You are on page 1of 55

،ُ‫ ن َْح َمدُهُ َونَ ْست َ ّعينُهُ َونَ ْست َ ْغ ّف ُره‬،ّ‫إن ْال َح ْمدَ ّ َّلِل‬ َّ

ّ ‫س ّيئَا‬
‫ت‬ َ ‫ور أ َ ْنفُ ّسنَا َو ّم ْن‬ ّ ‫ر‬
ُ ُ
‫ش‬ ْ
‫ن‬ ‫م‬ّ ّ َّ
‫الِل‬ ‫ب‬ ُ
ّ ‫َونَعُوذ‬
‫ َو َم ْن‬،ُ‫ض َّل لَه‬ ّ ‫ّللاُ فَالَ ُم‬ َّ ‫ َم ْن يَ ْه ّد ّه‬،‫أ َ ْع َما ّلنَا‬
، ُ
Segala puji bagi Allah, Kita memujiNya, kita memohon
pertolonganNya, kita memohon keampunanNya, ‫ه‬ َ ‫ل‬ ‫ي‬
َ ‫د‬
ّ ‫ا‬ ‫ه‬
َ َ ‫ال‬ َ‫ض ّل ْل ف‬
Kita ْ ُ‫ي‬
berlindung kepada Allah daripada keburukan diri kita dan
keburukan perbuatan kita, Sesiapa yang diberi petunjuk oleh
Allah maka tiadalah kesesatan baginya, Sesiapa yang
disesatkan oleh Allah maka tiadalah petunjuk baginya,
،ُ‫يك لَه‬ َّ َّ‫َوأ َ ْش َهدُ أ َ ْن الَ ّإلَهَ ّإال‬
َ ‫ّللاُ َو ْحدَهُ الَ ش َّر‬
.ُ‫سولُه‬ َ ‫َوأ َ ْش َهدُ أ َ َّن ُم َح َّمدًا‬
ُ ‫ع ْبدُهُ َو َر‬
Kita bersaksi bahawa tiada tuhan kecuali Allah yang Maha Esa
yang tiada sekutu bagiNya, Kita bersaksi bahawa Nabi
Muhammad s.a.w. adalah hambaNya dan RasulNya.
َّ ‫ين آ َمنُوا ات َّقُوا‬
‫ّللاَ َح َّق تُقَا ّت ّه َو َال‬ َ ‫يَآ أَيُّ َها الَّ ّذ‬
َ ‫ت َ ُموت ُ َّن ّإ َّال َوأَنتُم ُّم ْس ّل ُم‬
‫ون‬

Wahai orang-orang yang beriman, bertaqwalah kamu kepada


Allah dengan sebenar-benar taqwa, dan jangan sekali-kali
kamu mati melainkan dalam keadaan Islam. (Surah Ali Imran:
102)
Ahkam Al-Quran, Al-Jassas, Jil.2,
Hal.313

‫س ّن َوقَتَادَة َ فّي قوله َح َّق ت ُقاتّ ّه ُه َو‬ َ ‫ّللاّ َو ْال َح‬ َ ‫ع ْن‬
َّ ‫ع ْب ّد‬ َ ‫ي‬ َ ‫ُر ّو‬
َ ‫صى َويُ ْش َك َر فَ َال يُ ْكفَ ُر َويُ ْذ َك َر فَ َال يُ ْن‬
‫سى‬ َ ‫ع فَ َال يُ ْع‬
َ ‫طا‬ َ ُ‫أ َ ْن ي‬
.‫اصي ّه‬ ّ َ‫إن َم ْعنَاهُ اتّقَا ُء َج ّميعّ َمع‬ َّ ‫َوقّي َل‬
Diriwayatkan daripada Abdullah, Al-Hasan, Qatadah bahawa
‘sebenar-benar taqwa’ adalah taat kepadaNya dan tidak
bermaksiat kepadaNya, bersyukur kepadaNya dan tidak
mengkufuri nikmatNya, mengingatiNya dan tidak
melupakanNya. Dikatakan juga, maksud ‘sebenar-benar taqwa
adalah menjauhi segala maksiat kepadaNya.
‫اس اتَّقُوا َربَّ ُك ُم الَّ ّذي َخلَقَ ُكم ّمن نَّ ْف ٍس‬ ُ َّ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ه‬َ ‫يَا أ‬
ُّ ‫ي‬ َ
‫ث ّم ْن ُه َما ّر َج ًاال‬ َّ َ‫احدَةٍ َو َخلَقَ ّم ْن َها زَ ْو َج َها َوب‬ ّ ‫َو‬
َ ُ‫سا َءل‬
‫ون ّب ّه‬ ََ ‫ّللاَ الَّ ّذي ت‬ َّ ‫سا ًء َواتَّقُوا‬َ ‫يرا َو ّن‬ ً ‫َك ّث‬
‫علَ ْي ُك ْم َر ّقيبًا‬
َ ‫ان‬ َّ ‫ام ّإ َّن‬
َ ‫ّللاَ َك‬ َ ‫ح‬َ ‫ر‬ ْ َ ‫اْل‬ ْ ‫َو‬
Wahai sekalian manusia Bertaqwalah kepada Tuhan kamu
yang telah menjadikan kamu daripada diri yang satu (Adam),
dan yang menjadikan daripada (Adam) itu pasangannya
(Hawa), dan juga yang membiakkan dari keduanya lelaki dan
perempuan yang ramai. Dan bertaqwalah kepada Allah yang
kamu selalu meminta dengan menyebut-yebut namaNya,
serta peliharalah silaturrahim kaum kerabat; kerana
sesungguhnya Allah sentiasa memerhati kamu. (Surah An-
Nisa’: 1)
َ ‫ّللاَ َوقُولُوا قَ ْو ًال‬
‫س ّديدًا‬ َّ ‫ين آ َمنُوا ات َّقُوا‬ َ ‫يَا أَيُّ َها الَّ ّذ‬
‫ص ّل ْح لَ ُك ْم أ َ ْع َمالَ ُك ْم َويَ ْغ ّف ْر لَ ُك ْم ذُنُوبَ ُك ْم َو َمن‬
ْ ُ‫ي‬
‫ع ّظي ًما‬َ ‫سولَهُ فَقَ ْد فَازَ فَ ْو ًزا‬ ُ ‫ّللاَ َو َر‬ َّ ّ‫يُ ّطع‬
Wahai orang-orang yang beriman, bertaqwalah kepada Allah,
dan katakanlah perkataan yang tepat, supaya ia memberi taufiq
dengan menjayakan amal-amal kamu, dan mengampunkan
dosa-dosa kamu. Dan (ingatlah) sesiapa yang taat kepada Allah
dan RasulNya, maka sesungguhnya ia telah berjaya mencapai
sebesar-besar kejayaan. (Surah Al-Ahzab: 70-71)
‫أدب الدنيا والدين‪ ,‬الماوردي (المتوفى‪450 :‬هـ)‬

‫ت ّم ْن ْال َك َال ّم‬ ‫ي إذَا أ َ ْقلَ ْل َ‬ ‫صا ّلحٍ ّال ْبنّ ّه‪ :‬يَا بُنَ َّ‬‫قَا َل ْال َه ْيث َ ُم ب ُْن َ‬
‫ت‪,‬‬‫ت فَإّ ْن أَنَا أ َ ْكث َ ْر ُ‬ ‫ب‪ .‬فَقَا َل‪ :‬يَا أَبَ ّ‬ ‫ص َوا ّ‬ ‫ت ّم ْن ال َّ‬ ‫أ َ ْكث َ ْر َ‬
‫ي َما َرأَي ُ‬
‫ْت‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ن‬‫ُ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬‫ل‬‫َ‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫ق‬‫َ‬ ‫ف‬ ‫‪.‬‬ ‫ا‬‫ً‬ ‫ب‬‫ا‬‫و‬ ‫ص‬
‫َ‬
‫َ َ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬
‫ً‬ ‫َ‬
‫ال‬ ‫َ‬
‫ك‬ ‫ي‬ ‫ن‬
‫ّ‬ ‫ع‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ث‬‫ك‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َوأ‬
‫ش ْدت ّْل َ ّبي‬ ‫ظا ّم ْنك‪َ .‬وأ َ ْن َ‬ ‫ون َوا ّع ً‬ ‫ظا أ َ َح َّق ّبأ َ ْن يَ ُك َ‬ ‫عو ً‬ ‫َم ْو ُ‬
‫ْالفَتْحّ ْالبُ ْس ّتي ّ‪:‬‬

‫س ُك ُ‬
‫وت‬ ‫ي َوال ُّ‬‫ط ْعت فَإّنَّ َما ‪َ ...‬ك َال ُم َك َح ٌّ‬ ‫ت َ َكلَّ ْم َو َ‬
‫س ّد ْد َما ا ْست َ َ‬
‫َج َماد ُ‬
‫سدَا ّد‬ ‫ع ْن َ‬
‫غي ّْر ال َّ‬ ‫س ّديدًا تَقُولُهُ ‪ ...‬فَ َ‬
‫ص ْمت ُ َك َ‬ ‫فَإّ ْن لَ ْم ت َ ّج ْد قَ ْو ًال َ‬
‫سداد ُ‬
M. Hidir Baharudin
Imam 4
Masjid Al-Hidayah Taman
Melawati
http://www.slideshare.net/mohammadhidirba
harudin1
ISI KANDUNGAN KULIAH

•PENDAHULUAN
•SAF
•SUTRAH
•PENUTUP
SAF
- SAF PERTAMA
- BAHAGIAN KANAN SAF
- MELURUSKAN &
MELENGKAPI SAF
HADAPAN
SAF PERTAMA
" ‫ع ّن النَّ ّبي ّ صلى هللا عليه وسلم قَا َل‬ َ ،َ ‫ع ْن أ َ ّبي ُه َري َْرة‬ َ 
‫َت‬ْ ‫ف ْال ُمقَدَّ ّم لَ َكان‬
ّ ‫ص‬ َ ‫ أ َ ْو يَ ْعلَ ُم‬- ‫ون‬
َّ ‫ َما ّفي ال‬- ‫ون‬ َ ‫لَ ْو ت َ ْعلَ ُم‬
َّ‫ت ّإال‬ْ َ‫ف اْل َ َّو ّل َما َكان‬ ّ ‫ص‬
َّ ‫ب " ال‬ٍ ‫ َوقَا َل اب ُْن َح ْر‬. " ً‫عة‬ َ ‫قُ ْر‬
. " ً ‫عة‬ َ ‫قُ ْر‬
 Abu Hurairah berkata, Rasulullah s.a.w. bersabda,
“Jika kalian mengetahui atau orang-orang
mengetahui, apa yang terletak pada saf hadapan,
nescaya akan direbutkan melalui cara undian.” Ibn
Harb berkata, “Nescaya saf pertama akan
direbutkan dengan cara undian.” Sahih Muslim 439
‫ّللاّ صلى هللا عليه‬ َّ ‫سو َل‬ ُ ‫ أ َ َّن َر‬،ّ‫س ّعي ٍد ْال ُخ ْد ّري‬ َ ‫ع ْن أ َ ّبي‬ َ 
‫ص َحا ّب ّه تَأ َ ُّخ ًرا فَقَا َل لَ ُه ْم " تَقَدَّ ُموا‬ ْ َ ‫وسلم َرأَى فّي أ‬
َ ‫فَائْت َ ُّموا ّبي َو ْليَأْت َ َّم ّب ُك ْم َم ْن بَ ْعدَ ُك ْم الَ يَزَ ا ُل قَ ْو ٌم يَتَأ َ َّخ ُر‬
‫ون‬
" ُ‫ّللا‬َّ ‫َحتَّى يُ َؤ ّخ َر ُه ُم‬
 Abu Sa'id al-Khudri berkata, Rasulullah s.a.w melihat
(kecenderungan) di kalangan sahabat untuk pergi ke
belakang, maka Baginda s.a.w. berkata kepada mereka:
“Marilah ke hadapan dan mengikuti jejak saya, dan
hendaklah orang-orang yang datang selepas anda
mengikuti jejak anda. Tidaklah suatu kaum itu sentiasa
mundur ke belakang melainkan Allah s.w.t. akan
mengakhirkan mereka daripadaNya.” Sahih Muslim 438
‫‪Imam Nawawi, Sharh Muslim, Jil.4,‬‬
‫‪Hal.159‬‬
‫ع ْن‬ ‫َ‬ ‫ى‬ ‫َ‬ ‫ل‬‫ا‬‫َ‬ ‫ع‬‫َ‬ ‫ت‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ّللا‬ ‫م‬‫ه‬‫ُ‬
‫َ ُ‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ّ‬ ‫ؤ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ي‬ ‫ى‬‫َّ‬ ‫ت‬‫ح‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ُ‬
‫وف ْاْل َ ّ َ‬ ‫صف ُ ّ‬ ‫ع ّن ال ُّ‬ ‫ي َ‬ ‫أَ ْ‬
‫ع ّن ا ْل ّع ْل ّم َون َْح ّو‬ ‫ض ّل ّه َو َر ْفعّ ْال َم ْن ّزلَ ّة َو َ‬ ‫َر ْح َم ّت ّه أ َ ْو َ‬
‫ع ّظ ّيم فَ ْ‬
‫ذَ ّل َك‬
‫‪Qadhi Iyadh, Ikmal Al-Mu’lim, Jil.2,‬‬
‫‪Hal.351‬‬
‫قيل‪ :‬هذا فى المنافقين‪ ،‬ويحتمل أن يكون [المعنى]‬
‫تأخرهم فى العلم وفى السبق والمنزلة عنده‪.‬‬
Syeikh Abdullah ibn Sholih, Buku Pintar
Masjid, Hal.146
“Sayangnya sebahagian orang tidak memandang
penting saf hadapan walaupun dia mampu solat
dan duduk di saf hadapan. Anda pasti pernah
melihat seseorang yang masuk masjid lebih awal
namun berdiri dan solat sunat di bahagian tengah
masjid atau dibelakang atau di hujung saf
pertama. Sedangkan saf pertama yang lebih dekat
dengan imam masih kosong. Orang seperti ini tidak
menyukai kebaikan dan tidak tertarik kepadanya.
Syeikh Abdullah ibn Sholih, Buku Pintar
Masjid, Hal.146
Faktor penyebabnya adalah disebabkan kejahilan,
kebodohan, atau ketidakpedulian untuk mencari
keutamaan-keutamaan dan limpah kurnia Allah.
Allah sajalah yang dapat dimintai pertolongan.”
BAHAGIAN KANAN
SAF
‫‪Imam Muslim‬‬
‫كتاب صالة المسافرين وقصرها‬
‫ال َم ّام‬
‫ين ّ‬
‫ب يَ ّم ّ‬
‫باب ا ْستّ ْحبَا ّ‬
‫‪Sahih Muslim 709‬‬
‫صلَّ ْينَا‬
َ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫إ‬
ّ ‫ا‬َّ ‫ن‬‫ك‬ُ ‫ل‬َ ‫ا‬َ ‫ق‬ ، ‫اء‬
ّ ‫ر‬ َ
َ ّ َ ‫ب‬ ْ
‫ال‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ، ‫اء‬
ّ ‫ر‬ ْ
َ ‫ع ّن اب ّْن‬
َ ‫ب‬‫ال‬ َ 
‫ّللاّ صلى هللا عليه وسلم أ َ ْحبَ ْبنَا أ َ ْن‬ َّ ‫سو ّل‬ ُ ‫ف َر‬َ ‫خ‬ْ
‫َل‬
‫علَ ْينَا ّب َو ْج ّه ّه‬ َ ‫ع ْن يَ ّمينّ ّه يُ ْق ّب ُل‬ َ ‫نَ ُك‬
َ ‫ون‬
 Dari Al-Bara bin ‘Azib, dia berkata, “Kami apabila
mengerjakan solat di belakang Rasulullah s.a.w.,
kami suka berada di sebelah kanan Baginda,
kerana Baginda s.a.w. menghadap kami dengan
wajahnya setelah selesai salam.
‫ أ َ ْو‬- ‫ث‬
ُ َ‫عذَابَ َك يَ ْو َم ت َ ْبع‬ ّ ‫ َر‬: ‫س ّم ْعتُهُ يَقُو ُل‬
َ ‫ب قّنّي‬ َ َ‫قَا َل ف‬
.‫ت َ ْج َم ُع – ّعبَادَ َك‬
Lalu aku mendengar Baginda s.a.w. berdoa:

‫ أ َ ْو ت َ ْج َم ُع – ّعبَادَ َك‬- ‫ث‬


ُ َ‫عذَابَ َك يَ ْو َم ت َ ْبع‬
َ ‫ب قّنّي‬
ّ ‫ َر‬:
Ya Tuhan, peliharalah aku daripada seksaMu pada
hari Engkau membangkitkan atau menghimpunkan
hambaMu.
‫‪Imam Nawawi, Sharh Muslim, Jil.5,‬‬
‫‪Hal.221‬‬
‫ون التَّيَا ُم ُن ّع ْندَ‬ ‫اضي يَ ْحت َ ّم ُل أ َ ْن يَ ُك َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ق‬ ‫ْ‬
‫ال‬ ‫قَا َل‬
‫صلَّى َّ‬
‫ّللاُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬‫َ‬ ‫ت‬‫َ‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ع‬‫َ‬ ‫ن‬‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ْل‬
‫ّ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ْ‬
‫الت َّ ْس ّل ّيم َو ُه َو ْاْل َ َ ُ‬
‫ظ‬
‫ف أ َ ْن يَ ْست َ ْق ّب َل َج ّميعَ ُه ْم‬ ‫َ َ‬‫ر‬ ‫ص‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫َّ‬
‫سل َ ّ‬
‫م‬ ‫علَ ْي ّه َو َ‬
‫َ‬
‫ّب َو ْج ّه ّه…‬
‫‪Imam Nawawi, Al-Majmu’, Jil.3,‬‬
‫‪Hal.490‬‬
‫علَى‬ ‫ل‬
‫َ‬ ‫ب‬
‫َ ّ َ ّ َ‬ ‫ْ‬
‫ق‬ ‫ُ‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ح‬
‫ْ‬ ‫م‬ ‫ّ‬ ‫ْ‬
‫ل‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ّ‬ ‫ل‬
‫َ‬ ‫ت‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ف‬‫ن‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ْ‬
‫ن‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫َ‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫َ‬
‫إذَا أ َ‬
‫غي ّْر ّه َما َجازَ أ َ ْن يَ ْنفَتّ َل‬ ‫اء َو َ‬ ‫ع ّ‬‫اس ّل ّلذ ْك ّر َوالدُّ َ‬ ‫النَّ ّ‬
‫ض ُل‬ ‫ض ُل فَقَا َل ْالبَغَ ّوي ْاْل َ ْف َ‬ ‫ْف شَا َء َوأ َ َّما ْاْل َ ْف َ‬ ‫َكي َ‬
‫ان‪:‬‬‫َ َ ّ‬ ‫ه‬ ‫ج‬‫ْ‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ّ‬ ‫ت‬
‫ّ‬ ‫َّ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ّ‬ ‫ي‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ك‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ّ‬ ‫ل‬‫َ‬ ‫ا‬‫َ‬ ‫ق‬‫و‬ ‫َ‬ ‫ه‬ ‫ّ‬ ‫ن‬
‫ّ‬ ‫ي‬ ‫م‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ع‬
‫َ‬ ‫ل‬
‫َ‬ ‫ت‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ف‬ ‫ْ‬
‫ن‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ْ‬
‫ن‬ ‫َ‬ ‫أ‬
Ibn Rejab, Fathul Bari, Jil.7, Hal.446

Ishak, Imam Lain-Lain


Haramain
Saf Bahagian Kiri
‫ قَا َل قّي َل ّللنَّ ّبي ّ ـ صلى هللا عليه وسلم ـ ّإ َّن‬،‫ع َم َر‬ ُ ‫ع ّن اب ّْن‬ َ 
‫ي ـ صلى هللا عليه وسلم‬ ُّ ‫ فَقَا َل النَّ ّب‬. ‫ت‬ ْ َ ‫طل‬َّ َ‫س َرة َ ْال َم ْس ّج ّد تَع‬
َ ‫َم ْي‬
“‫ب لَهُ ّك ْفالَ ّن ّم َن اْل َ ْج ّر‬ َ ّ‫س َرة َ ْال َم ْس ّج ّد ُكت‬ َ ‫ـ " َم ْن‬
َ ‫ع َّم َر َم ْي‬
 Diriwayatkan bahawa Ibn Umar berkata:
Dikatakan kepada Nabi s.a.w., “Sebelah kiri
masjid telah ditinggalkan.” Nabi s.a.w.
berkata: “Sesiapa yang memenuhkan
bahagian kiri masjid, akan ditulis dua
ganjaran untuknya.” Sunan Ibn Majah 1007
– Dhaif
‫‪As-Son’ani, Al-Tanwer, Jil.10, Hal.318‬‬

‫‪ ‬وسبب هذا أنه ‪ -‬صلى هللا عليه وسلم ‪ -‬لما رغب‬


‫في ميامن الصفوف عطل الناس ميسرة المسجد‪،‬‬
‫فقيل‪ :‬له ذلك فذكره‪ ،‬وظاهره أن ْلهل الميسرة‬
‫كفلين من أجر أهل الميمنة‪ ،‬قال المؤلف وغيره‬
‫ليس ذلك في كل حال وإنما خص بذلك هذه الحالة‬
‫لما صارت معطلة‬
MELURUSKAN
&
MELENGKAPI SAF
HADAPAN
‫ّللاّ صلى هللا عليه‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫ قَا َل َر‬:‫ قَا َل‬،َ ‫س ُم َرة‬
َ ‫ع ْن َجا ّب ّر ب ّْن‬َ
‫ف ْال َمالَئّ َكةُ ّع ْندَ َر ّب ّه ْم َج َّل‬ ُ َ ‫ون َك َما ت‬
ُّ ‫ص‬ َ ُّ‫صف‬ُ َ ‫ "أَالَ ت‬:‫وسلم‬
َ ‫ "يُتّ ُّم‬:‫ف ْال َمالَئّ َكةُ ّع ْندَ َر ّب ّه ْم؟ قَا َل‬
‫ون‬ ُ َ ‫ْف ت‬
ُّ ‫ص‬ َ ‫ قُ ْلنَا َو َكي‬."‫عز‬ َ ‫َو‬
. "‫ف‬ ّ ‫ص‬ َّ ‫صو َن فّي ال‬ ُّ ‫وف ْال ُمقَدَّ َمةَ َويَت َ َرا‬
َ ُ‫صف‬ُّ ‫ال‬
Daripada Jabir bin Samurah dia berkata, Rasulullah s.a.w.
bersabda, “Tidakkah kalian ingin berbaris sebagaimana
para malaikat berbaris di hadapan Tuhan mereka Azza wa
Jalla?” Kami berkata, “Bagaimana para malaikat berbaris
di hadapan Rabb mereka?” Baginda s.a.w. bersabda,
“Mereka menyempurnakan saf-saf yang paling hadapan
dan saling merapatkan saf.” Sunan Abi Dawud 661/
Sunan an-Nasa'i 816
‫ير يَقُو ُل أ َ ْقبَ َل‬ ٍ ‫ت النُّ ْع َمانَ بْنَ بَ ّش‬ ُ ‫س ّم ْع‬ َ ‫ قَا َل‬،ّ‫ع ْن أ َ ّبي ْالقَا ّس ّم ْال َجدَ ّلي‬ َ
‫اس ّب َو ْج ّه ّه فَقَا َل "أَقّي ُموا‬ ّ َّ‫علَى الن‬ َ ‫ّللاّ صلى هللا عليه وسلم‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫َر‬
."‫ّللاُ بَيْنَ قُلُو ّب ُك ْم‬ َّ ‫صفُوفَ ُك ْم أ َ ْو لَيُخَا ّلفَ َّن‬ َّ ‫ ثَالَثًا " َو‬."‫صفُوفَ ُك ْم‬
ُ ‫ّللاّ لَت ُ ّقي ُم َّن‬ ُ
‫اح ّب ّه َو ُر ْكبَتَهُ ّب ُر ْكبَ ّة‬
ّ ‫ص‬َ ‫ب‬ ّ ‫الر ُج َل يُ ْل ّز ُق َم ْن ّكبَهُ ّب َم ْن ّك‬َّ ‫ْت‬ ُ ‫قَا َل فَ َرأَي‬
.‫اح ّب ّه َو َك ْعبَهُ ّب َك ْع ّب ّه‬
ّ ‫ص‬ َ
Daripada Abi Al-Qasim Al-Jadali, dia berkata, “Saya telah
mendengar An-Nu’man bin Basyir berkata, “Rasulullah s.a.w.
biasa menghadap kepada jemaah lalu bersabda,
“Luruskanlah saf-saf kalian! (3 kali). Demi Allah, hendaklah
kalian benar-benar meluruskan saf-saf kalian atau Allah
benar-benar akan membuat hati kalian saling berselisih.” Kata
Nu’man, “Maka saya melihat seseorang merapatkan bahunya
dengan bahu temannya di sampingnya, demikian juga antara
lutut dan mata kaki. Sunan Abi Dawud 662
Abu Muhammad Abdul Salam, Fathul
Salam, Jil.2, Hal.214-215

Kata Imam Nawawi, “Maknanya ialah, akan berlaku


antara kamu permusuhan, hasad dengki, dan hati
yang berselisih. Ini adalah kerana perselisihan zahir
(tidak lurus dan rapat saf) akan menyebabkan
perselisihan batin (hati).
‫ّللاّ صلى هللا عليه‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫ان َر‬ َ ‫ قَا َل َك‬،‫ب‬ ٍ ‫از‬ ّ ‫ع‬ َ ‫ع ّن ْالبَ َر ّاء ب ّْن‬
َ
َ ُ ‫صد‬
‫ورنَا‬ ُ ‫س ُح‬ ّ ‫َاحيَ ٍة ّإلَى ن‬
َ ‫َاحيَ ٍة يَ ْم‬ ّ ‫ف ّم ْن ن‬ َّ ‫ص‬َّ ‫وسلم يَتَخَلَّ ُل ال‬
‫ان‬َ ‫ َو َك‬." ‫ف قُلُوبُ ُك ْم‬ َ ‫ "الَ ت َ ْخت َ ّلفُوا فَت َ ْخت َ ّل‬:‫َو َمنَا ّكبَنَا َويَقُو ُل‬
."‫وف اْل ُ َو ّل‬
ّ ُ‫صف‬ ُّ ‫علَى ال‬ َ ‫ون‬ َ ُّ‫صل‬ َ ُ‫ّللاَ َو َمالَئّ َكتَهُ ي‬ َّ ‫يَقُو ُل " ّإ َّن‬
Daripada Al-Bara’ bin ‘Azib, dia berkata, “Rasulullah
s.a.w. biasa memasuki celah-celah saf, daripada hujung
ke hujung lainnya sambil mengusap dada dan bahu
kami, lalu bersabda, “Janganlah kalian berselisih
kerana ia akan membuat hati kalian juga berselisih.”
Baginda s.a.w. juga bersabda, “Sesungguhnya Allah
dan para malaikatNya berselawat kepada orang-
orang di saf-saf hadapan.” Sunan Abi Dawud 664
‫ قَا َل‬،‫ير‬
ٍ ‫ان ب َْن بَ ّش‬ َ ‫ت النُّ ْع َم‬ َ ‫ قَا َل‬،‫اك‬
ُ ‫س ّم ْع‬ ٍ ‫ع ْن ّس َم‬ َ
‫س ّوي‬
َ ُ‫ّللاّ صلى هللا عليه وسلم ي‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫ان َر‬َ ‫َك‬
.‫صالَ ّة فَإّذَا ا ْست َ َو ْينَا َكب ََّر‬ َّ ‫صفُوفَنَا ّإذَا قُ ْمنَا ّلل‬
ُ
Daripada Simak dia berkata, “Saya telah
mendengar An-Nu’man bin Basyir berkata,
“Rasulullah s.a.w. meluruskan saf-saf kami apabila
kami berdiri untuk solat. Apabila barisan kami telah
lurus, maka Baginda s.a.w. bertakbir memulakan
solat. Sunan Abi Dawud 665
‫سدُّوا ْال َخلَ َل َو ّلينُوا‬ ُ ‫ب َو‬ ّ ‫وف َو َحاذُوا بَي َْن ْال َمنَا ّك‬ َ ُ‫صف‬ ُّ ‫أ َ ّقي ُموا ال‬
‫صفًّا‬
َ ‫ص َل‬ َ ‫ان َو َم ْن َو‬ ّ ‫ط‬ َ ‫ش ْي‬
َّ ‫ت ّلل‬ ٍ ‫ّبأ َ ْي ّدي ّإ ْخ َوا ّن ُك ْم َوالَ تَذَ ُروا فُ ُر َجا‬
َ‫ قَا َل أَبُو دَ ُاود‬."ُ‫ّللا‬ َّ ُ‫طعَه‬ َ َ‫صفًّا ق‬
َ ‫ط َع‬ َ َ‫ّللاُ َو َم ْن ق‬
َّ ُ‫صلَه‬َ ‫َو‬
‫ف‬ّ ‫ص‬َّ ‫ ّإذَا َجا َء َر ُج ٌل ّإلَى ال‬."‫َو َم ْعنَى " َو ّلينُوا ّبأ َ ْي ّدي ّإ ْخ َوا ّن ُك ْم‬
‫ب يَ ْد ُخ ُل ّفي ّه فَيَ ْنبَ ّغي أ َ ْن يُلَ ّي َن لَهُ ُك ُّل َر ُج ٍل َم ْن ّكبَ ْي ّه َحتَّى‬
َ ‫فَذَ َه‬
.‫ف‬ّ ‫ص‬ َّ ‫يَ ْد ُخ َل فّي ال‬
“Luruskan saf, rapatkan antara bahu, tutup ruang kosong
dan lemah-lembutlah terhadap kedua tangan saudara
kalian. Dan janganlah kalian membiarkan ruang-ruang
kosong untuk syaitan. Barangsiapa yang menyambung saf
maka Allah akan menyambung orang tersebut denganNya
dan barangsiapa yang memutusnya saf maka Allah akan
memutus orang tersebut denganNya.” Sunan Abi Dawud 666
Abu Dawud berkata, “Makna daripada kalimah
‘lemah lembutlah terhadap kedua tangan saudara
kalian’ adalah, apabila ada seseorang yang baru
datang dan masuk ke dalam saf maka yang
berada dalam saf tersebut hendaklah memberi
dengan merendahkan bahunya hingga orang yang
baru datang tersebut dapat masuk ke dalam saf.
APA YANG PERLU
KITA BUAT?
‫‪Al-Majmu’ Syarh Al-Muhazzab, Imam‬‬
‫‪Nawawi, Jil. 4, Hal.225-226‬‬
‫وف ّع ْن َد‬ ‫ُّ ّ‬ ‫ُ‬ ‫ف‬‫ص‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫ي‬‫و‬ ‫س‬‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ين‬
‫َ‬ ‫وم‬ ‫م‬ ‫ْ‬
‫ْل َم ّام أ َ ْن يَأ ُ َ َ ُ ّ ّ ّ َ ّ‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ْ‬
‫ال‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ْ‬ ‫س ُّن ّل ْ ّ‬ ‫يُ َ‬
‫يرا أ َ ْن‬ ‫ان ْال َم ْس ّجدُ َك ّب ً‬ ‫ب إذَا َك َ‬ ‫ال ْح َر ّام ّب َها َويُ ْست َ َح ُّ‬ ‫إرادَةّ ْ ّ‬ ‫َ‬
‫ال َما ُم َر ُج ًال يَأ ْ ُم ُر ُه ْم ّبت َ ْس ّويَ ّت َها ويطوف عليهم أ َ ْو‬ ‫يَأ ْ ُم َر ّْ‬
‫ين أ َ ْن يَأ ْ ُم َر‬ ‫اض ّر َ‬ ‫اح ٍد ّم ْن ْال َح ّ‬ ‫ب ّل ُك ّل َو ّ‬ ‫يُنَا ّدي فّي ّه ْم َويُ ْست َ َح ُّ‬
‫ف فَإ ّنَّهُ ّم ْن ْاْل َ ْم ّر‬ ‫ص ّ‬ ‫ّبذَ ّل َك َم ْن َرأَى ّم ْنهُ َخلَ ًال فّي ت َ ْس ّويَ ّة ال َّ‬
‫علَى ْال ّب ّر َوالت َّ ْق َوى َو ْال ُم َرادُ ّبت َ ْس ّويَ ّة‬ ‫او ّن َ‬ ‫وف َوالتَّعَ ُ‬ ‫ّب ْال َم ْع ُر ّ‬
‫سدُّ ْالفُ َرجّ َويُ َحا ّذي‬ ‫وف إتْ َما ُم ْاْل َ َّو ّل فَ ْاْل َ َّو ّل َو َ‬ ‫صفُ ّ‬ ‫ال ُّ‬
‫علَى‬ ‫ص ْد ُر أ َ َح ٍد وال شئ ّم ْنهُ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫م‬ ‫َّ‬ ‫د‬‫َ‬ ‫ق‬ ‫َ‬ ‫ت‬‫َ‬ ‫ي‬ ‫َ‬
‫ال‬ ‫ُ‬
‫ْث‬ ‫ي‬‫ح‬ ‫ب‬
‫َ ّ َ‬‫ا‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ف‬
‫ّ‬ ‫ين‬
‫َ‬ ‫م‬‫ّ‬ ‫ئ‬
‫ّ‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫ق‬ ‫ْ‬
‫ال‬
‫ف الثَّانّي َحت َّى يُتّ َّم‬ ‫ص ّ‬ ‫ع فّي ال َّ‬ ‫َم ْن ُه َو ّب َج ْن ّب ّه َو َال يَ ْش َر ُ‬
‫ف َحت َّى يُتّ َّم َما قَ ْبلَهُ‪.‬‬ ‫ص ٍ‬ ‫ف فّي َ‬ ‫ْاْل َ َّو َل َو َال يَ ّق ُ‬
‫‪Memenuhkan Saf Hadapan‬‬
‫غ ّف َر لَهُ‬
‫ف ُ‬ ‫‪َ ‬من سدَّ فُرجةً في ال َّ‬
‫ص ّ‬
‫‪ “Sesiapa memenuhkan ruang kosong pada‬‬
‫‪saf, maka Allah s.w.t. akan‬‬
‫”‪mengampunkannya.‬‬
‫‪ ‬الراوي‪:‬وهب بن عبد هللا السوائي أبو جحيفة‬
‫‪ ‬المحدث‪:‬المنذري‬
‫‪ ‬المصدر‪:‬الترغيب والترهيب‬
‫‪ ‬الجزء أو الصفحة‪1/234:‬‬
‫‪ ‬حكم المحدث‪:‬إسناده حسن‬
‫‪Memenuhkan Saf Hadapan‬‬
‫خيار ُكم ألينُ ُكم‬
‫ُ‬ ‫‪‬‬
‫أجرا ّمن خطوةٍ َم‬ ‫صالةّ‪ ،‬وما ّمن خطوةٍ أع َ‬
‫ظ ُم ً‬ ‫ناكب في ال َّ‬ ‫َم َ‬
‫شاها‬
‫ف فسدَّها‬ ‫َرج ٌل إلى فرج ٍة في ال َّ‬
‫ص ّ‬

‫الراوي‪:‬عبدهللا بن عمر‬
‫المحدث‪:‬المنذري‬
‫المصدر‪:‬الترغيب والترهيب‬
‫الجزء أو الصفحة‪1/234:‬‬
‫حكم المحدث‪:‬إسناده حسن‬
‫‪Memenuhkan Saf Hadapan‬‬

‫ّللاُ ّبها درجةً وبنَى لَهُ بيتًا في الجنَّ ّة‬


‫‪َ ‬من سدَّ فَرجةً رفعَهُ َّ‬

‫‪ ‬الراوي‪:‬عائشة أم المؤمنين‬
‫‪ ‬المحدث‪:‬المنذري‬
‫‪ ‬المصدر‪:‬الترغيب والترهيب‬
‫‪ ‬الجزء أو الصفحة‪1/234:‬‬
‫‪ ‬حكم المحدث‪[:‬فيه] مسلم بن خالد الزنجي‬
SUTRAH
HUKUM

WAJIB SUNAT
AHMAD, IBN KHUZAIMAH, AL- LAIN-LAIN (JUMHUR )
AINI, AS-SYAUKANI
‫ قَا َل‬،‫ع ْن أ َ ّبي ّه‬ َ ،ّ‫س ّعي ٍد ْال ُخ ْد ّري‬ َ ‫الر ْح َم ّن ب ّْن أ َ ّبي‬ َّ ‫ع ْب ّد‬ َ ‫ع ْن‬ َ 
‫صلَّى‬ َ ‫ّللاّ صلى هللا عليه وسلم " ّإذَا‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫قَا َل َر‬
ْ َ‫ستْ َرةٍ َو ْليَ ْد ُن ّم ْن َها َوالَ يَد‬
‫ع أ َ َحدًا يَ ُم ُّر‬ ُ ‫ص ّل ّإلَى‬ َ ُ‫أ َ َحدُ ُك ْم فَ ْلي‬
" ‫ان‬ ٌ ‫ط‬ َ ُ‫بَي َْن يَدَ ْي ّه فَإّ ْن َجا َء أ َ َحدٌ يَ ُم َّر فَ ْليُقَاتّ ْلهُ فَإّنَّه‬
َ ‫ش ْي‬
 Dari Abdurrahman ibn Abi Sa’id Al-Khudri, daripada
bapanya melaporkan, Rasulullah s.a.w. sebagai
berkata: Apabila salah seorang daripada kamu solat,
kamu harus berdoa menghadap sutrah (skrin atau
penutup) dan dia hendaklah dekat kepadanya. Jangan
biarkan seorang pun yang melintasi di hadapannya.
Jika seseorang datang mahu melintas, sebab dia
adalah syaitan. “ Sunan Ibn Majah 954
‫صلَّى‬ َ ‫ّللاّ صلى هللا عليه وسلم " ّإذَا‬ َّ ‫سو ُل‬ ُ ‫ قَا َل َر‬
ْ َ‫ستْ َرةٍ َو ْليَ ْد ُن ّم ْن َها َوالَ يَد‬
‫ع أ َ َحدًا‬ ُ ‫ص ّل ّإلَى‬ ُ ‫ي‬‫ل‬ْ
َ َ‫أ َ َحدُ ُك ْم ف‬
ُ‫يَ ُم ُّر بَي َْن يَدَ ْي ّه فَإ ّ ْن َجا َء أ َ َحدٌ يَ ُم َّر فَ ْليُقَاتّ ْلهُ فَإّنَّه‬
" ‫ان‬ َ ‫ش ْي‬
ٌ ‫ط‬ َ
 Rasulullah s.a.w. bersabda: Apabila salah seorang
daripada kamu solat, kamu harus berdoa
menghadap sutrah (skrin atau penutup) dan dia
hendaklah dekat kepadanya. Jangan biarkan
seorang pun yang melintasi di hadapannya. Jika
seseorang datang mahu melintas, sebab dia adalah
‫فليجعل تلقا َء وجه ّه شيئًا ْ‬
‫فإن لم يج ْد‬ ‫ْ‬ ‫‪ ‬إذا صلَّى أحدُكم‬
‫ط ًّ‬
‫خطا ث َّم‬ ‫صا فلي ُخ َّ‬ ‫فإن لم ْ‬
‫يكن معه ع ً‬ ‫صا ْ‬ ‫بع ً‬‫ص ْ‬ ‫فلين ُ‬
‫مر بين يدي ّه‬
‫يضر ما َّ‬
‫ُّ‬ ‫ال‬

‫‪ ‬الراوي‪:‬أبو هريرة‬
‫‪ ‬المحدث‪:‬المام أحمد‬
‫‪ ‬المصدر‪:‬خالصة البدر المنير‬
‫‪ ‬الجزء أو الصفحة‪1/157:‬‬
‫‪ ‬حكم المحدث‪:‬صحيح‬
‫‪Imam Syaukani, Nailul Autor, Jil.3,‬‬
‫‪Hal.6‬‬
‫‪ ‬الحديث يدل على مشروعية السترة‪ .‬قال النووي‪:‬‬
‫ويحصل بأي شيء أقامه بين يديه‪ .‬قال العلماء‪:‬‬
‫والحكمة في السترة كف البصر عما وراءها‬
‫ومنع من يجتاز بقربه‬

‫‪‬‬ ‫?‪Kadar‬‬
‫?‪ Guna Apa‬‬

‫?‪ Garisan‬‬
Melintas Orang Solat

‫علَ ْي ّه ّم َن‬
َ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫ا‬‫م‬ ‫ي‬ ‫ل‬
ّ
َ َ ُ ّ ‫ص‬ ‫م‬ ْ
‫ال‬ ‫ي‬ َ ‫د‬َ ‫ي‬ ‫ْن‬
َ ‫ي‬ َ ‫ب‬ ‫ار‬
ُّ ‫م‬ ْ
َ ‫ لَ ْو يَ ْعلَ ُم‬
‫ال‬
‫ين َخي ًْرا لَهُ ّم ْن أ َ ْن يَ ُم َّر‬َ ‫ف أ َ ْربَ ّع‬ َ ‫ان أ َ ْن يَ ّق‬َ ‫ال ْْثْ ّم لَ َك‬ ّ
‫بَي َْن يَدَ ْي ّه‬
 “Andaikan seseorang yang lalu di depan orang
yang solat itu mengetahui dosanya perbuatan itu,
nescaya diam berdiri selama 40 itu lebih baik
baginya dari pada lewat” Sahih al-Bukhari 510
‫‪Ibn Battol, Sharh Sohih Bukhari, Jil.2,‬‬
‫‪Hal.138‬‬
‫ص ّلي‬ ‫م‬‫ل‬‫ْ‬
‫ّ ُ َ‬ ‫ا‬ ‫ي‬‫َ‬ ‫د‬‫َ‬ ‫ي‬ ‫ْن‬
‫َ‬ ‫ي‬‫َ‬ ‫ب‬ ‫ار‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫باب ّإث ّ َ ّ‬
‫م‬‫ال‬ ‫م‬

‫ين يَ ْو ًما أ َ ْو‬


‫ض ّر‪ :‬ال أ َ ْد ّري‪ ،‬أ َقَا َل أ َ ْربَ ّع َ‬
‫قَا َل أَبُو النَّ ْ‬
‫سنَةً‪ .‬قال المؤلف‪ :‬قد روى مائة عام‬ ‫ش ْه ًرا أ َ ْو َ‬
‫َ‬
‫‪Ibn Rejab, Fathul Bari, Jil.4, Hal.80‬‬

‫فإنه يدل على أن وقوفه أربعين ينتظر مسلكا يباح‬


‫له المرور فيه خير له من المرور بين يدي‬
‫المصلي‪ ،‬وإن لم يجد طريقا غيره‪.‬‬
Kesimpulan

 SAF
- SAF PERTAMA
- BAHAGIAN KANAN SAF
- MELURUSKAN & MELENGKAPI SAF
HADAPAN

 SUTRAH
- LINTAS ORANG SOLAT
SAF
- SAF PERTAMA
- BAHAGIAN KANAN SAF
- MELURUSKAN &
MELENGKAPI SAF
HADAPAN
http://www.slideshare.net/mohammad
hidirbaharudin1

013-2223513
‫اللهم انفعنا بما علمتنا وعلمنا ما ينفعنا‬

‫وباهلل التوفيق والهداية والسالم عليكم ورحمة‬


‫هللا وبركاته‬

You might also like