You are on page 1of 31

ATOM HIDROGEN

Lesson of Physical Chemistry 3

Dr. Abdulloh
Persamaan Schrödinger
Operator Hamiltonian atom hidrogen

Hˆ  Ek elektron  Ek nukleon  V
2 2 2
Hˆ    
2
 
2
2
2
e N
2m e 2m N
1 1 me  m p
  
me m p me m p

Ze 2
V
4 o r
Z adalah nomor atom, 2 adalah operator Laplace, V adalah energi potensial
Persamaan Schrodinger atom H adalah:
2 2
Ze
  2    E
2 4 o r
2 pada 2D

Pada Cartesians coordinate

2 f 2 f
  2  2
2 P (r,)
x y
Pada polar coordinates, r

 2
f 1 f 1  2
f
2  2   2
r r r r  2 

Perubahan koordinat Cartisius


ke kutub. x  r cos  y  r sin 
Gunakan Aturan Rantai pada
 y
Deferensial (Chain Rule of r 2  x2  y 2   arctan  
Derivative) x  
2 pada 2D
Chain Rule of Derivative
Jika r = r(x,y) dan  = (x,y) p  r ( x, y), ( x, y)  f ( x, y)

f f r f 
  f f
f
x r x  x r 
f r 
 fr  f
x x x r 
r y x 
f f r f 
 
y r y  y r 
x y
f r 
 fr  f
y y y x y
2 pada 2D
fr f
Chain Rule of Derivative
Jika f = i(r,), r=j(x,y) dan =k(x,y)
r  r 
2 f   f    r  
     r
f  f 
x 2 x  x  x  x x  x y x y

  r  r       
  fr  f r    f  f 
 x x x x   x x x x 
 2 r  r   r  2  r   
 f r 2   f rr  f r  f  f  f
x  x x 2  x x  x
 r 
x  x

2 f 2r  2  r  r    
2 2

 f  f  f rr    2 f r  f  
x 2 x 2 x 2    
r
 x x x  x 
2 pada 2D
Dengan cara yang sama diperoleh:
2 2
 f
2
r 2
 2
 r  r    
 f r 2  f 2  f rr    2 f r  f  
y 2
y y  y  y y  y 

Dari koordinat Cartesius diperoleh:


 y
x  r cos  y  r sin  r 2  x2  y 2   arctan  
 x
r  x
 x2  y 2   cos 
x x x y
2 2

r  y
 x2  y 2   sin 
y y x y
2 2

   y y y sin 
 arctan     2    
x x x x  y2 r2 r
2 pada 2D
Dari koordinat Cartesius diperoleh:

   y x x cos 
 arctan     2  2 
y y x x y 2
r r
2r 2 x2 1 cos 2  1
 2 x y 
2 2
  
x 2
x 3

x  x y r r
2 2
2
y 2 2

2r 2 y2 1 sin 2  1
 2 x y 
2 2
  
y 2
y 3

x  x y r r
2 2
2
y 2 2

 2  2  y 2 xy 2 xy 2 cos  sin 
 arctan     
x  x  x   x2  y 2 
2 2 2 4
r r2

 2 2  y 2 xy 2 xy 2 cos  sin 
 2 arctan      4 
y  y x x  y 
2 2 2
2 2 r r
2 pada 2D
2 f 2r  2  r  r    
2 2

 f  f  f rr    2 f r  f  
x 2 x 2 x 2  x  x x  x 
r

2 f  cos2  1  2cos  sin  sin  cos  sin 2 


 fr      f  f rr cos   2 f r
2
 f
x 2
 r r  r 2
r r 2

2 2
2 f 2r  2  r  r    
 f  f  f rr    2 f r  f  
y 2 y 2 y 2  y  y y  y 
r

2 f  sin 2  1  2cos  sin  sin  cos  cos 2 


 fr      f  f rr sin   2 f r
2
 f
y 2  r r  r 2
r r 2

2 f 2 f 1 1 1 f  2 f 1  2 f
 2  f r  f rr  2 f   2  2
x 2
y r r r r r r  2
2 pada 3D 22 f 2 f 2 f
  2  2  2
x y z

Jika r = r(x,y,z), = (x,y,z) dan  = (x,y,z)

x  r sin  cos  y  r sin  sin  z  r cos


 y
r 2  x 2  y 2 +z 2   arctan  
x  
f  r ( x, y, z), ( x, y, z),  ( x, y, z)  f ( x, y, z)

f f r f  f 
  
x r x  x  x

f f r f  f 
  
y r y  y  y

f f r f  f 
  
z r z  z  z
2 pada 3D
Dari persamaan x, y, z, r,  dan 
 y
r 2  x 2  y 2 +z 2   arctan  
 x
r x
2rr  2xx   sin  cos 
x r
r y
2r r  2 yy   sin  sin 
y r
r
z  r cos  cos 
z
z z xz
  cos   3
dx   sin  d
r x y z
 x2  y 2  z 2  2
2 2 2

r sin  cos  cos   cos  cos 


 dx   sin  d 
r x r
2 pada 3D
Dari persamaan x, y, z, r,  dan 
yz  cos  sin 
 dy   sin  d 
3
y
x 2
y z
2

2 2 r

 sin  , maka pada 3D    sin 


Pada 2D 
x r z r

 sin   cos  
  0
x r sin  y r sin  z

Dengan metode yang sama dengan 2D, maka 2 pada 3D adalah

2 f 2 f 2 f 1   2 f  1   f  1 2 f
  2  2  2  2 r  2  sin   2 2
2

x y z r r  r  r sin      r sin   2
Persamaan Schrödinger Atom H
2
Ze2
   2
  E
2 4 o r
2
 1   2   1   f   1  2 f   Ze2
       2 2    E
2  r 2 r  r  r 2 sin    2 
r sin
  r sin    4 o r

1   2   1     1  2 2  Ze2 
r 
 2  sin  
 2 2  2 
 E   0
r r  r  r sin      r sin    4 o r
2 2

Dengan metode pemisahan variabel
 (r , ,  )  R(r )Y ( ,  )
Karena Y tidak tergantung r, dan R tidak tergantung variabel angular ( dan )
maka:
        
 RY  Y R  RY  R Y  RY  R Y
r r r      
Persamaan Schrödinger Atom H
Y   2 R  R   Y  R  2Y 2  Ze2 
r  2  sin   2 2  2  E  RY  0
r r  r  r sin   
2
  r sin   2
 4 o r 
r2
Dikalikan dengan
RY
1   2 R  1   Y  1  2Y 2 r 2  Ze2 
r   sin    2   E  0
R r  r  Y sin      Y sin  
2 2
 4 o r 

1   2 R  2 r 2  Ze2 
r  2   E   l (l  1)
R r  r   4 o r 

1   Y  1  2Y
 sin    l (l  1)
Y sin      Y sin  
2 2
Persamaan Schrödinger Atom H
Pemisahan bagian polar menjadi angular dan azimuth
1  Y  1  2Y
 sin    l (l  1)
Y sin  r    Y sin  
2 2

1  Y  1  2Y
 sin   2  l (l  1)Y
sin  r    sin   2

1  Y  1  2Y
 sin   2  l (l  1)Y  0
sin  r    sin   2

Dengan Y ( ,  )  ( )( ), maka:


       2
 sin   2  l (l  1)  0
sin      sin   2
sin 2 
Dikalikan , maka:

sin      1  2
 sin     l (l  1)sin 2
 0
       2
Persamaan Schrödinger Atom H
Pemisahan bagian polar menjadi angular dan azimuth

sin      1  2
 sin    l (l  1)sin   0
2

       2

Bagian angular

sin     
 sin    l (l  1) sin 2
  m 2

    

Bagian azimuth ( )  Am eim dan ( )  A m e  im


1  2
  m 2
(  2 )  ( )
  2
 2 Ameim( 2 )  Ameim
 m 2
0
 2
Amei 2 m eim  Ameim
Persamaan Schrödinger Atom H
A m eim(  2 )  A m eim Am ditentukan berdasarkan
normalisasi ()
A m ei 2 m eim  A meim
2
Persamaan tersebut diatas
 ( )( )d  1
 *

menunjukkan, bahwa: 0

2

 d  1
 i 2 m
1
2
e Am
0
Dalam istilah sinus dan cosinus
cos 2 m  sin 2 m  1 Am 2  1
2

Terpenuhi bila m = 0,  1,  2, …
1 1
Bila cos 2m = 1, maka sin 2m = 0, Am  
2 2
sehingga :
1 im
 ( )  Am eim ( )  e
2
Persamaan Schrödinger Atom H
Bagian angular
sin     
 sin    l (l  1) sin   m
2 2

    
1      m2 
 sin     l (l  1)  2    0
sin       sin  
Jika () = P(cos ) dan x= cos , maka:

 x  
   sin 
  x x
Dan persamaan tersebut menjadi:
1    P   m2 
  sin   sin    sin      l (l  1)  2  P  0
sin   x  x   sin  

  2 P   m2 
 sin     l (l  1)  2  P  0
x  x   sin  
Persamaan Schrödinger Atom H
Bagian angular

 P   m2 
 1  cos      l (l  1)  P  0
2

x  x   1  cos  
2

    2

 1  x     l (l  1) 
P m
P  0
2

x  x   1  x2 

2 P P  m2 
1  x  x2  2x x   l (l  1)  1  x2  P  0
2

 

Persamaan Lengendre terasosiasi

 2

1  x  P ''( x)  2xP '( x)   l (l  1)  1  x2  P( x)  0
2 m
 
Persamaan Schrödinger Atom H
Persamaan Lengendre terasosiasi 1 dl 2
pl ( x)  l ( x  1) l
dapat direduksi menjadi Persamaan 2 l ! dxl
Lengendre bila m2 = 0
Secara umum persamaan polinomial
Lengendre terasosiasi adalah
1  x  P ''( x)  2 xP '( x)  l (l  1) P( x)  0
2
ortogonal . Fungsi ternormalisasi hanya
pada interval -1  x  1
Persamaan Lengendre terasosiasi
1
dapat digenerasi dari persamaan
polinomial Lengendre.  P ( x) P ( x)dx  0
1
l n nl

dm |m| 1
p ( x)  (1  x )
|m| 2 2
pl ( x)
 Pl ( x)Pl ( x)dx 
2
l m
dx 2l  1
1

2 ln
1

 Pl ( x) Pl ( x)dx   d sin  Pl (cos ) Pn (cos  ) 


1 0
2l  1
Persamaan Schrödinger Atom H

2 ln
1

 Pl ( x) Pl ( x)dx   d sin  Pl (cos ) Pn (cos )dx 


1 0
2l  1

2  l  m !
1 

1 Pl ( x) Pn ( x)dx  0 d sin  Pl (cos ) Pn (cos )dx  2l  1  l  m ! ln


m m m m

Konstanta normalisasi fungsi Legendre terasosiasi adalah:


1
 2l  1  l  m  ! 2
N lm    Sehingga:
 2  l  m ! 1

 (2l  1) (l  | m |)!  |m|


2
1 im
Yl m ( ,  )    p (cos  ) e
 2 (l  | m |)! 2
l

 (2l  1) (l  | m |)! |m|


2
im
Yl ( ,  )  
m
 l
p (cos  ) e
 4  (l  | m |)! 
Persamaan Schrödinger Atom H
Penyelesaian fungsi gelombang radial:

1   2 R  2 r 2  Ze2 
r  2   E   l (l  1)
R r  r   4 o r 

1   2 R  2 r 2  Ze2 
r  2   E   l (l  1)  0
R r  r   4 o r 

  2 R  2 r 2  Ze2 
r  2   E  R  l (l  1) R  0
r  r   4 o r 

  2 R   2 r 2 Ze2 2 r 2 
 r 
  2  E  l (l  1) R0
r  r   4 o r 2

Persamaan Schrödinger Atom H
y (r )
Substitusi: R (r ) 
r
  2 R    2   y
r   r 
r  r  r  r  r
   
 r 2  r 2 y  r 1 y
r  r 
   
  y  r y
r  r 
  2
 y yr 2 y
r r r
2
r 2 y
r
Persamaan Schrödinger Atom H
Persamaan :

  2 R   2 r 2 Ze2 2 r 2 
r  2  2 E  l (l  1)  R  0
r  r   4 o r 
menjadi:

 2 y  2 r 2 Ze2 2 r 2 y
r 2  2  2 E  l (l  1)   0
r  4 o r r

 2 y  2 Ze2 2 r l (l  1) 
r 2  2  2 E y0
r  4 o r 

 2 y  2 Ze2 2 l (l  1) 
  2 E y0
r 2  2 4 o r r2 
Persamaan Schrödinger Atom H
2  
2

Substitusi : E   
2
2

 2 y  2 Ze2  2 l (l  1) 
menjadi:  2   y0
r 2
4 o r 4 2
r 

x x  2 y  y  y 2  y
2
substitusi: r  maka: r   2    
  r r r x x x 2

 2 y  2 Ze2   2  2l (l  1) 
 2
 2   y0
x 2
4 o x 4 x 2

 2 y  2 Ze2 1 1 l (l  1) 
 2   y0
x 2
4 o  x 4 2
x 
 2 y  1 2 Ze2 1 l (l  1) 
   2  y0
x  4
2
4 o  x 2
x 
Persamaan Schrödinger Atom H
 2 y  1 2 Ze2 1 l (l  1) 
Persamaan:    2  y0
x  4
2
4 o  x 2
x 

 1 2 j  k  1 k 2  1 k
Mirip dengan: y ( x)    
k ''
j  y ( x)  0
2  j
 4 2x 4x 
k 1

x
k  j x j
j 
y ( x)  e x L ( x)  k L j ( x) e x 
k k k
L j ( x)  e
2 2
L ( x) x
x
j j j
x
Dari kemiripan persamaan tersebut, diperoleh:

k 1
2 2 Ze2 2 j  k 1
 l (l  1) 
4
2
4 o 2
k 2  4l 2  4l  1
2 Ze2 2 j   2l  1  1
k  2l 1 
2
4 o 2
Persamaan Schrödinger Atom H
2 Ze2 2 j  2l  2 Dari persamaan sebelumnya

2
4 o 2
2   2
2

E      2  4 E
2 Ze 2
2 2 2

 j  l 1
2
4 o  2 Ze2 
2
2
4 2 E   2 
2 Ze2  4 o n 
n
2
4 o 2 Z 2e4  Z 2e4
4 E  2  En  
2 Ze 2 16  o n
2 2 2
32 2 o 2 n2 2


2
4 o n 4 o 2
a , pada sistem MKS
2 e 2
 2 Ze2 
 2    2

 4 o n  4 o 2
ao  2
, pada sistem MKS
me e
Persamaan Schrödinger Atom H
Dari persamaan sebelumnya
2    Z 2 4
e 
 2  4 2   2  
x k 1

 32 o n
2 2 2
 y ( x)  e x
k
j
2 2 k
j L ( x)

4 2 Z 2 e4 2 Ze2 
x
 
2
  y ( x)  e xl 1L2nll11 ( x)
l 2
16 2 o 2 n 2 4
4 o n 2 n

Zr

   
 l 1

2Z y r   e
l
n
nao 2 Zr
nao L2nll11 2 Zr
nao
nao
2 Zr Zr

   

x  r  rRn,l  r   e nao 2 Zr
l 1
L2nll11 2 Zr
nao nao nao

(k  1) (2l  1  1) Zr

   

k  2l  1,   l 1 Rn,l  r   Ae nao 2 Zr
l 1
L2nll11 2 Zr
2 2 nao nao

j  l 1  n  j  n  l 1
Persamaan Schrödinger Atom H
Konstanta A ditentukan dari normalisasi gelombang radial
1
l  32
 (n  l  1)!   2Z  2

l  nao
zr
2l 1  2Zr 
Rnl (r )    3   re L  
 2n (n  l )!   nao 
n l
 nao 
Rerata Jejari
Konstanta A ditentukan dari normalisasi gelombang radial

r   *r
  2
r 1s
     1s*r 1s r 2 r sin 
0 0 0

  2
r 1s
   R10 (r )* Y00 ( )* rR10 (r )* Y00 ( )r 2 r sin 
0 0 0
1
  2
  r R10 (r ) r   Y00 ( ,  ) sin 
3 2 2
r 1s
0 0 0

r 1s
  r 3 R102 (r )r
0

 2n  !
r
2 r
2n
e r 
 
2 n 1
0 2
Probabilitas elektron
Prob   
2

2
Prob  Rnl (r ) Yl ( ) r 2 sin r
2 m

1
 2
Prob  Rnl (r ) r r   Yl ( ,  ) sin 
2 2 m 2

0 0

Prob  Rnl (r ) r 2 r
2

Probabilitas elektron pada orbital 1s

Prob  R10 (r ) r 2 r
2
Energi Ground State
 Z 2e4  Z 2e4 4 2  Z 2e4
En     2 2 2
32 2 o 2 n2 2
32  o n h
2 2 2 2
8n h  o

me m p me me me
   9,11031
  0.9994me  me
me  m p mp  1
me
1 0.00056875  1
1,61027

4 o 2 1 me e2
ao   
me e 2
ao 4 o 2

 Z 2e4 Z2 2
En   
32 2 o 2 n 2 2
2 ao 2 n 2

You might also like