BAZA PODATAKA

Aleksa ivkovi
Duica Arsenovi

ta je baza podataka?
Skup meusobno povezanih podataka, pohranjenih
u spoljnoj memoriji raunarskog sistema

ta je DBMS?
DBMS (Data Base Management System ili sistem za
upravljanje bazom podataka ) je posluitelj
(server) baze podataka

ta je model podatka?
Podaci u bazi su logiki organizovani u skladu s nekim
modelom podataka
Model podataka je skup pravila koja odreuju kako
moe izgledati logika struktura baze.
Model ini osnovu za koncipiranje, projektovanje i
implementaciju baze
Osnovni modeli: hijerarhijski, mreni, relacioni,
objektni

Razvoj baza podataka

Herman Holerith, ameriki statistiar,1884. godine
uveo je termin AOP i zatitio ga patentom.
Popis stanovnitva u SAD
Koriene buene kartice
Obrada podataka skraena je sa
desetak godina na est nedelja
Od Holerith-ove kompanije nastao je
IBM

1960te
Prvi sistemi za upravljanje bazama
podataka
Zaetnik u tom polju je Charles Bachman

Pojavljuju se dva kljuna modela

Mreni model (CODASYL)
Hijerarhijski model (North American Rockwell)

1970te
SUBP postaje komercijalna stvar
Upravljanje sloenim strukturama podataka, kao sto su rauni
fabrika pri nabavci sirovina.
Ovi modeli se smatraju prvom generacijom sistema za
upravljanjem bazom podataka.

Edgar. F. Codd je razvio

relacioni model BP
model odvaja logiki model od
fizikog naina smetanja
podataka

1980te
Realcioni model BP postaje dominantan
Svi podaci su predstavljeni u formi
tabele,
Razvijen programski jezik etvrte
generacije SQL,
Pogodan za klijent/server obradu
Mogu paralelni prenos podataka
Upotrebu grafikog korisnikog
interfejsa (GUI).

1990te
Razvoj raunarskih mrea i klijent/server obrada
Pojava sloenih podataka (grafika, zvuk, slika i video zapis)
Nastaju sistemi koji su okrenuti ka objektu

III generacija
BP

2000te
Upravljanje multidimenzionalnim
podacima,
Decentralizovane baze podataka
Primena vetake inteligencije,
Razvoj novih tehnika i algoritama
za analizu podataka
Zatita podataka

Sistem BP (Database System)

baza podataka
sistem za upravljanje
bazom podataka (SUBP),
sistemski softver i
raunare (servere) na
kojima je BP kreirana
emu baze podataka,
implementiranu na SUBP
jezike i operacije za
kreiranje, auriranje i
korienje BP

Sistem za upravljanje BP
Database Management Systems (DBMS)
Kreira, pristupa, upravlja i kontrolie pristup
podacima (bazama podataka)
interfejs (veza) izmeu podataka i aplikativnih
programa

Najpoznatiji DBMS

Microsoft Access
SQL Server
IBM DB2
Oracle 10g

Microsoft Access
Sastavni deo ofice
Podrka za SQL Server bazu podataka
Potpuna, dvosmjerna u program integrisana podra za XML
Data Access Page Designer koji omoguava pravljenje ASP
stranica za pristup bazi podataka na isti nain na koji
kreiramo i forme
Izvanredan izbor za voenje malih i srednje-velikih baza
podataka

SQL Server
Najbra i najpouzdanija baza podataka
Ujedinjuje snagu i fleksibilnost velikih baza podataka
Prenos baze podataka sa jednog na vie fizikih servera, koji
se sa aspekta korisnika ponaaju kao jedan
Korisnik postavlja upite koristei obian engleski jezik
Postoji pet razliitih verzija

Oracle 10g
Zajedno sa SQL Serverom namenjen za velike ustanove i
korporacije,Pored baze podataka ukljuuje i skup pomonih
alata i aplikacija (e-mail i web serveri),RAC (Real
Application Clusters) tehnologija kojom se logiki povezuje
vie raunara u jedanVisoka pouzdanost i bezbednost
podataka

IBM DB2
Podran za operativne
sisteme Linux, Unix i
Windows,
Skoro neograniena koliina
podataka,
Podrava multiprocesorske
raunarske sisteme,
Visoka pouzdanost i
bezbednost podataka.

Jezici za rad sa BP
Komunikacija korisnika i DBMS-a odvija se pomou

posebnih jezika
Tradicionalna podela jezika:
Jezik za opis podataka (Data Description Language DDL),
Jezik za manipulisanje podacima (Data Manipulation
Language - DML) i
Jezik za postavljanje upita (Query Language - QL)

Tendencija da se jezici objedine

u jedan sveobuhvatni - SQL

Jezici za rad
sa BP

Jezik za opis podataka (DDL)

Jezik za definisanje podataka i veze meu podacima
Slino naredbama za definisanje sloenih tipova
podataka u C++ ili Pascal-u

Jezici za rad
sa BP

Jezik za manipulisanje sa
podacima (DML)
Jezik za uspostavljanje veze izmeu aplikacionog
programa i baze
Operacije upisa, promene, brisanja ili itanja zapisa

Jezici za rad
sa BP

Jezik za postavljanje upita (DML)

Jezik za za interaktivno pretraivanja baze
Naredbe su neproceduralne, dakle takve da samo
specificiraju rezultat koji elimo da dobijemo

Ciljevi baze podataka

Fizika nezavisnost podataka
Logika nezavisnost podataka
Fleksibilnost pristupa podacima
Istovremeni pristup podacima
Integritet baze podataka
Oporavak
Zatita od neovlaenog korienja
Brzina pristupa podacima
Redundansa
Mogunost podeavanja i kontrole

Ciljevi BP
Fizika
nezavisnost
podataka

Razdvaja se logika definicija

baze od njene stvarne fizike
strukture

Logika
nezavisnost
podataka
Promena logike definicije ne
zahteva promene u postojeim
aplikacijama

Ciljevi BP
Fleksibilnost
pristupa
podacima

korisnik moe slobodno pretraivati

po podacima i uspostavljati veze
meu podacima

Istovremeni
pristup
podacima
vei broj korisnika istovremeno koristi iste podatke, a
da ne ometaju jedan drugog

Ciljevi BP
Integritet

sve vrednosti uvek korektne

oslikavaju pravo stanje realnog sveta

Oporavak
zatita baze u sluaju kvara hardvera ili
greaka u radu sistemskog softvera

Ciljevi BP
Zatita od
neovlaenog
korienja

sve vrednosti uvek korektne

oslikavaju pravo stanje realnog sveta

Brzina
pristupa
podacima
zatita baze u sluaju kvara hardvera ili
greaka u radu sistemskog softvera

Ciljevi BP
Redundansa
ponavljanje,
preopirnost,
suvinost podataka

Mogunost podeavanja i kontrole

praenje performansi,
promena parametara,
izrada rezervnih kopija
podataka,
davanje ovlaenja
korisnicima

Arhitektura baze podataka

Lokalni logiki

Globalni
logiki nivo

Fiziki nivo

Modeli baza podataka

Model podataka je skup pravila koja odreuju kako
moe izgledati logika struktura baze i ini osnovu
projektovanje baze.
Modeli baza podataka su:
Hijerarhijski model
Mreni model
Relacioni model
Objektni model

Modeli baza
podataka

Hijerarhijski model
Struktura u obliku drveta
Svaka relacija tipa roditelj dete (jedan:vie)

Modeli baza
podataka

Mreni model
Varijacija hijrarhijskog modela
Ne postoje nadreeni i podreeni entiteti
Relacije meu podacima u obliku vie:vie

Modeli baza
podataka

Objektni model
Multimedijalna baza podataka
memorisanje i pretraivanje informacija u
obliku teksta, slike i zvuka.

Modeli baza
podataka

Relacioni model
Podaci se organizuju u obliku dvodimenzionalnih
tabela
Pogodan za povezivanje razliitih podataka iz vie
tabela

Osnovni pojmovi relacionog

modela BP
Entitet skup objekata iz realnog sveta sa
zajednikim svojstvima
Atributi zajednike osobine entiteta
Domen skup vrednosti jednog atributa

Osoba
Ime
Pera
Mika
...

Prezime Adresa

Telefon

ZAKLJUAK

Upotreba baza podataka je

veoma rairena
Baze podataka su
implementirane u sve sfere
ivota
Od navedenih modela
hijrarhijski i mreni se skoro
vie ne koriste
Najvie se koriste relacioni,
objektni model
Dokument i graf modeli tek
dobijaju na popularnosti

Literatura
Latinovi, B.: Informacioni sistemi, Banja Luka, 2006.
Manger, R.: Baze podataka skripta, Matematiki
fakultet, Zagreb, 2008.
Miti, N.: Arhitektura sistema baza podataka,
Matematiki fakultet, Beograd, 2006.
http://www.znanje.org/abc/tutorials/accessMMX/01/
Baze_podataka.htm
https://raf.edu.rs/citaliste/istorija/3624-razvojbaza-podataka
http://www-03.ibm.com/software/products/en/db2
https://www.oracle.com/index.html