ANTIOKSIDANSI I SLOBODNI RADIKALI

antioksidansi i slobodni radikali

Slobodni radikali Antioksidanti
• Nastaju pucanjem veza unutar molekula koje • Antioksidansi štite
izgrađuju ćelije pod uticajem različitih faktora,
• Uzimaju elektrone od najbliže stabilne organizam od štetih
molekule, koja se na taj način destabilizira te
postaje slobodni radikal.
djelovanja slobodnih
• Reakcija postaje lančana, što rezultira radikala tako što ih
stvaranjem sve većeg broja slobodnih radikala
koji oštećuju ćelije organizma oksidirajući neutraliziraju donirajući im
njihove strukture
Vremenom dovode do ubrzanog svoj elektron a da se pri
• starenja, tome oni ne destabiliziraju
• ateroskleroze,
• karcinoma,
• reumatoidnog artritisa,
• katarakte,
• Parkinsonove i drugih bolesti
 Egzogeni i endogeni slobodni radikali
Egzogeni SR
 sa hranom (pesticidi,
veterinarski lijekovi, aditivi,
spojevi nastali preradom
hrane na visokim temp. kao
akril nitrit roštilja, aromatski
spojevi)
 sa lijekovima
 sa zrakom (UV zračenje,
okolišni plinovi,...)
 sa vodom (organski hlorni
spojevi,..)
Endogeni SR
 posljedica metabolizma O2,
 pri upali i upalnom odgovoru
na ozljedu (fagocitoza,
hemotaksija, apoptoza),
 tokom koagulacije, hipoksije
ili hiperoksije.
 fizičkog napora
 nagle promjene temperature
 psihičkih stresova, frustracija,
depresije...
 endogeni slobodni radikali

Biološki najznačajniji SR
 Kisikove reaktivne vrste ( reactive
oxygen species - ROS),
što je zajednički naziv za radikale
kisika kao:
 superoksidni anion,
 perhidroksilni radikal,
 hidroksilni radikal,
 vodikov peroksid,
 hipokloritna kiselina i drugi.
 Uz reaktivne kisikove spojeve, veliku
važnost imaju i
reaktivni azotni spojevi ( reactive
nitrogen species – RNS)
 Oksidacijski stres-OS i slobodni radikali

Oksidacijski stres-os
 OS se definira se kao pomak ravnoteže u ćelijskim
reakcijama oksido-redukcije u smjeru oksidacije
 Riječ je o stanju prekomjernog stvaranja SR i premašivanja
mogućnosti neke ćelije da ih razgradi, što rezultira oštećenjem
ćelija.
 OS može se definirati kao oštećenje tkiva uvjetovano
poremećajem ravnoteže pro- i anti-oksidativnoga sistema.
(Čepelak i sur., 2004).

Normalna ćelija - ć. napadnuta slobodnim radikalima - ć. pod oksidativnim stresom

 OKSIDATIVNI STRES-TIHI UBICA
Starenje kože,
Psorijaza,
Dermatitis, Melanom
Srce Sunčane opekotine
Oči Koža

Multi
organi Bubrezi
Slobodni radikali
Oksidativni stres
Krvni
sudovi Zglobovi

Imuni Pluća
sistem Mozak Astma,
COPB, Ca
Alergije
 Egzogeni i endogeni antioksidansi

ANTIOKSIDANSI-AO
Vezuju slobodne radikale i omogućavaju homeostazu

Endogeni antioksidansi Egzogeni antioksidansi

Enzimski  Vitamin C i E
1. Glutationperoksidaza  Minerali Se i Zn
2. Superoksid dismutaza (SOD)  Polifenoli i flavonoidi,
Neenzimski
 Karotenoidi,
1. ALA
2. Koenzim Q10  Betalaini i drugi
3.Urična kiselina, bilirubin itd

(Skibska i sur., 2006)

 2.Način-mehanizam djelovanja

JEDINICA ZA AO
 ORAC - Oksigen radical
apsorbens capacity
(kapacitet antioksidansa za vezivanje
slobodnih radikala)
 Metoda mjerenja antioksidativnog
kapaciteta u biološkim primjercima
in vitro
 Preporučena dnevna doza AO
3000-5000 ORAC jedinica
 Istraživanja pokazuju da prosječna
osoba dobija samo oko 1200 ORAC
jedinica dnevno iz 3 obroka voća i
povrća.
 ORAC U 100 GRAMA SELEKTIRANE HRANE

1. Suha šljiva 5770 1. Kelj 1770

2. Grožđice 2830
3. Borovnica 2400 2. Špinat 1260
4. Kupina 2036
5. Jagoda 1540 3. Prokulica 980
6. Malina 1220
7. Šljiva 949 4. Brokuli 890
8. Narandža 750
5. Cvekla 840
9. Grejp 739
10. Trešnja 670
(USDA, 2010)