Monopoli

2002 by Nelson, a division of Thomson Canada Limited

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Cshtjet kyce
Pse paraqiten monopolet Vendimet mbi prodhimin dhe cmimet Mirqenia dhe monopoli Politika publike dhe monopoli Diskriminimi i cmimeve

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopoli
Nj

firm konsiderohet si monopol kur: sht shitsi i vetm i produktit t saj Produkti i saj nuk ka zvendsues t prafrt Ka aftsi pr t ndikuar n cmimin e tregut t produktit t saj

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopoli
Nj

Monopol i pastr ekziston kur nj firm sht prodhuesi ose shitsi i vetm i nj produkti q nuk ka ndonj zvendsues t prafrt.
Second Canadian Edition

Principles of Microeconomics: Ch.15

Pse t msojm pr monopolin?

Vlersohet se rreth 5% e produktit vendor ofrohet nn kushte t monopolit. Na ndihmon t kuptojm strukturat e zakonshme sic jan konkurrenca monopolistike dhe oligopoli.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Pse paraqiten monopolet

Arsyeja

baz e paraqitjes s monopolit jan Barierat e hyrjes n treg.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopoli: Barierat e hyrjes

Pronsia e burimeve kyce

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopoli: Barierat e hyrjes

Pronsia e burimeve kyce Barierat legale nga qeveria

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopoli: Barierat e hyrjes

Pronsia e burimeve kyce Barierat legale nga qeveria

Shkalla e lart e ekonomizimit

Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Barierat: Burimet e monopolit

Nj pronar i vetm i nj burimi t rndsishm q nuk mund t dyfishohet leht, sic sht rasti me disa burime natyrore.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Monopolet e krijuara nga qeveria

Patentat

dhe ligjet mbi t drejtat e autorit jan burimet kryesore t monopoleve t krijuara nga qeveria.

Disa barra t reja

Qeveria

po ashtu kufizon hyrjet duke i dhn t drejtn ekskluzive pr shitjen e nj t mire t caktuar n tregje t ckatuara nj firme.

Televizioni kabllovik lokal

Second Canadian Edition

Principles of Microeconomics: Ch.15

Monopolet natyrale
Nj

industri sht monopol natyral kur nj firm e vetme mund tia ofroj nj t mir apo shrbim tr tregut me nj kosto m t ult se q mund ta arrinin dy firma apo m shum firma.
Shkalla minimale e ekonomizimit e madhsis s nj firme sht aq e lart sa q nj firm e vetme mund ta furnizoj tregun n mnyr eficiente. P.sh. KEK

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Pyetje!
Cilat

jan tre arsyet kryesore pse ekziston monopoli n treg? Trego dy shembuj t monopoleve dhe shpjego arsyet pr secilin.
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Sjellja e monopolit Monopoli vs. Firma konkurrente

Monopoli
Prodhues

i vetm Lakorja e krkess sht me pjerrsi negative Casktues i cmimit Zvoglon cmimin pr t rritur shitjet Lakorja e t hyrave marxhinale sh nn at t krkess
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Sjellja e monopolit Firma konkurrente vs. Monopoli

Firma konkurrente
Nj

nga shum firma Lakorja e krkess sht horizontale Pranues i cmimit Shet shum ose pak me cmim t njjt Lakorja e t hyrave marxhinale sht horizontale
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

T hyrat e Monopoli
T

hyrat totale: Q x P = TR T hyrat mesatare: TR Q = AR T hyrat marxhinale: TR Q = MR T hyrat marxhinale t nj monopolisti jan gjithmon m t vogla sesa cmimi i produktit, pr shkak se lakorja e krkess sht me pjerrsi negative. Lakorja e t hyrave marxhinale shtrihet nn lakoren e krkess.
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Lakorja e krkess s monopolit

Cmimi

Krkesa

Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Lakorja e t hyrave marxhinale dhe krkess s monopolit

Cmimi

Krkesa
T hyrat marxhinale
Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

T hyrat marxhinale t monopolit

Kur

nj monopol zvoglon cmimin pr t shitur nj sasi m t madhe, e hyra shtes e realizuar nga sasit e shitura m par do t zvoglohet. Kemi dy efekte n t hyra kur cmimi zvoglohet : Efekti i autputit Q Efekti i cmimit P
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit t monopolit

Sasia

fitim-maksimizuese e monopolistit prcaktohet nga pikprerja e lakores s t hyrave marxhinale dhe lakores s kostos marxhinale. Vlen rregulla e njjt e maksimizimit t fitimit sikur te firmat konkurrente.

MR = MC
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit t monopolit

Cmimi

D
Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

D
Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

MR=MC
D
Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

N

tregjet me konkurrenc t plot cmimi sht i barabart me koston marxhinale. N tregjet e monopolizuara cmimi tejkalon koston marxhinale.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Cmimi fitim-maksimizues i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

D
Sasia
Principles of Microeconomics: Ch.15

MR

Second Canadian Edition

Cmimi fitim-maksimizues i monopolit

Cmimi

MC = Oferta Cmimi q i prgjigjet sasis fitimmaksimizuese D

PM

Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

N

tregjet me konkurrenc t plot cmimi sht i barabart me koston marxhinale. N tregjet e monopolizuara cmimi tejkalon koston marxhinale.

Prderisa kostoja totale mesatare sht nn cmimin e monopolistit, ai do t realizoj fitim ekonomik.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

Cmimi

Cmimi i monopolit

MC = Oferta

PM
Sasia e monopolit
D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

PM

Lakorja e kostos totale mesatare t monopolit

D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimi i monopolit

Cmimi

MC = Oferta ATC

PM
Fitimi i monopolit!
D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Pyetje!
Shpjego

se si nj monopolist zgjedh sasin e prodhimit dhe cmimin.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Mirqenia dhe monopoli

Monopoli

on drejt nj alokimi joeficient t burimeve, duke shkaktuar kshtu dshtimin e maksimizimit t mirqenies totale ekonomike. Monopolisti prodhon sasi m t vogl se ajo q sht efiiente pr shoqrin.

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Mirqenia dhe monopoli

Me

cmimet monopoliste disa konsumator potencial e vlersojn produktin m shum sesa sht kostoja marxhinale, por m pak sesa cmimi monopolist. Kta konsumator vendosin mos ta blejn produktin. Prcaktimi i cmimeve n monopol parandalon disa transaksione q kan dobi reciproke.
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Mirqenia dhe monopoli: Humbja neto

Pr

shkak q monopoli i cakton cmimet m t larta se kostoja marxhinale, ai vendos nj ngarkes q sht e ngjashme me taksn. ndikon q sasia e shitur t zvoglohet n krahasim me at q sht optimale pr shoqrin.

Ngarkesa

Principles of Microeconomics: Ch.15

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit i monopolit

Cmimi

Cmimi i Monopolit

MC = Oferta

PM
Sasia e monopolit
D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit i monopolit

Price

MC = Supply

PM

Efficient Quantity!

D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Quantity

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

PM

D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Maksimizimi i fitimit i monopolit

Cmimi

MC = Oferta

PM

Humbja neto e monopolit

D
Principles of Microeconomics: Ch.15

QM

Sasia

MR

Second Canadian Edition

Politika publike ndaj monopolit: Qeveria mund t intervenoj duke. . .

Krijuar

nj treg konkurrencial
ligje mbi konkurrencn

Zbaton

Rregulluar Pronsia Mos

sjelljen e monopoleve

Kontrollimi dhe rregullimi i cmimeve

publike

Qeveria e menaxhon vet monopolin

br asgj
Second Canadian Edition

Principles of Microeconomics: Ch.15

Pyetje!
Prshkruaj

mnyrat se si politikbrsit mund tiu prgjigjen joefiiencs s shkaktuar nga monopoli. Trego nj problem potencial lidhur me seciln prej ktyre prgjigjeve politike.
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Diskriminimi i cmimeve: Vegl e monopolit

Praktikimi

i caktimit t cmimeve t ndryshme pr njsi t ndryshme t produktit t njjt e q nuk bazohet n kosto.

Nuk sht e mundur n tregun me konkurrenc t plot.

Dy

efekte t rndsishme:

Mund t rris fitimin e monopolistit. Mund t zvogloj humbjen neto duke rritur tepricn e prodhuesit e jo t konsumatorit.
Second Canadian Edition

Principles of Microeconomics: Ch.15

Shembuj: Diskriminim i cmimit

Norma

t distancave t mdha: minuti i par, minutat q pasojn Biletat e aerokompanive: klasi i par,
n grup, qndrim gjat nats, nj drejtim vs. kthyese
Kuponat

pr lirime n cmim Normat e dobis: resident, biznesor Tarifat dy pjesshe, p.sh. cmimi i hyrjes n llunapark dhe m pas nj cmim
pr cdo loj
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Pyetje!
Trego

dy shembuj t diskriminimit t cmimit. Si ndikon diskriminimi perfekt i cmimit n tepricn e konsumatorit, t prodhuesit dhe n tepricn totale?
Principles of Microeconomics: Ch.15 Second Canadian Edition

Prhapja e monopolit
Sa

jan t prhapur problemet lidhur me monopolet?

Fuqia e monopolit sht e shprehur. Shumica e firmave kan pak kontroll mbi cmimet, pr shkak t diferencimit t produkteve.

Coca-cola vs RC cola

Firmat me fuqi substanciale t monopolit jan t rralla. Shum pak produkte jan vrtet unike.
Second Canadian Edition

Principles of Microeconomics: Ch.15