormingsprocessen op zich een helder en verantwoord profiel dat voldoende aansluit bij de domeinspecifieke eisen. Echter de naam Sociale Psychologie impliceert dat buiten besluitvormingsprocessen ook andere gebruikelijke facetten van de Sociale Psychologie in evenredige mate aan bod komen. Dit is bij de UvT niet het geval. Bovendien komt de zichtbare bedrijfsgerichtheid van deze masteropleiding niet terug in de naam. De commissie is daarom van mening dat het beeld dat de naam Sociale Psychologie oproept niet in overeenstemming is met de domeinspecifieke inhoud van de masteropleiding zoals gedefinieerd in de doelstelling en eindkwalificaties. De commissie heeft tijdens de gesprekken gehoord dat een nieuwe hoogleraar wordt aangezocht om onder meer de track A&O helderder te profileren. Zij ondersteunt dit van harte. Ook bij de domeinspecifieke eisen van de masteropleiding PGG plaatst de commissie een kanttekening. De masteropleidingen PGG en MP hebben er voor gekozen om de geestelijke en somatische vormen van klinische psychologie sterk uit elkaar te trekken, terwijl die in de praktijk door elkaar lopen en de scheidingslijn dus niet zo duidelijk is. Tevens waarschuwt de commissie voor het gevaar dat de eenjarige masteropleiding PGG een restcategorie wordt van wat de masteropleiding MP niet is. De commissie is van oordeel dat de identiteit van de masteropleiding PGG nog verduidelijkt kan worden. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De opleidingen geven in de zelfstudie een uiteenzetting van hoe het door de eindkwalificaties gedefinieerde niveau overeenkomt met de beschrijvingen van de bachelorrespectievelijk masterkwalificaties zoals die zijn vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Zij relateren dit in de zelfstudie eveneens aan de onderwijsonderdelen in de programmas. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties in het licht van de Dublin-descriptoren bestudeerd en stelt vast dat de eindkwalificaties van de bacheloren beide masteropleidingen volgens de Dublin-descriptoren zijn gestructureerd. De vijf Dublin-descriptoren hebben zichtbaar als kapstok gefunctioneerd voor de formulering van de eindkwalificaties. Aan alle vijf DublinQANU / Psychologie / UvT 49
descriptoren wordt in de eindkwalificaties van de bacheloren twee masteropleidingen op het juiste niveau aandacht besteed. Deze eindkwalificaties van een bacheloropleiding definiren volgens de commissie adequaat het niveau van een bachelor en de eindkwalificaties van de masteropleidingen definiren volgens de commissie eveneens adequaat het niveau van een master. Het beoogde niveau van de opleidingen correspondeert hiermee met het niveau van een bachelor respectievelijk master. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Studenten met een afgeronde bacheloropleiding Psychologie kunnen afhankelijk van de gekozen richting in de bacheloropleiding (Psychologie en Gezondheid of Psychologie en Maatschappij) direct instromen in de aansluitende masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid respectievelijk Sociale Psychologie van de UvT. Daarnaast kunnen bachelors Psychologie instromen in de tweejarige onderzoeksmasteropleiding van de faculteit of de tweejarige masteropleiding Medische Psychologie. Voor beide geldt een selectieprocedure. De zelfstudie meldt verder dat studenten ook kunnen doorstromen naar masteropleidingen op het terrein van de psychologie aan andere universiteiten. Over mogelijke beperkingen hiervan (additionele toelatingseisen en dergelijke) bestaat volgens de opleiding nog geen volledig overzicht. Tot slot geeft de bacheloropleiding Psychologie ook direct toegang tot de masteropleidingen Organisation Studies, Human Resource Studies, Leisure Studies, en Sociologie aan de UvT, mits daarvoor een passend minorprogramma is gevolgd. Of een zinvolle toetreding tot de arbeidsmarkt voor afgestudeerde bachelors mogelijk is, is volgens de opleiding nog onduidelijk. In dit kader is er nog geen zicht op de vraag vanuit de arbeidsmarkt. De ervaring met de eerste cohort afgestudeerden laat zien dat de overgrote meerderheid de studie voortzet met een masteropleiding. Met het bachelordiploma kunnen afgestudeerden volgens de opleiding in beginsel beroepen vervullen waarvoor een wetenschappelijke opleiding in de psychologie vereist is of dienstig kan zijn. De opleiding verwacht dat afgestudeerde bachelors Psychologie op de arbeidsmarkt moeten concurreren met afgestudeerden van verwante hbo-opleidingen. De universitair opgeleide bachelors zullen zich van deze groep onderscheiden door een academisch en analytisch denken werkniveau, onder andere tot uitdrukking komend in het vermogen om menselijk gedrag te beschouwen vanuit een theoretische en onderzoeksmatige invalshoek. Over de waarde van het bachelordiploma Psychologie binnen de gezondheidszorg is de opleiding zeer terughoudend. Voor diagnostiek en
behandeling van clinten of patinten is een masteropleiding volgens de opleiding een minimumvereiste. Master PGG De zelfstudie meldt dat bij de opzet van de masteropleiding PGG rekening is gehouden met de startkwalificaties waarover een basispsycholoog, werkzaam in de gezondheidszorg dient te beschikken. Afgestudeerden voldoen aan de vereisten voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP. De opleiding heeft erop toegezien dat afgestudeerden eveneens voldoen aan de toelatingsvoorwaarden voor de postgraduate opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (GZ-opleiding). Het beroepenveld voor afgestudeerden omvat volgens de zelfstudie Geestelijke Gezondheidszorginstellingen inclusief de jeugdzorg, de verslavingszorg en de forensische zorg. De werkzaamheden kunnen bestaan uit (toegepast) wetenschappelijk onderzoek, het uitvoeren van psychodiagnostisch onderzoek, preventiewerk of de begeleiding van clinten en de participatie in behandelingstrajecten in de eerste lijn. Ook beleidsfuncties, bijvoorbeeld op kwaliteitsafdelingen van zorginstellingen of bij gemeenten of provincies, behoren tot de mogelijkheden. Master SP De masteropleiding SP is volgens de zelfstudie een afgeronde wetenschappelijke opleiding die afgestudeerden de mogelijkheid biedt om toe te treden tot de arbeidsmarkt. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat zij de eindkwalificaties heeft afgestemd op de eisen die in de beroepspraktijk gesteld worden aan psychologen in het professionele veld. De opleiding biedt studenten startkwalificaties voor een relatief grote verscheidenheid aan professionele contexten, zoals onderzoeks-, advies- en beleidsfuncties bij overheids- en maatschappelijke instellingen en organisaties en in het bedrijfsleven. Studenten in de track Sociale Psychologie worden meer specifiek voorbereid op gedragswetenschappelijke (onderzoeks)functies die een beroep doen op algemeen inzicht met betrekking tot sociaal gedrag. De tracks Economische Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie sluiten meer specifiek aan bij onderzoeks- en beleidsfuncties in de beroepsvelden van arbeid en organisatie, en van economie. Gezien de recente start van de masteropleiding was ten tijde van het visitatiebezoek nog geen informatie beschikbaar over de aansluiting van de door de masterstudenten verworven kennis en vaardigheden bij de vereiste competenties voor professionele functies. De opleiding meldt dat de ervaringen van de afgestudeerden van de doctoraalopleiding laten zien, dat zij een goede arbeidsmarktpositie hebben, en over de benodigde competenties beschikken voor een startfunctie in organisaties op academisch niveau op de arbeidsmarkt (zie verder F0). De opleiding verwacht dat voor de masteropleiding hetzelfde geldt. Oordeel De commissie stelt vast dat de eindkwalificaties van de bacheloren de twee masteropleidingen van voldoende academisch niveau zijn. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de vereiste kennis en inzicht en academische vaardigheden zoals die bij de eindkwalificaties bij F1 uiteengezet zijn. In de gesprekken met delegaties heeft de commissie vooral gehoord dat de UvT zich onderscheidt ten opzichte van hbo-bachelors Psychologie door de sterke nadruk op de wetenschappelijke discipline en gerichtheid op het kunnen verrichten van wetenschappelijk onderzoek. De commissie is van mening dat de eindkwalificaties voldoende zijn ontleend aan de eisen van de wetenschappelijke discipline. In de eindkwalificaties wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan
het (zelfstandig) verrichten van wetenschappelijk onderzoek (bacheloreindkwalificaties .1 t/ m .6; eindkwalificaties masteropleiding PGG 1. t/m 1.6 en .6; eindkwalificaties masteropleiding SP 1.4, .1, .3). Ook voorbereiding op de wetenschappelijke praktijk van relevante beroepen komt naar het oordeel van de commissie expliciet tot uitdrukking in de eindkwalificaties. Dit blijkt voor de bacheloropleiding bijvoorbeeld in de eindkwalificaties 1.4 kennis van diagnostische hulpmiddelen die psychologen gebruiken; eindkwalificatie 1.5 kennis van organisaties, instanties en regelingen die van belang zijn voor de beroepswerkzaamheden voor psychologen; 1.7 kennis van ethische normen voor de beroepsuitoefening van psychologen en verder uit de academische vaardigheden die in de eindkwalificaties worden beoogd. Voor de masteropleiding PGG blijkt dit vooral uit eindkwalificaties 1.1, 1.3, 1.4 en 1.7 die aansluiten bij de psychologische praktijk. De kwalificaties die nodig zijn tot de GZ-opleiding zoals verwoord in eindkwalificatie 1.8 en verder de academische vaardigheden die vooral onder , 3 en 4 worden genoemd. Voorbereiding op de wetenschappelijke praktijk van relevante beroepen komt voor de masteropleiding SP vooral tot uitdrukking in de eindkwalificaties 1.4, 3.1 en de algemene academische vaardigheden die in de overige eindkwalificaties aan bod komen. De commissie stelt vast dat de afgestudeerde bachelor toegang heeft tot meerdere wetenschappelijke masters. Concluderend is de commissie van mening dat de eindkwalificaties van de opleidingen voldoende aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een wetenschappelijke opleiding. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid en de masteropleiding Sociale Psychologie luidt: voldoende.
10.2.2. Programma De bacheloropleiding heeft een driejarig programma. In de tweede helft van het tweede jaar kiezen studenten voor de richting Psychologie en Maatschappij of Psychologie en Gezondheid. Deze differentiatierichtingen bestaan uit zes vakken van 6 studiepunten. Eerste bachelorjaar Blok 1 Academische vaardigheden PSY-1 Functieleer Inleiding en geschiedenis van de psychologie MTO-A-psy: inleiding methodenleer studiepunten 6 5 zie blok : cursus loopt over twee blokken
43
Blok Blok 3 Blok 4
Academische vaardigheden PSY- Hersenen en gedrag MTO-A-psy: inleiding methodenleer Sociologie voor psychologen Academische vaardigheden PSY-3 Inleiding psychologie en gezondheid MTO-B-psy: inleiding statistiek Sociale psychologie Inleiding psychologie van arbeid en economie MTO-B-psy: inleiding statistiek Ontwikkelingsleer
6 5 5 5 zie blok 4: cursus loopt over twee blokken 6 5 5 6
Tweede bachelorjaar Semester 1 Beroepsvaardigheden: gesprekstechnieken Beroepsvaardigheden: groepsvaardigheden
Cultuurpsychologie MTO-C-psy: experim. onderzoeksmethoden Persoonlijkheidsleer Wetenschapsfilosofie Semester Beroepsvaardigheden: gesprekstechnieken Beroepsvaardigheden: groepsvaardigheden Beroepsvaardigheden: beroepsethiek MTO-D-psy correlationele onderzoeksmethoden Psychopathologie Testtheorie en testdiagnostiek differentiatievakken P&G of P&M
zie semester : verspreid over het jaar zie semester : verspreid over het jaar 6 6 6 6 6 6 6 1
Derde bachelorjaar Semester 1 MTO-E-psy: correlationele onderzoeksmethoden Onderzoekspracticum psychologie zie semester : verspreid over het jaar 4 differentiatievakken P&G of P&M* 4 Semester Bachelorthesis psychologie Filosofie voor psychologen Onderzoekspracticum psychologie 1 6 1
* keuze uit samenhangend vast pakket Psychologie en Gezondheid of Psychologie en Maatschappij

Master PGG De masteropleiding PGG bestaat uit een cursorisch gedeelte van zes vakken van elk 6 studiepunten en een masterthesis van 4 studiepunten. Deze laatste bestaat uit een stage en onderzoek. De vakken die studenten volgen zijn: Geestelijke gezondheid: volwassenen en ouderen Geestelijke gezondheid: kinderen en jeugdigen Neuropsychologie Behandelingsmethoden Diagnostiek Onderzoeksvaardigheden Master SP Het opleidingsprogramma van de masteropleiding SP kent een gemeenschappelijk en een gedifferentieerd deel. Het gemeenschappelijk programma omvat een drietal cursussen dat een fundament legt voor de gehele opleiding. Dit betreft twee theoretische cursussen en een methodologische cursus (elk 6 studiepunten): Sociale psychologie van economisch gedrag; Sociale psychologie van organisatiegedrag; en Onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk. Voor het gedifferentieerde deel kunnen studenten kiezen uit de tracks Sociale Psychologie, Economische Psychologie of Arbeids- en Organisatiepsychologie. Elke track bestaat uit twee specifieke cursussen ( x 6 studiepunten), het masterpracticum (6 studiepunten) en de masterthesis (4 studiepunten).
Bachelor De opleiding beschrijft in de zelfstudie dat de relatie tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek in het eerste jaar van de bacheloropleiding in de inhoudelijke vakken wordt gelegd. In de literatuur voor een bepaald wetenschapsgebied worden kerntheorien en onderzoeksresultaten besproken. In het tweede en derde bachelorjaar vindt in de zes specifieke cursussen van de differentiaties Psychologie en Gezondheid of Psychologie en Maatschappij inhoudelijke verdieping plaats. De opleiding meldt dat in elke cursus recente ontwikkelingen worden besproken in de betreffende wetenschappelijke discipline. De ontwikkeling van academische vaardigheden start ook in het eerste bachelorjaar. In ACVA1, ACVA- en ACVA-3 in het eerste jaar leren studenten wetenschappelijke artikelen lezen en gefaseerd een onderzoeksopzet te maken (6 studiepunten). In het bachelorprogramma zijn daarnaast 18 studiepunten Methoden en Technieken geprogrammeerd en 6 studiepunten Testtheorie en Testdiagnostiek. De cursussen Methoden en Technieken stellen studenten volgens de opleiding in staat om de methodologische en statistische gegevensanalyse van eerder gepubliceerd onderzoek te beoordelen, en om zelf verzamelde data adequaat te analyseren. De studenten verwerven kennis over een aantal belangrijke empirische onderzoeksmethoden
en strategien en doen vaardigheden op om dit concreet toe te passen. De cursussen bereiden studenten voor op werkzaamheden in het onderzoekspracticum en de bachelorthesis. In het onderzoekspracticum en de bachelorthesis worden studenten begeleid bij het werken aan een onderzoek binnen een aantal theoretische themas. In het onderzoekspracticum verrichten studenten in kleine groepen empirisch onderzoek. De bachelorthesis bestaat uit een individuele rapportage van verricht literatuur- of empirisch onderzoek. De theoretische themas van beide zijn direct gekoppeld aan de onderzoeksactiviteiten of onderzoeksbelangstelling van de begeleidende docenten en zij sluiten dan ook direct aan bij de actuele wetenschappelijke praktijk. De docenten hebben volgens de opleiding bijna allen een onderzoeksaanstelling waardoor de kwaliteit van het onderzoek en de begeleiding wordt gewaarborgd. Master PGG In de zelfstudie wordt voor de masteropleiding PGG uiteengezet hoe kennisontwikkeling van studenten in interactie tussen het onderwijs en wetenschappelijk onderzoek plaatsvindt. In de inhoudelijke cursussen bestaat de literatuur naast tekstboeken voornamelijk uit recente wetenschappelijke tijdschriftartikelen en worden in het onderwijs bijvoorbeeld wetenschappelijke onderzoeksresultaten besproken. Studenten worden aangemoedigd het onderzoek voor hun masterthesis te laten aansluiten bij het lopende onderzoek van de wetenschappelijke staf. In de zelfstudie staat een overzicht van de belangrijkste onderzoeksterreinen en -publicaties van de docenten. In de masterthesis voeren studenten zelfstandig wetenschappelijk onderzoek uit. Daaraan parallel loopt gedurende het hele jaar het masterpracticum waarin onderzoeksvaardigheden en diagnostische vaardigheden worden aangeleerd. Verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen komen volgens de zelfstudie tijdens de opleiding op meerdere manieren aan bod: via de stage, via docenten die ook een deeltijdaanstelling hebben in de praktijk, via gastdocenten, en via de dataverzameling voor het onderzoek in de masterthesis. Het merendeel van deze onderzoeksgegevens is afkomstig van patinten en clinten in het veld. In voorkomende gevallen moeten studenten hun onderzoeksvoorstel voorleggen aan de ethische toetsingscommissie. De opleiding geeft tot slot aan dat de inrichting van het programma zodanig is dat afgestudeerden voldoen aan de toelatingseisen voor de postgraduate GZ-opleiding en eventueel een latere opleiding tot Klinisch Psycholoog. Docenten van de UvT zijn ook betrokken bij deze postgraduate vervolgopleidingen. Van studenten in de masteropleiding PGG heeft de commissie gehoord dat de opleiding sterk hamert op het belang van het voldoen aan de eisen voor de instroom in de postinitile gezondheidszorgopleiding. Studenten zijn enthousiast over het feit dat in colleges naast theoretische aspecten ook casussen worden behandeld. Deze bieden volgens hen een goede voorbereiding op de stage. Master SP De interactie tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek wordt volgens de opleiding op diverse manieren in het programma gerealiseerd. In de cursussen worden voornamelijk artikelen gebruikt uit wetenschappelijke internationale toptijdschriften. De betrokken docenten zijn zelf wetenschappelijk onderzoekers die volgens de opleiding in staat zijn recente ontwikkelingen uit hun eigen en uit ander onderzoek in het onderwijs te brengen. In de cursus Onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk besteedt de opleiding aandacht aan de verdere ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden. Deze cursus mondt uit in een opzet voor het onderzoek in de masterthesis. Het masterpracticum Sociale psychologie loopt parallel aan
het onderzoek voor de masterthesis. Studenten presenteren hierin hun onderzoeksopzet, tussentijdse bevindingen en eindresultaten. Zij krijgen hierop commentaar van medestudenten en onderzoekers van het departement. Het onderzoek voor de masterthesis is gerelateerd aan de thematiek van besluitvorming. Dit sluit aan bij het onderzoeksprogramma Social Decision Making waarin het merendeel van de docenten participeert. De opleiding geeft aan dat in het cursorisch onderwijs structureel verbanden worden gelegd tussen theorie en praktijk. Het onderzoek voor de masterthesis wordt volgens de opleiding door een groot deel van de studenten verricht in een professionele organisatie. Verder heeft een deel van de docenten ervaring in de relevante beroepenvelden of een parttime aanstelling in een relevante beroepspraktijk buiten de UvT. Van masterstudenten SP heeft de commissie gehoord dat de opleiding sterk is gericht op academisch onderzoek. Gesproken studenten waarderen het positief dat zij in de track Sociale Psychologie worden opgeleid om fundamenteel onderzoek te doen. De tracks Economische Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie, die door het overgrote deel van de studenten wordt gevolgd, zijn volgens de studenten meer toepassingsgericht. Zo geven studenten van de track Economische Psychologie aan dat geregeld gastdocenten uit het beroepenveld worden ingezet om iets te vertellen over de praktijk. Echter het maken van een verbinding met de relevante beroepspraktijk is volgens studenten lastig, omdat er geen praktijkstage in het programma is opgenomen. De commissie heeft begrepen dat een aantal studenten er voor kiest toch een praktijkstage te lopen. Dit betekent echter uitloop van de studieduur. Oordeel De commissie stelt vast dat de bacheloropleiding een relatief zwaar accent legt op het verwerven van academische en onderzoeksvaardigheden door hier respectievelijk 6 en 8 studiepunten voor te programmeren en daarnaast een onderzoekspracticum en bachelorthesis van ieder 1 studiepunten aan te bieden. De commissie is van mening dat het eerstejaarsvak Methoden en Technieken ten opzichte van vorige visitatie verbeterd is en waardeert het dat bachelorstudenten in het onderdeel academische vaardigheden vroeg in de studie artikelen leren lezen. De commissie heeft geconstateerd dat in de bachelorthesis van de differentiatie P&M voornamelijk empirisch onderzoek wordt verricht en in de bachelorthesis van de differentiatie P&G voornamelijk literatuuronderzoek wordt verricht. De commissie vindt het wenselijk dat het doen van empirisch onderzoek ook voor de bachelorthesis van P&G aangemoedigd wordt. In de gesprekken met delegaties van de bacheloropleiding heeft de commissie gehoord dat de opleiding sterk inzet op de wens dat docenten ook actief zijn in het wetenschappelijk onderzoek. Zij waardeert dit positief. De commissie is verder positief over de verweving van ethische aspecten van onderzoek in het programma van de bacheloropleiding. Hieraan wordt bij het vak beroepsvaardigheden in het tweede semester apart aandacht besteed. Ook gesprekstechnieken en groepsvaardigheden zijn onderdelen van het bachelorprogramma. Hiermee bereidt het programma studenten voor op de actuele praktijk van relevante beroepen. De commissie stelt op basis van de gesprekken en het bestudeerde materiaal voor beide masteropleidingen vast dat studenten in de onderwijsonderdelen aan de hand van interactie met relevant onderzoek kennis verwerven. Beide opleidingen maken gebruik van relevante en recente tijdschriftartikelen en er is een duidelijke koppeling tussen het onderzoek in beide masteropleidingen en de onderzoeksexpertise van de docenten. Nagenoeg alle docenten zijn
gepromoveerd en hebben tevens een onderzoeksaanstelling. Onder meer door inzet van deze onderwijsexpertise in beide masteropleidingen sluit het programma aan bij ontwikkelingen in de betreffende wetenschappelijke discipline. Beide masterprogrammas waarborgen adequaat de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij de masteropleiding PGG gebeurt dit vooral via de onderzoeksvaardigheden in het masterpracticum en het zelfstandig uit te voeren onderzoek voor de masterthesis. Bij de masteropleiding SP gebeurt dit daarnaast ook nog specifiek via onderzoeksopdrachten in de theoretische cursussen en de cursus Onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk. De verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen komt in de masteropleiding PGG duidelijk aan bod in de stage, maar ook in de cursorische onderdelen, zoals Diagnostiek. In de masteropleiding SP is geen praktijkstage geprogrammeerd. Wel kunnen studenten hun onderzoek voor de masterthesis extern uitvoeren. De commissie maakt zich zorgen over de niet aanwezige praktijkstage voor de specialistische tracks in de masteropleiding SP. Zij kan zich voorstellen dat in een track als Economische of Arbeids- en organisatiepsychologie een praktijkstage gewenst is om de verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen te versterken. Hierdoor zal het behalen van de BAPD-aantekening van het NIP tot de mogelijkheden gaan behoren, waarvoor het programma nu geen mogelijkheid biedt door het ontbreken van een praktijkstage. De commissie is tot slot positief over de mogelijkheden die door de drie opleidingen worden geboden om als student als research- of teachingassistents te participeren in het onderzoek dan wel betrokken te zijn bij het onderwijs van de docent-onderzoekers. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor In de zelfstudie geeft de opleiding een uitgebreide beschrijving van hoe de eindkwalificaties aanwijsbaar in het cursorisch onderwijs zijn terug te vinden. In de zelfstudie is eveneens een kruistabel opgenomen waarin van elk vak is aangegeven aan welke eindkwalificaties in het betreffende onderdeel aandacht wordt besteed. De doelstellingen leiden volgens de opleiding tot een programma dat de volgende onderdelen omvat: inleidingen in de belangrijkste deelgebieden van de psychologie (basisvakken): Inleiding en geschiedenis van de psychologie, Functieleer, Hersenen en gedrag, Ontwikkelingsleer, Persoonlijkheidsleer, Sociale psychologie en Psychopathologie; Wetenschapsfilosofie, Filosofie voor psychologie; onderwijs en oefening in de methoden van de psychologische wetenschap: Testtheorie en testdiagnostiek, Psychodiagnostisch onderzoek; orintatie in de toepassingsgebieden van de psychologie en verdieping in een of meer van deze gebieden: Inleiding psychologie en gezondheid, Inleiding psychologie van arbeid en
437
economie, Cultuurpsychologie, keuze uit een differentiatie op het gebied van Psychologie en Gezondheid of op het terrein van Psychologie en Maatschappij; het verrichten van een literatuurstudie en/of een empirisch onderzoek: zie hiervoor F4.
De eindkwalificaties op bijvoorbeeld het aspect Kennis en inzicht (eindkwalificaties 1.1 t/m 1.9) richten zich vooral op de ontwikkeling van kennis en inzicht op het gebied van de belangrijkste deelgebieden van de psychologie. Deze komen aan bod in de cursussen Functieleer, Hersenen en gedrag, Ontwikkelingsleer, Persoonlijkheidspsychologie, Sociale psychologie, Cultuurpsychologie, Psychopathologie en Gezondheidspsychologie. Daarnaast wordt kennis en inzicht verworven op het gebied van de belangrijkste steunvakken: Inleiding en geschiedenis van de psychologie, de Wetenschapsfilosofie, en de methodologie (methoden en technieken van psychologisch onderzoek). In beide differentiaties wordt inleidende kennis en inzicht aangeleerd en over n van deze twee differentiaties wordt gedetailleerde kennis en inzicht aangeleerd in de diffentiatievakken die de student kiest. Master PGG In de zelfstudie heeft de opleiding een schematisch overzicht opgenomen van de koppeling tussen eindkwalificaties en onderwijsonderdelen van de masteropleiding. Uit dit schema valt af te leiden dat de eindkwalificaties telkens in meerdere onderdelen van het programma terug te vinden zijn. De opleiding geeft aan dat de masteropleiding PGG dusdanig is opgezet dat in de verschillende cursussen de diverse doelstellingen en eindkwalificaties worden gedekt. Via de cursorische onderdelen Geestelijke gezondheid: kinderen en jeugdigen en Geestelijke gezondheid: volwassen en ouderen en via de stage en het onderzoek in het werkveld ontwikkelen studenten inzicht in trajecten die patinten en clinten doorlopen in de zorg en de rol die psychologen daarin spelen. In dezelfde onderdelen verwerven zij ook inzicht in psychologische factoren die individuele verschillen bij psychische problemen en de beleving daarvan verklaren en krijgen inzicht in de rol die factoren als persoonlijkheid, leeftijd, gender en etniciteit (kunnen) spelen in de verklaring, diagnose en behandeling van psychologische problemen. In de cursus Behandelingsmethoden verwerven de masterstudenten kennis van een variteit aan psychologische behandelingsmethoden en inzicht in de mate waarin dergelijke methoden evidence based zijn. De cursus Neuropsychologie reikt kennis en inzichten aan met betrekking tot neuropsychologische fenomenen, die zich in verschillende levensfasen kunnen voordoen. In de twee cursussen Geestelijke gezondheid, in het masterpracticum en tijdens de stage ontwikkelen studenten kennis van het diagnostisch proces en de belangrijkste diagnostische categorien en instrumenten. In die onderdelen maken zij zich ook elementaire diagnostische vaardigheden eigen voor het afnemen van een anamnese, het maken van een probleeminventarisatie en -analyse, en het afnemen en interpreteren van tests. In het kader van de masterthesis verdiepen studenten hun kennis en inzicht op onderzoeksgebied. Zij moeten in staat zijn om zelfstandig een fundamenteel of meer praktijkgericht psychologisch onderzoek op het gebied van de kinderen jeugdzorg of de gezondheidszorg voor volwassenen en ouderen op te zetten, uit te voeren en daarover te rapporteren. De commissie heeft tijdens de gesprekken met delegaties gehoord dat vanwege de zware studielast van het masterprogramma (zie verder F7) de opleiding voor het studiejaar 007-008 studenten de mogelijkheid biedt n van de twee cursussen Geestelijke gezondheid te volgen. De student kiest dan of het vak Volwassenen en ouderen of Kinderen en jeugdigen. Op deze wijze ontwikkelen zich langzamerhand ook twee tracks binnen de masteropleiding PGG: een
op het gebied van kinderen en jeugdigen en een op het gebied van volwassenen en ouderen. De extra ruimte besteedt de student aan stage en onderzoek in het kader van de masterthesis. Het blijft mogelijk beide cursussen te volgen. Master SP In de zelfstudie heeft de opleiding een schematisch overzicht opgenomen van de koppeling tussen eindkwalificaties en onderwijsonderdelen van de masteropleiding SP. Uit dit schema valt af te leiden dat de eindkwalificaties telkens in meerdere onderdelen van het programma terug te vinden zijn. De opleiding geeft aan dat masteropleiding SP dusdanig is opgezet dat in de verschillende cursussen de diverse doelstellingen en eindkwalificaties worden gedekt. Zij zet dit aan de hand van de vijf Dublin-descriptoren uiteen. Kennis en inzicht worden vooral opgedaan in het cursorisch onderwijs in de masteropleiding. Toepassing van kennis en inzicht vindt plaats in een aantal cursorische onderdelen waarin studenten praktijkgerelateerde opdrachten maken, maar komt het meest nadrukkelijk terug in Onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk en in individuele onderzoeksactiviteiten voor de masterthesis en het masterpracticum. Oordeelsvorming komt terug in de cursorische onderdelen wanneer er sprake is van uitgebreide discussie van literatuur. Dit komt ook aan de orde in de masterthesis en het masterpracticum. Communicatievaardigheden komen terug in het cursorisch onderwijs wanneer studenten presentaties houden of papers schrijven, en tijdens het masterpracticum en de masterthesis. De leervaardigheden komen volgens de opleiding in het gehele mastercurriculum terug. De opleiding geeft aan dat de twee algemene theoretische cursussen en onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk in het eerste semester een theoretische respectievelijk methodologische basis bieden. Per track verdiepen studenten de inhoudelijke kennis en inzicht op het betreffende disciplinegebied en leren zij deze toe te passen. Via de masterthesis en het bijbehorende masterpracticum verdiepen studenten hun kennis en inzicht op het gebied van het opzetten en uitvoeren van onderzoek. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloren beide masteropleidingen in relatie tot de eindkwalificaties bestudeerd. Op basis van de tabellen in de zelfstudie concludeert zij dat alle eindkwalificaties in de onderwijsprogrammas zijn doorvertaald. Zij constateert dat in de (digitale) studiegids voor elk cursusonderdeel concrete leerdoelen zijn opgenomen. Deze leerdoelen van de onderwijsonderdelen betreffen naar het oordeel van de commissie een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding. De programmas zijn daarmee voor studenten doeltreffend om de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Voor de masteropleiding PGG vraagt de commissie aandacht voor het feit dat per volgend studiejaar nog slechts een van de twee vakken Geestelijke gezondheid gevolgd hoeft te worden (Volwassenen en ouderen of Kinderen en jeugd). Hoewel de commissie het positief vindt dat studenten binnen de masteropleiding PGG bepaalde tracks zouden kunnen volgen (zie ook F6), uit zij de zorg dat individuele masterstudenten op deze manier mogelijk met een te smalle basis aan domeinspecifieke kennis en inzicht afstuderen in verhouding tot de doelstellingen. In de voorgenomen opzet laat de opleiding een vak vallen zonder dat daar iets voor in de plaats komt. De commissie concludeert dat het programma nu zo is vormgegeven dat studenten de eindkwalificaties ook daadwerkelijk kunnen behalen.
439
Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De opleiding zet in de zelfstudie in een matrix uiteen hoe de opbouw van het programma samenhang vertoont. Zij maakt hierbij een onderscheid naar basisvakken, cursussen in toepassingsgebieden, methodencursussen en vaardigheidscursussen. De volgende uitgangspunten voor samenhang zijn bij de opbouw van het programma gehanteerd: het eerste jaar is vooral orinterend en selecterend van aard: de belangrijkste basisvakken komen aan de orde, inclusief inleidende cursussen over de te kiezen differentiatie; het tweede jaar is gericht op verdere verdieping en eerste aanzet tot specialisatie; het derde jaar is specialistisch van aard: de student volgt cursussen in de gekozen differentiatie, doet een onderzoek in de gekozen specialisatierichting via het onderzoekspracticum en schrijft een thesis over een thema dat past binnen zijn specialisatie.
Buiten de keuze voor slechts n van de twee specialisatierichtingen is er geen keuzeruimte in het bachelorprogramma geprogrammeerd. De zes vakken van de specialisatierichtingen Psychologie en Gezondheid of Psychologie en Maatschappij bouwen voort op cursussen die eerder in het curriculum aan de orde zijn geweest en sluiten aan op de masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid respectievelijk Sociale Psychologie. In de zelfstudie is specifiek aangegeven op welke vakken de specialisatiecursussen voortbouwen. Master PGG De masteropleiding PGG kent een parallelle programmering. Het masterpracticum, de stage en het onderzoek voor de masterthesis zijn over het hele jaar geprogrammeerd. Parallel hieraan worden in het eerste semester twee cursussen en in het tweede semester twee cursussen gegeven. De cursussen in het eerste semester bieden een overzicht van theorie en onderzoek op het terrein van de geestelijke gezondheid en leveren volgens de opleiding een directe, functionele bijdrage aan de activiteiten van studenten in de stage en het onderzoek. De cursussen in het tweede semester hebben een verdiepingsfunctie. Het masterpracticum (6 studiepunten) heeft de functie de studieactiviteiten van studenten te begeleiden en verbindingen te leggen tussen de praktijk van de stage en de theorie uit de cursussen, alsook tussen stage, cursorisch onderwijs en empirisch onderzoek. In het masterpracticum vinden naast de onderzoeksvaardigheden (zie F4), de organisatorische en inhoudelijke voorbereiding van de stage, uitwisseling van stageervaringen en additionele training van beroepsvaardigheden plaats. De masterthesis bestaat uit twee componenten, enerzijds een reflectieverslag van de stage en anderzijds een zelfstandig uit te voeren empirisch onderzoek. Het onderzoek wordt in principe uitgevoerd binnen de instelling waar studenten stage lopen en in ieder geval binnen hetzelfde werkveld. De opleiding geeft aan dat de samenhang bij de ontwikkeling van het programma een uitdrukkelijk punt van aandacht is geweest. Tijdens de uitvoering van het programma wordt de samenhang gemonitord door regelmatig overleg tussen opleidingsdirecteur en kernteam. De samenhang vormt eveneens een punt van aandacht bij de evaluatie van het curriculum door studenten.
440
Master SP De samenhang binnen het masterprogramma SP komt, zoals staat beschreven in de zelfstudie, tot uiting in de opzet van het programma en in de inhoud ervan. De programmering is sequentieel, zodat onderwijsonderdelen op elkaar voort kunnen bouwen. De opleiding onderscheidt hierbij drie onderdelen: het gemeenschappelijk deel; het gedifferentieerde en verdiepende deel; en de activiteiten rond de masterthesis.
Het gemeenschappelijk deel waarin de theorie van de individuele en interpersoonlijke besluitvorming in economisch en organisatiegedrag aan de orde komt, legt volgens de opleiding het fundament. In het gedifferentieerde deel verdiepen studenten zich verder inhoudelijk in een van de drie tracks. De masterthesis biedt als proeve van wetenschappelijke bekwaamheid het sluitstuk van de opleiding. Hierin komen verworven kennis, inzicht en vaardigheden samen. Tijdens de uitvoering van het programma wordt de samenhang en mogelijke overlap tussen de cursorische onderdelen volgens de zelfstudie systematisch onderzocht, onder meer via bijeenkomsten van het docententeam, evaluaties van de cursussen en panelgesprekken met een afvaardiging van studenten uit elke track. Oordeel De commissie heeft het studieprogramma van de bacheloropleiding en de matrix waarin de samenhang tussen de vakken wordt aangegeven bestudeerd. Zij is van mening dat de programmaonderdelen inhoudelijk en qua niveau goed op elkaar voortbouwen en dat de bacheloropleiding een sterke coherentie kent. Er zijn diverse lijnen in het programma te onderscheiden waarbinnen onderwijsonderdelen van het eerste tot en met het derde bachelorjaar in opbouwende moeilijkheidsgraad aan bod komen. Dit betreft bijvoorbeeld de basisvakken en de methoden en technieken van onderzoek. De commissie is van mening dat de differentiaties P&M en P&G nog weinig identiteit hebben. Dit zou ook omwille van de samenhang binnen de differentiaties naar mening van de commissie verder versterkt kunnen worden. De commissie stelt vast dat de bacheloropleiding buiten de keuze voor een van de differentiaties geen keuzeruimte kent. Het bachelorprogramma maakt daarmee een statische indruk. Meer keuze is naar mening van de commissie gewenst. Dit moet studenten ook de mogelijkheid bieden om een deel van de studie in het buitenland te volgen, aangezien er nu voor internationaliseringsactiviteiten dat als speerpunt van de UvT geldt binnen het bachelorprogramma Psychologie weinig ruimte is. Inhoudelijk vindt de commissie beide masterprogrammas adequaat voortbouwen op de bacheloropleiding. De commissie stelt vast dat voor het masterprogramma PGG bewust is gekozen voor een parallelle opbouw waarbij het gehele jaar onderwijs wordt gevolgd, stage wordt gelopen en aan de thesis wordt gewerkt. De commissie is van oordeel dat het masterpracticum bij de integratieve opbouw van het curriculum een belangrijke rol kan spelen. Zij beoordeelt de samenhang van dit programma positief. Het programma kende ten tijde van het bezoek nog geen tracks, maar de commissie heeft begrepen dat de vorming van tracks wel in de lijn der verwachtingen lag. De commissie ondersteunt deze ontwikkeling. Door duidelijker tracks in het programma vorm te geven, kan de inhoudelijke samenhang naar mening van de commissie verder versterkt worden.
441
De commissie vindt dat het masterprogramma SP, waarbij eerst een aantal inhoudelijke vakken wordt gegeven, waarna een onderzoeksstage en de masterthesis volgt, adequaat is opgebouwd en over het jaar is verdeeld. Zij beoordeelt de samenhang van dit programma positief. Zij vindt de verschillende tracks coherent. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De studielast van de bacheloropleiding (180 studiepunten) is volgens de opleiding evenwichtig verdeeld over de drie studiejaren van ieder 60 studiepunten en daarbinnen over blokken (eerste studiejaar) en semesters (overige studiejaren). Er zijn enkele lintonderdelen: Academische vaardigheden is verdeeld over de eerste drie blokken en de twee inleidende cursussen Methoden en technieken van onderzoek zijn ieder verdeeld over twee blokken. In het kernteam bacheloropleiding Psychologie wordt volgens de zelfstudie de verdeling van de studielast en de studeerbaarheid van het programma in een bepaalde periode besproken. In overleg worden afspraken gemaakt over de verdeling van opdrachten en examens over de tijd, om tot een goede spreiding te komen. Ten gunste van de studeerbaarheid hanteren docenten richtlijnen voor het aantal paginas literatuur dat per studie-uur verwerkt kan worden. De studeerbaarheid wordt verder volgens de opleiding gewaarborgd door: heldere deadlines en richtlijnen; gespreide toetsing bij een aantal cursussen; directe aanspreekbaarheid van docenten; tijdige aanwezigheid van studiemateriaal op Blackboard.
In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat de slaagpercentages van de verschillende cursussen met name in het eerste jaar bij de eerste gelegenheid nogal wisselend zijn. Deze varieren van ongeveer 30 tot 60%. Uiteindelijk slaagt ongeveer 80% voor de vakken. Er zijn daarbij volgens de opleiding geen specifieke struikelblokken aan te geven. Ook de MTOvakken in het eerste studiejaar worden gemiddeld niet beter of slechter gemaakt dan de inhoudelijke vakken. Wel blijkt uit de gesprekken met de delegaties en uit de zelfstudie dat studenten de eerste tentamenkans voor een MTO-vak vaker dan bij andere vakken overslaan. De opleiding krijgt informatie over de studeerbaarheid van het programma via de begeleidingsgesprekken met studenten in het eerste jaar, de systematische cursusevaluaties en panelgesprekken en de analyse van studieresultaten die worden verzorgd door het onderwijsinstituut. Uit de evaluatieresultaten van de afzonderlijke cursussen blijkt dat de geprogrammeerde studielast doorgaans overeenkomt met de perceptie van de student van de gerealiseerde studielast. De opleiding heeft hiervoor een overzicht van de evaluatiegegevens per cursus opgenomen in de zelfstudie. In de panelgesprekken die de opleiding organiseert, hebben studenten aangegeven
dat zij, over het algemeen, minder tijd aan hun studie besteden dan is geprogrammeerd. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat de vaardigheidscursussen in het tweede jaar voor sommige studenten tot een onevenwichtige verdeling van de studielast tussen het eerste en tweede semester leiden. Deze zijn vanwege efficintieoverwegingen over het hele jaar geprogrammeerd. Studenten met wie de commissie heeft gesproken geven aan dat de studielast in de bacheloropleiding wel iets zwaarder zou kunnen. Ook in de zelfstudie meldt de opleiding dat het kernteam van de bacheloropleiding mogelijkheden overweegt de studielast van het bachelorprogramma te verzwaren. Bachelorstudenten noemen statistiek een struikelblok. Uit evaluatiegegevens heeft de commissie begrepen dat studenten wel de tentamenkans uitstellen, maar dat het aantal studenten dat het tentamen haalt vergelijkbaar is met andere vakken. Het MTOonderwijs kampt volgens de docenten wat betreft struikelvak met een negatief imago, terwijl cijfers dit niet bevestigen. Master PGG De masteropleiding kent een geprogrammeerde studielast van 60 studiepunten, waarvan de stage, het onderzoek en het masterpracticum over het gehele studiejaar geprogrammeerd zijn. In elk semester zijn daarnaast twee cursussen geprogrammeerd. De opleiding geeft aan door met een strakke planning en duidelijke deadlines te werken studenten te bewegen tot evenwichtige studie-inzet gedurende het studiejaar. Studenten lopen tijdens het studiejaar ten minste zes maanden stage van ten minste drie dagen per week. Deze stage start idealiter per 1 oktober. Studenten starten direct met het schrijven van een onderzoeksvoorstel. Het thesisonderzoek wordt stapsgewijs gepland in het masterpracticum. Participatie aan het masterpracticum is verplicht voor de afronding van een aantal examenonderdelen. In verband met de stage is het onderwijs dat studenten volgen (semestercursussen en masterpracticum) op n werkdag geprogrammeerd: de vrijdag. De opleiding geeft aan dat hoewel de studielast met de bovenbeschreven opzet evenwichtig over het studiejaar verspreid is, er voor individuele studenten sprake kan zijn van onevenwichtigheden, bijvoorbeeld door specifieke afspraken met de stageinstelling of vanwege de opzet van het onderzoek. Ter bevordering van de studeerbaarheid is gedetailleerde studie-informatie op Blackboard beschikbaar. Ook het feit dat docenten gemakkelijk aanspreekbaar zijn bevordert volgens de opleiding de studeerbaarheid. Master SP De masteropleiding SP kent een geprogrammeerde studielast van 60 studiepunten. Deze is op papier evenwichtig verdeeld over het jaar. De grootste studiebelasting van de opleiding gaat uit naar de masterthesis (4 studiepunten). Op verschillende manieren tracht de opleiding studievertraging tijdens de masterthesis te voorkomen. De zelfstudie meldt dat de eisen bij de start van het masterjaar bekend zijn. In het eerste semester wordt binnen de cursus Onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk gestart met de voorbereiding van de masterthesis. De opleiding informeert studenten tijdig over de docenten die beschikbaar zijn voor de begeleiding en de themas c.q. concrete projecten waar het onderzoek zich op kan richten. Vanaf medio oktober schrijft de student in overleg met de begeleider een individueel onderzoeksvoorstel dat aan het eind van het eerste semester moet zijn goedgekeurd. In het tweede semester voeren studenten het onderzoek uit en beoogt de opleiding in het masterpracticum studenten voeling te laten houden met de opleiding en medestudenten. De opleiding verwacht dat dit een positief effect heeft op het verloop van de afstudeerprojecten.
443
Beide masters Voor beide masteropleidingen geldt dat studeerbaarheid wordt gemonitord tijdens de bijeenkomsten met het kernteam en de opleidingsdirecteur. Hier komt zowel de studielast per cursus aan de orde, als ook de onderlinge afstemming tussen cursussen en de afstemming op stage en onderzoek. Studielast en studeerbaarheid worden ook besproken met een studentenpanel. Uit het eerste panelgesprek (november 005) van de masteropleiding PGG bleek dat studenten de studiebelasting fors vinden en de strakke deadlines bij het masteronderzoek niet altijd passen bij de feitelijke mogelijkheden. Studenten stelden de vraag of een aantal cursorische onderdelen (in het tweede, maar k in het eerste semester) niet beter een plaats in de bachelorfase hadden kunnen krijgen. Dat zou kunnen leiden tot een betere voorbereiding op stage en onderzoek en tot een studeerbaarder programma met minder interferentie tussen stage/onderzoek en cursorische onderdelen. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij deze feedback, samen met de resultaten van de standaardevaluaties en volgende panelbijeenkomsten, zal bespreken in het kernteam van de masteropleiding en met de opleidingscommissie. Tijdens het gesprek met de delegaties van de opleiding heeft de commissie begrepen dat is besloten dat studenten een van de twee cursussen Geestelijke gezondheid mogen volgen. Nadere aanpassingen in het bachelorprogramma worden nog overwogen. Tijdens het eerste panelgesprek van de masteropleiding SP (november 005) signaleerden studenten van de track Economische Psychologie een grote discrepantie in studiebelasting tussen de cursussen in het eerste blok en die in het tweede blok. Zij plaatsten bovendien vraagtekens bij de relevantie en toegevoegde waarde van de cursussen uit het tweede blok. Dit oordeel wordt bevestigd door de resultaten van de cursusevaluaties. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij voor het studiejaar 006-007 op dit punt verbetermaatregelen treft. In de masteropleiding PGG noemen de studenten met wie de commissie heeft gesproken de studielast echter erg zwaar en in de masteropleiding Sociale Psychologie gewoon zwaar. Van studenten PGG heeft de commissie gehoord dat de opleiding verwacht dat studenten vijftig uur per week aan de studie besteden. De commissie heeft begrepen dat het opleidingsmanagement deze uitspraak van studenten niet herkent. Oordeel De commissie stelt vast dat de geprogrammeerde studielast voldoende evenwichtig is verdeeld over de studiejaren in de bacheloropleiding. Zij is daarentegen, samen met de opleiding overigens, wel van mening dat de gerealiseerde studielast in de bacheloropleiding als geheel wat verzwaard zou kunnen worden. De commissie stelt vast dat MTO-onderwijs door studenten als struikelblok wordt ervaren. Kengetallen staven dit echter niet. De commissie raadt de opleiding aan te blijven werken aan verbetering van het nu nog negatieve imago van MTO. De commissie vindt de studielast voor de bachelorthesis in geval studenten een literatuuronderzoek doen te licht. De commissie is van mening dat de feitelijke studielast in de masteropleiding PGG erg zwaar is. Dit masterprogramma is lastig in een jaar af te ronden in verband met de klinische praktijkstage. Zij stelt vast dat de opleiding impliciet een zwaardere feitelijke norm voor de studielast hanteert dan de geprogrammeerde studielast. De aansluiting tussen de relatief lichte studielast in bacheloropleiding en de zware studielast in de masteropleiding PGG vindt de commissie niet optimaal. De commissie constateert dat ook de opleiding dit heeft gesignaleerd en de mogelijkheden bekijkt om een deel van de masteropleiding PGG over te hevelen naar de bacheloropleiding. De com444 QANU / Psychologie / UvT
missie ondersteunt dit voorgenomen verbetertraject. Ook heeft de commissie de indruk dat het mogelijkerwijs om aanzienlijke aantallen PGG-studenten gaat waarbij de studielast niet optimaal over het jaar verspreid is. Indien dit structureel het geval blijkt te zijn, moet de opleiding naar het oordeel van de commissie meer verantwoordelijkheid nemen voor de verbetering hiervan. De commissie vindt het in het kader van de studeerbaarheid en het verkrijgen van diepgang in het programma begrijpelijk dat de opleiding ervoor kiest om duidelijker tracks in het programma vorm te geven. Studenten specialiseren zich in de richting Volwassenen en ouderen of Kinderen en jeugd. Studenten kiezen hierbij een van de twee vakken Geestelijke gezondheid waardoor er meer ruimte komt voor de stage en thesis (30 studiepunten). De commissie stelt vast dat de feitelijke studielast in de masteropleiding SP overeenkomt met de geprogrammeerde studielast. Zij heeft van studenten geen geluiden over struikelblokken gehoord. Studenten noemen de opleiding wel zwaar maar studeerbaar. Nagenoeg alle studenten lukt het om de opleiding in een jaar af te ronden (zie verder F1). De commissie is daarmee van mening dat de studeerbaarheid en de studielast van de masteropleiding SP adequaat is. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Tot de bacheloropleiding worden toegelaten studenten met een vwo-diploma en een hbopropedeusediploma, waarbij eisen gelden ten aanzien van wiskundekennis. De faculteit biedt studenten met een wiskundedeficintie de gelegenheid deel te nemen aan de cursus Testimonium wiskunde. De wiskundekennis is onderdeel van het eerste MTO-tentamen. Studenten met voldoende wiskunde in hun vooropleiding of met een voldoende voor het tentamen van het Testimonium wiskunde, krijgen hiervoor vrijstelling. In de zelfstudie geeft de opleiding een overzicht van de instroomgegevens vanaf het studiejaar 1997-1998 tot en met het studiejaar 00-003. Hieruit blijkt dat de instroom recent sterk is gestegen: van gemiddeld iets minder dan tweehonderd studenten in de laatste jaren voor de eeuwwisseling, tot ruim driehonderd in de periode daarna. De stijging aan de UvT is relatief gezien groter dan de landelijke stijging van het aantal studenten Psychologie. Voor de inschrijving in het studiejaar 005-006 is een numerus fixus vastgesteld van 350 studenten. In het studiejaar 005-006 schreven zich 80 eerstejaars bachelorstudenten in. De meerderheid van de instroom bestaat uit studenten met een vwo-achtergrond. In het studiejaar 005-006 beschikte 6% van de instromende studenten over een volledig afgeronde hbo-opleiding en stroomde % van de studenten in met een hbo-propedeuse. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat bij de opzet van de bacheloropleiding een aantal bekende knelpunten in de aansluiting op de vooropleiding is aangepakt. Zo is door de faculteit in het eerste studiejaar een blokkensysteem ingevoerd waarmee de studenten sneller feedback krijgen op de vraag of het opleidingsniveau bij hen past. Inhoudelijk zijn er
twee inleidende cursussen op de twee differentiaties binnen de Tilburgse psychologie in het programma opgenomen om de studenten zo snel mogelijk een goed beeld te geven van de opleiding. Faculteitsbreed is het aantal tentamenkansen teruggebracht van drie naar twee per cursus per jaar om studie-uitstel te ontmoedigen. De opleiding geeft aan dat voorafgaand aan de opzet van het bachelorprogramma afstemming met middelbare scholen heeft plaatsgevonden. Voor de bacheloropleiding wordt een divers pakket aan voorlichtingsactiviteiten aan aankomende studenten aangeboden, zoals voorlichting op landelijke Studiebeurzen, op universitaire voorlichtingsdagen, mogelijkheden tot proefstuderen, specifieke websites, voorlichtingsbrochures en voorlichting door studenten Psychologie op middelbare scholen. Tijdens het eerste bachelorjaar fungeren de docenten van de cursus Academische vaardigheden als mentor/studiebegeleiders voor de studenten. Daarmee hebben studenten vanaf de eerste dag een aanspreekpunt voor vragen en problemen rondom de studie. Zie verder F16. Master PGG Studenten van de Tilburgse bacheloropleiding Psychologie met de differentiatie Psychologie en Gezondheid worden zonder nadere voorwaarden toegelaten tot de masteropleiding PGG. Studenten afkomstig van andere opleidingen van de Faculteit Sociale Wetenschappen kunnen instromen als zij een pakket basisvakken Psychologie hebben gevolgd, alsmede de volledige differentiatie Psychologie en Gezondheid. Voor studenten met een bacheloropleiding Psychologie van een andere universiteit geldt dat zij kunnen instromen in de masteropleiding PGG als hun vakkenpakket dezelfde of equivalente onderdelen bevat als bachelors Psychologie van de UvT met de differentiatie Psychologie en Gezondheid. Dit wordt beoordeeld door de examencommissie. De studenten van de eigen bacheloropleiding voeren, met het oog op het tijdig verwerven van een stageplaats, aan het begin van het derde studiejaar een individueel gesprek met de stagecoordinator. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de vervolgmogelijkheden na de opleiding (werkveld en/of GZ-opleiding). In september 005 is de opleiding gestart met 8 studenten in het masterprogramma PGG, waarvan vijftig met een bachelordiploma Psychologie van de UvT, drie van elders en 8 zonder bachelordiploma (maximaal 1 studiepunten open). Master SP Studenten van de Tilburgse bacheloropleiding Psychologie met de differentiatie Psychologie en Maatschappij worden zonder nadere voorwaarden toegelaten tot de masteropleiding SP. Voor studenten met een bacheloropleiding Psychologie van een andere universiteit geldt dat zij kunnen instromen in de masteropleiding SP als hun vakkenpakket dezelfde of equivalente onderdelen bevat als bachelors Psychologie van de UvT met de differentiatie Psychologie en maatschappij. Dit wordt beoordeeld door de examencommissie. In september 005 is de masteropleiding SP gestart met 4 studenten. Hiervan hadden 7 studenten een bachelordiploma Psychologie van de UvT, drie van elders en twaalf zonder bachelordiploma (maximaal 1 studiepunten open). Beide masters Voor beide masteropleidingen geldt dat studenten uit de genoemde groepen ook kunnen instromen indien zij maximaal 1 studiepunten (waarvan maximaal 6 studiepunten MTO)
van hun bachelorprogramma open hebben staan. De opleiding heeft voor deze regeling gekozen, omdat de masteropleidingen maar n instroommoment kennen. Voorlichting over de masterprogrammas geschiedt via websites, nieuwsbrieven en brochures, en via specifieke voorlichtingsbijeenkomsten. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleidingen de toelatingsvereisten op het juiste niveau hanteren. De commissie is van oordeel dat het bachelorprogramma adequaat aansluit op de vwo-instroom. De opleiding geeft in de voorlichting een realistisch beeld van wat studenten kunnen verwachten. Voor de instroom van studenten met een hbo-propedeuse doet de opleiding niets extras. De commissie betreurt dit, gezien het feit dat % van de instroom in de bacheloropleiding uit studenten met een hbo-propedeuse bestaat en deze groep het relatief slecht doet in de studie. De commissie is van mening dat de masteropleidingen beide inhoudelijk aansluiten op de differentiaties in de bacheloropleiding. Zij heeft van masterstudenten ook geen klachten gehoord over de aansluiting op de bacheloropleiding. De commissie heeft het voorlichtingsmateriaal ingezien en gesproken met docenten en studieadviseurs die de voorlichting geven. Zij is van mening dat in de voorlichting een realistisch beeld wordt gegeven over de bacheloropleiding en beide masteropleidingen. Concluderend is de commissie van oordeel dat de opleidingen voldoen aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Beide masterprogrammas omvatten 60 ECTS-studiepunten en voldoen daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
447
Bachelor Universiteitsbreed is de visie op academisch onderwijs vastgelegd in de Tilburgse Onderwijs Benadering (TOB). De onderwijsfilosofie van de bacheloropleiding sluit hierbij aan. Volgens deze benadering zet de universiteit in de eerste plaats in op de wetenschappelijke kwaliteit van het onderwijs. De didactiek die daarbij hoort wordt volgens de opleiding gekenmerkt door samenwerkend, integraal en actief leren, in een uitdagende en op internationalisering gerichte omgeving waarin plaats is voor een gedifferentieerd onderwijsaanbod. De kwaliteit van de onderwijsprocessen wordt in deze visie mede ondersteund door hoogwaardige ICTvoorzieningen. Bij de inrichting van het onderwijsprogramma is volgens de opleiding rekening gehouden met de volgende meer specifieke uitgangspunten: in het curriculum vindt een verschuiving plaats van orintatie naar specialisatie; de rol van de student verschuift van toehoorder naar actieve uitvoerder; de student wordt steeds meer zelf verantwoordelijk.
Voor de bacheloropleiding is dat als volgt uitgewerkt. Het eerste jaar heeft een orinterend en algemeen karakter. In het tweede jaar van de bacheloropleiding vindt een verdieping plaats van de basiskennis. Tevens maakt de student in het tweede semester een keuze uit de differentiaties Psychologie en Gezondheid of Psychologie en Maatschappij. In het derde jaar ligt het accent op verdere specialisatie en het zelfstandig leren uitvoeren van onderzoek. De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van gehanteerde werkvormen bij elke cursus. Deze zijn divers: grootschalige, op gestructureerde kennisoverdracht gerichte hoorcolleges, ondersteund door digitale leeromgevingen, naast kleinschalige op kennisverwerking gerichte werkgroepen en practica die zijn gericht op het individueel oefenen van vaardigheden. De zelfstudie meldt dat de variteit in werken toetsingsvormen sinds het collegejaar 00-003, mede naar aanleiding van de vorige visitatie, expliciet voorwerp geweest is van het facultaire onderwijsbeleid. Tot het collegejaar 003-004 is door het onderwijsinstituut een beleid gevoerd dat moest leiden tot een betere staf-studentratio en een intensivering van het onderwijs. Hiervoor werden in overleg met de opleiding cursussen als speerpunt aangewezen. Voor speerpuntcursussen werden extra middelen beschikbaar gesteld, waardoor contactmomenten toenamen en werken toetsvormen konden worden gentensiveerd. Voor vrijwel alle curriculumonderdelen geldt volgens de opleiding dat er sprake is van een intensieve ondersteuning van het onderwijs door een digitale leeromgeving. Master PGG Ook de werkvormen in de masteropleiding PGG sluiten volgens de zelfstudie aan bij de TOB. In de zelfstudie heeft de opleiding een overzicht opgenomen van de verdeling van werkvormen in uren en een beschrijving van de werkvormen per cursus. Volgens de opleiding zijn de stage en het verrichten van wetenschappelijk onderzoek de dominante werkvormen in de cursus. Op Blackboard (en in de zelfstudie) heeft de opleiding uitgebreide handleidingen voor beide onderdelen opgenomen. Het masterpracticum is volgens de opleiding een werkvorm die ten dienste staat van verschillende onderdelen. Studenten zijn in groepen van maximaal twintig personen ingedeeld. Het onderdeel Onderzoeksvaardigheden binnen het masterpracticum bestaat uit wekelijkse werkgroepen in het eerste semester. Het onderdeel Diagnostiek binnen het masterpracticum bestaat uit hoorcolleges, diagnostiekstagegroepen en practicumgroepen in het eerste semester.
Diagnostische vaardigheden worden onder meer aan de hand van interactief videomateriaal geoefend. In het tweede semester bestaat het masterpracticum voornamelijk uit werkgroepen waarin het stagedeel en de masterthesis worden begeleid. De cursussen in het eerste en tweede semester bestaan uit hoorcolleges en bij het vak Neuropsychologie daarnaast uit practica. Master SP De didactische uitgangspunten en werkvormen van de masteropleiding SP sluiten volgens de opleiding eveneens aan bij de TOB. In de zelfstudie heeft de opleiding een overzicht opgenomen van de verdeling van werkvormen in uren en een beschrijving van de werkvormen per cursus. Voor de cursusonderdelen bestaan de werkvormen voornamelijk uit workshops, werkgroepen, presentaties en hoorcolleges, soms in seminarvorm. De cursussen in de masteropleiding beogen volgens de opleiding geconcentreerde verdieping in een bepaald onderwerp. Om deze reden worden de cursussen in het algemeen gegeven in workshopvorm: intensief activerend onderwijs over een bepaald onderwerp, inclusief presentaties door studenten en groepsdiscussies. De opleiding geeft aan dat de docenten hoge eisen stellen aan de wijze waarop studenten zich in de colleges, presentaties en eventuele papers uitdrukken. Docenten hebben de verantwoordelijkheid om een actieve leeromgeving te creren. Het masterpracticum bestaat uit wekelijkse colloquia, intervisie- of presentatiebijeenkomsten. Voor de masterthesis voeren studenten zelfstandig wetenschappelijk onderzoek uit. Dit wordt deels collectief, binnen de cursus onderzoeksmethoden voor de professionele praktijk en het masterpracticum, en deels individueel begeleid. In de individuele begeleiding treedt de docent op als supervisor. Studenten met wie de commissie gesproken heeft, noemen het programma van de masteropleiding SP intensief en uitdagend en zij waarderen dit zeer positief. Oordeel De commissie heeft didactische uitgangspunten zoals verwoord in de TOB en de invulling die de opleidingen hieraan geven bestudeerd. Zij vindt de werkvormen en opbouw in bachelorprogramma passen bij een wetenschappelijke opleiding in de Psychologie. De commissie stelt vast dat de bacheloropleiding relatief veel hoorcolleges heeft. Daarnaast worden vaardigheden in werkgroepen en practica aangeleerd. Het bevreemdt de commissie dat er in het opleidingsprogramma weinig terug te vinden is van de internationaal ingerichte omgeving die als een van de kenmerken van de didactiek wordt genoemd. De commissie heeft begrepen dat, gezien de kritieke financile situatie in het verleden, de opleiding bewust heeft gekozen eerst op onderzoek te kapitaliseren. Gezien het feit dat de financile situatie voor de faculteit en de opleidingen Psychologie sterk verbeterd is en het perspectief voor de middellange termijn ook gunstig oogt, ondersteunt de commissie de plannen van de faculteit om bacheloronderwijs verder te intensiveren. Een eerste aanzet hiertoe is genomen met de invoering van het mentoraat en bijbehorende werkgroepen voor het onderwijs in academische vaardigheden in het eerste jaar van de bacheloropleiding. De commissie stelt tegelijkertijd vast dat in het verleden het schaarse geld is ingezet in de top van de opleiding. Beide masteropleidingen kennen kleinschalige onderwijsgroepen. De commissie vindt deze op adequate wijze aansluiten bij de leerdoelen zoals die zijn gesteld in de masteronderdelen. Er zijn veel intensieve werkgroepen, waarin onder meer discussies en presentaties plaatsvinden. Ook studenten zijn enthousiast over de intensieve werkvormen van beide masters. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor Binnen de bacheloropleiding Psychologie wordt gewerkt met diverse vormen van toetsing, afhankelijk van het gestelde leerdoel. Kennis wordt getoetst met schriftelijke of mondelinge tentamens, met gesloten en/of open vragen. Toepassing en integratie van kennis worden getoetst in opdrachten en essays. Communicatieve en leervaardigheden komen met name aan bod in de presentaties en discussies. Afhankelijk van leerdoelen, fase van de opleiding en groepsgrootte wordt gewerkt met (combinaties van) reguliere schriftelijke tentamens met open of meerkeuzevragen, essaytoetsen, takehometentamens, groeps-, duo- of individuele papers, presentaties en onderzoeksverslagen. De opleiding streeft, zo geeft zij zelf aan, naar een verantwoorde mix van toetsvormen waarbij het gebruik van activerende vormen zo veel mogelijk wordt nagestreefd. In de zelfstudie is een overzicht van de toetsvormen per bachelorcursus opgenomen. De samenstelling van de toets en de beoordeling van de studieresultaten in afzonderlijke cursussen betreft de verantwoordelijkheid van de docenten of cordinator van een cursus. Voor de beoordeling van de bachelorthesis is een standaardbeoordelingsformulier met beoordelingscriteria opgesteld door de opleiding. Facultair is bepaald dat studenten twee tentamenkansen per vak per jaar hebben. De tijdstippen van tentamens zijn vastgelegd in de studiegids en worden voorafgaand aan de start van het studiejaar bekend gemaakt. De eerste gelegenheid wordt direct na afloop van de onderwijsperiode waarin het vak is gegeven geboden; de tweede gelegenheid zo snel mogelijk daarna. Voor de verschillende toetsvormen zijn maximale nakijktermijnen in het OER omschreven. Bij de roostering van tentamens in het eerste bachelorjaar is rekening gehouden met de termijnen die gelden voor het bindend studieadvies. Master PGG De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van de toetsvormen in de masteropleiding PGG. Wat betreft organisatie van de toetsing sluit zij aan bij de facultaire regelingen zoals die bij de bacheloropleiding zijn omschreven. De vier theoretische cursussen van de masteropleiding PGG worden met een tentamen met open vragen afgesloten. In enkele gevallen maken opdrachten deel uit van de eindbeoordeling. In de onderdelen stage, onderzoek, onderzoeksvaardigheden en diagnostiek is er volgens de opleiding sprake van een meer complexe vorm van toetsing en beoordeling. Bij de stage en het onderzoek wordt gewerkt met standaard beoordelingsformulieren. Deelresultaten voor onderzoeksvaardigheden en diagnostiek worden geregistreerd in een digitaal portfolio. Elk van deze onderdelen wordt door twee beoordelaars beoordeeld. Uit de opzet van de beoordelingsformulieren voor stage en onderzoek blijkt op welke aspecten studenten worden beoordeeld. De criteria zijn opgenomen in de zelfstudie. Voorafgaand aan het onderzoek wordt in het onderdeel Onderzoeksvaardigheden van het masterpracticum de schriftelijke en mondelinge presentatie van het individueel onderzoeksvoorstel beoordeeld. In dit onderdeel wordt in het tweede semester ook de mondelinge presentatie van de onderzoeksresultaten beoordeeld. Het onderdeel Diagnostiek wordt afgesloten als studenten de theoretische onderdelen uit de cursussen betreffende psychodiagnostiek hebben afgerond, practicumopdrachten en stageopdrachten met goed gevolg hebben volbracht, en drie goedgekeurde technisch professionele verslagen van casussen hebben vervaardigd. De deelbeoordelingen worden geregistreerd in het digitaal portfolio.
De zelfstudie meldt dat studenten n herkansingsmogelijkheid voor tentamens krijgen. Voor alle praktische opdrachten worden heldere deadlines gesteld. Studenten die door omstandigheden niet aan de praktische opdrachten kunnen voldoen wordt een vervangende opdracht aangeboden of een tweede deadline aangeboden. Master SP In de masteropleiding SP ligt in de cursorische onderdelen volgens de opleiding sterke nadruk op de toetsing en beoordeling van kennis en inzicht. Dit gebeurt met schriftelijke tentamens met open vragen en opdrachten resulterend in papers en/of presentaties. Binnen het kernteam van de masteropleiding SP worden afspraken gemaakt over de inzet van de verschillende toetsingsvormen, enerzijds om te waarborgen dat de betreffende eindkwalificaties worden gerealiseerd, anderzijds om de effectiviteit van de ingezette werken toetsingsvormen te bevorderen, aldus de zelfstudie. Voor de beoordeling van de masterthesis heeft de opleiding criteria geformuleerd, die zijn opgenomen in een standaard beoordelingsformulier. Bij de beoordeling van het individueel onderzoeksvoorstel, aan het begin van het afstudeeronderzoek, en bij de eindbeoordeling van de thesis is altijd een tweede beoordelaar betrokken. Voor beide masteropleidingen geldt dat de kwaliteit van de toetsing en beoordeling wordt besproken in het kernteam van de betreffende masteropleiding en in de panelgesprekken met de studenten. Bachelor en master De faculteit kent een aparte OER voor de bacheloropleidingen en een aparte OER voor de masteropleidingen, behoudens beide tweejarige masteropleidingen die elk een eigen OER kennen. De faculteit heeft n examencommissie voor alle opleidingen binnen de faculteit ingericht. Voor alle bachelorstudenten en studenten van eenjarige masteropleidingen binnen de faculteit gelden op deze manier dezelfde regels. De facultaire examencommissie (EC) is eindverantwoordelijk voor het geheel van toetsing en afsluiting van de onderwijsprogrammas. De examencommissie stelt volgens de zelfstudie regels vast die een goede gang van zaken tijdens tentamens dienen te bevorderen en neemt maatregelen wanneer deze regels niet voldoen of wanneer aan de regels niet wordt voldaan. Zij kan examinatoren richtlijnen en aanwijzingen geven met betrekking tot de beoordeling (en het tentamen) van een student. Studenten die het niet eens zijn met een beslissing van de examencommissie kunnen beroep aantekenen bij het universitaire College van Beroep voor de Examens. De toetsing maakt onderdeel uit van evaluaties door studenten. Studenten wordt bij de evaluaties gevraagd of de tentameneisen duidelijk waren en bij schriftelijke tentamens of de toetsvragen representatief en helder geformuleerd waren. Uit de evaluatieresultaten blijkt dat studenten deze over het algemeen goed beoordelen. In de gesprekken met de delegaties en uit de zelfstudie heeft de commissie begrepen dat de opleidingen de kwaliteit van de tentamens verder wil verbeteren, mede naar aanleiding van de adviezen van de universitaire projectgroep Kwaliteit van tentamens. Tot deze aanbevelingen horen onder meer implementatie van intercollegiale toetsing als standaardprocedure bij het samenstellen van tentamens, en het jaarlijks onderwerpen van een aselecte steekproef van tentamens aan een tweede beoordeling van de validiteit en betrouwbaarheid van de tentamens door een collega.
451
Oordeel De commissie heeft het overzicht van toetsvormen per cursus en enkele voorbeelden van toetsen bestudeerd en is van mening dat deze qua vorm en inhoud aansluiten bij de leerdoelen van zowel de bachelor- als beide masteropleidingen. De organisatie van de toetsing voldoet naar mening van de commissie: de tentameneisen, tijdstippen van toetsen en regelingen rondom bijvoorbeeld herkansingen zijn helder voor studenten en er wordt tijdige feedback gegeven. De commissie stelt vast dat de bachelorthesis, hoewel er standaard beoordelingsformulieren zijn, nog niet systematisch op dezelfde manier door verschillende docenten beoordeeld worden. De commissie vindt de beoordelingsprotocollen en de standaard tweede beoordelaar bij de stage en het onderzoek voor de masterthesis zeer adequaat. Zij pleit ook voor het structureel instellen van een tweede onafhankelijke beoordelaar bij de bachelorthesis en voor verdere implementatie van het beoordelingsprotocol. Positief oordeelt de commissie over de verdere implementatie van bijvoorbeeld intercollegiale toetsing van tentamenvragen voorafgaand aan het tentamen. Dit vindt nu incidenteel plaats. De commissie heeft met de voorzitter en leden van de examencommissie gesproken. Het betreft n examencommissie voor de hele faculteit. De examencommissie vervult een formele rol in de faculteit. De commissie oordeelt dat de examencommissie adequaat volgens haar wettelijke taken functioneert en met name toezicht houdt op de examens, maar verder geen beleid maakt rondom bijvoorbeeld kwaliteit van de toetsing of examens. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Programma voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid en de masteropleiding Sociale Psychologie luidt: voldoende.
In de zelfstudies is een overzicht opgenomen van de specialisaties van de docenten die betrokken zijn bij de bacheloren masteropleidingen Psychologie. Het grootste deel van de formatie voor de drie opleidingen is ondergebracht in de departementen Psychologie en Gezondheid en Psychologie en Maatschappij. Een klein deel is afkomstig van andere departementen, te weten: Methoden en Technieken van Onderzoek, Sociaal-Culturele Wetenschappen en van de Faculteit Wijsbegeerte. Bij het onderwijs in de drie opleidingen zijn zestien hoogleraren, dertien uhds, en zeventien uds betrokken. Met uitzondering van n uhd zijn zij allemaal gepromoveerd en participeert het overgrote deel in een van de onderzoeksprogrammas Psychologie. In de zelfstudie is per medewerker aangegeven aan welk onderzoeksprogramma hij of zij deel45 QANU / Psychologie / UvT
neemt en wordt een overzicht van de wetenschappelijke keypublicaties gegeven. Verder worden voor de uitvoering van het onderwijs docenten, onderzoekers, promovendi en studentassistenten ingezet. Promovendi en postdocs geven voor 10% van hun aanstellingsomvang onderwijs. Van de achttien docenten die bij het onderwijs worden ingezet is 8% gepromoveerd en van de zes gedetacheerde docenten voor de opleiding Psychologie is 50% gepromoveerd. In de zelfstudie is opgenomen dat 3,8 fte wordt ingevuld door 139 personen. De commissie heeft op basis van deze gegevens de indruk dat de opleiding veel met deeltijdaanstellingen werkt. In de gesprekken geeft de opleiding aan dat een aantal deeltijdaanstellingen door vervroegde pensionering van hoogleraren en door klinische docenten met een deeltijdaanstelling in de praktijk zijn te verklaren. Verder zijn er veel promovendi (33) en studentassistenten (30) betrokken bij slechts een klein deel van het onderwijs. Vooraanstaande onderzoekers worden volgens de opleidingen zowel in de bacheloropleiding als masteropleidingen ingezet. Zo worden vijf van de zeven basisvakken in de bacheloropleiding verzorgd door hoogleraren en participeren hoogleraren en uhds ook in cursussen van de verschillende toepassingsgebieden. In de gesprekken met delegaties heeft de commissie gehoord dat de opleidingen sterk inzetten om uitsluitend docenten in te zetten die ook een onderzoekstaak hebben. Er zijn in het verleden wel docenten met alleen een onderwijstaak aangesteld, maar dit is volgens de opleiding alleen gebeurd om tijdelijk grote groepen studenten, bijvoorbeeld bij Kinder- en jeugdpsychologie, onderwijs te kunnen bieden. Oordeel De commissie heeft de onderzoeksspecialisaties, de participatie van de staf in de onderzoeksprogrammas en de keypublicaties van de staf bestudeerd. Zij stelt vast dat het merendeel van de docentonderzoekers die worden ingezet in het onderwijs gepromoveerd is en een onderzoekstaak heeft. De commissie is van oordeel dat de opleiding de afgelopen jaren sterk heeft ingezet op verbetering van de wetenschappelijke eisen van het onderwijsen onderzoekspersoneel. De staf heeft een grote onderzoekstaak ten opzichte van de onderwijstaak. Zij participeert in onderzoeksprogrammas van erkende kwaliteit, zoals blijkt uit de positieve oordelen in de onderzoeksvisitatie die onlangs heeft plaatsgevonden. Tot slot heeft de commissie gezien dat de opleidingen goede wetenschappelijke en professionele rolmodellen in de diverse studieonderdelen inzetten. Hoogleraren en uhds worden vanaf het eerste jaar van de bacheloropleiding tot aan het laatste deel van de masteropleiding ingezet en een deel van de docenten die betrokken is bij het onderwijs heeft tevens een deeltijdaanstelling in een professionele praktijk. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De in totaal beschikbare onderwijsformatie voor het studiejaar 005-006 voor de drie opleidingen gezamenlijk betreft 3,8 fte. Op het totaal van 1398 ingeschreven studenten betekent dit een staf-studentratio van ongeveer 1:43. In de zelfstudies hebben de opleidingen een
overzicht opgenomen van onderwijsformatie over de afgelopen periode. Hieruit blijkt dat de onderwijsformatie ten behoeve van de opleidingen Psychologie tussen 00-003 en 003004 met bijna de helft is toegenomen. Daarna is de formatie nagenoeg stabiel gebleven. Het aantal ingeschreven studenten is in dezelfde periode met ongeveer 0% toegenomen. De stafstudentratio is in de tussenliggende periode verbeterd van 1:53 naar 1:43. De faculteit heeft expliciet beleid gevoerd deze ratio te verbeteren. Het streefcijfer voor dit beleid was een ratio van 1:33. Dit is (nog) niet bereikt door enerzijds de toegenomen studentenaantallen, en anderzijds het tijdelijke financile tekort eind 004. In de zelfstudies is een specificatie van de aanwezige functies ten behoeve van de organisatie van het onderwijs en studiebegeleiding opgenomen. Deze functies zijn ondergebracht in het facultaire onderwijsinstituut. Oordeel De commissie is van oordeel dat de kwantiteit van het personeel de afgelopen periode sterk verbeterd is. De commissie heeft tijdens de gesprekken kunnen vaststellen dat de faculteit vanwege de bredere financile armslag in de afgelopen periode sterk heeft genvesteerd in de departementen Psychologie. De commissie is van oordeel dat hiermee een goede inhaalbeweging heeft plaatsgevonden. De staf-studentratio is dan ook sterk verbeterd en op dit moment naar het oordeel van de commissie acceptabel. Ook voor de middellange termijn heeft de faculteit een positief financieel perspectief. De commissie heeft gehoord dat extra middelen zullen worden ingezet om het streefcijfer van een staf-studentratio 1:33 verder te realiseren. Zij juicht dit toe. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
De leerstoelen van voor de opleidingen relevante vakgebieden en expertisegebieden van de uhds worden in de zelfstudie uiteengezet. De kernleerstoelen betreffen Medische Psychologie, Ontwikkelingsleer, in het bijzonder pediatrische psychologie, Sociale en Economische Psychologie en Cultuurpsychologie. Hieromheen zijn leerstoelgroepen geformeerd, die bestaan uit n of meer deeltijd- of bijzondere hoogleraren, n of meer uhds en uit een aantal uds, postdocs en promovendi. Bij specifieke onderdelen van de opleiding, zoals klinische vaardigheden en behandelingsmethoden zijn, zo meldt de opleiding, ook externe docenten afkomstig uit het werkveld betrokken. Sinds 005 kent de faculteit een tenure track systeem voor jonge uds. Zij krijgen vier jaar de gelegenheid zich te kwalificeren. In aanvulling op de zelfstudie heeft de commissie tijdens het visitatiebezoek informatie ontvangen over een recente uitwerking van het personeelsbeleid van de FSW en het tenure track systeem (notitie van 5 september 006). In functioneringsen beoordelingsgesprekken wordt aandacht besteed aan de onderwijsprestaties van docenten. Nieuw aangestelde docenten worden het eerste jaar door een ervaren collega begeleid en hun wordt een basiscursus didactische vaardigheden aangeboden. Op universitair niveau worden
diverse cursussen voor docenten aangeboden, zoals Professioneel consult voor docenten, Oral skills in English (for lecturers), Afstudeerbegeleiding en De docent als coach. Ook geven de opleidingen aan de aanbevelingen van het universitair project Docentenprofessionalisering in het personeelsbeleid te betrekken. Een overzicht van de projecten is in de zelfstudie gegeven. Daarnaast vindt binnen de kernteams van de verschillende opleidingen uitwisseling van ervaringen plaats. Een samenvatting van de evaluatieresultaten van studenten in de zelfstudie laat zien dat in het algemeen de cursussen worden beschouwd als goed georganiseerd, dat de docenten de stof helder en gestructureerd uitleggen, enthousiasme uitstralen en dat de studenten tevreden zijn over de contactmogelijkheden met de docenten. De commissie heeft van studenten en alumni met wie zij sprak ook gehoord dat docenten goed te benaderen zijn. Eveneens waren studenten in de gesprekken met de commissie enthousiast over de inhoudelijke en didactische kwaliteiten van de staf. Desgevraagd kon geen van de docenten die de commissie sprak de precieze normen voor taakbelasting bij bijvoorbeeld begeleiding van bachelor- of mastertheses noemen. Oordeel De commissie heeft de leerstoelen en expertisegebieden van de overige staf zoals gegeven in de zelfstudie bestudeerd en concludeert dat deze aansluiten bij de inhoud van het programma van de bacheloren beide masteropleidingen. Zij heeft in de gesprekken gehoord dat een hoogleraar op het gebied van Arbeid- en organisatiepsychologie wordt geworven. Op dit gebied bestond een lacune. De commissie heeft aansluitend bij de mening van studenten en alumni tijdens het bezoek ook een enthousiaste staf ontmoet. Deze is door relatief veel recente aanstellingen verjongd. Met name de bevlogenheid van docenten van de masteropleiding Sociale Psychologie viel de commissie op. Van de decaan en uit de recente notitie over het personeelsbeleid heeft de commissie begrepen dat de FSW streeft naar invoering van een tenure track systeem met een kleine vaste kern met daaromheen een zoom van meer flexibel inzetbare docentonderzoekers. De commissie is hierover positief, mede omdat het de nieuwe medewerkers een concreet carrireperspectief biedt. De commissie waardeert het positief dat in de faculteit duidelijk aandacht is voor gericht loopbaan- en carrirebeleid. Zij vindt het lovenswaardig dat jonge docenten door een ervaren collega begeleid (kunnen) worden. De commissie acht het wenselijk dat afspraken over normen voor onderwijstaken, bijvoorbeeld hoeveel tijd een docent mag of moet besteden aan begeleiding van een thesis, verduidelijkt worden en verder worden uitgedragen, mits deze normen voldoende hoog liggen om de beoogde kwaliteit te behalen. Dit zorgt momenteel naar het oordeel van de commissie voor te veel onhelderheid en gaat volgens de commissie ten koste van de kwaliteit van de afstudeerwerken. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
455
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Inzet van personeel voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid en de masteropleiding Sociale Psychologie luidt: voldoende.
De opleidingen geven aan dat de materile voorzieningen op het niveau van de universiteit worden bepaald. Op dit niveau wordt volgens de zelfstudie veel aandacht besteed aan het kunnen realiseren van een hoog niveau aan materile voorzieningen. De verdeling van onderwijsruimten gebeurt centraal op aanvraag van faculteiten. In beginsel worden alle wensen gehonoreerd. De opleiding geeft aan dat er te weinig kleine ruimten voor groepswerk zijn. De overige onderwijsen studieruimten, grote en kleinere collegezalen zijn volgens de opleiding voldoende. Studenten hebben toegang tot het UvT-netwerk. Voor hen zijn in de bibliotheek en elders op de campus desktopwerkplekken ingericht. Verder zijn er diverse groepswerkplekken en internetcafs op de campus ingericht en zijn er wireless zones waar studenten wireless toegang hebben tot internet. Onderwijsinformatie voor studenten is toegankelijk via de Elektronische Studiegids en de digitale onderwijsondersteuning verloopt via Blackboard. Volgens de zelfstudies is voor bijna elke cursus van de drie opleidingen in Blackboard een digitale omgeving ingericht. Uit evaluaties blijkt dat studenten deze over het algemeen positief waarderen. De UvT heeft centrale bibliotheekvoorzieningen. Voor de FSW zijn specifieke bibliotheekmedewerkers beschikbaar die studenten (kunnen) ondersteunen bij het vinden van wetenschappelijke bronnen. De bibliotheek voert een e-only beleid. Meer dan 11.000 tijdschriften zijn full text elektronisch beschikbaar. Studenten kunnen zich abonneren op een digitale service van de inhoudsopgaven van de nieuwste afleveringen van relevante tijdschriften. De verplichte literatuur voor het onderwijsprogramma is beschikbaar in de studentenboekerij. De zelfstudies geven aan dat de opleiding Psychologie in het verleden over een testotheek beschikte. Deze werd in 003 vanwege een verouderde collectie opgeheven. In september 005 is op facultair niveau afgesproken dat een nieuwe testotheek wordt ingericht waar studenten tests kunnen raadplegen. Van studenten en docenten die de commissie sprak heeft zij in het geheel geen klachten gehoord over de materile voorzieningen. Oordeel De commissie heeft een rondleiding op de UvT-campus gekregen langs diverse onderwijszalen voor hoorcolleges en werkgroepen, de bibliotheekvoorzieningen, werkplekken voor studenten
en de laboratoria. Zij is van mening dat de onderwijsruimten adequaat zijn voor de realisaties van de diverse werkvormen. Ook zijn er op de campus voldoende en aantrekkelijke werkplekken voor studenten, bijvoorbeeld in een lounge-achtige omgeving in de internetcafs. De commissie betreurt het dat er geen goede testotheek is. Zij acht deze noodzakelijk voor het onderwijs in vooral de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid. Zij juicht het toe dat de testotheek weer wordt opgebouwd en is van mening dat ook voor de personele ondersteuning van de testotheek voldoende middelen moeten worden vrijgemaakt. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Bachelor De bacheloropleiding hanteert per studiejaar 004-005 een bindend studieadvies (BSA), dat na het eerste jaar van de opleiding wordt uitgebracht. Dit is volgens de zelfstudie gekoppeld aan een intensief systeem van studievoortgangbegeleiding en met name gericht op de selecterende, orinterende en verwijzende functie van deze studiefase. De studievoortgangsbegeleiding is met ingang van het studiejaar 005-006 de cursus Academische vaardigheden (ACVA). De ACVA-docent is tevens mentor van de eerstejaars student. De mentor roept studenten met studievertraging op voor een of meerdere gesprekken om de mogelijke oorzaken en mogelijkheden voor verbetering te bespreken. Een tussentijds advies wordt in februari uitgebracht en het definitieve advies aan het eind van het studiejaar. De norm voor een positief advies ligt op 60%. Studenten die minder dan 36 studiepunten hebben behaald ontvangen een negatief bindend studieadvies. Zij kunnen zich de eerstkomende drie jaar niet meer voor de opleiding inschrijven. Met bijzondere omstandigheden wordt rekening gehouden. Uit een overzicht in de zelfstudie blijkt dat ruim de helft van de eerstejaars bachelorstudenten een positief studieadvies heeft gekregen. Een kwart van de studenten heeft een negatief advies gekregen. Gemiddeld 0% heeft geen advies gekregen, dit betreft volgens de opleiding merendeels studiestakers. Het blijkt dat studenten met een vwo-profiel Natuur en Gezondheid relatief het meest een positief studieadvies hebben gekregen. In de groep studenten zonder vwo-profiel worden naar verhouding de minste positieve adviezen aangetroffen en zit de grootste groep waarvoor geen advies is uitgebracht. Studenten die instroomden op grond van een hbo-propedeuse hebben relatief de meeste kans op een negatief studieadvies. Na de intensieve studiebegeleiding in het eerste jaar, geeft de opleiding aan dat in de loop van het tweede en derde studiejaar de studiebegeleiding vermindert: studenten kunnen een beroep doen op de facultaire studieadviseurs. Bij het schrijven van de bachelorthesis wordt de begeleiding weer intensiever. Specifiek binnen de richting Psychologie en Gezondheid worden in het derde studiejaar individuele studievoortgangsgesprekken met studenten gehouden over de doorstroom naar de masterfase en de stagemogelijkheden binnen de masteropleiding.
457
Bachelor en masters De studievoortgang van bacheloren masterstudenten wordt geregistreerd en gemonitord in het facultaire systeem MISOS: Management Informatie Systeem Onderwijs en Studenten. Dit is toegankelijk voor de facultaire studieadviseurs en voor de cordinator van het mentorsysteem van Psychologie. De opleiding geeft aan dat ook de via de elektronische intake verkregen informatie van de studenten in het systeem wordt opgeslagen. Bachelor- en masterstudenten kunnen via het inloopspreekuur of via een afspraak persoonlijk terecht bij de facultaire studieadviseurs. Verder geven de studieadviseurs informatie via de websites en kunnen via het telefonisch spreekuur of e-mail vragen stellen aan de studieadviseurs. Zij richten zich volgens de opleidingen op alle studenten met vragen over de inrichting van het onderwijs, keuzemogelijkheden in de studie, studieplanning, studievoortgang, studievertraging, (examen)regelingen, inschrijvingsduur en inschrijvingsstatus, vrijstellingsregelingen, colloquium doctum regelingen en studieonderbreking. Daarnaast meldt de zelfstudie dat er op universitair niveau diensten op het gebied van studiekeuze- en loopbaanadvisering, studentendecanaat en studentenpsychologen beschikbaar zijn. De opleiding geeft aan dat informatie voor studenten in beginsel elektronisch beschikbaar is. Met ingang van studiejaar 004-005 is er geen papieren studiegids meer. Elke student heeft naast de elektronische studiegids beschikking over een individuele studiegids waarin informatie over het eigen college- en tentamenrooster en eventuele wijzigingen daarin, literatuur en mededelingen van docenten worden bijgehouden. Ook kunnen studenten elektronisch hun studieresultaten inzien die op een speciale website Raadplegen studieresultaten worden bijgehouden. Verder hanteren de opleidingen nog andere instrumenten om studenten te informeren, zoals specifieke bijeenkomsten en een tweewekelijkse digitale nieuwsbrief. Actuele studie-informatie en roosterwijzingen worden volgens de zelfstudie dagelijks bijgehouden op de elektronische nieuws- en mededelingenpagina van de faculteit. Voor de masteropleidingen PGG en SP geldt volgens de opleidingen dat voor alle onderdelen van het curriculum in aanvulling hierop digitale leeromgevingen in Blackboard bestaan. Master PGG en SP De masteropleidingen PGG en SP kennen volgens de zelfstudies een intensief programma met veel contacten tussen docenten en studenten. Bij de studievoortgangsbegeleiding van de masteropleiding PGG is volgens de opleiding met name het volgen van de vorderingen binnen stage en onderzoek van belang. De stagecordinator registreert via een digitaal afstudeersysteem in welke periode een student stage loopt, welk onderzoek waar plaatsvindt en wie de begeleiders zijn bij stage en onderzoek. Ook het verloop en problemen van stage en onderzoek kunnen hierin worden geschreven. Alle studenten die stage lopen leveren maandelijks een verslag in bij de stagebegeleider van de universiteit. Dit reflectieverslag kan volgens de zelfstudie aanleiding geven om een student uit te nodigen voor een gesprek of om zonodig een bezoek te brengen aan de stage-onderzoeksplaats. Studenten vervaardigen daarnaast voor de cursussen Diagnostiek en Onderzoeksvaardigheden twee digitale portfolios met daarin hun studievoortgang. De stagecordinator registreert in het diagnostiekportfolio bijvoorbeeld wanneer studenten diagnostiekopdrachten voldoende hebben afgerond en de cordinator onderzoeksvaardigheden registreert in het onderzoeksvaardigheden-portfolio onder meer of studenten een goedgekeurd individueel onderzoeksvoorstel hebben vervaardigd. De stagecordinator en de cordinator onderzoeksvaardigheden rapporteren hierover aan de opleidingsdirecteur en de leden van het kernteam.
Voor de masteropleiding SP geeft de opleiding aan dat een belangrijk deel van de studievoortgangsbegeleiding in het eerste semester wordt ondervangen door de vorm van het cursorisch onderwijs. Het programma zit zo in elkaar dat de student elke dag aanwezig is en contact heeft met docenten. In de verdere studievoortgangsbegeleiding is volgens de opleiding met name het volgen van de vorderingen binnen het onderzoek van belang. Iedere track heeft hiervoor een eigen cordinator, die ervoor zorgt dat studenten na het eerste blok (medio oktober) worden gekoppeld aan een begeleider. Vanaf dat moment registreert de opleiding welke studenten wat voor een onderzoek doen, waar het onderzoek plaatsvindt en door wie het wordt begeleid. Aan het einde van het eerste semester wordt volgens de zelfstudie geregistreerd of studenten beschikken over een goedgekeurd individueel onderzoeksvoorstel. Voor beide masteropleidingen geldt dat de resultaten van de onderdelen via het studievoortgangssysteem MISOS en het afstudeersysteem beschikbaar zijn voor de opleiding. Deze worden volgens de zelfstudies besproken in het kernteam en kunnen aanleiding geven om een student op te roepen voor een gesprek. In beide masteropleidingen vervult het masterpracticum in het tweede semester de plaats om algemene aspecten van studievoortgang te bespreken. Met individuele problemen met betrekking tot de studievoortgang kunnen studenten bij de eigen stageen/of onderzoeksbegeleider, de cordinator van de track of de opleidingsdirecteur terecht. Oordeel De commissie vindt dat de opleiding op goede wijze uitdrukking geeft aan de studievoortgangscontrole via het systeem MISOS. Wel merkt de commissie op dat de opleiding hierbij moet letten op welke persoonlijke gegevens de opleiding van de student registreert in verband met de privacy. Het is in de ogen van de commissie van belang dat er goed wordt nagedacht over welke gegevens met welke doeleinden worden geregistreerd en dat dit bij studenten bekend is. De opleiding heeft de informatie via een getrapt systeem van toegang tot de gegevens in MISOS, in verband met de privacy van studenten, wel goed afgeschermd. De commissie is positief over het mentoraat dat in het eerste jaar gekoppeld aan de cursus academische vaardigheden is ingevoerd. Dit komt tegemoet aan de wens om ook in het begin van de studie studenten intensiever te begeleiden. Het is voor de commissie nog te vroeg om conclusies te formuleren over de effecten en resultaten van de invoering van het mentoraat. De commissie vindt de begeleiding die wordt geboden in het kader van het bindend studieadvies in het eerste bachelorjaar adequaat. Zij stelt vast dat de begeleiding in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding vooral vraaggestuurd is. De commissie heeft uit gesprekken begrepen dat aan studenten die de bachelorthesis vervaardigen in principe drie begeleidingsmomenten wordt geboden. Volgens het bestuur van de faculteit zijn er echter geen vaste regels voor het aantal begeleidingsmomenten. Docenten en het faculteitsbestuur geven dan ook aan dat er gemiddeld veel meer dan drie begeleidingsmomenten zijn. De commissie is van mening dat het door de studenten gepercipieerde aanbod van drie momenten van begeleiding van de bachelrthesis veel te weinig is voor een thesis met een omvang van 1 studiepunten. Verder heeft de commissie van studenten gehoord dat studievoorlichting over de differentiaties, aansluitende masteropleidingen en de bijbehorende beroepsperspectieven relatief laat in de bacheloropleiding is geprogrammeerd. Het opleidingsmanagement herkent zich niet in deze uitspraak en heeft aangegeven dat studenten wellicht het eerste moment van voorlichting hebben gemist. De commissie meent dat dit evenwel aandacht van de opleiding verdient. De commissie is positief over de inzet van Blackboard, vooral in de masteropleidingen. De commissie stelt vast dat de opleidingen Blackboard niet alleen als technologisch modesnufje
gebruiken, maar er werkelijk iets zinvols mee doen. Dit past binnen het ruimere beleid voor meer transparantie en efficintie. De studiebegeleiding in beide masteropleidingen is naar de mening van de commissie voldoende gewaarborgd. Deze is door de kleinschalige onderwijsgroepen gedeeltelijk in het cursorisch onderwijs ingebed. De stagecordinator en stagebegeleider bij de masteropleiding PGG en de trackcordinator en begeleider van de masterthesis in de masteropleiding SP dragen zorg voor de begeleiding tijdens de stage en/of het onderzoek voor de masterthesis. De commissie heeft op basis van de gesprekken vastgesteld dat de kernteams van de opleiding de voortgang van studenten daadwerkelijk volgen. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Voorzieningen voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid en de masteropleiding Sociale Psychologie luidt: voldoende.
Het beleid ten aanzien van de interne kwaliteitszorg wordt vanuit het facultaire onderwijsinstituut opgesteld en voor een deel ook door hen uitgevoerd. De evaluatie van resultaten is voor de verschillende opleidingen gelijk en wordt daarom voor de drie opleidingen hieronder gezamenlijk uiteengezet. In de zelfstudies zetten de opleidingen nauwgezet de kwaliteitszorgcyclus uiteen. Alle cursussen worden gevalueerd met standaardvragenlijsten. Docenten kunnen hieraan cursusspecifieke vragen toevoegen. De bevindingen van de evaluaties worden met een verzoek om reactie voorgelegd aan docenten van de cursus. De evaluatieresultaten worden ook aan de opleidingsdirecteuren en de departementsvoorzitters gezonden. Zij gebruiken deze in functioneringsen beoordelingsgesprekken en om eventuele maatregelen te initiren. De opleidingsdirecteur speelt een centrale rol bij de kwaliteitszorg. Door zijn contacten met diverse geledingen kan deze vroegtijdig problemen in het juiste forum aan de orde stellen. Het onderwijsinstituut maakt na afloop van elke onderwijsperiode samenvattingen van evaluatiebevindingen voorzien van de reactie van de docenten en neemt in de rapportage ook tentamenresultaten op. Deze worden voorgelegd aan de opleidingsdirecteur, departementsvoorzitter, vice-decaan en opleidingscommissie. Via een link op de tweewekelijkse elektronische studentennieuwsbrief worden de verslagen beschikbaar gesteld aan alle belangstellende studenten. In de opleidingscommissie worden alle evaluaties van cursussen en programmas en de evaluatierapportages over de onderwijsperiode besproken. Daarnaast bespreekt zij onder meer voorstellen tot programmawijzigingen en de OER. Op basis hiervan adviseert de oplei460 QANU / Psychologie / UvT
dingscommissie de opleidingsdirecteur gevraagd en ongevraagd over de inrichting en uitvoering van het onderwijs. Jaarlijks worden de evaluatiebevindingen samengevat in een jaarverslag waarin tendensen op curriculumniveau worden gesignaleerd en waarin per opleiding een overzicht van de belangrijkste bevindingen wordt gegeven. Deze verslagen worden binnen de opleidingen gebruikt bij de evaluatie en het eventueel herzien van het onderwijsprogramma. Ook deze verslagen worden via een link op de nieuwsbrief beschikbaar gesteld aan belangstellende studenten. Ten aanzien van de streefdoelen stelt de zelfstudie dat cursussen die over het geheel genomen relatief veel scores van minder dan 3,0 gemiddeld hebben (1=zeer negatief; 5=zeer positief ) aandachtspunten vormen. Deze worden zo nodig aangepast of krijgen een andere docent (zie verder F18). Naast de kwantitatieve cursusevaluaties verzamelen de opleidingen over bijvoorbeeld nieuwe initiatieven, ook kwalitatieve informatie via panelgesprekken met studenten en docenten. Onderwerpen van gesprek zijn bijvoorbeeld de studeerbaarheid en eventuele knelpunten van de onderwijsprogrammas. Verder worden panelgesprekken met studenten georganiseerd als follow-up op de standaardevaluaties, indien die daartoe aanleiding geven. Oordeel De commissie is van oordeel dat het interne kwaliteitszorgsysteem goed is opgezet. De evaluaties worden adequaat uitgevoerd. De commissie heeft op basis van de bestudeerde materialen tijdens het visitatiebezoek kunnen vaststellen dat alle onderwijsonderdelen, inclusief de bacheloren mastertheses, systematisch worden gevalueerd. Ook de kwalitatieve evaluatie via panelgesprekken en de systematische verslaglegging hiervan vindt zij bijzonder goed. De commissie is positief over de rapportages die van de evaluaties van elke onderwijsperiode en studiejaar gemaakt worden. Deze brengen de verschillende aspecten van kwaliteitszorg samen en bieden de mogelijkheid meer structurele tendensen op curriculumniveau te signaleren. De commissie stelt vast dat de opleiding streefcijfers voor de kwantitatieve evaluaties hanteert, maar vindt een minimum van 3,0 op een vijfpuntschaal wat karig. De commissie waardeert het dat de faculteit ook in menskracht veel aandacht besteedt aan de kwaliteitszorg. Het feit dat de opleidingsdirecteur een centrale rol speelt bij de kwaliteitszorg en vroegtijdig problemen in het juiste forum aan de orde stelt vindt de commissie een best practice van transparantie en korte lijnen bij de kwaliteitszorg. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De resultaten van de panelgesprekken en de kwantitatieve cursusevaluaties worden, zoals staat beschreven in de zelfstudie, gebruikt voor bijstelling van de programmas. De verbetermaatregelen die de opleidingen in de zelfstudie noemen hebben alle betrekking op de bachelorfase, omdat de masteropleidingen pas per september 005 van start zijn gegaan. De opleiding geeft
twee voorbeelden waaruit blijkt dat cursusevaluaties aanleiding hebben gegeven tot verbeteracties. Zo is de cursus Inleiding psychologie en gezondheid na kritische beoordeling door de studenten beter gestroomlijnd. Na de herziening werd de cursus volgens de opleiding veel beter gevalueerd door studenten. Een ander voorbeeld betreft de cursus Inleiding en geschiedenis van de psychologie. Na een aantal slechte evaluaties zijn via het speerpuntenbeleid (zie F10) de werken toetsvormen gewijzigd. Ook naar aanleiding van andere kwaliteitszorgactiviteiten worden volgens de opleidingen maatregelen genomen de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, bijvoorbeeld naar aanleiding van besprekingen in de kerngroep of facultaire initiatieven. Zo is naar aanleiding van gesprekken met de kerngroep in de bacheloropleiding het onderwijs in Academische vaardigheden bijvoorbeeld aangepast, en komen de in de cursus Academische vaardigheden aangeleerde vaardigheden specifieker terug in vervolgcursussen. Een voorbeeld van een facultair initiatief betreft het speerpuntenbeleid (zie F10), waarbij voor enkele cursussen extra didactische of onderwijskundige middelen beschikbaar werden gesteld. Een ander voorbeeld van een facultair initiatief vormde de proefvisitatie in 003, waarbij een commissie van externe deskundigen een aantal scripties van alle facultaire opleidingen heeft beoordeeld. De aanbevelingen van deze commissie ter verbetering van de kwaliteit van de scripties zijn gemplementeerd in de bacheloren masteropleidingen. Een voorbeeld betreft de ontwikkeling van het standaardbeoordelingsformulier met beoordelingscriteria voor de bacheloren masterthesis. In de zelfstudie geeft de opleiding tot slot een overzicht van overige maatregelen die naar aanleiding van de vorige visitatiecommissie zijn getroffen. Dit betreft onder andere de nieuwe inhoudelijke programmering bij de invoering van de bachelor-masterstructuur, bijvoorbeeld door de introductie van de differentiaties, de intensivering van de studievoortgangsbegeleiding (zie ook F16) en een aanpassing van de onderwijsjaarprogrammering. Oordeel De commissie is van oordeel dat het systeem van interne kwaliteitszorg zodanig is opgezet dat de evaluatieresultaten aanleiding kunnen vormen voor concrete verbetermaatregelen. De opzet hiervan is bij F17 besproken. De commissie heeft diverse voorbeelden gezien en gehoord die bevestigen dat de evaluaties ook daadwerkelijk tot verbeteringen hebben geleid. Enkele voorbeelden voor de bacheloropleiding staan in de tekst hierboven genoemd. Daarnaast heeft de commissie bijvoorbeeld ook gehoord dat een docent van een cursus wordt afgehaald indien deze niet goed presteert. In de gesprekken met delegaties heeft de commissie van de docenten en studenten gehoord dat ook op basis van de eerste panelgesprekken met studenten en docenten van de masteropleidingen enkele knelpunten aan het licht zijn gekomen waarvoor de opleiding een oplossing zoekt. Bijvoorbeeld voor de zware studielast in de masteropleiding PGG, zie verder F7. De commissie is verder van mening dat de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie voldoende aandacht hebben gekregen binnen de opleidingen en naar aanleiding hiervan doeltreffende verbetermaatregelen zijn genomen. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
46
Medewerkers zijn volgens de opleidingen intensief betrokken geweest bij de vormgeving van de nieuwe opleidingen. Studenten worden onder meer betrokken bij de kwaliteit van de opleiding door periodieke evaluaties zoals die bij F17 zijn besproken. Studenten en docenten zijn vertegenwoordigd binnen de opleidingscommissie Psychologie. Er is n opleidingscommissie voor de bacheloropleiding en drie masteropleidingen op het gebied van Psychologie in de faculteit. Naast de twee hier beoordeelde masteropleidingen vertegenwoordigt deze commissie ook de tweejarige masteropleiding Medische Psychologie. In de opleidingscommissie Psychologie hebben vijf medewerkers en vijf studenten zitting. Van de vijf studentleden zijn er twee bachelorstudenten, twee studenten uit de masteropleiding Medische Psychologie in de opleidingscommissie vertegenwoordigd en is er een vacature. De commissie heeft van de studenten van de opleidingscommissie begrepen dat zij trachten het aantal studentleden uit te breiden tot zes leden, zodat naast de zittende leden van de beide hier beoordeelde masteropleidingen een studentlid in de opleidingscommissie kan plaatsnemen. De zelfstudie geeft aan dat de opleidingscommissie maandelijks bijeenkomt. De verslagen van deze bijeenkomsten worden op het internet gepubliceerd. De opleidingscommissie heeft ook een eigen mailadres. Op faculteitsniveau is er een Maatschappelijke Adviesraad die fungeert als klankbordgroep voor de faculteit. Hierin is ook deskundigheid op het terrein van psychologie vertegenwoordigd. Verder geven de opleidingen aan dat door contacten van medewerkers van het departement Psychologie met alumni en het beroepenveld themas die in het beroepenveld belangrijk worden geacht ingebracht worden in het onderwijs. De opleidingen geven daarbij in de zelfstudie aan dat overleg plaatsvindt om tot een meer structurele vorm van betrekken van alumni en andere belanghebbenden bij de kwaliteitszorg te komen. De decaan heeft de commissie desgevraagd ingelicht over het alumnibeleid van de faculteit. Vanuit de faculteit zijn diverse initiatieven genomen om het alumnibeleid op poten te zetten en alumni meer bij de kwaliteitszorg van de opleiding te betrekken. Het is echter tot nu toe niet gelukt dit structureel vorm te geven. De decaan noemt dit falend beleid. Oordeel De commissie is van mening dat docenten en studenten onder meer via de opleidingscommissie, de studentevaluaties en overleg in het kernteam bij de kwaliteitzorg van de opleiding worden betrokken. Zij beoordeelt dit positief. De commissie stelt vast dat de studentleden van de opleidingscommissie geen evenredige vertegenwoordiging van de opleidingen representeren. De commissie is van mening dat elke opleiding door studentleden vertegenwoordigd zou moeten zijn. Ondanks het feit dat de opleidingscommissie een website heeft waar studenten klachten over het onderwijs kunnen melden, kan de zichtbaarheid van de opleidingscommissie naar het oordeel van de commissie verbeterd worden. De commissie stelt vast dat er een maatschappelijke raad op faculteitsniveau is, maar dat verder het beroepenveld niet structureel bij de kwaliteitszorg van de opleidingen Psychologie wordt betrokken. Ook de betrokkenheid van de alumni bij de kwaliteitszorg staat ondanks de genomen initiatieven nog in de kinderschoenen.
463
Gezien de goede betrokkenheid van studenten en docenten bij de opleiding en de urgentie die de commissie heeft gezien om alumni en het beroepenveld directer bij de kwaliteitszorg van de opleiding te betrekken beoordeelt de commissie dit facet als voldoende. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Interne kwaliteitszorg voor de bacheloropleiding Psychologie, de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid en de masteropleiding Sociale Psychologie luidt: voldoende.
10.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. In de zelfstudie van de bacheloropleiding is een overzicht van de gemiddelde cijfers voor de bachelortheses opgenomen. Het gemiddelde cijfer voor beide richtingen betrof een 7,6. De opleiding is van mening is dat dit gemiddelde cijfer hoog is en de spreiding van de becijfering te laag is. Een verklaring hiervan kan liggen in het feit dat dit resultaten betreft van de betere bachelorstudenten, namelijk die studenten die in de nominale tijd zijn afgestudeerd. Ook voor het volgend studiejaar zal daarom evaluatie van de becijfering van de bachelortheses worden uitgevoerd, waarbij eveneens de spreiding in de onderwerpkeuze en de verschillende typen theses (empirische studies versus literatuurstudies) zal worden betrokken. Gezien de recente start van de bacheloren masteropleidingen zijn nog geen resultaten over de kwaliteit van de afgestudeerden beschikbaar. Wel geeft de opleiding aan de resultaten van de afgestudeerde bachelors systematisch te zullen monitoren door de vorderingen in een aansluitend masterprogramma en ervaringen van bachelors op de arbeidsmarkt te blijven volgen. In de zelfstudies van de masteropleidingen wordt ingegaan op het gerealiseerd niveau van afgestudeerden van de oude doctoraalopleiding. Uit alumni-onderzoek (WO-monitor 004) blijkt dat de opleiding op de hoofdaspecten Kwaliteit van de opleiding, Kans op werk, Kwaliteit van het werk en Kwaliteit aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk op een gemiddeld niveau in vergelijking met landelijke cijfers scoort. De opleiding vermeldt dat vrijwel alle doctoraalstudenten terecht zijn gekomen in een functie en op een niveau dat past bij hun opleiding. Volgens de zelfstudie zijn afgestudeerden terechtgekomen in beroepen als uitvoerend psycholoog, consulent, beleidsmedewerker of trainer/adviseur, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs of andere onderwijs(begeleidings)functies.
464
De opleiding heeft zelf in 003 in het kader van de proefvisitatie een ruime steekproef van afstudeerscripties opnieuw beoordeeld. Geconcludeerd werd dat de meeste scripties relevant en wetenschappelijk aan de maat waren, maar gemiddeld wel hoog becijferd waren. Uit nadere analyse bleken geen systematische staflidgebonden verschillen tussen beoordelingen. Oordeel De commissie heeft een steekproef van bachelortheses, mastertheses en doctoraalscripties bestudeerd. Zij heeft daarbij een aantal hoger, lager en gemiddeld beoordeelde afstudeerwerken geselecteerd die de verschillende richtingen in de bacheloropleiding en (tracks binnen de) masteropleidingen representeren. Op basis van de bestudeerde bachelortheses, doctoraalscripties en mastertheses is de commissie van oordeel dat het gerealiseerde niveau nogal gevarieerd is. Over een aantal bacheloren mastertheses was zij positief, terwijl enkele andere werken de toets der kritiek niet goed konden doorstaan. Over het algemeen oordeelt zij dat het niveau van de afstudeerwerken voldoende is. Nagenoeg alle bestudeerde eindwerken bevestigen volgens de commissie dat de eindkwalificaties voldoende worden gerealiseerd. De commissie is van mening dat er in principe adequate regels zijn geformuleerd voor de bewaking van het te realiseren niveau, maar oordeelt dat deze nog verder gemplementeerd moeten worden. Bij F11 heeft de commissie al aandacht besteed aan de wens om ook voor de bachelorthesis standaard een tweede beoordelaar in te stellen. Voor de masterthesis is de consistentie in de beoordeling, onder meer door een tweede beoordelaar, voldoende gewaarborgd. De opleiding herkent en erkent het gevarieerde niveau van de werken in de gesprekken met de commissie en geeft aan dat hiervoor aangescherpte maatregelen worden getroffen. Het gevarieerde niveau is naar het oordeel van de commissiegezien de recente start van de bacheloren masteropleidingen niet zorgwekkend. De commissie beoordeelt dit facet voor de bacheloren beide masteropleidingen dan ook als voldoende. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
In de zelfstudies hebben de drie opleidingen voor de rendementen dezelfde informatie opgenomen. Onder meer zijn opgenomen de rendementsgegevens van propedeuse en postpropedeuserendementen van de doctoraalopleiding vanaf 1996 en de eerste studierendementen van de bacheloropleiding. De masteropleidingen zijn in 005 gestart. Tijdens het visitatiebezoek zijn hiervan voorlopige rendementscijfers gepresenteerd. De propedeuserendementen van de ongedeelde opleiding na een jaar waren laag. Deze schommelden tussen de 0% en de 34%. De rendementen na een jaar in de bacheloropleiding zijn vergelijkbaar met die van de doctoraalpropedeuse. Het uiteindelijke propedeuserendement van de ongedeelde opleiding ligt rond de 70%. Dit is conform het streefcijfer van de opleiding. De opleiding geeft aan dat zij dit rendement echter in een kortere doorlooptijd wil realiseren. Zij verwacht dat de invoering van het bindend studieadvies per 003-004 en de instroomeis voor de bachelorthesis hieraan zullen bijdragen.
465
De opleiding hanteert voor de postpropedeuse rendementen een streefcijfer van 90%. De huidige rendementen liggen hieronder. Vanaf de cohort 1993-1994 is het postpropedeuserendement rond de 75%. De postpropedeuserendementen na drie en vier jaar noemt de opleiding slecht en vormen een punt van zorg. Deze cijfers komen volgens de zelfstudie wel overeen met het landelijke beeld binnen de Psychologieopleidingen. Om de rendementen te verbeteren heeft de opleiding een aantal verbetermaatregelen genomen. Zo zijn door het onderwijsinstituut de doctoraalstudenten die nog nauwelijks actief waren in kaart gebracht en opgeroepen. De opleiding heeft hun begeleiding aangeboden om de studie af te ronden. Voor de bacheloropleiding Psychologie is een bindend studieadvies ingevoerd, is de studievoortgangsbegeleiding in het eerste jaar gentensiveerd en is het aantal tentamenkansen gereduceerd. De eerste evaluatieve gegevens duiden er volgens de opleiding op dat studenten zich sterk inspannen om de BSA-norm te halen. Daarna lijken ze het rustiger aan te doen. De opleiding zou graag een strengere BSA-norm invoeren, maar is gebonden aan de universitaire regelgeving hieromtrent. Van de eerste bachelorcohort van 53 studenten is 9% geslaagd na een nominale studieduur van drie jaar. Daarnaast heeft nog 14% van deze cohort (35 studenten) voldoende studiepunten (168 of meer studiepunten, niet meer dan n MTO-vak open) behaald om in n van beide Tilburgse Psychologie-masteropleidingen te mogen instromen. De opleiding vindt dit een bemoedigende score, zeker in vergelijking met het postpropedeuserendement na drie en vier jaar uit de doctoraalopleiding (respectievelijk 0% en 4-19%). Het streefcijfer voor het rendement van de bacheloropleiding ligt op 90% van de groep die door het eerste studiejaar is gekomen. Uit de gesprekken van de commissie met delegaties van de masteropleidingen heeft zij begrepen dat van de masteropleiding SP 90% na n jaar de mastertitel heeft behaald en voor de masteropleiding PGG betrof dit 5%. Oordeel De commissie is van oordeel dat het rendement van de bacheloropleiding voldoende is, maar nog verbeterd kan worden, zeker gezien de verwachtingen van de opleiding rondom de invoer van het BSA. Voor het bachelorrendement zijn heldere streefcijfers opgesteld, waaraan de opleiding nog niet voldoet. De commissie is zeer positief over het rendement van de masteropleiding SP van 90% na n jaar. De opleiding volgt de studenten intensief, getuige de legitieme redenen die de staf tijdens het gesprek kon noemen van de studenten die de opleiding niet binnen n jaar hadden afgerond. Het hoge rendement van de masteropleiding SP hangt naar het oordeel van de commissie ook samen met het ontbreken van een praktijkstage in deze masteropleiding. Wat betreft de rendementen van de masteropleiding PGG (5% na een jaar) maakt de commissie zich zorgen over de te lange studieduur die wordt veroorzaakt door de praktijkstage. Dit geldt eveneens voor de klinische mastertrajecten bij de meeste andere Nederlandse universiteiten. Bachelor Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Psychologie en Geestelijke Gezondheid: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master Sociale Psychologie: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
466
Oordeeloponderwerpniveau Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Resultaten voor de bacheloropleiding Psychologie en de masteropleidingen Psychologie en Geestelijke Gezondheid en Sociale Psychologie luidt: voldoende.
467
SamenvattingoordelenUniversiteitvanTilburg BachelorPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
468
MasterPsychologieenGeestelijkeGezondheid: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychologie en Geestelijke Gezondheid voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
469
MasterSocialePsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed
6. Resultaten
Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Sociale Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
470
11. Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderPsychologieenPedagogiekaandeVrije UniversiteitAmsterdam

Administratievegegevens Bacheloropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Masteropleiding: Naam van de opleiding CROHO-nummer Het niveau resp. de orintatie van de opleiding Studielast in studiepunten Varianten (voltijd, deeltijd en/of duaal) De locaties waar de opleiding wordt aangeboden Geaccrediteerd tot Psychologie 66604 Master wo 60 Voltijd Amsterdam 31 december 007 Psychologie 56604 Bachelor wo 180 Voltijd Amsterdam 31 december 007
Het bezoek van de visitatiecommissie Psychologie vond plaats op en 3 mei 006. Samenstelling visitatiecommissie: prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter; prof. dr. J. von Grumbkow, lid; prof. dr. W. Everaerd, lid; prof. dr. J. Wagemans, lid; dr. E. Gordijn, lid; V.M. de Vries, studentlid; drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU. 11.0. Structuurenorganisatievandefaculteit De faculteit der Psychologie en Pedagogiek is een van de twaalf faculteiten van de Vrije Universiteit. De faculteit kent een faculteitsbestuur, bestaande uit de decaan, de portefeuillehouder onderwijs en de portefeuillehouder onderzoek. De directeur bedrijfsvoering is vaste adviseur van het bestuur. De decaan is voorzitter van het faculteitsbestuur en integraal verantwoordelijk voor de relevante beleidsterreinen. De portefeuillehouder onderwijs is namens het bestuur belast met de organisatie en cordinatie van het onderwijs in de faculteit. Bij agendapunten inzake onderwijs is het hoofd onderwijsbureau aanwezig. De bestuursvergaderingen worden bijgewoond door een studenttoehoorder die een raadgevende stem in de vergadering heeft.
De faculteit kent negen afdelingen, waarvan zeven zijn betrokken bij het onderwijs in de bacheloren masteropleiding Psychologie. Dit betreft de afdelingen: Arbeids- en Organisatiepsychologie; Biologische Psychologie; Cognitieve Psychologie; Klinische Psychologie; Klinische Neuropsychologie; Ontwikkelingspsychologie; Sociale Psychologie.
In een afdeling is het wetenschappelijk-, ondersteunend- en beheerspersoneel ondergebracht. Een afdeling staat onder leiding van een hoogleraar als afdelingshoofd. Afdelingshoofden zijn belast met de organisatie en cordinatie van de werkzaamheden van de afdeling en leggen verantwoording af aan het faculteitsbestuur. Het afdelingshoofd beschikt over de personele en materile budgetten voor zijn of haar afdeling. In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat het faculteitbestuur zes maal per jaar vergadert met de hoofden van de afdelingen. In dit afdelingshoofdenoverleg komt de algemene gang van zaken binnen de faculteit aan de orde. Het afdelingshoofdenoverleg wordt door het faculteitsbestuur gezien als een belangrijk adviesorgaan inzake het onderwijs, de wetenschapsbeoefening en de bedrijfsvoering van de faculteit. Daarnaast overlegt het faculteitsbestuur eenmaal per jaar bilateraal met elke afdeling afzonderlijk. In dit bestuurlijke overleg komen afdelingsspecifieke zaken aan de orde op het gebied van onderwijs, onderzoek, personeel en financin. 11.1. Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken De bacheloropleiding is in september 00 gestart. De VU heeft voor fasegewijze invoering van de bachelor-masterstructuur gekozen. Via een ingroeimodel is in studiejaar 003-004 het tweede bachelorjaar van start gegaan en in 004-005 het derde bachelorjaar. De masteropleiding is gestart in september 005. Voor studenten in die in de ongedeelde structuur zijn gestart is een overgangsregeling opgesteld. Op grond van het aantal behaalde studiepunten zijn of worden studenten overgezet naar de bacheloropleiding. De opleiding geeft in de zelfstudie een overzicht van het doctoraalprogramma dat in de studiejaren tot 005-006 wordt aangeboden. Per 006-007 wordt geen onderwijs meer gegeven in studieonderdelen van het ongedeelde curriculum. Specifiek voor de laatste fase van de ongedeelde opleiding geldt dat vakken binnen de afstudeervarianten Arbeids- en Organisatiepsychologie, Kinder- en Jeugdpsychologie, Klinische Psychologie en Sociale Psychologie van de ongedeelde opleiding per september 005 (start van de master) niet meer worden aangeboden. Studenten die hiervan nog onderwijs moeten volgen worden verwezen naar vergelijkbare onderdelen uit het derde jaar van de bacheloropleiding of uit de masteropleiding. Studenten kunnen hun stage of scriptie wel tot september 007 in oude vorm voltooien.
47
Per 31 december 005 volgden nog 4 studenten het doctoraalprogramma Psychologie. Zij hebben tot 31 augustus 007 de tijd hun doctoraaldiploma te halen. Daarna worden geen doctoraalgetuigschriften meer uitgereikt. De commissie heeft de overgangsregeling bestudeerd en vindt deze adequaat. Studenten wordt voldoende gelegenheid geboden om de ongedeelde opleiding af te ronden. Van studenten van de opleidingscommissie heeft de commissie begrepen dat zij hebben meegesproken en meegedacht over het oplossen van kinderziekten bij de invoer van de bachelor-masterstructuur. Zij heeft verder geen problemen gehoord over de afbouw van de ongedeelde opleiding. De commissie concludeert dat de afbouw van de doctoraalopleiding zonder problemen voor studenten verloopt. 11.2. Hetbeoordelingskader 11.2.1. Doelstellingenopleiding
Bachelor In het Instellingsplan van de VU zijn tien kenmerken opgenomen waaraan een bacheloropleiding dient te voldoen. Deze betreffen: 1. professionele begeleiding door docenten, mentoren en studieadviseurs; . inspirerende instructie, ruimte voor studenten om betekenis te geven aan het leren en het geleerde toe te passen; 3. de student als zelfstandig deelnemer aan het academisch debat; ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing; stimulans tot actieve maatschappelijke participatie; 4. ontwikkeling van vaardigheden in aanvulling op de aanwezige capaciteiten van de student; flexibiliteit door inzet van ICT; 5. leren reflecteren: reflectief onderwijs; 6. studentenmobiliteit en een internationale studieomgeving (internationalisation at home); 7. interactie tussen docenten en studenten en persoonlijke feedback; 8. competentiegericht leren vanuit academische (beroeps-)profielen, kwalificerend voor academische masteropleiding; 9. zelfpresentatie als onderdeel van de eindtoets; 10. geen selectie aan de poort. De opleiding heeft de doelstellingen en eindkwalificaties van de bacheloropleiding Psychologie mede op basis van deze kenmerken opgesteld. Verder geeft de opleiding aan dat de doelstellingen en eindkwalificaties aansluiten bij het door de Kamer Psychologie opgestelde domeinspecifieke referentiekader. Bachelors Psychologie aan de VU volgen, net als bij de meeste Nederlandse zusteropleidingen, in het derde jaar van de bacheloropleiding het eerste deel van een specialisatie. Ondanks het feit dat Nederland een njarige masteropleiding kent en de meeste andere landen een tweejarige masteropleiding Psychologie kennen, zijn de eindkwalificaties volgens de zelfstudie van vergelijkbaar niveau.
QANU / Psychologie / VU 473
De opleiding ziet als belangrijkste functie van de bacheloropleiding de voorbereiding op de masteropleiding. De doelstelling van de bacheloropleiding luidt: Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, vaardigheid en inzicht bij te brengen op gebied van de psychologie dat de afgestudeerde in aanmerking komt voor een functie op de arbeidsmarkt op bachelorniveau en voor een masteropleiding (bron: zelfstudie bachelor). De opleiding heeft deze doelstelling geoperationaliseerd in de volgende eindkwalificaties (bron: zelfstudie bachelor). 1. Overzicht hebben over de discipline Psychologie. Dit houdt in: ten minste kennis bezitten op het niveau van introductiecursussen van de deeldisciplines Functieleer, Ontwikkelingspsychologie, Persoonlijkheidsleer en Persoonlijkheidsonderzoek, Sociale Psychologie en van de biologische basis van gedrag. . Overzicht hebben over de belangrijkste toepassingsgebieden van de Psychologie: Onderwijs en opvoeding, Arbeid en organisatie, en Geestelijke gezondheidszorg en Psychopathologie. 3. Enige kennis hebben van de historische, maatschappelijke en wijsgerige grondslagen van de psychologie. 4. Kennis hebben van en ervaring hebben met de methodologie van de Psychologie als wetenschap. 5. De ethische normen, zoals die zijn vastgelegd in de beroepsethiek voor psychologen, kennen en met in achtneming van deze normen hebben leren werken. 6. Beschikken over meer specialistische kennis en vaardigheden op ten minste n deelgebied van de psychologie ter voorbereiding op een functie op de arbeidsmarkt op bachelorniveau, of op een masteropleiding. a. Specialistische kennis houdt in een grotere diepgang en verbijzondering naar themas en probleemstellingen dan bij de introductie in een deelgebied het geval is. Het eindniveau is het op hun merites kunnen beoordelen van wetenschappelijke publicaties op een deelgebied. b. Vaardigheid in het uitoefenen van de beroepspraktijk. Het gaat hierbij om basisvaardigheden in psychologische diagnostiek en interventiemethoden. c. Vaardigheid in wetenschappelijk onderzoek. Het eindniveau is afgestemd op het startniveau van de masteropleiding. Dit betekent dat de afgestudeerde onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek moet kunnen verrichten. 7. Het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis ten nutte te maken bij het verhelderen en oplossen van psychologische problemen. 8. Het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke publicaties op het gebied van de psychologie kritisch te beoordelen. 9. Het vermogen en de bereidheid om eigen inzichten aangaande de psychologie wetenschappelijk te onderbouwen, systematisch en helder te formuleren, en zo nodig bij te stellen in het licht van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Master De doelstelling van de masteropleiding luidt: Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, vaardigheid en inzicht bij te brengen op een bepaald gebied van de psychologie dat de afgestudeerde in aanmerking komt voor een functie op de arbeidsmarkt op masterniveau en voor alle relevante vervolgopleidingen (bron: zelfstudie master).
474
QANU / Psychologie / VU
In de zelfstudie geeft de opleiding aan dat de algemene doelstelling is geoperationaliseerd in algemene eindkwalificaties en trajectspecifieke eindkwalificaties. De algemene eindkwalificaties luiden als volgt. 1. Kennis en inzicht in een bepaalde subdiscipline van de psychologie op een gevorderd niveau; dat wil zeggen dat de student beschikt over meer kennis en inzicht dan aan het eind van de bacheloropleiding en dat deze kennis specifiekere terreinen en onderwerpen betreft. Daarnaast gaat het om kennis met betrekking tot complexere dan wel genuanceerdere theorievorming en researchgegevens. . Toepassen van kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens in nieuwe of onbekende situaties; dat wil zeggen dat de student in staat is de opgedane kennis toe te passen in beroeps- of onderzoekssituaties. De student is in staat problemen zodanig te analyseren dat er een onderzoekbare of werkbare probleemstelling geformuleerd kan worden. De student is in staat daarbij behorende hypothesen te formuleren en toetsen. De student is in staat aan te geven welke theoretische en empirische onderbouwing daarbij van toepassing is. Bij het toepassen van kennis en inzicht gaat het om de integratie van kennis van sociaalwetenschappelijk onderzoek en van subdiscipline specifieke kennis. De student is in staat zelfstandig nieuwe ontwikkelingen binnen het gekozen vakgebied te volgen en daaraan ook een eigen bijdrage te leveren. 3. Oordeelsvorming op grond van onvolledige of gebrekkige informatie; dat wil zeggen dat de student in staat is zelfstandig een kritisch oordeel te formuleren en zijn proces van oordeelsvorming te expliciteren met daarin aandacht voor wetenschappelijke, sociaal-maatschappelijke en beroepsethische aspecten. 4. Communiceren over conclusies en daaraan ten grondslag liggende kennis, motieven en overwegingen in duidelijke en ondubbelzinnige formuleringen: dat wil zeggen dat de student in staat is mondeling, schriftelijk en met gebruik van multimedia bevindingen te rapporteren en daarover in discussie te gaan. 5. Leervaardigheden; dat wil zeggen dat de student zicht heeft op zijn leerproces en ambities en in staat is zelf initiatief en verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leerproces. De student stelt gerichte vragen aan de begeleidende docenten en maakt gebruik van suggesties of feedback. De trajectspecifieke eindkwalificaties worden door de opleiding geoperationaliseerd door aan te geven op welke themas de opleiding betrekking heeft en welke specifieke professionele vaardigheden aan de orde komen. Arbeids- en Organisatiepsychologie Specifieke themas (eindkwalificaties): a. personeelspsychologie waarbinnen aandacht voor loopbaanontwikkeling met name in cultureel heterogene populaties; b. organisatiepsychologie waarbinnen aandacht voor leiderschap, organisatiecultuur en groepsprocessen; c. competentie- en diversiteitsmanagement. Beroepsspecifieke vaardigheden: a. wetenschappelijk verantwoorde analyses maken van personen, taken en organisaties; b. interventie, coaching en begeleiding van veranderingsprocessen.
475
Kinder- en Jeugdpsychologie Specifieke themas (eindkwalificaties): a. sociaal-emotionele ontwikkeling; b. sociaal-cognitieve ontwikkeling; c. ontwikkelingspsychopathologie. Beroepsspecifieke vaardigheden: a. psychodiagnostische vaardigheden met betrekking tot kinderen en jeugdigen; b. klinische gespreksvaardigheden. Klinische Psychologie Specifieke themas (eindkwalificaties): a. klinische ouderenpsychologie; b. sucide en sucidepreventie; c. medische psychologie; d. therapeutische orintaties. Beroepsspecifieke vaardigheden: a. psychodiagnostische vaardigheden met betrekking tot volwassen en ouderen; b. klinische gespreksvaardigheden. Klinische Neuropsychologie Specifieke themas (eindkwalificaties): a. zenuwstelsel; b. functiestoornissen. Beroepsspecifieke vaardigheden: a. vaardigheden neuropsychologische diagnostiek; b. patintgebonden onderzoek en behandeling. Sociale Psychologie Specifieke themas (eindkwalificaties): a. sociale invloeden op cognitie, motivatie en emoties; b. sociale invloeden op gedrag en interactie. Beroepsspecifieke vaardigheden: a. probleemoplossende vaardigheden met betrekking tot gezondheid, communicatie en reclame; b. trainingsvaardigheden. Oordeel De commissie heeft de doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleidingen bestudeerd en gerelateerd aan het domeinspecifiek referentiekader voor de bacheloren voor de masteropleiding. Zij is van oordeel dat de eindkwalificaties voldoen aan de domeinspecifieke eisen die aan een bacheloren masteropleiding Psychologie mogen worden gesteld. De commissie ziet de aansluiting van de eindkwalificaties op de eisen van vakgenoten en de beroepspraktijk in het domein van de Psychologie, zoals die via de Kamer Psychologie bij alle Psychologieopleidingen in Nederland tot stand gekomen is, als best practice voor andere opleidingen. De commissie vindt de doelstellingen en eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding duidelijk geformuleerd, voldoende breed voor de psychologie als geheel en goed ingebed in een bredere situering. Volgens de zelfstudie heeft de bacheloropleiding nog geen civiel effect, omdat er nog onvoldoende ervaring is met de wo-bacheloropleiding. Dit sluit aan bij het domeinspecifiek referentiekader. De commissie merkt op dat dit in lichte tegenspraak is met de algemene doelstelling van de bacheloropleiding, namelijk dat de bacheloropleiding zodanige kennis,
476 QANU / Psychologie / VU
vaardigheid en inzicht beoogt bij te brengen dat de afgestudeerde zowel in aanmerking komt voor een functie op de arbeidsmarkt op bachelorniveau als voor de masteropleiding. De commissie merkt verder op dat de door de opleiding genoemde trajectspecifieke eindkwalificaties van de masteropleiding in haar ogen eerder vakspecifieke themas betreffen. Deze zijn niet in de vorm van eindkwalificaties geformuleerd. Ondanks het feit dat er voor de masteropleiding gemeenschappelijke eindkwalificaties zijn geformuleerd, constateert de commissie op basis van de gesprekken met de staf dat in de praktijk in trajectspecifieke masters wordt gedacht. De commissie waardeert het feit dat een variatie in operationalisering van de eindkwalificaties per traject wordt beoogd, maar raadt de opleiding aan meer te investeren in een ontwikkeling om de eindkwalificaties voor elk mastertraject in de praktijk ook gelijkwaardig te laten zijn. De commissie oordeelt concluderend dat de doelstellingen en eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding goed aansluiten bij de state of the art in wetenschapsbeoefening binnen het domein van de Psychologie. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
In de zelfstudie geeft de opleiding aan hoe het niveau van een bacheloren masteropleiding via het programma wordt bereikt. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding Psychologie gerelateerd aan de Dublin-descriptoren voor een bacheloren masteropleiding. Deze relatie is voor de bacheloropleiding als volgt (zie F1 voor nummerverwijzing). Kennis en inzicht: bacheloreindkwalificaties 1 t/m 6 Toepassen kennis en inzicht: bacheloreindkwalificaties 4 t/m 7 en 9 Oordeelsvorming: bacheloreindkwalificaties 5, 6.a en 8 Communicatie: bacheloreindkwalificatie 9 Leervaardigheden: bacheloreindkwalificatie 6 De opleiding geeft aan dat de formulering van de eindkwalificaties voor de masteropleiding zo veel mogelijk gebaseerd is op de Dublin-descriptoren voor masteropleidingen. Dit blijkt wel uit de volgende relatie tussen de mastereindkwalificaties (zie F1) en Dublin-descriptoren: Kennis en inzicht: mastereindkwalificatie 1 Toepassen kennis en inzicht: mastereindkwalificatie Oordeelsvorming: mastereindkwalificatie 3 Communicatie: mastereindkwalificatiem 4 Leervaardigheden: mastereindkwalificatie 5 De trajectspecifieke eindkwalificaties van de masteropleiding hebben vooral betrekking op de inhoud van kennis, inzicht en communicatie.
477
De commissie is van mening dat de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding voldoende aansluiten bij de internationaal erkende beschrijving van een bachelorrespectievelijk een masteropleiding volgens de Dublin-descriptoren. Alle Dublin-descriptoren zijn in de eindkwalificaties te herkennen. De eindkwalificaties van de masteropleiding zijn volgens het sjabloon van de Dublin-descriptoren geformuleerd. De commissie constateert een onderscheid in niveau tussen de eindkwalificaties van de bacheloren masteropleiding Psychologie. Zo is er in de bacheloropleiding sprake van overzichtskennis, enige kennis van en een introductieniveau. Dit kennisniveau wordt in de masteropleiding overtroffen: daar is sprake van meer kennis en inzicht dan aan het eind van de bacheloropleiding op specifiekere terreinen en onderwerpen. In de masteropleiding heeft deze kennis bijvoorbeeld ook betrekking op complexere theorievorming (mastereindkwalificatie 1). Dit geldt ook voor de leervaardigheden: de bachelor beschikt over kennis en vaardigheden ter voorbereiding op een functie op de arbeidsmarkt op bachelorniveau (bacheloreindkwalificatie 6) en de master is in staat om zelf initiatief en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen leerproces (mastereindkwalificatie 5). De commissie merkt hier wel bij op dat de vak(traject)specialistische eindkwalificaties van de master te weinig op masterniveau zijn beschreven. De trajectspecifieke verdieping die na de bacheloropleiding in de masteropleiding plaatsvindt, zou volgens de commissie in de eindkwalificaties nadere aandacht verdienen. Concluderend is de commissie van mening dat de eindkwalificaties adequaat aansluiten bij de beschrijving van het niveau van een bacheloren een masteropleiding volgens de Dublin-descriptoren. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Studenten die de bacheloropleiding Psychologie hebben afgerond hebben toegang tot de masteropleiding Psychologie aan de VU. Afgestudeerden van de masteropleiding zijn volgens de opleiding in staat tot het doen van zelfstandig wetenschappelijk onderzoek als junior onderzoeker en tot het aanpakken van vragen uit de beroepspraktijk vanuit een wetenschappelijke orintatie. Per mastertraject worden de beroepsperspectieven voor hun afgestudeerden in de zelfstudie omschreven. Afgestudeerde Arbeids- en Organisatiepsychologen komen bijvoorbeeld in aanmerking voor personeelsadviseur, specialist op het gebied van werving en selectie, organisatieadviseur, wetenschappelijk toegepast onderzoeker en trainer. Studenten Kinder- en Jeugdpsychologie profileren zich in de richting van de GZ-opleiding met een kinderen jeugdpsychologisch accent dan wel in de richting van wetenschappelijk onderzoeker. Het traject Klinische Psychologie leidt studenten
op voor een functie in de geestelijke en somatische gezondheidszorg en verwante gebieden. Beroepsmogelijkheden betreffen bijvoorbeeld functies van onderzoeker en beleidsmedewerker binnen onderzoeksinstellingen en bij organisaties op het gebied van de (geestelijke) gezondheid. Afgestudeerden van het traject Klinische Neuropsychologie zijn gekwalificeerd om werkzaam te zijn in klinische settings, zoals revalidatiecentra of ziekenhuizen. Oordeel De commissie heeft de eindkwalificaties bestudeerd met het oog op de wetenschappelijke orintatie ervan. In de eindkwalificaties van de bacheloropleiding wordt expliciet gemaakt dat deze opleidt voor een functie op de arbeidsmarkt op bachelorniveau of voor de masteropleiding. De commissie stelt vast dat studenten met een bacheloropleiding Psychologie van de VU zonder meer toegang hebben tot een masteropleiding Psychologie aan de VU. Zij vindt dat de bacheloropleiding een goede voorbereiding vormt voor de masteropleiding(en). De commissie stelt verder vast dat de algemene, en voor de masteropleiding ook trajectspecifieke, eindkwalificaties van de opleidingen voldoende aandacht besteden aan de algemene kenmerken van wetenschappelijke vorming. De wetenschappelijke orintatie van de bachelor blijkt bijvoorbeeld uit eindkwalificatie 6.c: vaardigheid in wetenschappelijk onderzoek. De afgestudeerde bachelor moet onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek kunnen verrichten. Daarnaast wordt in eindkwalificatie 7 uiteengezet dat de afgestudeerde bachelor over het vermogen beschikt om wetenschappelijke kennis ten nutte te maken bij het verhelderen en oplossen van psychologische problemen. Ook wordt in de eindkwalificaties van de bacheloropleiding aandacht besteed aan de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld, zoals omschreven in eindkwalificatie 6.b: vaardigheid in het uitoefenen van de beroepspraktijk. Voor de masteropleiding blijkt de wetenschappelijke orintatie bijvoorbeeld uit eindkwalificatie , waarin uiteengezet wordt dat de student in staat is de opgedane kennis toe te passen in beroeps- of onderzoekssituaties. Zo is de student in staat om zelfstandig nieuwe ontwikkelingen te volgen en daar een eigen bijdrage aan te leveren. Deze eindkwalificatie zet verder uiteen dat de student in staat is onderzoekbare probleemstellingen en hypotheses te formuleren, deze te toetsen en theoretisch en empirisch te onderbouwen. De commissie stelt tot slot vast dat specifieke themas en beroepspecifieke vaardigheden, gericht op een bepaalde beroepspraktijk, voor de masteropleiding in de trajectspecifieke eindkwalificaties zijn geformuleerd. De commissie is van oordeel dat een afgestudeerde master met deze kwalificaties in staat is om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of vraagstukken op academisch niveau op te lossen in een relevante beroepspraktijk. De commissie oordeelt dat beide opleidingen voldoen aan de gestelde eisen voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
479
11.2.2. Programma Het bachelorprogramma bestaat in het eerste jaar uit inhoudelijke onderdelen (48 studiepunten) en voor 1 studiepunten uit de zogeheten MSD-vakken (Methodenleer, Statistiek en Dataanalyse). In het tweede jaar zijn 36 studiepunten inhoudelijke onderdelen geprogrammeerd en 4 studiepunten aan MSD-vakken, inclusief een (verplicht) keuzevak van 6 studiepunten. Het derde bachelorjaar bestaat uit een algemeen onderdeel (6 studiepunten), keuzeonderdelen op het gebied van diagnostiek of data-analyse (1 studiepunten) en de profileringsfase van de bacheloropleiding (4 studiepunten). Dit specialisatiedeel in het derde bachelorjaar bestaat uit inhoudelijke onderdelen (1 studiepunten), MSD/Diagnostiek (18 studiepunten) en de bachelorthesis (1 studiepunten). De masteropleiding kent de trajecten Arbeids- en Organisatiepsychologie, Kinder- en Jeugdpsychologie, Klinische Psychologie, Klinische Neuropsychologie en Sociale Psychologie. De opbouw en inhoud van de masteropleiding verschilt per traject. Zij bestaan wel allemaal uit gespecialiseerde inhoudelijke modulen en omvatten een stage en masterthesis. Als uitgangspunt geldt een standaard van 18 studiepunten stage, 18 studiepunten thesis en vier keuzevakken (4 studiepunten). De trajecten worden vormgegeven door de afdelingen en mogen van de standaardopbouw afwijken. De invulling is bijvoorbeeld afhankelijk van eisen vanuit het beroepenveld of kan worden aangepast op basis van het aantal studenten. Voor het bepalen van het aantal keuzemogelijkheden geldt een richtlijn van twintig studenten per studieonderdeel.
Bachelor De opleiding meldt in de zelfstudie dat de themas die in het onderwijs aan de orde worden gesteld, veelal ontleend zijn aan de gelijknamige subdisciplines van de psychologie en de facultaire onderzoekprogrammas op die terreinen: Genes, Behaviour, Health, Mapping the Brain, Cognition, Affect, Behaviour and Intervention in Mental Disorder, Attention and Performance, Emotional Development, Cognition, Communication, and Interdependence en Management of Individual Differences and Social Processes in Organizations.
480
Verder geeft zij aan dat in de inleidingen in de subdisciplines aandacht wordt besteed aan de actuele wetenschappelijke theorien. Waar mogelijk gebeurt dit in relatie tot de onderzoeksthemas van die subdiscipline binnen de afdeling. De commissie heeft van studenten begrepen dat binnen de bacheloropleiding met name gebruik wordt gemaakt van goede basisboeken. Gebruik van actuele artikelen uit relevante wetenschappelijke tijdschriften zou volgens de studenten nog verder gestimuleerd kunnen worden. Docenten wijzen in colleges wel op recente artikelen, maar deze zijn volgens studenten veelal geen verplichte studiestof. De themavakken in het tweede jaar sluiten volgens studenten goed aan bij de actuele praktijk en theorien. De ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden in de bacheloropleiding komt aan bod in de MSD-lijn (Methodenleer, Statistiek en Data-analyse) die, zoals de zelfstudie vermeldt, als een rode draad door het bacheloronderwijs loopt. In het eerste jaar worden methodologie en statistiek op een inleidend niveau aangeboden. In het tweede jaar zijn 1 studiepunten data-verzamelingstechnieken en 1 studiepunten data-analysetechnieken geprogrammeerd. In het derde jaar kunnen studenten in de data- en diagnostiekmodulen hun vaardigheden aanscherpen op het terrein waarop zij hun bachelorthesis willen schrijven. Studenten kiezen hiervoor afhankelijk van het gekozen profiel in het derde jaar voor 1 studiepunten diagnostiek- of dataanalysemodulen. Het derdejaarsvak Opzetten van onderzoek (6 studiepunten) is voor iedere student verplicht en wordt per subdiscipline ingevuld. In dit vak en in de bachelorthesis ligt de nadruk op de integratie van theorie met onderzoeksmethoden, aldus de zelfstudie. Naast de MSD-lijn is er een academische vaardighedenlijn in het curriculum. Deze is gekoppeld aan het tutoraat (zie facet 16). Studenten krijgen van de tutor opdrachten om kritisch lezen, analyseren en rapporteren te oefenen en om een onderzoeksopzet te maken en te presenteren. In de bacheloropleiding wordt op verschillende momenten aandacht besteed aan het praktijkveld. In het eerste jaar gebeurt dit volgens de opleiding met name in de inleidingen in de beroepenvelden: Arbeid en Organisatie, Onderwijs en Opvoeding, Geestelijke Gezondheid en Psychopathologie. In het derde jaar worden in de profielvakken en de diagnostiekmodulen links met de beroepspraktijk gelegd. In de bacheloropleiding is geen stage geprogrammeerd. Van bachelorstudenten heeft de commissie gehoord dat in het bachelorprogramma naar hun mening meer relatie mag worden gelegd met de praktijk van relevante beroepen. Alumni en studenten van de masteropleiding bevestigen dat vooral de stage in het masterprogramma hen goed voorbereid op een toekomstige werkplek, maar dat zij de praktijk van relevante beroepen in overige programmaonderdelen een beetje hebben gemist. Docenten hebben desgevraagd de commissie genformeerd over de verbanden met de actuele praktijk van relevante beroepen. Zij gaven aan dat dit op diverse manieren in het programma gerealiseerd wordt. Bijvoorbeeld wordt in het vak Inleiding in de psychologie gesproken over mogelijke werkvelden en worden via gebruik van bijvoorbeeld videomateriaal studenten in aanraking gebracht met concrete beroepspraktijken. Verder zijn er volgens de docenten binnen de themavakken (keuzeonderdelen) diverse mogelijkheden om verbanden te leggen met relevante beroepen, bijvoorbeeld via excursies naar een adviesbureau of via het uitnodigen van gastdocenten uit de praktijk. Docenten van keuzevakken geven aan dergelijke werkvormen regelmatig in te zetten. Master De diverse mastertrajecten worden vormgegeven vanuit de afdelingen. De afdeling is in hoge mate inhoudelijk verantwoordelijk voor het mastertraject. De opleiding geeft aan dat de inhoud van elk mastertraject aansluit bij het onderzoeksprogramma van de afdeling die het traject
vormgeeft. Dit betreft de onderzoeksprogrammas Management of Individual Differences and Social Processes in Organizations (Arbeids- en Organisatiepsychologie), Emotional Development (Kinder- en Jeugdpsychologie), Mapping the Brain, Normal and Deviant Brain Functioning (Klinische Neuropsychologie) Cognition, Affect, Behaviour and Intervention in Mental Disorder (Klinische Psychologie), en Social Interaction: Cognition, Communication and Interdependence (Sociale Psychologie). De opleiding beschrijft verder in de zelfstudie per mastertraject hoe het programma aandacht besteedt aan de algemene wetenschappelijke eisen, de actualiteit ten opzichte van wetenschappelijke en beroepsmatige ontwikkelingen en de vaardigheden en relevante beroepen. In de zelfstudie is opgenomen dat de student in de masterthesis als zelfstandig onderzoeker, volgens internationaal gehanteerde wetenschappelijke criteria, verslag doet van relevante theorien, ontwikkelde onderzoeksvragen, gebruikte methoden van onderzoek, gevonden resultaten en de implicaties daarvan voor theorie en praktijk. De masterthesis ligt veelal in het verlengde van de stage. Het onderzoek voor de masterthesis vindt volgens de opleiding zo veel mogelijk plaats in het verlengde van de bovengenoemde onderzoeksprogrammas. Afgestudeerde masterstudenten komen volgens de zelfstudie in aanmerking voor een promotietraject. Bij een aantal trajecten kunnen studenten die dat willen zich hier speciaal op voorbereiden door het kiezen van een onderzoeksaccent. Afgestudeerden van de trajecten Klinische Neuropsychologie, Klinische Psychologie en Kinder- en Jeugdpsychologie voldoen zonder extra onderdelen te hoeven doen, aan de eisen van de opleiding voor GZ-psycholoog, indien zij hier met de keuze van hun vakken rekening mee houden. Oordeel De commissie constateert in de bacheloren masteropleiding een sterke interactie tussen onderwijs en onderzoek. Zij stelt vast dat de meeste docenten tevens onderzoeker zijn (zie verder F1). In diverse bachelorvakken wordt een relatie gelegd met het onderzoek uit de subdisciplines van de onderzoeksgroepen. De commissie waardeert de aandacht voor academische vaardigheden in het bachelorprogramma die is gekoppeld aan het tutoraat. Zij vindt de MSDlijn waarin methodenleer, statistiek en data-analyse aan de orde komt, adequaat vormgegeven en goed doordacht. De opleiding besteedt hier duidelijk aandacht aan, mede blijkend uit het feit dat er een aparte cordinator voor het MSD-programma is aangesteld. Hoewel studenten aangeven dat de aandacht voor de praktijk van relevante beroepen in het programma voor verbetering vatbaar is, zijn er volgens de commissie waarborgen dat er voldoende praktische ervaring in de bacheloropleiding is geprogrammeerd. Via een trechtermodel wordt de aandacht hiervoor steeds groter. Dit komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de themavakken in het tweede bachelorjaar waar studenten praktijkgerelateerde opdrachten uitvoeren, die uitmonden in de stage van de masteropleiding. De commissie heeft het studiemateriaal en de leerboeken die de opleiding gebruikt per onderwijsonderdeel kunnen inzien. Zij is van mening dat dit leermateriaal een degelijke keuze betreft. Wat betreft de masteropleiding heeft de commissie per mastertraject bekeken of de opleidingsprogrammas voldoen aan de wetenschappelijke eisen die hiervoor gelden. Zij is van mening dat door de directe aansluiting met het onderzoeksprogramma van de betreffende afdeling in alle mastertrajecten relevante actuele theorien aan bod komen. De interactie tussen onderwijs en onderzoek wordt in de mastertrajecten als vanzelf gewaarborgd door aansluiting van de masterthesis en vaak ook de stage bij de onderzoeksthemas binnen de afdeling. Over de organisatie en
inhoud van de stage heeft de commissie van masterstudenten en alumni uitsluitend positieve berichten gehoord. Stage en thesis worden in bijna alle gevallen begeleid en beoordeeld door een expert op het gekozen gebied. Binnen de trajecten worden studenten verder getraind in onderzoeksvaardigheden die specifiek zijn voor het gekozen domein. In alle trajecten is er aandacht voor de actuele praktijk van relevante beroepen. Zo besteedt het traject A&O aandacht aan beroepsmatige ontwikkelingen, bijvoorbeeld rond competentiemanagement. Dit is mede mogelijk dankzij structurele relaties met een aantal adviesorganisaties die werkzaam zijn op het gebied van de arbeidsen organisatiepsychologie, zoals het Nederlands Onderzoekscentrum voor Arbeidsmarkt en Allochtonen en LTP Adviseurs voor Organisatie en Personeelsvraagstukken. Kinder- en Jeugdpsychologie biedt binnen het traject enkele beroepsvoorbereidende vakken aan, die parallel lopen met of voorafgaan aan het klinisch praktijkonderwijs. Binnen het traject Klinische Psychologie kiezen studenten twee vakken die de gangbare therapeutische orinteringen vertegenwoordigen, bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie en groepstherapie en een vak op een van de toepassingsgebieden, bijvoorbeeld training gespreksvoering. In het traject Klinische Neuropsychologie tot slot ligt het accent op praktische en klinische vaardigheden, bijvoorbeeld door onderwijs waarin de nadruk ligt op kennisverwerving over het gebruik van diagnostische instrumenten. De commissie heeft vastgesteld dat er structurele contacten zijn met ziekenhuizen en andere instellingen waar studenten stages op het gebied van neuropsychologische diagnostiek en behandeling kunnen uitvoeren. Gezien het bovenstaande oordeelt de commissie dat de bacheloren de masteropleiding voldoen aan de criteria van dit facet voor een wo-opleiding. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor De opleiding legt in de zelfstudie een relatie tussen de tien algemene kenmerken voor een bacheloropleiding zoals vastgesteld voor de VU (zie voor nummerverwijzing F1) en het programma van de bacheloropleiding Psychologie. Zo worden de kenmerken 1, 4 en 7 vooral vormgegeven in het tutoraat (zie F6) en de kenmerken , 3, 5 en 8 door het conceptactiverend onderwijs (zie F10). De internationale studieomgeving (kenmerk 6) wordt onder meer gestimuleerd door studenten in de gelegenheid te stellen een deel van de studie in het buitenland te doen en zelfpresentatie (kenmerk 9) komt vooral aan de orde in de bachelorthesis. Tot slot kent de bacheloropleiding geen selectie aan de poort (kenmerk 10, zie verder F8). De opleiding heeft de doelstelling en eindkwalificaties, zoals opgenomen bij F1, uitgewerkt in leerdoelen voor de programmaonderdelen. Deze zijn opgenomen in de studiegids en via Blackboard te raadplegen. Per studieonderdeel wordt daarbij aangegeven welke leerdoel(en) worden beoogd en met welke inhoud die verbonden zijn. De opleidingscommissie toetst jaarlijks het complete studieprogramma op beschrijving van doel en inhoud en samenhang van
doel en inhoud. De examencommissie evalueert eveneens of de toetsing van het bereiken van de doelstellingen adequaat verloopt. De opleiding heeft in de zelfstudie een tabel opgenomen waarin per studieonderdeel is aangegeven welke eindkwalificatie(s) daarin vooral aan de orde is (zijn). Zo is bijvoorbeeld in het vak Inleiding psychologie vooral eindkwalificatie 1 aan de orde. De academische vorming heeft de opleiding geoperationaliseerd in een viertal competenties, te weten lezen/interpreteren/ analyseren, beoordelen, uitvoeren en presenteren. Uit de tabel is op te maken dat bij bijna elk studieonderdeel ten minste een van deze vier competenties van academische vorming aan de orde is. In dat geval worden deze competenties in de vorm van opdrachten en papers expliciet getraind en getoetst in het studieonderdeel. In de bachelorthesis laten studenten zien dat ze gekwalificeerd zijn als beginnend wetenschappelijk onderzoeker. Hiervoor voeren zij individueel of in groepsverband, onder leiding van een ervaren onderzoeker, een wetenschappelijk onderzoek uit en doen zij hiervan verslag. Master De opleiding heeft voor elk mastertraject in een tabel de relatie tussen de programmaonderdelen en de algemene en trajectspecifieke eindkwalificaties uiteengezet. Bijvoorbeeld: het vak Neuropsychologische functiestoornissen deel 1 binnen het traject Klinische Neuropsychologie besteedt aandacht aan de algemene eindkwalificaties 1 en en het specifieke thema b en beroepsspecifieke vaardigheid b. Zie voor nummerverwijzing eindkwalificaties F1. Samenvattend geeft de opleiding aan dat de algemene eindkwalificaties voor de masteropleiding vooral betrekking hebben op de theoretische, empirische en methodologische grondslagen van de psychologie. De uitwerking hiervan komt vooral in de theorieonderdelen van de mastertrajecten aan de orde. Verder is de bekwaamheid tot het opzetten van onderzoek een belangrijke eindkwalificatie van de master; deze wordt in de diverse mastertrajecten inhoudelijk specifieker ingevuld. Aan de trajectspecifieke eindkwalificaties wordt zowel in de theoretische onderdelen als in de stage en masterthesis aandacht besteed. In de zelfstudie geeft de opleiding hiervan een aantal voorbeelden. Zo zijn diagnostiek en interventie bijvoorbeeld belangrijke onderdelen bij de klinische specialismen, de Kinder- en Jeugdpsychologie en de Arbeids- en Organisatiepsychologie. Bij Sociale Psychologie komen themas als sociale invloeden op cognitie, motivatie, emoties, gedrag en interactie aan bod. In de masterthesis doen de studenten zo veel mogelijk een onderzoek dat past binnen het onderzoeksprogramma van de desbetreffende afdeling. Oordeel De commissie heeft het programma van de bacheloropleiding en van de mastertrajecten in het licht van de eindkwalificaties bestudeerd. Zij stelt vast dat voor bijna alle programmaonderdelen in de studiegids leerdoelen zijn geformuleerd. De inhoud van deze studieonderdelen biedt volgens de commissie een adequate concretisering van de eindkwalificaties. De commissie is van mening dat het integrerende karakter van de themavakken die als keuzevakken zijn geprogrammeerd in het tweede bachelorjaar nog niet goed uit de verf komt. De opleiding beoogt met deze vakken een vertaalslag naar de praktijk te kunnen maken en deze onderdelen daartoe vakoverstijgend in te vullen. De commissie heeft nu echter de indruk dat de themavakken onderling ongelijkwaardig zijn en vooral de specifieke interessegebieden van de docenten betreffen. Uit de overzichten in de zelfstudie leidt de commissie af dat de eindkwalificaties gedegen zijn doorvertaald in de onderwijsonderdelen van het programma van de bacheloren de betreffende mastertrajecten. Op basis van de inhoudsbeschrijving van de programmaonderdelen in de studiegids en het cursusmateriaal dat zij heeft bestudeerd tijdens het bezoek
concludeert de commissie aansluitend dat de programmas de student de mogelijkheid bieden de beoogde leerdoelen van de onderdelen en daarmee ook de eindkwalificaties van de opleidingen te behalen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Bachelor De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat de samenhang van het bachelorprogramma wordt gewaarborgd langs drie te onderscheiden lijnen in het programma, te weten de inhoudelijke lijn, de MSD-lijn en de academische vaardigheden lijn. Zie facet 4 voor een toelichting van de MSD-lijn en de academische vaardigheden lijn. De lijnen zijn volgens de opleiding met elkaar verbonden doordat in inhoudelijke onderdelen verwezen wordt naar relevante onderwerpen uit de MSD-lijn. De programmering is zo gekozen dat een wisselwerking tussen de lijnen ontstaat. Zo wordt bijvoorbeeld in de Inleiding Psychologie in het eerste jaar van de bacheloropleiding ingegaan op het belang van onderzoeksmethodologie. Hierbij wordt verwezen naar het vak Algemene methodologie dat parallel aan Inleiding psychologie is geprogrammeerd. In deze beide vakken wordt gewezen op het belang van de Statistiek voor het doen van wetenschappelijk onderzoek. Statistiek is vervolgens na deze studieonderdelen geroosterd. In de bacheloropleiding wordt tevens chronologische en thematische samenhang nagestreefd. De opleiding heeft in een tabel die eerder al bij F5 is genoemd per onderwijsonderdeel aangegeven binnen welke lijn het onderdeel valt en in welk jaar het onderwijsonderdeel plaatsvindt. Bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken geven aan dat zij de bacheloropleiding goed van opzet vinden. De vakken sluiten in hun ogen goed op elkaar aan. Wel geven zij aan dat er enige overlap is tussen de vakken van het tweede en het derde jaar. Docenten met wie de commissie heeft gesproken melden dat enige herhaling om didactische redenen bewust is ingebouwd. Vervolgvakken starten altijd met een korte herhaling van eerder geleerde stof. Master Zoals gezegd kennen de verschillende mastertrajecten een vergelijkbare opbouw van het programma: ze kennen een stage en een masterthesis en enkele inhoudelijke modulen. Eerder is bij F4 aangegeven dat er een duidelijke relatie is tussen de studieonderdelen van de mastertrajecten en de onderzoeksthemas van de afdelingen die het onderwijs in een traject verzorgen. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat dit de inhoudelijke samenhang binnen het mastertraject waarborgt. Ze worden namelijk vanuit n subdiscipline inhoudelijk vormgegeven, aansluitend bij de in het onderzoek van die subdiscipline gebruikelijke theorien. Oordeel De commissie is van mening dat de bacheloren masteropleiding voldoende inhoudelijke samenhang kent. De bacheloropleiding betreft een brede opleiding waarin de belangrijkste basisdisciplines en toepassingsgebieden aan bod komen. Binnen de mastertrajecten wordt een van deze basisdisciplines verder uitgediept en toegepast. De mastertrajecten bouwen op die manier verder voort op bacheloropleiding. De bacheloropleiding heeft naar de mening van de commissie met een sterk oog voor de samenhang het curriculum van de bacheloropleiding
geprogrammeerd. Dit maakt de commissie op uit het overzicht van de vakken waaruit blijkt dat er binnen de lijnen een chronologische en inhoudelijke opbouw is. De onderscheiden lijnen in het curriculum, met name de MSD-lijn en de vaardighedenlijn, zijn volgens de commissie duidelijk vormgegeven. De commissie meent dat er weinig afstemming plaatsvindt tussen docenten die in het eerste bachelorjaar de inleidingen in de verschillende disciplines aanbieden. Uit de studiegids maakt zij op dat voor enkele vakken entreevoorwaarden gelden. Zo geldt voor bepaalde data-analysevakken in het derde jaar als ingangseis het succesvol afgerond hebben van Statistiek en Onderzoeksmethoden II. De commissie is niet van mening dat er onnodige herhaling in bachelorprogramma is opgenomen. De inhoudelijke samenhang in de mastertrajecten wordt volgens de commissie voldoende gewaarborgd door de vormgeving vanuit een van de subdisciplines. Bestudering van de inhoud van de mastertrajecten leert de commissie dat deze samenhang ook wordt gerealiseerd. De gelijkvormige opbouw van de mastertrajecten: inhoudelijke modulen, stage en masterthesis, draagt er volgens de commissie aan bij dat op verworven kennis en vaardigheden wordt voortgebouwd. De kennis en vaardigheden uit de modulen moeten studenten integreren in de stage en aansluitend de masterthesis. De samenhang tussen de mastertrajecten reikt echter niet verder dan uitsluitend dezelfde opbouw en dezelfde psychologische basis. Het ene traject is moeilijk te vergelijken met het andere traject. De commissie merkt op dat de samenhang tussen de mastertrajecten om die reden niet sterk is. De samenhang binnen een traject is naar het oordeel van de commissie voldoende. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De VU kent een vast 8-8-4/8-8-4 rooster. Dit houdt in dat er twee semesters zijn van twintig weken, waarbinnen twee perioden van acht en aansluitend een periode van vier weken is geprogrammeerd. In de periode van acht weken worden twee vakken geprogrammeerd en in de periode van vier weken n vak. De opleiding streeft ernaar intensief onderwijs naast minder intensief onderwijs te programmeren en tentamens zo goed mogelijk te spreiden over het jaar. Op studiejaarniveau heeft het Onderwijscentrum van de VU een zogeheten nominale programma-analyse van het eerste en tweede bachelorjaar uitgevoerd. Uit die analyse blijkt, zoals aangegeven in de zelfstudie, dat het programma evenwichtig is opgezet. Dit houdt in dat er sprake is van een gelijkmatige spreiding van de studielast over het gehele studiejaar. Ook de studenten beoordelen de opbouw van het eerste studiejaar positief, aldus de zelfstudie. De studielast is volgens alumni met wie de commissie heeft gesproken in overeenstemming met geprogrammeerde studielast. Zij geven aan dat zij gemiddeld dertig tot veertig uur per week moesten studeren indien zij het programma binnen vier jaar wilden afronden. De opleiding maakt in de zelfstudie van de bacheloropleiding melding van twee struikelblokken, te weten het vak Statistiek en de bachelorthesis. Zij geeft aan dat het vak Statistiek al in de ongedeelde opleiding een struikelblok vormde. Dit bleek onder meer uit de lage slaagpercentages. Bij de invoering van de bachelor-masterstructuur heeft de opleiding ervoor gekozen om de leerdoelen van het vak te handhaven, maar de didactische opzet te veranderen. Het MSD-programma is bij de opzet van de bachelor, op basis van de aanbevelingen van een commissie onder voorzitterschap
van de huidige MSD-cordinator, aangepast. Het slaagpercentage is inmiddels gestegen (van op of onder 70% naar 70% tot 76%). Voor andere studieonderdelen ligt dit tussen de 85% en 90%. Hoewel studenten Statistiek dus nog steeds een moeilijk vak vinden, is volgens de opleiding het aantal klachten afgenomen. Studenten met wie de commissie heeft gesproken bevestigen dat zij veel begeleiding krijgen bij de statistiekvakken. Ook kunnen zij optioneel extra begeleiding kiezen. Zij zijn enthousiast over de wijze waarop het statistiekonderwijs nu wordt onderwezen. In de ongedeelde opleiding duurde het schrijven van de scriptie vaak langer dan daarvoor geprogrammeerd was. Om dit bij de bachelorthesis te voorkomen, heeft de opleiding enkele maatregelen genomen, zoals blijkt uit de beschrijving in de zelfstudie. Zo krijgt de oefening van schrijfvaardigheid meer aandacht, onder meer in tutoraat; is de aansluiting tussen de bachelorthesis en de daaraan voorafgaande methodologische studieonderdelen verbeterd: studenten kunnen daarin onder begeleiding bijvoorbeeld alvast een onderzoeksvoorstel schrijven; en wordt het schrijven van de bachelorthesis strak begeleid. De commissie heeft van studenten begrepen dat zij vinden dat de opleiding op goede wijze met de eerder geconstateerde struikelblokken omgaat. Zo wordt bijvoorbeeld bij moeilijke vakken als Statistiek en Biologische psychologie (tweede jaar) extra ondersteuning geboden. Voor de bacheloren masteropleiding geldt dat de opleiding in de zelfstudies aangeeft niet te beschikken over studielastmetingen waarmee de werkelijke studielast per studieonderdeel kan worden vastgesteld. Wel geven studenten op de evaluatieformulieren aan hoeveel tijd zij, exclusief de contacturen, hebben besteed aan de voorbereiding voor een tentamen. De opleiding zet vervolgens de maatregelen uiteen die zij neemt indien op basis van de evaluaties blijkt dat de geschatte zelfstudietijd opgeteld bij de contacturen de geprogrammeerde studietijd overschrijdt of relatief laag uitvalt. In dat geval wordt ofwel de hoeveelheid of het niveau van de inhoud aangepast of kunnen er veranderingen worden aangebracht in de werkvormen of begeleiding. Voor de masteropleiding specifiek meldt de zelfstudie dat voor zover zij daar nu informatie over heeft de mastertrajecten goed studeerbaar lijken en deze geen struikelvakken lijken te omvatten. De opleiding baseert dit oordeel op de standaardevaluaties en de gesprekken met de studenten over de afstudeervarianten van de doctoraalopleiding. De belangrijkste vertragende factor van de ongedeelde opleiding vormde de scriptie, zoals hierboven al werd aangegeven bij de bacheloropleiding. De opleiding geeft aan dat zij deze uitloop probeert te beperken door de scriptieregeling en regelmatig contact met de afdelingen over de masterthesis. Een ander voordeel is dat studenten al ervaring hebben opgedaan met het schrijven van de bachelorthesis. De commissie heeft van de masterstudenten gehoord dat het masterprogramma wat betreft de roostering zeer studeerbaar is. Voor een paar mastertrajecten, vooral die met een klinische stage, is het moeilijk om de studieduur tot n jaar te beperken, omdat de aansluiting van de stage en de thesis met de andere vakken niet steeds voldoende soepel verloopt. De opleiding meldt in haar zelfstudie dat voor het grote aantal studenten niet altijd een thesisonderwerp of stageplaats beschikbaar is op het meest geschikte moment binnen de actuele individuele studiesituatie. Daardoor willen er nog wel eens vertragingen in studieduur ontstaan. In de gesprekken met studenten en docenten van de masteropleiding heeft de commissie begrepen dat de stage bij een aantal mastertrajecten een langere studieduur veroorzaakt. Dit komt volgens de docenten enerzijds door eisen die instellingen stellen aan de stageplaatsen, anderzijds door de wensen van studenten om langer stage te lopen dan is geprogrammeerd. Hoe met deze uitloop van de studieduur wordt omgegaan verschilt per mastertraject. Masterstudenten die de commissie sprak zouden graag de mogelijkheid om langer stage te willen lopen behouden, hoewel dit niet overeenkomt met de
geprogrammeerde tijd. Het programma zou volgens sommige studenten intensiever kunnen, bijvoorbeeld door meer opdrachten en meer contactmomenten in de masteropleiding en door meer verdieping te programmeren in de bacheloropleiding. Oordeel De commissie heeft het bachelorprogramma bestudeerd en constateert dat de nominale studielast van de bacheloropleiding op papier evenwichtig over het programma is verdeeld. Zij baseert dit mede op de analyse van het Onderwijscentrum van de VU, welke stelt dat het programma van het eerste en tweede bachelorjaar evenwichtig is opgezet. De commissie constateert dat de opleiding de gerealiseerde studielast per studieonderdeel bevraagt in evaluaties. De commissie stelt vast dat de keuzevakken in het derde jaar niet allemaal even gelijkwaardig zijn qua moeilijkheidsgraad. Zij heeft van diverse delegaties gehoord dat de diagnosevakken waarschijnlijk voor de meeste studenten lastiger zijn dan de andere vakken. De commissie is tot slot van oordeel dat de opleiding passende maatregelen neemt om de geconstateerde knelpunten bij de bachelorthesis en het vak Statistiek zo veel mogelijk weg te nemen. Wat betreft de programmas van de mastertrajecten is de studielast eveneens evenwichtig geprogrammeerd. Het lijkt de commissie echter waarschijnlijk dat de meeste studenten de opleiding niet kunnen afronden binnen de geprogrammeerde tijd. Studenten lopen over het algemeen langer stage dan daarvoor in het programma gegeven is. De commissie heeft de indruk dat binnen een aantal mastertrajecten de studieduur langer is doordat studenten kiezen voor een langere stage of doordat eisen vanuit de stageverlenende instelling te makkelijk wordt geaccepteerd. Zie hiervoor ook de algemene bevindingen van de commissie in het Algemeen deel van dit rapport. Dit geldt bijvoorbeeld voor het traject Klinische Psychologie en Klinische Neuropsychologie. De commissie heeft ook gezien dat binnen een aantal andere trajecten wel getracht wordt oplossingen voor dit probleem te zoeken. Bij het traject Ontwikkelingspsychologie is er bijvoorbeeld voor gekozen dat stages in drie maanden (voltijd) moeten kunnen worden afgerond. Op deze wijze wordt voldaan aan de eisen van de postdoctorale GZ-opleiding en voor de BAPD. Binnen het traject Sociale Psychologie wordt getracht bij langere stages het programma zo vorm te geven dat het in totaal niet langer duurt, bijvoorbeeld door tijdens de stage het scriptieonderwerp reeds vast te stellen. De docenten van het traject Arbeids- en Organisatiepsychologie spreken bijvoorbeeld de voorkeur uit voor stages waar ook dataverzameling voor de scriptie plaats kan vinden, waardoor uitloop beperkt wordt. Tot slot is de commissie van mening dat er een grote variatie zit in studielast tussen de afdelingen en de vakken die door de verschillende afdelingen worden aangeboden. De commissie concludeert op grond van het bovenstaande en met inachtneming van de geconstateerde verbeterpunten, dat de studielast voor de bacheloren masteropleiding voldoende is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
488
Kwantitatieve gegevens In de bacheloropleiding Psychologie staan in het collegejaar 005-006 in totaal 991 studenten ingeschreven. De eerstejaars instroom in de bacheloropleiding schommelt de afgelopen jaren: 81 (003-004), 57 (004-005) en 311 (005-006). Per 31 december 005 staan nog 4 doctoraalstudenten ingeschreven. De masteropleiding wordt vanaf studiejaar 005-006 aangeboden. In dat studiejaar zijn in totaal 168 studenten ingeschreven. De verdeling over de mastertrajecten is scheef: de meeste studenten kiezen voor het traject Klinische Psychologie (58 studenten), daarna volgt Klinische Neuropsychologie (38 studenten), Kinder- en Jeugdpsychologie (35 studenten), Arbeids- en Organisatiepsychologie (7 studenten) en Sociale Psychologie (tien studenten). Het lage aantal studenten in Sociale Psychologie is volgens de opleiding ook een gevolg van het feit van de start van de researchmasteropleiding Social Psychology (dertien studenten in 005-006). Door de relatieve late voorlichting over de invulling van het mastertraject Sociale Psychologie, verwacht de opleiding dat het studentenaantal hierin nog zal stijgen. Toelatingsvereisten bachelor Zoals verwoord in de zelfstudie, bieden de volgende diplomas toegang tot de bacheloropleiding Psychologie: alle vwo-doorstroomprofielen; vwo-diploma (oude stijl) met wiskunde A of B in het eindexamenpakket; wo-getuigschrift propedeutisch examen; wo-getuigschrift afsluitend (doctoraal) examen; hbo-getuigschrift propedeutisch examen; hbo-getuigschrift afsluitend examen; colloquium doctum: voor dit toelatingsexamen is kennis van Biologie, Engels, en Wiskunde op vwo-niveau nodig.
Studenten zonder Wiskunde op vwo-niveau moeten geslaagd zijn voor de facultaire entreetoets statistiek. De opleiding biedt aan studenten met weinig kennis en vaardigheden van wiskunde een wiskundecursus aan. Deze is niet verplicht, maar wordt indien van toepassing sterk aangeraden. Een behaalde toets van de wiskundecursus geeft vrijstelling voor de entreetoets statistiek. De opleiding biedt deze wiskundecursus in het voorjaar en in oktober (voor statistiek begint) aan. Als de student voor aanvang van de eerste statistiekmodule in het eerste jaar nog niet geslaagd is voor de entreetoets statistiek, mag deze student niet meedoen aan de intensieve variant (werkgroepen) van statistiek. Deze studenten kunnen wel deelnemen aan de extensieve variant (hoorcolleges, zelfstudie en tentamen). Als zij de intensieve variant statistiek willen volgen, kunnen zij er voor kiezen deze module pas in het tweede jaar te volgen. Deze werkwijze levert geen belemmering voor het BSA op. Aansluiting bacheloropleiding op vooropleiding De bacheloropleiding geeft in haar zelfstudie aan dat zij aansluit bij het niveau van de vooropleiding van studenten. Meer dan 90% van de studenten stroomt in met een vwo-diploma. De opleiding merkt op dat kennis en vaardigheden op het gebied van wiskunde beperkt zijn.
Dit geldt nog sterker voor studenten met aan een hbo-propedeuse. Om die reden investeert zij flink in onderwijs in Statistiek. De opleiding evalueert wat studenten vinden van de aansluiting van vooropleiding op de opleiding Psychologie. In de zelfstudie is opgenomen dat met de stelling het eerste bachelorjaar sluit goed aan bij mijn vooropleiding 9% het eens tot zeer eens is, 57% het niet eens, niet oneens is en 14% het oneens is. De opleiding meent dat deze uitkomst samenhangt met het feit dat de aansluiting tussen vooropleiding en wetenschappelijke opleiding slechts beperkt kan zijn doordat het vak Psychologie niet onderwezen wordt op het vwo en de eisen aan een wetenschappelijke opleiding, bijvoorbeeld qua omvang van te bestuderen literatuur, verschillen. Met de stelling: achteraf gezien is de door mij gevolgde vooropleiding (vakkenpakket/ profiel) een goede basis voor deze studie, is 76% van de studenten het eens tot zeer eens, 19% niet eens, niet oneens en 15% oneens. Toelatingsvereisten master In de zelfstudie meldt de opleiding dat bachelorstudenten Psychologie van de VU reeds voordat ze het bachelordiploma hebben gehaald onderwijs mogen volgen en tentamens mogen afleggen van de masterfase, mits ze minimaal 14 studiepunten van de bacheloropleiding hebben behaald inclusief de bachelorthesis en het vak Opzetten van onderzoek. Deze toelating geldt voor twaalf maanden, indien de student dan nog geen bachelordiploma heeft behaald, mogen geen tentamens in de masteropleiding meer worden afgelegd. De masteropleiding kent twee instroommomenten: op 1 september en op 1 februari. Bachelorstudenten van andere Psychologieopleidingen worden onder dezelfde voorwaarden toegelaten tot de masteropleiding. De examencommissie beoordeelt in dat geval of het bachelorprogramma voldoende aansluit bij het mastertraject. De student moet hiervoor minimaal drie inhoudelijke studieonderdelen hebben gevolgd op het terrein van de betreffende subdiscipline en over voldoende MSD kennis en vaardigheden beschikken. Voorlichting De zelfstudie meldt dat de faculteit een facultaire voorlichter in dienst heeft, die de voorlichtingsactiviteiten initieert, organiseert en cordineert. Facultaire activiteiten betreffen bijvoorbeeld de facultaire website, open dagen, scholenvoorlichting en meeloopcolleges. De opleiding participeert eveneens in centrale VU-voorlichtingsactiviteiten, zoals voorlichtingsdagen met presentaties van opleidingen en een informatiemarkt, orintatiedagen voor 4-vwoers, het programma proefstuderen en beurzen. Ook werkt de opleiding binnen het project Aansluiting vwo-wo samen met middelbare scholen en schooldecanen. De opleiding presenteert zich binnen dit project jaarlijks aan deze doelgroep. De voorlichting voor de masteropleiding vindt in eerste instantie via internet plaats: eisen voor toelating, het rooster en andere praktische zaken rond de masteropleiding zijn via de facultaire website toegankelijk. Daarnaast is er papieren informatie in de vorm van mastervellen die genteresseerden bij de afdeling Onderwijscommunicatie kunnen aanvragen en vindt er jaarlijks een voorlichtingsdag met een informatiemarkt voor aankomende masterstudenten plaats. In het tweede bachelorjaar worden eigen studenten, met het oog op de profielkeuze in het derde jaar van de bachelor, voorgelicht over de mastertrajecten. Verder worden enkele malen per jaar masterdagen georganiseerd die voornamelijk worden bezocht door studenten van buiten de VU, maar ook toegankelijk zijn voor bachelors Psychologie van de VU.
490
De opleiding evalueert in een curriculumvragenlijst hoe studenten de voorlichting hebben ervaren. Uit de zelfstudie blijkt dat met de stelling het eerste jaarsprogramma komt inhoudelijk overeen met wat ik ervan had verwacht, 33% het eens tot zeer eens, 48% neutraal is en 19% het ermee oneens is. Met de stelling de voorlichting van de studie komt overeen met de werkelijkheid is 65 % het eens tot zeer eens, 5% neutraal en 10% is het ermee oneens. Met de stelling na dit eerste jaar ben ik nog steeds tevreden over mijn studiekeuze, is 65% het eens tot zeer eens, 5% neutraal en 10% is het ermee oneens. Uit de antwoorden concludeert de opleiding dat de voorlichting in de ogen van de studenten een goed beeld geeft van het eerste jaar van de opleiding. Oordeel De commissie constateert dat de opleiding voor de bacheloropleiding de toelatingsvereisten op het juiste niveau hanteert. Voor de masteropleiding is wettelijk gezien een bachelordiploma vereist. De commissie stelt vast dat de opleiding hier soepel mee omgaat en geen harde cesuur hanteert tussen de bacheloren masteropleiding. De commissie stemt in met het feit dat bachelorstudenten ten minste hun bachelorthesis moeten hebben afgerond alvorens zij tot de masteropleiding worden toegelaten. De commissie heeft op basis van de gesprekken met delegaties vastgesteld dat de opleiding het belangrijk vindt dat er kwalitatief goede instroom is. De commissie oordeelt positief over het feit dat de opleiding bezorgd is over de kwaliteit van de instroom en tracht goede studenten binnen te halen. Verder vindt de commissie de aansluiting van de bacheloropleiding bij de vooropleiding van studenten (merendeel vwo) adequaat en is positief over het voornemen op universitair niveau een honoursprogramma aan te bieden voor studenten die meer willen. De commissie is mede op basis van de evaluatieresultaten over de voorlichting van mening dat in de voorlichting een adequaat en realistisch beeld wordt gegeven van de opleiding: 65% van de studenten blijkt het eens tot zeer eens te zijn met de stelling dat de voorlichting overeenkomt met de werkelijkheid. Zij vindt verder dat er voldoende voorlichtingsactiviteiten zijn. De commissie concludeert op basis hiervan dat de bacheloren masteropleiding voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Het bachelorprogramma omvat 180 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het masterprogramma omvat 60 ECTS-studiepunten en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum.
491
Oordeel Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
In de zelfstudie wordt uiteengezet dat de bacheloropleiding is vormgegeven langs een concept van activerend onderwijs. Daaraan lagen bij de invoering eind jaren negentig de volgende overwegingen ten grondslag (bron: zelfstudie): 1. studenten actief laten werken met leerinhouden komt de verwerking ervan ten goede; . de overtuiging dat een meer persoonlijke benadering van studenten (voor zover mogelijk met grote aantallen) meer resultaat oplevert dan een afstandelijke; 3. het optimaliseren van de orinterende functie van het eerste studiejaar, door meer aandacht te besteden aan vaardigheden en minder exclusief aan kennis; 4. een goede aansluiting verzorgen op de vaardigheden en mogelijkheden van studenten die vanuit het studiehuis instromen; 5. studenten vanaf het begin van de studie aan het werk zetten, om op die manier een actieve vorm van studeergedrag te bewerkstelligen. De ervaring van het langzaam laten wennen van studenten aan studeren had tot gevolg, zo was gebleken, dat studenten hun tijd aan andere activiteiten gingen besteden, wat in een later stadium niet meer was terug te draaien. Het activerend onderwijs omvat naast practica bij vakken die van oudsher al praktische oefeningen kennen, zoals Statistiek en Methodologie, ook bij meer theoretische studieonderdelen praktische oefeningen. In het eerste jaar komt dit vooral bij de vakken Functieleer, Ontwikkelingspsychologie en Sociale psychologie aan bod en in het tweede jaar bij Biologische Psychologie en de themavakken. Als voorbeeld werkt de opleiding in de zelfstudie de praktische oefening bij de themavakken uit. Dit zijn keuzeonderdelen, in totaal worden er veertien aangeboden, waaraan maximaal 5 studenten deelnemen. Elk themavak dient te worden afgesloten met een paper en veelal geven studenten binnen de themavakken ook presentaties. Verder speelt de digitale leeromgeving Blackboard een rol binnen het activerend onderwijs. Volgens de zelfstudie werken nagenoeg alle docenten met deze digitale leeromgeving en worden er docentcursussen gegeven om Blackboard studentactiverend in te zetten. Om in aanmerking te komen voor de facultaire onderwijsprijs van 4500 euro, die jaarlijks wordt uitgereikt aan de facultaire docent van het jaar, geldt studentactiverend gebruik van Blackboard als criterium. Eerder (bij F4 en F5) is aangegeven dat bij de invoering van de bachelor-masterstructuur het onderwijs in academische en professionele vaardigheden via onder meer het mentoraat en de studieonderdelen op het gebied van methodenleer en statistiek opnieuw didactisch zijn vormgegeven. Hiermee betoogt de opleiding dat Psychologie een academische opleiding is, waarin psychologische vragen in een wetenschappelijk kader worden geplaatst, om beantwoord te worden door middel van onderzoek. De opleiding maakt in de zelfstudie een onderscheid tussen de werkvormen college, practicum en zelfstudie. Zij geeft aan dat de verhouding tussen contacturen en zelfstudie in het kader van
het activerend onderwijs op grond van facultaire normen wordt vastgesteld. Hierbij worden drie categorien onderscheiden: Het minst intensief is onderwijs zonder practica of werkgroepen: hierbij dient 0% van de studietijd uit contacturen te bestaan. Voor een vak van zes studiepunten (=168 uur) dus ongeveer 34 uur. Voor theoretische vakken waaraan practica verbonden zijn geldt een norm van 5% contacturen, die voor tweederde uit hoorcollege en voor eenderde uit practicum bestaan. Een practicumgroep telt ongeveer 5 studenten. Een intensief onderdeel (de methodeleeronderdelen) telt 30% contacturen, waarvan de helft uit practica bestaat. Een uitzondering op deze regel vormen Statistiek in het eerste jaar van de bacheloropleiding en Onderzoeksmethoden II: data-analysetechnieken in het tweede jaar van de bachelor, waarvoor een norm geldt van 45% contacturen, omdat studenten deze onderdelen erg moeilijk vinden. In het derde jaar verdelen de studenten zich over de verschillende profielen. De opleiding gaat ervan uit dat daarin bij de meeste onderdelen in relatief kleine groepen wordt gewerkt.
Van de bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken, heeft zij gehoord dat bij de meeste vakken de werkvormen uit hoorcolleges bestaan, hierdoor vinden zij de interactie met de docenten wat weinig. De commissie heeft van de jongste generatie bachelorstudenten begrepen dat zij in het eerste jaar bij elk vak een paper moeten schrijven. De bachelorthesis vormt het eindwerkstuk van de opleiding. Hierin moet de student het geleerde op gebied van inhoud en Methodenleer en Statistiek integreren. Master Ook voor de masteropleiding geldt het didactisch concept van activerend onderwijs. De opleiding meldt dat studenten via dit activerend onderwijs geactiveerd worden tot een zelfstandig en academisch werken denkniveau in de psychologie als integrale discipline. In de zelfstudie zet zij vervolgens per mastertraject de afstemming tussen de inhoud en de vormgeving van het onderwijs uiteen. Binnen het traject Arbeids- en Organisatiepsychologie kiest de afdeling voor de volgende didactische en inhoudelijke kenmerken van het onderwijs: activerend onderwijs, gericht op het opdoen van kennis en op het verwerven van inzicht en vaardigheden, als dominante didactiek; een uitgebreide, empirische masterthesis; optimaal gebruik van ICT in het onderwijs (Blackboard, multimediaonderwijs); onderwijskundige professionalisering van docenten; een hoog inhoudelijk niveau van het onderwijs, waarin zelfstandig werken in subgroepen een belangrijke rol speelt; veel aandacht voor academische vorming, onder meer tot uiting komend in het geven van presentaties, maken van papers en verslagen, samenwerken met anderen; integratie van kennis en vaardigheden in het onderwijs, waarin de vergaarde kennis moet worden toegepast op concrete, in het veld voorkomende problemen; een goede vakspecifieke begeleiding van studenten; inhoudelijk hoogwaardig onderwijzend personeel; aandacht voor arbeidsmarktorintatie en loopbaanbegeleiding, onder andere via uitge493
breide bezoeken aan adviesbureaus en via de stage; optimale mogelijkheden voor profilering voor vervolgopleiding en/of arbeidsmarkt.
De opleiding betoogt dat de didactische aanpak bij de onderdelen van het mastertraject Kinder- en Jeugdpsychologie steeds wordt afgestemd op de inhoudelijke orintatie van het vak. Er worden activerende werkvormen gebruikt en gewerkt met leren door mee te doen (aan onderzoek, papers schrijven, presentaties houden, elkaar beoordelen, casussen aanpakken). Dit gebeurt geleidelijk aan steeds zelfstandiger en met meer eigen verantwoordelijkheid. Alle docenten maken gebruik van de elektronische leeromgeving Blackboard. De student maakt zelf een keuze uit de aangeboden vakken en kan zo, in overleg, eigen accenten leggen. De stage en masterthesis zijn verplicht. In de klinische stage ligt het accent op het opdoen van ervaring met hulpverleningsactiviteiten; deze wordt uitgevoerd en begeleid in samenwerking met De Bascule, een kinderen jeugdpsychiatrische instelling in de regio. In de onderzoeksstage wordt nagestreefd alle aspecten van het wetenschappelijk onderzoek evenredig in de activiteiten aan bod te laten komen. Dit wordt in een stagecontract vastgelegd. De masterthesis bevat een verslag van een empirisch, ontwikkelingspsychologisch onderzoek en wordt begeleid vanuit de opleiding door docenten die betrokken zijn bij het onderzoeksprogramma van de afdeling Emotional Development en mede beoordeeld door een tweede begeleider. Het mastertraject Klinische Psychologie werkt vanuit het model van scientist practitioner. Dit model impliceert de volgende meer concrete doelstellingen in termen van vaardigheden: het onder supervisie uitvoeren van psychodiagnostische en therapeutische activiteiten of onderdelen daarvan; het middels literatuurstudie kennis nemen van de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek en deze ook toepassen (het gebruikmaken van de methodiek van evidence based mental health); bij professionele activiteiten te werk gaan volgens wetenschappelijke denkwijzen zoals logisch denken, hypothesen vormen en toetsen en kritische vragen stellen; het eigen professionele handelen en dat van anderen wetenschappelijk evalueren (het verrichten van wetenschappelijk onderzoek); hebben leren werken met inachtneming van de ethische normen zoals die zijn vastgelegd in de beroepsethiek voor psychologen.
Deze doelstellingen impliceren volgens de opleiding vormen van onderwijs waarin studenten: a. b. c. d. e. gestimuleerd worden om zelfstandig te werken; uitgedaagd worden om kritisch te reflecteren over de aangeboden stof; de gelegenheid krijgen om toepassingsgericht te oefenen met kennis en vaardigheden; gestimuleerd worden om na te denken over de ethische consequenties van beslissingen; gestimuleerd worden om over relevante onderwerpen helder en op academisch niveau te communiceren en discussiren.
De opleiding betoogt dat de onderwijsvormen die tijdens het masterprogramma Klinische Psychologie gebruikt worden, aan deze criteria voldoen. Nagenoeg al het onderwijs vindt plaats in kleine groepen (N<15) waarbinnen groepsdiscussies, vaardigheidstrainingen, casustiek, werkstukken en papers, en presentaties als werkvormen worden gehanteerd. De masterthesis, waarin de student empirisch onderzoek opzet en uitvoert, wordt individueel begeleid door een docent/onderzoeker van de afdeling Klinische Psychologie. Als de masterthesis extern geschre494 QANU / Psychologie / VU
ven wordt, wordt de begeleiding geleverd door de instelling waar het onderzoek plaatsvindt. De beoordeling komt tot stand in overleg tussen de begeleider en de beoordelaar (die altijd een docent van de afdeling Klinische Psychologie is) en geschiedt aan de hand van het binnen de faculteit gangbare beoordelingsformulier. De praktijkstage (4 studiepunten) is omvangrijk en zo gekozen om de student de gelegenheid te geven zich daadwerkelijk de rol van beginnend psycholoog eigen te maken en zijn kennis en vaardigheden in een complexe werksituatie in de praktijk te brengen. Instellingen komen in aanmerking voor een stageplaats indien er voldoende deskundigheid en begeleidingscapaciteit aanwezig is. De begeleiding en supervisie vinden plaats op de instelling waar de student stage loopt en indien gewenst ook vanuit de afdeling Klinische Psychologie. De opleiding organiseert stageterugkombijeenkomsten, waarin stagiaires verslag doen over de voortgang van de stage en stage-ervaringen uitwisselen. De beoordeling van de stage vindt in eerste instantie plaats aan de hand van het beoordelingsformulier dat door de begeleider ingevuld wordt. De formele beoordeling vindt plaats door de stagecordinator op basis van het beoordelingsformulier en op basis van een uitgebreid door de stagiaire geschreven stageverslag. Het mastertraject Klinische Neuropsychologie wordt wat betreft het didactisch concept gekenmerkt door: activerend onderwijs, gericht op het opdoen van kennis en op het verwerven van inzicht en vaardigheden; zelfstandig werken in werkgroepen speelt hierbij een belangrijke rol; er is aandacht voor academische vorming, onder meer tot uiting komend in het geven van presentaties, maken van papers en verslagen, en het intensief onderling samenwerken; integratie van kennis en vaardigheden in het onderwijs, waarin de vergaarde kennis moet worden toegepast op concrete problemen die zich voordoen tijdens de studiefase van masterthesis en stage.
Het onderwijs binnen dit traject bestaat uit hoorcolleges, werkgroepen, practica, zelfstudie, stage en thesis. Bij enkele vakken worden klinische lessen gehouden waarin casussen worden besproken die door studenten zijn bestudeerd. Practicumgroepen richten zich op specifieke aspecten van de behandelde stof. Bij het schrijven van de masterthesis wordt er van de student een grote mate van zelfstandigheid verlangd. De student moet zich zelfstandig orinteren op het gebied van wetenschappelijke theorien en tot een onderzoeksvraag komen. De verzamelde data moeten vervolgens statistisch getoetst worden en de uiteindelijke rapportage wordt vormgegeven volgens het APA-format. De student wordt hierbij begeleid door een docent die expert is op het betreffende onderzoeksgebied. De stage is bedoeld om alle klinische kennis en vaardigheden in de praktijk te brengen en verder te ontwikkelen. Binnen de stage wordt ook een grote mate van zelfwerkzaamheid verwacht. De combinatie van vaardigheden opgedaan in stage en thesis vormt volgens de opleiding een goede klinische wetenschappelijk basis voor het uitvoeren van patintgebonden onderzoek en voor het doen van klinisch werk. Het mastertraject Sociale Psychologie onderscheidt zich volgens de opleiding van andere opleidingen door een sterke nadruk op de wisselwerking tussen wetenschap en maatschappij met aandacht voor niet alleen methodologische vaardigheden maar ook vooral analytische vaardigheden, dat wil zeggen het effectief en overtuigend toepassen van sociaalpsychologische inzichten, en professionele vaardigheden, namelijk het effectief en overtuigend communiceren in groepssituaties. Gezien het belang van het leren van vaardigheden wordt in hoge mate gebruikgemaakt van actieve onderwijsvormen. Werkvormen die gebruikt worden zijn hoorcolleges, werkgroepen, practica, zelfstudie, stage en masterthesis. Studenten doen in de cursussen
ervaring op met een conceptuele en wetenschappelijke analyse van relevante problemen in de sociale psychologie, met het schrijven voor een specialistisch lezerspubliek, bijvoorbeeld een nota voor de overheid, dan wel een algemeen lezerspubliek, bijvoorbeeld een artikel voor de wetenschapsbijlage van de Volkskrant. Verder worden binnen het mastertraject professionele vaardigheden, te weten presentatievaardigheden, gespreksvaardigheden, en groepsvaardigheden getraind. Oordeel De commissie stelt vast dat het onderwijsconcept van activerend onderwijs voor de bacheloren masteropleiding wordt gehanteerd. Dit concept wordt ingezet om de nagestreefde hooggekwalificeerde breed inzetbare academici af te leveren die goed voorbereid zijn op arbeidsmarkt en in aanmerking komen voor alle relevante vervolgopleidingen. De commissie constateert dat dit concept richtinggevend is gehanteerd bij de vormgeving van het programma en via een aantal activerende werkvormen is uitgewerkt, bijvoorbeeld in de practica in de bacheloropleiding waar studenten praktische vaardigheden oefenen of in meer trainingsgerichte onderdelen in de masteropleiding. De afgelopen jaren heeft er een accent gelegen op het activerend inzetten van de digitale leeromgeving Blackboard. Binnen het concept wordt een toenemende mate van zelfstandigheid gestimuleerd, zoals onder meer blijkend uit de eisen aan zelfstandigheid bij de masterthesis in de verschillende mastertrajecten. Dit sluit volgens de commissie aan bij de aard van de opleiding gezien de toenemende mate van specialisatie. De commissie heeft de verhouding tussen contacturen, zelfstudie en andere studieactiviteiten bestudeerd. Zij is van mening dat deze afstemming voldoet aan de verwachte basiskwaliteit en voldoende aansluit bij het concept activerend onderwijs. Wel merkt zij op dat het eerste jaar van de bacheloropleiding in haar ogen in relatie tot het onderwijsconcept activerender zou kunnen worden ingericht. Dit jaar kent relatief weinig practica (ongeveer de helft van het aantal dat in het tweede bachelorjaar wordt gegeven) en in het eerste jaar opvallend meer hoorcolleges (80 uur) dan bijvoorbeeld in het tweede jaar (00 uur). In de masteropleiding zijn de werkvormen per mastertraject enigszins verschillend. De commissie vindt dat inhoud en werkvormen van de mastertrajecten studenten in staat stellen voldoende kennis te vergaren en praktische ervaring op te doen om als onderzoeker in de wetenschap of praktijkveld aan de slag te kunnen. Dit blijkt onder meer uit de aandacht die in alle mastertrajecten wordt besteed aan de meer of minder uitgebreide stage (range van 14-4 studiepunten) en de masterthesis (16-18 studiepunten). De bewaking van de kwaliteit van de stage en de scriptie, onder meer via het stagecontract en de thesishandleiding, wordt naar het oordeel van de commissie adequaat gewaarborgd. De commissie is concluderend van mening dat zowel de bachelor- als de masteropleiding voldoet aan de aan dit facet gestelde criteria. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Voor de bacheloren de masteropleiding meldt de zelfstudie dat de toetsvorm in overeenstemming is met de wijze waarop het onderwijs wordt gegeven. Onderwijs dat alleen in collegevorm
wordt gedoceerd, wordt uitsluitend met een tentamen getoetst. Voor onderwijs met practica maakt ook het practicum onderdeel uit van het tentamen. Om het vak met practica met goed gevolg af te ronden, moet een student aan de eisen van het practicum voldoen. In de zelfstudie is per onderwijsonderdeel de toetsvorm aangegeven. In het eerste jaar van de bacheloropleiding zijn dit tentamens, voor enkele vakken aangevuld met een werkstuk. In het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding betreffen dit tentamens of werkstukken, of bij enkele vakken een combinatie van een tentamen, werkstuk, opdracht, presentatie of praktijktoets. De bacheloropleiding wordt, zoals eerder gezegd, afgesloten met een bachelorthesis. Voor de bachelorthesis is niet uniform vastgelegd dat er een tweede beoordelaar moet zijn. Wel geven docenten aan dat er altijd een cordinator is die de afstemming tussen de cijfers bewaakt. De toetsvormen in de masteropleiding zijn afhankelijk van het gekozen mastertraject. Naast de tentamens, presentaties en praktische vaardighedentoetsen, worden ook veel papers als toetsen beoordelingsvorm geschreven. De stage en masterthesis vormen een substantieel deel de mastertrajecten. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat stageen thesisbeoordeling tot stand komen in goed overleg tussen de begeleider en de tweede beoordelaar. Facultair is vastgelegd dat er altijd twee beoordelaars zijn voor mastertheses. De begeleider kan zowel een medewerker van de VU zijn als een externe begeleider. De tweede beoordelaar is altijd een medewerker die deskundig is op het betreffende terrein. Regels aangaande het schrijven en beoordelen van een stage en een thesis zijn vastgelegd in de facultaire stageregeling en scriptieregeling. Hierin is ook geregeld hoe wordt omgegaan met fraude, zoals het plegen van plagiaat. De begeleider, beoordelaar en student(e) tekenen voor de start van de stage of thesis een stageof scriptieovereenkomst. De faculteit kent een afzonderlijke tentamenregeling voor de bacheloren de masteropleiding. Zoals bij F10 al gezegd, hanteert de opleiding een strakke tentamenregeling voor de bacheloropleiding om activerend onderwijs te stimuleren. De opleiding meldt dat uit onderzoek bekend is, dat het beperken van het aantal gelegenheden de studievoortgang bevordert. Met ingang van studiejaar 004-005 worden om die reden nog maar twee tentamengelegenheden per studieonderdeel in de bacheloropleiding georganiseerd: n direct volgend op het onderwijs en n in augustus. Voor de masteropleiding geldt, dat voor elk onderdeel minimaal twee tentamengelegenheden moeten worden geboden. Voor de programmering van de tentamens is de faculteit gebonden aan het voorgeschreven jaarrooster van de VU. Studenten wordt in evaluatievragenlijsten gevraagd naar hun oordeel over de toetsing. De examencommissie controleert de tentamens steekproefsgewijs. De opleiding betoogt in de zelfstudie dat passend bij het concept van activerend onderwijs het van belang is dat studenten feedback krijgen op hun prestaties. In de meeste gevallen gebeurt dit (alleen) door de docent, maar soms, bijvoorbeeld in het vak Ontwikkelingspsychologie, geven studenten ook feedback op elkaars prestaties. Elk gemaakt tentamen kan na beoordeling door de student worden ingezien. Indien een student het oneens is met een tentamenuitslag kan beroep worden aangetekend bij de examencommissie. Deze beoordeelt ook aanvragen voor extra tentamengelegenheden van studenten die door persoonlijke omstandigheden in problemen zijn gekomen. Tot slot geeft de opleiding aan dat er wordt gewerkt aan een handleiding Toetsen en Beoordelen die per september 006 zal worden ingevoerd. Hierin komt het volgende aan de orde:
497
1. Regels aangaande de relatie tussen cursusdoelen en toetsing (dekking van de literatuur, vragen naar kennis en inzicht, et cetera). Om hier zicht op te krijgen dient de docent die de vragen opstelt, voorafgaand aan het tentamen een toetsplan op te stellen. Een onderdeel hiervan vormt de specificatietabel. . Procedures, bijvoorbeeld het laten controleren van vragen door collegas, hoelang voor het tentamen dient de specificatietabel gereed te zijn, controle door examencommissie. 3. Een cursus voor docenten. Deze cursus zal via Blackboard worden aangeboden. Docenten kunnen delen van de cursus individueel, delen groepsgewijs volgen. 4. Een schriftelijke handleiding waarin de regels en procedures zijn vastgelegd. De commissie heeft gesproken met de leden van de examencommissie en begrepen dat de examencommissie onder meer zorg draagt voor controle bij examens, verzoeken om vrijstellingen beoordeelt en toezicht houdt op de kwaliteit van de examens. Daarvoor neemt de examencommissie kennis van de evaluaties, waarbij zij met name kijkt naar de moeilijkheidsgraad van de vakken, de tevredenheid over de inhoud en de slaagpercentages. Ook neemt de examencommissie achteraf kennis van de inhoud en psychometrische gegevens van tentamens en behandelt zij klachten over het onderwijs. De commissie heeft tevens begrepen dat de examencommissie zich buigt over het opstellen van een toetsplan. De commissie heeft van de delegaties die zij sprak gehoord dat een plagiaat detectieprogramma wordt gebruikt om fraude bij studenten op te sporen. De examencommissie heeft onlangs te maken gekregen met een paar gevallen van fraude. De minimale sanctie op geconstateerde fraude is uitsluiting van het betreffende vak voor een jaar, de maximale sanctie betreft uitsluiting van alle vakken voor een jaar. Oordeel De commissie heeft de toetsvormen van de bacheloren de masteropleiding bestudeerd in het licht van de leerdoelen en de werkvormen die worden gehanteerd. Tijdens het visitatiebezoek heeft zij eveneens een aantal tentamens en werkstukken van de onderwijsonderdelen ingezien. Zij is van mening dat de toetsing inhoudelijk en qua toetsvormen aansluit bij het programma. Zo tellen eisen aan practica mee in de beoordeling van vakken waarbij practica worden ingezet en worden academische mondelinge vaardigheden beoordeeld op basis van een presentatie. De commissie waardeert het positief dat de bachelorthesis een daadwerkelijk integratieve opdracht is, waarin studenten hun kennis en vaardigheden aan het eind van de bacheloropleiding moeten tonen. Ze constateert dat er regelingen en richtlijnen zijn rondom stage en theses. De beoordeling door een eerste en tweede beoordelaar bij de masteropleiding aan de hand van uitgewerkte beoordelingsformulieren kan er volgens de commissie aan bijdragen dat de beoordeling van deze belangrijke onderdelen consistent is. Desalniettemin heeft zij tussen de afdelingen duidelijke verschillen in beoordeling van de scripties geconstateerd. Blijkbaar zijn er wel regels en richtlijnen, maar worden deze door de verschillende afdelingen en docenten op individuele wijze genterpreteerd. Zij heeft op basis hiervan de indruk dat er weinig controle is op de toetsing en beoordeling. De commissie oordeelt positief over het feit dat de faculteit nu een toetsbeleid aan het ontwerpen is. Mede op basis van het gesprek met de examencommissie en de gesprekken met docenten is zij van mening dat de examencommissie volgens haar wettelijke taak functioneert, maar zich daarbij wel enigszins reactief opstelt. Met het nieuwe toetsbeleid hoopt de commissie dat de examencommissie instrumenten in handen krijgt en neemt om meer proactief initiatieven te nemen, bijvoorbeeld ten aanzien van het bevorderen van meer consistentie tussen de beoordelingen door de verschillende afdelingen. Verder is de commissie van mening dat de feedback naar studenten toe tijdig en voldoende is.
Zij heeft hierover geen klachten gehoord. Tot slot acht zij de organisatie van de toetsing, binnen de vier tentamenweken, voldoende. De commissie concludeert dat de opleidingen voor dit facet voldoen aan de basiskwaliteit. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
Voor de bacheloropleiding is in de zelfstudie een tabel opgenomen met daarin het aantal docenten (in personen en fte), hun functiecategorie en het percentage gepromoveerden. Hieruit blijkt dat in totaal veertien hoogleraren, tien uhds, uds, promovendi, 4 docenten, drie studentassistenten en vijf overig wp bij het onderwijs in de bacheloropleiding betrokken zijn. De meeste docenten (promovendi en studentassistenten uitgezonderd) zijn gepromoveerd. De opleiding geeft aan dat zij lid zijn van een onderzoekschool en veel van hen deel uitmaken van redacties van nationaal en internationaal gewaardeerde wetenschappelijke tijdschriften. Verder meldt de opleiding dat een aantal docenten, met name op het terrein van de Kinder- en Jeugdpsychologie, Klinische Psychologie, Klinische Neuropsychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie, tevens werkzaam is in de beroepspraktijk. Tot slot is een aantal docenten geregistreerd Gezondheidszorgpsycholoog of psychotherapeut: deze docenten zijn buiten het onderwijs voornamelijk bezig met diagnostiek en behandeling waarin ook de studenten zich dienen te bekwamen. Voor de diverse mastertrajecten geldt dat nagenoeg alle docenten gepromoveerd zijn en deel uitmaken van een onderzoeksschool. De opleiding zet dit in de zelfstudie per mastertraject uiteen. Het mastertraject Klinische Psychologie kent relatief de minste gepromoveerde docenten (66%). Voor de overige trajecten ligt het percentage gepromoveerden tussen de 8% en 86%. Aan elk mastertraject is ten minste n hoogleraar verbonden (maximaal vier). Het totaal aantal wetenschappelijke staf varieert per mastertraject van zeven tot twintig personen (HL, uhd, ud, docenten, promovendi). De onderzoekscholen waaraan het wetenschappelijk personeel verbonden is verschillen per traject. Voor Arbeids- en Organisatiepsychologie is dit het KLI en IOPS; voor Kinder- en Jeugdpsychologie betreft dit het ISEC; voor Klinische Psychologie het EPP en Psychology and Health; docenten Klinische Neuropsychologie zijn lid van EPOS; en tot slot zijn stafleden voor het mastertraject Sociale Psychologie lid van het KLI.
499
Oordeel De commissie stelt vast dat het merendeel van het wetenschappelijk personeel dat is betrokken bij het onderwijs in de bacheloren masteropleiding is gepromoveerd en lid is als onderzoeker in een programma van erkende kwaliteit getuige de lidmaatschappen van KNAW-erkende onderzoeksscholen, zoals het KLI, IOPS, ISEC, EPP en EPOS. De betreffende onderzoeksprogrammas van de VU zijn onlangs positief beoordeeld in de onderzoeksvisitatie Psychologie. De commissie constateert dat de faculteit zo veel mogelijk gecombineerde onderwijs-onderzoeksaanstellingen wil realiseren. Het uitgangspunt is dat docenten gepromoveerd moeten zijn. Enkele oudere docenten met een deelbaan in de praktijk zijn niet gepromoveerd. Daarnaast stelt de commissie vast dat het grootste deel van de docentonderzoekers participeert in diverse andere nationale en internationale onderzoeksprogrammas binnen de betreffende deeldisciplines. Een ander deel van de docenten is actief binnen de praktijk waartoe wordt opgeleid. Ook hebben docenten directe connecties met stageverlenende instellingen zoals De Bascule voor Kinder- en jeugdpsychologie. De commissie concludeert op basis daarvan dat er goede wetenschappelijke en professionele rolmodellen in het onderwijsprogramma van de bacheloren masteropleiding aanwezig zijn en het onderwijs wordt verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed.
In ftes wordt voor het onderwijs in de bacheloropleiding in totaal 18,17 fte (studiejaar 004005, bron zelfstudie) ingezet. De opleiding rekent dat er feitelijk 108 studenten onderwijs in de bacheloropleiding volgen (inclusief ingeschreven doctoraalstudenten). Dit betekent dat de bacheloropleiding in het jaar 004-005 een staf-studentratio van 1:60 heeft. Voor de masteropleiding geldt dat er in het jaar 004-005 nog geen masterstudenten waren. De opleiding rekent de commissie op basis van doctoraalgegevens voor dat de stafstudentratio in de masteropleiding ongeveer 1: zal bedragen indien zij het laatste jaar van de ongedeelde opleiding opvat als masterjaar. Per mastertraject wordt gemiddeld ongeveer 1,5 onderwijs-fte ingezet. Uitschieter omlaag is het mastertraject Sociale Psychologie met 0,45 fte onderwijsinzet en uitschieter omhoog is Klinische Psychologie met ,03 fte onderwijsinzet. Naast bovengenoemd aantal onderwijs-fte voor de opleidingen, heeft de faculteit ondersteunend personeel ten behoeve van de opleidingen in dienst. Dit betreft in totaal ongeveer 6 fte, bestaande uit een hoofd onderwijsbureau, een studieadviseur Psychologie, een medewerker internationalisering, een assistent-cordinator onderwijs, een facultair studiesecretariaat, een ICT-ondersteuner en een secretaresse onderwijsbureau. De faculteit hanteert voor de toewijzing van personeel aan onderwijs een onderwijsverdeelmodel. Dit model is gebaseerd op de uren die medewerkers naar redelijke verwachting met het onderwijs en de voorbereiding daarvan bezig zijn. In het model zijn de contacturen, tijd voor voorbereiding van onderwijs en voor het nakijken van toetsen en werkstukken opgenomen. De opleiding meldt in de zelfstudie dat het verdeelmodel met de afdelingshoofden is ontwikkeld en een groot draagvlak heeft. Het garandeert, aldus de opleiding, dat de afdelingen
betaald worden naar de werkelijke inzet van personeel en dat eventuele knelpunten snel kunnen worden gesignaleerd en opgelost. Uit gesprekken met delegaties van studenten en docenten maakt de commissie op dat met name de staf-studentratio voor de eerste twee bachelorjaren hoog is; dat wil zeggen veel studenten en relatief weinig docenten. De studenten klagen over de massaliteit van deze jaren. Voor het derde jaar van de bacheloren vierde jaar van de masteropleiding ligt dit gunstiger. Oordeel De commissie heeft het onderwijsverdeelmodel tijdens het visitatiebezoek bestudeerd. De commissie is van oordeel dat de systematiek weinig inzicht geeft in de individuele taakstelling van de docenten. Zo heeft zij tijdens de gesprekken bijvoorbeeld de indruk gekregen dat het voor docenten niet duidelijk is hoeveel begeleidingtijd zij toegewezen krijgen of mogen besteden per scriptiestudent. Zij is van mening dat deze onduidelijkheid voor docenten verminderd zou moeten worden. Op basis van het aantal docenten en ftes die de opleiding inzet voor het realiseren van de bacheloropleiding en de diverse mastertrajecten is de commissie van oordeel dat de opleiding voldoende menskracht beschikbaar heeft. De staf-studentratio van 1:60 lijkt aan de hoge kant, maar de commissie meent dat dit met de berekening te maken heeft: de ratio is een normatief gegeven vanuit het onderwijsverdeelmodel. Zij vindt dat de opleidingen op dit punt voldoende personeel inzetten. Zij oordeelt dan ook dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleiding meldt in de zelfstudie dat het facultaire personeelsbeleid op twee speerpunten is gebaseerd: 1. het vergroten van de inzetbaarheid van de medewerkers van de faculteit; . professionalisering van docenten en personeelsbeleid. Dit personeelsbeleid wordt onder meer ingezet voor docenten in de bacheloren masteropleiding Psychologie. Inzetbaarheid betekent hierbij het optimaal benutten van de capaciteiten van de medewerkers; het waarborgen van de uitdaging in de functie; en het blijven aanspreken van het leervermogen van de medewerker. Vervolgens geeft de opleiding een korte beschrijving van de beleidspunten die hierbij van belang zijn. Dit betreffen: zo veel mogelijk inzetten van docenten die ook onderzoek doen; het houden van jaarlijkse functioneringsgesprekken; facultaire verlofregeling voor wetenschappelijk verlof en sabbatical leave bij positief functioneren; bevorderingsbeleid waarbij ook onderwijsevaluaties een rol spelen.
501
Onder professionalisering wordt door de opleiding enerzijds professionalisering van beginnende docenten en anderzijds de inzet van hoogleraren en aios in het onderwijs begrepen. In de zelfstudie zet zij uiteen dat beginnende docenten een portfolio van hun ervaring met het ontwikkelen en geven van onderwijs maken en kunnen deelnemen aan een didactische cursus van de VU voor beginnende docenten. Docenten die al (in hun portfolio) aantoonbare ervaring hebben opgedaan dienen waar nodig aanvullende cursussen te volgen om lacunes in hun kwalificatie als docent op te vullen. De opleiding geeft aan dat zij in overleg met aanbieder van de cursus (het Onderwijscentrum VU) cursussen meer op maat wil laten worden. Het beleid van de opleiding is dat zij graag alle (nieuwe) docenten deze cursus willen laten behalen. Docenten worden voor een tiende van hun tijd vrijgesteld om deze cursus te volgen. Het vormt tevens een eis voor promotie in de wetenschappelijke carrire van docent-onderzoeker. Verder wordt binnen het personeelsbeleid gestimuleerd dat hoogleraren als vooraanstaande onderzoekers ook in het begin van de bacheloropleiding worden ingezet. Daarnaast worden aios uitsluitend voor onderwijs ingezet dat aansluit bij hun dissertatieonderzoek. Dit betreft met name het begeleiden van scripties en een enkele keer het begeleiden van werkgroepen. In de zelfstudie maakt de opleiding per mastertraject de kwaliteit van de docenten inzichtelijk. Zij noemt hierbij het aantal ervaringsjaren van de docenten, relateert de inhoudelijke expertise van de docenten aan de specifieke eindkwalificaties van het mastertraject, geeft een korte indicatie van de waardering van docenten door studenten en geeft aan welke acties worden genomen in geval van minder goede evaluaties. Uit evaluaties blijkt zowel voor de bacheloropleiding als voor de diverse mastertrajecten dat studenten vinden dat de opleiding goede docenten voor het onderwijs inzet. De zelfstudie meldt dat de oordelen over docenten Psychologie in evaluaties significant positiever zijn dan over docenten van de Vrije Universiteit als geheel. Studenten geven in de gesprekken met de commissie aan dat docenten goed bereikbaar zijn. Ook staan zij open voor rechtstreekse feedback over hun onderwijs. De goede sfeer, kleinschaligheid en de manier waarop docenten studenten bij de les houden worden door studenten die de commissie sprak als sterke punten naar voren gebracht. Bachelor- en masterstudenten met wie de commissie sprak vinden dat zij door enthousiaste docenten onderwezen en begeleid worden. Alumni met wie de commissie gesproken heeft bevestigen dat docenten altijd klaar staan, maar noemen tegelijkertijd dat het initiatief wel bij henzelf lag. Oordeel De commissie oordeelt zeer positief over de kwaliteit van de staf. Zij vindt de onderwijskundige kwaliteiten van de staf goed. Zij baseert dit oordeel op diverse bronnen. Allereerst blijkt uit evaluaties dat studenten tevreden zijn over de kwaliteit van de docenten. De commissie heeft van de studenten begrepen dat de docenten ook goed bereikbaar zijn. Verder vindt de commissie dat het professionaliseringbeleid rondom nieuwe docenten goed in elkaar steekt en de opleiding zich inspant om dit nog verder te verbeteren, onder meer door in overleg met het onderwijscentrum van de VU maatwerktrajecten te (laten) ontwikkelen voor docenten Psychologie. De commissie stelt vast dat er functioneringsgesprekken worden gehouden waarbij ook onderwijsprestaties worden besproken en zo nodig maatregelen worden genomen om deze te verbeteren. Verder heeft de commissie gehoord dat vanuit de staf initiatieven zijn genomen om het aanleren van academische vaardigheden via het tutoraat te verbeteren (zie verder F16). De commissie waardeert het zeer dat de staf betrokken is bij de verbetering van onderwijs en dat onderwijskundige suggesties vanuit de staf door het bestuur goed opgepakt worden. De commissie heeft de specialisaties van de docenten bestudeerd en is van mening dat deze bijzonder breed zijn om de eindkwalificaties van het programma te reali50 QANU / Psychologie / VU
seren. Tot slot vindt de commissie het personeel gekwalificeerd voor de uitvoering van de organisatorische kanten van het programma. Concluderend voldoet de opleiding goed aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isgoed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.
De beschrijving van de voorzieningen geldt zowel voor de bachelor- als de masteropleiding: zij maken gebruik van dezelfde materile voorzieningen. De faculteit beschikt over weinig eigen collegezalen en werkgroepruimten en is aangewezen op de zalen die op centraal niveau door de Dienst Facilitaire Zaken worden toegewezen. In de zelfstudie zet de opleiding uiteen dat deze toewijzing van zalen door het project zaalreservering sterk verbeterd is. Er wordt gewerkt met leenrechten per faculteit. Hierdoor worden de zalen beter dan voorheen over de faculteiten verdeeld en zijn er minder knelpunten. De faculteit beschikt zelf over een middelgrote collegezaal, zeven werkgroepruimten varirend voor vijftien tot vijfentwintig personen, een micro-teachruimte voor zestien personen met one-way screen en opname- en afspeelapparatuur; een mediaruimte voor twintig personen met opname- en afspeelapparatuur; zes kleine overleg- en/of werkruimten voor zes personen; computerruimten met in totaal 78 computers; en diverse onderzoeksruimten. Grote collegezalen zijn uitgerust met beamers, kleine zalen veelal nog niet. De genoemde computerruimten worden voor onderwijs gebruikt en zijn bedoeld voor studenten om te werken aan papers of andere werkstukken. De opleiding meldt dat dit tijdens zeer drukke tijden soms te weinig is. Studenten met wie de commissie heeft gesproken zijn niet zo enthousiast over de computeren studiewerkplekken. De werkplekken met pc in het gebouw van de faculteit zijn na 17.00 uur niet meer toegankelijk. Op de campus zijn wel diverse computerzalen met een avondopenstelling. De commissie heeft van studenten begrepen dat zij op plekken elders echter niet kunnen inloggen. Verder noemen studenten de kelder waar de computerwerkplekken zijn ondergebracht deprimerend en vinden zij dat er te weinig computerplekken zijn. Wel heeft de commissie begrepen dat in het gebouw op de verschillende verdiepingen en in de verschillende hallen steeds meer studeerplekken worden gecreerd. Omdat het hele gebouw beschikt over draadloos netwerk kunnen deze plekken ook gebruikt worden voor computergebruik. De bibliotheekcollectie van Psychologie is ondergebracht binnen de Universiteitsbibliotheek. Studenten kunnen met een chipkaart, die geldt als lenerspas, van alle diensten van de Universiteitsbibliotheek van de VU gebruikmaken, inclusief de studiezalen. De opleiding merkt
op dat de capaciteit daarvan niet voldoende is. De faculteit heeft een programma van wensen opgesteld voor huisvesting van de faculteit. Hierin wordt veel aandacht besteed aan onderwijs-, studie- en ontmoetingsruimten voor studenten. De zelfstudie meldt dat de faculteit voor onderwijs aan masterstudenten en wellicht een deel van de derdejaarsstudenten zaalruimte in het eigen gebouw wil, zodat de studenten meer bij het onderzoek betrokken kunnen worden en de afstand tussen medewerkers en studenten kleiner wordt. Ook wil zij plaatsen creren waar studenten tijdens collegevrije uren kunnen werken en elkaar kunnen ontmoeten. De opleiding maakt zoals eerder gezegd gebruik van Blackboard als digitale leeromgeving. Deze wordt ondersteund door een technisch-onderwijskundig medewerker die ook cursussen geeft voor studenten en docenten in het gebruik van Blackboard. De opleiding participeert in een project om de didactische mogelijkheden van streaming video meer onder de aandacht van studenten en docenten te brengen. Oordeel De commissie heeft de onderwijsruimten binnen de faculteit en het programma van wensen van de faculteit gezien. Tijdens het visitatiebezoek was eveneens het programma van eisen beschikbaar. De commissie heeft begrepen dat dit programma is geaccepteerd door het CvB, die voor de uitvoering geld beschikbaar stelt. Ook is de commissie rondgeleid door de bibliotheek en de onderzoeksruimten die voor onderwijsdoeleinden worden gebruikt en heeft een demonstratie gekregen van de elektronische leeromgeving Blackboard. De commissie is van oordeel dat zij goede bouwplannen heeft gezien om de materile voorzieningen en de huisvesting te verbeteren. Zij stelt vast dat daarmee meer ontmoetingsplekken voor studenten zijn gecreerd. De studeerplekken voor studenten vond zij zeer mager. Deze worden met het nieuwe plan sterk verbeterd. Verder constateert de commissie dat er goede ICT-voorzieningen zijn en dat de bibliotheek een adequate collectie heeft. Over de onderzoeksruimten die gebruikt worden bij het onderwijs oordeelt de commissie positief. Zij is concluderend van mening dat de kwaliteit en de inrichting van de onderwijsvoorzieningen die zij heeft bezichtigd inclusief de nieuwe plannen voor verbetering van de voorzieningen, toereikend zijn om de werkvormen te realiseren en het programma uit te voeren. Wel constateert zij een beperkte toegankelijkheid van de huidige voorzieningen. De computers in het gebouw kunnen door studenten maar tot 17.00 uur gebruikt worden en studenten kunnen voor gebruik van computerfaciliteiten nergens anders op de campus terecht. De commissie is van mening dat het campusidee op dit gebied nog niet optimaal functioneert. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleiding geeft in de zelfstudies aan dat als uitgangspunt geldt dat studenten primair zelf verantwoordelijk zijn voor hun studievoortgang en het faculteitsbestuur primair verantwoordelijk is voor de studeerbaarheid. De studiebegeleiding in de bacheloren masteropleiding beoogt vooral goede studievoortgang te bevorderen. Studenten beslissen zelf over de mate waarin zij gebruikmaken van het aanbod van begeleidingsvoorzieningen. De faculteit biedt hiertoe twee vormen van studiebegeleiding aan: algemene en vakspecifieke studiebegeleiding.
Algemene studiebegeleiding De algemene studiebegeleiding heeft tot doel om studieproblemen te voorkomen, tijdig te signaleren of zo mogelijk op te lossen en om studenten te ondersteunen bij het maken van voor hen belangrijke keuzes, aldus de opleiding. De studieadviseur is hoofdverantwoordelijke voor de uitvoering van de algemene studiebegeleiding. Begeleidingsmiddelen die worden ingezet betreffen voorlichtingsactiviteiten, cursussen loopbaanorintatie, gesprekken met de studieadviseur op initiatief van de student dan wel na oproep van de studieadviseur bij bijvoorbeeld studieachterstand, en doorverwijzen naar andere (begeleidings)instanties. Naast de studieadviseur zijn het hoofd onderwijsbureau, tutoren en de studiecordinatoren van de afdelingen betrokken bij de genoemde activiteiten. De studieadviseur, studiecordinatoren van de afdelingen en docenten houden inloopspreekuren om studenten te kunnen informeren. Voorlichtingsbijeenkomsten worden onder meer georganiseerd voor nieuwe bachelorstudenten in het eerste jaar en voor tweedejaars bachelorstudenten over de specialisaties door de studiecordinatoren van de afdelingen. De opleiding zet in de zelfstudie de ontwikkelingen rondom het mentoraat en tutoraat uiteen. Zij kent sinds 1996 een mentoraat waarbij elke student in elke studiefase (doctoraal, bacheloren masterfase) een docent als mentor heeft. Dit is in 00-003 vervangen door een tutoraat. De tutor vervult de taak van mentor en heeft daarnaast een belangrijke taak in de academische vorming en het oefenen van de schrijfvaardigheid. Gedurende de gehele bacheloropleiding houdt een student in principe dezelfde mentor of tutor. Voor de cordinatie is een medewerker aangesteld. De tutor (of mentor voor zover nog van toepassing) roept studenten minimaal een maal per jaar op voor een gesprek over de studievoortgang en studieplanning. Tutoren informeren de studieadviseur als studenten erg vertragen. Studenten krijgen in het tutoraat zoals gezegd schrijfopdrachten: twee in het eerste jaar van de bacheloropleiding en een in het tweede bachelorjaar. De tutor geeft op alle opdrachten individuele feedback en houdt de vorderingen in de gaten. De opleiding meldt dat recente evaluatie van het tutoraat heeft uitgewezen dat studenten en docenten hierover gematigd positief zijn. Het bleek zeer arbeidsintensief en niet erg te leven onder studenten. In januari 006 hebben drie docenten (waarvan er twee lid zijn van de opleidingscommissie Psychologie) het initiatief genomen om een nieuwe opzet van het onderwijs in academische vaardigheden en mentoraat uit te werken. In de nieuwe opzet zal het mentoraat en academische vorming losgekoppeld worden en van dit laatste een apart studieonderdeel (6 studiepunten in het eerste bachelorjaar) gemaakt worden. De opleiding beoogt per 1 september 006 met de nieuwe opzet te starten en verwacht dat de positie en kwaliteit van het onderwijs in academische vaardigheden hiermee wordt versterkt. Opnieuw worden mentoren ingesteld die (probleemgericht) het begeleidingsaccent leggen op studieloopbaanbegeleiding. Tutoren richten zich meer op inhoudelijke begeleiding en spelen een rol bij het onderwijs in academische vaardigheden. Studenten met wie de commissie heeft gesproken beoordelen deze nieuwe opzet van het tutoraat en mentoraat positief. Zij bevestigen dat het oude begeleidingssysteem niet erg leefde onder studenten. Studievoortgangsgegevens worden geregistreerd in het systeem ISIS. De studieadviseur heeft inzicht in deze gegevens. De opleiding meldt dat dit programma, ondanks de beperkingen die het heeft, goed werkt. Studenten kunnen via het systeem TIS (onderdeel van ISIS) op elk moment zelf een uitdraai maken van hun studievoortgangsresultaten.
505
Bindend negatief studieadvies De bacheloropleiding Psychologie kent per 1 september 005 het bindend negatief studieadvies (BNS). De opleiding geeft als belangrijk doel van het BNS dat studenten voor wie de opleiding ongeschikt is bij voorkeur na n, doch uiterlijk na twee jaar de opleiding verlaten. Een BNS wordt gegeven aan studenten die (a) aan het eind van het eerste studiejaar minder dan 70% van het te behalen aantal studiepunten hebben behaald (= 4 studiepunten), of (b) die aan het eind van hun tweede studiejaar nog niet alle studiepunten van het eerste bachelorjaar hebben behaald. De tutor speelt een belangrijke rol bij de monitoring van de studievoortgang. Voordat een BNS wordt gegeven worden de studenten minimaal twee maal door de tutor uitgenodigd voor een begeleidingsgesprek. Daartoe ontvangt de tutor de studievoortgangsgegevens van de studenten waarvan hij of zij tutor is. De tutor verwijst in geval van problemen door naar de studieadviseur of studentendecaan. Hij of zij koppelt tevens de conclusies van de gesprekken terug aan de examencommissie door middel van een speciaal ontwikkeld formulier. De examencommissie brengt twee maal per jaar een preadvies uit, een in januari en een in april. Aan het eind van het jaar brengt zij het definitieve advies uit. Studenten die door bijzondere omstandigheden, zoals langdurige ziekte of zwangerschap, de norm niet kunnen halen kunnen dispensatie aanvragen bij de examencommissie. De examencommissie besluit over verlaging van de norm voor de betreffende student, na advies van een studentendecaan. Vakspecifieke studiebegeleiding De vakspecifieke studiebegeleiding vindt plaats door de docenten onder verantwoordelijkheid van de afdelingshoofden. Deze omvat voorlichting van studenten over de keuze van een mastertraject in het tweede jaar van de bacheloropleiding. Studenten worden hiervoor genformeerd over de mastertrajecten en keuzeonderdelen in de profileringsfase van het derde jaar. Verder worden studenten via syllabi en studiehandleidingen genformeerd over de inhoud van de door de afdeling(en) verzorgde onderdelen en de organisatie hiervan. Studenten kunnen bij docenten terecht voor vragen of problemen met de bestudering van een specifiek onderdeel. Tot slot wordt binnen de vakspecifieke studiebegeleiding informatie gegeven over de stageen thesismogelijkheden in het derde bachelorjaar en in de masteropleiding. Studenten met wie de commissie heeft gesproken zijn zeer positief over de stagebegeleiding. De keuze voor een afstudeervariant moeten studenten aan het einde van het tweede jaar maken. Hiervoor worden in januari en april voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd. Daarbij wordt ook voorlichting over het beroepenveld gegeven. De commissie heeft van alumni gehoord dat de voorlichting bij bepaalde mastertrajecten, bijvoorbeeld Klinische Psychologie, op goede wijze plaatsvindt. Oordeel De commissie stelt vast dat de studiebegeleiding is gericht op het bevorderen van de studievoortgang. De studieadviseur houdt naar het oordeel van de commissie, op basis van de gegevens van de tutoren en de registratie in het studievoortgangsregistratiesysteem ISIS de doorstroom van de studenten in het oog, en roept deze op indien de voortgang staakt. Studenten kunnen via dit systeem ook zelf hun studievoortgang inzien. De student heeft bij de bacheloropleiding een relatief grote eigen verantwoordelijkheid. De commissie vindt de studiebegeleiding in het kader van het bindend studieadvies nog niet zo goed uitgewerkt. De commissie vindt het uitgangspunt van de opleiding om er vooraf van uit te gaan dat 30% van de instromers afvalt, niet zo positief. Zij vindt het in het kader van het bindend studieadvies zaak om studenten zodanig goed te begeleiden dat zo veel mogelijk studenten de grens van het bindend studieadvies halen.
De commissie vindt het positief dat op initiatief van enkele docenten plannen zijn geaccordeerd om de studiebegeleiding en ontwikkeling van academische vaardigheden via een andere invulling van het tutoraat/mentoraat te optimaliseren. De commissie oordeelt positief over de verbetering van de begeleidingsstructuur door het instellen van het tutoraat en mentoraat. De informatie die de opleiding geeft over het programma, onder meer via de voorlichtingsbijeenkomsten in het eerste en tweede jaar van de bachelor, onder meer gericht op de specialisatiefase en mastertrajecten en mogelijke aansluitende arbeidsmarktperspectieven, is adequaat. Omdat de studiebegeleiding merendeels op initiatief van de student geschiedt, gaat de commissie ervan uit dat deze dus aansluit bij de behoefte van studenten. De commissie is gebleken dat ook docenten voor de vakspecifieke begeleiding voldoende toegankelijk zijn, onder meer via hun open spreekuren. De commissie concludeert dat de bacheloren masteropleiding voldoen aan de eisen die gelden voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
De opleiding geeft aan dat het faculteitsbestuur eindverantwoordelijk is voor de evaluaties van het onderwijs. Elk jaar wordt een evaluatieplan door de evaluatiecommissie opgesteld. Deze commissie bestaat uit de voorzitters en een student van de beide opleidingscommissies en het hoofd onderwijsbureau. De opleiding zet in de zelfstudie de diverse instrumenten uiteen waarmee de bacheloren masteropleiding periodiek gevalueerd worden. Dit betreft studentevaluaties op cursus- en curriculumniveau; nominale programma-analyse; analyse van tentamenresultaten; evaluatie van academische vorming en het tutoraat; en rendementen per studiejaar. Bij elke activiteit heeft zij streefcijfers geformuleerd. De opleiding evalueert in de regel elk jaar alle bacheloren masteronderdelen (op cursusniveau) en elk jaar het hele eerste bachelorjaar (op curriculumniveau). Hiervoor wordt na afloop van het tentamen een vragenlijst ingevuld. Dit betreft een standaardevaluatieformulier van het Onderwijscentrum van de VU. Het Onderwijscentrum draagt ook zorg voor de verwerking van de resultaten van de evaluaties. Een nieuw of gewijzigd onderdeel wordt met een (lange) standaardvragenlijst gevalueerd. Als een onderdeel positief is gevalueerd, vindt in het volgende jaar evaluatie plaats aan de hand van een kortere monitorlijst of wordt bij herhaalde
positieve evaluaties uit kostenoverwegingen wel eens een jaar overgeslagen. Aan het eind van het derde jaar wordt ook de bachelorthesis gevalueerd en jaarlijks worden de masterstage en mastertheses door de betreffende afdelingen gevalueerd. Het curriculum van het eerste bachelorjaar wordt na afloop van het studiejaar door middel van een curriculumvragenlijst gevalueerd. Jaarlijks wordt verder met een groep studenten gepraat over clusters van vakken en over nieuwe onderdelen of nieuwe werkvormen. Als streefdoel stelt de opleiding dat de scores op de vragenlijsten binnen het 67%-interval en boven de 3,5 liggen (op een schaal van 1-5). Scores beneden het schaalmidden van 3 gelden als slecht en boven de 4 als goed. De commissie heeft de mening van studenten gevraagd over de wijze van evalueren. Zij geven aan dat ze de evaluatieformulieren goed vinden en zij de indruk hebben dat de uitkomsten van de evaluaties serieus worden genomen. Ook wordt de kwaliteit van docenten bevraagd. De nominale programma-analyse is bij F7 al aan bod gekomen. Hierbij wordt voor de bachelorjaren nagegaan of de studielast goed over het jaar is gespreid. Deze wordt, als de programmering wijzigt, uitgevoerd door het Onderwijscentrum van de VU. Als norm geldt dat per periode van acht weken niet meer dan twee 6-puntsvakken worden geprogrammeerd. Ook worden normen gesteld aan het aantal uren studielast per vak. Slaag/zakpercentages van de bacheloropleiding worden aan het eind van elk studieonderdeel door het bestuur bekeken. Bij afwijkende percentages worden nadere analyses gemaakt. Als streefdoel geldt dat het gemiddeld aantal keren dat studenten deelnemen aan hetzelfde onderdeel onder de 1,3 ligt. Het slaagpercentage per tentamen ligt op jaarbasis gemiddeld tussen de 80% en 95%. De evaluatie van het tutoraat in de bacheloropleiding, inclusief de academische vorming, geschiedt via Blackboard. Als streefdoel geldt overwegend tevredenheid bij zowel docenten als studenten en de kwaliteit van de begeleiding en producten zijn goed en voor tutoren dezelfde. Voor het mastertraject geldt verder dat de actuele inhoud, samenhang en kwaliteit van het programma worden bewaakt binnen de afdeling die het mastertraject verzorgt. Hierbij wordt ook nagegaan in hoeverre bij de stages en theses de facultaire regelingen worden gehanteerd. Streefcijfers ten aanzien van rendementen per studiejaar worden bij F1 behandeld. Oordeel De commissie stelt vast dat de opleiding met diverse instrumenten de cursusonderdelen en het curriculum van de bacheloren masteropleiding evalueert. Tijdens het visitatiebezoek heeft de commissie de evaluaties ingezien en geconstateerd dat bijvoorbeeld in het jaar 004-005 voor 14 vakken van de opleidingen Psychologie enqutes zijn ingevuld. De opleiding heeft hiervoor in de ogen van de commissie een adequate systematiek ontwikkeld, waarbij alle onderdelen in de regel worden gevalueerd aan de hand van gestandaardiseerde vragenlijsten. Bij nieuwe, aangepaste of minder goed beoordeelde onderdelen worden uitgebreidere vragenlijsten door studenten ingevuld dan bij herhaaldelijk goed gevalueerde onderdelen. De commissie vindt de evaluatie-instrumenten adequaat. Zij heeft vastgesteld tijdens het bezoek dat de studielast nauwkeurig wordt bijgehouden en de docentbeoordelingen vrij streng zijn. De commissie stelt verder vast dat er toetsbare streefdoelen zijn opgesteld. Daarmee voldoen de bacheloren masteropleiding aan de criteria die gelden voor dit facet.
De opleiding beschrijft in de zelfstudie dat de opleidingscommissie van de bacheloren masteropleiding Psychologie (n commissie) het bestuur op basis van de evaluaties adviseert over kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Daartoe biedt de opleidingscommissie jaarlijks het faculteitsbestuur een evaluatierapport aan. De resultaten van de bij F17 beschreven cursusevaluaties, curriculumevaluaties, nominale programma-analyses en eventuele andere onderzoeken en een advies voor het evaluatieplan zijn daarin opgenomen. Dit rapport wordt opgesteld door de eerder genoemde evaluatiecommissie (zie F17). Voor de bacheloren masteropleiding heeft de opleiding een systematiek ontwikkeld om de informatie van de evaluatieformulieren in te zetten om de kwaliteit van het onderwijs te handhaven of te verbeteren. Kortweg komt het erop neer dat de uitslagen van de evaluaties naar betrokken docent(en) en hoogleraar worden gestuurd. Indien deze niet aan de streefcijfers voldoen, wordt de hoogleraar door het onderwijsbureau per brief verzocht binnen zes weken aan te geven op welke wijze verbeteringen worden aangebracht. De hoogleraar rapporteert dit, na overleg met betrokken docenten, aan de portefeuillehouder onderwijs van het bestuur. Als het jaar daarop het onderdeel weer negatief wordt gevalueerd, gaat er een wat dringender verzoek naar hoogleraar en docent; en nemen het hoofd van het onderwijsbureau en de portefeuillehouder onderwijs contact op met de betrokkenen. Indien de cursus ook het derde jaar slecht wordt gevalueerd, kan het bestuur de hoogleraar verzoeken een andere docent in te zetten. Verder meldt de opleiding in de zelfstudie dat indien de nominale analyses daartoe aanleiding geven, de programmering van het onderwijs en de tentamens wordt aangepast. Ook als slaag/ zakpercentages van een studieonderdeel sterk afwijken van die van andere onderdelen, wordt door het bestuur in overleg met het afdelingshoofd en docent gekeken op welke wijze hierin verbetering kan worden gebracht. Bij F7 zijn de maatregelen vermeld die de bacheloropleiding heeft getroffen om de knelpunten ten aanzien van de studeerbaarheid (statistiek en bachelorthesis) zo veel mogelijk weg te nemen. De opleiding stelt in de zelfstudie vast dat de uitkomsten van de evaluatie van het onderdeel tutoraat en academische vorming in de bacheloropleiding niet aan de streefcijfers (zie F17) voldeden. Docenten en studenten zijn gematigd positief en de gewenste kwaliteit van de begeleiding en de producten werd niet gehaald. Zoals bij F16 al is toegelicht, is de opleiding bezig om deze vorm van begeleiding per 1 september 006 anders vorm te geven. Uit evaluatieonderzoek onder doctoraalalumni kwam naar voren dat zij in mondelinge en schriftelijke vaardigheden te weinig oefening hebben gehad. De opleiding geeft aan dat zij dit heeft verbeterd door het meer dan voorheen laten schrijven van papers in de bacheloropleiding en door meer aandacht voor mondelinge (presentatie)vaardigheden in het nieuwe vak Communicatie in het tweede bachelorjaar en in de masteropleiding.
In de zelfstudies heeft de opleiding een overzicht opgenomen van de maatregelen die zij naar aanleiding van de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie heeft getroffen. Oordeel De commissie is van mening dat er binnen de opleidingen een duidelijk protocol is opgesteld aangaande de actie die genomen wordt bij negatieve evaluaties. Zij waardeert dit positief. De commissie vindt dat uit de informatie die de opleiding geeft in de zelfstudie concrete verbetermaatregelen niet goed uit de verf komen. Echter, op basis van de gesprekken stelt de commissie vast dat voor de bacheloropleiding daadwerkelijke verbetermaatregelen zijn of worden getroffen, bijvoorbeeld op het gebied van verbetering van de studeerbaarheid en de studiebegeleiding. Ten aanzien van een aantal verbeterpunten die bij de vorige visitatie zijn gesignaleerd, stelt de commissie vast dat op deze punten daadwerkelijke verbeteringen zijn doorgevoerd. Dit betreft bijvoorbeeld verbetering van de bibliotheekvoorzieningen, het gebruik van ICT in het onderwijs, en het instellen van een onderwijsprijs. De commissie heeft hier met waardering kennis van genomen. Zij stelt echter tevens vast dat een aantal andere aanbevelingen van de vorige visitatieronde nog steeds aandachtspunten betreffen. Een aandachtspunt blijkt het verminderen van de verschillen tussen de nominale en een feitelijk studielast bij de scriptie. De opleiding geeft in reactie hierop aan dat het verschil tussen de nominale en feitelijke studielast bij de bachelorthesis al duidelijk is verbeterd. Zij verwacht dat dit ook voor de masterthesis het geval zal zijn door oefening in de bachelorthesis. De commissie is verder van oordeel dat het kwaliteitszorgsysteem zo is opgezet dat de uitkomsten daadwerkelijk leiden tot het constateren van tekortkomingen. Dit is bijvoorbeeld het geval geweest bij de evaluatie van het tutoraat. De verantwoordelijkheden voor de kwaliteitszorg zijn helder neergelegd bij het faculteitsbestuur. Van de opleidingscommissie heeft de commissie begrepen dat er ook daadwerkelijk iets gebeurt met hun aanbevelingen voor verbetering van de opleiding. De commissie oordeelt dan ook concluderend dat de uitkomsten van de evaluaties voldoende basis vormen voor verbetering van het onderwijs en wel zo, dat de verbetermaatregelen bijdragen aan realisatie van de streefcijfers. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
In de zelfstudie wordt uiteengezet dat studenten op drie manieren zijn betrokken bij de kwaliteitszorg: via het invullen van de evaluatieformulieren, via vertegenwoordiging in verschillende gremia (opleidingscommissie, studenttoehoorder in het bestuur, studentenraad) en via gesprekken met het bestuur en onderwijsmanagement. Dit laatste vindt plaats via de studentenvereniging van de faculteit (VSPVU), de facultaire studentenraad en via gesprekken met groepen studenten over het onderwijs. Er is n opleidingscommissie voor de bacheloren masteropleiding samen. Van studenten uit de opleidingscommissie heeft de commissie begrepen dat de vergaderingen in goede harmonie met de docenten uit de opleidingscommissie verlopen. Volgens de docenten speelt de opleidingscommissie een belangrijke rol bij het bewaken van de onderwijskwaliteit. Docenten geven aan dat het advies van de opleidingscommissie door het faculteitsbestuur serieus genomen wordt.
Alumni worden vooral, zo betoogt de opleiding, via de alumnionderzoeken betrokken bij de kwaliteitszorg. Doctoraalalumni hebben bijvoorbeeld in dit onderzoek aangegeven dat zij weinig oefening in schriftelijke en mondelinge vaardigheden hebben genoten. Zie ook F18. Alumni worden ook voor voorlichtingsactiviteiten ingezet, zo spreken alumni over hun werk in voorlichtingsbijeenkomsten voor potentile masterstudenten. De faculteit heeft in studiejaar 005-006 geparticipeerd in de universitaire alumnidag via het organiseren van workshops en rondleidingen. Hierbij waren ongeveer 150 alumni voor Psychologie aanwezig. De opleiding heeft nog geen onderzoek gedaan onder bacheloralumni. De faculteit streeft er wel naar contact te onderhouden met de studenten die na hun bachelorexamen de VU verlaten, aldus de zelfstudie. Het beroepenveld wordt vooral via contacten in het kader van stage en practica betrokken bij het onderwijs. Veel stages op het gebied van Kinder- en jeugdpsychologie worden bijvoorbeeld gelopen bij De Bascule, waar ook een deel van de practica wordt gevolgd. Ook met het Trimbosinstituut, Mentrum en EMGO zijn contacten. De opleiding licht toe dat via deze samenwerking specifieke wensen van het veld ten aanzien van de opleiding (bepaalde aandachtspunten of specifieke themas) aan bod komen en leemten in de voorkennis van de student kunnen worden vastgesteld. Verder worden alumni en praktijkbegeleiders, met name bij beroepsspecifieke practica, ingezet voor gastcolleges. Een ander belangrijk contact met het werkveld wordt volgens de opleiding gevormd door de bijzonder hoogleraren. Iedere afdeling heeft n of meer bijzonder hoogleraren die door hun bijzondere leerstoel een verbinding met de praktijk vormen. Tot slot meldt de opleiding dat er via de beroepsvereniging (het NIP) regelmatig overleg is over de aansluiting van de opleiding op registratietrajecten en postinitieel onderwijs. Oordeel De commissie stelt vast dat medewerkers en studenten onder meer via evaluaties en via de opleidingscommissie bij de kwaliteitszorg van het onderwijs betrokken zijn. De commissie vraagt zich af of er wel genoeg studenten in de opleidingscommissie zitting hebben. Dit betreft een aandachtspunt voor de opleiding. Wel is de commissie positief over het functioneren van de opleidingscommissie. Zij heeft kunnen vaststellen dat actuele adviezen van de opleidingscommissie op een groot draagvlak onder studenten en docenten kunnen rekenen. Vernieuwingen die vanuit de opleidingscommissie zijn genitieerd, zoals veranderingen in de opzet van het onderwijs in academische vaardigheden, worden door de staf enthousiast ontvangen. De commissie vindt dat de opleiding in de zelfstudie een positief beeld schetst van de betrokkenheid van alumni bij de opleiding. Het verbaast de commissie in dit kader wel dat het de opleiding moeizaam lukte om alumni te vinden voor een gesprek met de commissie. Zij stelt vast dat er diverse contacten zijn met het beroepenveld en deze ook bij het onderwijs betrokken zijn, onder meer door gastcolleges, stages en begeleiding van theses. Zij merkt wel op dat dit beroepenveld, ondanks de contacten die er zijn ten aanzien van het onderwijs, meer systematisch bij de kwaliteitszorg daarvan betrokken zouden kunnen worden. De commissie meent dat het betrekken van medewerkers, alumni, studenten en beroepenveld explicieter aangestuurd zou kunnen worden door het bestuur. Het aanstellen van cordinatoren dwars door de opleiding heen zou hierbij een oplossing kunnen bieden, bijvoorbeeld een eerstejaarscordinator. Nu ligt het mandaat anders, te weten bij de portefeuillehouder onderwijs voor de opleidingen als geheel en bij de afdelingen voor de verschillende mastertrajecten. De commissie is van oordeel dat door de betrokkenheid van studenten en medewerkers en de activiteiten op het gebied van alumni en het beroepenveld de bacheloren masteropleiding voldoen aan de criteria voor basiskwaliteit voor dit facet.
11.2.6. Resultaten
Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid F11. De eerste lichting bachelors had ten tijde van de visitatie (medio 006) de bacheloropleiding afgerond. De opleiding geeft in de zelfstudie aan dat zij nog geen uitspraken kan doen over de banen van afgestudeerde bachelors. Wel heeft zij ter voorbereiding van de zelfstudie een steekproef genomen van 5 bachelortheses uit het studiejaar 004-005. Zij concludeert dat deze theses voldoen aan de facultaire doelstellingen en richtlijnen. De opleiding stelt op basis van de steekproef vast dat de theses een theoretisch en empirisch deel omvatten, er veel variatie in onderwerpen is en de beoordeling verantwoord heeft plaatsgevonden. Voor de beoordeling van de bachelorthesis maakt een aantal afdelingen standaard gebruik van een tweede beoordelaar. Bachelortheses kunnen zowel in een groep als individueel worden opgesteld. De opleiding vereist dat de beoordeling individueel plaats vindt. De commissie heeft begrepen dat het aan de begeleidende docent is, hoe dit verder concreet wordt ingericht. Deze invulling verschilt per afdeling, bij Cognitieve Psychologie worden bijvoorbeeld altijd individuele bachelortheses geschreven. De commissie heeft uit gesprekken met delegaties begrepen dat procedures worden ontwikkeld, bijvoorbeeld in het kader van het toetsbeleid, om de beoordeling meer te standaardiseren. Tijdens de visitatie volgde de eerste lichting masterstudenten de masteropleiding. Om die reden waren er nog geen mastertheses beschikbaar om het eindniveau vast te stellen. De opleiding meldt in de zelfstudie dat zij voor de mastertrajecten vergelijkbare resultaten als voor de doctoraalopleiding verwacht. Uit alumnionderzoek gehouden onder doctoraalstudenten (WO-monitor 004, uitgave van juni 005) blijkt dat de faculteit het gelijk of iets beter doet dan landelijk wat betreft de facetten kwaliteit opleiding, kans op werk, kwaliteit van werk, kwaliteit aansluiting opleiding-beroepspraktijk, en tevredenheid achteraf . In 00 heeft de faculteit voor het laatst zelf onderzoek onder alumni uitgevoerd. De zelfstudie meldt dat hieruit blijkt dat 73% de aansluiting tussen de opleiding en de huidige functie als voldoende tot goed beoordeelt. Hierover is 7% ontevreden. Alumni waren in dit onderzoek minder positief over de aandacht voor schriftelijke en mondelinge vaardigheden en het aanleren van een beroepsattitude in de opleiding. Verder bleek uit dit alumnionderzoek dat op het moment van de enqute 5% van
de respondenten werkzoekend was, hiervan was niemand langer dan een jaar werkzoekend. De drie voornaamste arbeidssectoren waarbinnen de afgestudeerden in dit onderzoek een functie vervullen zijn de geestelijke gezondheidszorg (30%), de zakelijke en commercile dienstverlening (3%) en het wetenschappelijk onderwijs (13%). Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 70% van de afgestudeerden een baan op academisch niveau en 4% op hbo-niveau heeft. De commissie heeft in de gesprekken met alumni gehoord dat zij goed voorbereid zijn op promotieonderzoek. Ook de aansluiting van de opleiding op de eisen die worden gesteld aan instroom in de postinitile gezondheidszorgopleiding zijn volgens de alumni goed. Oordeel Om een oordeel te kunnen geven over het gerealiseerde niveau van de bacheloren masteropleiding heeft de commissie een aantal bachelortheses en een aantal doctoraalscripties bestudeerd. Ze heeft een aantal lager, gemiddeld en hoger beoordeelde werken geselecteerd uit een lijst met de 5 meest recente afstudeerwerken van de bacheloren de doctoraalopleiding. De commissie beoordeelde de afstudeerwerken in de meeste gevallen met een iets lager cijfer dan de opleiding, maar ook een aantal keer gelijk of zelfs hoger. Zij vond alle afstudeerwerken voldoende. De commissie constateert verschillen tussen het niveau en de beoordeling van theses van verschillende afdelingen. Deze verschillen betreffen bijvoorbeeld het taalgebruik, slordigheden in de literatuurlijst en literatuurverwijzingen en vormgeving volgens de APA-richtlijnen. De commissie is van mening dat het niveau van de theses, hoewel deze voldoende is, meer wisselt dan de staf van de bacheloren masteropleiding zelf denkt. Zij meent dat de afdelingen, vergelijkbaar met de mastertrajecten, ondanks de heldere richtlijnen in de handleidingen voor de bacheloren masterthesis, verschillende eisen aan studenten stellen. De opleiding heeft de commissie aangegeven dat de eisen aan de bachelorthesis inderdaad nog volop in ontwikkeling zijn. Zij heeft voor ogen in 006 uniforme beoordelingsschemas voor de bachelorthesis op te stellen. De opleiding geeft naar het oordeel van de commissie voldoende garanties, onder meer via de toetsing, thesisreglementen en de tweede beoordelaar bij een aantal bachelortheses en alle mastertheses, dat studenten dit niveau zullen bereiken. Uit alumnionderzoek maakt de commissie tot slot op dat de doctoraalopleiding voldoende aansluiting had met functies in het relevante beroepenveld. De commissie verwacht dat dit voor afgestudeerden van de mastertrajecten eveneens zal gelden. De commissie merkt hierbij op dat in theorie het klinische mastertraject goed aansluit op een GZ-vervolgopleiding, maar dat het voor studenten niet voldoende duidelijk is welk traject ze hiervoor moeten volgen. Dit geldt ook voor het traject dat leidt naar de BAPD. Zie hiervoor ook de algemene bevindingen van de commissie in het Algemeen deel van dit rapport. Verder vindt de commissie dat het gerealiseerde niveau van bacheloralumni goed aansluit bij de masteropleiding. Het beroepsperspectief dat de opleiding voor de afgestudeerde bachelor voor ogen heeft, is de commissie niet helder geworden. De commissie concludeert tot slot op basis van de bestudeerde bachelortheses dat afgestudeerden van de bacheloropleiding het vereiste niveau halen. Op basis van het eindniveau van de doctoraalstudenten verwacht de commissie dat dit eveneens geldt voor de masteropleiding. De bacheloren masteropleiding voldoen naar het oordeel van de commissie dan ook aan de eisen voor dit facet. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende.
513
Ten aanzien van het studierendement streeft de opleiding er naar om tot de best renderende opleidingen in Nederland te behoren. Zij heeft hiervoor geen absolute streefcijfers vastgesteld. Wel hanteert de opleiding de volgende streefcijfers ten aanzien van de doorstroom tijdens de studie: Elke student haalt in het eerste jaar minimaal 70% van de studiepunten. In het tweede jaar: 100% van het eerste jaar en 60% van het tweede jaar gehaald. In het derde jaar: 100% van het tweede en 60% van het derde jaar gehaald, inclusief Opzetten van onderzoek en de bachelorthesis.
De opleiding geeft aan dat het eerste streefdoel wordt gehaald en de overige twee nog niet. Om dit te realiseren onderzoekt de opleiding op welke wijze verbeteringen kunnen worden aangebracht in de entreevoorwaarden en programmering. Verder verwacht de opleiding dat het bindend studieadvies hierin verbetering brengt. Uit de rendementcijfers van de eerste jaren van de bacheloropleiding blijkt dat in 00-003 36% van de instroom in het eerste jaar van de bacheloropleiding 60 studiepunten in het eerste jaar haalde. In 003-004 betrof dit 43%. Gezien de recente start van de masteropleiding, zijn er nog geen rendementsgegevens van masterstudenten beschikbaar. In de zelfstudie is een overzicht van de doctoraalrendementen over de afgelopen jaren opgenomen. De opleiding geeft aan dat dit al jaren op een gelijk niveau met vergelijkbare opleidingen ligt: uiteindelijk slaagt 55% tot 65% van de instroom in het eerste studiejaar. Oordeel De commissie stelt vast dat de bacheloren masteropleiding streefcijfers voor de rendementen in relatie tot vergelijkbare opleiding hebben opgesteld: zij streven ernaar om bij de best renderende opleidingen te behoren. Voor de bacheloropleiding zijn ook streefcijfers voor de doorstroom in de verschillende jaren opgesteld. Deze sluiten aan bij de regelingen ten aanzien van doorstroom zoals het bindend studieadvies en de doorstroom van de bachelor- naar de masteropleiding. De commissie is van oordeel dat de studierendementen van de bacheloropleiding en de ongedeelde opleiding op hetzelfde niveau liggen als landelijke rendementen van vergelijkbare opleidingen. De commissie heeft er vertrouwen in dat het masterrendement ten minste op het niveau van de ongedeelde opleiding zal liggen. Zij is dan ook van mening dat de opleidingen voldoen aan de criteria die gelden voor dit facet. Wel verwacht de commissie dat studenten langer dan n jaar over de masteropleiding zullen doen, gezien de eisen die studenten zichzelf opleggen bij stages (zie F7). In dit kader is de commissie van mening dat verantwoordelijken voor (enkele klinische richtingen van) de masteropleiding te makkelijk accepteren dat sommige studenten het programma niet tijdig afronden door te lange stages. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet isvoldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.
514
515
SamenvattingoordelenVrijeUniversiteitAmsterdam BacheloropleidingPsychologie: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding . Programma Oordeel Voldoende Voldoende Facet 1. Domeinspecifieke eisen . Niveau 3. Orintatie 4. Eisen wo 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 1. Eisen wo 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materile voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 0. Gerealiseerd niveau 1. Onderwijsrendement Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
6. Resultaten
Voldoende
516
6. Resultaten
Voldoende
Oordeel Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende
Totaaloordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan, waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen een voldoende scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de masteropleiding Psychologie voldoende is. Ze voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit.
517
518
BIJLAGEN
519
50
QANU / Psychologie
BijlageA: Curriculavitaevandeledenensecretarissenvandecommissie
Prof.dr.M.Ph.Born Marise Born (1959) is bijzonder hoogleraar Personeelspsychologie, in het bijzonder de selectiepsychologie, en sinds 001 verbonden aan het Instituut Psychologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij is vanaf 007 tevens verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam als bijzonder hoogleraar Arbeids- en personeelspsychologie, in het bijzonder gericht op allochtoon-etnische groepen. Zij is in 1995 aan de Vrije Universiteit Amsterdam gepromoveerd. Haar onderzoekinteresse ligt op het terrein van de individuele verschillen psychologie, en de personeels- en cross-culturele psychologie. Ze is (mede-) auteur van meer dan zeventig nationale en internationale artikelen en boekhoofdstukken. Ze hield meer dan 55 presentaties, al dan niet op uitnodiging, op nationale en internationale congressen. Ze is momenteel lid van de editorial board van Human Performance, International Journal of Selection and Assessment, en Gedrag en Organisatie. Ze is ad hoc reviewer van diverse internationale tijdschriften. Ze is lid van het KLI (Kurt Lewin Instituut), SIOP (Society of Industrial and Organizational Psychology), EAWOP (European Association of Work and Organizational Psychology), en de WAOP (Werkgemeenschap van Onderzoekers in de Arbeids- en Organisatiepsychologie). Voorts is ze lid van de Council en president-elect van de ITC (International Test Commission), en lid van de COTAN (Commissie Testaangelegenheden Nederland van het NIP). Prof.dr.M.Brysbaert Marc Brysbaert (1963) is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan Royal Holloway, een van de colleges die gezamenlijk de University of London vormen. Hij behaalde zijn doctoraatsdiploma aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij ook nadien werkzaam was als postdoctoraal onderzoeker van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen. In 1997 werd hij tot universitair docent benoemd aan de Universiteit Gent en in 001 kreeg hij een leerstoel aangeboden in Royal Holloway. Hij is lid van de editorial board van LAnne Psychologique, Behavior Research Methods, Bilingualism: Language and Cognition, Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, en Psicologica en associate editor van diverse internationale tijdschriften. Hij is auteur van meer dan honderd tijdschriftartikels en boekhoofdstukken over taal- en getalverwerking, perceptie en neuropsychologie en heeft twee handboeken algemene psychologie uitgegeven (1998, 006). Voor zijn onderzoek kreeg Marc Brysbaert in 1996 de Prijs van de Onderzoeksraad van de Katholieke Universiteit Leuven voor de beste onderzoeker in de humane wetenschappen. Van 00 tot 004 was Marc Brysbaert lid van de adviescommissie voor de accreditatie van de researchmasters voor de maatschappijen gedragswetenschappen in Nederland. Prof.dr.W.Everaerd Walter Everaerd (1937) is emeritus hoogleraar Algemene klinische psychologie. Tot 1986 doorliep hij de academische rangen, beginnend als student-assistent aan de Utrechtse universiteit en vertrok als hoogleraar vandaar naar de Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoeksinteresse ligt op het gebied van de experimentele klinische psychologie. Aanvankelijk heeft hij onderzoeksactiviteiten uitgevoerd op het gebied van de gedragstherapie, daarna verrichtte hij onderzoek op het terrein van de seksuologie en het emotionele geheugen. Na zijn emeritaat continueerde hij zijn onderzoek en nam nieuw werk aan bij Emotional Brain BV te Almere en bij de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken. Daarnaast is hij actief in bestuurlijk werk. Zo was hij onder meer decaan van de Faculteit der psychologie van de Universiteit van
QANU / Psychologie
51
Amsterdam. Hij maakte eerder deel uit van verschillende beoordelingspanels en is lid (geweest) van de commissie voor aanvragen in het kader van het NWO-vernieuwingsimpulsprogramma. Dr.E.Gordijn Ernestine Gordijn (1969) is universitair hoofddocent Sociale psychologie en is sinds 001 verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze studeerde Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en aan de University of Exeter. Daarna was zij werkzaam als onderzoeker in opleiding en postdoc aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze is gepromoveerd in 1998. Haar onderzoeksinteresse ligt op het terrein van sociale beinvloeding, intergroepsrelaties en emoties. In 00 ontving zij een VIDI-subsidie van NWO om onderzoek te doen op het gebied van metastereotypering. Ze is momenteel lid van de editorial boards van European Journal of Social Psychology en Personality and Social Psychology Bulletin. Ze is ad hoc reviewer van diverse internationale peerreviewed tijdschriften. In 005 was ze hoofredacteur van het Jaarboek Sociale Psychologie van de ASPO (Associatie van Sociaal Psychologische Onderzoekers). Ze is momenteel lid van de onderwijscommissie van het KLI (Kurt Lewin Instituut) en is vicevoorzitter van de faculteitsraad van de Faculteit der Gedrags- en Maatschappij Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Prof.dr.J.vonGrumbkow Jasper von Grumbkow (1945) is hoogleraar Arbeid en organisatie in de faculteit Psychologie van de Open Universiteit Nederland. Hij studeerde Psychologie aan de universiteiten van Leiden en Groningen (afstudeerrichting Arbeids- en organisatiepsychologie). Hij was eerder verbonden aan onder meer de Rijksuniversiteit Groningen en de Katholieke Universiteit Brabant. Hij promoveerde in Groningen op een proefschrift over sociale vergelijking. In 1986 werd hij benoemd tot hoogleraar Sociale wetenschappen (Arbeid en organisatie) aan de Open Universiteit Nederland. Hij was decaan van de faculteiten Sociale wetenschappen en van Psychologie van de Open Universiteit Nederland. Hij maakte eerder deel uit van de visitatiecommissie Sociaal-culturele wetenschappen en van enkele NVAO-panels. N.Heerens Nik Heerens (1976) is sinds april 006 werkzaam als projectleider/secretaris bij QANU. Naast deze deeltijdbetrekking, werkt hij als freelance consulent op het gebied van (internationaal) hoger onderwijsbeleid. Hij studeerde Ontwikkelingseconomie en Onderwijskunde aan Wageningen Universiteit en is daarnaast werkzaam geweest binnen studentenorganisaties en commissies binnen zijn universiteit, op landelijk en op Europees niveau. Van 003 t/m 005 werkte hij voor Europese studentenorganisatie ESIB-the National Unions of Students in Europe. Hij vertegenwoordigde Europese studenten binnen het intergouvernementele Bologna Proces, waarbij hij onder meer lid was van de Bologna Follow-up Group en de werkgroep die de Standards and Guidelines for Quality Assurance for the European Higher Education Area heeft ontworpen. Ook is hij lid geweest van diverse nationale en internationale visitatiecommissies. Prof.dr.J.F.M.J.vanHout Hans van Hout (194) studeerde Sociologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hij was vanaf 1968 tot 1976 werkzaam als onderwijskundige aan de Universiteit Twente. Van 1976 tot 1993 was hij werkzaam aan de Katholieke Universiteit Nijmegen als directeur van het IOWO (adviesbureau voor onderwijsbeleid en -organisatie). Vanaf 1993 is hij bestuursadviseur van het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam en (deeltijd) hoogleraar Onderwijskunde van het hoger onderwijs aan die universiteit. Hij heeft in die functies diverse projecten uitgevoerd en begeleid die het analyseren, verbeteren en borgen
van de onderwijskwaliteit tot doel hebben, bij opleidingen zowel in het wo als in het hbo. Hij was lid van de VSNU-visitatiecommissies Bestuurskunde in 199 en Algemene gezondheids wetenschappen in 004 en heeft diverse malen deel uitgemaakt van interne auditcommissies in het hoger onderwijs. Hij was onder andere lid van het bestuur van de Dutch Validation Council. Prof.dr.E.C.Klip Ed Klip (1939) studeerde Klinische psychologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht en was daarna van 1967 tot 1971 verbonden aan de Groep Onderwijsresearch van de Technische Hogeschool Eindhoven. In 1970 promoveerde hij aan de RUU op een proefschrift over studiebegeleiding aan eerstejaarsstudenten. Na een aanstelling van vijf jaar als wetenschappelijk (hoofd)medewerker aan de Utrechtse Universiteit, werd hij in 1976 benoemd tot hoogleraar Psychologie aan de Universitaire Vestiging Friesland te Leeuwarden (een subfaculteit van de Sociale Faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen). Na de sluiting van deze instelling werd hij in 1986 benoemd tot hoogleraar Medische psychologie aan de Faculteit der Medische Wetenschappen van de RUG. Tevens werd hij hoofd van de Dienst Medische Psychologie en van de Dienst Geestelijke Verzorging van het Academisch Ziekenhuis Groningen. In 001 is hij met emeritaat gegaan. Momenteel is hij lid van de Programmaraad van de Stichting Teleac/NOT, voor welke hij onder andere programmas maakte over slaapstoornissen en depressie. Hij maakt deel uit van het College van Toezicht van het NIP, is voorzitter van het College van Beroep van de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapie en is lid van de Programmaraad van de Senioren Academie Groningen en Drenthe. Hij is geregistreerd als GZ-psycholoog en psychotherapeut. Drs.I.M.M.JvanOphem Isabella van Ophem (1974) is als projectleider werkzaam bij QANU. Zij heeft Onderwijskunde gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft aan dezelfde universiteit vanaf 1998 diverse functies bekleed, onder meer op het gebied van kwaliteitszorg, docentenprofessionalisering, samenwerking tussen de Hogeschool en Universiteit van Amsterdam en als projectmedewerker bij het bestuurssecretariaat van het College van Bestuur. Vanuit de Universiteit van Amsterdam is zij gedetacheerd aan QANU. E.Schell Erik Schell (1981) volgt momenteel de masteropleiding Psychologie, met als specialisatie arbeidsen organisatiepsychologie, aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is penningmeester geweest van het landelijk bestuur van de Sectie Psychologiestudenten van het Nederlands Instituut van Psychologen (SPS NIP). In 005 en 006 was hij lid van de Kamer Psychologie van de VSNU. Momenteel verricht hij in het kader van zijn scriptie onderzoek bij Schouten & Nelissen naar het effect van bevlogenheid van trainers en de effecten die dit heeft op de getrainden. V.M.deVries, BSc Veerle de Vries (198) is masterstudente in de Algemene ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Haar bachelordiploma Psychologie behaalde ze aan de Universiteit Leiden, waar zij student-lid was van de opleidingscommissie. In 004-005 was zij voorzitter van het landelijk bestuur van de Sectie Psychologiestudenten van het Nederlands Instituut van Psychologen (SPS NIP). Daarna was zij een jaar lang studentvertegenwoordiger in de Kamer Psychologie van de VSNU. Momenteel verricht zij in het kader van haar afstuderen onderzoek naar een meetinstrument voor sociale angst bij licht verstandelijk gehandicapte kinderen.
Prof.dr.M.vanVugt Mark van Vugt (1967) is sinds 004 als hoogleraar Sociale psychologie verbonden aan de University of Kent at Canterbury. Daarvoor was hij sinds 1995 verbonden aan de University of Southampton, eerst als Lecturer en vanaf 000 als Senior Lecturer. Van Vugt heeft aan de Universiteit van Groningen zijn doctoraaldiploma in de psychologie gehaald en is in 1995 gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht. In 004 is hij gekozen als research fellow van de British Academys Lucy to Language-project. Hij is lid van de editorial boards van het European Journal of Social Psychology en het Personality and Social Psychology Bulletin. Hij heeft diverse lezingen gegeven op internationale conferenties en als gasthoogleraar bij buitenlandse universiteiten. Hij heeft verschillende grote onderzoekssubsidies ontvangen, bijvoorbeeld van de ESRC (Economic and Social Research Council van het Verenigd Koninkrijk) voor onderzoek naar leiderschap in kleine groepen en van de British Academy voor onder meer het onderzoek From Lucy tot Language: The archaeology of the social brain. Prof.dr.J.Wagemans Johan Wagemans (1963) is als hoogleraar Experimentele psychologie verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Aan dezelfde universiteit promoveerde hij in 1991 met een proefschrift op het terrein van de visuele waarneming, waarvoor hij in 199 de driejaarlijkse Psychologie Prijs van de Koninklijke Academie der Wetenschappen en de Prijs van de Onderzoeksraad voor de beste onderzoeker in de Humane Wetenschappen van de K.U.Leuven kreeg. Na afloop van zijn mandaat als postdoctoraal onderzoeker van het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO-Vlaanderen) en zijn gastdocentschap aan de Universitity of Virginia, Verenigde Staten, werd hij benoemd aan de K.U.Leuven, in eerste instantie als docent/onderzoeker, inmiddels als hoogleraar. Zijn onderzoeksexpertise ligt op het terrein van experimentele psychologie, cognitieve psychologie, cognitieve neurowetenschappen, en cognitieve wetenschappen. Wagemans heeft een groot aantal publicaties in internationale peerreviewed tijdschriften en hoofdstukken in internationale boeken op zijn naam staan. Hij is lid (geweest) van de commissie voor VIDI- en VICI-aanvragen, en reviewer en extern commissielid van een aantal onderzoeksprogrammas van NWO, alsook ad hoc reviewer van talrijke andere buitenlandse onderzoeksfinancierers. Tot slot vervult hij diverse functies bij wetenschappelijke tijdschriften: zo is hij reviewer voor meer dan twintig wetenschappelijke tijdschriften op zijn onderzoeksgebied en editor-in-chief van Acta Psychologica. Prof.dr.W.H.F.W.Wijnen Wynand Wijnen (1934) begon zijn loopbaan aan de Rijksuniversiteit Groningen als wetenschappelijk medewerker aan het Psychologisch Instituut Heymans en als hoofd van het Centrum voor Onderzoek van het Wetenschappelijk Onderwijs. In 1971 promoveerde hij op een methode voor het bepalen van de grens voldoende/onvoldoende bij studietoetsen. Van 1973 tot 1977 was hij hoofd van de afdeling Onderwijsontwikkeling en Onderwijsresearch van de Universiteit Maastricht. Vanaf 1977 was hij aldaar hoogleraar, laatstelijk in de Onderwijskunde. In de jaren 1979-1981 was hij rector magnificus van dezelfde universiteit. Hij was voorzitter van de landelijke commissie Kwaliteit en Studeerbaarheid en maakte als voorzitter of commissielid deel uit van meerdere visitatiecommissies.
54
QANU / Psychologie
BijlageB: Commissiesamenstellingperbezoek
CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeRadboudUniversiteit prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. M.Ph. Born, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. J. Wagemans, lid dr. E. Gordijn, lid E. Schell, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeVrijeUniversiteit prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. W. Everaerd, lid prof. dr. J. Wagemans, lid dr. E. Gordijn, lid V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitTwente prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid dr. E. Gordijn, lid E. Schell, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitMaastricht prof. dr. W. Everaerd, vice-voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid prof. dr. M. van Vugt, lid prof. dr. J.F.M.J. van Hout, onderwijskundige V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeOpenUniversiteitNederland prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. M.Ph. Born, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid dr. E.H. Gordijn, lid V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU
QANU / Psychologie
55
CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeErasmusUniversiteitRotterdam prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. W. Everaerd, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid prof. dr. M. van Vugt, lid V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitvanAmsterdam prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid prof. dr. M. van Vugt, lid E. Schell, studentlid N. Heerens, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitLeiden prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. J. Wagemans, lid dr. E.H. Gordijn, lid E. Schell, student Psychologie, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitvanTilburg prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter dr. M.Ph. Born, lid prof. dr. E.C. Klip, lid prof. dr. J. Wagemans, lid dr. E.H. Gordijn, lid V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeRijksuniversiteitGroningen prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter dr. M.Ph. Born, lid prof. dr. W. Everaerd, lid prof. dr. M. Brysbaert, lid prof. dr. M. van Vugt, lid V.M. de Vries BSc, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU CommissiesamenstellingvisitatiebezoekPsychologieaandeUniversiteitUtrecht prof. dr. W.H.F.W.Wijnen, voorzitter prof. dr. J. von Grumbkow, lid prof. dr. W. Everaerd, lid
prof. dr. J. Wagemans, lid prof. dr. M. van Vugt, lid E. Schell, studentlid drs. I.M.M.J. van Ophem, secretaris QANU
QANU / Psychologie
57
58
QANU / Psychologie
BijlageC: DomeinspecifiekreferentiekaderPsychologie
Opgesteld door de Kamer Psychologie van de VSNU; Vastgesteld door de visitatiecommissie Psychologie, d.d. 2 maart 2006 1. Inleiding:relatietotdeonderwijsvisitatie2000/2001
Voorafgaand aan de visitatie van de Psychologie-opleidingen in Nederland heeft de Kamer Psychologie, het Discipline-overlegorgaan van de VSNU, de criteria vastgelegd waaraan naar haar oordeel de academische bacheloren masteropleiding moeten voldoen. Zij heeft daarbij aansluiting gezocht bij de uitgangspunten van de drie vorige visitatiecommissies, die respectievelijk in 1988, 1994 en 000 de opleidingen hebben beoordeeld. De criteria sluiten tevens aan op het NIP-rapport De kwaliteit van de psychologie-beoefening (NIP, 1995). Alvorens de criteria te expliciteren is het van belang op te merken dat de Kamer Psychologie zich aansluit bij het standpunt van de vorige onderwijsvisitatiecommissie dat een driejarige Bacheloropleiding in de psychologie geen civiel effect kan hebben, omdat het competentieniveau na drie jaar te beperkt is voor zelfstandige beroepsbeoefening (Onderwijsvisitatie Psychologie, VSNU, 001, p. 39). Bij het formuleren van de criteria die nu voor het eerst door de invoering van de bachelormasterstructuur voor beide fasen apart moeten worden genoemd, heeft de Kamer zich uitdrukkelijk op het standpunt gesteld dat bacheloren masteropleiding een organisch op elkaar aansluitend geheel vormen. Daarbij respecteert en accepteert zij verschillen die er in de afgelopen periode tussen de verschillende opleidingen Psychologie zijn ontstaan ten aanzien van de omvang van de specialisatiefase en de omvang van de vrije keuzeruimte. Sommige opleidingen beginnen daar al mee in het tweede jaar van de bachelor, andere in het derde jaar. Wel is de Kamer van mening dat de bachelorfase mede gezien de internationale eisen die gelden voor het Europees psychologendiploma (EuroPsy) (EFPA, 005) vooral uit psychologievakken en steunvakken moet bestaan, en dus niet breed moet worden ingevuld. 2. DoelstellingenaardvandeacademischePsychologie-opleiding
Het uitgangspunt bij het opstellen van criteria is nog steeds dat de psychologie een zelfstandige opleiding is met eigen doelstellingen. Die doelstellingen zijn enerzijds ontleend aan het specifiek eigen disciplinaire karakter van de psychologie als wetenschap en anderzijds aan het veld van toepassingen waarop de opleiding voorbereidt. Mede bepalend voor de identiteit van de Psychologie-opleiding is de internationale herkenbaarheid en erkenning. In algemene zin richt de psychologie zich op de wetenschappelijke bestudering van gedragsvariabelen die mensen (of dieren) vertonen in hun verhouding tot zichzelf en tot hun fysieke en sociale omgeving. Observatie en analyse van het gedrag vormen de meest gerede methode voor de bestudering van waarnemings- en denkprocessen, kennisinhouden en gevoelens, en van de relaties tussen deze aspecten. De data die nodig zijn voor analyse van mentale activiteiten als cognitie en emotie kunnen niet alleen verzameld worden uit directe observatie van gedrag. Veel gegevens worden verkregen
door middel van gesprekken, uit rapporten en de interpretatie van uitdrukkingsbewegingen. De conclusies die daarbij getrokken worden vereisen een scholing, niet alleen met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek maar ook tot de praktijk van de toegepaste psychologie. Voor de opleiding in de psychologie zijn deze gebieden gelijkelijk van belang. De psychologie is een biopsychosociale wetenschap. Observatie en analyse van intrapsychische en interpsychische processen kunnen niet onafhankelijk geschieden van enerzijds kennis over de biologische fundering van het gedrag en anderzijds over de systemen waarbinnen deze plaatsvinden. Dit geldt voor alle subdisciplines van de psychologie. Tevens is de bestudering van de biopsychologie en van psychofysiologische processen onontbeerlijk voor het verwerven van kennis en inzicht met betrekking tot psychische functies. De aard van de psychologie brengt mee dat in deze discipline uiteenlopende analysemodellen worden gehanteerd voor de beschrijving en verklaring van bijvoorbeeld processen van neurofysiologische, intrapsychsche, interindividuele, institutionele of culturele aard. Een belangrijke taak van de psychologie is dan ook verbanden te leggen tussen de verschillende verklaringsmodellen. Naast de traditionele methoden zoals de experimentele, quasi-experimentle, differentiele, klinische en observatie, worden ook meer recente methoden als computationele modelvorming en confirmatorische factoranalyse toegepast in de verschillende gebieden van de psychologie. Kennis van deze verschillende methoden wordt van groot belang geacht voor de academisch geschoolde psycholoog. Met betrekking tot de voorbereiding van de Psychologie-opleiding op de beroepsuitoefening verdient specifieke aandacht dat met name praktiserende psychologen in soortgelijke zin als medici beslissingen nemen die het (geestelijk) welzijn van individuele personen in belangrijke mate kunnen bepalen. Daarbij opereren psychologen niet uitsluitend in een een-op-eenrelatie. De context van het systeem waarvan een individuele persoon deel uitmaakt dient veelal in deze beslissing betrokken te worden. Een dergelijke systeembenadering kan betrekking hebben op paarrelaties, gezin, school, arbeidssituatie, sportbeoefening en andere instituties. Juist voor institutionele vormgevingen in de samenleving is psychologische kennis van betekenis. 3. Gevolgenvoordeinhoudvandeopleiding
Voorgaande uitgangspunten leiden ertoe dat de Psycholgie-opleiding, naar het oordeel van de Kamer, inhoudelijk ten minste de volgende componenten dient te omvatten: In de bachelorfase: a) inleidingen in de belangrijkste deelgebieden van de psychologie, hier verder te noemen de basisvakken, met name de psychologische functieleer, de biologische psychologie, de ontwikkelingspsychologie, de persoonlijkheidspsychologie, de sociale psychologie en de psychopathologie; b) de steunvakken: geschiedenis van de psychologie, de wetenschapsfilosofie, methodenleer en data-analyse en statistiek; c) onderwijs en oefening in de methoden van de psychologische wetenschap en de beroepspraktijk; een stevige basis leggen om in de masterfase te voldoen aan de eisen voor de Basisaantekeing Psychodiagnostiek van het NIP;
d) naast globale kennis van de belangrijkste fundamentele en toepassingsgebieden, die bij de betreffende opleiding worden aangeboden, de start van een specialisatie in ten minste een daarvan, ter voorbereiding op een carrire in de praktijk of ter voorbereiding op een carrire als onderzoeker; e) een bachelorscriptie (hetzij een verslag van een literatuuronderzoek, hetzij een verslag van een (klein) empirisch onderzoek. In de masterfase: a) voortgezette inhoudelijke specialisatievakken; b) gesuperviseerde praktijkof onderzoeksstage; c) (indien relevant en gewenst) verdere oefening in vaardigheden voor de beroepspraktijk, zodanig dat daarmee voldaan wordt aan de eisen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP; e) opzet, uitvoering en rapportage van een empirisch onderzoek. 4. Bestuurlijkeenorganisatorischerandvoorwaarden
De Kamer Psychologie neemt als uitgangspunt dat het eigen karakter van de Psychologieopleiding een zodanige bestuurlijke en organisatorische inbedding vereist dat de beslissingsbevoegdheid over het programma bij psychologen berust. Voorzover de Psychologie-opleiding niet in een eigen faculteit voor psychologie is ondergebracht, vergt dit binnen een meer opleidingen omvattende faculteit een besluitvormingsstructuur die voor de Psychologieopleiding een relatief autonome status impliceert, met mandaat om voor onderwerpen die voor de psychologie van specifiek belang zijn namens de faculteit op te treden. Ten slotte acht de Kamer geregeld landelijk overleg over kwalificaties voor beroepsuitoefening en beroepsethiek tussen de Psychologie-opleidingen en met de beroepsvereniging van groot belang.
QANU / Psychologie
531
53
QANU / Psychologie
BijlageD:BezoekdataenstandaardprogrammavandeonderwijsvisitatiePsychologie
Bezoekdatavisitatiecommissie Installatievergadering Radboud Universiteit Nijmegen Vrije Universiteit Amsterdam Universiteit Twente Universiteit Maastricht Open Universiteit Nederland Erasmus Universiteit Rotterdam Universiteit van Amsterdam Universiteit Leiden Universiteit van Tilburg Rijksuniversiteit Groningen Universiteit Utrecht Slotvergadering ConceptbezoekschemavisitatiePsychologie
Dag1
maart 006 15 en 16 mei 006 en 3 mei 006 1 en juni 006 15 en 16 juni 006 7 en 8 september 006 1 en september 006 8 en 9 september 006 9 en 10 oktober 006 3 en 4 oktober 006 9 en 10 november 006 30 november en 1 december 006 10 en 11 februari 006
9.00-11.30
11.30-1.30 1.30-13.30 13.30-14.00 14.00.14.30 14.30-14.45 14.45-15.15 15.15-15.45 15.45-16.15 16.15-17.15

Dag2
Voorbereidende bijeenkomst van de beoordelingscommissie: bespreking van het zelfstudie van de te beoordelen opleidingen; bespreking van de afstudeeropdrachten van de te beoordelen opleidingen; bespreking vorig bezoek; inzien documenten Management en verantwoordelijken voor kwaliteitszorg, voorzitter opleidingscommissie, voorzitter examencommissie, schrijvers zelfstudie, etc Lunch Studenten opleidingscommissie(s) (-3 per opleiding) Docenten opleidingscommissie(s) (-3 per opleiding) Pauze Examencommissie(s) Stage- en studiebegeleiders, studieadviseurs en internationalisering Alumni Rondleiding en eventueel spreekuur Bachelorstudenten (3 per jaar) Masterstudenten (evt doctoraalstudenten) Pauze Docenten bachelor Docenten master Lunch Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en opleidingsdirecteur/-bestuur Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek
09:00-09.45 09.45-10.30 10.30-10.45 10.45-11.30 11.30-1.15 1.15-13.15 13.15-14.15 14.15-17.00 17.00-17.30
QANU / Psychologie
533
534
QANU / Psychologie
BijlageE: KUO-tabellen
TabelB1.1:Cohortomvangensamenstellingbacheloropleiding In deze tabel is de definitie voor de cohort: de studenten met uitsluitend n EOI-inschrijving per inschrijvingsjaar (selectie voorkomen 1). De hbo-instroom bevat ook de studenten die een premasteropleiding doen. Deze studenten kunnen op dit moment nog niet worden onderscheiden van de reguliere hbo-instroom.
B1.1.Cohortomvangensamenstellingbacheloropleiding(Psychologie,voltijd) Jaar vwo Totaaluniversiteiten 00-003 003-004 004-005 Peruniversiteit 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 Cohortomvangmetvooropleidingscategorie hbo prop hbo Buitenland Overig 1.867 .330 .363 3 364 30 01 01 47 145 13 7 165 181 51 Totaal
.700 3.89 3.453
9 366 51 49 57 304 330 375 484 16 176 157 43 51 49 111 103 111 33 353 197 190 154
47 58 1 6 44 39 67 73 94 39 5 10 14 1 9 15 7 17 4 8 17 1 8
39 36 17 15 6 41 9 3 36 7 18 3 6 19 8 7 7 6 7 4 7
5 16 8 14 14 8 5 7 1 5 5 5 8 4 30 54 66 7 30 47 4 7 4
15 6 13 15 18 1 35 7 43 14 3 9 6 3 9 3 37 67 8 41 18 14 1
398 50 310 319 359 44 466 514 669 4 16 199 74 76 116 11 0 74 454 495 63 47 14
QANU / Psychologie
VU
UvA
UM
UT
EUR
UU
RUG
LEI
535
00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005
87 69 88 196 11 1
71 8 1 6 63 73
4 3 8 16 18 8
45 56 6 5 8 4
8 17 18 11 8 18
473 393 417 54 308 335
TabelB4.2:Bachelorrendementopleiding,Hoop-gebiedeninstelling Het bachelorrendement is het cumulatief percentage bachelorstudenten van een cohort ingestroomd in een opleiding dat respectievelijk drie, vier, vijf, zes of meer jaar na eerste inschrijving het bachelorexamen (of het doctoraalexamen) binnen de equivalente opleiding aan deze instelling heeft behaald. Deze tabel geeft het rendement voor alle vooropleidingen.
TabelB4.2RendementbacheloropleidingPsychologie(56604),voltijdseinstroom Cohort Omvang Bachelorrendement na 3 jaar Absoluut Percentage (cumulatief ), wordt niet vermeld als het totaal kleiner dan 4 is Totaaluniversiteiten 00-003 .700 7 003-004 3.89 004-005 3.453 Peruniversiteit 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005
UvT
RU
398 50 310 319 359 44 466 514 669 4 16 199 74 76 116 11 0 74
3
LEI
RUG
34
UU
EUR
44
16
UT
6
536
UM
QANU / Psychologie
003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005 00-003 003-004 004-005
454 495 63 47 14 473 393 417 54 308 335 5
VU
UvA
0
RU
9
QANU / Psychologie
UvT
537
Tabel B9.1: Ingeschrevenen naar onderwijsvorm en geslacht bacheloren M5.1. masteropleiding Alle ingeschrevenen naar inschrijvingsvorm en geslacht per 1 oktober (peildatum). Deze tabel geeft een indicatie van de onderwijslast; studenten met een andere hoofdinschrijving, mogelijk aan een andere instelling, zijn meegenomen.
TabelB9.1BacheloropleidingPsychologie(56604)Ingeschrevenennaaronderwijsvormengeslacht Ingeschrevenen Voltijdopleiding Deeltijdopleiding Vrouwen Vrouwen Vrouwen 34 111 159 154 33 66 73 69 1 8 4 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 37 6 57 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 94 83 410 448 75 16 195 13 19 55 75 74 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 66 140 161 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mannen Mannen Mannen 18 394 569 60 108 8 68 8 0 63 99 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 103 0 18 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Totaal Totaal Totaal 356 674 846 869 87 638 931 1.034 49 918 1.367 1.474 15 353 461 554 74 134 19 3 183 336 50 614 679 989 1.19 30 499 619 736 408 714 99 1.15 17 51 703 734
Totaaluniversiteiten 3.443 00-003 003-004 7.931 004-005 11.053 005-006 1.353 Peruniversiteit 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 00-003 003-004 004-005 005-006 558 1.145 1.401 1.478 4 1.04 1.49 1.555 673 1.7 1.80 1.91 97 499 656 769 19 338 517 51 493 714 896 1.046 1.65 1.834 311 670 849 974 58 931 1.310 1.464 74 674 99 954
887 .18 3.014 3.314 17 309 360 396 116 331 43 447 181 309 435 438 8 146 195 15 55 88 119 195 68 157 1 8 301 496 544 81 171 30 38 10 17 318 339 57 153 6 0
.556 5.749 8.039 9.039 431 836 1.041 1.08 306 693 1.006 1.108 49 918 1.367 1.474 15 353 461 554 74 134 19 3 183 336 50 614 745 1.19 1.90 30 499 619 736 408 714 99 1.15 17 51 703 734
3.315 7.537 10.484 11.751 450 917 1.133 1.196 40 961 1.330 1.453 673 1.7 1.80 1.91 97 499 656 769 19 338 517 51 493 714 896 943 1.43 1.616 311 670 849 974 58 931 1.310 1.464 74 674 99 954
853 .071 .855 3.160 94 43 87 37 115 33 399 419 181 309 435 438 8 146 195 15 55 88 119 195 68 157 1 8 64 434 487 81 171 30 38 10 17 318 339 57 153 6 0
.46 5.466 7.69 8.591
538
UvT
RU
VU
UvA
UM
UT
EUR
UU
RUG
LEI
QANU / Psychologie
TabelM5.1MasteropleidingPsychology(66604)Ingeschrevenennaaronderwijsvormengeslacht Ingeschrevenen Vrouwen Mannen Totaal Voltijdopleiding Vrouwen Mannen Totaal Deeltijdopleiding Totaal Vrouwen 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 539 Mannen 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0
Totaaluniversiteiten 003-004 31 004-005 167 005-006 410 Peruniversiteit 003-004 004-005 005-006 003-004 004-005 005-006 004-005 005-006 005-006 005-006 005-006 003-004 RU 004-005 005-006
3 31 88
8 136 3
31 167 409
3 31 88
8 136 31
16 44 115 13 33 110 43 14 36 61 6 47 48
0 4 0 7 30 1 1 4 19 6 1 8 8
16 40 95 11 6 80 31 13 3 4 0 1 39 40
16 44 115 13 33 110 43 14 35 61 6 47 48
0 4 0 7 30 1 1 4 19 6 1 8 8
16 40 95 11 6 80 31 13 31 4 0 1 39 40
QANU / Psychologie
UvA
UM
UT
EUR
UU
LEI
TabelM5.1MasteropleidingPsychologie(60260)Ingeschrevenennaaronderwijsvormengeslacht Ingeschrevenen Vrouwen Mannen Totaal Voltijdopleiding Vrouwen Mannen Totaal Deeltijdopleiding Totaal Vrouwen 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Vrouwen 0 0 Vrouwen 0 Mannen 0 0 0 0 0 0 0 Mannen Mannen
Totaaluniversiteiten 004-005 7 005-006 81 Peruniversiteit 004-005 005-006 005-006
7 16
0 65
7 81
7 16
0 65
7 7 4
7 7 8
0 0 34
7 7 4
7 7 8
0 0 34
TabelM5.1MasteropleidingSocialepsychologie(60077) Ingeschrevenennaaronderwijsvormengeslacht Ingeschrevenen Vrouwen Mannen Totaal Voltijdopleiding Totaal Vrouwen Mannen Deeltijdopleiding Totaal 43 Totaal
VU
RUG
TabelM5.1MasteropleidingPsychologieengeestelijkegezondheid(60076)Ingeschrevenennaar onderwijsvormengeslacht Ingeschrevenen Vrouwen Mannen Totaal Voltijdopleiding Totaal Vrouwen Mannen Deeltijdopleiding
UvT
005-006
7

7
540
UvT
005-006
49
43
49
QANU / Psychologie
BijlageF: Lijstmetafkortingen
A-deel BaMa BAPD BSA CBS CROHO ECTS EUR fte hbo HL ICT ISIS+ KUO NIP NVAO NWO OC&W OER OUNL PhD QAA QANU R&O RU RUG SAO TISVU ud UFO uhd UL UM UT UU UvA UvT VLIR VSNU VU(A) vwo WD wo Algemeen deel van het rapport Bachelor-master(stelsel) Basisaantekening Psychodiagnostiek Bindend Studieadvies Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs European Credit Transfer System Erasmus Universiteit Rotterdam Full-Time Equivalent Hoger Beroepsonderwijs Hoogleraar Informatie- en Communicatietechnologie Systeem voor studievoortgangsregistratie (VU/UL/RU) Kengetallen Universitair Onderwijs Nederlands Instituut van Psychologen Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Onderwijs- en Examenregeling Open Universiteit Nederland Postgraduate research degree Quality Assurance Agency for Higher Education (UK) Quality Assurance Netherlands Universities Resultaat en Ontwikkeling Radboud Universiteit Nijmegen Rijksuniversiteit Groningen Studentactiverend Onderwijs Tentamen Informatiesysteem VU Universitair docent Universitair Functieordening Universitair hoofddocent Universiteit Leiden Universiteit Maastricht Universiteit Twente Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Universiteit van Tilburg Vlaamse Interuniversitaire Raad Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten Vrije Universiteit Amsterdam Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Wetenschappelijk Docent (met uitsluitend een onderwijstaak) Wetenschappelijk Onderwijs
QANU / Psychologie
541

Psychologie Ow Def

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Psychologie Ow Def

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Psychologie

1. Inleiding . Taak en samenstelling commissie 3. Algemene inhoudelijke bevindingen

KUO-tabellen Lijst met afkortingen

Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderSocialeWetenschappenaandeErasmus UniversiteitRotterdam

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

QANU / Psychologie / EUR

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen

5. Interne kwaliteitszorg Voldoende

QANU / Psychologie / EUR

MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen 5. Interne kwaliteitszorg

Voldoende Voldoende Voldoende

QANU / Psychologie / EUR

DebacheloropleidingPsychologie,demasteropleiding Psychology en de masteropleiding Psychological Research vandeFaculteitPsychologieaandeOpenUniversiteit Nederland

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

Modulen  1  1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1  1 1  1 5 Modulen  

Modulen 1 1 Modulen 1 1 4  4 Modulen 1 1 4  4 Modulen   6  1 1 

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen

5. Interne kwaliteitszorg Voldoende

QANU / Psychologie / OUNL

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen

5. Interne kwaliteitszorg Voldoende

QANU / Psychologie / OUNL

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen 5. Interne kwaliteitszorg

Voldoende Voldoende Voldoende

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

QANU / Psychologie / OUNL

Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitSocialeWetenschappenaandeRadboud UniversiteitNijmegen

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen 5. Interne kwaliteitszorg

Voldoende Voldoende Voldoende

MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende

3. Inzet van personeel 4. Voorzieningen 5. Interne kwaliteitszorg

Voldoende Voldoende Voldoende

Debachelor-enmasteropleidingPsychologievande FaculteitderGedrags-enMaatschappijwetenschappen aandeRijksuniversiteitGroningen

QANU / Psychologie / RUG

Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand vanzaken

QANU / Psychologie / RUG

QANU / Psychologie / RUG

QANU / Psychologie / RUG

Intragroepsprocessen; intergroepsprocessen; interpersoonlijke processen; intrapersoonlijke processen; massapsychologie; consumentenpsychologie.

QANU / Psychologie / RUG

QANU / Psychologie / RUG

1. Inleiding . Taak en samenstelling commissie 3. Algemene inhoudelijke bevindingen

MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende

Modulen 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Modulen 1 1 1 1 5 Modulen

Modulen 1 1 Modulen 1 1 4 4 Modulen 1 1 4 4 Modulen 6 1 1

MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende

MasteropleidingPsychologie: Onderwerp Oordeel 1. Doelstellingen van de Voldoende opleiding . Programma Voldoende