‫ابعاد شکلی‬

‫ابعاد شکلي مربوط به طرح و شکل فرم و فضاي شهر‪‬‬

‫است‪ .‬شکل شناسي یا ريخت شناسي شهري مطالعه فرم‬
‫‪ .‬و شکل سکونتگاه است‬
‫شکل‪ :‬شخصيت خارجي يک تصوير يا سطح مشخصي از‪‬‬

‫‪ .‬فرم که براي دسته بندي فرم بکار مي رود‬

‫شکل ‪ :‬ارجاعی است به حدود هویتی تصویری مسطح‪‬‬

‫‪ .‬یا پیکره بندی سطحی یک فرم حجمی )‪(figure‬‬

‫شناخت الگو هاي که شيوه جايگشت و هدايت عناصر يک‪‬‬
‫ترکيب را در نقطه برخورد حجم و فضا –تظاهر بيروني‪-‬‬
 ‫تعاریف شکل شهر‬

‫مي يگوييد‪ :‬کاربري يزميين‪ ،‬ي اگوی يساخت يو )‪)conzen‬کوانزن‪‬‬

‫سازها ييدرون ييقطعات‪ ،‬ييالگوي ييقطعات‪ ،‬ييالگوي ييخيابانها‬
‫‪) .‬بلوکها( شکل شهر را تعريف می کند‬
‫هربرت يو يتوماس‪ ،‬يسيه يمولفيه يی ي يعمده يي يشکيل يشهر يرا‪‬‬
‫نقشه خيابان‪ ،‬سبک معماري ساختمانها و طراحي شان و‬
‫‪.‬کاربري زمين عنوان مي کنند‬
‫شيروانيي يدر يجسيتجوي يدامنيه يي يطراحيي يشهري‪ ،‬يعناصر‪‬‬
‫فيزيکي شکل شهر را به اين ها مي شناسد‪:‬کاربري زمين‪،‬‬
‫توده يگذاري‪ ،‬يشکيل يسياختمان‪ ،‬يسييرکولسيون يوپارکينگ‪،‬‬
 ‫تعاریف شکل شهر‬

‫بيکن‪ :‬شهر عملي است ارادي‪ ،‬اثري هنري که ساخته ي دو‪‬‬

‫‪.‬عنصر معماري حرکت و معماري استراحت است‬

‫راجرز‪ :‬نظريه ساختار فضايي شهر را با توجه بر سازمان‪‬‬
‫دهي مکاني فعاليتهاي اجتماعي اقتصادي در مناطق شهر‬
‫‪.‬تعريف مي کند‬
‫بررسيي يشکيل يشهير يمربوط ياسيت يبيه يشيوه ياي يکه‬
‫موجوديتهاي يفيزيکي‪ ،‬انفرادي يا گروهيي‪ ،‬توليد و استفاده‬
‫میشوند و هم چنين به آرايش هاي مکاني و روابط متقابل‬
‫موجودييت يهيا يو ينييز يبيه يايين يکيه يچگونيه يارزش يهاي يپولي‬
 ‫تعاریف شکل شهر‬

‫نظرييه يي يساختار يفضاييي يشهير يرا يبيا يتوجه يبر يسازماندهي‪‬‬

‫مکانيي يفعالييت يهاي ياجتماعيي‪ -‬اقتصيادي در يمناطيق يشهر‬
‫تعريف ميکند‪ ،‬با اين هدف که قاعده مندي هاي را که در‬
‫‪.‬تطابق مردم با فضاي شهري وجود دارند‪ ،‬بيابد‬
‫از يدييد يبروتچيي يو يسيايرين يشکيل يشهر يالگوي يفعاليتهاي‪‬‬
‫شهري يمسيکوني يو يغيير يمسيکوني ياسيت‪ .‬بر يهيم يکنش‬
‫آنهاست که به وسيله محيط مصنوع که جايشان مي دهد‬
‫‪.‬بيان مي شوند‬
‫يبه‪‬‬ ‫بورن ‪ :‬به ياتكاي ي نظرييه يي يسييستم يها‪ ،‬يشكيل يشهير يرا‬
‫الگوي يمكانيي يييا يچيدمان يعناصير يمفرد يدرون ييك ينظام‬
‫شهري تعرييف يمي يكند‪ .‬ايين عناصر شامل ي محيط مصنوع‪‌،‬‬
 ‫جغرافيا‬
‫معماري‬
‫↓‬ ‫↓‬

‫در آغاز توصيف پديده ها بر سطح كره زمين‬

‫طراحي و ساخت‬
‫↓‬
‫ساختمانهاي منفرد‬
‫جغرافياي شهري‬
‫↓‬
‫↓‬
‫مطالعات كل شهر‬
‫مطالعات درون شهري‬
‫↓‬
 ‫ساختار و سیستم‬

‫ساختار عبارت است از مجموعه اي از روابط كه در آنها‪‬‬

‫عناصر مي توانند تغيير يابند ولي به شكلی كه متكي به كل‬
‫باقي مانده و مفهوم خود را حفظ كنند‪ .‬روابط بين عناصر‬
‫مهمتير ياز يخود يعناصير ياسيت‪ .‬عناصير يداراي يقابلييت يتغيير‬
‫‪.‬دروني اند ولي روابط آنها ثابت باقي مي ماند‬
‫سیستم را می توان یک دسته متغیر از اجزا و نظام روابط‪‬‬
‫بیين يآنهيا يدانسيت‪ .‬لذا يمطالعيه يسيیستم يهيا يمعمول يدر يجهت‬
‫‪.‬درک این روابط و توجیه آنها است‬
‫استخوانبندي شهر مجموعه ای است مرکب از يک ستون‪‬‬
‫فقرات و شبکه اي بهيم پيوسته و عناصر مختلف و متنوع‬
 ‫ساختار و استخوان بندی‬

‫ويژگي محدوده استخوانبندي شهر در سه مورد ذيل خلصه‬

‫مي يشود‪ ،‬که يدر يانتخاب محورها‪ ،‬کانونها و پهنه هيا دخيل‬
‫‪.‬اند‬

‫عناصر شکلی و عملکردی شهر‬

‫مشخصات عملکردي و فعاليتها) اجزاي عملکردي‪ ،‬ترکيب‪1.‬‬

‫(همجواري آنها‬
‫مشخصييات ييکالبدي) عناصيير ييکالبدي‪ ،‬ييموقعيت ييشهري‪2.،‬‬

‫(ساختار و بافت شهري‬

 ‫ترانسیک‬

‫)توده ‪‬‬ ‫تئوری شکل ‪-‬زمین ‪ :‬به مطالعه ارتباط بین ساختمانها‬
‫سخت ‪-‬شکل ( که به طور نسبی سطح زمین را پوشانده اند‬
‫با فضای باز خالی ) زمین (می‌پردازند ‪ .‬نقشه شکل – زمین‬
‫یک ابزار گرافیکی ‪،‬برای نمایش روابط بین پر و خالی در‬
‫بافت شهری می‌باشد ‪ .‬نقشه نولی و گیبرد‬
‫يکه‪‬‬ ‫تئوری يارتباط ‪ :‬عبارت ياسيت ياز يسازمان يخطوطيی‬
‫قسمت های مختلف شهر را به هم متصل می کند مانند‬
‫‪.‬پیاده رو خیابان و فضای باز‬
‫ييدرک‪‬‬ ‫تئوری ي مکان ‪ :‬طراحييی ييفضایييی ييشهيير ييمبتنی ييبر‬
‫نقشه نولی‬
‫الگوی قطعات دائم تغییر می کند قطعات با هم تلفیق می‪‬‬
‫شود ‪ .‬ساختمانها يو يبيه يطور يخاص يکاربری يآنهيا‪ ،‬يکمترین‬
‫‪ .‬پایداری را دارند‬
‫در حالی که خیابان ها پایدارترینعنصر هستند ‪ .‬پایداری آنها‪‬‬

‫به دلیل این است که مرز مالکیت را تعیین می کنند ‪ .‬لذا به‬
‫خاطر ساختار مالکیت و سختی به اجرا در آوردن تغییرات‬
‫‪.‬در مقیاس بال پایدار هستند‬
‫پايداري يبناهيا يبرخيي يسياختمانهاي يعموميي يمانند يبناهاي‪‬‬
‫مذهبيی‪ ،‬يبدلييل يمختليف ياز يجمليه يطراحيي يخاصيشان‪ ،‬يهزينه‬
‫صرف شده در آنها‪ ،‬بار نمادینی که دارند‪... ،‬بيشتر حفظ مي‬
 ‫کانزن‬

‫يبه‪‬‬‫اوليين يدسيته يکاربري يزميين ‪ :‬تغييير يکاربري ياغليب يمنجير‬

‫توسيعه يمجدد يو يخليق يسياختمانهاي يجدييد يميی يشود‪ ،‬يتلفیق‬
‫قطعات يو يالبتيه يکمتير يدر يتفکيک يو يتغييرات يالگوي يخيابان‬
‫‪.‬تاثير دارد‬
‫قطعات ‪:‬‬ ‫دومين دسته الگوی ساخت و ساز یا شکل گیری‬
‫قطعات ياغليب يپروسيه يو يفرآينيد يتوسيعه يي يسياخت يو يساز‬
‫مشخصي دارند‪ .‬چرخه برگیج‬
‫بدلييل يسود‪1-‬‬ ‫اوليين يقسمت ينزديکتريين قسمت يبيه يخیابان‪،‬‬
‫آوري اقتصادي ←کاربري تجاري‬
‫کاربري يتغييير يميي يکنيد‪ ،‬يدسيترسي يزياد ينميي يخواهد يدر‪2-‬‬
‫ضمين يفشار يهاي يتوسيعه يهيم يوجود يدارد‪ .‬ممکين ياست‬
‫چرخه برگیج‬
 ‫کانزن‬

‫سيومين يدسته يالگوي يقطعات يدرون يبلوک ‪ :‬بلوکهاي يشهري‪‬‬

‫اغلب به قطعات يا پلکها تفکيک مي شوند‪ .‬ممکن است که‬

‫خط مرزي مشترکي داشته و پشت به پشت روبه خيابان‬
‫داشتيه يباشند‪ .‬ممکين ياسيت يگاهيي يييک يخيابان يخدماتی يدر‬
‫پشت قطعات باشد ‪ .‬با خريد و فروش قطعات‪ ،‬مرزها تغيير‬
‫مي کند‪ .‬تجميع و تفکيک قطعات مي تواند منجر به از بين‬
‫رفتن نشانه هاي شکلي گردد‪ .‬در اکثر شهرهاي اروپا الگوي‬
‫قطعات از سالها پيش باقي مانده است که اين خود نشان‬
‫‪.‬دهنده ي مقاومت بيشتر قطعات در برابر تفکيک است‬